1. .

REHIYON IV-A (CALABARZON)

2. 2. •Ang Rehiyon IV-A ay binubuo ng anim na lalawigan: Cavite, Laguna, Batangas, Rizal at
Quezon.
3. 3. CAVITE • Ang lupain nito'y may sukat na humigit kumulang sa 1,288 km parisukat. •
Binubuo ng labinsiyam (19) na munisipyo at tatlong (3) lungsod. • May kabuuuang
populasyon na 1.5 milyon. • Ang kabisera o kapitolyo nito ay Imus. • Mga lungsod: Cavite,
Tagaytay at Trece Martires
4. 4. • Pagsasaka ng pangunahing hanapbuhay ng mga tao palibhasa'y malalawak ang mga
matatabang lupa. • Sagana rin ang lalawigan sa mga prutas tulad ng pinya, papaya, saging
at mga sariwang gulay. • Kilala ang Rehiyon na ito sa magagandang tanawin tulad ng Puerto
Azul sa Tanarte, Picnic Grove sa Tagaytay, Covelandia Resorts, Palace in the Sky sa
Tagaytay, Tagaytay Vista Lodge at Taal Lake/Bulkan.
5. 5. • Pagsasaka ng pangunahing hanapbuhay ng mga tao palibhasa'y malalawak ang mga
matatabang lupa. • Sagana rin ang lalawigan sa mga prutas tulad ng pinya, papaya, saging
at mga sariwang gulay. • Kilala ang Rehiyon na ito sa magagandang tanawin tulad ng Puerto
Azul sa Tanarte, Picnic Grove sa Tagaytay, Covelandia Resorts, Palace in the Sky sa
Tagaytay, Tagaytay Vista Lodge at Taal Lake/Bulkan.
6. 6. LAGUNA •Ang Laguna ay may sukat na humigit- kumulang sa 1, 760 km parisukat. •Uto
ay binubuo ng dalawampu't siyam (29) na bayan at isang lungsod. •May populasyong
799,971. •Dito nagmula ang pambansang bayin na si Dr. Jose Rizal.
7. 7. • Ang mga pangunahing produkto sa Laguna ay ang mga wood carvings, sambalilong,
pandan, banig, uway, bag, bakya, buko, niyog, tubo, sambalilong buli at iba pa. • Kilala rin
ang Laguna sa mga magagandang tanawin na matatagpuan dito. Tulad ng Bundok Makiling,
Talon ng Pagsanjan, Devil's Cave sa Cavinti; simbahan ng Cavinti 1619— kauna-unahang
simabahang nayari, Lawa ng Caliraya sa mga Bato, Bahay ni Rizal sa Calamba atbp.
8. 8. BATANGAS • Kilala sa tawag na lalawigan ng mga "ala eh". • Ang nasasakop na lupain
nito ay may humigit kumulang sa 3,165.8 km parisukat. • May dalawang lungsod: Batangas
at Lipa • Binubuo ng 32 bayan/munisipalidad • Umaabot sa 1.47 milyon ang populasyon ng
lalawigang ito.
9. 9. • Pangingisda at pagsasaka ang karaniwang hanapbuhay ng mga tao rito. Pagtatanim ng
gulay, niyog, kopra, kape at mga bulaklak ang karaniwang pinagkukunan ng kabuhayan. •
Ang bantog na "kapeng barako" at ang masasarap na buko ay sa kanila nanggagaling. •
Kilala rin ang Batangas sa magagandang barong na yari sa Jusi, pagbuburda at paglalala ng
kulambo at banig.
10. 10. • Mabundok ang lalawigang ito. Ilan dito'y ang bundok ng Macolod Batulao at iba pa. •
Ilan sa ipinagmamalaki ng Batangas ay ang Bulkang Taal, Punta Balvarte sa Calatagan,
Matabungkay Beach, Wawa Beach Resort, Fortune Island, Anilao at Lobo Beach.
11. 11. RIZAL • Binubuo ng labintatlong (13) bayan. Angono, Baras, Binangonan, Cainta,
Cardona, Jala-jala, Morong, Pilillia, Rodriguez, San Matei, Tanay, Taytay at Teresa. • Sa
larangan ng pagguhit at musika katangi- tangi ang Bayan ng Angono. Dito isinilang ang mga
bantog na pintor tulad ni Carlos Botong Francisco, ang kinikilalang muralistang Pilipino.
12. 12. • Naging kabisera ng lalawigan ang Morong dahil sa Batas-Pulitikong Militar ng
pamahalaan ang ipinatupad dito. • Mayaman sa kultura at tradisyon ang mga mamamayan
