Maikling Kuwento
pasalindila/pasalinlabi gaya ng mga bulong,
✓ isang masining na anyo ng panitikan na
naglalaman ng isang maiksing salaysay tungkol
sa isang mahalagang pangyayari na
kinabibilangan ng isa o ilang tauhan. Nag-iiwan
ito ng isang kakintalan o impresyon sa isip ng
mga mambabasa.
✓ Ayon kay Edgar Allan Poe, “ang maikling kwento
ay isang akdang pampanitikang likha ng guniguni
at salagimsim na salig sa buhay na aktuwal na
naganap o maaaring maganap.”
✓ Noong panahon ng mga Amerikano, tinawag din
na “dagli” ang maikling kwento at ginagawa itong
libangan ng mga sundalo.
✓ Si Deogracias A. Rosario ang tinuturing na “Ama
ng Maikling Kwentong Tagalog.
Pinag-ugatan ng Maikling kwento
Mitolohiya –salaysayin tungkol sa iba’t ibang diyos na
pinaniniwalaang mga sinaunang katutubo. Tungkol sa
mga kababalaghan at tungkol sa kanilang mga pananalig
at paniniwala sa mga anito.
Alamat – isinaslaysay ang pinagmulan ng isang bagay,
pook, pangyayari at iba pa. Pinalulutang din dito
angmahahalagang mensahe at mga aral sa buhay.
Pabula – uri ng kwentong gumagamit ng mga hayop
bilang tauhan. Naghahatid ng mahahalagang meensahe
ataral sa buhay.
Parabula – salaysay hango sa Bibliya. Lumulutang dito
ang moral at ispiritwal na pamumuhay ng mga tao at ang
paglalahad ay patalinghaga. (panahon ng Kastila)
Kwentong Bayan – ipinapakita ang pag-uugali, tradisyon,
paniniwala, pamahiin, at kultura ng isang lipi
Anekdota – nagsasalaysay ng mga pangyayaring katawa-
tawa at mga pangyayaring kapupulutan ng mga aral sa
buhay.
Kasaysayan ng Maikling Kuwento sa Pilipinas
1. Panahon ng Katutubo
✓ Ang maikling kwento ay nasilayan na noong
panahon bago pa man dumating ang mga kastila
sa ating kapuluan.
✓ Karamihan sa mga ito ay pasalinlabi lamang o
mga kwentong bayan.
✓ Tinetema ay kalikasan, diyos-diyosan.
✓ Kuwentong bitbit (salaysay) – dito nag- ugat ang
maikling kwento, maiikling salaysay na
pumapaksa sa mga anito, lamanlupa, malikmata,
multo at iba pang mga bunga ng guniguning di
kapanipaniwala.
✓ Karamihan sa mga Panitikan nila’y
tugmang bayan, bugtong, epiko, salawikain, at
awiting bayan na anyong patula; mga kwentong
bayan, alamat, at mito na anyong tuluyan at mga
katutubong sayaw at ritwal ng babaylan bilang
pinakaunang anyo ng dula sa bansa.
✓ May mga panitikan ding nakasulat sa pirasong
kawayan matitibay na kahoy at makikinis na baro
ngunit ilan na lamang ang mga natagpuan ng
mga arkeologo sapagkat batay sa kasaysayan
pinasunog at pinasira ito ng mga prayle nang
dumating sila sa bansa sa paniniwala na ang mga
ito ay gawa ng demonyo.
2. Panahon ng mga Kastila (1565 – 1898)
✓ Kakana – sumulpot pagdating ng Espanyol,
naglalaman ng mga alamat at engkanto,
panlibang sa mga bata.
✓ Kuwento ay tungkol sa buhay ng mga santo at
santa dahil layunin nila ay mapalaganap ang
Kristiyanismo.
✓ Parabula - Ang talinghaga/talinhaga, o parabula
ay isang maikling kuwentong may aral na
kalimitang hinahango mula sa Bibliya. Isa itong
maikling salaysay na maaaring nasa anyong
patula o prosa na malimit nangangaral o
nagpapayo hinggil sa isang pangyayari, na
kadalasang isinasalarawan ang isang moral o
relihiyosong aral
✓ Mas lumaganap ang mga parabula at iba pang
kuwentong pangrelihiyon upang mas madaling
sakupin ang Pilipinas sa pamamagitan ng
Kristiyanismo.
✓ Kuwentong “Makamisa” - maituturing na isang
kuwentong-bayan ang panitikang ito ni Rizal
dahil na rin sa pagsasadula nito sa pamumuhay
ng mga Pilipino at mga taong nakapaligid sa
kanila.
3. Panahon ng Amerikano (1898 – 1941)
✓ Sa larangan ng panitikan, isang malaking ambag
ng mga Amerikano ang pagkakaroon ngayon ng
Maikling Kwento bilang bahagi ng ating
panitikan. Kapansin-pansin ang pagkahilig ng
mga mambabasa sa mga akdang madaling
basahin. Ang mga kathang ito ay hindi lamang
naisulat sa wikang Filipino kundi pati narin sa
wikang Ingles.
✓ Sa gitna ng kasiglahan ng panulat sa loob ng
panahon ng “Ilaw at Panitik” lumitaw ang mga
pampanitikang kritiko na kinabibilangan nina
Clodualdo del Mundo at Alejandro Abadilla na
naglathala ng Kwentong Ginto katipunan ng
pinakamahuhusay na katha mula sa 1925
hanggang 1935) na naglalaman ng mabubuting
kwento.
