Seminar Kebangsaan Tadbir Urus Kemudahan Kediaman Pelajar 2008

12 – 14 November 2008, Hotel Putra Palace, Kangar, Perlis

MEMPERKASAKAN TADBIR URUS

KEMUDAHAN KEDIAMAN PELAJAR
MENUJU KECEMERLANGAN HARI ESOK
Fairus Muhamad Darus

ABSTRAK

Perubahan masa yang berlalu diikuti pula dengan pelbagai keperluan masa kini dan
akan datang telah banyak mengubah gaya dan corak tadbir urus kemudahan
kediaman pelajar di institut pengajian tinggi khususnya di Universiti Teknologi
MARA. Kemudahan kediaman pelajar (kolej kediaman/asrama) bukan sahaja
merupakan tempat utama bagi kebanyakan pelajar menghabiskan masa selain
daripada di fakulti. Ianya berfungsi menyediakan kemudahan dan perkhidmatan
penginapan dan makanan kepada pelajar, di samping itu kemudahan kediaman
juga bertindak menyediakan program pembangunan dan kepimpinan pelajar di
dalam membentuk modal insan yang cemerlang secara holistik. Kertas kerja ini
membincangkan hala tuju dan cabaran yang bakal dihadapi oleh pengurusan kolej
kediaman di untuk memperkasakan tadbir urus kemudahan pelajar demi menuju
kecemerlangan di masa hadapan.

Kata kunci: Tadbir Urus, Kolej Kediaman, Universiti Teknologi MARA (UiTM)

PENGENALAN

Kemudahan kediaman pelajar di institut pengajian tinggi atau universiti mempunyai

makna yang berbeza dengan asrama seperti mana yang terdapat di lain-lain
tempat. Asrama secara umumnya membawa pengertian sebagai tempat
penginapan, makan, minum, beristirehat, tidur dan bersosial. Dalam konteks ini
tiada usaha yang khusus mengabungkan konsep masyarakat akademik atau
scholar dalam pengurusan dan pentadbiran asrama diawal kewujudannya di
universiti (Mohd Sabri, 2003). Terdapat pelbagai istilah pada masa kini yang
digunakan untuk kemudahan kediaman pelajar seperti kolej kediaman, kampung
siswa-siswi (kamsis), mahallah dan desasiswa di pelbagai institut pengajian tinggi.

Dewasa ini, peranan kemudahan kediaman bukan sahaja menyediakan

perkhidmatan penginapan yang memberi khidmat sokongan, kemudahan dan apa
jua keperluan untuk menjadikan kemajuan akademik meningkat serta proses
pembelajaran berkesan. Kemudahan kediaman juga memainkan peranan di dalam
proses pembentukan diri dan keperibadian pelajar di dalam aktiviti pembangunan
dan kepimpinan diri. Menurut Jamaludin (2005), antara matlamat mengadakan
kemudahan kediaman adalah seperti berikut:

37
 Seminar Kebangsaan Tadbir Urus Kemudahan Kediaman Pelajar 2008
12 – 14 November 2008, Hotel Putra Palace, Kangar, Perlis

1. Menyediakan pengalaman yang menyeronokkan dan berfaedah bagi

memangkin kejayaan akademik

2. Memberi hak pelajar untuk “privacy”, keselamatan diri dan harta peribadi
semasa berada di universiti

3. Mewujudkan persekitaran yang bersesuaian untuk keperluan peribadi bagi

mencapai prestasi diri yang baik

4. Melahirkan generasi pelajar yang bertanggungjawab, berbudaya ilmu, pintar

bermasyarakat, berkepimpinan tinggi, mampu bersaing di peringkat
antarabangsa, berakhlak mulia dan berbudaya bangsa.

Peranan universiti untuk melahirkan graduan yang yang seimbang dari

kecerdasan intelektual (IQ), kecerdasan emosi (EQ) dan oleh disokong kecerdasan
Spritual (ES) serta sahsiah peribadi unggul dan mempunyai cukup kemahiran bagi
menjadi seorang individu yang dinamik dan pragmatik serta menyumbang khidmat
bakti kepada masyarakat, bangsa, agama dan negara. Fungsi dan peranan
kemudahan kediaman pelajar seperti yang dinyatakan di atas semakin mencabar di
alaf baru ini bagi membantu universiti mencapai hasrat pemimpin negara
melahirkan modal insan yang personaliti unggul (Mazura, 2006)

Justeru itu, kertas kerja ini ingin berkongsi pandangan dan idea berkaitan latar
belakang, hala tuju dan cabaran yang bakal diharungi oleh individu atau organisasi
yang terbabit di dalam memantapkan tadbir urus pengurusan kemudahan kediaman
pelajar khususnya dalam konteks dan perspektif Universiti Teknologi MARA dan
institut pengajian tinggi amnya.

