I HC QUC GIA H NI

TRNG I HC KHOA HC X HI V NHN VN KHOA VN HC

---- ----

HONG TH M NH

NIM BI CM(AWARE) TRONG TRUYN GENJI CA MURASAKI SHIKIBU

LUN VN THC S KHOA HC NG VN

Chuyn ngnh: Vn hc nc ngoi

M s: 602230

Ngi hng dn khoa hc : GS.TS NGUYN C NINH

H Ni, nm 2008

M U
1. NGHA CA TI 1.1. Nhc n vn hc Nht Bn, ngi ta ngh ngay n mt x s vn hc diu k ca nhng bi th ngn n bt ng (th haiku) v cun tiu thuyt trng thin di cng bt ng (Truyn Genji). Truyn Genji c xem l mt tiu thuyt di c o, ra i trong khong thi gian nhng nm u ca th k XI(1004-1011) ca nh vn Murasaki Shikibu(978?-1016?). Tiu thuyt phn nh nhng cung bc i sng x hi phc tp ca con ngi thuc tng lp qu tc thi Heian. Xuyn sut tc phm l t duy thm m c o: nim bi cm(aware). Cm thc aware trong tc phm mang n nhng xc cm tinh t v thin nhin, con ngi, v ni bun, ci p ca vn vt. chnh l c trng m cm truyn thng ca Nht Bn v cng l ch chnh ca tc phm. ti Nim bi cm(aware) trong Truyn Genji ca Murasaki Shikibu c ngha khoa hc thit thc v cn thit. Mt mt n gp phn gip cc nh nghin cu v bn c Vit Nam hiu r hn c s m cm lm nn nt c o ca vn hc Nht Bn. Mt khc, cng t c s ny, chng ta c th l gii phn no cc hin tng, cc ng nt ring ca vn hc hin i Nht Bn. 1.2. ti nghin cu v nim bi cm gp phn lm r hn ci p ca Truyn Genji, c th cn l mt t liu chuyn v vn hc Nht Bn trong nh trng. T gp phn tng cng s hiu bit ln nhau gia hai nn vn ho, vn hc Vit - Nht, tng cng tnh hu ngh v hp tc pht trin ca hai quc gia trong k nguyn ton cu ho kinh t v vn ho ca nhn loi.
2

2. MC CH, NHIM V CA LUN VN Mc ch ca lun vn l phn tch bnh lun tc phm, cc mi quan h trong tc phm lm r phm tr bi cm, mt phm tr m hc thi Heian ca Nht Bn. T c th thy quan nim v ci p, nhng biu hin ca ci p trong vn hc Nht Bn trung c lm nn tnh duy cm, duy m c o ca ngi Nht. t c mc ch trn, nhim v ca lun vn l kho st v phn tch ci bi cm trong s phn ca cc nhn vt, trong ci p v thng ca cnh vt thin nhin. 3. PHNG PHP NGHIN CU t c hiu qu tt, lun vn s dng phng php kho st, phn tch cc mi quan h trin khai v lm ni bt vn nghin cu. 4. PHM VI VN BN S DNG S dng Truyn k Genji, bn dch ra ting Vit do Nguyn c Diu ch bin, gm hai tp ca nh xut bn Khoa Hc X hi xut bn nm 1991 lm i tng nghin cu chnh, bn cnh cn tham kho bn ti liu ting Anh ca Arthur Waley, Edward G. Seidensticker, bn tm tt ting Anh ca tc gi: Mari Nagase t ngun UNESCO. 5. LCH S VN 5.1 Ti liu ting Anh Trong cun: A readers guide to Japanese Literature(Hng dn c gi lm quen vn hc Nht Bn)[81]. Tc gi J.Thomas Rimer nh gi tc phm trn ba kha cnh c bn: tnh hin thc, cm quan Pht gio v nim bi cm tn ti trong ton b tc phm.
3

