KASAYSAYAN NG MAIKLING KWENTO SA PILIPINAS

Ano ang Maikling Kwento?

● Ang maikling kwento ay naglalaman ng maiksing salaysay tungkol sa isang mahalagang
pangyayari na kinabibilangan ng isa o ilang mga tauhan.
● Ito ay kinapupulutan ng magandang aral at kadalasang ginagamit bilang kwentong
pambata

Ama ng Maikling Kwento sa Ingles at Tagalog

● Edgar Allan Poe – tinaguriang ama ng maikling kwento sa buong mundo.Ayon sa kanya,
ang maikling kwento ay isang akdangpampanitikan, likha ng guniguni at bungang isip o
hango sa isang tunay na pangyayari sa buhay.
● Deogracias A. Rosario – Ama ng maikling kwento sa Pilipinas.Magasing Amarant at
Forget Me Not – sinasabing unang sumibol ang isang sangay ng salaysay.

Konsepto ng Maikling Kwento (Pre-kolonyal)

● Bago pa man dumating ang mga kastila, mayroon na tayong abilidad sa sining at
panitikan.
● Karamihan sa mga panitikan sa panahong ito ay nagmula lamang sa iisang tao. Gamit ang
pagsasalin-dila, naipasa-pasa ang mga ito sa iba’t ibsang tao at lugar.
● Kwentong Bitbit – dito nagmula o nag-ugat ang maikling kwento. Pumapaksa ang mga
ito sa mga anito, lamang-lupa at mga iba’t ibang kababalaghan at nilalang. Ilan sa mga ito
ay nakaukit o nakasulat samga makikinis na bato, o malalaking dahon at kahoy.

Konsepto ng Maikling Kwento (Panahon ng Kastila)

● Nakasentro sa sumusunod ang Maikling Kwento noongPanahon ng Kastila:
➢ Pagpapalaganap ng Kristyanismo
➢ Kapangyarihan ng Espanya
➢ Konseptong Indio
➢ Paggamit ng Wikang Kastila
● Sa panahong ito humina ang pagsulat ng maikling kwento dahil sa pagpapalaganap ng
Kristyanismo at nagtuturo ng mga aral mula sa Bibliya nakinapapalooban ng mga aral at
utos ng Diyos.
● Dito sumibol ang kakana, isang kwentong naglalaman ng mga alamat at engkanto na
ginagamit sa pang-aliw sa mga bata, at parabula, isang kwentong naglalaman ng aral ng
Diyos.
● Doktrina Cristiana – Pinaniniwalaang kauna-unahang aklat na nailathala sa Pilipinas.
Tungkol ito sa Katesismo ng Katoliko na isinulat noong 1593 ni Fray Juan De Plasencia.
● Mga Halimbawa ng Maikling Kwento sa Panahong Ito
➢ “Si Rosa at Si Rogelio” ni Lope K. Santos
➢ “Makamisa” ni Dr. Jose Rizal
➢ Taliba at Liwayway – Pilipinong pahayagan at magasin. Ang Liwayway ay
 naglalaman ng ng mga maikling kuwento at sunud-sunod na mga nobela. Dahil
dito, naging paraan ito para mapalago ang kamalayan ng mga Pilipino. Dinala nito
ang panitikan sa mga kabahayan ng mga pamilyang Pilipino. Bago pa man ang
Digmaang Pasipiko, ang arawng pagrarasyon ng magasin na ito ay talaga namang
inaabangan ng mga miyembro ng pamilya atnagiging dahilan rin ng kanilang
pagtitipon upang mabasa lamang lalo na ang mga nobela.
➢ Ramon Roces - Taong 1916 nang bilhin niya ang pang-araw-araw na Espanyol na
La Vanguardia at ang Tagalog na Taliba mula sa may-ari ng si Martin
Ocampo.
➢ Ang Liwayway, kung titingnan ang kasaysayan, ay paglabas lamang muli ng
naunang nilimbag na magasin ni Ramon, ang Photo News, na ang patnugot ay
sina Ramon Roces mismo at ang Pilipinong nobelistang si Severino Reyes.
➢ “Bunga ng Kasalanan” ni Cirio Panganiban – nagkamit ng unang gantimpala
noong 1920. Ito ang unang kwentong tumapat sa pangangailangan ng banghay. Si
Cirio H. Panganiban ay isang manananggol at naging malaking bahagi sa
kasaysayan ng panitikang Pilipino. Isa siyang makata, kwentista, mandudula,
mambabalarila at guro pa ng wika.