LATAR BELAKANG KEMUDAHAN KEDIAMAN UiTM

Sejarah UiTM

Universiti Teknologi MARA (UiTM) bermula pada tahun 1956 dengan penubuhan
Dewan Latehan RIDA (Rural Industrial Development Authority) di Jalan Othman,
Petaling Jaya telah membuka wadah baru bagi membantu masyarakat bumiputra di
desa untuk membina semula kehidupan dan meningkatkan taraf ekonomi mereka.
Bagi mengukuhkan keberkesanan dan aktiviti di dalam pembangunan modal insan
bumiputra, Dewan Latehan RIDA pada tahun 1965 bertukar nama kepada Maktab
MARA (Majlis Amanah Rakyat) yang diletakkan dibawah selian Bahagian Latihan
MARA.

Pada tahun 1965, sekali lagi institusi ini bertukar wajah demi memperkasakan
fungsi dan peranannya daripada Maktab MARA kepada Institut Teknologi MARA
(ITM) dengan mendapat autonomi penuh dan pada ketika itu diletakkan dibawah
seliaan Kementerian Pembangunan Dalam Negeri. Nama ITM terus diguna pakai
bermula pada tahun 1965 hingga 1999, meskipun pada tahun 1996, kewujudan
Akta Institut MARA (Pindaan 1996) yang memberi kuasa untuk ITM berfungsi
sebagai universiti sepenuh dan seiring dengan universiti-universiti lain dalam
negara. Sehinggalah pada tahun 1999, YAB Dato’ Seri Dr Mahathir Mohamad,
Perdana Menteri ketika itu membuat pengistiharaan nama ITM bertukar kepada
Universiti Teknologi MARA (UiTM). Kini UiTM menawarkan sejumlah 179 pelbagai

38
 Seminar Kebangsaan Tadbir Urus Kemudahan Kediaman Pelajar 2008
12 – 14 November 2008, Hotel Putra Palace, Kangar, Perlis

bentuk program dalam pelbagai peringkat pengajian di pelbagai fakulti yang meliputi
pelbagai disiplin bidang pengajian (UiTM, 2008)

Sejarah penubuhan UiTM bukan hanya berada di negeri Selangor sahaja,

ianya turut melibatkan pembinaan kampus cawangan di setiap negeri secara
berperingkat-peringkat. Jadual 1 menunjukkan jumlah bilangan pelajar di setiap
kampus negeri UiTM di seluruh negara, tahun penubuhan kampus, bilangan dan
kapasiti yang boleh ditampung oleh kemudahan kediaman di kampus tersebut.

Jadual 1: Maklumat penubuhan dan bilangan pelajar di kampus UiTM negeri.

Bil. Nama Kampus Bilangan pelajar Tahun Bilangan Kapasiti

keseluruhan beroperasi Kolej Kemudahan
(orang) Kediaman kediaman
(buah) (orang)
1. UiTM Sabah 2600 1973 2 2000
2. UiTM Sarawak 5100 1973 3 4200
3. UiTM Perlis 7000 1974 14 6500
4. UiTM Kedah 4,000 1997 3 3300
5. UiTM Pulau Pinang 6,000 1996 3 3000
6. UiTM Perak 9,500 1985 4 7200
7. UiTM Negeri Sembilan 400 1999 1 400
8. UiTM Melaka 8,000 1984 17 5500
9. UiTM Johor 6,000 1983 2 4400
10. UiTM Pahang 4500 1985 3 4500
11. UiTM Terengganu 6400 1975 7 4800
12. UiTM Kelantan 4100 1985 4 3400

Sejarah kemudahan kediaman pelajar di UiTM

Dalam tempoh hampir 52 tahun, proses transformasi dari Dewan Latehan

RIDA kepada UiTM turut mempengaruhi sejarah dan perkembangan kemudahan
kediaman pelajar di UiTM. Bermula dengan penyewaan bangunan diluar kampus
demi untuk menyediakan kemudahan kediaman sehinggalah pembinaan
kemudahan kediaman di dalam kampus. Kemudahan kediaman pelajar yang
pertama merupakan bangunan awam yang disewa iaitu kemudahan kediaman
pelajar lelaki di bangunan Petaling Tin di Petaling Garden, Petaling Jaya; manakala
kediaman pelajar perempuan di bangunan kompleks Jalan Bangsar. Apabila Dewan
Latehan RIDA bertukar kepada Maktab MARA, maka bilangan pengambilan pelajar
turut meningkat sehingga satu lagi bangunan terpaksa disewa iaitu Bangunan
”Happy Mansion” yang diletak di Seksyen 17, Petaling Jaya (Wan Zawiyah dan
Fairus, 2006).

