You are on page 1of 406

ud,

k u
Yf ,
kd u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif;

od k Y r [k w f

ypöKyÜEéur®0g'Ak'¨bmom Oygoum

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&efjzpfonf)

1
udk,fYudk,fudk jyefvnfawGU½Sdjcif;

aus;Zl;awmf½Sif oyÜL&doolawmfaumif;
q&mt½Sit f m;
aus;Zl;tÚÆvD twnfwnfjzifY OD;cdkuv
f suf

ESifY

Ak'¨"r®ppf oGeof ifjyoaom


aus;Zl;½Sif Mo0g'q&mBuD;rsm;tm;

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&efjzpfonf)

2
ud,
k u
Yf ,
kd u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif;

rSww
f rf;pmavYvmolrsm;odkY yefMum;csuf

rdrod nf i,fpOfawmifaus; tuav;t½G,u f yif a*gwr


Ak'¨½Siaf wmfjrwfbk&m;udk Munfnkdav;pm;aom rd½kd;zvm Ak'¨bmom
0ifwpfOD; jzpfcJYygonf/ odkYaomf rdro d nf ax&0g'Ak'¨bmom0if
jzpfonf? r[m,meAk'¨bmom0ifjzpfonf? tjcm;aomAk'¨bmom
0ifjzpfonf[k rodbJ? rdru d kd,u f kd ]Ak'¨bmom0if}-[kom tod&cSd JY
ygonf/
rdbu ok"r®m-qdkvsif rm-vdkuyf gonf/ a&Tusi-f qdkvsif
usi-f vdkuyf gonf/ 'Gg&-qdkvsiv f nf; &-vdkuyf gonf/ r[m,mef-
qdkvsif ,mef-vdkuyf gonf/ r[mpnf-qdkvsif pnf-vdkuyf gonf/
rdk;ukw-f qdkvsif ukw-f vdkuyf gonf/ oJtif;*l-qdkvsif *l-vdkuyf g
onf/ pGef;vGef;-qdkvsif vGef;-vdkufygonf/ awZpuúD-qdkvsif
uD-vdkuyf gonf/udk,Yfukd,u f kd bmAk'¨bmom[k rodonfuawmY
trSef jzpfygonf/

odkYjzpfí rdro
d nf bk&m;jzpfawmfpOf[k Ak'¨bmom0iftrsm;
u vufcH,kHMunfaeaom? ]&ifYrSmwpfusw d -f EkrSmig;&m}-[lonfY
ig;&mYig;q,fZmwfrsm;ukd rdbq&morm; OD;BuD;a':BuD;rsm;u tdyf
&m0ifykHjyifrsm;tjzpf pDumywfukH; ajymjycJYonfrsm;udk Nrde&f Suaf us
eyf ESpo f ufcJY&ygonf/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&efjzpfonf)

3
c udk,fYudk,fudk jyefvnfawGU½Sdjcif;

xdkZmwfrsm;u &,fckdi;f vsif &,fvkdu?f idkckdi;f vsif idkvkdu?f


aMumufckdi;f vsif aMumuf½GHUvkdu?f tHYMocdki;f vsif tHYMovdku?f tHYrcef;
jzpfvkdu?f rke;f apvsiv
f nf; rke;f vdku?f cspaf pvsiv f nf; cspv
f kdu?f
tm;usp&m&Sv d siv f nf; tm;usvkduEf SiYf xdkZmwuykHjyifrsm;u ay;
aom &orsm;udk w½Iu d rf ufrufjzifY pGJvef;cJY&ygonf/

uav;t&G,f vGeaf jrmufí taumif;tqdk;cGJjcm;Edkiof nfY


todÓPf pwifaygufvmaomtcg Ak'¨pmayudk zwf½IavYvmcGiYf
&vmygonf/ txl;ojzifY usD;oJav;xyfq&mawmf a&;om;aom
Ak'¨0ifjzpfaom Zdew¬yumoeDusr;f ? rif;yl;OD;MobmoESiYf tjcm;
q&mawmfrsm; a&;om;aom ZmwfBuD;q,fbGJU (yXrwGJ=awrd,
ZmwfrS Or*FZmwfyXrtydki;f ESiYf 'kw, d wGJ=Or*FZmwf'kw,
d ydki;f rS
a0óEÅ&mZmwfx)d wdkYukd ESpNf cdKufpGm zwf½IavYvmcJY&ygonf/

rdrid ,fpOfu yJcl;NrdKU Edkiif HawmfjyefMum;a&; pmMunfYwkdurf S


iSm;&rf;&orQaom Ak'¨ESiYyf wfoufaom pmayrsm;udk rdrd em;vnf
onfjzpfap em;rvnfonfjzpfap? rSeo f nfjzpfap rSm;onfjzpfap?
tm;vkH; bk&mYtjzpftysuaf wGcsn;f [laom ESvkH;oGi;f ESiYf zwf½IavY
vmí? a0zefppd pfrI rygaom Ak'¨ESiYyf wfoufaom todÓPfukd
pmayrSwqifY rdr&d &Scd JYygonf/

xdktodÓPfrsm;wGif bk&m;oQifonf ESpaf v;toacsFESiYf

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&efjzpfonf)

4
ud,
k u
Yf ,
kd u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; *

urÇmwpfoed ;f txufumv okar"m&Si&f aoY b0u 'DyuF&m


bk&m;oQif rsufarSmufü? or®morÁK'¨bk&m;tjzpf Asm'dwfawmfcH
qkBuD;yefí? xdktcgrSonf av;toacsFESiYuf rÇmwpfoed ;f umv
wdkiaf tmif yg&rDq,fyg;? tjym;okH;q,fukd pGeYfjcif;BuD;ig;yg;jzifY
toufaoG;acR; ay;qyfum jznfYqD;ygrS b'´þurÇmwGif pwkw¬
ajrmuf oAÁnkwa&TÓPfawmfocif or®morÁK'¨bk&m;oQiftjzpf
yGiYf&onf/ ynm"dubk&m; jzpf&onf/ a*gwrtrnf &cJYonf-
[laom rdrd em;vnfcJYygonf/

xdkbk&m;oQifonf av;toacsFESifY urÇmwpfodef;umv


yg&rDjznfY&mwGi?f or®morÁK'¨bk&m; ESpuf sw
d af v;ql txHü ESpq
f ,fY
av;b0üom Asm'dwt f ay;cH&aMumif;? &[ef;b0 tenf;i,frQ
om jzpfaMumif;/ ti,fqkH;owå0gtjzpf ikH;xufri,f? tBuD;qkH;
aomowå0gtjzpf qifxufrBuD;aMumif;--ponf zwfrSwo f cd JY&?
ESvkH;oGi;f cJY&ygonf/

xdkESpu f sw
d af v;qlESiYf a*gwrAk'¨ yXrAsm'dwaf wmfcH 'DyuF
&mbk&m;yGiYfonfY urÇmüjzpfaom av;qlaombk&m;rsm; tygt0if
ESpuf sw
d &f Spq
f laom bk&m;oQifwkdY\ jzpfpOfrsm;rSm rdbrsKd ;½dk;--tp&Sd
aom vlyk*K¾d vftaetxm;rsm; tenf;i,fvGJonfrSty bk&m;tm;
vkH;\ jzpfpOfrsm;rSm r,kHMunfEkdiaf vmufatmif wxyfwnf; wlnD
aeonfukdvnf; wtHYwMo zwf½IcJY&jyefygonf/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&efjzpfonf)

5
C udk,fYudk,fudk jyefvnfawGU½Sdjcif;

xdkokdY a*gwrbk&m;oQif yg&rDjznfYcsed w f Gif wpfb0rS wpf


b0 ul;ajymif;um yg&rDt[keu f kd jr§iYfwifay;&onf? EkrSmig;&m
&ifrY mS wpfusw d f yg&rDjznfcY &YJ onf? &ifrY mwpfuswd bf 0wGif yg&rDrsm;
&ifYrmvmonf? aemufqkH; a0óEÅ&mrif;b0wGif om;orD;udkvSL
&mü a'gotrsuf tenf;i,f xGuaf omaMumifY xdkb0wGif bk&m;
tjzpf &Ekid af omfvnf; bk&m;tjzpf r&cJYbJ? pkawaomf bk&m;t
avmif;wdkYaysmpf H&m wkow d mewfjynfü aowauwkewfom;tjzpf
aysmpf HcJYaMumif;/

ewfjA[®mwdkY pk&kH;awmif;yefaomaMumifY aowauwkewf


om;onf MunfYjcif;ig;yg;jzifY &IMunfYí xdkewfjynfrS pkawcg?
rZÑdrwdkuf uydv0wfjynfY&Sif bk&ifoka'¨g'e\ rdzk&m;acgif r[m
rm,ma'0D\ 0rf;Mumwdkuüf y#doaE¨,laMumif;/ vkrÁed Domarm
tifMuif; awmü rwf&yfzGm;jrifí? zGm;jrifNyD;NyD;csi;f yg&rDawmft
avsmuf ajrmufbufokdY ajcckepfvSr;f <ucsDcg pum;BuD;okH;cGe;f
a<u;aMumfaMumif;/ bk&m;avmif; arG;zGm;onfESiYw f NydKifeuf a&Ttkd;?
aAm"dyif? jrif;? vlpaom ouf&o dS ufrcYJ kepfrsKd ; bk&m;avmif;ESitYf wl
zGm;zufawmftjzpf ay:aygufzmG ;jrifaMumif;--ponfrSpí Ak'¨0ifukd
rd½kd;zvm Ak'¨bmomtjrif o'¨g&Ti&f Tijf zifY em;vnfcJY&ygonf/

xdkYtjyif bk&m;jzpfpwGiv
f nf;aumif;? uydv0wfjynfawmf
0ifpOf aqGrsdK;rsm;udk w&m;a[m&müvnf;aumif;? om0w¬djynf

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&efjzpfonf)

6
ud,
k u
Yf ,
kd u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; i

o&ufjzLyifO,smOfüvnf;aumif; om0uwdkYESiYf rqufqHaom a&


rD;tpkHtpkH wefckd;jym#d[mudk jyaMumif;/ t&m&mtm;vkH;udk odaom?
twdwEf SiYftem*wfukd tydwt f qdkY twm;tqD;r&Sd odvkd&mudkod
jrifEkdiaf om oAÁnkwa&TÓPfawmf&Sif jzpfaMumif;udkvnf;aumif;/

bk&m;jzpfp &wemC&a&Ttrd üf tbd"r®ma'oemudk qif


jcifpOf y|mef;a'oemta&mufwGif a&mifjcnfawmfajcmufoG,f
uGeYfjrL;í pMum0VmwHwkdi;f xd xdka&mifjcnfawmfrsm; ,aeYxd ajy;
vTm;oGm;aeaMumif;/ xdktcsed rf Spü bk&m;oQifcE¨mudk,\f wpfvHrQ
0ef;usiw f Gif a&mifjcnfawmfajcmufoG,f tNrJuGeYfjrL;aeaMumif;udk
vnf;aumif; &if0,ftodNidcJY&ygonf/

xdkYjyif bk&m;oQifonf qE´½Sad omtcg ewfjynfjA[®mjynf


rsm;odkY auG;aomvufrqefYrD-qefYaomvufrauG;rD <uoGm;Edkif
aMumif;/ rkHnif;apYxJü y&du©&m&Spyf g;ESiYw f uG pBuø<uEdkiaf Mumif;-
-wdkYESiYw f uG jrwfpGmbk&m;tm; vlom;tjzpf? teEÅwefckd;&Si?f bke;f
&Siuf H&Sif oAÁnkwÓPfawmf&Sit f jzpf todÓPfwkd;um Munfnkd
&Sdcdk;cJY&jyefygonf/

xdkrQomru ]okH;vlY&Siyf if? uRefYxyd w


f if?--}-tpcsDaom
v,fwDq&mawmfBuD;\ ckepfaeYbk&m;&Scd kd;jzifY oaE¨-zGm;-xGu-f
yGiYf-a[m-pH-- tp&So
d nfY bk&m;jzpfpOfrsm;onf ]vjynfYaeY}rsm;

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&efjzpfonf)

7
p udk,fYudk,fudk jyefvnfawGU½Sdjcif;

ücsn;f jzpfí aeYoifYeHoifY ckepf&uf? aA'ifued ;f cef;ESiYf twdtus


udkun
f Daeonfukdvnf; tHYMowBuD;jzifY odjrifcJY&jyefygonf/

Ak'¨0ifESiYf Zmwursm;udk zwf½Ií? Ak'¨bk&m;tjyif t*¾om


0u? r[mom0u? yuwdom0ursm;ESiYf Oygoum? Oygodumrsm;
\ a&S;b0aygif;ajrmufjrm;pGmu ypön;f 'ge? vkyt f m;'gejyKí or®m
orÁK'¨bk&m;oQif? yapöuAk'¨wkdYtxHü awmif;cJYaomqk jyKcJYaom
ukokdvu f Hrsm;aMumifY ,ckb0wGif wefckd;BuD;rm;ykH? bke;f uHBuD;rm;ykH?
csr;f om<u,f0aom ola|;BuD;rsm;jzpf&ykH? ajrjyifrS a&Tawmifayguf
vm&ykH tp&So d nfwkdYukd zwfo&d onfYtcg tm;& tm;us&jyefyg
onf/
xdkyk*Kd¾ vfrsm;uJo Y kYd csr;f omcsipf w
d ?f ajrvQKd;rdk;ysH udk,af ysmuf?
udk,t f &mtaxmifzefqif;í vlqkd;vlrkduf olckd;"m;jy aomif;use;f
olrsm;udk wdkucf ku d v f kdpw d /f wdk;a0SUwef;pD vufrSw0f ,fNyD;? oabFm-
um;-&xm;-av,mOf-tjref,mOf-ponfukd vltkyrf sm;Mum; wdk;a0SU
rpD;&bJESiYf a&mufcsio f nfYae&modkY psmeftbdnmOfwefckd;ESiYf &kwf
csn;f a&mufcsipf w d rf sm; wzGm;zGm; ay:vmygonf/ wefckd;udk txif
xm;í vdkcsipf w d ?f &csipf w d ?f tm;udk;vdkpw d rf sm; ay:vmcJYygonf/

csKyfíajym&ygvsif i,fpOfu rdbbdk;zGm; q&morm; rdBuD;


bBuD; aqGrsKd ;om;csi;f rsm;u ay;aom bk&m;-w&m;-oHCmESiYf
ywfoufaom todÓPfrsm;? pmayzwf½I&mrS od&eSd m;vnf uRrf;0if

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&efjzpfonf)

8
ud,
k u
Yf ,
kd u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; q

cJY&aom &wemokH;yg;ESiYf ywfoufaom todÓPfrsm;onf rdrd


tm; uH-yg&rD-b0-avmu-"r®-opöm-edAmÁ efponfrsm;ü rd½k;d zvm
todtjrifrsm;pGmudk ay;cJYygonf/
xdktodtjrifrsm;rSm-
]uH? yg&rD? b0}-[lonf terw*¾oHo&mwGif twdw-f
,ck-aemif arG;ao-arG;aojzifY wpfb0NyD;wpfb0 ajymif;í tusKd ;
ay;aeMuonf/ twdwu f jyKaom uHonf ,ckb0wGif tusKd ;ay;
í? ,ckb0jyKaom uHonf aemifb0wGif qufí tusKd ;ay;rnf/
xdkokdY arG;aoarG;aojzifY wpfb0NyD;wpfb0 ajymif;vJae
aomb0rsm;wGif rdrt d vdk&&Sd m Ak'¨tjzpf? yapöuAk'¨tjzpf? *kPx
f l;
aqmifonfY om0utjzpf? *kPx f l;aqmifonfY Oygoum-Oygod
umtjzpf tp&Sad om qkBuD;yef wpfyg;yg;jzifY or®morÁK'¨bk&m;
odkYr[kwf yapöuAk'¨wkdYtm; 'getvSL wpfckckjyKí qkBuD;yefcg?
yg&rDrsm; jznfYqD;ygrS xdkyg&rD wjznf;jznf;&ifYusuNf yD;? yg&rDjynfY
aomumvü rdrad wmif;aom qktwdki;f wdki;f jzpfajrmufrnf/ qkBuD;
yefawmif;qkrjyKygu rnfrQyif BudK;pm;tm;xkwo f nfjzpfap tvdk&&dS m
udpö NyD;ajrmufrnfr[kwf [lí uH? yg&rD? b0wdkYESiyf wfoufí
t,laygufcJY&ygonf/

]avmu}-[lonf owåavmu? Moumoavmu? ocFg&


avmu jzpfonf/ xdkavmuü usiv f nfaeorQ qif;&Jaom'ku©ESiYf
ruif;Edki?f xdk'ku©rSvw
G af jrmuf&ef &kyef mrf"r®ocFg&wdkY csKyfNidr;f Zmwf

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&efjzpfonf)

9
Z udk,fYudk,fudk jyefvnfawGU½Sdjcif;

odr;f &rnf/ odkYrS avmurSvGwaf jrmufrnf/ &kyef mrfcsKyfNidr;f Zmwf


rodr;f ao;orQ terw*¾oHo&mwGif tyg,fav;bkHom; jzpfvkdu?f
vljzpfvku
d ?f ewfjzpfvku
d ?f jA[®mjzpfvku
d Ef iS Yf 31bkb
H 0wGif usiv
f nf
arsmygaernf/ trsm;tm;jzifY owå0gwdkY\blro d nf tyg,favmu
jzpfonf[k em;vnfcJY&ygonf/

]"r®}-[lonf r*fav;wef zdkvaf v;&yf edAÁmefy&d,wf jzpf


onf/ w&m;-&csiv f sif owdy|mefukd tm;xkw&f rnf/ txl;ojzifY
0dyóemtvkyv f kyf w&m;xdki&f rnf? &Irw S &f rnf jzpfonf/ ,ckb0
ruRwfvGwaf o;aomf aemifb0ü ewfjynfa&mufcg aomwmyef
ewfwkdY w&m;a[moHMum;&ojzifY t&d,mjzpfcg uRwfwrf;0ifrnf?
tcsed &f cdkuf udk,Yzf kdYukd,Yw
f m wGuf rrdkucf siMf uESiY/f r,m;zufvsif
tcufayGrnf? bk&m;zufutouf&Snrf nf? w&m;zufrS trsuaf jy
rnf-ponfjzifY w&m;-qdkonfrSm ]owdy|mefwpfckckukd ZGJebJjzifY
tm;xkwjf cif;}-[k rSw, f lcJY&ygonf/

]opöm}-[lonf trSew
f &m;jzpfonf/ opömrSev
f sif EG,jf ruf
opfyif aq;zuf0ifonf/ 0pDopöm trSepf um;udk t"d|mefjyKvsif
a>rqdy?f jrm;qdyrf sm;yif usEkdio
f nf/ obm0w&m;opöm jzpfap? rdrd
ESp&f Snv
f rsm; aqmufwnfcJYaom vkyif ef;wpfckckukdjzpfap rSeu f ef
aomopömtjzpf wdkiw f nft"d|mefjyKygvsif vdkorQ tukeNf yD;pD;Edkif
onf [lí odjrifem;vnfcJY&ygonf/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&efjzpfonf)

10
ud,
k u
Yf ,
kd u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; ps

]t&d,opöm}-[lonf obm0opömjzpfí y&rw¬opöm t


wGi;f 0ifonf/ t&d,mjzpfvsif obm0w&m;udk xdk;azmufojd rifEkdif
onf/ obm0udk odem;vnfvsif t&d,opömudk odjrifEkdio f nf/
þüavmuwGif orkwo d pömESiYf y&rwfopöm opömESpyf g;omvsif
&So
d nf? wwd,jzpfaomopöm r&SEd kid [f lívnf;; todtjrif jzpfcJY&
ygonf/ t&d,opömESiYf y&rw¬opömudk uGJuGJjym;jym; cGJcGJjcm;jcm;
em;rvnfbJ? t&d,opömonf y&rw¬opömtwGi;f üom jzpfonf
[k em;vnfcJYygonf/ t&d,opömudk y&rw¬opömjzifY yl;owf zkH;
vTr;f onfukd em;rvnfcJYyg/ &dyyf if r&dypf m;rdcJYyg/

t&d,opömav;yg;wGif avmuDopömu ESpyf g;? avmukwå


&mopömu ESpyf g; jzpfonf[lívnf;aumif;/ xdkopömav;yg;wGif
'ku©opömESiYf ork',opömonf avmuD opömjzpfí? r*¾opömESiYf
eda&m"opömonf avmukwå&mopömjzpfonf/ 'ku©opömonf okH;
q,fYwpfbkHom;cE¨mjzpfí ork',opömonf wPSmavmb jzpf
onf/ xdkwPSmavmb-[lonfrSm vdkcsiaf omt&m rSeo f rQ jzpf
onf? xdkaMumifY xdk-]csirf Seo
f rQ}-y,f&rnf[k ]wPSm}-udk odem;
vnfcJY&ygonf/
xdkYjyif-
]wPSm}-[lonf rde;f rESiYaf ,musmf ; ESpOf D;om;wdkY\ tmom
ESiYf qufqHaomtrI? arxket&m jzpfonf/ xdkupd öonf [d&D-
MowåyÜr&Sad omudpöjzpfonf-[kvnf;aumif;/ xdkupd öESiYfywfouf

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&efjzpfonf)

11
n udk,fYudk,fudk jyefvnfawGU½Sdjcif;

í a,musmf ;jzpfap rde;f rjzpfap tenf;i,frQ xifay:oljzpfvsif


umr&m*ü avmfvnfoljzpfonf[k vnf;aumif;/ £ajE´r&So d l[k
owfrSwí f ? txl;ojzifY rde;f uav;jzpfvsif txifao; tjrifao;
jyKcg vlYtodki;f t0dki;f rS 0dki;f y,fwwfMuygonf/ rdru d kd,w
f kdiu
f
rodpw d üf xdktmomudk cHpm;vdkpw d f &Sad eonf jzpfygap? olwyg;udk
uJY&JUjypfwif ½Iwcf swwfMuygonf/ rde;f rwdkY£ajE´ a&Tay;vdkYr&[k
vnf; qdkMuonfukd jrifo&d jyefygonf/

]edAÁmef}-[lonf tpGJOyg'gefwkdYwnf&m ½kyef mrfcE¨mig;yg;wdkY


jzifY wnfaqmufxm;onfY cE¨mudk,jf zpfaom &kyef mrf"r®ocFg&wdkY
\ csKyfNidr;f &m-Zmwford ;f &m jzpfonf/ edAÁmefonf ykxkZOfvlom;
wdkYESiYf vm;vm;rQroufqkdi?f t&d,mwdkY\ udk,yf kdiyf pön;f jzpfonf/
,ckacwfonf qVmbdn? aw0dZÆ t&d,macwf r[kwaf wmY ae,s
acwfjzpfonf/ ae,sacwfonfyif r[kwaf wmY? y'y&racwfü
a&mufaeNyD b,fvkdBudK;pm;BudK;pm; t&d,mtjzpf þb0rSm r&Edkif
awmYNyD-[k tm;avsmYapaomtodukd &cJYjyefygonf/

]t&d,opöm}-[lonf rdrw d kdYESiYf rwefaomt&m jzpfonf/


bk&if-ola|;-ol<u,fwkdY &omtwdjynfYaom ewfok'¨godkYaom x
rif;yGJ wGif ab;rSai;armMunfY&olyrm? ,aeYvlwkdYonf edAÁmefukd
r&EdkifMu/ t&d,mwdkY okH;aqmifaeonfudk ai;armae&rnfom
jzpfonf/ xdkaMumifY y'y&ryk*K¾d vf jzpfatmif BudK;pm;Mu? touf

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&efjzpfonf)

12
ud,
k u
Yf ,
kd u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; #

&Snaf om ½ku©pkd;qk awmif;í tyg,frusbJ touf&Sn&f Snaf eNyD;


aemift&darawå,sbk&m;udk a&TMumig;cdkiv f ufrSmudkicf g olrsm;xuf
tvsif vufOD;zl;jrif w&m;emí? uRwfwrf;0ifEkdiaf tmif 'ge-
oDv-bm0emponfY oHo&m&dum© udk pkaqmif;Mu [lívnf;aumif;/
odkYwnf;r[kw?f wm0wðomewfjynf wpfaeYwpfnOfYonf
vlYjynf\ ESpw f pf&mjzpfí? ,ck bk&m;&Sif vGeNf yD;onfY ESpEf Spaf xmifY
ig;&mausmo f nf wm0wðomwGif ESpq f ,fYig;&ufausmyf J&aSd o;onf?
ewfjynfübk&m;omoem ruG,af o;/ xdkaMumifY wm0wðomewf
jynfwGif "r®aCmouewfom;tjzpf qkawmif;NyD; ok"r®m"r®obif
rSm t&d,mewfwkdY\ w&m;a[moH emMum;NyD; uRwfwrf;0if&ef
'geoDvbm0em aqmif&GuMf u [lívnf;aumif;/

xdkrSwyg; oHo&mwGif csr;f csr;f omom usiv f nf&atmif


ckuwnf;u &wemokH;yg;udk apwemokH;wef jy"mef;NyD;vSL'gef;Mu/
omoemYtarGcH jzpf&atmif om;a,musmf ;av; arG;zGm;vmvsif
udk,w f wfEkdiof nfjzpfap rwwfEkdio f nfjzpfap ouFe;f av;awmY
jzpfEkdiaf tmif qD;ay;Mu/ om;a,musmf ;r&Sv d sif udwård arG;pm;om;
&SmNyD; ouFe;f qD;ay;rS omoemYtarGcHjzpfrnf/ odkYrS wcsed u f svsif
uRwfwrf;0ifrnf/ ig;yg;? &Spyf g;?udk;yg; oDvawG rusKd ;rayguf
atmif apmifYxed ;f Mu/ rwwfEkdivf sif tenf;qkH; wpfyg;oDvav;
udkawmY vkHatmifxed ;f Mu/]a&bl;ESiYf zdeyfryg aEGcgrSo}d ovdk ]'ge
ESiYo
f Dv rygvsif aocgrS od&vdrYrf nf}--ponfjzifYvnf;aumif;/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&efjzpfonf)

13
X udk,fYudk,fudk jyefvnfawGU½Sdjcif;

bk&m;w&m;oHCm &wemokH;yg;udk ra0zefMuESiYf? tjrwf


qkH;&wemawG jzpfí OD;cdkuMf u/ a0zefvsif t0Dprd Sm csKd ;wl;aeatmif
cH&vdrYfrnf/ onfurÇm ysuv f siaf wmif ruRwfrvGwb f J urÇmt
qufquf ajymif;cHae&vdrYrf nf [lívnf;aumif;/

,aeY vlawGonf raumif;rI'kp½dkuf rsm;vmí oufwrf;


wjznf;jznf; wdkvmNyD/ qkwu f yfxJ a&mufaeNyD/ omoem[m
wpfaeYxufwpfaeY qkw, f kwv
f mNyD/ aemifukd oHCmqdkonfukd awGU&
rSm r[kwb f l;? vnfyif;rSm t0ga&mifywfxm;onfY olukd oHCm
tjzpf &Scd kd;&vdrYrf nf [lívnf;aumif;/

bk&m;onf t&yfwpfq,fY&Spaf wmif&So d nf/ OD;acgif;wGif


qHxkH;yrm a&mifvQH&So d nf/ a&mifjcnfawmfawGuvnf; wpfvHrQ
avmuf wvQyfvQyfxGuaf eonf/ jrefrmjynfokdY bk&m;oQifukd,f
wdkif psmeftbdnmOfjzifY<ucg aemiftcg vltrsm; udk;uG,&f ef ajc
awmf&m? qHawmf? ovGeaf wmf tp&So d nfrsm;udk xm;cJYonf/ þ
ae&m þa'owGif b,faomtcgü rif;aejynfjzpfrnf? tb,fyk
*¾Kd vfu tb,f0w¬KvSLojzifY þjynfü rif;jzpfrnf--ponfjzifY
Asm'dwx f m;cJYonf/ tcsKd Uaoma'orsm;qdkvsif bk&m;avmif;b0u
jzpfcJYaom wd&pämefrsm;ae&m jzpfcJYonf/ r[mjrwfrkepd aom &kyyf Gm;
awmfrsm;qdkvsif ouf&Sb d k&m;oQif\ udk,af iGUckepfBudrf vIHcJY&onf-
-ponfjzifYvnf;aumif;/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&efjzpfonf)

14
ud,
k u
Yf ,
kd u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; !

,kwådwefonfjzpfap ,kwådrwefonfjzpfap? rSm;onf


rSeo
f nfrod rdrod nf a0zefqef;ppfEkdiaf om todÓPf ray:ao;
aom vlrr,fuav;t&G,f jzpfaomaMumifY tm;vkH;udk trSe[ f k
,kHMunfcJY em;vnfcJY odrSwcf JY&ygonf/

t&G,f twefi,f &vmaomtcg Armjynf Ak'¨bmom


onf toefYpifqkH;ESiYf tcdkirf mqkH;jzpfaMumif;/ jrwfpGmbk&m;\ Ak'¨
omoemonf ArmjynfrSmyJ rl&if;twdki;f useaf wmYonf useo f nfY
Ak'¨bmomwdki;f jynfrsm;wGif ta&mtaESmawGESiYf roefYpifawmYNyD
jzpfaMumif;/ oH*g,emajcmufwefwifNyD; oefYpifaeonfY ax&0g'
Ak'¨bmomyd#uwf tpkHrsm; igwdkYArmjynfrSmyJ &Sad eMuonf [lí
vnf; *kP, f ltod jzpf&jyefygonf/
xdkYaMumifY tbd"r®mynmESiYf bk&mYw&m;jzpfaom orx
0dyóemynmonf igwdkY ArmjynfrSmyJ &Sad wmYonf/ wdkYArmjynf
onf ]ax&0g'Ak'o ¨ moem\ aemufqk;H cHwyf jzpfonf}-ponfjzifY
oabmw&m; tawG;tjrifrsm;onf rdrd\ tajcrcdkifao;aom
OD;aPSmufwGif ae&m,lxm;Muygonf/

rdr\
d r&ifYusuaf o;aom? Eke,faom todÓPfonf t
rSm;trSef a0zefcJjG cm; rodEkdiaf o;aomaMumifY Ak'¨0ifESiYf Zmwursm;?
vlynm&S&d [ef;ynm&Sw d kdY a&;om;aom Ak'¨pmayrsm;? "r®pmayrsm;?
,if;wdkY ajymMum;a[mMum;aom pum;rsm;?w&m;rsm;rS wqift Y xuf

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&efjzpfonf)

15
¡ udk,fYudk,fudk jyefvnfawGU½Sdjcif;

azmfjyyg todÓPfrsm;onf o½kyaf zmfykaH umif;vsiaf umif;oavmuf


rdrEd SvkH;tjyifwGif pGJxifusecf JYygonf/ rdrEd SvkH;udk qGJukdif vIy,
f rf;
cgcJYygonf/ rdrd taoG;tom;xJ xdkoabmw&m;rsm; pdrY0f ifcJYyg
onf/ rdru d kd,pf w
d (f twå)onf xdktodtjrifrsm;jzifY wnfaqmuf
xm;ygawmYonf/

xdkaemuf rdro d nf touft&G,&f í vlYavmuwGi;f csO;f


eif; 0ifa&mufvmaomtcg rdrb d 0wavsmufvkH; taoG;tom;xJ
pdrYf0ifaeonfY xdkoabmw&m;\ apcdki;f csurf sm;udk t&d,opö
'óetjrif r&rDtxd vdkuef maqmif&Gucf JYygonf/ xdkoabmw
&m;u ajymcdki;f onfYtwdki;f ajymcJYygonf/ xdkoabmw&m;u vIyf
&Sm;jyKrlckdi;f onfYtwdki;f vIy&f Sm;jyKrlcJYygonf/ xdkoabmw&m;u
BuHawG;aexdkif jyKrlqufqHckdi;f onfYtwdki;f BuHawG;aexdkif jyKrlquf
qHcJYygonf/ bmwpfckukdrQ pdppfjcif; r&Scd JYbJ? tm;vkH; taumif;ESiYf
trSerf sm;csn;f [k wxpfcs tm;xm;,kHMunfcJYygonf/

xdkoabmw&m;rsm;\ todr;f ydkuf cHxm;&ojzifY? rdro d nf


vkyo f ifYvkyx
f kduo
f nfxuf apwem ydkykdomom o'¨gvGecf JYonfrsm;
&Scd yYJ gonf/ o'¨gvGeí f yif olwyg; ESpv
f ko
d nfjzpfap rESpv
f ko
d nfjzpf
ap rvdktyfbJ ajymqdkjyKrlaexdkif qufqHcJYonfrsm; &Scd JYygonf/
ynmtqifjcif rzufojzifY rdrt d m; 'ku©acsmufwGi;f oufqif;vrf;
jy ac:aqmifoGm;onfukdyif b0jr§iYfwifay;onf[kyif txif

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&efjzpfonf)

16
ud,
k u
Yf ,
kd u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; P

a&mufcJYygao;onf/ xdkYaMumifY a&S;ynm&Srd sm;u ]ynmrJYo'¨gvGef


vsif wPSmuRHwwfonf? ynmrJYo'¨gES,v f sif tqmus,w f wf
onf}[k qdkqkH;rcJYjcif;onf o'¨gudk ynmESiYf csed cf Giv
f Qm nDrQap&ef
jzpf&mygonf/

rdro
d nf t&d,opömynm rwwfyGeí f trSm;rsm;udk trSef
xifcJYonfrsm; &Scd JYygonf/ t&G,t f wef&vmí ]w&m;}-[lonfukd
&Smaomtcg ykwD;pdyfjcif;? orx0dyóem w&m;tm;xkwfjcif;
ponfY trIrsm;udk pdkuv f kdurf wfwyf jyKcJYygonf/

xdkw&m;[lonfrsm;\ tESpof m&udk rodrjrifbJ ]vky-f


vky}f -qdkíom w&m;[lonfü udk,Yfxuf a&SUa&mufolrsm;u cdki;f
aponfYtwdki;f rod0kd;0g;-a,mifawmifuef;wef;jzifY ykwD;udk enf;
rsKd ;pkHpyd jf cif;? orx0dyóem w&m;tm;xkwjf cif; ponfY trIwkdYukd
vkyaf qmifcyYJ gonf/ ,ckb0ü uRwfwrf; r0ifEkid af o;aomfrS yg&rD
jzpfav;[k ,lqí vdkuef maqmif &Gucf JYygonf/ jrif;pD;-qdkvkdYom
pD;vdku&f onf? udk,pf D;onfYjrif;udk txD;rSe;f trrSe;f cGJjcm;rod
jzpfcJY&ygonf/
xdktjzpfonf a&m*grodbJ ]]aomufvkduaf omufvkdu-f
onfaq;tvGeaf umif;w,f}}[k aq;tnTe;f aumif;í b,fa&m*g
twGuaf umif;aomaq;rSe;f rodbJ aMumfjimaumif;íaq;awmif;
aomufolyrm temrodí aq;rodjzpfcg? aomufaomaq;u r&Sd

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&efjzpfonf)

17
w udk,fYudk,fudk jyefvnfawGU½Sdjcif;

ao;aoma&m*g jzpfapNyD;? &SEd SiYaf oma&m*gudk ydkrkBd uD;xGm;apcJYjcif;


udkom BuKHcJY&ygonf/

xdkYaMumifY xdkoabmw&m;rsm;onf rdrd\todÓPfudk


yde;f ydwaf pí ]b0tarSmifxJ tcsKd owf ac:aqmifoGm;onf}-udkvnf;
rdrd rodcJY&jcif; jzpfygonf/ ]]rdrrd odaom aq;cg;BuD;udk oMum;
tkyí f taomufckdi;f onfyrm}} a&m*gaysmufEkd;jzifY aomufrad om
rdro d nf udk,Yfrlvb0aumif;av; aysmufqkH;rSe;f rod aysmufcJY&yg
onf/ xdktarSmifvrf;udkyif rdro d nf prf;w0g;jzifY r[kwb f J 0HY0HY&J&J
jzifyY if vufraxmif &ifaumY acgif;armYum oufqif; avQmufvrS ;f
cJo
Y nfukd ,aeY t&d,opö'óetjrif &ygrS rdrt d jzpfukd uGuu f u G f
xifxif jyefjrifcJY&onf/

rdro
d nf taoG;tom;xJ pdrY0f ifaeonfY txufü azmfjycJY
aom ,aeYAk'¨bmom0ifrsm; odjrifaeMuaom xdkoabmw&m;rsm;
\ tokH;cscHowå0g? tcdki;f tapcH vufom;wynfY? xdkoabmw
&m;rsm;\ uRefom;aygufozG,jf zpfaeí?xdkoabmw&m;rsm;onf-
(1) vGwaf jrmufNidr;f csr;f jcif;-[laom rdrtd usKd ;udkvnf;
jyufjyufxifxif aqmif&Guaf y;Edkijf cif; r&Scd JYyg/
(2) vltrsm;csr;f omokc&í tusKd ;jzpfxGe;f a&; aqmif
&Guaf y;&ef todukdvnf; ydwq f kdYí yg;vsm;enf;yg;
apcJYygonf/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&efjzpfonf)

18
ud,
k u
Yf ,
kd u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; x

(3) vlom;avmuudk apmifYa&Smuf&ef todukd ydwyf ifcH


xm;&jcif;udkvnf; rodrjrifEkid f jzpf&ygonf/

0ufonf rpifukd ESpo f ufouJYokdY vnf;aumif;? avmuf


onf raumif;eHapmfonfY tn§Dta[mufponfü aysmaf rGUaeouJY
odkY vnf;aumif; rdrod nf xdkoabmw&m;rsm;u ay;aom rwdk;
wufonfY todtjrif e,fy,ftwGi;f üyif usiv f nf aysmaf rGUaecJY
ygonf/ ig-olawmfaumif;tvkyf vkyaf eonf? ig-w&m;e,fwGi;f
a&mufaeNyD[k rdru
d kd,rf rd d txif&Scd JYygonf/

xdkYaMumifY bk&m;oQif\ ]A[kZe[dwm, ? A[kZeokcg,?


avmumEkurÜm,}-[laom &nfrSe;f csuEf SiYf vlom;rsm;udk ay;vdk
aom qkvmbfjzpfonfY ]oHom&0¥ 'ku©awm armpew¬m,}-[lonfY
]uH'ku©taygif;rS vGwaf jrmufaMumif;?udk,Yfukd,yf kdipf kd;aMumif;? &dk;om;
jzLpif ,Ofaus;jrifjY rwfol Owå&rd Ekótjzpf &&Sad Mumif;}-tusKd ;rsm;udk
rdrd r&&Scd JYjcif; jzpfygonf/

rdro
d nf xdkqkvmbfrsm;udk r&½kHrQru rdr\ d trnfemr
tygt0if rdbaqGrsKd ; ZeD;om;orD; rdwaf qGo*F[rsm;\ trnf
emrudkyif todÓPf aysmufcJY&ojzifY ]Owå&rd Ekó"r®}-tem;yif
ruyfEkdif roDEkdicf JYjcif; jzpfcJY&ygonf/ ]]aysmufapvdkvkdY anmifa&
avmif; ylZmptusKd ;}}ESiYo f m rdrod nf nm;cJY&ygonf/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&efjzpfonf)

19
' udk,fYudk,fudk jyefvnfawGU½Sdjcif;

odkYjzpfí rdr\
d rd½kd;zvmAk'¨bmom todÓPfrsm;udk Ak'¨
\&nfrSe;f csurf sm;? qkvmbfrsm;ESiYf (,ck t&d,opö'óetjrif&
onfYtcgü) &mZlcsed cf Giaf y: EIid ;f pufaomtcg ]aumif;onf? omí
aumif;onf?taumif;qkH;}-ü rdr\ d bmoma&; todÓPfrsm;onf
tukokdv'f kp½dkurf sm;udk usL;vGeaf eolr[kwb f J umrukokdv-f ½lyg
½lyukokv d rf sm;ü aysmaf rGUaeoltjzpfjrif&ojzifY aumif;onf-[líyif
rqdkEkdiaf o;bJ ]rqdk;bl;}-[laom taetxm;wGio f m &Sad Mumif;/
udavomnG&H ke;f í wdk;wufvmoltjzpfukyd if r&bJ xdknw HG iG ;f ouf
qif;um &Tijf rL;aeoljzpfaMumif; okH;oyf&rdygonf/

xdkYaMumifY rdro
d nf Ak'¨bmomwdki;f jynfü vlvmjzpf&yg
vsu?f touf&Sicf kduf jzpf&ygvsu?f omoemESiYf BuKHqkH&ygvsu?f
w&m;awmfukd em,l&ygvsuf Ak'¨\ay;vdkaom qkvmbfukd &,lEkdif
pGr;f r&Sb
d J Ak'¨om0u[k rdru d kd,f ,lqxm;ygvsuf Ak'¨ay;aom"r®
udk rdrrd odrjrif jzpfcJY&ygonf/ Ak'¨bmom0if tppf r[kwaf o;ol
wpfa,muftjzpf rdru d k,
d u
f kd jyufjyufxifxif jrif&í? rdr\
d
ukev f Gecf JYaom b0tcsed rf sm;twGuf 0rf;enf;cJY&ygonf/ &ifxJ
qdkYeifYcJY&ygonf/

rdrt
d ouf okH;q,fausmrf S pí touft½G,t f avsmuf
Ak'¨w&m;udk avYvmqnf;yl;aomtcg xdkpmayrsm;ü a&SUaemufrnD
aom tajymtqdk t,ltqrsm;udk awGUvm&ygonf/ xdka&mtcg

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&efjzpfonf)

20
ud,
k u
Yf ,
kd u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; "

rdrüd b,f[mudk trSe[ f k ,l&rnfukd qk;H jzwfEkid af om "r®todÓPf


pGr;f r&Sad omaMumifY qefYusib
f ufESpcf kvkH;udkyif trSeaf wG jzpfEkdif
onf[k ,m,Dtm;jzifY rdrEd SvkH;oGi;f ü odr;f qnf;xm;rdcJYygonf/

taMumif;rSm ta&;BuKHí oufvkHaumif;&onfYtcg xdko


abmw&m;wdkYonf rdru d kd Nidr;f csr;f rIay;rnf[k ,kHMunfí jzpfyg
onf/ trSev
f nf; rdrpd wd qf if;&JrI? udk,q f if;&JrI BuKHvm&onfYtcg
xdkoabmw&m;wdkYonf rdrt d m; ]w'*FNidr;f csr;f rI}udk jznfYqD;ay;cJY
onfukd vufawGUrsuaf wGU BuKHcJY&ygonf/

odkYaomfvnf; at;csr;f onfY cHpm;rIt&Sed f ukev


f sif ylyefrIukd
jyefjzpfaponfukdvnf; qef;ppf awGU&Sv d maomtcg xdkoabmw
&m;wdkY\ t&nftaoG;udk rkcstrSe[ f k vufrcHEkdiaf wmYojzifY ]Ak'¨
"r®ppf-udk awmifYwvmrdygonf}/

rdr\d i,fpOfu odcJYaom todrsm;? pGJNidcJYonfY tpGJrsm;


aMumifY ]Ak'¨}-udk Munfnkdav;pm;rI rysuaf omfvnf;? xdkoabmw
&m;rsm;udk Ak'¨\ oabmw&m; tppftrSef [kwrf [kwf pdppfa0zef
csifvmygonf/

rdrd zwf½IcJYaomAk'¨pmayrsm;rS ]0DrHouokw?f auorkwåd


okwf (0g)umvmrokwrf sm;}-ü bk&m;oQifu olEiS Yf olwY &m;rsm;udk

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&efjzpfonf)

21
e udk,fYudk,fudk jyefvnfawGU½Sdjcif;

yg tpdppfckdi;f onfrsm;aMumifY vnf;aumif;/ bk&mYw&m;[lonf


rsm;\ a&SUaemufqufpyfr& qefYusib f uf tjrifrsm;aMumifYvnf;
aumif;/ tcsKd U,kwård wef vlrSvGeaf eaom tjzpfrsm;aMumifYvnf;
aumif;/ oifMum;cJY&aom acwfynm\ odyÜHenf;us aMumif;usKd ;
qufpyfrI tjrifrsm;aMumifYvnf;aumif; þodkY pdppfa0zefvkdpw d f
ay:aygufvm&jcif; jzpfygonf/

xdkaY MumifY rdrid ,fpOfu odcaYJ om &wemok;H yg;ESiYf ywfouf


í pdppfa0zefjyKvsif t0Dpu d srnf [laomtod? bk&m;*dkP;f -w&m;
*dkP;f -oHCm*dkP;f oifYrnf [laom todonf t&G,u f ay;aom
tawGUtBuKHrsm;t& aemufwef;odkY a&mufoGm;cg pdppfa0zef trSef
odvkdaom todpw d "f mwfu a&SUwef;odkY a&mufvmygonf/xdkYaMumifY
rdrzd wf½IcJYaom Ak'¨\w&m;rsm; qdkonfrsm;udk qef;ppfa0zefrI jyK
vmygonf/

rdrod nf xdkokYd Ak'"¨ r®ppfukd &SmazG&if;? Ak'"¨ r®ppf r[kwo f nf?Y


Ak'¨"r®twkta,mifjzpfaom ½lyg½lyoabmw&m;EGHwGi;f oufqif;
odr;f ydkuf cHcJY&ygonf/ xdktusiYrf sm;udk ESpt f wefMumrQ jyif;jyif;
xefxef usiYfyGm;cJYygonf/ xdktusiYfrsm;jzifY rdrcd E¨mESiYf ywfouf
onfrsm;udkom a&SUwef;wifvmí? ywf0ef;usiu f kd vspv
f sL½Ivm
ygonf/ wpfukd,af wmfNidr;f at;a&;onf t"duyef;wdkif jzpfvmyg
onf/ rdr\ d rlvyef;wdkif aysmufqkH;cJY&ygonf/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&efjzpfonf)

22
ud,
k u
Yf ,
kd u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; y

xdkoabmw&m;rsm;onf rdru d kdomru ,aeYAk'¨bmom0if


wavmuvk;H udkyg odr;f usK;H ,liifxm;ygonf/ rdrt d odü xdkoabm
w&m;rsm;udk jyefvnf pdppfp&mrvdk? trSe[ f kyif 'kw'f kwcf s rSw,
f l
xm;cJYygonf/ rdrd vrf;rSm;xJü rsupf vd nfaeonfukd rjrifojzifY
udk,of Gm;onfYvrf;udk rsupf v
d nfaevsuu f trSe[ f k xifaecJYjcif;
jzpfygonf/

xdkaemif rdrdtbd"r®mynmudk tusOf;enf;jzifY oifMum;


odjrifNyD;aemuf? qnf;uyfaom aus;Zl;&Siq f &mBuD;rsm;u rdrt d m;
xdkoabmw&m;wdkY\ tm'De0rsm;udk axmufjyí? Ak'¨"r®ppf r[kwf
aMumif; taxmuftudk;rsm;ESiYf &Si;f jyygonf/ rdrd vrf;rSm;ü rsupf d
vnfaejcif;jzpfaMumif; &Si;f jycg? ]t&d,opö'óe oabmw&m;t
rSef}udk rdrod ifMum;xm;aom tbd"r®pmay? rdru d kd,af wGUoabm
w&m;rsm;ESiYf EIid ;f ,SOf pdppfapjyefygonf/ rdr\
d a0zefppd pfrI tod
ÓPfukdvnf; rD;armif;xdk; vrf;jyí todrSeu f kd jr§iYfay;Muygonf/

rdrod nf rdr&d So
d nfY w&m;todESiYf pmtudk;taxmufwkdYjzifY
wpfESpcf GJrQ tcsed ,
f lí bufpkHaxmifYpkHrS wdkuq
f kdipf pd pf a0zefcGJjcm;
cJYygonf/

xdkaemuf aus;Zl;&Siq
f &mrsm;onf Ak'¨"r®ppf[k rdrd ,lq
xm;aom Ak'¨y,fcJYaom oabmw&m;wdkYrS rdrt
d m; vGwaf jrmufap

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&efjzpfonf)

23
z udk,fYudk,fudk jyefvnfawGU½Sdjcif;

vsu?f ]Ak'¨"r®ppf t&d,opö'óetESp}f -udk udk,w f kdiu


f kd,u
f s
odjrifyefqifxm;ol oyÜL&doolawmfaumif; q&mt&Siu
f kd qnf;uyf
cGiYf &½Sad pcJYygonf/

aus;Zl;&Sifq&mBuD;rsm;ESifY xdkq&mt&Sif\ qkH;roGefoif


vrf;jyrIjzifY rdro d nfvrf;rSm;aysmufcg ]Ak'¨"r®ppf}-udk
d nf rsupf v
jyufjyufxifxif odjrifvm&ygonf/ t&d,opö"r®ukd y&rw¬opö
oabmtjrifrS vGwu f if;vsuf em;vnfoabmaygufcJY&ygonf/

þpmwrf;onf xdk ]Ak'"¨ r®ppf}-udk rdrd rnfokrYd nfykH pdppf&mS


azGonf? Ak'¨"r® [lonfrsm;udk pdppfykHppd pfenf;wdkYukd rdrtd m; aus;
Zl;&Siqf &mBuD;rsm;ESiYf oyÜL&doolawmfaumif; q&mt&Siw f kdYu qkH;r
oGeo f ifaom oabmw&m;rsm;? rdrd toGeo f iftqkH;r cH&onfrsm;
udk rSww f rf;jyKxm;jcif; jzpfygonf/
þrSww f rf;onf rlva&;om;cJYaomrSww f rf;üf avYvmol
rsm;twGuf ½lyg½lytjrifrsm; wifjycsuw f Gif tDtkdiaf eEdkio f nf[k
,lqojzifY tydki;f vdkucf GJí jyefvnfwifjyxm;aomrSww f rf; jzpfyg
onf/

rdro
d nf þrSww f rf;pmrsm;udk tcsed &f oa½GU? tajctae
ay;oa&GU wifjyoGm;rnf jzpfygonf/ rSww f rf;wifjy&mwGif "r®tpD
tpOfwus &Srd nf r[kwaf omfvnf; rdrd Ak'¨"r®ppf &SmpOfu tawG;

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&efjzpfonf)

24
ud,
k u
Yf ,
kd u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; A

rsm;ay: &&Sdaomtajzrsm;udk aemifwGif &SmazG& vG,fulap&ef


tcef;u@? acgif;pOf? pmydk'rf sm;cGJí rSww
f rf;wifxm;jcif; jzpfyg
onf/

þrSww f rf;pmonf ]bmoma&;pmay}-r[kwyf g/


rdro
d jd rifaom ]t&d,opö'óe} onfvnf;
]bmoma&;}-r[kwyf g/ ]'óeynm&yf}-omvsif
jzpfygonf/

]bmoma&;}-[lonf tpdppftqifjcifrJY ,kHMunfrI o'¨g


oufoufjzifY rdrud kd u,fwifap&ef? rdrw
d pfukd,af wmf vGwaf jrmuf
ap&ef udk;uG,qf nf;uyfjcif; jzpfygonf/
]'óeynm}-[lonf vlom;tcsi;f csi;f Nidr;f csr;f aom quf
qHrIwnfaqmufí vl\*kP&f nfou d ©mjrifYrm;vmapaom aMumif;
usKd ;qufpyf qifjcifawG;ac:rI? oifMum;rI? em,lusiYyf Gm;rI jzpfyg
onf/

xdkYaMumifY-
]t&d,opö'óe[lonf tjrifYjrwfqkH;aom vlom;
tjzpfukd ay;pGr;f Edkio
f nfY tjrifYjrwfqkH;aom vlYod
u©m*kP&f nfvrf;nTef Owå&rd Ekó"r®}- vlYwefzkd;
jzwfynm jzpfygonf}/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&efjzpfonf)

25
b udk,fYudk,fudk jyefvnfawGU½Sdjcif;

xdkYaMumifY ]t&d,opö'óeynm}-onf udk;uG,0f wfjyKrI


qdki&f m bmoma&; r[kwyf g/ vlYqufqHa&; uHw&m;jzpfaom vlY
wefzkd;udkjzwfaom ynm&yfjzpfí rnfonfY bmomESiYfrQvnf; r
qefYusiyf g/ xdkbmomrsm;ESiYf tavsmjf zpfí? ,if;wdkYüvnf; 0ifqHh
aomynmvnf; jzpfygonf/

]t&d,opö'óeynm}-onf rnfonfY wdki;f Edkiif Hom;-


vlrsKd ;ESirYf qdkvnf;aumif;? a,musmf ;rde;f r-t&G,Bf uD;i,f-t&yf&n S f
wdk-tom; jzLrJnkda&T0gra&G; omrefrSwÓ f PfonmESiYf todpw d f
&So
d l rnfonfYvlom;rqdk aumif;pGm odem;vnfEkdio f nfjzpfí vl
om;tm;vkH;wdkYESiYf tavsmjf zpfí 0ifqHYaom ynm&yf jzpfygonf/

þt&d,opö'óetusiYo f nf vlom;rsm; vdkuef musiYf


okH;zG,&f m usiYf0wfou
d ©m wpfenf;qdkaomf 0wå&m;oDv? vlrIb0
oDv? tcsKyfqkdaomf ] pm&dwåoDvrsm;} jzpfygonf/

þ] pm&dwåoDv}-rsm;onf qufqHa&;b0rsm;? vlrIa&;b0


rsm;? touf&Sio
f efa&; b0rsm;wGif ]rdrad &muf&Sad eonfY b0t
avsmuf rjzpfraeaqmif&rnfY 0wå&m; odkYr[kwf vdkuef maqmif&Gu&f
f rQ}-rsm; jzpfygonf/
rnfYusiYf0wf rSeo

tedrYfqkH;tm;jzifY bwfpum;pD;aom ygpif*sm(Passenger)

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&efjzpfonf)

26
ud,
k u
Yf ,
kd u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; r

b0wGif owfrSwf rSww f kdiw


f iG f apmifYqkdi;f jcif;? ,mOfay:tjrefwuf
jcif;? ,mOfwuf tayguf0wGirf aebJ ,mOfa&SUokdYr[kwf aemufokdY
oGm;í ae&m,ljcif;? jyeftrf;&efrvdkonfY tcaMu;aiGukd toifYjyif
qifí ay;tyfjcif;? ae&mr&í rwfwwf&yf&vsiv f nf; vufukd
um;csJí olrsm;xdckduaf tmif raejcif;? ae&m&vsiaf omfrS ab;vl
taeusKHUatmif aygifum;csJraejcif;? udk,0f efaqmif-oufBuD;&G,f
tdk-ruse;f rrmolawGUvsif ae&may;jcif;? qif;rnfYrSww f kdif ra&muf
rD wpfrSww f kdit
f vdkü qif;rnfukd BudKajymjcif;? tayguf0odkY a&TUvm
jcif;? jrefjrefxufxuf qif;jcif;? tqif;vufukdiu f kd rvTwf wrf;
qGJudkifrxm;jcif;rsm; [laom ygpif*sm\0wå&m;udk rdrduaus
yGeaf tmif aqmif&Guyf gvsif taygufqkd;ygonfqkad om py,f,m
ESiYfvnf;aumif;? b&dwt f kyMf urf;ygonf[laom '½dkib f mESiYfvnf;
aumif; rausreyfjzpfrI[laom NiduyfrI rjzpfonfYjyif twlpD;eif;ol
ygpif*smrsm;ESiYfvnf; rxdrcdkuf rNidruyf Nidr;f csr;f &ygonf/aemif
wGif þ py,f,m-'½dkib f mwdkYonf rdrt d m; BudKqdkonfukdyif awGU
BuKH&rnf jzpfygonf/
þum; ]rdr\ d 0wå&m;udk rdru d ausyGeo f nfESiYftrQ avmu
Nidr;f csr;f aeonf}-udk awGUjrif&rnYf Oyrm jzpfygonf/

xdkYaMumifY ]t&d,opö'óe}-onf ]vlYavmuNidr;f csr;f a&;


udk wnfaqmufay;aom todtjrif}- jzpfonfYjyif? vlYavmu jyó
emrsm;udk ]jrifYjrwfaomvlom;w&m;(Owå&drEkó"r®)tjrif }-jzifY

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&efjzpfonf)

27
, udk,fYudk,fudk jyefvnfawGU½Sdjcif;

qifYyGm;jyóem (Sied efef ct )r&Sb


d J ajz&Si;f ay;Edkiaf omtjrif jzpfonfukd
awGUjrif&rnf jzpfygonf/

þ]t&d,opö'óetjrif}-onf ,aeY vlom;wdkYüjzpfay:


aeaom qefYusiw f kducf kud rf I jyóemrsm;? tiftm;enf;olukd tif
tm;BuD;olu zdESyd rf I jyóemrsm;?vlom;tcsi;f csi;f wdkucf kduo f wf
jzwfaeaom jyóemrsm;? a'oppfyGJBuD;rsm;-tp&Sad om vlom;jy
óemrsm;rStp tdrw f Gi;f a&;ü vifESiYrf ,m;? om;orD;ESiYrf b d ? &yf
uGufü [dkbuftdrfESifYonfbuftdrf? tay:xyfESifYatmufxyf?
[dkbufcef;ESiYo f nfbufcef;? &yfuGuo f m;rsm;ESiYf q,ftrd af cgif;?
olBuD;ESiY&f Gmom; ponfrsm;\ vlrIjyóemaygif;pkH? q&mESiYw f ynfY?
aps;a&mif;olESiYf aps;0,fol? vrf;avQmufolESiYf ,mOfarmif;rsm;?
tkycf sKyfolESiYf ttkycf sKyfcHrsm;--ponfY ]]'Gew f GJvGeqf GJaeaom vlYavm
u\ vIy&f mS ;aeaom vlrb I 0rsm;}}\ vlraI &;? pD;yGm;a&;? use;f rma&;?
ynma&;? Edkiif Ha&;? tkycf sKyfa&;? pDrHcefYcGJa&;-tp&So d nfY ta&;rsuf
ESmpmaygif; ajrmufjrm;pGmü ]]vl-vlcsi;f qufqHa&; rormrIwkdY
aMumifY jzpfay:aeaom jyóemaygif;aomif;ajcmufaxmif}-udk
qifYymG ;jyóem rjzpfapbJ ajz&Si;f ay;Edkiaf om ]wpfckwnf;aomavm
utjrif} jzpfygonf/

þrSww f rf;pmonf bk&m;oQiaf y;aom enf;vrf;rsm;twdki;f ?


bk&m;oQifxm;&Scd JYaom pHEIe;f aywHrsm;jzifY Ak'¨? Ak'¨"r®ESiYf Ak'¨oHC

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&efjzpfonf)

28
ud,
k u
Yf ,
kd u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; &

tay: ,aeYAk'¨bmomrsm;\ t,ltjrifukd aMumif;usKd ;qufpyfí


pdppfa0zefcg? trSm;udkz,fí trSeef ,fa&mufapaom oabmw&m;
rSwaf usmufomvsif jzpfygonf/ a*gwrAk'¨\ tqkH;tromoem
r[kwo f nfrsm;udk aMumif;usKd ;ESiYfwuG pdppfxkwaf zmfí aq;aMum
oefYpifrIrsm;om jzpfygonf/

xdkYaMumifY þrSwwf rf;pmonf Ak'¨bmomudk ESyd ef ,faom


pmay r[kwyf g/ tu,fí pdppfa0zefí rSwaf usmuftwif rcHEkdif
ygvsif xdkoabmw&m;rsm;onf t&d,tjzpfukd aqmifaom ]Ak'¨
a*gwr\ yg0persm;? Ak'\ ¨ a'oem} r[kwo f nfrmS aocsmygonf?
,if;wdkYonf ]te&d,om0ubmodw} rsm;omvsif jzpfrSm aocsm
rnfjzpfygrnf/

Ak'¨? Ak'¨\"r®ESiYf Ak'¨\oHCwdkYonf vlwkdYtxG#tf jrwfxm;


aom trGejf rwfqkH;aom &wempdeaf usmufxuf omvGeí f wefzkd;
jrifYrm;aom&wem jzpfygonf/
rdrw
d kdYonf pm;vdkuv f sif vQmay:wcPom t&omcH&rnf
jzpfaom? wcPrQ tokH;cs&rnfY tpm[m[m&udk &,l&mwGif
tjypftemtqm? twktppfwkdYukd ppfaq;NyD;rS oifY&mwefzkd;ay;í
&,lokH;aqmifMuygonf/
tvm;wlyif rdrw d kdY\ pm;0wfaea&; use;f rma&;ESiYf *kPf
odu©mtaqmifta,miftwGuf ouf&ySd pön;f ? oufrJYypön;f rsm;udk

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&efjzpfonf)

29
v udk,fYudk,fudk jyefvnfawGU½Sdjcif;

&,l&mwGif wpf&ufcHaom ypön;f ? wpfvcHaom ypön;f ? wpfESpcf H


aom ypön;f ? ESp&f Snv
f rsm;cHaom ypön;f ? rnfonfYypön;f udk rqdk
wefzkd;BuD;rm;vmavav tjypftemtqmESiYf twkta,mif[kwf
r[kwf pdppf&SmazGenf;u e,fy,f us,v f mavESiYf tcsed ,
f l ppf
aq;rIjyK&av jzpfygonf/
taMumif;rSm xdkypön;f \ tzdk;xdkuwf efrI t&nftcsi;f udk
pif;vkH;acsmapvdkaomaMumifY jzpfygonf/ ta&mtaESm? twkty
uif;apvdkaomaMumifY jzpfygonf/

txl;ojzifY avmuD&wemjzpfaom pde&f wem?ywåjrm;tp


&Sod nfY wefzkd;BuD; &Sm;yg;&wemwdkYukd 0,f,l&mwGif ]twkrrd nf
pdk;í}- tjypftemtqmESiYf twkta,mif[kwrf [kwu f kd &uf&Snf
vrsm; ppfaq;NyD;rS usoifYwefzkd;ay;í xdk&wemwdkYukd OD;xdyüf 4if;?
rdr&d ifü4if; yefqifMuygonf/

,ck rdrw
d kdYonf wcPwmvnf; r[kw?f wpfvwm-
wpfEpS wf m-umvawmifwm tawmfMumvnf; r[kw/f rdrw d k\
Yd b0
wpfckvkH; ay;í? aowyefoufwqkH; OD;xdyyf efqif&rnfY? rdrw d kdY\
OD;xdyüf ae&may;&rnfY tzdk;txdkuw
f efqkH; jzpfaom avmuD&w
emrsm;xuf jrifYjrwfaom avmukwå&mw&m;jrwf jzpfonfY ]bk&m;
&wem? w&m;&wem? oHCm&wem}-wdkYukd tb,fYaMumifY rppfr
aq;bJ OD;xdyrf Smwif &if0,f yefqifoifYygrnfenf;¿

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&efjzpfonf)

30
ud,
k u
Yf ,
kd u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 0

rppfraq;bJ OD;xdyrf Sm wifxm;jcif;onf wefzkd;udkrodo


jzifY tvG,w f ul pGeYfypfEkdiyf gonf/ pifppfrSm wefzkd;rxm;jcif;om
jzpfygonf/ Ak'¨bmomudk rdzbdk;zGm;rsm;\ &dk;&mtpOfjzpfí ywf0ef;
usi\ f jypfwif½Iwcf s tuJY&JUcH&rnfpkd;í? ywf0ef;usi\ f tMuOfcH&
rnfpkd;í r,lvsif raumif;íom? ,l&jcif;rQom jzpfaomaMumifY
tcGiYfoifYvsif vufvGwpf y,f pGeYv f Twjf cif; jyKwwfMuygonf/

awmxJrS orifronf raemr, jynfwefywåjrm;&wemudk


awGUjrifaomfvnf; wefzkd;udkrodojzifY ,if;udk rufarmESpo f ufrI
r&Syd g/ xdaYk MumifY xdyk wåjrm;udyk if EIwo f ;D jzifx
Y ;kd aumfí ywåjrm;teD;rS
jrufukdom rufrufarmarm okH;aqmifouJYokdY &wemjrwfokH;yg;udk
rpdrppf wefzkd;rxm;olrsm;onf? tjcm;t,l&o Sd lrsm;u toufOpöm?
*kPo f &d pf nf;pdrf umr*kPw f &m;wdjkY zifY zsm;a,mif;odr;f oGi;f aomtcg?
þ&wemrsm;\ wefzkd;rSeu f kdrod jynfwef&wemudk ausmufcJovJrQ
om wefzkd;jzwfojzifY? ypfypfcgcg y,fpGeYfcg vG,v f ifYwul t,l
ajymif;Edkijf cif; jzpfygonf/

þum; wefzkd;rSeu
f kd rpdppfbJ? &wemjrwfokH;yg;ukd ½dk;&mt
pOfjzifY raumif;wwfí zsmay:vdyf xdyaf y:wifcJYol ,aeY &dk;&mAk'¨
bmom0if vlykxkZOfwkdY\ rdrt d wGuf tokH;rus tokH;rcswwf
aomtcg OD;xdyrf S ypfypfcgcg cgcsaom rnfokrYd Qr&dk;aom ra[mif;
aom rajymif;aom vlYobm0ed,mrw&m;udk xif&Sm;apcsuyf if

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&efjzpfonf)

31
o udk,fYudk,fudk jyefvnfawGU½Sdjcif;

jzpfygonf/
xdkYaMumifY Ak'¨ESiYf Ak'¨\"r®? Ak'¨\wynfYom0uoHC wdkYukd
Ak'¨\rSwaf usmufjzifY pdppfa0zef ppfaq;rSom tbdk;te*¢xkduw f ef
aom? ta&mtaESm twkty uif;pifaom? t&nftaoG;ESiYjf ynfY
pkHaom ]Ak'¨? "r®? oHC}-udk odjrifrnf jzpfygonf/

þrSww f rf;yg Ak'¨ESiYf Ak'¨"r® tp&So


d nfrsm;tm; pdppfa0zef
aom Ak'¨\ t"durSwaf usmufrsm;rSm atmufygtwdki;f jzpfygonf-
(1) Ak'¨\ bk&m;*kPaf wmfukd;yg;? "r®\ w&m;*kPaf wmf
ajcmufyg;? oHC\ oHC*kPaf wmfukd;yg;/
(2) t&d,opömav;yg; (pwkopö 0derd kawåm "ar®memr
ew¬)d /
(3) ]a,m "r®H eyówd aomrH eyówd? a,m "r®H
yówd aomrH yówd}-[laom bk&m;\ tqkH;tr/
(4) umvmrokwåef(0g)auorkwådokwåef/
(5) 0DrHouokwåef/
(6) r[moD[em'okwåef/

xdkrSwfausmufrsm;ESifYtwl bk&m;oQif\ ]ur®0g'}-udk


azmfjyaom okwåerf sm; jzpfygonf/ Oyrmtm;jzifY-
(1) tAsmuw0w¬Krsm;/
(2) ed'ge0w¬Krsm;/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&efjzpfonf)

32
ud,
k u
Yf ,
kd u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; [

(3) a&m[dwóa'0ykwåokwåef/
(6) r[mwPSmocF,okwåef/
(4) aomP'@okwåef/
(5) plV&m[kavm0g'okwåef/
(6) tjcm;aom okwåerf sm;/

,aeY omoema&;ESiYf ywfoufaom owfrw S n


f eT Mf um;csuf
rsm;wGif ]ax&0g'Ak'¨bmom t,ltjrifESiYq f efYusiaf om t,ltq?
a[majyma&;om;rIrSeo f rQudk ]t"r®0g'}-[k owfrSwí f Oya'
aMumif;t& ta&;,lEkid o f nf[k azmfjyxm;aMumif; Mum;od&ygonf/
rdro
d nf xdknTeMf um;csuEf SiYf ywfoufí ar;cGe;f wpfck ar;
vdkygonf/ xdkar;cGe;f rSm-
]]oH*g,emajcmufwefwifí trSm;t,Gi;f tust
aygufr&Sd Ak'¨yg0persm;csn;f jzpfonf[k ,aeY ,lq
ajymqdkaeMuaom xdkoH*g,emwif pmayusr;f *ef
rsm; tm;vkH;onf Ak'¨"r®rSwaf usmufESiYf apm'emwif
tppfaq; tyGww f kduf tacszsuf cHEkdiaf om t&d,
opö0if w&m;tm;vkH; [kwyf g\avm¿}}-[lí jzpfygonf/

þar;cGe;f udk ajzMum;&ef 0efav;aeMurnf jzpfygonf/


taMumif;rSm ]]bk&m;w&m;rSev
f sif wpfyk'd f wpf*gxmrQyif jzpfygap
t&d,opömtwGi;f 0ifonf}} r[kwyf gavm/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&efjzpfonf)

33
V udk,fYudk,fudk jyefvnfawGU½Sdjcif;

xdkYaMumifY xdknTeMf um;csuo


f nf vlwkdY\ a0zefqef;ppfonfY
todÓPfukd [efYwm;ojzifY Ak'¨u vdkuef maqmif&Gu&f ef a[mMum;
nTejf ycJYaom 0DrHouokw?f auorkwåo d kww
f kdYESiYf qefYusiaf eojzifY
Ak'¨ukdqefYusi&f m a&mufaeNyDjzpfygonf/

rdr\
d þrSww f rf;pmonf xdkneT Mf um;csurf sm;ESiYf Niduyfz,
G f
rjrifyg/ taMumif;rSm þrSww f rf;pmonf-
]Ak'¨omoem tppftrSeu
f kd yGww
f kduf ta&mifwifay;
aom? &wemjrwfokH;yg;ü twkty ta&mtaESm
wdkYukd azmfxkwaf y;aom? omoemYtnpftaMu;rsm;
udk oefYpifaq;aMumay;aom ]Ak'¨? "r®? oHC tppf
f rf;pm }
trSe}f -todtjrifukd azmfxkwaf y;aom rSww
jzpfjcif;aMumifY jzpfygonf/

xdkYtjyif rdro d nf jrefrmEdkiif Hom;wpfOD; jzpfí arG;&myg


Edkiif Hom;tcGiYt
f a&;t& ]rdrEd Spof uf&mbmomudk ,lykdicf iG Yf &Syd gonf}/
bmomrJYtjzpfvnf; aeEdkiyf gonf}/ rdrt d ,l&aSd om bmom\ o
abmw&m;a&;&mrsm;ESiYf usiYf0wfou d ©mrsm;udk ajymqdka[majym
a&;om;Edkicf GiYf &Syd gonf/ vlom;rsm;\ pnf;vkH;nDnGwrf I? Nidr;f csr;f
om,mrIukd a&SU½Ií rdr\ d oabmxm; tjrifrsm;udk t,l0g'wl
vlom;rsm;xH wifjyydkicf GiYf &Sad eygonf/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&efjzpfonf)

34
ud,
k u
Yf ,
kd u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; t

rdro
d nf arG;zGm;onfrSpí trdtz½dk;&m jzpfaom ]Ak'¨bm
om0ifwpfOD;}-om jzpfcJYygonf/ ax&0g'Ak'¨bmom0ifvnf; r
[kwcf JYyg/ r[m,me Ak'¨bmom0ifvnf; r[kwcf JYyg/ tjcm;aom
t,l&aSd om Ak'¨bmom0ifvnf; r[kwcf JYyg/ rdru d kd;uG,af om Ak'¨
bmomonf rnfonfYAk'¨bmom[kyif trsKd ;trnf cGJjcm;rodcJYyg/

rdro
d nf trSepf ifppftm;jzifY 1362ckEpS ?f wefaqmifrke;f vjynfY
ausm5f &ufaeY arG;aeYrS pí-
]ypöKyÜEéur®0g't,l&oSd l a*gwrAk'¨\ wynfYom
0u Ak'¨bmom0ifwpfOD;}-tjzpf cH,lcJYygonf/

xdkYaMumifY-
]rdrod nf ax&0g'Ak'¨bmom0if r[kwyf g/r[m,me
Ak'¨bmom0ifvnf; r[kwyf g/ okH;b0t,l &Sad om
tjcm;aom Ak'¨bmom0ifvnf; r[kwyf g/ xdkAk'¨
bmomwdkYonf bk&m;oQif t,lr&Sad om? bk&m;
oQif rajymcJYaom?ck-aemuf-aemif arG;ao-arG;
ao b0t,lrsm;ESiYf bk&m;rajymaom xdkpum;
rsm;udk ajymqdkaeMuonfY Ak'¨bmomrsm;jzpfygonf/
xdkt,lrsm;onf a*gwrAk'¨\t,l r[kwf
yg/ xdktajymrsm;onf a*gwrAk'¨\ tajymrsm;
r[kwyf g/ xdkt,l xdktajymrsm;udk r,laMumif;-

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&efjzpfonf)

35
tm udk,fYudk,fudk jyefvnfawGU½Sdjcif;

rajymaMumif; bk&m;oQifomru bk&m;oQif\


t*¾om0u?r[mom0u?yuwdom0u rsm;u
yg twdtvif; jiif;qdkxm;ygonf/

xdkt,lrsm;onf-a*gwrbk&m;oQif\t,l
ESiYf wdku&f kduqf efYusiof nfY t,lrsm;jzpfí Ak'¨\
wynfYjzpfaom rdro d nf xdkt,lrsm;udk t,lr&Sd
yg/ xdkpum;rsm;udkvnf; rajymMum;yg/
xdkYaMumifY xdkt,l0g'onf rdr\ d t,l0g'
vkH;0 r[kwo f jzifY rdrod nf ax&0g'Ak'¨bmom
0ifvnf; r[kwyf g/ tvm;wl r[m,meAk'¨bm
om0ifvnf; r[kwyf g/ tvm;wlt,l&Sad om
tjcm;Ak'¨bmom0ifvnf; r[kwyf g/

]trSepf ifppftm;jzifY rdro


d nft&d,opö 'óe t
jrif &Sad om? ck-aemuf-aemifb0t,l r&Sad om ]ypöK
yÜEéur®0g' Ak'¨bmom0if Oygoum}-omvsif jzpfyg
onf}/

xdkaY MumifY rdr\


d ]Ak'¨"r®ppf &SmykHawmfrSww
f rf; }--jzpfaom
rdrd\ ]ypöKyÜEu ¨ mom0if Oygoum}-tjzpfukd rdru
é r®0g' Ak'b d k,
d w
f kid f
uGeyf sLwm½dkuEf Syd í
f rSww f rf;jyKxm;jcif; jzpfygonf/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&efjzpfonf)

36
ud,
k u
Yf ,
kd u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; tm;

xdkYaMumifY-
]Ak'¨"r®ppfjzpfaom t&d,opö'óe}-udk urÇmYvlom;rsm;
tm;vkH;xHokdY todtjrif ysHUESHUapjcif;jzifY-
(1) vlYavmu\ tBuD;rm;qkH;aom qif;&J'ku©jzpfonfY
vlom;tcsi;f csi;f wpfOD;ESiYfwpfOD; rnDrnGwf roifY
rjrwfaom uH'ku©taygif; csKyfNidr;f aom?
(2) rdr\ d onf;xefaom t,ltpGJrS vGwaf jrmufaom?
(3) rdru d Hukd rdru d kd,w f kdif zefwD;Edkiaf om?
(4) rdru d kd,uf kd rdrpd kd;ydkiaf om?
(5) vlom;rsm; BuD;yGm;csr;f omrIukd tvdk&Sad om?
(6) vlom;rsm; Nidr;f csr;f om,mrIukd tvdk&aSd om?
(7) vlom;rsm;udk tpOf apmifYa&SmufEkdiaf om vlYabmif
avmuBuD; jzpfxGe;f vmrnfqkdvsi-f
(8) þrSww f rf;pmonf vlom;rsm; vGwaf jrmufNidr;f csr;f
a&;twGuf tusKd ;&Srd nfqkdvsi-f -

þrSwwf rf;pmudk rnfonfYvlrsKd ;rqdk? rnfonfY t,l&So d l


rqdk? rnfonfYEkdiif Hom;rqdk? rnfonfYvlom;rqdk rdrw d kdY tvdk&o
Sd vdk
rlymG ;Edkiyf gonf/ ykHEySd Ef kdiyf gonf/ jzefYa0Edkiyf gonf/ rnfonfY quf
oG,af &;enf;vrf;udkrqdk tokH;csí vlom;rsm;xH todjzefYa0Edkiyf g
onf/ t&d,opö'óetod vufqifYurf;Edkiyf gonf/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&efjzpfonf)

37
£ udk,fYudk,fudk jyefvnfawGU½Sdjcif;

þrSww f rf;pmudk tvdk&o


Sd l? trSm;trSef cGJjcm;Edkio
f nfY om
reftodÓPf&o Sd l rnfonfYvlom;rqdk ul;,lEkdiyf gonf/ vdktyf&m
&müvnf; taxmuftudk; jyKEdkiyf gonf/
odkYaomf-
]aiGaMu;tusKd ;tjrwf &,lvkdí jzefYa0jcif;? tod
vufqifYurf;jcif; rjyKyg[k4if;? ]þrSww f rf;pmyg
t&d,opö'óe t,ltjrif }-udk wpfqHjcnfav;
rQ wdr;f ,dr;f jcif; r&Sad p&yg}-[k wm0ef,l&rnf jzpf
ygonf/
tu,fí wpfenf;enf;jzifY xkwaf 0jcif;? jzefYa0jcif;jyKrnf
qdkvsif rlykdicf GiYjf yóem ray:ap&eftwGuv f nf;-
]þrSww f rf;pmtm;vkH;udk ]t&d,opö'óetjrifrSef
&So
d l rnfonfYvlom;rqdk ]t&d,opö'óejyefYyGm;
a&;twGu}f rlyGm;cGiYf? ykHESyd cf GiYf? jzefYa0cGiY?f bmomjyef
xkwaf 0cGiYf-tppudk rdru d tcGiYfay;tyfygonf/
þrSww f rf;pmyg t,ltq'óetjrifrsm;ESiYf ywfoufí
rSww f rf;wifol rdru d rdr\ d t,ltjriftjzpf wm0ef,lygonf/
xdkYaMumifY rdrt
d ,ltjrifESiYyf wfoufí odvkdíar;jcif;? r&Si;f rvif;
ojzifYar;jcif;? t,lwlrQrwlrQ n§Ed Iid ;f vdkíar;jcif; tp&Sad om
]"r®omupäm=w&m;ar;jref;aqG;aEG;jcif;}-trIukd rdro
d nf vufcaH qmif
&Gurf nf jzpfygonf/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&efjzpfonf)

38
ud,
k u
Yf ,
kd u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; þ

þodkY r[kwyf gbJ udk,Yt f ,ltjrifESiYf rwlí 0g'csi;f NydKif


tEdki,
f lvkdí jiif;ckHaqG;aEG;jcif;udk vufcHrnf r[kwyf g/ bk&m;oQif
u ]0d0g'H b,awm? t0d0g'H acrawm}-[lí ]t,lrwl jiif;ckHjcif;
onf ab;jzpfí? t,lwlrQ nDnGwjf cif;onf csr;f omjcif; jzpfonf}-
[k qdkqkH;rcJYygonf/ xdkYaMumifY 0g'jiif;ckHjcif;ESiYf ywfoufí bk&m;
wynfYom0u yDopGmjzifY bk&mYpum;udk em;axmifoGm;rnf jzpfyg
aMumif; avYvmolrsm;tm; wifBudKyefMum;tyfygonf/
«rSwcf su/f rdro
d kH;oyfwifjyaom tudk;taxmufokwåerf sm;wGif t&d,opö
'óeudk taxmuftuljyKcsurf sm;udkom &,lí y&rw¬tjrifukd
azmfjyaeaom tydki;f rsm;udk Ak'¨"r®*kP&f nfrSwaf usmuf "r®*kPf
&nfajcmufyg;}jzifY wdki;f wmí tudk;taxmuftjzpf r,lyg
aMumif;/ ,if;onfYtjrifrsm;jzifY apm'uwuf aqG;aEG;vmyg
vsif bk&m;rajymaompum;rsm;? te&d,om0ursm; jznfYpGuf
xm;onfY om0ubmodwrsm;tjzpf jrifxm;onf jzpfaom
aMumifY ] w&m;*kPaf wmfajcmufyg;ESiYf rnDaom tqdkjyKcsuf
rsm;udk} jyefvnfaqG;aEG;rnf r[kwyf gaMumif; rdrd cH,lcsuu f kd
wiful;azmfjytyfygonf»

ypöKyÜEéur®0g'Ak'¨bmom Oygoum

2004ckESpf atmufwkdbmv 1&uf


&efukefNrdKU

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&efjzpfonf)

39
tD; udk,fYudk,fudk jyefvnfawGU½Sdjcif;

tcsD;pum;

þrSww f rf;pm ay:aygufvm&jcif;onf aus;Zl;&Si&f [ef;


yk*¾Kd vfwpfOD;\ rdrt
d ay: xm;&Sad om u½kPmw&m;aMumifY jzpfyg
onf/ xdku½kPmudk þrSww f rf;pmu "r®aus;Zl;qyfjcif;jzifY
xif[yfoGm;rnf jzpfygonf/

&ufpGJ? 1365ckESpf 0gqdkvqef; 15 &uf

t½Sib f k&m;?
wynfhawmf avQmufxm;tyfygw,f bk&m;/
q&mawmf&JU a[mMum;w&m;awmf pmtkyrf sm;udk tod "r®
rdwaf qGwpfOD; "r®'gejyKwJYtwGuf zwfMum;&ygw,f/
t½Sibf k&m;udk wynfhawmf awmifpGe;f "r®'lw q&mawmf
bk&m;BuD;&JU txHrSm awGUqkHcJY&NyD;aemuf t½Sib f k&m;udk wynhaf wmf
tvdkvkd &if;ESD;aecJYygw,f/ vGecf JYwJY ESpEf Spcf GJavmufu OD;yÚÆi;f
&Jatmif(usKd ufxkd) wynfhawmfxHa&mufvmNyD; pum;quf&vdkY t
&Sib
f k&m;taMumif; ajymrdMuygw,f/

t½Sib
f k&m; awm&wpfckrSm ausmif;xdkiaf ewJY taMumif;?
q&mawmfbk&m;BuD;&JU "r®mEkyóemowdy|mefenf;eJY y#dywfudk
udk,fwdkifvnf;usifYyGm;? y&dowfawGudkvnf; jyoay;aew,fvdkY

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&efjzpfonf)

40
ud,
k u
Yf ,
kd u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; O

od&ygw,f/ t&Sib f k&m;u ]oxkH'umBuD;vnf; w&m;r&ao;


bl;? qufNyD; tm;xkwcf kdi;f OD;}-vdkYvnf; wynhaf wmftay: t½Sif
bk&m;&JU BuD;rm;wJYu½kPmeJY OD;yÚÆi;f &Jatmifukd rdeYfvkduw
f m w
ynhaf wmf Mum;od&vdkY tvGef 0rf;ajrmufryd gw,f bk&m;/

t½Sifbk&m;u wynhfawmftay: BuD;rm;wJYu½kPmeJU


w&m;&atmif tm;xkwcf kdi;f wmeJY tnD? wynhaf wmf aqmif½Gucf JY
wm ,aeYrSm wynhaf wmf aysmufqkH;aewJY ]udk,Yu
f kd,u
f kd jyefvnfawGU
½Sdjcif;}-qdkwYJ ]Ak'¨"r®ppf t&d,opö'óe}-udk odvnf;odjrif
usiYfvnf;usiYfyGm; aeygNyD bk&m;/

wynhaf wmf ,ckojd rifwJY"r®[m tvsiu f wynhaf wmf odcJY


usicYf w
YJ YJ "r®eu
YJ awmY tjcm;BuD; jcm;vSygw,f/ wynfah wmf tvsif
u "r®xifNyD; usicYf w YJ t
YJ usiaYf wG[m ig-qdkwYJ udk,jf zpfwYJ ]twå}udk
A[dkjyKpOf;pm;NyD; ]ypöKyÜefrSm ig-aumif;zdkY? ig-pdwfcsrf;omzdkY?
wrvGerf Sm ig-aumif;aumif;rGerf Gef jzpf&zdkY?}tp½So d nfjzifY ]twåukd
A[dkjyKwJYtusi}Yf jzpfaecJYygw,f/
onftusiYaf wG[m udk,ef JYtwlae rdb? aqGrsKd ;om;csi;f ?
ZeD;? om;orD;? rdwaf qGawG tay:rSma&m? udk,ef JYxpd yfaewJY &yf
uGu?f NrdKU½mG a'ou vltrsm;? vkyif ef;csi;f qufpyfaewJY vltrsm;/
ajym&vsif avmuvlom;rsm; tay:rSmyg jyKusiY&f rnfh ]0wå&m;
oDv}-awG ysuu f Gucf JYaMumif; pdppfawGU&ygw,f bk&m;/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&efjzpfonf)

41
OD udk,fYudk,fudk jyefvnfawGU½Sdjcif;

ajymvdkwmu ]pm&dwåoDv}awG wynfYawmfrSm r&Sd jzpfaecJY


ygw,f/ oDvwnfp&m ae&mudkr&Sd jzpfaevdkY vlY0wå&m;awG ysuf
uGuw
f ,fvkdY wynfYawmfqkdvkdjcif; jzpfygw,f bk&m;/

wynfYawmfu ]oDwif;oDvaqmufwnf orx? 0dyóem


bm0emawG yGm;NyD;aewm aumif;wJYtvky?f onftvkyv f kyaf evsif
NyD;wmyJ/ olwkdYwawG b,fvkdyJ ½Sad eae? olYuHeJY olyJ/ oHo&mrSm
udk,YfzkdYukd,YfwGuf aumif;atmifvkyzf kdY vdkw,f}-qdkwJY twåwl½ljyK
wpfukd,af umif;t,l jzpfavawmY bk&m;oQif&JUtvdkawmfus-
]A[kZe[dwm,=vltrsm; tusKd ;jzpfxGe;f MuapzdkY?
A[kZeokcg,=vltrsm; csr;f omokc&MuapzdkY?
avmumEkurÜm,=avmuudk tpOfapmifYa&SmufzkdY?}
qdkwmawGukd b,frmS &Sm&rvJ qdkovdk jzpfaeygw,f bk&m;/

wynfaY wmf[m ]vltrsm; tusKd ;jzpfxGe;f MuapzdkY? vltrsm;


csr;f omokc&MuapzdkY? avmuudk Nidr;f csr;f om,m vSy&Sio
f efaeatmif
tpOfapmifYa&SmufzkdY}-qdkwJY bk&m;oQifYpum; em;raxmif&m uswJYt
jyif vlYavmutjyifbuf a&mufaewJYtwGuf pm&dwåoDv vkH;0
r,SOwf JY twåuv
d rxmEka,m*tpGe;f xJrSmyJ w0JvSnhv
f Snhf jzpfae
aMumif; onfuaeY wynfYawmf jyufjyufxifxif odjrifae&ygNyD
bk&m;/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&efjzpfonf)

42
ud,
k u
Yf ,
kd u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; OD;

onftusiYaf wG[m usiY&f rnfh "r®w&m; r[kwb f J y,f&


rnfh tpGe;f w&m;jzpfwJY ]ygyw&m;awG}-&,fvkdY bk&m;oQif nTejf ycJY
wmudkvnf; wynhaf wmf ½Si;f ½Si;f vif;vif; odjrifae&ygNyD bk&m;/

wynfhawmf[m Ak'¨bmomudk rodEdk;em;t½G,fu rdb-


bdk;bGm;q&morm;awG oGeo f ifrIaMumifY Ak'¨bmomqdkwm bmudk
ajymwmrSe;f rodbJeJY? rd&kd;zvmAk'¨bmom tjzpfukd &cJYygw,f/
a*gwrAk'u ¨ kd bmYaMumifY udk;uG,&f w,f? udk;uG,v f kYd bmtusKd ;awG
&Edkiw
f ,f? b,fvkd udk;uG,&f w,f-qdkwm yDyDjyifjyif rodcJYbJ
]om;
av;-OD;awmf-OD;awmf? om;av; ]&Sp-f &Sp}f -qdkwmeJY Ak'b ¨ momtjzpf
&vmcJY&wmyg bk&m;/

wynfYawmf[m udk,b f mrSe;f rod&bJeJY ywf0ef;usiu


f ol
wdkY odwJYwwfwJYtwdki;f ]onfvkduefawmY ukokdv&f r,f? 'grvkyef JY
i&JBuD;wwfw,f}-qdkwmeJY ukokdv&f vsif aumif;w,f? i&Ja&muf
vsif rD;tavmifcH&NyD;? qDeJYtaMumfcH&r,f? raumif;bl;}-tppeJY
toifMum;cH&wmawG tMum;rSm BuD;jyif;vmcJY&ygw,f bk&m;/

onfvko
d ifay;cJw
Y YJ rdbbdk;bGm;? q&morm;? OD;BuD;a':BuD;
ponfawGuvnf; olwkdYwawG onfpum;awG&JU teuft"dyÜg,f
awGukd wu,fwwfoed m;vnf vdkYvm;qdkvsi?f olwkdYtxufu t

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&efjzpfonf)

43
{ udk,fYudk,fudk jyefvnfawGU½Sdjcif;

qifYqifY oifay;vmcJYwJYtwdki;f wpfa,mufpum; wpfa,mufem;


vufqifYurf; ajymvmMuwmygyJ/ olwkdY aocsmCe rodem;rvnf
cJYMuygbl;/ olwkdYvnf; onfpum;awG olwkdYyg;pyfeJY em;rSmyJ qkH;cJY
ygw,f bk&m;/

olwkdY[m ½dk;om;wJY rd½kd;zvmAk'¨bmom0if awmol awmif


om;awG jzpfMuavawmY? onfpum;awG&JU teuft"dyÜg,fawGukd
aocsmCeod&atmif pdppfa0zefjcif;udkvnf; rjyK&JcMYJ uygbl;/ udk,Yf
xufjrifjY rwfwYJ &wemok;H yg;udk a0zefppd pfvsif bk&m;*dkP;f oifrY ,f?
w&m;*dkP;f oifYr,f? oHCm*dkP;f oifYr,f? t0Dprd Sm csKd ;wl;aeatmif
cH&r,f-qdkwmawGeJUvnf; toifcHxm;&vdkY 'gawGukd aMumufcJY&
w,f r[kwyf gvm;bk&m;¿

EdkYayrJY bk&m;oQifuawmY olYukdawmifppfaq;zdkY rZÑdredum,f


0DrHouokwrf Sm a[mxm;jyefw,f bk&m;/

'gaMumifY wynfYawmfrsm;&JU rdzbdk;oGm; q&morm; OD;BuD;


a':BuD; tpfukdtpfrpwJY wynfYawmfY0ef;usif rd½kd;zvm Ak'¨bmom
0ifawG[m a&S;acwftqufqufu avzrf;'ef;pD; tajymawGukdyJ
wu,fYtjzpfawG]-vdkY pdwåZeJY jrifa,mif ,kHMunfvmcJYMu&wm
r[kwyf gvm; bk&m;/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&efjzpfonf)

44
ud,
k u
Yf ,
kd u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; atY

onfvkd wynfYawmfeJYwuG wynfYawmfY0ef;usirf Sm&Sw


d JY rd½kd;
zvm Ak'¨bmom0ifawG&JUwu,fow d JYtodeJU r[kwb
f J pdwåZtod
awGeJY toifcHcJY&wJY wynfYawmf[m bmom&JUt,lukd cHcJY&olwpf
OD; jzpfvm&wm rqef;vSygbl; bk&m;/ onfaeY tjcm;aom rd½kd;
zvm Ak'¨bmom0if tm;vkH;eD;yg;[mvnf; wynfYawmfYenf;wlyJ
Ak'¨bmom0iftjzpf &vmMuw,fvkdY xifygw,f bk&m;/

'gaMumifY wynfYawmf[m rdrdxuf rd½dk;zvmAk'¨bmom


todtjrifBuD;wJY bmom0ifawGu oifay;wJYtwdki;f ? olwkYd cdki;f wJY
twdki;f tpdppf ta0zefr&S?d ]olwkdY ajymorQ olwkdYckdi;f orQtm;vkH;
trSecf sn;f yJ}-vdkY 'kw'f kwcf s ,kMH unfpw
d ef YJ vdkuv
f kyaf ewJo
Y ?l bmom
u cdki;f orQ twGe;f tvSerf &Sd cdki;f wJYtwdki;f vdkuef maeol? bmom
ucdki;f ovdk ajymjyKaewJY bmom&JUwynfYvufom;t&if;tjzpf w
ynfYawmf jzpfvmcJY&ygw,f bk&m;/

tckawmYbk&m;? wynfYawmf[m bmom&JUt,lcHxm;&wJY?


bmom&JUwynfYvufom; taptyg;tjzpfuae aus;Zl;½Sif q&m
BuD;rsm;&JU tqk;H tr? olawmfaumif;q&mt½Si&f UJ Oyedó,udk &vdk-Y
]Ak'¨oQifawmfjrwf&JU tqkH;trudk udk,wf kdio
f jd rif cH
,lusiYfokH;aewJY udk,u
f ,lwJY Ak'¨bmom0if? Ak'o ¨ m
0uwpfOD;}-jzpfaeygNyD/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&efjzpfonf)

45
at; udk,fYudk,fudk jyefvnfawGU½Sdjcif;

wynfYawmf[m rd½kd;zvmAk'¨bmom0if tjzpfuae bk&mY


om0u Ak'¨bmom0ifppfppf tjzpf pwifa&muf½aSd eNyDvkdY udk,Yu
f kd,f
udk odaeygNyD bk&m;/

'gaMumifY udk,of ad eovdkvnf; vlom;awG od&avatmif?


udk,v f Gwaf jrmufovdkyJ vlom;awGvGwaf jrmuf&avatmif? udk,Yf
udk,f udk,yf kdio f vdkyJ vlom;awG ydki&f avatmif? udk,Yt f ay: aus;
Zl;½Scd JYolawG? udk,uf JYokdY ]Ak'¨"r®ppf} ½SmazGaeolawGukdvnf;-

]a[m'grS bk&mYw&m;/ bk&mYw&m;[m tpdppft


a0zefcHEkdiwf ,f/ bk&m;u olYukdawmif tpdppft
a0zefckdi;f wJY oljrwfBuD;/ bmrqdk qef;ppfa0zef
wJY todeJYyJ udk,YftajymawG?udk,YftjyKawG? udk,fY
taeawGrSm or®mrQwatmif qifjcif-qifjcifNyD;
ajym-jyK-aecdki;f wm/ olYw&m;[m r*¾i&f Spyf g;yJ/
wjcm;w&m;awG wpfckrS r[kwb f l;}-vdkY
udk,of od rQudk wtm;udk ajymjycsiaf ewmvnf; jzpfae&yg
NyD bk&m;/

'gaMumifY wynhaf wmf i,fi,fuae onfuaeYtxd-


]avmu trSew f &m;qdkwm bmvJ¿}-vdkY
wynfYawmf½SmazGcJYwJY taetxm;/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&efjzpfonf)

46
ud,
k u
Yf ,
kd u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; t,f

wynhaf wmf onf,aeY *CeP odjrifaeNyDjzpfwJY Ak'¨om


oemrSmom odjriftyfwJY-
]Ak'¨"r®ppf t&d,opö'óe"r®}-udk
t&taumufrSepf GmeJY wynhaf wmf b,fvkd pwifojd rifw,f-qdkwm
udk trsm;udk wynfYawmf odjrifxm;ovdk odjrif&atmif? wynfY
awmf tjrif&Si;f oGm;ovdk trsm; tjrif½Si;f vif;oGm;atmif rSwf
wrf;pmav;wpfck jyKpkxm;wmudk wifjyoGm;ygYr,f bk&m;/

wynfYawmf onfvkdwifjywJYae&mrSm-
trSerf odwmudk todvkyNf yD; tJonftodukd ]igod igwwf}
avjcif; ]wpfigig }vkyaf ewJY rmeoabm/ 'gwifru tm;vk;H xuf
igomtjrwfqkH; vkyw f JY tvGerf mefrljcif; twdrmeoabm/ w&m;
rod w&m;r&Sv d kdY aus;Zl;uef;jcif; ru©oabm/ w&m;NydKif *kPNf ydKif
jcif; yVmooabm/ rodwmudk od[efaqmifwJY [efaqmifjcif;
rm,moabm/ udk,YfrSm todrSef wu,foad ewJY wm'd*kPaf jrmuf
todr&Syd gbJvsuf rodaewmudk todvkyw f JY *kPx
f kwjf cif; omaX
,s oabm/ udk,o f ad eorQudk rpdrppfbJ tvkH;pkHoad eovdk rmef
,pfjcif; r'oabm/ rrSew f mudk trSex f ifaevdkY trSm;udktrSex f if?
trSeuf kd trSm;xifNyD; tarYarYtavsmYavsmY jyKjcif; yrm' oabm/
udk,o f mod udk,o f mwwfqkdwJY twåKuúHoe oabm/ udk,o f mt
rSef olY[mtrSm;qdkNyD; olYukd OD;ESrd jf cif; y&0rÇeoabm/ ponf
vkH;0 r½Syd gbl; bk&m;/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&efjzpfonf)

47
{nfY udk,fYudk,fudk jyefvnfawGU½Sdjcif;

wynfYawmf ESpt f pdw-f okH;q,favmuf avYvmxm;wJYAk'¨


eJY ywfoufwJY todawG? "r®eJYywfoufwJY todawGeJY t&d,opö
'óepwif awGUjrif&NyD; wpfESpcf GJ ESpEf Spt f wGi;f vufvSr;f rDorQ
Ak'p¨ mayawGeYJ wdkuq f kid pf pfaq;NyD; ]trSe}f -vdkY udk,w f kid f qk;H jzwfowf
rSwEf kid cf w
YJ ?YJ ]trSew
f &m;tod}-wdku Y kd EIid ;f qNyD; wifjyrSm jzpfygw,f
bk&m;/

t"d*rrme qdkwmvnf; wynfYawmfrSm vkH;0qdk vkH;0jzpf


p&m r½Syd gbl;/ wynhaf wmf&JU tawGUtBuKHukd trsm; a0zefqef;ppf
NyD; oHa0* ,lp&m½Sw d m ,lNyD; y,fEkdiaf tmif? ocFe;f pm,lp&m½Swd m
,lNyD; usiYyf Gm;vdkvsif usiYyf Gm;Edkiaf tmif? trsm;oligudkvnf; wynhf
awmYf tawGUtBuKHukd erlemay;Edkiaf tmif-
]Ak'¨om0uwpfOD;u arwåmu½kPma½SU½Ií rdro d o
d
vdk tod&atmif vufwGJac:,ljcif;}-taeeJY wynhaf wmf&JU-

]Ak'¨"r®ppf½SmykHawmf rSww
f rf;pm}
odkYr[kwf
]udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif;}
-udk wifjyjcif; jzpfygw,f bk&m;/

wynfYawmf wifjywJYae&mrSm trsm;udk ajymjyovdk onf


pmwrf;udk rSww
f rf;wifoGm;rSm jzpfygw,f/ wifjywJYae&mrSmvnf;

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&efjzpfonf)

48
ud,
k u
Yf ,
kd u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; tJ;

rodolwpfOD;udk q&mwpfqlvkyNf yD; ydkYcswJYykHpH r[kwb f J todwlt


csi;f csi;f w&m;aqG;aEG; tajz&SmwJY ykHpHrsKd ; wifjyoGm;rSm jzpfygw,f
bk&m;/

f rf;pm}-[m ,cifEpS u
tckwifjywJY ]Ak'"¨ r®ppf½mS ykaH wmf rSww f
wynfYawmfwifjycJYwJY ]udk,Yu f kd,jf yefvnfawGU&jSd cif;}-udk tydki;f okH;
ydki;f cGNJ yD; jyefwifjyjcif; jzpfygw,f/ rESpu f wifjycJw
Y mu ½lyg½lyawGeYJ
ywfoufNyD; pmtdkipf mav;aevdkY tck tydki;f cGJNyD; jyefwifjyjcif;
jzpf ygw,f bk&m;/

onfvkdwifjywJYae&mrSm Ak'¨bmomeJYywfoufNyD; wynfY


awmf rMunfrvifjzpf&wJY tawG;ay:vmwmav;awGeJY onft
awG;awG&JUtajzudk &SmykHawGukd tcef;u@av;awG cGJNyD;? acgif;pOf
av;awGwyfNyD; rSww f rf;a&;oGm;rSm jzpfygw,f/ wcsKd U txl;odap
csiw
f JY tawG;awGqkdvsif cPcP jyefazmfrw d mawGvnf; &Syd gYr,f/
'gudkvnf; em;vnf tcGiYv f Twaf pcsiyf gw,f bk&m;/

wpfckawmY wynfYawmfukd em;vnfay;apcsiw f mu wynfY


awmfonf rd½kd;zvmAk'¨bmomjzpfwJY tjrifuae Ak'¨"r®ppfjzpfwJY
t&d,opö'óeudk odjrifem;vnfNyD;? bk&m;r,lwJY t,lawG? bk
&m;rajymwJY pum;awGukd tod&Si;f &Si;f eJY y,fcJYNyDqkdwm jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&efjzpfonf)

49
atmf udk,fYudk,fudk jyefvnfawGU½Sdjcif;

wynfYawmf[m ]rd½kd;zvmtjrif Ak'¨bmom0if} r[kwaf wmY


ygbl;/ ]t&d,opötjrif Ak'¨bmom0if}-jzpfaeygNyD/wpfrsKd ;ajym&
vsif ck-aemuf-aemifb0 ur®0g't,lukd tNyD;y,fxm;cJYwJY-
]ypöKyÜEéur®0g'Ak'¨bmom0if Oygoum}-
jzpfw,f qdkwmygyJ bk&m;/

t&Sib f k&m;?
onfpmudk avYvmzwf½Iol t&Sib f k&m;eJYwuG rnfonfY
bmom0ifrqdk? rnfonfY wdki;f Edkiif Hom;rqdk? rnfonfY vlrsKd ;rqdk?
rnfonfY t&G,t f rsKd ;rsKd ;? tom;ta&miftpm;pm;&So d l vlom;rqdk
vltrsm;[m wynfYawmftjrifeJY wom;wnf;jzpfoGm;vsif wynfY
awmf&JU BudK;yrf;csu[ f m bk&m;oQifeJYwuG t&d,mtm;vkH;? wynfY
awmfaY us;Zl;½Sirf sm; tm;vk;H udk "r®eYJ aus;Zl;wkq
YH yf ylaZmf&m a&mufNyD
vdkY rSw,
f lyg&ap t&Sib f k&m;/

Ak'¨"r®ppfukd odjrifygvdkY yefMum;vsu-f

oxkH'umBuD;
ypKöyÜEéur®0g'Ak'¨bmom Oygoum

1365ckESpf 0gqdkvqef; 15 &uf?


