Joanna Seweryn: Uzalenienie od nowych mediw

Strona | 2

JoannaSeweryn

Uzalenienieodnowychmediw
wrdmodzieywwybranychczasopismachpedagogicznych

CopyrightbyJoannaSeweryn&ebookowo2008 ISBN9788361184195 www.ebookowo.pl Kontakt: wydawnictwo@ebookowo.pl Wszelkieprawazastrzeone. Kopiowani e,rozpowszechnia nieczci lubcaocibe zzgodywydawcy zabronione WydanieI2008

www.e-bookowo.pl

Joanna Seweryn: Uzalenienie od nowych mediw

Strona | 3

SPISTRECI

WSTP ...........................................................................................................................4 . Rozdzia I Przegld literatury zwizanej z problematyk uzalenie 7 1.1 Definicja uzalenienia ....................................................................................... 7 1.2 Rodzaje uzalenie .......................................................................................... 11 1.3 Etiologia uzalenie ........................................................................................ 15 1.4 Prezentacja dotychczasowego stanu bada w zakresie uzalenie od wspczesnych narzdzi komunikacji .................................................................... 23 Rozdzia II Nowa Era komunikacji czowiek synonimem kogo uzalenionego 25 2.1 Nowa Era komunikacji .................................................................................... 25 2.2. Problem uzalenie od komputera .................................................................. 32 2.3 Internet zagroeniem dla wychowania ............................................................. 37 2.4 Uzalenienie od telefonu komrkowego ........................................................... 43 2.5 Wpyw uzalenienia od telewizji na problemy wychowawcze ........................... 45 Rozdzia III Charakterystyka wybranych czasopism pedagogicznych 54 3.1 Struktura wybranych czasopism pedagogicznych ............................................. 54 3.2 Zagadnienia teoretyczne .................................................................................. 59 3.3 Praktyka i dowiadczenia ................................................................................ 67 3.4 Liczebno artykuw o problematyce uzalenie od wspczesnych narzdzi komunikacji .......................................................................................................... 71 3.5 Treci badanych artykuw .............................................................................. 77 PODSUMOWANIE I WNIOSKI. ...............................................................................8 0 BIBLIOGRAFIA. .........................................................................................................8 2

www.e-bookowo.pl

Joanna Seweryn: Uzalenienie od nowych mediw

Strona | 4

Wstp

Jednym z problemw wychowawczych, z jakim spotykaj si rodzice i nauczyciele w opiece nad dzieckiem jest uzalenienie dzieci i modziey od wspczesnych narzdzi komunikacji. Wspczesne rodki komunikacji wywieraj ogromny wpyw na rozwj psychiczny czowieka. Internet, komputery, telewizja oraz telefony komrkowe coraz czciej uzaleniaj od siebie. Dotyczy to szczeglnie modych ludzi, ktrzy maj z mediami najwikszy i najczstszy kontakt. Dzieci i modzie coraz czciej przyznaj, e nie s w stanie oby si bez komputera, komrki czy odtwarzacza MP3. Kontakt z komputerem i telewizj zastpuje kontakty z rwienikami i rodzin. Media staj si najwaniejszym rdem informacji i rozrywki dla modych ludzi, wypierajc tym samym wychowawcw i rodzicw. Pod wpywem wspczesnych rodkw komunikacji zmianie ulegaj dotychczasowe postawy, zachowania i opinie uytkownikw. Telefony komrkowe, komputery, telewizja zdaj si dominowa w ksztatowaniu osobowoci szczeglnie wrd najmodszych. Modsze dzieci nie s w stanie oddziela rzeczywistoci od fantazji prezentowanej w mediach. Co wicej, dzieci zaczynaj mie oznaki uzalenienia od nowych rodkw komunikacji. Komputer czy telefon komrkowy sta si modnym prezentem dla dziecka. Ju w szkole dzieci zaczynaj rywalizowa ze sob w dziedzinie posiadania najnowszych gadetw. Jest to niezmiernie interesujcy problem, gdy wypenia on coraz szersze obszary naszej rzeczywistoci. Nowe zachowania komunikacyjne wpywaj na jzyk, ktrym posuguj si dzieci i modzie, a take s
www.e-bookowo.pl