Apabila Maktab MARA bertukar kepada Institut Teknologi MARA (ITM) dan
kemudian berpindah daripada Jalan Othman, Petaling Jaya ke Seksyen 1, Shah
Alam maka bermulalah pembinaan kemudahan kediaman pelajar di dalam kampus
dengan pembinaan pertama melibatkan Kolej kediaman Cempaka dan Kolej
kediaman Kenanga. Namun, bilangan kemudahan kediaman yang terhad di dalam
kampus, menyebabkan pengurusan universiti turut membeli kediaman awam untuk
dijadikan kemudahan kediaman pelajar iaitu rumah pangsa di Sg. Renggam dan
rumah teres di Seksyen 2, Shah Alam.

Pada hari ini, jumlah kemudahan kediaman pelajar semakin bertambah

seiring dengan peningkatan bilangan pelajar pengajian sepenuh masa yang

39
 Seminar Kebangsaan Tadbir Urus Kemudahan Kediaman Pelajar 2008
12 – 14 November 2008, Hotel Putra Palace, Kangar, Perlis

melebihi 37,000 orang di kampus induk, Shah Alam dan 53,000 orang di kampus-
kampus negeri di seluruh negara. Dalam erti kata lain, pada hari ini bilangan pelajar
pengajian sepenuh masa yang belajar di dalam sistem UiTM seluruh negara adalah
melebihi 100,000 orang. Sehingga hari ini, terdapat sebanyak 12 buah kolej
kediaman yang memberi perkhidmatan penginapan pelajar pengajian sepenuh
masa di kampus UiTM induk (Shah Alam), kampus Sekyen 17, kampus Jalan
Othman (Petaling Jaya) dan kampus Puncak Perdana (Jadual 2).

Perkembangan fungsi dan peranan kemudahan kediaman pelajar di

UiTM

Bermula dari Dewan Latehan RIDA kepada ITM, fungsi dan peranan
kemudahan kediaman pelajar hanya tertumpu kepada menjaga kebajikan pelajar
khususnya di dalam penyediakan tempat tinggal dan penyediaan perkhidmatan
makanan. Pada tahun 1975, pengurusan dan pentadbiran di kemudahan kediaman
dikendalikan oleh warden untuk menjaga kebajikan dan disiplin pelajar.
Kebanyakkan warden yang dilantik pada ketika itu terdiri daripada bekas askar.
Penempatan warden di kemudahan kediaman adalah untuk membendung gejala
demostrasi yang pada ketika itu menjadi satu budaya di kalangan pelajar untuk
memprotes sesuatu isu semasa.

Jadual 2: Nama kolej kediaman yang terdapat di UiTM Kampus induk, Seksyen 17,
Jln. Othman (Petaling Jaya) dan Puncak Perdana.
Bil. Nama Kolej Tahun mula Kapasiti Muatan
beroperasi (orang)
1. Kolej Cempaka/Kenanga 1970 1,200
2. Kolej Seroja 1972 1,320
3. Kolej Perindu 1974 1,900
4. Kolej Jati 1980 1,470
5. Kolej Meranti / Cendana 1980 1,300
6. Kolej Cemara / Akasia 1986 2,000
7. Kolej Anggerik 1991 800
8. Kolej Delima 1991 860
10. Kolej Teratai 1991 1,800
11. Kolej Mawar 2002 3,450
12. Kolej Melati 2002 3,450
13. Kolej Puncak Perdana 2004 3,200
14. Kolej Almanda 2006 920
15. Kolej Kristal 2008 180

Kemudian apabila perkhidmatan penyediaan makanan di sediakan dengan

konsep Dewan Makan, maka jawatan penolong pengurus makanan diwujudkan.
Dan ketika itu, graduan daripada Program Pengurusan Makanan, Fakulti
Pengurusan Hotel dan pelancongan diambil untuk menjawat jawatan penolong
pengurus makanan.

Pertambahan kemudahan kediaman pelajar bagi menampung peningkatan

bilangan pelajar dan menekanan penglibatan pentadbir akademik di dalam
pengurusan telah mempengaruhi bentuk tadbir urus kemudahan kediaman pelajar.
Pada ketika ini, kemudahan kediaman tidak sahaja dilihat sebagai asrama yang
hanya menyediakan kemudahan fizikal sahaja. Malahan, kemudahan kediaman
pelajar dilihat dapat memainkan peranan secara aktif di dalam pembangunan dan
pembentukan insan, pemantapan ilmu dan juga pengalaman hidup penghuni. Ini

40
 Seminar Kebangsaan Tadbir Urus Kemudahan Kediaman Pelajar 2008
12 – 14 November 2008, Hotel Putra Palace, Kangar, Perlis

menjadikan tadbir urus kemudahan kediaman pelajar menjadi lebih kompleks,

dinamik dan mencabar berbanding dengan pengurusan asrama.