Cun A dictionary of Japanese culture(T in vn ho Nht Bn) [76] ca Seisuko Kojima v Gene A.Crane cng a ra hai vn chnh trong Truyn Genji: m hng Pht gio v m quan thm m William J. Puett trong cun Guide to the Tale of Genji(Hng dn v tc phm Truyn Genji)[84] cp khi nim aware c hiu trong nhiu hon cnh, trn nhiu phng din v t nhiu kin tranh lun khc nhau Trn trang web http://www.inform.umd.edu[75], Pin Fang Su c bi tho lun v nhn vt Genji. mt nghin cu khc, ng ti trn web-site http://www.wsu.edu [68], vit v c s vn hc ca mono no aware c trnh by bt ngun t thc ca ngi Nht. Kondo Tomie trong cun: 105 key words for understanding Japan(105 t kho hiu t nc Nht Bn) [67] xc nh thut ng aware l kt tinh quan nim thm m thi k Heian. Con ngi thi Heian say m ci p, c bit l n gii trong cung nh. Trong bi bo: Genji monogatari: a romance in three parts (Truyn Genji: tc phm lng mn gm ba phn) [65], Leslie Inamasu trnh by quan im ca mnh v tnh yu trong ba ngi ph n vi ba tnh cch, s phn khc nhau nhng c ba hp li th tr thnh mt ngi ph n hon ho. 5.2 Ti liu ting Vit Cng trnh Lch s vn hc Nht Bn [44] ca Suichi Kato do Trn Hi Yn dch. Trong phn vit v Truyn k Genji, tc gi cun sch phn tch nhng gi tr v hnh thc ln ni dung, phong cch, th loi v cm thc v thi gian trong tc phm.
4

Trong Cm nhn mi v vn ho v vn hc Trung Quc[44], L Huy Tiu so snh tc phm Truyn k Genji vi tc phmHng Lu Mng. Vn hc Nht Bn t khi thu n 1868[5] ca Nht Chiu. ng cho rng thi k Heian l thi k ca ci p v Truyn Genji th hin th gii ca nim bi cm. Cun Vn hc Nht Bn t c n cn i[42] ca N.I.Knrat do Trnh B nh dch. 6. CU TRC LUN VN Ngoi m u (12 trang), kt lun (4 trang) v th mc ti liu tham kho (6 trang), lun vn c cu trc thnh ba chng: Chng I: Thi i Heian v khi nim nim bi cm(aware) (23 trang) Chng II: Nim bi cm vi s phn cc nhn vt (37 trang) Chng III: Nim bi cm vi thin nhin ti p (20 trang)

CHNG I THI I HEIAN V KHI NIM NIM BI CM(AWARE)

I.1 Thi i Heian Thi k Heian ko di t nm 794 n nm 1185. Nm 781, Thin hong Kammu ln ngi v di kinh t Nara v kinh Heian vo nm 794 nh du t nc bc sang mt thi i mi ko di khong 400 nm. y c xem l thi k vn ho, x hi pht trin mnh m v a dng. *Tn gio Pht gio ng vai tr quan trng trong suy t ca ngi Nht v thc ti ti hu, vin tng Pht gio v ci v thng, v ng, duyn khi nghip. Ngh thut Pht gio Nht nh hng n cm quan thm m ngi Nht. Quan nim v ci p rt n gin nhng rt kh biu hin. Pht gio nm bt mt cm nhn su xa ca tri nghim nit bn trong khonh khc ngay gia i sng t nhin din t cm thc v ci v thng. Chnh v vy tt c nim bi cm b chi phi bi th gii quan Pht gio, m c Thin Zen. Thn o l mt tn ngng tn gio bn a xut pht t Nht Bn, tuy vy n vn c nh hng ca Pht gio v mi quan h qua li ln nhau. Quan nim Thn o cho rng: cc thnh t t nhin u l nhng a con thanh khit, p ca Kami(Thn), S hin din ca Kami khng ch qua li ni m cn th hn qua nng lc nhn thc thm m v ci p trong gii t nhin. iu ny gn gi vi cch cm th ci p trong quan nim thm m aware. Nhn sinh quan ca Thn o mang li cho hnh thc ngh thut thc v tnh gin d, t nhin, s phn nh
6

tri tim trong sng v chn tht. Con ngi, thin nhin v thn linh lun c mi quan h gn gi trong i sng cng ng, trong ngh thut cng nh trong t tng thm m mi thi i Nht. * Phong tc Quan nim thm m ca ngi Nht c nt c o ring bit. nh hng mnh nht i vi ngh thut l quan nim v ci p, cch cm nhn, thng thc v sng to ci p ca ngi Nht. Nht, ci p gn vi ni bun, vi s mong manh, yu ui, kh nm bt. Nh ph du trong cuc i, ci p c th xut hin trong khonh khc nhng cng mt i trong giy lt, ri n vn cn tn ti mi trong nhn gian v mt ci p vnh hng. C th thy ngi Nht c tnh duy m. Vy nn, con ngi gia th gii ny bnh tm, t ti m sng, khng cn bm vo bt c ci g nhng vn tha thit vi cuc i, sng ht mnh vi cuc i. Aware l mt phm tr, trng thi ca ci p, do ch quan to ra hn l kinh nghim khch quan mang n, mt trng thi c bn bn trong hn l trng thi bn ngoi. *Truyn thng vn hc C th xem Vn dip tp l tp th nh du nhng bc i ca aware trc thi Genji monogatari Tp th ghi r nhiu trng thi tnh cm ca con ngi rt chn tht v sinh ng. Tt c to nn mt ngun sng mi cho cm thc thm m sau ny ca vn hc: aware. Nu Vn dip tp biu hin bao qut ton b cuc sng vi nhng cung bc tnh cm hn nhin, phong ph th n thi Heian, Kokinshu(C kim tp) th hin ti nng sng to mang tnh ngh thut cao hn. Tp th c xem nh: mt ni ru phong, c knh v hng v trong nn th ca tr tnh Nht Bn[5,79].
7

