SARJANA MUDA PENGAJIAN MELAYU

AKADEMI PENGAJIAN MELAYU

UNIVERSITI MALAYA

KUALA LUMPUR

JXEA 1104

FALSAFAH DAN LOGIKA MELAYU

TOKOH FALSAFAH : AL- KHAWARIZMI

NAMA : SITI HALIMATUN SAADIAH BT AZAM

NO.MATRIK : JEA 080131

NAMA PENSYARAH : DR. AMRAN MUHAMMAD

SEMESTER : SATU 2008/2009

1
 PENGENALAN

LATAR BELAKANG

TOKOH ILMUWAN ISLAM

Al-Khawarizmi merupakan seorang tokoh yang dikenali pada zaman tamadun

Islam. Nama sebenarnya ialah Muhammad Ibn Musa al-Khawarizmi. Beliau juga dikenali

sebagai Abu Abdullah Muhammad bin Ahmad bin Yusoff. Di barat, Al-Khawarizmi

dikenali sebagai al-Khawarizmi, al-Cowarizmi, al-Ahawizmi, al-Karismi, al-Goritmi, al-

Gorismi dan lain-lain lagi. Di namakan Latinkan menjadi Aljabar. Beliau dilahirkan di

Bukhara. Tahun 780 hingga 850 M adalah zaman kegemilangan al-Khawarizmi. Beliau

wafat antara tahun 220 dan 230 M.

Dalam bidang pendidikan terbukti bahawa beliau ialah seorang tokoh Islam yang

berpengetahuan luas meliputi bidang falsafah, logik, aritmetik, geometri, muzik,

kejuruteraan, sejarah Islam dan kimia. Dalam usia muda beliau bekerja di bawah

pemerintahan Khalifah al-Ma’mum, bekerja di Bayt al-Hikmah di Baghdad. Beliau

bekerja dalam sebuah observatory iaitu tempat menekuni belajar matematik dan

astronomi. Al-Khawarizmi juga dipercayai memimpin perpustakaan khalifah. Beliau

pernah memperkenalkan angka-angka India dan cara-cara perhintungan India pada dunia

Islam. Beliau juga merupakan seorang penulis Ensiklopedia Pelbagai Disiplin.

Antara hasil karya yang telah beliau hasilkan ialah Sistem Nombor (ia telah

diterjemahkan ke dalam bahasa Latin iaitu De Numero Indorum), ‘Mufatif al-

2
Ulum’ yang bermaksud beliau adalah pencinta ilmu dalam pelbagai bidang, dan Al-

Jami wa al-Tafsir bi Hisab al-Hind (karya ini telah diterjemahkan ke dalam Bahasa

Latin oleh Prince Boniopagri. Bukan itu sahaja, karya-karya seperti Al-Mukhatasar

Fi Hisab al-Jabr wa al-Muqabalah, Al-Amal bi’ Usturlab’, Al-Tarikh, dan Al-

Maqala Fi Hisab al-Jabr wa al-Muqabilah juga merupakan karya yang dihasilkan

oleh al-Khawarizmi.

KUPASAN TENTANG FALSAFAH

AL-KHAWARIZMI SARJANA MATEMATIK DAN ASTRONOMI

Al-Khawarizmi adalah seorang tokoh yang mula-mula memperkenalkan Aljabar

dan Hisab. Banyak lagi ilmu pengetahuan ilmu pengetahuan yang beliau pelajari dalam

bidang matematik. Beliau juga berjaya menghasilkan konsep-konsep matematik sehingga

konsep-konsep ini menjadi popular dan masih diguna pakai pada zaman sekarang.

Antaranya ialah kos, sin, dan tan dalam trigonometri penyelesaian persamaan, teorem

segi tiga sama, mengira luas segi tiga, segi empat selari dan bulatan dalam geometri.

Bukan itu sahaja, beliau juga memperkenalkan masalah pecahan, sifat nombor perdana

dan teori nombor.

Dalam bukunya al-Khawarizmi memperkenalkan kepada dunia ilmu

pengetahuan angka 0 (nol) yang dalam bahasa arab disebut Sifr. Sebelum beliau

memperkenalkan angka nol, para ilmuwan mempergunakan abacus, iaitu daftar

3
yang menunjukkan satuan, puluhan, ratusan, ribuan, dan seterusnya, untuk

menjaga setiap angka supaya tidak tertukar dari tempat yang telah ditentukan

dalam hitungan. Akan tetapi, hintungan seperti ini tidak mendapat sambutan dari

kalangan ilmuwan Barat ketika itu dan mereka lebih tertarik untuk memperguna

raqam al-binji (daftar angka arab termasuk angka nol), hasil penemuan al-

Khawarizmi. Dengan demikian angka nol baru dapat diperkenalkan dan

dipergunakan orang Barat sekitar 250 tahun setelah ditemui al-Khawarizmi.