sa lalawigan ng Rizal. • Mula sa pag-aasawa o pagpapakasal hanggang sa pagdiriwang ng
mga kapistahan. Pati na rin ang pagdadaos ng Semana Santa.
13. 13. QUEZON •Tinaguriang pinakamahabang lalawigan sa pulo ng Luzon, may eryang
humigit kumulang sa 8,707 km parisukat. •Binubuo ng isang lungsod: Lucena at 41 na
munisipyo o bayan. •May populasyong 1,110,952.
14. 14. • Ang pangunahing industriya ng mga tao sa lalawigang ito ay pagsasaka, pangingisda,
pagtotroso, paghahayupan, paglala ng mga pamaypay, banig at sambalilo o sumbrero. •
Pangunahing produkto nila ay niyog, bigas, mais, tubo, tabako, lamang-ugat, bungangkahoy
 atbp. • Madalaaas puntahan sa lalawigang ito ay ang mga sikat at naggagandahang
simbahan tulad ng Simbahan ng Lucban, Simbahan ng Mauban at marami pang iba.
15. 15. LITERATURA NG REHIYON IV-A (CALABARZON)
16. 16. BUGTONG • Ang mga bugtong ay maituturing na isa sa mga gintong bahagi ng ating
kultura na hindi nakuhang wasakin, sunugin at ibaon sa limot ng mga sumakop sa atin,
pagkat marami sa ating mga bugtong tulad ng salawikaun at kasabihan ay di natitik sa mga
aklat. • HALIMBAWA: Nakaluluto'y walang init, Nakapapaso kahit malamig —Yelo
17. 17. • Ang bugtungan ay maaaring gampanan ng dalawa o higit pang bilang ng mga taong
kalahok. Karaniwan itong isinasagawa sa mga lamayan sa patay, padasal at iba pa. • Ang
isang panig ay nagbibigay ng bugtong at ang ikalawa naman ay siyang sumasagot. • Kung
sakaling mahulaan ang tumoak na kasagutan, siya naman ang magbibigay ng bugtong at
ang kabilang panig ang magbibigay ng sagot. • Dito nagtatagisan ng talino ang mga
kabataan.
18. 18. SALAWIKAIN, KASABIHAN AT KAWIKAAN • Ang bawat salawikain, kasabihan at
kawikaan ay nagbabadya ng mga aral sa buhay hango sa karanasan at pangyayari o balong
kadluan ng kagandahang asal at mabuting kaugalian na dapat pagkunan ng halimbawa ng
mga kabataan. • HALIMBAWA: Salawikain • —Kapag ang nauna'y tamis, ang mahuhuli'y
pait. • — Ang taong may tiyaga, anuman ay nagagawa.
19. 19. ANG PAMAHIIN • Ang lalawigan ng Laguna ay tulad ng ibang lalawigan na mapamahiin.
Maraming mga kilos ang bibigyan na nagbubunga ng hindi mabuti. May mga batay na
nakapagdudulot ng kasiyahan at mayroon din namang nagbibigay ng kapighatian at
kalungkutan sa buhay. Ilang pamahiing pinaniniwalaang sa Laguna: •—Masama ang
magwalis o magpalis kung gabi, sapagkat mawawala ang grasya.
20. 20. MGA AWITING BAYAN Napakahalagang tandaan ang ilang kaalamang-bayan ng taga-
Laguna. Narito ang ilang butil sa karunungan ng Laguna. TALON NG PAGSANJAN Handa
na ang lunday Umupo ng husay At titingnan natin Ang talong Pagsanjan Matulim ang agos
Kidlat ang kawangis Pagbagsak ng tubig Bomba ang tinig
21. 21. •Ang awiting ito ay nagpapakilala ng mga kaisipan at damdamin ng bayang
nagpapahayag ng mga katangian sa buhay. •Ang mga ito ay madamdamin at nakalulugod.
Tatlong bagay ang maipaoalagay ng mga kantahing- bayang Pilipino sa pag-aaral ng
panitikan.
22. 22. TULANG PASALAYSAY • Ang ganitong uri ng tula ay nagsasaad ng pag-uulat ng mga
bagay-bagay o mga pangyayayari sa pamamagitan ng berso. • Si Pedro Gatmaitan ang
unang sumulat ng ganitong uri sa tula niyang "Kasal". • Si Lope K. Santos ay kilalang "Ama
ng Balarila" at nakilala rin bilang nobelista ng lipunang pampulitika. Sinulat nya ang tulang
"Ang Buhay Panggiggera".