Trong thi i ny, tro lu vn hc n gii bt u xut hin. Cc tc phm tiu biu nh: Ph du nht k, Nht k Izumi Shikibu, Nht k Murasaki, Nht K thi Sarashina, Truyn Genji, Sch Gi u. * Murasaki Shikibu vi nim bi cm cuc i Nh vn n Murasaki Shikibu(978?-1016?) t nh sm bc l ti nng hc vn, lm v l cho Fujiwara Nobutaka. Sau khi chng cht, b mt mnh nui con nh. Nm 1005, Thin hong Ichij triu b vo cung v c i ng nh mt n hc s. Trong thi gian ny Murasaki Shikibu vit Nht k(Murasaki nikki) v vn vit tip Truyn Genji. Nm 1013, b khng lm vic na v mt sau khong nm 1016 khi mi ngoi 40 tui. Trong Nht k Murasaki Shikibu, mt ni bun mnh mang bao trm m nguyn do c bn l ni c n khn cng xm chim c tm hn nhy cm ca nh vn. B cho rng Ti nh cuc sng trc kia ca mnh nh mt ngi l khch lang thang trn nhng no mng i, v ti chn ght mnh qu quen thuc vi np sng cung nh[35], nh mnh ca ti l c n[35]. I.2 Khi nim v nim bi cm(aware) Theo ngha gc th aware c ngha l bun. N c nhiu hc gi nh ngha theo nhiu cch khc nhau nh: Morris, Valey, Seidensticker, Morinaga, Kondotomie, Nht Chiu Tm li, thut ng aware xut hin sm, trc thi Heian, thng dng ch thi , xc cm ngc nhin, vui thch hay bun b trc hon cnh no m con ngi khng kim sot c cm xc ca mnh v tht nn li: aware! n thi Heian, aware dng ch xc cm, nhy cm. Trong ngha rng hn, l nhng cm xc su kn c gi ln bi
8

s tc ng ca i tng bn ngoi nh hon cnh, thin nhin, con ngi ng vai tr ng cm, b tng tc. Trn thc t, aware c ngha ph bin l mt cm gic bun nht thi. Aware c hiu l nim bi cm trc v p ph du. n th k XVIII, hc gi ni ting: Motoori Norinaga (1730-1801) pht trin aware thnh mono no aware: cm xc xao xuyn, ni nim bi cm trc s vt hay trc ci p b tn phai, mt i. Bn cnh , cm quan thm m ca ngi Nht cn c biu hin qua cc thut ng khc. Yugen- ni u huyn; Sabi- c tch, c liu; Iki v sui thi hin i th hin v p kiu t sn, hp thi trang, thanh lch mang sc thi gi cm.