Bagi mencapai hasrat di atas, maka tadbir urus kemudahan kediaman pelajar
telah mewujudkan dua skop jawatan yang mempunyai fungsi masing-masing tetapi
saling berkait antara satu sama lain di dalam menjaga kebajikan, keselamatan dan
pembentukan sahsiah peribadi pelajar. Pengawa atau kini dikenali sebagai
Pengetua merupakan pentadbir yang dilantik di kalangan staf akademik bagi
merancang dan melaksanakan program pembangunan dan kepimpinan pelajar.
Manakala, Pengurus Asrama pula adalah bertanggungjawab mengurus dan
menyelenggara hal-hal berkaitan dengan kemudahan dan perkhidmatan
kemudahan kediaman pelajar. Rajah 1 menunjukkan perkembangan perjawatan di
dalam tadbir urus kemudahan penginapan pelajar.

Pada masa kini, dalam konteks memperkasakan modal insan, kemudahan

kediaman memainkan peranan sama penting dengan fungsi pusat pengajian atau
fakulti yang memberi input kemahiran berat (hard skill) dalam bentuk akademik.
Hampir 70% masa kehidupan pelajar mereka berada di kemudahan kediaman
pelajar (Mohd Sabri, 2003). Justeru itu, banyak aktiviti-aktiviti pembangunan dan
kepimpinan pelajar boleh diatur dan dilaksana kepada pelajar untuk memberi input
kemahiran generik atau ringan (soft skill) seperti kemahiran kepimpinan, kemahiran
kerja berkumpulan dan lain-lain kemahiran (Fairus, 2006a).

1970
- Penolong Penguasa Asrama
- Pekerja Am Rendah

1975
- Warden asrama
- Penolong Pengurus
Makanan
- Pekerja Am Rendah

1980
- Pengurus Asrama
- Penolong Pengurus Asrama
- Pekerja Am Rendah

1987
- Pengawa (staf akademik)
- Pengurus Asrama
- Penolong Pengurus Asrama
- Pekerja Am Rendah

2000
- Pengetua (staf akademik)
- Pengurus Asrama
- Penolong Pengurus Asrama
- Pekerja Am Rendah

41
 Seminar Kebangsaan Tadbir Urus Kemudahan Kediaman Pelajar 2008
12 – 14 November 2008, Hotel Putra Palace, Kangar, Perlis

Rajah 1: Perkembangan perjawatan pegawai di kemudahan kediaman di UiTM, Shah Alam

Dengan perkembangan dan keperluan masa kini, kemudahan kediaman

pelajar bukan sahaja menyediakan bilik untuk menginap sahaja tetapi ianya turut
melibatkan pelbagai kemudahan lain yang boleh menjana dan membentuk
keperibadian pelajar yang tinggal di situ. Sehinggakan kemudahan kediaman pelajar
yang tradisional berubah menjadi kompleks yang serba lengkap dengan pelbagai
kemudahan. Jadual 2 menunjukkan jenis-jenis kemudahan dan perkhidmatan yang
disediakan di kemudahan kediaman pelajar pada masa kini.

Jadual 2: Jenis-jenis kemudahan dan perkhidmatan yang disediakan di kemudahan kediaman pelajar
pada masa kini (merujuk kepada kemudahan kediaman pelajar UiTM, Shah Alam)

Bil. Kemudahan Bil. Perkhidmatan

1. Bilik tidur 1. Mini mart
2. Bilik bacaan 2. Cyber café
3. Bilik mesyuarat 3. Tele siswa
4. Bilik seminar 4. Telefon awam
5. Bilik komputer 5. Suratkhabar/majalah
6. Bilik Studio 6. Pinjaman Peralatan sukan
7. Bilik pejabat pemimpin pelajar 7. Perkhidmatan siaraya dalaman
8. Bilik rekreasi 8. Salon kecantikan
9. Bilik Mini gym 9. Mesin basuh/ dobi
10. Bilik karaoke 10. Perkhidmatan internet
11. Bilik Snooker 11. Pinjaman Peralatan teknikal untuk aktiviti
12. Bilik jahitan 12. Vending machine
13. Bilik memasak 13. Perkhidmatan PPP
14. Bilik tv/astro 14. Water cooler
15. Bilik sakit 15. Perkhidmatan edaran surat dan bungkusan
16. Bilik pelawat
17. Bilik pantry
18. Rumah tamu
19. Dewan kafetaria
20. Surau
21. Wakaf
22. Gelanggang permainan

TADBIR URUS KEMUDAHAN KEDIAMAN PELAJAR DI UITM

Tadbir urus kemudahan kediaman di dalam sistem UiTM, sebuah universiti

mega mempunyai keunikan tersendiri di antara kampus induk dan kampus negeri.
Perbezaan yang wujud antara kedua-dua kampus induk dan negeri disebabkan
faktor bilangan pelajar di kampus tersebut. Berikut dibincangkan secara ringkas
mengenai sistem tadbir urus kemudahan kediaman di kampus induk, Shah Alam
dan kampus negeri secara amnya.