23. 23. MGA KILALANG MANUNULAT SA REHIYON IV • JOSE RIZAL —LAGUNA —Sa Aking
Mga Kabata, Noli Me Tangere, El Filibusterismo, Huling Paalam • TEO S. BAYLEN —
CAVITE —Tinig ng Teenager, Tinig ng Demokrasya, Sampung Hayop • BUENAVENTURA
S. MEDINA JR. —CAVITE —Kapangyarihan at Punong-kahoy
24. 24. • ALENJANDRO G. ABADILLA —CAVITE —Ako ang Daigdig at Sanaysay sa Tula •
CLARO M. RECTO — QUEZON —Noong Bata Pa Ako • ILDEFONSO SANTOS —RIZAL —
Guryon, Sa Tabi ng Dagat, Ang Aking Matanda • LOPE K. SANTOS — RIZAL —Ako'y si
Bukid, Kabayanihan at Ang Panggigera • LIGAYA C. TIAMSON-RUBIN —RIZAL —Paano
Nagsusulat ang Isang Ina
1. 1. CALABARZON  Binubuo ito ng lalawigan ng CAVITE, LAGUNA, BATANGAS, RIZAL at
QUEZON. KautusangTagapagpaganap 103 – Nilagdaan ni Pangulong Arroyo noong
May17, 2002 na nagpapahintulot sa paghati ng Rehiyon IV sa Rehiyon IV-A at Rehiyon IV-B.
 Mayaman sa mga likas na yaman ang rehiyong ito. Tagalog ang wika ng mga
mamamayan dito bagamat may iba’t ibang baryasyon. Mataas din ang bilang ng
populasyon.
2. 2. CAVITE
3. 3.  Ang Kabite ang pinakamaliit na lalawigan sa rehiyon ng CALABARZON.  Ang Kabite
ay isa sa mga lalawigan mabilis ang pag-angat ng ekonomiya sa Pilipinas dahil sa kalapitan
nito sa Metro Manila.  Ang Kabisera nito ay ang IMUS.  Wika. Ang mga pangunahing
lenguaheng sinasalita ay angTagalog, Chabacano at Ingles.  Klima. Ang Kabite ay may
dalawang uri ng Klima.  Hanapbuhay. Pagsasaka > pinya, papaya, saging > mga sariwang
gulay.
4. 4. Katoliko 80% aglipay 11% iglesia ni cristo 4% atbp 5% Relihiyon sa Cavite
5. 5. CHAVACANO Ternateño Ola Hello Que tal tu? (kamusta na!) Bueno tambien, y tu?
(mabuti naman ikaw?) Cosa tu nombre? ( Anong pangalan mo?) Mi nombre ( Ang pangalan
ko ay,) Buenas dias ( Magandang Umaga) Buenas noches ( Magandang hapon/gabi) Adios (
paalam!) Ta ama yo cuntigo ( Mahal kita)
6. 6. Fiesta Karakol
7. 7. Mardicas Dance
8. 8.  Mardicas Dance Sayaw ng Digmaan, kilala sa bayan ngTernate  Karakol Dance street
dancing na kung saan ipinaparada ang kanilang mga santo, kasunod ng isang prusisyon sa
ilog.  Sanghiyang/Sayaw sa Apoy Indang and Alfonso A pre-colonial ritual celebrated by
firewalkers of Indang and Alfonso. It combines elements of folk religion, magic and Christian
faith. It is a gesture of thanksgiving and a rite to cure the sick. People conducted
"Sanghiyang" rituals as an offering to Bathala for a bountiful harvest, a thanksgiving for a
recovery from illness, or deliverance from death
9. 9.  San Agustin sa Tanza,  Sto Nino sa Ternate,  Sta Maria Magdalena ng Kawit,  Sto
Rosario de Caracol ng Salinas,  Birhen ng Candelaria sa Silang  Nuestra Señora de la
Soledad de Porta Vaga na tinatawag din na Reina de Cavite  "La Excelsa y La Celestial
Guardiana y Protectora dela Provincia de Cavite".Pinaniniwalaan na ang imaheng ito ay
mapaghimala kung kaya't tinawag itong " Birheng may libong Milagro". And  Debosyon sa
Virgen ng Soledad ang pinakamala- king ambag ng mga Kabitenyo sa kasaysayan ng
debosyon kay Maria at sa Simbahang Katolika sa Pilipinas.
10. 10. LAGUNA LAGUNA
11. 11.  Kastilang salita na lago, na nangangahulugang lawa.  kapanganakan ni José Rizal.
 Halos pinapaligiran ng Laguna ang Laguna de Bay, ang pinakamalaking lawa sa bansa. 
Klima, >Tuyot mula Nobyembre hanggang Abril .  Ang lalawigan ito ay bantog sa mga
