Professional Documents
Culture Documents
unang pangkat ay manunulat na yumakap sa 3. Parolang Ginto ni Del Mundo- katipunan ng mga
istilo at pormang dayuhan o tinatawag na pinakamahusay na kuwento sa bawat gawain at sa
makaluma bawat taon. Pumagitna rin sa larangan ng pamumunang
ikalawang pangkat ay hayagang tumangkilik sa pampanitikan si Alejandro Abadilla sa kanyang Talaang
tradisyonal na pagsulat o tinatawag na Bughaw.
makabago. 4. Panitikan- sa panahong ito sinunog ng mga kabataang
Sakdalista – mga kwentistang produkto ng edukasyong manunulat ang mga akdang pinalagay na hindi
kanluranin na tumutuligsa sa makalumang paraan ng panitikan.
pagsulat. 5. “Ilaw ng Bayan” Sa panahong ito ay nangibabaw ang
Aristokrata – pangkat ng mga klasistang manunulat, na bisa ng mga kabataang manunulat sa panitikan sa
naniniwalang ang pagsulat ay isang marangal nagawain Wikang Ingles. Ganap nang nahasa ang mga manunulat
kaya ang dapat na kumatha ay yaong mararangal na tao, sa sining ng maikling katha.
na may mararangal at elitistang mga tauhan. Mga katangian ng panitikan sa panahon ng mga
Ang maikling kuwentong Tagalog ay naisulat Amerikano
noong mga unang sampung taon ng mga Hangaring makamit ang kalayaan
Amerikano. Mga unang anyo nito ay ang dagli at Marubdob na pagmamahal sa bayan
pasingaw. Pagtutol sa kolonyalismo at imperyalismo
Dagli - maikling salaysay na gayong nangangaral nang 4. Panahon ng Hapon (1941 – 1945)
lantaran ay namumuna, nagpapasaring at nanunuligsa.
Hal: “Sumpain Nawa Ang Mga Ngiping Ginto” ni Cue Sa pagpasok ng mga Hapones ay unti-unting
Malay nanlamig ang pagsulat ng kahit anong uri ng
akda. Ngkaroon ng kalayaan sa pagsulat ngunit
Nagsisulat ng dagli sina Valeriano Hernandez Pena, Inigo ang lahat na akda any dadaan muna sa “Manila
Ed Regalado, Patricio Mariano, Pascual Poblete atbp. na Shimbun- sha”.
inilathala sa pahina ng pahayagang “Muling Pagsilang” Masasabing Gintong Panahon ng Panitikang
noong 1903. Yumabong ang uring ito ng salaysay sa Filipino dahil pinairal ang paggamit ng Wikang
tulong pa rin ng pahayagang Democracia, Ang Mithi, Pambansa bilang midyum ng pagsulat.
Taliba hanggang 1921. Halimbawa ng dagli ni Salvador Ang mga manunulat na dating nagsusulat
R. Barros: "Tungkol sa mga bagay na pumapasok sa sa Ingles ay nangagtangkang magsulat sa
pandinig, ang lalaki, babae, at reporter ay may malaking Tagalog. Nagdaos ng timpalak ang Liwayway
ipinagkakaiba. "Ang pumapasok sa isang tainga ng lalaki at pinili ang mga pangunahing kuwento noon
ay lumalabas sa kabila. "Ang pumapasok sa dalawang na tinipon sa isang aklat. “Ang 25
tainga ng babae ay lumalabas sa bibig. "At ang Pinakamabubuting Maikling Kathang Pilipino
pumapasok sa dalawang tainga ng reporter ay
ng 1943.
lumalabas sa pahayagan." (Sampaguita, 8 Nobyembre
Sumikat sa panahong ito ang batikang
1932)
kwentistang si Macario Pineda at napatanyag
Pasingaw-patungkol sa mga paralumang hinahangaan, ang kanyang kwentong Suyuan sa Tubigan
sinusuyo, nililugawan at kung anu-ano pa. Sa mga dahon
Mga kilalang kwentista sa panahong ito:
ng pahayagang Kaliwanagan at Ang Kapatid ng Bayan ito
kumita ng liwanag. Madalas na ang mga may-akda nito Narciso Reyes,” Lupang Tinubuan” – nagkamit
ay gumagamit o nagtatago sa kanilang mga sagisag ng unang gantimpala
panulat. Liwayway Arceo, “Uhaw ang tigang na Lupa” –
nagkamit ng ikalawang gantimpala
Napatanyag at namalasak ang pagsulat ng dagli at
N.V.M. Gonzales, “Lungsod, Nayon at Dagat-
naging katha at sa bandang huli ay tinawag na maikling
dagatan” – nagkamit ng pangatlong gantimpala
katha hanggang 1921. Noong 1910, nagtagumpay ang
“Elias” ni Rosauro Almario sa pahayagang Ang Mithi sa
bisa ng 14,478 na boto ng mga mambabasa.