&efukefNrdKU

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&efjzpfonf)

50
ud,
k u
atmf Yf ,
kd u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif;

Ak'¨"r®ppf&SmykHawmfrSwwf rf;pm tydki;f (1)


odkYr[kwf
udk,Yuf kd,jf yefvnfawGU&jSd cif;
rmwdum

trSwpf Of taMumif;t&m pmrsuEf Sm


(u) rSww f rf;pmavYvmolrsm;odkY yefMum;csuf (u)
(c) tcsD;pum; (tD;)
(*) rmwdum (atmY)
tcef;(1)
bk&mYw&m;ESiYf usaemf
1/ bk&mYw&m;tppfu b,frSmvJ 3
2/ bk&mYw&m; "r®ppfukd b,fvkd&Sm&rvJ 21
3/ acgif;aygif;rjzLwm qyfjymtjypf 25
4/ udk,&f wJYw&m;udk jyefrppfrMd u 31

tcef;(2)
avmutrSew
f &m;ESiYf usaemf
5/ i,fpOfb0 40
6/ raumif;usiYrf sm; 41
7/ pmtkyaf umif;rsm;&JUwefzkd; 42
8/ avmu&JUtrSew f &m;udk odcsiNf yD 43
9/ b0&JU erlemZmwfvkduf 47
10/ bmom&JUt,lukd jyif;xefpGmcH&jcif; 4

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&efjzpfonf)

51
Mo udk,fYudk,fudk jyefvnfawGU½Sdjcif;

rmwdum(tquf)
trSwpf Of taMumif;t&m pmrsuEf Sm
11/ i,fq&m btdk 55
12/ oxkHe,frSm trSew f &m;½Sm 58
13/ 0dyóemudk jrnf;MunfYjcif; 60
14/ ESppf OfarG;aeYwkdi;f udk,Yfp½dkuf jyefokH;oyf 64
15/ tbd"r®mynmoif,l 66
16/ "r®rwlvsif 0de,rwl 67

tcef;(3)
bk&m;ESpq f lESiYf usaemf
17/ bk&mYw&m;qdkwm b,fvkdw&m;rsKd ;vJ 71
18/ bk&m;ESpqf l jzpfaeNyD 76
19/ bk&m;tay: ,kHMunfrI 81
20/ rdpämbk&m;rSm; udk;uG,af erdNyD 85
21/ igYukd aw0dZÆvkdYajymrS rSerf ,f 87
22/ bk&m; a&rD;tpkHtpkHwefckd;jyovm; 99

tcef;(4)
edAÁmefESiYf usaemf
23/ aoNyD;rSeAd Ámef&w,fvkdY bk&m;a[mcJYovm 110
24/ aovsijf ywfw,ft,l[m Oapä'rdpäm'd|d 121
25/ y&rw¬tbd"r®mtjrif[m tjrifrSm;udkyJ ay;w,f 132

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&efjzpfonf)

52
ud,
k u
Yf ,
kd u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; tH

rmwdum(tquf)
trSwpf Of taMumif;t&m pmrsuEf Sm
26/ edAÁmef[m A[d'¨vm; 135
27/ oDvqdkwm olYtvdkvkdjynfYwm r½Sb d l; 138
28/ y#dpöorkyÜg'fukd okH;b0b,frSmrS a[mrxm; 142

tcef;(5)
t&d,opömESiYf usaemf
29/ bk&mYw&m;[m y&rw¬opömr[kwf 146
30/ bk&mYw&m;[m t&d,opömomvsijf zpfw,f 152
31/ opömokH;rsKd ; 154
32/ t&d,opöm[m ypöKyÜEéur®0g'jzpfw,f 173
33/ avmuqdkwm Oyg'geu©E¨mtjzpfawG 187

tcef;(6)
y#dpöorkyÜg'fa'oemESiYf usaemf
34/ t&d,opömudk y#dpöorkyÜg'fa'oemu zGiYfazmf 197
35/ bk&m;oQif bmYaMumifY tAsmuxe y,fwmvJ 204
36/ bmudk 'ku©vkdYajymwmvJ 213
37/ ]vlb,fu p}-uav;rsm;tar; 219
38/ bk&m;a[m ]uHeJY0yd guftquf}-ikyaf ew,f 225
39/ bk&m;a[m ]uHtusKd ;0dyguf-qdkwm 229
40/ ,aeYw&m;tm;xkwaf eMuwm t½IcHrSe&f JUvm; 238

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&efjzpfonf)

53
tHY udk,fYudk,fudk jyefvnfawGU½Sdjcif;

rmwdum(tquf)
trSwpf Of taMumif;t&m pmrsuEf Sm
41/ tpGJOyg'geu©E¨monfomvsif ]'ku©}tppf 250
42/ uHeJY0yd guf tquftpyftrSef 258
tcef;(7)
w&m;*kP&f nfESiYf usaemf
43/ bk&mYw&m;udk wdki;f &rnfYpHaywH 264
44/ uHusKd ;0dyguf&JUtm½kH 276
45/ Oyg'geu©E¨m jzpfay:ykH 284
46/ okH;q,fYwpfbkHowå0gykH ypöKyÜev f lay:rSmxif 294

tcef;(8)
udk,Yfukd,uf kd jyefvnfawGU&Sjd cif;
47/ bk&mY"r®ppfukd odjrifNyD 306
48/ tusiYfrSm;vdkY aysmufoGm;wJYukd,Yfukd,u f kd jyef&NyD 308
49/ ed*kH; 316

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&efjzpfonf)

54
ud,
k u
Yf ,
kd u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif;

okwåedygw
or®my&dAÁmZed,okwå owår*gxm

( ygVd )
0pom reom p ur®Kem p?
t0d½ka'¨m or®m 0d'dwGme "r®H/
edAÁme y'gbd yw¬,maem?
or®m aom avmau y&dAÁaZ,s/

( jrefrm )
udk,fçEIwfçpdwfxm; trSm;a½SmifcGg?
w&m;ç rw&m; jywfom;odcg?
vlUNidrf;at;rI a½S;½IvdkYom?
jrwfw&m; rrSm; usifY&rSm/

"r®0d[m&D

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&efjzpfonf)

55
udk,fYudk,fudk jyefvnfawGU½Sdjcif;

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&efjzpfonf)

56
udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 1

odkYr[kwf

ypöKyÜEéur®0g'Ak'¨bmom Oygoum

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


2 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

okwåeyd gw
r[mAsL[okwå yEé&or*gxm

( ygVd )
yóH ea&m 'u©wd emr ½lyH ?
'doGme 0g nxmwd wmed ar0 /
umrH A[kH yówk tyÜuH 0g ?
e [d awe ok'¨ð ukovm 0'EÅd /

( jrefrm )
½ky-f emrf ½IyGm; w&m;uk½d Sm?
½ky-f emrf jzpfysuf jrifvsuof rd Sm/
b,favmuf½IrSwf y&rwfopöm?
yGm;aomfjim; w&m;r&yg/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 3

Ak'¨"r®ppf½SmawmfykHrSwwf rf; (tydki;f 1)


odkYr[kwf
udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif;

tcef;(1)
bk&mYw&m;ESiYf usaemf

1/ bk&mYw&m;tppfu b,frSmvJ
]bk&mYw&m;}-[m bk&m;oQif or®morÁK'¨ pwifjzpfwJYaeYu
pNyD; ouf0if vIy&f Sm;cJYygw,f/ onfaeYupNyD; (onfrSww f rf;pm
pa&;wJY) ,aeYtxdqkdvsif bk&mYw&m;oufwrf;[m 2592ESpf ½Sad e
ygNyD/ bk&mYomoem26&mpkxJ a&mufaeNyD jzpfygw,f/ bk&m;oQif
ouf½x Sd if½Sm;½Spd Of uwnf;u olY"r®eJY ywfoufNyD; t&taumuf
vGrJ mS ;aewmawGukd bk&m;oQifuk, d w f kid f ajz½Si;f ay;cJ&Y wmawG renf;
½Scd JYwmudk omoemYrSww f rf;awGrSm awGU&rSm jzpfygw,f/

bk&m;oQifenf;wl t*¾om0uESpyf g;jzpfwJY ½Sio


f m&dykMwmeJY
½Sirf [marm*¾vmef? r[mom0uBuD;rsm; jzpfwJY t½Sirf [muóy
tp½Sw d JY ax&?ax&Drsm;? yuwdom0ursm;eJY Oygoum? Oygodum
wdkYu bk&mYw&m;eJY ywfoufNyD;4if;? ck-aemuf-aemifb0awGeJY ywf
oufNyD;4if; t,ltaumuf rSm;aewmawGukd ajz½Si;f ay;Mu&wm
renf;vSwmudk omoemYrSww f rf;awGrSm avYvmawGU&S&d ygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


4 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

bk&m;oQif½uSd wnf;u bk&m;oQif&JU y#dpöorkyÜg'fa'oem


udk a½S;b0-ckb0-aemifb0eJY okH;b0pyfNyD;,lwJY t,ltjrifawG
&Sad ecJMY uygw,f/ 'gudk bk&m;oQifew
YJ uG wynfoY m0uawG tm;vk;H
u ypöKyÜew f pfvHrQaom onfcE¨mudk,af y:rSmjzpfwJY y#dpöorkyÜg'f
uHoHo&mpufvnfaMumif; ½Si;f jyMuwmudk awGU&rSmjzpfygw,f/

tckvkd bk&mYw&m;oufwrf;[m ESpaf ygif;2600avmuf ½Sd


aeNyDqakd wmY rif;tqufquf? wdik ;f jynftwnfwnf/ vlrsKd ;taxGaxG?
acwf&yf&yf? tvTmtrsdK;rsdK;udk jzwfoef;cJY&NyD; oH*g,emvnf;
ajcmufwef wifcJYNyD;NyD jzpfygw,f/

]oH*g,em}-qdkwm ysUH usaJ ewJb


Y k&mYw&m;awGukd jyefpkpnf;NyD;
oHCmYu,
kd pf m;vS,f taygif;u ]'g-bk&mYw&m;awGy}J -qdNk yD; ]pkaygif;
twnfjyK&Gwzf wfjcif;}-jzpfygw,f/

oH*g,emawG wif&mrSmvnf; yXroH*g,emeJY? 'kw, d oH*g


,emrSmom bk&m;oQifw&m;udk em;eJYqwfqwf emcJY&wJY r[mom0
uawGeYJ yuwdom0uawG ouf½x dS if½mS ; ½Sad eao;vdYk w&m;t,ltq
r,dr;f r,dkif &Scd aYJ yrJ?Y aemufykid ;f oH*g,emawGrmS awmY tjznft Y pGuf
uav;awG toGwt f oGi;f uav;awG &Sv d mwJt Y wGuf bk&mYw&m;[m
ta&mtaESmawGeYJ rpifrMu,f jzpfvmcJ&Y wm onfaeYxd jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 5

'geJyY wfoufNyD; vGecf w YJ YJ ESpt f pdw-f ok;H q,favmufu usaemf


zwfcrYJ w S cf &YJ zl;wJ?Y tdE,
d´ vGwv f yfa&; acgif;aqmifwpfO;D vnf;jzpf?
tdE, d´ Edkiif jH ynfjyK y@dww f pfO;D vnf;jzpfwYJ uG,v f eG cf NYJ yDjzpfwYJ tdE,d´
Edkiif H 0efBuD;csKyf *s0g[vmae½l;(Jawaharlal Neru) vGwv f yfa&;c&D;
Murf; avQmufpOfwke;f u tusO;f axmifuae touf13ESpo f m&Sad o;
wJY orD;tif'&D m(Indira)(aemif tdE, d´ Edkiif 0H efBuD;csKyf jzpfvmNyD; qpf
vlrsKd ;awG&UJ tvkyBf uHc&H NyD; uG,v f eG cf oYJ )l qDukd a&;cJw Y YJ urÇmo Y rdki;f
aMumif;udk ½IaxmifYtjrifwpfcku zswcf eJawGU&wJYtjrifeJY a&;cJYwJY
Glimpses of World History(urÇmYtaMumif; wapYwapmif;-yg&*l
bmomjyef)xJrmS ajcmuf&mpkEpS u f urÇmrSmay:aygufvmcJw Y YJ bmom
t,l0g' topfawGtaMumif; azmfjycJYygw,f/

onfbmomt,l0g' topfawGxJrSm Ak'¨0g'[m-


tdE,
d´ rSm&SNd yD;jzpfwYJ a&S;a[mif; a0't,l0g'eJw Y uG? onf0g'
awGukd tokH;csNyD; ,ZfylaZmfrIawGeJY BuD;yGm;csr;f omaewJY jAm[®P
(ykPmÖ ;)awGukd pdppfa0zefNyD; qefYusiw f JY0g' jzpfaMumif;/

vlom;awG wpfOD;eJYwpfOD; qufqH&mrSm tjrifrrSm;? tawG;


tBu HrrSm;MuapzdkY? tajym-tjyK-taeawGrSm or®mzdkY? onfvkdpwd f
xm;awG rjywfjzpfaeatmif Edk;Mum;wJYowdeJY BudK;pm;MuapzdkYpwJY
vl-vlcsi;f or®mrQwwJY qufqaH &;awGjzpfatmif oifMum;cJaY Mumif;/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


6 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

bk&m;oQif&w Sd ke;f u onfoifMum;csuaf wG[m us,jf yefYpGm


rjyefYyGm;ao;ayrJY aemufykid ;f rSm tdE´, d wpfEkdiif HvkH; jyefYyGm;oGm;wJYt
wGuf a&S;a[mif;a0' t,l0g'eJY onf0g'vufukdix f m;NyD; touf
&Siof efaeMu&wJY jAm[®PawG[m? aemufykdi;f rSm Ak'¨0g'udk tEkenf;
eJYord ;f oGi;f cJYykHukd onfvkd azmfjyxm;ygw,f-
(1) ___taomurif; uG,v f Geo f Gm;NyD;wJY aemufrSm arm
&,tifyg,m[m oufq;kd r&Snaf wmYb;l / ESpt f enf;i,f
tawmtwGi;f rSmyJ n§Kd ;rSed o f mG ;w,f/ ajrmufykid ;f u jynf
e,frsm;[m oD;jcm; cGx J uG o f mG ;Muw,f/ awmifykid ;f rSm
tE¨&wdkY&JU tiftm;opfwpfck ay:aygufvmw,f/
taomurif;BuD;&JUtEG,rf sm;[m vkH;yg;yg;aeNyDjzpfwJY
olwk&Yd UJ tifyg,mudk tESpif g;q,fe;D eD; pdk;rdk;tkycf sKyfcMYJ u
w,f/ aemufqkH;rSm ykyærw d åtrnf&w Sd JY olwkdY&JUjAm[®P
vlrsKd ; ppfolBuD;wpfOD;u olwkdYukd eef;csypfvkduw f ,f/
NyD;awmY olukd,w f kdix
f D;eef;pdk;pHw,f/
(2) tJonfbk&ifvufxufrSm jAm[®Pbmom jyefvnf xGe;f
um;vmw,fvkdYajymMuw,f/
wpkHwckaom twdki;f twmtxd Ak'¨bmom&[ef;awmf
rsm; tzdESyd cf HMu&w,f/ 'gayrJY tdE, ´d Edkiif Hordki;f udk
zwfvsif Ak'¨bmomudk jAm[®Pbmomu wdkucf ku d yf kH
wdkucf kduef nf;[m tifrwef ynmom;ygw,fqkdwJY t
aMumif; orD; awGUjrif&vdrYrf ,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 7

(3) jAm[®Pbmom[m Ak'¨bmomudk zdESyd &f eftwGuf ½keYf


&if;wJYenf;Oyg,fukd tokH;rjyKbl;/
Ak'b
¨ mom0ifrsm; tay: zdEydS rf I &Swd efoavmuf&w dS m
rSew
f ,f/ 'gayrJY tJonfzEd ySd rf I[m Edkiif Ha&; t&if;cHjzpfzkdY
rsm;w,f/ bmjzpfvv kYd q
J kad wmY BuD;rm;wJY oHCtzGUJ tpnf;
rsm;[m tmPm&Sw d t
YJ zGUJ tpnf;rsm; jzpfvmcJMY uw,f/ bk&if
tawmfrsm;rsm;[m tJonf tzGJUtpnf;BuD;rsm;&JU Edkiif Ha&;
tmPmudk vefYMuw,f/ 'gaMumifY tJonf bk&ifawG[m
onftzGJUtpnf;BuD;udk tiftm;enf;oGm;atmif vkyyf pfMu
w,f/
(4) jAm[®Pbmom[m Ak'b ¨ momudk ZmwdEkid if uH aysmuf
oavmufjzpfomG ;atmif vky&f mrSm atmifjrifr&I cdS YJ w,f/
jAm[®Pbmom[m Ak'¨bmomu tcsKd Utcsut f vuf
udk,Nl yD; ausnufomG ;atmif? rdryd pön;f jzpfomG ;atmif vkyf
w,f/ rdr&d JUtrd af *[mrSm ae&may;w,f/
(5) tJonfvkd jAm[®Pbmomtopf[m a&S;a[mif; tcsuf
tvufawGukd jyef,l½kHrQrubl;? Ak'¨bmomvkycf JYorQudk
vnf; acszsuyf pfw,f/
(6) jAm[®Pbmom&JU a&S;acwfacgif;aqmifrsm;[m tvGew f &m
vdr®myg;eyfMuw,f/ a&S;acwfupNyD; &Sv d mcJYwJY olwkdY&JUt
avYtxu wjcm;bmomw&m;&JU t,ltqudk rdrw d &Ykd UJ t,l
tqoGwo f Gi;f NyD; ausnufoGm;atmifvkyjf cif; jzpfw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


8 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

(7) tm&d,efvrl sKd ;awG[m yXrOD;qk;H tdE, d´ udk a&mufvmwJY


tcg &S&d if;pGJa'ocH j'mAD'D,efvlrsKd ;wdkY&JU ,Ofaus;rI
xk;H wrf;pOfvm tpdwt f ydki;f awmfawmfrsm;rsm;udk olwkYd
udk,yf kid yf pön;f vkyyf pfvku
d Mf uw,f/ olwk&Yd UJ ordki;f w
avQmufrmS olw[ kYd m wrifwumyJ jzpfjzpf? trIrt YJ rSwf
rJyY J jzpfjzpf? tJonf enf;y&d,m,fukd tok;H jyKNyD; atmif
Edkirf IawG ,lcJYMuw,f/
(8) Ak'¨bmomeJY ywfoufvkdYvnf; tJonfenf;twdki;f yJ jzpf
w,f/ olwkdY[m Ak'¨ukd t0wm& vkyyf pfMuw,f/ Ak'¨[m
[dE´Lt0wm&(bk&m;) trsm;tjym;xJu t0wm&wpfck
jzpfvmw,f/
(9) tJonfenf;vrf;tm;jzifY Ak'[ ¨ m aysmufomG ;jcif; r&Sb
d J
vltaygif;wdkY&JU udk;uG,yf laZmf&m jzpfvmw,f/
'gayrJY-
Ak'¨&JUw&m;xl;udk rodvkdurf odzmom z,fxm;vdkuw f ,f/
jAm[®Pbmom? 'grSr[kwf [dEL´ bmom[m rjzpfpavmuf
av; tajymif;tvJvkyNf yD; olwkdY&JU jzL;ajzmifYvG,u
f laewJY
vrf;ray:rSm wzefavQmufMujyefw,f /
(10) 'gayrJY Ak'b ¨ momudk jAm[®Pbmom toGiaf qmifay;
wJY tvky[ f m tcsed rf sm;pGm Mumw,f/___
y@pfae½l;[m jAm[®Pbmomu Ak'¨bmomudk odr;f ,l0g;
rsKd rI wpfenf;jzpfwJY olY&JUt,ltq? olY&JUoauFwudk ½dk;om;wJYt,l

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 9

jzpfwYJ Ak'b ¨ momxJ oGwo f iG ;f &mrSm ½kyw f kuk;d uG,jf cif;-qdkwYJ oauF
wedrwd yf akH wGukd ynmom;ygyg oGwo f iG ;f vdkuaf Mumif; onfvkd azmfjy
xm;ygw,f-
(1) ___ Ak'¨bmom[m Zmwfpepf ZmwfxkH;pHukd4if;? ,Zf
yka&m[dwpf epfuk4d if;? ,Zfyka&m[dwf OD;aqmifwYJ bm
oma&;"avYukd4if; awmfvSeq f efYusiw f ,f/
(2) a*gwrAk'¨[m ½kyw f kukd;uG,rf Iukd rvdkvm;bl;/
(3) rdr[ d m bk&m;ocifjzpfw,f? rdru d kd udk;uG,f ylaZmf&r,fvYkd
vnf; rawmif;qdkbl;/ a*gwrAk'¨[m ÓPftvif;&&So
d l
jzpfw,f/___
(4) tJonf tawG;tac: t,ltqt& tJonfacwfu Ak'¨
f l;/
½kyyf Gm;awmfukd rxkvkyf rudk;uG,b
(5) 'gayrJY jAm[®Pwdu kY [dEL´ bmomeJY Ak'b ¨ momtMum;
aygif;ul;ay;vdkMuw,f/ [dE´Lt,ltqeJY [dE´LoauF
wawGukd Ak'¨bmom tawG;tac: t,ltqxJ oGi;f zdkY
tcgcyford ;f BudK;pm;cJYMuw,f/
(6) *&deJYa&mr vufrIynmonfawG[m ewf½kyw f krsm;udk
xkvkyw f JY tavYtx &SMd uw,f/ tJonfenf;tm;jzifY
Ak'b
¨ mom bk&m;ausmif;uefrsm;twGi;f ½kyw f krsm; wp
wp 0ifa&muf ude;f atmif;vmw,f/
(7) yXrOD;pGm xkvkyw f JY½kyw
f kawG[m Ak'¨½kyw
f kawG r[kwf
bl;/ aAm"dowå½kyw f k jzpfw,f/ aAm"dowå[m Ak'¨

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


10 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

bmomtpOftvmt& Ak'&¨ UJ tavmif;tvsm jzpfw,fvkYd


qdkMuw,f/ tJonf tavYtx[m wpwp wdk;wuf
vmNyD; Ak'¨ukd,af wmfwkid &f JU ½kyyf Gm;awmfukd xkvkyu
f kd;
uG,w f JYtxd jzpfvmw,f/___

onftcsut f vufawG[m Ak'y¨ iG x Yf eG ;f ay:&m tdE, d´ wdki;f om;


wkid ;f jynfacgif;aqmif ynm&Siw f pfOD;u okH;oyfxm;wmqdkawmY Ak'¨
yGiaYf y:&meJY rdkiaf xmifaygif;rsm;pGm a0;vHwaYJ e&mrSm&Sw d YJ jrefrmjynfu
ynm&Siaf wG jrifwmxuf trSew f &m;eJY ydkrkdeD;pyfrSm jzpfygw,f/

y@pfae½l;[m vlrsKd ;pGJ? bmompGJ? tqifYtwef;cGJ ZmwfpGJ


tvGeef nf;pGmeJY azmfjycJw
Y YJ tdE,
d´ wdu
k q
f ikd &f m wifjycsuf taMumif;t&m
awGukd urÇmo Y rdki;f ynm&Sirf sm;u pdppfa0zefNyD; 0rf;ajrmufpmG vufcH
Muygw,f/

'gaMumifY usaemfu bk&mYw&m;awG[m vGecf JYwJYESpaf ygif;


axmifeJYcsDNyD; umvuwnf;u ta&mtaESmawGeJY jzpfvmcJYNyDvkdY
qdkcJYjcif; jzpfygw,f/
'gqdk bk&mYw&m;tppfu b,frSmvJ¿
b,fvkd½Sm&rvJ¿-
pwJYjyóem usaemfYrSm ay:aygufvmygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 11

onfjyóem&JUtajzudk usaemfaY us;Zl;½Sif q&mBuD;rsm;&JU tqk;H


trrsm;eJY oyÜL&doolawmfaumif; t½Sijf rwf&JU Oyedó,trSDeJY
usaemf ½SmazGcJYygw,f/
usaemf ½SmazGawGU½cSd JYwJY ]Ak'¨"r®ppf}-udk bk&m;oQifxm;cJYwJY
pHawGtm;vk;H eJv
Y nf; wduk tf ppfccH yYJ gw,f/ rnfonfY vlynm&S?d &[ef;
ynm&Sd rqdk&JU tcsKd ;tzJY tESyd tf ES,f tuyftudk;rqdkeJYvnf; tppfcH
f JY ]tjrKawusaewJY "r®}-tjzpfvnf; awGU½Scd JY&ygw,f/
Edkiw

'gaMumifY Ak'¨&JUom0uwpfOD; NyDopGm rdr&d JU pm&dwåoDv


0wå&m;wm0efukd jznfYprG ;f wJYtaeeJY? vltrsm;udk usaemfoed m;vnfwJY
bk&mYw&m;"r®ppfukd today;wJYtaeeJY onfrSww f rf;pm a&;om;NyD;?
todjzefYay;jcif; jzpfygw,f/ a0zefppd pfNyD; ,lMuapvdkygw,f/

bk&mYw&m;&JU tm*rygVdukd usaemf ygVdo'´gruRrf;vdkY o'´g


a&;eJY rajymwwfayrJY ]bk&m;oQif ajymvdkwYJ ]teuf"r®w}¬ -qdkuaf tmif}
udk,t f jrif&Si;f aewJYtwdki;f BudK;pm;NyD; wifjyoGm;rSm jzpfygw,f/

tu,fí ],aeYy&d,wfpmaytjri}f -eJY rudkun f Dvsif bk&m;


oQifukd,wf kdif ]a&m[dwóa'0ykwåokw}f -eJY okwaf wG tawmfrsm;
rsm;rSma[mxm;wJY ]t&d,opömav;yg;&JUwnf&m}-udk nTejf yxm;wJ-Y
]pdwv f nf;&Sd todonmvnf; &Sw d JY onfwpfvHrQ
avmufaom ypöKyÜecf E¨may:rSm}

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


12 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

jzpfay:aewJY uH&kyaf wG&JU tjzpfoepfawGukd &IMunfhNyD; a,medaom


reodum&eJY "r®'|d mefusus pdppf-n§Md unfYzkdY OD;pGm ajymvdkygw,f/

a&S;u pmayynm&Srd sm; qdkpum; &Syd gw,f-


]usr;f zwfrcuf? usr;f wwfcufw,f?
usr;f wwfrcuf? usr;f pyfcufw,f?
usr;f odrcuf? usr;f n§cd ufw,f}-vdkY qdkcJYygw,f/

'gaMumifY ]wpfusr;f awGU½kH pmrpkH? tm*kHw,fí rjiif;eJY}vdkY


vnf; qk;H rxm;cJMY uygw,f/ wpfusr;f rSmawGUwYJ t,ltqudk aemuf
wpfusr;f u t,ltqeJY wdkuMf unfY&ygr,f/ awGUorQ t,ltqudk
bk&mYw&m;*kP&f nfeJY wdki;f MunfYNyD; t&d,opömav;yg; ajympum;
[kwrf [kwf pyfn§Md u&rSm jzpfygw,f/

'gaMumifY yXrar;cGe;f jzpfwJY bk&mYw&m;tppf b,frSmvJ¿


&JU tajztjzpf-
]bk&mYw&m;tppf[m bk&m;a[m ygVdawmfawGxJrSmyJ
½Syd gw,}f -vdkY
usaemf &SmcJYwJYtwdki;f qk&d rSm jzpfygw,f/

bmjzpfvkdYvJqkdawmY-
]bk&mYw&m;[m vlwkdi;f em;vnfEkdiw
f JY w&m;awG jzpfvkdYygyJ}/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 13

bk&m;oQif[m olwkdYacwf&JU tjrifYqkH;tvTmjzpfwJY oufOD;qH


ydkib
f k&if {u&mZfeYJ rif;pdk;&mZmawG? y@dwaf wGeYJ ykPmÖ ;awG? tv,f
wef;vTmjzpfwJY ola|;ol<u,f? ukeo f nf v,fvkyaf wG? atmufqkH;
wef;vTmjzpfwJY tvkyo f rm;awG? v,fulvDawG? om;xdk;orm;? ol
awmif;pm;? aemufqk;H jynfw Y efqmeJY acs;usK;H vkyo
f m;awG? bk&m;oQif
eJY t,lrwlolawGukdyg w&m;a[mcJYwm jzpfygw,f/

bk&m;oQifu w&m;udk txufwef;vTmawGukd a[mwmxuf


vltrsm;pkjzpfwJY tv,fvTmeJY atmufqkH;wef;vTmawGukd y"mexm;
a[mjcif;jzpfwJYtwGuf tJonfacwfu vlxkvlwef;pm;toD;oD;
tvG,ef JY em;vnfvufcHEkid af tmif a[mMum;jcif; jzpfygw,f/

vlxkvlwef;pm; tvTmtoD;oD;vnf; bk&m;ajymwmudk t


vG,ef JY em;vnfMuwm jzpfvkdY bk&mYw&m;ukd ]usD;ajcmufMuufESif
todÓPf&w dS YJ uav;awmif em;vnfEkid af Mumif;} a&S;pmrSww
f rf;awG
&Scd JYjcif; jzpfygw,f/

'gaMumifY bk&mYw&m;[m aMumif;usKd ;qufpyf awG;ac:Edkif


wJY todÓPf½oSd l b,fvlom;rqdk vG,v f ,
G ef JY em;vnfEkid w
f JY a[m
Mum;csu?f oifMum;csu?f qkH;rcsuaf wG jzpfw,fvkdY qdk&ygr,f/
onfvkd vlwkdi;f em;vnfEkdiw f JY bk&mYw&m;[m onfuaeY
bmYaMumifY tod&cufwJYw&m; jzpfae&ovJ¿

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


14 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

tajzu-
]bk&mYw&m;tppf r[kwaf wmYvkdYbJ}-vdkY ajzp&m ½Syd gYr,f/
]bmYaMumifY onfvkd jzpfoGm;&ovJ}-qdkawmY-
bk&mYw&m;[m 'kw, d oH*g,emwifwJY omoemESpf 100
txd ta&mtaxG;r&Sd oefYpifaomfvnf;? 'kw, d oH*g,em tNyD;rSm
0denf;rjyifvkwd YJ a&S;½dk;0g'D r[max&fawGu wpf*kP
d ;f ? acwfet
YJ nD
0denf;i,fawGjyifvkdwJY vli,f&[ef;trsm;pku wpf*kdP;f eJY ESp*f kdP;f
uGJcJYygw,f/

vli,f&[ef;trsm;pk[m a0omvDrSm oD;jcm;oH*g,emwif


NyD; olw*kYd kP
d ;f udk ]r[moHCu d *dkP;f }-vdkY owfrwS v
f ku
d Mf uNyD;? ouf
BuD;rax&f*kP d ;f udk ][de,me}? olw*kYd kP
d ;f udk ]r[m,me}-vdkY orkwf
vdkuMf ujyefygw,f/ olwo kYd rkww
f YJ [de,me*dkP;f [m rax&fBuD;rsm;
&JUt,ljzpfwJY ,aeY ]ax&0g'*dkP;f }-yJ jzpfygw,f/

'kw,
d oH*g,emeJY wwd,oH*g,em tMum;rSm ax&0g'
*dkP;f uae 12*dkP;f uGJomG ;ygw,f/ r[moHCu
d *dkP;f uae 6*dkP;f
uGJoGm;Muygw,f/ *dkP;f uGJwmawGuvnf; Ak'¨w&m;awG tay:rSm
t,ltaumufcsi;f rwlMu&mu uGJMuwm rsm;ygw,f/

'gaMumifY wwd,oH*g,emwifwJY omoemESp2f 35ckESprf Sm


Ak'b
¨ mom[m 18*dP k ;f uGaJ eygNyD/ t,l0g'awGuvnf; rwlrQMuawmY

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 15

ygbl;/ "r®tay:rSm t,ltqtrsKd ;rsKd ; jzpfNyD; nSEd idI ;f r&wJt


Y xd udk,Yf
tjrifeJYukd,f Ak'¨"r®-udk zGiYaf zmf vmMuygw,f/

onfvkd ]"r®}-NydKifMu&mu ]tbd"r®}-qdkNyD; y&rw¬


t,ltjrifawGukd t&d,opömxJ oGwo f Gi;f vmMuyg
w,f/y&rw¬tjrifeJY t&d,opömudk zGiYfazmfvmw,f
vdkY Ak'¨pmayokawoersm;t& odMu&ygw,f /

'gaMumifY yXroH*g,emeJY 'kw,d oH*g,emwifwek ;f u "r®xJ


ryg0ifwJY ,aeY ]tbd"r®y#d u}-vdkY em;vnfaeMu&wJY udk,Y*f kdP;f &JU
t,ljzpfwYJ y&rw¬tjrifawG[m wwd,oH*g,emrSm oGwo f iG ;f cJw
Y m
jzpfaMumif; Ak'¨pmayokawoersm;u qdkMuygw,f/

Ak'¨bmomq,fY&Sp*f kdP;f rSmvnf; ESp*f kdP;f rSmyJ tbd"r®m&Syd g


w,f/ onfEpS *f P
kd ;f rSmvnf; tbd"r®mckepfusr;f csi;f om wlayrJY ta&;
tom;eJY teuft&aumufawGuvnf; vkH;0udk rwlMuygbl;/

'gaMumifY ]okwåeYJ 0de,}-xJrmS omvsif Ak'b ¨ modw(bk&mYp


um;) tppftrSeaf wG &SEd kid Nf yD;? ]tbd"r®}[m te&d,om0ubmodw
(t&d,mr[kwaf om wynfYrsm;&JUjznfYpGupf um;) jzpfEkdiv f kdY Ak'¨bm
odwawG yg;yg;&Sm;&Sm; jzpfEkdiaf Mumif; pdppfo&d rSm jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


16 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

'gaMumifY wwd,oH*g,em wiftNyD; oD&"d r®maomurif;u


udk;wdki;f udk;Xme omoemjyK apvTw&f mrSm oD[kdVu f Ref;udkvnf; Ak'¨
omoem a&mufomG ;ygw,f/ wwd,oH*g,em wifwke;f uwnf;u
rlvbk&mYw&m;rSm te&d,om0ubmodwawG ta&mcHxm;&NyD;
jzpfwJYtwGu?f oD[kdVu f Ref;rSmvnf; ta&mcHxm;&wJY Ak'¨pum;awGyJ
ysHUESHUpGmeJY avYusu-f oif,l-usiYyf Gm;MurSm jzpfygw,f/

bk&mYw&m;[m t&d,opömppfppfuae y&rw¬tjrifeYJ teuf


zGiYfazmfwJY y&rw¬t&d,opöm jzpfoGm;awmY t&d,opö tjrifxuf
te&d,opötjrifbuf ajymif;vJomG ;rSm jzpfygw,f/ 'gaMumifY oD[Vkd f
bmomuae r*"bmomjyefwJY onfaeYjyefYyGm;aewJY yd#u okH;ykHrSm
vnf;aumif;? yd#uawGukd csUJ ziG w
Yf YJ t|uxmponfrmS vnf;aumif;
te&d,jzpfapwJY tjrifawG yg0ifaew,fvkdY od&ygYr,f/

'gaMumifY Ak'¨"r®qkdwkdi;f trSerf ,lqao;bJ Ak'¨xm;cJYwJY


"r®*kP&f nfrSwaf usmufrsm;eJY wdkuMf unfY yGwMf unfY&r,fvkdY usaemf
qdkcJYjcif; jzpfygw,f/ bmjzpfvkdYvJqkdawmY tav;*½kjyKtyfol ygVd
pmayuRrf;usio f l yk*¾Kd vfwpfOD;OD;u a&;oGi;f NyD; 'gbk&mYw&m;yJvkdY
qdkcJYvsif umv&SnMf umwmeJYtrQ ]tJ'g bk&m;wu,fa[mcJYw,f}
-vdkY trSet f jzpf ,lrSwo f Gm;Edkiv
f kdY jzpfygw,f/

onfvkd pdppfa0zef,lzkdYukdvnf; ]]aurkwåed *d kH;rSm umvmr

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 17

trsKd ;om;}}-awGukd bk&m;oQiu


f vrf;nTejf ycJyY gw,f/ onfvkd vrf;jy
wJYae&mrSm bk&m;oQifu-tdkumvmrrif;wdkYqkdNyD; rSmcJYwmu-
]olwyg;ajymoHMum;umrwåeJYvnf; trSerf ,leJYOD;?bdk;
pOfabmifqufuvmwJYpum; jzpfvkdYvnf; trSerf ,l
eJYOD;? b,f&yfb,fXmerSm onfvkdjzpfbl;owJY qdkvkdY
vnf; trSerf ,leJYOD;? igwdkYoifMum;&wJY yd#uwfpmay
awGeJY nDnGwv f Sw,fqkdNyD;awmYvnf; trSerf ,leJYOD;?
udk,Yftvdkvkd awmifawmiftDtDBuHpnfNyD;awmY rSev f S
NyDqkdNyD; twnfr,leJYOD;? jzpfykHtjcif;t&mudk BuHpnf
NyD;awmYvnf; trSev f kdY twnfr,leJYOD;? igESpo f ufo
abmuswJY t,leJYukdun f Dygayw,f qdkNyD;awmYvnf;
trSev f kdYtwnfr,leJYOD;? onfyk*¾Kd vfajympum; rSeaf y
vdrYfr,fqkdNyD; yk*¾Kd vftm;udk;txifBuD;Ny?D; (yk*¾v'd|mef
pGJNyD;)awmYvnf; trSev f kdY twnfr,leJYOD;? igwdkY udk;
uG,q f nf;uyfwJY q&morm;a[majymjyo qkH;rwm
trSeq f kdNyD;awmYvnf; trSev f kdY twnfr,leJYOD;-
tp&So d jzifY pdppfa0zefrjyKbJ trSerf ,lzkdY tcsuaf ygif;rsm;pGm nTef
jycJYygw,f/

aemufNyD; r,loifYwJYpum;-r,loifYwJYt,leJYywfoufNyD;
nTejf ywJYae&mrSm ]onft,l[maumif;vnf;raumif;bl;? rSev f nf;
rrSeb f l;? tjypfvnf;&Sw
d ,f? todÓPfrSe&f So
d lawGu uJY&JU½Iwcf sjyK

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


18 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

w,f? usiYfyGm;wJYtcg udk,ef JYwuGvlom;awG BuD;yGm;rI? csr;f omrI


r&Sb
d ;l vdkY udk,wf kid o
f v
d sif onft,lukd vufcu
H sio
Yf k;H zkYd roifb
Y ;l vdkY
omreftod&So d lawGawmif em;vnfatmif nTejf ycJYygw,f/

wqufwnf;rSmyJ ,loifw Y pYJ u;m;-,loifw


Y tYJ ,leyYJ wfouf
NyD; nTejf y&mrSm 'geJYtjyef onfvkdnTejf ycJYygw,f/
]tdkumvmrtrsKd ;jzpfaom rif;wdkY - þw&m;wdkYonf
ukokdvjf zpfuke\ f / þw&m;wdkYonf (aumif;\rSe\ f
[lvkd)? þw&m;wdkYonf tjypfr&Su d ke?f þw&m;wdkY
onf ynm&S(d todÓPfrSe&f So d l)wdkYonf csD;rGr;f tyf
uke\f / þw&m;wdkYukd jynfYpkHtyfukeo f nf&Sad omf?
aqmufwnftyfonf&Sad omf (rdrEd SiYfwuGvltrsm;wdkY)
tpD;tyGm;&Sjd cif;iSm? csr;f omjcif;iSmjzpfuke\ f / þodkY
vsif rdrwd kdYukd,wf kdiyf if odMuuke&f m\/
tdkumvmrrsKd ;jzpfaom rif;wdkY-xdkokdYoad om tcgürl
um; (xdkpD;yGm;&Sad Mumif;?csr;f omaMumif;) þukokdvf
w&m;udk jynfYpkHapí aeuke&f m\/}

'gaMumifY bk&mYw&m;eJYywfoufvmvsif q&mpOform;quf


oifMum;vmwmyJqkdNyD;awmY 'g[mtrSeyf JvkdY usaemfwkdY r,loifYyg
bl;/ bk&mYwynfYom0uyDopGm bk&m;ay;xm;wJY olYw&m;pHawGeJY
wdkuMf unfYrSom b,f[mbk&mYpum;? b,f[mbk&mYw&m;qdkwmudk

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 19

trSeof &d rSm jzpfygw,f/ onfvkd rpdrppfbJ raq;raMumbJ oifo


rQ Mum;orQtm;vk;H udk bk&mYw&m;vdkY trSe,
f cl v
YJ sif qGr;f qHxJ <uuf
acs;a&maewmawG ygvmrSm trSeyf J jzpfygw,f/

onfawmY bk&mYw&m;tppfr[kwb f J tppfew YJ w


l w
YJ &m; jzpfcYJ
vsif rdrw
d kYd aowyefoufwqk;H usiyYf mG ;ayrJv
Y nf; w&m;tjrif'óe
u rSm;aewmjzpfaevsif b,favmufusiYu f siYf 'ku©-qdkwmudkvnf;
rod? 'ku©-qdkwmudk todrSm;aeawmY 'ku©ucsKyfNidr;f &mqdkwmvnf;
trSm;awG jzpfaerSm aocsmygw,f/

trSm;awGukd trSex f ifusiyYf mG ;aevdku


Y awmY qif;&Jyifyef;wm
awGyJ tzwfwif useaf erSmjzpfNyD; b,fawmYrS Nidr;f csr;f rSm r[kwyf g
bl;? vGwaf jrmufrSm r[kwyf gbl;? vlYb0&Sio f efrSm r[kwyf gbl;/
onfw&m;awGukd usiYfyGm;vdkuv f sif cPwjzKwfavmufyJ Nidr;f csr;f
oa,mifa,mif? vGwaf jrmufoa,mifa,mif xif&ayrJY vlYb0u
awmY n§Kd ;ajcmufwmuawmY ajy;rvGwyf gyJ/ 'gaMumifY onfaeY
bk&mYw&m;qdkNyD; usiYyf mG ;aeMuwJY y&rw¬opömudk bk&mYw&m;aywHeJY
wdkuMf unfYcJYygw,f/

onfvkdwkduMf unfYwJYtcg y&rw¬tjrif[m bk&m;oQifryGiYf


ay:rDuwnf;u ay:xGe;f vmcJYwJY omoemytjrif jzpfygw,f/ 'g
aMumifY te&d,tjrif jzpfwJYtwGuf bk&m;oQifu cE¨mudk,f tqif;

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


20 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

&Jtyifyef;cHNyD; vlYtjzpfvlYb0n§Kd ;ajcmufapwJY y&rw¬'óetjrifeJY


usiyYf mG ;rIawGukd ]twåuv
d rxmEka,m* tpGe;f }-taeeJY ½dk;om;jzLpif
ol t&d,jzpfvkdolwkdi;f y,f&r,fYtpGe;f vdkY bk&mYw&m;tp "r®pMum
a'oemrSm nTejf ycJYwm jzpfygw,f/

'gaMumifY bk&mYtmabm*uszdkYqdkwm bk&m;oQifYw&m;udk


y#da0"qdkuNf yD;ol t&d,urS trSeo f rd mS jzpfygw,f/ olonfvkt d rSef
odwmuvnf; oluk, d wf kid f 'kut © &d,opömxdkuw f YJ 'kuu © kt
d ½Icx H m;
or®mr*¾iyf mG ;NyD;? 'ku©qkdwm'gyJvkdY olukd,w f kdif rsujf rif'|d odjrifNyD;?
olukd,w f kdif 'ku©jzpfaMumif;udk y,fNyD;? olukd,w f kdif 'ku©Nidr;f &mudk
qdkuaf &mufoljzpfygw,f/ ol[m 'ku©uvGwaf jrmufoljzpfygw,f/
Nidr;f csr;f oljzpfygw,f/ ud, k u Yf ,
kd yf ikd of l omoemwGi;f om; jzpfygw,f/

'gudk t*FkwK¬d &feud m,f? wduedygwf? jAm[®P0*f? oE´|d u d


edAÁmeokwt f p&Sod nfrSm umr½lyt½lyudavomw&m;awGukd udk,f
wdkiu f siYyf Gm;odjrify,fvkduwf mjzpfvkdY udk,wf kdirf suaf rSmuf'|d odjrif
cHpm;&wJY w&m;*kP&f nfajcmufyg;eJY wvk;H w0wnf;jynfpY w kH YJ 'kuc© sKyf
Nidr;f &mudk bk&m;oQif a[mMum;xm;wmawG renf;yJ &Syd gw,f/
'gaMumifY ]aoau©m "r®y'H oka'odwH ukoavm ykyær0d
yapówd }-vdkY ]t&d,jzpfwJY aou©yk*¾Kd vfomvsif bk&mYw&m;udk
"r®wt ¬ euf a&mufatmif aumif;pGmzGiEYf kid wf ,f}-vdkY qdkMujcif; jzpfyg
w,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 21

bk&mYw&m;[m t&d,opömav;yg;yJ jzpfygw,f/ bk&m;oQiYf


w&m;[m wpfykd'jf zpfap? wpf*gxmjzpfap? wpfokwjf zpfap? t&d,
opömav;yg;udkyJ today;ygw,f/ 'gaMumifY bk&mYom0ursm;u-
]bk&mYw&m;rSevf sif t&d,opömav;yg;u b,fvkdrS
rvGwb f l; ]pwkopö0ed rd kawåm"ar®memr ew¬d}-vdkY
rnfol wpfOD;wpfa,muf&JU tuefYtuGurf ½Sd twnfjyKxm;Mujcif;
jzpfygw,f/
'gaMumifY bk&m;&JUvkyif ef;[mvnf;-
]t&d,opömudk vlom;awG odjrif em;vnfusiYfyGm;
atmif a[majymoGeo f if qkH;rnTeMf um;wJY vkyif ef;
wpfckwnf;yJ}- jzpfygw,f/

2/ bk&mYw&m; "r®ppfukd b,fvkd&Sm&rvJ

'kw,
d ar;cGe;f jzpfwJY bk&mYw&m;udk b,fvkd½Sm&rvJ¿
tajztjzpf-
]bk&mYw&m;udk bk&m;a[mygVdawGrSm-a&SUaemufwl
wJYw&m;awGyJ jzpfjzpf? a&SUaemufrwlwJY pum;awGyJ
jzpfjzpf? w&m;*kP&f nfajcmufyg;eJY wdkupf pfNyD;awmY
om½Sm }-
vdkYom usaemf&SmawGUcJYwJYtwdki;f vdk&if;udk wdkwkdusO;f usO;f yJ ajz&rSm
jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


22 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

yrmtm;jzifY taz r&Sad wmYwJYtcsed rf Sm? vlawGukd ajymcJYwJY


tazYpum;awG usecf JYygw,f/ tazuvnf; vlom;awG&JU vGwf
ajrmufNidr;f csr;f wJY tusKd ;udk aqmifcw
YJ t
YJ wGuf vlawGEv
S k;H om;xJrmS
taz[m tNrJ ae&m,lxm;aeygw,f/ umvMumawmY tazYpum;
udk vufqifYurf;ajym&if;eJY tazYpum;awG[m rlvqdkvkdcsuu f ae
qefYusibf uftxd a&mufoGm;ygw,f/ tazY rlv qdkvkd&if; pum;
t"dyÜg,fukd usaemf b,fvkdaumuf&ygYrvJ¿

usaemfuawmY tazYajympum;awG ½Sad eygvsuf tazYtquf


quf wynfYawGu ]tazajymwmonfvkd}-vdkYajymwmudk trSev f kdY
r,lEkid yf gbl;/ bmjzpfvv
kYd nf; qdkawmY tazYpum;udk wdkupf &mpHwkwf
tazay;cJYvkdYygyJ/ tazYpum;jzpfaMumif; trSet f wGuf odkun f Te;f pm
cscJYvkdYygyJ/

]tazajymw,f}-qdkwYJ onfpum;wpfvk;H [m ]taz bmudk


ajymcsiw
f mvJ? taz b,fteufukd azmfneT ;f vdw
k mvJ}-vdYk em;rvnf
em;vnfatmif? onfwpfae&mrSm onftaMumif;eJY wpfrsKd ; ajymcJY
wmudk? aemufwpfae&mrSm tajymwpfrsKd ;eJY ajymwmeJY EIid ;f ,SOYfNyD;
em;vnfatmif qufpyf n§,d lygYr,f/

tazYwynfah wGu tazYpum; wqifjY yefajymMuwmudk taz


ajymw,f-qdkwmeJY EIid ;f ,SOMYf unfyh gYr,f/tazay;xm;wJY pHwkw?f taz

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 23

xm;cJYwJY olYpum;&JU t&nftaoG; pHEIe;f awGeJY wdkuMf unfhygYr,f/


n§Md unfyh gYr,f/ onfpw
H kw?f pHaywH? pHEeI ;f awGeYJ udkunf yD grS? odkupf m
tnTe;f eJY nDygrS tazYpum;-qdkwJY pum;wpfvkH;[m taz onft
"dyÜg,feJY ajymwmygvm;-vdkY aocsm*e em;vnfusiYo f kH;vdkY udk,wf kdif
tusKd ;xifygrS onfpum;udk ]tazYpum;}-tjzpf usaemf trSe, f rl ,f
jzpfygw,f/

onfpum;udk em;vnfNyDqkdvsif onftwdki;f pdkuv f kdurf wf


wyf tyfusrwfus vdkuef musiYo f kH;ygYr,f/ 'grS usaemfvnf; tazY
pum; em;axmif&musNyD; taz jzpfapcsio f vdk usaemf jzpfrSmyg/
'grSom tazYukd ylaZmf&m? jrwfEkd;&m? Munfnkd&ma&mufr,f r[kwf
ygvm;/ onfvkdrS r[kwv f sif tazajymwmr[kwb f JeJY tazYpum;
tjzpf em;axmifvsif tazYukd usaemfqefYusi&f m a&mufoGm;Edkiyf g
w,f/ onftcgrSm usaemf[m 0rf;wGi;f uef;u tjzLa&mifukd ]onf
vdkaumufaumufuav;}-vdkY rSwx f m;ovdk jzpfoGm;ygvdrYrf ,f/

wpfcgwke;f u- 0rf;wGi;f uef;wpfa,muf[m arG;uwnf;u


ta&mifawG olrodvkdY? olrsm;ajymoHMum;eJY tjzLa&mifukd odyNf yD;
odcsiaf eygw,f/ wpfaeYrSm olYvkd 0rf;wGi;f uef;r[kwbf J aMumif
awmifuef;aewJY olukd ar;ygw,f? ]tjzLa&mifqkdwm b,fvkdvJ}-
aygY/
aMumifawmifuef;uvnf; tjzLa&mif olrodawmY olrsm;

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


24 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

qDu olMum;zl;cJYovdk tjzLa&mifqkdwm AsKid ;f vdkyJ qGwq f wG jf zLw,f


-vdkY ajymvdkuw
f ,f/ 0rf;wGi;f uef;u AsKd if;rS rjrifb;l wm ]AsKd if;qdkwm
b,fvkdvJ} xyfar;awmY aMumifawmifuef;uvnf; rodjyefygbl;/

'geJY 0rf;wGi;f uef;u AdsKif;udkjrifbl;ygw,fqkdwJY onfhjyif


tuef;wpfOD;udk ]AsKd if;qdkwm b,fvkdvJ}-vdkYar;ygw,f/ onfawmY
onftuef;u 0rf;wGi;f uef;udk ]AdsKif;qdkwm onfvkd aumufaumuf
uav;}-vdkY qdkNyD; AsKd if;vnfyif;eJYwlatmif nmvufckHukdauG;NyD;?
wawmifukd b,fvufz0g;ay:axmufNyD; 0rf;wGi;f uef;udk prf;Munfh
cdki;f ygw,f/
onfawmY0rf;wGi;f uef;u ]tjzLa&mifqkdwm onfvkd aumuf
aumufuav;ygvm; }-vdkY trSm;udk trSm;rSe;f rodbJ trSet f jzpf ,l
vku d yf gw,f/

onfuaeY bk&mYpum;awGukdvnf; onftwdki;f vkyaf eMu


ygw,f/ ]tjzLa&mif[m aumufaumufuav;} tjzpf a&mufaeyg
NyD/ bk&mYpum;tppfawG[m t&d,opömrjrifbJ ajymaeMuwJY
aMumifawmifuef;awG? 0rf;wGi;f uef;awGaMumifY vlwkdi;f odvG,Ef kdif
wJY w&m;tjzpfuae r*fynm&Szd kdvyf nm&Srd S odEkdiw
f ,fqkdwJYtjzpf
a&mufoGm;ygw,f/ bmYaMumifYvJ qdkawmY vlwkdi;f eJY vufvSr;f a0;
oGm;&wm bk&mYpum;awGukd teuft"dyÜg,frSeaf tmif r,lEkdiMf uvdkY
yJjzpfw,f-qdkwm awGU&ygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 25

'gYaMumifY-
]bk&mYw&m;awGukd bk&mYw&m;r[kww
f JY te&d,t
zGiYfawGeJYyJ vufqifYurf; ESpaf ygif; ESpaf xmifausmf
onftwdki;f rSewf ,f-vdkY ,lvmcJYMuwm}-jzpfygw,f/

'gaMumifY bk&mYw&m;udk bk&m;ajymcJw


Y YJ pum;trSeef YJ teD;pyf
qk;H jzpfwYJ yXroH*g,emrSww f rf;vm edum,fig;&yf okwaf wmfawGrmS
yJ bk&mYw&m;tppfawGukd ½SmawGUr,f jzpfygw,f/
onfaeYrSmawmY qGr;f qHxJ <uufacs;a&mcHxm;&ayrJY <uuf
acs; b,f[mvJoad tmif pdppf z,fxkwEf kid v f sif qGr;f qHoefo
Y efaY v;
jyef&rSm rvGJygyJ? r[kwyf gvm;/

3/ acgif;aygif;rjzLwm qyfjymtjypf
ajym&vsif onfaeY bk&mYw&m; qdkwmawG[m bk&mYw&m;
&JU "r®w¬t&aumufukd t&d,opömtjrifeJY trSeo f Nd yD; zGiYfqkdxm;
wm r[kwb f ?J udk,o f xd m; wwfxm;MuwJY y&rw¬tjrifeYJ t"dygÜ ,f
teuftw¬ukyd J trSex f ifNyD;? vufqifu
Y rf; oifvmMujcif; jzpfw,f
vdkY pdppfawGU&SMd u&rSm jzpfygw,f/
onfawmY bk&mYw&m;tppfukd trSet f wdki;f rodMuawmYbJ
]trSm;Mumvsif trSejf zpf}-qdkovdk trSm;awGukd trSev f kyf odaeMu
wJY ]tjzLa&mifqkdwm onfvkd aumufaumufuav; tod}-eJYyJ
odaewJYtjzpf a&mufaeMu&ygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


26 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

onfvjkd zpfwt YJ wGuf Ak'b


¨ momuay;wJY pifMu,fr?I vGwf
ajrmufr?I Nidr;f csr;f rI-qdkwYJ qkvmbfeYJ Ak'b
¨ mom0ifawG vGaJ eMu&jcif;
jzpfygw,f/

'gaMumifY usaemftxufu wifjycJYwJYwkdi;f tpGJryg? qE´


tp½Swd YJ t*wdav;yg; rygbJ? "r®'|d mefusus pOf;pm;a0zefMuygvsif
usaemftygt0if ,aeYAk'¨bmom0ifxk[m bmomucdki;f wJYtwdki;f
odk;uav;awGvkd vnfpif;cHcg bmom&JUt,lcHxm;&wJY? bmom&JU
wynfv Y ufyg;ap? bmom&JU taptyg;awGG jzpfaeMu&wmudk awGU&
rSm jzpfygw,f/

onftjzpfukd b,fyk*K¾d vfrS jiif;qefEkdirf Sm r[kwyf gbl;/


onfawmY taptyg;b0qdkwm udk,u Yf k,
d f rydkiv
f kYd udk,bYf 0
udk ud,k rf ydik pf ;kd ygbl;/ olpY w
d ef YJ ud,
k u
Yf ,kd v
f kd jzpfaeawmY rvGwv f yfyg
bl;? rvGwaf jrmufygbl;? 0eftzdcHxm;&ygw,f/ onfawmY onft
jzpf[m tepfemBuD; epfemvSygw,f/
onfvkdajymjcif;jzifY usaemfYukd bmomw&m;udk bde;f tjzpf
jrifwYJ uGejf rLepfvkYd qdkMurSm jzpfygw,f/ usaemf uGejf rLepfr[kwyf g/
olwkdY&JU ypön;f rJYvlwef;pm;tjrif usaemfYrSm r&Syd g/ usaemfYtjrifu-
]]bmomw&m;qdkwm vlawGukd ]tjrifYjrwfqkH;vlY*kPf
&nfou d ©m}-udk ay;pGr;f ay;Edki&f r,f}}-vdkYyJ jzpfygw,f/
usaemf onfaywHeJYwkdi;f wmjcif;om jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 27

'gYaMumifY bk&m;oQiaf y;wJY wpfckwnf;aomqkvmbf jzpfw-YJ


]oHom&0¥ 'ku©awm armpew¬m,}
(0g) ]ouv0¥ 'ku©eó d &P}
(0g)]edAÁmeó opäu d &Pw¬m,}
(0g) 'ku©ead &m"t&d,opömudk rqdkuaf &mufjcif;}
(0g) ]edAÁmefukd rsuaf rSmufjyKjcif;}-qdkwJY
0#fqif;&Ju vGwaf jrmufNyD;? ½dk;om;pifMu,f-vGwv f yf Nidr;f
csr;f jcif;? udk,Yfukd,pf kd;ydkijf cif;--tp&Sw d JY qkvmbf r&wmeJYwlwJY
acgif;aygif; rjzLwm[m-
acgif;aygif;avQmfwJYvl&JU tjypfvm;¿
]"r®oabmw&m;-qdkwq YJ yfjym} raumif;wm? rrSew
f m&JU tjypf
vm;¿-
qdkwmudk ,aeY Ak'¨bmom0iftrsm; pOf;pm;odjrifMuygvdkY
pdppfa0zefEkdizf kdY usaemftoday; wifjyjcif; jzpfygw,f/

,aeY Ak'b ¨ mom oabmw&m;[m [dk;---twDawESpaf ygif;


ESpaf xmifausmf umvrsm;pGmuwnf;u tppftrSeu f ae ta&mtaESm
cHc&YJ NyD; jzpfygw,f/ onfawmY &[ef;awmfrsm;jzpfwYJ omoemY0efxrf;
awGuvnf; vufqifu Y rf; oifvmMuwJ?Y tmp&d,0g' onfoabm
w&m;awGukyd J tppfaq;tar;jref; r½S?d trSev f kyNf yD; udk,v
f nf;wwf
atmifoif? olu Y vkd nf; wwfatmif ydcYk scMYJ ujcif; jzpfygw,f/ 'gaMumifY
oabmw&m;qdw k YJ qyfjymurS raumif;wm? acgif;aygif;jzLwJq Y v
k mbf

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


28 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

b,frmS &Edkiyf gawmYrvJ¿ 'gudk a0a0zefzef pOf;pm;&rnft


Y csed t
f cg
a&mufaeNyD jzpfygw,f/

onfacgif;aygif;rjzLwm&JU Zmpfjrpfukd pdppfvsi-f


omoemY0efxrf;awGvnf; udk,w Yf m0ef udk,af usMuygw,f?
usaemfwkdYvkd Ak'¨bmom0ifawGvnf; wynfh'g,umwm0ef
tausyGef vGev f Ge;f ru tausyGev
f Gev f suf ½Sad eMuygw,f/ rvSL
oifYwmvSL? rcsD;ajr§mufoifYwm csD;ajr§mufeJY omoem&Sio f efatmif
a&avmif;&if;eJY aygif;yifawGudk ajrMoZmauR;aeMuwJYacwfudk
a&mufrSe;f rod a&mufaeMuwmudk awGU&rSm jzpfygw,f/
'gayrJY Ak'b ¨ momuay;wJY &dk;om;pifMu,fr?I vGwaf jrmufr?I
Nidr;f csr;f rI? ]&dk;om;pifMu,f,Ofaus;jrifYjrwfwJY tjrifYjrwfqkH;vlom;t
jzpf qkvmbf }-udkawmY Ak'¨bmom0iftrsm;pk r&Muygbl;/

'gaMumifY usaemfY aus;Zl;&Sirf sm;jzpfwJY q&mBuD;eJY "r®vrf;jy


q&mt&Si&f JU qdkqkH;rpum;rsm;udk jyefowd&rdygw,f/ usaemYf aus;
Zl;&Siq
f &mBuD;rsm;u atmufygtwdki;f qkH;rcJYygw,f-
(1) aus;Zl;&Siq f &mBuD;u jAL[mBuD;udk;ckukd pwifxal xmif
cJYwJY a,m*D OD;omoe('D;'kwOf D;om'if)&JU tqkH;trudk
atmufygtwdki;f nTejf ycJYygw,f/
],aeY omoemawmf[m txufum; atmuf½SL;
jzpfaeNyD}-qdkwmygyJ/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 29

t"dygÜ ,fu omoem&JUtajccHtkwjf rpfjzpfwYJ tajym


-tjyK-tae uHawG ,Ofaus;or®mvmatmif qdkqkH;r
yJYjyifay;wJY r*Fvm? arwåmpwJY tajccHusiYf0wfw&m;
awG[m oif,o l ?l usiyYf mG ;ol r&So
d avmuf enf;vmNyD;?
(bk&m;oQif tpGe;f tjzpf y,fckdi;f cJYwJY),aeY omoemY
txG#w f ifvkyif ef; jzpfaewJY orx-0dyóemvkyif ef;
awGukdyJ Ak'¨bmom0iftrsm;pku oif,l?usiYyf mG ;aeMu
w,f-vdYk qdv k ykd gw,f/ a&ravmif;oif&Y mrSm a&avmif;
aeMuw,fvkdY ajymvdk&if; jzpfygw,f/

(2) q&mBuD;uyJ aemufq&mwpfOD;jzpfwJY wpfacwfrSm


wpfa,mufxGe;f wJY yd#uwfawmfpmjyefyGJrSm 0#Houm
bGUJ &cJw
Y YJ q&mBuD; OD;a&Tatmif&UJ qk;H rpum;udk nTejf y
ygw,f/ tJ'gu-
],aeY omoemawmf[m qdki;f bkwo f moemtjzpf
a&mufoGm;vdrYfr,f}-vdkY qdkcJYygw,f/
t"dyÜg,fu ,aeYomoemawmfrSm bk&m;tqkH;tr
t&d,mw&m;tppfawG uG,af ysmufNyD; bk&m;tqkH;t
r r[kww f mawGu ]w&m;tjzpfeJY BuD;xGm;vmvdkY}
bk&mYw&m;qdkwm ]apwDqkdi;f bkw?f ausmif;uefZ&yf
qdki;f bkw}f -awGrSmyJ vrf;qkH;aevdrYrf ,f-vdkY qdkvkdwm
jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


30 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

aus;Zl;&Siqf &mBuD;rsm;eJY usaemfwk&Yd UJ "r®vrf;nTejf zpfwYJ q&m


t&Siu
f -
(3) ],aeYomoem[m tcGHyJ useaf wmYw,f}-vdkY qdkqkH;ryg
w,f/
t"dyÜg,fu bk&mY"r®ppfjzpfwJY t&d,opö"r®awG
aysmufqkH;NyD;? onf"r®ae&mrSm tqHacsmifaewJY? tqH
r&Sw d JY t"r®w&m;awG rif;rlaeMuvdkY tcGHyJuseaf wmY
r,f}-vdkY qdkvkdjcif; jzpfygw,f/

onftqkH;trawGukd aow¬Kcsvkduv f si-f ,aeY Ak'¨bmom


0ifrsm; bk&m;oQiaf y;csiwf YJ qkvmbfjzpfw-YJ 0#fqif;&Ju vGwaf jrmuf
NyD;? ½dk;om;pifMu,f-vGwv f yfNidr;f csr;f jcif;? udk,Yfukd,pf kd;ydkijf cif;-
-tp&Sw d JY qkvmbf r&wm[m-
]bk&mYw&m;tppf uG,af ysmufaeNyD;? bk&mYw&m; r
[kwwf mawGukd bk&mYw&m;vkyNf yD; usiYfrSm;aeMuvdkY}-
qdkwmudk awGU&rSm jzpfygw,f/

'gaMumifY udk,,Yf x
l m;wJwY &m;? udk,u
f siyYf mG ;aewJw
Y &m;[m
]bk&mYw&m;tppf [kw-f r[kw}f - jyefppfMuzdkY vdkaeNyD r[kwyf gvm;/
onfvkd rpdppfrMd uvdkY ]"r®}-xifNyD; usiYfaewmawG[m? ]t"r®}-
awGjzpfaevdkY usaemfwkdYwawG bk&m;ay;wJYqkvmbfukd r&Mujcif;
jzpfw,fvkdY usaemfqkdjcif; jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 31

4/ udk,&f wJYw&m;udk jyefrppfrMd u

,aeYrmS usaemfwk[ Yd m a&m*gtemudk rodbJ aq;udk t&rf;


aomufvkduv f sif &Sw
d JYa&m*g raysmufwJYtjyif ydkrkdonf;xefvmNyD;?
r&Sad o;wJYa&m*gyg tqpf&vmwwfwJYtjzpf a&mufaeMuygw,f/
udk,YfrSmjzpfwJYa&m*gudk rodbJ aq;q&m&rf;uku ]aomufvkdu-f
aomufvkdu}f -qdkwmeJY a&m*gaysmufcsiv f eG ;f vdkY aq;aomufvkduo f l
yrm? udavoma&m*gtaygif;u vGwaf jrmufcsiw f JY usaemfwkdY[m
udk,Yrf Sm bmudavoma&m*g &Sad ewmudk rodMubJ? orx0dyóem
pwJY aq;awGukd rqifrjcif aomufokH;rdMuvdkY? udavoma&m*gqdk;
u vGwaf jrmufrIukd r&MuonfYtjyif? r[*¾w b0'ku©awGxJrSm
w0JvnfvnfeJY r&Sad o;wJY a&m*gudkyg tydkqk &aeMujcif; jzpfyg
w,f/ aygYapvdkvkYd aMumif&kyx f k;d rdygw,f? aq;aMumifaY v;wJY tjzpf
udk usaemfwkdY a&mufaeMu&ygw,f/

tcsKd Uaom Ak'¨bmom0ifrsm;u orxbm0emudk yGm;vdkYjzpf


ap? 0dyóembm0emudk yGm;vdkjY zpfap ]pdw&f UJ Nidr;f csr;f rI? udk,&f UJ at;
csr;f rI}-av; &vdu k w
f m &Srd mS jzpfygw,f/ onftjzpf[m aq;rSm;wdu k f
rdayrJY wcP a&m*goufomwmudkyJ a&m*g Zmwdtjrpfjywfw,f
xifaerdjcif; jzpfygw,f/ 'gaMumifY onfyk*K¾d vfrsm;[m udk,Yt f jyKeJY
tjzpfukd ra0zefrqifjcifawmYbJ ]igawmY bk&m;ay;wJY qkvmbfukd
&NyD}-vdkY qdkcsif qdkMurSm jzpfygw,f/ odkYaomf wu,fYtjzpf[m

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


32 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

uRrf;usiw f JYaq;q&mtjrifrSm a&m*gu tjrpfrjywfwJYtjyif aemuf


xyfa&m*gopfwpfckyg xyfwkd;&vmawmY a&m*gZmwdtjrpfjywfzkdYu
ydkNyD;cufcJrSm jzpfygw,f/

'gaMumifv
Y nf; (ArmjynfrmS )a&S;u t&d,mvdkY orkwcf MH u&
wJY yk*¾Kd vfawG[m orx0dyóemtvkyaf wG vkyNf yD; edAÁmef&NyDvkdY
txif&Scd JYMujcif; jzpfygw,f/

onfyk*K¾d vfawG[m olwkdY odxm;&xm;wJY w&m;awGukd bk


&m;oQiaf [mwJY ]avmukwå&mw&m;tppf [kw-f r[kw}f -ud, k o
f x
d m;?
wwfxm;wJY pmayynmeJY wdkuq f kdiaf 0zef pdppfrMd uyg&JUvm;¿
wpfenf;ajym&vsif 0dbZÆ jyKMuyg&JUvm;¿
wpfrsKd ;qdk&vsif a,medaomreodum& jyKMuyg&JUvm;¿

wdkuqf kdif ppfaq;Muygw,f qdkvsiv f nf;-


bk&m;y,fckdi;f wJY y&rw¬"r®tjrifeJY rppfbJ t&d,"r®tjrifeJY
ppfwm [kwyf g&JUvm;¿ aemufqkH;-
bk&m;xm;cJYwJY "r®aywHeJY tm;vkH; pHukdu0f ifyg&JUvm;¿
wpfckwav r0ifwmrsm; ½Srd aebl;vm;¿
wu,faum udavomtm;vkH; tjrpfjywfyg&JUvm;¿
ponfjzifY usaemfar;cGe;f xkwcf siyf gw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 33

'gaMumifY onfyk*K¾d vfawG &xm;odxm;wJY w&m;awG qdkwm


[m-
]b,f &[ef;½Siv
f l omreftod&So
d lurS acszsuv
f kdY
r&wJY? tar;jref; tpdppfcHEkdiwf JY? w&m;*kPaf wmf
ajcmufyg;eJY udkun
f DwJY? ]t&d,opömav;yg;} txJ
0ifwJY w&m;"r®ppf [kww f ,f} -vdkY 0efcHEkdiMf uygYrvm;}
vdkY usaemf oHo, 0ifryd gw,f/

usaemfuawmY toifcH&wJY Ak'¨bmom0ifwpfOD; taeeJY


toifcHxm;&oavmufeJYyJ wdki;f wmNyD; ]bk&mYw&m;}-udk r&rae
½SmcJYygw,f/
usaemf w'*FNidr;f csr;f wJY w&m;qdkwmudkawmY awGUcJYygw,f/
pdwuf kNd idraf eatmifjyKNyD; bmudkrQ rawG;rawm tm½krH jyKvsif
tm½kHeJY udk,Yfpw
d ef JY wxyfwnf;uswJY tcgrsKd ;rSm anmif;nmudkucf J
qif;&Jyifyef;wJY a0'emawG aysmufoGm;wJYtxd okcudk cHpm;&zl;yg
w,f/
'gudk a0'emwduúrw&m; ajymrvm;¿
'g bk&m;oQifay;csiw f JY qkvmbfvm;¿
r[kwaf Mumif; usaemfawGU&ygw,f/
bmjzpfvkdYvJqkdawmY pdwu f kdNidraf tmif xde;f Edkiw
f ke;f om onf
csr;f om&NyD;? onftvkyf rvkyaf wmYwmeJY ylyifaomu Asmyg&awGeJY
jyefBuKH&ygw,f/ onfawmY onfcsr;f omudk usaemf jyefppfygNyD/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


34 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

]igYrSm avmbawG tvsiu f xuf ydkenf;oGm;ovm;¿


ig[m pdwjf refwJYolwpfa,muf? igYrSm a'goawG tvsiu f
xuf ydkrsm; enf;oGm;ovm;¿
ig onftvkyef YJ tvsiuf xuf bmydkNyD; todwk;d vmovJ¿}
ponfeJY usaemfYtjzpfukd usaemfjyefqef;ppfcJYygw,f/

onfw&m;tvkyq f kdwmav; vkyw f ke;f cPyJ avmb? a'go


awGqw kd m cPikyaf ewm/ ajym&vsif tjyiftm½kaH wGukd igYqD rvmeJv Y Ykd
pdwef JYxed ;f xm;vdkYom? pdwuf kd pdwef JY zdEySd x
f m;wke;f cPom avmb?
a'gopwJY udavomawG cPikyfaejcif; jzpfygw,f/ pdwfudk
txde;f tuGyrf &Sd vTwaf y;vdkuw f meJY tjyiftm&kHawG tifeJYtm;eJY 0if
vmvdkY rlvuxufawmif avmb? a'go tp&Sw d YJ udavomyrmP
ydkBuD;vmwmudk BuKHzl;wJYolwkdi;f awGU&rSm jzpfygw,f/
NyD;awmY toifcHxm;&wJY Ak'¨bmom0ifwpfOD; taeeJYvnf;
]r*f}-qdkwm wpfcgusxm;vsif aemufjyefjzpfwm r&Sad wmYbl;}-vdkY
vnf; Mum;zl;em;0uvnf; &Sx d m;awmY udk,Yv f kyw
f JY tvkyef JY udk,Yf
rSmjzpfaewmawGu odxm;wmeJY rudkub f ;l jzpfjyefygw,f/ 'gaMumifY
onftvky[ f m bk&mYw&m; r[kwEf kdib f l;-vdkY usaemf oHo,0ifrd
jcif; jzpfygw,f/
onfawmY-
usaemf tck&xm;wmu bmw&m;vJ¿
bk&mYw&m;tppfu b,fvkdrsKd ;vJ¿

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 35

ponfeJY tawG;awG jzpfvmNyD;? ]bk&mYw&m;tppf}-udk odzkdY tbd


"r®mpwJY bk&mYw&m;awG avYvm&r,fvkdY? usaemfolrsm;qDu Mum;
xm;&ovdk tawG; jzpfryd gw,f/

tbd"r®mavYvmNyD;awmY udk,fYtjzpf udk,fjyefppfwJYtcg


udk,Yftvkyaf wG[m psmeftvkyaf wGvkdY ryD0kd;0g; odvm&jyefygw,f/
'gbk&m;ay;wJY qkvmbfr[kwyf gbl;/
]psmefawGukd bk&m;oQifu ]'ku©H awblruH 0¥H}-vdkY
nTeMf um;qkH;rcJYw,f }-r[kwyf gvm;¿

'gaMumifY w&m;pmtkyq f kdwmawG usaemf r&rae &SmazG


zwf½Ijyefygw,f/ a&;wJYpma&;q&m&JU twåaemrwdukdvkduNf yD; bk&mY
ajympum; qdkwmawG[m wpfae&meJYwpfae&m rwlwmawGU&jyefyg
w,f/ tcsKd Ursm; qefYusib
f uf pum;awGtxdawmif jzpfaewmrsm;
zwf½IavYvm od&&Sd jyefygw,f/

onftjzpfukd omreftod&w Sd JYvlawGawmif a0zefEkdiaf eyg


w,f/ bmYaMumifYvJqkdawm 'g ]t&d,opötjrif aysmufaevdk}Y
jzpfygw,f/ bk&mYw&m;awGukd y&rw¬tjrifeYJ jyefvnfziG qYf kad &;om;
xm;wJY pmjyKq&mawGu ]bmPuaqmifawG&JU aqmifxm;wJY tvdk
twdki;f rSww
f rf;jyKxm;wm}-vdkY ajz&Si;f Muygw,f/ bk&mYw&m;[m
bmYaMumifY qefYusibf uft,ltjrif ESpcf k jzpf&rSmvJ¿ bk&mYw&m;

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


36 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

rSev
f sif t,ltjrifwxyfwnf; wom;wnf; jzpf&rSmaygYvkdY usaemfY
todtjrifu apm'u wufaecJYygw,f/

aemuf q&maumif;trSD&vdkY-
]bk&mYw&m;tppf odcsiv f sif bk&m;oQifqD oGm;NyD;½Sm
&r,f}-vdkY qkH;rygw,f/
'gayrJY bk&m;oQifu vGeaf vNyDjzpfawmY t&d,opöw&m;
odjrifwYJ q&mt&Si&f UJ nTeMf um;csuef yYJ J bk&m;oQifw
Y &m;awGukd oH*g
,emwifxm;wJY ]"r®0ed ,}-awGrmS yJ bk&mYw&m;tppf qyfjymaumif;
udk usaemf ½SmcJYygw,f/

oyÜL&doolawmfaumif;udkvnf; aus;Zl;½Sif q&mBuD;rsm;&JU


Oyedó,eJY qnf;uyfcJYNyD; olYxHu bk&m;oQif&JU "r®w¬ukd em;vnf
atmif emMum;-qifjcif a0zef pdppfcJYygw,f/

usaemf ½SmcJYwJYtwdki;f wifjy&vsif qyfjymaumif;&zdkYtwGuf


oJqyfjymawGukd txyfxyf ppfNyD;½Sm&ovdk bk&mYw&m;tppf ]"r®w}¬
t&rSezf kdUu oH*g,emwif edum,fig;&yf "r®eJY0ed ,awGrSmyJ ]b,f
[m bk&mYw&m;tppf jzpfrvJ}-pdppf avYvmcJYygw,f/
edum,fig;&yfu rZÑdredum,f? oH,kwåeu d m,f? t*Fkw¬Kd &feJY
ck'´uygX? £wd0kwåuygVdawmf ponfrSm bk&mYw&m;tppf jzpfEkdif
wmawG ajrmufjrm;pGm awGU&ygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 37

'DCedum,frSma&m? oH,kwåeu d ,frSmvnf; ppf,lwwfvsif


qyfjymaumif;awG renf;ygbl;/ t*Fkwå&edum,frSmvnf; tvm;wl
ygyJ/ ck'´uedu,frSmu yXroH*g,emwif ygVdawGukdyJ ,lvsif
trSe&f zdkY rsm;r,f jzpfygw,f/ usaemfppd pfcJYw,fqkdwJY ygVdawmfawG
qdkwJY pum;tm;vkH;[m yd#uwfjrefrmjyefawGukd qdkvkdwm jzpfyg
w,f/ usaemf ygVdruRrf;ygbl;vdkY a&SUrSm0efcHcJYNyD; jzpfygw,f/

bk&mYw&m;tppf [kw-f r[kwf a&SUpmeJaY emufpmudk wdkuq f kid f


cJyY gw,f/ wl&mrsm;udk wpfp?k rwl&mrsm;udwk pfpk - pkNyD; b,ftpk[m
bk&mYw&m;jzpfEkid rf vJ¿ bk&m;csay;xm;wJY odkupf m? wpfenf;tm;jzifY
w&m;*kP&f nfajcmufyg; aywH? t&d,opömav;yg;aywH? umvmr
okwaf ywH tp&Sw d JY aywHawGeJY udk,Yftod &So
d avmuf wdki;f xGmppf
aq;cJYygw,f/

usaemfYawGU&cSd sut
f &uawmY yXroH*g,emwifwJY tydki;f rSm
bk&mYw&m;awG tygrsm;ygw,f/ 'gawmif ,aeYumva&mufawmY
tjznfYtpGuaf wG awGU&jyefygw,f/ aemufykdi;f oH*g,em rSww f rf;
awGrSm aemufom0uawGu bk&mYw&m;tjzpfeJY jznfhxm;wJY t&d,
rjzpfapwJY om0ubmodwawGu rsm;vSygw,f/ onftaMumif;udk
oD[kdVaf &; 0ifukd;0ifrSm avYvmvsif awGUEkdiyf gw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


38 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

usaemf qnf;uyfcJYwJY oyÜL&doolawmfaumif; q&mt½Sif


u bk&m;oQif&JU w&m;awmfawGukd bk&m;oQifYtvdkus tmabm*
qdkuaf tmif }"r®w¬}-odzkdY&mudk onfvkd nTeMf um;cJYygw,f/ ESpo
f uf
EdkiMf uvsif ,lEkdiyf gw,f-
]'ku©? 'ku©ork',?'ku©ead &m"? 'ku©ead &m"*grdeD
y#dy'g r*¾rsm;qdki&f m t&d,opöÓPf? t&d,udpö
ÓPf? t&d,uwÓPfrsm; &½SNd yD;ol jrwfpGmbk&m;
ESiYf om0uBuD;wdkY\ bmodw"r®ygVdu ajymqdkcsuf
rsm;udk t&d,opöÓPfr&ao;ol b,folwpfOD;OD;\
tulrS rygbJ? bmodw"r®ygVdu b,folYajymae
onfjzpfap zwfrSwo f l rdrt
d m; ajymaeonfhtvm;
emMum;í? bmodw"r®ukd y&awmaCmo t&,l
&ef jzpfonf/
þa[majymcsurf S pum;vkH;\ pum;euf rxif
vsif tjcm;tjcm; a[majymcsurf sm;rS pum;vkH;\
pum;eufrsm;ESiYf csOhfpuft&,l&ef jzpfonf /
t&d,opöÓPfr&½So d l\ tuljzifY pum;euf r
½SmbdkYum; ta&;tBuD;qkH; jzpfonf/ t&d,opöÓPf
r&ol\pum;onf omoemyrSpum; jzpfaomaMumifY
jzpfonf/ omoemwGi;f rSpum;\ pum;eufukd om
oemyrS pum;wdkY\ pum;eufjzifY vkH;0jznfhqD; rGr;f
rHí r&MuaomaMumifY jzpfonf/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 39

jrwfpGmbk&m;ESiYf om0uwdkY\ bmodw"r®ygVdwkdY


ü t&d,opömtodÓPf r&ao;olwkdY oGi;f xm;aom
bmodw"r®tcsKd Uvnf; ½SEd kdio
f nf/
t&d,opöbmodwwdkY\ twGi;f ü wpfpw d w
f pfzJY
pum;rsm; yg0ifaeonfvnf; ½So d nf/ þt&mrsm;udk
trsm;pkt&d,opö a[mcsurf sm;ESiYf n§íd rnDonf
udk pGeYfxkwaf vYvm emMum;&ef jzpfonf }/

'gaMumifY usaemfi,fpOfb0upNyD; ,aeYtxd trSew f &m;eJY


ywfoufNyD; pdwu f l;jzpfvmykH? ½SmazGcJYykH? rd½kd;zvm Ak'¨bmomtpOf
tvmxJrmS epfaeyk?H t&d,opömudk odNyD;ol oyÜL&doolawmfaumif;
trSD&wJYtcg epf&muae xdk;xGuv f mykHukd? bk&m;oQif&JU or®mvrf;
pOfeJY ,SOçf ,SONf yD; aqG;aEG; wifjyoGm;ygYr,f/

pm½Iorl sm; ,aeY y&d,wfy#dywf tpGu


J if;pGmeJ?Y ESvk;H BuD;BuD;
xm;NyD; usaemfwifjywmudk avYvmMuapcsiyf gw,f/ qef;ppfMuapvdk
ygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


40 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

tcef;(2)
avmutrSew
f &m;ESiYf usaemf

5/ i,fpOfb0

usaemfYukd yJcl;wdki;f ? u0NrdKUe,f? ppfawmif;jrpfeJY ra0;wJY


ESr;f awmif;aus;½GmrSm tvHeDawG tkypf kd;aepOfumvu arG;ygw,f/
toufajcmufESprf Sm tzdk;tzGm;eJY yJcl;NrdKUay:a&mufygw,f/ i,fi,f
touf&SpEf Sp-f udk;ESpaf vmufrSm yJcl;arSmu f efqkd½S,vf pf&yf rlvwef;
ausmif; wwd,wef;? pwkww ¬ ef;rSm ausmif;tkyqf &mBuD; OD;xGe;f ½Sed f
&JU oGeof ifrIeJY wausmif;vkH; "r®pMumudk tvGw½f GwEf kdio f nfxd &
Muygw,f/q&mBuD;[m yifpif,Nl yD;aemuf &[ef;0wf?xGu&f yfayguf
vrf;vdkuNf yD;? tckawmY uG,v f Gew
f m MumNyD jzpfygw,f/

usaemfwkdY wausmif;vkH; &Sp&f ufOykoef JY vjynfhvuG,af eY


awGrSm a½Tarmfa"mapwDawmf ta½SUbufwefaqmif;rSm 0wf½GwMf u
ygw,f/ usaemf toufq,fYajcmufESpf wuúokdv0f ifwef; atmifwJY
txd onf0wfukd aqmif½Gucf JYygw,f/ 'gawG[m usaemf toifcH
cJY&wJYtwdki;f bmom&JUt,lcH&wJY Ak'¨bmomtjzpfukd &Si;f jyjcif;jzpf
ygw,f/

usaemfYvkdyJ rd½kd;zvmAk'¨bmom0if tm;vkH;[m i,fpOfu

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 41

rdbq&morm;rsm;&JU oGeo f ifqkH;rrI atmufrSm udk,Ef Spo f ufonf


jzpfap rESpo
f ufonfjzpfap? udk,f em;vnfoabmaygufonf jzpf
ap? em;rvnf oabmraygufonf jzpfap? onfb0udk tm;vk;H jzwf
oef;cJYMu&wmcsn;f r[kwyf gvm;/ rdrt d odÓPfeJY a0zefqef;ppfNyD;
onftod[m trSe?f onftvky[ f m trSet f vky-f vdkY odcJYMu&wm
r[kwyf gbl;/ olrsm;rSev
f kdYom udk,rf Secf JYMuwmawGom rsm;w,f r
[kwyf gvm;/ udk,u
f rrSeb f ;l xifNyD; jiif;vsiv f nf; udk,yf J wpl;xdk;
wapmufuef;? bk&m;w&m; r&So d ?l rdpäm'd|v
d kYd uifyeG ;f twyfcMH u&wm
r[kwyf gvm; cifAsm/

6/ raumif;usiYfrsm;

usaemf ajcmufESpo
f m;avmufrSm Zmwd½GmrSm tzdk;tdyx f Ju
tvG,af wGUvkdY aiGajcmufusyf tzdk;rodatmif yXrOD;qkH; p,lcJYwm
rSwrf yd gw,f/ ok;H wef;-av;wef;wke;f u tzdk;0Sux
f m;wJY ae&muaiG
wpfq,fwefawG tzdk;udk todray;bJ ,lNyD; rkeY0f ,fpm;wm? pmtkyf
awG0,fcJYwmawGu pNyD; usaemf[m tvG,&f vsif ,lcsiw f JYnmOf
wqifYxufqifY yrmPa&m? b,fvkd,l&r,fqkdwJY twwfyg wpf
Budrxf ufwpfBudrf jrifYjrifYNyD; nmOfuyfcJYygw,f/

onftod[m tck jyefpOf;pm;qifjcifrS jyefo&d wJY todawG


jzpfygw,f/ onfvkdtodawGukd vlwkdi;f jyefqifjcifokH;oyfvsif od

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


42 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

Ekid Mf uwmcsn;f yg/ udk,Yfukd udk,f rvdrpf wrf;aygYcifAsm/ vlwkdi;f


udk,YfnmOfqkd;udk jyefpOf;pm;vsif jyufjyufxifxif jyefjrifrSmjzpfyg
w,f/

7/ pmtkyaf umif;rsm;&JUwefzkd;

usaemf ajcmufwef;? ckepfwef;a&mufawmY yJcl; jyefMum;a&;


pmMunfw h ku
d uf iSm;&rf;zwf½&I wJY ZmwfBuD;q,fbUJG ? 550Zmwfeyd gwf
ykHjyifawG? rPduk@v0w¬K? ,o0¹e0w¬K? armfyDq&mode;f BuD;&JU
aESmif;jzpfpmwrf;? ,sav;vk;H ykjH yif? ayg&mP'DyeDpwJY pmtkyaf umif;
tajrmuftjrm;/ ppfukdi;f OD;bdk;oif;&JU irJuRef? wefeufrif;? tp&Sw d JY
0w¬Kaumif;awG/ yDrkd;eif;&JU ol&Jaumif;okH;a,muf? ae&D&D-ponf/
'*keaf ½TrQm;&JU pdwx
f m;0wð? jrLcdk;a0a0? vufxufawmfBuD;-ponf/
a½TOa'gif;&JU ½lyeE´?D ½lyuvsmPD? tdkiAf if[k-d ponfeYJ tjcm; pmtkyf
aumif;awG&JU a,musmf ;aumif;tjzpf qkH;ray;wJY Edkiif Hjcm;bmom
jyef 0w¬KawG? udk,w f kdiaf &;0w¬KawGeJU tjcm;pmtkyf tajrmuftjrm;-
-ponfaMumifY udk,u Yf k,
d u f kd qk;H rwwfvmNyD; tvG,&f vsif ,lwwf
wJYnmOfukd raumif;rSe;f odNyD; wjznf;jznf; azsmufcJYygw,f/

'gayrJY Ak'¨"r®ppfukd pawGU&onftxd tvG,&f vsif ,lcsif


wJYnmOf tuif;raocJYygbl;/ udk,Yu f kd,Af [dkjyKNyD; onftvkyv
f kyrf d
vsif igY-raumif;ajymcH&rSm? igY-odu©mawGusrSm? igY-rdbaqGrsKd ;

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 43

q&morm;awG pdwq f if;&Jyifyef;MurSm? tuJ&Y UJ c&H rSm-ponf awG;qNyD;?


xde;f csKyfxm;Edkiv
f kdYom taumif raygufwmvdkY udk,Yfukd,jf yefjrifcJY
ygw,f/
(t&d,"r®ukd odNyD; udk,Yu f Hukd jyefqef;ppf a0zefwJYtcgus
rS 'g[m tEko,udavomwPSm tjrpf rjywfwmvdkY od&ygw,f)

8/ avmu&JUtrSew
f &m;udk odcsiNf yD

toufq,fYokH;ESp?f q,fYav;ESpaf &mufawmY onftvG,f


&csiv f kdcsiw
f JYnmOfukd b,fvkd tuif;aoatmif vky&f ygYrvJeJY-
]avmuBuD;rSm ]trSew f &m;qdkwm bmvJ¿}-vdkY
usaemf tawG; paygufvmygw,f/
onfaemufawmY olrsm; wpfckckay;wdki;f rqef;rppfbJ t
vG,w f ulcsujf cif; r,lwwfwn YJ mOfvnf; pNyD; &vmygw,f/ aemuf
NyD; rlvwef;wke;f u oli,fcsi;f awG&JU tptaemuftajymiftavSmif
cH&vdkY udk,Yfukd,f odrif ,fpwd ef JY vlawGukd r,kHwJYpw
d ?f t&m&mrSm
r0HYr&JeJY aMumufpw d v
f nf; tjrpfw, G v
f mygw,f/ 'gaMumifY usaemfY
rSm oli,fcsi;f taygif;toif;awG enf;vSygw,f/ jrifjrif&mudk
rausreyfeJY wGe;f vSecf sipf w d v f nf; aygufvmygw,f/ usaemf&JU
vlawmrwdk;wJYpw d f tpeJY vlawGukd rauseyfwJY a'gopdw&f JU rlv
ZmpfjrpfawGukd jyefwl;azmfjyjcif; jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


44 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

vli,fqdkawmYvnf; Zmwfvdkuft&mxm;NyD; udk,fYb0rSm


twk,l&rnfholukd ½Smygw,f/ ajcmufwef;rSm udk&if0wfutxGuf
usaemf onfvkdpOf;pm;cJYygw,f/ vli,fwkdi;f onft&G,rf Sm pdwf
"mwfzNYHG zKd;umpjzpfvkYd udk,t
Yf m;udk,u
f k;d NyD; avmuudk pl;prf;csiMf uwJY
t&G,af wG jzpfvkdY onftawG;tjrifawG jzpfMuwm vl&JU"r®wm?
vl&Y UJ pdwo f bm0 jzpfygw,f/ onft&G,[ f m ]trSew
f &m;udk tjrwf
Edk;qkH;t&G,v f nf;} jzpfygw,f/

]ig;&mYig;q,f edygwfawmfZmwfeYJ ZmwfBuD;q,fbUJG u bk&m;


avmif;udk udk,Yfb0&JU erlem Zmwfvkdut f &mrSm xm;&vsif aumif;
rvm;¿
usaemf i,fi,fupNyD; vGwv f yfa&;zcifvkdY odvmcJY&wJY
Adkvcf sKyfatmifqef;udkyJ olyY kpH ,
H Nl yD; udk,bYf 0&JU erlem Zmwfvku
d t
f &m
xm;&vsif aumif;rvm;¿ a0cGJr& jzpfcJY&ygw,f/

onfwke;f u toufq,fYwpfESp?f q,fYESpEf Spyf J ½Syd gOD;r,f/


yÚörwef;rSmwke;f u jrefrmpmrSmoif&wJY ra[mo"Zmwfawmfu
ra[mo"ynm&Su d kdyJ udk,Yb
f 0Zmwfvkduaf e&m xm;csijf yefygw,f/
ajcmufwef;uae e0rwef;xd jy|mef;jrefrmpmrSm ra[mo" Zmwf
awmf rygayrJY onfpw d u
f raysmufygbl;/ wuúokv d 0f ifwef;usawmY
ra[mo"Zmwfawmfukd jyefNyD; oif&jyefawmY ]ra[mo"vdk ynm&S-d
jzpfcsiv
f kdY-

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 45

]avmu&JU trSew f &m;qdkwm bmvJ¿}-


qdkwmudk usaemf ½SmcJYjcif; jzpfygw,f/
aemufNyD;-
]ig[m &dk;om;ajzmifYrwfol? rvdrrf aumufol?
ig;yg;oDvvkHoljzpf&r,fvkdY qkH;jzwfcJYygw,f}/

usaemf[m ajcmufwef;-ckepfwef;avmufu &cJYwJY todawG


eJY udk,u Yf k,
d u
f kd vlaumif;av;jzpfatmif ig;yg;oDvudk twwfEkid q f ;kH
vkNH cKHatmif xde;f cJyY gw,f/ olck;d nmOfuawmY uyfaeqJyJ jzpfygw,f/
usaemfom udk,Yt f odav;eJY rxde;f wwfcJYvsif onfaeY usaemfYtjzpf
[m 'dki, f mabmvpfqkdwJY urÇmYolckd;BuD;xufawmif tqifYjrifYrm;
pGm cdk;wwf0Suw f wf vdrwf wfaumufwwfr,f xifygw,f/

wuúokdv0f ifwef; wufa&mufaeqJrSmyJ arNrdKUtu,f'rD


0ifcGiYf ajzqdk atmifjrifygw,f/ tJonfwke;f u vlawGajymaeMuwJY
]tu,f'rD wuf&r,f}-qdkwmudk t*Fvyd pf mnYw H YJ usaemf[m ]arNrdKU
ppfwuúokv d }f -udk ajymwmrSe;f rodcyYJ gbl;/ ]wuúokv d 0f if pmar;yGJ
ajzwJYtcg taxmuftuljzpfr,f[}-qdkNyD; 1965ck'DZbFmvrSm
onf0ifciG pYf mar;yGuJ kd oGm;ajzcJyY gw,f/ 'gvnf; oli,fcsi;f tqG,f
aumif;vdYk jzpfygw,f/ arNrdKUukd tck ]jyifO;D vGi}f -vdYk trnfajymif;xm;
ygw,f/ usaemfwkdYu EIwu f sKd ;aevdkY ]arNrdKU}-vdkY cHwGi;f awGUpGmeJY
ac: wmudk em;vnfay;apcsiyf gw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


46 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

arNrdKUausmif;wufawmY ausmif;roGm;rD usaemfY btdk(tzdk;)


udk ]ig;yg;oDvrSmwwd,eJY aemufq;Hk odum© yk'f ESpyf g;udk wpfoufv;Hk
rvk-H vkaH tmifxed ;f ygYr,f}-vdkY uwday;cJyY gw,f/ onfuwdtwdki;f
onfaeYxd wnfcJYygw,f/

onfvkd uwd xde;f Edkiw


f muvnf; i,fpOfu btdkeJY q&m
orm;rsm; tqkH;treJY zwfcJY&wJY pmaumif;ayrGeaf wG&JU-
]a,mufsm;qdkwm uwdwpfvkH;ay;NyD;vsif aocsiaf o
oGm;ygap? uwdwnf&r,f? a,musmf ;qdkwm rvdrrf
aumuf&bl;?ajzmifYrwf&r,f/ b,fol b,favmuf
f &m;rysu&f bl;}-
w&m;ysuyf suf udk,w
qdkwJY toGeo
f ifcH&wJY todawGaMumifY jzpfygw,f/

1966ckESpu f pNyD; arNrdKUausmif;wufaewke;f vnf; udk,Yu f


wdtwdki;f ig;yg;oDvudk twwfEkdiq f kH; twdtus pmtkyBf uD;twdki;f
xde;f jcif;jzpfawmY usaemf[m oli,fcsi;f awGMum;rSm vlYcGpm jzpfcJYyg
w,f/
arNrdKUausmif;u oifay;wmuvnf; ]½dk;ajzmifYol jzpfygap
(Be Honourable )}ygyJ/ avmurSm vlvkyzf kdY taumif;qkH;enf;udk
oifay;wmjzpfvkdY ausmif;awmfBuD;u oifMum;ay;csuu f kd oif
Mum;ay;csut f wdki;f rpdrppf ra0zefb?J 'g aumif;wJo Y ifMum;csu-f
&,fvkdY rrSw d rf okef vdkuef musiYfokH;cJYygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 47

onfaeYawmY onfoifMum;ay;csuu f kd t&d,opötjrifeJY


wdkuq
f kid pf pd pfNyD;awmYrS todÓPfe,
YJ OS Nf yD; or®mtrIeUJ usaemf vdkuf
emusiYo
f kH;vsuf &Syd gw,f/

9/ b0&JU erlemZmwfvkduf

arNrdKUausmif;wufpOfumv wavQmufvkH;rSma&m? 1970


jynfhESpf ausmif;NyD;vdkY wyftESHU? e,ftESHU wm0ef xrf;aqmifpOfrSm
a&m usaemf odcsi&f csiw f JY ]avmutrSewf &m; }-udkawmY rsujf cnf
rjywf ½SmwmygyJ/ onftxJ btdkukday;cJYwJY uwdxJu odu©myk'f
ESpcf kukdvnf; vkHatmif xde;f cJYygw,f/

ra[mo"vdk ynm½Sd jzpfcsivf Ge;f vdkY-


]bk&m;oQif[m b0aygif; ajrmufjrm;pGmrSm ig;yg;oD
vxJu usew f mawGukd tukeu f sL;vGecf JYayrJY ]rkom
f sL;bl;}-vdkY
0g'}-udk b,fvkdrS rvGeu
pmayawGzwfNyD; odxm;wJY toduvnf; ½Sad eawmY wyfa&;wyf&m?
jynfa&;jynf&mtwGuf trSew f u,f vdktyfwJYtcgu vGJvsi?f ol
rsm;tusKd ;,kwaf tmif vdraf jymwm wpfckrQ rvkycf JYygbl;/ tvG,&f
vsif ,lcsiw f JYnmOfuvnf; ig;yg;oDvapmifYwJYt½Sed ef JY ikyv
f kduaf y:
vdkuyf gyJ/ rrSebf l;-vdkY xifvsif acgif;rmrmeJY jiif;qefwwfwm
rsm;cJYygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


48 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

'gaMumifY trsm;eJY vdkuaf vsmnDaxG raewwfwJY usaemf


[m avmutjrifeJYawmY rBuD;yGm;ygbl;? rcsr;f omygbl;/ onfaeY
Ak'¨"r®tjrifeJY MunfYvsiaf wmY txufuajymcJYwJY usaemfYtaeawG
[m ]vGwaf jrmufNidr;f csr;f rI}-&JU tpjzpfwJY tusiYfawGvkdY usaemf
oabmayguf&ygw,f/ 'gu bmoma&;xJu Zmwfvku d u
f kd twk,l
cJYjcif; jzpfygw,f/

arNrdKUausmif;a&mufNyD; avmuDxu
J Zmwfvku d u
f awmU Adkvf
csKyfatmifqef;yg/ ½dk;½dk;om;om;ae? pum;ajymvsif rSew f mudkajym
vdkY? bk*vefY cGpm jzpfayrJY? apwemu wdki;f jynfhtwGuf qdkwmudk
erlem ,lryd gw,f/ 'gaMumifY onftwk,lrIaMumifY usaemfYtajymt
qdk[m tcsKd ;rajy? pum;ajym rmawmifYawmifYeJY em;0ifrcsKd wJYwkd;
ajymwwfvkdY pum;ajym raumif;ygbl;/ ta&;tom;vnf; tvm;
wl axmifYawmifYawmifY jzpfygw,f/ rnufanmygbl;/ taeu
vnf; jzpfuwwfqef; aewwfwm jzpfygw,f/ tck t&d,opöm
tjrif aygufvmawmYrS udk,Yfukd,f jyKjyifaeqJ jzpfygw,f/

10/ bmom&JUt,lukd jyif;xefpGmcH&jcif;

wyfrSmwm0efxrf;&if; pmawGvnf;zwf? avmutrSew f &m;


udkvnf; ½SmcJyY gw,f/ bmoma&;pmayawGu ay;wJY todeYJ BuD;yGm;
csr;f omcsiv
f kdY ykwD;vnf; pdyrf yd gw,f/ usaemf[m Ak'¨w&m;ppf

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 49

r[kww f JY rd½kd;zvmAk'¨bmom&JU ,ljcif;udk cH&rSe;f rod cHvm&NyD


jzpfygw,f/

1971ckESpf arNrdKU a½S;OD;tif*sief D,moifwef; wufwke;f u


]tEÅ&m,fuif;NyD; BuD;yGm;csr;f omcsiv f sif Ak'g¨ Ekówdukd aeYpOf q,f
rdepf rysurf uGuyf mG ;&r,f}-vdkY arNrdKUowdy|mefausmif;u q&mawmf
nTeMf um;vdkY vli,fpw d ef JY &mxl;uvnf;wufcsi?f tEÅ&m,fuvnf;
uif;csiwf mjzpfawmY olx Y rH mS yJ oDvcH,?l uwdt"d|mef jyKcJyY gw,f/
'g[m rd½kd;zvmAk'¨bmom&JU t,lcH&enf;wpfrsKd ; r[kwyf gvm;¿

usaemfYvkdyJ onfaeYAk'¨bmom0ifawG[m onfvkd enf;trsKd ;


rsKd ;awGeyYJ J Ak'"¨ r® r[kww
f mrsm;&JU toGeo f ifc&H NyD;? wu,fjzpfEkid \
f -
rjzpfEkdi\ f a0zefppd pfrI tm;enf;pGmeJY bmomucdki;f wJYtwdki;f vdkuf
vkyaf ecJMY uwmudk Ak'b ¨ mom0ifwkid ;f jyefpOf;pm;vsif bmoma&;tjrif
u ydwq f kdYrxm;vsif rSeuf efaewmudk awGU&rSmjzpfygw,f/

onfvkd Ak'¨gEkówdyGm;awmY yXru pdwaf wG tawmfMunf


vifygw,f/ &JabmfawG&JU udk,yf kdit f rSw?f tqifY? emrnf? ae&yf?
rdbtrnfeJY olwkdYwawG&JU xl;jcm;rIav;awGukd tukeaf vmufeD;eD;
rSwrf w
d Ó
YJ Pf ay:ygw,f/ 'gudkpNJG yD; tqufrjywf vkyv f mcJyY gw,f/
w&m;awmY rxdkijf zpfao;ygbl;/ w&m;xdki&f aumif;rSe;f vnf; usaemf
rodygbl;/ ab;BuKv H Ykd tm;ud;k &SmrS 'gudk usaemf awGU&jcif;jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