resort.  Napapalibutan ng mga bundok > Makiling > Nalepunyos > Nagcarlan > San
Cristobal > Sierra Madre
12. 12. Kabundukan ng sierra madre
13. 13.  Hanapbuhay >Wood Curving (paglililok) > Pangingisda  PISTA CocunotFestival
Bangkero Festival
14. 14. Tsinelas Festival Pina Festival
15. 15. MGA PAGKAIN BUKO PIE PUTO BINAN KESONG PUTI ESPASOL OKOY
16. 16.  Ang salitang “batangan” ay tumutukoy sa mga taong nakatira sa may lawa ngTaal na
ang ikinabubuhay ay pangingisda gamit ang mga balsa.  “Batangueño” o “Batangueña” 
 pinakamagandang destinasyon para magbakasyon dahil sa mga resort at diving spots na
makikita rito. > Anilao > Matabungkay > Punta Fuego > Bulkan ngTaal  “Puso ng
Katagalugan”.
17. 17.  Central Azucarera Don Pedro, na itinuturing na pinakamalaking tagagawa ng asukal
sa buong bansa.  Pinakakilalang produkto ng lalawigan ang kapeng barako, gayon din ang
balisong.  Kilala rin sila sa pagdadagdag ng salitang “eh” sa kanilang pananalita at sa
paggamit ng “ga”.
18. 18. Pista TINAPAHAN FESTIVAL PAGODA SA ILOG NG PANSIPIT TINAPAY FESTIVAL
TAPUSAN FESTIVAL SUBLI-AN FESTIVAL PARADA NG MGA LECHON
19. 19. LALAWIGAN NG RIZAL
20. 20.  Binubuo ng 13 bayan.  Kilala sa larangan ng painting (pagguhit), musika.  Kabisera
ang “MORONG”.  Tanyag din ang Antipolo Pilgrimage.  Pag pasko ng pagkabuhay
“SALUBONG”  Ang pangunahing ikinabubuhay ng mga naninirahan sa Rizal ay ang
pagbababuyan, pagsasaka, at pakikipagkalakalan. Maraming taga- Maynila ang
nagpapaalaga ng baboy sa mga taga- Rizal.
21. 21.  Ang Rizal ang tinatawag na "Duyan ng Pambansang Sining". Ang mga Pambansang
Alagad ng Sining na sina Carlos "Botong" Francisco,Vicente Manansala, Maestro Lucio San
Pedro ay pawang mga taga-Rizal.
22. 22.  Ipinangalan kay Pres. Manuel L. Quezon.  Dating pangalan Kaliraya/ kalilayan 
Panguanahing isla sa quezon >polilio island > alabat island  Pangunahing pagkukuhaan ng
produktong niyog ang lalawigang ito na ginagamit sa mga produkto tulad ng langis ng niyog
at copra ang lalawigan ng Quezon.  Pangingisda at Pagsasaka
23. 23.  Tag- init at tag-ulan  Palakaibigan, masisipag  Tagalog
24. 24. Mt. Banahaw
25. 25. Malagunlong Bridge
26. 26. Bantakay Falls Borawan Island
27. 27. Anilon Cave Villa Escudero Resort
28. 28. Pahiyas Festival
29. 29. Pangunahing produkto sa Quezon
30. 30. MGA KAUGALIAN AT PAMAHIIN NG REGION IV-A Madalas na Kaugalian 
Pagmamano – ito’y madalas ginagawa ng mga nakababata sa kanilang mga magulang o sa
mga nakatatanda sa kanila.  Paggamit ng “po at opo” sa nakatatanda – ito’y simbolo ng
pagrespeto sa mga nakatatanda.  Mahilig makipagkapwa-tao -kapag madalas silang may
nakakasalamuhang tao.  Mapagkumbaba – nananatili pa rin ang kanilang mga paa na
nakaapak sa lupa.
31. 31. Sa Kusina:  Bawal kumanta sa harap ng kalan - may masamang mangyayari.  Bawal
kumanta sa hapag-kainan – simbolo ng hindi pagrespeto.  Bawal paglaruan ang apoy –
maaaring lumabo ang mata.  Hindi dapat makabasag ng pinggan sa araw ng okasyon – ito
ay simbolo ng kamalasan.
32. 32. Sa Kasal:  Bawal isukat ang damit pangkasal – Maaaring hindi matuloy ang kasal 
Bawal magkita ang magkapareha bago ang araw ng kasal – maaaring mamatay ang isa sa
kanila.  Dapat unahan ng babae ang lalake na lumabas ng simbahan – upang hindi siya
maliitin.  Kapag umulan sa araw ng kasal – simbolo ng kaswertehan.  Masama sa