 Mga halimbawa ng maikling kwento sa Panahon ng
Amerikano
✓ Banaag at Sikat ni Lope K. Santos
✓ Walang Panginoon ni Deogracias Rosario
✓ Isang Dipang Langit ni Amado Hernandez
Dalawang pangkat ng kwentistang Pilipino
✓ unang pangkat ay manunulat na yumakap sa
istilo at pormang dayuhan o tinatawag na
makaluma
✓ ikalawang pangkat ay hayagang tumangkilik sa
tradisyonal na pagsulat o tinatawag na
makabago.
Sakdalista – mga kwentistang produkto ng edukasyong
kanluranin na tumutuligsa sa makalumang paraan ng
pagsulat.
Aristokrata – pangkat ng mga klasistang manunulat, na
naniniwalang ang pagsulat ay isang marangal nagawain
kaya ang dapat na kumatha ay yaong mararangal na tao,
na may mararangal at elitistang mga tauhan.
Ang maikling kuwentong Tagalog ay naisulat noong
mga unang sampung taon ng mga Amerikano. Mga
unang anyo nito ay ang dagli at pasingaw.
Dagli - maikling salaysay na gayong nangangaral nang
lantaran ay namumuna, nagpapasaring at nanunuligsa.
Hal: “Sumpain Nawa Ang Mga Ngiping Ginto” ni Cue
Malay
Nagsisulat ng dagli sina Valeriano Hernandez Pena, Inigo
Ed Regalado, Patricio Mariano, Pascual Poblete atbp. na
inilathala sa pahina ng pahayagang “Muling Pagsilang”
noong 1903. Yumabong ang uring ito ng salaysay sa
tulong pa rin ng pahayagang Democracia, Ang Mithi,
Taliba hanggang 1921. Halimbawa ng dagli ni Salvador R.
Barros: "Tungkol sa mga bagay na pumapasok sa
pandinig, ang lalaki, babae, at reporter ay may malaking
ipinagkakaiba. "Ang pumapasok sa isang tainga ng lalaki
ay lumalabas sa kabila. "Ang pumapasok sa dalawang
tainga ng babae ay lumalabas sa bibig. "At ang
pumapasok sa dalawang tainga ng reporter ay lumalabas
sa pahayagan." (Sampaguita, 8 Nobyembre 1932)
Pasingaw-patungkol sa mga paralumang hinahangaan,
sinusuyo, nililugawan at kung anu-ano pa. Sa mga dahon
ng pahayagang Kaliwanagan at Ang Kapatid ng Bayan ito
kumita ng liwanag. Madalas na ang mga may-akda nito
ay gumagamit o nagtatago sa kanilang mga sagisag
panulat.
Napatanyag at namalasak ang pagsulat ng dagli at naging
katha at sa bandang huli ay tinawag na maikling katha
hanggang 1921. Noong 1910, nagtagumpay ang “Elias” ni
Rosauro Almario sa pahayagang Ang Mithi sa bisa ng
14,478 na boto ng mga mambabasa.
Mga Samahang Pampanitikan
1. Ang “Aklatang Bayan” nagsimula ang maikling katha
nang hindi pa ganap ang banghay at nakakahon pa ang
karakterisasyon.
2. Ang “Ilaw at Panitik” (popularisasyon) Isinilang ang
Liwayway na naging tahanan ng mga akdang Filipino.
3. Parolang Ginto ni Del Mundo- katipunan ng mga
pinakamahusay na kuwento sa bawat gawain at sa bawat
taon. Pumagitna rin sa larangan ng pamumunang
pampanitikan si Alejandro Abadilla sa kanyang Talaang
Bughaw.
4. Panitikan- sa panahong ito sinunog ng mga kabataang
manunulat ang mga akdang pinalagay na hindi panitikan.
5. “Ilaw ng Bayan” Sa panahong ito ay nangibabaw ang
bisa ng mga kabataang manunulat sa panitikan sa
Wikang Ingles. Ganap nang nahasa ang mga manunulat
sa sining ng maikling katha.
Mga katangian ng panitikan sa panahon ng mga
Amerikano
✓ Hangaring makamit ang kalayaan
✓ Marubdob na pagmamahal sa bayan
✓ Pagtutol sa kolonyalismo at imperyalismo
4. Panahon ng Hapon (1941 – 1945)
✓ Sa pagpasok ng mga Hapones ay unti-unting
nanlamig ang pagsulat ng kahit anong uri ng
akda. Ngkaroon ng kalayaan sa pagsulat ngunit
ang lahat na akda any dadaan muna sa “Manila
Shimbun- sha”.
✓ Masasabing Gintong Panahon ng Panitikang
Filipino dahil pinairal ang paggamit ng Wikang
Pambansa bilang midyum ng pagsulat.
✓ Ang mga manunulat na dating nagsusulat sa
Ingles ay nangagtangkang magsulat sa
Tagalog. Nagdaos ng timpalak ang Liwayway at
pinili ang mga pangunahing kuwento noon na
tinipon sa isang aklat. “Ang 25
Pinakamabubuting Maikling Kathang Pilipino
ng 1943.