Mga Pinakamahusay na Kwentista na Nagkamit ng Gintong Medalya

● “Wala nang Lunas” ni Amado V. Hernandez
● “Aloha” ni Deogracias A. Rosario
● “Sugat ng Alaala” ni Fausto Galauran
● “Ay, ay” ni Rosalia A. Aguinald

Panahon ng Amerikano
● Ayon kay Teodoro Agoncillo ang maikling kwento noong 1935-1940 ay:
➢ Gumamit ng unang panauhan - Masasabi natin na ang isang unang panauhan ay
pasalaysay na paraan ng pagbibigkas o pagsulat ng isang kuwento. Dito, ang
tagapagsalaysay o may akda ay nagbibigay pahayag sa mga pangyayari mula sa
kanyang sariling mga mata.
➢ Tungkol sa buhay ng lungsod
➢ Matimpi sa paglalarawan at pagpapahayag ng damdamin
➢ Dahop sa malinis na pananagalog
➢ May iba’t-ibang uri
➢ Tinagurian ang panahong ito bilang “Mga Gintong Dahon ng Panitik” (1929-
1934) sapagkat ang binigyang hugis ay ang kaanyuan bukod sa pagbabago ng
kalamnan.
➢ (1934) Panahon ng Ilaw at Panitik dahil ganap ng nahasa ang mga manunulat sa
sining ng maikling katha. Nagkaroon ng mga panunuri at pamumuna sa mga
kakulangan at kalabisan sa akda. Nabatid ang isang mahusay at masining na
maikling akda.
➢ Sa panahong din ito nakilala ang mga Aristokrata at mga Sakdalista sa pagsulat ng

maikling kwento.
▪ Aristokrata – naniniwalang ang pagsulat ayisang marangal na Gawain
kaya ang dapat na kumatha ay yaong mararangal na tao na may
mararangal at elitistang mga tauhan. Kailangan piling-pili ang lenguwahe
at naglalantad ng kagandahan ng buhay.
 ▪ Sakdalista – Mga kwentistang produkto ng edukasyon ng kanluranin na
tumutuligsa sa makalumang paraan ng pagsulat.
➢ Dagli o “Sketches” – pinag-ugatan ng maikling kwento. Ito’y may mga sitwasyon
o mga tauhan ngunit ang galaw ay di umuunlad o di kapapansinan ng pag-akyat
ng kapakinabangan ng mambabasa at walang banghay. Ito’y may layuning
mangaral at manuligsa lamang.
▪ “Sumpain Nawa ang mga Ngiping Ginto”– Lope K. Santos
▪ Pasingaw – umuunlad na dagli. Hindi ganap ang banghay. Naaayon sa
dalawang uri (batay sa nilalaman o layunin) 1) bilang handog sa babaeng
pinaparaluman at 2) mangaral ng diretsahan
Halimbawa:
 “Ang Kaliwanagan” ni Lope K. Santos
 “Ang Kapatid ng Bayan” ni Pascual H. Poblete

Mga Uri ng Manunulat sa Panahon ng Amerikano

➢ Gumagamit ng Wikang Kastila – sumusunod sa yapak nina Rizal, Del Pilar at
Jaena
➢ Gumagamit ng Wikang Tagalog – nananalig na higit na mauunawaan ang akda sa
wikang kinagisnan
➢ Gumagamit ng Wikang Ingles – upang subukin ang sarili sa wikang banyaga na
tuluyang gumaya sa mga modelongkwento ng mga Amerikano at iba pang
Dayuhan

