VDALI BRLETRMELER

MAKNA: G iletme, deitirme veya biriktirme gibi ilevlere sahip; civata, kama, yatak, mil, dili ark gibi makina elemann birletirilmesiyle meydana getirilen sistemdir.

MAKNA ELEMANLARI
Balama El. Vida Kama Pim Kaynak Perin Destekleme El. Akslar Miller Yataklar Enerji Depolama El. Yaylar G Aktarma El. Dili arklar Srtnmeli arklar Kay, Kasnak rtibat El. Kaplin Kavrama Fren

BRLETRME: Bir makinaya ait ksmlarn eitli makina elemanlar kullanarak veya kullanmadan biraraya getirilmesidir.

MAKNA ELEMANLARININ BRLETRLMES

Hareketli Birletirmeler Sabit Birletirmeler

SKLEBLR Vidal Birletirmeler Kamal Birletirmeler Pimli Birletirmeler

SKLEMEYEN Kaynakl Birletirmeler Lehimli Birletirmeler Perinli Birletirmeler

VDALI BRLETRMELER
Vidal birletirme: Gvdesi zerine di alm balama elemanlar ile yaplan sklebilir birletirmedir.

VDALAR - VDA DLER CVATALAR SOMUNLAR SAPLAMALAR

HAREKETL BRLETRME ELEMANLARI

Skma Aparat

VDALI BRLETRME VE ELEMANLARI

VDA ELEMANLARI Vida Dileri

(TS 61-Tanmlar) Helis Vida dii D vida vida Vida boluu Di st Di dibi Vida adm Di ykseklii Di profil as Anma ap Blm dairesi vb.

HELS: Bir eksene, belirli uzaklktaki bir noktann, eksen dorultusunda ald

yol ile bu noktann asal yolunun a/2 oran sabit kalmak artyla izdii yrngedir.

Tan = P/(d)

VDA:

Belirli bir a altnda birbirini kesen helis yzeylerin meydana getirdii geometrik ekillerdir.

VDA ELEMANLARI

D/ vida: Bir silindirin dnda/iinde oluan vida. Vida dii/boluu: Bir silindirin yanal yzeyinde, belirli bir ayla birbirini kesen helis yzeylerin oluturduu srekli knt/girinti. Di st/dibi: Bir vida diinde/boluunda, iki komu di yannn birletii yzeysel ksm. Adm: Bir diin veya bir vida boluunun, bir devirde vida eksenine paralel bir doru zerinde ald yol. Profil as: ki komu di yan arasndaki a.

VDA PROFL
Vida profili: Vida ekseninden geen bir dzlemle vidann kesimesi sonucu oluan profil.

VDA ELEMANLARI

Kaln dili vida (Normal vida): Herhangi bir vida anma ap iin, seim dizisinden en byk adm ieren genel kullannml vidadr. nce dili vida: Herhangi bir vida anma ap iin, kaln di vida admndan daha kk adml vidadr. Genellikle boru vidalarnda kullanlr. Ayn ap iin, diler normal vidaya gre daha sk.

VDALARDA AIZ SAYILARI

Di yksekliinin az, admn fazla olmasnn istendii durumlarda ok az. Su isesi kapa, dolma kalem kapa vb. yerlerde. 2 azl ise 120, 3 azl ise 180 , ........... Ayla..

SOL VE SA VDALAR

Sa vida (RH) : Eksen ynnde bakldnda, saat ibresi ynnde kvrlan ve eksen dorultusunda ilerleyen vida. Sol vida (LH): Eksen ynnde bakldnda, saat ibresinin ters ynnde kvrlan ve eksen dorultusunda ilerleyen vida.