5. Panitikan sa Panahon ng Bagong Lipunan MGA URI NG MAIKLING KUWENTO ayon sa
KABALANGKASAN
(1972-1986) Panahon ng Bagong Lipunan
Setyembre 21,1972– idineklara ang Martial Law. Maikling kwento ng Kabanghayan – maayos ang
Bagong Lipunan -pagbabagong tatag. Naging pagkakahanay at wastong pagkasunod- sunod ng mga
makatotohanan ang paksa ng mga ito at natuon pangyayaring kikiliti sa kawilihan ng mga mambabasa.
sa tema ng Bagong Lipunan.
Temang makabansa at paglaban sa mga naaapi. Maikling kwento ng Katauhan – ang pagkatao,
hangarin, at kalagayan ng pangunahing tauhan ang
Mga paksain ng maikling kwento: siyang pinalulutang sa kwentong ito.
1. Pagbibigay ng lupa sa mga magsasaka. Maikling kwento ng Kapaligiran o Katutubong Kulay –
2. Pagbabalik-bukid ng mga tauhang nasasakal na sa bukod sa kapaligiran, pinapansin ang mga kaugalian,
magugol at mausok na lunsod. paniniwala ng mga tao, ang kanilang kultura, uri ng
3. Kahirapan ng pagkakaroon ng maraming anak. pamumuhay at hanapbuhay, pati na ang kanilang
4. Mga pang-araw-araw na pangyayaring kapupulutan pananamit.
ng aral.
Maikling kwento ng Sikolohiko o Pangkaisipan –
Mga kilalang kwentista sa Panahon ng Bagong Lipunan nangingibabaw ang damdamin at iniisip ng pangunahing
tauhan, at hindi ang kanyang ikinikilos o galaw ng mga
1. Lualhati Bautista – feminista. Ilan sa mga nobela niya pangyayari.
ang Gapo, Dekada 70 at Bata Pano Ka Ginawa? na
nakapagpanalo sa kanya saPalanca award ng tatlong Elemento ng Maikling Kwento
beses noong 1980, 1983 at 1984. 1. Paksa o Tema - pangkalahatang kaisipang palilitawin
2. Patrocinio Villafuerte – isang guro at manunulat sa sa kuwento. Ang pinaka-kaluluwa ng kwento.
Filipino sa kasalukuyan. Siya ang tagapangulo 2. Mga Tauhan - sila ang sinusubaybayan o mga taong
ngdepartamento ng Filipino sa Philippine National gumagalaw sa loob ng isang kuwento.
University. Guro ng Filipino sa lahat ng antas, manunulat
ng may 145 na aklat na karamihan ay teksbuk at a. Protagonista-itinuturing na bida o pangunahing
sangguniangaklat sa Filipino. tauhan
b. Antagonista-ito ang itinuturing na kontrabida o
3. Benjamin Pascual – Maraming nasulat na maikling kaaway
kwento sa Ilokano at dalawang nobela. Tagapayong c. Tauhang Lapad-mga tauhang konsistent ang
legal ng GUMIL, Metro Manila. karakterisasyon mula sa simula hanggang sa
MGA URI NG MAIKLING KUWENTO ayon sa wakas; sila ay kadalasang mga suportang tauhan
KAHINGGILAN d. Tauhang Bilog-mga tauhang daynamik o
nagbabago ng karakterisasyon; sila ay
Kwento ng madulang pangyayari – nakapokus sa kadalasang mga mahahalagang tauhan
kwentong ito ang mahahalaga, kasindak- sindak, at mga
pambihirang pangyayaring nakakapagpapabago sa 3. Tagpuan
kapalaran ng mga tauhan. a. Lunan o Pook-lugar na pangyayarihan ng
Kwento ng Maromansang Pakikipagsapalaran – ang kuwento
diin ay nasa balangkas ng mga pangyayari at wala sa b. Oras o Panahon-kung kailan naganap ang mga
tauhan ang kawilihan o interes. pangyayari sa kuwento
c. Kalagayan-sitwasyon o mga kaganapang
Kwento ng Kababalaghan – nakatuon sa mga nakabatay sa oras o panahon ng kuwento
pangyayaring hindi kapani-paniwala. Kadalasan, ang
kwento ay tumatalakay ng pantasya. 4. Banghay-ito ang katawan o pagkakasunod-sunod g
mga pangyayari sa isang kuwento. Ang sumusunod ay
Kwento ng Katatakutan – ang pokus ng kwentong ito ay bahagi ng banghay:
nasa kasindak-sindak na mga pangyayari, tunay na
nakapanpapatinag ng damdamin at kilos ng mga a. Simula-paano sisimulan ang kuwento. Dito rin
mambabasa. kadalasang pinapakilala ang iba sa mga tauhan
ng kwento
Kwento ng Katatawanan - hangarin ng kwentong ito na b. Saglit na kasiglahan-ito ang kung saan payapa
magpatawa at magbigay-aliw sa mga mambabasa. May pa ang lahat; wala pang tunggalian o suliranin.