Tadbir urus kemudahan kediaman pelajar di kampus induk

Tadbir urus kemudahan kediaman pelajar di kampus induk, Shah Alam;

diketuai oleh Pengetua yang terdiri daripada pensyarah (staf akademik) dan dibantu
oleh staf pentadbir dan sokongan iaitu Pengurus Asrama, Penolong Pengurus
Asrama, Penyelia dan Pembantu Am Pejabat. Secara amnya komposis struktur
organisasi yang ada di kampus induk ini merupakan antara sistem tadbir urus yang
terbaik di antara universiti-universiti tempatan yang lain. Rajah 2 menunjukkan
struktur organisasi kemudahan kediaman pelajar kampus induk, Shah Alam dan
kampus UiTM negeri kecuali kampus Jalan Othman (Petaling Jaya) dan kampus

42
 Seminar Kebangsaan Tadbir Urus Kemudahan Kediaman Pelajar 2008
12 – 14 November 2008, Hotel Putra Palace, Kangar, Perlis

Seksyen 17, Shah Alam. Kemudahan kediaman kampus Jalan Othman hanya
diketuai oleh Pengurus Asrama, manakala bagi kampus Seksyen 17 atau Kampus
INTEC struktur organisasinya sama seperti kampus UiTM negeri yang lain.

Tim. Naib Canselor

Hal Ehwal Pelajar &
Alumni

Pengetua Kolej

Pengurus Asrama
Pegawai Pembangunan Jawatankuasa Perwakilan
Pelajar Pelajar (kolej)

Pen. Pengurus Asrama Pen. Pengurus Asrama

Penyelia

Pem. Am Pejabat

(a)

Pengarah Kampus

Timb. Pengarah Kampus

Pengurus Asrama
Pegawai Pembangunan Jawatankuasa Perwakilan
Pelajar Pelajar (kolej)

Pen. Pengurus Asrama Pen. Pengurus Asrama

Penyelia

Pem. Am Rendah

(b)
Rajah 1: Struktur organisasi umum pengurusan kemudahan kediaman pelajar
UiTM kampus induk, Shah Alam (a) dan UiTM kampus negeri (b)

Program pembangunan dan kepimpinan pelajar di kolej kediaman adalah menjadi

tanggungjawab Pengetua Kolej, dan Pengurus Asrama hanya membantu jika
diperlukan. Pegawai Pembangunan Pelajar (PPP) turut membantu Pengetua Kolej
bagi merancang dan melaksanakan program pembangunan dan kepimpinan pelajar
di kolej kediaman (Fairus dan Raja Razuan, 2006). Jawatankuasa Perwakilan
Pelajar atau Jawatankuasa Perwakilan Kolej (JPK) pula bertindak sebagai
penghubung antara pelajar dengan pihak pengurusan kolej kediaman (Fairus,
2006a).

43
 Seminar Kebangsaan Tadbir Urus Kemudahan Kediaman Pelajar 2008
12 – 14 November 2008, Hotel Putra Palace, Kangar, Perlis

Tadbir urus kemudahan kediaman pelajar di kampus negeri

Tadbir urus kemudahan kediaman pelajar di kampus negeri pula diketuai

oleh Pengurus Asrama dan dibantu Penolong Pengurus Asrama, Penyelia, Kerani
dan Pembantu Am Pejabat. Pengurus Asrama bertanggungjawab untuk melapor
terus kepada Timbalan Pengarah Kampus (HEP). Program pembangunan dan
kepimpinan pelajar di kolej kediaman adalah di bawah tanggungjawab Pengurus
Asrama. Sama seperti tadbir urus program pembangunan dan kepimpinan pelajar di
kolej kediaman di kampus induk, pelaksanaanya di kampus negeri turut melibatkan
PPP dan JPK. Manakalan. Timbalan Pengarah Kampus (HEP) pula
bertanggungjawab dalam hal ehwal pelajar secara keseluruhan di kampus tersebut.

TADBIR URUS KEMUDAHAN KEDIAMAN PELAJAR MASA KINI DAN

HARI ESOK

Perubahan fungsi dan peranan kemudahan kediaman pelajar yang hanya

memberi khidmat kemudahan bilik penginapan kepada pelajar telah berubah
menjadi kediaman yang dapat menjana dan membentuk keperibadian insan serta
meransang ke arah kecemerlangan akademik merupakan perkara yang telah
berlaku pada masa kini.