VDALARIN SINIFLANDIRILMASI (TS 61)

Diin ald yer bakmndan Yn bakmndan

l sistemi bakmndan

Az says bakmndan

(Metrik)

(Parmak) (ok azl) (Tek azl)

VDALARIN SINIFLANDIRILMASI
Di profiline gre gen Trapez Yuvarlak Testere Kare

Metrik

Withworth

gen: Tepe as 55o ve 60o. Balant amal kullanlr. Trapez: Hareket vidas olarak preslerde, krikolarda, vanalarda, torna ve freze tezgahlarnn tabla ve konsol millerinde kullanlr. Testere: Di as 33o ve profili testereye benzer olan vida. Tek ynl ar yklemelerde, zellikle preslerde kullanlr. Yuvarlak: Di dibi ve tepesi yuvarlatlm, tepe as 30o ikizkenar gen vida. Keskin kenarl olmadklarndan gereksiz maddeler, toz kum ve pastan daha az zarar grrler. Bu nedenle kirli su vanalarnda, dzgnlk gerektirmeyen ampullerde ve gereci plastik ve cam gibi krlma tehlikesi olan yerlerde kullanlr. Kare: Kuvvet ve hareket iletiminde kullanlr. Kare vidann standard yoktur.

VDALARIN AILMASI

El klavuzu 3 tane ksa, makina klavuzu 1 tane uzun klavuzdur.

VDALARIN AILMASI

Torna kalemi, metrik iin 60 bilenir. Mastarla kontrol edilir.

METRK ISO STANDART VDA D LLER

Adm=Hatve=PITCH Not: Vidalar dipten skmaz, yan yzeyden skar. Yalama olmasn diye civata style somun dibi srtnmemeli.
Withworthta civata st yuvarlak, somun dibi gen.

METRK ISO STANDART VDA D LLER

Vida tablosu imalata ynelik, ZME DEL...

EN OK KULLANILAN STANDARD VDALAR TS 61/3 TS 61/60 TS 61/95 TS 61/114 TS 5466 TS 10036 : Metrik ISO : Trapez : Testere : Yuvarlak : Withworth boru vidalar : Metrik konik d vida

Metrik ISO normal di vida gibi standartlatrlm vidalarn (r: Metrik ISO ince di, Metrik ISO trapez, testere, yuvarlak ve withworth vidalar vb.) aksine, KARE VDANIN STANDARTI YOKTUR. Tavsiye niteliinde izelgeler mevcuttur.

VDA DLERNN LLMES

1. 2. 3. 4. 5. 6.

Di st ap llr. Di adm llr. Az says iin vidann dairesel ksmna baklr. Bulunan deerler standart izelgeyle karlatrlr. Kesin sonu iin di tara kullanlr. Varsa kontrol mastar kullanlr.

VDA DLERNN GEREK GRNLER

Gerek grnlerinin izilmesi olduka zordur ve zaman alcdr.

VDA DLERNN TEKNK RESMDE GSTERLMES

TS EN ISO 6410-1 6410-

DI VDA ZM

VDALARDA DARESEL GRNLER

KONK DI VDA

Konik vidalar yarm turda btn diler skar. Konik vida amak tornada zel teknikler (uzun koniklerde punta kaydrma ve sevk kza kullanma, ksa koniklerde suport) gerektirir. Sondaj borularda grlebilir. Hem byk g tayor, hem 2-3 turda tamamen skar, ayrca szdrmazlk salar. Boru dileri, shhi tesisatlar konik dilidir.

KESTLERDE DI VDALAR

Kesitlerde d vidalar enine kesilir, BOYUNA KESLMEZ. D vida gsteriminde bir deiiklik olmamakla birlikte; Vida ularndaki pah izgisi deiir. Vida sonu izgisi KESK olarak izilir. Bu durum genellikle, borulara alan vidalarda grlr.

YARIM VE KOPARILMI GRNLERDE DI VDALAR

GRNMEYEN DI VDALAR

izilen grnte, vida alm yerin arkada kald durumlarda, vida di dibi veya di dibi ve di st KESK ZG ile izilir.