CHNG II NIM BI CM VI S PHN CC NHN VT

II.1 Bi cm vi thi gian mt ca cc nhn vt II.1.1 Thi gian tri chy Trong Truyn Genji, thi gian ca cm xc u bun, mt mt, su kh v tic nui. Thi gian cun theo tui thanh xun, s sng ti tr, bao vinh hoa trn ci i. H thng nhn vt trong tc phm lun b chi phi bi thi gian. Hai mi quan h thi gian v nhn vt c s tng tc ln nhau khng tch ri. Thi gian di, xut hin r nht vi cc nhn vt chnh nh: Genji v Kaoru. Bn cnh , cn c nhng ngi ph n xut hin trong cuc i h. Trong sut 54 chng ca tc phm, cuc i Genji hu nh chim phn ln ni dung. Thi gian t khi nhn vt ra i cho n khi trng thnh v tri qua cc mc s kin quan trng nht ca cuc i qua hng lot bc tranh tm l sng ng, su sc v bi ai. Tip ni Genji l cuc i ca Kaoru. Cuc sng ca Kaoru - con trai trn danh ngha l ca Genji. Nhn vt ny sng ht th ton b cc mi trng m Genji tri qua v cng chnh cng mt ni. Cuc sng vn c tip tc, trn sn khu ca n ch c nhn vt l thay i cn tt c cc quan h vn y nguyn dng nh Murasaki mun ni nh vy[42,204]. Thi gian nh ni h cm xc ca con ngi. Thi gian trong bi cm ca Murasaki thng bi xo cc nhn vt ca nng, li khong trng trn bc tranh cun ca nh mnh, hn l ko l cuc i ca h vo gi. l mt thi gian n tnh, n thch ci cht ca tui tr hn l s ho ht gi ci. C l chnh v vy m Murasaki t hai chng tr tui Kaoru v Niou vo khong trng m Genji li. Nng khng bng lng
10

kt thc tc phm vi ci cht ca Genji. Nng mun mt ln na, tui tr v tnh yu li chy sng[5,118]. II.1.2 Thi gian ng hin v dng thc nhn vt Thi gian ng hin khng tn ti khch quan bn ngoi m tn ti cm xc bn trong ca con ngi ng. Khonh khc hin ti nhng ch cho nhng mng thi gian qu kh hin v vi bao ni nim hoi nh. ng thi, dng thc ca nhn vt xut hin vi tt c nhng s kin, tm t v cm xc. Genji lun nh v hnh bng ngi m. Sau ny, khi chng kin cnh Aoi cht, chng tr v Sanjo, ngh n nhng nm thng h sng bn nhau. Cn khi Fujitsubo quyt nh xung tc, Genji i vo gp nng v km c nc mt chc tro ra, k nim v nhng ngy qua a v trong tm tr chng. Khi Suma, nhn ma ct qua dng k c, chng khng th no qun i ngi tnh ca mnh khi gi mt bc th cho n tu s qun cha Asagao ri nhn c mt bc th nh buc bng si dy nghi thc ca nng, chng nh li cch ng mt nm vo ci m ng nh in th. Cng c khi chng nh n nhng k nim v mt ngi bn thn v ngh v chuyn i. Quyt nh i n gp Oborozukiyo lm chng nh li nhng thng ngy i vng trm trc . Sau ny, khi n thm n Kamo lm l, trn ng tr v, Genji nh li ngy phu nhn Rokujo b chn bn ngoi khu vc lm l v gy s vi Aoi. Chng kin cnh Murasaki cht chng nhiu ln thy bun nhng cha bao gi chng cm gic c n nh by gi, trong qu kh v tng lai khng ai chu ni bun nh chng. V chng li nh n bui sng khi m Yugiri mtCn Kaoru th trong mt ln n Uji , hnh nh Ukifune gi cho anh nh v Oigimi vi bao k nim. Khi dng chy thi gian tr i tr li th ni m nh v cuc i li xut hin. V thi gian ch l ngy li qua ngy theo mt chui di u
11

m[10,369], cn ni c n ging tri nh mt nh s trong tc phm ni: Ti thy trc mt ni au bun c th hu dit con ngi ta nh th no. C l v th m cuc i con ngi thm m su bi. C th ni, thi gian ng hin v dng thc ca nhn vt trong tc phm ch yu l nhng chuyn tnh lng mn, nhng cm xc su kn. Vy nn cha cht bao su lo, gi nn nim bi cm nhn th. Dng nh ni su kh y c min man trong tm cm con ngi ng thi ong y trong thi gian lm cho qung i tri qua thm nng tru. Chnh nhng trn tr c chuyn ti theo thi gian ng hin, phiu diu trong dng thc nhn vt kho lo khc m ch chnh ca tc phm, nim bi cm nhn sinh. II.2 Bi cm trc s v thng ca ci p II.2.1 Ci p bt t, ci p cu vt th gii Ci p l chun mc, thc o nh gi v nh hng o c, l l tng thm m mang tnh ph bin trong mi lnh vc sng ca con ngi ni ring, ca x hi ni chung. Trong ngh thut, ci p cng hin ra y n, rc r cng c sc li cun, c v, cm ha mnh m. Cm th ci p l cm th c bit tch cc, khoi cm. S phn ca ci p chng tn li trn nhn gian nhng hnh nh ca n c th vn cn lu gi trong lng ngi vi v p bt t. Trong tc phm Truyn Genji, nhn vt c v p ton vn t ngoi hnh n ti nng. chng, hi t nhiu v p ca mu ngi n ng l tng. S xut hin ca chng hong t Heian l mt nim vui, ti mi, tm mt c khng gian v thi gian. Ci p c th cm ho lng ngi, ci to tm : din mo p tuyt vi, v gi nh nng c on hn g th n cng tan bin i ngay[10,285]. Murasaki no Ue mt thiu n xinh p, trong sng, thu chung, tinh t, su sc, du hin khin cho bt k ai nhn thy nng cng cm
12