50 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

zmyGerf mS wm0efxrf;aqmifpOfu aomif;use;f ol tiftm;ok;H


axmifavmufeJY zmyGeNf rdKUeJYusaemfwkdYwm0efuswJY wyf&if;udk 1974ck
atNyDvyXrywf&JU &ufwpf&uf? aeYvnf wpfcsuw f D;ausmaf vmuf
uae pNyD; ESp&f ufMumatmif 0ifwkduyf gw,f/ nOfY typf&yfwJYtcg
onfAk'g¨ Ekówdukd yGm;NyD;? uwdcw H aYJ eYupNyD; onfaeYxd tyGm;rysuf
cJYwmudk opömqdkNyD; onfwkduyf JGukd tqkH;t½IH;tenf;qkH;eJY Edki&f r,f-
vdkY rd½kd;zvm Ak'¨bmom yDopGm t"d|mefjyK qkawmif;cJYygw,f/
ab;BuKHvkdY udk,Y&f Sw d JYw&m;ay: usaemf tm;xm;jcif; jzpfygw,f/

]udk,af pmifYwJYw&m; udk,Yu f kd jyefapmifYw,f}-ajymp&m jzpf


cJYygw,f/ pwdkuw f JYaeY waeukef rD;uef,rf;ukef olwkdYypfMuwm
vufeufBuD;awGcsn;f ygyJ/ usaemfwkdYuvnf; tBuD;udk tBuD;eJYyJ
wkHYjyefcJYygw,f/ aemuf&uf naeusawmY olwkdYwawG txdtcdkuf
rsm;pGmeJY jyefqkwo f mG ;ygw,f/ usaemfwkb Yd ufu wpfa,mufrQ tus
tqkH; r&Syd gbl;/ tdraf xmifonfawGvnf; txdtcdkuf r&Syd gbl;/
awmifay:u vlysKd tdyaf qmifwpfvkH;yJ rD;avmifoGm;wm &Syd gw,f/
onfawmY usaemf[m ]ig-Ak'¨gEkówd aeYpOfrysuf yGm;rsm;
NyD; opömt"d|mef jyKwm atmifjrifw,f/ ]ig-t&awmfavpG}-vdkY
txifa&mufvmygw,f/ onfawmY aeYpOfq,fred pfuae tcsed &f o
avmuf tcsed ef t YJ Budrf wdk;jr§icYf yYJ gw,f/ usaemf bmom&JU oGeo f ifru
I kd
pGJvef;oGm;NyD; tpdppfta0zefr&Sd qkyu f kdiv f kduNf yD jzpfygw,f/ 'gudk
w&m;&JU tpvdkYvnf; usaemf rSw, f lvkduyf gw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 51

wu,fwrf; vufawGUjzpf&yfeJY aMumif;usKd ;aow¬K csvkduf


awmY tcdkit f rmtwnfjyKxm;wJY owif;awGt& autif,laomif;
use;f olrsm;eJY &ckid af omif;use;f olwkdY aygif;NyD;? usaemfwkdYwyf&if;udk
pufypfuiG ;f oabmxm;NyD; vufeufBuD;topfawGukd prf;oyfypfcwf
oGm;aMumif;eJ?Y tjywfwku d wf m r[kwb f ;l vdkY od&ygw,f/ olwkq Yd kwf
rnfYaeYu armfvNrdKifXmecsKyfu qufpemav,mOfeJY uif;axmufNyD;?
'gudkwmav,mOfESppf if;eJY AkH;vmcswmeJY aomif;use;f olawG jrefjref
qkwo f Gm;aMumif;vnf; tjzpfrSef odcJY&ygw,f/

'gaMumifY opömwdkY t"d|mefwkdY jyKvdkuw


f meJY udk,jf zpfcsiw f m
jzpfw,fqkdwm wu,fvm;¿ taMumif;awG wdkuq f kdirf Ivm;¿-vdkY
usaemfY&ifxJ tawG;0ifvmygw,f/ usaemfYukd,af wGUeJY wdkuq f kdiNf yD;
udk,v f kd&m qGJawG;vsiaf wmY t"d|mefatmifw,f-qkw d m t[kwyf J?
trSeyf J xifp&m&Syd gw,f/ onfawmY usaemf[m vlolawmfaumif;
BuD;vdkY xifp&m jzpfvmygw,f/

wu,fawmY tjzpftysurf Seaf wGukd qufpyfawG;ac:vdkuf


wJt
Y cg usaemf[m &efooYl wif; BudKwifr& rjyifqifEkid v
f kYd usaemfwkYd
wyf&if; twdkufcH&wm jzpfygw,f/ ppfynmtjrifeJYMunfYvsif
usaemfwdkY tokH;ruswmjzpfvdkY &Sufp&m tvGefaumif;ygw,f/
bmjzpfvkdYvJqdkawmY ppfonfb0rSm &efolYowif; &&Sda&;[m
]tBuD;rm;qkH;aom ppfonf 0wå&m;wpfck}-jzpfvkdYygyJ/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


52 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

usaemf[m ppfonf0wå&m;udk rjznfYqD;bJ? Ak'¨gEkówdyGm;


rsm;jcif;udkom apmif;ay;cJw
Y t
YJ wGuf ppfonf0wå&m; ysuu f u
G cf jYJ cif;
wpfenf;ajym&vsif ppfonfpm&dwåoDv ysuu f Gujf cif; jzpfwmudk
t&d,opötjrifeJY usaemftck jrifwwfvmygw,f/

'gaMumifY usaemfwk[Yd m pdwef ,fveG jf zpf&yfawGukd pdwåZe,f


xJrmS yJ rxm;bJ? trSejf zpf&yfawGeYJ tpGrJ yg bufrvdkub f ?J "r®'|d mef
usus aMumif;usKd ;qufpyf ppfMunfYMuzdkY aumif;aeNyDvkdY usaemf
wdkuw f Ge;f csiyf gw,f/

trSeuf awmY Ak'¨gEkówdpwJY orxusiYw f ,f qdkwm ]pdwf


tm;jr§iw
Yf tYJ vkyf vkyMf uwmyg}/ wpfae&mwnf;rSm? wpfuk, d wf nf;?
wpftm½kw H nf;rSm? ]wpfpwd wf nf;xm;w,f}-qdkwm pdwu f kd tm½kwH pf
ckwnf;rSm wnfaeatmif pkpnf;vdkuw f myg/ pdwyf nm bmom&yf
pum;eJY qdkvsif pdwpf kpnf;jcif;(Mind concentration)-vdkY qdk&rSmyg/

onfvkdpkpnf;vdkuw f JY pdwuf kd tm;jzpfatmif pdwtf iftm;udk


xyfyk;d jr§iw
Yf ifjcif;(Tempo) vkyw f myg/ onfawmY pdwu f tiftm;
BuD;vmygw,f/ tiftm;BuD;vmwJYpw d [f m udk,bf mjzpfapcsiof vJ
qdkwmudk ydki;f jcm;owfrSwjf cif; t"d|mefjyKcg ]'g-jzpf&r,f}-vdkY &Sd
orQ pdwt f m;pdkuxf kwvf kduvf sif jzpfvmwwfw,fvkdY aemufykdi;f rSm
pdwef JYywfoufNyD; avYvm&muae od&S&d ygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 53

(onftjzpfukd tbd"r®moifNyD;rS tbd"r®m&JU £'¨yd g'f? t"d


ywdw&m;eJY wdkupf pfrad wmYrS ]pdw'åd yd¨ g'f}-jzpfvsif qE´-0D&, d -0Dro
H
(ynm)£'¨yd g'fawGvnf; pdwef JYtwl waygif;wnf;jzpfNyD; vdk&mqE´
NyD;ajrmufw,f/ pdwåm"dywd jzpfvsif qE´-0D&, d -0DrHo(ynm) t"d
ywdrsm;vnf; wcsed w
f nf; jynfpY v Hk mNyD; ]jzpfapcsiw f m NyD;ajrmufw,f}
-qdkwmeJY wxyfwnf;yJ qdkwm awGU&ygw,f)

'gaMumifY onftvky[ f m ]pdwt f vkyyf }J -jzpfygw,f/ ]uH}-


tvkyf r[kwyf gbl;/ onftvkyx f rJ mS uHqk;d uHaumif; ryg0ifygbl;/
pdwx
f rJ mS yJ xifwmjrifwmjzpfvYkd ygVdvkd ]pdwåZ(=pdwaf MumifjY zpfw,f)}
-qdk&rSm jzpfygw,f/

onftcsed x
f d w&m;xdkiw
f meJY ywfoufvkdY usaemfrvkyaf o;
wmu taMumif;½Syd gw,f/ usaemf i,fi,fu artdk(tzGm;) yJc;l om
oemY&yd o
f mrSm w&m;oGm;tm;xkwNf yD; tdrjf yefta&muf btdk(tzdk;)
u tdr0f uae-

]eifwkdY 0dyóemw&m;qdkwm bk&m;a[mwJY w&m;xJ


vnf; rygbl;/ bk&m;usiYfckdi;f wJY w&m;vnf; r[kwf
bl;/ tdk;ypftrd yf pfeJY udk,Yftvkyaf wGukd ypfoGm;w,f}-
vdkY tzdk;ajymcJYwmudk onfuaeYxd usaemfYpw
d x
f J ckxad tmif
NrJaeygao;w,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


54 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

'gaMumifY artdk &dyo


f moGm;vdkY ac:wdki;f usaemfvku d rf oGm;cJY
ygbl;/ artdkuawmY olYcsr;f omeJY &dyo f mrSm at;aecsed rf Sm? tdr&f JU
a0,sm0pö udpöawGtm;vkH;udk rde;f uav; r½Sad wmY btdkeJY usaemfwkdY
nDtpfukdawGu wwforQ rSwo f rQ vkyMf u&ygw,f/ artdk tdrw f m
0efawG ysucf JYygw,f/ ZeD;r,m;0wå&m; ysucf JYygw,f/ 'gaMumifY
artdkukd btdku jrnfwGew f m jzpfygw,f/ tJonftcsed u f vnf;
r[mpnfomoemY&yd o f mawGrSm 0dyóemydeaf zmif;w&m;awG pwif
acwfpm;csed f jzpfaeygw,f/

,aeYAk'b ¨ momawGu-]raorDrmS aemifoo H &m udk,zYf u


kYd k,
d Yf
wmtwGuf udk,&Yf u d m© udk,&f mS xm;&rSmaygY}-vdkY artdkbufuvdkuNf yD;
ajymMuygvdrYrf ,f/ onfpum;udkvnf; b,folrSvnf; rpdppf ra0
zefcMYJ uygbl;/ wu,fukd vdkuef musiBYf uH&rnfY pum;aumif; pum;
rSev
f kdY usaemfwkdY ,lcJYMuw,f r[kwyf gvm;¿

udk,Yw
f pfukd,af wmf at;Nidr;f csr;f omzdkYtwGuf udk,ef JYpyfwJY
vlawG tcuftcJ &Scd si&f aSd eygap/ 'ku©a&mufaecsif a&mufaeygap/
onfvkdapwem r&Sad omfvnf; udk,Yv f ky&f yfu onfvkdjzpfaevdkY-
]oHo&mrSmaumif;zdkYtwGuf igvkyw f myJ/ olwkdYvnf; olwkdY
twGuf vkyMf u&rSmyJ/ onfb0u 'geoDvbm0emav; ygrS aemif
oHo&mrSm csr;f csr;f omom jzpfr,f/ onftvkyu f raumif;wJYt
vkyrf S r[kwwf myJ}-qdkwpYJ um;[m trSeyf aJ umif;ovm;¿-vdkY pdppf

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 55

zdkY vdktyfvSaeNyDvkdY usaemf wdkuw f Ge;f vdkuyf gw,f/


bk&m;oQiu f ]A[kZe[dwm,? A[kZeokcg,? avmumEkurÜm
,}-vdYk oGeo f ifq;Hk rcJwY meJY csed u
f u
kd Mf unfvY sif onfvkd ud,
k w
Yf pfu,
kd f
awmf Nidr;f csr;f zdkY wpfuk,
d af wmfaumif;zd-kY qdkNyD; onftvkyaf wG vkyaf e
wm[m bk&mYtqkH;trawGeJY udkun f Dyg&JUvm;¿
b,folawG b,fvkd&Sad eae udk,zf kdYukd,YfwGuyf J MunfYwm?
udk,ef JYqkdiw
f JY0wå&m;awG b,fa&mufukeNf yDvJ¿
udk,v f kyaf ewm[m ½dk;om;jzLpif ,Ofaus;jrifYjrwfolrsm;&JU
vkyo f ifYwJYtvkyf [kw&f JUvm;¿-vdkYyJ jzpfygw,f/

11/ i,fq&m btdk

btdk bmYaMumifY onfvkad jymovJ-qdkwmudkawmY t&d,opö


"r®ukd usaemfoNd yD;rS ]btdkajymwm rSev f kduaf v}-vdkY oabmayguf
rdygw,f/ btdku acwfynm vkH;0rwwf&Smygbl;/ 'gayrJY a0zef
pdppfÓPfawmY tvGeo f efygw,f/ usaemfcyftt l l jzpfaewJt
Y cg ]ykpeG Yf
OD;aESmuf? OD;aESmufukd r&Sb
d ;l }-vdkY usaemft
Y ay: btdk tm;rvdktm;r&
jzpf&wmawG &Scd JYygw,f/

btdku aygifNrdKUe,f? uRJNcHausmif;BuD;u bke;f BuD;ausmif;


xGuyf g/ ol-b,fawmYrS w&m;xdkiw f m rvkyyf gbl;/ 0dyóem qdk
wmudkvnf; ol-rBudKufygbl;/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


56 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

]orx0dyóemqdkwm vlYtvkyrf [kwb


f l;? rifYtbdk;
rkwq f w
d w
f kdY tvkyyf J? xGu&f yfaygufvkdvkd bmvdkvkdeJY
vkyaf eMuwm}-vdkY &Si;f jycJYzl;ygw,f/

onfpum;u olUtxufutpfukd bdk;rkwq f w


d f orxvdkvk?d
0dyóemvdkvkd? xGu&f yfaygufvkdvkdeJY vkyaf ewm olvkH;0rBudKufvkdY
ajymjcif;jzpfygw,f/

btdk[m ½dk;½dk;yJaeygw,f? trSepf um;udk vdk&if;yJ ajymwwf


ygw,f/ onftwdki;f yJ vkyw f wfygw,f/ rdom;pkew YJ uG aqGrsKd ;BuD;
i,fawGukd apmifYa½Smufygw,f/ &yfa&;½Gma&;awGrSm trSm;trSef
csed q
f jyNyD;? rSew
f mudkyJ ajymwwfygw,f? ulnyD gw,f/ yHyY k;d ygw,f/
olrrSeb f l;xifvsif taMumif;tusKd ;eJYwuG &Si;f jyygw,f/ r&vsif
onftvkyrf mS ol0ifrygcJyY gbl;/ olaowJt Y xd yJc;l a½Tarmfa"mapwD
taemufawmifbuf wefaqmif;rSm &Sp&f ufOykoef JY vjynfhvuG,f
awGrSm 0gwGi;f a&m? 0gyrSmyg 0wfrysuf Oykof apmifYokH;cJYygw,f/

usaemfi,fi,fu btdkajymcJYwm rSwrf ad eygao;w,f/


]bk&m;qdkwm tvGejf rifYjrwfwm? tdraf xmifom;arG;
vlawGMum;xJrSm raebl;/ 'gaMumifY tdraf wGrSm bk
&m;um;csyaf wG? ½kyyf Gm;awG rxm;oifYbl;? xm;vsif
t*g&0rIjzpfw,f? bke;f BuD;awGrSm 0denf;½SMd uw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 57

bk&m;eJY q,fYESpaf wmif tuGma&mufvsif ½Scd kd;&w,f?


*g&0jyK&w,f/ rjyKvsif tmywfoifYw,f /
wdkYvlawGtrd rf Sm bk&m;um;csypf wmawG rxm;
aumif;wm 'gYaMumifYyJ/ bk&mYukd,pf m;aAm"d anmif
udki;f udk anmifa&tdk;rSm xdk;xm;vsif vkHavmufNyD/
wdkYeJYtwl bk&m;½Sad eNyDaygY/ bk&m;u olYukd ewfawG-
jA[®mawGvkd ylaZmfyoaewmudk rBudKufbl;/ bk&m;
um;csy0f ,fNyD; udk;uG,cf JYvsif onfhxufru jyef
xGuv f rd Yfr,f? rif;wdkYBuD;vmvsif bk&m;um;csyaf wG?
½kywf kawG udk;uG,w f m qifjcif} -vdkY oifygw,f/

usaemfq,fYajcmufESpo f m; arNrdKUausmif;wufwJYtxd btdk


tdrrf Sm bk&m;um;? bk&m;½kyyf Gm; r½Syd gbl;/ anmifa&tdk;okH;vkH;yJ ½Sd
ygw,f/ usaemfwkdY½GmrSmvnf; usaemfi,fi,fwke;f u bk&m;um;?
bk&m;½kyyf mG ;udk b,ftrd u
f rS rud;k uG,yf gbl;/ bk&m;zl;csiv
f sif ½Gmxdyf
bke;f BuD;ausmif;rSm oGm;zl;&ygw,f/

btdk[m usaemfYi,fq&mvdk jzpfcJYNyD; btdk&JU tawG;tac:


awGukd usaemf&cJYygw,f/ artdku usaemfYukd orD;axG;&JUom;OD;rdkY
wkeaf eatmifcspyf gw,f/ ajcmufESpof m;rSm usaemfYrb
d qDuae yJcl;
udk olwkdYeJYtwl ac:vmwm jzpfygw,f/ 'gaMumifY usaemf rdbeJY
taepdr;f awmY rdbudkcspw
f JYpw
d f i,fi,fu jyif;xefayrJY? BuD;vm

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


58 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

awmY csKd UcjYJ cif;jzpfygw,f/ vlBuD;olrawGukd av;pm;½dkaowJY pdwx


f m;
u tzdk;tzGm;awGeJY twlae&mu &vmwm jzpfygw,f/ artdkeJYbtdk
wdkY[m rk'kH zm;atmufbufu tqufawGyg/ artdkemrnfu zGm;
r,fausmYyg? btdkemrnfu bdk;zef jzpfygw,f/

12/ oxkHe,frSm trSew


f &m;½Sm

1988ckESpf ta&;tcif;tNyD;rSm wm0efay;cH&wJY twGu?f


Edkiif Hawmfwm0efukd ppfontjzpfeJYyJ t½dk;aqG;wJYtxd xrf;aqmifygY
r,fvYkd oEé|d mef csxm;&mu usaemfvnf; oxkcH ½dik &f rJ mS Xmeajymif;a&TU
wm0efxrf;aqmif&jyefygw,f/

'gudkawmY usaemfY Ak'¨gEkówd opömt"d|mefu ru,fEkdif


awmYygbl;/ roGm;csiaf yrJY Edkiif 0YH efxrf;jzpfawmY olpY w
d ef YJ udk,u
Yf k,
d f
jzpfv?kYd udk,aYf jcay: r&yfwnfEkid af o;orQawmY olay;wm,l? olauR;
wmpm;? olckdi;f wmvky&f rSm "r®wm jzpfygw,f/ usaemfwkdY i,fi,f
uoif&wJY jrefrmYordki;f xJu jynfNrdKUpm;&JUvuf½kH; q,fYokH;ESpo f m;
]ixifi,f]-ajymcJo Y vdk ]olq
Y efpm;vdkY &J&w,f}/ jynfoq Yl efpm;vsif
jynfoltwGuf 0wå&m;aus&r,f r[kwyf gvm;¿

oxkrH mS wm0efxrf;aqmifwYJ ig;ESpcf u


JG mvtwGi;f ]avmu
&JU trSew
f &m;}-udk usaemf ½SmcJYwJYae&mrSm 'kw, d oxkHaZw0ef

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 59

q&mawmf? zufqpfawmfveS af &;umv awmfveS af &; acgif;aqmifBuD;


rsm;udk zsmykxH ikd u
f jl rpfwef;½GmrSm teD;uyfun
l cD NYJ yD;? oxkrH mS vmoDwif;
ok;H aewJY rdk;n§i;f q&mawmf? usKd ufaumford q f yd ef m;u tck ysv H eG of mG ;
NyDjzpfwYJ ouúawmif(tvsif tvHwpf&mq&mawmf)? bD;vif;Zkwo f wk f
u tck Edkiif Hawmf&JU q&mawmfwpfyg; jzpfaewJY usKd ufxD;aqmif;
q&mawmf? awmifpGe;f u "r®'lwq&mawmf? usKd ufxkdu tck ysHvGef
oGm;NyDjzpfwJY wau;awmifawm& q&mawmf?--tp½Sw d JY oxkHe,f
w0Sr;f rSm½Sw
d YJ bmoma&;eJY ywfoufNyD; qnf;uyf&rnfh yk*Kd¾ vfawGxH
csO;f uyfcJYygw,f/ olwkdY"r®awGukd avYvmcJYygw,f/

'gvnf; ]avmu&JUtrSew f &m;-qdkwm bmvJ}-vdkY ajymEdki-f


jyEdkirf ,f xifvkdYygyJ/ onfvkd csO;f uyfwJYae&mrSm usaemfu onf
yk*K¾d vfawG&JU "r®ukd bmvJqkdwm rpdppfwwfcJYygbl;/ usaemfajymcJY
ovdkygyJ ab;BuKHawmYrS tm;xm;&m? udk;uG,&f m bk&mYw&m;qdkwm-
udk &SmazGcJYjcif; jzpfygw,f/

usaemf onfyk*K¾d vfawGxH yXruawmY omrefyJ qnf;uyf


wmyg/ onfwke;f u usaemfYaus;Zl;½Sif oxkHc½dkif c0wOuú|u
usaemfYvky&f yfwpfck tay:rSm usaemfYukd aMumif;usKd ;ajymjcif; r&Sb d J/
olYvkyyf kdicf GiYt
f mPmeJY tcsed yf kdi;f vdktyfcsut
f & qkH;jzwfvkyu
f kdicf JY
wm &Syd gw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


60 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

onftay:? usaemfu usaemf trSet f uef vkyx f m;wmudk


0ifpGuzf ufw,f-vdkY txifvGJNyD;? txuftBuD;tuJ vkyyf kdicf GiYt f &
vkyof ifYvkdY vkyw f mudk? w&m;rodwJY usaemfu ]ig trSev f kyw f myJ?
igb,fou Yl krd S rw&m;rvkyb f ;l }-qdkNyD; ig-rmefBuD;NyD; pdwcf k? pdwwf kd
vmygw,f/ ylavmifvGe;f ru ylavmifvmygw,f/

onfvked YJ wpfvavmufMumawmY usaemfu Y k, d [f m ig;usn;f


usywf kduaf jcmufvkd cE¨mudk,f wpf0ufavmufomuseNf yD; ydecf sKH;csed JY
ylavmifvGe;f vdkY vlawGajymajymaewJY ]aus;Zl;&Sijf ypfrSm;vdkY i&Jus&
w,f}-qdkwmrsKd ; onftjzpfukd usaemfa&mufcJY&ygw,f/

13/ 0dyóemudk jrnf;MunfYjcif;

'geJY onfylavmifrIuae vGwaf jrmufwJY at;csr;f rIukd wrf;


wawmifYwvmawmY? pdwx f Guaf yguf ½Sm&muae-
]0dyóemomvsif Nidr;f csr;f a&;vrf;? oHo&mu
vGwaf jrmufa&;twGuf taumif;qkH;vrf;}-vdkY
q&mBuD;OD;pH½Sed af &;wJY ]'d|jd zKwfykH tvkyw
f &m;}-pmtkyf zwfr&d mu
tzdk;y,fcJYwJY 0dyóemqdkwmbmvJ¿vdkY vdkujf rnf;MunfhwmygyJ/

'kw,d oxkHaZw0efq&mawmf OD;wdu©pm&u rlvrif;uGe;f


q&mawmfBuD;OD;em&'enf;eJY w&m;jyay;ygw,f/ rdk;n§i;f q&mawmf

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 61

OD;0g,mru orxenf;udk oifay;cJyY gw,f/ ouúawmifq&mawmf


u oufvw G pf m;NyD; arwåmydkzY kYd oifay;ygw,f/ wpfEpS af usmaf vmuf
oufvGwpf m;tNyD; "r®'lwq&mawmfOD;ynmaZmw&JU tmr*E¨okwf
eJY uRwfoGm;ygw,f/ oufvGwu f vnf; rodvsif pGJwwfygw,f/

usKd ufxD;aqmif;q&mawmf OD;ynm'Dyu usaemf ½Spyf g;oD


v aqmufwnfNyD; ykw;D pdy?f oufvw G pf m;? w&m;xdik w
f mudk ESpo
f uf
vdkY bk&m;a[mif;jyif? xD;a[mif;vJpwJY olYomoemjyKvkyif ef;rSm us
aemfYukd yg0ifapygw,f/ wpfcg a&S;a[mif;bk&m;awG ylaZmfzkdYqkdNyD;
usaemfu Y kd OD;rif;acgifeo
YJ Md um;&kyx
f k&&dS m tcef;udk apvTwNf yD; uwnf;
u onfuaeYxd usKd ufxD;aqmif;udk usaemfjyefra&mufawmYygbl;/

q&mawmf&JU tvkyaf wGukd usaemf0kdi;f 0ef;ulnDjcif; jzpfayrJY?


usaemfvkdcsiw f mu bdk;awmfawG?xGu&f yfaygufawG?"mwfawG?eu©wf
awGeJY omoemjyKqdkNyD; bk&m;awGwnf? a&S;a[mif; bk&m;awGjyif?
xD;a[mif;awGjzKwf-xD;opfawGwif--pwmawGrS r[kwyf gbl;/ pdwf
\Nidr;f csr;f rI? pdw\
f vGwaf jrmufro
I m jzpfygw,f/ 'gaMumifY omoem
jyKvkyif ef;qdkwmawGukd usaemf enf;enf;rQ pdwrf 0ifpm;cJYygbl;/

oxkHc½dkicf 0wOuú|u olYq&mawmfukd axmufyHYay;ygqdk


vdkY usaemf0kdi;f 0ef;apmifYa&Smuf ulnDjcif; jzpfygw,f/ onfawmY
usaemf txufwef;ausmif;wke;f u "r®enf;jycJw Y YJ i,fq&muawmif

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


62 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

]rif;-tJonfxrJ mS jrKyfomG ;NyDvkYd igxifcw


YJ m? rift
Y ck vGwx
f u
G v
f m
wm igwtm; 0rf;omwmyJ}-vdkY ajymcJYygao;w,f/

aemufykdi;f "r®'lwq&mawmfBuD;&JU Ak'¨"r®jyóem tygt0if


q&mawmfa&;wJY pmtkyaf wGukd zwf&NyD; onf q&mawmfuawmY
]avmu&JU trSew f &m;udk jyEdkiv
f rd Yfr,f}-qdkNyD; csO;f uyfcJYygw,f/
"r®'w l q&mawmfu "r®mEkyóemenf;eJY cE¨mrSm ay:orQuk½d zI kYd w&m;
ay;ygw,f/ aemufykdi;f usKd ufxkd wau;awmifay:awm&q&mawmf
&Sib
f 0d Houdk csO;f uyfjyefawmY cE¨mudk "mwfBuD;av;yg;cGJNyD; w&m;
½Ickdi;f jyefygw,f/

azmfjycJYwJY q&mawmfawGqD ra&mufrD q&mBuD;OD;pH½Sed &f JU


]'d|jd zKwfykHtvkywf &m;}-pmtkyef JY tem*grfq&mouf&JU ]'d|"r® jzwf
vrf;usr;f }-pmtkyaf wGt& vufawGUoifq&m r½Sb d J pmtkyq f &m
nTewf JYtwdki;f usaemf ESmoD;zsm;rSm tm½kHxm;NyD; 0ifav xGuaf v
½Iygw,f/ onfavawG wjznf;jznf;Nidro f ufNyD; usaemYu f k,
d f usaemf
awmif rodEkdiaf vmufatmif jzpfcsed rf Sm tmemygeedrw d jf zpfwJY ykvJ
vkH;avmuf tvif;a&mifvkH;awG ESmacgif;xJ 0ifcsnx f u G cf snef JY pdwf
xJrSmjrif? aemuf xGuo f uf0ifoufvnf;aysmuf? pdwv f nf; ESmoD;
zsm;rSmyJ wnfaeNyD; pdwaf &mvlyg at;csr;f rI &cJYzl;ygw,f/ anmif;
nmudkucf JwJY a0'emawG r&Sad wmYbl;/ avmb? a'gopwJY vdkcsif
wmawG? zsuq f D;csiw
f mawG enf;oGm;NyD;? wpfukd,w f nf; Nidr;f Nidr;f

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 63

csr;f csr;f aecsiw


f mu rsm;vmygw,f/ (usaemf vlawGeJY uif;uGmvm
wm&JUtpudk wifjyjcif; jzpfygw,f)/

tJ'gudk pmvdk b,fvkdac:ovJ¿ trsm;u ajymajymaewJY


edAÁmef qdkwmyJvm;¿-vdkY usaemf tvGeo f cd sicf JYygw,f/ onftjzpf
[m tcsed f wpfvavmufyJ cHpm;&NyD; aemufawmY avmb? a'go
awGuvnf; 'k&H if;? 'k&H if;ygyJvkYd aemufykid ;f rSm udk,u
Yf k,
d f jyefppfMunfY
awmY awGU&ygw,f/

'geJY onftjzpfukd t&omawGUNyD; udk,v f mcJYwJYvrf;udk od


aeNyDqkdawmY? aemufwpfcg pdwaf t;vufat;eJY tmemyge½Ivkduf
wm udk,af &mpdwyf g tNyD;aysmufoGm;awmY pmvmayvmt& wGuf
MunfYNyD;? ig-edAÁmefqkduw
f mav;vm;¿-vdkY tawG;0ifryd gw,f/ bm
aMumifYvJqkdawmY ½kyef mrfcsKyfvsif edAÁmef-vdkY pmtod ½Sx d m;vdkYyJ
jzpfygw,f/

cE¨mudk,f aysmufoGm;wm MumawmY ]igYukd,f b,frSmvJ}-


vdkY pdk;&drpf w
d af v; 0ifvmNyD; rsuaf pYzGiYMf unfhawmYrS udk,Yfukd,af v;
jyefawGUcJYygw,f/ tJonfrSmyJ rsuv f kH;rSw
d Nf yD; tmemyge½I&mu El;
nhHarGUpufwJY txdtawGU&vmvdkY b,furde;f uav; igYem;vmxdkif
aejyefNyDvJvkdY rsuv f kH;zGiYMf unfhrS aysmufoGm;ygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


64 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

aemuf usKd ufxkdbuf wau;awmifay:awm&rSm okH;ESpf


wdkiq
f ufwku d f oBuFeaf &mufwkid ;f "mwfBuD;av;yg;enf;eJY tm;xkwcf YJ
ygw,f/ 0rf;omyDwd vIid ;f xNyD;? at;csr;f rIav;&wm/ avmb?
a'goawG aysmufomG ;vdkuw f m? 'g edAmÁ efvm;¿ 0rf;omrqk;H yDwad wG
tvIid ;f BuD; jzpf&ygw,f/

'gayrJY onfwcgvnf; ckepfvyJ cHygw,f/ 'kH&if; 'kH&if;jyef


a&mufwm ygyJ/ aemufNyD; "r®'lwq&mawmfbk&m;BuD;enf;eJY tm;
xkwv f kdY ]a&tdk;aygif; tvkH;wpf&meJY avmif;csovdk? at;csr;f oGm;
wm}-vdkYvnf; odcJYwmudk pmvdk b,fvkdac:ovJqkdwm odyNf yD; od
csicf JYygw,f/ tJ'g edAÁmefvm;vdkY odcsijf yefygw,f/

'gawG[m bmvJ-qdkwmawmY usaemf tbd"r®mtod r&Sd


awmY rodygbl;/ tbd"r®moifcsipf w d f ½Sad yrJY tcsed q
f if;&JvkdY roif
jzpfbJ? orD;awGukdyJ toifckdi;f cJYygw,f/

14/ ESppf OfarG;aeYwkdi;f udk,Yfp½dkuf jyefokH;oyf

onfrSm ajymp&m ½Syd gw,f/ bmYaMumifY usaemf&cJYwJY pdwf


at;csr;f wJY tjzpfawGuae 'k&H if;'k&H if; jyefa&mufw,fqkw
d mudk od&
ovJ¿ 'gu usaemfY&JU avmb?a'go?arm[ taetxm;awGukd
jyefjyef qifjcifwwfvkdYyg/ usaemf i,fi,fuwnf;uae vGecf JYwJY

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 65

ESpEf Spaf usmaf vmufxd wpfESpw f pfcg udk,YfarG;aeYa&mufwkdi;f ukecf JY


wJYESpu f udk,YfcsKd U,Gi;f csuef JY udk,Yftm;omcsuaf wGukd tao;pdwf
NyD; jyefjyef qifjcifwwfygw,f/ udk,Yfuk, d af 0zefa&; jzpfygw,f/

wpfESpv f kH; onfwpfcgwnf;vm; qdkvsif BudKMum; BudKMum;


vnf; jyefokH;oyfwm½dSayrJY arG;aeYrSmavmuf todrpdwfygbl;/
onfvkdokH;oyfNyD;aemuf vGeu f sL;cJYwmudk oHa0*,l? vmrnfhESprf Sm
rvkyrf b
d kdYeJY onfhxufaumif;atmifaezdkY udk,Yfukd,u f kd oEé|d mef cs
wwfygw,f/
('gaMumifY usaemf ½ly'óeqdkuaf Mumif;udkvnf; tbd"r®m
oifNyD;rS ]ig&wm bmygvdr}Yf -vdkY udk,of xd m;wmav;eJY wdkupf pfzkYd
udk oyÜL&doolawmfaumif;u nTejf yvdk?Y udk,u Yf k,
d jf yefppfawmY onf
todukd usaemf&wmyg)/

aemufykdi;f rSm "r®'lwq&mawmfBuD;&JU enf;jzpfwJY "r®mEkyó


emudk ½IymG ;aecJyY gw,f/ 1994ckEpS q f ef;rSm usaemf &Ju Ekwx f uG tf
NyD; udk,rf uRrf;wJY qefukeo f nfvkyw f m ½IH;cJYygw,f/ aemuf ykord f
Edkiif Hawmftkycf sKyfa&;Xme wpfckrSm wm0efay;vdkY oxkHu xGucf JYyg
w,f/ ykord cf ½dkirf Sm av;ESpcf GJausmf wm0ef xrf;aqmifcJYygw,f/
onfYaemuf 1359ckESpf oBuFeu f stNyD; 1360 jynfhESp?f ESpqf ef;rSm
&efukeu f kd wm0eft& usaemfa&mufcJYwm onfaeYxyd J jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


66 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

usaemf oxkrH mS wm0efxrf;aqmifpOfua&m? ykord rf mS wm0ef


xrf;aqmifpOfrSmyg wpfqifYjrifY&mxl;rSm wdk;jr§iYf wm0efxrf;aqmifzkdY
tajctae ay;vmygw,f/ 'gayrJY usaemfrBudK;pm;cJYygbl;/ usaemfY
oabmu ]avmutrSew f &m;}-udk ½SmazGwJYae&mrSm tcsKyftjc,f
r½Sd vGwv f Gwvf yfvyf ae&? oGm;&? vky&f zdkY-vdkw,fvkdY xifvnf;
xif? ESpo f uf oabmusaewmvnf; ygygw,f/ pdwx f JurygbJ
tvdu k t
f xduk f ae&rSmudk raewwfygbl;/ [efaqmifae&rSmudk wtm;
½GHUygw,f/ vlBuD;awGem;aeNyD; udk,Yfukd,rf ydkiwf JY b0udkvnf; jyef
ra&mufcsiaf wmYvkdY jzpfygw,f/

15/ tbd"r®mynmoif,l

usaemf &efukeaf &mufwJYESprf Sm tvkyyf g;NyD; tcsed t


f m;awG
½Sw
d maMumifY a½Tw*d kHta½SUbufrkcf tv,fypö,HrSm½Sw d JY ]r*FvmAsL
[m "r®pmayoifwef;ausmif;}rSm tbd"r®mudk rlvy|mef; q&m
awmfbk&m;BuD;&JU Z,m;enf;eJY oifMum;vdkY-
]ig-tbd"r®mwwfvsif Ak'¨w&m;awmfawGukd avYvm
&mrSm ydkNyD; em;vnfuRrf;usiv
f mr,f? avmu&JU t
rSew
f &m;-qdkwm bmvJ-qdkwm igodvmr,f/ bk&mY
w&m;awmfukd em;vnfvsif em;vnfwJYtwdki;f ig
usiYfEkdirf ,f}-vdkY
todjzpfNyD; tbd"r®moifwef; pwufjzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 67

oifwef;q&muawmY usaemfu Y kd ]t&d,opö"r®}- pwifoeG f


oifq;Hk ray;cJw
Y YJ aus;Zl;½Sif Ak'e¨ nf;us MoVm&duokcrk wdik ;f &if;aq;
ynm½Sif q&mBuD; OD;&efatmifeJY q&mOD;ausmjf rifYwkdY jzpfygw,f/
aemufwpfO;D u q&mOD;wifjrifY jzpfygw,f/ #Dumausmq f &mu q&m
OD;wif0if;eJY 0dok'¨rd *fq&mu q&mOD;pdk;oef; jzpfygw,f/

onfxJ r*FvmAsL[muOD;pD;NyD; zGiYw f JY 0dyóemw&m;pcef;


awGrSm tem*grfq&moufBuD;enf;eJY q&mBuD;OD;oef;u w&m;jy
ygw,f/ pG,af wmfapwDem;u em*vkP d *f lausmif;rSm oBuFew
f Gi;f
w&m;pcef;zGiYv f kdY wpfBudrt
f m;xkwcf JYygao;w,f/ q&mjywJYtwdki;f
tm;xkwEf kid w
f ,fqkNd yD; q&mBuD;OD;rif;,ka0wdu kY ]w&m;tm;xkww f m
enf;pepfusNyD; w&m;aumif;w,f} owfrSwyf gw,f/

'gaMumifY tJonf tem*grfq&moufenf; y#dywftzGJUcsKyf&JU


trIaqmifwpfOD;tjzpf usaemfYukd wm0efay;ygao;w,f/ onf
aemufykdi;f usaemftvkyaf wG wtm;rsm;vmwm&,f? Ak'¨"r®ppfjzpf
wJY t&d,opö"r®ukd t&aumufrSepf GmeJY odjrif usiYBf uHvmwm&,f
aMumifY? tzGJUcsKyftrIaqmifwm0efu Ekwx
f Gucf JYygw,f/

16/ "r®rwlvsif 0de,rwl


onfrSmajymp&mav; wpfck jzpfvmygw,f/ usaemf 1362
ckESprf Sm t&d,opö"r®ukd pwifoNd yD;? q&mBuD;OD;&efatmifwkdY&JU "r®

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


68 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

aus;Zl;udkqyfwJY taeeJY q&mBuD;wdkYeJYtwll tbd"r®moifwef;awGrSm


tbd"r®mtajccHyXrqifYukd qdk½kd;oifq&mvky&f if; t&d,opö"r®eJY
onfuaeYAk'¨bmomawG odaewJY bk&mYw&m;qdkwmawGukd wdkuq f kdif
ppfjycJYygw,f/ onfawmY q&mBuD;OD;&efatmif tygt0if q&mOD;
ausmjf rifYeJY usaemfYukdyg ]rdpäm'd|}d -awGtjzpf r*FvmAsL[mtoif;&JU
towfrw S cf &H ygw,f/ ]"r®rwlvsif 0de,rwl}wJt Y wGuf q&mBuD;eJY
twl usaemfwkdY r*FvmAsL[mudk ausmcdki;f cJYMuygw,f/ avSeJYurf;
Oyrmvdyk gyJ/ avSucGgvsif urf;vnf;a0;use&f rSm "r®wmjzpfygw,f/

"r®rwlvsif 0de,rwlwmaMumifY usaemfvnf; "mwfwl½S&d m


"mwfwlvmqdkovdk Ak'¨"r®ppf t&d,opö"r®ukd jyEdki-f oGeo
f ifEkdiw
f JY
oyÜL&doolawmfaumif;eJY om0ursm;qDukdom qnf;uyfawmY "mwf
rwlwmawG tvdkvkd uGmoGm;[efwlygw,f/

"mwfrwlvsif twlraeEdkiyf gbl;/ "r®eJY0ed , qdkwm 0dZÆmeJY


p&Pyg/ todet YJ usiyYf g/ cGNJ yD; rjrif&ygbl;? todjzpfwmeJY tusiu
Yf
twlvdkufygw,f/ todeJYtusifY? usifYvdkY&wJYt&-onfokH;ck[m
wpfxyfwnf; jzpfygw,f? 'grS "r®jzpfygw,f/ "r®qw kd m oDvodum© ?
orm"doud ©m? ynmodu©m okH;vGe;f wifusp&f wJUBudK; jzpfygw,f/

txufrSm usaemf wifjycJYwmawG[m rd½kd;zvmAk'¨bmom&JU


,ljcif;udk usaemf b,fvkdcH&w,fqkdwmudk azmfjyjcif; jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 69

aemuf aus;Zl;½Siqf &mBuD;rsm;&JU oGeof ifqkH;rrIeJY oyÜL&do


olawmf aumif;udk trSDaumif;&wJYtcg Ak'¨"r®ppf t&d,opö"r®ukd
odjrifvmawmYrS Ak'b ¨ momudk udk,u
f ,lot l jzpfukd a&mufcaYJ Mumif;
wifjyvdkjcif; jzpfygw,f/

usaemfi,fi,fu rdbq&mawG oGeo f ifwJYtwdki;f rd½kd;zvm


Ak'¨bmom&JUY toGeo f if tqkH;ratmufrSm udk,Yrf Sm a0zefppd pfÓPf
r&Sad wmY? ]rSm;wmudkvnf; trSevf kYd ,lvk,
d ?l rSewf mudkvnf; trSev f kYd
rod? trSm;vdkY xifvkxd if}-pwJY 'd|-d 0dpud pd ämawGrsm;NyD; udk,x Yf uf
omw,fxifwJY awGU&mvlukd q&mwifcJYwJY ]ememow¬mOav’mue
ab;} usaemf qdkucf JYygw,f/

rd½kd;zvmAk'¨bmom&JU t,lcHxm;&NyD;? udk,t f ,lcHxm;&wJY


bmomu cdki;f orQ vdkuv f kyaf ewJY? a0zefqef;ppfjcif; r½Sb
d J odk;u
av;awGvkd acgif;ikHYcHwJY bmomYt,lcHb0udk usaemf a&mufcJY&yg
w,f/

onfb0uae aus;Zl;½Siq f &mBuD;rsm;&JU oGeo


f ifraI wG? vrf;
jyrIawGaMumifY trSm;udk trSm;rSe;f ? trSeu f kd trSerf Se;f *CeP
cGjJ cm;vnf;od? ]trSeu
f 'gyJa[Y}-vdv kY nf; tyfusrwfusow d YJ tjzpf
udk vlraobJ b0ajymif; a&muf½Scd JYygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


70 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

'gaMumifY usaemftY jzpf[m pdwv f nf;½Sd onmvnf;½Sw d YJ þ


ypöKyÜew
f pfvHrQavmuf udk,rf SmyJ udk;uG,q f nf;uyfrIeJY ywfoufNyD;
b0BuD;ESpcf k ½Scd JYygw,f/ onfb0awG[m usaemf&JUrSww f kdiaf wGyJ
jzpfygw,f/ b0ordki;f rSww f kdiv
f kdY qdk&rSm jzpfygw,f/
(1) b0wpfcku bm'óe rS r&Sad o;wJY usaemf&JU rlv½dk;
om;jzLpifwYJ b0 jzpfygw,f/ onfb0uae rd½;kd zvm
Ak'¨bmomtjrifeJY ykwD;pdy?f w&m;xdki?f 0dyóemtm;
xkw-f qdkwmawG vky&f if; onfb0uav; aysmufqkH;
oGm;ygw,f/

(2) aemufb0wpfckuawmY rd½kd;zvmAk'¨bmom 'óe


aMumifY aysmufqkH;oGm;wJY rlv½dk;om;jzLpifwJY b0eJYwl
wJY t&d,opö'óeu ay;wJY ]udk,u Yf k,
d u
f kd jyefvnf½mS
d JY b0}- jzpfygw,f/
azGawGU½Sw

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 71

tcef;(3)
bk&m;ESpq
f lESiYf usaemf

17/ bk&mYw&m;qdkwm b,fvkdw&m;rsKd ;vJ

usaemf oyÜL&doolawmfaumif;udk rqnf;uyfEkid rf D rd½k;d zvm


Ak'¨bmom&JU t,lcHb0rSm usaemfYrSm ay:cJYwJY tawG;awGukd wifjy
ygYr,f/ onftawG;awGu-
bk&mYw&m;qdkwm b,fvkdw&m;vJJ¿
avmu&JUtrSew f &m;qdkwm bmvJ¿
avmb?a'goawG yg;½Sm;atmif udk,pYf w d u
f kd rjywfzEd ydS x
f ed ;f
csKyf tm;xkwaf e&wm w&m;½Smwmvm;¿
tm;rxkww f meJY avmba'goawG jyefjyefjzpfaewm w&m;
r½Swd myJvm;¿-ponf-ponfrsm; jzpfygw,f/

usaemfu
Y kd w&m;tm;xkwcf w YJ YJ oli,fcsi;f rdwaf qG ajymovdk
][-aumif&? igw&m; oGm;tm;xkww f muGm enf;aygif;udkpkHvkdY?
tm;vkH;uyJ qufusiY?f a0'emcsKyfatmif r&rae½I/ udavomawG
ukeaf tmif aowJY txd½}I -vdkY qdkMuw,fumG ? igawmY rwwfEkid af wmY
bl;}-qdkNyD; w&m;tm;xkww f mawGu a½Smifajy;cJYw,f-qdkygw,f/
'gudk w&m;jyq&mawGu ]ZGJrSr&Sw d m b,f&rvJ/ olYuHaygY
av}-vdkY qdkao;w,fvkdY oli,fcsi;f u ajymjyygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


72 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

'gqdk vlaoonftxd tjyif;txef tm;xkwf usiYrf S w&m;


qdkwm &rSmvm;¿ usaemfYrSm ar;cGe;f xGuv
f mygw,f/
'gqdk r*fwpfckusvsif tJonfr*fy,fcJYwm xyfy,fzkdY rvdk
bl;-qdkwmawG? bk&m;oQiu f olwY &m;awG[m 'kuy© #dy'gr[kwb f ;l ?
okcy#dy'g-vdkY zwfxm;wJYpmawGu pmodeJY odxm;jyefwmawGu?
igvkyaf ewJY ]w&m;tm;xkww f mawG}-qdkwmawG[m ]rSerf S rSeyf gY
rvm;¿}-pwJY tawG;awGeJY usaemfYoHo,awG yGm;vmygw,f/

bk&m;oQifu ajymawmY ]rm,mr½S?d igqkH;rwJYtwdki;f vdkuf


usiYfEkdiw
f JYol[m ]ig eHeufuqkH;rvsif naerSm w&m;&apYr,f? n
aeu qkH;rvsif eHeufrSm w&m;&apYr,f}-vdkY tmrcHcJYygw,f/ tck
vlawGusiYfaeMuwm ESpaf ygif; ajrmufjrm;pGm? wpfa,mufrSvnf;
aomwmywård *fav;awmif qdkuw f ,fvkdYvnf; rMum;&zl;bl;/ t&d
,mteHaY v;awmif reHMuygbl;/ aomwmyefjzpfw,f qdkwmudkvnf;
0efcHwm rMum;zl;cJYygbl;/ 'gaMumifY-
bk&mYw&m;[m onfavmuf tod& cufovm;¿
bk&mYw&m;[m onfavmuftusiY&f cufovm;¿
usaemfYrSm tar;awG xGuv f mjyefygw,f/

zwfcJY&wJY "r®pmayawGxJu odcJY&wJY? w&m;&wJYol[m "r®


aMu;rkrH mS jyovdk udk,w f u,f&vsif wu,fukd odygw,f/ odwt YJ
wdki;f vnf; 0efcMH uw,f/ bk&m;oQif vufxufu ]t"d*r &NyDvm;?

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 73

&[ef;udpNö yD;NyDvm;}-vdkY EIwq


f ufwt
YJ xd &Scd MYJ uw,f-qdkwm b,fukd
a&mufukeNf yDvJ-vdkY usaemf ar;csipf wd f ay:vmygw,f/

(onfaeY tem*grf?&[EÅmvdkYausmfMum;aewJY yk*¾dKvfrsm;&JU


w&m;awGukd pmayt&eJYa&m? cE¨may:rSma&m pdppfwJYtcg avmuD
txG#t f xdyf w&m;awG jzpfaeaMumif; od&ygw,f/ onfvkd pdppf
wwfvmwm[m tbd"r®m em;vnfoifYoavmuf em;vnfvmNyD;?
oyÜL&doolawmfaumif;eJY aus;Zl;½Siq
f &mawG&UJ Ak'"¨ r®ppf t&d,opö
"r®w&m;awG emMum;&NyD;rS pdppfwwfvmjcif; jzpfygw,f)

onfvkdqkdawmY-
bk&mYw&m;tppfu bmvJ¿
bk&m;oQifajymvdkwJY ]trSew
f &m;}-qdkwm bmvJ¿
olajymcJYwJY ]t&d,opömav;yg;}-uvnf; bmawGvJ¿

ar;cGe;f awGukd usaemfxkwrf yd gw,f/ usaemfzwf½cI w YJ YJ pmvm


ayvm twdki;f udkawmY onfw&m;awG[m bmvJ-qdkwmudk usaemf
usiYcf JYwJYvrf;jzpfvkdY &dk;wdk;&dyw
f w
d f usaemf odygw,f/ onftodawG
[m usi&Yf cufcyJ gw,f/ uaygufwd uaygufcsmawGvnf; jzpfaeyg
w,f/ tod&vnf;cufygw,f/ usiY&f wmvnf; yifyef;vSygw,f/
bk&m;oQifay;xm;wJY odkupf mtnTe;f awGev YJ nf; rudkub
f ;l jzpfaejyef
ygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


74 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

'gaMumifY bk&mYw&m;ppf w&m;rSeaf wGukd usaemf odyNf yD;


odcsiwf wfcsif usiYfcsiw f JYqE´awG wzGm;zGm; ay:vmygw,f/
bk&mYw&m;udk usaemf½mS cJw Y m txufrmS wifjyxm;wJt Y wdki;f
jzpfygw,f/ EdkYcsKd rSwv
f kdY pdkYryd gw,f? EdkYcsKd r&bJ csKd vdru
f kd EdkYcsKd xifNyD;
tvdrrf d cHc&YJ ygw,f/ ]at;apvdkvkYd anmifa&avmif;rdygw,f ylZmp
tusKd ;}-eJY nm;cJY&ygw,f/ ]aygYapvdkvkdY aMumif½kyx f k;d rdygw,f
aq;aMumifYav;}-wJYtjzpf usaemf a&mufcJY&ygw,f/

csKd vdrt
f rdc&H vdkY tarYEkcYd sKd vdk tm[m&jynf0Y NyD;? tom;t&nf
wdk;yGm;rvmbJ em;xifcsKd ifY? i,fxyd yf ed ?f Adkuyf leHum;&ovdk usaemf
w&m;tm;xkww f ,fqkdwJY onftusiYfawG usiYfawmYrS avmueJY t
avsmrf jzpfbJ avmu&JU qefYusib f uftjzpfukdom &cJYygw,f/

'gaMumifY onfw&m;qdkwmawGukd usiYcf JYwJYusaemf[m udk,Yf


½dk;om;jzLpifaewJY b0av; taysmufcHcJY&ygw,f/ trsm;udk oem;
Muifem ulnDapmifrrIav;awG usaemfYxHu xGuaf jy;oGm;NyD;? wpf
uk, d af wmfav;yJ aecsiw
f mawG jzpf&ygw,f/ 0rf;enf;zdkY aumif;vdkuf
wm-vdkY usaemfcHpm;cJY&ygw,f/
(onftusiYaf wG usiYaf wmY igoHo&mrSmaumif;zdkYqkdwJY wpf
udk,af umif;tusiYfeJY usiYfwmjzpfvkdY trsm;ay: ormrQwqufqH&
wJY arwåm? u½kPm? rk'w d mawG usaemfx
Y uH aysmufomG ;wm? trsm;
tusKd ;aqmifvkdpw d f aysmufoGm;wmudk qdkvkdjcif; jzpfygw,f)/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 75

'geJY usaemf tbd"r®pmayawG oif,v l ku


d w
f m 1360jynfEh pS f
rSm vlyk*¾Kd vfawG ajz&wJY tbd"r®mokH;qifY? aemufESprf Sm tbd"r®m
*kPxf l;aqmif(#Dumausm)f okH;qifY? 1362ckESprf Sm 0dok'r¨d *fokH;qifY
ajzqdk atmifjrifcJYygw,f/

usaemf onfvkd wifjywmawGu pmwwfvsif olrsm;udk zd


ESyd zf kdY? pmeJYukdiaf ygufNyD; ESrd zf kdY-qdkwJY tv*'´Lyrmpmoifenf;eJY tbd
"r®mponfukd oifcJYwm r[kwb f J? bk&mYw&m; qdkwmawGukd trSef
&atmif pdppfEkdizf kdY/ bk&mYw&m; r[kww f mawGukd cGJjcm;odzkdY/ bk&mY
pum;awGukd bk&m;a[mwJYtwdki;f teufrSef od½Szd kdY/ trSeo f v
d sif
tJonf twdki;f usiYzf kdY/ edó&PjzpfzkdYqkdNyD; avYvmwm-jzpfaMumif;
&Si;f jyjcif; jzpfygw,f/

ö rkygÜ 'f ok;H b0jcm;NyD; pufvnfwm}-


tbd"r®moifawmYrS ]y#dpo
udk od&ygw,f/ onfb0rSm pufu wpf0ufyJvnfw,f/ a&SUb0
eJY aemufb0awGukad ygif;rS puftjynfv Y nfw,f odc&YJ ygw,f/ t*Fg
12yg;? oHo&mu ESpyf wf? umv ok;H yg;? tvTmav;vTm? tpyfo;Hk yg;?
tjcif;t&m ESpq f ,f-ponfjzifYaygY/ 0dok'¨rd *frSm usawmY 'gudk
csUJ jywm jzpfygw,f// tvsiu f y#dpo ö rkygÜ 'fukd Mum;zl;½kH Mum;zl;NyD;
onfvkd em;rvnfcJYygbl;/

usaemf txufuajymcJYovdk 1351ckESpu


f pNyD; pdwq
f if;&JrI

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


76 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

tpkpk? udk,q f if;&JrItzkHzkHu vGwcf siv


f kdY w&m;½SmcJYwJY ae&mrSm y&d
,wf?y#dywf uRrf;usiw f JY q&mawmfaygif;pkHukdvnf; csO;f uyfcJYyg
w,f/ onfMum;xJ pmzwfoefoljzpfawmY bk&mYw&m; odcsiaf wmY
yd#uok;H ykv
H nf; zwfjzpfcyYJ gw,f/ yd#uok;H ykH ygVdvkd ESppf ?Hk jrefrmjyef
ESppf kHawmif vSLcJYygao;w,f/

18/ bk&m;ESpq
f l jzpfaeNyD

yd#uwfawGzwfawmY 'DCedum,f? jA[®Zmvokwrf mS rdpäm'd|d


62yg;? t"dutjzpf ouúm,'d|/d cGJawmY oówrdpäm'd|(d qufjzpf
t,l)eJY Oapä'rdpäm'd|(d jywft,l)ESpyf g;u Zmwfvkdu/f Zmwf&efu
{upöoów(wcsKd Ujzpf? wcsKd Urjzpf)eJY tr&m0dau©y (jzpfwmvnf;
r[kw?f rjzpfwmvnf;r[kw)f rdpäm'd|ad wGvkYd od&jyefygw,f/ usaemfY
todawG axG;ukeNf yD/ ½Si;f ay;Edkio
f lvnf; rawGU&ygbl;

'DCedum,f? ayg|yg'okwrf mS ]avmuNrJ-rNrJ? owå0gao


NyD;aemuf jzpf-rjzpf}-ponfeJY tAsmuxepum; q,fcGe;f u t,l
awGukd ]igbk&m;-onfvkrd a[mbl;? igbk&m;-onfvkrd ,lb;l }-od&
jyefygw,f/ 'geJpY yfNyD; rZÑdredum,frmS t*¾0d pä? rmvkusykwåeYJ tjcm;
yk*¾Kd vfawGukd a[mwJYokwaf wGrSmvnf; onftwdki;f yJ awGU&wm
renf;jyefygbl;/ onfawmY bk&mYw&m;ywfoufvkdY usaemfYpw d x f JrSm
a0vmNyD jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 77

oH,kwrf mS usjyefawmY ½Siaf um|dueJY ½Sio


f m&dykwå&mwdkY aqG;
aEG;wmawGrSma&m? tjcm;om0uBuD;awG a[mwJY w&m;awGrSma&m?
tAsmuwoH,kwf wpfckvkH;rSmyg owå0g aoNyD;aemuf jzpf-rjzpfeJY
ywfoufNyD;? ]igbk&m;onfvkd r,lb;l ? igbk&m; onfvkrd ajymbl;}-
qdNk yD; ajymcJw
Y mawG zwf&wm em;eJrY qHaY tmif Mum;&ovdk jzpfygw,f/

aemuf r[mwPSmocF,okwrf Sm ]owå0gaoNyD; ½kycf E¨m


awmYrvdku?f 0dnmOfu wpfb0uae wpfb0ajymif;w,f}-vdkY,lwJY
wHigonfom; omwd&[ef;udk ]r*fzkv d rf S tcsn;f ES;D yk*Kd¾ vf? igbk&m;udk
vnf; pGypf &JG musw,f? ud,
k u
Yf ,
kd v
f nf; wl;NzdK&musw,f}-vdYk armif;rJ
jyefygw,f/ onfvkid gra[mbl;vdkY bk&m;oQiaf [moHukd usaemfMum;
&jyefygw,f/

bk&m;oQiuf ]avmuonfNrJ-rNrJ? owå0gaoNyD;aemuf jzpf-


rjzpf}-ponfeJYpyfwJY tar;ykpämq,fcGe;f yg tAsmuxejzpfwJY t,l
awGukd olbmYaMumifY r,laMumif;udk ajym&rSm-
onft,lrSm;jzpfwJY-
(u) rdpäm'd|[
d laom awmcsKH?
( c) rdpäm'd|[ d laom uEÅm&?
( *) rdpäm'd|[ d laom ql;an§mifYwHusi?f
(C) rdpäm'd|[d laom wkevf Iyjf cif;?
( i) rdpäm'd|[
d laom taESmiftzGJU[m-

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


78 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

(1) qif;&Jjcif;ESiYfwuG jzpfw,f/


(2) n§O;f qJESyd pf ufjcif;eJYwuG jzpfw,f/
(3) yifyef;jcif;eJYwuG jzpfw,f/
(4) ylyefjcif;eJYwuGjzpfw,f/
(5) 0#fqif;&Jukd NiD;aiGUzkdY rjzpf/
(6) 0#fqif;&JrmS wyfrufjcif;udk uif;apEdkiwf m r[kw/f
(7) 0#fqif;&JcsKyfjcif; rjzpfapEdki/f
(8) udavomNidr;f jcif;vnf; rjzpf/
(9) (udavomNidr;f wJY todxl;udk) txl;odjcif;iSmvnf;
rjzpf/
(10) opömav;yg;trSew f &m;udkvnf; rodEkdi/f
(11) 'ku©cyford ;f Nidr;f at;zdkYvnf; rjzpf/
ponfeJY t*¾0d päokwef JY rmvkusykwåokwaf wGrSm tjypfq,fY
wpfcsuf bk&m;oQif qdkcJYwmudk awGU&jyefygw,f/
qufNyD; t*Fkwå&edum,f? owåeyd gwf? tAsmuw0*f? tAsm
uw0w¬Kokwrf Sm-
]owå0g aoonfaemufü jzpf\? owå0gaoonf
aemufü rjzpf?owå0gaoonfaemufü tcsKd Ujzpfç t
csKd Urjzpf? owå0gaoonf aemufü jzpfonfvnf;
r[kw?f rjzpfonfvnf;r[kw}f -ponf t,lrsm;onf
]t,lrSm;rdpäm'd|}d jzpfaMumif;? tMum;tjrifr½Sad om
ykxkZOfvl trsm;onf-

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 79

rdpäm'd|u d kd rod? rdpäm'd|jd zpfjcif; taMumif;udk


vnf; rod? rdpäm'd|cd sKyfjcif;udkvnf; rod? rdpäm'd|d
csKyfNidr;f &modkY a&mufaMumif;udkvnf; rod/
xdkoltm; rdpäm'd|o d nfyGm;rsm;\/xdkyk*¾Kv d t
f m;
Zmwd? Z&m-r&P? aomu? y&da'0tp½Sad om 'ku©
taygif;rS rvGwf }-vdkY bk&m;oQif a[mjyefygw,f/

onfokwrf SmyJ onft,lawGukd-


]rdpäm'd|Ed SiYfwuGaom wPSmonf jzpf\? rdpäm
'd|Ed SiYfwuGaom onmonf jzpf\?rdpäm'd|u d kdrSDaom
rmeonf jzpf\? oHo&mudk csJUxGiw f wfaom yyÚö
w&m;jzpf\ }--eJY a[mNyD;? aemufqkH;rSm-
]þt,lonf pdw\ f azmufjyefjcif;aywnf; }-
vdkY a[mxm;NyD;-

]onft,lawG,lwJY ykxkZOfawG[m Zmwd?Z&m


d JY qif;&Jtaygif;rvGwf }-vdkY
-r&Ptp½Sw
a[mxm;wmudk awGU&jyefygw,f/

onfawmY 'gawGoNd yD;wJYaemufusaemf[m-


][if-wdekY m;vnfaewmu wpfb0NyD;wpfb0 ajymif;w,fvkYd
bk&m;a[mcJw
Y m/ terw*¾oo H &mrSm vljzpfvku
d ?f tyg,fbo
kH m;awG

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


80 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

jzpfvkdu?f ewfjA[®mawG jzpfvkduef JY b0awG tawmrowfEkdiaf tmif


arG;ao-arG;aoeJYjzpfwmvdkY odcJY&wm/

bk&m;oQifawmif av;toacsFeJY urÇmwpfoed ;f b0aygif;


rsm;pGm yg&rDawG rjynfjh ynfah tmif jznfch &YJ wm/ tckawmY ]onft,l
awGukd olr,lbl;? ol onfvkdra[mbl;-vdkYqkdNyD; tjypfawGcsn;f
ajymaejyefa&m? bk&m;ESpq f l jzpfaeNyDvm;¿}-vdkY rd½k;d zvm Ak'b
¨ mom
todeJY wdki;f awmY usaemf ua,mifajcmufjcm; jzpf&jyefygw,f/

'gaMumifY usaemfYrSm-
(1) tyg,f?vl?ewftjzpf wpfb0NyD;-wpfb0 ajymif;w,f
vdkY a[mwJYbk&m;u wpfql/
(2) ]b0qdw k m rpifvykd J b,fb0udrk S igbk&m; rcs;D rGr;f bl;?
owå0gaoNyD;jzpf ,lvsif oówrdpäm'd|?d rjzpfqv kd sif
Oapä'rdpäm'd|?d tcsKd UjzpfçtcsKd Urjzpf,v l sif {upöoów
rdpäm'd|?d jzpfwmvnf; r[kw-f rjzpfwmvnf; r[kwf
,lvsif tr&m0dau©yrdpäm'd|q d kdNyD; onfa½SUb0 aemuf
b0t,lawG[m r,l&rnfht,lawG? y,f&rnfh t,l
awGvkdY a[mwJYbk&m;u wpfql-
qdkNyD; usaemfrY mS bk&m;ESpq f l jzpfaeNyD;? ]b,fbk&m;rSew f ,f}-
rodawmYygbl;/ onfrSww f rf;pm zwf&wJY rd½kd;zvmAk'¨bmom0if
trsm;vnf; usaemfYvkd jzpf&rSmrvGJbJ r[kwyf gvm;¿

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 81

19/ bk&m;tay: ,kHMunfrI

onfrSwwf rf;pm ½Iolrsm;udk wifjyyg&ap/?


b,folu b,fvkdyJajymajym usaemfYukd owfvsiaf wmif
aocsed t
f xd bk&m;tay: ,kHMunfxm;wmu-
]bk&m;oQif[m rkom0g'uHukd b,fawmYrS rcsKd ;
azmufbl;/ ajymwJY twdki;f wdki;f vkyw f ,f? vkyw f JY t
wdki;f wdki;f ajymw,f/ udk,Ef IwEf SvkH;okH;yg; wajzmifY
wnf;½So d l t&d,molawmfpif/ tjrifYjrwfqkH; vlom;
( The Gratest Nobleman ) jzpfw,f/
olYajympum; rSm;w,fr½Sb d l;/rSm;vdkY-vGevf kdY jyef
½kyo f rd ;f &wmrsKd ;vnf; b,fwke;f urQ rawGU&bl;/ r
ajymrD?rjyKrD?rBuHrD ÓPfawmfa½SUoGm;NyD;rS ajymjyKBuH
wJYyk*¾Kd vf? rSm;vdkY jyefjyif&wmrsKd ; vkH;0udk r½Scd JYzl;bl;/
onfawmY onfpum;ESpcf Ge;f rSm wpfcGe;f uawmY t
rSeyf J jzpf&r,f}-vdkY jzpfygw,f/

onfawmY-
b,fpum;ajymwJYbk&m;u or®morÁK'¨tppfvJ¿
a&S;-ck-aemifb0awG ul;aew,fvkdY a[mwJYbk&m;vm;¿
tAsmuxepum;q,fcGe;f udk jiif;wJY bk&m;vm;¿

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


82 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

b0awG wpfb0NyD; wpfb0ul;w,fqkdwJY-wpfcGe;f uawmY


Ak'&¨ UJ w&m;ppfjzpfwYJ ]t&d,opömav;yg;w&m;? Ak'&¨ UJ ur®0g'w&m;}-
[m (Ak'¨omoemu ESpaf ygif; 2500ausmv f kdY ESp2f 600xJ a&mufae
avawmY)umvMumvdkY t&raumufwwf jzpfNyD; jAm[®PawG&UJ a&S;-
ck-aemifb0awG? arG;ao-arG;aoNyD; ul;w,fqkw d YJ b0ul; uHw&m;?
wrvGeb f 0w&m;awGeJY tyl;cH&wm? tjznfYcH&wm? tzsucf H&wmvdkY
usaemf Ak'"¨ r®pmay okawoepmwrf;awG zwfNyD; od&jyefygw,f/
usaemfYpw d x
f JrSm rwifrus? Za0Z0geJYyg/ b,f[mudk trSe-f vdkY
qkH;jzwfcsuf rcsEkdiaf wmYygbl;/

onfawmY usaemf wpfoufvkH;odxm;wJY tod[m wcP


twGi;f rSm acsrGypfcHvkdu&f vdkY usaemf aqmufwnf&mr& jzpf&ygNyD/
usaemfb
Y 0vrf;nTejf zpfwYJ bmomw&m;tod[m ]'g-r[kwb f ;l ? rSm;
aew,f]-vdYk tajymcH&ovdjk zpfawmY? csujf cif; b,f vufcEH ikd yf gYrvJ?
r[kwyf gvm; pm½Iolrsm;cifAsm¿

onfrSwwf rf;½IolawGvnf; usaemfcHpm;&ovdk cHpm;Mu&rSm


yg/ 'gaMumifY onftodawG usaemf&vdkY tbd"r®moif&if; axmuf
axmufjyawmY usaemfu Y kd ]rdpäm'd|}d -&,fvkYd r*FvmAsL[m trIaqmif
yk*¾Kd vfBuD;awGu olwkdYox d m;wJY rd½kd;zvmAk'¨bmomtodeJY uifyGe;f
wyfwm olwkdY rrSm;ygbl;/ usaemfomvsif rd½kd;zvm Ak'¨bmomudk
wGe;f vSeo f l? &wemokH;yg;udk raxrJYjrifjyKoltjzpf a&muf&ygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 83

(aemufykdi;f rSm tAsmuxeajymwJYbk&m;uawmY or®m


orÁK'¨¨tppf jzpfw,f? aemufwpfcGe;f ajymwJY bk&m;u
awmY ed*P²t,l toGwcf H&wJY rdpämbk&m;yJvkdY twd
tus usaemf odvm&ygw,f)/

aemuf yd#uwfbmomjyefawG zwf&if;eJY rZÑdredum,f?rlv


yPÖmo? oD[em'0*f? plV'ku©u©E¨okwf usaemfzwf&awmYrS-
]owå0gawG arG;aoarG;aoeJY a&S;-ck-aemif wpfb0
NyD;wpfb0ajymif;wmudk ,lwmu ed*P²em#ykwåqkdwJY
jAm[®Pt,l/ onfyk*¾Kd vf[m oGm;aecsed ?f pm;aecsed ?f
tdyaf ecsed f tcsed w
f kdi;f rSm ol-tm;vkH;udk odw,fvkdY
ajymol (oAÁnlukd0efcHol)jzpfaMumif; }-
tod &vmjyefygw,f/

bmaMumifYvJqkdawmY onfokwrf SmyJ bk&m;oQif ausmufzsm


eufpcef;oGm;NyD; ed*P²yk&Ad kdZaf wG tqif;&Jtyifyef;cHNyD; usiYaf ewm
awGUvkdY ar;prf;&if;eJY 'gawGukd od&wJYcg-
]tvsib f 0u vkycf w YJ YJ uHawG b,favmuf½cdS w
YJ ,fvkYd odMu
ovm;? tck yifyifyef;yef;eJY usiYfaewm uHawG b,favmufukeNf yD
rif;wdo
kY Md uovm;? aemif tem*wfb0rSmusizYf kYd uHawG b,favmuf
useaf eao;w,f-qdkwm rif;wdkYoMd uodovm;}-ar;awmY ]rodMu
ygbl;}-vdkY ajzwJYtcg bk&m;oQifu-

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


84 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

]tdk-igY½Sif ed*P²wkdY? þodkYjzpfonf½Sad omf tMuifol


wdkYonf avmuü Murf;MuKwfaomtusiYf ½Su d keí
f ?
olwpfyg;tm; n§O;f qJonfjzpfí aoG;tvdr;f vdr;f
uyfaomvuf ½Sud ke\f / trdukdowfjcif; tp½Su
d kef
aom Murf;MuKwfaomtrI ½Sud ke\
f / xdk raumif;rI
tm;BuD;aomolonf ed*P²wkdYü &[ef;jyKMuukeo f
avm}-vdkY
onfvkd uHqkd;uHrSm;udk twdwu f b,favmufjyKcJYw,f
ponfukd rodbJeJY tqif;&Jtyifyef;cHNyD; usiYfaeMuwm[m rif;wdkY
wawGom uHtqdk;qk;H olawG jzpfrmS yJ-vdkY bk&m;oQif tjypfwifcw
YJ m
udk zwf&rSw&f odcJY&jyefygw,f/

onfYtjyif onfvkd a&S;-ck-aemif b0t,lawGeJY udk,pf w d f


n§O;f yrf;wJY twåuv d rxtusiYf 'ku©y#dy'gawGeJY usiYfvkdYuawmY
udavomNidr;f &m 0drkwåd b,fvkdrS r&Edkib f l;? rZÑdry#dy'gqdkwJY okc
y#dy'geJYusiYrf Som 0drkwå&d Edkiw
f ,fvkdY onfokwrf SmyJ nTejf yawmfrlcJY
wmudk wqufwnf; avYvmod&&Sd ygw,f/

'gwifru oH,kwfygVdawmfxJu tAsmuwoH,kwf?


t*FkwK¬d &fygVdawmfxJu tAsmuwokw?f uð'|d o
d kwpf wmawGukd avY
vm&wJYtcg bk&m;oqifa&m? olYwynfYom0ursm;uyg ]a&S;-ck-
aemifb0} t,lawGukd r,laMumif; awGU&ygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 85

20/ rdpämbk&m;rSm; udk;uG,af erdNyD

onfawmY usaemfav -
]onfvkd a½S;-ck-aemif wpfb0u wpfb0ul;wJY uHw&m;udk
igwdkY ,ck ,laeMuwm[m ed*P²bk&m;udk udk;uG,&f m a&mufaeNyD}-
vdkYvnf; udk,Yfukd,f tjypfwifryd gw,f/
]ig-rdpäm'd|b d k&m;rSm;udk udk;uG,af erdNyD? ig-o&P*kH r½Sb d ;l ?
bk&mYom0u rjzpfEkdiaf wmYbl;/ t,lrSm;udk t,lrSev f kdY ,lrw d JY 'd|d
Asoe? "r®Asoe jzpfaeNyD}/
onfhtjyif-
]onfwpfb0u aemufwpfb0ul;wJY t,l[m igwdkY bk&m;
a[mcJw Y m? ESp2f 500awmifausmNf yD? 'gtrSeyf -J vdkY ,lrcd w
YJ YJ 'd|Kyg'gef/
onfuvGJvdkY usifYp&mr½Sd 'gyJtrSef? usefwmtrSm;vdkY ,lrdwJY
£'Hopömbdead 0oum,*E¦/ igYt,lom trSeyf J&,fvkdY udk,Yt f ,l
rSm;udk trSe, f lrwd JY twå0g'kyg'gefxJ a&mufavjcif;}-vdkY 0rf;enf;
jcif;ru udk,Yfukd,u f kd tjypfwif&if;eJY ,lBuKH;r& jzpfcJY&ygw,f/
bk&m;oQifom ½Sv d sif ]armCyk&o d }-vdkU omwd&[ef;udk
tjypfwifwmxuf b,favmufykdNyD; usaemf tjypfwifcH&rvJ rod
ygbl;/ Ak'¨bmom0ifawG b,favmufrsm;rsm; usaemfYvkdyJ t,lawG
vGNJ yD; bk&m;rSm; ud;k uG,af ewm jzpfaeNyDvJ rodb;l / b,favmufrsm;
0rf;enf;p&m aumif;ovJ? ½Supf &maumif;ovJ-vdkY ,lBuKH;r&jzpf&
ygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


86 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

onfvkd ESpaf ygif;axmifeJYcsDNyD; bk&m;rSm; udk;uG,cf JYwm od&


awmY usaemfYrSmav bk&m;tppftrSe&f JU w&m;tppftrSeu f kd b,fvkd
odcsirf Se;f rod odcsivf kduw
f m/ b,fyk*K¾d vf jyEdkiof vJ-vdkY ½Smvdku&f
wm/ usaemf ]bk&mYw&m;tppf}-udk iwfrw G af eygNyD/ trSew f &m;udk
jyay;Edkiof lukd usaemf awmifYwjcif;ru awmifYwcJYygw,f/

NyD;awmY? rd½kd;zvmAk'¨bmomtodeJY bk&m;oQifukd-


]oAÁnkwÓPfawmf½Si/f aAm"dyifeJY a½Tyv’ix
f ufrSm
tmo0u©,ÓPfeJYtwl oAÁnkwa&TÓPfawmfukd &
cJYwm/ oAÁnkwa&TÓPf&atmifuvnf; yg&rDawGukd
ESpaf v;toacsFeJYurÇmwpfoed ;f Mumatmif b0aygif;
ajrmufjrm;pGm b0tqufquf jznfhusiYfcJY&wJY bk&m;}-
&,fvkYd txufwef;ausmif;om;b0wke;f u oifc&YJ wJY ZmwfawmfawG
rSma&m? aemufykdi;f zwfcJYwJY bmoma&;pmayawGrSma&m odrSwcf JY&yg
w,f/
yd#uwfawGrSm zwfjyefawmY av;toacsFeJY urÇmwpfoed ;f
yg&rDjznfYcJY&w,fvkdY bk&m;oQifa[mcJYwm wpfae&mrSmrS usaemf
&SmrawGUcyYJ gbl;/ onfawmY ]b0tqufquf t,l}-udv k nf; usaemf
oHo,jzpf& jyefygw,f/ av;toacseF u YJ rÇmwpfoed ;f b,fyk*Kd¾ vfu
ajymcJwY mvJvkYd odvkpd w
d f ay:vmjyefygw,f/ 'gudk oAÁnkwÓPferYJ S
odEkdiw
f ,fvkdYvnf; zwfwJYw&m;pmawGrSm od&jyefygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 87

21/ igYukd aw0dZÆvkdYajymrS rSerf ,f

aw0dZÆt*¾0d päokwf zwf&wJYtcgrSm-


]igbk&m;udk oAÁnkwvdkY ajymvsif igbk&m;udk pGypf GJ
&musw,f? rkom0g'jzpfw,f? igbk&m;udk ]aw0dZÆ}
-vdkYajymrS rSew
f ,f? igbk&m;udk pGypf GJ&mrusbl;? rk
omajym&m ra&mufbl;? trSeaf jym&ma&mufw,f}-vdkY
od&jyefygw,f/
onfpmawG[m yd#uwfq|rlrmS a&m a&S;u OD;NrdKUral wGrmS a&m
txift&Sm; yg½Sw d mjzpfygw,f/
onfvkdo&d jyefawmY usaemf Za0Z0g a,mifwad ,mifuef;
xyfjzpf&jyefygNyD/ onfrSww f rf;&IolawGa&m usaemfYvkdjzpfrSm trSef
ygyJ/ usaemf odwwfwJY tcsed uf pNyD; wpfoufvkH;-
]bke;f awmfteEÅ? uHawmfteEÅ? ÓPfawmfteEÅ? wef
cdk;awmfteEÅESiYfjynfYpkHawmfrlaom oAÁnkwÓPfawmf
t&Sif bk&m;ocifukd }--
tp&Sod nfeJY qGr;f ?yef;?a&csr;f ?rDqD;? tppawG usaemfwkdY uyfvSL
ylaZmf&wm?eHeuf-nOfY 0wfrysuf bk&m;Munfnkd &Scd kd;ylaZmfcJY&wm
r[kwyf gvm;¿
onfawmY usaemfYrSm ar;cGe;f xkw&f jyefygw,f/
oAÁnkvkdY0efcHwJY bk&m;yJ rSeo f vm;¿
oAÁnk r[kwb f ;l ? aw0dZÆvkYd 0efcw
H YJ bk&m;uyJ rSeo
f vm;¿

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


88 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

usaemfu pmpkzH wfwoYJ l jzpfawmY a½S;acwfpmayawGrmS Munfh


vsif ]yk?'d?tm}-vdkY tqk;H owfwmwdk?Y ]yk?'d?tm}eJY jynfph k&H ygvdk\}-
vdkY qkawmif;awG awGUjyefawmY ]oAÁnkw}-vdkY ajymaeMuwmu
b,fvkdvJ¿vdkY tar;awG usaemfYrSm ay:vmjyefygw,f/

aumovoH,kwrf Sm ]bk&m;oQifu ol[m ]or®morÁK'¨}vdkY


0efcw
H mudk bmomjyefoal wGu ]tvk;H pkaH om w&m;taygif;udk udk,f
awmfwkdif odawmfrlaom jrwfpGmbk&m;(oAÁnl)}-tjzpf bmomjyef
xm;wmawG awGU&jyefygw,f/

bk&m;oQi[ f m ud,k Ef w
I Ef v
S ;Hk wpfajzmifw
Y nf;½So
d l tjrifjY rwf
qkH;vlom;vdkY usaemf qdkcJYNyD;ygNyD/ ajymwJYtwdki;f vkyof l? vkyw f JYt
wdki;f t,l&So d l ],xm0g'D wxmum&D? ,xmum&D wxm0g'D}-
vdkYvnf; usaemfajymcJYygNyD/ onfawmY bk&m;oQif[m olr[kwv f sif
r[kwb f l;yJ ajymrSmyg/ rodwmudk todvkyNf yD; rajymygbl;/ odwm
udkvnf; rodvkyNf yD; ajymrSmr[kwyf gbl;/ onfvkad jzmifrY wfreS u f efwYJ
oljrwfjzpfjcif;[mvnf; bk&m;oQifukd usaemf Munfnkdav;jrwf&
jcif;&JU taMumif;wpfck jzpf&ygw,f/

'gaMumifY edum,fawGrSm&SmawmY bk&m;oQif[m b,fae&m


rSmrS oAÁnk-vdkY 0efcHcJYwm r&Sb
d l;/ ]aw0dZÆ}-vdkYom 0efcHcJYwmudk
awGU&ygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 89

]ed*P²em#ykwå}-wdwb d¬ k&m;omvQif ]&yfaepOfaomf4if;? oGm;


aepOfaomf4if;? avsmif;aepOfrmS aomf4if;? tdyaf epOfaomf4if;? pm;aepOf
aomf4if; tcsed wf kdi;f rSm igonf tvkH;pkHukd odEkdi\
f -vdkY ]oAÁnl}-
udk 0efcHcJYwmjzpfaMumif; omoemYrSww f rf;awGrSm awGU&ygw,f/

onfawmY-tck Ak'b ¨ mom0ifawGu bk&m;oQiu


f kd ]oAÁnkw
ÓPfawmf&Si]f -vdkY ajymaeMuwmu b,fvkdvJ¿ ed*P²bk&m;eJYawmY
vGJaeMuNyD}-vdkY usaemYt
f awG; ay:vmygw,f/

,aeYr½d k;d zvmAk'b


¨ mom0ifawG ajymaeMuwJY ]Ak'b ¨ k&m;oQif
udk ]oAÁnl}-vdkYqkdwmudk a&S;u b,folawG pajymvmMuwmvJ¿
]or®morÁK'}¨ -udk ]w&m;tvk;H pku H kd ud,
k af wmfwikd f t<uif;r&Sd
aumif;pGmodawmfrlaom jrwfpGmbk&m;}-&,fvkdY bmomjyef&if;u?
]oAÁnw k ÓPf}-vdYk xifrw S Nf yD;? ]oAÁnwk a&TÓPf&iS }f -qdNk yD; jrwfE;kd
&ol? Munfnk&d ol? txG#t f jrwfxm;&olukd cs;D yif&Y if;eJY wu,ft Y jzpf
rSwxf ifoGm;wmrsKd ;yJ jzpf&r,f-vdkY usaemf okH;oyfryd gw,f/

bmYaMumifvY q
J kad wmY bk&m;oQiu f ]oAÁnk}-vdakY jymwJY ed*P²
udkawmif tjypfjycJYao;wm r[kwv f m;/ acwftajymeJYajym&vsif
oa&mfcJYao;wm r[kwyf gvm;/ tck bk&m;oQifukd aemufom0u
awGu olrBudKufwJY rrSew f JYpum;awGeJY olYukdcsD;ajr§mufaeMuwm
jzpfaeygNyD/ bk&m;oQifom½Sv d sif ]wkpä yk&o
d }vdkY qdkrvm; rodbl;-

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


90 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

vkYd usaemfYrSm tawG;tjrifwpfck jzpfvmjyefygw,f/

onfawmY jrefrmpmayawGxJu Oyrmwpfckukd owd&vdkuf


rdygw,f/
rif;wke;f rif;w&m;vufxuf a&Tjynf0efBuD; a,mtwGi;f 0ef
OD;bdk;vIid &f JU ]0drkwå&d ousr;f ? um,mEkyóemusr;f ? OwkabmZe
o*F[usr;f }--ponfukd vuf0Ja&aMumif;Adkvrf if;tdrrf S jrif;xde;f
iwmu awGUorQvlukd xdkusr;f rsm;aumif;aMumif;? avYvm usiYo f kH;
xdkuaf Mumif; tawmrwwf csD;rGr;f wdkuw f Ge;f oHMum;vdkY 0efrif;u
ac:,lawGUqkHNyD;? ]][JY-iwm? armifrif; iga&;om;wJYusr;f rsm;udk
vlwumudk Munf&Y &I ef wdkuw f eG ;f ajymqdkonfukd igMum;&w,f? [kwf
uJvY m;}}-[k pdppfar;jref;ygw,f/ jrif;xde;f iwmu] [kwyf gaMumif;}
0efcHwJYtcg a&Tjynf0efrif;u tb,fusr;f rsm;jzpfaMumif; xyfrHar;
wJYtcg txufazmfjyyg usr;f rsm;jzpfaMumif; ajzMum;ygw,f/
tJonfaemuf 0efrif;u xdkusr;f rsm;udk *CeP avYvm
zl;ovm; ar;wJt Y cg jrif;xde;f iwmu ]]rMunfb Y ;l yg? rjrifb;l yg/
olwkdY vlBuD;rsm; ajymMuonfukd Mum;&í bk&m;uRefawmfrsKd ;vnf;
vlawGUwkdi;f ajymjyaMumif;? zwf&IavYvm&ef wdkuw f Ge;f aMumif;}}-
avQmufygw,f/

tJonftcg a&Tjynf0efBuD;u jrif;xde;f iwmudk a'gif;'*Fg;


16jym;xkwaf y;NyD; ]]eif pmrwwfbJ iga&;wJpY mawGukd csrD rG ;f ygvsif

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 91

igyg ypf&aerSmaygY/ rwwfwJYolu csD;rGr;f ajymqdkjcif;onf igYukd


owfw,fESiYfwlonf/ eif aemuf b,faomtcgrS rajymeJY}}-[k
qkH;rvTwv f kduyf gw,f/
a,mrif;BuD;pmudk olvkd todynm½So d u l cs;D rGr;f rSom olrY mS
*kPaf jrmufygw,f/ olYxuf todÓPferd YfNyD; olYpmudk em;uef;wpf
vk;H rQvnf; rod? olwyg;qDu cs;D rGr;f oHtMum;eJY olpY mawGukd cs;D rGr;f
aevsif olrY mS *kPrf ajrmufwt
YJ jyif olu
Y ckd sKd ;ESrd &f musvkYd onfvkq d k;H r
&jcif; jzpfygw,f/

tvm;wl ygyJ/
bk&m;oQifukd ]oAÁn}l -vdkY cs;D rGr;f csiv
f sif bk&m;oQifeYJ ÓPf
csi;f wlolu csD;rGr;f rS csD;rGr;f &m usygw,f/ bk&m;oQifYatmuf
ÓPferd o Yf l wynfo
Y m0uawGu wu,fojd rifwm r[kwyf gbJvsuf
wqifpY um; em;tMum;eJY ]oAÁn}l -vdkY cs;D rGr;f aeMuvsif bk&m;oQiu f kd
csD;ajr§muf&m ra&mufonfYjyif ajcausmuf&m a&mufaeygw,f? pGyf
pGJzEd Syd &f m a&mufaew,fvkdY usaemfjrifygw,f/

'gaMumifY bk&m;u ]onf*P k f olqY rD mS r&Sb d ;l -}vdYk jiif;aewJY


Mum;u usaemfwkdYu ][ifYtif;-r[kwb f l;? toQifbk&m;uom oAÁ
nkwa&TÓPfawmf&Si?f b,fbk&m;rSmrS r&Sw d JY ÓPfawmfukd toQif
bk&m;uom ydkiq f kid x
f m;wm}-vdkY bk&m;rSm r½Sw d *YJ kPef YJ twif;t"r®
csD;jr§iYfaewm[m bk&m;oQifom &Sv d sif a&Tjynf0efBuD;vdk a'gif;'*Fg;

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


92 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

ay;NyD;awmY EIwq
f w
d af tmif vkyrf Sm r[kwbf J ]wkpäyk&o d ? armC
yk&o
d }-tp&So d nfrsm;eJY ]oAÁnl}-vdkY olYukdcsD;rGr;f MuwJYusaemfwkdY
wawGom tjypfwifcH&rSm rvGJbJ jzpfygw,f/

'gaMumifY aemufaESmif;yk*K¾d vfawG(onfuaeY 20&mpkeJY21&m


pk rsKd ;qufopfawG)u taMumif;-tusKd ;eJY pdppfMuwJUtcg bk&m;oQif
udk ]oAÁnkwa&TÓPfawmf&Si}f -vdkY csD;rGr;f Muwm[m *kPaf jr§muf
csD;rGr;f axmyemjyK&m ra&mufawmYbJ ]rif;wdkYbk&m;u tvum;BuD;
yguGm}-qdkwJYtjrifeJY udk,Yfbk&m;udk udk,jf yefcsKd ;ESrd &f m a&mufaeNyD
jzpfygw,f/

yrmtm;jzifY onfuaeYvli,fawG[m-]bk&m;oQif[m oAÁ


nkwÓPfawmf&Sijf zpfw,f qdkvsi-f
r[m,meeJY ax&0g'*dkP;f uGrJ mS udk bmjzpfvkYd BudKwif rwm;
qD;cJYwmvJ¿ olwkdYuHeJY0yd gufvkdY taMumif;rjyygeJYwJY/
onfaeYrSm tEkjrLAkH;? [dkuNf 'dK*siAf kH;? avqma&mifjcnfawG
eJY vlowfvufeufawGay:rSmudk bmjzpfvkYd BudKrajymcJo Y vJ¿ vlom;
awGBuD;yGm;csr;f omzdkY-vlom;awG csr;f omokc&MuzdkY-vlom;awG t
pOfNidr;f csr;f atmif apmifYa&SmufzkdY qdkNyD; &nf&G,cf suaf wG xm;wmqdk
wmawG[m tvum;aygY}--ponfeJY pdppfvmMuwmudk usaemfwkdY
b,fvkd ajz&Si;f MurSmygvJ/ oAÁnkwOPfawmfpwJY obm0vGew f &m;
(Super natural )awGukd vlawG em;rvnfEkid b f ;l vdkY acsyMuvsif onf

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 93

w&m;awG[m ud, k w
f idk f rodrxifEikd w
f YJ w&m;? oE´|d u
d w&m; r[kwf
vdkY bk&m;u owfrSwaf y;xm;wJY olY"r®*kP&f nfeJY rudkun f DawmY
onfobmvGew f &m;awG[m bk&mYw&m; r[kww f mudk awGU&rSm
jzpfygw,f/

'gaMumifY-
bk&m;oQifukd ]oAÁnkwÓPfawmf&Si}f -vdkY r[kww f mudk t
[kwf owfrSwaf eMuwJY ,aeYAk'¨bmom0ifawG udk,Yt f wwfeJY udk,Yf
udk;uG,&f m bk&m;oQiu f kd jyefNyD;csK;d ESrd o
f vdk jzpfaeNyD}-qdkwmudk pm½I
olwkdY onfvkd awG;rdMuyg&JUvm;¿
onftawG;udk tjyefjyeftvSev f Sef aumif;usKd ;qdk;jypf a0zef
EIid ;f qNyD; "r®'|d mefusus tjrifrSeef JY jrifMuapcsiyf gw,f/

'gaMumifY bk&m;oQifukd oAÁnlwÓPfawmf½Siv


f kYd csD;ajr§muf
aeMuwJY y&rw¬ynm½Siaf wG tjrifeJYyJ onfoAÁnkwÓPfawmfqkd
wmudk pdppf&vsi-f
]oAÁnkwÓPfonf avmuDÓPfjzpfaMumif;? r[m
Bud,m yXrpdwjf zpfwJY ]aomreóo[*kwf ÓP
orÜ,kwf tocFg&dupdw}f -jzpfaMumif;}-
y&rwfynm&Sirf sm;u t&aumufavY ½Syd gw,f/
'gaMumifY-
onfÓPfonf ]tbd"r®mt& avmuDpw d }f -jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


94 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

avmuDpw d jf zpfwJYtwGuf y&rwfynm&Sirf sm; tvdkt& oAÁ


nkwÓPfawmfpw d [ f m ]'kut© &d,opöm xdkuw
f pYJ w
d }f -vnf; jzpfae
ygw,f/ onfvkdjzpfwJYtwGuf bk&m;oQif[m tJonf 'ku©jzpfwJY
Oyg'geu©E¨mw&m;udk t½IcHxm;NyD; r*fyGm;wJYtwGuf onfoAÁnkw
ÓPfawmf-qdkwJY pdw[ f mvnf; oHa0* t,lcH&zdkYtwGuf ydki;f jcm;
todcH&wJYupd ö ½Sad eygw,f/

onfvkd ydki;f jcm;todcNH yD; oHa0*,lp&mjzpfvv kYd nf; onf'ku©


t&d,opömxdkuw f YJ w&m;awG&UJ ysupf ;D -qdk;0g;-ok;H r&-rvSywJY v
u©PmawGukd bk&m;oQif jrifygw,f/ onfawmY 'ku©t&d,opöm&JU
taMumif;jzpfwJY udavomrSeo f rQudk t&[wår*fÓPfeJY bk&m;oQif
y,fowfNyD;jzpfvkdY ]onft½IcHxm; ydki;f jcm;od&rnfY 'ku©t&d,opöm
xdkuw
f JY oAÁnkwÓPfawmf-pwJY avmuDpw d }f -awG wpdk;wpdrS
bk&m;oQix f rH mS rjzpfawmYygbl;/ jzpfNyD;udavomudk aemufwzefrjzpf
atmifBudK;pm;tm;xkwrf I or®yÜ"mef0D&, d eJY y,fowfNyD;vnf; jzpfyg
w,f/

bmjzpfvkdYvnf;qdkawmY aAm"dyu©, d w&m; okH;q,fYckepfyg;


xJu or®yÜ"mefw&m;av;yg;rSm-
]jzpfNyD; ygyw&m;awGukd jyefrjzpfatmif y,f&wJYupd }ö - &Sad evdkY
jzpfygw,f/ 'gaMumifY t&[wår*feJY y,fNyD;om;jzpfwJY avmuDpw d f
awG[m bk&m;oQifqDrSm vkH;0jyefrjzpfawmYvkdY jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 95

'gaMumifY 'ku©t&d,opömxdkuNf yD; aemufxyfrjzpfatmif


or®y"Ü mef0&D ,
d eJY ty,fcx H m;&wJY avmuDpw d jf zpfwYJ ]onfoAÁnkw
ÓPfawmfqkdwJYpw d }f -[m bk&m;oQifxHawmfrSm vkH;0udk rjzpfawmY
ygbl;/ 'gaMumifY ]ig-oAÁnkr[kwb f l;? aw0dZÆ}-vdkYomolYrSm&Sw d JY
avmukwå&mÓPfukdom bk&m;oQif trSet f wdki;f 0efcHcJYjcif; jzpfyg
w,f/

bk&m;oQif[m txufqkH;r*f qdkuNf yD;oljzpfvkdY ]jyKzG,uf pd ö


ukeNf yD=0kow
d H jA[®p&d,H uwH u&PD,H}-vdkY rdeYMf um;cJYwm jzpfwJY
twGu?f tqkH;pGerf *f&NyD; zdkvyf k*¾Kd vfrsm;[m atmufatmufzkdvaf wG
udkawmifrSr0ifpm;awmYbl;vdkY y&rwfynm&Sirf sm;u qdkxm;wm jzpf
wJYtwGu?f atmufatmufr*fawGu y,fcJYwJY umrm0p&pdwaf wGukd
udavomteHY waxmif;axmif;xaevdYk bk&m;oQif b,frmS 0ifpm;awmY
rSmvJvkdY okH;oyf&Edkiyf gw,f/

t&[wår*fuvnf; £'¨0d "d wefck;d pwmawG jzpfapwJY ½lyg


½lywPSmudavomudk t<uif;rJY y,fowfNyD;jzpfw,f-qdkawmY bk&m;
oQif[m udk,pf GeUf xm;wJY wHawG;aygufeJYwlwJY ½lyg½lywPSmeJY pGJwJY
onfpwd af wGukda&m b,ftaMumif;aMumifYeJYrS jyef0ifpm;rSm r[kwf
awmYygbl;/

bmjzpfvv
kYd J qdkawmY umr-½ly-t½lypdwaf wG[m udavom

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


96 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

awG ,SOaf ewJY ]avmuDpwd }f -awG jzpfvkyYd g/ avmuDpw


d t
f m;vk;H [m
bk&m;oQifa[mcJYwJY ]'ku©H awblruH 0¥H}-vdkY qdkwJYtwdki;f tm;vkH;
'ku©txJrSm t0iftyg jzpfaevdkYygyJ/

'gaMumifY bk&m;oQif[m ]awblru 0¥}-xJa&mufaewJY


onf ]oAÁnÓ k Pfawmf}-qdw
k mudk olÓ
Y Pf r[kwb f ;l vdYk jiif;qefjcif;
jzpfygw,f/ 'g[m y&rw¬ynmeJY y&rwfynm&Siw f kYd owfrw S xf m;wJY
pnf;eJYyJ bk&m;oQif[m oAÁnkwÓPfqkdwmudk r0ifpm;aMumif;
pdppfjyjcif; jzpfygw,f/

'geJYrS rvkHavmufao;vsif aemuftaxmuftxm; wpfckukd


MunfMY u&atmifyg/ bk&m;oQiv f ufxufu bk&m;oQiu f kd tav;pm;
qkH;? tjrwfEkd;qkH;? 0gawmfeSpw f ,fupNyD;25ESpv f kH;vkH; bk&m;oQifY
vufuwk;H awmifa0S;tjzpf bk&m;oQifxyH g;rSm twlaevkyaf uR;cJw Y YJ
½Sit f meE´mvdk rax&fuawmif bk&m;oQifukd ]oAÁnl}-vdkY rcsD;rGr;f
cJYygbl;/
t*FkwKd¬ &fygVdawmf? wduedygwf? tmeE´0*f? ed*P²em#ykwåokwf
rSm tb,vdpä0rD if;om;u ½Sit f meE´mudk ed*P²em#ykwåu oAÁn-l
vdYk 0efcaH Mumif;/ a&S;b0uH ukeaf Mumif;? ,ckb0uH rjyKu taMumif;
csKyfaysmufaMumif;/ uHukeí f 'ku©uke?f 'ku©ukeí f a0'emuke?f xdkt
usijYf zifY 0#fqif;&Ju vGwaf jrmufw,f-vdYk a[mygw,f}-vdYk avQmuf
vmcJYygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 97

t½Sit
f meE´mu tb,rif;om;udk ]or®moarÁm"dÓPftjrif
&ol Ak'¨}-u oDvorm"dynmeJYom 0#fqif;&Ju vGwaf jrmufEkdif
aMumif; a[mw,f}-qdkNyD; tb,rif;om;eJwY uG twlvmol y@dw
ukrm&u rif;om;wdkYukd tus,wf 0ifY &Si;f jycJYygw,f/

'gaMumifY bk&m;oQif[m ]oAÁnkwÓPf½iS }f -wu,f [kwf


aevsif t&Sit f meE´mu Ak'¨ukd ]or®moarÁm"dÓPftjrif&ol}-vdkY
omref b,fajymrSmvJ/ ]ed*@em#ykwåxuf tvkH;pkHukd ydkNyD;odjrif
ol ]oAÁnkwÓPf&iS }f -vdkY oAÁnkwÓPfukd olx Y ufZrf;wifNyD;ajym
rSmrvGJ jzpfygw,f/ ckawmY bk&m;oQif[m oAÁnkwÓPf&Sif r
[kwvf kdYom &Sitf meE´mu txGeYfrwufwm jzpfygw,f/

ckawmY t&Sit
f meE´mu bk&m;oQif wu,fojd rifwJY ]or®m
oarÁm"dÓPf}-udkyJ Zrf;wifajymayrJY bmomjyefMuwJY yk*K¾d vfrsm;u
udk,Yfbk&m;udk ed*@xuf Zrf;wifcsiaf wmY ]or®moarÁm"dÓPf}-
udk bmomjyef&mrSm-
]tem0&PÓPfjzifY odawmfrlaom? oAÁnkwÓPf
jzifY jrifawmfrlaom? tvkH;pkHaomw&m;wdkYukd razmuf
rjyef rdru d kd,w
f kdif odjrifawmfrlaom xdkjrwfpGmbk&m;
onf}--qdkNyD; bmomjyefMujcif;jzpfawmY-
]bk&m;oQif[m oAÁnkwÓPf&w,f}-vdkY

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


98 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

rd½kd;zvmAk'¨bmome,frSm Ak'¨bmom0iftm;vkH;u &[ef;ynm&S?d


vlynm&Syd k*Kd¾ vfBuD;rsm;&JU tmabmft& ½dk;½dk;om;om; vufcaH eMujcif;
jzpfygw,f/

'gaMumifY bk&m;oQifacwfu bk&mYom0uawG tm;vkH;u


a&m? jynfoltrsm;uyg ]oAÁnl}-vdkY 0efcHol[m ed*P²em#ykwårSe;f
odMuygw,f/ bk&m;oQif[m ]oAÁnl}-udk 0efrcH ]aw0dZÆ}-vdkYom
0efcHwmudkvnf; odMuygw,f/

'gaMumifY bk&m;oQif ouf&Sx d if&Sm; &Spd OfuyJ olY w


ynfYom0uawG tm;vkH;ua&m? Oygoum-Oygodum
tm;vkH;ua&m? jynfolvlxkua&m? bk&m;oQifeJY qefY
usibf uf *dkP;f om;awGuygudk bk&m;oQifukd ]oAÁ
nl*kP}f -eJY b,folurQ rcsD;rGr;f cJYygbl;/]or®morÁK'¨
*kP}f eJYom csD;rGr;f cJYMujcif; jzpfygw,f /

onfawmY bk&m;oQifukd csD;rGr;f csiv f sif ol0efcHwJY -


]ig[m aw0dZÆjzpfw,f}-vdkY ol0efcHcJYwJYtwdki;f ]aw0dZÆ}-
vdkYqkdrS bk&m;oQifukd trSeaf jym&musygw,f/ *kPjf yKcsD;ajrmuf&m
a&mufygw,f/ bk&mYtmabm* usp&mvnf; jzpfygYr,f/ bk&m;oQif
udk zdEySd pf Gypf GJ&mvnf; ra&mufwJYtjyif olusiYyf Gm;wJY ypöKyÜeu f r®0g'
or®mvrf;pOfev YJ nf; udkun
f ND yD;? or®m'd|Ó
d PfeYJ qdk&ma&mufygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 99

bk&m;oQi&f UJ ur®0g'udk y#dpo


ö rkygÜ 'fa'oemu azmfneT ;f jyyg
w,f/ y#dpöorkyÜg'fqifjcifrS aw0dZÆÓPfjzpfwJY or®morÁK'¨ÓPf
&cJYjcif; jzpfygw,f/ bk&m;oQif[m y#dpöorkyÜg'fukd qifjcifrSom
t&d,opömav;yg;udk odjrifNyD; ykaAÁe0d gomEkówdtbdÓPf? 'dAÁ
pu©KtbdnmPfeYJ tmoGu, © tbdnmPfqkw d YJ t&d,ÓPfawmfok;H yg
(aw0dZÆ)udk &NyD;rS or®morÁK'¨ tjzpfukd 0efcHcJYw,f r[kwyf gvm;¿

'gaMumifY ]igYukd aw0dZv f ,f}-vdkY ol0efccH w


Æ kaYd jymrS rSew YJ myg/
olwu,f&wJY todukdrS olYrSm½Sw d ,f-vdkY 0efcH&JwJYowå?d olYrSmr½Sw d JY
oAÁnkwÓPfukd r&Sad Mumif; jiif;0HYwJYowå/d onfowåad wGaMumifY
bk&m;oQifukd usaemf ydkíydkí av;pm;Munfnkd&jcif; jzpfygw,f/
'gaMumifY ]bk&m;oQif[m rkom0g' b,fawmYrQ rajymbl;}-vdkY
usaemf toufay; ,kHMunf&usKd ;eyfwm jzpfygw,f/

22/ bk&m; a&rD;tpkHtpkHwefckd;jyovm;

bk&m;oQif[m acwfa[mif;t,l0g'awGjzpfwJY a0't,l?