Joanna Seweryn: Uzalenienie od nowych mediw

Strona | 5 problemw

jedn

przyczyn

pojawienia

si

zupenie

nowych

wychowawczych. Dzieci wybieraj gry komputerowe zamiast zabawy z rwienikami, kontakty z rodzicami ograniczaj do rozmw przez telefon komrkowy. Ich wybory i wiatopogld jest ksztatowany nie przez nauczycieli i rodzicw, ale przez reklamy telewizyjne. Warto zatem bliej przyjrze si tym zjawiskom. Odkry mechanizmy powodujce uzalenienie si dzieci i modziey od nowych rodkw komunikacji. Problemy te s szeroko omawiane w ostatnim czasie w prasie pedagogicznej. Interesujce s propozycje pedagogw i nauczycieli dotyczce nie tylko diagnozy istniejcej sytuacji, ale rwnie drg wyjcia z niej. Niniejsza praca dotyczy problemu uzalenienia dzieci i

modziey od nowoczesnych rodkw komunikacji oraz zwizanych z tym problemw wychowawczych. Uzasadnieniem dla wyboru tematu stay si obserwacje wspczesnej modziey ulegajcej wpywowi rodkw masowego przekazu. Temat uzalenie modych ludzi od wspczesnych rodkw komunikacji nie jest wbrew pozorom dogbnie opracowany w literaturze przedmiotu. Problematyka ta jest niezmiernie aktualna w czasach wszechobecnoci mediw. Badacze kultury masowej i pedagodzy od lat staraj si zbada wpyw, jaki wywouj treci przekazywane przez rodki masowego przekazu na rozwj dzieci i modziey. Wielu z nich dostrzega negatywne skutki tego procesu. Na potrzeby niniejszej pracy dokonano przegldu literatury przedmiotu ze szczeglnym uwzgldnieniem wybranych czasopism pedagogicznych. W pierwszym rozdziale dokonano przegldu literatury zwizanej z problematyk uzalenie, przedstawiono definicje uzalenie, ich

www.e-bookowo.pl

Joanna Seweryn: Uzalenienie od nowych mediw

Strona | 6

etiologi oraz aktualny stan bada na temat uzalenie od nowych rodkw komunikacji. Drugi rozdzia opisuje now er komunikacji, w ktrej zdaje si dominowa czowiek uzaleniony od rodkw masowego przekazu i multimediw. Problem ten przedstawiono na przykadzie dzieci i modziey uzalenionych od komputera, gier komputerowych, Internetu, telewizji, reklam oraz telefonw komputerowych. Trzeci rozdzia stanowi opis i charakterystyk wykorzystanych w pracy czasopism pedagogicznych takich jak: Opieka, Wychowanie, Terapia, Problemy Opiekuczo-Wychowawcze uzalenienia od oraz Remedium. Internetu, Dokonano przegldu artykuw opublikowanych w tych czasopismach, dotyczcych problematyki komputera, telefonw komrkowych i telewizji wrd dzieci i modziey.

www.e-bookowo.pl

Joanna Seweryn: Uzalenienie od nowych mediw

Strona | 7

Rozdzia I Przegld literatury zwizanej z problematyk uzalenie

1.1 Definicja uzalenienia

Uzalenienie jest to nabyta silna potrzeba wykonywania jakiej czynnoci lub zaywania jakiej substancji. Niezalenie od objaww uzalenienie mona okreli przymus jako organiczny, psychiczny lub psychosomatyczny zaspokajania jakiej potrzeby. 1

Uzalenienie jest zatem mentalnym lub organicznym zerodkowaniem na tej potrzebie, ktra stoi na czele hierarchii wartoci danej jednostki. 2 Podoem takiego zachowania jest specyficzna konstrukcja psychiczna uaktywniania pod wpywem czynnikw psychologicznych lub rodowiskowych. Uzalenienie pojawia si jako efekt zastpczego zaspokojenia innej wanej dla czowieka potrzeby (zaspokajanie zamiast). Najczstszym powodem pojawiania si uzalenienia jest frustracja (blokada) jakiej istotnej wartoci, np. mioci, uznania, akceptacji,
D. Becelewska, Hobby, przyzwyczajenie czy uzalenienie?, Problemy OpiekuczoWychowawcze, 2000, nr 3, s. 44. 2 Tame, s. 44.
1

www.e-bookowo.pl

Joanna Seweryn: Uzalenienie od nowych mediw

Strona | 8

samorealizacji. Blokada ta uruchamia inn potrzeb, ktrej zaspokojenie jest atwe i dostarcza natychmiastowej satysfakcji. W ten sposb jednostka redukuje niekorzystne napicie wywoane niemonoci zaspokojenia wanej potrzeby. Uzalenienie jest przymusem powtarzania zachowa przynoszcych odprenie, poczucie spokoju i zadowolenia. atwo zaspokojenia nowej potrzeby dostarcza satysfakcji, ktra powoduje wyparcie ze wiadomoci uprzedniej potrzeby. Uzaleniony nie jest wia domy, e stosuje mechanizm zastpczego zaspokajania potrzeb. 3 Termin uzalenienie uywany jest w wielu rnych

