Filipino sa

Humanidades at Agham
Panlipunan
Binabasa ang mga teksto rito
batay sa mga sumusunod
1. Mahalagang matiyak ng babasa ang
mahahalagang termino na nakakonteksto sa
kasaysayan o panahon ng paksang tinatalakay.
2. Ang mga pangyayari o sitwasyong nakalahad
sa mga ganitong anyo ng teksto ay nakabatay sa
kasaysayan at mga naunang talakay.
Mahalagang mabuo sa isip ng babasa o
gumagawa ng review ang paghahanap ng mga
kaugnay na teksto.
3. Nakaangkla sa pagsusuri ng sining ang
maraming babasahin. Angkop na maunawaan
din ng bumabasa ang mga disiplinang
nagbibigay-hugis sa mga teorya sa sining na
tinatalakay. Kinabibilangan ito ng produksyon
ng sining, kritisismo pansining, kasaysayang
pansining at estatika(De la Paz at Flores 2014)
4. Gawing obhetibo ang gawi sa pag-unawa ng
nilalaman. Alalahaning marami sa teksto ay
nakasulat sa wikang banyaga. Kaya,
mahalagang isagawa ang angkop na pag-unawa
at pagsasalin.
5. Makatutulong sa lalong pag-unawa ng
nilalaman ang mga pigura at larawan na
kauganay ng teksto.
6. Maaari ding isagawa ang dagdag na pagbasa
at padaragdag ng maraming batis, kasama ang
tuwirang pagdalaw sa mga museo o tanggapan,
at paghahanap ng iba pang anyo ng babasahin-
reperensiya na kaugnay ng paksa.
7. Ang mga talinong Pilipino na mababakas sa mga
larangan na ito ay dapat na unawain sa konteksto ng
panahon ng pagtuklas. Mahalagang hanapin ang iba
pang babasahin na sinulat ng awtor upang mapaigting
pa ang pag-unawa. Maaaring sumangguni sa mga
eksperto sa larangan upang papagtibayin at
maisagawa ang balidasyon ng mga nabasa.
8. Mahalagang tukuran ng pagsisiyasat ang
ginagawang pagbasa. Tiyakin ang katutubo o
banyagang konsepto na nakatala sa teksto.
9. Tayahin din ng babasa ang kanyang pag-
unawa sa sariling pag-iral lalo ang pinapaksa ay
pagiging tao ng lipunan at nagtataglay ng
kultura.
10. Isaalang-alang ang kontekstwal na pagbasa
nang sa ganoon ay higit na maunawaan ang
talakay sa teksto. Hayaan ang sarili na lumikha
ng tanong bilang pananda ng kahandaan sa
pananaliksik. Magkaroon din ng bukas na
pakikipagtalakayan tungkol sa binasa lalo sa
mga indibidwal na may katulad na interes.
• Ang review na gagawin sa mga nabanggit na
uri ng teksto ay malapit na magagamit sa
tinatawag na panlipunang pananaliksik (social
research)
• Ayon kay Simbulan (2008), pinaliwanag niyang ito
ay pag-aaral sa Sistema ng pamumuhay at kaugalian
ng mga taong bumubuo sa lipunan.
• Sinabi rin niya na ang mananaliksik sa ganitong uri
ay nakikilahok sa sitwasyon na nais aralin,
naghahanap ng paliwanag sa pattern at ugnayan sa
pagitan ng mga namasid at ituon and kabuoang
pananaw sa pagsusuri ng mga pangyayari bilang
magkakaugnay na bahagi sa isang kabuoan.
Maisasagawa ang maraming produksyon ng saliksik sa
Filipino sa Humanidades at Agham Panlipunan kung ang
wikang gagamitin sa mga paksa na ito ay wikang
nauunawaan ng mga mag-aaral.
Ayon kay Ronas (2000) mahalagang hakbang ang paggamit
sa wikang Filipino sa komplikadong kurso na ito. Mailalapit
nang madali ang mga kaisipan kung tinatalakay ito sa ating
sariling wika.
Mahalaga na maisalin ang mga klasikong aklat pilosopiyang
panlipunan at pampolitika tulad ng kina Socrates, Plato at
Aristotle.
Katutubong Wika at Dalumat ng Bansa, ayon kay Simoun ni
Rizal
Apolonio Chua (2016)
Ang pananaliksik na ito ay nakapokus sa pagkalinang ng
mga wika sa buhay ni Rizal, mula sa Tagalog hanggang sa
pagkatuto sa mga wikang Europeo partikular na sa
mayabong na produksyon ni Rizal sa wikang Kastila. At ang
hindi niya pagtalikod sa katutubong wika.
 Ilan sa mga aklat ni Rizal
Ang dalawang aklat kung saan ang pangunahing tauhan ay si Simoun o
Crisostomo Ibarra
• “Noli Me Tángere”, mula sa salitang latin at sa inles ay "Touch me not"
• “El Filibusterismo” o sa ingles ay “The Reign of Greed”
• Lubhang binigyang-diin at siyang
pangunahing tutok sa pag-aaral ang isang
bahagi ng El Filibusterismo (1891), kung saan
ipinahayag ng tauhang si Simoun na hindi
magiging pambansang wika ang Espanyol sa
Pilipinas,
Sangkot din ang tatlong pananalinghaga ni Rizal
Una ang pananalinghaga ng may karamdamang
sanggol sa baiting ng templo
Pangalawa ang higit na pamosong talinghaga ng
sirang hulmahan
Pangatlo ang talinghaga ng mga nagkalat na bato sa
ilang, imbes na maging bahagi ng dakilang gusali
• Sa paglalagom ng pag-aaral, natuklasan ng
mananaliksik na katutubo/Tagalog pa rin si Rizal
bago siya lumikas patungong Espanya.
• Dagdag pa niya natuto si Rizal ng wikang Kastila,
subalit hindi pumaloob sa Espanyalismo at hindi
nakalimot sa ugat na katutubo
• Source: Pantulong sa Pananaliksik sa Filipino sa Iba’t Ibang Disiplina