OyedoQ'ft,leJY ewfawGjA[®mawGukd ,ZfylaZmfjyKwm? ZmwfeJYvlawG
udk tqifYtwef;cGJMuwmawGukd vufrcH? wGe;f vSeyf ,fzsucf JYvkdY
bk&m;oQiu f kd useof rPjAm[®Prsm;u ]rdpäm'd|}d -BuD;vdYk pGypf MJG ujcif;
jzpfygw,f/ onfaeYom bk&m;oQif jyefvnfyGiYfay:vmvsiv f nf;
]rdpäm'd|Bd ud;}-vdkY tpGypf GJcH&rSm used ;f ao jzpfaeygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


100 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

bmjzpfvkdYvJqkdawmY onfaeY t,lonf;aeMuwJY a&S;-ck-


aemif b0 t,lawG[m bk&m;oQifacwfu jAm[®Pt,lawGeJY
wxyfwnf;udk wlaevdkYjzpfygw,f/

onfawmY oAÁnkwÓPfukd bk&m;oQifjiif;awmY Ak'¨0ifawG


xJrSm ]bk&m;oQif[m bk&m;jzpfprSm a&rD;tpkHtpkH wefckd;jym#d[mudk
jyrS ewfjA[®mawGu bk&m;tppfjzpfw,fvkdY todtrSwjf yKaMumif;}
zwfcJY&wmudk usaemf b0ifrus jzpf&jyefygw,f/

a&rD;tpktH pkw H efc;kd jym#d[mudk bk&m;oQif wu,fjycJo


Y vm;¿
ajrvQdK;rdk;ysHpwJY wefckd;awGukd bk&m;oQif tokH;jyKovm;¿
onfwefckd;awGukd bk&m;oQif b,fvkd oabmxm;ovJ¿

onfvkdygyJ Ak'¨0ifxJrSmygwJY uydv0wfukd jynfawmf0if


c&D;rSm bk&m;oQifxuf toufBuD;wJY aqGrsKd ;awGu rmefaxmifNyD;
OD;rcs t½dktaorjyKvdkY a&rD;tpkt
H pkH wefc;kd jym#d[mudk jyrS rmefcsNyD;
uefawmYMuw,f qdkjyefw,f/ 'gvnf; b0ifusp&m r&Sjd yefbl;/
bk&m;u olYukdOD;rcsvkdY rauseyfvkdY wefckd;eJYzwd JY oabmvm;¿

'gaMumifY a&rD;tpkHtpkHwefckd;udk pdppf,loifYygw,f/


aemufqkH;wpfcku ckepf0gt&rS om0w¬jd ynf o&ufO,smOf
rSm bkO;f ay;NyD;wJY o&ufjzLapYukd ajrcs? vufaq;a&eJY bk&m;avmif;

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 101

vdkuwf m csujf cif; o&ufjzLyifaygufvmNyD;? onftyif&if;uae


psmeftbdnmOfawG 0ifpm;NyD; wdw¬ad wGukd a&rD;tpkHtpkH wefckd;jym#d
[mudk jyaMumif;/
wefckd;jyNyD;wmeJY-
urÇmajray:rSm ,lZem&Spaf omif;axmifwnfaewJY jrifYrkd&f
awmifxyd rf Sm&Sw
d JY wm0wðomewfjynfukd ajcESpv
f Sr;f okH;z0g;eJY<u
NyD; r,fawmfred wfom;trSL;jyKwJY ewfjA[®mawGukd vlwkdY&JU0gwGi;f
okH;vMumumv ]tbd"r®m}-udk a[mMum;w,f qdkjyefygw,f/

0gwGi;f ok;H v aeYwkid ;f yJ wm0wðomrSm edrw d® ½kyyf mG ; xm;cJNY yD;


ajrmufuRef;rSm qGr;f cH<u? tdE, ´d ajrmufykdi;f [dr0EÅmawmifwef;xJu
taemwwftkid t f eD; emewfawmrSm &Sio f m&dykMwm&JU tvkyt f auR;cHNyD;?
&Siof m&dykMwmudk ewfjynfrSm aeYpOfa[mcJYwJY tbd"r®mudk tusO;f csKH;
NyD; jyefa[mw,f/ &Sio f m&dykMwmu olYwynfYawGukd rusO;f rus,f
jyefa[mvdkY uaeY usaemfwkdYoifaeMu&wJY ]tbd"r®myd#u}-jzpfay:
vm&w,fvkdY t|uxmq&m &Sirf [mAk'¨aCmou tbd"r®med'gef;
rSm azmfjycJYygw,f/

b0ifrus ESv;kH roefjY zpf&wm tm;vk;H ygyJ/ 'gudk pdppf&vsif


usr;f wpfapmifwpfzGJU jzpfaeygr,f/ tusO;f yJ a0zefppd pfMuygpdkY/
]wefc;kd jywmeJY ywfoufNyD; bk&m;oQi&f UJ oabmxm;}-udk odwmeJY
txufu jyóemtm;vkH; &Si;f oGm;rSm jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


102 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

'gaMumifY edum,fig;&yfrSm yXroH*g,emwifeJY teD;pyfqkH;


jzpfEkdiw
f JY okwaf wmfawGukd yd#uwfokawoe pmwrf;rsm;eJY udkun f §d
avYvmygw,f/ onfow k af wGzwfawmY bk&m;oQif bk&m;jzpfprSma&m?
uydv0wfukda&mufwJYtcgrSma&m? ckepf0gt&rSma&m-b,fae&mrSmrS
]a&rD;tpkt H pkH wefck;d jym#d[mudkjyw,f}-qdkwmudk b,fo*H g,emrSmrS
rSwwf rf;wifxm;wm vkH;0qdk vkH;0udk rawGU&ygbl;/

onfawmY ]wefckd;jyw,f}-qdkwmeJY ywfoufNyD; bk&m;oQif


ajympum;awGukd vdku&f Smwm 'DCedum,frSm au0¥okwef JY? ygxdu
okwf ESpo
f kwaf wGU&ygw,f/

au0¥okwrf Sm &mZN*dK[fteD; emvE´NrdKUrSm ol<u,fom;


au0¥u- ]emvE´NrdKU[m jynfYpkH<u,f0NyD; vlOD;a&xlxyfw,f? Ak'¨
a*gwrudk MunfnkMd uw,f/ vlawGukd wefck;d jym#d[mjyzdkY &[ef;wpf
yg;cefYxm;vsif Ak'¨ukd onfYxuf MunfnkdvmygvdrYrf ,f}-vdkY bk&m;
oQix f H wefck;d jym#d[mjyzdkY &[ef;wpfyg; cefx
Y m;ay;zdkY ok;H Budraf wmif;
qdkcJYygw,f/
bk&m;oQifwkdY rnfonfrSm tyfpyfcGiYjf yKoifYwmudk okH;Budrf
wdkif avQmufxm;awmif;yefvmvsif vltrsm;twGuf tusKd ;pD;yGm;-
csr;f omjzpfNyD;? avmuudkapmifaY &SmufEkid wf mrsKd ;qdkvsif cGijYf yKwmcsn;f
jzpfygw,f/ au0¥awmif;qdkwmudk bk&m;oQifu okH;Budrv f kH; cGiYrf
jyKcJYygbl;/ okH;Budrjf ynfYawmY-

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 103

bk&m;oQifu-
]au0¥- wefckd;jym#d[mqdkwm okH;rsKd ;&Sw d ,f/ ajr
vQdK;rdk;ysHpwJY wefckd;jywJYjym#d[m?olYpw d u
f kdoNd yD; t
wwfa[mwJY jym#d[m? olYukd tqkH;tray;NyFD; udpö
NyD;ajrmufapwJY jym#d[m/ onfokH;rsK;dyJ/
ajrvQdK;rdk;ysHpwJYwefckd;(£'¨jd ym#d[m) jywJY &
[ef;udk rsuv f SnYftwwf? avmuD*E¨m&Dtwwf
jyaewmyJ-vdkY vlawGujrifMur,f/
olYpwd u
f kdoNd yD; twwfa[mwJY wefckd;(tma'
oemjym#d[m)jywJY &[ef;udkvnf; pdEÅmrPdtpGr;f
owård sKd ;yJ-vdkY vlawGu jrifMur,f/
onfvkd omoemtay: o'¨g rwnfwHYbJ
qkw, f kwpf &mtjypf jrifvkdY onf wefckd;jym#d[m
awG jywmudk ig-bk&m; cGiYrf jyKbl;/
ig-bk&m;cGiYjf yKwmu ]vltrsm;BuD;yGm;? csr;f
omNyD;? avmuBuD;udk apmifYa&SmufEkdiw f JY vlawG
&JU udk,Ef IwEf SvkH; uHokH;yg;,Ofaus;apwJY ]or®m
vrf;pOf}-eJY tqkH;trjyKwJY ]tqkH;trwefckd; (tEk
omoeDjym#d[m)udkyJ cGiYfjyKw,f/}-vdkY
qdkcJYwmrsKd ; tusO;f tm;jzifY em;vnf&ygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


104 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

onfrSm wefckd;tay: bk&m;oQif&JU oabmxm;udk jrif&yg


NyD/ olcGiYfrjyKcJYwJY ]a&rD;tpkHpwJY wefckd;jym#d[mrsKd ;? vlawG&JU pdwt
f BuH
udkow
d JY pdEÅmrPdwefckd;jym#d[mrsKd ;udk tjrifYjrwfqkH;vlom;jzpfwJY bk&m;
oQifu olukd,w f kdif jyOD;rSmwJYvm;¿vdkY usaemf tar;jyKyg&ap/

aemufwpfcg &Siaf rm*¾vmefwynfY yda@mvrax&f ajrvQdK;


rdk;ysHwefckd;rsKd ;jyNyD;aemuf pE´ul;oydw&f vmwmudk bk&m;oQifow d JY
tcg onfoydwu f kd tpdwpf w
d cf GJapNyD; &[ef;awG aq;tjzpfokH;zdkY
cGaJ 0ay;vdkuyf gw,f/ NyD;awmY ]&[ef;awG-wefck;d rjy&bl;}-vdkY ynwf
vdkuyf gw,f/
onfawmY bk&m;oQif[m udk,af jympum;udk ausysuf
apwJY]a&rD;tpkHtpkH wefckd;jym#d[m}-jyNyD; udk,Ypf um; udk,jf yefeif;wJY
tvkyrf sKd ; w&m;ydki&f iS f w&m;rif;jzpfwYJ &[ef;rsm;&JUxyd w
f if bk&m;oQifu
vkyyf gYrvm;¿ vdkY aemufwpfBudrf usaemf apm'emjyKyg&ap/

bk&m;oQifu ckacwfvkad jymvsif tvGeBf uD;us,t f jrifjY rwf


qkH;vdkY qdk&wJY vlBuD;vlaumif;(Owå&rd Ekó=The Greatest Noble-
man )-jzpfygw,f/ ajympum; wnfwHY&ygw,f/ cdkir f m&ygw,f/
Aavmif;AvJ r&S&d ygbl;/ ckpmuav;aMumf? ckqx D rif;-tajymif;tvJ
r&S&d ygbl;/

½dk;½dk; vlBuD;vlaumif;(Gentleman)awGawmif udk,Yfpum;

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 105

ysuwf JY tvkyrf sKd ; toufom taocHoGm;w,f? b,fawmYrQ rvkyf


bl;qdkawmY? ]udk,Ef IwEf SvkH; wajzmifYwnf;&SNd yD; igYOD;rnTw&f aumif;
vm;-tp&Sw d YJ pdwt f npftaMu; udavom pifMu,faewJY bk&m;oQif
u olYukd aqGrsKd ;awGrmefukd ESrd Nf yD; OD;nTwf uefawmY&avatmif
a&rD;tpkHtpkH wefckd;jym#d[m jyrSmwJYvm;¿vdkY onfvkd ½Iolrsm; pdppf
qifjcifapcsiyf gw,f/

usaemY&JUpum;udk taxmuftxm;wpfckeJY twnfjyKay;ygY


r,f/ onfvkda&rD;tpkHwefckd;jywmrsKd ; MunfYcsiv f Ge;f vdkY bk&m;oQif
xHyg;rSm tvkyt f auR;jyKNyD;? bk&m;oQifaemuf ESpEf Spo f kH;ESpaf vmuf
waumufaumufvku d cf w
YJ YJ vdpä0rD if;om; okeu©wå&[ef;[m bk&m;
u tqkH;trwefckd;yjJyNyD;? ajrvQdK;rdk;ysHpwJY a&rD;tpkHwefckd;rsKd ; rjywJY
twGuf vlxu G Nf yD; bk&m;oQifukdawmif ½Iwcf spum;ajymwmudk 'DC
edum,f? ygxduokwrf Sm zwf½I avYvmEdkiMf uygw,f/

]'gaMumifY wefckd;eJYywfoufNyD; bk&m;oQif[m ajr


vQdK;rdk;ysHtygt0if? a&rD;tpkHtpkH wefckd; - tp&Sd
onfY avmuDwefckd;tm;vkH;udk b,fwke;f urQ rjy
bJ ]rZÑdry#dy'g or®mvrf;pOfeJY vlwkdY&JUukd,Ef IwEf SvkH;
,Ofaus;apaMumif; tqkH;tr tEkomoeDwefckd;udk
yJ jyaMumif;}-
usaemf okH;oyf b0ifus&ygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


106 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

'gaMumifY usaemfb0ifruscJYwJY bk&m;jzpfprSm? uydvjynf


awmf0ifrmS eJY ckepf0gt&rSm a&rD;tpkt H pkH wefck;d jym#d[m rjyaMumif;/
jrifrY k&d af wmifqkw
d mvnf; OwkZ½kytf aeeJY r&Sb d ?J vlawG pdwåZtjzpf
xifaewJaY wmif jzpfaMumif;/ 'gaMumifY onfawmifay:rSm&Sw d YJ pdwåZ
wm0wðomewfjynfukd bk&m;oQif ESpv f rS ;f ok;H z0g;eJY <uroGm;aMumif;
eJY tbd"r®mudk wm0wðomrSm bk&m;ra[maMumif; usaemfYtjrif
&Si;f &Si;f vif;vif; jzpfoGm;ygw,f/

'gaMumifY bk&m;jzpfp &wemC&a&Ttrd rf Sm tbd"r®mudk okH;


oyfNyD; y|mef;qifjcifvkYd a&mifjcnfawmfajcmufo,
G f pMum0VmwHwkid ;f
xd ,aeYwkdif ajy;oGm;aew,fqkdwmvnf; usaemYtwGuf rrSeaf wmY
jyefygbl;/
taxmuftxm;tjzpf yXroH*g,emrSm twnfjyKcw YJ ?YJ 0denf;
r[m0grSm owåowåm[ r&Sb d ?J yÚöowåm[om&SNd yD; &wemC&owåm
[? puFreJY tedroowåm[ ryg&Sad Mumif; zwf½I&vdkY jzpfygw,f/

'gaMumifY pm½Iolrsm;udk aumufcsuw f pfck xkwjf yygYr,f/


txufuwifjycsuaf wG t& a&rD;tpkHpwJY wefckd;jym#d[m
jywmrsKd ;[m bk&mYtvkyrf [kwb f J? vlawG&JU udk,Ef IwEf SvkH;okH;yg;
vdrrf m,Ofaus;atmif rZÑdry#dy'g or®mvrf;pOfeJY ]tqkH;trjyKwJY
wefckd;(tEkomoeDjym#d[m)} jywmomvsif bk&m;oQifwkdY&J tvkyf
jzpfwJUtwGu?f onfvkd a&rD;tpkHpwJY wefckd;jywmrsKd ; bk&m;oQif

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 107

vkH;0rjyKaMumif; aumufcsuq
f GJvkdY&NyD jzpfygw,f/

'gaMumifY onfppd pfrIawGt&-


]bk&m;oQif&JUvkyif ef;[m t&d,opömav;yg; udkom
vlawGukd a[mMum;oGeo f ifqkH;rwJY vkyif ef;}-omjzpf
aMumif;eJY? ydki;f jcm;od&rnfYupd ö&Swd JY 'ku©t&d,opöm
&JU ]'ku©}-wpfvkH;wnf;udk vlawGrodoad tmif a'o
emenf;trsKd ;rsKd ;eJY 450gywfvkH; a[majym jyowJY
vkyif ef;udkom aqmif½Gucf JYaMumif;/
vlawG vG,v f G,ef JY em;rvnfEkdiw
f JY? vlawG BuH
qawG;,lae&rnfY vlawGo&d cufwJY tbd"r®muJYokdY
aom toE´|d u d w&m;? wuúm0p& w&m;awGukd
ra[maMumif;}- usaemfwkdY aow¬KcsvkdY &EdkiNf yD jzpfygw,f/

onfYtjyif? a&rD;tpkHwefckd; jy-rjy pdppf&if; tbd"r®mudk


bk&m;oQif qifjcifjcif;rjyKwJY taMumif;/ a[mvnf; ra[mwm
aMumifY bk&mYw&m;r[kwaf Mumif; taxmuftud;k eJwY uG pdppfo&d ygNyD/

'gaMumif]Y tbd"r®m}-[m bk&mYw&m;r[kwv


f ko
Yd m tbd"r®m
a[mvdkY udavomu pifMu,fNyD; t&d,mjzpfwYJ ]vlom;wpfO;D wav
rQ r&Sad Mumif;} oH*g,em txyfxyfwifcJYwJY yd#uwf rSww f rf;awG
u azmfjyaeygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


108 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

'gaMumifY ,aeY odjrifaeMuaom tbd"r®monf Ak'¨bmod


w"r® r[kwb f J aemufaESmif;om0uawGu bk&mYw&m;r[kwb f J
bk&mYw&m;vkyx f m;wJY ]te&d,om0ubmodw}-omjzpfaMumif;
usaemf oabmaygufcJYygw,f/

'gaMumifY tbd"r®meJYywfoufNyD; avYvmwJYtcg? r[m,me


Ak'¨omomeJY? ax&0g'Ak'¨bmomwdkY okwef JY0ed nf;rSm tuGJtjym;r&Sd
oavmuf wlnMD uaomfvnf;? tbd"r®mrSm ckepfusr;f usawmY ta&
twGuo f mwlayrJY trnfrwlykH? a&;om;ykH rwlykH? tESpo
f m&uGJjym;
ykHwkdYeJY ywfoufNyD; usaemf avYvmawGU&cSd JYwmudk aemiftcGiYo
f ifYvsif
aqG;aEG;rSm jzpfygw,f/

onfvkd bk&m;oQi[ f m oAÁnkwa&TÓPfawmf&iS f r[kw&f


aMumif;?wefckd;awmfteEŽSif r[kw&f aMumif;?tbd"r®mudkvnf; okH;
oyfqifjcif ra[mMum;cJY&aMumif;--usaemf &Si;f &Si;f oabmayguf
xm;NyD; ajymqdkaewmudk od&awmY usaemfYi,fq&mu-
]onfaumif bk&m;udk ESrd Ycf swJYaumif? bk&mYw&m;awGukd
awmif a0zefcsiw f JYaumif}--qdkNyD; usaemfYtay: tjypfjrifygw,f/
'gaMumifY usaemf onft&d,opö'óe"r®ukd p&wJYESpu f pNyD; onf
aeYxd usaemfYxH rvmawmYbl;/ usaemfYukd tquftqH rjyKawmY
ygbl;/ ] rdpäm'd|t d JYtaumif}-vdkYvnf; usaemfYukd uifyGe;f wyfcJY
d ,l&Sw
ygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 109

q&mu udk,if ,fwke;f u odxm;wmudk a0zefppd pf r,lEkdif


&Smygbl;/ rd&k;d zvmAk'b ¨ momu oifMum;xm;wJY todawGxu J &ke;f
rxGuEf kdicf JYygbl;/ NyD;awmY Ak'¨gEkówdyGm;NyD; bk&m;oQifukd,w f kdif
olYxH<uvmwm-vdkY pdwåZeJY jrifcJYolqkdawmY usaemf pdppfjywmudk
b,fvkdrS vufcHEkdizf G,f r&Syd gbl;/ bmjzpfvkdYvJ qdkawmY q&m[m
wpftm&kw H nf;rSm pdww f nfNidraf tmifxm;wJY ½lyonm0d&m*nTwu f iG ;f
xJu b,fvkrd S &ke;f rxGuEf kid vf kYd jzpfygw,f/ r[*¾wjzpfwYJ ½lyg½ly
tjrifawGu q&mYrsupf ?d q&mYem;? q&mYtodÓPfawGukd qdkx Y m;ydwf
xm;vdkuNf yD jzpfygw,f/

'gaMumifY q&m[m rd½k;d zvmAk'b ¨ mom te&d,q&mpOfquf


rsm;uay;wJY todtjrifawGeYJ ½lyg½lyw&m;awGukd bk&mYw&m;tppfvkYd
xif&if;? r[*¾wtarSmifxJrSm w0JvnfvnfeJY ]'grSw&m;}-vdkY
w&m;rsupf vd nfaejcif; jzpfygw,f/
'gaMumifY onftarSmifxJrSm ydk;pke;f usL;u
av;avmuf tvif;a&mif&wJY usaemfu onf
tarSmifuae ½ke;f xGuEf kdiw f m jzpfawmY q&mYukd
aus;Zl;qyfcsiv f Ge;f vdkY? onfpmwrf;udkzwfrvd sif
q&m-trSeu f kd jrifvkdjrifjim; usaemfa&;om; wif
jy&jcif; jzpfygw,f/ q&m onm0dyÜvmo uae
vGwaf jrmufNyD; ]t&d,opö'óe}-udkojd rifEkdiyf g
apvdkY qE´jyKvdku&f ygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


110 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

tcef;(4)
edAÁmefESiYf usaemf

23/ aoNyD;rSeAd Ámef&w,fvkdY bk&m;a[mcJYovm;

usaemftaeeJY bk&m;oQifeJY ywfoufwJY ckvkd qefYusib


f uf
awG awGU&av onfqefYusib f uf pum;awG&JU tajzudk r&rae&Sm
azGav? tajzrSe&f wmeJY todawG wdk;vmav? bk&m;oQifeJY eD;vm
av-vdkY cHpm;&ygw,f/

bmjzpfvkv
Yd qJ kad wmY bk&m;oQifu ]w&m;udk rodrjrifo[ l m
igbk&m;ouFe;f qGvJ ku
d af eayrJY igbk&m;udkjrifwm r[kwb f ;l ? ,lZem
wpf&muGma0;ayrJY w&m;udkojd rifo[ l m igbk&m;udk jrifojl zpfw,f}-
0uúv&d [ef;udk qkH;rcJYwm &Syd gw,f/

'gaMumifY bk&m;oQifukdjrifzkdY&mrSm bk&m;oQif rusiYo f kH;wJY


w&m;udok jd rifygrS ]bk&m;oQiu
f sio
Yf ;Hk wJY w&m;[m bm}-vdYk odjrifrmS
jzpfygw,f/

'gaMumifY bk&m;oQiuf kd jrifcsiw


f YJ pm½Iorl sm;aum rd½k;d zvm
Ak'¨bmomtjrifeJY rudkunf DwJY tjzpfawG? qefYusib f ufw&m;awGukd
awGU&vsif onftwdki;f raebJ rd½k;d zvmAk'b ¨ mom tjrifukd cPxm;

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 111

NyD;? qefuY sib


f uftjrif&UJ tajzrSeu f kd usaemfv
Y ykd J taxmuftxm;aygif;
pkHeJY pdppfa0zef aMumif;usKd ;qufpyf ½SmMuzdkY vdkr,f xifygw,f/
onftcg &vmwJt Y ajzESpcf kukd wdkuMf unfv Y kYd aMumif;-usKd ;rqDavsmf
wJY tajzu trSm;? aMumif;-usKd ;qDavsmw f JY tajzuom trSe-f vdkY
,lMu&rSm jzpfygw,f/

'gaMumifY usaemfwkdY bk&m;&Scd kd;wdki;f -


]tyg,fav;yg;? uyfokH;yg;? &yfjypf&Spyf g;? &efol
rsKd ;ig;yg;wdkYrS tcgcyford ;f uif;vGwNf idr;f onfjzpf
í r*fw&m;? zdkvw f &m;? edAÁmefw&m;udk vsijf ref
xkwaf jcmuf rsuaf rSmufjyK&ygvdk t½Sib f k&m;}-vdkY
]edAÁmef}-udk odonfjzpfap rodonfjzpfap ,aeYAk'¨bmom
0if tm;vk;H u &csiv f eG ;f vd-kY bk&m;xHrmS qkawmif;aeMuw,f r[kwf
ygvm;¿

]onfeAd mÁ efukd ckcsucf si;f &r,f? wu,f,rl vm;¿}-qdkawmY


a0Yvnfvnf vkyaf eMurSm trSeyf gyJ/ usaemfi,fi,fu Mum;cJY&wJY
ykjH yifxu J twdki;f ]tdru f tr,fBuD; jyefwkid yf if&OD;r,f}-vdkY ajymMu
rnfYolawGcsn;f jzpfr,fxifygw,f/ bmjzpfvkYv d JqkdawmY ]edAÁmefrSm
&kyrf &Sed mrfr&Sv
d ?Ykd bmrSr&Sb
d ;l -vdYk todaygufxm;MuvdYk r[kwyf gvm;¿

'gaMumifY ]edAmÁ ef}-eJyY wfoufNyD; usaemf yd#uwfawGrmS &Smjyef

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


112 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

ygw,f/ edAÁmefukd *CeP usaemf rod&ao;ayrJY edAÁmef&JUae&mudk


awmY cefYrSe;f Edkiw
f JY todukd usaemf&vdkuyf gw,f/

tJ'gu-
oH,kwåeud m,f? a&m[dwóa'0ykwåokwrf Sm a&m[dwó
ewfom;udk bk&m;oQif a[mwJYtxJrSmyg/
]avmu('ku©)qdkwm onmvnf;½Sd pdwv
f nf;½Swd JY
wpfvHrQavmuf onfukd,rf SmyJ ½Swd ,f?avmu('ku©)
jzpfaMumif;vnf; onfrSmyJ½Sdw,f? avmu('ku©)csKyf
d ,f}-vdkY
&ma&m? csKyfaMumif;a&m onfrSmyJ ½Sw
bk&m;oQif a[mcJYwmudk awGU&ygw,f/

onfawmY-
]"r®pMuma'oemrSm a[mwJY ]'ku©csKyf&medAÁmef('ku©ead &m"
t&d,opöm)-[m ypöKyÜeq f wfqwfukd,ef JY ruif;uGmEdkib f l;? tck
usaemfwkYd odaeovdk ]aoNyD;rS ½kyef mrfcsKyfqk;H &m bmrSr&Sw
d YJ tEkyg'd
aooedAÁmef a&mufr,f}-vdkY tbd"r®mu oifwmeJYawmY jcm;em;ae
NyD-qdkwJY todukd usaemf&vdkuyf gw,f/

onfawmY usaemfYrSm ,aeYAk'¨bmomtjrifeJY odaewJY tod


jzpfwJY ]bk&m;-&[EÅm aoNyD;rS edAÁmeftppf a&mufw,f}- qdkwmt
ay: ar;cGe;f ESpcf k xGuv
f mygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 113

tJonfar;cGe;f awGu-
aoNyD;rS edAÁmef b,fvkd&rSmvJ¿
b,folawG &rSmvJ¿-qdkwmyg/

]aorS edAÁmefa&mufw,f}-qdkwmeJY ywfoufNyD; raocsm


ovdk jzpfvmawmY edum,fawGrSm xyfNyD; &Smjzpfygw,f/ wpfae&m
(rZÑdryPÖmo? uE´&uokw)f rSm-
]udk,Yfukd,uf kdvnf; ylyefqif;&Japwwfonf rjzpf?
udk,Yfukd,uf kd ylyefqif;&JapwwfwJY tusiYfeJY t
zefwvJvJ,SOjf cif; (½lyg½ly[laomtwåuv d rx
tusiY)f udk tm;rxkw/f tvm;wl olwpfyg;udk
vnf; ylyefqif;&Japwwfonf rjzpf? olwpfyg;udk
ylyefqif;&JapwwfwJY tusiYef JY tzefwvJvJ ,SOf
jcif;udk tm;rxkw?f xdk rdr-d olwpfyg;udkrylyef
rqif;&Japaomolonf-
]rsuaf rSmufaomudk,\ f tjzpfüomvsif wPSmwnf;
[laom rGwo f yd q
f mavmifjcif; r½S?d udavom rD;wdkY
rS Nidr;f onf/ ylyefapwwfaom udavom r½Sad om
aMumifY csr;f at;pGm jzpfaom csr;f omudk cHpm;aom
jrwfaomtwåabmjzifY ae&onf }-
vdkY a[mxm;wmudk awGU&jyefygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


114 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

aemufusaemf txufrmS wifjycJw Y YJ auorkw(åd umvmr)okwf


eJY wpf0*fwnf;twljzpfwJY t*Fkw¬&d edum,f? wduedygwf? r[m0*f?
omVrd*g&ewåokwrf Sm
]rsuaf rSmufaom udk,t
f jzpfü wPSmwnf;[laom
ylyefjcif; Nidr;f onfjzpfí? okccHpm;vsuf jrwfonf
jzpfíjzpfaom twåabmjzifY ae\}-vdkY
½Sief E´urax&fu omVtrnf&w dS YJ rd*g&ola|;&JUajr;eJY omP
trnf&Sw d JY aoed,ola|;&JUajr;wdkY ar;wJYtar;udk ajzwJYae&mrSm
oE´|d u
d jzpfwJY ypöKyÜeb
f 0rSm rsuaf rSmufjyKtyfwJY edAÁmefukd azmfjycJYyg
w,f/

onfa[mMum;csuaf wGukd avYvmvsif bk&m;oQiu f yJjzpfap?


bk&m;oQifwY ynfo Y m0uuyJjzpfap ]edAmÁ efqkw d mudk nTejf ywJaY e&mrSm
bmudknTejf yaeovJqkdawmY-
]ypöKyÜeq f wfqwf onfcE¨mudk,ef JYyJ edAÁmef&JU ]oEÅod kc}
-udk cHpm;ae&w,f}-vkYd
wdu k ½f u
kd Bf uD;udk azmfjyaewmudk awGU&rSm jzpfygw,f/ onfvkd
a[mMum;wJY tm*rawG trsm;tjym; &Syd gw,f/

usaemf tcka&;cJo
Y rQrmS tm*r,kwaåd wG usaemfazmfjyaewm
[m bk&mYw&m;tppf t&d,opö"r®ukd usaemf b,fvkdawG &SmazGcJY
w,f-vdkY od&atmifyJ jzpfygw,f/ a&SUpmeJU aemufpmrnDvsif a&SUpm

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 115

u trSeyf Jvm;? aemufpmu trSeyf Jvm; ponfukd b,fvkd a0zef


pyfn,
d§ w l ,fqw
kd mudk od&atmifyJ jzpfygw,f/ usaemf ygVdpm ruRr;f
yg/ odkYaomf o'´geufukd tbd"mefu teD;pyfqkH; ,lygw,f/ "r®w¬
teufukdawmY olawmfaumif; q&mt&Six f H csO;f uyf qnf;yl;cJYyg
w,f/

onfawmY usaemf[m ]aorSeAd mÁ efa&mufw,f}-qdkwm tay:


rSm trSe&f atmif 0dbZÆ xyfjyKjyefygw,f/
]edAÁmef&w,f}-qdkwm[m ]Bud,m}-yJ jzpfygw,f/
]Armpum;rSm ]0gusjynfYatmif ajymavYr&SMd uygbl;/
jyKoluwåm;udk odNyD;om;oabmeJY jr§Kyf-jr§KyfNyD; ajym
avY&Syd gw,f/}

OyrmwEÅKtm;jzifY ]ausmif;oGm;r,fa[Y}-vdkY ajymvdkuw f m


udkyJ MunfYyg/ b,folawG oGm;rSmvnf; rxif&Sm;ygbl;/
]ig}odrYk [kwf ]igwd}Yk -qdw
k YJ jyKou
l wåm;udk odNyD;oabmeJY jr§Kyaf jymwm
jzpfygw,f/
onfjY yif tok;H tEIe;f awGrmS vnf; onfvkyd /J ]pm;&atmifa[Y?
aomuf&atmifa[Y}--ponfrmS vnf; jyKoluwåm;udk azsmufazsmuf
xm;ygw,f/ jrefrmrsm; jrefrmpmo'´gudk jyefoifMu&OD;rvm; rodyg/
o'´grrSeaf wmY 0gusrjynfpY k/H 0gusrjynfpY kaH wmY t"dygÜ ,fteuf t&
aumufvGJ&wm jzpf&ygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


116 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

'gaMumifY i,fi,f bke;f awmfBuD;ausmif;u oli,fcsi;f awG


u usaemfwkdYukd -
]bkeBf uD;ausmif;om; taumif;pm;? pmoifausmif;
om; vlYiEGm;? o'wfrwm pyfrwm? o'´grwwf
pmrwwfvkdY}-pmcsKd ;Muygw,f/
usaemfwkdUuvnf; olwkdYukd tm;usrcH pmjyefcsKd ;Muwmu-
]bke;f BuD;ausmif;om; olawmif;pm;?pmoifausmif;
om; taumif;pm;}-vdkYyJ jzpfygw,f/

usaemfwkdUuvnf; usaemfwkdYygyJ/ &GmuvlawGtac: avm


u"mwfpmoifausmif;om;rdkY jrefrmpmeJyY wfoufvmvsif o'´grwwf
awmY 0gusrjynfYrpkHeJY ajymMuqdkMu a&;wwfMuawmY ocsFm? yx0D?
ordki;f ? odybHÜ mom&yfawGrmS olwkx Yd uf todykad yrJY jrefrmpmusawmY
usaemfwu Ykd olwu Ykd kd vdu
k rf rDygbl;/ 'gaMumifY ]o'wfrwm-pyfrwm?
o'´grwwf pmrwwf}-pmcsKd ;cH&wm jzpfygw,f/

tckvnf; ]aovsief Ad Ámef a&mufw,f}-qdkwJYpum; usaemf


wdaYk jymwm o'´grwwfoal wGtajym jzpfaewmudk awGU&rSmjzpfygw,f/
onfawmY Armpum;rSm uwåm;jr§Kyf ajymwwfwJY tusiYf
aMumifY ]edAmÁ ef}-udk b,fo&l ovJ¿ jyKoluwåm;-u aysmufaejcif;
jzpfygw,f/
'gaMumifY-

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 117

]aoNyD; ½kyef mrfcsKyfqkH;rS b0Zmwford ;f &m edAÁmefqkduaf &muf


w,f}-qdkvsif b,folawG a&mufwmvJ¿qdkwmudk tbd"r®mu-
]bk&m;-&[EÅmwdkYvkdY}-uwåm;udk azmfjyygw,f/

onfawmY bk&m;oQifeJY &[EÅmwdkY edAÁmefrsuaf rSmufjyK&mrSm


]udavomyJukeNf yD; b0rukeq f kH;ao;bl;}-vdkY qdk&m a&mufaeygNyD/
onfvkd qdkvkduw f JYtwGuf bk&m;&[EÅmwdkYukd edAÁmeftjynfYt0 r
qdkuaf &mufao;bl;vdkY pGypf GJ&m a&mufaeygw,f/

onfawmY ] b0ukew f ,f}-qdkwmudk qufNyD; a,medaomre


odum&eJY 0dbZÆvkyMf u&r,f jzpfygw,f/

usaemfa&SUrmS azmfNycJw
Y t
YJ wdki;f ? usaemf i,fpOfuwnf;u q
&morm;aus;Zl;aMumifY ,aeYxd tm*kH&aewJY bk&m;oQif udk,w f kdif
av;q,fYig;0g umvywfvkH; a[mrnfh w&m;awmfawG&JU tkwjf rpf
yEéucf s ]"r®pMumw&m;awmf}-rSmvnf; bk&m;oQifukd,w f kdif 0efcH
xm;wmu-
]ÓPÚö ye ar 'óeH O'yg'd? tukyÜgar 0drkwå?d
t,rEÅrd m Zmwd? ew¬'d ged ykeAÇa0g}-vdkY jzpfygw,f/

onfygVdukd &[ef;pma&;q&meJY vlpma&;q&m ynm&Siaf wG


jrefrmjyefMuawmY-

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


118 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

]onfÓPfawmfq,fYESpyf g; igYxHrSm tjrifjzpfwJY t


wGu?f vGwaf jrmuf&mudk tNyD;qdkuaf &mufNyD/ aemuf
b0awG rjzpfawmYbl;? onfb0[m tarY0rf;xJ
y#doaE¨ae&wm aemufqkH;b0yJ/ y&deAd ÁmefpHvsif b0
jywfNyD}-vdkY jzpfygw,f/

onfrmS bk&m;oQiu f ]ÓPÚöye ar 'óeH}-vdkY a&SUrmS pum;


cHxm;ygw,f/t"dygÜ ,fu]t&d,opömav;yg;udk opöÓPf? udpÓ ö Pf?
uwÓPfokH;vDeJY ÓPfq,fYESpyf g;aygufrS}-vdkY jzpfygw,f/ onf
pum;ay:eif;NyD; ]b0aemufxyfrjzpfawmYbl;}-vdkY qdkcJYwmjzpfwJY
twGuf onfÓPfawGaygufyku H ko
d vd sif ]]aemufxyf b0rjzpfawmY
wm&JUteufrSe}f -udk od&rSm jzpfygw,f/
'gaMumifY rjzpfawmYwmu bmb0vJ¿
aoNyDaemifjzpf&wJY vl? wd&pämef? ewfpwJY b0awGvm;¿
vlay:rSmjzpfwYJ vlw
Y &d pämef vleY wfpwJY tpGOJ yg'gefawGaMumifY
jzpf&wJY raumif;qdk;0g;b0vm;¿ okH;oyf&rSm jzpfygw,f/

'gaMumifY onfÓPfq,fEY pS yf g;udk b,fvekd nf;eJY &cJw Y YJ ÓPf


awGv¿ J vdYk pdppfzYkd vdyk gw,f/ onfvpkd pd pfwt YJ cg onfÓPfawG[m-
y#dpöorkygÜ'u f kd tjyefjyeftvSev
f Sev
f nf okH;oyfvkdY xdk;xGi;f
odwJY ÓPfxl;awGyJ jzpfygw,f/ aw0dZÆÓPfawGyJ jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 119

'gaMumifb
Y &k m;oQiu
f ]olb0jywfNyD}-vdYk ajymwm[mvnf;-
]y#dpöorkyÜg'fpufvnfaewJY wPSm-Oyg'gefukd pGJrjSD zpf
&wJY ]jyK&yfb0}-jzpfwJY tbdocFg& (vGeu f sL;trI
a&mufwJY tajymtjyKtae)awG aemifb,fawmYrS igY
rSm rjzpfawmYbl;/ onfb0vkyif ef;awG igYrSm &yfpJ
oGm;NyD/ igYrSm b0rjzpfawmYbl;}-vdkY
qdkvkd&if; jzpfygw,f/

'gaMumifY onfpum;awGrSm a&S;b0-ckb0-aemifb0 qdk


wm wpfcGe;f rQ rygygbl;/ onf a&S;b0-ckb0-aemifb0 b0
tqufqufawGeJY ywfoufvkdY bk&m;oQifu ]qufjzpft,lvnf;
r,leJY? jywfjzpft,lvnf;r,leJU-vdkY nTejf ywmawG ½Syd gw,f/

yrmtm;jzifY "r®y'? yudPu Ö 0*frSm-


]wPSmwnf;[laomtrd?t0dZÆmwnf;[laom tz
udk owfNyD;vsi?f oówrdpäm'd|Ed SiYfOapä'rdpäm'd|[ d l
aom rif;ESpyf g;udkvnf;aumif; ?? eE´D&m*[laom t
cGeo
f rd ;f trwfESiYf tm,weq,fYESpyf g; [laom
wdki;f jynfukdvnf;aumif;? okwo f ifjcif;aMumifY pdk;
&drcf yford ;f ? qif;&JNidr;f olonf jA[®P(&[EÅm)
rnf\}-vdkY *gxmeJY nTejf ycJYygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


120 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

qufwkdunf Tejf ywJY *gxmrSmvnf;-


]wPSmwnf;[laomtrd?t0dZÆmwnf;[laom tz
udk owfNyD;vsi?f oówrdpäm'd|Ed SiYfOapä'rdpäm'd|[
d l
aom rif;ykPmÖ ;ESpyf g;udkvnf;aumif;? okwo f ifjcif;
aMumifY usm;&Jaumif&o Sd nfY c&D;ESiYfwlaom ig;ck
ajrmufjzpfaom 0dpu d pd ämeD0&P twm;tqD;udk
y,fowfcg pdk;&drcf yford ;f ? qif;&JNidr;f olonf
jA[®P(&[EÅm) rnf\}-vdkY
]t&d,m jzpfzt Ykd wGu}f -qufjzpft,l oówrdpäm'd|ed YJ jywf
t,l Oapä'rdpäm'd|u
d kd y,fowfzkYd a[mwJw Y &m;awmf tawmfrsm;rsm;
yd#uwfawmf edum,fawGrSm awGU&ygw,f/

onfawmY &[ef;ynm&S?d vlynm&Sd pma&;q&mrsm;&JU jrefrm


jyefjzpfwJY-
]bk&m;oQif[m aemufb0awG rjzpfawmYbl;? onf
b0[m aemufqkH;b0yJ/ y&deAd ÁmefpHvsif b0jywfNyD}-
vdkY]- jrefrmjyefwmudk pdppfa0zefvsif ]jywft,l(Oapä'rdpäm
'd|)d }-xJ a&mufaeNyD jzpfygw,f/

bk&m;oQif onfvkd a[mcJYwm trSeyf Jvm;¿


aMumif;usKd ;qufpyfvsif txufu "r®y'*gxmawG t&
onfvkd ra[mcJYaMumif; xifxif&Sm;&Sm;BuD;udk awGU&rSmjzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 121

'gqdk txufu jrefrmjyef[m ]Oapä'rdpäm'd|od H}- ygaeNyD


r[kwyf gvm; pm½Iolrsm; cifAsm/
usaemfwkdY onft½Iyu
f kd b,fvkdajzxkwMf urvJ¿

24/ aovsijf ywfw,ft,l[m Oapä'rdpäm'd|d

Ak'¨bmome,fy,f tm;vkH;rSm-
]bk&m;ç&[EÅmaovsijf ywfNyD/ b0 r&Sad wmYbl;/ 'g
edAÁeyf J}-vdkY
Ak'¨bmom0if tm;vkH;u em;vnfxm;Muwm jzpfygw,f/
tck usaemfu-
]aovsif jywfw,fvkdY ,lwm bk&m;y,fckdi;f wJY
Oapä'rdpäm'd|d t,lBuD;jzpfaew,f}-vdkY jyóem wifvmygNyD/
pm½Iolrsm; onfjyóemudk ajyvnfatmif ajz½Si;f Edkirf S
bk&m;oQif&JU"r®ppf t&d,opömudk oabmaygufem;vnfrSm jzpfyg
w,f/

'gaMumifY onft,lb,fu pvmw,fqkdwmudk usaemf&SmcJY


ygw,f/
ueOD;-jrefrmAk'¨bmom0ifwkdY\ udk;uG,vf Javsmif; trSDo
[JjyK&m-v,fwDq&mawmfBuD;a&;wJY pmawGukd avYvmygw,f/
q&mawmfBuD;a&;wJY edAÁme'DyeDrSmvnf; onft,lygyJ/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


122 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

onfYxufa&S;uswJY tif;0acwf? yk*Hacwf a&S;q&mawmfrsm;


a&;wJY edAÁmefawGukd avYvmygw,f/ onft,lyJ/ rwdr;f ygbl;/
aoNyD;rS&wJY edAÁmefukd ½kyx
f l;emrfxl; vkyw
f meJY edAÁmefukd oknw?
tedrw
d å? tyÜP[ d wd vkyw f myJ uGmygw,f/

onfx Y uf a&SUwk;d jyefawmY ,aeY &[ef;&Siv f l Ak'b


¨ mom0if
avmuBuD;wpfckvk;H u trSv D ufpjJG yK ½Sio
f mraPb0rSm uwnf;u
oifMu&wJY oN*ØK[fuk;d ydki;f ac:wJY tbd"r®mjzpfwYJ omoem 15&mpku
t½Sit f Ek½'k a¨ &;cJw
Y YJ ]tbd"r®wo ¬ *F[usr;f }-rSmvnf; ]tEkyg'daoo
y&deAd mÁ efjyKNyD; cE¨mudk,vf ;kH 0csKyfNidr;f Zmwford ;f rS=edAmÁ eftppf}-&,fvkYd
azmfjyxm;jyefygw,f/

onfYxufa&S;uswmudk vdkujf yefawmY onfoN*ØK[fusr;f &JU


rSD&m omoemESpf udk;&mpkavmufrSm t|uxmq&mawmf ½Sirf [m
Ak'¨aCmoa&;wJY 0dok'r¨d *frSmvnf; onftwdki;f yJ jzpfygw,f/

usaemfwkdY jrefrm Ak'¨bmom0ifawG[m ]Ak't f p Ak't f v,f


Ak'tf qkH;}-qdkNyD; tpAk'u f kd= bk&m;oQif? tv,fAk'uf kd=½Sirf [mAk'¨
aCmo? tqkH;Ak'u f kd=uke;f abmifacwfq&mawmfOD;Ak'}f udk &nfnTe;f
cJYMuygw,f/
onf tv,fAk'q f &mawmfu ]aoNyD; cE¨mt<uif; r&Srd S-ed
AÁmef}-vkycf JYawmY onfuae qufET,v f mwJY tqufqufoifMum;

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 123

rIawGukd bk&m;oQif&JU tmabm*us odem;vnfol=Ak'¨rwnl? bk&mY


toH= Ak'¨aCmoqdkwJY trnfawGeJY ½Sirf [mAk'¨aCmo zGiYfqkdajym
qdkcsuf rSeo
f rQudk-
]or®morÁK'¨bk&m;oQifukd,w
f kdiyf J tem;rSmvmNyD; ajym
ovdkrsKd ; ,aeY Ak'¨bmom0ifawGu tpdppf ta0zef
r&Sd q&mpOfquf tmp&d,0g'udk trSeq f kdNyD; rsuf
d f vufcH,kHMunfypfvkduMf uwm}-jzpfygw,f/
pdrSw

onfawmY usaemfwkdY[m udk,Ypf pd pfrItod rygbJ q&mpOf


quf tmp&d,0g'? te&d,tjrifeJY tqufquf qifYuJ vufqifY
urf; oifMum;em,lraI wGt& ]Oapä'rdpäm'd|}d -xJ qGt
J oGi;f cHMu&wm
qdkwm xif&Sm;aeygNyD/

q&mawmf ½Sirf [mAk'¨aCmovnf; bmYaMumifY onfvkdjzpf


&wmvJ¿-vdkY qufavYvmwJYtcg omoemESpf okH;av;&mpkESpaf wG
uwnf;u ynm½Sit f kdcJYwJY ]rdvEd ´yÚ§m}-u
f qufquf a&;zGJUzGiYq
zGiYfqkdcJYwmawGtwdki;f t½Sirf [mAk'¨aCmo crsm tmp&d,0g'eJY
tpdppfta0zefr&Sd rsupf rd Sw
d f vufcH,kHMunfcJYvkdYjzpfaMumif; pdppf
awGU½&Sd jyefygw,f/

bmYaMumifYvJqkdawmY q&mawmf½Sirf [mAk'¨aCmo[m olY


&JUAk'¨"r® zGiYfqkdcsuaf wG[m olYtmabmf r[kwb
f J-

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


124 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

]oD[kdVu
f Ref;? tEk&m"jynf? r[m0d[m&0goD*kdP;f
f wdki;f zGiYfqkdygaMumif;}-
q&mawmfawG&JU oifMum;csut
olt
Y |uxmusr;f awGrmS azmfjyxm;wm awGU&vdkY jzpfygw,f/

'gaMumifY ]rdvEd ´yÚ§m}-b,fuvmovJ¿-vdkY


uGi;f qufukd usaemf qufvuf pdppfjyefygw,f/
rdvEd y´ Ú§mudk b,foal &;w,fqkw
d m twdtus rawGU&ygbl;/
omoemESpf 3&mpkESpf avmufuae 4&mpkESpx f d ynm½Sit f rsKd ;rsKd ;u
a&;cJYwmvdkY okawoejyKcsurf sm;udk zwf½Iojd rifcJY&ygw,f/

rdvEd r´ if;uawmY *E¨m&wdki;f ac:wJY yef*sy-f tmzuefa'orSm


bufx&D;,m;e,f bk&ifcH ]areE´mrif;} trnfeYJ trSew f u,f &Scd NYJ yD;?
rdvEd ´rif;&JU tar;ykpämawGukd ajzwJY ]t½Sief m*aoe}-udkawmY t
aMumif;Zmpfjrpf &Smr&bl;vdkY od&ygw,f/

rdvEd ´yÚ§myg tar;ykpämeJY ajzqdkcsuaf wG[m wpfacwfwnf;


r[kwaf Mumif;? acwftqufquf ynm&Siaf wG ykpämar;-tajzxkwef YJ
a&;cJYwmawG jzpfaMumif;-pwJY okawoejyKolaygif; rsm;pGm&JU toH
rsm;udkom Bum;&rSm jzpfygw,f/

'gaMumifY usaemfwkdY onfaeYoad ewJY-


]bk&m;-&[EÅmaovsif b0jywfNyD}-qdkwJYt,l[m-

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 125

]bk&m;oQif ajymqdknTejf ycJYwmr[kwb


f J vGecf JYwJY ESpf
aygif; ESpaf xmifausmaf vmuf uwnf;u t&d, r
[kwaf om te&d,ynm&Sirf sm;u zGiYfqkdcJYcsurf sm;udk
,aeYtxd vufqifYurf; o,f,lvmcJYwJY tmp&d,
0g'rsm;om jzpfw,f}-
qdkwm þrSww
f rf;pm½Iorl sm; uGu
J jJG ym;jym; odEkid yf gNyDvkYd usaemfxif
ygw,f/

'geJrY Q rausvnfao;vsif rdvEd y´ Ú§mvm tar;ykpäm&JU tajz


awG[m ]wuúaA'(Logic)}-tjrifeJYom ajzqdkwmjzpfaMumif;? t
wuúm0p&jzpfwYJ t&d,opömtjrifeYJ ajzqdkwm r[kwaf Mumif;? onf
usr;f awGukd &SmazGavYvm zwf½INyD; "r®'|d mefusus a0zefqifjcif
okH;oyfapcsiyf gw,f/
wifjycJYwJY tcsuef JYywfoufvkdY taxmuftxm;wpfckukd
usaemf wifjyvdkygw,f/ cE¨0*¾oH,kw?f ax&0*f?,ruokwrf Sm -
]tmoa0gukew f JY&[ef; aovsif jywf\? aysmuf
\/aoonfrS aemufürjzpf/ xdkoabmjzifY bk&m;
a[monfhw&m;udk igod\}-qdkwJY
,ru&[ef;udk t½Sio f m&dykwå&mu-
]tJonfvkd,lvsif bk&m;oQif ra[mwmudk a[m
w,f-vdkY ,lwJYtjzpf?bk&m;oQifukd pGypf GJ&ma&muf
w,f}-ponf ½Si;f jyNyD;?

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


126 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

]bk&m;oQifa[mwmu jyKjyiftyfaom(tbdocFg
&aMumifYjzpfaom) Oyg'geu©E¨mig;yg;wdkY\rNrJysuf
pD;jcif;? qdk;0g;qif;&Jjcif;? tpdk;r& tokH;rusjcif;
jzifY ]igYOpöm-ig-igYukd,}f tjzpf ,laeonfukdy,f
&rnf}-a[mawmfrlaMumif;}-½Si;f jycJYwmudk axmuf½INyD;-
bk&m;oQif ½Su d wnf;uudk onft,l[m &[ef;awGMum;rSm
&Sad eNyDqkdwm odEkdiyf gw,f/ 'gaMumifY bk&m;oQifeJY t*¾om0u?
r[mom0u? yuwdom0uawG r½Sad wmYwJYaemufrSm onft,l[m
trSeu f kd&Si;f jyEdkio
f l t&d,mrsm; r&Sad wmYwJYtwGuf te&d,tjrifeJY
BuD;xGm;cGiYf BuD;yGm;cGiYf &cJYwm onfuaeYxjd zpfw,f qdkwm okH;oyf
&Edkiyf gw,f/

onfawmY txufyg taxmuftudk;awGeJY? a&SUaemuf t


aMumif;tusKd ;pyfpyf awGU&&Sd orQudk aow¬Kcsvkduv
f si-f
]t&d,opömav;yg; w&m;udk onfypöKyÜef touf½Sif
aeqJ udk,af y:rSm½Sm/ 'ku©vnf;onfay:rSmyJ? 'ku©
csKyf&m edAÁmefvnf; onfay:rSmyJ}-
vdkY t"dyÜg,f a&mufaeygw,f/
'gaMumifY-
]ÓPÚö ye ar 'óeH O'yg'd? tukyÜgar 0drkwå?d
t,rEÅrd m Zmwd? ew¬'d ged ykeAÇa0g}-vdkY
"r®pMuma'oemrSm bk&moQifa[mwm[m-

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 127

]tararG;wJYvlUb0 onfb0[m aemufqkH;tjzpfeJY


b0jywfNyD}-vdkY bk&m; ajymvdk[ef r½Syd gbl;/
bk&m;oQif ajymvdkwmu
]ÓPÚö ye ar 'óeH O'yg'd=«umr½lyt½ly tjrif
jzpfwJY tpGe;f ESpyf g; wPSmork',taMumif;cHwJY uHqkd;
uHrSm;awGaMumifY 0#fokH;yg; rjywfvnf&mu xif&Sm;jzpf
ay:vmwJY t,lonf;tpGJ Oyg'geu©E¨mawG&JU vu©Pm
awGukd» (r*feJYyGm;rsm;-odjrif-y,fowf-qdkuaf &mufNyD;
wJY) ÓPfq,fYESpyf g; todtjrif igYrSm ay:ayguf
vmNyD jzpfvkdY/

tukyÜgar 0drkwå=d « onftrSm;jyK&yfeJY tusKd ;jzpf&yfawG


u jzpfapwJY Oyg'geu©E¨m'ku©awG igYrSmb,fvkdenf;eJUrQ
b,fawmYrQ jyefrjzpfawmYwJY » tNyD;wdkif vGwaf jrmuf
aomtm;jzifY (Oyg'geu©E¨m'ku©u) ig-vGwaf jrmuf
avNyD/

ew¬'d ged ykeAÇa0g=«onfvkd 'ku©utNyD;wdkif vGwaf jrmuf


aomtm;jzifY vGwaf jrmufNyDjzpfwJYtwGuf trSm;jrif umr
½lyt½lytjrifawGjzpfwJY taMumif;ork',awG csKyfwm
aMumifY» aemufxyf onfvkd vGeu f sL;wJYtrI trSm;
vky&f yf(b0)awG (igYrSm) wzef b,fawmYrS rjzpfNyD/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


128 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

t,rEÅrd m Zmwd= «onfvGeu f sL;wJY trSm;vky&f yfb0


awG igYrSm wzef rjzpfawmYjzpfvdkY» b0&JUtusKd ; jzpfwJY
(tpGJOyg'geu©E¨m&apwJY ) tjzpf(Zmwd)awG vnf;
f kH;NyD}-vdkY
(igYrSm) csKyfNidr;f ukeq
bk&m;oQif a<u;aMumfwmvdkY oyÜL&doolawmfaumif; trSDeJY usaemf
yGiYo
f Gm;wJY todtjriftwdki;f pm½Iolrsm;yg oabmaygufem;vnfzkdY
wifjytyfygw,f/

bk&m;oQif[m tpGe;f a&mufapwJ?Y tbdocFg&jzpfapwJY umr


tjrif umrokcv’u d mEka,m*tpGe;f ? ½lyg½lytjrif twåuv d rxm
Eka,m*tpGe;f ? onftpGe;f ESpyf g;tjrifeJY vGeu
f sL;wJY 0pDuHrI(tajym
tqdk)? um,uHrI(tjyKtrl)? raemuHrI(taetxdki)f pwJY jyK&yfrSm;
(b0)awG bk&m;oQifrmS rjzpfawmYb;l / olrY mS (vGeu f sL;wJt
Y rIjzpfw)YJ
b,fb0rsKd ;rS rjzpfawmYbl;-vdkY qdkvkdygw,f(ew¬'d ged ykeAÇa0g)/

onfvkd tpGe;f ESpyf g;tjrifeJY vGeu


f sL;vky&f yftrI(b0)awG
olYrSm rjzpfawmYwJYtwGuf onfjyK&yfb0&JU jyKusKd ;jzpfwJY jzpf&yf
]Zmwd}-vnf; (jyK&yfb0 r½Sad wmYvk)Yd ukeq f k;H NyD(t,rEÅrd m Zmwd)-
vdkY qdkvkdygw,f/

bk&m;oQifu tpGe;f ESpyf g;tjrifjzpfwJY 'ku©&JUtaMumif; ud


avomudk b,fawmYrQ wzefjyefrjzpfatmif oly,fNyD;vdkY udavom

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 129

rSeo
f rQ[m umrudavomyJ jzpfjzpf? ½lyudavomyJ jzpfjzpf? t½ly
udavomyJ jzpfjzpf b,fvkdenf;eJYrQ jyefray:aomcsKyfjcif;eJY olYrSm
csKyfNyDjzpfw,f-vdkY qdkjcif; jzpfygw,f/

'gaMumifY onfuad vom-jyK&yfejYJ zpf&yf txyfxyfvnfywf


vdYk xif&mS ;jzpfay:wJY uHowå0g Oyg'geu©Em¨ qdw k YJ 'ku© b,fvekd nf;eJU
rQ olYrSm rjzpfawmYwmaMumifY ol[m 'ku©wzef b,fvkdenf;eJUrQ
jyefrjzpfaom vGwaf jrmufjcif;rsKd ;eJY b0'ku©(=uH'ku©)awGu ol
vGwaf jrmufNyD-(tukygÜ ar 0drwk )åd -vdYk qdv
k w
kd m jzpfaMumif; oyÜL&do
q&maumif; trS&D awmYrS usaemf aumif;aumif; em;vnfvm&ygawmY
w,f/

'gaMumifY ]bk&m;oQif-&[EÅmwdkY edAÁmefrsuaf rSmufjyKw,f}-


qdkwm ]aoNyD;rS bmrSr&Sad wmYwJY v[mjyifeAd Ámef}-r[kwyf gbl;/
toufxif&Sm;&Sq d J pdwv f nf;&S?d onmvnf;&Swd JY onfwpf
vHrQavmuf ypöKyÜecf E¨mtay:rSm udavomt&if;cHwJY tqufr
jywfaom jyK&yf-jzpf&yfvnfwYJ uHoo H &mawGaMumifY xif½mS ;jzpfay:
&wJY Oyg'geu©E¨mwnf;[laom 'ku©[m aemufxyf wzefjyefrjzpf
aom csKyfNidr;f jcif;eJY Zmwford ;f wm jzpfygw,f/ 'gudkyJ ]'kue© ad &m"}
odkYr[kwf ]edAÁmefukd qdkuaf &mufw,f}-vdkY qdkjcif; jzpfygw,f/
'gudkyJ ]b0jywfw,f}-vdkY qdkjcif; jzpfygw,f/
]b0}-qdkwm vkyif ef;yg/ vkyif ef;rvkyv f sif b0-r&ygbl;/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


130 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

]b0jywfw,f}-qdkwm vkyif ef;rvkyaf wmYwm tvkyrf jzpf


awmYwmudk qdk&rSm jzpfygw,f/

yrmtm;jzifY usaemf ykwD;pdyw f JYvkyif ef; rjywfvkyv


f sif ykwD;
orm;b0 &rSmyg/ ykwD;rpdyb f J b,favmufMumMum? ykwD;pdyw f JYt
wwfukd wwfaevdkY ykwD;orm;b0u rvGwyf gbl;/ tajctae
tcsed t
f cgoifYvsif ykwD;jyefpyd rf w
d meJY ykwD;orm;b0 jyefa&mufrSm
jzpfygw,f/ 'gayrJY ykw;D csn;f pdyaf evdkY pD;yGm;awG rwufbJ pD;yGm;awG
ysu?f tdraf xmifa&; z½dkz&JawGjzpf/vlawGu uG,&f mrSm ar;aigY/
aq;azmfausmzufawmif rvkyw f tYJ cg usaemfvkyaf ewJY ykw;D vkyif ef;
=ykwD;orm;b0udk ]rvdktyfbJ vkyaf ewJY vkyif ef;}-tjzpf? tusKd ;udk
wu,fow d m r[kwb f eJ ?YJ a,mif0g;0g;eJo Y m odNyD; a,mifuef;uef;
tvkyaf wG usaemfvkyaf ewmvdkY oabmaygufvmNyD; onfykwD;t
vky=f ykwD;orm;b0udk tjypfawGjrifvmygw,f/

onfykwD;pdyjf cif;vkyif ef;udkcsn;f vkyaf ewJYtwGuef JY udk,Yf


rlv qufqHa&;b0aumif;av; ysuo f Gm;wJYtjzpf? udk,u f udk,Yf
vkyif ef;udk ukokdv&f wJYtvky?f oHo&m&du©m twGuf vky&f rnfY t
vky&f ,fvkdY tvky(f b0)aumif;xifayrJY ]vufawGUrSm}- ra,mif&m
qDvl;rdwmjzpfvkdY vlrIa&;&mtygt0if pm;0wfaea&; use;f rma&;
udpöt00? vkyif ef;udkiw f m t00awGrSm ysu, f Gi;f NyD; b0qdk;0g;wJY
tjzpf? vlawG aq;azmfausmzufawmif rvkyaf wmYwJY vlawmrwdk;

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 131

vl&mr0ifwJYtjzpfawGukd tjrif&Si;f &Si;f eJY jrifNyD; oHa0*ÓPf&-NiD;


aiGUwt
YJ cg ]onftvkyf b,fawmYrQ rvkyaf wmYb;l }-qdkNyD; onfvkyf
ief;udk ,wdjywf usaemf pGeYv
f Twv f kduyf gw,f/

onftcg ykwD;pdyw f wfwm vlrSm useaf eayrJY? onf ]onf


ykwD;pdyw f kd &moufyef rvkyaf wmYwJYtwGu}f -aemifukd b,f
f JYtvkyu
vdkenf;eJYrQ rvkyjf zpfawmYwJY csKyfjcif;rsKd ;eJY usaemfYykwD;vkyif ef; ysuf
okO;f oGm;wm[m? usaemfY&JU ]ykwD;orm;b0 ukeq f kH;wJYtjzpf? aemuf
xyfonfb0 b,fawmYrQ r&awmYwJYtjzpf? b0ukeq f kH;oGm;wJY t
jzpf? ykwD;'ku©u vGwaf jrmufNidr;f csr;f wJYtjzpf}-r[kwyf gvm;/

onfawmY usaemf ykwD;orm; [kwyf gao;&JUvm;¿


ykwD;orm;b0udk usaemf&ao;&JUvm;¿
ykw;D orm;b0uae onfvkd ]aemufrjzpfaom vGwaf jrmuf
jcif;}-rsKd ;eJY usaemf tjywfvGwcf JYwmyg/ ,wdjywf vGwef nf;rsKd ;
vGwaf jrmufwm[m ]ykw;D orm;b0 wzefrjzpfjcif;rsKd ;}-eJY vGwaf jrmuf
wm jzpfvkdY? ]b0csKyfNyD? aemufxyf b0rjzpfawmYbl;}vdkY-qdkEkdiwf ,f
r[kwb f l;vm; vdkY usaemfar;yg&ap/

'g Oyrmjzpfygw,f/
bk&m;oQif&[EÅmwdkYqkdwm umr-½lyg½lyudavom tarSmif
wGi;f u onfv,kd wdjywfvw
G ef nf;rsKd ;eJY vGwaf jrmufMuwmyg/ 'gudyk J

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


132 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

pmvdk ]orkapä'y[mef}f -eJY vGwaf jrmufNidr;f csr;f Muw,f-vdkYqkdjcif;


jzpfygw,f/
'gudk bk&m;oQifu-
]ew¬'d ged ykeAÇa0gwd}-vdkY -]b0csKyfNyD? aemufxyf r
jzpfawmYNyD}-qdkwm vlpwJY owå0gtjzpfukd ajymvdk
wm r[kwb f J ]umrvkyif ef;b0 - ½lyvkyif ef;b0-
t½lyvkyif ef;b0qdkwJY rdpämvkyif ef; b0awG tqkH;
owf=csKyfNidr;f NyD;? aemif b,fvkdenf;eJYrQ onfvkyf
ief;awG igYrSmrjzpfNyD}-vdkY qdkvkdjcif; jzpfygw,f/

25/ y&rw¬tbd"r®mtjrif[m tjrifrSm;udkyJ ay;w,f

onfrSm pum;pyfwJYtwGuf tbd"r®m oif&if;eJY tbd"r®m&JU


a½SUaemufrnDwmawGukd usaemf wifjyyg&ap/
bk&m;-&[EÅmwdk[ Y m Bud,mpdwef aYJ ew,f/ tbd"r®m&JU apw
oduyf kid ;f orÜa,m*enf;rSm tJonf Bud,mpdwt f m;vk;H [m 0D&wDok;H
yg; r,SOb f l;/ 0D&wD3yg;[m avmukwå&mpdwt f m;vkH;rSm waygif;
wnf; (0g) wom;wnf;,SOw f ,f t&aumufjyefa&m/ tJ'gudk tbd
"r®mrSm ]e 0dZÆaEÅw¬ 0d&wD? Buda,okp r[*¾aw}-vdkY o*F[*gxm
pDxm;ygw,f/
'gudk pdppfvsif avmukwå&mw&m;-qdkwm r*¾i½f Spyf g;yJ/
r*¾i½f Spyf g;rSm ]or®m0gpm? or®mur®EÅ? or®mtmZD0}-qkw d m

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 133

]tajymor®m? tjyKor®m? taeor®m}-wmjzpfwt YJ wGuf ]t"dov D }-


jzpfygw,f/ oDvawmifrS a&SmiftyfwJY 0g&dwåoDvwif ruygbl;?
aqmiftyfwJY pm&dwåoDvudkyg jznfYqD;&rSm jzpfygw,f/ 'grS vuf
ckyef YJ vuf0g;yrm ESpb
f ufw;D rSjrnfwYJ ESpyf g;pko
H v D jzpfrmS yg/ t"du
u jznfYqD;wmvkyv f sif a&Smifwm tvdkvkdjynfYpkHwm jzpfygw,f/

'gaMumifY ]oDv}-[m avmukwå&mw&m;rSm orm"d? ynmeJY


twl okH;vGe;f wif waygif;wnf; jzpfaeygw,f/ r*¾i½f Spyf g;[m
bma0wAÁupd -ö xku d wf m jzpfawmY oDv[mvnf; bm0emxku d w
f ,f
vdkY bk&m;oQif a[mxm;wm jzpfygw,f/
'gaMumifY ] oDv-[m bm0em xdkuaf eygw,f}/
avmukwå&mw&m;rSm r*fuswmeJY zdkvq f kdawmY bk&m;&[EÅm
rsm;[m zdkvpf wd ef JY ajymjyKaeMurSm jzpfygw,f/ onfawmY-
Bud,mpdw[ f m oDvu©E¨r*¾ix f kduw
f JY 0d&wDr,SO-f vdkY tbd
"r®mu qdkxm;awmY bk&m;-&[EÅmwdk[ Y m oDveJY tNrJraeMubl;vm;
-vdkY awG;p&m jzpfygw,f/ bk&m;-&[EÅmqdkwm t&[wåzkdvyf k*K¾d vf
awGqkdawmY zdkvpf w d ef JY ajym-jyK-aeMur,fvkdY txufrSm wifjyxm;
cJYygNyD/ r*fqkdwmuvnf; wpfBudryf JusNyD; onfr*fpw d ef JYavsmw
f JY
zdkvpf w
d uf aemufxyf txufr*f r&rcsi;f rysub f l; jzpfygw,f/
'gaMumifY zdkvpf w d ef JY ajymjyKaeorQ[m Bud,mcsn;f yJ jzpfyg
r,f/ 'gaMumifY Bud,mpdwq f kdwmuvnf; avmuDxkduaf ewm [kwf
&JUvm;¿-vdkY ar;p&m jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


134 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

udavom rpifro S m avmuDw&m;/ bk&m;&[EÅmu udav


ompifNyD;jzpfvkYd ajymjyKaeorQ ukokv d v
f nf; r[kw?f tukokv d vf nf;
r[kw?f jyKumrwå?ajymumrwå?aeumrwå ]Bud,mtajymtjyKtae}-
qdkawmY-
Bud,mpdw[ f m avmuDpw d f xdkuyf gYrvm;¿
oDvr,SOw f m [kwyf gYrvm;¿
Bud,mpdw[ f m opömav;yg;rSm 'kut © &d,opöm xdkuwf ,fvkYd
tbd"r®mu qdkjyefygw,f/

'ku©t&d,opömqdkwmu ydki;f jcm;odp&m t½IcHtm½kH? oHa0*


,lp&myg/ Bud,mpdw[ f m 'ku©ead &m"t&d,opöm qdkuo f l bk&m;-
-&[EÅmwdkY&JU tajymtjyKtae jzpfygw,f/ 'gaMumifY Bud,mpdwef JYyJ
ajymjyKaeMuwm r[kwyf gvm;¿ 'gaMumifY ]Bud,mpdw}f -[m qdkuf
a&muf&rnfYupd ö jzpfaeygNyD/
onfawmY Bud,mpdw[ f m 'kut
© &d,opöm xdkuyf gOD;rvm;¿

qdkuaf &muf&rnfuY pd ½ö w
dS YJ ]Bud,mpdw}f -udk oHa0*,l&rnfY
ydki;f jcm;todcHupd ö vkyx
f m;awmY onftjrif[m tjrifrSm;jzpfaeNyD/
udpöawGukd rSm;jrifaeNyD/ rSm;jrifwJYtwdki;f usiYfawmY trSm;'ku©yJ
&rSm used ;f aojzpfygw,f/
'gaMumifY tbd"r®mtjrifawG[m tjrifrSm;eJY 'ku©ukdyJ ay;
rSmvdkY usaemf tod&vdkuyf gw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 135

26/ edAÁmef[m A[d'¨vm;

'geJY wqufwnf; usaemfoifcJY&wJY oN*ØK[ftbd"r®mrSm


edAÁmefukd A[d'¨vkdY jyxm;jyefygw,f/ 'gudkvnf;0dbZÆjyK pdppf&rSm
jzpfygw,f/ bmjzpfvv kYd q
J kad wmY udk,Ef v
S ;kH roefY jzpfaevsif ESv;kH oefY
oGm;atmif aq;aMumvdkurf S vl[m pifMu,fygYr,f? &Sio f efygYr,f/
'gudkyJ ]a,medaom reodum&jyKw,f}-ac:&ygw,f/ 'gbmvJqkd
awmY trSet f wdki;f [kwrf [kw?f ,xmblw usrus pdppfjcif;ygyJ/

txufrSm usaemf wifjycJYovdk ]y#dpöorkyÜg'f 0#fpufvnf


wJY oHo&m[m vlay:rSmyJ jzpfygw,f? onf 0#fpufjywfwm ]'kue© d
a&m"=edAÁmef}-vdkY bk&m;oQifajymcJYwJY ]ÓPÚö ye--(y)--ew¬'d ged
ykeAÇa0g}-udk &oifwY tYJ &aumufrmS usaemf tusO;f azmfjycJNY yD; jzpfyg
w,f/

onfawmY ]'ku©}-uvnf; udavomaMumifY vlay:rSm t


jzpfqkd;awG xifxif&Sm;&Sm; vmjzpf&wJYtjzpf jzpfygw,f/ uHt&dyf
uH&kyf vlay:xifaewm jzpfygw,f/ uHtaMumif; udavomudk
r*feYJ y,fowfNyD;awmY uHawG aemufxyfwzef rjzpfawmYwYJ Nidr;f jcif;
eJY 'kua© wG csKyfq;kH oGm;wmuvnf; vlay:rSm xifxif&mS ;&Sm;jzpfaewJY
tjzpfqkd;awG vkH;0aysmufuG,o f Gm;wJY tjzpf jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


136 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

onfawmY ]edAÁmef-qdkwJY 'ku©ead &m"}-[m vlrSm jzpf


aewJY jyK&yfqkd;awGeJY jzpf&yfqkd;awG csKyfNidr;f oGm;jcif;
om jzpfygw,f/

onfawmY ]edAÁmef}-qdkwm tZÑwåvm;¿-qdkawmY-


edAÁmef[mvlxJrSm&Sad ewJY vlYtpdwtf ydki;f awG r[kwyf gbl;/
A[d'¨vm;¿-qdkjyefawmY-
edAÁmef[m vlY&JUtjyifbufrSm &Sad ewmvnf; r[kwjf yefygbl;/
edAÁmef[m bmvJ¿-qdkawmY-
]vlYrSmuyfaewJY tpGJOyg'geu©E¨m uGmoGm;wJYtjzpf}-ygyJ/

Oyrm a&m*gonf vlrrmudk a&m*gtaMumif;&if; ukovdkuf


awmY a&m*g aysmufoGm;ovdkygyJ/ a&m*guGmoGm;wJYtjzpf ygyJ/
a&m*g r&Sbd l;vm;¿- qdkawmY-
a&m*gtxift&Sm; &Syd gw,f/
a&m*g b,frSmjzpfaeovJ¿-qdkawmY-
vlay:rSm jzpfaeygw,f/ vlt
Y pdwt
f ydki;f wpfckckrmS a&m*gu
pGJuyfaew,f/ 'gayrJY a&m*gu vlYtpdwt f ydki;f r[kwjf yefygbl;/

a&m*gu tZÑwåvm;¿-qdkawmY-
a&m*gu vlYtpdwt
f ydki;f r[kwaf wmY tZÑwåvnf; r[kwf
jyefygbl;/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 137

a&m*gaysmufoGm;awmY tJonf a&m*g b,fa&mufoGm;vJ¿


tjyifa&mufoGm;ovm;¿-qdkawmYvnf;-
vlt
Y jyifbufrmS &Sad ewJY tjzpfvnf; r[kwjf yefygbl;/ vlay:
rSm a&m*gtjzpf csKyfaysmufwmyJ jzpfygw,f/

'ku©eJY 'ku©ead &m"edAÁmefukdvnf; onftwdki;f em;vnfay;Mu


apcsiyf gw,f/ bmjzpfvkdYvnf;qdkawmY-
]'ku©qkdwm tpGe;f ESpyf g;tjrifrSm; udavomaMumifY
jzpfwJY vl&JU udk,Ef IwEf SvkH;okH;yg;&JU tjrif-tBuH? t
ajym-tjyK-tae? BudK;pm;rI-Edk;Mum;rI-pdwx f m;rI tjyK
rSm;eJYtjzpfrSm;awGyJ jzpfygw,f /}

edAÁmef[m tpGe;f ESpyf g; tjrifrSm;aMumifY jzpfaewJY tjrift


BuH? tajymtjyKtae? BudK;pm;rIEkd;Mum;rIpw d x
f m;rI tjzpfrSm;awG&JU
ysupf D;? qdk;0g;?okH;r&? rvSrytusn;f wefwJY vu©PmawGukdjrif
oHa0*& NiD;aiGUNyD; y,fvkduv f kdY onfrpd ämtjzpfuae or®mtjzpf
a&mufwmyJ jzpfygw,f/ rdpämjzpfwYJ ]'kuc© sKyfNidr;f jcif;yJ}-jzpfygw,f/

Bud,mqdkwm onfvkdtrSm;awGukd y,fvkduNf yD; or®mwJY t


jriftBuH? tajymtjyKtaeawGeJY tNrJaeEdkiaf tmif Edk;Mum;owdxm;
rIeJY onfpw
d x
f m; tNrJjzpfaeatmif BudK;pm;aewmyJ jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


138 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

27/ oDvqdkwm olYtvdkvkdjynfYwm r½Sb


d l;

qufNyD; rd½k;d zvmAk'b


¨ momtodeYJ usaemf rausrvnf jzpfcYJ
wmawGukd qufwifjyygOD;r,f/ usaemf r0cJYwJY todawGukd pdppf
a0zef jyefwifjyaejcif; jzpfygw,f/ usaemfYenf;wl pm½Iolrsm;aum
onftawG;aygufcsif aygufcJYMuygvdrYrf ,f/

tJ'gu-
]yÚö*u
Ø r*feo
YJ musi?Yf oDv[m r*fqku d v
f sif jynfvh mr,f}-
vdkY ,aeY w&m;pcef;tcsKd UrSm oifMum;aeMuygw,f/
usaemf t&d,opö"r®ukd pwifavYvmwke;f u r*¾i½f Spyf g;
tjrif cdkiNf rJapcsiv
f Ge;f vdkY usaemfYaus;Zl;½Siq
f &mu wdkuw f Ge;f vdkY?
q|rleu d m,fig;&yf okwaf wmfçokwaf wmfawGrSm ½Smvdkuw f m ]r*¾if
½Spyf g;rSm ykAb
Á m*r*ftjzpf oDvu©Er¨ *¾irf ygbJ useif g;yg;eJo Y musi?Yf
r*f&wJUtcg tm;vkH;jynho f Gm;r,fqkdwm}-udk b,fokww f pfokwrf Sm
rS rawGU&ygbl;/

]oDvr*¾i}f -[m-r*¾i½f Spyf g;puf&JU t*FgokH;yg;yJ/


pufwpfckvnfw,fqdkwm olYpuft*Fgtpdwftydkif;tjynfY
olYae&meJYol rSerf Seu
f efuef vnfrS pufvnfw,f qdk&r,f r[kwf
ygvm;/ t*Fgtpdwt f ydki;f wpfckck csKd U,iG ;f aevsif onfpuf b,fvkd
vnfawmYrSmvJ/ &yfaerSm jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 139

'gaMumifY tpdwt f ydki;f t*Fg&Spyf g;&Sw


d JY onfor®mr*¾ipf ufu
t"dut*Fgtpdwt f ydki;f jzpfwJY oDvr*¾io f kH;yg;udk b,fenf;eJYrS z,f
ypfvukYd kd r&ygbl;/ z,fNyD;usiv Yf kYd pufvnfw,fqkv d sif or®mr*¾ipf uf
r[kwb f J? ukr®*¾pufom vnfwm jzpfrSmyg/ trSeaf wG r[kwb f J
trSm;awGom awmufavsmufjzpfr,fvkdY qdkvkdygw,f/

]oDv}-qdw k m[m ]bma0wAÁupd &ö w dS YJ r*¾i&f UJ tpdwtf ydik ;f }-


jzpfvkdY bm0emxdkuyf gw,f/ usiYfyGm;&rSm jzpfygw,f/
'gaMumifY oDvqdkwm usiyYf mG ;rS jynfpY krH mS jzpfygw,f/ olt Y
vdkvkd rusib Yf J jynfrh mS vm;¿ jynfw
h ,fqkvd sif ta[wku0g'ed,w
rdpäm'd|yd J jzpfaer,f r[kwyf gvm;/ ta[wku0g'-qdkwm taMumif;
r&dSbJ olYtvdkvkdjzpfw,f? taMumif;r&Sb d J obm0tavsmuf jzpf
w,f-vdkY ,lqwJYt,lyg/ onft,lukd cdkicf kdiNf rJNrJpJu G kdix
f m;vdkY ed,
w-vdkY ajymwmyg/ t,lrSm;jzpfvkdY rdpäm'd|-d qdk&ygw,f/

'gaMumifY pm½Iorl sm; pdppfa0zefEkid zf kYd qufvufwifjyyg&ap/


ykAbÁ m*r*¾iif g;yg;eJY usi?Yf oDv[m r*fqku d vf mvsif oltY vdk
vdkjynfYpkHvmvdrYrf ,f qdkwm onftwdki;f qdkvsif bk&m;oQifpum;udk
wdrkY ,kb
H ;l -vdkY ajym&meJY wlaeNyD jzpfygw,f/ tzxuf om;wpfvBuD;
jzpfaeNyD r[kwyf gvm;/ onft,lomquf,lvsif usaemfwkdY ta[
wk0g'ed,wrdpäm'd|rd pd äm'd|x d J rqdkucf sib
f JeJY qdkuaf erSmtrSef jzpfyg
w,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


140 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

]oDv}-qdkwm r*¾i½f pS yf g;rSm t"dov


D xdkuw f YJ usiyYf mG ;&rnfh
udpö½w Sd JY bm0emxku
d w
f JY w&m;jzpfygw,f/
]oDvudk jynfhpkHatmifusiY/f pifMu,fatmifusiY/f
oDvqdkwm tusiYjf rwf&JUtp?edAÁmef&JUrkcOf D;/
oDv rpifMu,fvsif ynmeJaY q;? ynmrpifMu,fvsif oDveJY
aq;/ oDv rjynfhvsif ynmeJYoGe;f avmif;? ynmrjynfhvsif oDveJY
oGe;f avmif;/
onfoDv[m 0g&dwåoDvcsn;f r[kwb f l;? pm&dwåoDvudk
ygjznfh/ tm'djA[®p&d,uoDvqdkwm pm&dwåoDv jzpfw,f/

oDvudk ynmeJY Budrzf efrsm;pGm aq;aMumoefpY if? oGe;f avmif;


yGm;rsm;vdkY jzpfvmwJY (oDv)orm"d[m t"dpw d åxku
d w
f ,f/ onft"d
pdwåonfom vu©PlyedZÑmepsmefukd jzpfapw,f/ t&d,opömudk
odjrifapw,f-vdkY bk&m;oQif nTejf ycJYygw,f/

onf (oDv)orm"dukd Budrzf efrsm;pGmyGm;vsif t"dynmjzpf


w,f/ onfynm[m pifMu,fwUJ ov D udk jyefjzpfapw,f/ ,xmbl
wÓPfukd jzpfapw,f-ponfjzifY usaemf zwfrrd w S rf o
d rQ oDvBudrf
zefrsm;pGm jznfu Y sirYf S (oDv)orm"dukd &ygw,f/ onf(oDv)orm"d
udk Budrzf efrsm;pGm jznfYusiYrf S ,xmblwÓPfqkdwJY ]t½Srd Set f wdki;f
jrif-Mum;-odwJYÓPf? uH-uHusKd ;eJYuHtaMumif;udk rSerf Seu f efuef
cGJjcm;odwJYÓPfjzpfwJY ynm &ygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 141

'gaMumifY ]oDv-orm"d-ynm}-[m wcsed w f nf;rSm wNydKif


wnf;okH;vGe;f wifusiY&f wJY y#dy'g jzpfygw,f/ onfy#dy'gcsn;f yJ
yd#uwfawmfrSm awGUcJY&ygw,f/

'gaMumifY-
]oDvudk vkHatmif tvsiaf qmufwnf? orm"dukd
oyfoyfyGm;? ynmudk aemufrS½Sm}-qdkwm
bk&mYw&m;awmfawGrSm b,frSmrS ½SmrawGUwm jzpfygr,f/

aemufNyD;-
]a,m*tusiYf}-usiYfzkdY bk&m;oQif a[mwmudkvnf;
vkH;0rawGU&ygbl; / bk&m;oQif&JU r*¾iw f &m;awG tm;
vkH;[m ]rZÑdry#dy'gusiYfzkdYcsn;f }a[mwm}-udkom
awGU&ygw,f/

r*¾iuf kv
d nf; &Spyf g;tjynfY usizYf ckYd sn;f a[mwmudkyJ awGU&yg
w,f/ bk&m;oQifjzpfap? t*¾om0u-r[mom0ujzpfap? yuwd
om0ujzpfap? Oygoum? Oygodum jzpfap bk&m;oQief w YJ uG wynfY
om0utm;vkH; a[morQ r*¾i&f Spyf g;csn;f awGU&ygw,f/
]t*Fg½Spw f efeJY jynfYpkHwJY wpfaMumif;wnf;aomvrf;
onfom vGwaf jrmufNidr;f csr;f rIukd ay;pGr;f Edkiwf ,f}-
vdkYvnf; okwaf wmfawG tawmfrsm;rsm;rSm awGU&ygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


142 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

'gaMumifY yÚö*u
Ø ykAb Á m*r*fqkw
d mudk a0zefppd pfNyD;rS ,lMu
yg? usiYfMuygvdkY wdkuw f Ge;f yg&ap/ awmfMum bk&mYpum;udky,fwJY
yk*K¾d vfawG jzpfaeygYr,fvkdY today;&jcif; jzpfygw,f/

28/ y#dpöorkyÜg'fukd okH;b0b,frSmrS a[mrxm;

tbd"r®mtjrif[m tjrifrSm;udkyJ ay;Edkiw f ,fvkdY usaemf t


xufrmS wifjyxm;ygw,f/ 'geJyY wfoufNyD; qufNyD; wvufpwnf;
qdk&vsif usaemf tbd"r®mudk avYvmwJYtcg y#dpöorkyÜg'fa'oemrSm
twdwb f 0udk t0dZÆmeJYocFg&? tem*wfb0udk Zmwd? Z&m-r&P/
ypöKyÜeu
f kd usew
f JYt*Fg½Spyf g; cGJwrf;csxm;wmudk awGU&ygw,f/

tusKd ;quf aomuponfu ÓwdAsoepwJY Asoeig;yg;


jzpfwYJ olrsm;aMumifY ud,
k cf pH m;&wm? ud,
k aYf MumifY olrsm;cHpm;&wm-
vdkY t&aumufwmudk awGUcJY&jyefygw,f/
bk&m;[m a&SUb0-ckb0-aemifb0eJY ywfoufNyD; ig-onfvkd
r,lbl;? ig-onfvkdrajymbl;-vdkY qdkcJYwm&Sad wmY onfy#dpöorkyÜg'f
t&aumufukd usaemf a0zefppd pforI jyKrdjyefygw,f/

'gaMumifY 'DCedu,ftp½Sw d JY edum,fjrefrmjyefawGrSm arG;


ao-arG;aoeJY b0ul;wJY okH;b0a[mwJY y#dpöorkyÜg'fukd ½SmwJYtcg
b,fokwrf mS rS? b,fae&mrSmrS rawGU&bJ? onfwpfvrH Q udk,rf mS om

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 143

]oHom&0¥ 'ku©} taeeJY? y#dpöorkyÜg'ft*Fgwpfyg; pvnfwmeJY


usewf JYt*FgawG tqufrjywf qufwkduv f nfwJY w&m;jzpfwmudkyJ
awGU&ygw,f/
a½SUrmS usaemfwifjycJw
Y YJ rZÑdredum,f? rlvyPÖmoygVdawmf?
a*god*F0*f? r[mwPSmocF,okwrf Smqdk omwd&[ef;udk qkH;r&if;eJY
y#dpöorkyÜg'fukdjywm okH;b0quf r[kww f m tvGex f if½Sm;vSyg
w,f/

usaemfajymaeuspum; jyefaumuf&vsif usaemfudk;ESpf-


q,fEpS o f m;b0 uwnf;u Muufwal ½G;vdk EIww f uf&vmwJY bk&m;
oQif av;q,fiY g;0gywfvk;H a[mrnfh w&m;tm;vk;H &JU tkwjf rpftajc
cHjzpfwYJ "r®puúy0Ü wåeokwf a[m&mrSm olw Y &m;awG[m pufawGvkyd ?J
w&m;wpfck&JU t*Fgwpfck pNyD;vnfwmeJY uset f *FgawG[m wquf
wpyfwnf; r&yfrem;vnfw,f qdkwJYt"dyÜg,f jzpfygw,f/
'gaMumifY t*Fgtpdwt
f ydki;f wpfck &yfvsivf nf; tm;vkH;&yf
w,f-qdkwJY t"dyÜg,fvnf; ½Sad ejyefygw,f/

opömav;yg;vnf; onftwdki;f yJ/ r*¾i½f Spyf g; Munfhrvm;?


y#dpöorkyÜg'fw&m; Munhrf vm;? aAm"dyu©,
d w&m;awG Munhrf vm;?
w&m;wpfyg; pvnfwmeJY usew f JYtpdwt
f ydki;f awG[m wqufwpyf
wnf; tm;vkH; tpOfrjywf wNydKifeuf vnfoGm;wJY w&m;awGcsn;f
yJvkdY usaemf avYvmawGU&ygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


144 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

onfaeYacwfpm;aewJY owdy|mefw&m;awG[m aAm"dyu©, d


w&m;awG jzpfygw,f/ wpfyg;usiv Yf sif usewf YJ owdy|mefawGygru
&So
d rQaAm"dyu©, d w&m;awGyg tm;vkH; vdkuv f nfygw,f/
r*¾ief JYywfoufvkdY bk&m;oQifyJ a[ma[m? ½Sio f m&dykBwmyJ
a[ma[m? ½Siaf rm*¾vmefyJ a[ma[m/ bk&m;oQifa&m olUom0u
awG tm;vkH;uyg r*¾i½f Spyf g;tjynfh usiYfzkdYcsn;f a[mwmcsn;f yJ ed
um,ftm;vkH;rSm awGU&rSmjzpfygw,f/

'gaMumifY txufrSm usaemfajymcJYovdk Ak'¨w&m;rSeo f rQ


t&d,opömcsn;f yJ a[mwmqdkawmY wpfvkH;eJY wpfykd'?f wpfydk'feJY
wpf*gxm? wpf*gxmeJY wpfokwf ponf[m wpfckeJYwpfck wom;
wnf;qufxm;ovdk b,fvkdrS rjyKwfEkdiaf tmifxd cdkiNf rJwJY tquf
tpyf &Syd gw,f/

umrw&m;awGvkd awYqufuav;? ½lyg½lyw&m;awGvkd csw d f


quf? uGi;f qufuav; r[kwyf gbl;/ onfw&m;wpfyk'x f JrSm wpf
ydk'ef JYwpfykd'f pyf[yfEkdio f vdk? onfw&m;wpfyk'[ f mvnf; aemuf
b,fb,fw&m;u wpfyk'ef UJ rqdk pyfvsif [yfygw,f/ &pfqufquf
½kHrQru wom;wnf;qufaeNyD; wpfykd'u f wpfykd'u f kd? wpfykd'u
f ?
wpf*gxmudk? wpf*gxmu wpfokwu f kd? onfokwu f aemufwpf
okwu f kd ydkykdNyD; tm;jznfYoeG ;f avmif;NyD; ydkrkdckdiNf rJapwJY a[mMum;csuf
awGyJ jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 145

'gaMumifY bk&m;w&m;rSeo f rQ wpfykd'?f wpf*gxmjzpfjzpf?


wpfyk'jf zpfjzpf? t&d,opömav;yg;twGi;f 0ifwmcsn;f yJjzpfvkYd bk&mY
w&m;[m t&d,opömav;yg;u b,fawmYrQ rvGwb f l; -
]pwkopö 0derd kawåm "ar®memr ew¬d}-vdkY
usaemf a½SUrSmqdkcJYjcif; jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


146 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

tcef;(5)
t&d,opömESiYf usaemf

29/ bk&mYw&m;[m y&rw¬opömr[kwf

pm½Iolrsm;cifAsm?
txufu tbd"r®mtjrif[m tjrifrSm;udkomay;Edkiaf Mumif;
a0zefppd pforI jyKNyD;wJYaemufrSm? usaemf½Si;f ½Si;f av; oabmayguf
vdkuw
f mwpfckukd wifjyyg&ap/ 'guawmY-
]bk&mYw&m;[m y&rw¬opöm r[kwb f l;}-qdkwmygyJ/

bk&m;oQif[m olUw&m;udk olwkaYd cwfrmS acwfpm;aewJY ]y&


rw¬w&m; } r[kwb f J? olazmfxkwx f m;wJY ]t&d,opömw&m;}-qdkwm
jyvdkwt
YJ wGuf ol&Y UJ w&m;OD;eJw
Y &m;xl;jzpfwYJ ]"r®puúy0wåea'oem}
rSm-
]'ku© t&d,opöm?
'ku©ork', t&d,opöm?
'ku©ead &m" t&d,opöm?
'ku©ead &m" *grdeDy#dy'g t&d,opöm }-qdkNyD;
]t&d,opöm}-udkom txG#w f if uifyeG ;f wyfNyD; a[mcJw
Y mudk
pm½Iolrsm; owdjyKrdr,f xifygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 147

bk&m;oQi[f m onfaY emufyikd ;f b,fae&mrSm w&m; a[ma[m


]t&d,opöm}-udk pum;vkH;tjynfY xnfYa[mwmcsn;f yJ awGU&rSm
jzpfygw,f/ tmrxdvQmrxdeYJ 'kuo © pöm? ork',opöm? eda&m"opöm?
r*¾opömvdkY a[mwm r[kwyf gbl;/
]'ku© t&d,opöm? 'ku©ork',t&d,opöm? 'ku© ed
a&m" t&d,opöm? 'ku©ead &m"*grdeDy#dy'g t&d,
opöm}-vdkY pum;vkH; tokH;tEIe;f tjynfYeJY a[mwm
[m olazmfxkww f JYb ]t&d,opöm}-udk y&rw¬opöm
eJY a&mrSm;,lrMd urSmpdk;vdkY-qdkwm xif&Sm;aeygw,f /
'gaMumifY bk&m;oQifY wynfhom0utm;vkH;eJY wjcm;t,l½Sd
olrsm;? jynfotl rsm;uvnf; ]rZÑdry#dy'g or®mr*fvrf;}-udk bk&m;
oQifuomvsif pwifazmfxkwcf JYwmvdkYvnf; todtrSwf jyKMujcif;
ygw,f/

onf]t&d,opöm}-t,lukd bk&m;oQifacwfu t,l0g'a&;


&m vdkupf m;MuwJY ynm&Syd @dwaf wG? t,ljcm;&So d al wG[m onft,l
opfukd vma&mufppkH rf; wD;acgufNyD; racszsuEf kid ?f rzdEydS Ef kid ?f rESyd ef if;
rESyd pf ufEkid b
f J tm;vk;H u bk&m;oQi&f UJ t&d,opömav;yg; or®mt,l
udk rSeu f efygw,f-qdkNyD; 0efcHt½IH;ay;Mu&wm omoemYrSww f rf;rSm
trsm;tjym; awGU&rSm jzpfygw,f/ txl;ojzifY rZÑdra'ou 'dwf
qdkwJY ykPmÖ ;ynm&Sad wG? y@dwaf wGqkdvsif onfvkdppd pfNyD;aemufykdi;f
rSm bk&m;oQi&f UJ Oygoumtjzpf cH,o l mG ;Muwm awGU&rSm jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


148 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

'gayrJY usaemfwYkd tbd"r®moifwek ;f u avmurSm orkwo


d pöm
eJY y&rw¬opöm? opömESpyf g;yJ½Sw d ,f? wwd,jzpfwJYopöm r½Sb d l;
&,fvkdY-
]'ka0opömed 0kwåmed? orÁKa'¨g 0'wH 0a&m?or®Kwð
y&rw¬Ú?ö wwd,H EkyvAÇw}d -vdkY usu&f rSw&f jyefygw,f/

edum,fig;&yfrmS ½SmawmY onfvkad [mcJw Y m b,frmS rS rawGU


cJYygbl;/ bk&mYw&m;vdkY omoemrSww f rf;awGxJrSm ygaevsiaf wmif
onfpum;udk bk&m;oQif b,fvkrd aS jymcJw Y m rjzpfEkid yf gbl;/ te&d,
om0ubmodwawG jzpfygYr,f/ bmjzpfvv kYd q
J kad wmY opömav;yg;xJ
oGi;f vsif r0ifvkdY jzpfygw,f/

bk&m;oQiw
f kaYd cwfrmS xGe;f um;wJY t0wfrpnf; qif;&Jyifyef;
cHusiw
Yf YJ ]wytusi}Yf (a,m*)eJY t0wf0wfNyD; "mwf?uodkP;f ?aum
|mopwJY avmuDpsmef&apwJY y&rw¬awGukd usiYfwJY orPtusiYf
(a,m*)awG &Syd gw,f/ onftusiYaf wG[m tJonfacwfu t,l
awGjzpfwYJ a0'usr;f t,leYJ OyedoQ'f? tm&nut,lawGukd usiyYf mG ;
wmyJ jzpfygw,f/ onftaMumif;awGukd tdEt ´d awG;tac:rsm;ordki;f
udk avYvmvsif awGU&rSm jzpfygw,f/

y&rw¬t,l[m uydv0wfNrdKU pwnfcJYwJY ]uydv&aoY}


pwifwDxGicf JYwJY ]ocF,'óe jzpfw,f}-vdkY tdE,
´d tawG;tac:

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 149

ordki;f rSm rSww


f rf; ½dyS gw,f/ 'gaMumifY ewfjynfrmS ok;H vqufwku
d f
a[m&w,fqkdwJY tbd"r®mrSmygwJY cE¨mawGukd "r®pMuma'oemeJY
tewåvu©Pokwrf mS bk&m;a[mwmudk yÚö0*fawGu tukeef m;vnf
wm jzpfygw,f/

bk&m;oQif ckepf0gusrS wm0wðomewfjynfu qif;NyD; t


aemwwftkdif emewfawmrSm &Sio f m&dykMwmudka[mvdkY olYwynfhawG
qufjzefYwmqdkvsif yÚö0*fawG &[EÅmjzpfrSmawmif r[kwyf gbl;/
'gaMumifY tbd"r®m[m bk&mYw&m; r[kwaf Mumif; a&SUrSm usaemf
pdppfwifjycJYjcif; jzpfygw,f/

bk&m;oQifwkdYacwfrSm y&rwfopöm wGiuf s,af ewm txuf


rSm azmfjycJyY gNyD/ a[m-tck bk&m;oQiu
f wwd,opömjzpfwYJ ]t&d,
opöm}udk a[mNyD/ olYw&m;awGukd y&rw¬opömeJY a&mrSm; ,lrMd urSm
pdk;vdkY xifxif½Sm;½Sm; trsm;em;vnfatmif? olYacwfu orP?jAm
[®PawGt,leJU uGJjym;atmiff olYw&m;udk ]t&d,opöm}-vdkY uifyeG ;f
wyfNyD; a[mcJYaMumif;udkvnf; usaemf wifjycJYNyD;vnf; jzpfygw,f/

'gaMumifY-
]t&d,opöm}-udk usiYfvsif y&rwftjrifeJY usiYfvkdYu
f l; }-vdkY
awmY tusiYftrSe&f rSm r[kwb
usaemf tod0ifvmjcif; jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


150 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

'gaMumifY "r®pMuma'oemrSm a[mwJY ]twåuv d rxmEk


a,m*qdkwm bmvJ¿-vdkY pdpad ygufayguf 0dbZÆvkyv f kduwf JYtcg
txufrSm usaemfwifjycJYovdk bk&m;oQifwkdYacwfu OyedoQ'fenf;?
t&nuenf;eJY w&m;"r®ukd &SmazGtm;xkw&f mrSmusiw Yf YJ y&rw¬tjrif
eJY tJonfacwfu a,m*Dtrsm;pk w&m;usiw Yf YJ tusiaYf wGvkYd rSe;f q
rdygw,f/

onfa,m*DtusifYw&m;awG[m umrtm½kHawG 0ifrvm


atmif &kyt f m&kHwpfckay:rSm pdww f nfaeatmif pdwu f kdcsKyfwD;NyD;
tyifyef;tqif;&JcH usiYyf gw,f/ pdww f nf&m onfcE¨mudk,&f aSd evdkY
qif;&J&w,f qdkNyD; cE¨mudk,uf kv
d nf; enf;rsKd ;pkeH YJ tyifyef;tqif;&JcH
usiyYf gw,f/ 'grS umrudavomw&m;awG 0ifrvmrSm/ pmvdkajym&
vsif ]onm0d&m*}-vdYk qd&k rSmyg/ 'gudk ]½lytusi}Yf -vdYk ac:ygw,f/
'g[m umrtm½kHqkdwJY t½Iyaf wGu uif;atmifaew,f-qdkwJY t"d
yÜg,f jzpfygw,f/

onftusiYf t&Sed &f vmawmY pdww f nf&m ½kycf E¨m&JU woJoJ


wrGrG w&G&GeJY jzKwfceJ-jzKwfceJ tysuaf wGukdjrifNyD;? csKyfaysmufwm
udkjrifygw,f/ ½IwJYpw d u
f kdvnf; onftwdki;f csKyfaysmufwm jrifyg
w,f/ onftcg ]avmurSm bmrSr&Sb d ;l ? jzpfNyD;ysuo
f mG ;Muwmcsn;f
yJ? onfvkyd suof mG ;vdkY bmrSr&Sw
d murS trSe}f -vdkY jrifNyD;? emrf\wnf
&m &kyuf kdyg ]r&Sb
d l;}-vdkY &kyu
f kdy,fjcif; ]½ly0d&m*}-udkjyKygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 151