✓ Sumikat sa panahong ito ang batikang
kwentistang si Macario Pineda at napatanyag
ang kanyang kwentong Suyuan sa Tubigan
Mga kilalang kwentista sa panahong ito:
✓ Narciso Reyes,” Lupang Tinubuan” – nagkamit
ng unang gantimpala
✓ Liwayway Arceo, “Uhaw ang tigang na Lupa” –
nagkamit ng ikalawang gantimpala
✓ N.V.M. Gonzales, “Lungsod, Nayon at Dagat-
dagatan” – nagkamit ng pangatlong gantimpala
5. Panitikan sa Panahon ng Bagong Lipunan
✓ (1972-1986) Panahon ng Bagong Lipunan
✓ Setyembre 21,1972– idineklara ang Martial Law.
✓ Bagong Lipunan -pagbabagong tatag. Naging
makatotohanan ang paksa ng mga ito at natuon
sa tema ng Bagong Lipunan.
✓ Temang makabansa at paglaban sa mga naaapi.
Mga paksain ng maikling kwento:
1. Pagbibigay ng lupa sa mga magsasaka.
2. Pagbabalik-bukid ng mga tauhang nasasakal na sa
magugol at mausok na lunsod.
3. Kahirapan ng pagkakaroon ng maraming anak.
4. Mga pang-araw-araw na pangyayaring kapupulutan ng
aral.
Mga kilalang kwentista sa Panahon ng Bagong Lipunan
1.Lualhati Bautista – feminista. Ilan sa mga nobela niya
ang Gapo, Dekada 70 at Bata Pano Ka Ginawa? na
nakapagpanalo sa kanya saPalanca award ng tatlong
beses noong 1980, 1983 at 1984.
2.Patrocinio Villafuerte – isang guro at manunulat sa
Filipino sa kasalukuyan. Siya ang tagapangulo
ngdepartamento ng Filipino sa Philippine National
University. Guro ng Filipino sa lahat ng antas, manunulat
ng may 145 na aklat na karamihan ay teksbuk at
sangguniangaklat sa Filipino.
3. Benjamin Pascual – Maraming nasulat na maikling
kwento sa Ilokano at dalawang nobela. Tagapayong legal
ng GUMIL, Metro Manila.
MGA URI NG MAIKLING KUWENTO ayon sa
KAHINGGILAN
Kwento ng madulang pangyayari – nakapokus sa
kwentong ito ang mahahalaga, kasindak- sindak, at mga
pambihirang pangyayaring nakakapagpapabago sa
kapalaran ng mga tauhan.
Kwento ng Maromansang Pakikipagsapalaran – ang diin
ay nasa balangkas ng mga pangyayari at wala sa tauhan
ang kawilihan o interes.
Kwento ng Kababalaghan – nakatuon sa mga
pangyayaring hindi kapani-paniwala. Kadalasan, ang
kwento ay tumatalakay ng pantasya.
Kwento ng Katatakutan – ang pokus ng kwentong ito ay
nasa kasindak-sindak na mga pangyayari, tunay na
nakapanpapatinag ng damdamin at kilos ng mga
mambabasa.
Kwento ng Katatawanan - hangarin ng kwentong ito na
magpatawa at magbigay-aliw sa mga mambabasa. May
kabagalan at may kaunting pagkalihis sa balangkas ang
galaw ng mga pangyayari.
MGA URI NG MAIKLING KUWENTO ayon sa
KABALANGKASAN
Maikling kwento ng Kabanghayan – maayos ang
pagkakahanay at wastong pagkasunod- sunod ng mga
pangyayaring kikiliti sa kawilihan ng mga mambabasa.
Maikling kwento ng Katauhan – ang pagkatao, hangarin,
at kalagayan ng pangunahing tauhan ang siyang
pinalulutang sa kwentong ito.
Maikling kwento ng Kapaligiran o Katutubong Kulay –
bukod sa kapaligiran, pinapansin ang mga kaugalian,
paniniwala ng mga tao, ang kanilang kultura, uri ng
pamumuhay at hanapbuhay, pati na ang kanilang
pananamit.
Maikling kwento ng Sikolohiko o Pangkaisipan –
nangingibabaw ang damdamin at iniisip ng pangunahing
tauhan, at hindi ang kanyang ikinikilos o galaw ng mga
pangyayari.
Elemento ng Maikling Kwento
1. Paksa o Tema - pangkalahatang kaisipang palilitawin
sa kuwento. Ang pinaka-kaluluwa ng kwento.
2. Mga Tauhan - sila ang sinusubaybayan o mga taong
gumagalaw sa loob ng isang kuwento.
a. Protagonista-itinuturing na bida o pangunahing
tauhan
b. Antagonista-ito ang itinuturing na kontrabida o
kaaway
c. Tauhang Lapad-mga tauhang konsistent ang
karakterisasyon mula sa simula hanggang sa
wakas; sila ay kadalasang mga suportang tauhan
d. Tauhang Bilog-mga tauhang daynamik o
nagbabago ng karakterisasyon; sila ay
kadalasang mga mahahalagang tauhan
3. Tagpuan
a. Lunan o Pook-lugar na pangyayarihan ng
kuwento
b. Oras o Panahon-kung kailan naganap ang mga
pangyayari sa kuwento
c. Kalagayan-sitwasyon o mga kaganapang
nakabatay sa oras o panahon ng kuwento
4. Banghay-ito ang katawan o pagkakasunod-sunod g
mga pangyayari sa isang kuwento. Ang sumusunod ay
bahagi ng banghay:
a. Simula-paano sisimulan ang kuwento. Dito rin
kadalasang pinapakilala ang iba sa mga tauhan
ng kwento
b. Saglit na kasiglahan-ito ang kung saan payapa pa
ang lahat; wala pang tunggalian o suliranin. Ito ay
ang panandaliang pagtatagpo ng mga tauhan sa
kwento
c. Suliranin o Tunggalian- sandaling pagtatagpo ng
mga puwersa o mga salik sa kuwento na
nagdudulot ng suliranin.