Ang Tagumpay ng Maikling Kwento

➢ Ang “Elias” ni Rosauro Almario sa pahayagang “AngMithi” ay nagpatunay na ang
naging mainipin ang mga mambabasa sa mga mahahabang akda tulad ng nobela kung
kaya’t kung kaya’t nagustuhan din ng tao ang Maikling Kwento.
➢ Kahit na ang mga bagong mananakop ay nagbigay ngkalayaan sa mga may-akda sa
paglikha ng kanilang mga obra-maestra ay may mga may-akda pa ring nagnanais ng
kalayaan sa Amerikano at makikita sa kanilang maramdaming akda.
➢ Dahil sa pagbibigay ng mga Amerikano ng Kalayaan sa mga Pilipinong Manunulat sa
kanilang paraan ng kanilang paglikha ng akda ay umusbong at natulungang lumaganap at
umunlad ang Panitikang Pilipino. Isang halimbawa ng pag-unlad ay ang pagsilang ng
maiikling kwento sa ating panitikan.

Panahon ng Hapon Mga Nangyari

➢ Binomba ang Pearl Harbor

➢ Nasakop ang Pilipinas mula 1941-1945

➢ Ipinagbabawal ang mga magasin na Ingles (Manila Shibun-sha)
➢ Nabuksan ang lingguhang “Liwayway”

Pagbomba sa Pearl Harbor

➢ Sumibol ng lubos ang panitika ng bansa sa panahong ito dahil ipinagbabawal ng
namumunong Hapon ang paggamit wikang Ingles at itinaguyod ang pagpapayaman ng
panitikan gamit ang mga katutubong wika sa bansa.
➢ Sinunog ang mga aklat na nasusulat sa wikang Ingles upang masigurong hindi
 mababahiran ng kanluraningideya ang panitikang nilikhaoNaging maunlad ang larangan
ng maikling kwento
➢ Tinaguriang “Gintong Pahina ng Panitikang Pilipino”dahil pinairal ng mga Hapon ang
paggamit ng wikangPambansa sa pagsulat.
➢ Pinili ang mga pangunahing kuwento sa isang aklat – “Ang 25 Pinakamabubuting
Maikling Kathang Pilipino” noong 1943

Mga Kinilalang Manunulat

➢ Liwayway A. Arceo at Genoveva-Edroza Matute dahil sa mga makintal na maka-
feministang maikling kwento.
➢ “Lupang Tinubuan” ni Narciso Reyes
➢ “Uhaw ang Tigang na Lupa” ni Liwayway Arceo
➢ “Lunsod, Nayon at Dagat-Dagatan” NVM Gonzales
➢ Brigido Batungbakal
➢ Macario PinedaoSerifin Guiniguindo
➢ Narciso Ramos
➢ Alicia Lopez Lim
➢ Ligaya PerezoGloria Guzman

Tema ng Mga Akda

➢ Pag-ibig sa bayan
➢ Kagandahan ng buhay sa lalawigan
➢ Relasyon ng magulang sa anak
➢ Pagmamahal sa kapwa
➢ Pamumuhay na dinaranas ng tao sa lungsod: kasalatan ng damit, hanapbuhay,
paglalakbay at pakikisama sa kapwa. Dahil sa kakapusan ng papel lumabas ang “haiku at
tanaga”

Panahon ng Kalayaan Suliranin ng Iniwang Digmaan

➢ Ang ekonomiya ng bansa ay humantong sa kababaanoMas binigyang pansin ang mga
gerilya kaysa kabuhayang Pambansa (HUKBALAHAP – grupo ngmga magsasaka laban
sa mga Hapon, Luis Taruc)

Kalagayan ng Panitikan sa Panahong Ito

➢ Mapanghangad sa makukuhang gantimpala ang mgamanunulat sa panahong ito sapagkat
bago pa sumukatng ano mang akda ay inaalam muna nila kung alingpahayagan kaya ang
magbabayad dito ng malakinghalaga.
➢ Pagsulpot ng mga kabataang mag-aaral sa larangan ng pagsusulat.
➢ Panahon ng pag-usbong ng panitikan pati na rin nglietraturang Ingles (Liberasyon mula
sa Hapon)