'g[m umrtm&kqH kw
d YJ t½Iyaf wGu vGeaf tmifaew,fqkw d YJ t"dygÜ ,f
yg/ onftusiYu
f ½kyu f kdy,fwmjzpfvkdY ]t½lytusiY}f -vdkY ac:&yg
w,f/

'gaMumifY onfa,m*tusiYaf wG[m umrtm½kHukd wGe;f vSef


wJt YJ usi?Yf ]r[*¾wtusi}Yf -vdkY ac:&yg
Y wGuf umrxufjrifjY rwfwt
w,f/

bk&m;oQiu f k,
d w
f kid f tJonftusiaYf wGukd bk&m;rjzpfr?D bk&m;
avmif;b0u toufaovke;D yg;wdkiaf tmif jyif;jyif;xefxef ajcmuf
ESpu
f sicYf w
YJ m rZÑrd edum,f r[moD[em'okw?f aAm"d&mZukrm&okw?f
plV'kuu © E© o¨ kw?f r[mopöuokwf tppawGrmS azmfjyxm;wm Muuf
oD;arG;n§i;f xp&m jzpfaeygw,f/

t0wfrpnf;? wpfcsKHuwpfcsKH vljrifrSmpdk;vdkY ajy;yke;f ? qdwf


ausmif;om;? EGm;ausmif;om;awG ESyd pf ufuvl jyKwmcH? EGm;i,fusif
i,feJY rpifpm;? udk,YfusiBf uD;awmifpm; pwJY tusiYfeJY? umrtm½kH-
umrtodawGukd y,fcGgzdkY onm0d&m*(todonmrJYatmif) pdwu f kd
tyifyef;cHusiY&f if; cE¨mudk,uf kdyg ESyd pf ufcJYygw,f/

qufNyD; pdw\
f wnf&m½kyaf MumifY qif;&J&w,f-qdNk yD;? ½kyu
f ykd g
y,fwJY t½lytusiYjf zpfwJY ½ly0d&m*(t&Srd JY) tusiYu
f kdyg qufusiYf

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


152 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

jzpfygw,f/ ½kyaf wGr&Srd S csr;f omr,f-xifNyD;? ½kyt


f m&kaH wGukd twif;
qGJcGg? tpmrpm;? toufr½SL pwmawG jzpfygw,f/

tJonfvkdusiYNf yD; olvkdcsiw f JY tjrifYjrwfqkH; vlom;*kP&f nf


odu©mw&m;(Owå&rd Ekó"r®)udk r&wJYtwGuf bk&m;tavmif;[m
udk,Yfvky&f yfeJY jzpf&yfukd jyefpOf;pm;wJYtcg-
]olwyg; rusiYfEkdiw f mawGukd igusiYfcJYNyD;NyD/ig-usiYfcJY
wmawG[m tvsiw f ke;f ua&m? tcka&m?aemifrSmyg
igYxuf ydkusiYfEkdiof l ½Srd Sm r[kwb
f l;/ tvGeq f kH;igY
avmufyJ usiYfEkid Mf urSmyg/ onftusiYfawG[m ylyef
pyfcg; tusKd ;rrsm;bl;/ onftusiYfawG[m vlYb0
nI;d ajcmufapwJY twåurd xtusiYfawG jzpfw,f?
Owå&rd Ekó"r® udk b,fvkdrS ray;pGr;f Edkib f l;}-vdkY
qifjcifokH;oyfcJYygw,f/

30/ bk&mYw&m;[m t&d,opömomvsijf zpfw,f

'gaMumifY onfa,m*tusiYaf wG[m vlYukd,pf w d Ef Spyf g; nI;d


EGr;f ajcmufcrf;apNyD; vlt
Y jzpfukd ysuaf p-aysmufapwJw
Y &m;/ 'kuj© zpf
apwJYw&m;/ vltjzpf½IH;apwJYw&m;/ twåuv d rxmEka,m*tpGe;f
rdpämr*¾if vrf;rSm;qdkNyD; y,fzkdY bk&m;tavmif; todaygufoGm;yg
w,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 153

'geJY onftusiYaf wGuxGuf qGr;f cHpm;NyD; rQwaeawmY?


t&nuacwf t,ltwdkif; udk,fpdwf tqif;&Jtyifyef;cHusifYrS
w&m;"r®tm;xkww f ,f-vdkY em;vnfaewJY yÚö0*¾w D ku
Yd bk&m;avmif;
udk ]ur®|mef;vlxuG Bf uD;}-vdkY orkwMf ucg? bk&m;avmif;udk pGecYf gG NyD;
Am&mPoDteD; rd*'g0keaf wmrSm t&nutusiaYf wGukd qufusiaYf eMu
ygw,f/

bk&m;avmif;vnf; rZÑdry#dy'gjzpfwJY or®mvrf;eJYusiYNf yD;


i,fpOfi,faESmif;b0uae ckcsed x f d jzpf&yfawGukd jyefawG;NyD;? onf
jzpf&yfawG&JU taMumif;jyK&yfawGukd txyfxyf jyefqifjcifygw,f/
'g[m taMumif;udk trSjD yKNyD; tusKd ;jzpf&w,f-qdkwYJ y#dpo
ö rkygÜ 'fukd
txyfxyf tjyefjyef qifjcifjcif; jzpfygw,f/

onfvkd rdr&d JUjzpf&yfawG&JUtaMumif; jyK&yfawGukd jyefajymif;


qifjcif&if; b0ordki;f aMumif;udk jyefjrifwYJ ykaAÁe0d gomEkówd tbd
nmPf?
jyK&yfrmS ;aMumifY b0aumif;awGysuo f kO;f NyD; b0qdk;tjzpfawG
p&wJY jyK&yftusKd ;udk jrifwJY 'dAÁpu©KtbdnmPf?
jyK&yfrSm;awG&JU taMumif;udkjrifNyD; y,fwJY tmoGu©,
tbdnmPf qdw k YJ t&d,todÓPf ok;H yg;jzpfwYJ ]0dZmÆ ok;H yg;(aw0dZ)Æ }
-udk&NyD; or®morÁK'¨tjzpf a&mufcJYygw,f/ or®mwJYw&m;udk udk,f
wdkix
f kd;azmufojd rifwmvdkY qdkvkd&if; jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


154 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

bk&m;oQifu onftjzpfukd ]or®moarÁm"ð tbdorÁK'¨g}-


vdkYyJ ajymygw,f/ ]or®mwJY t&d,opömw&m;udk igudk,w f kdif xdk;
xGi;f odNyD }-vdkYom jzpfygw,f/ ]oAÁnkoarÁm"ð tbdorÁK'¨g-tvkH;pkH
aomw&m;udk udk,w f kid f xdk;xGi;f odNyD}-vdkY rajymcJyY gbl;/ wu,fom
onftodukd &w,fqkv d sif ]"r®pMuma'oem}-a[mMum;uwnf;u
]oAÁnkoarÁm"ð tbdorÁK'¨g}-vdkY a[mMum;rSm jzpfygw,f/

'gaMumifY y&rw¬enf;eJY usiYw f mawG[m bk&m;oQifwkdYacwf


u awmxGuu f siY&f wJY t&nutusiYaf wGjzpfvkdY awmxGuo
f rP
jAm[®Pwdki;f &JUtusiYf jzpfaMumif; xif&Sm;ygw,f/

onftusiYaf wG[m tm;xkwu f siY&f wJY ]a,m*tusiY}f -awG


jzpfygw,f/ onftusiYf usiYfolukd ]a,m*D}-vdkY ac:&ygw,f/
onfvkt d m;xkwNf yD; usi&Yf wJY a,m*tusiaYf wGukd bk&m;u y,f&rnfY
tpGe;f wpfcktjzpf jrifNyD; pGeYyf ,fcJYygw,f/ 'gawG[m ½lyg½lytusiYf
awGyJ jzpfygw,f/ y&rw¬tjrifeJY usiYpf OfawGyJ jzpfygw,f/

'gaMumifY bk&m;oQif[m oluk, d w


f kid f y,fcw YJ YJ y&rw¬tjrif
jzpfwJY ½lyg½lyusiYpf Ofa[mif;awGukd b,fvkdenf;eJYrS jyeftoufoGi;f
rSm r[kwyf gbl;/ 'gaMumifY bk&m;oQif[m olYtusiY[ f m ]a,m*}-
udk y,fwJYtusiYfjzpfvkdY ]y#dy'g}-vdkY okH;EIe;f cJYygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 155

'gaMumifY ]y#dy'g}-qdkwm ]a,m*rjzpfatmifusi&Yf wJY tusiY}f


-vdkY todayguf&rSm jzpfygw,f/ 'gaMumifY ]a,m*tusiYf}-u
tm;xkwu f siYf&w,f qdkvsif ]y#dy'gtusiYf}-u ]tm;xkww f m}-
udk t½IcHxm;NyD; tm;rxkw&f bJeJY tm;xkwaf ewmudkyJ y,fwm
jzpfygw,f/ tm;xkw&f wm[m qif;&Jyifyef;vdYk ]'kuy© #dy'g}-ac:&yg
w,f/ tm;rxkw&f wm qif;&Jrjzpf csr;f omjzpfvkdY ]okcy#dy'g}-
ac:&ygw,f/
'gaMumifY bk&m;oQi[f m ]ol&Y UJ rZÑrd y#dy'gvrf;}-udk 'kuy© #d
y'gr[kwb f J okcy#dy'gvdkY qdkjcif;jzpfygw,f/

'gaMumifY-
]bk&mYw&m;[m t&d,opöm}-omvsif jzpfygw,f/
f l;}-vdkY aumufcsuf
]y&rw¬opöm-[m bk&mYw&m; r[kwb
csEkdiNf yD jzpfygw,f/

31/ opömokH;rsKd ;

onfrSm taMumif;qdkuvf mvdkY opömokH;rsKd ;&Sad Mumif; usaemf


wifjyygYr,f/
(1) y&rw¬opöm?
(2) orkwod pöm(ynwåo d pöm)?
(3) t&d,opöm-wdkYyJ jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


156 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

bmjzpfvkdY usaemf onfvkd 0HY0HY&J&J wifjy&ovJqkdawmY-


(1) onfopömokH;yg;[m t½IcHtm½kH rwlbl;/ jrifwJYe,f?
usupf m;&mcGif rwlygbl;/
(2) onfopömokH;yg;[m obm0vu©Pm qifwlw,fvkdY
xif&ayrJY t&d,opöm&JU vu©Pmt&aumuf[m
y&rw¬opömeJYa&m orkwo d pömeJYyg jcm;em;ygw,f/ t
xl;ojzifY ]'ku©}-t&aumufrSm uGJjym;ygw,f/
(3) onfopömok;H yg;[m wpfyg;eJw Y pfyg; t½Ict
H m½k?H jrifwYJ
e,f? usupf m;&mcGif rwlayrJY wpfckeJYwpfck rqefYusif
bJ opömwpfckeJYwpfck tavsmf jzpfaeMuygw,f/
'gudk qufaqG;aEG;Muygr,f/

]y&rw¬opöm]-rSm y&rwf}-qdkwm y&r+tw¬-yg/ y&r-


qdkwmu tajccHypön;f ? tpdwv f kdY t"dyÜg,f&ygw,f/ tw¬-qdkwm
]tusKd ;}-vdkY teuf&ayrJY onfae&mrSm xif&Sm;w,f-vdkY em;vnf&
ygr,f/

'gaMumifY ]y&rw¬opöm}-udk razmufjyef? rajymif;vJwJY


trSew
f &m;vdkY qdkMuygw,f/ 'gaMumifY y&rwfukdt&aumufvsif
]tpdw}f -awG &ygr,f/

'gaMumifY

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 157

(1) y&rwftjrif[m-tajccHypön;f jzpfwYJ ]tpdw}f -udk tm


½kH jyKygw,f/
(2) tpdw-f [m y&rwf&JUe,fy,f jzpfygw,f/
(3) tpdw-f [m y&rwfopöm&JU usupf m;&mcGif jzpfygw,f/
(4) y&rwf&JU obm0vu©Pm[m jzpf-wnf-ysuf ygyJ/
wpfrsKd ;ajym&vsif rNrJtedpö(tedpöH c,a|e)? rNrJysuf
wmab;jzpfwJYqif;&J('ku©H b,a|e)? tedpö'ku©jzpfvkdY
tESprf &Swd JY tewå(tewåm tom&ua|e)vdkY tbd
"r®u zGiYfqkdygw,f/

½kyyf &rwfqkv d sif yx0D?awaZmpwJY tpdwaf wG/ emrfy&rwf


qdkvsif pdw?f apwodupf wJY tpdwaf wGjzpfygw,f/ 'gaMumifY vlay:
rSm jzpfaewJY wGe;f rIwkd;rI? vIy&f Sm;rI-axmufuefrI--pwJY vlY tZÑwå
oabmawGukd ½Iwt YJ usiw Yf &m;[m ]½kytf pdw}f -jzpfwYJ 0ga,m½kyu
f kd
t½Icx H m; ½IwmjzpfvkYd usaemfu ]y&rwftjrif? y&rwfe,f? y&rwf
cGi}f -vdkY qdkjcif; jzpfygw,f/

tvm;wl yl-at;? rm-Ek? zGJU-,dkpwJY oabmvu©PmawG


t½IcHxm; ½Iwmvnf; ½kyt f pdwjf zpfwJY awaZm½ky?f yx0D½ky?f tm
ayg½kyuf kd t½IcHxm;wm jzpfvkdY ]y&rwftjrif? y&rwfe,f? y&rwf
cGi}f -vdkY ajym&rSm jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


158 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

'geJq
Y ufNyD; ]vlay:rSm rGr½G ½G -G jzpfw,f qdw k m y&rwfoabm
awG&JU jzpf-wnf-ysuf oabmawG jzpfaMumif; od&ygr,f/
onfrGrG&G&G woJoJwjzwfjzKwf wvIyv f Iyf jzpfaewm[m
jzpf-wnf-ysuo f abm odae&wmjzpfygw,f/ onfuae aemufqk;H
]ysuf}-csnf;jrifNyD; ]bmrSr&Sdoabm}-udk pdwfeJY odMu&wm
jzpfygw,f/
'gaMumifY y&rw¬opöm[m vltp&Sw d JY taumifj'yfwpfckukd
wnfaqmufxm;wJY tao;pdww f &m; (0g) twGi;f ydki;f ]tZÑwå}-
jzpfwJY tpdwt f m½kH wpfckwnf;udk tm½kHjyKNyD; BudKufrBudKuf ray:&
avatmif pdwu f kd xde;f csKyfwmjzpfvkdY ]tZÑwåwl½ljyKw,f}-vdkY qdk&
rSm jzpfygw,f/ 'gudkyJ tZÑwåukd tm½kHjyKw,f ac:&ygw,f/

onfawmY y&rwfqkdwm razmufrjyefwJY t&Sw d &m;vm;¿


onfy&rwfqkdwmvnf; olYxufi,fwJY tpdww f &m;awG
aygif;pkaevdkY jzpfaewJY tjzpfyJvm;¿ pdppfoifYw,f r[kwyf gvm;/

Oyrm-jrifpw d f y&rwfqkdygawmY/
]pu©KpH y#dpö ½layp OyÜZw Æ d pu©K0dnmPH}-vdkY ]rsupf t
d Munf
ESiYf tqif;udkpí
JG jrifpw
d jf zpfay:w,f}-vdkY bk&m;oQif qquúokwåef
rSm a[mxm;ygw,f/
a'oem0dvmot& tjynfhra[mwmudk tjynfh jznfhjrif&
ygYr,f/ jrifpw d w
f pfvkH; jzpfzkdY[m rsupf t d Munfpu©K'Gg&eJY tm½kH

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 159

jzpfwYJ tqif;½lyg½kw
H kYd wdkuq
f krH t
I jyif? tul"mwfjzpfwYJ tvif;a&mif
(tmavmu)eJY ESvkH;oGi;f (reodum&)wdkY &Syd grS jrifwmjzpfygw,f/

jrifpw
d yf &rwfjzpfzkYd rsupf td Munf?tqif;?tvif;?ESvk;H oGi;f -
vdkygw,f/ onfav;rsKd ;aygif;qkHrS ]jrifpw d yf &rwf} jzpf&ygw,f/
'gaMumifYrkdYvkdY y&rwft½Sw d &m;vdkY qdk&wJY ]pdw}f -qdkwm[m
tpdwaf wG aygif;qkHrSjzpfwJY ]tjzpfw&m;}-yJ r[kwyf gvm;/
onfawmY y&rwfeYJ ynwf[m tjzpfw&m;awG twlwyl gyJ/
jzpf-wnf-ysucf sed f umv taES;tjrefom uGmjcm;wm jzpfygw,f/

'gudk tbd"r®mapwoduyf kdi;f eJY pdppfMunfhvsif pdwqf kdwm


zótp½Sw d JY pdwt
f m;vkH;eJYtwljzpfwJY oAÁpw
d åom"m&Papwoduf
ckepfvkH;eJY tenf;qkH; wGJjzpf&ygw,f/ tbd"r®mtajccH r&So d lrsm;t
wGuf &Si;f jyygYr,f/

pdwq f kdwm MunfvifaewJY a&vdkygyJ/ bmta&mifrS r&Syd g


bl;/ odakY omf a&[m ta&mifr&Sb d ;l qdkayrJY ]olx
Y rJ mS udku tqif;jzpf
wJY ½lyg&k[H m}-ygNyD; jzpfovd?k pdwq f wkd m ta&mifr&Sad yrJY olx Y rJ mS udu
k
apwoduq f kw
d YJ tqif;awG[m wygwnf; ygNyD; jzpfygw,f/ onft
qif;awGukd cGJxkwv f kduvf sif ckepfrsKd ; &Syd gw,f/
tm&kcH tH *FgeJY tm&kw
H kYd awGUxv d ku
d w
f mudk odwYJ zó? tJ'gudk
rSwof m;vdkuw f YJ onm? a&SUurSwo f m;xm;wmeJY csed x f k;d NyD; omrom

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


160 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

csed q
f wJY a0'em? onftodukd EI;d qGay;wJY apwem? tm&kHukdpl;pdkuf
wJY {u*¾wm? jzpfzufw&m;awGukd &Sio f efaeapwJY ZD0w d ad jE´? jzpfzuf
w&m;awGukd rQaeatmifxed ;f wJY reodum&-onf ckepfrsKd ;yJ jzpfyg
w,f/ onfapwoducf kepfrsK;d [m b,fpw d rf Smrqdk waygif;wnf;
wNydKifwnf; jzpf&ygw,f/

'gaMumifY pdwyf &rwfqwkd m tajccHtpdwaf wG aygif;pkxm;wJY


tpkypön;f yJ jzpfygw,f/ t&Sw
d &m;r[kwb f J tjzpfw&m;om jzpfyg
w,f/ ]jzpf}-w&m;[m ]jzpfNyD;vsif ysu&f wm} "r®wm jzpfygw,f/
'g-obm0 jzpfygw,f/

xdkYwl ½kyyf &rwfqkdwm pdppfvsif ]yx0D½ky}f -qdkwm usew f JY


r[mbkw½f kyo f kH;yg;&JU trSDcH/ usew
f JY tmayg? awaZm? 0ga,m½kyf
awGuvnf; yx0Day:rSND yD; jzpf&wJt Y jzpfawGy/J wpfckew
YJ pfck cGcJ gG NyD;
jzpfvkYd&wm r[kwyf gbl;/

'gaMumifY tao;qk;H ½kyf qdkwmuvnf; yx0D(rm-Ekoabm)?


tmayg (zGJU-,dkoabm)? awaZm (yl-at;oabm)? 0ga,m(vIy-f
axmufoabm)?0PÖ(tqif;oabm)?*E¨(teHYoabm)? &o(csKd csOf
pyfzefcg;tief t&omoabm) MoZ(tESpMf oZmoabm)/ tenf;
qkH; onfoabmw&m;&Spcf k aygif;pkxm;wJY t0dead AÇm*½kyf (vkH;0udk
cGJzsurf &wJY tjzpfoabm) jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 161

onfoabm&Spcf k aygif;qkrH oS m tyltat;aMumifY azmufjyef


wJY ½kyw
f pfck jzpfwmyg/ onfawmY ]½kyyf &rwf}-vnf; t½Sw d &m;
r[kwyf gbl;? tpdwt f ydki;f awG aygif;qkHrSjzpf&wJY tjzpfw&m;ygyJ/

'gaMumifY y&rwfqkdwm razmufrjyef t½Sw d &m; r[kwyf g


bl;/ olvnf; ynwfvkdyJ tpdwaf wG aygif;vdkY jzpfvm&wJY tjzpfw
&m;ygyJ/ olo Y bm0u jzpfNyD;wmeJY csujf cif;ysuaf y;&ygw,f/ rysuf
vsif a½SU½kyef JYaemuf½kyaf wG wpfckay:wpfck xyfaeNyD; ½Si;f ½Si;f vif;
vif;jrif&wJY ½kyt f jzpf r&awmYbJ txyfxyfjzpfaevdkY bm½kyrf eS ;f rod
wJY½kyf jzpfaeygYr,f/

tvm;wl emrf[mvnf; jzpfNyD;wmeJY ysuaf y;&ygw,f/ r


ysuv f sif emrfawGxyfaevdkY bmrQ odrSm r[kwyf gbl;/ 'gaMumifY
a½SU½ky-f a½SUemrfysuaf y;rS aemuf½ky-f aemufemrf jzpf&wmyg/

tjzpftysuaf wGu t½Sed jf refveG ;f NyD; tpm;xdk;wJY aemuf½kyf


aemufemrfeJY a½SU½kyaf ½SUemrf&JU toGi[
f m wqifwnf;jzpfNyD; toGif
ruGmjcm;wJYtwGuf onfcE¨mudk,Bf uD; rjzpfrysuw f nfaew,f xif
&jcif; jzpfygw,f/

Oyrmtm;jzifY jrpfwpfcktwGi;f a&pD;aewmudkMunfYvsif r


ajymif;rvJbJ onfa&[m onfa&yJ-vdkY jrifMu&ygYr,f/ odkYaomf

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


162 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

ck jrif&wJY a&ae&mrSm csujf cif;yJ aemufxyfpD;0ifwJYa&u tpm;xdk;


xm;wmjzpfvkYd onfa&[m onfa&yJ xif&ayrJY onfvkrd [kwaf wmY
wm udk pm½IolwkdY odjrifEkdiyf gw,f/

tvm;wl a&SUuysuo f Gm;wJY &kyaf wGemrfawG ae&mrSm? tpm;


xdk;jzpfwJY &kyaf wGemrfawGu tjzpf tysujf refvGe;f vdkY onftjzpfukd
tbd"r®mrSm ]e'Daomawm 0d,(jrpfa&pD;ovdky)J ? 'DyZmvm0d, (qDr;D
tvQHvkdyJ)-vdkY Oyrmay;avY &Syd gw,f/

'gaMumifY-
]y&rwfqkdwmvnf; ynwfenf;wl tpdww f &m;awG
pkaygif;qkHpnf;vdkY jzpfvmwJY tjzpfw&m;}-jzpfygw,f/
'gaMumifY tajccHjzpfwJY tpdww f &m;awG aygif;pnf;xm;wJY
tpkjzpfwJY taumifj'yf ynwf[mvnf; tjzpfaygif;pkawG jzpfvkdY
y&rwfa&m? ynwfyg jzpfNyD;ysu&f wm "r®wmyg? ed,mryg? obm0
w&m;om jzpfygw,f/

]orkwo d pöm}-taMumif; y&rw¬opöm]-ajym&if; &Si;f jyNyD;


jzpfaeygNyD/ ]orkw}d -qdkwm pkaygif;xm;jcif;vdkY t"dyÜg,f&ygw,f/
ArmawGuawmY teufrjyefawmYbJ ]orkww f ,f}-vdkY okH;EIe;f Muyg
w,f/ teufu ]pkaygif;NyD; 0dkif;0ef;todtrSwfjyKw,f}-qdkwJY
oabmygyJ/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 163

'gaMumifY ]orkwo d pöm}-udk t&aumufvsif ]tpk}-awGyJ


& rSm jzpfygw,f/ 'gaMumifY-
(1) orkwt d jrif[m-tajccHypön;f awG pkpnf;xm;wJY ]tpk}
-udk tm½kHjyKygw,f/
(2) tpk-[m orkw&d JUe,fy,f jzpfygw,f/
(3) tpk-[m orkwo d pöm&JU usupf m;&mcGif jzpfygw,f/
(4) orkwo d pöm&JU obm0vu©Pm[m jzpf-wnf-ysuf
vu©Pm&Sw d YJ y&rwfawGeYJ pkpnf;xm;wmjzpfvkYd y&rwf
&JUvu©PmjzpfwYJ jzpf-wnf-ysuyf J jzpfygw,f/ odaYk omf
]wnf}-&mrSm y&rwfxuf umvMum&Snyf gw,f/ ork
wdynwfrSmvnf; rNrJwJYtedpö? tdkrif;&ifYa&mf aqG;ajrU
ysuo f kO;f &vdkY 'ku©/ onftjzpfawG[m rpdk;rydkiw f JYt
wGuf tewåvkdY jrifvkdY &ygw,f/
yrmtm;jzifY tarY0rf;xJy#doaE¨aeNyD; ao&wJYxd
rNrJwJYtedpö? arG;&mutdkrif;&ifYa&mf rvIyrf &Sm;Edkif qif;
&Ja0'emcHpm; ao&wJY'ku©? onftjzpfawG[m tpdk;
r&awmY tewå jzpfygw,f/

'gaMumifY ]orkwo d pöm}-[m tpdww f &m;awG pkxm;wmudk


emrnfwyfNyD; vl? wd&pämef? a&ajrawmawmif? Opömypön;f -pwJY
tpk odkYr[kwf txnfj'yf? taumifjzpfygw,f/ onftaumif? t
xnf? j'yf&ySd grS BudKuf-rBudKufqkdwJY ]umr}-ay:r,f jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


164 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

onfrSm y&rwfukd pkpnf;vdkuv f kdY ay:vmwJYoP²mefukd vl


trsm; 0dki;f 0ef;owfrSwv f kduv f kdY orkwjd zpfwm b,folrS rjiif;Edkif
ygbl;/ tpktwdki;f rSeu f efaeygw,f/ 'gudkyJ ]orkwo d pöm}-ac:&yg
w,f/ orkwo d pömqdkwm jyifytqif;ykHoP²mefukd jrifNyD; BudKuf-
rBudKuf *kP&f nf ay:aygufjcif;jzpfwt YJ wGuf ]A[d'¨ wl½jl yKw,f}-
ac:&ygw,f/ 'gaMumifY ]orkwo d pöm[m}-tZÑwåukd tajccHjyK pkpnf;
&yfwnf&if; ]A[d'¨ukd tm½kHjyKw,f}-vdkY qdk&rSm jzpfygw,f/
onfawmY ]y&rw¬opömeJY orkwo d pöm}-onfopömESpcf k[m
]tZÑwåw½l }l -eJY ]A[d'w ¨ ½l }l -jzpfygw,f/ onfopömESpcf kukyd J vlawG
odaeMuwm jzpfygw,f/ bk&m;oQifwkaYd cwfu jAm[®Pa&m? orP
a&m?tmZD0uawGa&m?y@dwyf nm½Siaf wG? bk&m;qdkolawG b,folr
qdk ]opöm}-ar;vsif onfopömESpcf kukdyJ odMu-ajymMujcif; jzpfyg
w,f/

'gaMumifY onfaeYAk'¨bmompmayawGrSm t&d,opömudk o


bm0opömqdkwJY y&rw¬opömxJrSm t0iftyg jyMujcif;[m ]t&d,
tjrif]-r[kwbf J ]te&d,tjrif}-qdkwm od&rSmjzpfygw,f/

onfopömESpcf ktjyif onfopömESpcf k&UJ trIvkyif ef;jywJ?Y (0g)


t&nftcsi;f jzpfwYJ ]trSew f &m;opöm}-wpfck&adS Mumif;/ onf ]opöm
topfwpfck}-udk bk&m;oQifuomvsif azmfxkwcf JYjcif;jzpfaMumif;
odzkdY vdkygw,f/ 'g[m trIupd öjywJY ]t&d,opöm}-jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 165

'gaMumifY bk&m;oQifu olY&JUw&m;udk topftjzpf olazmf


xkwcf wYJ YJ ]opömw&m;topf}-jzpfaMumif;? ]t&d,}-wdko Y m odEkid w f YJ
]t&d,opöm}-jzpfaMumif;/ te&d,wdkY odtyfwYJ y&rw¬opöm? orkwd
opöm r[kwaf Mumif; "r®pMuma'oemeJY tjcm;tjcm;aom a'oem
ajrmufjrm;pGmawGrSm ]t&d,opöm}-vdkY trnfopfwyf-wyfNyD;}-
a[mMum;jcif; jyKcJYaMumif; od&rSm jzpfygw,f/
'gaMumifY-
]t&d,opöm}-[m-
tpdwt f m&kHjzpfwJY y&rw¬opömvnf; r[kwyf gbl;/
tpktm&kHjzpfwJY orkwo d pömvnf; r[kwyf gbl;/
t&d,opöm-[m y&rwfeYJ y&rwfawG pkaygif;xm;wJY orkwd
awG&UJ t&nftaoG; odkrY [kwf ]vkyif ef;udp}ö -udkom wl½jl yKygw,f/
]trI}-udkom tm½kHxm;ygw,f/
]trI}-qdkwm vky&f yfawG jzpfawmY ]uH}-jzpfygw,f/
]t&d,}-qdw k m ]tjzL}-vdYk t"dygÜ ,f&ygw,f/ pifMu,fwo YJ
abm? rSeu f efwJYoabm? ajzmifYrwfwJYoabm? r,dr;f ,dkiw f JYoabm?
El;nHYwJY oabm? ,Ofaus;jrifYjrwfwJYoabm jzpfygw,f/

'gaMumifY ]t&d,opöm}-udk t&aumufvsif ]trI}-yJ &rSm


jzpfygw,f/ 'gaMumifY-
(1) t&d,tjrif[m tpdwaf wGeJY? tpdwaf wG pkpnf;xm;wJY
tpkawG&UJ t&nftcsi;f ? udpaö wGjzpfwYJ ]trI-udk tm½kH

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


166 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

jyKygw,f/ onftrI[m ygVdvkd ]ur®}? jrefrmvdk ]uH}-


jzpfygw,f/ 'gaMumifY ]t&d,opöm}-[m ]uH}-
udkom y"mejyKjcif; jzpfygw,f/
(2) trI-[m t&d,opöm&JUe,fy,f jzpfygw,f/
(3) trI-[m t&d,opöm&JU usupf m;&mcGif jzpfygw,f/
(4) t&d,opöm&JU obm0vu©Pm[m jzpf-wnf-ysuf
r[kwyf gbl;/ uHawG&JU ysupf D;rI-tedpö? qdk;0g;rI-'ku©?
tokH;rus-tokH;r0ifrI-tewå? rvSry tusn;f wefrI
-tokb jzpfygw,f/

'gaMumifY -
obm0jzpfwYJ tjzpfw&m; y&rw¬opömjzpfwYJ tpdwef ?YJ onf
y&rwfawGeJY pkpnf;wnfaqmufxm;wJY orkwo d pömjzpfwJY tpkqkdwJY
taumifj'yf&UJ trIupd jö zpfwYJ vkyif ef;? onftrI&UJ wefzk;d ? onftrI&UJ
tokH;0ifykHjywJY t&nftcsi;f jzpfwJY-
]trIur®-&JU trSejf zpfwnfaewJYoabm}-[m
]t&d,opöm}- jzpfygw,f/

'gaMumifY-
]t&d,opöm}-udk bk&m;oQifwpfyg;omvsif udk,w
f kdif
pwifxGi;f azmuf odjrifjcif; jzpfygw,f/}

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 167

onfawmY opömawGeJY olwkdY&JUtm½kHukd wGJMunfhvsi-f


(1) y&rwfopöm&JU tm½kHu tpdwt f ajccHw&m;awG/
(2) orkwo d pöm&JUtm½kHu tpkokdYr[kwf taumiftxnf
j'yf0w¬KawG/
(3) t&d,opöm&JU tm½Hkukd ½SmMunfhwJYtcg onftm½kHESpcf k
eJY uGv
J &JG ygYr,f/ 'gayrJY onftm½kaH wGev YJ nf; tavsmf
twdki;f jzpfwJY tm½kHvnf; jzpf&ygYr,f/
y&rwfqkdwJY tpdwef JU? tpdwaf MumifYjzpfwJY tpkjzpfwJY t
aumifj'yfrSm olYt&nftaoG;eJY tokH;cswefzkd; &Sad eygw,f/ tvm;
wl y&rwfw&m;awG pkxm;wJ]Y vl}rSmvnf; olu Y k,
d Ef w
I Ef v
S k;H vIy&f mS ;
rIuHaMumifY taumif;-tqdk;eJY aumif;usKd ;-qdk;jypfawG ½Syd gw,f/

xdkYtwl wd&pämefpwJY ouf½eSd JY oufrJYawGrSmvnf; olYt&nf


taoG;eJY tok;H csvkyif ef;awG ½Syd gw,f/ tJ'gu tJonf vl-wd&pämef-
ypön;f awG&JU *kPyf g? wpfenf;tm;jzifY wefzkd;yg/ wpfenf;tm;jzifY
t&nftcsi;f yg/ wpfrsKd ;ajym&vsif ]trIupd ?ö trIu}H -awG jzpfygw,f/
onftrIuHawG[m y&rwfeJYvnf; rqefYusiyf gbl;/ orkwd
eJYvnf; rqefYusiyf gbl;/ bmjzpfvkdvnf;qdkawmY ,if;wdkY&JU t&nft
aoG; trIupd öawG jzpfaeavawmY ,if;wdkY&JU t½IcHtm&kH? ,if;wdkY&JU
e,f? ,if;wdkY&JUusupf m&mcGief JY rwlwJY? ,if;wdkYeJYvnf; rqefYusiw
f JY?
,if;wdkYtxJxJ tavsmt f wdki;f 0ifwJY ]oD;jcm;tjrif? oD;jcm;tm½HkH?
oD;jcm;e,f? oD;jcm;cGi}f -jzpfaevdkY od&r,f jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


168 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

'gaMumifY ]trI}-[m t&d,opöm&JU tm½Hkom jzpfygw,f/


]wefz;kd }-qdw
k m[m olt Y wdik ;f wdik ;f r&Edik yf gbl;? aqmif&u
G w
f YJ trIupd ?ö
t&nftcsi;f ay: rlwnfNyD; &jcif;jzpfygw,f/ 'gaMumifY ]vlaY vmurSm
vlawGukd wefzkd;jzwfwJYtcg? olYt&nftcsi;f jzpfwJY olYvkyaf qmifwJY
trI}-udkyJ taumif;-tqdk; wefzkd;jzwfMujcif; jzpfygw,f/
ypön;f udk wefzk;d jzwfwmMunfYvsif opfom;awmY opfom;yJ?
uRef;owå½d v Sd sif tusKd ;tjzpf opfom;aumif;/ 'D'l;owåd ½Sv d sif t
jypftjzpf opfom;nHY-ponfjzpfygw,f/

vlrSmvnf; cdk;qdk;vk,ufwJYupd ö(trI)½Sv d sif olYukd vlqkd;ol


qdk;tjzpf wefzkd;jzwfrSmyg/ 'g[m qdk;jypf jzpfygw,f/ ay;urf;vSL
'gef;? apmifraxmufyUH wuYJ pd (ö trI)½Sv
d sif olu
Y kd tusKd ;tjzpf vlaumif;
olaumif;tjzpf wefzk;d jzwfrmS yg/ 'g aumif;usKd ; jzpfygw,f/ qdk;jyp
af &m aumif;usKd ;yg trI&UJ wefzk;d jy t&nftcsi;f awGcsn;f jzpfygw,f/

'gaMumifY opömokH;yg;&JU tm½Hkukd odyÜHpmoifausmif;awGrSm


oifwJY ]"mwkaA'}-u ½kyaf wGtay: jrifjywmeJY OyrmjyygYr,f/
a&qdkwJY tmayg½kyu f kd vlwkdi;f odygw,f/ a&qdkwm "mwk
aA'tjrifu "mwfaygif;ypön;f (Compound) jzpfygw,f/
"mwfaygif;jzpfwJYa&udk ]a&}-vdkY taumifj'yftjzpf jrifwm
[m ] orkwo d pömtjrif}jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 169

tJonfa&rSm tajccHypön;f jzpfwJY j'yfpif(Element)ESprf sKd ;


aygif;pyfyg0ifygw,f/[dku'f ½dk*si(f Hydrogen-H)u ESpq f ? atmufpD
*si(f Oxygen-O)u 1qeJY aygif;pyfxm;w,fvkdY jrifjyxm;ygw,f/
onf]a&}-udk a&-r[kwb f J [du
k 'f ½d*k si?f atmufp*D siaf wG-vdYk tajccH
ypön;f awGeJY tpdwaf wGtjzpf jrifwm[m ]y&rw¬opömtjrif}- jzpf
ygw,f/
onfa&[m a&oefYjzpfvsif ]aomufvkdY&wJYt&nftcsi;f }
½Syd gw,f/ a&oefrY jzpfvsif a&csKd ;?zGyaf vsm?f pdkuyf sKd ;a&-ponf wpfrsKd ;
rsKd ; tok;H jyK&ygw,f/ b,fvrkd S ok;H r&atmif npfywfaevsif pGeyYf pf
&ygw,f/ onfvkd a&&JUtok;H cst&nftcsi;f - ]a&&JUtrI}-udk jrifwm?
a&&JUt&nftcsi;f ? a&&JUtrIupd öukd jrifwm[m ]t&d,opömtjrif }-
yJ jzpfygw,f/

tvm;wl a&udkzGJUpnf;wJU atmufpD*siu f kd b,fvkdtokH;cs


Edkiw
f ,f? [dkuNf 'dK*siu
f kd b,fvkdtokH;csEkid w
f ,f-qdkwJY onf j'yfpif
rsm;&JU ]t&nftaoG;}-udkow d mvnf; ]t&d,opömtjrif}-yJ jzpfyg
w,f/

'gaMumifY-
]t&d,opöm-[m ]wefzkd;jzwfwJYynm }-jzpfygw,f/
wefzkd;udk? y&rwfeJY orkww
d kdU&JUaqmif½GuEf kdiw
f JY trI
udpö t&nftcsi;f ay: qkH;jzwfwm jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


170 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

'gaMumifY vleJYywfoufwJY vlYwefzkd; qkH;jzwfwJYtcg? vlqkd


wm arG;wmu aowJYtxd udk,t f jyKtrl? EIwt f ajymtqdk? pdwt f
BuHtpnf(vlYtrlt&m) onfvkyif ef;okH;ckyJ &Sv d kdY? vlYwefzkd;udk onf
vkyif ef;okH;ckay:rSmyJ qkH;jzwfMuygw,f/ 'gaMumifY-
udk,Ef IwEf SvkH; aumif;vsif ]vlaumif;}?
udk,Ef IwEf SvkH; raumif;vsif ]vlqkd;}-vdkY
wefzkd;jzwfMuygw,f/

udk,Ef IwEf SvkH;aqmif½Guw f JYtrI um,uH?0pDuH?raemuH qdk


wJY ]uHo;kH yg;}-[m vlt Y vkyjf zpfygw,f/ tvkyu f kd ]trI}-vdkY ac:Mu
&ygw,f/ 'gaMumifY vleJYywfoufwJY t&d,opöm&JU t½IcHtm½kH[m
vlYtpdwef JY vlaumifrsm; r[kwb f J vl&JU ]trI=uH}-yJ jzpfygw,f/

'gaMumifY-vleJYywfoufvkdY t&d,opömtjrif[m-
]tpdw}f -jzpfwJY pdw?f apwodu?f yx0D- tp&So
d nf
vnf; r[kwyf gbl;/
]tpk}-jzpfwJY vlaumif? ewfaumif ponfvnf;r
[kwyf gbl;/
]tpdwaf wGpkpnf;xm;wJY tpkjzpfwJY vl&JU ]tajym-
tjyK-tae}-jzpfwJY ]trIuH}-awGyJ jzpfygw,f/

onfawmY opömtoD;oD;&JU tm½kHawGukd EIid ;f ,SOMf unfYvsi-f

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 171

t&d,opöm[m oD;jcm;trnf&aomfvnf;? y&rwfopömeJaY &m?


orkwo d pömeJYyg ruGJrjym; wom;wnf; jzpfaeygw,f/ onfopöm
ESpyf g;eJY rqefYusib
f J onfopömESpyf g;eJY tavsmt f wdki;f jzpfwJY opöm
jzpfaMumif; a&SUrmS usaemfwifjycJNY yD;twdki;f xif&mS ;aeNyD jzpfygw,f/

'gaMumifY onfopömok;H yg;[m wpfckew YJ pfckukd racszsuo f ifY


ygbl;/ bmaMumifv Y q
J kad wmY t½Ict H m½kcH si;f rwlvykYd gyJ/ olwkYd tjrif?
olwkcYd iG f olwkeYd ,fy,fcsi;f rwlvkYd jzpfygw,f/ onfopömok;H yg;[m
t½IcHtm½kH? usiv f nf&me,fy,f? usupf m;&mcGif rwlwJYtwGuf wpf
yg;u wpfyg;udak cszsurf ,fqv kd sif ]e,fausmo f mG ;NyD? cGiaf usmo
f mG ;NyD]-
jzpfw,f-vdkY ajym&rSm jzpfygw,f/

orkwo d pömw&m;udk y&rw¬opömeJY acszsuv f kdY&wm r[kwf


ygbl;/ olYe,feJYol rSeaf ewmyg/ olYcGief JYol rSeaf ewmyg/ onfvkdyJ
t&d,opömudk y&rw¬eJY acsypfvkdY r&ygbl;/ twlwwef;wnf;xm;
vdkY r&ygbl;/ 'gaMumifY t&d,opöm[m y&rw¬opöm r[kwyf gbl;/
y&rw¬opömeJY t&d,opömqdkwm a½TeJYcyfjymvdkyJ? wefzkd;csi;f rwlyg
bl;/
'gaMumifY-
]t&d,opöm}-[m y&rw¬opöm? orkwo d pömr[kwf
wJY oD;jcm;trnf&wJY ]trSew
f &m;opömwpfckom jzpf
ygw,f/}

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


172 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

'gaMumifY y&rw¬opöm&JU ½lytjrif[m vlpwJY tm½kHawGukd


tpdwt
f jrifeYJ zsuyf pfazsmufypfNyD; ]vlukd vlr[kwb
f ;l ? vlukcd pJG w
d Nf yD;
yx0DpwJY "mwfoabmawG? ½kyef mrfoabmawGvkdY jrifygw,f/

t½lytjrifu onfyx0DpwJY "mwfoabmawG[m t½Sd


r[kwb f l;? jzpfNyD;ysuof Gm;&wmyJ jzpfw,f/ tJonf t&Srd [kww f JY
]avmurSm bmrSr&Sb d l;qdkwJY oabmurS &Sad ewmtrSe}f -vdkY tajccH
ypön;f jzpfwYJ y&rwfawG}-udk ]r½Sb d ;l }-vdkY azsmufypfwYJ tjrif jzpfyg
w,f/
onfy&rwftusiYaf wGukd usiYw f JYol[m vlukd vlvkdrjrif
awmYbJ t½dk;pkawG? qHyifawGpwJY aum|moawG? ½kyaf wG emrfawG?
"mwfy&rwfawG? aemufqkH; "mwfy&rwfawG csKyfaysmufoGm;wJY
]bmrSr&Sw d JY v[mjyifawG}-udkyJ jrifrSm jzpfygw,f/

olUukd,o f lvnf; onftwdki;f yJ jrifovdk? oleJYqufqHwJY vl


pwJY ouf&t Sd m;vkH;? oufrJYtm;vkH;udk onftwdki;f yJ jrifrSm jzpfyg
w,f/
onfawmY oleJY vlawG&JUqufqHa&;? oleJY vlrSty ouf&Sd
awGeJY qufqHa&;? ypön;f awGeJY qufqHa&;[m ormrQwrI &Srd Smr
[kwaf wmYygbl;/ oljrifaewJY tjrifeJYyJ qufqHrSmqdkawmY onfy&
rw¬tjrifeUJ onftusiu Yf sio
Yf [
l m ]vlpw
d }f -aysmufomG ;NyD; olt
Y usiYf
jzpfwJY ]vlvGet f usiYfpw
d }f -yJ aygufrSm jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 173

ol[m vlr[kwaf wmYwJY ]trEkó=vlr[kww f JYvl=vlysuf


b0}-a&mufoGm;NyD jzpfygw,f/ olYpw d [ f m tm&kHtESHY rul;awmYvkdY
]pdwrf ES}YH -awmYygbl;/ olpY w
d [
f m tm&kt
H m;vk;H udk rodawmYbJ wpfck
wpfzJYukdom odawmYwmjzpfwJYtwGuf ]usyrf jynfY}-awmYygbl;/

onftjrifESpcf kvkH;[m vlukd vl-vdkY taumiftaeeJYa&m?


taumif&JUvIy&f Sm;rI trIuHukda&m rjrifapwmjzpfawmY vlukd vlt
jzpfuae usqkH;apygNyD/ vlYtjzpfukd edrYu f sapygNyD/ 'gaMumifY onf
tjzpfukd ]qif;&Jw,f}-ac:&ygw,f/onftjrifawG[m ]vlukd vlY
tjzpfxuf edrYfus&mqDukd &J&J0HY0YH qif;oGm;apw,f}-vdkY t"dyÜg,f&yg
w,f/ 'gaMumifY onftjrifawG[m vlukd wefzkd;rJYypfvkduyf gw,f/
vlw
Y efzk;d udk zsuyf pf?azsmufypfwYJ tjrifawG? tusiaYf wGyJ jzpfygw,f/

32/ t&d,opöm[m ypöKyÜEéur®0g'jzpfw,f

]t&d,opöm}-[m vlukd zsuv f nf;rjrifygbl;? azsmufvnf;


rjrifygbl;/ olYt½Std wdki;f jrifygw,f/ 'gayrJY vlaumifukdt"du
xm; pOf;pm;wJY ]vlt"du0g'(Humanism)}-vnf; r[kwyf gbl;/
vluvkyw f YJ trIuu H kyd J t"duxm;NyD; vlw
Y efzk;d udk ydki;f jzwfwYJ
]ur®0g'}-omvsif jzpfygw,f/ onfuHawGudk taumif;tqdk;
taMumif;tusKd ; a0zefykid ;f jcm;jywJY ]0dbZÆ 0g'}omvsif jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


174 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

onf ]ur®0g'}-[m jAm[®PawG,lovdk ck-aemuf-aemif


arG;ao b0awGjzpfapwJY ]uH}-r[kwb f J? onfypöKyÜet
f ouf&Siq f J
todÓPf&Sw d JY vlay:rSmjzpfaewJY udk,tf rI? EIwtf rIeJY pdwt
f rI?
onftrIo;kH ckukd waygif;wnf;jrifwYJ ]trIu}H -ay:rSmom? taMumif;
tusKd ;? aumif;usKd ;qdk;jypf ponf pOf;pm;qifjcifNyD; wefzkd;jzwfwJY
é r®0g'} jzpfygw,f/ onfvkd ]uH}-tjrifcsi;f uGmjcm;ygw,f/
]ypöKyEÜ u

y&rwf&,f? orkw&d ,f? t&d,opöm&,f tjrifrwl uGJjym;


ykHukd xif&Sm;atmif Oyrm qdkygOD;r,f/
usaemYq f &mBuD;rsm; ajymMum;wJY ]bJvl;'óe}-yJ qdkygpdkY/
taemufwkdi;f om; ESpOf D;[m ql;avbk&m;rSm "mwfykH½kdu&f if;
eJY a*gyuudk ar;w,f/ ]ql;avbk&m;u bmeJY wnfxm;ovJ}-
aygY/]tkw?f t*FawawGe-YJ vdkY ajzygw,f/aemuf-ab;rSm½Sw d tYJ aqmuf
tODeJY tdro f mudkawGUNyD; tJ'gawGvnf; bmeJYaqmufovJvkdY ar;jyef
awmY? 'gawGvnf; tkw?f t*FawawGeaYJ ygY-vdkY a*gyuu ajzMuw,f
vdkY od&ygw,f/
onfawmY olwkdYu ]tkw?f t*FawawGeJY vkyx f m;wJY ypön;f
awGcsi;f twlwl taqmuftODrSmawmY rif;wdkY xdkiv f kdxkdi?f tdyv
f kd
tdyef JY aeMuNyD;? tdro f mrSmawmY tnpftaMu;pGeYw f ,f? ql;avapwD
udkawmY rif;wdkY ½Scd kd;OD;wif jyKMuw,f? tkwyf pön;f csi;f twlwl bm
aMumifY ½Scd k;d OD;wif vkyaf eMuwmu b,fvkv d }J - ar;awmY a*gyuu
trsKd ;rsKd ;ajzayrJY taemufwkdi;f om;ESpOf D;u rausvnfMuygbl;/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 175

cPMumawmY ql;avrSm wHjruf0wfNrJwYJ tdE, d´ wdki;f &if;om;


rpöwmbJvl; a&mufvmNyD; onfowif;udkMum;NyD; ol½Si;f ay;yg&ap
cGiYaf wmif;NyD;? taemufwkdi;f om;ESpOf D;udk ar;ygw,f/

]cifAsm;wdkYrSm tar? ZeD;eJY orD;awG ½So d vm; wpfrsKd ;csi;f


ar;awmY ½Syd gw,f ajzMuygw,f/ tJ'gawGu ]rde;f r}awGvm;-vdkY
ar;awmY [kwyf gw,f ajzMuygw,f/ qufNyD;awmY bJvl;u-
]rpöwmwd-kY 'gqdkvsif rde;f rjzpfwYJ ZeD;eJt
Y wl tdyw
f mqdkawmY?
tarvnf; rde;f r? orD;vnf; rde;f ryJ? twltyd yf gvm;}- ajymawmY-
taemufwkdi;f om;ESpOf D;u ]rjzpfEkdiwf m? olae&meJY olaygY}-vdkY ajz
Mujyefygw,f/

'geJY rpöwmbJvl;u taru bmtrIupd ö&Sv d J¿ ZeD;u bm


trIupd ö&Sv
d J¿ orD;u bmtrIupd ö&Sv d J¿ qufar;awmY taru
tav;tjrwfjyK&wJu Y pd ö &Sw
d ,f/ ZeD;u twlae&wJY trIupd &ö w dS ,f/
orD;u tapmifYa½SmufcH&wJY trIupd ö&w Sd ,f}-vdkY ajzMuygw,f/

onfawmYrS rpöwmbJvl;u-
]tarqdkwm tav;tjrwfjyK&wJY wefzkd;(trI) ½Sw d ,f/ZeD;
qdkwm twlae&wJY wefzk;d (trI) ½Sw
d ,f/ orD;qdkwm tapmifaY ½Smuf
cH&wJY wefzkd;(trI) ½Sw
d ,f/ olwkdY&JU trIcsi;f rwlvkdY wefzkd;csi;f
rwlwJYtwGuf tav;tjrwfjyK&ykHcsi;f rwlbl;}-qdkvsif vufcHEkdif

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


176 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

rSmvm;¿-vdkY ar;wJt
Y cg taemufwkid ;f om;ESpOf ;D u ]vufcyH gw,f}-
vdkY ajzMuygw,f/

onfawmYrS rpöwmbJvl;u-
]tkwt f *FaweJY aqmufvkyx f m;wJY taqmuftODcsi;f twl
wl vlaetaqmuftODqkdwm vlae&wJYwefzkd;(trI)½Sv d kdY vlae&yg
w,f/ tdro f mqdkwm usiBf uD;usiif ,fpGeYfzkdY wefzkd;(trI)½Sv d kdY tnpf
taMu; pGeYf&ygw,f/ ql;avapwDusawmY t½dktaoay;&wJY wef
zdk;(trI)½Sw
d YJ apwDjzpfvkYd OD;nTw½f ku
d sKd ;&Scd k;d &jcif; jzpfw,f}-½Si;f jyawmY
taemufwkid ;f om;ESpOf ;D u ESpNf cdKuf0rf;ajrmufpmG vufco H mG ;ygw,f/

onfOyrmudkMunfhvsif y&rw¬opömtjrif jzpfwJY tkwt f *F


awjzpfwJY ]tpdwo f abm}-&,f? orkwo d pömtjrif jzpfwJY tkwt f *F
aweJY aqmufvkyx f m;wJY taqmuftOD(tpkoabm)&,f? t&d,
opömtjrifjzpfwJY tokH;cswefzkd;jzpfwJY vlaetaqmuftOD? tdro f m?
apwDpwJY (trIoabm)&,f onfopömokH;ckukd tavsmt f wdki;f jrif&
ygr,f/

'gaMumifY onfopömokH;ck[m wpfckeJYwpfck racszsuyf gbl;/


qefYvnf; rqefYusiyf gbl;/ opömwpfckeJYwpfck tavsmt f wdki;f 0ifqHY
wmudk awGU&rSm jzpfygw,f/ olYe,feJYol wnf&aSd ewm? olYtjrifeJYol
&Sad ewm? olYt&IcHtm½kHeJYol usupf m;aewm awGU&r,fjzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 177

onfawmY-
(1) y&rw¬opöm usupf m;&me,fu ]tajccHypön;f }/
(2) orkwod pöm usupf m;&me,fu tajccHypön;f eJY wnf
aqmufxm;wJY ]j'yf0w¬K?txnfukd,?f taumif}/
(3) t&d,opöm usupf m;&me,fu tJonftpdwef JY t
xnfuk,d w
f k&Yd UJ ]trIupd ?ö wefzk;d ? t&nftcsi;f }-jzpfae
wmudk uGuu f Guu f Gi;f jrif&NyD jzpfygw,f/

'gaMumifY orkwjd zpfwJY vl?yk*¾Kd vf?owå0gudk-


]vlr[kwb f ;l ? yk*Kd¾ vrf [kwb
f ;l ? owå0gr[kwb f ;l -½kyef mrfawG
yJ? "mwfoabmawGyJ? jzpfNyD;ysuaf ewJY tysuo f abmawGyJ? t&Srd
[kwb f l;}-ponfeJY y&rwfopömtjrifeJY acszsuv f kdY r&ygbl;/

bmjzpfvkdYvJqkdawmY opöm&JUtm½kHcsi;f ? opöm&JU vIy&f Sm;&mcGif


csi;f ? opöm&JUusupf m;&me,fy,fcsi;f rwlvkdY jzpfygw,f/
]tm½kHwpfckwnf;tay:rSm jrifwJY½IaxmifYcsi;f u uGJjym;vdkY
jzpfygw,f}/

onfvkdyJ orkwo d pömjzpfwJY taumifj'yf? txnfukd,?f t


aumif&UJ ]trIupd ?ö wefzk;d ?t&nftcsi;f }-awG[mvnf; y&rwfopöm-
orkwo d pöm&JU tm½kHr[kwyf gbl;/ vIy&f Sm;&mcGiv f nf; r[kwyf gbl;/
usupf m;&me,fy,fvnf; r[kwyf gbl;/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


178 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

'gaMumifY ]t&d,opöm&JU wnf&mjzpfwYJ trIupd }ö -udk y&rwf


opömeJv
Y nf; rjrifoifyY gbl;? racszsuo f ifyY gbl;/ orkwo
d pöm tjrifeYJ
vnf; rjrifoifYygbl;? racszsuo f ifYygbl;/

onfawmY avmueJY rqefYusiw f JYol? ½dk;om;jzLpif ,Ofaus;


jrifYjrwfol t&d,m jzpfzkdYu tm½kHukd y&rwftjrif? orkwt d jrifeJU
rjrifbJ? ]trIupd ötjrif? wefzkd;tjrif? t&nftcsi;f tjrif}-jzpfwJY
olYt½Swd efzkd;rSeu
f kd t½St
d wdki;f ? tavsmt f wdki;f jrif&rSm jzpfygw,f/
'gaMumifY onfvkd tavsmt f wdki;f jrifEkdiaf tmif[m-
]t&d,opöm[m y&rw¬opöm r[kwb f l;}?
]t&d,opöm[m orkwo d pöm r[kwb f ;l }-vdkY
tod½Si;f &rSm jzpfygw,f/

'gaMumifY bk&m;oQif&JU ]t&d,opömtjrif}-[m-


tajccHjzpfwJY ½kyef mrfpwJY tpdwyf &rwfukdvnf; t½IcHtm½Hk
tjzpf rpOf;pm;ygbl;/ olYe,folYcGif r[kwv f kdYygyJ/

tvm;wl ]vl}tp½Sw d JYowå0g-udk (0g) taumifj'yfjzpfwJY


orkwu
d kdvnf; rpOf;pm;ygbl;/ 'gvnf; t&d,opöm&JU e,fy,f?
t&d,opöm&JUcGif r[kwv
f kdYbJ jzpfygw,f/

'gaMumifY-

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 179

]t&d,opöm&JU tjrif[m vlrSmjzpfaewJY vlYqufqH


a&;vrf;aMumif;jzpfwJY udk,-f EIw-f ESvkH;wdkY&JU aumif;
usKd ?qdk;jypfpwJY trIupd öt&nftcsi;f awGukdom t½Sd
xm; qifjcifwm jzpfygw,f/ pOf;pm;wmjzpfygw,f/
wefzkd;jzwfwm jzpfygw,f/

'gaMumifY-
]vleJYvlcsi;f qufqHa&;rSm jzpfay:vmwJY ]um,uH
rI? 0pDuHrI? raemuHrIqkdwJY ]uH}-[m vlr[kww f JYt
wGuf orkwt d jrifeJY jrifvkdY r&awmY A[d'¨w&m;
vnf; r[kwyf gbl;/ y&rw¬tjrifeJYvnf; jrifvkdYr&
awmY tZÑwåw&m;vnf; r[kwyf gbl;/
'gaMumifY-
]t&d,opöm}-&JU e,f[m[m ]tZÑwåeJYA[d'¨wkdY&JU
qufoG,rf Ivrf;aMumif;=]uH}om}-jzpfygw,f/}

'gaMumifY uHoo
H &maMumifjY zpfwYJ 'ku[
© mvnf; tZÑwåw&m;
r[kwo f vdk? A[d'¨w&m;vnf; r[kwyf gbl;/ uHoHo&mvnfwm
csKyfaysmufomG ;wJY 'ku©ead &m"(=edAÁmef)[mvnf; tZÑwåw&m;vnf;
r[kwo f vdk? A[d'¨w&m;vnf; r[kwyf gbl;/ onfw&m;ESpcf kvkH;eJY
ruif;wJ?Y onfw&m;ESpcf kv;kH u vGwaf jrmufaewJY w&m;omjzpfw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


180 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

'gaMumifY vltp½Swd JY taumifowå0gtm½kH[m ]uHoHo&m


vnfvkYd ay:vmwJY xif&mS ;wJt
Y jzpf vla,mifOyg'geu©Em¨ owå0g}-
r[kww f JYtwGuf t&d,opöm&JU t½IcHtm½kH r[kwyf gbl;/ orkwd
opöm&JU wnf&me,fy,f? orkwo d pöm&JUcGi?f orkwo
d pöm&JU t½IcHtm
½kHom jzpfygw,f/

'gaMumifY orkwo
d pömtjrifeJY orkwo d pömcGiu
f ar;wJY ]o
wå0gaoNyD;aemuf jzpf-rjzpf}-ar;cGe;f tp&So d nf[m t&d,opömt
jrifeYJ ar;wm r[kwyf gbl;/ onfvkjd zpfvkYd bk&m;oQifu t&d,opöm
tjrif? t&d,opöme,fy,fciG ef YJ rqdkiw
f t
YJ wGuf 'gawGukd t&d,mjzpf
wJY bk&m;oQiu f uwåm;ae&mrSmxm;NyD; pOf;pm;qifjcifjcif; rjyKygbl;/

'gudk uwåm;tjzpf rpOf;pm;vsif ]owå0gaovsif aemuf


b0 jzpfw,f-rjzpfb;l }-pwmawGukd bk&m;oQifu pum;t&mxm;
NyD; ajymrSm r[kwaf wmYygbl;/ t&d,opöm&JU tjrif? t&d,opöm&JU
e,f? t&d,opöm&JUcGijf zpfwJY-]uH}-eJYom ajymrSm jzpfygw,f/

onfvkd jzpfwJYtwGuf-
bk&m;oQif[m vl? wd&pämeftp&Sw
d JY owå0gudk uwåm;t&m
xm;NyD;xm; rpOf;pm;awmY-
]owå0gaoNyD;aemuf jzpfovm;?rjzpfbl;vm;}-pwJY tAsm
uxepum; q,fcGe;f udk orkwo d pöme,futjrifeJY ar;wmjzpfvkdY

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 181

oówrdpäm'd|?d Oapä'rdpäm'd|pd wJY rdpäm'd|ed ,fcGit


f wGi;f 0ifaevdkY
bk&m;oQifu t&d,opöme,ftjrifuae]ig-onfvkdr,lbl;? ig-
onfvkdrajymbl;}-vdkY ajymjcif; jzpfaMumif; usaemf oabmayguf
oGm;ygw,f/

'gaMumifY bk&m;oQifu oltJonfpum;awGukd rajymbl;/


olajymwJYpum;u-
]'ku©? 'ku©jzpfaMumif;? 'ku©csKyf&m? 'ku©csKyfaMumif;}
-qdkwJY t&d,opömav;yg;udkom ajymaMumif;}-
a&SUrSm usaemfwifjycJYwJY tAsmuxerajymjcif;&JU tjypfq,fY
wpfyg;eJq
Y efu
Y sib
f uf tusKd ;q,fw Y pfyg;jyNyD;? bk&m;oQif ajymcJjY cif;
jzpfygw,f/

'gudk wpfrsKd ;ajym&vsif bk&m;oQif[m-


]uH? uH&JUtaMumif;? uH&JUcsKyf&m? uH&JUcsKyfaMumif; }-
awGukdom ajymjcif; jzpfygw,f/

bk&m;oQifu t&d,opömw&m;&JUtzGiYjf zpfwJY y#dpöorkyÜg'f


a'oemrSm ]uH? uH&JUtusKd ;? tJonfuHtusKd ;&JUtusKd ;jzpfwJY uH&JU
taMumif;}-awG[m wpfcku wpfckukd pGrJ aDS xmufqNyD;? tqufrjywf
qufwkdujf zpfyGm;aewJY oHo&mvnfaewJY w&m;udkom ]'ku©}-jzpf
w,fvkdY a[mcJYwm jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


182 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

onf ]'ku©}-[m ]uHoHo&mvnfrIaMumifY vlrSm ]xif&Sm;


jzpfay:vmwJY owå0gykH jzpfxeG ;f vmjcif;}-om jzpfygw,f/ onfvkd
owå0gykH jzpfxeG ;f jcif;[m ]Oyg'geu©E¨m}-ay:jcif;om jzpfygw,f/

'gaMumifY bk&m;oQif[m ]t&d,opömtjrif}-eJY t&d,opöm


av;yg;rSm ]t"duydki;f jcm;odjriftyfwYJ 'ku}© -udkom vlwkid ;f udk odjrif
apcsi?f vGwaf jrmufapcsiwf t
YJ wGu?f ]'ku}© -udyk J jrifjyrSm jzpfygw,f/
'gaMumifY ]'ku©}-qdkwm tusO;f csKyftm;jzifY ]Oyg'geu©E¨m jzpfw,f}-
vdkY a[mcJYwm jzpfygw,f/

onfYtwGuaf MumifY onft,lonf;tpGJaMumifY onftpGJykH


xif&mS ;ay:aewJY Oyg'geu©Em¨ [m vlukd 'kua© y;wmudk bk&m;oQiu
f
vlwkdi;f odxifatmif oifMum;jcif;jzpfygw,f/

onfvkjd zpfwt YJ wGu]f owå0gaovsif jzpf-rjzpf]-ar;vmwJY


tcg? bk&m;oQi[ f m t&d,opömtjrifjzpfwYJ ]uHowå0g}-udyk J jrifjy
rSm jzpfygw,f/ onfowå0g[m Oyg'geu©E¨mjzpfwJY twGuf ]vlr
[kww f YJ taumif? ya,m*aumif? raumif;qdk;0g;aumif? tyrSaD ewJY
taumif}-jzpfvkdY ]tewåaumif? tewåcE¨m} jzpfaeygw,f/ onf
]owå0g}-udkom bk&m;oQif uwåm;taerSmxm;NyD; pOf;pm;rSm jzpfyg
w,f/ ]tewå}-qdw k m ]twå=ud, k =f vlcY E¨m}-r[kwbf ;l }-vdYk teuf&
ygw,f/ tewåqw kd m yÚöuE© m¨ r[kwf yÚöKyg'geu©Em¨ vdYk qdv
k ykd gw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 183

'gaMumifY onf Oyg'geu©Em¨ jzpfwYJ vlr[kww f YJ tewåaumif


ya,m*aumif uHowå0g[m uH&yd u f Ha&mifyJ jzpfygw,f/ ouf&Sd
owå0g r[kwyf gbl;/ onftaumifukdvnf; or®mr*feJY ry,fowf
rcsi;f ? vlay:u ruRww f oYJ wå0g jzpfygw,f/ 'gaMumifY orkwed ,f
u owå0gudk rpOf;pm;wJt Y wGuf owå0gaovsif jzpf-rjzpf pOf;pm;
p&m rvdkawmYygbl;/

'gaMumifY ]owå0gaovsif jzpf-rjzpf}-pwJY tAsmuxear;


cGe;f awGukd bk&m;oQifu orkwo d pöme,fu oówrdpäm'd|?d Oapä'
rdpäm'd|-d pwJY rdpäm'd|d e,fcGit
f wGi;f 0ifaeNyD;? t&d,opömtjrif
r[kww f t YJ wGuf ]ig-onfvkrd ajymbl;? ig-onfvkrd ,lb;l }-vdkY jiif;
qefpum;ajymjcif; jzpfaMumif; pm½IolwkdY tjrifaygufavmufNyD xif
ygw,f/

txufu usaemf&Si;f jywmawGukd enf;enf;avmuf jzpfjzpf


oabmaygufwmeJY pm½Iorl sm;[m umrtjrif? ½lyg½lyjzpfwYJ r[*¾w
tjrifjzpfwJY tpGe;f ESpyf g;tjrifeJY ajymjyKaevsi?f onftjrifawG[m
bkHokH;yg;tjrif? csJUajymvsif okH;q,fYwpfbkHtjrif jzpfwmaMumifY vl
ay:rSm ok;H q,fwY pfbko H m;ykt
H jzpf xif&mS ;ay:wJtY jzpf[m ]raumif;
qdk;0g; owå0gaumif? vlr[kww f JY tewåaumif}- jzpfygw,f/
onfowå0gaumif[m ]'ku©}-jzpfwJY ]Oyg'geu©E¨m}-awGom
jzpfaMumif; od&rSm jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


184 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

tpGe;f tjrifawGeJY ajymjyKaewJY uHoHo&mvnfywfvkdY vlay:


rSm okH;q,fYwpfbkHom; ykHoP²mefay:NyD; onf bkHom;b0tjzpfawG
&wmudk tcGiYf&wmeJY aqG;aEG;wifjyoGm;rSm jzpfygw,f/

'gaMumifY bk&m;oQifu ]ukovmukovH Z[H}-vdkY umreJY


½lyg½lyr[*¾w ukokv d u
f eH YJ tukokvd u
f aH wGukd y,frS ]vGwaf jrmuf
Nidr;f csr;f r,f}-vdkY a[mcJYwm[m usaemfwkdYukd umr½lyt½ly udav
omAGuaf ygufaewJY ok;H q,fw Y pfboHk m;b0uae xGuaf jrmufapcsiv f Ykd
jzpfaMumif; em;vnf&rSm jzpfygw,f/
onfuHawGukd y,f&rnfYtpGe;f tjzpf cGJjrif&vsif umruk
odkvu f HeJY tukokdvu f HawG[m umrtjrifeJY tpGJonf;udavom
tjrifjzpfwJY umrokcv’u d mEka,m*tpGe;f jzpfygw,f/

½lyukokvd uf HeJY t½lyukokdvu


f HjzpfwJY ½lyg½lyr[*¾wuHawG
[m r[*¾wtjrifeJY tpGJonf;udavomjzpfwJY twåuv d rxmEk
a,m*tpGe;f jzpfygw,f/

onfuHawGtm;vkH;[m tpGJonf;udavomawG OD;pD;NyD;


ajym-jyK-aewmjzpfvkYd tbdocFg&(vGeu f sL;wJtY rI)awG jzpfaeygw,f/
onftrIawGyif ]b0}-jzpfygw,f/ ]b0}-[lorQ rpifeJYwlvkdY?
vlukdzx
d m;vdkY ydaewJY 0efxky0f efykd;eJYwlvkdY bk&m;oQifu y,fckdi;f jcif;
jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 185

'gaMumifY uHawGtm;vk;H y,fckid ;f wm[m vlay:rSm uHoo H &m


vnfywfvkdY xif&Sm;jzpfay:aewJY raumif;qdk;0g;aumif? ya,m*
aumif? okH;q,fYwpfbkHom; owå0g? tewåaumif? Oyg'geu©E¨m
awG[m ]'kut © ppf}- jzpfaevdkY y,fcikd ;f jcif; jzpfaMumif; pm½Iow
l kYd
oabmaygufEkdiNf yDvkdY xifygw,f/

bk&m;oQif[m tpGe;f xdkuw f YJ tajym-tjyK-taeawGukd y,f


cdki;f ayrJY? tpGe;f rxdkuwf JY tajymtjyKtaeawGukd ry,fckdi;f ygbl;/
onfuHawG[m aeYpOf vlrIqufqHa&;rSm tarQmftaMumufryg
tusKd ;udk udk,w f kid o
f w
d YJ jyKumrwå tajym-tjyK-tae oabmawGyJ
jzpfygw,f/

onfoabmrSm t,lonf; tpGJuad vom rygawmY ]trI


uH}-rajrmufwYJ ]jyKumrQoabm=Bud,m}-om jzpfygw,f/]0docFg&}
-awGyJ jzpfygw,f/ 'gudkyJ tbd"r®mu ]Bud,mrwå}-vdkY qdkjcif;jzpf
ygw,f/

'gaMumifY bk&m;oQifu olY&JUt&d,opömw&m;[m aMumif;


usKd ;qufpyfNyD; udk,w
f kdio
f abmayguf em;vnfojd rifEkdiw f JY w&m;
jzpfaMumif;? awG;awmBuHqNyD; ][dv
k jkd zpfEikd w
f ,f-onfvjkd zpfEikd w
f ,f-
vdkY 'G[
d oabm? oHo,oabm?Za0Z0gjzpfwJYoabm wuúm0p&
w&m; r[kwaf Mumif; a[mcJYwm jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


186 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

onfYtwGuaf MumifY tm½kHig;yg;pGJwJY umrtpGJ? tm&kHawGukd


y,f&Sm;wJY r[*¾wjzpfwJY ½lyg½lytpGJawGeJY todÓPfukd ydwq f kdYxm;
jcif;r&Sw
d JY rm,mr&So d l? tjrif½kd;om;ol qdkvsif oleHeufu oGeo f if
qkH;rvsif naerSm? naeuae oGeo f ifqkH;rvsif aemufaeYeHeufrSm
onft&d,opömtjrifukd odjrifEkdiw f ,fvkdY bk&m;oQif ]tmrcHeJY}-
rdeYfMum;cJYjcif; jzpfygw,f/
'gaMumifY t&d,opöm[m y&rw¬opöm r[kwyf gbl;/ onf
opömESpyf g;[m t½Ict H m½kcH si;f vnf; rwlygbl;/ ½Iwt YJ jrifcsi;f vnf;
rwlygbl;/ jrifwYJ ½IaxmifcY si;f vnf; rwlygbl;/ e,fvnf; rwlygbl;/

y&rw¬opöm[m-
bk&mYtavmif;awmf od'¨w¬rif;om; rarG;zGm;rD ya0oPDu
pNyD; uydv0w¬KNrdKU wnfaxmifcw YJ YJ ae&mudkneT jf ycJwYJ uydv½Si&f aoY
u ]ocF,'óe}-ac:wJY vlukd ½kyef mrftjzpf tpdwt f pdwef YJ MunfNh yD;
jrifwJY ]y&rw¬opöm}-udk pwifwDxGicf JYygw,f/ tJonfacwfu
tdE´,d rSm a0'acwfuae OyedoQ'facwf tajymif;tvJawGjzpfvkdY
tawG;tac:opfawG pwifay:aygufaeNyD jzpfygw,f/
od'¨w¬rif;om;acwf a&mufawmY onf'óe[m uydv
½Si&f aoY&JU wynhqf ufjzpfwJY umVa'0Dv&aoYu OD;udkijf yKNyD; tdE´d
,ajrmufykdi;f t&nut,l xGe;f um;wJY a'oawGrSm wGiu f s,af e
ygNyD/ OyedoQ'facwfuae t&nacwfukd a&mufaeygNyD/ uydv0w¬K
[m ocF,'óe&JU A[dkvkdawmif jzpfaeygNyD/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 187

'gaMumifY od'w
¨ r¬ if;om;eJwY uG uydv0w¬KeJY 0ef;usiaf 'o
u olawmfpifyk*Kd¾ vfawG[m onfy&rw¬obm0jzpfwYJ ocF,'óe
udk uRr;f usiMf uygw,f/ od'w ¨ r¬ if;om; or®morÁK'¨ bk&m;pifppfjzpf
rS onf'óeudk pwif a[mMum;wm r[kwyf gbl;/ ]onfocF,
'óe(y&rw¬"r®)tay:rSm bk&m;oQiu f ]or®mtjrif}-eJY jrifjycJjY cif;
om jzpfygw,f/

onfvkd y&rw¬tjrif wGiu f s,af ecsed rf Sm bk&m;oQif[m olY


w&m;jzpfwJY ]t&d,opömav;yg;jzpfwJY or®mr*¾iv f rf;? rZÑdry#dy'g
vrf;}-udk r[mouú&mZf 103ckESp?f 0gqdkvjynfh naecsr;f rSm "r®
puúyÜ0wåeokwaf wmfa[m&if; zGiYq
f kdaMujimcJYjcif; jzpfygw,f/

33/ avmuqdkwm Oyg'geu©E¨mtjzpfawG

'gaMumifY ]"r®pMuma'oem}-tqkH;rSm oH*g,emwif bk&mY


vuf&if;om0ursm;u-
]onfa'oemudk bk&m;oQifa[mMum;tNyD;rSm wpf
aomif;aom avmu"mwf wkev f Iyof Gm;w,f &,f
vdkY ]oHurÜd orÜurÜd orÜa0"d }-vdkY
rSww
f rf;wifxm;wm[m onfurÇmajrBuD; wkev f yI o
f mG ;wm
udk qdkwm r[kwyf gbl;/ rZÑdrwdkuaf 'ot0Sr;f t,la[mif;&SMd uwJY
vlavmuBuD; wkev f Iyo
f Gm;wmudk wifpm;qdkjcif; jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


188 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

a&S;u ]avmu}-qdkvsif ]owåavmu? ocFg&avmu?


Moumoavmu}-&,fvkYd onfavmuok;H ckvkyYd J te&d,tjrifeYJ t&
aumufcJYMuygw,f/
bk&mYw&m;awGrSm onf avmuokH;yg;taMumif; a[mxm;
wm edum,fawGxrJ mS t&d,opöxku d w
f YJ okwåtaeeJY &SmrawGUygbl;/
vlt
Y ajymtjyKtae trIuaH MumifY vlay: xif&mS ;jzpfay:aewJY Oyg'ge
u©E¨mavmujzpfwJY umravmu? ½lyavmu? t½lyavmuqdkwJY
onfavmuok;H yg;udkom bk&m;oQiu f ae&mwdki;f rSm a[mMum;cJwY m
jzpfygw,f/ bk&m;oQif vGeNf yD;prSmvnf; bk&mYvuf&if;om0uawGu
onftwdki;f yJ avmuudk em;vnfMuwm jzpfygw,f/

'gaMumifY-
"r®pMuma'oemrSm bk&m;oQifu ]or®moarÁm"dÓPfukd xdk;
azmufojd rifaMumif;-bk&m;jzpfaMumif; 0efcaH jymwJY ]Ak'0¨ if}-udk a[m
&mrSm-
]t&d,opöav;vDukd opöÓPf? udpÓ ö Pf? uwÓPfo;kH vD
eJY ÓPf12yg;r&rD? t&[wår*fayguf pifMu,fpGmaom t&d,opö
ÓPftjrif r&cifu? vlwkdY&JU tm;xm;&mjzpfwJY tpdk;&olrsm;jzpfwJY
ewfavmu? vlawGukd n§O;f yrf;zsuq f ;D wJY pdwq f k;d pdwof rG ;f rsm; qdkwYJ
rm&favmu? tJonfewf-vlwkdYukd;uG,&f mjzpfwJY awmxGuu f siYfvkdY
y&rwftusiYf aygufoGm;MuwJY jA[®mvdkYqkd&olwkdY&JUavmu? awm
xGuw f &m;usiYfwJY orP-jA[®Pavmu--tp&Sw d JY-

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 189

]vlewfavmurSm tjrifYjrwfqkH;w&m;jzpfwJY 'ku©u


vGwaf jrmufaMumif; or®mw&m;udk igxdk;azmuf od
jrifNyDvkdY 0efrcHcJYbl;}-vdkY
],m0uD0Úöar bdua© 0------yÚönmoð}-vdYk a[mtNyD;rSm-
yÚö0*¾DwkdYukd-]
],awm p acg ar bdu©a0 £arokpwlok t&d
, oapöok {0H wdy&d0¥H 'Gg'omum&H ,xmbl
wH ÓP'óeH ok0o d k'¨H ta[mod/
]txm[H bdu©a0 oa'0au avmau o
rm&au ojA[®au o-orP jAm[®P, d m
yZm, o a'0rEkóm, tEkwå&H or®moarÁm"ð
tbdorÁKa'¨g wd yÚönmoð}-vdkY---
]tck ig-t&d,opöav;vDukd opöÓPf? udpöÓPf?
uwÓPfokH;vDeJY ÓPf12yg;a&mufvkdY? t&[wår*f
ayguf pifMu,fpGmaom t&d,opöÓPfvif;? tjrif
&Si;f wJYtcgusawmYrSom-
vlwkdY&JU tm;xm;&mjzpfwJY tpdk;&olrsm; jzpfwJY
ewfavmu?vlawGukd n§O;f yrf;zsuq f D;wJY pdwqf kd;pdwf
oGr;f rsm;qdkwJY rm&favmu?tJonfewf-vlwkdYukd;uG,f
&mjzpfwJY awmxGuu f siYfvkdY y&rwftusiYf aygufoGm;
MuwJY jA[®mvdkYqkd&olwkdY&JUavmu?awmxGuw f &m;usiYf
wJY orP-jA[®Pavmu tp&Sw d JY ]vl-ewfwkdY&JU

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


190 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

avmurSm tjrifYjrwfqkH;w&m; jzpfwJY 'ku©u vGwf


ajrmufaMumif; or®mw&m;udk ig-xdk;azmufojd rifNyD} -
vdkY 0efcHcJYwmvdkY em;vnf&rSm jzpfygw,f/

onfpum;rSm ]avmu}-qdkwmudk bk&m;oQifu vl?ewf(jA


[®m)qdkwJY umravmu? ½lyavmu? t½lavmuudk azmfnTe;f xm;
aMumif; odem;vnfEkdiyf gw,f/
]avmuqdkwm=trIa&mufwJYukd,-f EIw-f ESvkH;vkyif ef;
&JU tysuBf uD;eJY tysuu f av;awG=uHawG&JUvkyif ef;}-
udk qdkvkdjcif;yJ jzpfygw,f/

'gaMumifY onfa'oemrSma[mwJY-
]or®moarÁm"ð tbdor®Ka'¨gwd}-qdkwm[m
]tjrifYjrwfqkH;w&m;jzpfwJY 'ku©uvGwaf jrmufaMumif;
or®mw&m;udk ig-xdk;azmufojd rifNyD}-
vdkYom bk&m; 0efcHcJYygw,f/

onf0efcHpum;rSm ]oAÁnkoarÁm"ð tbdorÁKa'¨gwd}-vdkY ]t


vkH;pkHaomw&m;udk igxdk;azmufojd rifNyD}-vdkY 0efcHcJYwm wpfvkH;rQ
rawGU&rSm jzpfygw,f/ 'gaMumifY bk&m;oQifukd oAÁnkwÓPf&Sit f
jzpfeYJ jr§iNYf yD;jrifvsi?f ud,
k u
Yf ;kd uG,&f m aus;Zl;½Siu
f kd cs;D rGr;f ajcausmuf
&m a&mufr,fvkdY txufrSm ½Si;f vif;ajymcJYwm jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 191

'gaMumifY bk&mYw&m;eJY pyfvmvsif ]avmu}-vdq kY kv


d ku
d w
f meJY
]umravmu? ½lyavmu? t½lyavmu}-qdkwJY ]uHeJYpyfwJY avmu
okH;yg;}-udkyJ em;vnf&rSm jzpfygw,f/ 'gaMumifY ]avmuqdkwm
uHqk;d uHrmS ; vkyif ef;awG}-udk qdv
k w
kd mudk odem;vnf&r,f jzpfygw,f/

uHeJYrpyfwJY owåavmu? Moumoavmu? ocFg&avmu


pwJY avmuokH;yg;[m te&d,tjrif avmu jzpfwJYtwGuf onf
avmuokH;yg;eJY bk&mYw&m;jzpfwJY ]uHtjrif}awGukd t&aumufvsif
teuft"dyÜg,fawG vGJacsmu f keNf yD; ,kww
f rf;=&rf;wkwaf wGyJ jzpfrSm
aocsmygw,f/onfvkd t,ltjrifrSm;vsif 'ku©u vGwaf jrmuf&m
&SmrawGUb?J 'ku0© x
J rJ mS yJ w0Jvnfvnfjzpf aerSm aocsmvSygw,f/
'ku©uvnf; b,fawmYrSvGwrf Sm r[kwyf gbl;/

'gaMumifY ]wpfaomif;aomavmu"mwf wkev f yI o


f mG ;w,f}-
qdkwm wifpm;ajympum; jzpfNyD;? ]omrefval vmu? tkypf k;d ol rif;pdk;
&mZmavmu? vlawGukdvk,ufzsuq f D;olawG&JUavmu? vleJYrif;wdkY
&JUtudk;uG,cf H jA[®mpolwk&Yd UJ avmu? awmxGuw f &m;usio Yf l jzpfwYJ
orP-jAm[®Pavmu--pwJY tdE´, d wdkuf rZÑdra'orSm&So d lawG
tm;vk;H ]bk&mYtjrifopf=t&d,opö'óe}-aMumifY tm;vk;H wkev f yI f
ajcmufjcm;oGm;Muw,f}-vdkY t"dyÜg,f &Syd gw,f/

bmjzpfvkdY onfvkdwkev
f Iyaf jcmufjcm;&ovJ qdkwmudk uG,f

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


192 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

vGeo f mG ;NyDjzpfwJY tdE,


´d 0efBuD;csKyfa[mif; y@pfae½l;u olY&JU q,fY
okH;ESpo f rD;tif'D&mudk axmifwGi;f uay;pm taeeJY a&;cJYwJY yg&*l
bmomjyefwJY urÇmYtaMumif;wapYwapmif;( Glimpses of World
History )rSm Ak'¨bmomudk jAm[®Pbmomu tEkenf;eJY odr;f oGi;f
NyD;? tdE, ´d u aysmufuG,o f Gm;apwJYtaMumif; a&SUrSm usaemf wifjy
cJYNyD; jzpfygw,f/

jAm[®Pbmomopfu a&S;a[mif; a0't,lawGukd jyeft


oufoGi;f wJYtcg Ak'¨bmomu tcsKd Utcsuu f kd ,lcJYw,fvkdY y@pf
ae½l;u azmfjycJYygw,f/ txl;ojzifY jAm[®Pbmoma[mif;jzpfwJY
a0'acwft,lawG[m wd&pämefaoG;eJYomru vlYaoG;eJYyg ,ZfylaZmf
cJYwmudk vltrsm;u rESpo f ufawmY? Ak'¨bmomu oGeo f ifqkH;rwJY
ygPmwdygw (vlYtoufukdrowfeJY)? ,ZfrylaZmf&-qdkwJY tqkH;tr
awGukd vltrsm;u ESpof ufvkdY a&S;a[mif;jAm[®Pt,lukd pGeYyf pfNyD;
Ak'¨bmom0iftjzpfcH,lcJYwmudk jAm[®Pacgif;aqmifawGu oabm
aygufxm;Muygw,f/

'gaMumifY jAm[®PbmomopftaeeJY a&S;a[mif;a0't,l


jzpfwYJ ewfjA[®mawGukd ,Zfyal Zmfwmudk jyeftoufoiG ;f wJt Y cg rnf
onfo Y uf&o dS wå0g&JUaoG;rQ rygap&yJ ]oufoufvw G ef YJ ylaZmf&r,f?
oufvGwpf m;&r,f? taoG;tom;awGukd a&Smif&r,f}-txd Ak'¨
bmom&JU ]vlt Y oufrowfz?kYd vlukrd n§O;f qJz}kYd -pwJY oGeo f ifcsuaf wG

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 193

udk onfYxufaumif;atmif a'0'wfÓPfeJY tpGe;f a&mufonfY wdkif


atmif yl;uyf0g;rsKd ypfNyD;? Ak'b
¨ mom0if trsm;pkukd olb
Y ufjyefygvm
atmif odr;f oGi;f vdkuyf gw,f/

Ak'b
¨ momeJY xifa,mifxifrmS ;jzpfatmif ol0Y g'udk ajymif;vJ
vdkuyf gw,f/ onft,l[m tdE´, d [dE´Lbmom? wpfenf;tm;jzifY
jAm[®Pbmom0ifawG ,aeYxd vufukid u f sioYf k;H aewm jzpfygw,f/
onfvkdjzpfvkdY Ak'¨bmom0iftrsm;[m ]oufvGwpf m;wm
ukokvd &f w,f-vdkY bk&m;a[mw,f}-xifNyD; &[ef;awmfrsm; avmu
rSma&m vltrsm;avmurSmyg ,aeYusiYo f kH;aeMuwm jzpfygw,f/
«oufvGwpf m;wmeJY ywfoufNyD; bk&m;&Sit f vdkus [kw-f
r[kwf aemiftcgoifYrS aqG;aEG;Muygr,f/»

'gaMumifY c&pfESpf ESpaf xmifjynfYavmufupNyD; &efukef yef;


qdk;wef;vrf;eJY r[mAE¨Kvrf;axmifY aMu;eef;½kH;a&SUu [dE´Lbk&m;
ausmif;rSm a*gwrAk'¨½kyyf mG ;eJY ajrpdkub
f k&m;wpfql ay:aygufvmNyD;
[dE´LAk'¨bmomvdkY trnfcHNyD; Ak'¨bmom0ifawGukd [dE´LeJYAk'¨bmom
twlwlyJvkyNf yD; a[majymodr;f oGi;f aewmudk awGU&rSm jzpfygw,f/
onfenf;[m y@pfae½l; &Si;f jycJYwJYtwdki;f ? Ak'¨bmom0if
awGukd jAm[®P[dEL´ bmomu pnf;&k;H odr;f oGi;f vdu k jf cif; jzpfygw,f/
y@pfae½l;u a&S;a[mif;jAm[®P0g'jzpfwYJ a0't,lukd Ak'¨
u wGe;f vSecf JYwmeJY ywfoufNyD; azmfjy&mrSm? Ak'¨[m-

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


194 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

(1) ___aumif;rGepf Gmaexdkijf cif; vrf;pOfjzpfwJY r*¾iw f &m;


udk nTeMf um;ajymjyawmfrlw,f/ ouf½Sd owå0gawGukd
owfjzwfNyD; ,ZfewfylaZmfyowJY Avdewfpm rSeo f rQ
udk jypfwif½Iwcf sawmfrlNyD;? tJonfvkdrsKd ; Avdewfpm
ylaZmfyornfYtpm; rdrw d kdY&JU avmb? a'go? arm[?
rmew&m;rsm;eJY raumif;wJY tBuHtpnfrsm;udkom Avd
ewfpm auR;ypfoifYw,f-vdkY rdeYMf um;awmfrlw,f/
(2) Ak'¨yiG Yaf wmfrlwJY tcsed u
f mvwke;f u tdE, d´ jynfrSm a&S;
a[mif;a0'eJY ywfoufwJY bmomt,l0g' vTr;f rdk;ae
cJYw,f/ odkYaomfvnf; tJonf a&S;a[mif;a0'eJY ywf
oufwJY bmomt,l0g'[m ajymif;vJoGm;NyD; jrifYae
wJYtqifYuae (jAm[®PykPmÖ ;awGavmfvnfrIaMumifY)
atmufukd xdk;usoGm;cJYw,f/
(3) ___tJonftcsed rf SmAk'¨[m tvGef xif&Sm;ausmMf um;
wJY acwfjyif yk*Kd¾ vfjrwfwpfO;D tjzpfeYJ ay:aygufvmNyD;?
jAm[®PawG&UJ rw&m;rIeYJ a&S;a[mif; a0't,l0g'rSm
ygwJY tqdk;rSeo f rQudk awmfvSeq f efYusicf JYw,f/ vlawG
udk b0wavsmufrmS pifMu,faumif;rGepf mG aexdkio f mG ;
MuzdkYeJY? aumif;rIjyKzdkY tav;teuf nTeMf um;cJYw,f/
bmoma&; ylaZmf0wfjyKrIeJY tvm;wltvkyrf sKd ; rvkyf
MubdkYukdvnf; tqkH;tray;cJYw,f/___

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 195

(4) ___ Ak'¨bmom[m Zmwfpepf ZmwfxkH;pHukd4if;? ,Zfyka&m


[dwpf epfukd4if;? ,Zfyka&m[dwf OD;aqmifwJY bmoma&;
"avYukd4if; awmfvSeq f efYusicf JYw,f/
(5) a*gwrAk'¨[m ½kyw f kukd;uG,rf Iukd rvdkvm;bl;/
(6) rdr[
d mbk&m;ocifjzpfw,f? rdru d kd udk;uG,yf laZmf&r,fvkYd
vnf; rawmif;qdkbl;/ a*gwrAk'¨[m ÓPftvif;&&So d l
jzpfw,f/___
tp&So
d jzifY a*gwrAk'¨yGiYaf y:wJY c&pfray:rD ESpaf jcmuf&m
0ef;usiu
f tdE´,
d wdkurf sm udk;uG,rf It,l0g'eJY ywfoufNyD; t,l
tjrif0g'opfawG ay:xGe;f vmykHukd wifjycJYygw,f/

onfwifjycsurf sm;t& bk&m;oQif&JU]rZÑdry#dy'gvrf;}-[m


a&S;a[mif;a0't,l&w Sd JY jAm[®PawG? y&rw¬t,l&w Sd JY orPawG?
jAm[®PawGukd wkev f Iyaf jcmufjcm;oGm;apygw,f/ olwkdYt,leJYolwkdY
&Siof efaewJYb0udk bk&m;oQif&JU w&m;u &dkucf sKd ;ypfovdk jzpfav
awmY wavmuvkH; aqmufwnf&mr& wkev f Iyaf jcmufjcm;oGm;wm
udk omoemrSm ]oHurÜd orÜurÜd orÜa0"d}-vdkY rSww f rf;wifxm;jcif;
jzpfygw,f/

'gaMumifY bk&m;oQif[m "r®pMuma'oemudk oly&deAd Ámef


jyKcsed x
f d ola[mrnfh w&m;tm;vkH;&JUyEéu?f tajccHtkwjf rpftjzpf
a[mMum;wJYtcgrSm olUw&m; ]t&d,opöm}-[m tdE, ´d wdkuf rZÑdr

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


196 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

a'o&Sd rlv'óeta[mif;rsm;ESiYfrwl t,la[mif;rsm;udk acszsuf


ay:xGe;f vmwJY ]'óetopf}-jzpfaMumif; umr-½ly-t½lytusi&Yf w
d S YJ
okH;avmu vlom;tm;vkH;udk azmfxkwaf <u;aMumfwm jzpfygw,f/

'gaMumifY bk&mYw&m;[m tdE, ´d a&S;a[mif; orPjAm[®P


w&m;jzpfwJY y&rw¬w&m; r[kwb f l;vdkY usaemf aqG;aEG;wifjyjcif;
jzpfygw,f/
pm½Iolrsm;cifAsm-
Ak'¨&JU ]t&d,opö"r®}-udk ]y&rw¬opö"r®}-vdkY tbd"r®m
tjrifeJY aumuf,lMuOD;rSmvm;vdkY usaemf tar;jyKvdkuyf gw,f/

'gaMumifY ]bk&mYw&m; t&d,opöm}-rSm bk&m;oQify,fwJY


tpGe;f ESpyf g;udk avYvm&if; y#dpöorkyÜg'fa'oemudk usaemf pdw0f if
pm;rdjyefygw,f/ txufrSm y#dpöorkyÜg'fa'oem&JU t&aumufawmf
awmfrsm;udk usaemf BudKMum;BudKMum; wifjycJYygw,f/ tjynfYtpkH
r[kwaf wmif pm½Iolrsm; tweftoifY odaeavmufNyD xifygw,f/

'gaMumifY y#dpo
ö rkygÜ 'fa'oemudk usaemfcsO;f uyfcw
YJ meJY ywf
oufNyD; enf;enf;jrnf;MunfYygr,f? tus,u f kdawmY aemiftvsO;f
oifYwJYtcg aqG;aEG;wifjyrSm jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 197

tcef;(6)
y#dpöorkyÜg'fa'oemESiYf usaemf

34/ t&d,opömudk y#dpöorkyÜg'fa'oemu zGiYfazmf

y#dpöorkyÜg'fa'oem[m bk&m;&Si&f JU ]tEkwå&H or®moarÁm"ð


tbdorÁKa'¨g}-qdkwYJ ]vlaY vmurSm tjrifjY rwfq;kH jzpfw?YJ 'kuu
© vGwf
ajrmufaMumif; or®mw&m; xdk;xGi;f odjrifjcif;}udk azmfaqmifay;wJY
w&m;-yJ jzpfygw,f/"r®pMuma'oem&JU t&d,opömav;yg;rSm 'ku©
t&d,opömeJY 'ku©ork',t&d,opöm&JU jrifuiG ;f us,f ykHazmfwm[m
vnf; y#dpöorkyÜg'fyJjzpfygw,f/

'ku©ork',t&d,opömudk ydki;f jcm;odvsif 'ku©ork',t&d


,opömudk y,fwma&m? 'ku©ead &m"t&d,opöm qdkuaf &mufwma&m?
'ku©t&d,opöm ydki;f jcm;odzkdY yGm;rsm;wma&m[m wcsed w f nf;rSm w
NydKifwnf; qdki&f mvkyif ef;udpö wvk;H w0 NyD;ajrmufygw,f/ t&d,o
pömav;yg;[m wpfyg;vnfvsif useo f kH;yg;[m wNydKifeufvnfwJY
pufyrm uRJul;a&ygoabmcsn;f jzpfygw,f/

'gaMumifY y#dpo
ö rkygÜ 'fa'oemudk t&d,opömudkuf odjrifwm
eJY "r®pMuma'oemvm t&d,opömav;yg;udk *CeP em;vnfod
jrifrSm jzpfygw,f/ "r®pMuma'oemeJY y#dpöorkyÜg'fa'oem[m

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


198 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

cGrJ &ygbl;/ 'gaMumifY onfa'oemESpcf k[m waygif;wnf; avYvmrS


t&d,opömtjrifukd ½Si;f &Si;f vif;vif; odjrif qdkuaf &mufrSm jzpfyg
w,f/

bmYaMumifYvJqkdawmY-
"r®pMuma'oemudk a[mwJYae&mrSm bk&m;oQif[m rlvu
olewYJ uGyÚö0*¾wD koYd x d m;wJ t&nutjrifeYJ usicYf w YJ YJ tusiaYf wG[m
y,f&rSmawGvkYd olb,fvkd todtjrif&cJaY Mumif;? onftodawGet YJ wl
onftusiYaf wG y,fNyD; or®musiYrf S tusiYrf Sejf zpfaMumif;? or®mt
usiaYf wGukd usio Yf k;H NyD;vdkY ]vGwaf jrmufNidr;f csr;f aMumif;}-pwJY ]or®m
orÁK'¨} b,fvkd jzpfvm&w,f-qdkwmudk oufaoxlwJY oabmeJY
]Ak'0¨ if}-udk bk&m;a[mjcif; jzpfaMumif; txufrmS usaemf wifjycJNY yD;
jzpfygw,f/

onf"r®pMuma'oemrSm y,f&rnfYtpGe;f ESpyf g;? onftpGe;f


awGukdy,fvkdurf S &wJYtv,fvrf;? tv,fvrf;udkusiYw f meJY t&d,
opömav;yg;qdkuyf k?H opömwpfyg;pDrmS &wJY ÓPfok;H yg;eJY ÓPfq,fY
ESpyf g;&rS tbdorÁK'¨jzpfaMumif; bk&m; 0efcHcJYwm jzpfygw,f/

bk&m;oQifukd bk&m;tavmif;tjzpfuae or®morÁK'¨tjzpf


udk ydkYcJYwm onfy#dpöorkyÜg'fpufukd tjyefjyeftvSev f Sef qifjcifokH;
oyfNyD; todaygufcw YJ YJ t&d,0dZmÆ ÓPfok;H yg;(aw0dZ)Æ yJ jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 199

aw0dZÆ&rS or®morÁK'¨ÓPf jzpfw,fqkdawmY yÚö0*¾Dig;OD;


udk bk&m;oQifu y#dpöorkyÜg'fukd &Si;f jyrSm rvGJjzpfygw,f/ 'geJY
r&Si;f vsif t&d,opömav;yg;u 'kut © &d,opöm[m t&aumufvNJG yD;
Owå&rd Ekó"r®ukd yÚö0*¾DwkdY &MurSm r[kwyf gbl;/ y#dpöorkyÜg'fukd
vnf; t&nuacwfu y&rw¬tjrifeYJ oHo&mrSm owå0gvnfw,f
jrifvsiv f nf; 'ku©t&d,opöm t&aumufrSm;NyD; 'ku©ead &m" rqdkuf
bJ 'ku©wGi;f xJyJ jyefqkduaf erSm aocsmygw,f/

'gaMumifY bk&m;ay:tjrif&Si;f wJY t½Siaf um@n wpfyg;


wnf;om "r®pMuma'oemudk a[mtNyD;rSm t&d,opötjrif &oGm;
jcif; jzpfygw,f/ usewf JY yÚö0*¾D0ifav;yg;udk bk&m;oQif y&rw¬t
jrifuae t&d,opötjrifa&mufatmif aemufxyfav;&uf tcsed , f Nl yD;
acscRwfcJY&wm jzpfygw,f/

'gaMumifY y#dpöorkyÜg'fa'oemudk y&rw¬opömtjrifeJY usiYf


yGm;vsi?f tjrifrSm;NyD; trSm;jrifvkdY? 'ku©yJqkdurf SmvdkY usaemf qdkcJYjcif;
jzpfygw,f/ taMumif;u onftjrifu bk&m;oQif y,fcJYwJYtjrif
jzpfvkYyd gyJ/

'gaMumifY onfa'oemudk y&rw¬tjrifjzpfwJY arG;ao-arG;


aoawGeJY a½S;-ck-aemif okH;b0qufvnfwJY oHo&mrSm vltp&Sw d JY
oHo&mudk odzkdYrvdkbJ? txufrSm usaemfwifjycJYNyD; jzpfwJY-

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


200 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

]bk&m;oQifa[mcJYwJY t&d,opöm&JUwnf&mpdwv
f nf;
&Sd onmvnf;&Sw d JY wpfvHrQavmufaom þypöKyÜef
cE¨mrSmjzpfwJY uHawG&JU toGiaf jymif;vJ vnfywfyk H
jzpfwJY ]uHoHo&m}-udk odygrS? uHtoGif ajymif;vJrI
aMumifY vlay:rSm xif&Sm;jzpfay:vmwJY uHowå0g
ykHeJYwuG onfowå0gawG&JU vu©PmudkjrifygrS 'ku©
t&d,opömudk ydki;f jcm;odNyD;? t&d,opömav;yg;puf
wNydKifwnf;vnfvkdY 'ku©u vGwaf jrmuf&m Owå&d
rEkó"r®ukd &MurSm jzpfygw,f/}

onfawmY-
][-udk,Yfvl& igwdkY em;vnfxm;wmu vleJYwuG owå0g
awG twdwb f 0-ckb0-aemifb0awG w0JvnfvnfeJY oHo&mrSm
vnfywfaewm/ ckrif;u vlay:rSm uHoHo&mvnfwm-vdkY ajymae
w,f/ igwdkY ,kH&cufBuD;qdkvsi-f

&SUrmS onfarG;aook;H b0 t,lukd bk&m;r,lwmeJY ywfouf


vdkY usaemf aMumif;-usKd ;awGeJY trsm;BuD; &Si;f jycJYNyD;ygNyD/ usaemfwkdY
aemufaMumif;oGm;vsif onfpmNyD;awmYrSm r[kwyf gbl;/ 'gaMumifY
tJ'gawGukd tvsiaf vYvmNyD;rS arG;aook;H b0t,lukd cPab;z,fNyD;
usaemfaqG;aEG;wifjywmudk qufvufavYvmyg-vdkY yefMum;vdkyg
w,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 201