 Tatlong uri:
▪ tao laban sa kalikasan – bagyo, lindol, tsunami
atbp.
▪ tao laban sa tao- pagkakaroon ng gusot o isyu sa
pagitan ng mga tauhan sa kuwento
▪ tao laban sa kaniyang sarili- pagkakaroon ng
suliranin ng pangunahing tauhan sa sarili
d. kasukdulan o kaigtingan-ang magiging
kapanapanabik na bahagi ng kuwento
e. kakalasan-naresolba na ang suliranin.
f. wakas-pagtatapos ng kuwento na maaaring
masaya o kaya trahedya, malungkot, bitin o walang
wakas
5. Diyalogo-tumutukoy sa pag-uusap ng mga tauhan.
6. Panuunan ng Paningin-kung paano isasalaysay ang
kuwento. Anong punto de vista ang ginagamit/gagamitin
a. Unang Panauhan-ang nagsasalaysay ay kasama
sa kuwento o maaaring ang protagonista
mismo. Gumagamit ng panghalip na “ako”
b. Ikalawang Panauhan-ang nagsasalaysay ay hindi
kasama sa kuwento subalit tila kausap niya ang
pangunahing tauhan o iba pang tauhan.
Gumagamit ng panghalip na “ikaw” o “kayo” at
karaniwang ginagamit sa mga sanaysay o
talumpati
c. Ikatlong Panauhan-ang nagsasalaysay ay
“omniscient” o tila nasa isang mataas na lugar
na nakamasid sa mga nangyayari sa kuwento at
hindi kasama sa mga tauhan. Ang panghalip na
ginagamit ay “siya o sila.”
7. Kaisipan-mensahe ng kuwento
8. Bisa-pangkalahatang dating ng isang kuwento
a. bisa sa isip-mga pangyayaring tumatatak sa isip
ng mambabasa
b. bisa sa asal-mga pangyayari sa kuwento na
nagtuturo ng kagandahang-asal
c. bisa sa damdamin-mga emosyong namamayani
sa mga pangyayari ng kuwento
4. Kaisipan – Ito ay ang mensahe ng maikling kwento sa
mambabasa.
5. Suliranin – Ito ay tumutukoy sa problemang
ikinakaharap ng tauhan sa kwento.
6. Tunggalian – Ito ay maaaring tao laban sa tao, tao
laban sa sarili, tao laban sa lipunan, o tao laban sa
kalikasan.
7. Paksang Diwa – Ito ay ang pinaka-kaluluwa ng
kwento.
Nobela
✓ Akdang-buhay o kathambuhay. Katha sapagkat
likha ng panulat, buhay sapagkat ang kasaysayan
ang isinasalaysay. Kung hindi man lubos na gawa
sa isip, ay hinahango sa mga pangyayaring tunay
na naganap sa buhay na maaaring nasaliksik,
nasaksihan, naobserbahan, napanayan at
naranasan.
✓ Isang mahabang kathang pampanitikan na
naglalahad ng mga pangyayari na pinaghahabi sa
isang mahusay na pagbabalangkas at nahahati sa
mga kabanata.
✓ Isang mahabang salaysayin ng mga kawing ng
pangyayari na naganap sa mahabang saklaw ng
panahon, may maraming tauhan, at nahahati sa
mga kabanata.
Mga Impluwensya sa Pagsulat ng Nobela
Ayon kay Virgilio S. Almario, naging impluwensiya sa ilang
mga nobelistang Pilipino ang sumusunod na mga akdang
banyaga:
✓ Hudeo Errante (1844) ni Eugene Sue
✓ Conde de Montecristo (1844-46)
✓ La Dama de las Camellias (1848) ni Alexandre
Dumas
✓ Les Miserables (1862) ng mga kastila
Ang Kasaysayan ng Nobela sa Pilipinas
nagsimula noong Panahon ng Kastila na may paksain
tungkol sa relihiyon, kabutihang-asal, nasyonalismo, at
pagbabago. Nagsimula ang paglaganap ng nobela sa
pamamagitan ng saling-akda.
Panahon ng Kastila
Ang Commission Permanente de Censura ang sumusuri
ng mga akdang pampanitikan na nilalathala upang
siguraduhin na walang ano mang paglaban sa
pamahalaang Kastila.
2 Uri ng Nobela sa Panahon ng Kastila.
✓ Nobelang Pangrelihiyon - nagbibigay diin sa
kabutihang- asal
✓ Nobelang Mapaghimagsik - nagbibigay diin sa
kalayaan, reporma, pagbabago, at diwang
nasyonalismo
Mga Nobela sa Panahon ng Kastila.
✓ Ang Noli me Tangere at El Filbusterismo ni Jose
Rizal na ang paksa ay tungkol sa Himagsikan.