Mga Ulirang Manunulat na Amerikano sa Mahusay na Teknisismo

➢ Ernest Hemingway
➢ William Saroyan
➢ John Steinbeck

Katangian ng Panitikan – sosyal-realisa (social realist: sumasalamin sa lipunan)

 ➢ Ang kanilang estilo sa pagsusulat ang nagbigay ng diwang mapanghimagsik at
kapangahasan sa panitikang Tagalog at Ingles.
➢ Paksa ng mga Akda
▪ Kalupitan ng Hapones
▪ Kahirapan ng pamumuhay
▪ Kabayanihan ng gerilya
▪ Kalayaan
➢ Nabuksan muli ang mga palimbagan ng mga pahayagan at mga magasin tulad ng:
▪ Liwayway
▪ Bulaklak
▪ Ilang-ilang
▪ Sinag-tala
➢ Mga Aklat
▪ Mga Piling Akda (1947-1948) at Mga Piling Sanaysay (1952) ni Alejandro G.
Abadilla
▪ Mga Maiikling Kwentong Tagalog (1886-1948) ni Teodoro Agononcillo
▪ Ako’y Isang Tinig (1952) Katipunan ng mga tula at sanaysay ni Genoveva
Endoreze-Matute
▪ Pitong Dula (1968) ni Dionisio Salaza
➢ Ang Timpalak Palanca
▪ Ang “Palanca Memorial Awards for Literature” ay pinamunuan ni Ginoong
Carlos Palanca Sr. noong 1950
▪ Ang larangang pinagkakalooban dito ay ang Maikling Kwento, tula at dula.
➢ Mga Nagwagi sa Unang taon ng Timpalak
▪ “Kwento ni Mabuti” ni Genoveva Edreza (Unang gantimpala)
▪ “Mabangis na Kamay…Maamong Kamay” ni Pedro S. Dandan (Pangalawang
gantimpala)
▪ “Planeta, Buwan at Mga Bituin” ni Elpidio P. Kapulong (Pangatlong

gantimpala)

Panahon ng Bagong Lipunan (1972-1986)

➢ Naging paksain ang mga simulain ng Bagong Lipunan, gaya ng mga tauhang
nasasakal na samagugol at mausok na lungsod, kahirapan ngpagkakatoon ng
maraming anak, mga pang-araw-araw na pangyayaring kapupulutan ng aral.
Nagpatuloy ito sa pagyabong bagamat marahil ay mangangailangan pa ng
panibagong pagbibigay- sigla upang ang ating mga manunulat ay magsikap
makalikha ng mga maikling kuwento hindi masasamang maimulat pagkatapos itabi
ang magasing kinababasahan niyaon.
➢ Nasa antas pa lamang ng panibagong pagpapakilalaat pagpapaunlad ang wikang
Filipino noong mgaunang taon ng dekada ’80. Kaakibat ngpagpapayaman at
pagpapalawak ng talasalitaan ngayo’y isinabatas na wikang pambansa ang pag-
aangkat ng salitang bayaga bagamat ipinananatili ang tradisyunal na pagbaybay. Mula
noon hanggang sa kasalukuyan, Malaya ang daloy ng wika sa mgakuwento at
walang mariing pagtutol sa mga akdangnasusulat sa Taglish (Tagalog-English).
▪ Setyembre 21,1972 – idineklara ang Martial Law
▪ Bagong Lipunan-pagbabagong tatagoNaging makatotohanan ang paksa ng
mga ito at natuon sa tema ng Bagong Lipunan.
 ▪ Temang makabansa at paglaban sa mga naaapi.
➢ Mga Paksain ng Maikling Kwento
▪ Pagbibigay ng lupa sa mga magsasaka.
▪ Pagbabalik-bukid ng mga tauhang nasasakal nasa magugol at mausok na lunsod.
▪ Kahirapan ng pagkakaroon ng maraming anak.
▪ Mga pang-araw-araw na pangyayaringkapupulutan ng aral.
 1972 nalimbag ang Himagsik: Katipunan ng mga
Nagkagantimpalang Kuwento ni Domingo G. Landicho.
 1974 nalimbag ang Manwal sa Pagsulat ng Maikling kwento sa
Pilipino ni Domingo G.Landicho.
 1976 ay nalimbag ang Ang Mangwawasak at iba pang Maikling Katha
sa pagmamalasakit ni Epifanio San Juan.
 Nasa antas pa lamang ng panibagong pagpapakilala at
pagpapaunlad ang wikang Filipino noong mga taon ng dekada 80.
 Syeyring ni Juan Cruz Reyes – nagwagi ng unang gantimpala sa
Palanca taong 1986.
 Talinghaga ng Talahib ng Los Indios bravos ni Fidel Rillo Jr. –
Pangatlong gantimpala saPalanca,1987
 Sugat sa Dagat ni Cyrus Borja – unang gantimpala sa Palanca,
1988
 Minero ni Noel Salongga – unang gantimpala sa Palanca, 1989
 Isang Hindi Malilimutang Tanghali Sa Buhayng mga Ginoo’t Ginang Ng
Bitukang Manok ni Fernando Cao – inihalal na mahusay