Selain itu, al-Khawarizmi juga memperkenalkan bidang astronomi pada zaman

tamadun Islam. Astronomi dapat ditakrifkan sebagai ilmu yang mengkaji tentang bintang-

bintang, planet, bulan, dan matahari. Astronomi juga dapat ditakrifkan sebagai ilmu falak

iaitu pengetahuan tentang bintang-bintang yang melibatkan kajian tentang kedudukan,

pergerakan, dan pemikiran serta tafsiran yang berkaitan dengan bintang. Penggunaan

matematik dan astronomi sebelum tamadun Islam amat sedikit dan terhad. Ini disebabkan

oleh kemunduran pengetahuan matematik yang terhad kepada aritmetik dan geometri

sahaja.

Dari sudut falsafah Islam pula, sains matematik seharusnya berlandaskan dengan

beberapa perkara iaitu, ia hendaklah berlandaskan tauhid, akhlak, dan syariah. Ini kerana

ia perlu bagi tokoh-tokoh yang beragama Islam supaya melaksanakan setiap pekerjaan

atau tugasan mengikut undang-undang Islam.

4
 Tauhid merupakan landasan falsafah matematik Islam seperti mana dengan ilmu-

ilmu Islam yang lain. Mengikut matlamat Islam, semuanya Ayyatullah (tanda-tanda

Allah) iaitu symbol kebesaran, kewujudan, dan keesaan Tuhan. Ungkapan yang wujud

sewajarnya mencorakkan kegiatan matematik. Setiap falsafah dan Epistemology sains

matematik, kita tidak seharusnya diterima bulat-bulat tanpa syarat.

Bukan itu saja, dalam matematik juga perlu ada ciri-ciri akhlak mulia dan ia juga

perlu dimasukkan ke dalam ilmu-ilmu Islam yang lain agar manusia dapat menerapkan

nilai-nilai murni. Sebagai contoh, akhlak yang terdapat dalam bidang matematik ini

adalah penemuan aljabar yang melambangkan keadilan dan ilmu ini haruslah dipelajari.

Ini kerana keadilan itu dituntut dalam Islam. Melalui asas pradigma tauhid dan sya’iyah

itu dapat memperkukuhkan lagi pembinaan akhlak.

Manakala dari sudut syariah pula, matematik Islam hendaklah berkembang selari

dengan keperluan manusia dan berasaskan kepada undang-undang yang mengenai tindak-

tanduk masyarakat. Sebagai contoh, ahli matematik Islam cuba menyelesaikan masalah

yang melibatkan perbuatan hukum syariah seperti judi, riba, dan mencabar kebenaran

hakiki daripada agama samawi untuk memperkukuhkan lagi institusi.

Al-Khawarizmi juga memperkenalkan cabang-cabang matematik antaranya

geometri, algebra, aritmetik dan lain-lain lagi. Geometri merupakan cabang kedua dalam

matematik. Isi kandungan yang diperbincangkan dalam cabang ini ialah asal-usul

geometri dan rujukan utamanya ialah Kitab al-Ustugusat (The Elements) hasil karya

5
Euklid. Dari segi bahasa geometri berasal daripada perkataan Yunani iaitu ‘geo’ bererti

buni dan ‘metri’ bererti sukatan. Dari sudut ilmunya pula geometri itu adalah ilmu yang

mengkaji hal yang berhubung dengan magnitud dan sifat-sifat ruang.

Kesimpulannya, al-Khawarizmi banyak berjasa kerana berjaya mengembangkan

ilmu yang dimiliki untuk mencelikkan masyarakat dunia hari ini. Ini kerana, matematik

dan astronomi hari ini amat penting jika ingin maju dalam kehidupan. Kini, bidang

matematik di Malaysia seiring arus perdana seperti dibuktikan oleh Pengarah Institut

Penyelidikan Matematik Universiti Putra Malaysia, Prof Datuk Kamel Ariffin kerana

berjaya menghasilkan satu-satunya perisian komputer yang menggunakan sepenuhnya

bantuan animasi untuk pembelajaran calculus sehingga mendapat pengiktirafan peringkat

antarabangsa.

6
 RUJUKAN

• Mhtml:file://F:\AL-

Khawarizmi%20Sarjana%20Matematik%20danAstronomi.mht

• Ilmuwan Islam: Al- Khawarizmi perkenal algebra, pakar aritmetik

• Kamus Dewan Bahasa dan Pustaka