✓ Doctrina Christiana (1593) ni Fray Juan de
Placencia at Padre Domingo Nieva na tungkol sa
relihiyon.
✓ Urbana at Feliza ni Padre Modesto de Castro na
tungkol kagandahang asal at relihiyon.
✓ Barlaan at Josaphat (1703) ni Padre Antonio de
Borja na tungkol sa relihiyon.
✓ Ninay ni Pedro Paterno (1908-unang nobelang
isang Filipino ang nagsulat)
✓ Ang Bandido ng Pilipinas ni Graciano- Lopez
Jaena na tungkol sa paghihimagsik.
 Panahon ng Amerikano
Nahahati sa tatlong panahon ang kasaysayan ng nobela
noong panahon ng Amerikano, ang Panahon ng Aklatang
Bayan (1900-1921), Panahon ng Ilaw at Panitik (1922-
1934) at Panahon ng MalasarilingPamahalaan (1934-
1942).
Noong Panahon ng Akalatan, naging maunlad ang
nobela na tumatalakay sa mga paksain tungkol sa pag-
ibig, paghihimagsik, buhay lalawigan at karanasan.
Inilalathala sa mgapahayagan ang mga nobela na
payugtu-yugto o hinahati sa parte ang nobela sa mga
kabanata. Si Lope K. Santos, ama ng Balarilang Tagalog
ang nagsimula ng ganitong paglalathala. Mga nobelang
nailathala ng mga pahayagan:
✓ Salawahang pag- ibig ni Lope K. Santos
✓ Unang Bulaklak ni Valeriano Hernandez Peña
(Ama ng Nobelang Tagalog) na nilathala sa Ang
Kaliwanagan
✓ Nena at Neneng ni Valeriano Hernandez Peña na
nilathala sa Ang Kapatid ng Bayan
✓ Mag-inang Mahirap ni Valeriano Hernandez
Peña na nilathala sa Muling Pagsilang
✓ Sampaguitang Walang Bango (1918) ni Inigo Ed
Regalado
Dumating ang Panahon ng Ilaw at Panitik, hindi naging
maunlad ang nobela at nahalina ang mga nobelista na
sumulat tula at maikling kuwento. Mga nobela:
✓ Mutyang itinapon ni Rosalia Aguinaldo
✓ Magmamani ni Teofilo Sanco
Noong Panahon ng Malasariling Pamahalaan, bumaba
ang uri ng nobela dahil sa pagkakahilig ng mga tao sa mga
tula at maikling kwento at pagbabago ng panahon.
Noong Panahon ng Hapon, hindi rin naging maunlad ang
nobela dahil sa kakulangan sa materyales (papel) at
niliitan ang mga letra (sa Liwayway) Mga Nobela sa
panahon ng Hapon:
✓ Tatlong Maria - Jose Esperanza Cruz
✓ Sa Lundo ng Pangarap - Gervacio Santiago
✓ Lumubog ang Bitwin - Isidro Castillo
✓ Sa Pula, sa Puti ni Francisco Soc rodrigo
Panahon ng Republika, Noong panahon ng Ikatlong
Repulika ng Pilipinas, walang pagbabago sa sistema ng
pagsulat ng nobela at naging tradisyunal. Tumatalakay ng
mga paksain tungkol sa nasyonalismo, isyung panlipunan
at naglalayong mang- aliw ng mambabasa. Halimbawa ng
nobela sa panahon na ito:
✓ Sa Mga Kuko ng Liwanag - Edgardo Reyes
✓ Binhi at Bunga - Lazaro Francisco
✓ Dekada 70 - Lualhati Bautista
✓ Luha ng Buwaya - Amado V. Hernandez
✓ Mga Ibong Mandaragit - Amado V. Hernandez
✓ Daluyong - Lazaro Francisco
Bagong Lipunan (1972- kasalukuyan), Noong panahon ng
batas militar hanggang kasalukuyan, tumatalakay ang
mga nobela ng mga paksain tungkol sa reporma, pag-ibig,
ugaling Pilipino, pamilya, pangaraw- araw na
pamumuhay. Nagbalik ang nobela sa romantisismo na
nailalathala sa Liwayway at nasa pamantayang
komersyal. Mga Nobela ng Panahon ng Bagong Lipunan
✓ Ginto ang Kayumangging Lupa - Dominador
Mirasol
✓ Maling Pook, Maling Panahon, Dito, Ngayon -
Lualhati Bautista
Mga Uri ng Nobela
✓ Nobelang Tauhan: binibigyang-diin sa nobelang
ito ang katauhan ng pangunahing tauhan, mga
hangarin, kalagayan, sitwasyon, at
pangangailanganbinibigyang-diin sa nobelang
ito angkatauhan ng pangunahing tauhan, mga
hangarin, kalagayan, sitwasyon, at
pangangailangan
✓ Nobelang Romansa: ukol sa pag-iibigan
✓ Nobelang Kasaysayan: binibigyang-diin ang
kasaysayan o pangyayaring nakalipas na
✓ Nobelang Banghay: isang akdang nasa
pagkakabalangkas ng mga pangyayari ang
kawiwiling mga mambabasa
✓ Nobelang Masining: paglalarawan sa tauhan at
pagkakasunud-sunod ng pangyayari ang
ikinawiwili ng mga mambabasa
Elemento ng Nobela
1. Tagpuan – Ito ay ang lugar at panahon kung saan
naganap ang mga pangyayari. Kumpara sa iba
pang uri ng akdang pampanitikan, ang kwento sa
nobela ay hindi naganap sa iisang tagpuan
lamang, sa halip ang mga pangyayari ay
nagaganap sa iba’t-ibang lugar at panahon.