nakwento, 1991. (Edsa, rehiyon at pulitika)

Mga Kilalang Kwentista sa Panahon ng Bagong Lipunan

➢ Lualhati Bautista – Ipinanganak sa Tondo Manila noong Disyembre 2,1945
➢ Pedro S. Dandan - Ipinanganak sa Baliwag Bulacan noong Hunyo 30, 1916
➢ Fidel Rillo Jr. – Ipinanganak noong Hunyo 4, 1955
➢ Bienvenido Ramos – dating ulong patnugot ng magasing Liwayway
➢ Jose F. Lacaba - Ipinanganak sa Cagayan de Oro noong Agosto 20, 1945
➢ Jun Cruz Reyes – natatanging nuron ng wikang Filipino at kamalayang Bukaleryo ng
ating panahon
➢ Lamberto E. Antonio – Isinilang noong Nobyembre 9, 1946 sa Palasinan Cabiao, Nueva
Ecija
➢ Patrocinio Villafuerte – isang guro at manunulat sa Filipino sa kasalukuyan. Siya ang
tagapangulo ng departamento ng Filipino sa Philippine National University
➢ Fanny A. Garcia – Kauna-unahang nakapagtapos sa programang Malikhaing Pagsulat sa
antas masterado at doktorado sa Unibersidad ng Pilipinas- Diliman
➢ Benjamin Pascual – ipinanganak sa lungsod ng Laog, Ilocos Norte. Isang kwentista at
nobelista

Panahong Kontemporaryo
➢ Paglalantad ng totoong pangayayari upang mamayaniang realism
➢ Nagpatuloy ang Liwayway, ang mga komiks at magasin ay nagbago ayon sa Bagong
Republika
➢ Impluwensiya ng mass media at internet sa kamalayan ng Pilipino sa sining
 ➢ Pagsilang ng iba’t-ibang parangal na iginagawad sa mga natatanging manunulat ng ating
panahon, tulad ng Don Carlos Palanca Awards for Literature, Philippine Free Press,
Philippine Graphic at Home Life at Literary Panorama Award.
➢ Nagbigay pag-asa sa mga Pilipino na magkaroon ng sariling pwesto sa Pandaigdigang
Literatura.

Katangian ng Maikling Kwento

➢ Masigasig ang mga manunulat sa kanilang katha
➢ Nagkaroon ng iba’t-ibang paraan ng pagkukwento
➢ Ang mga paksang dati ay hindi nasusulat ay nabigyang pansino
➢ Naging matimpi ang pagtalakay sa paksa
➢ Madula ngunit maligoy (biglaan at kakaibang pagbabago sa kapalaran ng mga tauhang
nasasangkot,maraming pasikot sikot)
▪ Halimbawa: Noli Me Tangere at El Filibusterismo

Kasaysayan at Panitikan
➢ Dahil sa kasaysayan, makikita natin kung ano ang buhay ngmga tao sa sinaunang mga
panahon, ang kanilang mgadatos, impormasyon, at iba pang mahahalagangimpormasyon