magkapatid ang magpakasal ng sukob sa taon, dahil ang isa ay magdaranas ng hirap. 
Pag namatay daw ang kandila ng ikakasal, mamamatay daw ang mga ito.
33. 33. Kapag may sumakabilang-buhay  Bawal matulog sa tabi ng kabaong – maaaring hindi
mo mapipigilan ang paggalaw ng ulo mo.  Bawal magkamot ng ulo – maaaring magkaroon
ng kuto.  Pagsuutin ng pulang damit ang mga bata/ Pagtawid ng mga bata sa kabaong
upang hindi sila guluhin ng namayapa.  Dapat putulin ang kwintas na nakakabit sa
namayapa – upang hindi na siya masundan.
 34. 34. IBA PANG PAMAHIIN:  Bawal maggupit ng kuko sa gabi – upang hindi malasin . 
“Friday the 13th” – mag-ingat sa araw na iyon sapagkat may maaaring mangyari sa iyong
masama.  Paggsing ng alas tres ng madaling araw – maaaring may dumalaw sa inyo.
Paggising ng mga ispiritu.  Kapag may nakita kang taong pugot ang ulo – maaari siyang
mamatay (pwede itong mapigilan basta ibaon lang ang kanyang damit sa lupa)
35. 35. MGA SALAWIKAIN, KASABIHAN AT KAWIKAAN  Kapag ang nauna’y tamis,
mahuhuli’y pait.  Nagpapakain kana’t masama ang loob, ang pinakai’y di nabubusog. 
Anuman ang luto at siya nang siya , pilit sasawaa’t hahanap ng iba.  Ang kaunting sira’t di
mo lagyan ng tagpi, pakakaraanan ng malaking sisi.  Bago gawin ang sasabihin, makailang
iisipin.
36. 36.  Mayaman ka ma’t marikit; Maganda ang pananamit, Pag wala kang tagong bait,
Walang halagang gahanip.  Ang mabigat gumagaan, kapag napagtutuwangan.  Ang
taong mapanaglihi, lumigaya man ay sawi.
37. 37. kawikaan  Huling pagsisisi “magsisi kama’ t huli , wala nang mangyayari” dahil sa
“walang unang sisi, Sa unang pangyayari” “ Nang nagsalakot , basa na ang tuktok. kaya-
“Magsisi na sa agap , huwag lamang sa kupad.” “ Ang panahon ay samantalahin , sapagkat
ginto ang kahambing.” At- “ Mata sa panaho’y isilay, nang di ka mapag-iwanan” Sapagkat-
“sa lakad ng panahon, lahat ay sumusulong” Kaya- “ parang baboy na gagala-gala, laman at
mantika ay masama” Sapgkat- “Ang katamaran ay kapatid ng kagutuman.” “ Ang katamaran
ay ina ng kahirapan”
38. 38. MgaAwitingBayan  Baka Maputikan  Sa aming pagdating ( Harana)  Kasagutan sa
Pusong Umiibig.  Kasagutan sa Pagsinta  Lahat ng bagay sa Mundo.  Kundiman 
Kahilingan  Ligaya ng isang magulang  Sagot sa kahilingan  Ako’y bulaklak
39. 39. MgakilalangmanunulatsarehiyonIV-A  Jose Rizal ( Laguna) > Sa aking mga kababata >
Noli MeTangere ( Huwag mo akong salingin) > El Filibusterismo -1891 > Huling Paalam
-1896 > Sobre la indolencia de los filipinos ( Hinggil sa katamanran ng mga Flipino.) > Ala
Juventud Filipina ( Sa kabataan Pilipino) > Filipinas Dendro de cien anos ( Ang Pilipinas sa
loob ng Isangdaang taon).
40. 40.  Teo S. Baylen ( Cavite) -Tinig ngTeenager -Takipsilim at lumang lambat  Rev. Fr.
Arnel S.Vitor (Rizal) - Ang tutong  Buenaventura S. Medina Jr. ( Cavite) - kapangyarihan at
punong-kahoy  Alejandro S. Abadilla (Cavite) - Ako ang daigdig at sanaysay saTula 
Claro M. Recto (Quezon) - Noong bata pa ako
41. 41. Clemente M. Bautista > kilalang komentarista sa estasyon ng DZRH. > Pinatunayang di
lamang sining ng musika at pagguhit ang talento ng mga taga-Angono Rizal, gayundin sa
larangan ng panitik.  MAY DAIGDIG SA KARAGATAN LigayaTiamson Rubin > Taga-
Angono , Rizal > Kasalukuyang nagtuturo sa U.P >Tagapangulo ng Departamento ng
Filipino at Literatura.  PAANO NAGSUSULAT ANG ISANG INA