'gaMumifY y#dpöorkyÜg'f*kP&f nfukd azmfxkw&f vsif od'¨w¬


rif;om;b0uae &[ef;jyKwJY orPa*gwrudk or®morÁK'¨ jzpfvm
apwm ]y#dpöorkyÜg'f}-yJ jzpfygw,f/
bk&m;jzpfwaYJ eYrmS qifjcifwmvnf; y#dpo ö rkygÜ 'fw&m;yJ jzpf
ygw,f/ bk&m;oQif aAm"dyifatmufrSm &cJYwJY ykaAÁe0d gomEkówd
tbdnmPfawmf? 'dApÁ u©KtbdnmPfawmf? tmoGu, © tbdnmPfawmf?
yk-'d-tmqdkwÓYJ Pfawmfo;kH yg;jzpfwYJ aw0dZ&Æ ap[mvnf; onfy#dpö
orkyÜg'fw&m;yJ jzpfygw,f/

y#dpoö rkygÜ 'fukd O'geygVd? aAm"d0*¾? yXraAm"dokw?f 'kw,


d
aAm"dokw?f wwd,aAm"dokwaf wGrSm xifxif&Sm;&Sm; azmfjyxm;yg
w,f/ onfrSm ],'g[a0 okH;*gxmeJY reom O'gef;usL;wmvnf;
y#dpöorkyÜg'f qifjcifNyD; todÓPfopf&vdkYygyJ/ onftodÓPf[m
t&d,opöÓPfjzpfNyD;? tjrifYjrwfqkH;vlom;*kP&f nfou d ©m (Owå&d
rEkó"r®)-udk ay;pGr;f jcif; jzpfygw,f/

'gaMumifY bk&m;oQi[ f m olu


Y kd or®morÁK'¨ jzpfapwJY oltod
ÓPfx;l tbdorÁK'¨aygufomG ;wJY y#dpo ö rkygÜ 'fukd yÚö0*fawGukd enf;
rsKd ;pkHeJY em;vnfatmif a[mrSmvdkY usaemfwifjyjcif; jzpfygw,f/
'gqdk y#dpo
ö rkygÜ 'f[m bk&m;oQif todapcsiq f ;kH jzpfwYJ ]'ku©}
udk tus,cf sJUa[mwmjzpfvkdY y#dpöorkyÜg'f[m okH;b0 jcm;aevsif
vuf&Sb d 0wGi;f udpö r[kwaf wmY oE´|d u d "r® rjzpfawmYygbl;/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


202 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

'kuu © kd ykaH zmfwYJ ]aomu? y&da'0? 'ku?© a'greó?Oyg,m


o}-wdk[ Y mvnf; y#dpo ö rkygÜ 'fvnfvkYd onfcE¨mwpfckwnf;rSm quf
wdkujf zpfwmrS r[kwb f J? olrsm;rSmjzpfwm udk,cf Hpm;ae&wm? udk,Yf
rSmjzpfvkdY olrsm; cHpm;ae&wmvdkY ,laeMuwm[m oE´|d u d (oH=udk,f
wdkiuf k,
d u f s? 'd|u
d =rsu0f g;xifxifojd rifwm) rjzpfawmY pm½Iow l kYd
t,lonf; y&rw¬qE´prJG ygbJ pdppfvsif trSeu f kd awGU&rSm jzpfygw,f/

onfvkd arG;aookH;b0t,l ,lvsif a0'emeJYcHpm;aewm


jzpfvkYd a0'emvGe(f a0'emwduúr)w&m;vnf; rjzpfawmYygbl;/ bk&m;
u olw Y &m;tm;vk;H a0'emr[kww f YJ a0'emvGef a0'emwduúrw&m;
jzpfw,f-qdkcyYJ gw,f/ qdkvkw d mu ]a0'emcsKyfww YJ &m; r[kwyf gbl;/
a0'emvGew f JY w&m;? wpfrsKd ;ajym&vsif a0'emr[kww f JYw&m;}-vdkY
qdkvkdjcif; jzpfygw,f/
aemufNyD; olYw&m;awG[m awG;awmBuHqaep&m rvdkwJY
csujf cif; odjrifem;Edkiw
f JYw&m; twuúm0p&w&m;vdkYvnf; a[mcJY
wm ½Sad eygao;w,f/

'gaMumifY y#dpo
ö rkygÜ 'frmS ok;H b0t,lqkv d sif awG;q,lae&
wJY wuúm0p&w&m; jzpfaeygw,f/ csujf cif;BuD;udk udk,w f kdirf od
em;rvnfEkdiyf gbl;/ onft,lukd yÚö0*fawG e*dkuwnf;u ,lNyD;
om;qdkawmY bk&m;oQif odyNf yD;½Si;f aep&m rvdkb?J cPav;eJY oabm
aygufMurSm jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 203

'gqdkvsif bk&m;"r®pMuma'oem a[mNyD;wmeJY wcsed w


f nf;
rSm ig;yg;vkH; t&d,opömtod todqkduMf u&rSm jzpfygw,f/
tckawmY onfvkd t,lr[kww f m aocsmaeygw,f/ rlv
'óea[mif;awGeJYvnf; rwlwmaMumifY aeYrtm;? nOfYrem; ig;&uf
awmif a[mae&w,fqkdwm t,lopf'óeopf jzpfvkdY aerSmyg/

'gaMumifY yÚö0*fawGxJrSm ÓPfta0;qkH;jzpfwJY? a&S;b0u


ae ckb0? ckb0uae aemifb0 arG;ao? arG;aoeJY wpfb0uae
wpfb0 ul;w,f-vdkY t,lonf;cJw Y YJ ½Sit
f óZdukd ypöKyÜecf E¨may:u
uHoHo&mvnfywf&mu jzpfay:vmwJY xif&Sm;wJYtjzpf(uHowå0g)
awGukd em;vnfatmif? onfowå0gykHawG[m tpGJOyg'geu©E¨mawG
jzpfaMumif;? 'ku©om jzpfaMumif;? onf'ku©[m vlay:jzpfaeayrJY
tpGyJ a,m*om jzpfaMumif;? vl r[kwaf Mumif;? bk&m;oQif tBudwt f
e,f acscRwf&wmvdkY od&rSm jzpfygw,f/

O½ka0VawmrSm t&nuacwf y&rw¬tjrifeJY bk&mYt


avmif; OD;aqmifusicYf w
YJ YJ ½lyg½lyw&m;awG[m y,f&rnfY tpGe;f wpf
yg;jzpfaMumif;? ]'ku©}-yJjzpfaMumif;? bk&m;jzpfNyD-vdkY 0efcH&if;
ajymwmudk bk&m;tay:rSm >cif;csurf &Sd ,kHMunfwJY? ½Siaf um@n
wpfyg;wnf;om csujf cif;odjrifNyD;-
bk&mYpum;qk;H wmeJY aqmif&rnht f usiYf t|*Øur*fukd em;vnf
oabmaygufNyD;? olem;vnfNyDjzpfaMumif;-

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


204 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

]'ku©jzpfaMumif;w&m; (umr-½ly-t½ly tusiYftm;


vkH;)rSeo
f rQ wpfpkd;wpfprd usef (r*¾i½f Spyf g;eJY tukef
y,fowf) csKyfqkH;&rnfY w&m;awGygyJbk&m;- ],H
udÚöd ork',"r®H? oAÁH wH eda&m""r® H}-vdkY
]w&m;udk onfvkdjrifaMumif;} olavQmuf&if;? bk&m;&JU "r®
um,udk olawGUjrif&NyD-jzpfaMumif; avQmufcJYjcif; jzpfygw,f/

35/ bk&m;oQif bmYaMumifY tAsmuxe y,fwmvJ

onftaMumif; a&SUrSm usaemfqkdcJYxm;ygNyD/ 'gayrJY usaemfY


q&mBuD; ajymjywJY ½k&Spma&;q&m vD,kdawmfp½GKd ifu ola&;wJYpmrSm
pm½Iolukd cdkiNf rJoGm;apcsiw f JYtod ay;vdkwJYtcg -
]onftaMumif;udk oifa&m uREkyf w f kdYtwGuyf g tusKd ;
&Sad prSm jzpfwJYtwGuf xyfajymygOD;r,f}
olrauseyfao;vdkY xyftoday;csijf yefvsif onftaMumif;
t&mwpfckukdyJ- ]oifYtwGuf tusKd ;aus;Zl;rsm;vdkY xyfajymygOD;r,f }-
eJY ]NrJ&moHywf? Muyf&moyfyif;}-vkycf o YJ vdk usaemfvnf; pm½Ioal wG
udk ]onfa&S;-ck-aemif b0t,lawGu vGwaf pcsiv f eG ;f vdkY bk&m;oQif
tAsmuxepum;awGukd bmYaMumifyY ,fovJ}-xyfaqG;aEG;ygOD;r,f/

rsupf ad nmif; pdw½f Iyrf Smjzpfaomfvnf; rdrw


d kdY udk;uG,q
f nf;

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 205

uyfwJY bk&m;oQif&JU t,ltqudk odoifYwmjzpfvkYud waMumif;?


rdrw
d kdYb0wavQmufvkH;twGuf t,ltjrif wnfYrwfckdiNf rJomG ;apcsif
wmu waMumif; onf;cHNyD; zwf½Iay;MuygvdkY yefMum;yg&ap/

bk&m;oQif[m owå0gaoNyD;aemuf jzpf-rjzpf--tp½Sw d JY


tAsmuxew&m;awGukd ]ig-onfvrkd ,lb;l ? ig-onfvkd ra[mbl;}
vdkY bmYaMumifY ajym&wmvJvkYd usaemf tajz&Smrdygw,f/ a0zefppd pfrd
ygw,f/

bk&m;oQifwkUd acwfrmS t&nuacwf y&rw¬tjrifeYJ orP?


jAm[®P? wyusiw Yf YJ y&dAkZd af wGtm;vk;H eJY olwakYd cwfu vlawGtm;vk;H
onft,lq,fyg;xJu wpfyg;yg;udkvnf;aumif;? trsm;udkvnf;
aumif; ,laeMuwmudk rZÑdredum,f?t*¾0d päokwaf wGrSm avYvmvsif
awGU&rSm jzpfygw,f/

bk&m;oQifu onft,lawG wpfckrQ r,lbl;qdkawmY usaemf


avYvmrdwYJ okwaf wGxu
J t*¾0d päeYJ rmvkusykwåwku
Yd bk&m;oQifukd
]orPjzpfou l 'gawGr,lvsif t½Siaf *gwr bm,lovJ?bmYaMumifY
,lovJ¿}-jyefar;awmY? bk&m;oQifu-

]ol[m 'ku©? 'ku©jzpfaMumif;? 'ku©csKyf&meJY 'ku©csKyfaMumif;


jzpfwJY ]t&d,opömav;yg;}udk ,laMumif;/ 'gyJ a[majymaMumif;/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


206 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

t&d,opömav;yg;udk ,l&wmu rdpäm'd|ad wmcsK-H uEÅm&--ponfu


vGwvf kdY? tusiYjf rwf&JUtpjzpfvkdY? ponfjzifY tusKd ;11csuf (tjypf
11csu&f JU qefYusib f uf)udk a[mawmfrlaMumif; zwf&ayrJY bk&m;
oQif bmudk ajymaewmrSe;f usaemf vkH;0udk rawG;wwfygbl;/

"r®pMuma'oemuajymwJY ]oHcad wåe yÚöKyg'geu©E¨m 'ku©m}-


vdkY qdkxm;wmudk y#dpöorkyÜg'feJYqufpyfNyD; ]'ku©}-udk usaemf
em;rvnfwwfvkdY jzpfygw,f/
(ckawmY aus;Zl;&Sif q&mt&Sief YJ q&mBuD;rsm; aus;Zl;aMumifY
usaemf &Si;f &Si;f vif;vif;BuD;udk em;vnfoabmaygufvkdY onfrSwf
wrf;pmudk trsm;em;vnfEkdiaf tmif wifjyaejcif; jzpfygw,f)/

bk&m;oQifr,lwJY tAsmuxeudk zwf&awmY-


]owå0g(vl) aoNyD;aemuf jzpfovm;}-qdkvnf;
]igonfvkd r,lbl;}-yJ?
]rjzpfbl;vm;}-qdkvnf;
]igonfvkd r,lbl;}-yJ?
]wcsKd Ujzpf wcsKd Urjzpf,lovm;}-qdkvnf;
]ig-onfvkdr,lbl;}-yJ?
]jzpfwmvnf;r[kwf rjzpfwmvnf;r[kwf ,lovm;}-
qdkjyefawmYvnf;-
]ig-onfvkd r,lbl;}yJ-csn;f jyefajymwm od&ygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 207

qufNyD; avmuBuD;NrJovm;-rNrJbl;vm;¿
avmuBuD;[m tqkH;½Sod vm;-r½Sb
d l;vm;¿
vleJYtouf[m twlwl [kwo f vm;-r[kwb f l;vm;¿--
pwJY tar;awGukdvnf; bk&m;oQifu txufu twdki;f yJ
]ig-onfvkdra[mbl;? ig-onfvkdr,lbl;}-csn;f ajzwm
ygyJ/
bk&m;oQifwkdYacwfu olawmfpifvkdY trnfcHMuwJY orP?
jAm[®P? y&dAkdZ?f tmZD0u tppeJYwuG vlawGtm;vkH; onf tAsm
uxe t,lq,frsKd ;xJuudk rvGwb f l;? udk,o
f ifY&m ,laeMuwm
csn;f yJqkdwm tdE, ´d tawG;tac:ordki;f rSm awGU&rSm jzpfygw,f/
'gYaMumifY t*¾0d päyk&Ad kdZu
f -
]oQifa*gwr-onft,lq,fck wpfckrQr,lvsif bmY
aMumifY orPvkyaf ewmvJ }-vdkUY
tai:wl;NyD;ar;wm jzpfEkdiyf gw,f/

bk&m;oQif bmt,lukd ,lygvdr¿ Yf -aygY usaemf tvGet Yf vGef


udk odcsiaf ecJyY gw,f/ qefu
Y sib
f ufar;cGe;f ESpcf kvk;H udk ]ig-onfvkd
r,lbl;}-ajymwJY bk&m;oQifukd b,fvkdem;vnf&rvJ¿
pm&Iolrsm;aum usaemfYvkd rcHpm;&bl;vm;¿
bk&m;MunfnkdolawGqkdvsif onfvkdcHpm;Mu&rSm used ;f aoyJ
jzpfr,fxifygw,f/ onfokwu f kd zwfwke;f uawmY usaemf rpdppfrd
ygbl;/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


208 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

tck &Si;f jyEdkiw


f JY q&mt&Siu
f kd trSDaumif;eJY qnf;uyfrcd grS
olnTejf yvdkY usaemf pdppfwwfvmwJYtcgusrS onfvkd pdppfrw d myg/
bk&m;oQifu-
]jzpf}-qdkwm olr,lvsif ]rjzpf}-qdkwm ,l&rSmyg/
]rjzpf}-qdkwmolr,lvsif ]jzpf}-qdkwm ,l&rSmyg/

tck jzpf-rjzpfeJY ywfoufwm rSeo f rQ bmrQ r,lbl;qdkwm


awG;&cufBuD;? OD;aESmuf½Iypf &mBuD;ygvm;-vdkY usaemftawG;ayguf
cJYygw,f/ ajcwpfacsmif;ajr§mufyg qdkvsif ajr§mufEkdiaf yrJY ESpaf csmif;
vkH;ajr§muf-qdkvsif bdki;f bdki;f vJyga&m/ usaemf tJonfvkd cHpm;cJY&
ygw,f/

jzpf-,ljyefvsiv f nf; oówrdpäm'd|u d rvGwyf gbl;/


rjzpf-,ljyefvnf; Oapä''d|u d rvGwjf yefygbl;/
wcsKd Ujzpf-wcsKd UrjzpfusjyefawmY {upöoówrdpäm'd|?d
jzpfwmvnf;r[kw-f rjzpfwmvnf;r[kwf usjyefawmY tr
&m0dau©yrdpäm'd|=d ae0onmemonm jzpfaejyefygw,f/ qdk;vdkuw f m
aemf-vdkY usaemf tawG;acgifryd gw,f/ acgif;pm;cJYygw,f/

rdvEd y´ Ú§m? 0dok'rd¨ *f? tbd"r®mrSm avYvmjyefawmY owå0g


aoNyD;aemuf qufjzpfykHukd yJYwifoHOyrm?t&dyOf yrm? wHqyd af &;
Oyrm pwmawGeJY-

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 209

]onfu oGm;wmvnf;r[kw?f 'geJv Y nf;ruif;}-ponfeYJ r


a&r&m raorcsm? [dkvkdvkd onfvkdvkd? a,mifuef;uef;eJY Za0Z0g
jyaejyefygw,f/ onfawmY 'gawGuvnf; onfuzrf;vsif [dkbuf
udka&Smif? [dkuzrf;vsif onfbufukda&Smif? ESpb f ufnSyzf rf;vsif
tay:ckew f ufvwkd uf? atmufiyk v
f ikd yk ef YJ a0YvnfaMumifywf vkyv f u
kd f
wmrsKd ; r[kwyf gvm;/ 'gudk tr&m0dau©y-vdkY qkjd cif;jzpfygw,f/

usaemf trSet
f uef odxm;wmuawmY-
]qufjzpfwmrSeo
f rQ b,fvkdenf;eJYyJ qufquf? t
&dyef JYyJqufjzpfjzpf?f taMumif;ruif;vkYyd J qufjzpfjzpf?
uHowåed JYyJ qufjzpfjzpf/ bmtaMumif;eJYyJ qufjzpf
jzpf? ]qufjzpfw,f}-qdkwmeJY oówrdpäm'd|jd zpfwm}-
vdkY odxm;&ygw,f/

'gaMumifY cke wifjycJw Y YJ yJw


Y ifoOH yrm? t&dyOf yrmpwmawG
eJY owå0gawG onfb0uae? aemufb0ul;w,f-qdkwJY t,lawG
[m qufjzpft,lawG-qdkawmY onfoówrdpäm'd|u d vGwrf SmwJY
vm;¿vdkY usaemf pOf;pm;a0zefryd gw,f/ pm½Iorl sm;udkvnf; onft
,lukd usaemfYenf;wl pOf;pm;a0zefMunfYzkdY wifjyvdkygw,f/
aemufawmY aus;Zl;&Sif q&mt½Siu f kd usaemf onftajzudk
odcsiv
f kdY csO;f uyfar;jref;wJYtcg-

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


210 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

]EGm;NrKHr om;arG;ovm;? tJonftwdki;f yJ}-vdkY


usaemfYÓPfukd zGiYaf y;ygw,f/
yXrawmY usaemfoabmraygufygbl;? awG;avawG;av
ÓPfaygufvmNyD; q&morm;u bmajymcsiw f ,fqkdwm awG;wwf
vmygw,f/ awG;&wmuawmY tMumBuD; jzpfygw,f/oabmayguf
awmY 0rf;omvGe;f ru 0rf;om&ygw,f/

pm½Iolrsm;a&m usaemfeJYtwl 0dki;f pOf;pm;MunfYvsif ydkaumif;


r,f jzpfygw,f/
pm½Iolrsm; pOf;pm;NyD;MuNyDvm;/ 'gqdkvsif ya[Vd tajznSd
MuzdkY wifjyoGm;ygr,f/
tajzu-
EGm;NrKHru uwåm;? om;arG;wmu Bud,m/
EGm;NrKHrudk t½St
d jzpf pOf;pm;rS? om;arG;wJY Bud,m &ygr,f/
EGm;NrKHrudk t½Srd pOf;pm;vsif om;arG;w,fqkdwJY Bud,m rvdk
awmYbl;-jzpfygw,f/

onfawmYrS bmYaMumifY onft,lawGukd bk&m;oQif r,lwm


vJ-vdkY usaemf oabmaygufp jyKvmygw,f/
]owå0g jzpfçrjzpf}-qdkwmrSm-
]owå0g}-qdwk mu ]uwåm;}? ]jzpfçrjzpf}-qdw
k mu Bud,m/
t"duu ]uwåm;}-jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 211

onfrmS ]owå0g}-udk uwåm;taeeJY pOf;pm;rS ]jzpf-rjzpf}-


Bud,mu vdkrSm jzpfygw,f/
]owå0g}-udk uwåm;taeeJY rpOf;pm;vsif ]jzpf-rjzpf}-
Bud,mu vdkrSmr[kwaf wmYbl; jzpfygw,f/
'gaMumifY bk&m;oQifu olY'óejzpfwJY ]t&d,opöm}
-&JU ydki;f jcm;od&rnfYupd ö&Sw
d JY 'ku©t&d,opöm&JU ]'ku©}
-t&aumufukd ]uHoHo&mvnf&mu vlay:rSm xif
&Sm;wJYjzpfay:vmwJY uHt&dyyf kHoP²mef ]owå0g}-udkyJ
uwåm;taeeJY pOf;pm;wm jzpfygw,f /
tck orkwt d jrif]vl?wd&pämef-tp½Swd JY]owå0g}-
udk ]uwåm;}-tae&mrSm xm;NyD; rpOf;pm;wmjzpfvkdY
om ]jzpfçrjzpf}-udk ]Bud,mtjzpf r,lwm}-vdkY o
abmaygufoGm;jcif; jzpfygw,f /

'gaMumifY ]owå0g jzpfovm;}-qdkawmY orkwt d jrif vl?wd


&pämefpwmawGukd ]'ku]© -tjzpfrS bk&m; r,lwm? 'gaMumifY ]igbk&m;
onfvkd r,lb;l ? igbk&m; onfvkrd a[mbl;}-ponfeYJ ajymawmYwm
jzpfw,fvkdY usaemf ,kHMunfojd rif&ygw,f/

bk&m;oQi,f wl YJ ]'ku}© -[m ]vlay:rSm ya,m*vdk vmpGrJ jDS zpf


aewJY Oyg'geu©Em¨ }-udk om ]'ku}© -vdk,
Y wl mvdkY a&SUrmS usaemfajymcJY
wm &Syd gw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


212 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

onf tpGJrSDwJYcE¨m[m vlr[kwyf gbl;/ vlr[kwaf wmY a,m


usmf ;-rde;f rvnf; r[kwyf gbl;/ touf-ZD0-yk*¾Kd vf-owå0gvnf;
r[kwyf gbl;? ig-olwyg;vnf; r[kwyf gbl;/ ewfy;l aewJo Y rl mS 0ifae
wJY ewfvkd? zkw0f ifaew,fqkdwJY vl&JY zkwaf umifvkdyJ jzpfygw,f/

vlay:rSm onfowå0gykaH wG vmxifaeayrJY onftaumifawG


u vlr[kwaf wmY aovsijf zpf-rjzpf ajymp&m r&Sad wmYygbl;/ onfvkd
]uHoHo&mvnfywfvkdY jzpfay:vmwJY owå0gaumif[m ]'ku©}-
qdw
k m olawmfaumif; q&mt&Sif trSeD rYJ S usaemfocd &YJ wm jzpfygw,f/

'gaMumifY t*¾0d päy&AdkZf tp½So


d lwkdY&JU tar;udk bk&m;oQifu
t&dopö'óetjrifeJYcsn;f ajzwmjzpfawmY onftwdki;f yJ ajzrSmvdkY
pm½Iolrsm; oabmaygufrSm jzpfygw,f/

usaemf ]'ku©}-qdkwmudk uGJuGJjym;jym; rodcifu?


]bk&m;oQifu vltp½Sw d JY owå0gawGukd uwåm;ae&mrSm
pOf;pm;p&m rvdkvsif bmudkpOf;pm;wmvJ¿ qufawG;awmY-]bk&m;
oQifu ig,lwm 'ku©-'ku©ork',-'ku©ead &m"-'ku©ead &m"*grdeD
y#dy'g-qdkNyD; t&d,opömav;yg;udk ,laMumif;ajymawmY bk&m;oQif
,lwYJ ]'ku}© -udk usaemfb,fvu
kd kd odcsiv
f mrSe;f rodjzpfvmvdYk &Sm&mu
Oyedó,aumif;eJY ]'ku-© qdkwm 'gyJ}-vdkY todtjrif &cJjY cif; jzpfyg
w,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 213

36/ bmudk 'ku©vkdYajymwmvJ

onfawmY-usaemfvnf; bk&m;oQifa[mwJY ]'ku©}udk odcsif


vGe;f vdkY yd#uwfokH;ykHrSm vdku½f Smzwfwm? zwforQ w&m;pmawGrSm
vnf; bk&m;a[m 'ku©(tppf)udk ½Si;f xm;wm rawGU&ygbl;/ t|
uxmq&mrsm;&JU tzGiYaf wGeJYyJ a0'emokH;yg;udk ]'ku©} t&aumuf
Muwmudk awGU&ygw,f/
a0'em'ku©[m wu,fyJ 'ku©tppfrSeyf gvm;¿

a0'emqdkwm aumif;-qdk;-v,fvwf ]uav;rajymeJY acG;


awmifoad o;}-qdkovdkygyJ/ arG;uif;puav;awmif ylvsif ylwJYa0
'emudk odygw,f/ acG;pwJY wd&pämefawmif ½dkuvf kdYemvsif emwJYa0'
emudk odygw,f/ bk&m;oQif ajcmufESpf aovkarsmyg; tqif;&J t
yifyef;cHNyD; onfa0'em'ku©u vGwaf jrmufzkdY ½Smwm r[kwb f l;-
vdkY usaemfxifygw,f/

ol&mS wmu tjrifjY rwfq;Hk vlom; jzpfapwJY ]Owå&rd Ekó"r®}-


vdkY usaemftjrifjzpfygw,f/ onfYjyif olYw&m;[m ]a0'emwduúr
w&m;awG}-vdkY ajymcJYwm txift&Sm; &Sad eawmY onf t&d,opö
'óeeJYjrifwJY ]'ku©}-qdkwm[m a0'emr[kww f JY a0'emvGew
f &m;
jzpf&r,f-vdkY xif&Sm;aeygw,f/ a0'emvGeq f kdwm a0'emudkausmf
oGm;vdkY a0'emr[kww f JYw&m;vdkY tjrif&Si;f &rSm jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


214 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

a0'emqdkwm tNrJwrf; jzpfaewJw Y &m; r[kwyf gbl;? a0'em


[m tcsdefumvwpfckxd ray:vGifatmif [efYwm;xm;vdkYvnf;
&ygw,f/ jrifpw d -f Mum;pdw-f ponf rjzpfwt YJ cgvnf; a0'em[m
ray:vGiyf gbl;/ a0'em[m olq Y efu
Y sib
f ufeYJ awGUvsiv
f nf;aumif;?
t½Sed u
f keo
f Gm;vsif vnf;aumif; ajyavsmYoGm;wJYw&m; jzpfygw,f/

'gaMumifY-
]a'em'ku©}-udk ]'ku©}-t&aumufvsif tNrJwrf;
rSewf ,fqkdwJY ]opömw&m;} rxdkujf yefygbl;/
bk&m;oQiaf jymvdkwYJ ]'ku}© -qdkwmu r*ferYJ owfrcsi;f t½Sed f
jyif;jyif;eJY vnfaewJY ]0#f'ku©w&m;}-jzpfygw,f/
]ork', taMumif;cHaMumifY}-jzpfwJY 'ku©?r*feJY ry,f
owfao;orQ tNrJjzpfaewJY 'ku©/]Oyg'geu©E¨mxdkuf
wJY 'ku©}-vdkY
usaemfavYvmcJYwJY "r®pmayawGt& odxm;&ygw,f/

onfawmY-
bmvJ Oyg'geu©E¨m¿
Oyg'geu©E¨mudk usaemf tvGeu f kd odcsiaf ecJYygw,f/ usaemf
ajymajymaewJY [dk;-udk;ESpq
f ,fESpo
f m; uwnf;u EIww f uf&cJYwJY
]"r®pMum}-xJu ]oHcad wåe yÚöKyg'geu©E¨m 'ku©m}-xJu Oyg'ge
u©E¨m/onf Oyg'geu©E¨m[m bk&mYw&m;rSm tcsut f jcm wpfckygyJ/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 215

usaemfavYvmwJY yd#uwfjrefrmjyefpmawGxrJ mS jrefrmjyefxm;


wmuawmY-
]Oyg'gef\tm½kHjzpfaom cE¨m}-vdkY qkyd gw,f/
bmudkajymw,fqkdwm r½Si;f vif;ygbl;/

aemufNyD;-bk&m;oQifu-
]ol[m ur®0g'DyJ/ avmurSm ur®0g'D ESpOf D;yJ½Sw
d ,f?
wpfOD;u igbk&m;? tjcm;wpfOD;u ed*P²yJ/ 'gayrJY
ed*P²&JU ur®0g't,l[m igbk&m;eJY rwl qefYusif
bufyJ}-vdkY
a[mxm;wmrsKd ; avYvmod&S&d jyefygw,f/

'gaMumifY ]'ku©}qdkwm bk&m;oQif&JU ]ur®0g'eJY,lwJY 'ku© }-


jzpf&r,f/ onfawmY ]uH}eJY ]'ku©}[m qufpyfae&r,f-vdkY usaemf
em;vnfryd gw,f/ xdkYtwlyJ ]Oyg'geu©E¨m}-qdkwmvnf; ]uH}-eJY
qufpyfaer,fvkdYvnf; wGurf yd gw,f/

aus;Zl;&Sif q&mt½Siu f -
]uH}-qdkwm ]uHaumif;-uHqkd;} ½So d vdk?]uHaumif;
&JUtusKd ;? uHqkd;&JUtjypfawG} ½S&d rSmyg/'gudk bk&m;
oQif&JU t&d,opömav;yg;eJY wdkuMf unfhzkdYraumif;
bl;vm;}-vdkY oifMum;jyefygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


216 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

onfawmY-
]uHqkd;qdkwm 'ku©jzpfaMumif;?
uHqkd;&JUtjypfqkdwm 'ku©?
uHaumif;qdkwm 'ku©uvGwaf Mumif;?
f m}-vdkY
uHaumif;&JUtusKd ;qdkwm 'ku©uvGww
]oyÜL&doolawmfaumif;ay;wJY tjrif}-eJY usaemf enf;enf;
av; jrifwwfvmygw,f/

'gqdk bk&m;oQifu ]uH}-udk a[mwm [kwyf gNyD/


tJonf ]uH}-eJY ]'ku©}-udk b,fvkdqufpyf,l&rvJ¿
]uH}-eJY ]Oyg'geu©E¨m}-udk b,fvkd qufpyf,l&rvJ¿
usaemf qufpyfr,lwwfawmYygbl;/ usaemfu rd½kd;zvmAk'¨
bmom oifxm;wJYtwdki;f ]uH}-udk tvsib f 0? tckb0? aemifb0
qdkwJY arG;ao-arG;aoeJY okH;b0t,lukd ,lxm;vdkY jzpfygw,f/

onfvkd arG;ao-arG;ao b0tqufqufawG ,lxm;wJY


Ak'¨bmom0if jzpfNyD;? onfarG;aowJY ½kyef mrfawG csKyfqkH;wmudk
'kuu© vGwaf jrmuf&m ]edAmÁ ef}-vdYk ,laeMuwmudk taemufwikd ;f 'óe
ynm½Siaf wGu Ak'b ¨ momudk jAm[®P0g'eJY twlxm;NyD; oDtkq d kzd D
(Theosophy)vdkY jrifxm;Mujcif; jzpfygw,f/
]oDtkdqkdzD}-qdkwm aumif;uifbkH odkYr[kwf jA[®m tjzpfukd
vnf;aumif;? ½kyef mrfcsKyfNyD; bmrQr½Sw d JYtjzpf edAÁmefokdYvnf;aumif;

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 217

tusiYt
f m;avsmpf Gm wdku½f kduo
f jd rif aygufa&mufwJY todtjrif odkY
r[kwf ,kHMunfrI jzpfygw,f/

bk&m;oQif&JU ]t&d,opö'óe}-[m txufu azmfjycJYwJY


twdik ;f jAm[®P t,la[mif;awGu wjcm;pD cGx J uG w f ?YJ onft,lawG
udk acszsuw f 'YJ óeopf jzpfaMumif; usaemfaqG;aEG;cJNY yD; jzpfygw,f/
'gaMumifY ]t&d,opö'óe}-udk ]oDtkq d kzd }D -vdkY rjrifapcsif
ygbl;/ r,lapcsiyf gbl;/ jrifcsivf sif ]tjrifYjrwfqkH;vlY*kP&f nfou d ©m
udk ay;pGr;f Edkiwf JY 'óew&m;}-tjzpfom jrifapcsiyf gw,f/

'gaMumifY usaemf uHeJY'ku©? uHeJYOyg'geu©E¨m tquftpyf


udk awGUvkad wGUjim; edum,fawGqrD mS arTaESmufzwfjzpfygw,f/ tjyif
u bmoma&; ynm½Siaf wG? &[ef;ynm½Sçd vlynm½Sad wGa&;wJY
bk&mYw&m;eJY ywfoufwmrSeo f rQ ½SmazGNyD; zwfwm? usaemfYrSm ao
wåmckepfvkH;avmuftxd w&m;pmtkyaf wG pkjzpf? zwfjzpfcJYygw,f/

'gayrJY onfpmtkyaf wGrmS ygwJY w&m;awGu usaemfu Y kd ]uHeYJ


'ku©? uHeJYOyg'geu©E¨m}-qufpyfwwfatmif todray;Edkicf JYygbl;/
onfpmtkyaf wG avYvmNyD; usaemf ]'ku©}-eJYywfoufNyD; todtjrif
wdk;wufrI r&cJYbl;qdkwm 0efcHyg&ap/
usaemf &SmawGUwmuawmY bk&mYtvku d sqkdNyD; bk&m;vGeNf yD;
ESp2f 00ausmu Yf YJ pmawGrmS yJ ]cHpm;rIa0'em'ku©}
f pNyD; bk&mYw&m;udzk iG w

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


218 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

awGukd 'ku©-vkyx f m;wmcsn;f awGUcJYygw,f/ a0'em½IwJY y#dywf


awGukd Munfv h sif 'kua© 0'emudk aji§mifv
Y kYd jrifatmif½?I okca0'emudk
'ku-© vdkY jrifatmif½?I Oayu©ma0'emudkvnf; orifausmufzsmausmf
Oyrmvdk 'ku©jrifatmif½IvkdY nTeMf um;wmcsn;f awGU&ygw,f/

'ku'© ku-© 0dy&dPmr'ku-© ocFg&'kuv © kYd ]'ku}© -udkt&aumuf


wmcsn;f jzpfygw,f/ onf]'ku©}-t&aumuf tm;vkH;[m ]a0'em
'ku}© -csn;f ygyJ/ a0'em rvGeyf gbl;/ a0'emwduúrw&m; rjzpfygbl;/
a0'em'ku© t&eJY ]½kyef mrf"r®ocFg& csKyfNidr;f rS a0'emvGef
ajrmuf edAmÁ efcsr;f oma&mufr,f}-vdkY qdkwYJ bk&mYw&m; qdkwmawGukd
t&d,opömav;yg;xJ oGi;f Munfw h m tHr0ifwm trsm;BuD;&Syd gw,f/

aemufNyD; [dkb0uuHu onfb0udk tusKd ;ay;? onfb0


uHu aemufb0 tusKd ;ay;? onfuHukd bk&mYw&m; w&m;*kPaf wmf
awGeJY wdkupf pfvsif oE´|d u d "r®*kP?f tumvdu"r®*kPf b,fvkdrS
r&Edik yf gbl;/ onfawmY w&m;*kPaf wmfajcmufyg; rqdek YJ wpfyg;yg;0if
zdakY wmif cyfcufcufjzpfaeygw,f/ w&m;*kPaf wmfajcmufyg;eJY rjynfY
pkHvsif onfw&m;awG[m t&d,opömav;yg;xJ 0ifrSm r[kwcf sn;f
jzpfygw,f/
onfawmY ]vlqw kd YJ ½kyef mrf(twå)csKyq
f ;Hk rS a0'em vGeaf jrmuf
NyD; 'ku©Zmwford ;f at;Nidr;f csr;f omr,f]-qdkwJYtwGuf ]vltp}-
udk odzkdY vdkvmjyefygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 219

37/ ]vlb,fu p}-uav;rsm;tar;

pm½Iolrsm;taeeJY-
]vl}-eJYywfoufvkdY ]vl-b,fuvmwmvJ¿}
-vdkY tawG;aygufNyD; rdbaqGrsKd ;om;csi;f q&morm;awGukd
pm½Iolrsm; i,fpOfu ar;cJYwmav;awG &Scd si&f Syd gr,f/ ,kwåw d efwJY
tajz &csif &cJyY gvdrrYf ,f/ ,kwråd wefaajzvdkY rausreyf jzpfcsiv
f nf;
jzpfcJYygvdrYfr,f/ 'grSr[kwf tm½kHwpfckckeJY tajymif;cH&wmeJY onf
ar;cGe;f qufrar;jzpfawmYbJ arYcsiv f nf; arYoGm;ygvdrYrf ,f/

ckvnf; onfvkdrsKd ;ygyJ/ onfwpfcg usaemfu ar;wJYol r


[kwaf wmYbJ tar;cH&wm jzpfygw,f/f onftcgvnf; a&S;uvrf;½dk;
twdki;f vdkuMf u&wm jzpfygw,f/ ar;wJYolawGu vlrr,f uav;
oli,fawG jzpfygw,f/ usaemfY orD;EdkYn§meJY ti,fqkH;orD;av;awG
yg/ olwkaYd r;pOfwke;f u toufu q,fEY pS Ef pS ef YJ q,fEpS pf yD J &Syd gao;
w,f/
wpfb0uae wpfb0ul;wJYupd öeJY ywfoufNyD; ti,fqkH;
orD;u olUtarudk ar;wmjzpfNyD;? olYtxuf EdkYn§mu usaemfYukd
ar;wm jzpfygw,f/ wpfcsed w f nf;ar;wm r[kwo f vdk? wpfae&m
wnf;rSm ar;wmvnf; r[kwyf gbl;/ taMumif;oifYvkdY pum;quf
&vdkY oD;jcm;pD ar;wmyg? tar;csi;f wlaevdkY aygif;NyD; azmfjyjcif;
jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


220 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

]tarBuD;-tarBuD;- vlqkw d m b,fupjzpfwmvJ}-ti,fq;Hk


orD;av;u ar;awmY usaemfZY eD;u ]tvsib f 0utaMumif;aumif;?
qkawmif;aumif;vdkY onfb0 vljzpf&wm/ onfb0 aumif;wmawG
vkyNf yD;? qkawmif;aumif;rS aemufb0 vljyefjzpfrSm/ 'gaMumifY
orD;av; rqdk;eJY vdrrf myg}-vdkY vlUtpudk jyefajzovdkeYJ qk;H rygw,f/

orD;u raeygbl;/ ]tarBuD;? 'gqdkvsi-f tvsibf 0uvl&UJ


tvsib f 0u vlua&m b,fvkdjzpfwmvJ-bmawGvkycf JYovJ---p
onfeJY ]tpOD;qkH; taMumif;aumif;? qkawmif;aumif;wm pvkyw
f JYvl
b,fuvmwmvJ }-ar;awmY olYtaru ]jA[®mBuD;av;a,mufu
qif;vmwm}-vdkU Mum;zl;em;0eJY ajzygw,f/

orD;i,fu qufNyD;? ]tJonfjA[®mBuD;av;a,muf&JU tp-


tpu b,folvJ¿}-vdkY ar;jyefa&m? olYtaru pdwrf ½Snaf wmYvkdY
]b,fupwm orD;tvkyv f m;? onfavmufo&d awmfa&maygY}-vdkY
]vl&JUtp}-udk olrodawmYvkdY olYorD;yg;pyfukd tarqdkwJYyg0gjyNyD;
ydwv
f kdu&f ygw,f/

pm½Iolrsm;aum tvsib
f 0u uHaMumifY tckb0? tckb0
uHaMumifY aemufb0-qdkwm vufcHvsif usaemfY orD;ar;wJY yXrOD;
qk;H uHjyKwJo
Y l b,fuvmovJ-qdkwm uav;rsm; aemufxyf txGeYf
rwufEkdio f nfxd ajzay;MuygvdkY yefMum;yg&ap/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 221

usaemfwkYd 0dok'rd¨ *feYJ tbd"r®mrSm oifxm;&ovdk r[mjA[®m?


tmbó&mjA[®mawG 0d0¥Xm,DuyfrSm urÇmay:rSm vlpjzpfwm-
vdYk ajymvsif orD;i,ftar;eJyY J ]tJonfjA[®mawG&UJ tptp--b,fu
povJqkdNyD;? ]tpqkH;vl b,fupjzpf}-udkyJ ar;yg&ap/

usaemf uav;rsm;&JUtar;udk rajzwwfwJYtwGuf pm½IolwkdY


udk onfuav;ydpad uG;av;awG&JU tar;udk aMumif;usKd ;qufpyfNyD;
ajzay;MuygvdkY awmif;qdkyg&ap/ wpfckowdjyK&rSmu ,kwård wefwJY
tajzawGeJY uav;av;awG&JU todÓPfukd rydwq f kdYMuygeJY}-vdkY BudK
wif awmif;yefxm;yg&ap/

onftar;&JUtajztjzpf zefqif;½Siq f D a&mufoGm;vsif jAm


[®Pt,l? c&pf,meft,l? tpövmrft,lpwJY zefqif;&Si0f g'? wefck;d
&Si0f g'? xm0&bk&m;0g'awGxJ a&mufomG ;ygYr,f/ tm;vkH; £ó&
edrm® ea[wku0g' rdpäm'd|(d wefck;d &Sizf efqif;w,fvk, Yd w
l YJ t,lrmS ;)?
0dora[wku0g' rdpäm'd|d (taMumif;r[kww f mudk taMumif;t"r®
vkyNf yD;,lwJY t,lrSm;)eJY? taMumif;r½Sd olYtvdkvkd obm0twdki;f
jzpfw,fvkdY ,lwJY ta[wku0g' rdpäm'd|x d J a&mufoGm;rSm jzpfyg
w,f/ 'gqdkvsif bk&mYw&m;eJY a0;oxuf a0;oGm;ygvdrYfr,f/

onfurÇmjzpfykeH YJ vljzpfykaH wGukd bk&m;a[mw,f-vdkY t*¾n


okwu
f qdkxm;wmvnf; &Syd gw,f/ bk&m;oQif[m ]t&d,opö0g'D?

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


222 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

ur®0g'D}-jzpfygw,f/ t&d,opömeJY uHtaMumif;eJY ywfoufvkYd wpf


enf;ajym&vsif ]'ku©}-eJYywfoufvkdY bk&m;oQifavmuf b,fyk*K¾d vf
wpfOD;wpfa,mufrQ rodygbl;? em;rvnfygbl;/ onfe,frSm bk&m;
oQif[m ESpaf ,muf r&Syd gbl;/ twkvygyJ/ twkr&Syd gyJ/

odkYaomf bk&m;&Si[ f m blrad A'ynm&Sif r[kwyf gbl;/ ygP


aA'ynm&Sif r[kwyf gbl;/ rEkóaA'ynm&Siv f nf; r[kwo f vdk
tjcm;tjcm; ynm&Siv f nf; r[kwyf gbl;/ olu uHeJYywfoufNyD;?
'ku©eJYywfoufNyD; ]0dZÆmÓPfokH;ck}-&xm;wJY ]uH0Zd Æm}? ]'ku©0Zd Æm}-
vdkY ajymvsif rSm;rSm r[kwyf gbl;/
usew f JYynmawGeJY ywfoufNyD; bk&m;oQif ruRrf;usiw f m
taxmuftxm;awG &Syd gw,f/ aq;0g;ynmeJY ywfoufvkdY ruRrf;
usiw f JYtwGuf 0rf;csKyfwke;f ua&m? ajcruGJwke;f ua&m ZD0u aq;
q&mudk ac:yif&Y ao;w,f r[kwyf gvm;/ 'gaMumifY bk&m;oQif[m
olruRrf;usiw f JY e,fy,fu w&m;udk b,fawmYrQ ra[mygbl;/
t&d,opömeJYrqdkiw f JY w&m;awGukdvnf; b,fawmYrS ra[mygbl;/

'gaMumifY bk&m;oQifukd ],xm0g'D wxmum&D? ,xm


um&D wxm0g'D=t,l&w Sd JYtwdki;f ajymjyKaeol? ajymjyKaewJYtwdki;f
t,l&odS jl zpfw,f]-vdkY udk,Ef w
I Ef v
S k;H wajzmifw
Y nf;&So
d l jzpfaMumif;
wynfYom0uawG tm;vkH;eJY bk&m;oQifeJYqufqHzl;ol tm;vkH;u t
odtrSwjf yKcJYwm jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 223

'gaMumifY onfurÇmjzpft,l? vljzpft,lawGukd bk&m;oQif


wu,fyf J a[mNyD;? onft,lawGukd ,lco YJ vm;¿-vdkY usaemf odcsif
vGev
f Ge;f vdkY avYvmcJYygw,f/

onfawmYrS onft,lawG[m jAm[®Pa0'usr;f u vmwm


awGqkdwm od&ygw,f/ ,aeYxd aA'ifynm½Sit f m;vkH; 'gudk oif
ae&wke;f jzpfygw,f/ 'gaMumifY urÇmtp? owå0gtp t*¾nokwf
ut,lukd bk&m;oQif r,lbl;vdkY usaemf tjrif&Si;f aeygw,f/

bk&m;oQifa[mw,f qdkvsiaf wmif ]a½S;uonfvkdt,l ½Scd JY


Muw,f}-vdkY a[mrSm jzpfygw,f/ bmaMumifv Y q
J kad wmY tAsmuxe
pum;awGukd bk&m;oQif rajymvdkYbJ jzpfygw,f/

]zefqif;½Siu
f vlukd zefqif;w,fqkdvsiv
f nf; tJonfzefqif;
f kd b,folu zefqif;ovJ}-vdkY usaemfYEkdYn§morD;u ar;awmY
½Siu
usaemfYyg;pyf tmap;rdoGm;&ygw,f/

onfacwfvil ,frsm;[m usaemfwkYd i,fi,fwke;f uvdk vlBuD;


awGajymorQudk pdppfrrI ygbJ ajymwdki;f ,kw
H aYJ cwf r[kwaf wmYygbl;/
olwkdY&Sw
d JY todÓPfav;eJY aMumif;usKd ;pdppf wwfMuygw,f/ rjzpf
Edkiw
f m ajzvsiv f nf; aMumif;usKd ;,kwå,d kwåmeJY tajzrSef r&rcsi;f
vSnYyf wf ar;wwfMuygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


224 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

qufwnf; EdkYn§morD;u qufar;ygw,f ]tazBuD;-bk&m;


u wm0wðomudk wefckd;awmfeJY <uwm/ wm0wðomeJY vljynfu
,lZem&Spaf omif;av;axmifa0;w,fvkdY uav;tbd"r®moifwef;rSm
oifc&YJ ygw,f/ wpf,Zl emudk 12rdik cf JG 13rdik af vmuf &Sw
d ,fvYkd ausmif;
rSmoif&w,f/ 'gqdk ,lZem &Spaf omif;av;axmifqkdawmY 12rdkicf GJeJY
yJwGufvsif? rdkifaygif; 10odef;cGJ &Sdaew,f/ onfawmifBuD;udk
jrif&rSmaygY/ veJu
Y rÇmu rdkiaf ygif;ESpo f ed ;f av;aomif;yJ &Sw
d m/ onf
aeY N*dK[fwkawGu onfawmifBuD;udk rjrif&bl;vm; tazBuD;&JU¿

aemufwpfcku urÇmajrBuD;tcsi;f u rdki&f Spaf xmifausm?f


t0ef;u rdkiEf pS af omif;ig;axmifausmyf J &Sw d ,ftazBuD;&JU/ rdki1f 0ode;f
cGJ tay:rSmwnfaezdkY tajcrSm onfx Y ufBuD;&rSm? onfjrifrY k&d af wmif
b,frSm oGm;xm;rvJ¿ aemuf onfavmufjrifYwJYawmifukd bk&m;
oQifu bmjzpfvkdY ESpv f Sr;f okH;z0g;eJY <u&wmvJ? bk&m;ajcvSr;f u
tus,Bf uD;vm; tazBuD;? wefc;kd eJ<Y uwm qdv k siv
f nf; wpfcsnw f nf;
ta&muf <uygawmYvm;}-wJY/
pm½Iorl sm;cifAsm? usaemfu Y kd ppfual y;MuzdkY awmif;yefygw,f/

onfawmY onfuaeY Ak'¨bmom0ifawG tm;vkH;avmufeD;eD;


a½S;b0-aemufb0pwJY wrvGe0f g' t,lawGukd ,laeMuvdkY bk&m;
oQif&JU wynfhom0uvkyNf yD; bk&m;y,fwJY? bk&m;r,lwJY? bk&m;oQif
rajymwJY t,lrSm;awG ,laeMuolawGtxJ a&mufaeMuygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 225

'gaMumifY usaemfu onfyk*¾Kd vfawGukd-


]Ak'¨bmom0ifvkyaf eNyD; bk&m;oQif rajymwJY pum;
awGukd bk&m;ajymw,fvkdY vkyaf eMuolawG}-vdkY
omoemYyk'rf wyfNyD; Ak'¨omoemYpGJcsuf wifcsiyf gw,f/

38/ bk&m;a[m ]uHeJY0yd guftquf}-ikyaf ew,f

onfavmufqkv d sif a&S;b0? aemufb0 t,lawG[m bk&m;


y,fwJYt,l jzpfaMumif;eJY onft,lawG bk&m;,lw,f ajymvsif
]bk&m;udkpGypf GJ&musaeNyD jzpfaMumif;? t&d,ly0g'uH-qdkwJY olawmf
aumif;udk jypfrmS ;wJpY um; vGeu f sL;&m a&mufaeNyD jzpfaMumif; pm½Iol
rsm; &dypf m;rdaeNyDvkdY usaemf ,kHMunfryd gw,f/ onftjypfawG usL;
vGerf v
d sivf nf; rdrtd jypfukd 0efcsrawmif;yefvsif b,fawmYrQ t&d,
mtjzpf ra&mufEkid af wmYb;l vdkY bk&mYoeG of ifcsu&f ydS gw,f/ 'gaMumifY
bk&m;r,lwmudk r,lbl;yJ usaemfwkdY od&rSm jzpfygw,f/

'gaMumifY a½S;b0-aemufb0t,lawGukd bk&m;oQiu f ]ig-


onfvkdr,lbl;? ig-onfvkdrajymbl;}-vdkY qdkcJYwmawG[m oów
rdpäm'd|?d Oapä'rdpäm'd|d tygt0if b,frpd äm'd|ed rYJ Q rvGwv
f kYd bk&m;oQif
r,lwm-vdkY usaemf oabmaygufro d vdk txufrSm &Si;f jycJYjcif;
jzpfygw,f/
bmYaMumifY onft,lawGxJ ,aeYAk'¨bmom0ifawG a&muf

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


226 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

aeMu&wmvJ¿ ckwifru vGecf JYwJY ESpaf ygif; ESpaf xmifokH;&mausmf


avmufuwnf;u onft,lawGxJ bmYaMumifY a&mufaeMu&wmvJ¿
vdkY usaemf tar;xGurf yd gw,f/
tajztaeeJY q&mt&Si&f JUtajzudkyJ wifjyyg&ap/
tajzu-
]bk&m;oQifa[mwJY ]uHeJY0yd guftquf}-ikyo f Gm;vdkY ygyJ/

usaemfwkdYu uHqkdwmudk ]twdwf b0BuD; b0i,fawGu


vkycf w YJ YJ aumif;rIraumif;rI}-vdkY ,lNyD;? [dktwdwb
f 0u uHaumif;
cJYvkdY tckb0 uHaumif;aewm/ tckb0 aumif;wmvkyrf S aemifb0
usvsif uHaumif;NyD; aumif;aumif; ae&-pm;&-0wf&wJY b0aumif;
av;awG &rSmvdkY Ak'¨bmom0ifwkdi;f avmuf eD;eD; onft,l ½Sad eMu
ygw,f/ onf uHeJY0yd guftquf[m bk&m;oQifajymvdkwJY wu,fY
uHeJY0yd guftquf tppftrSeyf Jvm;¿

onfvkd,laeMuwmaMumifYvnf; vuf½S&d xm;wJY vlYb0udk


]'ku}© -vdkY t,l½MdS uNyD;? ESpo
f ufjrwfEk;d rI r½Sad tmif pdwåZeJY y,faeMu
ayrJY bk&m;oQifu ]udk,Yfukd,o f mtcspq f kH;=twåorH ayrHew¬}d -vdkY
a[mcJYwmawG &Sad eygw,f/

'gaMumifY ]vuf&Sd touf&Siaf ewJY onfypöKyÜecf E¨m}-udk


]'ku©}-vdkY owfrSwNf yD; ½kyef mrfcsKyfNidr;f zdkY BudK;pm;aeolawG[m-

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 227

bmjzpfvkdY tpmpm;aeMuwmvJ¿
bmjzpfvkdY t0wfvSvSawGeJY qifaeMuwmvJ¿
bmjzpfvkdY tdr&f m? tokH;aqmifaumif;awG okH;NyD; aeaeMu
wmvJ¿ ruse;f rmvsif aq;0g;aumif;awGeJY ukaeMuwmvJ¿
onfcE¨m onfavmuf 'kuB© uD;vSwm wcgwnf; pGeyYf pfvku d f
vsif ydkraumif;bl;vm;¿
bk&m;oQifvufxufu tusiYv f eG w
f JY&[ef;awGvkd owfao
Muygvm;/ (bk&m;oQiu f onfvko d wfaowmudk wm;jrpfcyYJ gw,f)/

'gayrJY vl[m onfcE¨m b,fpGeYyf pfEkdiyf gYrvJ¿


]onfcE¨mudk,Bf uD;[m 'ku}© -vdko Y m toifMum;cHxm;&wm
jzpfygw,f/ udk,w f u,fow d m r[kwb f JeJY oifMum;cHxm;&wmeJYyJ
'g[mtrSev f Ykd vufc,
H MHk unfaeMujcif; jzpfygw,f/ 'gaMumifY toifcH
&wJYtpGJeJY pdwåZodeJYom odaejcif; jzpfygw,f/ 'gayrJY rdrt d wGi;f
pdwuf ]touf&Sio f efcsiwf JYqE´}-u tjyif;jyqkH; jzpfaeygw,f/

'gaMumifY ]igu udk,u Yf k,


d o
f wfaovdkY rjzpfb;l / tzefig;&m
ig;urÇm 0#fcaH e&rSmpdk;w,f}-ponfeYJ xrif;a&yl vQmvT?J vkyyf pfMu
ygw,f/ 'gaMumifv Y nf; bk&m;u ]twåorH ayrH ew¬}d -vdkY a[mwm
jzpfygw,f/ ArmawGu 'gudk ydyk jD yifatmif ]urÇmrD;avmif om;awmif
cseif;}-vdakY wmif Oyrm ay;Muygao;w,f/ 'gaMumifY e,fjcm;rSmarG;
NyD; uav;awGukd udk,Yf0rf;0zdkY a&mif;pm;aeMuwm Mum;MurSmjzpf

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


228 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

ygw,f/
onfvkd vuf&Scd E¨mudk,[ f m 'ku©ygyJ&,fvkdY t,l½Sad ewJY
yk*K¾d vfawG[m vuf½u Sd kd,Yb
f 0 Nidr;f csr;f atmif? b,folawGeJYrQ rxd
rcdkuaf tmifeJY vlYabmifBuD; wdk;wufBuD;yGm; Nidr;f csr;f om,matmif
udk,b f ,fvkd or®matmifaer,fvkYd ]taewwfatmif} pOf;pm;vkyf
udkif aexdkijf cif; r½SMd uygbl;/ udk,b f ,fvkrd Q rodEikd w f YJ aemufb0rSm
csr;f omatmifeYJ aovsif taoajzmifaY tmifqw kd YJ a0;pGmaom taMumif;
jzpfwYJ ]taowwfatmif}-pOf;pm;vkyu f kid f aexdkiw f m[m? taerwwf
bJ taowwfatmif BudK;pm;aewm[m vlaumif;vlrGeaf wG&JUtvkyf
r[kwb f ?J tpGpJ w
d åZeJY OaPSmufwif;jynfu Y syjf ynfY tvkyrf vkyo f al wG&UJ
vkyif ef;awGyJ jzpfw,fqkdwm odxm;oifYygw,f/

onfolawG[m acwfpum;eJYajym&vsif OD;aESmufrrSefwJY


a&m*g (Alzheimer's disease) pGJuyfaeolvkdY qdk&rSm jzpfygw,f/
olwkdY[m &Siv
f suef JY b0aoaewJYvlawG jzpfygw,f/

'gaMumifY vufiif;b0udk arYNyD; aemufb0jzpfwJY? rodwJY


r&ao;wJYb0udk qmavmifjcif;wPSm[mvnf; tjypf&Syd gw,f/
tvm;wl aemufb0r&Sd csKyfNidr;f wJY ]b0jywfwJYtjzpfukd qmavmif
jcif;wPSm}-[mvnf; tjypf&ydS gw,f/ aemufb0csKyfq;kH &m qdkwmu
b0r½Swd mjzpfawmY onfqmavmifrItjzpf[m 0db0wPSm r[kwf
ygvm;¿

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 229

'gaMumifY onfrsuaf rSmuf twåabmudk,ef JY at;Nidr;f csr;f


omudk r&apwmjzpfvkYd bk&m;oQiaf jymwJY udk,u
Yf k,
d f ylyefqif;&JapwJY
txJ ygaeNyD/ onft,lukdom quf,laeMuvsif pm½IolwkdY[m--
bk&m;oQifpum;udk y,fvSe&f musaeNyD jzpfygw,f/

39/ bk&m;a[m ]uHtusKd ;0dyguf-qdkwm

'gaMumifY bk&m;oQif ajymwJY ]uHe0YJ yd guftppf}-u bmvJ¿


vdkY usaemf qef;ppfcJYygw,f/
]'ku©tppf}-u bmvJ ¿
'ku©vkdYajymwJY ]Oyg'geu©E¨m}-u b,fvkdvJ ¿
uHeJY'ku©? uHeJY Oyg'geu©E¨m b,fvkdqufpyfMurvJ¿
txufrSm usaemf ar;cGe;f xkwcf JYwm tck onftar;udk
ajzEdkizf kdY qufaqG;aEG;Muygr,f/

bk&m;oQifu olajymwJY'ku©[m trSwo f nmESiYf todpw


d ½f Sd
wJY wpfvHrQ ypöKyÜeuf kd,rf SmyJ ½Sw
d ,f? 'ku©csKyf&muvnf; onfrSmyJ
½Sw
d ,f/ wjcm;ae&mrSm oGm;½SmraeMueJY-vdkY ajymaeovdk usaemfY
pdwxf rJ mS a&m[dwóa'0ykwåo, H kwu
f pGaJ eygw,f? NrJaeygw,f/
cPcP ajymaevdkY pm½IolwkdY rsupf ½d Iyaf vmufp&m jzpfaeygw,f/

EdkYayrJYvnf; pm½IolwkdY twGuf tusKd ;rsm;rSmjzpfvkdY usaemf

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


230 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

cPcP wifjyaewmudk a,medaomreodum&eJY ESvkH;oGi;f zwf½I


qifjcifMuapcsiyf gw,f/

'gaMumifY-
]'ku©}-qdkwm[m y#dpöorkyÜg'fpuf&[wftqufr
jywf w&pfywfywf oHo&mcsm;&[wf vnfaevdkY
jzpfvmwJY ]oHom&0¥ 'ku©}?csKyfvkduv f sif ]Oyg
'geu©E¨m(tpGJonf;cE¨m)}vdkY-
bk&m;oQifajymwmudkyJ ]vlrSm} usaemf ½SmygawmYw,f}/
vl&JU twGi;f tZÑwåxJrSmvnf; r[kwyf gbl;
vl&JU twGi;f tZÑwåxJrSm &Smvsif 'ku©qkdwmrawGUbJ qHyif?
arT;n§i;f ?tp&Swd JY 32aum|mo? onfYxuftao;pdwv f sif yx0D?
tmaygpwJY "mwfawG-'gawGyJ awGU&r,f jzpfygw,f/

usaemf rjywfajymaewJY udk;ESpq f ,fEpS ½f ,


G f uwnf;u Muuf
wla½G;usuf usuv f mvdkY odvm&wJY ]Oyg'geu©E¨m}-qdkwm bmvJ¿
usaemf½SmNyD jzpfygw,f/ taMumif;u tJ'grS ]'ku©tppf}-vdkYvnf;
usaemf oabmaygufaevdkY jzpfygw,f/
onfvkd½SmawmY-
]'ku©qkdwm tpGJcE¨m(Oyg'geu©E¨m)}-vdkY
]bk&m;oQifu w&m;awmfawGrSm ajymxm;ygvsuf usaemf
zwfwYJ w&m;pmawGrmS a&m? oif,cl wYJ YJ tbd"r®m? 0do'k rd¨ *fawGrmS a&m-

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 231

]Oyg'geu©E¨mwnf;[laom tpGJ\tm½kHjzpfaom ]vl


(twå)udk 'ku©}-vdkY tm;vkH;u ,laeMuygw,f/

'ku©qkdwm vl&JU ½kyef mrf"r®ocFg&&,fvkdY vlukdzsuv f kduMf u


ygw,f/ azsmufvkduMf uygw,f/ txufrSm usaemfajymcJYovdkygyJ?
wu,f zsuv f kdYazsmufvkdY &yg&JUvm;¿
]vl&JU ½kyef mrf"r®ukd ocFg&tjzpf ,lNyD; vlukdzsuyf pf
azsmufypfvkdY vlr½Sv
d sif ]'ku©}-jzpfwnfp&m ae&m
r½SNd yD/ onfawmY uwåm;jzpfwJYvl r½Sv d sif vlay:rSm
jzpfwnf&wJY Oyg'geu©E¨mqdkwJY 'ku©vnf; r½Sad wmY
ygbl;/ 'ku©r&Svd sif 'ku©csKyf&m 'ku©ead &m" jzpfwJY
edAÁmefvnf; b,fvkd ½Sad wmYrSmvJ }-vdkY
usaemf tawG;i,fi,feJY awG;rdvmjyefygw,f/

pm½Iorl sm;taeeJY usaemfonfvkd tawG;ay:wmeJyY wfoufNyD;


onfrw S w f rf;pmrSm onfvl bmawG a&;aeygvdr/Yf igwdkY odxm;wmeJY
wjcm;pD ajymaejyefNyD/ aemufxyfbmawG r[kww f mawG ajymOD;rvdkY
vJ¿-rxifygeJYvkdY today;vdkygw,f/
usaemf wifjyorQawG[m taMumif;-tusKd ;eJY qufET,Nf yD;
jzpfoif-Y rjzpfoif?Y jzpfxkud -f rjzpfxku
d af wGukd ok;H oyfwifjyxm;jcif;
jzpfygw,f/ usaemfwifjyxm;wmawGukd acgifat;at;av;xm;NyD;
"r®'|d mefusus pdppfMuygvdkY tBudrBf udrf yefMum;vdkygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


232 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

qufNyD; ]uHe0YJ yd guf qufpyfy}kH -udk oyÜL&doolawmfaumif;


xHu&wJY todeJY usaemfqufvufwifjyygYr,f-

y#dpöorkyÜg'f&JU ]uHocFg& t&aumufrSm yknmykn-tmaeÚÆ


tbdocFg&? um,-0pD-raem tbdocFg&? umr-½ly-t½ly tbd
ocFg&vdkY t&aumufxm;wm awGU&ygw,f/

]bk&m;oQif&JU ]ur®0g'}t& ]'ku©t&d,opöm}-u


]'ku©}-qdkwm ]tbdocFg&uHeJY uHusKd ;0dyguf-uH&JUt
aMumif;wdkY wpfckukdwpfck pGJrSDaxmufqNyD;(0#fokH;yg;)
rjywfvnfywfvkdY xif&Sm;jzpfay:vmwJYtjzpf[m Oyg
'geu©E¨m}-jzpfaMumif; usaemfov d m&ygw,f/

usaemfygVdruRr;f bl; 0efcx


H m;NyD;ygNyD/ rSm;vsif trSeuf kd wnfY
ay;Muyg/ 'gayrJY txufrSm usaemfajymcJYovdk ]te&d,tzGiYf}-
awGeaYJ wmY usaemfu
Y kd wnfrY ay;apcsiyf g/ ]t&d,tzGieYf yYJ }J -wnfaY y;
wmudk emcHyg&ap/

onfrSm ygVdrodvkdY ygVdprd ;f aeolawG twGuf Armpum;eJY


]tbdocFg&}-awGukd enf;enf; &Si;f jyyg&ap/
yknmykn=ukokvd ?f tukokv d v f kYd t"dygÜ ,f&ygw,f/ ukokv
d f
qdkwmu tjypfr&Sd aumif;wJYtajymtjyKtaeyg/ tukokdv-f qdkwm

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 233

u tjypf&w Sd JY raumif;wJY tajymtjyKtaeyg/ tpGJonf;jzpfapwJY


umrokcv’u d mEka,m*tpGe;f xdkuw
f JY umrtjrif 'geoDvpwJY uk
odkvaf wG? twåuv d rxmEka,m*tpGe;f xdkuw f JY ½lytjrif bm0em
ukokdvaf wG[m yknmbdocFg&awG jzpfygw,f/
owfck;d vdr-f pwJY rw&m;vGeu
f sL;rIawG[m tyknmbdocFg&
awG jzpfygw,f/

tmaeÚÆ=avmurSm&S&d o Sd rQ bmrQr&Sb d l;-qdkwJY v[mtjrif


eJY tajymtjyKtae jzpfygw,f/ bmawGvJqkdawmY ]vlqkdwm r&S?d
jzpf-csKyfoabmyJ/ ypön;f Opömqdkwm r&Sd jzpf-csKyfoabmyJ? ay;ol-
,lolr&S?d ay;wJY,lwJYypön;f r&Sd jzpf-csKyfoabmyJ/ obm0avmu
BuD;[m e*dkxJu bmrSr&Sb d l;/ jzpfcsKyfaewmyJ/ 'gaMumifY ]bmrSr&Sd
bl;}-qdkwmyJ trSejf zpfw,f/ ½kkyjf zpfwYJ wk;H wdk?Y wdkiw
f k?Yd vlwk?Yd acG;wdkY
qdkwm r&Sb d l;? emrfu owfrSwv f kdYom? emrfu yvDxm;vdkYom wkH;yJ?
wdkiyf J? vlyJ? acG;yJvkdY emrfukdy"mexm;wJY tjrif[m tmaeÚÆ-yJ jzpf
ygw,f/ onftjrifeJY ajymjyKaevGeu f sL;vsif ]tmaeÚÆmbdocFg&}-
vdkY ac:ygw,f/

'gaMumifY tmaeÚÆmbdocFg&-qdkwm twåuv d rxmEka,m*


tpGe;f xdkuw
f JY t½lytjrifbm0emukokdvaf wG jzpfygw,f/
tbdocFg&-qdkwm t,lonf;tpGJeJY tifeJYtm;eJY vGeu f sL;ap
wJY apwemudk ac:jcif; jzpfygw,f/ 'gudyk J ]uH}-vdYk ac:ygao;w,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


234 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

um,-0pD-raemqdkwm odNyD;jzpfygw,f/ udk,-f EIw-f pdwf


jzpfygw,f/ onft*FgawGeJY ajymqdk? jyKrl? aexdkiw f mawGyJ jzpfyg
w,f/ tbdocFg&-qdkwm ½dk;½dk;ajymqdkjyKrlaexdkiw f m r[kwaf wmYbJ
tpGwJ pfckckukd t,lonf;NyD; onftpGu J krd vTwb
f J onftpGu J kd tao
qkyu f kid Nf yD; onftjrifeYJ ajymqdkjyKrlaexdkiw f mudk qdkjcif; jzpfygw,f/

umr-qdkwm rde;f ra,musmf ;wdkY&JUESpOf D;om;&JU zdkrudpövkdY t


odrsm;aeMuygw,f/ 'g-orkwt d jrif jzpfygw,f/ "r®tjrifrmS umr-
qdkwm tqif;? toH? teHY? t&om? txdtawGUtm½kHawGukd BudKuf-
rBudKufeJY wkHYjyefqufqHjcif;udk qdkwmyg/ onfvkdBudKuf-rBudKufeJY
qufqHwJYtcg tm½kHawG[m vIy&f Sm;&Sio f efvmygw,f/ onftcg
tm&kHawG[m *kPft&nftaoG;awG ay:vmygw,f/ 'gomvsif
]umr}-jzpfygw,f/ onf *kPt f &nftaoG;udk ]umr*kP}f -ac:&yg
w,f/

BudKuf-rBudKuftjrifeJY qufqHwmudk ]umrtjrif}-ac:&yg


w,f/ ajym&vsif taumifvkdu?f j'yfx f nftvdkuf tay:,HukdjrifwJY
tjrif jzpfygw,f/ tqif;udjk rifwmyg/ tcsi;f udjk rifwm r[kwyf gbl;/
Oyrmajym&vsif opfyifBuD;wpfyif&UJ tjyifyef;ykeH YJ tacguftayG;awG
udk jrifNyD;? tESpu
f kd rjrifwyYJ kpH rH sKd ; jzpfygw,f/ onftjrifeYJ vGeu
f sL;
wJYajymjyKaewmudk umrtbdocFg&-vdkY ac:wmyg/ wdkwkdqkd&vsif
umrocFg& jzpfygw,f/ onftjrif[m ouf&jdS zpfap? oufrjYJ zpfap

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 235

tjyifyef;tjrif tm½kHawGukd t"duxm;wmqdkawmY A[d'¨tm½kHukd


y"mexm;wJYtjrif jzpfygw,f/

½ly-qdwk m umrudk tjypfjrifNyD;? onftm½kaH wGaMumifY pdwyf yk f


pdw, f w
k af wG ay:&w,f/ onfpw d af MumifY BudKu-f rBudKuf jzpf&w,f-
qdkNyD; umrtm½kHawGukd rqufqHrad tmif pdwx f ed ;f csKyfwJYtjrif jzpf
ygw,f/ Cmem'dwå,-vdkY ygVdvkd ac:wJY teHY?t&om? txdtawGU
awGukd OD;aESmufonmrSm ae&may;rxm;bJ? y,f&cufwJY tqif;eJY
toHukyd J OD;aESmufonmxJrmS omrefav;yJ ae&may;xm;wJo Y abm
jzpfygw,f/ ½kyt f m½kHwpfckwnf;ay:rSm pdwu f kd rvIyrf &Sm;atmif
zdESyd f csKyfaESmifxm;NyD; pdwtf &nftaoG;wufatmif vkyw f JYtjrif
jzpfygw,f/

onftjrif[m vlukd ½kyef mrfeJYjrifvkdjrif? "mwfeJY jrifvkdjrif?


tpdwef JY jrifjcif;jzpfygw,f/ tjcm;ypön;f OpömawGukdvnf; tvm;wl
tpdwef JY jrifwJYtjrif[m ]½lytjrif}-yJ jzpfygw,f/ onftjrifeJY
vGeuf sL;wJaY jymjyKaeorQ[m ½lytbdocFg&csn;f jzpfygw,f/ wdkwkd
qdkvsif ½lyocFg& jzpfygw,f/

onf ½lyocFg&[m tm½kHawGukd todtrSwrf jyKwJYtwGuf


onmrJYvmwmjzpfvkdY vdkupf m;wmrsm;vmvsif tarYBuD;vmygw,f/
'gudk pmeJY ]onm0d&m*}-ac:ygw,f/ rSwÓ f Pf onmudk MuOfyg

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


236 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

w,f/ ]umrudktOD;rlNyD;y,fwm jzpfwt YJ wGuf ]umronm0d&m*}-


jzpfygw,f/ onfyk*Kd¾ vfrsm;[m ½kyu
f kyd J tOD;rlygw,f/ &kyu
f kd y"me
xm;wJY ]½ky0f g'D}-rsm; jzpfygw,f/

'gaMumifY ½lyocFg&[m umrudk onm0d&m*jyKNyD; qefu Y siyf g


w,f/ ouf&jdS zpfap? oufrjYJ zpfap twGi;f bufukd EIu
d Ef u
dI cf RwfcRwf
tao;pdwjf rifwJYtwGuf tZÑwåwl½ljyKwJY tjrifvnf; jzpfygw,f/

t½ly-qdkwm tmaeÚÆeJY twlwlygyJ/ ½kyt f m½kHig;yg;aMumifY


'ku©jzpf&w,f? ½kyaf wG[m jzpf-csKyfoabm&Sw d ,f/ wu,f&Sw d m
r[kwb f ;l / jzpfNyD; ysuaf ewJo
Y abmawGyg/ pdwuf onmay;aevdo Yk m
&Sad ewJYoabmyg/ ]avmurSm bmrSr&Sb d l; qdkwmyJ t&Sw d &m;}-vdkY
vl tp&Sw d JY ouf&rSd sm;eJYwuG eJYwuG ypön;f Opömtp&Sw
d JY oufrJYrsm;
tm;vkH;udkyg r&S'd óe-eJY jrifwJYtjrif jzpfygw,f/

onftjrif[m umrtjrifukad &m? ½lytjrifukyd g ]r&S'd óe}


eJY qefYusijf cif; jzpfygw,f/ txl;ojzifY &kyt f m½kHukd ]'óe}-eJY
azsmufypfjcif;om jzpfygw,f/ ½kkyrf JY-jzpfvkYd ]t½ly=½kyrf &S}d -vdkY
ac:ygw,f/ ½kyfudk y"mexm;NyD; y,fwmjzpfwJYtwGuf 'gudk
]½ly0d&m*]-ac:&ygw,f/ ½kyu f kdMuOfNyD; emrfeJYyJaewm jzpfygw,f/

onftjrifeJY vGeu
f sL;wJY ajymjyKaewmudk t½lytbdocFg&

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 237

ac:ygw,f/ wdkwkq d kv
d siaf wmY t½lyocFg& jzpfygw,f/ onf t½ly
tjrif[m emrfukyd J OD;pm;ay; y"mexm;ygw,f/ 'gaMumifY ]emrf0g'D}
jzpfygw,f/ ouf&jdS zpfap? oufrjYJ zpfap jzpfNyD;ysu&f r,fvkYd twGi;f
tZÑwåoEÅmefukd tm½kHjyKNyD; azsmufypfwJYtjrif jzpfygw,f/

]ocFg&}-udk ,aeYAk'b ¨ momrsm;u ]uH}-vdkY t& aumufMu


ygw,f/ onfut H &aumufuv kd nf; tbdocFg&-vdYk t&aumufwm
rSeaf yrJY wu,fy,f&rnfh tbdocFg&&JUjzpfaMumif; ]udavom}-
udk ry,fbJ? tbdocFg&&JUwnf&m ]vl}-udk zsuyf pfazsmufypfNyD;?
'ku©ukd y&rw¬ a0'em'ku©buf ,lomG ;MuvdkY t&d,opöm&JU 'ku©ppf
aysmuf&wm jzpfaMumif;? Ak'¨&JUuHtppfeJY 0dyguftppfawG aysmuf&
aMumif; ,aeY oyÜL&doq&maumif;eJaY wGUrS usaemf odvm&jcif;jzpfyg
w,f/
(1362ckEpS u
f srS usaemf&UJ q&mBuD;rsm; ½Si;f jyvdkY Oyg'geu©Em¨
udk usaemfa&;a&; oabmaygufrjd cif; jzpfygw,f)/

40/ ,aeYw&m;tm;xkwaf eMuwm t½IcHrSe&f JUvm;

'gudk usaemfwkYd 0dyóem vky&f yfawGeYJ a0zefppd pforI jyKMu


rSm jzpfygw,f/
usaemf w&m;½IrSwzf l;wmeJY ajymygYr,f/ taMumif;u onfY
jyif usaemfrodwJY w&m;enf;awG &Sad evdkY jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


238 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

usaemfwkdY w&m;tm;xkwaf wmY t½IcHtm½kHtjzpf vl&JUtpdwf


tydki;f jzpfwYJ 0ifav-xGuaf veJY cE¨mudk,af y:rSm ½So
d rQ tpdwtf pdwf
tm;vk;H awG? &yfxkid af vsmif;oGm; £&d,mykwaf wG? cHpm;awG;BuHaqmif
&ef ponftm;vkH;&JU jzpfykHysuyf kHawGukd ½IMu&ygw,f/

"r®mEkyóem qdkygpdkY/ onfxJrSm um,mEkyóem? a0'em


Ekyóem? pdwåmEkyóem tuket f pkH ygoGm;NyD/ ydeaf zmif;a&m? &SL
½Iu
d af &m? auG;w,f-qefYw,fa&m?wdk;wm vIyw f ma&m? ylwm at;
wma&m? ½SL;&SaJ wGa&m--pwmawG tuket f pkH yg0ifomG ;NyD jzpfygw,f/

''gaMumifY onftm½kHawG[m-
]'ku©tm½kHtppfaum [kw&f JUvm;¿
vky'f ku©BuD;rsm; jzpfaeavovm;¿
vky'f ku©qkwd m a0'em'ku© r[kwyf gvm;¿
onf'ku©[m wu,f 'ku©t&d,opöm xdkuyf g&JUvm;¿
bk&m;oQifu vl(twå)udk 'ku©vkdY a[mcJYygovm;¿
vl&JUtpdwt f ydki;f jzpfwJY usaemfwkdY t½IcHtm½Hktjzpf ½IaewJY
yx0D?awaaZm?0ga,m-pwJY tpdwt f pdwaf wG[m b,f ork',
udavom taMumif;aMumifY jzpf&wmygvJ¿
ouf&rSd Sma&m oufrJYawGrSmyg 'gawG ½Sad eMuwmyJ/ 'gawG
a&m b,fork',wPSm taMumif;cHvkdY jzpfvm&wmvJ¿-vdkY
usaemf tawG;aygufvmygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 239

onfork',jzpfwJY wPSmudk y,fEkdiyf grS 'ku©uvGwrf Sm


jzpfaMumif;? wPSmr[kww f mudk wPSmork',vdkY txifrmS ;y,fvsif
'ku©uvGww f JYcsr;f om r&bJ 'ku©xJrSm 'ku©xyfykd; jzpfaer,fqkdwJY
taMumif; usaemfawG;rdjyefygw,f/

onfrmS bk&m;oQiu f ]'kut


© ppf}-udk t½Icx
H m;NyD; vu©Pm
wif okH;oyf½IyGm;vdkY oHa0*ÓPfxufoefNyD; NiD;aiGUysi;f rke;f vmwJY
tcg onf'ku©jzpfaMumif; udavomawGukd y,fowfckdi;f wmvdkY us
aemfox
d m;&jyefygw,f/

vlukdt½IcHxm;vsif vlxJu "mwfoabmawG rGrG½G½GawGUNyD;


onf"mwfoabmawG&JU jzpfcsKyfawGUNyD;? onf"mwfoabmawGukdyJ
ysi;f rke;f NiD;aiGUrSmyJ jzpfygw,f/ onfawmY b,frSmvJ y,fp&mjzpfwJY
'ku©taMumif;jzpfwJY wPSmork',/ onftaMumif;jzpfwJU wPSm
ork',udk y,fEkdiyf grS 'ku©ead &m" jzpfvkdY at;Nidr;f csr;f omrIukd OD;
qdkurf Sm r[kwyf gvm;¿vdkY usaemfjrifvmygw,f/

ckawmY "mwfoabmawG&JU taMumif;wPSmork', qdkwm


taMumif;rSef r[kwb f J pdwx
f Juae owfrSwv f kduw f JY taMumif;
awGukd owfaeawmY okcr&bJ 'kux © rJ mS yJ 0Jvn
S aYf eMuwm jzpfw,f
vdkY tjrif&Si;f vmygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


240 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

onft½Icx H m;wJY vlcY E¨mud,


k q
f w
kd YJ ½kyf jzpfaMumif;udk ]Owke?D
*E¨aAÁm? oH0gaom taMumif;ok;H csuaf MumifY tarY0rf;xJrmS y#doaE¨
aeNyD; xrif;-rkepYf wJY tm[m&aMumifY BuD;xGm;vm&w,f}-vdkY rZÑrd
edum,f? r[mwPSmocF,okwrf Sm bk&m;oQif twdtus tus,f
w0ifY a[mxm;ygw,f/

'gaMumifY tararG;wJY onfvlYcE¨m[m b,f wPSmudav


om wdku&f ku
d t
f aMumif;aMumifrY S jzpfwm r[kww f m xif&mS ;ygw,f/
bk&m;oQif&JU vlYcE¨m jzpfay:jcif;taMumif;jzpfwJY onftjrif
[m ,aeY aq;odyÜHeJYvnf; rqefYusib f J uGuw
f u d saeygw,f/ oE´d
|du"r®? tumvdu"r® jzpfygw,f/

'gaMumifY vleJYvlYtpdwtf ydki;f jzpfwJY 0ifavxGuaf veJY cE¨m


udk,af y:rSm ½So
d rQ tpdwt f pdwf tm;vkH;awG? &yfxkdiaf vsmif;oGm;
£&d,mykw?f cHpm;awG;BuHaqmif&ef ponfawG[m tararG;vdkY &wJY
tjzpfawG jzpfaMumif; od&rSm jzpfygw,f/

'gaMumifY 'gawG[m tpGJuad vom ork',aMumifYjzpfwJY


]'kut
© &d, opöm}xdu k w
f YJ ud,
k ?f EIw?f ESv;Hk vGeuf sL;rI(tbdocFg&)tpkpk
awG r[kwaf Mumif; xif&Sm;vSygw,f/
pm½Iorl sm;taeeJY onfae&mrSm tcsed , f Nl yD; apYapYpyfpyf a0zef
qifjcifMuzdkY vdktyfr,f jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 241

bk&m;oQifY w&m;awmfawGukd avYvmvsif rormwJY udk,f


EIwEf v
S ;kH jzpfwYJ uHo;kH yg;udk or®matmif enf;trsKd ;rsKd ;eJY wefqmqifNyD;
a[mwmcsn;f awGU&rSm jzpfygw,f/

om;awmf &m[kvomraPudkawmif vdrrf ajymzdkY? udk,Ef Iwf


ESvkH; or®mzdkY/ olqif;&JaprnfY tajymtjyKtae/ udk,q f if;&JaprnfY
tajymtjyKtae? ESpOf D;vkH; qif;&JaprnfY tajym tjyKtaeawGukd
a&SmifMuOfNyD;? ESpOf D;vkH;csr;f omaprnfY or®mwJY tajymtjyKtaeawG
udk usiyYf mG ;zdkY plV&m[kavm0g'okwef YJ tjcm;aom w&m;awmfawGrmS
oGeof ifqkH;rwmudk awGU&rSm jzpfygw,f/

bk&mYw&m;awGtm;vkH;rSm onfvkd a[majym nTeMf um;wm


awGcsn;f usaemf zwf½IavYvm awGU&Scd JY&ygw,f/
'gaMumifY usaemftjrifwpfck xdk;azmufojd rifvkduyf gw,f-
]rormwm 'ku©? or®mwm okc}?
]rormol[m te&d,? or®molom t&d,}-
vdkY jzpfygw,f/
'gudk aow¬Kcs&vsi]f
]or®m&JU qefYusib
f uf[m rorm=rdpäm?
f uf[m or®m}/
rorm=rdpäm&JU qefYusib

wpfrsKd ; ajym&vsi-f

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


242 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

]w&m;qdkwm rdpäm&JU qefYusibf uf?


rdpämqdkwm w&m;&JUqefu
Y sib f uf}-vdkY jrifrw
d t
YJ cg oyÜL&do
olawmfaumif;u ]w&m;qdkwm rw&m;&JUqefYusib f uf}-vdkY ajymcJw
Y m
udk em;vnfoGm;vdkY usaemf 0rf;ajrmuf0rf;om jzpfcJY&ygw,f/

pm½Iolrsm;cifAsm-
onfvkdqkdawmY-
f uf}-qdkwm
]w&m;qdkwm rw&m;&JUqefYusib
vufcHEkdiMf uNyDvm;¿

'gaMumifY vleJYvlYtpdwtf ydki;f jzpfwJY 0ifavxGuaf veJY cE¨m


udk,rf Sm ½So
d rQ tpdwt f pdwf tm;vkH;awG? &yfxkdiaf vsmif;oGm; tp
½Sw
d mawGukd t½IctH m½kx
H m; ½Ivsif 'gawGysuw f mukyd J jrifNyD; 'gawG&UJ
vu©PmjzpfwJY tedpöeJYtewå obm0vu©PmawGukdyJ jrifygYr,f/
'ku©vu©PmuawmY b,fvkdrS rxifEkdiyf gbl;/

bmYaMumifY 'ku©rxif&wmvJ¿ pdppfMunfYvsi-f


y&rwfvu©Pmu jzpf-wnf-ysu?f y&rwfu pkpnf;xm;wJY
orkwv d kdYac:&wJY ynwfjzpfwJY ouf&So
d ufrJYawGvnf; jzpf-wnf-
ysuyf J jzpfygw,f/ ynwfawGu y&rwfawGpkxm;wJY orkww d &m;
jzpfawmY jzpf-wnf-ysuf jzpfayrJY ]wnf}-wmu y&rwfxuf
ydk&SnMf umrSm jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 243

vlYcE¨mrSm y&rwfw&m;awG jzpf-ysu?f jzpf-ysuef JY jzpfcsKyfae


vdko
Y m arG;uif;p vlrr,fuav;uae av;bufwmG ;-rwfwyf&yf-
vrf;avQmuf-wpfESpf&G,fuae-vli,f-vl&G,f-vlvwf-vlBuD;-
vltkd--ponf wajz;ajz; BuD;xGm;NyD; vl&mol&m 0if&wm[m 'ku©
vm;¿ okcvm;¿ 'ku©qkdvsif 'ku©u b,fvkdjzpfwmvJ¿

y&rwfu qdkygw,f/ ]'ku©Hb,a|e=jzpfysuaf b;u ESyd f


pufvkdY ]'ku©}/ jzpfysuaf b;u b,fvkd ESyd pf ufvkdYvJ/ ckwifu us
aemfajymcJYovdk arG;uif;pae wajz;ajz;BuD;xGm;vmwm y&rwfawG
jzpfysuaf y;vdo
Yk m jzpfygw,f/ y&rwfw&m;awGom jzpfysurf ay;vsif
arG;uif;puae arG;uif;prSmyJ &Sad er,f/ b,fvkrd S av;bufaxmuf
tjzpfawmif a&mufrvmEdkiyf gbl;/

'gaMumifY y&rwf jzpfysu[f m rESyd pf ufygbl;/ 'kur© jzpfap


ygbl;/ 'gaMumifY y&rwfjzpfysu[ f m vlukrd ESyd pf ufwtYJ jyif BuD;yGm;
aMumif; csr;f omaMumif;awmif ay;wm odEkdiyf gw,f/ onfvkdyJ
i,f&muae BuD;? BuD;&muae tdk? tdk&muae aowJY orkwjd zpfysuf
[mvnf; vlukdEySd pf ufwm r[kwb f J &ifYusurf I? BuD;xGm;rI? BuD;yGm;
csr;f omrIukdawmif jzpfapwmudk odEkdirf Sm jzpfygw,f/

onfx Y uf&iS ;f atmif Oyrmwpfck xyfMunf&Y atmif/ vQyfppf


rD;r&Sw
d ke;f u usaemfwkdY za,mif;wdki?f qDrD;? unifqDrD;wdkiw
f kdYukd

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


244 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

tm;udk;Mu&w,f/ za,mif;wdkif qdkygpdkY/ za,mif;wdkix f JrSm y&rwf


jzpfwJY yx0D(rmEkoabm)? tmayg(zGJU,kdoabm)? awaZm(ylat;
oabm)? 0ga,m(vIyaf xmufoabm)awG zGJUpnf;yg0ifvsuf &Syd g
w,f/ onfyx0D-pwmawG[m onfza,mif;wdki?f qD? unifwkdif
wdrkY mS jzpf-csKyf?jzpf-csKyfeYJ tqufrjywf jzpfcsKyfaeMuygw,f/ onfvkd
rS jzpfcsKyf-jzpfcsKyf &Srd aevsif za,mif;wdkif jzpfrvmygbl;/ tvm;wl
qD? unifqDwkdiaf wG jzpfrvmygbl;/

arSmifrkduaf ecsed rf Sm za,mif;wdki?f qD? unifqDwkdiaf wGukd


rD;xGe;f n§Nd yD qdkygpdkY/
za,mif;wdki[ f m jzpfcsKyf-jzpfcsKyfeYJ tvif;a&mifay;&if;eJY w
ajz;ajz; wdkvmygw,f/ aemufza,mif;wdki&f JU wnf&S&d rnfY yrmP
vnf;ukeaf &m vk;H 0csKyfNidr;f oGm;ygw,f/ 'g orkwd jzpfcsKyfoabmyg/

qDrD;a&m? unifqDrD;wdkiaf &m onfoabmyJ jzpfygw,f/


jzpfcsKyf-jzpfcsKyfeYJ wajz;ajz;ukecf rf;&if; ]tvif;a&mif}-wnf;[laom
tusKd ;udk ay;aeygw,f/ onftvif;a&mifu vlukd tusKd ;jyKaeyg
w,f/ onfrD;wdkiaf wG rD;rvif;rS vl'ku©a&mufygYr,f/ 'gaMumifY
y&rwf jzpfysuaf &m orkwjd zpfysuyf g vlukd b,fvkrd S ab;rjyKygbl;/
ab;jzpfapwmvnf; r[kwyf gbl;/ vlukd tusKd ;awmif jyKaewmudk
rdru
d kd,w f kdif xif&Sm;pGmjrif&rSm jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 245

ab;jyKwmu za,mif;wdkif rD;vif;ae&mae taMumif;wpf


ckckaMumifY [kwfueJrD;aooGm;wJY jzpf&yfyJ/ onfvdkr[kwfvsif
rD;xGe;f r&wJY jzpf&yfrsKd ;yJ/ onfysupf ;D rIomvsif jzpfqqJ rJ mS ysupf ;D oGm;
wJY tysuf jzpfygw,f/ onfysupf ;D rItysu[ f m vif;aewJY okcuae
arSmifw'YJ kua© y;ygw,f/ rD;xGe;f r&wJt Y wGuf arSmifjcif;qdkwYJ 'kuu © kd
ay;aeygw,f/ 'grS ]'ku©}-tppf jzpfygw,f/
za,mif;wdki[ f m rD;vif;ay;&rnfY wm0ef0wå&m;jzpf
wJY olYvkyif ef; ysuuf Guof Gm;wm jzpfygw,f/ tJ'g
[m ]'ku©}-ygyJ/ bm'ku©vJqkdvsif ]uH'ku©}yg/

za,mif;wdkix f JygwJY y&rwfjzpfysuef JY rD;avmifqJ orkwd


jzpfysuaf wG[m vlukd 'ku©ray;ygbl;/ jzpfqJqJrSm ysupf D;oGm;wJY
za,mif;wdki&f JU olY0wå&m;rxrf;aqmifjcif;-qdkwJY ]0wå&m;tysu}f -
uom vlukd 'ku©ay;wmtrSef jzpfygw,f/

tvm;wl za,mif;wdki[ f m olY&Sw


d JYyrmP twdki;f t&Snf
ukeo
f Gm;wJY tysu[ f m 'ku©r[kwyf gbl;/ wpfwkdiu f kev
f sif aemuf
wpfwkdixf Ge;f Edkiyf gw,f/ olYvkyif ef;udpö olcsKyfaysmufwJYtxd xrf;
aqmifomG ;wmjzpfvkYd 'kur© jyKonfjY yif aus;Zl;awmif wifoifyY gao;
w,f/
onfvykd gyJ/ vlrmS vnf; onftwdik ;f jzpfygw,f/ vlu Y zkd UJG pnf
xm;wJY y&rwf jzpfysu[ f mvnf; vlukd ab;rjzpfapbJ BuD;yGm;aMumif;

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


246 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

tusKd ;awmif ay;ygw,f/ tvm;wl wajz;ajz;BuD;&ifv


Y mwJ orkwd
jzpfysu[f mvnf; vlukd 'ku©ray;ygbl;/ vl&mol&m0ifwJY tusKd ;udk
awmif ay;ygao;w,f/

'gaMumifY vl&JU zGJYpnf;jzpfwnfrI yrmPukeq f kH;vdkY vlaowJY


tjzpf[m za,mif;wdkif olYyrmPukev f kdY csKyfNidr;f oGm;wmeJY twlwl
ygyJ/ 'ku© r[kwyf gbl;/
'gayrJY touf&Siaf eqJrSm ]vlY0wå&m; ysuu f Guw f JY
tjzpfuawmY ]'ku©}tppfjzpfygw,f/ vlY0wå&m;ysuf
uGuw f JYtwGuf udk,v f nf;'ku©jzpf&ygw,f/ udk,ef JY
qufqH&wJY olawGukdvnf; 'ku©a&mufapygw,f/
ESpOf D;vkH;udkvnf; 'ku©jzpfapygw,f/ onf 'ku©[m
bk&m;oQif today;vdkwJY ]'ku©tppf} jzpfygw,f/
onf'ku© jzpf&jcif;[m vl&JU0wå&m;ysuu f Gujf cif; qdk
wJY vlYukd,Ef IwEf SvkH; azmufjyefjcif;aMumifY jzpf&wJY
twGuf ]uH'ku©}- jzpfygw,f/ 'gaMumifY ]uH'ku©}-
uawmY vlukd ab;jzpfapwm trSeyf J/ 'ku©jzpfapwm
t[kwyf gyJ/
'gaMumifY ]0wå aba' 'kuú&H}?wpfrsKd ;qdk&vsif ]0wå aba'
'kuú#H}-vdkY bk&m;oQif qdkxm;ygw,f/ ]0wå&m;ysuu f Guwf m 'ku©y}J ?
wpfenf;tm;jzifY ]0wå&m;ysuw f m rjzpfoifYwJY vky&f yfy}J -vdkY t"dygÜ ,f
&ygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 247

'gaMumifY-
]'ku©}-qdkwm ]tpGJonf;udavomaMumifY jyKrdrSm;wJY
vlY0wå&m;udk ysuu f Guaf pwJY tpGe;f jzpfwJY rSm;,Gi;f
vGeuf sL;wJY tajymtjyKtae vky&f yfuHeJY tusKd ;jzpf
&yfawG}-vdkY t"dyÜg,f&rSm jzpfygw,f/

'gaMumifY vl&UJ y&rwfw&m;eJY orkww d &m; jzpf-ysuaf wG[m


vlukd rESyd pf ufygbl;/ 'gaMumifY ]'ku©t&d,opöm}-rxdkuyf gbl;/
oufrJYawG&JU y&rwfw&m;eJY orkww d &m; jzpfysuaf wG[mvnf;
vlukd ab;rjzpfapwJYtjyif tusKd ;awmifjyKaewm xif&Sm;vdkY onf
jzpfysuaf wG[m 'kur© [kwyf gbl;/ BuD;yGm;csr;f omrIawmif jzpfapw,f
vdkY usaemfwkdY pdppfawGU&S&d w,f r[kwyf gvm;/

pm½IolwkdY onfwifjycsuu f kd aoaocsmcsm pOf;pm;qifjcif


MuzdkY ajymvdkygw,f/ olrsm;ajymwdki;f jzpfysu[f m 'ku-© vdkY vkyrf ae
apcsiyf gbl;/ aoaocsmcsm pdppfa0zefNyD;rSom t&d,mwdkY ydki;f jcm;
odtyfNyD;?]r*f}eJYy,fowfEkdirf Som tNrJrSeaf ewJY wu,fY]'ku©}-vdkY
odMu&rSm jzpfygw,f/ r*fuom 'ku©ukd y,fEkdiyf gw,f/

'gaMumifY onfy&rwfjzpfysu?f orkwjd zpfysu[


f m 'ku©-
vdkY jrifwJYtjrif[m t&d,mjzpfapwJY r*¾ix
f kduw
f JY or®m'd|v
d m;¿

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


248 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

vl&JUy&rwfeJYorkwd jzpfysuaf wGukd jrifaevsif vlYukd,Ef Iwf


ESvkH; taumif;-tqdk;udk b,fvkdoEd kdiyf govJ¿
or®mwm-rormwm b,fvkdvkyf cGJjcm;odEkdiyf govJ¿

onfar;cGe;f udk y&rwfynm&Siaf wG? orkwyd nm&Siaf wG ajz&


cufaerSm jzpfygw,f/ onf y&rwf½kyef mrf tpdwpf w d af wG[m vl
wdik ;f rSmwif ruygbl;? wd&pämefwikd ;f rSmvnf; ygygw,f/ oufryYJ pön;f
wdki;f rSmvnf; ½kytf pdwaf wG jzpfysuaf eMuygw,f/ 'gaMumifY-

onftpdwaf wG&JU jzpfysutf jrifeJY udk,af umifBuD;&JU


arG;puae-BuD;vm? BuD;&muae-tdk? tdk&muae-
aoqdkwJY orkwjd zpfysut
f jrifawG[m vlukd ]or®m-
rormeJY y@dw-Amv}-vdkY cGJjcm;ay;Edkiwf JYtod jzpf
apygovm;¿vdkY tar;xGuv f mygw,f/
tpdwt f jzpftysuf awGukdom odaewJYolukd udk,Ef IwEf SvkH;
pwJY uHo;kH yg;aumif;oltjzpf uvsmPrdwå? 'gudkrodou l udk,Ef wI f
ESvkH; uHokH;yg; qdk;oltjzpf tE¨AmvvdkY ajymEdkiyf govm;¿

]tpGJonf;udavomaMumifY udk,Ef IwEf SvkH; uHokH;yg;


&JU vGeu
f sL;rI uHqkd;uHrSm;eJU onfuHqkd;uHrSm;aMumifY
jzpfwJY tjzpfawGukd odNyD; y,fEkdiof lrS y@dw (0g)
t&d,-yg/ rodol[m Amv(0g)te&d,}-vdkY

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 249

Amvy@dwokwt f p½Sw
d JY okwaf jrmufjrm;pGmrSm bk&m;oQif
a[mxm;wm awGU&rSmjzpfygw,f/

'gaMumifY aoaocsmcsm pOf;pm;Munfhav vleJYvlYtpdwt f


ydki;f jzpfwJY 0ifavxGuaf veJY cE¨mudk,af y:rSm ½So
d rQ tpdwt f pdwf
tm;vkH;awG? &yfxkdiaf vsmif;oGm; tp½Sw d mudk t½IcHxm;½Iav obm
0w&m;&JU tysuu f ko
d m awGU&avjzpfNyD; vlay:rSmjzpfwYJ udavom-
uH-0dygufawG txyfxyf &pfywfjzpfymG ;wJY ]0#f'u k t© ppf}-udk rawGU&
avqdkwm xif½Sm;vSygw,f/

bmjzpfvkv Yd q
J kv
d sif onftm½kw
H pfckxrJ mS yJ olpY w
d f epf0ifae
avawmY usew f JYtm½kHawGrSm onmr&Sad wmYvkdY aumif;usKd ;-qdk;jypf
rcGjJ cm;Edkiaf tmif todÓPfwk;H oGm;vdkY jzpfygw,f/ olumronmawG
udk &GHUvkdY y,fwmeJYtrQ tm&kHawGqDu a0;oxufa0;&ma&mufvkdY
tm&kaH wGuko d w
d YJ todÓPf wk;H oxufwk;H oGm;NyD;? tarYBuD;oxuf
BuD;vmwmvdkY qdkvkdygw,f/

'gaMumifY vlYcE¨mudk,&f JU tpdwt f pdwaf wGukd t½IcHxm;NyD;


'gawG&JUjzpfcsKyf jrifatmif tm;xkwaf ewm[m 'ku©t&d,opöm&JU
]'ku©}-udk rodapwJYtjyif udk,pf w d yf ifyef; qif;&Japjcif; ]'ku©}-
xJukyd J ac:oGm;wmjzpfvkYd t½IcrH mS ; ½IaeMuNyDqkw d m odzkYd vdktyfaeNyD
jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


250 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

41/ tpGJOyg'geu©E¨monfomvsif ]'ku©}tppf

'gaMumifY bk&m;oQifu-
]t,lonf;tpGJ\ wnf&mjzpfwJY vl(yÚöu©E¨m)udk
]'ku©}-vdkY a[mwm r[kwb f J? tpGJuad vom t,l
onf;rIaMumifY vlrSmjzpfay:aewJY 0#fokH;yg; rjywf
vnfywf jzpfyGm;vdkY ay:vmwJY xif&Sm;wJUtjzpfowå
0g(0g) ya,m*aumif? vla,mifukdom Oyg'geu©E¨m
jzpfwJY ]'ku©}-vdkY
a[mwmjzpfaMumif; od&rSm jzpfygw,f/

'g-b,fvkdjzpfwmvJ¿
onf Oyg'geu©E¨mvdkY qdk&wJY vla,mif(0g) ya,m*vl[m
tpGJonf;udavomu cdki;f vdkY jzpfvm&wJY udk,Ef IwEf SvkH; rormrI
aMumifY jzpfvmwJYtjzpfawGom jzpfygw,f/
onfrormrItjzpfawGukd vluvkyw f m r[kwyf gbl;/
vlYtpdwt
f ydki;f awGuvnf; vkywf m r[kwyf gbl;/
vlu udavom&JU tokH;cscH? tcdki;f cH jzpfygw,f/

'gaMumifY rormrIawGeJY &pfywfaewJY jyK&yfeJYjzpf&yf jzpfwJY


ya,m*vl(0g)vla,mifjzpfwJY? wpfrsKd ;ajym&vsif rormaumifqkd
wJY Oyg'geu©Em¨ udk t½Icx
H m;½IrS onfrormaumif&UJ ysupf ;D ? qdk;0g;?