NORMAL GRNTE VDA

KESTLERDE VDALAR

GEREK EKLDE VDA MONTAJI

TEKNK RESMDE VDA MONTAJI

ETL VDA DEMONTAJ VE MONTAJLARI

ETL VDA MONTAJLARI Kr Delik

ETL VDA MONTAJLARI

ETL VDA MONTAJLARI - Borular

VDA U BMLER (TS 5413)

*
* Bu ders kapsamnda en ok kullanacamz vida u biimi...

VDA U BMLER (TS 5413)

 VE DI VDA SONLARI (TS 5265)

VDA SONLARININ AILMASI

Vida sonundaki kanal; kalem arpmasn ve somun tam sksn diye verilir.

KR DELKLERDE VDA SONU (TS 5265)

Delik derinlii-vida di boyu = e1 0.5D U as izimde 120. Gerekte 118.

VDA AP LLER

VDA AP LLER

DI VDALARIN LLENDRLMES

 VDALARIN LLENDRLMES

VDALARIN LLENDRLMES

STANDART OLMAYAN VDALARIN LLENDRLMES

Standart olmayan kare vidalarn llendirilmesinde; koparlm kesit alnarak adm, di boluu ve di derinlii verilir.

VDALI BALAMA ELEMANLARININ MALZEMELER Malzeme cinsi ve TS numaras Semboller Dayanm snf Sade karbonlu elik TS 3576 3.6-4.6-5.6-5.8-6.8 Sade karbonlu 8.8-9.8-10.9-12.9-Sertl. ve menevil. elik snf Paslanmaz elik TS 4177 A1-A2-A4 C1-C3-C4 F1 Demir olmayan alamlar TS 7011 Somunlar iin sade karbonlu elik TS 5957 Somunlar iin sertlik dereceleri Nitelik snf 50-70-80 50-70-80 45-60 zellik stenitik Martenzitik Ferritik

Aluminyum alamlar: Al1-Al2-Al3-Al4-Al5-Al6 Bakr alamlar: Cu1-Cu2-Cu3-Cu4-Cu5-Cu6-Cu7 0.8D>m>0.5D 04-05 m>0.8D 4-5-6-8-10-12 11H-14H-17H-22H

VDA MALZEMELER 8.8 Dayanm snf numaras (Sertletirilmi ve menevilenmi (Sertle tirilmi menevi lenmi
Sade karbonlu elik) karbon

Akma gerilmesi = (8x8)x10 = 640 N/mm2 ekme dayanm = (8x100) = 800 N/mm2

SADE KARBONLU ELK ARETLEMES (TS 5576)

PASLANMAZ ELK (TS 4177) ve DEMR DII MALZEME (TS 5385) ARETLEMES

SOMUNLARIN ARETLENMES (TS 3611 vd.)

ekil ve kural olarak civatalarla ayn.

MALAT KALTELERNN SINIFLANDIRILMASI TS 80 ve TS 9603 Sade karbonlu elikler A-orta, B-orta kaba, C-kaba, F-ince Paslanmaz ve yksek sya dayankl elikler T1-ince, T2-orta, T3-orta kaba

BALAMA ELEMANLARININ GSTERL

(TS 8201 [ISO 8991])

Genellikle, standart balama elemanlarnn imalat resimleri izilmez. Bunun yerine, tm zelliklerini anlatan ifadeler kullanlr.

BALAMA ELEMANLARININ GSTERL

CVATA VE VDALAR
CVATA: Somun kullanlarak paralar sklebilir ekilde birletiren, skma momenti genellikle somuna uygulanan, altgen vb. ba olan, gvdesine vida dii alm balama eleman. VDA: Somun kullanmadan paralar sklebilir ekilde birletiren, skma momenti genellikle vida bana uygulanan, altgen vb. ba olan, gvdesine vida dii alm balama eleman. TSde Tamam CVATA. VDA TANIMI PYASADA YAYGIN.