2. Tauhan – Ito ang nagbibigay buhay at ang
kumikilos sa akda.
3. Banghay – Ito ang pagkakasunud-sunod o daloy
ng mga pangyayari.
4. Pananaw – Ito ay ang panauhang ginamit ng
manunulat (Point of view). Ito ay maaring
maging una, pangalawa o pangatlo.
✓ Una – Kapag ang may akda ay kasali sa
kwento
✓ Pangalawa – Ang may akda ang
nakikipag-usap
✓ Pangatlo – Ito ay batay sa obserbasyon
ng may akda
5. Tema – Ito ay paksa kung saan umiikot ang
istorya ng nobela. Ito ay maaring maging tungkol
sa pag-ibig, paghihiganti, digmaan, kabayanihan,
kamatayan, at iba pa.
6. Damdamin – Ito ang nagbibigay kulay sa mga
pangyayari. Ang damdamin ay ang emosyong
nais iparating ng awtor sa mga mambabasa.
7. Pamamaraan – Ito ay ang istilo na ginamit ng
manunulat.
8. Pananalita – Diyalogong ginamit sa nobela
9. Simbolismo – Ito ay ang mga tao, bagay, hayop
at pangyayari na nagpapakita ng mas malalim na
kahulugan. Ang magandang halimbawa ng
simbolismo sa nobela ay ang pagsusuot ng
tauhan ng itim na damit. Ito ay nangangahulugan
ng pagluluksa sa tauhang namatay.
 Mga Teoryang Pampanitikan at Mga Uri Nito
Ang mga Teorya ng Panitikan may iba’t ibang
paliwanag ang iba’t ibang mga kritiko at makata
patungkol sa mga nasabing mga teorya ng panitikan.
Narito ang aking mga pahayag sa mga teorya ng panitikan
na malimit na gamitin sa ating mga akdang pampantikan.
1. Klasismo/Klasisismo – Ang layunin ng panitikan ay
maglahad ng mga pangyayaring payak, ukol sa
pagkakaiba ng estado sa buhay ng dalawang nag-iibigan,
karaniwan ang daloy ng mga pangyayari, matipid at
piling-pili sa paggamit ng mga salita at laging nagtatapos
nang may kaayusan.
2. Humanismo – Sa pag-aaral at pagsusuri ng akda sa
pananaw ng Humanismo, pinaniniwalaan na ang tao ang
sukatan ng lahat ng bagay kaya’t kailangang ma-
ipagkaloob sa kanya ang kalayaan sa pagpapahayag sa
saloobin sa pagpapasya. Naniniwala ang mga humanista
na sibilisado ang mga taong nakapag-aaral dahil kinikilala
ang kultura. Ang layunin ng panitikan ay ipakita na ang
tao ang sentro ng mundo; ay binibigyang-tuon ang
kalakasan at mabubuting katangian ng tao gaya ng talino,
talento atbp.
3. Imahismo– Naipapahayag ang kalinawan sa mga
imaheng biswal, eksaktong paglalarawan o pagbibigay
anyo sa mga ideya. Ang layunin ng panitikan ay gumamit
ng mga imahen na higit na maghahayag sa mga
damdamin, kaisipan, ideya, saloobin at iba pang nais na
ibahagi ng may-adka na higit na madaling maunawaan
kaysa gumamit lamang ng karaniwang salita. Sa halip na
paglalarawan at tuwirang maglalahad ng mga imahen na
layong ilantad ang totoong kaisipan ng pahayag sa loob
ng panitikan.
4. Realismo– Ipinaglalaban ng teoryang realismo ang
katotohanan kaysa kagandahan. Sinumang tao, anumang
bagay at lipunan ayon sa mga realista, ay dapat maging
makatotohanan ang paglalarawan o paglalahad.
Karaniwang nakapokus ito sa paksang sosyo-pulitikal
kalayaan, at katarungan para sa mga naapi. Ang layunin
ng panitikan ay ipakita ang mga karanasan at nasaksisan
ng may-akda sa kanyang lipunan. Samakatuwid, ang
panitikan ay hango sa totoong buhay ngunit hindi
tuwirang totoo sapagkat isinaalang-alang ng may-akda
ang kasiningan at pagkaepektibo ng kanyang sinulat.
5. Feminismo – tumutukoy sa kalaksan at sa kakayahan
ng tauhang babae sa isang kuwento o akda. Ang layunin
ng panitikan ay iangat ang pagtingin ng lipunan sa mga
kababaihan. Madaling matukoy kung ang isang panitikan
ay feminismo sapagkat babae o sagisag babae ang
pangunahing tauhan ay ipimayagpag ang mabubuti at
magagandang katangian ng tauhan.
6. Arkitaypal – Ang layunin ng panitikan ay ipakita ang
mga mahahalagang bahagi ng akda sa pamamagitan ng
mga simbolo. Ngunit hindi basta-basta masusuri ang mga
simbolismo sa akda. Pinakamainam na alamin muna ang
kabuuang konsepto at tema ng panitikan sapagkat ang
mga simbolismong napapaloob sa akda ay magkaugnay
sa isa’t isa. Ang lahat ng simbolismo ay naaayon sa tema
at konseptong ipinapakilala ng may-akda sa mga
mambabasa.