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 251

okH;r&wJY vu©PmawGukdjrifNyD; rormaumif&JUtjzpfukd tjypfjrif


vdkY ½GH½Smpufqkwf NiD;aiGUrke;f awmYrS rormwJYtjrifjzpfwJY udavom
udk,u f uGmrSm jzpfygw,f/

onfrormwm uGmrS or®mol t&d,m? y@dw jzpfrSmyg/


onftjrifomvsif te&d,-uae t&d,tjzpf ay;rSmjzpfygw,f/
onfvkd rormaumiftjzpfukd vlrmS jzpfwt YJ jzpf? wpfenf;ajym&vsif
vl&JUtajymtqdk-tjyKtrl-taetxdkif jzpfwJY vlYvIy&f Sm;rI uHokH;yg;
&JU aumif;usdK;-qdk;jypfawGudk jrifatmif MunfYEdkifwmomvsif
t&d,jzpfapwJY r*¾ix f kduw
f JY or®m'd|t
d rSef jzpfrSmyg/

pm½IolwkdYcifAsm?
onftjrif[m pm½Iolrsm;twGuf tjrifopf jzpfEkdiyf gw,f/
usaemfw
Y ke;f uvnf; oyÜL&doolawmfaumif;u &Si;f jywke;f u
vG,vf G,ef JY oabmraygufcJYygbl;/ tcsed af wmfawmf ,l&ygw,f/
b0tjrif&Si;f aeMuwJY usaemfYaus;Zl;&Sif q&mBuD;awGuawmY vG,f
vG,ef JY oabmaygufoGm;Muygw,f/
'gaMumifY rormwJYtjrif rdpäm'd|ad MumifY rormwJY tawG;
tBuH? tajym-tjyK-tae? BudK;pm;-Edk;Mum;-pdwx f m;awG[m vlu
vkyw
f m r[kwyf gbl;/ rormwJYuad vomu vkyv f kduw
f mom jzpf
ygw,f/ bmjzpfvkdUvJqkdawmY rormwJYtjrif rjzpfvsif 'gawG[m
wpfckrQ jzpfrvmvdkYygyJ/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


252 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

'gaMumifY tpGJuad vom ork',qdkwJY rormwJYtjrif jzpf


wmeJY onftjrifaMumifY vkycf siv f kdYvky?f vkyv
f kdY &? &vdkY xyfvkycf si?f
xyfvkycf siv
f kdY xyfvkyef JY taMumif;udkrSDNyD; tusKd ;jzpfygw,f/

onfrSm taMumif;wpfckaMumifY tusKd ;wpfckjzpfw,f ,lvkdY


r&ygbl;/ taMumif;aygif;ajrmufjrm;pGm qkHNyD;rS tusKd ;aygif;ajrmuf
jrm;pGm jzpf&ygw,f/odkaY omf ajym&vG,af tmif y"meuswt YJ aMumif;
wpfckeYJ y"meuswYJ tusKd ;wpfckukyd J aumufEkwaf jym&rSm jzpfygw,f/
'gaMumifY vkycf siwf mudk udavo? vkyw f mudk ur®? &&Sw d mudk
0dygu-trnfwyf&atmifyg/

txufu y#dpöorkyÜg'fjzpf&yfukd MunfYvsif udavoudk


taMumif;cHNyD; ur®jyK&y jf zpfygw,f/ 'gaMumifY onfur®-[m ud
avo&JU toGiaf jymif;yJ jzpfygw,f/ wzef onfjyK&yfur®[m t
aMumif;jzpfNyD; aemuftusKd ;&&Sw
d m 0dygujzpfygw,f/ 'gaMumifY onf
0dygu[mvnf; udavo&JU toGix f yfajymif;jcif; jzpfygw,f/ 'g
aMumifY 0dygutaMumif;cHjzpfay:vmwJt Y usKd ;=]&csiwf m[m} udav
otjzpf jyeftoGiaf jymif;oGm;ygw,f/ 'gayrJY onfuad vo[m
yXrudavomxuf tiftm;BuD;vmwJYuad vo jzpfvmygw,f/
'gaMumifY ur®tusKd ;&JU tusKd ;[m? ur®&UJ taMumif;jyefjzpfNyD;
rlvur® taMumif;&if;udk tiftm;ydkjr§iYfay;ygw,f/ taxmuftul
jyKygw,f/ 'gudk OyxrÇuoabmvdkY ajym&rSm jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 253

'gaMumifY onfjyK&yf-jzpf&yf-jyKcsi&f yfawG[m wpfckukdwpf


ck axmufqNyD; qufwkdurf &yfrem; vnfywf jzpfyGm;aeygw,f/
'gudk ]0#fvnfw,f}-ac:&ygw,f/ onf0#f[m t&Sed ef JY r&yfrem;
vnfywfvsif udavo&JUykHpH vlay:rSm xifxif&Sm;&Sm; ay:ygw,f/

'gudk uHt&dyv f kYv


d nf; ajymEdkiyf gw,f/ uH&ky?f uHowå0gvdkY
vnf; ajymEdkiyf gw,f/ bmjzpfvkdYvnf;qdkawmY uH[m udavom&JU
emrnf wpfrsKd ; jzpfvkdYygyJ/ wpfrsKd ;ajym&vsif uH[m udavo&JUom;
orD;rsKd ;quf jzpfvkdYygyJ/

onftjzpf[m vluajymqdk-jyKrl-aexdkiv
f Iy&f Sm;ayrJY vlu
vkyaf ewm r[kwyf gbl;/ ]udavomu toGit f rsKd ;rsKd ; ajymif;NyD;
vlay:rSm vmjzpfaewm jzpfygw,f/ onfvl[m vltppfr[kww f JY
ya,m*vl=vla,mif=rormaumifu vkyaf ejcif;omjzpfvkdY vlvkyf
wmr[kwb f l; ajym&jcif; jzpfygw,f//

Oyrmajym&vsif t½l;wpfa,muf pdwaf zmufNyD; vlwpf


a,mufukd owfvkduw f ,f qdkygpdkY/
owfol[m vlvm;¿ t½l;a&m*gvm;¿
onfol[m r½l;vsif vlukd owfrrd Smvm;¿
t½l;a&m*gaMumifY pdwrf azmufvsif owf0HYrSmwJYvm;¿
owfcsiaf ewJYya,m* uyfraevsif owf0HYrSmwJYvm;¿

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


254 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

'gudk pdppfMunfv Y sif t½l;a&m*gu pdwaf zmufjyefapNyD; vlukd


cdki;f vdkY t½l;uowfwmudk awGU&rSmyg/ 'gaMumifY vlowfw&m;cH[m
t½l;jzpfwYJ vlr[kwb f ?J pdwaf zmufjyefapwJY t½l;a&m*gyJ jzpfygw,f/
'gaMumifY ,aeYacwfrSm vlowfwJYt½l;udk axmifwGi;f tusO;f cswm
rsKd ; rvkyb f J t½l;a&m*gaysmufatmif ukocdki;f wmyJ w&m;olBuD;rsm;
u pD&ifcsuf csrSwaf vY &Sjd cif; jzpfygw,f/

tvm;wl udavom[m vlukd vlpw d uf ae t½l;pdwaf yguf


NyD; azmufjyefapwmjzpfvkdY bk&m;oQifu ]ykxkZÆaem Or®wåaum}-
vdkY oem;u½kPm jzpfjcif; jzpfygw,f/ onfvkd tpGo J nf;udavom
BuD;wJYtcg vl[m udavomu jrifapwJYtwdki;f udavom wdrf
ov’mzkH;NyD; trSeu
f kd trSet
f wdki;f rjrifawmYvkdY bk&m;oQifu ]tE¨
blawm t,H avmaum}-vdkY NiD;wGm;jcif; jzpfygw,f/

'gaMumifY tpGJonf; udavomaMumifY jzpfay:vmwJY tpGJ


ya,m*aumif vla,mif[m? vlr[kwyf gbl;/ vlrSm a&m*g vmuyf
ovdk? ya,m*yl;ovdk? ewf0ifovdk jzpfwmyg/ ayG;ESi;f clwv kYd kd vlay:
rSm vmwifaewJY acs;an§mjf zpfwYJ tyypön;f ? y&ypön;f (y&avmu)?
tewåypön;f (=vlr[kww f JYypön;f )awGyJ jzpfygw,f/

'gaMumifY 'gawG[m vlw&d pämefpwJY owå0g(owå)? vl-


&Si-f &[ef;pwJyY k*Kd¾ vf(yk*v
¾ )? rde;f r(£w¬)d ? a,musmf ;(yk&o
d )? touf

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 255

(ZD0)? ig(twå)ponf r[kww f ?YJ owå0gr[kw(f eowå)? yk*Kd¾ vrf [kwf


(eyk*¾v)? rde;f rr[kw(f e£w¬)d ? a,musmf ;r[kw(f eyk&o
d )? touf
r[kw(f eZD0)? tewå(vlr[kw)f awG jzpfygw,f/

vlr[kww f YJ tewåjzpfvkv
Yd nf; y&(wjcm;aomypön;f )? tC
(ql;aji§mifYozG,yf pön;f ) ponfawG jzpfygw,f/

'gaMumifY onftjzpfawG[m ]vl}-r[kw?f vl-wd&pämefpwJY


taumifyavmif owå0gawG r[kww f JYtwGuf ]owå0gaovsif
jzpf-rjzpfa&m? jzpfw,fr[kwf rjzpfw,fr[kwaf &m? wcsKd Ujzpf wcsKd U
rjzpfa&m} awG;xifp&m r½Syd gbl;/ onfvkd awG;xifp&mr&Sv d kdY t
wdw-f ypöKyÜe-f tem*wf arG;ao-arG;aob0awGeJY ywfoufNyD; oH
o,&Spd &m rvdkawmYbl; jzpfygw,f/

'gudk tbd"r®mur®|mef;ydik ;f rSmjywJY aomwmywård *fu y,fwYJ


okwåev
f m 0dpu d pd ämq,fYajcmufyg;eJY Munfhvsif ydk½Si;f ygr,f/
onf0pd u d pd ämq,fYajcmufyg;[m-
twdwb f 0 0dpu d pd äm5yg;?
ypöKyÜeb
f 0 0dpu d pd äm 6yg;?
tem*wfb0 0dpu d pd äm5yg;-jzpfygw,f/

onf0pd u
d pd ämq,fYajcmufyg;[m vlpwJYowå0gudk ]'ku©}-

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


256 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

vdYk orkwt
d jrifeYJ uwåm;ae&mxm;NyD; pOf;pm;vdo Yk m ,krH mS ;oHo,awG
yGm;ae&jcif; jzpfygw,f/ onf 0dpu d pd ämq,faY jcmufyg;udk tbd"r®m
tajccH r&So d lrsm;twGuf azmfjyygYr,f/

]twdwf}-udk jyefawG;NyD; ]ig-twdwb f 0awG jzpfzl;avo


vm;? ig-twdwrf Sm wu,fjzpfwm [kw&f JUvm;? ig-twdwrf Sm
jzpfcv
YJ sif b,ftrsKd ;ZmwfrmS jzpfcw YJ mvJ (vlvm;?ewfvm;?tyg,fbkH
om;awGvm;)? ig-twdwu f b0rSm b,fvkyd kHoP²mefeJY hjzpfcJYavo
vJ? ig-twdwb f 0rSm b,ftrsKd ;ZmwfrSm jzpfNyD; b,ftrsKd ;ZmwfrSm
jzpfbl;ygvdrYf?(vljzpfcJYvsif tJonfaemuf vlyJvm;? ewfyJvm;? t
yg,fbo kH m;awGyv J m;-qdkNyD; udk,jf zpfcaYJ vovm;-vdkY ]twdwb f 0}-
eJY ywfoufNyD; oHo,ig;csuf jzpfygw,f/
'grsKd ;yJ ]tem*wfb0}-eJY ywfoufNyD; twdwb f 0vdkyJ oHo
,ig;csuf jzpfygw,f/

tck ]vuf½v Sd lb0}eJY ywfoufNyD; tck jzpfaewm ig-[kwrf S


[kw&f JUvm;/ tckjzpfaewm ig-r[kwb f Jrsm; jzpfavovm;? igtck
vltppfyv J m;?ewfvm;?tyg,fbko H m;Zmwf wpfckckrsm; jzpfaeovm;?
ig-tck b,fyb kH ,fyef;eJY jzpfaewmvJ? ig-tck b,fb0u vmwm
ygvdrYf? ig-aemufb0rSm b,fvkd jzpfrSmygvdrYfqkdNyD; ypöKyÜeb f 0
0dpu
d pd ämajcmufyg;/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 257

umvokH;yg;rSm 0dpu d pd ämq,fYajcmufyg;/ 'gaMumifY vl?wd&


pämef-pwmawGukd ]'kub © 0}-awGtjzpf ,lxm;vsif udk,rYf mS oHo,
qdkwJY 0dpu
d pd ämq,fYajcmufyg;uawmY tenf;eJYtrsm; jzpfMuwmcsn;f
ygyJ/ 'gawG[m vltaumifaMumifY jzpfaewJY ra&r&mwJY tawG;awG
yg/ Za0Z0g todawGyg/ onfvkdawG;ae&muae tvsif b0-
b0awGwke;f u bmawGjzpfcw YJ m-vdkY ,kMH unfavmufatmif tajymus
wJYol awGUvsif csO;f uyfNyD; q&mwifawmYwmygyJ/

wu,fuawmY ]vl?wd&pämef}-pwJY taumifyavmifawG[m


orkwt d jrifeYJ vufawGUrsujf rif t&Sad wGygyJ/ 'gawG[m 'kut
© &d,
opömxdkufwJY ]'ku©tppf}-awG r[kwfygbl;/ cE¨mig;yg;ac:wJY
½kycf E¨meJY emrfcE¨mav;yg;&JU tpkta0;awGyJ jzpfygw,f/ ajym&vsif
cE¨mig;yg; tpkta0;awGyJ jzpfygonf/

onfcE¨mig;yg; tpkta0;udk tpGJeJYt,lonf;NyD; 'gawGukd


]r&Sb d ;l }-qdkNyD; rsupf rd w
dS f twif;vkyaf ewmurS ]'ku}© -jzpfygw,f/
t&Su
d kd r&Svd ky&f wm b,favmufcufygovJ¿
b,favmuf pdwyf ifyef;&ygovJ¿
b,favmuf tm;xkw&f ygovJ¿
rsuv f kH;av;rSw d Nf yD; r&Sv
d ky&f wm vG,o
f avmuf? rsuv f kH;
zGiYfMunfYvsif jrifae&-Mum;ae&awmY ]pdwef JY r&Sv d kyxf m;&wm} t
vum;ygyJ/ 'gaMumifY onftvky[ f m ]pdwåZtvky]f -yJ jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


258 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

42/ uHeJY0yd guf tquftpyftrSef

]'ku©}-jzpfykHtppfu onfvkdjzpfygw,f/
onfrSm ]'ku©}-t&aumufukd oabmaygufrS 'ku©jzpfykHukd
oabmaygufrSm jzpfygw,f/
]'ku}© -t&udk cHpm;rIqif;&Jwmudyk J t&aumufaeMuygw,f/
qdk;0g;wJYcHpm;rI 'ku©uawmY t&Sed u
f kev
f sif aysmufomG ;rSmyg/ a&m*g
'ku©qkdvsif a&m*gaysmufatmifukvkduw f meJY csr;f omoGm;rSm jzpfyg
w,f/

trSeu f ]uH'ku}© -om ]'kut © ppf}-jzpfygw,f/ r*feYJ ry,f


owfrcsi;f t&Sed af umif;aumif;eJY tNrJjzpfaewJY'ku© jzpfvkdY ]t&d,
opöm'ku© (0g) t&d,wdkYykdi;f jcm;odtyfwJY'ku©}-jzpfygw,f/
onfu'H kuu © kd pmeJt
Y eufaumufvsif ]'k+u&}-jzpfygw,f/
]'k}-u raumif;wm? ]u&}-u vkyw f m/ onfawmY ]'ku©}-qdk
wm ]uHtrIraumif;wm? vkyo f ifYwm rvkybf J rvkyo
f ifYwmvkyw f JY
vky&f yfeJYjzpf&yftrIawG}-vdkY teuf&ygw,f

'gaMumifY 'ku©t&[m-
]rvkyof ifYrvkyx
f kduw
f JY tajymtjyKtae awGaMumifY
&vmwJY jzpf&yfqkd;}awG[m}t&d,opömtjrif ]'ku©}
-yJ jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 259

yrmtm;jzifY-vlukd'ku©vkdYjrifwJY tpGJeJY vlukdaysmufatmif


zsuyf pf azsmufypfwJY orx? 0dyóemvkyif ef; vkyw f ,f qdkygpdkY/
onfol[m ]vlukd'ku©}-vdkYxifwJY t,lonf;tpGJu cdki;f wJYtwdki;f
trSeu f kd trSm;vky?f trSm;udktrSex
f ifNyD; orx-0dyóemudk udk,-f
EIw-f ESvkH; uHokH;yg;eJYvkyw
f m ½lytbdocFg&? t½lytbdocFg&rI
jyKwm r[kwyf gvm;¿
onfawmY onfjyK&yftusKd ; b,fawmYxifrvJ¿

onftrI[m psmeft*FgawGeJY jynfYpkHoGm;vsif aemifb0usrS


jA[®mawG jzpfrvm;¿ tckb0rSmyJ jA[®mawG csujf cif;jzpfrvm;¿
rd½kd;zvm Ak'¨bmomawGuawmY aoNyD; psmeft&Sed f rukerf S
jA[®mjY ynfrmS jA[®mjzpfr,f-ajymMuygw,f/ 'gudk pdppfMu&rSm jzpfyg
w,f/

onf ]uHeJY0yd guftquf}-udk bk&mYw&m;eJYtnD pdppfMuyg


r,f/ onfvkd rpdppfcif vlrSm todÓPfay:xGe;f ykHav; avYvmMu
ygOD;r,f/
usaemf arG;pupNyD; tartazeJY ywf0ef;usif rdbarmifzGm;
aqGrsKd ;om;csi;f rdwaf qGo*F[awGu oifray;vsif usaemf bm
todopfrS &rSm r[kwyf gbl;/ usaemfY arG;uif;pb0[m uGeyf sLwm
puf½kHu xkwv f kduw
f JY puf½kyt
f opfav; vdkyJ/ bmtcsutf vuf
rS roGi;f &ao;ygbl;/ usaemfYOD;aESmufu tvkyrf vkyaf o;ygbl;/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


260 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

obm0w&m;u usaemfYukd cE¨mudk,u f rcHEkdiw


f JY pl;pl;&S&S
cHpm;rI jzpfvmvsif cHpm;&wJt Y wdik ;f toHxu G yf gw,f/ usaemf wtJt Y YJ
jrnfwt YJ cg taruEdwYk ukd w
f mudk usaemfOY ;D aESmufrmS onmeJY odr;f xm;
vdkuyf gw,f/ tcsut f vufwpfck usaemfY OD;aESmufxJ a&mufomG ;NyD
jzpfygw,f/ 'gayrJY a0zefcjJG cm;tod usaemf r&ao;ygbl;/ OD;aESmuf
pufopfxu J kd &orQtcsut f vuf(Data)awGukd rSm;rSm;rSerf eS f usaemf
oGi;f cJYjcif; jzpfygw,f/

aemufykdi;f udk,Yrf Smqmaewm rajymwwfrqdkwwf? tcsuf


ray;wwfvkdY toHav;xGurf w d m tarEdkYwkduv
f kduwf JY twGuf 0rf;
jynfYoGm;wJYtcg usaemfYtmom ajyoGm;ygw,f/ onftcg qmvsif
idk&r,fqkdwJYtod roifay;aomfvnf; oifay;ouJYokdY usaemftod
&oGm;ygw,f/ usaemfY OD;aESmufpufu 'gudkrSwo f m;NyD; usaemfYt
odÓPfeJY vkyif ef;tpDtpOfy½dk*&rf(Programme)wpfck a&;vdkuNf yD
jzpfygw,f/

onfvkdrsKd ;yJ i,f&G,pf Of todr<u,fao;rD ywf0ef;usiu f


oifwma&m? udk,u f todpkaqmif;wma&meJY usaemfYOD;aESmufpuf
opfrSm tcsut f vufrsKd ;pkHeJY y½dk*&rfrsKd ;pkH a&maxG;aecJYygw,f/
wcgwav ywf0ef;usiu f roif&bJeYJ udk,OYf ;D aESmufonm
xJu tcsut f vufawGukd pkpnf;NyD; udk,Yyf ½dk*&rfukd,af &;NyD; vuf
awGUvkyMf unfYvkduw f JYtcg atmifjrifwmrsKd ;awGU&vsif usaemf udk,Yf

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 261

udk,u f kd ,kHMunfrI &So


d Gm;NyD;? ywf0ef;usiuf kd vdkvm;ESpo
f ufpGmeJY
wkHYjyefvmygw,f/ ratmifjrifbJ ywf0ef;usi&f JU txiftjrifao;
cH&vsif odrif ,fpwd af y:vmNyD; ywf0ef;usiuf kd rvdkwrmeJY wkjYH yefvm
ygw,f/

'g tpGaJ wG p&vmNcif; jzpfygw,f/ udk,t Yf vdkeYJ udkun


f v
D sif
BudKuw
f mjzpfNyD;? rudu
k n
f v
D sif rBudKuw
f m jzpfvmygw,f/ BudKuv f sif
BudKufwJY tajymtqdk tjyKtrl taetxdkif trlt&mawGeJY wkHYjyefyg
w,f/ rBudKufvsif rBudKufwJY tajymtqdk tjyKtrl taetxdkif
trlt&mawGeJY wkHYjyefygw,f/

onftcg usaemfrY mS tpGu


J av;awG 0ifvmygw,f/ aumif;
wJY tpGJa&m? raumif;wJY tpGJawGa&maygY/ onftpGJawGu usaemfY
OD;aESmufonmrSm tcdkit
f rmae&m,lNyD;wJYtcg zsuv
f kdY r&atmifbJ
taqmuftODu BuD;rm;vmwmrsKd ; &Sw d wfygw,f/

onf taetxm;rSm usaemf[m tpGJaMumifY t,lonf;rI


&vmygw,f/ onft,lonf; tpGJu cdki;f wJYtwdki;f usaemfu t
aumiftxnf azmfawmYwmygyJ/ onfawmY usaemfu tpGJonf;u
cdki;f wJt
Y wdki;f xyfcgrem;vkyaf wmY ]usaemfyY k[
H m tpGo
J nf;eJY wax
&mwnf; wlwJYykH}-ay:vmygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


262 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

onfykH[m usaemfY e*dkarG;uif;p puf½kyt f opfav; r[kwf


awmYbJ tpGJonf;u ykHoGi;f wnfaqmufxm;wJY ]tpGJpuf½kyyf kHopf
uav; xifxif&Sm;&Sm;} jzpfay:vmwm jzpfygw,f/ rlvvlay:rSm
tpGJpuf½kyo f pf vmxifjcif;jzpfvkdY onfpuf&ky[ f m rlvobm0 t
wkid ;f ouf0ifvIy&f Sm;aewJY ZD0&kyrf [kwyf gbl;/ tpGJu cvkwEf ySd w
f JY
twdki;f wdki;f vIy&f Sm;aewJYpuf&kyyf J jzpfygw,f/

onf tpGJonf;puf½kyo f pfuav;[m olYukdcvkwEf ySd af ewJY


oGi;f xm;wJY tcsutf vuftrSeef YJ wnfaqmufxm;wJY y½dk*&rfaumif;
jzpfvsif ]taumif;vIy&f mS ; wkjYH yefr}I -awG jzpfapygw,f/ oGi;f xm;
wJY tcsut f vufrmS ;vsif y½dk*&rfu rSm;NyD; ]tqdk;vIy&f mS ;wkjYH yefr}I -
awG jzpfapygw,f/

vlrmS onfvkd tpGaJ umif;puf½kyyf kaH wG? tpGq J k;d puf½kyyf kaH wG
[m ywf0ef;usit f aetxm;? udk,YfcH,lrItaetxm;? OD;aESmufu
wGucf surf Itaetxm;awGt& vlaumif;-vlqkd;awG jzpfaejcif; jzpf
ygw,f/ 'gaMumifY vltm;vkH;[m wcsed v f kH; aumif;raeMuygbl;/
wcsed vf kH;vnf; qdk;raeMuygbl;/ oGi;f xm;wJY tcsut f vufawGeJY
wnfaqmufxm;wJY y½dk*&rfawG tvkyv f kyw f t
YJ wdki;f aumif;wJt Y cg
&Sv
d kdu?f qdk;wJYtcg &Sv
d kduef JY jzpfygw,f/ aumif;wmrsm;vsif vl
aumif;? qdk;wmrsm;vsif vlqkd;-onfvkdyJ owfrSwx f m;Muygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 263

vl&UJ todÓPfjzpfpOfav;udk aqG;aEG;tNyD; ]uH}-eJY ]0dyguf}-


qufpyfykHukd qufvufaqG;aEG;rSm jzpfygw,f/
,aeYAk'¨bmom0ifrsm;&JU uHeJY0yd guf t,ltqudk txufrSm
usaemfwifjycJNY yD; jzpfygw,f/ tJonftqufu tvsib f 0uuHawG
aMumifY tckb0rSmcHpm;? tckb0uHawGaMumifY aemifb0awGrSmcHpm;
jzpfygw,f/ onfuHeJY0yd guftquf[m b0awGjcm;? umvawGjcm;
aevdkY oE´|d u
d "r® (rsuaf rSmufuk, d w
f kid rf odEkid yf gbl;)? tumvdu"r®
(tcsed t
f wdkut f pm; rcHEkdiyf gbl;)vdkYvnf; usaemf pdppfjyxm;cJYNyD
jzpfygw,f/ onf"r® ESpcf kr&Sv d sif usew f JY "r®*kP&f nfav;yg;[m
b,fvkdrS jynfYpkHEkdirf Smr[kwb f l; jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


264 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

tcef;(7)
w&m;*kP&f nfESiYf usaemf

43/ bk&mYw&m;udk wdki;f &rnfYpHaywH

'gaMumifY a&S;b0-ckb0-aemifb0 arG;aob0awGeJU uHeJY


0dyguftquf[m bk&mYw&m;r[kwb f l;-vdkY usaemfwkdY od&NyDjzpfyg
w,f/ onfrmS taMumif;qdkuv f kYd bk&mYw&m; rSe-f rrSef pdppfzkYd ]bk&mY
w&m;*kP&f nfajcmufck}-udk aqG;aEG;wifjyygYr,f/

onf*kP&f nfawG[m bk&mYw&m;rSmwif ruygbl;


urÇmay:rSm &S&d So d rQ ]trSew
f &m;}-qdkwmawGukd
wdki;f wmEkid w
f JY ]trSew
f &m;pHEIe;f }-jzpfygw,f/

onf*kP&f nf odkrY [kwf t&nftaoG;udk Ak'b ¨ mom0ifwkid ;f


odEkdiMf uygw,f/ w&m;*kPaf wmfajcmufyg; jzpfwJY ]oE´|d u d "r®?
tumvdu"r®? {[dyódu"r®? Moyae,su d "r®? ypöwåaH 0'dwAÁ 0dnl
[d"r®}-vdkY jzpfygw,f/
'gudk bk&m;&Scd k;d wkid ;f &Gwzf wfyal ZmfavY&MdS uygw,f/ t"dygÜ ,f
odwmvnf; ½Srd ,f? rodwmvnf; &Syd gr,f/ 'gukd bk&m;&Scd kd;wdki;f
&Gwzf kdYyJ tokH;csaeMuygw,f/ onfw&m;*kPaf wmfajcmufyg;[m
]bk&mYw&m;qdkwmwdki;f udk wdki;f &rnfYaywH}-vdkY rodMuygbl;/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 265

onfw&m;*kPfawmf ajcmufyg;eJYtnD udk,fYtajymtqdk?


udk,tYf jyKtrl? udk,tYf aetxdkiaf wGrmS ajymjyKaeMu&rSmudkvnf; rod
jzpfaeMuygw,f/ 'gawGtm;vk;H [m udk,x f kid x
f kid x
f x? oGm;oGm;ae
ae? ajymajymqdkqkd? vkyv f kyu
f kdiu
f kdi?f ae&mwdki;f rSm puúeYfred pfrvyf
udk,rf Sm usiYfyGm;ae&rSmawGyJ jzpfygw,f/

'gaMumifY vltrsm; em;vnfatmif bk&m;oQifu olYw&m;&JU


t&nftcsif;awGudk b,fvdkowfrSwfcJYw,fqdkwm odMu&atmif
aqG;aEG;wifjyrSm jzpfygw,f/

d "r®-qdkwm oH+'d|u
oE´|d u d =udk,w
f kdi+f csujf cif;odjrifem;
vnfwm jzpfygw,f/
Oyrm-usaemf rvdrw f wfrjyKwwf b0uae yXrOD;qk;H vdrrf d
w,f-qdkygpdkY/ usaemfYukd,uf saemf b,fvkd ae&rSe;f rodbl;/ b,fol
usaemfvrd wf mudk odoGm;ygvdrY?f vdrw f may:vsif cufNyD--ponfeJY
vlvrd w
f pfOD;&JUtjzpfawGukd usaemf cHpm;ae&ygYr,f/ onfawmY us
aemf vdrvf kduw
f meJY vdrof ljzpfwm? vdro f l&JUtaetxm;udk usaemf
cHpm;ae&wmudk usaemfukd,w f kdif odaeygw,f/

onfawmY vdrw f JYtrI=uHukd usaemfjyKvdkuw f meJY oH=usaemf


udk,w
f kdi?f 'd|u
d =vdro
f ltjzpf jrif&NyDqkdwmudk odEkdiyf gw,f/ 'g
bk&m;&JU t&d,opömeJYavsmw f JY ]oE´|d u
d "r®}-ygyJ/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


266 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

'gaMumifY onf vdro f ltjzpfukd ab;uodonfjzpfap rod


onfjzpfap usaemf tm;xkwv f rd v
f kduw
f meJY usaemfvlvrd jf zpfwm
ajy;rvGw J YJ trSew f &m;jzpfygw,f/ bk&mYw&m; oE´|d u d qdkwm onf
vdkrsKd ;yJ jzpfygw,f/ awG;awmBuHqaep&mrvdkbJ csujf cif;udk udk,f
udk,w f kid f odEkid w
f YJ w&m;jzpfygw,f/ awG;qBuHpnfNyD;rS od&wJw Y &m;
r[kwyf gbl;/ awG;awmBuHqrIukd vGeaf jrmufwJYw&m;? awG;qBuHq
aep&mudkrvdk aMumif;usKd ;pyfNyD; csujf cif;udk odEkdijf rifEkdif em;vnf
wJYw&m;/ pmvdk ajymvsif ]twuúm0p&w&m;}-jzpfygw,f/

tck-usaemfvrd v f kduvf kdY tawmfMumrS tjypfay;cH&wmwdkY?


aemifb0usrS i&Ja&mufwmwdq kY kw
d m csujf cif;odEkid wf mvnf; r[kw?f
BuHqNyD;odMu&wmrsKd ; jzpfwmawG qdkawmY oE´|d u d w&m; r[kwyf g
bl;/ twuúm0p&w&m; r[kwyf gbl;/ BuHqrSoEd kdiw f JY ]wuúm0p&
w&m;}-jzpfaeygw,f/
bmjzpfvkdYvJqkdawmY usaemf ta&Smiftwdr;f aumif;vsif
usaemf tjypfay; rcH&Edkib f l;/ aemifb0qdkwmvnf; usaemfYckb0
ud,k v
f nf; r[kwb f ;l / 'gaMumifY a&S;b0uuHaMumifY ckb0-tusKd ;&?
ckb0uHaMumifY aemifb0-tusKd ;&qdkwm oE´|d u d w&m; r[kwb f l;
qdkwm xif&Sm;aeygNyD/ csujf cif;vnf; rodEkdi?f udk,w f kdio
f v
d nf;
r[kww f w
YJ &m; jzpfaeygNyD/ 'gwifru awG;awmBuHqae&wJY ]wuúm
0p&w&m;}-jzpfaeawmY onfw&m;[m bk&mYw&m; vkH;0udk r[kwf
wm xif&Sm;aeNyD jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 267

tumvdu"r® -t=r&S+d umvdu=twdw-f ypöKyÜe-f tem*wf


umvokH;yg;/ 'gaMumifY t"dyÜg,fu tcsed t f wdki;f twm rvdkbl;/
tcsed wf kid ;f rSm rSew
f ,f/ tcsed t f wdkut f pm; cHEkid wf w
YJ &m; jzpfygw,f/
txufu wifjycJw Y YJ ]usaemfvrd vf ukd wf meJY vdro
f jl zpfw,f}-
qdwk m bk&m;oQif yGix Yf eG ;f wJY umvuae onfuaeYxv d nf; rSew f ,f/
bk&m;oQif ryGiYfrDuvnf; onfpum;rSew f ,f? tckvnf; rSew f ,f/
aemif ESpaf ygif;b,favmufrsm;rsm;? onfurÇmBuD; rysuo f kO;f rDxd
]vdrv f ukd v f sif vdro
f jl zpfw,f}-qdw k m tNrJreS af ewJw Y &m; jzpfygw,f/
'gaMumifY tcsed t f wdkut f pm; cHEkid wf w YJ &m; jzpfygw,f/ tcsed w f kid ;f rSm
rSeaf ewJYw&m; jzpfygw,f/

onfvkd tcsed rf a&G;? umvra&G;? a'ora&G;? ya,m*ra&G;


rSew
f mjzpfvkYd ]tm;pdkujf yKvdkuw
f meJY jyKvkyo
f t
l jzpf&w,f}-qdkwmom
vsif bk&mYw&m; ]t&d,opöm} jzpfygw,f/
'gonfyif ]uHeJY0yd guftquftpyftrSef}-jzpfygw,f/

onfuHeJY0yd guftquf[m ]oE´|d u d "r®? tumvdu"r®}-


jzpfaeawmY usew f JY t&nftcsi;f jzpfwJY *kPaf wmfav;yg;[mvnf;
wvkH;w0wnf; jynfYpkHr,f jzpfygw,f/
usewf JY *kPaf wmfawG ravYvmrD a&S;b0u uHaMumifY? ck
b0tusKd ;jzpf? ckb0uHaMumifY aemufb0 tusKd ;&-qdkwm tumvd
u"r® jzpf-rjzpf pdppf&vsi-f

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


268 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

a&S;b0uuHukd udk,o f w
d mr[kwyf gbl;/
a&S;b0uHaMumifY onfb0&wJY tusKd ;udk udk,f aocsm*e
odwmvnf; r[kwyf gbl;/
onfb0u uHukv d nf; udk,o f wdjyKEdkirf S odwmjzpfygw,f/
onfb0uHaMumifY aemifb0&rnfY uHtusKd ;udk udk,b f ,fvkdrS rod
Edkiyf gbl;/ onfawmY onfw&m;[m tcsed rf a&G;rSew f JY w&m; r[kwf
awmYygbl;/ tcsed tf wdkut f pm; cHEkdiwf JYw&m; r[kwaf wmYygbl;/
onfawmY bk&mYw&m; r[kwaf wmYygbl;/ bk&mYw&m; r[kwaf wmYb;l
qdkawmY ]t&d,"r®}-r[kwyf gbl;/ tjyefaumufvsif ]te&d,"r®}-
yJ jzpfygw,f/

'gaMumifY onft,l&o dS [
l m ½dk;om;ajzmifrY wfo?l pifMu,fo?l
,Ofaus;ol? jrifYjrwfol-qdkwJY ]t&d,tjzpf} vkH;0udk r&Edkiyf gbl;/
bmYaMumifYvJqkdawmY-
]udk,rf odwmudk todvkyaf eNyD;?
udk,o f ad ewmudk rodvkyaf erd }-vdkY jzpfygw,f/
&Si;f &Si;f ajym&vsif udk,Yfukd,f jyefvrd af eol jzpfvkdYygyJ/

{[dyódu"r®-{[d=vmyg+yódu=pl;prf;MunfyY g/ olwyg;
udk vmpfaMumvSnYvf kdY ac:jyvdkY&wJY t"dyÜg,f jzpfygw,f/ tjycH
&wJYoluvnf; rjiif;Edki?f racszsuEf kdi?f tjypfrwifEkdib
f J ]at;-
[kwwf ,f}-vdkY vlwkdi;f vufcHEkdiw
f JYw&m; jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 269

txufu usaemfwifjywJY ]vdrv f kduv


f kdY vdro
f ljzpfw,f}-
qdkwm us;D ajcmufMuufEiS f tod&NdS yDjzpfwYJ uav;av;udkyJ ajymajym?
vli,fvl&, G v f lvwfukdyJ ajymajym? vlBuD;vltkdukdyJ ajymajym? b,f
vlrsK;d udkrqdk ajymajym? b,fbmom0ifukdrqdk ajymajym? bmomrJY
udkyJ ajymajym? b,fvkd tom;ta&mif&So d lukdrqdk ajymajym? b,f
a'orSmrqdkaeolukd ajymajym? b,fred ;f r b,fa,musmf ;udkrqdk
ajymajym? b,ftvTm&So d lrqdkukd ajymajym? omreftod&w Sd JY vlwkdi;f
u rjiif;rqef vufcHEkdiw f JYw&m; jzpfygw,f/
'gaMumifY-
]vkyv f sif vkyo
f ltjzpf&w,f}-qdkwm bk&mYw&m;jzpf
wJY ]uHeJY0yd guf tquftpyfrSew f &m;}-jzpfygw,f/

a&S;b0-ckb0-aemifb0 uHeJYuHusKd ;awGuawmY oE´|d u d


jzpfraeawmY olrsm; jyvdkrY &wJw Y &m; jzpfygw,f/ tod&w dS oYJ al wGu
aMumif;usKd ;eJY a0zefppd pf jiif;qefvsif ]trSe}f -vdYk &yfwnfEikd wf w YJ &m;
r[kwyf gbl;/ tacszsuf cH&Edkiyf gw,f? tjypfwif cH&Edkiyf gw,f/
'gaMumifY onfw&m;[m bk&mYw&m; r[kwyf gbl;/ te&d,awG&JU
w&m;yJ jzpfygw,f/
'gaMumifY y#dpöorkyÜg'f&JU uHeJY0yd guftquf[m ]cdk;vsif cdk;
oljzpf? vdrv f sif vdrof jl zpf? owfvsif owfojl zpf? ay;vsif ay;oljzpf?
ur®|mef;tm;xkwv f sif ur®|mef;tm;xkwo f ljzpf-tp&Swd JY jyKvkyw f JY
twdki;f wdki;f xyfwljzpfwJYtjzpfukd &&Sjd cif;yJ jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


270 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

Moyae,su d "r®=ud,k ef rYJ uGm aqmifEikd af omw&m;-jzpfygw,f/


f sif jyKoltjzpf&w,f}-qdkwYJ trSew
]jyKvdkuv f &m;[m b,foYl
udkrqdk? b,fae&m b,fa'orSmrqdk b,ftcsed rf SmyJ ajymajym rSef
wmjzpfNyD;? udk,wf kid o
f ad ewJY trSewf &m;jzpfawmY udk,rf mS aqmifxm;
vdkY &wJYw&m; jzpfygw,f/ bmjzpfvkdYvJqkdawmY b,folrS acszsuf
vdkYr&vdkYbJ jzpfygw,f/
onfw&m;[m udk,u f kd,wf kdirf Smvnf; cHpm;Edkiv
f kdYygyJ/ 'g
aMumifY onfw&m;[m udk,ef JYruGm aqmifxm;Edkiw f JYw&m; jzpfyg
w,f/

onfvkdjzpfvkdY-onfuHeJYuHusKd ;&JU t&[m-


]aumif;wmvkyv f sif aumif;oljzpfw,f?
raumif;wmvkyv f sif raumif;oljzpfr,f}-vdkY
oabmaygufaeawmY w&m;jyKvsif w&m;oljzpfr,f? rw&m;jyKvsif
rw&m;oljzpfr,f-qdkawmY onftod[m vlukd w&m;ol? rw&m;ol
tjzpf? vlaumif;-vlqkd;tjzpf? cGJjcm; oday;Edkiw f JYtwGu?f onfvkd
uHe0YJ yd gufqufwYJ w&m;[m ]t&d,opöm}w&m; jzpfygw,f/ bk&mY
w&m;tppf jzpfygw,f/

a&S;b0-ckb0-aemifb0jzpfwJY okH;b0 arG;aouHeJY uHusKd ;


[m udk,wf kdiv
f nf;rod? olrsm;tpdppfvnf; rcHEkdi?f tcsed -f ae&m-
a'ora&G; ajymvdkYvnf; rSew
f mr[kwwf m qdkawmY b,folu udk,f

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 271

rSm aqmifxm;csirf mS vJ/ onfawmY onfw&m;[m usiyYf mG ;vdkY roifY


wJYw&m; jzpfygw,f/ usiYyf Gm;vsif t&d,tjzpfr&bJ te&d,tjzpf
udkom ay;rSmused ;f ao jzpfygw,f/

onfrSm ,aeY rd½kd;zvmAk'¨bmomawG ajympum;wpfck &Sd


ygw,f-
]aumif;wmvkyv
f si=f aumif;wmjzpfr,f?
raumif;wmvkyvf si=f raumif;wmjzpfr,f}-vdkYyg/
onfacwfxJrSm aumif;wmvkyw f kdi;f aumif;wmrjzpfbJ?
tqdk;eJYawGUaeMu&wm tykHBuD;ygyJ/ onfvkdyJ raumif;wmvkywf kdi;f
raumif;wmrjzpfbJ atmifjrifBuD;yGm;aeMuwm trsm;BuD;ygyJ/ 'gqdk
onfpum;rrSefwm b,fvdkvkyfrvJ¿ 'gudk ]bk&mYw&m;}-vdkY
rSwxf m;MuwmqdkawmY ]bk&mYw&m; rSm;aeNyD}-vdkY oHo,0ifp&m
jzpfaeygw,f/

onfvkd ]uHeJYuHusKd ;}-tquftpyf[m tNrJwrf; rSerf aewJY


twGuf ]tumvdu"r®}-r[kwyf gbl;/ 'gaMumifY onft,l[m
bk&mYw&m; r[kwyf gbl;/ te&d,wdkY&JUw&m;yJ jzpfygw,f/

bk&m;oQif&JUw&m;u onfvkdr[kwyf gbl;-


]aumif;wmvkyvf sif aumif;oljzpfw,f?
raumif;wmvkyv f sif raumif;oljzpfr,f}-qdkwmygyJ/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


272 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

'gudk-
]aumif;wmvkyv f si=f vlaumif;jzpfw,f?
raumif;wmvkyv f si=f vlqkd;jzpfr,f}-vdkY
em;vnfay;&ygYr,f/ onftod[m vlwdkif;udk,feJYruGm
aqmifxm;Edkiw
f JYw&m;? aqmifxm;tyfwJYw&m; jzpfygw,f/

ypöwåHa0'dwAÁ 0dnl["d r®=omreftodÓPf&o


dS w
l kid ;f tusKd ;udk
udk,w f kdio f Ed kdiw
f ,f-vdkY t"dyÜg,f&ygw,f/
onfae&mrSm rd½kd;zvmAk'¨bmomu ]0dnl}-udk r*fynm&S?d
zdkvyf nm&S-d vdkY bmomjyefavY &Syd gw,f/ 'gqdkvsif ]{[d yódu
"r®}-*kPf b,f&Edkiaf wmYrvJ/ omreftod&o Sd l usD;ajcmufMuufESif
tod&w dS YJ uav;awmif bk&mYw&m;udk odEkid yf gw,fvkYd bk&m;oQifu
tmrcHxm;wm jzpfygw,f/

bmjzpfvkv Yd -J qdkawmY bk&mYw&m;udk usiyYf mG ;Edkiw


f YJ t&G,u f kd
owfrSwaf y;cJYwm &Sv d kdYygyJ/ bk&mYomoemrSm 0efaqmifrnfY &Sio f m
raPi,fawG&UJ ti,fq;kH toufukd ]us;D ajcmufMuufEiS Ef kid w f YJ tod
&So
d l t½G,}f -udk owfrSwaf y;vdkYyJ jzpfygw,f/

'gaMumifY bk&m;oQio
f moemrSm ig;ESpo f m;&G,?f ckepfEpS o
f m;
&G,&f [EÅmawG trsm;tjym; &Scd JYygw,f/ 'gaMumifY bk&mYw&m;[m
onfvkd uav;oli,ft&G,af wmif odem;vnfEkid w f mjzpfvkYd ]0dnL}-

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 273

qdkwmudk taumif;tqdk;cGJjcm;Edkiw
f JY omreftodÓPf&So
d lvkdY-t&
aumuf&rSm jzpfygw,f/

onfvkduav;t&G,&f [EÅmawGeJY ywfoufNyD; yg&rDeJY acsy


MuOD;rvm; rodygbl;/ yg&rDukd teufaumufvsif y&r+þ=y&r-
u tajccHypön;f ? þ-u &Sw d m/ 'gaMumifY yg&rD qdkwm tajccHeJY
jynfYpkHapwJYtvkyaf wGyJ jzpfygw,f/
ckacwf em;vnfaeMuwJY b0tqufquf jznfYqD;&wJY yg
&rDeJYywfoufNyD; bk&m;oQifa[mxm;wm b,feu d m,f wpfckrSmrS
&SmrawGUygbl;/

ZmwfawmfawG qdkwmuvnf; ykw H kyd wfpeJY bk&m; qk;H rcJw


Y m
rsK;d jzpfygw,f/ ]a½S;wke;f u ynm½Sad wG onfvkd jzpfcJYw,f}-qdkwJY
tcsDrsKd ;eJYyJ a[mwmrsK;d jzpfygw,f/ 'gawG[m igYtjzpfawGvkdY ed'gef;
poG,af [mwJY Zmwu wpfyk'rf Q rawGU&ygbl;/ ZmwfawmfawG[m
vnf; bk&m;oQifY&JU twdwb f 0awGu tjzpfawG r[kwyf gbl;/

onfacwfZmwfawmfawG[m edum,fvmr[kwb f J omoem


av;&mpkESpaf vmufrSm ]Zmwuw¬0PÖemusr;f }-udk oD[kdVu f Ref;u
&[ef;wpfO;D u zGEYJ UJG azmfjywJY Zmwfuu
G af wGyJ jzpfygw,f/ Zmwfawmf
awGeJY ywfoufNyD; aemiftvsO;f oifYrS qufvufaqG;aEG;r,f jzpfyg
w,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


274 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

wpfckawmY em;vnfatmifajym&vsif ]owå0gaovsif jzpf-


rjzpf}-pwJY t,lawGukd ]ig onfvkrd ajymbl;? ig onfvkrd ,lv;l }-
vdkY tAsmuxepum;ajymwJY bk&m;oQif[m ]vGecf JYwJYESpaf ygif; av;
toacsFeJYurÇmwpfoed ;f u okar"m&Si&f aoY igjzpfcJYw,f}-vdkY a[m
r,frsm; xifygovm;¿-vdkY usaemf ar;csiv f Sygw,f/

txufu usaemf&iS ;f jycJwY tYJ wdki;f uHeu YJ u


H sKd ;(0dyguf)awGukd
a&S;b0-ckb0-aemifb0tquftpyf[m bk&mYw&m; r[kwb f l;-
vdkvY nf; t&aumufcMYJ uygNyD/ 'gaMumifY b0tqufquf yg&rDjznfY
cJY&w,f-qdkwJY t,l[m bk&m;t,l r[kwyf gbl;/ tajymrsm;vmNyD;
]trSm;MumawmY trSejf zpf}-oabmyJ jzpfygw,f/ jAm[®P0g'DwkdY&JU
olwkdYt,l oGwo f Gi;f rIawGyJ jzpfygw,f/ olwkdYt,leJY Ak'¨bmom&JU
ck-aemuf-aemifb0 r,lwmawGukd ,lwt YJ jzpfa&mufatmif yl;owf
jcif;yJ jzpfygw,f/

'gaMumifY bk&mYw&m;rSev f sif t&G,rf a&G; taumif;tqdk;


taMumif;tusKd ; odEkid w f YJ omreftodÓPf&o dS l b,fvrl qdk ajymvsif
em;vnfEikd yf gw,f/ oifvsif wwfv, G Ef ikd yf gw,f/ ]vGeu f sL;vkyvf sif
vkyw
f JYtwdki;f wdki;f vkyo f ltjzpf&w,f}-qdkwJY ]aumif;wmvkyv f sif
vlaumif; jzpfw,f? raumif;wmvkyv f sif vlqk;d jzpfr,f}-qdkwYJ uHeYJ
uHusKd ;udk omreftod&o Sd lawG csujf cif; udk,w f kdio
f Ed kdiw
f m jzpfyg
w,f/ 'g udk,w f kdif tusKd ;odjcif; jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 275

oGum© w"r®=pv,fqk;H aumif;rGeaf omw&m;=olwyg; tacs


zsucf HEkdi?f tpkHprf;cHEkdi?f jyóemtwifcHEkdi?f tESyd ef ,fcHEkdiw f JYtwGuf
a[molemolESpjf zm repfemwJYw&m; jzpfygw,f/
txufrmS wifjycJw Y YJ udk,w
f kid cf sujf cif;odEkid w f YJ oE´|d u
d "r®?
tcsed rf a½G;rSev f kdY tcsed t f wdkut f pm;cHEkdiw f JY tumvdu"r®? olrsm;
jyvdk&Y wJY {[dyódu"r®? udk,rf mS aqmifxm;vdk&Y wJY Moyae,su d "r®?
omref todÓPf&w dS o
YJ al wGawmif udk,w f kid f tusKd ;xifEkid w f YJ ypöwåH
a0'dwAÁ 0dnl["d r® jzpfaeawmY ]tp-tv,f-tqkH;}-rSev f nf;rSef
acszsuv f v kYd nf;r&wJY w&m;jzpfygw,f/ 'gaMumifY a[molua[mvdkY
emolu vdkuef musiyYf mG ;EdkiNf yD; usiyYf mG ;wJt Y wdki;f vnf; udk,af &molyg
tusKd ;&S-d csr;f omNyD;? vlYavmu&Sio f efaeatmif-Nidr;f csr;f aeatmif
apmifaY &SmufEikd wf t YJ wGuf 'g-oGum© w"r®*P k ef YJ jynfpY w
Hk m jzpfygw,f/

bk&m;oQif[m w&m;&JU*kPt f &nftcsi;f ajcmufyg;udk a[m


cJYygw,f/ onf ]w&m;*kPaf jcmufyg;vkH;eJY jynfYpkHrS olYw&m;}-vdkY
pHEeI ;f aywH owfrw S jf cif;vnf; jzpfygw,f/ 'gaMumifY w&m;*kPif g;
yg;eJY jynfpY aHk omfvnf; wpfyg;wavav; vdak evsiaf wmif bk&mYw&m;
r[kwyf gbl;/ Oyrmtm;jzifY-

]a&T}-vkkdYowfrSwEf kdiw
f JY t&nftaoG;udkMunfYvsif ta&mif
0g? tnSrd wuf? eef;qGJEkdi?f tufqpfwpfrsKd ;wnf;eJY rpm;Edkif qdkwJY
*kP&f nfav;yg; &Syd gw,f/ ok;H yg;eJjY ynfpY NkH yD; ta&mifr0gbJ jzLaewm

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


276 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

qdkvsif a&Tr[kwyf gbl;/ tvm;wlygyJ ]w&m;*kP&f nfajcmufyg;vkH;


jynfYpkHrS bk&mYw&m;}-vdkY ajymEdkirf Sm jzpfygw,f/
onftwGu-f
usaemfwkYd bk&mYw&m;&JU wdki;f wm&rnfpY EH eI ;f aywHukd aqG;aEG;
&if; bk&m;oQif y#dpo ö rkygÜ 'fa'oemrSm a[mwJY ]uHeu YJ u
H sKd ;(0dyguf)}
tquftpyftrSe[ f m-
]pdwv
f nf;&S?d onmvnf;&Sw d JY þypöKyÜefwpfvHrQ
avmufcE¨mudk,af y:rSm tpGJuad vom t,lonf;rII
aMumifY-]jyKvkyv
f sif jyKwJYtwdki;f wdki;f jyKoltjzpfukd
&w,f}-
qdkwmyJ bk&m;a[muHeJYuHusKd ;(0dyguf)tppftrSef jzpfw,f
qdkwm xif&Sm;NyD jzpfygw,f/

44/ uHusKd ;0dyguf&JUtm½kH

onfawmY ]uHjyKvYkd &&Swd YJ uHusKd ;0dyguf[m ]jyKwu YJ t


H wdik ;f wdik ;f
wom;wnf; wlnDwJYtjzpfukd &jcif;}-yJ jzpfygw,f/ uHeJY wpfqHjcnf
rQ rvGJygbl;/ odkYaomf uHusKd ;0dyguf[m vlay:rSm wifuseaf eayrJY
tm½kuH topf r[kwyf gbl;/ rlvtm½kH r[kwb f ;l -vdkY qdkvkyd gw,f/
pdwxf rJ mS wifuseaf ewJY tm½kjH zpfvkYd pdwåZtm½kyH J jzpfygw,f/ uHtrI
jyKpOfu tm½kHa[mif;udk jyeftrSw&f aejcif;yJ jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 277

onftm½kH[m vwfvwfqwfqwf tm½kHt&Sif r[kwaf wmY


bJ tdyaf ewJYtm½kHyJ jzpfygw,f/ taMumif;pkHrS Edk;xvmwJYtm½kH jzpf
ygw,f/ 'gukyd J ]tEko,=tEk(tavsmt f wdik ;f )+o,=(tdyaf ewm)-
vdkY qdkygw,f/

'gaMumifY yXrqkH;tpGJuad vom t,lonf;rIaMumifY ajymjyK


aewJYuHu jzpfvmwJY ajymjyKaeolrSm tusKd ;xifvmwJY tm½kH[m
tdyaf ewJYtm½kH jzpfygw,f/ onftm½kH[m tm½kH rxif&Sm;aomfvnf;
udavomtpGJ t,lonf;rIu xif&Sm;jzpfaeygw,f/ 'gaMumifYonf
udavomudk tdyaf ewJYuad vom(tEko,udavom) ac:ygw,f/

uHusKd ;0dyguf[m uHeJYwom;wnf; wlwmukd bk&m;oQifu


t*Fgig;&yfeYJ a[mcJyY gw,f/ 0dnmOf?emrf½ky?f oVm,we?zó?a0'em-
qdkwJY t*FgawG jzpfygw,f/ qdk&vsif wpfvHrQavmuf ypöKyÜecf E¨m
ay:rSm jzpfaewJY tjzpfygyJ/ rlvuHeJY wom;wnf;wlwJY uH&ifYusuf
wJtY jzpfyJ jzpfygw,f/ 0dygu-qdkwm &ifjY cif;?usujf cif; t"dygÜ ,f&dS
ygw,f/ rQp&f ifv Y mvdYk 0g;tjzpf &wmrsK;d ygyJ/ y#dpo
ö rkygÜ 'fukd tus,f
aqG;aEG;awmYrS onft*FgawGukd tao;pdwf od&atmif aqG;aEG;Mu
r,f jzpfygw,f/
uHeJY0yd guf[m b,fvkd wom;wnf;wlwmvJ¿
Oyrmay;&vsif ]o&ufyifpkduv f sif o&ufoD;yJ oD;ygYr,f/
ydEéJoD; roD;Edkiyf gbl;/ tJ'g uHeJY0yd guf&JU t&aumuftrSeyf gyJ/ 'g

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


278 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

udkyJ],m'doH 0yaw ADZH? wm'doH [&aw zvH}-vdkY pdkuw f JYrsKd ;apY


twdki;f wdki;f toD;oD;w,f-vdkY bk&m;oQifa[mcJYjcif; jzpfygw,f/
tvm;wlygyJ/ ]uvsmP um&Dp uvsmPH? ygyum&D p ygyuH}-
vdYk a[mcJw
Y m[m ]aumif;wmjyKvsi=f aumif;oljzpfw,f? raumif;wm
jyKvsi=f raumif;oljzpfr,f}-qdkwmygyJ/

'gwifru ]o'doH yguH Zaewd}-vdYk ]uHew YJ al om tusKd ;ay;


w,f}-qdkwm aumufyifpkduv f sif pdkuw
f JYtwdki;f wdki;f aumufief;
&dw&f w,f-qdkwJY OyrmeJY twlwlyJ jzpfygw,f/

'gqdk uHe0YJ yd guf wom;wnf;wlw,f? uHrmS tm½kuH udav


omeJY &Sio
f efaeaomfvnf;? 0dygufrSmu rlvtm½kHeJYwlwJY tm½kHao
yJ jzpfw,f/ tm½kHu aoaeayrJY udavomu &Sio f efaeygw,f/

onfuHusKd ;0dygufrSm a0'emcHpm;rIu ta&;ygvSygw,f/


vGeu f sL;rIuHu raumif;ayrJY a0'emu aumif;aewwfyg
w,f/ vGeu f sL;rIuHu aumif;ayrJY a0'emu qdk;csif qdk;aewwfyg
w,f/ aumif;wJY a0'emjzpfap? qdk;wJY a0'emjzpfap bma0'em
yJjzpfjzpf? 0dygufrmS wifuseaf eygw,f/ pl;&SwaYJ 0'emqdkvsif ydkawmif
wifuseaf ewwfygw,f/ (]0dyguf}-qdkwm vlYcE¨m b,fae&mrSm
jzpfwmvJ-qdkwmudkawmY aemif taMumif;oifYwJYtcg aqG;aEG;rSm
jzpfygw,f)/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 279

onfvkd wifuseaf ewmu vGeu f sL;vdkuw


f JY uHeJYtm½kHukd o
abmus? b0ifusvkdY jzpfygw,f/ onftjzpfukd om,mNyD; pGJNidoGm;
wJYtwGuaf MumifY jzpfygw,f/ 'gudk "r®pMuma'oemrSm ]eE´D&m*}-
vdkY qdkygw,f/

onfvkdpGJNidawmY jyefcHpm;csiaf eygw,f/


onfawmY rlvvGeu f sL;cJw
Y YJ ]uHet YJ m½k}H -udk jyefqmygw,f/
tJonfwke;f u vIy&f mS ;jyKrlBuHpnfcw YJ YJ ykyH ef;taetxm;? toH-teH-Y
t&om-tawGUtxdawGukd jyefwrf;wygw,f/ onfvkd rlvvGeu f sL;wJY
uHeJYtm½kHudk qmavmifwmrsdK;udk ]wPSm}ac:ygw,f/ 'gudk
]tEko,wPSm}-vdkYvnf; ac:wwfMuygw,f/

jyefqmawmY tdyaf ewJYtm½kHav;udk EI;d ygw,f/ onftm&kHu


vnf; umv&SnMf umwmeJYtrQ rlvtm&kH&JUt&omudk wif;jynfYusyf
jynfY ray;pGr;f Edkiaf wmYygbl;/ MumavavsmYav jzpfvmygw,f/rlv
tm½kH t&omtwdki;f rcHpm;&awmY ydkiwfvmygw,f/ iwfvmawmY
ydkwrf;wygw,f/ wrf;wwmeJt Y rQ ,if;xrI ay:vmygw,f/ tjzpf
aumif;onfjzpfap-raumif;onfjzpfap onftjzpfukdyJ wwrf;
wweJY r&rae cHpm;csiw f JY tpGJonf;rI jzpfvmygw,f/
onfawmY rlvvGeu f sL;wke;f u tm½kHeJYwlwJY tm½kHrsKd ;eJY awGU
wmeJY rlvvGeu f sL;rIuHeJYwlwJY uHukd xyfvGeu f sL;ygw,f/ onftcg
rSmvnf; vGeu f sL;rIuHeJY wom;wnf;wlwJY tjzpfukd xyf&ygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


280 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

onftcg tdyaf ewJq Y mavmifr[ I m t&Sed &f vmNyD; aemufxyf


onfvGeu f sL;wJYuHawGukd txyfxyf jyKapygw,f/ tirf;r& jzpf
vmapygw,f/ 'gudk "r®pMuma'oemrSm ]wMwwMwmbdeE´ed D}-vdkY
qdyk gw,f/ y#dpo
ö rkygGÜ 'fa'oemeJY ajym&vsif ]Oyg'gef(t,lonf;tpG)J }
jzpfygw,f/

onftcg onfuHeJY wom;wnf;wlwJY uHusKd ;awG txyf


xyf jzpfvmawmY ]tpGJonf;udavom b0ykH} xifxif&Sm;&Sm; ay:
vmygw,f/ uH&kyf ykHay:vmygw,f/
'gudkyJ ]ur®H oawå 0dbZÆw}d -vdkY a[mygw,f/
]jyKwJYuH twdki;f wdki;f xif½Sm;wJYtjzpf-udk a0zefwu jyK
w,f}-qdkygw,f/
'gaMumifY-
onf xif&Sm;wJYtjzpf[m uH&JU ykH&yd yf J? vlrSm jzpfae
wJY uH&JUtjzpfyJ? vlr[kwyf gbl;/ vkyw f JY vkyif ef; t
avsmuf vl&JUtjzpfoepfyJ jzpfygw,f / uH&kyyf J jzpf
ygw,f/ 'gaMumifY uH&kyu f H&yd [
f m vlr[kwb f l; qdk
wm odem;vnf&rSm jzpfygw,f/
yrmtm;jzifY ntarSmifrmS rD;puav;udk txyfxyfvn S v
Yf sif
puf0kdi;f ykH? tay:atmuf txyfxyf0kduv f sif &Snaf rsmarsm MuufO
iSuOf ykaH y:wmrsKd ; jzpfygw,f/ 'gaMumifY txyfxyfjzpfymG ;vsif ]xif
&Sm;wJYykH ay:vmjcif;}-jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 281

onftjzpf[m ]vGeu f sL;wJYuHukd t,lonf; tpGJtNiduad v


omeJY txyfxyfjyKvdkY xif&Sm;vmwJYtjzpf}-yJ jzpfygw,f/
tckvkyf tckyJ xif&Sm;aewJY tjzpfawGukd &rSm jzpfygw,f/
ypöKyÜerf Sm txyfxyf vGeu f sL;wJYuH[m onfuHeJY wom;wnf;wlwJY
xif&Sm;wJY uHusKd ;ykHukdyJ ypöKyÜerf Smay;w,f-vdkY qdkjcif; jzpfygw,f/
aemifb0 rul;ygbl;/ aoNyD; b0ajymif;rS onftjzpfawG &wm r
[kwyf gbl;/

'gaMumifY txufrSm orx? 0dyóem txyfxyf usiYyf Gm;


vsif aemifb0usrS jA[®mjzpfrSmvm;¿-qdkwm usaemf tar;jyKcJYyg
w,f/
tajzu-
]udk,jf yKwJY vGeu
f sL;rIuHtwdki;f wdki;f eJY wom;wnf;wl
wJY b0tjzpfawGukd onfypöKyÜecf PrSmyJ &rSmjzpfyg
w,f}/

onftjzpfawGu rIerf eI 0f g;0g; r[kwyf gbl;/ xifxif&mS ;&Sm;


BuD;udk ay:vGiaf ewm jzpfaeygw,f/ b,frSm ay:vGiaf eovJqkd
vsif olYukd,Ef IwEf SvkH;okH;yg; vIy&f Sm;rIjzpfwJY EIwt
f ajymtqdk? udk,f
tjyKtrl? pdwt f rlt&m taetxdkiaf wGrSm xif&Sm;ay:vGiaf erSm
jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


282 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

yrmtm;jzifY vdrw f JYtrIukd tqufrjywfvkyo f l[m ]vlvrd f


tjzpf=vlvrd bf 0}- olrY mS xifxif&mS ;&Sm; ay:vmygw,f/ cdk;wJt Y rI
tqufrjywfjyKaeol[m olc;kd tusit Yf BuHawG ay:ygw,f/ olt Y MunfY
u olck;d Munf/Y bmudk b,fvkcd k;d &rvJ us;D MunfaY MumifMunfY tMunfY
awGyJ jzpfaeygr,f/

olt
Y ajymu cdk;zdpkY um;awGyJ ajymaeygw,f/ olt Y aeu olck;d
wdkb
Y m0 t,lvufjrefajcjref? t0Sujf refwmuav;awG jzpfaeygr,f/
vlvpfvsif vpfwJYcPav;rSm olYvufu vSr;f ,l0SuNf yD;om; jzpfae
ygr,f/ ud,
k af &mpdwyf g olc;kd pdwo
f cl ;kd ud,
k jf zpfaewmudk odEikd yf gw,f/

'gaMumifY cdk;wJYtrI txyfxyf vGeu f sL;vsif ]olckd;tjzpf=


olckd;b0}/ vlowfvsif ]vlowform;b0}-tp&Sw d JY olvkyw f JY t
vkytf wdki;f wdki;f ? olYtrIupd ö twdki;f wdki;f olYb0 olYykHay:rSm rvGJyg
bl;/ olckd;u olawmfaumif; rjzpfygbl;/ cdk;vsif olckd;ygyJ/

onfvkdyJ taumif;tqdk; tusKd ;tjypfrodbJ awmif;vm


orQ ay;urf;usi&Yf odS [l m ]'ge&Sib f 0}/ taumif;tqdk; tusKd ;tjypf
rodbJ oDvapmifYxed ;f vsif ]oDv&Sib f 0}/ orxtm;xkwv f sif
]orxtm;xkwo f bl 0}/0dyóemtm;xkwv f sif ]0dyóemtm;xkwf
olb0}/ vkyw f JYvkyif ef;eJYavsmw
f JY tjzpfawG? b0awGukd ypöKyÜebf 0
rSmyJ &MurSm jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 283

onftjzpfawG b0awG[m ]xif&Sm;jzpfay:aewm jzpfvkdY


pmvdk ]owå0g}-ac:jcif;jzpfygw,f/ onftjzpfb0udkyJ "r®okH;
]owå0g}-vdkY od&ygYr,f/ vl?wd&pämefpwJY taumifyavmif owå0g
awG r[kwyf gbl;/ ]uHowå0g}-yJ jzpfygw,f/ udavomt&dyyf kH
xif&mS ;ay:wm jzpfygw,f/ xif½mS ;wJt Y jzpf-udk pmtac: ]owå}-
jzpfygw,f/ onfxif&Sm;tjzpf ]&Sw d m}-udk ]0Hwk}-ac:ygw,f/
ESpyf k'af ygif;awmY ]owå0g}-vdkY ac:ygw,f/

'gaMumifY orxusiYw f mrsm;vsif usiYw f JY psmeft*FgeJY vdkuf


avsmnDwJY ½lyjA[®mykHawGukd ypöKyÜeb
f 0rSmyJ jzpfaeygYr,f/
bmjzpfvkdYvJqkdawmY-
]orxtusiYf}-[m ]umronmawGukd y,f&Sm;wGe;f
vSewf JY umronm0d&m* tpGJjzpfwJY ½lywPSmtjrif
eJY usiYfvkdY jzpfygw,f/

tvm;wlygyJ 0dyóemusiYv f siv


f nf; usiYw f JYtqifYukdvkduf
NyD; ]½kyjf zpfysu?f emrfjzpfysu?f jzpfysuqf ;kH vsif edAmÁ ef}-vdkY tjrifeu
YJ siYf
aewmjzpfvkdY ]jzpfysurf &S&d monf oknw v[mtmumo}-jzpfwJY
twGuf t½lyjA[®myko H P²mefukd onfypöKyÜeb f 0rSmyJ &rSm jzpfygw,f/
bmjzpfvkdYvJqkdawmY-
t½lytusiYf[m ]½lypsmef&JU uodkP;f ynwf½kyaf wGukd
]r&S}d -qdkNyD; ]'óeeJY acszsux
f m;vdkY usecf JYwJYae&m

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


284 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

tmumoudkpGJNyD;usiYfwJY tusiYfjzpfvkdY t½lywPSm jzpf


vdkYygyJ/
onft½lytusiY[ f m ]½kyef mrfcsKyfqkH;vsif edAÁmef-}vdkY,lwJY
0dyóemtusiYef JY xyfwlyJ jzpfae vdkYygyJ/
'gaMumifY ½lywPSmpGJeJY usiYvf sif vlY½lyjA[®mtjzpf? t½lyw
PSmpGeJ u
YJ siv
Yf sif vlt
Y ½lyjA[®mtjzpf ypöKyÜeb f 0rSmyJ &rSm jzpfygw,f/

onfawmY t,lonf; tpGJuad vomaMumifY ajymjyKae pwJY


uHawGukd tqufrjywfveG u f sL;vdkY xif&mS ;jzpfay:vmwJY owå0g[m
]vl}- r[kwyf gbl;/ 'gudk ]tewå}-vdYk qd&k ygw,f/ onfowå0g[m
vlrSm jzpfaomfvnf; ] vluvkyv f kdYjzpfvmwJY owå0g} r[kwyf gbl;/

45/ Oyg'geu©E¨m jzpfay:ykH

onftjzpf[m vlurvkyv f sif b,fvkdenf;eJY jzpfay:vm


wmvJ¿vdkY tar;&Sv d mygw,f/
onftjzpf[m-
]tpJoG nf;udavom-vGeu f sL;rIu-H uHusKd ;}-onfo;Hk yg; vlrmS
wpfckukdwpfck pGJrSDaxmufqNyD; tqufrjywf vnfywfjzpfyGm;aevdkY
ykHay:vmwJY udavomykH&yd -f yJ jzpfygw,f/ vlay:rSm taMu;tn§d
wifaewJY ya,m*aumif (0g)vla,mifyJ jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 285

onftjzpf[m xif&Sm;jzpfay:aevkYd ]owå0g}-vdkY ac:jcif;


jzpfygw,f/ onf]owå0g}tjzpfuykd J ]Oyg'geu©Em¨ }-vdYk ac:ygw,f/

onftjzpf[m raumif;qdk;0g; jzpfygw,f/ ya,m* jzpfyg


w,f/ raumif;qdk;0g; ya,m*[m vluku d yfrv d si?f onfraumif;qdk;
0g; ya,m*u cdki;f wJt Y wdki;f vlu vkyaf ewmjzpfv?kYd onfya,m*u
cvkwEf ySd w
f JYtwdki;f vIy&f Sm;aewJY puf&kyOf yg'geu©E¨m jzpfaevdkY-

vlukd vltjzpfuae usqkH;apygw,f/ vltjzpfuae qkH;½IH;


apygw,f/ olvkyaf eorQudk udk,v f kyaf ewmvdkYvnf; txifa&muf
apygw,f/ onftxif[m ]rme}- jzpfygw,f/ onfraumif;qdk;0g;
tyaumif 'kuu © kyd J ]igY[m}-vdkY rSwxf m;vdkuyf gao;w,f/ onfo
nmtrSm;[m ]wPSm} jzpfygw,f/ onftyya,m*raumif;qdk;0g;
tjzpf&wmudkyJ ]igYtjzpfvkdY} tjrifrSm;[m ]'d|}d jzpfygw,f/ onf
wPSm-rme-'d|t d pGJawG[m vlukd 'ku©awmxJ armif;oGi;f ygw,f/

onftjzpf vlrSmvmpGJwmjzpfawmY vlYtjzpfukd aysmufqkH;


apygw,f/vl[m vlr[kwaf wmYwJY(trEkó) ]owå0gtjzpf}-udk
a&mufaeygw,f/ 'g[m tyrSaD ejcif;yJ jzpfygw,f/ onfvkd vlukrd DS
aewJY raumif;qdk;0g; tyaumif owå0gaumiftjzpf a&mufaevdkY
onfowå0gu vlukrd NDS yD; ajymjyKaewmjzpfawmY vl[m 'kua© &muf&
jcif; jzpf&ygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


286 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

'gayrJY onf'kuu
© kd vlu rodbJ 'kue© &YJ ifqkid af wGUae&wmudk
'ku©vkdYrxifbJ onf'ku©ukdyJ ]igtjzpf}eJY aysmaf rGUaeygao;w,f/
'gaMumifY onf'ku©xJudkyJ &J&J0YH0YHBuD;udk oufqif;aeMujcif;
jzpfygw,f/

'gaMumifY-
onfowå0gaumif vlay:jzpfaewmudk y,fowf&rSm jzpfvkYd
a&S;ynm&Srd sm;u ]owå0g vlcRwfruS Rwfr,f}-vdkY t&d,opöm tjrifeYJ
qdkcJYMujcif; jzpfygw,f/ 'gudk ,aeYAk'¨bmomrsm;u orkwed ,fu
tjrifeJY taumifyavmif owå0gawGukd vluowfay;rS uRwfr,f
vdkY t,lrSm;aeMujcif; jzpfygw,f/

'gaMumifY onfOyg'geu©Em¨ [m vlukd 0efxyk 0f efy;kd jzpfapyg


w,f/ onftjzpf[m vlYtwGuf pufqkwzf G,f rpifbifykyyf J jzpfyg
w,f/ 'gaMumifY ]Oyg'geu©E¨m[m 'ku©}-vdkY "r®pMuma'oemrSm
bk&m;oQif tusO;f tm;jzifY a[mwm jzpfygw,f/

onfvkd vlukdrSDNyD; vlay:rSm pGJrSDjzpfay:aewJY vlr[kww f JY


vla,mif Oyg'geu©Em¨ udk ]'g[migYtjzpfy}J -vdYk Oyg'geu©Em¨ eJY igqdwk YJ
(vl=twå)udk wxyf wnf;,lvku d w
f mudkyJ ]vlr[kww f OYJ yg'geu©Em¨
udk vltppfjzpfwJYig(twå)tjzpf rSm;,ljcif;=twå'|d }d -vdkY ac:&yg
w,f/ t&dyu f H&kyuf kd igvdkY tppfeJY rSm;,lvkdujf cif; jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 287

tvm;wlyJ ]vl}-udk vlvkdYjrifwm r[kwb f J vlukdpGJrSDNyD;


vlrmS xif&mS ;jzpfay:aewJY owå0g Oyg'geu©Em¨ udyk J ]vl}-vdYk vltppf
eJYrSm; ,laewm[m ]xif&Sm;jzpfwJY owå0gudk vltppfeJY rSm;,ljcif;=
ouúm,'d|}d -vdkY ac:&ygw,f/ onf'|d Ed Sprf sKd ;[m trnfuGJaomf
vnf; teufwljzpfygw,f/

'gaMumifY tjzpfqkd;b0qdk;jzpfwJY vlukdpGJrSDjzpfay:aewJY o


wå0g Oyg'geu©Em¨ ya,m*aumifjzpfwYJ ]'kut © ppf}-udk ]igYtjzpf}-
vdkY ,laeorQ umvywfvkH; twå'|d (d 0g)ouúm,'d|d b,fvkdrQ
rjyKwfEkdiyf gbl;/

'gaMumifY onft,lonf;tpGJuad vomaMumifY vlukdrSDNyD;


vlrmS jzpfaewJY tpGyJ a,m*aumif vla,mif[m vl&UJ tyypön;f jzpfwm
aocsmygw,f/ vlY&JU acs;an§mjf zpfwmvnf; rvGJygbl;/ 'gawG[m
vlr[kww f maocsmawmY ]tewå}-vnf; jzpfygw,f/ ]tewå}-
qdkwm ]udk,rf [kwb f ;l =vlr[kwb
f ;l } qdkvkyd gw,f/ 'gaMumifY onf
tewåaumif vla,mifukd vlay:uae z,f&Sm;vdkY&jcif; jzpfygw,f/

bmjzpfvkdYvJqkdawmY tpGJya,m*wdkY? acs;an§mw f kdYqkdwm vl


ay:uae z,f&Sm;vdkY&wJY ypön;f awG jzpfvkdYygyJ/ vlr[kww f JYtwGu?f
vlay:wifaewJY vlrSmuyfaewJY ya,m*awG? acs;an§maf wGukd pif
Mu,fatmif aq;aMumokwo f ifypfvkdY &Edkiw
f ,f r[kwyf gvm;¿

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


288 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

'gaMumifY onfvkd vlay:u tpGJya,m* z,fvkduv f kdY? acs;


anSmaf wGukd oefY&Si;f vku d wf JYtcg onfvl[m-
usKHvnf;roGm;? 0vnf;rvm/
t&yf wdkvnf;roGm;? &Snv f nf;rvm/
tom;vnf; jzLroGm; rJvnf;rvm/
e*dktwdki;f wdki;f yJ &Sad erSm trSef jzpfygw,f/

bmawG ajymif;vJomG ;ovJ¿ bmawGyJ jzpfaerSmvJ-qdkvsi-f


]tpGJrSDwJY raumif;qdk;0g; ya,m*awGjzpfwJY taMu;
tn§jd zpfwJY acs;an§maf wG pifMu,foGm;vdkY vlrSm 0ef
rydawmYbJ aygYyg;vef;qef;aewJY ]vl} tjzpf jyef&&kH
wifrubJ taMu;tan§mt f m;vkH; pifMu,fcJYvsif
]tjrifYjrwfqkH;vl(Owå&rd Ekó)tjzpf &rSm} jzpfygw,f/

'gaMumifY onftyypön;f ? tewåypön;f awG[m vlaorS &Si;f


oGm;wm r[kwyf gbl;/ 'gawG r&Si;f Edkib f J aooGm;vsif tyrSDNyD;
aowJYvl? acs;an§mt
f vdr;f vdr;f eJY aowJYvl tjzpfyJ &rSmyg/

onftpGyJ a,m*? acs;an§mpf wmawGukd oef&Y iS ;f NyD;rS aowm


rsKd ;qdkvsiv
f nf; tpGJya,m* r½Sb
d J aowJYvl? acs;an§mrf &Sd oefY&Si;f
pifMu,fpGmeJY aowJYvltjzpfukdyJ &ygYr,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 289

aoNyD;rS tpGyJ a,m* uif;oGm;wmwd?kY acs;an§maf wG pifMu,f


oGm;wmwdkY jzpfrvmygbl;/ onftjzpfawG[m &Siw f ke;f om udk,w f kid f
odEkid w
f mrsKd ; jzpfygw,f? &Siw
f ke;f om udk,w
f kid af &mufEkid wf YJ tjzpfawG
jzpfwYJ oE´|d u d w&m; jzpfygw,f/ aorS a&mufwmrsKd ;qdv k sif b,forl S
rodEkdiaf wmY 'gawG[m toE´|d u d w&m;awG jzpfygw,f/

tpGJya,m* acs;an§mef JYwuG aowJYvleJY? 'gawG pifMu,f


oefY&Si;f NyD;rS aowJYvl[m bmyJuGmjcm;ovJ qdkawmY tpGJya,m*?
tjypfacs;an§mt f xyfxyfeJY aowJYvl[m ]olvkycf JYwJY tvkyaf wGyJ
aemufvlawGtodrSm tqdk;tjzpfeJY}-usecf JYrSm jzpfygw,f/ 'g[m
]uHqkd;uHrSm;awG&JU owåtd jzpf}-vlawGrSm tqufquf vufqifYurf;
usecf JYrSm jzpfygw,f/

onfval jymjyKae vkycf wYJ mawGukd rormol aemufval wGu


"mwfwlemrfwltjzpf aq;buf,lrSm jzpfNyD;? onfYxuf xufjruf
atmif usiYrf Sm;MurSm jzpfovdk? or®mwJYolrsm;u onfuHawGukd oH
a0*,l? oifcef;pm,lNyD; 'grsKd ; aemifrjzpfapeJY? twkr,lMueJY-qdkNyD;
vlrsKd ;quf tqufqufawGrSm toGeo f ifcH&wm jzpfvmygYr,f/

onftjzpfawG[m vlom;awG&JU ESvkH;om;rSm vlom;awGukd


'ku©ay;oltjzpf? jypfwif½Iwcf sp&mtjzpf wifuseaf eygYr,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


290 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

Oyrmtm;jzifY &Siaf '0'wf&JU uHqkd;uHrSm;awG ,aeYxd Ak'¨


bmomavmurSm ajymprSwf useaf ejcif; jzpfygw,f/ tvm;wl
jrefrmYordki;f rSm e&olrif;&JU ,kwrf mrIawG tp&Sw
d JY rif;qdk;rif;npf
awG&JU uHqkd;uHrSm;awG? urÇmYordki;f rSm a&mracwfu eD½kd;bk&if?
onfbufacwfopfrSm [pfwvm-polwkdY&JU uHqkd;uHrSm;awG[m vl
om;awGukd 'ku©jzpfapcJYvkdY vlom;awG&JU todtjrifrSm wifuseaf ecJY
wJY uHowård Sm;awG jzpfygw,f/

tpGJya,m*? tjypfacs;an§mrf ½Sd pifMu,foefY&Si;f pGmeJY aowJY


vl[mvnf; ]olvkycf JYwJYtvkyaf wGyJ aemufvlawGtodrSm taumif;
tjzpfeJY}-usecf JYrSm jzpfygw,f/ 'g[m uHaumif;uHrSe&f JUowåt d jzpf
vlawGrSm tqufqufvufqifYurf; usecf JYrSm jzpfygw,f/
yrmtm;jzifY Ak'¨jyKcJYwJY r*fuHawG[m tpGe;f vGwBf ud,mjzpf
vdkY Ak'¨bmom0ifawGeJYwuG aMumif;usKd ;todrSe&f Sw
d JY vlom;awG&JU
todtjrifxJrSm ]uHowåad umif;tjzpf} wifuseaf ewm jzpfygw,f/

onfvkd t,lonf; tpGJya,m*uif;ol&JU ajymjyKae vkycf JY


wmawGukd aemufvlawGu tm;&tm;usNyD; onfuHykHpHtwdki;f vlrsKd ;
quf tqufqufawGrSm onftjzpfrsKd ;jzpfatmif twk,lvkyMf u?
pHerlemxm;Mu pwJY pHjytvkyaf wGtjzpf toGeo f ifcH&wmawG jzpf
vmygYr,f/ vlom;xk&UJ tusKd ;aqmifot
l jzpf? tHMY ocs;D rGr;f p&mtjzpf
vlom;awG&JU ESvkH;om;rSm ae&m,lcH&ol jzpfvmygYr,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 291

onftpGJya,m* acs;an§m½f Si;f vif;wJY tvkyaf wG[m vl


touf&iS af ewke;f ? onmaumif;aewke;f om vkyEf kid w f tYJ vkyf jzpfyg
w,f/ touf&Siaf eayrJY onmazmufjyefaevsi?f onmrJYaevsif
udk,aYf y:rSm vmrSND yD;jzpfaewJY vla,mifOyg'geu©Em¨ udk tyypön;f rSe;f
vnf; rod? tewårSe;f vnf;rod? tpGJya,m*qdkwmvnf; rod? acs;
an§mq
f kdwmvnf;rod? 0efxky0f efykd;rSe;f vnf; rod? rpifbifykyrf Se;f
vnf; rodvsif udk,af y:uae cGgcsEkdirf Se;f vnf; rod jzpfygYr,f/

onfvkdrodawmY onftpGJonf;udavomudk igY[m-ig-


igYtjzpfawGeJY odr;f ydkurf Nd yD; 'ku©0JxJrSm vSnYfywfvnfaerSm jzpfyg
w,f/ 'kua© wmxJ armif;oGi;f wJt Y wGuf 'kuo © o H &me,f csUJ aerSmjzpf
ygw,f/ 'gaMumifY wPSm-rme-'d|t d pGaJ wGukd ]oHo&me,fcsUJ w&m;=
yyÚöw&m;}-vdkY ac:jcif; jzpfygw,f/

vlaooGm;vsif onm r&Sad wmYwmaMumifY onfvlaou


bmrS rvkyEf kdiaf wmYygbl;/ olYukd,<f uif;udk vkyw f kdi;f rSm ypfcsiyf pf?
a&arQmcsiaf rQm? zkwMf unf;oN*ØK[f jyKcsijf yK 'gyJvkyEf kdiaf wmYrSm jzpf
ygw,f/ aowJYvlu bmrS rvkyEf kdiaf wmYygbl;/ 'gaMumifY bk&m;
&[EÅmaoNyD;rS tEkyg'daooedAmÁ ef &w,f-qdkwm onmazmufjyefae
wJY tpGJeJY ajympum;yJ jzpfygw,f/ pdwåZpum; jzpfw,fvkdYyJ rSwf
,l&rSm jzpfygw,f/ onmrrSeo f lY pum;tjzpf ,l&rSmjzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


292 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

'gaMumifY ]onfueH 0YJ yd guf tquftpyf}-udk bk&mYw&m;enf;


us pdppf&if;-
]Oyg'geu©E¨m}-qdkwm ]vlukdrSDNyD; tpGJonf;udavom
ya,m*aMumifY ypöKyÜev
f lrSm xif&Sm;jzpfaewJY uyf
yg;aumif? tyaumif? tpGJaumif? raumif;qdk;0g;
aumif? ya,m*aumif? tewåaumif? vla,mif-jzpf
aMumif;? ]vlr[kwaf Mumif;}-odcJY&ygNyD/

'gaMumifY ]owå0gaovsif jzpf-rjzpf}-tp&Sw


d YJ tAsmuxe
ar;cGe;f q,fcku t,lawGukd bk&m;oQifu ]ig-onfvkdrajymbl;?
ig-onfvkdr,lbl;}-ajymcJYwm onfrSm tajz&SmEdkiyf gNyD/

txufu usaemf onftar;awGukd &Si;f cJYwke;f u ]EGm;NrKHr


om;arG; Oyrm}-aqmifcJYwJY ae&mrSm ]uwåm;}-jzpfwJY ]owå0g}-
udk t&Sd rpOf;pm;bl;qdkwm onfrSmay:ygNyD/ ÓPfusupf m;Muyg-
vdkY wdkuw
f Ge;f csiyf gw,f/
bk&m;oQifu ]t&d,opöm}-udkyJ a[maMumif;? t&d,opöm
tjrifrjzpfwJY tjcm;taMumif;awGukd ra[maMumif; qdkwmvnf;
onfrSm ay:vGiNf yD jzpfygw,f/

]tpGo
J nf; udavomaMumifY vGeu
f sL;rIueH YJ uHusKd ;jzpf? uHusKd ;
0dygufukd b0ifus om,mwmuae tpGJya,m* udavomudk xyf

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 293

tm;jr§ieYf YJ ]uHooH &m}-tqufrjywfvnfawmY vlay:rSm ]tpGo J nf;


udavomeJw Y w
l YJ yk&H yd jf zpfwYJ Oyg'geu©Em¨ }-udkom ]t&d,opötjrif
eJY jrifwYJ ]xif&mS ;wJt Y jzpf =owå0g}-vdkY bk&m;oQifu qdkvkjd cif;jzpf
aMumif; xif&Sm;aeNyD jzpfygw,f/

'gaMumifY onfxif&mS ;wJt Y jzpf owå0g[m vlr[kwb f J tpGJ


onf;udavom&JU yk&H yd jf zpfvkYd vlr[kww f maMumifY ]t&Syd pön;f r[kwf
bl;}-yJ/ tjzpfrQom jzpfygw,f/ tjzpf[m t&Srd [kwyf gbl;/

'gaMumifY onfowå0g[m orkwt d jrifeJY ar;wJY tar;&JU


]owå0g aoNyD;aemuf jzpf-rjzpf}-tar;&JU uwåm;ae&mrSm
]t&Std jzpf}-pOf;pm;p&m rvdkawmYygbl;/ 'gaMumifY ]owå0g}-qdkwYJ
uwåm;[m ]t&St d jzpf}-tpOf;pm;rcH&awmY ]aovsif jzpf-rjzpf}-
ajymp&mudk rvdkawmYygbl;? ,lp&mudk rvdkawmYygbl;/ onfawmY
]ig-onfvrkd ajymbl;? ig-onfvkd r,lb;l }vdYk bk&m;oQif ajzMum;jcif;
jzpfaMumif; oEé|d mefus trSe,f lEkdiNf yD jzpfygw,f/

onfvkd tajzrSeuf k&d awmY usaemfYrSm uHeJYuHusKd ;tay: odkY


avm-odaYk vmjyóem rjzpfawmYygbl;/ uHoo H &mvnfwmeJY ywfouf
NyD; oHo, r&Sad wmYygbl;/a&S;b0-ckb0-aemifb0qdkwmvnf;
usaemf pOf;pm;p&m rvdkawmYygbl;/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


294 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

bmjzpfvkv d J qdkawmU ]vl}-udkawmif rpOf;pm;bJ vluajym-


jyK-aeqdkwJY ]uH}-udkyJ pOf;pm;awmYwm jzpfvdkYygyJ/ vludk
rpOf;pm;&mrSm a&S;b0-aemifb0vlawGawmif rubJ vuf&ySd pöKyÜef
vlukdawmif rpOf;pm;aMumif; txufu wifjycJYcsuaf wGt&vnf;
xif&Sm;aeNyD jzpfygw,f/ bk&m;oQifu ]uH}-udk t"duxm; ajym
jcif;[m onfuH[m ]w&m;-rw&m;&JUwnf&m} jzpfvkdYygyJ/

'gaMumifY usaemfYrSm y#dpöorkyÜg'fa'oemeJY ywfoufNyD; oH


o,jzpfp&m(0dpu d pd äm)? [db
k 0-onfb0awG rSeEf ;kd Ed;k pwJY pdwu
f ;l p&m
(O'¨pö)awG avsmYyg;ukeyf gw,f/ 'gaMumifY usaemfYrSm bk&mYw&m;pHeJY
wdki;f vsif tH0ifcGiu f sjzpfwJY ]bk&mYtmabm*us ur®ouwmor®m
'd|}d -t,l&o Sd l jzpfrSe;f rod jzpfvmNyD jzpfygw,f/

46/ okH;q,fYwpfbkHowå0gykH ypöKyÜev


f lay:rSmxif

'gaMumifY onftpGJonf;udavomaMumifY umrtpGe;f odkYr


[kwf ½ly-t½lytpGe;f wpfckckrSm pGJNid&pfywfNyD;jyKwJY udk,Ef IwEf SvkH;
uHo;Hk yg; vGeu
f sL;rIaMumifY vlrmS jzpfay:vmwJY vlr[kw(f tewå)jzpfwYJ
]xif&Sm;wJYtjzpf=owå0g}-awGukd ykHazmfMunfYr,f jzpfygw,f/

a'goudavom tpGJonf;aMumifY xif&Sm;ay:vmwJYowå0g


Oyg'geu©E¨mqdkvsif a'goqdkwJY Murf;xrf;rI? zsuq
f D;rI apwemeJY

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 295

tajymtqdk? tjyKtrl? taetxdkiaf wG ajymjyKaerSmjzpfvkdY bDvl;ykH?


o&Jyk?H wapäyk?H i&JaumifykaH wG xif&mS ;ay:rSm jzpfygw,f/ vlb
Y v
D ;l ?
vlYo&J? vlYwapä? vlYi&Jom;awG jzpfr,fvkdY qdkvkdygw,f/ vlYi&Jom;
qdkwm a'got[keaf MumifY ylavmifjcif;ru ESv;kH uGaJ tmif pdwaf yguf
uGJNyD; ylavmifjyif;jypGm cHpm;aeol&JUtjzpfyJ jzpfygw,f/

avmb tpGo J nf;udavomaMumifY xif&mS ;ay:vmwJY owå0g


Oyg'geu©E¨mqdkvsif avmbqdkwJY &avvdkav tiwfoabmrsKd ;eJY
tajymtqdk? tjyKtrl? taetxdkiaf wG ajymjyKaerSm jzpfvkdY? Nydwåm
aumifykHawG xif&Sm;ay:vmrSm jzpfygw,f/ vlYNydwåm jzpfr,fvkdY
qdkvkdjcif; jzpfygw,f/

arm[ tpGo J nf;udavomaMumifY xif&mS ;ay:vmwJo Y wå0g


Oyg'geu©E¨mqdkwmrsKd ;u trSet f rSm; ra0cGJEkdi?f rSm;aewmudkvnf;
trSexf if? trSeu f kdvnf; trSerf Se;f rod? udk,Yzf kdYukdom odwwfwJY
wd&pämefykHrsKd ;? r0HYr&JeJY qkH;jzwf&JwJY owård &Sw
d JY oabm&Sw d JY qifjzLU
rsuEf mS rMunf&Y w J qYJ ifrvJ kd owåud if;rJw
Y YJ tol&um,fykrH sKd ; xif&mS ;
ay:vmrSm jzpfygw,f/ onftjzpfawG[m vlw Y &d pämefawG? vlt Y ol&
um,fawGvkdY qdkvkdjcif; jzpfygw,f/

tol&um,fqkdwm vGeu f sL;xm;wJY udk,Yrf Sm;jypf wpfckck


aMumifY udk,ef JYqufqH&oltay: rsuEf Smrjy&JwJY tjzpf&So
d lrsm; jzpf

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


296 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

ygw,f/ trSm;trSef rcGJjcm;Edkib f J olYacgif;eif;NyD; tjrwf,lwwfwJY


vlpm;rsKd ;? &omvsif bezl;odkuw f l;wwwfwJYvlpm;rsKd ;? b,folao
ao iawrmvsiNf yD;a&m vlpm;rsKd ;u vlYw&d pämefawG jzpfygw,f/
ukd,fYzdkYomqdkvsif olYaMumifYvkyfief;atmifjrifNyD;pD;wmudk
udk,v f kyw f mrsKd ;jyKcg olYaus;Zl;uef;NyD; udk,o f mvsix f ifay:aeap
wJY pdeef m;uyfa&mifeYJ yg;ajymifcsiw f v YJ pl m;rsKd ;[m vltY ol&um,fawG
jzpfygw,f/ onfvlpm;rsKd ;[m udk,YftjypfawGray:rD aus;Zl;uef;
&mu&wJY pnf;pdrOf pöm &mxl;*kPo f &d u
f kd cHpm;ae&NyD; tjypfawGay:
vmwmeJY qif;&J'ku©twd a&muf&wJYolawGyJ jzpfygw,f/
'gawGtm;vkH;[m vlrSm xif&Sm;jzpfay:aewJY umr'k*¾wu d H
&kyaf wGyJ jzpfygw,f/ umr'k*¾wu d ad vom&JU ykHoP²mefawGyJ jzpfyg
w,f/
tckwifjywJY tyg,fav;bkHom;awG[m aorSa&mufwJY t
jzpfawG r[kwyf gbl;/ touf&Siaf evsuf udk,v f kyw
f JY vkyif ef;awG
tavsmuf onfwpfvHrQudk,af y:rSm xif&Sm;jzpfay:aewJY tjzpfawG
yJ jzpfygw,f/

tvm;wl tvSLay;? oDvapmifY? tusiYb f m0emawGukd t,l


onf;tpGJeJY txyfxyfjyKvsif tpGJeJYjzpfwJY vlaumif;ykH? ewfykHponf
awG[m wpfvHrQvlay:rSm xif&Sm;ay:vGirf SmyJ jzpfygw,f/ 'gawG
[m vlrmS ay:aewJY umrok*wd uH&kyaf wGyJ jzpfygw,f/ umrok*wd
udavomykHoP²mefawGyJ jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 297

'gaMumifY avmb?a'go?arm[ tpGJonf;awG enf;yg;NyD;?


taMumuftarQmaf wGeYJ vlawGtay: ay;urf;rI? tusio Yf v
D apmifx
Y ed ;f
rI pwJY tpGo
J nf; udavomawGeYJ tajymtqdk? tjyKtrl? taetxdkif
awG ajymjyKaevsif vlawmYval umif;ygyJ/ 'gayrJY vltppf r[kwb f J
tarQmftaMumuf tpGJya,m*rSDaewJY vlaumif;tjzpf xif&Sm;jzpfwJY
owå0g Oyg'geu©E¨mykH ay:aer,f jzpfygw,f/

onfYxuf tyg,frvm;zdkY? aemifb0aumif;zdkYtwGuf &nf


arQmfvkdYjzpfap? rvky&f raeEdkiaf tmif tusiYpf GJvmvdkYjzpfap ay;urf;
vSL'gef;csiw f YJ tpGo
J nf;udavomeJ4Y if;? oDvoDwif; usio Yf ;kH aqmuf
wnfcsiw f JY tpGJonf;udavomeJY4if;? tEkówd bm0emponf yGm;
rsm;csiw
f YJ tpGo J nf;udavomeJ4Y if; tajymtqdk? tjyKtrl? taetxdkif
awG ajymjyKaevsif tm;udk;tm;xm;p&m tjzpf? vltMum;rSm awmuf
yxGe;f vif;ol(=a'0wm)tjzpf? ajym&vsif ewftjzpf xif&mS ;wJo Y wå0g
ykH Oyg'geu©Em¨ ay:vmrSm jzpfygw,f/ onfewfawG[m vlem;eD;wJY
pwkr[m&mZfpwJY ewftjzpfomru txufewf tjzpfawGyg ykH&yd f
xifaewm jzpfygw,f/

tvm;wlyJ vlYavmurSm OD;pD;acgif;aqmif vky&f olawG[m


vnf; olYvkyif ef;awGaMumifY olY0ef;usirf Sm xGe;f vif;awmufyol?
ud;k uG,tf m;xm;&mvl(=emx)jzpfvmygw,f/ 'gawGukd ]orkwed wf}-
vdkY ac:Muygw,f/ 'gvnf; vlY&JUumrukokdvu f H&kyyf J jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


298 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

onftjzpfawG[m vlpifppfu ewfowå0g Oyg'geu©E¨mykH


xif&Sm;ay:vmwmyg/ udk,Yfvky&f yfay:rlwnfNyD; ewftqifYqifYykH
ay:rSm jzpfygw,f/
ewfqkdwm ygVdpum; ]emx}-yg/ ]udk;uG,t f m;xm;&m}-
vdkY teuf &Syd gw,f/ ewfukd aemufwpfrsKd ; ]a'0}-vdkY ac:ygw,f/
]a'0}-qdkwm ]'dAÁ=xGe;f vif;awmufyjcif;} teuf&ySd gw,f/ onf
ewftjzpfawG[m tpGJonf;udavomawGaMumifY xif&Sm;wJYtjzpf
jzpfaewmaMumifY onftjzpfawG[m vltppf r[kwyf gbl;/

onfvkdr[kwb f J pnf;pdrcf sr;f om tvQHy,faygrsm;vdkY onf


pnf;pdraf wGukd cHpm;aeolawG[mvnf; pnf;pdrcf Hpm;&wJY tpGJonf;
udavomaMumifY pnf;pdrcf sr;f omudk vSvSBuD;cHpm;wJY tajymtjyK
taeawGeJY ajymjyKaewJYtcg? wm0wðom? ,mrm? wkow d mpwJY
ewftjzpfawGew YJ w
l YJ xif&mS ;wJt
Y jzpfowå0g Oyg'geu©Em¨ ay:vmyg
w,f/ onfowå0gawG[mvnf; vlYewfawGygyJ/ vlr[kwyf gbl;/

onfvkyd J pnf;pdrcf sr;f omudk cHpm;&mrSm ae&mwum udk,u f


udk,pYf w
d Bf udKufjyKjyifcpH m;wJY tpGo J nf; udavomaMumifY pnf;pdrcf sr;f
omudk udk,w f kdiu
f kd,u f s jyKjyifcHpm;wJY tajymtjyKtaeawGeJY ajym
jyKaewJt Y cg? edrm® e&wdewftjzpfew YJ wl YJ xif&mS ;wJt
Y jzpf owå0gOyg'ge
u©E¨m ay:vmrSm jzpfygw,f/ 'gvnf; vlr[kww f JY vlYewf jzpfyg
w,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 299

edrm® e&wd-qdw
k m edrm® e=ud,
k w
f ikd pf w
d Bf udKuf zefqif;NyD;+t&wd
=arGUavsmwf ,fvkdY t"dyÜg,f&ygw,f/

tvm;wlyJ pnf;pdrcf sr;f omudk cHpm;&mrSm wpfyg;olawGu


udk,pYf w d Bf udKuf zefw;D jyKjyifcpH m;wJY tpGo
J nf;udavomaMumifY pnf;
pdrcf sr;f omudk udk,Yfpw d w f kdi;f us wpfyg;olu zefwD;jyKjyifcHpm;wJY
tajymtjyKtaeawGeJY ajymjyKaewJYtcg? y&edrw ®d 0o0wåDewftjzpfeJY
wlwYJ xif&mS ;wJt Y jzpfowå0g Oyg'geu©Em¨ ay:vmygw,f/ 'gvnf;
vlr[kww f YJ vleY wftjzpfygyJ/ (y&=wyg;ol? edrw d® =zefqif;tyfaom)
vdkY t"dyÜg,f&ygw,f/

'gaMumifY ewftjzpftm;vk;H [m umrukokv d u


f &H kyaf wGyJ jzpf
ygw,f/ umrukokv d u
f ad vom&JU yko
H P²mefawGyJ jzpfygw,f/ onf
ewfOyg'geu©E¨mawG[m tpGJonf;udavomaMumifY vlay:jzpfaewJY
vlr[kwwf JY tjzpfawGcsn;f jzpfygw,f/

onfvkdygyJ/ vl-ewftjzpfawGukd oHa0*,lNyD; umrtm½kH


awGukd pufqkw&f GH&SmvdkY awmxGuw f &m;usiYw f JY orPjA[®PqdkwJY
yk*K¾d vfawG[m rdrw
d kdYusiYfwJY tusiYfvky&f yf tm;avsmpf Gm ½lyjA[®mt
jzpfawGeYJ t½lyjA[®mtjzpf xif&mS ;wJt Y jzpfowå0g Oyg'geu©Em¨ awG
aygufMuygw,f/ 'gawGvnf; vl&JUumrukokdvu f H&kyaf wGyJ jzpfyg
w,f/ umrukokdvu f ad vomawG&JU ykHoP²mefawGyJ jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