CVATA VE VDALARDA ANMA BOYLARI

CVATA VE VDALARDA ANMA BOYLARI

CVATA VE VDALARIN LLENDRLMES

CVATA VE VDALARIN LLENDRLMES

CVATA VE VDALARIN LLENDRLMES

ALTI KE BALI CVATA ZM

ALTI KE BALI CVATA ZM

ALTI KE BALI CVATA ZM

Sayfa 29, M16x40 ALTI KEBALI CVATA PRATK ZM AUTOCAD ile

h1 di derinlii = 0.1d D3 di dibi ap = 0.8d R3 cvata ba yan yarap = e/2

RNEK (apa bal pratik izim)

RNEK (MECHANICAL) Cvata izimi

Altke Bal ISO 4014 M30x110 (Normal Di) llendiriniz.

SAPLAMALAR

SAPLAMA: Her iki ucuna vida

alm basz balama elemandr. Saplamann bir taraf paralardan birine balandktan sonra, dier taraf ikincisine serbest geirilerek, bir somun yardmyla paralar zlr ekilde birbirine balar. Sk sk sklp taklan civatalarda, takld yerin dileri zamanla bozulur. zellikle Al bloklardaki diler abuk bozulur. Buralarda saplama kullanlr. Saplamalar basz olduklar iin, kolay takabilmek iin iki vida arasna AA alr, kontra somun kullanlr veya zel saplama anahtar kullanlr.

SAPLAMALAR

RNEK (MECHANICAL) Saplama izimi

Saplama DIN 835 Normal Di M16x80 llendiriniz.

SOMUNLAR

SOMUNLAR
SOMUN: Ortasnda vida alm deliklerden civata, saplama vb. taklarak paralar birbirine balayan, anahtar, tornavida veya elle sklp taklacakekillerde yaplan elemanlara somun denir.

Kopilya: atal pim veya maal pim de denir. Tal somun-kopilya kesin frenleme, yayl rondela ve kontra ksmi frenleme

RONDELA
Rondela: Civata ba ve somun arasnda kalan paralarda, skma kuvvetini daha geni bir yzeye yaymak, somun ve para yzeylerinin bozulmasn nlemek gibi amalarla kullanlan makina elemandr.

DZ RONDELA

pah ile geriye kalan ksm yar yarya.

MONTAJ RESMNDE DZ RONDELA

S= 0.2d d2= 2d

YAYLI RONDELA

MONTAJ RESMNDE YAYLI RONDELA

S= 0.2d d2= 1.75d

45 izgiler merkez izgiden balyor.

CVATALI BRLETRME RESMLER

CVATALI BRLETRME RESMLER

SOMUNLU VE RONDELALI CVATALI BRLETRME

SOMUNLU VE RONDELALI CVATALI BRLETRME

SOMUNLU VE RONDELALI CVATALI BRLETRME

RNEK (MECHANICAL) Sayfa 36 nden Grn

AltKebal M30 Cvata somun birletirmesini yapnz? Civata 6 ke bal M30 ISO 4014 (Regular thread) Delik M30 (ISO 273) Rondela M30 (ISO 7089) Somun 6 Ke bal M30 (ISO 4032)

SOMUNSUZ CVATA LE BRLETRME

SAPLAMA UCUNUN MONTAJI

RNEK (MECHANICAL) Sayfa 37

AltKebal M30 Vida birletirmesini yapnz? Civata 6 ke bal M30 ISO 4014 Rondela M30 (ISO 7089) Delik1 M30 (ISO 273) Delik2 M30 ISO 262 (Regular Thread)

HAVA VE SLNDR BALI VDALARLA BRLETRME

HAVA: Darda kalmas istenmeyen konik veya silindirik civata balar iin paraya alan zel yuvadr.

HAVA

HAVA

DEMONTE HAVALI BRLETRME

HAVALI BRLETRME MONTAJI