Panitikan ng Rehiyon IV
Ipinalimbag din ni Alejandro Abadilla ang panitikang Tagalog noong 1949. Ito’y
katipunan ng mga piling tula mula kay Joseng Sisiw at Balagtas hanggang sa kanyang
kapanahunan. Noon namang 1975 ay ipinalimbag naman ng mga katipunero ang mga
katipunan ng kanyang tulang may pamagat na “Ako ang Daigdig.”

Pinamahalaan ni Lope K. Santos ang mga babasahing Tagalog. Muling Pagsilang ang
sinimulang ilathala noong 1902 sa pahayagang Kastila. Naglathala rin ng mga kathang
Tagalog ang mga kabataang manunulat noon gaya nina Faustino Aguilar, Valeriano
Hernandez Peña, Iñigo Ed Regalado, Francisco Laksamana atbp.

BAKIT HINATI ANG REHIYON IV SA DALAWA?

Nagbigay ng Utos Pampangasiwaan bilang 103 (EO103) si Pangulong Gloria

Macapagal Arroyo noong ika-17 ng Mayo, 2001 na naghahati sa lalawigan ng dakong
timog katagalugan na kasama sa Rehiyon IV upang gawing dalawang rehiyon – rehiyon
IV-A at IV-B

Loakasyon at Topograpiya ng Rehiyon IV

Rehiyon IV-A CALABARZON

Mapalad ang lugar na ito sapagkat naririto ang mayamang karagatan, malawak na
taniman, bakahan, kagubatan,kabundukan at minahan.

Magagandang tanawin at makasaysayang pook

REHIYON IV-B MIMAROPA

MGA UNANG AKLAT NA NALIMBAG SA WIKANG TAGALOG

SEVERINO REYES

Siya ang may-akda ng “Mga Kuwento ni Lola Basyang” sa Liwayway. Siya rin ang
kauna-unahang sumulat na Walang Sugat na tanging hangarin ay magkaroon ng
reporma at patriotismo. Sinundan pa ito ng mga pagsulat ng mga dula at kuwento tulad
ng “Ang Kalupi at R.I.P.”

ILDEFONSO SANTOS
Ang kanyang pamamaraan sa panitikan ay Payak ngunit tapat sa diwa at kaisipang
taglay. Mga pamagat na nagbigay sa kanyang pangalan, “Sa Tabi ng Dagat, Gabi, Ang
Ulap, Ang Mangingisda.”

Nagpakita rin ng ibayong sigla ang mga manunulat ng maikling kuwento ng itatag ang
pahayagang – Ang Mithi na sinundan ng Taliba at ang Demokrasya. Ang pagkakatatag
ng Liwayway noong 1930, nina Amado V. Hernandez. Namesco Caravana, Cirilo H.
Panganiban at Lazaro Francisco: Ang Mabuhay ni Amado V. Hernandez: Ang Hiwaga,
Mabuhay Extra at Hiwaga Extra.

PANITIKANG TAGALOG SIMULA NOONG 1950

Sa paanong paraan umunlad ang Panitikang Tagalog?

Ulat ni Aeron James De Leon

BSED - F

PANITIKANG TAGALOG: SA PAGDATING NG MGA MANANAKOP (KASTILA,

AMERIKANO AT HAPON)

Ang mga pinakakilala na samahan sa Panitikang Tagalog ay ang mga sumusunod:

Ilaw at Panitik, Akademya ng Wikang Tagalog, Kapulungang Balagtas, Aklatang

Florante, Aklatang Bayan atbp.

JULIAN CRUZ BALMACEDA

Kilala at nagkapangalan bilang tanyag na mandudula at may kagalingan rin sa pagtula.

Makata ng bayan at naging tanyag sa kanyang pagbigkas.

IÑIGO ED REGALADO

Isang nobelista at may kahusayan rin sa Pagtula. Sa tula siya rin ay naging tanyag sa
kanyang sariling katha. Tulad ng “Ang Pinagbangunan, Larawan ng Buhay, at
Damdamin na nagtamo ng unang gantimpala sa timpalak komonwelt noong 1941.”

FAUSTINO AGUILAR
Isinilang sa Malate, Maynila. Siya ang may-akda ng:

Pinaglahuan

Busabos ng Palad

Lihim ng Isang Pulo

Sa ngalan ng Diyos

Industriya at Produkto ng Rehiyon

Sa Ingles at Tagalog ay nakilala si Juan C. Laya. Dito rin pinili sa panahong ito ang
pinakamahusay na dalawampu’t limang kuwento noong 1943.Pumili lamang ang tatlo
dito. Ang mga nagkamit ay ang mga sumusunod: Lupang Tinubuan ni Narciso Reyes,
unang gantimpala, Uhaw ang Tigang na Lupa ni Liwayway Arceo, ikalawang
gantimpala, Lungsod, Ngayon at Dagat-Dagatan ni N.V.M Gonzales, ikatlong
gantimpala.