Di alaf ini, hala tuju pengurusan UiTM telah melalui suatu proses tranformasi
yang progresif dan dinamik. Hasrat memartabatkan UiTM menjadi sebuah universiti
bertaraf dunia menjelang 2020, ditambah pula dengan tanggungjawab sosial untuk
memenuhi hasrat kerajaan bagi menempatkan seramai 200,000 pelajar bumiputra
paling awal menjelang tahun 2010 atau paling lewat pada tahun 2015. Segala
perancangan yang dilakarkan ini turut memberi kesan kepada bentuk tadbir urus
kemudahan kediaman. Kefahaman yang jelas oleh mereka yang bertanggungjawab
di dalam tadbir urus kemudahan kediaman terhadap perkara di atas adalah amat
penting. Demi memastikan perancangan pengurusan atasan universiti berjaya
direalisasikan, maka pengurusan kemudahan kediaman harus lebih bersedia
dengan mewujudkan pelan tindakan strategik dan membuat persediaan terhadap
segala cabaran yang bakal dihadapi.

Bilangan pelajar

Peningkatan bilangan pelajar daripada 100,000 kepada 200,000 orang

dalam tempoh yang pendek memerlukan satu iltizam yang bersungguh untuk
menyediakan ke semua kemudahan kediaman yang diperlukan (Wan Zawiyah dan
Fairus, 2006). Usaha mencari dana kewangan bagi tujuan pembinaan bangunan
kediaman bukanlah tanggungjawab pengurusan kemudahan kediaman, namun
persediaan dengan senarai dan spesifikasi keperluan yang teliti akan memudahkan
pihak pengurusan tertinggi universiti untuk membuat anggaran keperluan kos dan
ini akan mempercepatkan proses pembinaannya.

Selain itu, kemudahan kediaman alternatif iaitu penyewaan atau pembelian

bangunan awam sedia ada sebagai langkah jangka pendek untuk menampung
keperluan kemudahan pelajar yang meningkat ini perlu juga dilaksanakan. Proses
mengenal pasti, perundingan dan penyediaan dokumen sewaan atau belian akan
mengambil masa. Justeru itu, pengurusan kediaman perlu bertindak segera dengan
melakukan tinjauan dan penilaian bagi dikemukakan kepada pengurusan tertinggi
universiti untuk diambil tindakan selanjutnya.

44
 Seminar Kebangsaan Tadbir Urus Kemudahan Kediaman Pelajar 2008
12 – 14 November 2008, Hotel Putra Palace, Kangar, Perlis

Kemudahan Pelajar

Keperluan pelbagai kemudahan di kediaman pelajar seperti mana yang

ditunjukkan dalam Jadual 2 perlu dirancang dan dilaksanakan secara berhemah dan
teliti. Kesilapan di dalam membuat keputusan akan mengakibatkan kemudahan
yang ada tidak dapat digunakan secara optimum atau terpaksa ditokok-tambah di
kemudian hari. Kemudahan yang ingin dibina perlu dikaji dari pelbagai perspektif
supaya pelajar yang menduduki kemudahan kediaman tersebut mendapat manfaat
sepenuhnya.

Budaya penyelenggaraan terhadap semua kemudahan yang disediakan juga

adalah penting. Satu mekanisma pemantauan perlu ada, supaya penyelenggaraan
secara berkala dapat dilakukan bagi memanjangkan hayat sesuatu kemudahan
tersebut. Memupuk rasa tanggungjawab terhadap penjagaan kemudahan yang
disediakan di kalangan pelajar adalah perlu, supaya kos penyelenggaraannya dapat
dijimatkan (Fairus, 2006b). Penglibatan pelajar di dalam tadbir urus kemudahan
yang terdapat di kediaman mereka akan memberi peluang kepada mereka untuk
melalui proses belajar secara pratikal serta melatih kepimpinan diri dan organisasi.

Tadbir Urus

Tadbir urus kemudahan kediaman pelajar akan lebih efektif dan efesien jika
mempunyai struktur organisasi yang mantap khususnya dari segi sumber tenaga
manusia. Peredaran masa telah mengubah bentuk dan struktur organisasi tadbir
urus kemudahan kediaman pelajar seperti mana yang telah ditunjukkan dalam rajah
1. Namun, tadbir urus kemudahan kediaman pelajar di dalam sebuah universiti
mega seperti UiTM merupakan satu cabaran yang unik. Dengan latar belakang dan
proses perkembangan kampus induk dan kampus-kampus UiTM negeri yang
berbeza-beza, sedikit sebanyak berlaku ketidak seragaman dalam struktur
organisasi tadbir urus kemudahan kediaman pelajar. Meskipun usaha
menyeragaman telah dilakukan oleh pihak pengurusan namun prosesnya
mengambil masa dan ini merencat serta menjadikan tadbir urus kemudahan
kediaman pelajar tidak efisien.

Perkembangan kerjaya di dalam bidang tadbir urus kemudahan kediaman

juga berkembang seiring dengan perkembangan masa. Pada hari ini, telah wujud
pelbagai jawatan yang berkaitan dengan dalam bidang tadbir urus kemudahan
kediaman yang membolehkan individu yang terlibat dalam bidang ini untuk
mengembangkan kerjaya mereka. Dengan adanya laluan perkembangan kerjaya ini
maka akan memberi motivasi serta meningkatkan daya produktiviti kerja.