kabagalan at may kaunting pagkalihis sa balangkas ang Ito ay ang panandaliang pagtatagpo ng mga
galaw ng mga pangyayari. tauhan sa kwento
c. Suliranin o Tunggalian- sandaling pagtatagpo ng
mga puwersa o mga salik sa kuwento na
nagdudulot ng suliranin.
Tatlong uri: Nobela
tao laban sa kalikasan – bagyo, lindol, tsunami
atbp. Akdang-buhay o kathambuhay. Katha sapagkat
tao laban sa tao- pagkakaroon ng gusot o isyu sa likha ng panulat, buhay sapagkat ang
pagitan ng mga tauhan sa kuwento kasaysayan ang isinasalaysay. Kung hindi man
tao laban sa kaniyang sarili- pagkakaroon ng lubos na gawa sa isip, ay hinahango sa mga
suliranin ng pangunahing tauhan sa sarili pangyayaring tunay na naganap sa buhay na
maaaring nasaliksik, nasaksihan, naobserbahan,
d. kasukdulan o kaigtingan-ang magiging napanayan at naranasan.
kapanapanabik na bahagi ng kuwento Isang mahabang kathang pampanitikan na
e. kakalasan-naresolba na ang suliranin. naglalahad ng mga pangyayari na pinaghahabi
sa isang mahusay na pagbabalangkas at
f. wakas-pagtatapos ng kuwento na maaaring nahahati sa mga kabanata.
masaya o kaya trahedya, malungkot, bitin o walang Isang mahabang salaysayin ng mga kawing ng
wakas pangyayari na naganap sa mahabang saklaw ng
panahon, may maraming tauhan, at nahahati sa
5. Diyalogo-tumutukoy sa pag-uusap ng mga tauhan.
mga kabanata.
6. Panuunan ng Paningin-kung paano isasalaysay ang Mga Impluwensya sa Pagsulat ng Nobela
kuwento. Anong punto de vista ang
ginagamit/gagamitin Ayon kay Virgilio S. Almario, naging impluwensiya sa
ilang mga nobelistang Pilipino ang sumusunod na mga
a. Unang Panauhan-ang nagsasalaysay ay kasama akdang banyaga:
sa kuwento o maaaring ang protagonista
Hudeo Errante (1844) ni Eugene Sue
mismo. Gumagamit ng panghalip na “ako”
Conde de Montecristo (1844-46)
b. Ikalawang Panauhan-ang nagsasalaysay ay hindi La Dama de las Camellias (1848) ni Alexandre
kasama sa kuwento subalit tila kausap niya ang Dumas
pangunahing tauhan o iba pang tauhan. Les Miserables (1862) ng mga kastila
Gumagamit ng panghalip na “ikaw” o “kayo” at
karaniwang ginagamit sa mga sanaysay o Ang Kasaysayan ng Nobela sa Pilipinas
talumpati nagsimula noong Panahon ng Kastila na may paksain
c. Ikatlong Panauhan-ang nagsasalaysay ay tungkol sa relihiyon, kabutihang-asal, nasyonalismo, at
“omniscient” o tila nasa isang mataas na lugar pagbabago. Nagsimula ang paglaganap ng nobela sa
na nakamasid sa mga nangyayari sa kuwento at pamamagitan ng saling-akda.
hindi kasama sa mga tauhan. Ang panghalip na
Panahon ng Kastila
ginagamit ay “siya o sila.”
Ang Commission Permanente de Censura ang sumusuri
7. Kaisipan-mensahe ng kuwento ng mga akdang pampanitikan na nilalathala upang
siguraduhin na walang ano mang paglaban sa
8. Bisa-pangkalahatang dating ng isang kuwento pamahalaang Kastila.
Elemento ng Nobela