Malaki ang naging papel ng dula rin dito. Nagkaroon sila ng mga pagkilos. Sapagkat
nakapinid ang lahat ng mga sinihan dahil sa ipinagbawal ang lahat ng pelikulang
Amerikano sa ating bansa. Karamihan sa mga dulang ipinalabas ay hango sa Ingles na
isinalin sa Tagalog. Ang mga nagsalin ay sina Narciso Pimentel, Francisco S. Rodrigo.
Sila rin ang nagtatag ng “Dramatic Philippines,” isang samahan ng mga mandudulang
Pilipino. Kabilang sa mga dula noong panahong iyon na pinamagatang:

Sino ba Kayo?

Dahil sa Anak

Higanti ng Patay.

Libingan ng mga Bayani.

Ano ang isa sa mga pinakamalaking dahilan sa paglitaw ng mga akdang

mapaghimagsik sa Panitikang Tagalog?

LOPE K. SANTOS
Pinakamahalagang nobelang Pilipino sa loob ng maraming taon ay ang BANAAG AT
SIKAT. Unang nailimbag ito noong 1906 at ito ay naglalarawan sa mga kaugaling
Pilipino.

CECILO APOSTOL

May taguring Prinsipe ng Makatang Pilipino. Siya ang nagsalin sa Tagalog ng Biag ni
Lam-ang. Siya rin ang nagsalin sa Prances ng Dekalogo ni Andres Bonifacio.

JESUS BALOMORI

Pinarangalan bilang: “Makatang Pandaigdig”. Nagsimulang magsulat sa gulang na

sampu. Mula sa kanyang panulat ang:

Rimas Malaya

Balagtasan

Mi Casa de Nipa

El Hombra y La Mujera

Himmo A Rizal

Mga Pangalang Nakilala sa larangan ng Panitikang Tagalog Pagkatapos ng

Himagsikan

FLORENTINO T. COLLANTES

Naging bihasa sa pagtula sa edad na labinlimang taon. Naging tagapatnugot sa mga

pahayagang Buntot Pagi, Pagkakaisa, Watawat, Pakota, at Ang Bansa. Siya rin ay
tinaguriang “Batikang Duplero.”

AMADO V. HERNANDEZ

Kinilalang makata ng mga manggagawa higit pa sa mamamahayag. Naging patnugot

sa lingguhang Sampaguita at ng mga pahayagang Pagkakaisa at Mabuhay. Isa siyang
tunay na mambibigkas. Ang mga tulang nagpasikat sa kanya ay pinamagatang
Bonifacio at Guro ng Lahi. Isa rin siyang realista.

FRANCISCO LAXAMANA

Tagapaglarawan ng buhay na dinanas ng ating mga kababayan na ang pinapaksa ng

kanyang nobela sa Anino ng Kahapon, ay mga kalupitan sa mga kamay ng mga
dayuhan. Mga pangalang – sagisag ang ginamit ng nobelista sa mga apelyido ng mga
pangunahing tauhan: Modesto Magsikap at Elisea Liwayway; pagsisikap hanggang sa
magliwayway ang kalayaang pinkaaasam.

JOSE PALMA

Siya ay nakababatang kapatid ni Rafael Palma na naging pangulo ng Unibersidad ng

Pilipinas. Mahilig gumawa ng tula kaysa mag-aral ng leksyon. Pinakadakilang naiambag
niya sa panitikang Pilipino ang titik ng pambansang awit. Akda niya ang Ven, Oh, Paz,
El Filibusterismo (tula) at Al Martir.

LIWAYWAY ARCEO

Premyadong manunulat ng mga nobela, maikling kuwento at dulang panradyo. Mula sa

kanyang panulat ang:

Uhaw ang Tigang na Lupa

Titser

Nasaan ang Ligaya?

Ayoko sa Iyo

Ako ang iyong Ina

Panitikan ng Rehiyon 4A & 4B

Ang ika-apat na rehiyon ay nahahatii sa CALABARZON (4A) at MIMAROPA (4B).