Teknologi Komunikasi dan Maklumat

Peningkatan bilangan pelajar yang menginap di kemudahan kediaman

pelajar memerlukan satu sistem tadbir urus yang lebih cekap, efektif dan effisien.
Dengan adanya kemudahan infakstruktur teknologi komunikasi dan maklumat
(information and communication tecnology – ICT), sistem tadbir urus harus diubah
daripada kaedah tradisional yang mengambil masa dan tenaga manusia kepada
sistem komputer yang lebih cepat dan menjimatkan masa dan kos. Pembangunan
sistem tadbir urus menggunakan ICT akan memudahkan pelajar sebagai pengguna
untuk berurusan dengan pengurusan kemudahan kediaman pelajar. Di samping itu,
penjanaan dan analisan laporan akan dapat dibuat dengan lebih cepat dan tepat.

45
 Seminar Kebangsaan Tadbir Urus Kemudahan Kediaman Pelajar 2008
12 – 14 November 2008, Hotel Putra Palace, Kangar, Perlis

Amalan dan Budaya Kualiti

Amalan dan budaya kualiti di institut pengajian tinggi khususnya di dalam

usaha mendapat pensijilan ISO di institut masing-masing bukanlah sesuatu yang
baru pada masa kini. Organisasi kemudahan kediaman pelajar di institut pengajian
tinggi juga tidak terkecuali dalam hal ini. Bermula dengan amalan ’5 S’,
pertandingan kumpulan inovasi dan kreatif (KIK), pertandingan Anugerah Kualiti
Naib Canselor (AKNC) dan pertandingan Anugerah Kualiti Perdana Menteri (AKPM)
serta pensijilan ISO adalah di antara amalan dan budaya kualiti yang kini telah
dilaksanakan di semua kemudahan kediaman pelajar di dalam sistem UiTM.

Amalan dan budaya kualiti ini dilaksanakan atas dasar kehendak dan
dorongan pengurusan atasan yang menyedari kepentingannya untuk menghasilkan
graduan atau modal insan yang gemilang melalui khidmat yang cemerlang. Selain
itu, amalan dan budaya kualiti ini perlu ada di dalam membentuk persiapan
organisasi yang berhasrat menjadi sebuah institut pengajian tinggi bertaraf dunia.
Amalan dan budaya kualiti ini harus dihayati dan diamalkan oleh setiap individu di
setiap peringkat di dalam organisasi kemudahan kediaman pelajar.

Keselamatan dan Kesihatan

Kemudahan kediaman pelajar berfungsi untuk menyediakan tempat yang

selamat untuk diri dan harta benda pelajar termasuklah menyediakan khidmat
penyediaan makanan yang bersih dan selamat. Justeru itu, elemen keselamatan
dan kesihatan yang melibat staf dan pelajar yang berada di kawasan kemudahan
kediaman pelajar harus diberi perhatian yang sewajarnya. Pihak pengurusan
kemudahan kediaman pelajar harus mempunyai organisasi dan rangka kerja yang
boleh siap sedia untuk menghadapi segala kemungkinan yang berkaitan dengan isu
keselamatan dan kesihatan yang melibatkan staf dan pelajar.

Elemen keselamatan makanan harus dikendalikan secara bersama dengan

pihak berkaitan seperti Pusat / Unit Kesihatan, pengusaha makanan dan juga
jawatankuasa pelajar supaya sama-sama dapat memastikan hal yang berkaitan
makanan boleh ditangani dengan secara berkesan.

Pelan tindakan kecemasan dan latihan yang berkaitan perlu diadakan

secara berkala agar staf dan pelajar yang bekerja dan tinggal di kemudahan
kediaman pelajar dapat mengetahui langkah-langkah yang perlu diambil jika berlaku
sesuatu bencana. Peralatan dan laluan kecemasan juga perlu diselenggara dengan
baik dan diperiksa dari masa ke semasa.

Peningkatan bilangan pelajar yang menginap di kemudahan kediaman

pelajar serta corak dan gaya hidup pelajar hari ini sedikit sebanyak telah
menyumbang peningkatan kes-kes kehilangan dan kecurian harta benda di tempat
tinggal mereka. Langkah pencegahan dan kempen keselamatan perlu dilakukan
dari masa ke semasa demi meningkatkan kesedaran dan tahap keselamatan untuk
meminimakan kes kehilangan dan kecurian di kawasan kemudahan kediaman
pelajar.