znaczeniach i nie ma jednej uzgodnionej naukowej definicji. Za kryteria umoliwiajce okrelenie uzalenienia uznaje si najczciej zachowania, ktre staj si nawykowe, s czste, regularne i standardowe. Zachowania te miewaj cz sto charakter kracowy i zabieraj uzalenionemu wiksz cz cza su. Cech uzalenienia jest to, e trudno uzalenionemu zaprzesta wykonywania danych czynnoci w sposb cakowity i trway. Jest to zwizane z silnym, powracajcym przymusem do poddania si naogowi. Znamienn cech uzalenienia jest niemono powstrzymania si od danej czynnoci, mimo widocznych zych skutkw, jakie ona powoduje w yciu osoby uzalenionej, wpywa dezorganizujco na jej ycie, zabur za relacje z otoczeniem, zakca funkcjonowanie fizyczne i psychiczne. 4 Zgodnie z definicj uznawan przez wiatow Organizacj Zdrowia uzalenienie to stan psychiczny, a czasami take fizyczny wynikajcy z interakcji midzy yjcym organizmem a rodkiem uzaleniajcym, charakteryzujcy si zmianami zachowania lub innymi reakcjami, ktre zawsze zawieraj przymus brania tych rodkw w
D. Becelewska, op.cit., s. 44-45 B. Kosek-Nita, E. Rozmus, Uzalenienie od gier komputerowych, Problemy OpiekuczoWychowawcze, 2003, nr 1, s. 11
4 3

www.e-bookowo.pl

Joanna Seweryn: Uzalenienie od nowych mediw

Strona | 9

sposb cigy lub okresowy, w celu uniknicia zego samopoczucia zwizanego z ich brakiem. 5 Definicja ta dotyczy wycznie uzalenie od alkoholu i substancji psychoaktywnych. Uzalenienie mona zdiagnozowa, jeli w cigu minionego roku wystpiy co najmniej trzy z wymienionych poniej zjawisk: 1. silne pragnienie lub poczucie przymusu zaycia substancji 2. trudnoci w kontrolowaniu zachowania zwizanego z

zaywaniem substancji (rozpoczynanie, koczenie i rozmiary zaywania) 3. fizjologiczne objawy stanu odstawienia, wystpujce, gdy picie zostao przerwane lub zmniejszone, przejawiajce si specyficznym dla danej substancji zespoem abstynencyjnym oraz zaywaniem tej samej lub podobnej substancji w celu zagodzenia lub uniknicia objaww abstynencyjnych 4. stwierdzenie tolerancji (potrzeby zaywania zwikszonej dawki substancji w celu uzyskania efektw poprzednio osiganych przy pomocy mniejszych dawek) 5. narastajce zaniedbywanie innych rde przyjemnoci lub zainteresowa z powodu zaywania danej substancji, zwikszenie iloci czasu koniecznego do zdobycia lub zaywania substancji albo do usuwania skutkw jej dziaania 6. zaywanie mimo wyranych dowodw szkodliwych

nastpstw, takich jak uszkodzenia wtroby, stany depresyjne wystpujce po okresach intensywnego uywania tych substancji, uszkodzenia funkcjonowania poznawczego zwizane z substancjami - w tych

A.

Mardofel, Z. Iwanowski, B. Chudzik, Czy Internet uzalenia?, Remedium, 2005, nr

7/8, s. 34

www.e-bookowo.pl

Joanna Seweryn: Uzalenienie od nowych mediw

S t r o n a | 10

przypadkach potrzebne jest rozpoznanie, czy zaywajcy mg by wiadomy natury i zakresu tych szkd. 6 Uzalenienie moe mie charakter zachowania problemowego, choroby somatycznej, zaburzenia psychicznego, silnie utrwalonego nawyku, narzdzia psychologicznego oraz nadmiernego popdu czy subiektywnie racjonalnego wyboru. Uzalenienie jest stanem niekontrolowanej zalenoci fizycznej, psychicznej i spoecznej od rodka uzaleniajcego. W przypadku odstawienia go wystpuj przykre objawy fizyczne i psychiczne, ktre s nie do zniesienia dla uzalenionego i skaniaj go do ponownego signicia po rodek uzaleniajcy. Uzaleniony postpuje czsto irracjonalnie, gdy mimo

wyranego zagroenia dla jego zdrowia pyncego z dziaa zwizanych z uzalenieniem, nadal kontynuuje swoje zachowania, usprawiedliwiajc si przed sob i innymi, szukajc pozytywnych stron swoich dziaa, a nawet przekonujc otoczenie, e musi wykonywa pewne dziaania. Zdarza si rwnie, e uzaleniony nie jest w peni wiadomy swojego naogu, zaprzecza jego istnieniu, wypierajc si go przed otoczeniem.

J. Mellibruda, Psychopatologia zjawisk spoecznych [w:] Psychologia, pod red. J. Strelau, Gdaskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdask 2000

www.e-bookowo.pl