Ang iba’t-ibang wika ginagamit sa mga rehiyon ay:

 Taglog
 English
 Chavacano
 Romblomanon
 Bantoanon
 Onhan
 Cuyono
 Ilokano
 Cebuano
 Bisaya
 Mangyan
 Hiligaynon
 Palawano

 Iba’t-ibang uri ng panitikan na ginagamit sa rehiyon:
o Salawikain
o Kasabihan
o Kawikaan
o Awiting Bayan
o Ambahan - Tulang paawit na ginagamitan ng iskrip, paksa nito’y panunuyo at
pag-ibig.

Urukan - Tulang Paawit na puspos

ng mga salita ng karunungan at
katutubong
Urukan- Tulang Paawit na puspos ng mga salita ng karunungan at katutubong ulat ng mga
matatanda. (Sinasaliwan ng gitara, plawta, lira o anumang “stringed
instrument”.
o Panubong - Isang tulang paawit bilang pagpaparangal sa isang dalagang may
kaarawan o panauhin sa kanilang baryo.

Ang panubong ay pamutong o

putungan sa mga tagalog na ang kahulugan ay pagpuputong ng mga bulaklak sa
dalagang may kaarawan. May tatlong bahagi ito, karaniwan ang tagaputong ay
binate.
 May tatlong bahagi, karaniwan ang tagaputong ay binata: I. Sisimulang ang pag-awit sa
tarangkahan ng bahay ng dalaga. II. Pag-umaakyat na sa hagdan ang dalaga. III. Sa loob ng
bahay

Pista

13MARDICAS DANCE-Sayaw ng digmaan- Kilala sa bayan ng Ternate

KARAKOL DANCE-Street Dancing-Pagparada ng mga santo-TabingIlog
SANGHIYANG/SAYAW SA APOY-Ritwal ng pagaalay kay Bathala para sa magandang ani.-
Pagbibigay salamat para sa kagalingan ng sakit

1. BUGTONG - isa sa bahagi ng ating kultura Nang maglihi’y namatay, Kung kailan
tahimik, Nang mag-anak ay nabuhay. Saka nabubuwisit. Sagot: sinigwelas Sagot: lamok
 Walang pinasukan, Kung kailan mo pinatay, Nakapasok sa kaloob-looban Saka naman
humaba ang buhay. Sagot: pag-iisip Sagot: kandila Walang itak, walang kampit, Dulong
naging puno, Gumawa ng mahal na ipit. Punong naging dulo Sagot: gagamba Sagot; tubo
2. 14. SALAWIKAIN, KASABIHAN AT KAWIKAAN- NAGBABADYA NG ARAL SA BUHAY •
Mayaman ka ma’t marikit / Maganda ang pananamit / Pag wala kang tagong bait,/ Walang
halagang gahanip. • Kapag ang nauna’y tamis, ang mahuhuli’y pait. • Ang taong
mapanaghili, lumiligaya man ay sawi. • Kapag ang tubig ay matinig, asahan mo at malalim.
3. 15. PAMAHIIN-MGA KILOS NA MAARING MAGDULOT NG KASIYAHAN AT
KAPIGHATIAN • Masama sa magkapatid ang magpakasal ng sukob sa taon, dahil ang isa
raw sa kanila ay magdaranas ng hirap. • Masama ang magwalis o magpalis kung gabi,
sapagkat mawawala ang swerte. • Masama ang kumanta kung nagluluto sapagkat
makapag-aasawa siya ng balo. • Pagdating sa bahay ng ikakasal, ang lalaki ang dapat
munang pumanhik upang hindi siya maging talun-talunan o ander de saya.
4. 16. AWITING BAYAN Ang lahat ng bagay sa mundong ibabaw Dunong man o layaw
bihirang makamtan Kundi magtiyaga sa bawat paraan Ay hindi makukuha ang bawat mga
Kinakailangan sa sariling buhay Magnais man tayong magtanim ng mga halaman Ay di mag-
aani kundi paghihirapan Kung laging pangarap at titingnan- tingnan Ibig man mag-ani
walang aanihin At hindi tinamnan ang lupa’y nasayang. LAHAT NG BAGAY SA MUNDO
5. 17. KILALANG MANUNULAT Dr. Jose P. Rizal(Calamba) Efren Abueg Teo S.
Baylen(Cavite) C.C. Marquez Alejandro B. Abadilla(Cavite) Rogelio Ordonez Buenaventura
S. Medina Jr.(Cavite) Pascula Poblete Claro M. Recto(Quezon) Modesto De Castro
Ildefonso Santos(Rizal) Teodoro Agoncillo Lope K. Santos(Rizal) Bienvenido Lumbera
Ligaya G. Tiamson- Rubin(Rizal) Caspar Aquino De Belen N.V.M. Gonzales(Romblon)
Simplicio Bisa Celso Alcarunungan Paz Marquez Benitez Paz Latorena Macario Adriatico