46
 Seminar Kebangsaan Tadbir Urus Kemudahan Kediaman Pelajar 2008
12 – 14 November 2008, Hotel Putra Palace, Kangar, Perlis

Pengantabangsaan

Program pengantarabangsaan UiTM telah menyebabkan kehadiran pelajar-

pelajar antarabangsa yang menginap di kemudahan kediaman pelajar. Pengalaman
ini telah memberi demensi baru dalam tadbir urus kemudahan kediaman pelajar
disebabkan latar belakang dan kefahaman pelajar antarabangsa yang berbeza
dengan pelajar tempatan. Pertambahan bilangan pelajar antarabangsa dari tahun
ke setahun memerlukan pengurusan kemudahan kediaman pelajar untuk merangka
pelan pengurusan yang mantap untuk mengendalikan pelajar-pelajar ini.

KESIMPULAN

Peredaran masa dan perkembangan dunia semasa telah mengubah banyak

fungsi dan peranan kemudahan kolej kediaman pelajar di institut pengajian tinggi
khususnya di UiTM. Pertambahan fungsi dan peranan menjadikan urus tadir
kemudahan kediaman pelajar lebih kompleks dan mencabar. Perancangan dan
persiapan serta pelaksanaan tadbir urus kemudahan kediaman pelajar perlu lebih
dinamik dan progresif seiring dengan keperluan masa kini dan akan datang.
Perkongsian pengalaman, maklumat dan amalan terbaik di dalam tadbir urus
kemudahan kediaman pelajar melalui persidangan, seminar, forum dan sebagainya
seharusnya dilaksanakan secara berkala demi memastikan perkhidmatan yang
diberikan adalah efektif dan efisien.

RUJUKAN:

Fairus Muhamad Darus. 2006a. Kepimpinan Mahasiswa Di Kolej Kediaman

Memperkasakan Kemahiran Insaniah (soft skills). Seminar Kepimpinan
Mahasiswa di Kolej Kediaman. 9 – 10 September 2006. Kolej Jati, Universiti
Teknologi MARA, Shah Alam.

Fairus Muhamad Darus. 2006b. Budaya Penyelenggaraan Kemudahan Pelajar:

Kajian Kes Kolej Melati, Universiti Teknologi MARA Shah Alam. Persidangan
Pembangunan Pelajar Peringkat Kebangsaan. 8 – 9 Ogos 2006, Hotel Grand
Season, Kuala Lumpur.

Fairus Muhamad Darus dan Raja Razuan Raja Deris. 2006. Peranan,
Tanggungjawab dan Cabaran Pegawai Pembangunan Pelajar di Kolej
Kediaman Universiti Teknologi MARA. Seminar Tadbir urus Kolej Kediaman
Zon Timur. 23 – 25 Jun 2006. Universiti Teknologi MARA Terengganu.

Jamaludin Mohaiadin. 2005. Kampus Universiti sebagai Institusi “Living-

Environment”. Seminar Pengurusan Asrama Peringkat Nasional (SPARK).
Hotel Century Mahkota, Melaka. 27 – 30 November 2005.

Mohd Sabri Mohd Amin. 2003. Peranan Kolej Kediaman Dalam Penbentukan
Peribadi Siswa. Kursus Biro Tatanegara Anjuran Bahagian Hal Ehwal Pelajar,
UiTM Shah Alam. Meru, Klang. 20 Jun 2003.

Mazura Anuar, Fairus Muhamad Darus dan Syed Yusainee Syed Yahaya. 2006.
Memperkasakan Modal Insan: Peranan Dan Cabaran Kolej Kediaman Di
Universiti Teknologi MARA, Shah Alam. Persidangan Pembangunan Pelajar

47
 Seminar Kebangsaan Tadbir Urus Kemudahan Kediaman Pelajar 2008
12 – 14 November 2008, Hotel Putra Palace, Kangar, Perlis

Peringkat Kebangsaan. 8 – 9 Ogos 2006, Hotel Grand Season, Kuala

Lumpur.

UiTM. 2008. Buku Syarat Kemasukan ke UiTM: Program Ijazah Sarjana Muda
Sepenuh Masa Tahun Akademik 2008/2009.

Wan Zawiyah Wan Abdullah dan Fairus Muhamad Darus. 2006. Tadbir urus Kolej
Kediaman Menjelang 2010. Seminar Tadbir urus Kolej Kediaman Zon Timur.
23 – 25 Jun 2006. Universiti Teknologi MARA Terengganu.

--------

Fairus Bin Muhamad Darus

Fakulti Sains Gunaan
fairusmd@salam.uitm.edu.my

Fairus Muhamad Darus. 2008. Memperkasakan Tadbir urus Kemudahan Kediaman Pelajar
Menuju Kecemerlangan Hari Esok. Dlm. Tadbir Urus Kemudahan Kediaman Pelajar 2008.
Ed.: Syed Yusainee Syed Yahya, Fairus Muhamad Darus dan Adnan Omar. Shah Alam:
Pusat Penerbitan Universiti (UPENA).

48