300 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

'gaMumifv
Y nf; tm½kw H pfckwnf;ay:rSm pdwu
f kcd sKyfw;D NyD; pdwf
rNidrNf idraf tmif xde;f aewJY t,lonf; udavompGJeJY ajymqdkjyKrl
aexdkio f l[m onftusiYf vky&f yfeJY wom;wnf;nDwJY xif&Sm;wJY
tjzpfowå0g Oyg'geu©E¨mykH ay:ygw,f/

onfvkd pdwu f kd tqifYjrifYpw


d x
f ed ;f ynmeJY csKyfwD;rIjyKwJYtcg
psmeft*Fgig;&yf ay:ygw,f/ tm½kHay: pdwrf aeaeatmif wifay;wJY
tvkyf 0dwuf? tm½kHay:pdwf wnfaeawmY onfpw d uf kd tm½kHay:u
rusatmif cyfMumMumaeatmif ok;H oyf&wJ0Y pd m&? pdww f nfwm Mum
vmawmY tm½kHay: pdww f nfaewmudk auseyfESpo f rd YfaewJY yDw?d
tm½kHukd auseyfESpo f rd Yfae&muae udk,af &mpdwyf gat;jrwJY cHpm;rI
okc? usew f tYJ m½kaH wGukd bmrQcpH m;rI r&Sad wmYbJ udk,, f x l m;wJt
Y m½kH
eJY ½IwJYpw
d f wom;wnf; jzpfoGm;wJY {u*¾wm/ onft*Fgig;&yf
jzpfygw,f/

onftusiYaf wG[m uodkP;f ? tokb? tEkówd tp&Sw d JY


avmuDur®|mef;awGukd ½IyGm;rIawGyJ jzpfygw,f/ onfuaeYw&m;
pcef;awGrSm usiYfBuHaeMuwJY ydeaf zmif;-½SL;½SJawG? av0ifxGu-f
auG;qefaY wG? oGm;&yfxikd af vsmif;awG tp½So
d nfrmS pdwt
f m½ku
H kd ESpx
f m;
NyD; pdwwf nfNidraf tmifxm;wJY tusiYfawGeJY xl;rjcm;em;ygyJ/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 301

usiYw
f JYtusiYf t&Sed &f vmvsif t*Fgig;&yfukd wpfckNyD;wpfck
ausmNf yD; usiYvf mEdkiyf gw,f/ onftusiYftm;avsmpf Gm yXrpsmef? 'k
wd,psmef? wwd,psmef? pwkw¬psmefawG &vmEdkiyf gw,f/ onfpsmef
tpGJonf;udavomeJY ajymjyKaeol[m onfpsmefeJYwlwJY xif&Sm;wJY
tjzpfowå0g Oyg'geu©E¨m &rSmyJ jzpfygw,f/
'gudk tbd"r®mrSm-
]£w¬ r[*¾wH yknH? ,xmblrd 00w¬w d H? Zaewd
o'doH yguH? y#doE¨d y0wå, d H/}-vdkY
qdkxm;jcif; jzpfygw,f/
onftjzpfawG[m ½lyjA[®m16bkHu jA[®mtjzpfawGeJY wlwJY
tjzpf? b0awG jzpfygw,f/ tusiYt f m;avsmpf Gm vlrSm xif&Sm;wJY
tjzpfowå0g Oyg'geu©E¨mykH ay:ygw,f/ onftjzpfawG[m umr
ok*wdyk*¾Kd vfawGxuf jrifYjrwfwJYoltjzpf ]jA[®mOyg'geu©E¨mykH}-
awG aygufaejcif; jzpfygw,f/

'gaMumifY psmeftusiYf usio


Yf rl sm;[m raorDuwnf;u usiYf
wJY tusit Yf wdki;f jA[®mowå0gtjzpfukd &aeygw,f/ onftjzpfawG
[mvnf; ]vl}-r[kwyf gbl;/ vlay:jzpfaewJY tpGyJ a,m* tjzpfawG
yJ jzpfygw,f/ rdrjd yKwJY uHtm;avsmpf Gm owå0gykH aygufaejcif;
jzpfygw,f/ 'gaMumifY onftjzpfawGukd &nfvkdY ]ur®H oawå
0dbZÆwd=jyKwJY uHtwdkif;wdkif; owå0g(xif&Sm;wJYtjzpf)udk
a0zefw,f}-vdkY bk&m;oQif a[mxm;jcif; jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


302 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

t"dyÜg,fu-]touf&Siv f suf ypöKyÜecf E¨may:rSm usiYw


f JYtrI
vky&f yfawGtwdki;f xif&Sm;wJYtjzpfowå0gykH Oyg'geu©E¨m &r,f}-
vdkY qdkjcif; jzpfygw,f/

'gaMumifY psmefusiYv
f kdY aovsi?f onfpsmefrysuv
f sif psmefeJY
avsmw f YJ jA[®mbkaH &mufr,f-vdkY tbd"r®mu qdkxm;wmudk ausmv f mT ;
EdkiNf yD jzpfygw,f/

onfpsmeftusiYx f JrSm &So


d rQ tqif;-toH-teHY-t&om-
tawGUtxd-tawG;tBuHpwJY tm½kHawGukd OD;aESmufrSm ae&mray;
awmYbJ umronmtm;vkH;udk zsuyf pfwJYtxd usiYfwm &Syd gw,f/
onftusit Yf m;avsmpf mG onmrJw Y jYJ A[®mtjzpf xif&mS ;wJt
Y jzpf owå0g
Oyg'geu©E¨mykH usiYwf JYolrSm ay:ygw,f/

onfyk*K¾d vfrSm rsupf -d em;-ESm-vQm-udk,-f pdwq f kdwJY tm½kHcH


t*Fgtm;vk;H &Sad eayrJ?Y olu 'gawGtm;vk;H udk tok;H rcszYkd zsux f m;av
awmY olYOD;aESmufu tvkyrf vkyaf wmYygbl;/ OD;aESmuf tvkyrf vkyf
awmY &Siv f suef JYaool jzpfaeygNyD/ onfyk*K¾d vfukd ]tonowå=
onmrJaY omowå0g}-vdkY ac:ygw,f/ onmr&Sad wmYwt YJ jzpf a&muf
olvkdY qdk&ygr,f/ touf&Siv f suf OD;aESmuf tvkyrf vkyaf wmYvkdY
b0aooltjzpf a&muf&Sad eolvkdY ajym&r,fjzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 303

onftjzpfawGtm;vkH;[m ½lyudavomeJYajymjyKaewJY vlY½ly


uH&kyaf wG jzpfygw,f/ ½lyudavom&JU ykHoP²mefawGyJ jzpfygw,f/

½kyt
f m½kHrSm pdwuf kdwnfNidraf tmifxm;wJY psmeftusiYjf zpfwJY
½lyjA[®mowå0g Oyg'geu©E¨mudk azmfjyNyD;aemuf? ]avmurSm bmrS
r&Swd myJ t&Sjd zpfw,f}-qdkwmudkyJ odwJY emrftm½kH}-rSm pdwu f kd
wnfNidrfatmifxm;wJY t,lonf;tpGJudavomeJY ajymjyKaewJY
yk*K¾d vfawG&JU xif&Sm;wJYtjzpfowå0g Oyg'geu©E¨m[mvnf; onfo
abmeJY twlwlyJ jzpfygw,f/

rdrw
d kYd t,lonf;tpGJ udavomeJY jyKusiw Yf YJ udk,Ef w
I Ef v
S k;H &JU
tajymtqdk? tjyKtrl? taetxdkief JY wom;wnf;wlnDwJY xif&Sm;
wJtY jzpfowå0g Oyg'geu©Em¨ udk rdr&d UJ onfusiq Yf yJ pöKyÜecf E¨m tay:
rSmyJ &rSmjzpfygw,f/ onftjzpf[m ½kyu f kdy,fwJYtusiYf jzpfvkYd
]t½lytusi}Yf -jzpfygw,f/ t½ly tpGo J nf;udavomaMumifY jzpfwYJ
xif&Sm;wJYtjzpfowå0g Oyg'geu©E¨m[m t½lyjA[®mav;bkHom;eJY
wlwYJ tjzpfukd ay:aygufaprSm jzpfygw,f/ onftjzpfawG[mvnf;
vlr[kwyf gbl;/ vlYt&lyuH&kyf odkYr[kwf t½lyudavomykHoP²mefyJ
jzpfygw,f/

'gaMumifY usaemfwifjycJYwJY tpGJonf;udavomaMumifY jyK


&yf-jzpf&yfawG tqufrjywfjzpfwJYtcg jyK&yfeJY wax0wnf;wlwJY

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


304 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

jzpf&yfowå0gykH[m onfypöKyÜeu
f kd,rf SmyJ xif&Sm;ay:ygw,f/ aemif
b0usrS ay:wm r[kwyf gbl;/

'gaMumifY umrbkoH m;? ½lybko H m;? t½lybkoH m;qdw


k YJ ok;H q,fY
wpfbkHom;awG[m vltjyifbufu bkHom;awG r[kwyf gbl;/ tpGJ
onf;udavomaMumifY vlrSmxif&Sm;jzpfvmwJY owå0g tjzpfawGyJ
jzpfygw,f/ Oyg'geu©E¨mawGyJ jzpfygw,f/
'gawGukd ]uH&ky}f -wpfenf;tm;jzifY ]udavomyko H P²mef}-
vdkY usaemf azmfjycJYwmudk pm½IolwkdY rSwrf Md ur,f xifygw,f/

'gaMumifY-
]umr t,lonf;tpGJuad vomeJY ajymjyKaevsi-f
umrq,fYwpfbkHom;/ umr b0? umravmuom;/
½ly t,lonf; tpGJuad vomeJY ajymjyKaevsi-f
½lyq,fYajcmufbkHom;/ ½lyb0? ½lyavmuom;/
t½ly t,lonf;tpGJuad vomeJY ajymjyKaevsi-f
t½lyav;bkHom;/ t½lyb0? t½lyavmuom;/
qdkwJY xif&Sm;wJYowå0gtjzpf trIjyKqJ onfypöKyÜecf E¨may:
rSmjzpfwJY uH&kyf odkYr[kwf udavomykHoP²mefjzpfwJY ]Oyg'geu©E¨m}
udk &rSmjzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 305

'gaMumifY ]okH;q,fwpfbkHcE¨m[m onfypöKyÜecf E¨may:rSm


t,lonf;tpGJudavomaMumifY xif&Sm;jzpfay:aewJYtjzpfawG?
owå0gtjzpfawG[m Oyg'geu©Em¨ tjzpfawGyJ jzpfygw,f/ bk&m;oQif
[m okH;q,fYwpfbkHukd onfvkd vuf0g;ay:wif jrifoGm;jcif;jzpfyg
w,f/

onfokH;q,fYwpfbkHom; jzpfwJY Oyg'geu©E¨mawGukd bk&m;


oQifu ydki;f jcm;odtyfwJY 'ku©wkH;'ku©cJBuD;tjzpf jrifvkdY-
]'ku©H awblruH 0¥H}-vdkY a[mawmfrljcif; jzpfygw,f/

onfvkdjzpfvkdY "r®pMuma'oema[mtNyD;rSm}-bkHokH;yg;rSm
usiv f nfaeorQ 'ku©urvGwb f l;}-vdkY todaygufoGm;wJY yÚö0*¾DwkdY
&JU acgif;aqmif t&Siaf um@n[m ]'ku©jzpfaMumif; awblru
bkoH k;H yg;w&m;awG[m wpdk;wpdrusef csKyfNidr;f &rnfw
Y &m;awGygvm;
bk&m;}-vdkY bk&m;oQifukd olw&m;udk odNyDjzpfaMumif; ],H udÚöd
ork ',"r®H oAÁH wH eda&m""r®H}-vdkY avQmufwifjcif; jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


306 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

tcef;(8)
udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU&Sjd cif;

47/ bk&mY"r®ppfukd odjrifNyD


onfawmY usaemf[m-
(1) uHukd ½dk;½dk;ocFg& r[kww f JY tbdocFg&jzpfwJY umrt
jrif? ½lyg½lyr[*¾wtjrifeJY vGeu f sL;wJYapwem (tbd
ocFg&)eJY ajymjyKaewJY trIa&mufwJYuH (uH=ur®=trI
=udpö)vdkY oabmaygufomG ;ygw,f/ ]uH}-qdkwm a&SU
b0 aemufb0uHawG r[kwb f J? ypöKyÜebf 0rSm tpGJ
onf;udavomeJY ajymjyKaewJY trIa&mufwv YJ kyif ef;jzpf
aMumif; todjzpfygw,f/
(2) uHeJY 'ku©wkdU&JU qufEG,yf kHukd y#dpöorkyÜg'fa'oemeJY
touf&iS q f J pdwv f nf;&Sd onmvnf;&Sw d YJ onfypöKyÜef
udk,rf Sm uHoHo&mvnfvkdY xif&Sm;jzpfay:vmwJY o
wå0gykH? tpGJya,m*aumif? vla,miftjzpf jzpfay:vdkY
vlYtjzpfu usqkH;oGm;&wJY owå0gtjzpf[m ]'ku©}-
vdkY uHe'YJ kut© qufukd em;vnf oabmayguf&ygw,f/
(3) onfypöKyÜef udk,af y:rSm tpGJonf;udavom? onf
udavomvGeu f sL;rIeJY ajymjyKaewJY uH? onfuHeJY w
om;wnf;wlwt YJ jzpf &wJY uHusKd ;wdkY wpfckukd wpfcku
axmufqrSDpGJNyD; tqufrjywfoHo&mvnfvkdY xif&Sm;

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 307

jzpfay:vmwJY owå0gaumif? vlr[kww f tYJ ewåaumif


udk Oyg'geu©E¨m-vdkY em;vnf&ygw,f/ onf Oyg'ge
u©Em¨ [m vlrmS jzpfwYJ uH&ky(f uH&yd u
f eH rd wd )f 'grSr[kwf
tpGJuad vom&JU toGiyf kHoP²mefukdazmfjyaewJY jzpf&yf
awGyJ jzpfaMumif;eJY? onftjzpf[m bk&m;oQif vlawG
udk odapvdkYwJY ]'ku©}-vdkY em;vnf&ygw,f/
(4) 'gaMumifY umrtjrifeJY ajymjyKae rjywfvkdupf m; vGef
usL;wJYuH umrokcv’u d mEka,m*tpGe;f ? ½lyg½ly r[
*¾wtjrifeJY ajymjyKae rjywfvkdupf m; vGeu f sL;wJYuH
twåuv d rxmEka,m*tpGe;f awG[m vlukd vlYtjzpf
u usqkH;apaMumif;/ onftpGe;f awG rjywfvkdupf m;
vsif umr?½ly?t½ly bkHokH;yg;b0jzpfwJY okH;q,fYwpf
bkHom; owå0gtjzpfawG vl&JUajymqdkaexdkiq f ufqHwJY
ykH[efawGrSm ay:aerSmjzpfaMumif; usaemf em;vnfo
abmaygufoGm;ygw,f/ tjrif&Si;f oGm;ygw,f/

'gaMumifY usaemf[m tpGe;f w&m;awGukd vdkupf m;wJYtwGuf


vdkupf m;wJu Y H twdki;f wdki;f uHusKd ;jzpfwYJ ]uHvtl jzpf}-udk &aMumif;/
onfuHusKd ;udk auseyfoabmusvkdY om,modr;f ydkurf v d kdY
vdkupf m;cJYzl;wJY uHeJYtm½kHukd jyefqmavmifvkdY t,lonf;tpGJuad v
omudk tm;jznfYay;wJYNyD;? xyfNyD;vGeu f sL;rIuH wzefjzpfatmif t&Sed f
jr§iYaf y;wJYtwGuf uHoHo&mvnfrI jzpfaMumif;/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


308 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

onfuHoHo&mvnfawmY t,lonf;tpGJ udavomeJYwlwJY


xif&mS ;wJt
Y jzpf]owå0g}-ykH vlrmS jzpfaeaMumif;/ onfowå0gyko H nf
yif Oyg'geu©E¨m jzpfaMumif;/
onfowå0g tjzpf&jcif;onfyif vlt Y jzpfu usqk;H oGm;jcif;
jzpfaMumif;/vlt
Y jzpfu usq;kH wmonfyif ]'ku}© -jzpfaMumif; usaemf
oabmaygufomG ;wJY twGuf uH-uHusKd ;-eJY uH&UJ taMumif;awGtay:
rSm a&S;b0-ckb0-aemifb0 t,lawGu usaemf vGwaf jrmufomG ;yg
w,f/ tjrif&Si;f oGm;ygw,f/ tjrifrSeu f kd qkyuf kdirf yd gw,f/

onfawmY tpGJonf;udavomtjrifawG &Si;f oGm;wJY us


aemf[m ]t&d,opömtjrif }-qdkuo
f Gm;ygw,f/

48/ tusiYfrSm;vdkY aysmufoGm;wJYukd,Yfukd,u


f kd jyef&NyD

onfawmY-
usaemf[m uHusKd ;udk auseyfoabmusvkYd om,modr;f ydkurf d
vdkY vdkupf m;cJYzl;wJY uHeJYtm½kHukd jyefqmavmifvkYd tpGJonf;udavom
jyefjzpfaMumif;? 'g[m uH&JUtaMumif;jzpfaMumif; tjrif&cJYygw,f/
onftaMumif;[m xyfcgjzpfwmeJYtrQ rlv uHYtaMumif;
udk tm;jznfYay;wJYoabm jzpfaewmqdkwJY udavo0#fukd taMumif;
tusKd ;eJw
Y uG &Si;f &Si;f BuD; odjrifomG ;wJt
Y wGuf uH&UJ taMumif;r&Sb
d ;l -
vdk,
Y w l YJ ta[wku0g' ed,wrdpäm'd|ed YJ zefqif;&Si?f wefck;d &Siaf MumifY

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 309

ajymjyKaeuHjzpfw,fvkdY ,lwJY £ó&edr®mea[wkued,wrdpäm'd|d


t,l usaemfYrSm rjzpfawmYygbl;/

wzef ur®0#fukv d nf; taMumif;tusKd ;eJw


Y uG tjrif&iS ;f oGm;
vdkY jyK&yftrIuHr&Sbd l;vdkY ,lwJY tud&,
d 0g'ed,wrdpäm'd|u d kd usaemf
y,fEkdiNf yD jzpfygw,f/

aemuf 0dygu0#fukd taMumif;tusKd ;eJYwuG &ifxJtjrif&Si;f


oGm;wJYtwGuf uHusKd ;r&Sb d l;-vdkY,lwJY ew¬u
d 0g'ed,wrdpäm'd|u d kd
vnf; usaemfy,fEkid Nf yD jzpfygw,f/ 'gaMumifY onfe,d wrdpäm'd|ad wG
u usaemfvGwaf jrmufoGm;wJYtwGuf ]Ak'¨tmabm*us ur®óu
wm or®m'd|td jrif}-[m usaemfYrSm ay:xGe;f vmygw,f/

tpGe;f w&m;awG vdkupf m;vdkY uHoo


H &mvnf;NyD; usaemfu
Y k,
d f
EIwEf v S ;Hk tajymtqdt k jyKtrl taetxdik f trlt&mawG[m t,lonf;
tpGJuad vomykHtwdki;f xif&Sm;jzpfay:wJYowå0g Oyg'geu©E¨m[m
vl-r[kwaf Mumif;? igr[kw-f olr[kwf tp&Sw d mawG r[kwaf Mumif;?
uHoHo&m vnfaewJY ykH&yd af wGomjzpfaMumif;? ]uH&ky}f -awGomjzpf
aMumif;? udavomawG&JU toGiyf kHoP²mefrQom jzpfaMumif; usaemf
&Si;f &Si;f vif;vif; oabmayguf odjrifomG ;wJt Y wGuf tJonfowå0g
udk ]ig}-vdkY xyfwl,lrrd Sm;wJY ]twå'|d }d ? ]tJonfxif&Sm;jzpfaewm
igyJ}-vdkY ,lrrd Sm;wJY ]ouúm,'d|}d -usaemf uGmoGm;NyD jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


310 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

onf owå0gaumif Oyg'geu©Em¨ [m ]vl}-ponf r[kwb f ;l


vdYk odjrifwtYJ wGuf ]owå0gaovsif jzpf-rjzpf}-pwJY t,lq,fcuk
aevnf; usaemfvGwaf jrmufoGm;ygw,f/ onft,lq,fcku vGwf
ajrmufwm[m ]qufjzpft,l oówrdpäm'd|ed JY jywft,l Oapä'
rdpäm'd|}d awGukd usaemf y,fowfvkdujf cif; jzpfygw,f/

'gaMumifY twdwb
f 0awGeJY ywfoufNyD; oHo,ig;csu?f
ckb0eJY ywfoufNyD; oHo,ajcmufcsu?f aemiftem*wfb0eJY ywf
oufNyD; oHo,ig;csuf usaemfYrSm rjzpfawmYygbl;/

'gaMumifY ]usaemfr[kwwf YJ usaemfaY ,mifaqmifaewJ?Y t,l


onf; tpGJuad vomawGeJY usaemfYukd zrf;pm;xm;NyD; usaemfYtjzpf
ajymjyKaewJY raumif;qdk;0g; ya,m*jzpfwJY owå0gaumif Oyg'ge
u©E¨mudk usaemfjrifvmwJYtcg onftaumif[m raumif;qdk;0g;
aumif? 'ku©ay;wJYtaumifjzpfw,f-vdkY jrifNyD; usaemfYukd,af y:u
cGgcszkdY usaemfBudK;yrf;ygw,f/

txl;ojzifY usaemfu pdwaf t;csr;f csiv f kdY usiYyf Gm;cJYwJY t


Ekówdur®|mef;awGjzpfwJY orxw&m;awG? ½kyef mrfukdjzpfysuw f if
½IwJY 0dyóemur®|mef;awG[m pdwåZtpGJ t,lonf;eJY vkyaf ewJYjyK
&yf ½ly½lywPSmawGeJY ajym-jyK-aewJY jyK&yfeJYjzpf&yfjzpfaMumif; us
aemf vif;vif;xifxifBuD; oabmaygufoGm;ygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 311

'gaMumifY usaemf&JU½lytvky&f JU tusKd ;tjzpf onm0d&m*qdk


&wJY udk,Yftrnfemrawmif arYavsmYoGm;awmY jznfYusiYf&rnfY b0
0wå&m;jzpfwJY pm&dwåoDvu a0vma0;cJYwJY jzpf&yfawG/ tvm;wl
½lytvkyu f ae qufvsuf ½kyef mrfukdjzpfysu½f INyD; ½kyef mrfcsKyfwmudk
edAÁmefxifNyD; vkyaf ewJY usaemfYtvkyaf wG[m t,lonf; tpGJpw d åZ
tvkyq f kdwmudkvnf; oabmayguf&ygawmYw,f/

onfawmY usaemf½lygtusiY/f t½lytusiYaf wG tusiYrf Sm;vdkY


usaemfYukd,af v; aysmufcJY&wmvdkY tck t&d,opömtjrifeJY xifxif
&Sm;&Sm; usaemf odjrif&ygw,f/

onfawmY tpGe;f jzpfapwJY tjrifrSm;eJY t,lrSm;awG? oHo,


awG[m t&d,rjzpfapbJ te&d,yJ jzpfapw,fvkdY usaemf oabm
aygufoGm;ygw,f/
tpGe;f jzpfapwJY tpktpkeJYjrifwJY orkwtd jrif? y&rwftjrif
jzpfwJY tpdwftpdwfeJYjrifwJY ½lytjrif? tpdwftpdwfudkazsmufNyD;
]bmrSr&Sb
d ;l }-jrifwYJ t½lytjrifawGeYJ tjriftjzpf? BuHawG;NyD; ajymjyK
aeawG rjyKrSm;zdkY usaemf owdxm;NyD;? 'gawGrjzpfawmYwJY or®mpdwf
xm;av;eJY ajymjyKaeEdkiaf tmif BudK;pm;aecJYygw,f/

onftcg usaemfYukd,Ef IwEf SvkH; trIawGjzpfwJY tajymtqdk


tjyKtrl taetxdkif trlt&mawGaMumifY jzpfay:aewJY tpGJonf;

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


312 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

udavomykHeJYwlwJY owå0gaumifOyg'geu©E¨m usaemfYxHu uGmoGm;


NyD; usaemfYrlvcE¨mjzpfwJY ½dk;om;jzLpifwJY]rlvudk,}f -av; jyef&yg
w,f/
onftjzpfukd pmeJY ajymvsif ]tEkyg'geu©Em¨ }-vdYk qd&k ygr,f/

onftcgrSm usaemf[m t,lonf;tpGt J csKd UumG oGm;wJY aysmuf


qk;H oGm;wJY usaemf&Y UJ ]vltppf}-jzpfwYJ ]usaemfrY v l udk,}f -udk jyefvnf
&&Scd JYygw,f/
onftjzpfukdyJ usaemfu-
]udk,Yfukd,u f kd jyefvnfawGU&Sjd cif;}-vdkY
acgif;pOfwyfvkdujf cif; jzpfygw,f/

onfvkd ]udk,Yu f kd,uf kd jyefvnfawGU&jSd cif;}-jzpfwmuvnf;


]bk&mYw&m;tppftrSeu f kd &SmazG&if; &vmwJYtusKd ;quf}-jzpfwJY t
wGuf ]Ak'¨"r®ppf t&d,opö"r®]-udk t&aumufrSepf GmeJY b,fvkd
&SmazGojd rif&w,fqkdwmudk rSww f rf;jyKwJYpm jzpfvkdY onfpmwrf;udk
usaemfu-
]Ak'¨"r®ppf &SmawmfykHrSww f rf;pm}-vdkYvnf;
uifyGe;f wyfvkdujf cif; jzpfygw,f/

onfvkd ]t&d,opöm"r®tod}-udk usaemf&cJYwm[m udk,f


awmfvrkYd [kwyf gbl;/ udk,[
Yf mudk,f &SmvdkY &cJw
Y mvnf; r[kwyf gbl;/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 313

]t&d,opömtjrif}-aygufNyD;wJY aus;Zl;½SiAf k'e¨ nf;us MoVm&duokckr


wdki;f &if;aq;ynm&Sif q&mBuD;OD;&efatmifeJY q&mOD;ausmjf rifYwkdY&JU
oGeof ifqkH;r vrf;jyrIaMumifYom usaemf onftodukd xGi;f azmuf
odjrifEkdijf cif; jzpfygw,f/

usaemf[m onfb0rSm um,du'ku©? pdwå'ku©? apwodu


'ku©awG tvIid ;f BuD;cHpm;&vdkY onfb0uvGwaf jrmufatmif rd½kd;z
vmAk'b ¨ mom&JU toGeo f if tqk;H rcHNyD; ukokv
d 'f geawGukv
d ky?f a½Smif
MuOfapmifYpnf;&wJY ig;yg;? ½Spyf g;? udk;yg;oDvawGukd apmifYxed ;f NyD;
½kyef mrfuGJatmif orxbm0em pD;zse;f cJYygw,f/ ½kyef mrfcGJjrifawmY
½kytf pdwf emrftpdwu f kd tedpö? 'ku©? tewåvu©PmwifNyD; oknw
qdkuaf tmif 0dyóembm0emudk xdxcd kducf kduf yGm;rsm;cJYygw,f/

usaemfYukd,rf Sm avwdk;wJY tjzpfawG? at;ueJ jzpfoGm;wm


awG? avxJrmS 0JysoH mG ;ovdk jzpfwm? rGr½G ½G aG wG jzpfwmawGukd usaemf
u rNrJ-qif;&J-tESprf & ponfeJY pdwx f ifeJY vu©Pma&;okH;yg;
wifcJYygw,f/ tedpövu©PmeJY tewåvu©Pmudk wifvkYd&cJYayrJY
'ku©vu©PmeJY tokbvu©Pm b,fvkdrS vu©PmwifvkdY r&cJYyg
bl;/

usaemf a&SUykdi;f rSm wifjycJYovdk Ak'¨gEkówdbm0emyGm;vdkY


&cJYwJY pdwMf unfvifNyD; rSwÓ f Pfaumif;wJY tjzpfawG[m wpwp

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


314 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

qkw, f kwv
f mNyD;? udk,Yfemrnfawmif wpfcgwpfav jyefpOf;pm;&wJY
tjzpf/ udk,Yrf b d eJY ZeD;om;orD;? rdwaf qGo*F[ polawG&JU emrnf
awGukyd g vk;H 0 jyefpOf;pm;vdkY r&wJY tjzpfa&mufNyD; usaemfrY mS onmrJY
vmygw,f/usaemf vljzpf½IH;vmygw,f/ usaemf ½lyg½lyr[*¾w t
usiaYf wG usiv Yf kYd udk,u
Yf k,
d u
f kd taysmufqk;H BuD; aysmufqk;H jcif; jzpfcYJ
ygw,f/
usaemfYrlvvlaumif;b0 vkH;0udk aysmufqkH;cJY&ygw,f/

txufrmS usaemfwifjycJw Y tYJ wdki;f ]umrokcv’u d mEka,ms*


umrtjrifeJYvkdupf m;vdkY udk,Yfukd,f ysupf D;aysmufqkH;&wJYtjzpf/
½lyg½lyr[*¾wtm½kHjzpfwJY twåudvrxmEka,m*tpGef;
vdkupf m;cJvkYd onmrJNY yD; udk,u
Yf k,
d f vk;H 0aysmufysuo
f mG ;wJt
Y jzpfawG
&cJYygw,f/

aus;Zl;&SiBf uD;rsm;&JU Oyedó,eJY ]bk&mY"r®ppf t&d,opö"r®}-


udk t&taumufrSepf GmeJY odjrifusiYyf Gm;vm&mu onftjzpfawG[m
vlvkyt
f jzpfawG r[kwaf Mumif;? uHoHo&mvnfaevdkY udk,Yfay:rSm
ya,m*tjzpf uyfaewm jzpfaMumif;? udk,t Yf jzpfawGukd em;vnfo
abmaygufNyD; or®mtjrifeJY awG;BuH? ajymjyKae? BudK;pm;Edk;Mum; pdwf
xm;wJYtwGuf tNyD; aysmufqkH;oGm;wJY udk,Yfukd,f tppfuav;udk
,cktcg jyefvnfawGU½Sv d mNyD jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 315

yrmtm;jzifY EGHykyef pfaewJY udk,Yu f kd,u f kd jyefq,fwif&mrSm


EGHykyrf Sm epfaewJYtjzpfukd b,fvkd epfaew,fqkdwmudk EGHykyef pfzl;vdkY
jyefvGwzf l;wJYyk*K¾d vf&JU oifMum;rIeJY rod odatmif BudK;pm;&ygw,f/
odwt YJ cg olay;wJeY nf;vrf;twdik ;f EGyH yk u f aevGwaf tmif owd 0D&, d
ynmeJY BudK;yrf;&ygw,f/ 'gaMumifY usaemf[m EGYHykyu f vGwv
f mwJY
olawmfaumif;tuleYJ udk,b f ,fvkd EGyH kyrf mS epfaew,f qdkwmudk *C
ePodNyD;? EGHykyu f &ke;f vdkY pwifvGwaf jrmufwJY tajctaeyJvkdY udk,Uf
udk,u f kd xifxifjrifjrif od&ygw,f/

onfvkd pwifvw G af jrmufNyD; a&pifeYJ qufvufaq;ausmNyD;


EGyH ky&f UJ teHaY wG ukepf ifatmif vkyaf qmifzv kYd kyif ef; useaf eygao;w,f/
EGyH ky&f UJ teHUawGu pifMu,fwt YJ cg EGyH kyrf [kwb f J EGrH eS ;f rodbJ pifMu,f
wJYa&toGif aqmifaewJY EGHukd a&SmifwwfzkdY qufvuf BudK;yrf;&rSm
jzpfygw,f/

onftvkyaf wGvky&f if; udk,Yv f kd EGHykyx


f Juae vGwaf jrmuf
vdkwo
YJ al wGukd vlyo
D pGm udk,0Yf wå&m;jzpfwYJ onfEx HG u
J vGwaf jrmuf
vmwJY udk,YftawGUtBuKHukd vlawGxH today;&rSm jzpfygw,f/ 'g
aMumifY EGHykyu
f vGwv f mwJY usaemfYtjzpftysujf zpfwJY onfrSww f rf;
pmudk EGHykyu f vGwv f kdolrsm;twGuf wifjyjcif; jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


316 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

49/ ed*kH;

usaemfY&JUrSww
f rf;pmudk jyefcsKyfvkduv
f si-f
(1) bk&mYw&m;qdkwm bmvJ¿ &JUar;cGe;f tajztjzpf-
]bk&mYw&m;qdkwm t&d,opömav;yg;jzpfygw,f}/
wqufwnf;rSmyJ w&m;qdkwm&JU t"dyÜg,f[m-
]vlvlcsi;f qufqHa&;rSmaqmifxm;tyfwJY or®m
rQwwJY trI&Spcf kvkdY ac:qdk&wJY or®mr*¾i&f Spyf g;
jzpfw,f }-vdkY oabmaygufoGm;ygw,f/
'geJYtwl w&m;udk twdkcsKyfem;vnfvkduw f mu-
]w&m;qdkwm rw&m;&JUqefYusib f ufjzpfw,}f -
qdkwm jzpfygw,f/
(2) bk&mYw&m;qdkwm w&m;*kP&f nfajcmufyg;vkH;eJY wvkH;
w0jynfpY w
kH YJ w&m;jzpfaMumif? wpfyg;yg;csKd UwmeJY bk&mY
w&m;r[kwaf Mumif;? bk&mYw&m;[lorQ t&d,opöm
twGi;f 0ifaMumif;? 'gaMumifY w&m;*kPaf wmf wpfyg;
yg;eJY rudkun f Dwm jzpfap? t&d,rjzpfapvsif jzpfap
te&d,"r®omjzpfNyD; bk&mYw&m;r[kwaf Mumif; tod
a&mufr,fvkdY xifygw,f/
(3) bk&mYw&m;[m umr½lyg½lytjrifrSm;qdkwJY tpGJuad v
omt,lonf;vdkY y#dpöorkyÜg'f0#fokH;yg; tqufrjywf
vnf&mu onfypöKyÜecf E¨mrSm xif&Sm;jzpfay:vmwJY

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 317

owå0gjzpfwYJ vlr[kww f YJ tewåaumifval ,mifjzpfwYJ


]Oyg'geu©E¨m}-udk ydki;f jcm;od&rnfY ]'ku©}-vdkY yDyDjyif
jyif odNyD;? 'ku©? 'ku&© UJ taMumif;? 'ku&© UJ csKyf&m? 'ku&© UJ
csKyaf Mumif;awGukd wvk;H w0odjrifww YJ &m; jzpfygw,f/
(4) uHeu YJ uH sKd ;0dyguf tqufukv d nf; tvsib f 0uHaMumifY
tcktusKd ;jzpfw,f-ponf a,mifwad ,mif0g;? a,mif
uef;uef;eJY r[kwb f J onfypöKyÜecf E¨mrSmyJ-
]aumif;wmvkyv f si=f vlaumif;jzpfw,f?
raumif;wmvkyv f si=f vlqkd;jzpfr,}f -vdkY
uHusKd ;xifwmudk jyufjyufxifxif em;vnf&wJw Y &m;
jzpfygw,f/
(5) bk&m;oQif[m owå0gaovsif jzpf-rjzpfpwJY t,l
q,fyg;udk olYt,lr[kwb f l;? ol onfvkdra[mbl;-
qdkNyD; y,fcw YJ mjzpfvkYd onft,lwpfrsKd ;rsKd ;xJ a&mufae
vsif Ak'¨bmom trnfcHomjzpfaMumif;? Ak'¨bmom
0iftppf r[kwaf Mumif; uGJuGJjym;jym; ydki;f jcm; odem;
vnf&rSm jzpfygw,f/
(6) bk&mYw&m;[m y&rw¬r[kwaf Mumif;? t&d,opöm om
vsijf zpfaMumif;? y&rw¬tjrifjzpfwJY tpdwpf w d tf jrif
[m t&d,rjzpfapbJ te&d,om jzpfapaMumif;?
]trIupd }ö -qd&k wJY ]uH}-udo k jd rifrS t&d,jzpfapaMumif;
t&d,opöm&JUtjrif? t&d,opöm&JUe,f? t&d,opö&UJ ciG f

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


318 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

udk od&rSm jzpfygw,f/


(7) bk&m;oQif[m ]or®moarÁm"d}-w&m;ukd udk,w f kdixf kd;
xGi;f odjrifjcif;}tbdorÁK'}¨ -jzpfwYJ aw0dZÓ Æ§ Pf&iS jf zpfNyD;
tvk;H pkaH omw&m;udkojd rifol oAÁnkwÓPf&iS f r[kwf
aMumif;? a&rD;tpkt H pkw
H efck;d jyjcif;udk rjyKbJ? tqk;H tr
wefckd;(tEkomoeDjym#d[m)udkyJ udk,w f kdiv f nf; usiYf
ok;H ? wynfo Y m0uawGukv d nf; usio Yf ;kH apNyD;? ajrvQKd ;
rdk;yswH efck;d pwmawGukd wm;jrpfcaYJ Mumif; pdppf odjrifEkid f
rSm jzpfygw,f/
(8) bk&mYw&m;[m b,ft,l0g'udkrqdk rsupf rd w dS ,
f MkH unf
wmudk vufrcHbJ ]t&m&mudk a0zefqef;ppfwJYtjrif
=0dbZÆ}eJY qef;ppfa0zefNyD; rSev f nf;rSe?f tjypfvnf;r&S?d
ta0zeftppfaq;vnf; cHEkdi?f vltrsm;vnf; tusKd ;&S?d
vltrsm;vnf; csr;f om? avmuudkvnf;apmifYa&Smuf
Edkirf S vufcH,kHMunfzkdY oifMum;wJYw&m; jzpfygw,f/

'gaMumifY onfrw S w f rf;pm½Iorl sm;[m udk,b Yf 0&JU vrf;nTef


&mjzpfwJY rnfonfYbmomw&m;udkrqdk tppfaq; ta0zefr&Sd
w&m;ao,kHrSww f JY {uHo0g'eJY ]rsuu f ef;,kHMunfrI]-[m ]'ku©}-
vdkY oabmaygufNyD; udk,pf ;D wJjY rif;udk txD;traocsmatmif cGjJ cm;a0
zef pdppfwJY 0dbZÆtjrif ay:aygufaprSm jzpfygw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 319

pm½Iolrsm;cifAsm?
usaemfY ]yefMum;csu}f rSm azmfjycJw
Y YJ rd&k;d zvmAk'b
¨ mom todeYJ
odc&YJ wJY uH-yg&rD-b0-avmu-"r®-opöm--ponfrsm;[m ]t&d,
opö'óetjrif}-eJY jrifvkduw f JYtcg qefYusib f ufrsm;txd usaemf
todtjrifajymif;oGm;wmudk wifjyNyD; jzpfygw,f/ pm½Iolrsm;vnf;
usaemfESiYf wxyfwnf; todvkduyf gvmw,fqkdvsif usaemf0rf;om
&rSm jzpfygw,f/ onfvkdr[kwaf o;vsif usaemfYwifjycsuf rjynfY
rpkHjzpfwm? tjrif&Si;f atmif rwifjyEdkiw f mjzpfvkdY usaemf aemufxyf
BudK;pm;ygOD;r,f/

usaemfYrSww
f rf;pm yXrydki;f udk onfrSm tqkH;owfygYr,f/
usaemfwifjycJYwmawG[m "r®tpDtpOfusrSm r[kwyf gbl;/ usaemfY
"r®&SmykHawmfc&D;rSm usaemfYrSm ay:aygufvmwJY tawG;awGeJY onft
awG;awG&UJ tajzudk vdku½f mS wJt
Y cg ay:aygufvmorQudk wifjycJjY cif;
om jzpfygw,f/

"r®tpDtpOfuswm qdkvsif usaemftESpf NcdKufqkH;jzpfwJY


bk&m;oQif&UJ w&m;OD;]"r®pMuma'oem}? onfa'oemudk tus,zf iG Yf
wJY y#dpöorkyÜg'fa'oem? aemufqufa[mwJY tewåvu©Pa'oem?
aemufykid ;f a[mwJY r[mowdy|mea'oem}-awGukd pm½Iorl sm; udk,f
wdkif zwf½IavYvmr,fqkdvsif usaemfulnDEkdiyf gw,f/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


320 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

usaemfuawmY usaemf tjrif&Si;f aewJYtwdki;f onfa'oem


awGukd aemifrSm tvsO;f oifYovdk wifjyoGm;ygYr,f/ 'gwifru
usaemfjrifwYJ bk&m;oQi?f bk&mYw&m;eJyY wfoufNyD; tjrifrmS ;t,lrmS ;
aewmawG? t&d,wdkYtusiYjf zpfwJY r*Fvokw?f t&d,wdkY&JUtaejzpfwJY
arwåokwef JY rEkójzpfaMumif;w&m;? Owå&rd EkójzpfaMumif;w&m;
awGukd &Si;f vif;wifjyoGm;r,f jzpfygw,f/

pm½Iolrsm; t&d,opö'óe "r®tjrifukd aumif;pGmoabm


ayguf em;vnfí udk,üf usiYyf Gm;í 'ku©rSvGwaf jrmufol udk,Yu
f kd,f
ydkipf kd;olrsm; jzpfEkdiMf uygapownf;/

ypöKyÜeu
f r®0g'Ak'¨bmom Oygoum

1366ckESp?f 0gacgifvqkw9f &uf? Ak'¨[l;aeY


urÇmokH;ESpf 2004ckESp?f pufwbFm 8 &uf
E:\BHL\Sym_Dma\New Retrieve of Mylife.pm6

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 321

pm½IolwkdYtwGuf tusKd ;iSm-


f pfO;D jzpfaom q&mBuD;OD;pd;k atmif\ ]t&d,a0g[m&w¬
«usaemf\ "r®aus;Zl;&Siw
uxmed'gef;}ESiYf 2004ckESpf 'DZbFmv 9&ufaeYrS 11&ufaeYxu d si;f yaom
]urÇmYAk'¨bmomnDvmcHBuD;}odkY ay;ydkYaom jynfaxmifpkjrefrmEdkiif Hawmf? Edkiif H
awmfoC H em,utzGUJ Ouú|q&mawmfBuD;\ Mo0g'uxmwdku Y kd "r®vufaqmif
tjzpf azmfjytyfygonf»

t&d,a0g[m&w¬uxm
ed'gef;

]t&d,a0g[m&w¬uxmed'gef;}-tjzpf uREkyf w f k\
Yd ,kMH unfcsuf
udk wifjy&rnf/
uREyfk w
f \Ykd q&mawmfonf uREyfk w f t
Ykd m; t&d,opömw&m;udk vrf;
nTejf yocJYonf/ q&mawmf\ vrf;nTerf IjzifY uREkyf w f kdYonf ]avmuudk
odjrifEikd o
f nfo Y pömrsupf }d yGiv
Yf mcJo
Y nf/ t0dZmÆ wdrwf ku
d rf sm; vGipYf ifomG ;
onfYtwGuf avmuokH;yg;taMumif; aumif;aumif;odjrif vmonf/
odkt
Y wGuf uREkyf w f k\ Yd q&mtay:ü tm;udk;,kMH unfrrI sm;? tHMY ocs;D rGr;f zG,f
rsm; wdk;yGm;vmcJYonf/

uREfkyw
f kq
Yd &mawmfonf odp&m&So d rQudk vHk;0ukepf if odjrifcNhJ yD;?
y,fp&m&Sod rQudk t<uif;r&Sd y,fowfNyD;NyD? yGm;p&m &So d rQ yGm;rsm;NyD;í
qdkupf &mudkqkduaf &mufNyD;cJhNyD [k uREfkywf kdY rrSw
d rf okef ,HkMunfcJh&NyD/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


322 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

q&mawmfonf udk,w f kdiaf vQmufzl;aomvrf;? udk,w f kdif qdkuf


a&mufco hJ nfyh ef;wdkiuf kd wynfo
h m0uwdt kY m;vnf; xdkvrf;twdki;f avQmuf
vSr;f apí yef;wdkit f xd atmifjrifpGm qdkuaf &mufapcJhNyD/ wynfhom0u
wdkYonfvnf; xdkvrf;twdki;f avQmufvSr;f um yef;wdkit f oD;oD;odkY qdkuf
a&mufcJhMuNyD/
xdkvrf;um; tjcm;r[kw?f vrf;½dk;vrf;a[mif;BuD;om jzpfonf/
a&S;a&S;aom bk&m;-yapöuAk'g¨ -t&d,mom0uwdkY avQmufvrS ;f cJMh uonfh
]rZÑrd y#dy'g}ac: ]tv,fvrf;tusi}fh -om jzpfonf/ tv,fvrf;tusihf
um; t&d,mjzpfaponfhvrf; jzpf\/ vlomrnrEkówdkYxuf omvGef
jrifhjrwfaom udk,Ef IwEf SvHk; jzLpifajzmifhrwfonfh ]Owå&rd Ekó avm
ukwå&mvlom;vrf;} jzpf\/ bk&m;oQif avQmufvrS ;f apvdo k nfh tjrwfq;kH
vlom;vrf; jzpf\/
tjrwfqHk;vlom; jzpfap&eftwGuf bk&m;oQifonf Owå&rd Ekó
"r®ac: t&d,opömw&m;udk av;q,fYig;0g umvywfvHk; rem;rae
a[mMum;cJh\/ xdkt&d,opömw&m;um; avmuw&m;rsm;xuf xl;jcm;
vGeu f Jaom avmukwå&mw&m; jzpf\/

avmuw&m;rsm;um; umr? ½ly? t½ly [laom bHkokH;yg;w&m;?


Oyg'geu©Em¨ w&m;wdYk jzpf\/ t0dZmÆ -wPSm-Oyg'gef udavorm&f aESmifzUJG
cH&aom avmuDw&m;wdYk jzpf\/ udavo0#f? ur®0#f? 0dygu0#f pufvnf
íjzpfonfh oHo&m0#f'ku©w&m;wdkY jzpf\/ taMumif;w&m;wdkYukdpGJí
tusKd ;w&m;wdkY tqufqufjzpfMuonfh ork',w&m;wdkY jzpf\/ 'ku©
w&m;wdkY jzpfymG ;yHkjy y#dpo
ö rkygÜ 'f tEkvkHw&m;wdkY jzpf\/ 'kuc© sKyfykHysuyf kH
jyonfum; y#dpöorkyÜg'f y#dvHkw&m;wdkY jzpf\/
(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)
udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 323

xdkYaMumifh ]jzpf-ysu}f [lonf ½kyef mrfw&m;wdkY\ Oyg'f? XD?


bif jzpfysujf zpfí xdkjzpfysuu f kd ½Irw
S &f rnfr[kwbf J t&d,mwdkY tjrift&
y#dpöorkyÜg'f oHo&m0#f'ku©wkdY\ jzpf-csKyfukd ½IrSw&f rnf jzpf\/ jzpf-
ysujf rif [lonfvnf; ],HuÚd öd ork', "r®H oAÁHwH eda&m""r®H}-
]oHo&m0#f'kuw © \
kYd jzpfrrI eS of rQ csKyfatmif jyKí&\}-[k odjrifrjI zpf\/
au0vó 'ku©u©E¨ó ork'a,mESihf eda&ma"mwdkY jzpf\/

y#dpo
ö rkygÜ 'f usKd ;aMumif;qufukd odaomÓPfonf "r®|w
d Ó
d Pf
jzpf\/ w&m;üwnfaomÓPf? w&m;udkoad omÓPf jzpf\/ t&d,mwdkY
odjrifonfÓ
h Pf jzpf\/ a&S;a&S;aom bk&m;paom t&d,m olawmfaumif;
wdkYonfvnf; þÓPfjzifh edAÁmefokdYqkduaf &mufMu\/

xdkYaMumifh ]w&m;udkov d Qif bk&m;udko\ d / w&m;udkjrifvQif


bk&m;udkjrif\}/ wHcg;wpfaygufom 0ifxGuo f Gm;vm&ef&o Sd nfh NrdKUxJokdY
0ifxu G o
f mG ;vmaeolrsm;onf þwHcg;aygufro S m 0ifxu G o f mG ;vmaeMu
onf/ 0ifxGuo f Gm;vmEdki&f ef tjcm;vrf;r&S[ d k odbo d uJhokdY edAÁmefokdY
qdkuaf &muforl sm;onf þr*¾iv f rf;rSwpfyg;? tjcm;vrf;r&S[ d k odjrifonfh
ÓPfonf "r®mEG,ÓPf rnf\/

þodkY "r®|w
d Ó
d PfEiS hf "r®mEG,ÓPfukd &&So d jd rifNyD;aom olonf
Ak'¨bmodw"r®ESihf tnbmodw"r®wkdYukd uGJjym;pGm odjrifEkdi\ f / ]bk&m;
a[mw&m;ESihf bk&m;ra[m w&m;wdu Yk kd cGjJ cm;Ekid \
f }-[k qdv k \kd / rrS0D rJ yGm;
rsm;tyfaom w&m;ESihf rSD0JyGm;rsm;tyfaom w&m;wdkYukd ydki;f jcm;Edki\ f /
rrS0D rJ yGm;rsm;tyfaom w&m;wdku Y m; tEÅtpGe;f w&m;rsm; jzpfí? rS0D yJ mG ;rsm;
(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)
324 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

tyfaom w&m;um; rZÑdry#dy'g ac: tv,fvrf;w&m;om jzpf\/


tpGe;f w&m;wdkYu 'ku©jzpfí tv,fvrf;w&m;um; 'ku©ead &m"w&m;
jzpf\/

"r®pMuma'oemawmft& tpGe;f w&m;ESpyf g;um; umruH rsm;ESihf


r[*¾Kwfuw H kYd jzpf\/ opömtm;jzifh orkwo d pömESihf y&rw¬opömwdkY jzpf\/
t&d,rjzpfapEdkio f nfh te&d,w&m;? r*fzkdvef Ad ÁmeftusKd ;udk rNyD;ajrmuf
apEdkio
f nfh tew¬oH[w d w&m;wdkY jzpf\/ oHk;q,fhwpfbHk 0#f'ku©ukdom
jzpfapEdkio
f nfh Oyg'geu©E¨mw&m;wdkYomjzpf\/ avmukwå&mr*¾\ t½IcH
tm½Hk 'ku©w&m;wdkY jzpf\/

tuREfkyw f kdY\ q&mawmfonf "r®|w d Ód PfESihf "r®mEG,ÓPf


wdkuY kd tqHk;wdkif aygufa&mufojd rifNyD; jzpfí bk&m;oQif a[mawmfro l nfh
w&m;awmfESihf bk&m;oQifra[monfh w&m;wdkYukd cGJjcm;em;vnfonf/
bk&m;ra[mcJo h nfh w&m;wdku Y m; tpGe;f w&m;rsm;ESihf tAsmuxew&m;wdkY
jzpf\/
tAsmuxew&m;q,fyg;[lonf avmuBuD;NrJ-rNrJ? owå0gao
NyD;aemuf jzpf-rjzpf ponft h ,l0g'rsm; jzpf\/ tukov kd w
f &m;? rdpämtjrif
rSm;rsm; jzpf\/ r*¾jA[®p&d,\ tppGmaom or®m'd|rd Qyif rjzpfonfh
w&m;wdkY jzpf\/ þw&m;wdkYukd bk&m;oQif ra[mMum;ay/

bk&m;a[monfhw&m;um; opömav;yg;w&m; jzpf\/ r*f zdkvf


edAmÁ ef tusKd ;&Sad omw&m; jzpf\/ t0dZmÆ arSmifukd cGi;f Edkio
f nfh ÓPfa&mif
tvif;w&m;om jzpf\/ rarG;zGm;rD a&S;b0t,l ykAÁEÅmEk'|d Ed Sihf aoNyD;
(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)
udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 325

aemufb0t,l ty&EÅmEk'|d d rzuf ypöKyÜeo f ufouf ½IuGux f m;um


yGm;rsm;&onfw
h &m; jzpf\/ þuJo h kYd uREkyf w
f kYd q&mawmfonf Ak'b
¨ modw
"r®ESihf tnbmodw"r®wkdYukd cGJjcm;um wynfhwkdYtm; jyocJh\/

xdkYjyif pum;wefqmqifrI o'´gvuFm&ESihf pum;eufwefqm


qifrI tw¬mvuFm&wdükY uRr;f usiEf kid ef if;onf/ taMumif;t&m trsKd ;rsKd ;udk
tao;pdwf cGjJ crf;pdwjf zmí em;vnfonf/ om0uwdkY em;vnfatmifvnf;
xkwaf qmif a[majymEdkio f nf/ y#dorÇ'd gÓPfoabmudk aemaMuatmif
odjrifonfh ]tHhzG,Of wå&rd Ekówpfyg;}-[k uREfkyw f kdY tHhMoMu&onf/

uREykf w
f o
Ykd nf ygVdy#d uwf rwwfí pdwyf sut f m;i,fz,
G f rvdak y/
uREkyf w
f q
kYd &monf bk&m;a[mcJo h nfh "r®uuG af ygif; ig;axmifrQukd tjynfh
t0 od&Sdem;vnfNyD;NyD/ xdkw&m;uGufrsm;udk wynfhwdkYem;ESifhwef½Hk
jrefrmjyefí ]r[mayg|u}-trnfjzifh wynfhwkdYtm; jzefYa0cJhNyD? w&m;
awmf\ t"dyÜg,frSeu f kd em;vnfEkdiaf p&ef yl;0ifuyf,SOaf eonfh tarSmifh
ya,m* rdpäm0g'rsm;udk z,f&Sm;um Ak'¨bmodwppfppf t&d,pum;rsm;
udkom zGihfazmfay;cJhonf/

þ]t&d,a0g[m&w¬uxm}usrf;pmüvnf; uREfkyfwdkYonf
t&d,pum;oefo Y ef?Y bk&m;pum;oefo
Y efu
Y ko
d m Mum;em&rnf jzpfayonf/
bk&m;&Siw
f kdYonf t&d,mrsm;jzpfaomaMumifh vlwkdi;f t&d,mjzpfatmif
t&d,opömudkom a[mMum;awmfrlMuonf/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


326 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

opömonf-
]orkwo d pöm? y&rw¬opöm? t&d,opöm}[lí oHk;rsKd ;
&Syd gonf/ ]orkwo d pömESihf y&rw¬opöm}-wdkYonf
a&SmifMuOf&rnfh tpGe;f w&m;rsm;jzpfí ]t&d,opöm}-
om usihfyGm;&rnfhopöm jzpfygonf/
,cktcg y&rw¬opömom t&Sw d &m;jzpfí y&rw¬opömudk odu
t&d,opömudk odNyD;jzpfawmhonf[k ]'ka0opömedtu©mod}-*gxmudk ,Hkí
opömESpyf g;om&Sad Mumif; odaeMuygonf/f

odkY&mwGif y&rw¬opöm[laom a0g[m&udk tbd"r®m


usr;f pmrsm;rSwyg; tjcm;edum,fig;&yf okwåeyf #d u
wdkYwGif avhvmaomf &SmawGUzkdY&ef rvG,af y/

]y&rw¬opöm rodu w&m;r&Edki}f -[laom tbd"r®m t|uxm


q&mwdkY\ pum;onfvnf; bk&m;oQif\ rdeYfcGe;f awmfESihf rnDay/
bk&m;oQifu-
]pwkEéHbu d ©a0 t&d,opömeH teEkaAm"m tyÜ#ad 0"m} -
]cspo f m;wdkY opömav;yg;wdkYukd tavsmtf m;jzifh rod
jcif;? xdk;xGi;f í rodjcif;aMumifh igbk&m;onfvnf;
aumif;? oifcspo f m;wdkYonfvnf;aumif;?þ&Snv f sm;
vSpGmaom umvywfvHk; oHo&m0#fqif;&Jüwajymif;
jyefjyef usiv f nfcJh&\}-
[k a[mawmfrlcJhygonf/ y&rw¬opömudk rodjcif;aMumifh [k
a[mawmfrrlay/
(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)
udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 327

]ig-olwyg;-a,musmf ;-rde;f r r&S?d ½kyef mrfom&So


d nf}-[laom
tjrifonf ]y&rw¬opömtjrif}-jzpfygonf/ þtjrifukd tbd"r®musr;f rsm;
teuf uxm0w¬Kusr;f wGif pwifawGU&S&d ygonf/ þusr;f udk wwd,
o*Fg,em tBuD;rSL;jzpfaom t&Siaf rm*¾vyd kwåwó d rax&f a[mMum;
cJah omfvnf; bk&m;oQiaf y;aom enf;udkr;DS í a[mMum;aomaMumifh bk&m;
a[musr;f [kyif od&Sad eMuygonf/

xdkusr;f ü ]opöu d | y&raw¬e yk*¾avm EkyvAÇw}d


]y&rw¬ opömtm;jzifh yk*¾Kd vfukd r&tyf}-[lí jzpfygonf/
yk*Kd¾ vfr&aomf ]ig-ol}vnf; r&tyf? ]a,musmf ;-rde;f r} ponf
udkvnf;r&tyf-[lí jzpfygonf/
]ig-ol}-aysmufaomf igESihfol-wdkY\ qufqHa&; um,? 0pD?
raem?okp½dku'f kp½dkurf sm;vnf; aysmufí vlYtajccHoDv ,Gi;f ysuaf wmh
onf/ oDvr&So d tl jzpfokYd a&muf&o dS mG ;ygonf/ r[*¾Kwfw&m;rsm;ü oDv
apwoduaf c: 0d&wDapwoduw f kYd r,SOEf kid yf ku
H kv
d nf; tbd"r®wo
¬ *F[ü-
]e 0dZÆaEÅw¬ 0d&wD Buda,okp r[*¾aw}-
[k qdkygonf/
r[*¾KwfyGm;u oDvrJhaMumif; þodkY od&S&d ygonf/

bk&m;&Siu f t*Fg&Spyf g;&Sad om t&d,r*f[k a[mMum;cJhaomf


vnf; ]or®m0gpm?or®mur®EÅ?or®mtmZD0}-oDvr*¾io f Hk;yg; rygaom
yÚö*u
Ø r*fjzifh r[*¾Kwfw&m;wdkYukd yGm;rsm;MuaMumif; od&S&d ygonf/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


328 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

]t&d,r*¾i&f Spyf g;}-wGif vlYtonf;ESvHk;ESihf wlonfh


oDvr*¾io f Hk;yg;udk Ekwí f yÚö*u Ø r*fjzifh yGm;rsm;Mu
aomaMumifh avmuü oDvysuo f lOD;a& wdk;vmaeyg
onf/ tajccH vlYusihf0wfoDvrsm; ysujf ym;í opf
ikw-f ausmuf½kyEf Sihfwlaom ouf0if&Sio f efrIr&So
d nfh
vlYb0rsm;udk þyk*¾Kd vfwkdY &&Sad eMuygonf/
"r®y'ü-
]r*¾geHt|*Øaum ra*¾g}=r*ftaygif;wGif t*Fg&Spyf g;
&Sad om t&d,r*f?]opömeH pwka&my'g}=opömwdkYwGif
tydk'af v;ydk'&f So
d nfh t&d,opöm}-wdkY tjrwfqHk; }-[k
bk&m;oQif a[mxm;ygonf/
y&rw¬opömESihf yÚö*u Ø r*fwkdYukd tjrwfqHk;[k ra[mMum;ay/
tjrwfqHk;w&m;udkom uREfkyw f kdYusihfBuHyGm;rsm;&rnf jzpfayonf/

t*¾'d wåjAm[®P0w¬Küvnf;-
]vlwkdYukd;uG,rf I trsKd ;rsKd ;jyK&mü ab;ruif;onfh
udk;uG,rf Irsm;omjzpfí t&d,opömav;yg; tm;xm;
yGm;rsm;rIuom ab;uif;onfh udk;uG,&f mtppf jzpf
aMumif; } a[mxm;ygonf/
þodYk t&d,opöm\ *kPaf us;Zl;rsm;udk okwåy#d uwftESUH awGUjrif
Edkiyf gonf/

vlom;wdkY udk,Ef IwEf SvHk;ajzmifhrwfí ½dk;om;jzLpifonfh t&d,m


jzpfap&ef a[mMum;cJhonfh t&d,opömw&m;awmfukd ,cktcg y&rw¬
(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)
udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 329

opömjzifh vJv, S u
f m ½IMunfah pcJo
h nft h wGuf t&d,opöm tjrifaysmufum
y&rw¬opömtjrif aygufaeMuygonf/ ]ig-olwyg;-a,musmf ;-rde;f r}
txift&Sm; &Sad eygvsuf ]ig-olwyg;- a,musmf ;-rde;f r r&S?d ½kyef mrfom
&S\d }-[k txifa&mufapcJhygonf/
½Irw
S pf OftwGi;f vlaysmufzo
kYd mta&;BuD;í vlaysmufatmif ½Irw S f
Mu&ygonf/ odk&Y mwGif tpOftNrJ vlaysmufatmif r½Irw S Ef kid &f um; ½Irw
S f
cdkuof m vlaysmufí r½IEkid af omtcg ig-ol-a,musmf ;-rde;f r yk*¾Kd vf-
owå0gum; &SNd rJ&adS eMuygonf/ orm"dEak o;í tpOfraysmuf [k ,lqum
BudK;pm;½IrSwMf u&ojzifh yifyef;vSygonf/

]ig-ol-a,musmf ;-rde;f r-yk*Kd¾ vf-owå0g} [lonf orkwo d pöm


trSewf &m;jzpfí ½kyef mrfcE¨m"mwfy&rwfjzifh twif;acszsuf aomfvnf;
]wx}vu©Pm&Sif orkwo d pömudk tNyD;wdkif racsreI ;f Ekid af y/ orkwad ysmuf
vdkuf y&rw¬a&mufvku d jf zpfum vif;EdkjY zpfvkud f <uufjzpfvku d f yHkjyifxuJ
vdk jzpfaeMuygonf/ jcaoFhpdwf&Sdol? &J&ifholvludk o½kyfazmf&mü
rEkóoD[ (rEkó[ D ) zifEpS cf yG kHrsm;jzifh o½kyaf zmfouJo h kYd tNrD;tarmuf
rwnfh jzpfaeygonf/

t&d,opömtkwjf rpfwiG f tajccsí wnfaqmufxm;onfh bk&m;


w&m;awmfreS o
f rQukd y&rwåtjrifjzifh o½kyaf zmfaomtcg "r®\oabmrSef
udk {uefrodaomaMumifh [kwo f avm? r[kwo f avm[k a0cJGr&onfh
oHo,0dpu d pd äm ESvHk;ESpcf G jzpfMu&ygonf/ tjrif&Si;f atmif rodMu&
onfhtwGuf 'd|?d 0dpu d pd äm rjyKwfbJ &SMd uygonf/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


330 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

avmukwå&mr*¾"r®u oGmu©mw ponfh *kPaf wmfajcmufyg;ESihf


jynfph ko
H nfh "r®jzpfonf/ þwvHrQaom ouf&u dS k,
d af umifüom ½Ijriftyf
aom w&m;jzpfonf/
]ypöKyÜEéÚö a,m "r®H ww¬ww¬ 0dyówd}
0dyóem ½IrSw&f mü ypöKyÜe½f IuGuo
f mqdkí ypöKyÜe½f IrSwMf uaomf
vnf; r½IrSwaf omtcg a&S;twdwb f 0tpGJ? aemifb0tpGJrsm; ay:ayguf
vmMuonf/

Ak'¨0ifESihf Zmwfawmfrsm;um; oów? £ó&edr®me? ykaAÁuw


a[wk ponfh rdpämtjrifrsm;csuu f kd ñTejf youJo
h kYd jzpfaeygonf/ þtjrif
rsm; tbd"r®mw&m;rS pwifcJhonf/ bk&m;oQif a&rD;tpHk wefckd;jyyHk?
ESpv f Sr;f oHk;z0g;jzifh ewfjynfwufyHk? r,fawmfa[mif; oEÅKodwewfom;
tm; tbd"r®mw&m; a[mMum;yHkrsm;udk tbd"r®med'gef;? Zmwued'gef;rsm;ü
tHhcsD;zG,&f m azmfjyMuonf/
þodkY tbd"r®mudk ta&mifwifí y&rw¬opömudk t&m0ifapcJyh g
onf/ avmukwå&mt&d,opömudyk if avmuDopömESihf avmukwå&mopöm[k
ESpyf kid ;f cGcJ yhJ gonf/ 'kuo © pömESihf ork',opömudk avmuDopöm? r*¾opömESihf
eda&m"opömudk avmukwå&mopöm[k tbd"r®mü cGJjcm;jyygonf/
t&d,mwdkY\ ÓPftjrifürl avmuD avmukwå&m
ESprf sKd ;rjy? avmukwå&mt&d,opöm wpfrsKd ;wnf;om
jzpfygonf/ tb,faMumifhqkdaomf opömpuf vnf
aomtcg r*¾yGm;í 'ku©o?d 'ku©oí d ork', y,f?
ork', y,fí eda&m"qdku/f ]yGm;? od? y,f? qdku}f
"r®puf wNydKifeufvnfaomaMumifh jzpfygonf/
(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)
udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 331

ZmwuESiAhf k'0¨ o
H wdku
Y m; ZmwfEiS 0hf w¬Krsm;omjzpfí Zmwf0w¬KwdkY
\"r®wm &oudk;yg; cHpm;Edkiaf tmif tvuFmenf;wdkYjzifh tEkynmajrmuf
yHkazmfa&;om;cJhMuygonf/ bk&m;oQifwkdY\ ]]wm'd*kPf}} ay:vGiaf p&ef
tyl? tat; qefu Y sib
f uf a&rD;tpHk wefc;kd jym#d[mwdjYk zifh o½kyaf zmfygonf/
bk&m;oQifwkdYonf t&d,mrsm;jzpfí t&d,£'¨d NyD;jynfhpHkMuyg
onf/ t&d,£'¨[ d o
l nf t&d,mwd\ Yk wefc;kd tbdÓPfjzpfygonf/ £'¨0d "d
ponf avmuDtbdÓPfrsm; r[kwMf uyg/ qefYusib f uftm½Hkrsm;udk
wom;wnf;xm; ½IyGm;Edkirf I jzpfygonf/ £|? ted|? vmb? tvmb
ponfh tm½Hkrsm;aMumifh wkev f Iyrf Ir&So
d nfh pdw"f mwfBuHhckdirf Ijzpfygonf/

tbd"r®mw&m;wdkYonf ½kyef mrfy&rw¬w&m;rsm; jzpfí ½lyg½ly


psmefw&m;rsm; jzpfMuonf/ psmef&olrsm;onf £'¨0d "d paom avmuD
tbdÓPf todx;l rsm;udkvnf; &&SMd uí wefck;d trsKd ;rsKd ;udk zefqif;Edkijf cif;?
a&SUaemufb0rsm;udk jrifEkdijf cif;? rnfonfhuHukdjyKí rnfokdYaomb0udk
&&SMd uonfukd odjrifEkdijf cif;&So
d nf[k ,HkMunfMuonf/ þ,HkMunfcsuf
rsm;aMumifh £ó&edrm® e0g' ykaAÁuw a[wk0g'? a&SUaemufb0tjrifrsm;?
oHk;q,fhwpfbHk0g'rsm; ay:ayguf vmMuonf/
jA[®Zmvokww f Gif ajcmufq,fhESpyf g;aom rdpämt,l
0g'rsm;udk bk&moQifa[mxm;onfukd awGUjrif Edkiyf g
onf/ a&S;b0tjrif ykAÁEÅmEk'|d d wpfq,fh&Spyf g;ESihf
aemufb0tjrif ty&EÅmEk'|d d av;q,fhav;yg;? o
ów? Oapä'ponfh rdpämtjrifrSm;rsm; jzpfygonf/
urÇmav;q,fwkdif jyefjrifEkdio f nfh ykaAÁe0d gom
Ekówd tbdÓPfykdi&f Sirf sm;onfyif rdpäm'd|d pm&if;
(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)
332 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

0ifrsm; jzpfMuonfukd od&S&d ygonf/ 'd|pd ifvkdolrsm;


onf jA[®Zmvokwu f kd em;vnfoabmaygufatmif
avhvmoifhygonf/ þodkY 'd|t d jrifrSm;rsm; jzpfyGm;
&onfrSm opömav;yg;rodrIaMumifh[k a[mMum;yg
onf/

þodkY Ak'¨bk&moQif\ t&d,opömudk arS;rdSeaf ysmufu, G af ponfh


tjcm;t,l0g'rsm; Ak'"¨ r®EiS hf a&maxG;,Suw
f if jzpfaeonfukd odjrifaom
q&mawmfonf ]t&d,a0g[m&w¬uxm "r®a'oem}-udk wynfo h m0u
wdkY tusKd ;rsm;ap&ef &nfoefjyKpkcJhygonf/

þ]t&d,a0g[m&w¬uxmusrf;}-ü Mo0g'ygwdarmufvm
bk&m;pum;awmfrsm;? "r®pMum? tewåvu©P? r[mowdy|me? y#dpö
orkyÜg'f ponfvm bk&m;pum;awmfaygif; ESp&f mausmrf Qudk t&d,opö
'óejzifh zGihfqkd&Si;f jycJhygonf/

'ge? oDv? bm0em paom yknBud,mrsm;udk jyK&mü tjrifjym;í


tusKd ;ay;jcm;em;yHkrsm;udk od&&dS ygonf/ orkwo
d pöm? y&rw¬opöm tpGe;f
a&muftjrifrsm;jzifh jyKygu 'ku©jzpfí t&d,opömtjrifjzifhjyKrSom 'ku©
eda&m" jzpfaMumif; od&S&d ygonf/

0¥ukokdv?f 0d0¥ukokdv?f omoemyukokdvf ESihf omoemwGi;f


ukov
kd ?f avmuDuo k vkd ?f avmukwå&mukov
kd w
f Ykd jcm;em;MuonfrmS 'óe
tjrif uGJjym;aomaMumifh jzpfygonf/ usr;f *efrsm;ü tuFk&ESihf £E´u
(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)
udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 333

ewfom;0w¬K? a0vmrykPmÖ ;0w¬Kwdu


kY kd pHjyKí tusKd ;ay;uGmjcm;yHkukd jyqdkyg
onf/

y#dpo
ö rkygÜ 'fw&m;onf 'kuj© zpfykH? csKyfykHukd tus,af 0zefjyaom
w&m;jzpfonf/ 'ku©ESihf'ku©ead &m"? a&Smif&ef-aqmif&ef? tukokdvf ESihf
ukokdv?f 'kp½dkuEf Sihfokp½dku?f avmuDESihf avmukwå&m? ao0dwAÁESihf
tao0dwAÁ qefu Y sib f ufw&m;wdu Yk m; 'kuj© zpfrEI iS hf 'kuN© idr;f rIwo
Ykd mjzpf\/
ypön;f av;yg;ESihfqufqH&mü 'ku©jzpfrnfh pm;?0wf?aerIukd a&Smifí 'ku©
Nidr;f rnfh pm;0wfaerIukd oHk;aqmifoGm;&ef jzpf\/
vltcsi;f csi;f qufqH&müvnf; rdr-d olwyg; ESpOf D;om;wdkYtm;
'kuj© zpfaprnfh um,uHqk;d ? 0pDrq H k;d ? raemuHqk;d rsm;udk a&Smifí um,uH
aumif;? 0pDuaH umif;? raemuHaumif;rsm;udk aqmifxm;&rnf jzpfygonf/
þw&m;wdkYum; ESpcf kNydKifí jzpfr&aom w&m;wdkYom jzpf\/ 'ku©jzpfum
eda&m"jzpfí r&ay/

]pwkopö0ed rd kawåm "ar®memr ew¬d}-


]opömav;yg;rS vGwaf om bk&m;w&m;rnfonfr&S}d -[lonfh
a&S;q&mwdkY\ pum;t& opömodíjyKu 'ku©jzpfyHk= 'kau©ÓPHESihf 'ku©
csKyfyHk='ku©ead &ma"ÓPH wdkYjzpf\/
'kau©ÓPHESihf 'ku©ead &ma"ÓPHwkdYum; or®m'd|0d Zd ÆmÓPfwkdY
jzpf\/ xdkÓPfjzifjh yKonft h wGuf t0dZmÆ -wPSm-Oyg'gef tmoa0gw&m;
wdkY rNcH&Haom avmukwå&mr*fukokdvf jzpf\/ avmuDukokdvu f m; 'ku©
jzpfí avmukwå&mr*fukokv d u
f 'kue© ad &m"jzpf\[k t&d,mwdku
Y odjrif
onfhopömjzpfonf/
(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)
334 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

omoemawmfü oH*g,emordki;f udk avhvmaomtcg yxrESihf


'kw,d oH*g,emwdku Y kd ]"r®0ed ,oH*g,em}-[k ac:Mu\/ jrwfpmG bk&m;
y&deAd ÁmefpHcgeD;-
]igbk&m;r&Sod nfhaemuf igbk&m; a[mMum; ynwfcJh
onfh "r®0ed ,wdkYu igbk&m;\udk,pf m; oifcspo f m;
wdkYtm; q&mbk&m;tjzpf qHk;r&pfvrd hfrnf}-
[k rdeYrf SmcJhygonf/ odkY&mwGif omoemaemufykdi;f ü "r®ESih0f ed ,wdkYae&mü
]tbd"r®mESihf tbd0ed ,}-wdkYu ae&m,lvmMuonf/

bk&m;a[m "r®ESihf0ed ,wdkYukd tbd"r®mESihf tbd0ed ,wdkYtjzpf


oAÁw0d¬ g'*dP
k ;f om; ynm&Sirf sm;u aqmif,v l ,
G af tmif &Gwzf wfvaYkd umif;
atmif jyefvnfa&;om;um avhvmMuonf[k od&S&d ygonf/ xdkYaMumifh
tbd"r®usr;f rsm; jzpfay:vmygonf/ 0de,usr;f tcsKd Uukd jyefvnf a&;om;
Muaomfvnf; tbd0ed ,usr;f [k ay:vGirf I r&Sad y/ tbd"r®mckepfusr;f wdu Yk kd
ygVdbmomjzifhvnf;aumif;? ouú#bmomjzifhvnf;aumif; usr;f jyKol
trnfemrESihfwuG rSww f rf;rsm;&Sad Mumif; avhvmod&S&d ygonf/
xdkYaMumifh Zmwut|uxmESihf tbd"r®t|uxmwdkYvm tbd
"r®med'gef;wdku
Y m; cdkirf mrItm;enf;vSojzifh a&S;,cifuyif jyóem &Scd yhJ g
onf/
tbd"r®m t|uxm q&mBuD;wdkYum; tbd"r®mxdu
rcHEkid v
f Ge;f vSojzifh tbd"r®m a0zefolrsm;udk bk&m;
oQiftm; apmfum;olrsm;? w&m;r&Edkio f lrsm; tjzpf
yk'rf wyfum ½HIUcscJhMuygonf/ twå0g'kyg'gef jyif;
xefvSonf/
(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)
udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 335

okwåeyf #d uwfwiG f y#dpöorkyÜg'fusKd ;aMumif;qufukdom awGUjrif


&rnfjzpfí y|mef;usKd ;aMumif;qufukdrl awGUjrif&rnf r[kwaf y/
tbd"r®mwGirf l y#dpöorkyÜg'f usKd ;aMumif;qufa&m? y|mef;usKd ;
aMumif;qufa&m ESprf sKd ;vHk;awGUEkid yf gonf/ od&kY mwGif tbd"r®müawGU&aom
y#dpo
ö rkygÜ 'f usKd ;aMumif;qufum; okwåeyf #d uwf&dS y#dpo ö rkygÜ 'fEiS hf rwl
awmhbJ a&SUb0 aemufb0rsm;ESihf qufpyfaeonfh y#dpöorkyÜg'fjzpfaeyg
onf/

tbd"r®y#dpo ö rkygÜ 'f avhvmu 'kuo © pömudk odjrifz&Ykd ef rvG,af y/


r*¾t&d,opömum; oE´|d u d -tumvdu vufiif;'d| od&S&d onfhw&m;
jzpfí? tbd"r®y#dpöorkyÜg'fw&m;url a&SUb0aemufb0rsm;jzifh qufpyf
jyxm;ojzifh pdwrf eS ;f jzifo
h m odEkid íf oE´|d u
d rusaomaMumifh jzpfygonf/
udavo0#f? ur®0#f? 0dygu0#fwYkd ypöKyeÜ v f u Yl ,kd üf vnfíjzpfonfh oHo&m
pufukd okwåev f m y#dpöorkyÜg'fenf;jzifhom od&SEd kdiyf gonf/

bk&moQifonf bk&m;jzpfpü aAm"dyif0ef;usicf kepfXmewdkYü owå


owåm[ pHaeawmfral Mumif; od&MdS uygonf/ pwkwo ¬ wåm[ wGif &wem
C&pHtrd üf tbd"r®mckepfusr;f udk oHk;oyfqifjcifawmfr&l m a&SUajcmufusr;f
udkqifjcif&mü udk,af wmfu a&mifjcnfawmfrsm; uGeYjf rL;ay:xGurf vmbJ
y|mef;a'oemawmfBuD;udk qifjcifokH;oyfro S m ay:xGuv f maMumif; tbd
"r®m|uxmrsm;u azmfjyygonf/
odkY&mwGif 0denf;r[m0gygVdawmfürl tbd"r®mudk qif
jcifoHk;oyf&m &wemC&owåm[ryg&Sb d J ig;owåm
[om yg&Syd gonf/ owåm[pH&m ae&mrsm;onf
(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)
336 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

vnf; opfyifrsm;omjzpfygonf/aAm"dyif? vif;vGe;f


yif?usn;f yif? qdwaf usmif;anmifyifwkdY jzpfygonf/
qdwaf usmif;anmifyifü ESpBf udrpf Haeíom ig;owåm
[ jzpfaeygonf/ &wemC&? tedro d ? puFr- o
wåm[rsm; ryg&Sad y/

pwkwåowåm[wGif &wemC&pHtrd üf bk&m;&Sio f nf tbd"r®m


ckepfusr;f udk qifjcifawmfral Mumif; pum;rsm;udk Zmwu|uxmü awGU&&dS
ygonf/ y|mef;usr;f udk qifjcifawmfrrl oS m a&mifjcnfawmfrsm; uGejYf rL;vm
aMumif; cs;D usL;zGiq
hf ko
d jzifh omoemawmfü y|mef;usKd ;aMumif;qufw&m;
udkom tm½Hkxm;vmMuygonf/
oHo&m0#f'ku©ESihf oHo&m0#frS uRwfvGwaf ponfY t&d,opöm
usKd ;aMumif;qufw&m;udk vltrsm;pdw0f ifpm;rIenf;um &Gwyf Gm;½HkrQom
&Sad wmhonf/ þodkY t&d,opömuG,af ysmufí y&rw¬opömrsm; wGiu f s,f
vmygonf/

xdjYk yif tbd"r®moabmw&m;usr;f BuD;tjzpf rdvEd y´ Ú§musr;f ? tbd


"r®musihfpOfusr;f BuD;tjzpf 0dok'¨rd *fusr;f wdkYjzifh y&rw¬opömcdkiaf tmif
usm;uefay;Muonf/ wuúenf; avmh*spef nf;wdkYjzifh ,kwåw d efatmif
awG;ac:BuHqjyMuonf/ ynm&Sirf sm;jzpfí qef;Mu,faomtu©&myk'Af sn;f
tawG;tac:wdjkY zifh vltrsm; pdw0f ifpm;atmif wifjyEdkiMf uonf/ od&kY mwGif
bk&m;&Si\f &nf&G,cf suaf wmfukd rdatmifrzrf;Edkiaf omaMumifh edAÁmeftxd
rydkYaqmifEkdibf J toHomjrnfí tqHrygonfhoBuFet f ajrmufyrm tmPd
okwv f m a'oemt& od&S&d ygonf/
(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)
udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 337

bk&m;oQifAsm'dw&f yk*¾Kd vfrsm;[k rdvEd ´yÚ§musr;f wGif


qdkaom uxm0w¬K tbd"r®musr;f a[m q&mt&Sif
arm*¾vyd kwåwó d rax&fESihf rdvEd ´yÚ§m0w¬Kvm t&Sif
em*aoerax&fwkdY\ taMumif;t&max½kyÜwåw d kdYum;
wpfyHkpHwnf; jzpfonf/ vlYjynfu &[EÅmuka#uk#m
wdkYu jA[®mjynfrSmpHonfh wdó jA[®PBuD;ESihf wm
0wðomrSmpHonfh "r®ewfom;wdkYtm; vlYjynfü omo
emjyK&ef wufa&mufawmif;yefyHkum; twlwlyif jzpf
onf/
xdkYaMumifh y&rw¬opöm tbd"r®ma'oemwdkYum; psmeftbdÓPf
wefck;d £'¨o
d 'd vd¨ rf;odkY a&SU½yI gonf/ wefck;d £'¨o d 'd d¨ NyD;ajrmufjcif;taMumif;
jzpfaom qE´? pdwå? 0D&, d ? 0Dro H [lonfh £'¨yd g'fw&m;wdu kY kd tajcrcHbJ
pdwåZqefqef arSmq f &m rsuv f Snhfq&mwdkYuJhokdY ]OHK-zG}-Zmwfvrf;jzifh
udpöNyD;ajrmufaMumif;udk ,HkMunfapygonf/
uk#'EÅokwüf wefckd;oHk;rsKd ;udk avhvmEdkiyf gonf/
£'¨yd g#d[m&d,?
tma'oemyg#d[m&d,ESihf
tEkomoeDyg#d[m&d,wdkY jzpfonf/
]£'¨yd g#d[m&d,}-um; wefck;d trsKd ;rsKd ;udk zefqif;Edkijf cif;? ]tma'
oemyg#d[m&d,}-olwyg;pdwt f BuHukd odEkid jf cif;? ]tEkomoeDyg#d[m&d
,}-onf vl½kdi;f rsm;udk vl,Ofjzpfatmif qHk;rjcif;wdkY jzpfygonf/
xdok ;kH rsKd ;teuf bk&m;t&d,m olawmfaumif;wdo Yk nf a[majymqH;k
rjcif;? tEkomoeDyg#d[m&d,udk toHk;jyKygonf/ a&SUEpS rf sKd ;um; rm,mo
abm? rsuv f n S o hf abmwdjkY zpfaomaMumifh xdkwefck;d rsm;udk toHk;rjyKMuay/
(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)
338 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

okYd&mwGif bk&m;oQify,fawmfrlonfh xdkwefckd;£'¨rd sm;udk txl;


tqef;udk BudKufESpo
f nfhvlwkdYu csD;rGr;f axmyemjyKMuygonf/ odkYtwGuf
£ó&edr®me0g' ponfwkdY omoemwGif ae&m,laeMuygonf/

wkodwmewfjynfwGif pMu0Vmwdkufwpfaomif;rS ewfjA[®m


taygif;wdkYu bk&m;avmif;ewfom;tm; vlYjynfü bk&m;jzpf&ef
awmif;yefMuyHk? tbd"r®mw&m;udk wm0wðomü a[myHk? wm0wðomESihf
jA[®mjynfrmS pHonf ykxkZOfem*aoetavmif; ewfom;ESihf wdójA[®mBuD;
wdt
Yk m; &[EÅmt&Sijf rwfrsm;uyif awmif;yef&aMumif; azmfjyonfrmS t&d,
opömodrS &[EÅmjzpfEikd &f um; t&d,opömwefz;kd rJí
h t&d,opömuG,af ysmuf
aponfh Zmwfvrf; ZmwfuGurf sm;om jzpfygonf/

tajcrcdkiaf om y&rwåopömudk þZmwfvrf;ZmwfuGurf sm;jzifh


usm;uefxm;onfukd ½dk;om;aomrsupf t d jrif&o
dS rl sm; &Si;f vif;pGm odjrifEkid f
ygonf/ aESmif;acwfvil ,frsm;tzdYk bk&m;w&m;awmfrsm;udk ,kwråd wefaom
w&m;[k txifao;apEdkiyf gonf/

bk&m;oQifvufxufu jA[®Pynm&Sirf sm;ESihf bk&m;ocifwkdY


,SONf ydKifaqG;aEG;Mu&mü rnfonfhjAm[®P ynm&Siu f rQ bk&m;ociftm;
Edik af tmifraqG;aEG;Edik ?f t½H;I ay;&onfom jzpfygonf/ aomP'EÅ? aygu©&
omwd? 0gao| ponfh jAm[®mPynm&Siw f kdY jzpfygonf/
xdkpOfu ½HI;cJhaom jAm[®P0g'? ocF,0g' ponf
wdkYonf omoemawmfESpf ESp&f mausmaf vmufu pí
omoemwGif jyefvnfrif;rlvmMuonf/ t&d,opöm
(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)
udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 339

ta&mifjyum y&rw¬opömudk½kduo f Gi;f Muonf/ a&Smif


MuOf&rnfh tpGe;f w&m;wdkYukd usihfyGm;&rnfh trSew f
&m;tjzpf vSnhfpm;Muonf/ pdwu f l;,Of pdwåZw&m;
pdwpf GJa&m*gOyg'geu©E¨mwdkYukd jzpfyGm;apcJhygonf/

bk&m;oQifa[mMum;onfh t&d,opömw&m;udkrl vlY


avmuESihf rqdki?f avmukwå&mw&m;[k qdkum vlY
vufvSr;f rrD&m aumif;uifbHkokdY ydkYaqmifvkduMf u
onf/ vlom;wdkYavQmufvSr;f &rnfh t&d,r*¾ vrf;
aMumif;udk vlom;wdkYvufvSr;f rrD&m aumif;uifbHk
&Sd jA[®mwdkY usihfyGm;&mpsmefvrf;aMumif;ay:odkY ajymif;
jyefavQmufum rsupf v d nfapcJhygonf/vlom;tcsi;f
csi;f aygif;pnf;nDñGwaf e&rnfhtpm; uGJuGm apum
awm0emodkY xGucf GgapcJhygonf/ vufaumuf ESpf
uGi;f &Su d m tcsi;f csi;f xdckduu f m toHjrnfvm ouJh
odkY rjzpfatmif wpfukd,w f nf;aeEdkio f nfhb0udk csD;
rGr;f cJhygonf/
þuJo h Ykd tbd"r®my&rw¬psmew&m;wd\ Yk tm'De0udk jyae&onfrmS
t&d,opömvrf;aMumif;ü t[efYtwm; tqdkYtydwf jzpfaeaomaMumifh
jzpfygonf/ þtqdkYtydwrf sm;udk rz,f&Sm;Ekid u f t&d,opömudkoí d r&
aomaMumifjh zpfygonf/ t&d,opömrodu t&d,rjzpfaomaMumifh jzpfyg
onf/ t&d,rjzpfu r*fzkv d ef Ad mÁ ef r&aomaMumifjh zpfygonf/ r*fzkvd ef Ad mÁ ef
r&u udavomrm&frif;\ taESmiftzGJUcH oHo&m0#d'ku©rS rvGwaf jrmuf
Edkiaf omaMumifh jzpfygonf/
(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)
340 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

þ]t&d,a0g[m&w¬uxm}w&m;udk em,lrSwfom;&ojzifh
r*fzkdvef Ad Ámef&&SMd urnfh t&d,mom0utavmif;tvsmwdkYtm; taESmifht
,Suf t[eft Y wm;jzpfaprnfh tpGe;f w&m;rsm;udk t&d,a0g[m&w¬uxm
tBudKed'gef;jzifh BudKwifvrf;&Si;f xm;jcif;rQom jzpfygonf/

y&rwåopömESihf t&d,opömwdkY a'G;a&m,Suw f if jzpfaerIukd q&m


awmf\ wynfhom0uwdkY od&Sed m;vnfEkdi&f efESihf t&d,opömudk odvkdol
okawoDwkdYtwGuf tbd"r®ordki;f pOfukd &Si;f &Si;f vif;vif; odjrifEkdi&f ef
tajccHrpS í wifjy&jcif;jzpfygonf/ pdwpf aJG &m*g jzpfymG ;&jcif;taMumif;&if;
ork',udk odjrifz,f&mS ;Edik u
f tusKd ;'ku© pdwpf aJG &m*gwdYk uif;aysmuf&rnf
omjzpfygonf/ Oyg'geu©Em¨ 'ku© w&m;wdkY csKyfNidr;f &m'kue© ad &m" edAmÁ efokYd
qdkuaf &mufMu&rnfom jzpfygonf/

þodkYjzifh Ak'¨bmomwdkY\ &nfrSe;f csuyf ef;wdkiu f kd þr*fvrf;jzifh


om trSewf u,fa&muf&SEd kdiaf Mumif;udk vnf;aumif;? uREfkyw f kdY ]t&d,
opöm q&mawmf}-onf þvrf;twdki;f qHk;cef;wdkif avQmufvSr;f cJhonf
udkvnf;aumif;?
Ä]bk&m;oQifa[mMum;cJhonfh t&d,opömw&m;wdkYukd
udk,w f kdix
f kd;xGi;f í odjrifcJhonfh aou© taou©
t&d,yk*¾Kd vfrsm;uom trSet f uef zGihfqkdEkdiMf uonf }
udk vnf;aumif; uREfkyw f kdY ,HkMunfonf/
xdakY Mumifh bk&m;&Siaf [mMum;cJo h nfh Mo0g'ygwdarmuf "r®pMum?
tewåvu©Pokw?f r[mowdy|me? y#dpöorkyÜg' ponfh t&d,opöm
w&m;awmfrsm;udk "r®mEG,ÓPf&NyD;aom tuREykf w f \Ykd "r®0[ d m&Dq&mawmf
(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)
udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 341

uJoh akYd om yk*Kd¾ vfrsm;uom bk&m;&Si\


f tvdkawmfus trSet
f uef zGiqhf kEd kid f
rnf[k uREfkyw f kdY tav;teuf ,HkMunfygaMumif; tBudKed'gef;pum;
rSmMum;tyfygonf/

OD;pdk;atmif
("r®mp&d,? bDat)
okawoerSL; (tNidr;f pm;)
omoema&;OD;pD;Xme

&ufpGJ? 2004ckESpf 'DZbFmv 9 &uf


ae&m? &efukeNf rdKU

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


342 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

Ä ck'´uedum,? "r®y'? ykyæ0*f? yx0duxm?


yokwyÚöowbdu©K0w¬K
]aum £rH 0dapówd? ,ravmuÚö £rH oa'0uH?
aum "r®y'H oka'odwH? ukoavm ykyær0d yapówd}/
]tb,folonf þcE¨m[laom ajrBuD;udk ÓPf
jzifYa0zef odjrifEkdiyf grnfenf;¿
tb,folonf tyg,fav;½Gm ewfjA[®mESiYfwuG
aom þvlY&Gmudk pdppf odjrifEkdirf nfenf;¿
(em;vnfuRrf;usiaf om yef;NcHykdi&f Sio
f nf cl;oifY
rcl;oifYaom yef;wdkYukd pdppfa&G;cs,Ef kdio
f uJYokdY)
tb,folonf aumif;pGm a[mxm;aom aAm"d
yu©, d w&m;tpkukd ÓPfjzifY pdppfqifjcif odjrif
Edkirf nfenf;¿

]aoacg yx0ð 0dapówd? ,ravmuÚö £rH oa'0uH?


aoacg "r®y'H oka'odwH? ukoavm ykyæar0 yapówd}/
aou©yk*¾Kd vfonf þcE¨mudk,w f nf;[laom ajr
BuD;udk udk,yf kdiÓ
f PfjzifY a0zefppd pfEkdiv
f wHY/
tyg,fav;&Gm ewfjA[®mESiYfwuGaom þvlY&Gm
udk a0zefojd rifEkdiv
f wHY/
(em;vnfuRrf;usiaf om yef;NcHykdi&f Sio f nf cl;oifY
rcl;oifYaom yef;wdkYukd pdppfa&G;cs,Ef kdio f uJYokdY)
aou©yk*¾Kd vfonf aumif;pGma[mxm;aom aAm"d
yu©,d w&m;tpkukd ÓPfjzifY pdppfa&G;cs,Ef kdiv f wHY/
(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)
udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 343

tcsKyfrSm-
aou©yk*¾Kd vfonf-
1/ þcE¨mudk,u f kd ydki;f jcm;odEkdiof nf/
2/ okH;q,fYwpfbkHukd ydki;f jcm;odEkdio f nf/
3/ r*fÓPf\tNcHt&H aAm"dyu©, d w&m;tpkukd ydki;f jcm;
odEkdiof nf/
þüaou©yk*Kd¾ vfom azmfjyaomfvnf; taou©yk*Kd¾ vfum; qdkz, G f
r&S/d aou©yk*¾Kd vfom tyg,f-vl-ewf owå0gudk ydki;f jcm;odEkdio f nf/

xdkYaMumifY-
]t&d,yk*¾Kd vfwkdYom} avmuD'ku©cE¨mESiYfavmukwå
&mcE¨mwdkYukd cGJjcm;odEkdio
f nf }-[k
oabmaygufygonf/

OD;pdk;atmif
("r®mp&d,? bDat)

&ufpGJ? 2004ckESpf 'DZbFmv 16 &uf


ae&m? &efukeNf rdKU

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


344 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

urÇmYvlom;rsm; Nidr;f csr;f a&;twGuf


«jrefrmEdkiif H &efukeNf rdKU q|oH*g,emwif r[mygomPvdkP*f lü
2004ckESpf 'DZbFmv 9&ufaeYrS 11&ufaeY
(jrefrmouú&mZf 1366ckESpf
wefaqmifrke;f vqkw1f 3&ufaeYrSvuG,af eYx)d »
usi;f yjyKvkyaf om

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 345

]urÇmYAk'¨bmomnDvmcHBuD;}odkY ay;ydkYaom
jynfaxmifpk jrefrmEdkiif Hawmf? Edkiif HawmfoHCem,utzGJU
Ouú|q&mawmfBuD;\
Mo0g'uxm

,aeYrSpí okH;&ufwkdiw f kdif usi;f yrnfY urÇmYAk'¨bmom xdyo f D;


nDvmcHBuD;odkY <ua&mufvmMuaom udk,pf m;vS,af wmftaygif;ESiYf {nfY
onfawmftaygif;wdkY uk, d pf wd Ef pS jf zm use;f rmcsr;f omMuygap? usuo f a&
r*Fvmtaygif;ESiYf jynfpY MkH uygap[k arwåmydu kY m qkreG af umif;awmif;vsuf
EIwcf Ge;f qufotyfygonf/

jrwfpGmbk&m;&Si\
f omoemawmft&Snw f nfwHYí pnfyifjyefYyGm;
xGe;f um;ap&ef þnDvmcHuk, d pf m;vS,af wmfrsm;u pkaygif;nD nmpGmjzifY
wufwuf<u<u tm;xkwaf qmif&u G af eMuonfukd awGU&&dS ojzifY tem*wf
omoemawmftwGuf tm;wuf&Tiv f ef; 0rf;ajrmuf&ygonf/

urÇmt&yf&yf&Sd Ak'¨bmom0iftm;vkH;wdkY pnf;vkH;nDnGwpf GmjzifY


omoema&;? omoemrIupd rö sm;udk wufwuf<u<u yl;aygif;yg0if aqmif
&GuMf uygu Ak'¨omoemawmfjrwfBuD;onf þurÇmw0ef;vkH;ü aewpf
axmifvwpfaxmifyrm xGe;f vif;awmufyvsuf umv &SnMf umwnfae
rnfom jzpfygonf/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


346 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

omoemawmfqkdonfrSm vdk&if;tESpcf sKyftm;jzifY-


(1) oDv?
(2) orm"d?
(3) ynm? ]þodu©mokH;yg;yif jzpfygonf/
,if;odu©mokH;yg;udk w&m;udk,t
f m;jzifY cGJygu-
(1) or®m'd|?d
(2) or®mouFyÜ?
(3) or®m0gpm?
(4) or®mur®EÅ?
(5) or®mtmZD0?
(6) or®m0g,mr?
(7) or®mowd?
(8) or®morm"d[laom ]t&d,r*¾i&f Spyf g;}yif jzpfygonf/

Y iG f ]or®m0gpm?or®mur®EÅ? or®mtmZD0}
xdkt&d,r*¾i&f pS yf g;wdkw
þokH;yg;wdkYonf ]oDvr*¾irf sm;} jzpfMuygonf/ ]or®m0g,mr? or®m
owd? or®morm"d} þokH;yg;wdkYonf ]orm"dr*¾irf sm;} jzpfMuygonf/
]or®m'd|?d or®mouFy}Ü þESpyf g;wdko Y nf ]ynmr*¾irf sm;} jzpfMuygonf/
þt&d,r*¾i&f pS jf zm odum© ok;H &yfwkYd urÇmolurÇmom;wdkY oEÅmefü jzpfymG ;
wnfaejcif;? xGe;f vif;awmufyaejcif;udkyif Ak'o ¨ moemawmf wnfwjYH cif;?
xGe;f vif;awmufyjcif;[k ac:qdk&ygonf/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 347

ousrkead *gwrAk'¨u-
]t&d,r*¾i&f Spyf g;r&Sad om "r®0ed ,omoemü udav
omNidr;f olèaomwmyef? ou'g*grf? tem*grf?
&[EÅm r&SEd kdi/f t&d,r*¾i&f Spyf g; &Sad om "r®0ed ,
omoemüom udavomNidr;f olèaomwmyef? ou
'g*grf? tem*grf? &[EÅm &SEd kdio f nf/ þigbk&m;\
"r®0ed , omoemawmfüom t&d,r*¾i&f Spyf g; &Sad y
onf/ þigbk&m;\ "r®0ed ,omoemawmfüom ud
avomNidr;f olèaomwmyef? ou'g*grf? tem*grf?
&[EÅm &SEd kdiaf yonf/ 'gbk&m;\ "r®0ed , omoem
awmfrSwyg; tjcm;t,l0g'wdkYonf w&m;udk odjrif
MuonfY &[ef;jrwf(wpfusw d Ef Spyf g;)wdkYrS qdwo
f kO;f
uke\f }-[k
okb'´y&dAkdZtf m; a[mawmfrlcJYaMumif; 'DCedum,? r[m0*¾ygVd?r[m
y&deAd Ámeokwüf oH*g,em wifcJYayonf('D? 2/ 125)/

ousrked a*gwrAk'¨&Siaf wmfjrwfonfyif rZÑdry#dy'g-tv,f


vrf;usiYfpOfjzpfaom þt&d,r*¾i&f Spyf g;udk usiYfokH;yGm;rsm; tm;xkwf
awmfrlcJYjcif;aMumifY ÓPfrsupf t
d vif;aygufum w&m;tvkH;pkHukd odjrif
awmfrlaom oAÁnkAk'¨tjzpfodkY a&mufawmfrlcJYayonf(0d? 3/ 14)/
þt&d,r*¾i&f Spyf g;onf &m*paom udavomrD;wdkYukd Nidr;f apEdkiaf om
a&pifa&at;ozG,f jzpfayonf/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


348 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

,cktcg owåavmu[k ac:qdt k yfaom urÇmolurÇmom;trsm;


pkBuD;onf &m*rD;? a'gorD;wdkY wnD;nD;wajymifajymif tavmiftNr§Kd uf
cHaeMu&jcif;aMumifY ab;'ku©trsKd ;rsKd ;wdkYESiYf awGUBuKHae&ayonf/ &m*rD;?
a'gorD;? arm[rD;wdu Yk kd ]t&d,r*¾i&f pS yf g;}wnf; [laom a&pifa&at;jzifY
Ni§rd ;f owfEkid rf o
S m þurÇmavmuBuD;onf Nidr;f csr;f a&; &Edkiaf yvdrrYf nf/
&m*rD;? a'gorD;? arm[rD;wdku Y kd ]t&d,r*¾i&f pS yf g;}wnf; [laom a&pif
a&at;jzifY rNi§rd ;f owfEkid b f J ]Nidr;f csr;f a&;}-[laom pum;vk;H udk EIwjf zifY
atmf[pfae&kHrQjzifY rnfonfYtcgrQ Nidr;f csr;f a&;&rnf r[kwaf y/

&m*rD;? a'gorD;? arm[rD;wdu Yk kd ]t&d,r*¾i&f pS yf g;}wnf; [laom


a&pifa&at;jzifY tenf;i,fNi§rd ;f owfEikd v f sif tenf;i,f Nidr;f csr;f a&;&rnf/
rsm;rsm;Ni§drf;owfEdkifvsif rsm;rsm;Nidrf;csrf;a&;&rnf/ vkH;0Nidrf;atmif
Nidr§ ;f owfEkid v
f sif wpfurÇmvk;H Nidr;f csr;f a&;&rnfrmS {uefrkcs jzpfayonf/

xdkaY MumifY Ak'b


¨ mom0if olawmfpif tm;vk;H wdko
Y nf Nidr;f csr;f om
,mí pnfyif0ajymaom urÇmBuD;tjzpfokdYa&mufatmif rdrw d kdY udk,w f kdif
vnf; &m*? a'go? arm[[laom udavomrD;wdkYukd t&d,r*¾if a&pif
a&at;jzifY wwfprG ;f orQ Ni§rd ;f owfMuí? urÇmolurÇmom; trsm;pkwv Ykd nf;
&m*? a'go? arm[[laom udavomrD;wdku Y kd t&d,mr*¾if a&pifa&at;
jzifY Ni§drf;owfEdkifMuap&ef ]omoemawmf\ tESpftjrKawjzpfaom
t&d,r*¾i&f Spjf zm odu©mokH;&yf tusiYfjrwf}-udk urÇmtESHYjyefYyGm;atmif
pkaygif;nDnmpGmjzifY tm;xkwMf u apvdkygonf/

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


udk,Yfukd,u
f kd jyefvnfawGU½Sjd cif; 349

ousrkead *gwrAk'¨ &Siaf wmfjrwfbk&m;u-


]&[ef;wdkYonf rMumrMum tBudrfrsm;pGm pnf;a0;vsuf
omoema&;vk y f i ef ; ud p ö r sm;ud k tnD t nG w f a qmif & G u f a eMuygu
&[ef;awmfwkdY qkw, f kwzf G,rf &S?d wdk;wufBuD;yGm;&efom &S\ d }-[k a[m
awmfrlcJYaMumif;udk 'DCedum,? r[m0*¾ygVd? r[my&deAd Ámeokwüf oH*g
,em wifcJYygonf('D? 2? 65)/

odkYjzpfygí urÇmYAk'¨bmom xdyo f D;nDvmcHBuD;rsm;udk rMum


rMumusif;yvsuf urÇmt&yf&yfrS Ak'¨bmom0ifacgif;aqmifrsm;
pnf;a0;wdkiyf ifMuí Ak'¨jrwfpGm\ omoemawmfjrwfBuD; t&Snw f nf
wHYatmif urÇmw0ef; ysHUESHYpnfum; BuD;yGm;wdk;wufatmif tpDtrHvkyf
ief;pOfrsm; jy|mef;a&;qGu
J m Ak'b¨ mom0iftm;vk;H wdu
kY wnDwnGwf wnf;
wufwuf<u<u yg0ifBudK;yrf; aqmif&GuMf uyg&ef wdkuw f Ge;f vdku&f ay
onf/

Ouú|q&mawmf

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)


350 udk,Yfukd,u
f kdjyefvnfawGU½Sjd cif;

(jzefYa0&efr[kwf? udk,fwdkifzwf½IavYvm pdppfa0zef&ef jzpfonf)

You might also like