7. Formalismo/Formalistiko – ang pagpapaliwanag sa
anyo ng akda ang tanging layunin ng pagsusuri;
samakatwid, ang pisikal na katangian ng akda ang
pinakabuod ng teoryang formalismo. Ang tunguhin ng
teoryang ito ay matukoy ang: nilalaman, kaanyuan, o
kayarian, paraan ng pagkakasulat ng akda. Ang layunin ng
panitikan ay iparating sa mambabasa ang nais niyang
ipaabot gamit ang kanyang tuwirang panitikan.
Samakatuwid, kung ano ang sinasabi ng may-akda sa
kanyang panitikan ang siyang nais niyang ipaabot sa
mambabasa – walang labis at walang kulang. Walang
simbolismo at hindi humihingi ng higit na malalimang
pagsusuri’t pang-unawa.
8. Sosyolohikal – Ang teorayng sosyolohikal ay may
paksang nagbibigay ng kaapihang dinanas ng tauhan sa
kwento. Ang akda rin ay nagiging salamin sa mga tunay
na nangyayari sa lipunan. Sa kuwentong “TATA SELO” ni
Rogelio Sikat ay masasalamin ang aktwal na pangyayari
sa lipunan. Ang pang-aapi sa mga mahihirap at pagturing
dito na mababang uri. Ang layunin ng panitikan ay ipakita
ang kalagayan at suliraning panlipunan ng lipunang
kinabibilangan ng may-akda. Naipakikita rito ang
pamaraan ng mga tauhan sa pagsugpo sa suliranin o
kalagayan ng lipunan na nagsisilbing gabay sa mga
mambabasa sa magpuksa sa mga katulad na suliranin.
9. Eksistensyalismo – hinahanapan ng katibayan ang
kahalagahan ng personalidad ng tao at binibigyan halaga
ang kapangyarihan ng kapasyahan laban sa katwiran.
Ang layunin ng panitikan ay ipakita na may kalayaan ang
tao na pumili o magdesisyon para sa kanyang sarili na
siyang pinakasentro ng kanyang pananatili sa mundo
(human existence).
10. Dekonstraksyon/Dekonstruksiyon –Ang layunin ng
panitikan ay ipakita ang iba’t ibang aspekto na bumubuo
sa tao at mundo. Pinaniniwalaan kasi ng ilang mga
pilosopo at manunulat na walang iisang pananaw ang
nag-udyok sa may-akda na sumulat kundi ang pinaghalu-
halong pananaw na ang nais iparating ay ang kabuuan ng
pagtao at mundo. Layunin ng panitikan na ipakita ang
iba’t ibang aspekto na bumubuo sa tao at mundo. Batay
sa ideyang walang permanenteng kahulugan ang teksto
dahil ang wika ay di matatag at nagbabago. Higit na
mahalaga ang mambabasa kaysa sa may- akda sa
pagtiyak ng kahulugan ng teksto. Layunin ng pag-aanalisa
ang paglalantad sa mga magkakaslungat na kahulugan o
implikasyon ng teksto at ng mga salita at pangungusap.
Ang karaniwang istruktura ng kwento ay hindi sinusunod.
Lumilikha ito ng serye ng mga pangyayaring
magkakaugnay subalit winawakasan naman ng mga hindi
sukat akalaing pangyayari.
11. Romantisismo – ang teoryang pampanitikang
umusbong sa Europe noong ikalawang hati ng
ikalabingwalong dantaon. Kasalungat ng romantisismo
ang klasismo sapagkat ang higit na pinahahalagahan ng
romantisismo ay ang damdamin at guniguni.
Nagpapamalas ang romantisismo ng pag-ibig sa
kalikasan, pagmamahal sa kalayaan ay sa lupang
sinilangan, paniniwala sa taglay na kabutihan ng tao,
paghahangad ng espiritwalidad at hindi mga bagay na
materyal, pagpapahalaga sa dignidad hindi sa mga
karangyaan at paimbabaw na kasiyahan at kahandaan
magmahal sa babae/lalakeng nag-aangkin ng kapuri-puri
at magagandang katangian, inspirasyon at kagandahan.
Ang layunin ng teoryang ito ay ipamalas ang iba’t ibang
paraan ng tao o sumasagisag sa tao sa pag-aalay ng
kanyang pag-ibig sa kapwa, bansa at mundong
kinalakhan. Ipinakikita rin sa akda na gagawin at gagawin
ng isang nilalang ang lahat upang maipaalam lamang ang
kanyang pag-ibig sa tao o bayang napupusuan.
12. Marxismo/Markismo-inuunawa ang akda batay sa
kalagayan ng mga tauhan. Hinahanapan ang akda ng
patunay ng mga naglalabasang lakas sa pagitan ng
mahina at malakas, matalino at mangmang, duwag at
matapang, mahirap at mayaman. Dito nakapaloob ang
mga tauhang bida at kontrabida. May suliranin ang bida
at ang gumagawa nito ay ang kontrabida. Sa teoryang ito,
di padadaig ang naaping tauhan, babalikwas ito upang
madapi ang nangaaping lakas. Ang layunin ng teoryang
ito ay ipakita na ang tao o sumasagisag sa tao ay may
sariling kakayahan na umangat buhat sa pagdurusang
dulot ng pang-ekononiyang kahirapan at suliraning
panlipunan at pampulitika. Ang mga paraan ng pag-ahon
mula sa kalugmukan sa akda ay nagsisilbing modelo para
sa mga mambabasa.
13. Historikal– ang teoryang ito ay patungkol sa
pinagmulan at pag-unlad ng wikang ginamit sa mga
akdang pampanitikan. Kakikitaan ang mga akda ng mga
pagbabago sa paggamit ng mga salitang naaayon sa
panahon at sa kultura na may kinalaman sa mga
pagbabagong nagaganap sa ating bayan, kasama rito ang
mga pagbabagong nagaganap sa ating lipunan,
ekonomiya, edukasyon, agrikultura at higit sa lahat ang
ating pananampalataya. Ang layunin ng panitikan ay
ipakita ang karanasan ng isang lipi ng tao na siyang
masasalamin sa kasaysayan at bahagi ng kanyang
pagkahubog. Nais din nitong ipakita na ang kasaysayan
ay bahagi ng buhay ng tao at ng mundo.
14. Kultural— tumutukoy sa mga kwenotng base sa isang
kulturang pinaghanguan ng akda. Ang layunin ng
panitikan ay ipakilala ang kultura ng may-akda sa mga
hindi nakakaalam. Ibinabahagi ng may-akda ang mga
kaugalian, paniniwala at tradisyon minana at ipasa sa
mga sunod na salinlahi. Ipinakikita rin dito na bawat lipi
ay natatangi.
15. Teoryang Queer
Ang layunin ng panitikan ay iangat at pagpantayin sa
paningin ng lipunan sa mga homosexual. Kung ang mga
babae ay mayfeminismo ang mga homosexual naman ay
queer.
16. Bayograpikal– ang teoryang ito ay patungkol sa may-
akda ng mga akdang pampanitikan, siya ang nagsusulat o
sumusulat ng mga akdang pampanitikan na ating
nababasa magpasahanggang ngayon. Makababasa tayo
ng ilang mga pangyayaring nangyari sa tunay na buhay ng
may-akda upang mas mapaganda pa nito ang paghubog
sa kanyang sinulat na akda. Kakikitaan din ito ng
pilosopiya ng may akda sa dahilang kababasaan ito ng
kanyang pananaw patungkol sa mga bagay na nais niyang
ihatid sa mga mambabasa. Ang layunin ng panitikan ay
ipamalas ang karanasan o kasagsagan sa buhay ng may-
akda. Ipinahihiwatig sa mga akdang bayograpikal ang
mga bahagi sa buhay ng may-akda na siya niyang
pinakamasaya, pinakamahirap, pinakamalungkot at lahat
ng mga “pinaka” na inaasahang magsilbing katuwang ng
mambabasa sa kanyang karanasan sa mundo.
17. Teoryang Moralistiko - Ang layunin ng panitikan ay
ilahad ang iba’t ibang pamantayang sumusukat sa
moralidad ng isang tao – ang pamantayan ng tama at
mali. Inilalahad din nito ang mga pilosopiya o
proposisyong nagsasaad sa pagkatama o kamalian ng
isang kilos o ugali ayon sa pamantayang itinakda ng
lipunan. Sa madaling sabi, ang moralidad ay
napagkakasunduan ayon na rin sa kaantasan nito.
18. Teoryang Saykolohikal/Sikolohikal - Ang layunin ng
panitikan ay ipaliwanag sa pamamagitan ng pagpapakita
ng mga salig (factor) sa pagbuo ng naturangbehavior
(pag-uugali, paniniwala, pananaw, pagkatao) sa isang
tauhan sa kanyang akda. Ipinakikita sa akda na ang tao ay
nagbabago o nagkakaroon ng panibagong behavior dahil
may nag-udyok na mabago o mabuo ito.
Simbolismo ng ilang mga tauhan sa Noli Me Tangere
Crisostomo Ibarra - Halimbawa ng pananaw at nais ni
Jose Rizal para sa mga Pilipinong kabataan noong
kanyang panahon si Crisostomo Ibarra. Nakikita ng
nakararami ang katangian ni Ibarra bilang repleksyon ni
Rizal.
Maria Clara - Ang kadalisayan at kawalang-malay ng
isang dalaga noong panahon ng kastila ay sinisimbolo ni
Maria Clara.
Elias - Ang mga karaniwang Pilipino ay sinisimbolo ni
Elias. Mga Pilipinong hindi lang alam ang kawalan ng
katarungan na ginawa sa kanilang kababayan, bagkus
nais rin nila itong ipaalam sa ibang tao.
Pilosopo Tasyo - Ang mga marurunong na Pilipino na
dating tinanggap ang kulturang Kastila at di kalauna'y
nagbago dahil sa malupit at malaking pagkakaiba na
naranasan ng kanilang kababayan mula sa mga Kastila, ay
sinisimbolo ni Tasyo.
Sisa - Nagsilbing larawan ng mga inang nagdusa dahil sa
pagkawala ng anak si Sisa. Sumisimbolo sa pangaabuso
ng mga Kastila sa mga Pilipinong ina ang mga trahedyang
sumira sa kanyang buhay.