thy cuc i ny ng sng hn. nng c sc li cun l lng v d cm ho lng ngi khng ch v p b ngoi m cn v t cht bn trong pht tit t phm cht cao qu ca mt ngi ph n, ngi v. Sau ny, khi ci nng cng cha Ba xinh p, yu kiu Genji nhn thy ti li ca mnh trong ti li ca nng. Tuy nhin, cng cha Onna xinh p, ngy th khin Genji mi ngha v lng khng chung thu ca nng bin tan khi tm hn chng. Vi v p nh th, mi s u c th dung th. V p ho gii lng ngi rng lng v v tha hn. II.2.2 S v thng ca ci p Trong quan nim thm m ca ngi Nht, ci p c th tn ti thong qua trong khonh khc d ngn ngi nhng vn sc to sng. S phn cc m nhn trong tc phm l mt minh chng cho ci p tn ti trn ci i ny b tn ph bi thi gian. H tn li i nh bng hoa mi n b cn gi xun vi, nh cnh hoa sen b gi dp, hoc nh cnh hoa bm b nng tru nhng ht sng. H nh con thuyn mng manh tri v nh, ph du gia bin au thng, chn bi trn, b ko theo bi bnh xe sinh t ca trn tc. Fujitsubo p du hin y n tnh, rt nhu m th Aoi v Genji p i cc nhng lnh lng n kh hiu. Nu Rokujo p vi kinh nghim y mnh th Murasaki p ngy th, trong trng. Nu Oborozukiyo p y nhc th th Akashi p mt cch cao o, cn Asagao li a tiH xut hin trong cuc i Genji khi ang xun trn, khong thi gian p nht ca ngi con gi. C hai cch ra i khi cuc i l lui vo ci Pht hoc tm n ci cht. Kt cc ca s phn nhng ngi ph n y li s tic nui, bng ng, rng rng cm xc v ni bun ca mt mt, bi thng.
13

CHNG III NIM BI CM VI THIN NHIN TI P

III.1 Thin nhin bi cm trc cuc i lun chuyn Trong tc phm hu nh cc cuc chia li u gn lin vi nhng mi tnh ca Genji, cho nn s chia li d ch l tm thi hay vnh vin cng u nhum mu sc tm trng. Cuc chia li no cng mang li ni bun khn t thm m ln cnh vt thin nhin. Nh vn mn thin nhin ni ln trng thi ca lng ngi. Thin nhin trong cnh chia tay khi con ngi c th khng cn gn kt bn nhau. Trong Truyn Genji, ln chia tay gia Genji v Rokujo c xem l lu luyn v p nht. Khung cnh tic bit din ta trong sc thu phai, ting d than khc, su thm. m thanh ma thu khuy ng khng kh thanh tnh, m , chng vnh, cha cht su bi. Trong khong thi gian Genji chun b i y Suma. Chng n chia tay cha bn m. Cnh vt tnh mch n hoang vu. Genji khng qun chia tay cc tnh nhn ca mnh, nht l i vi Murasaki. Thin nhin hin ra trong giy pht tht bun, gi xun cng th than, su mun no. Chia tay ra i tht l kh khn nhng khi tr v chia tay vi ngi li cng kh hn gp bi. Mi tnh chng vnh chn lu y lm cho Genji cng o no nn ni bun chia li vi vo con sng i dng. Cn Akashi v m chia tay qu nh, ngi thn ln chn kinh thnh th Ma thu bun man mc. Gi ma thu lnh lo v cn trng ma thu n , n non khi ngy rng sng v cng l ngy li bit. Hu nh cc cuc chia tay c khoc ln tm o tm trng bi thng hn l nim hi vng ngy hi ng. Cho nn thin nhin khng no khc ngoi ma thu tn phai, cnh thu tiu iu, th thm. Nhng tt c vn cn
14

nim luyn lu, mng ngng, i ch. Cn s ra i n vi ci cht mi khng khip, th thm. Ngi ra i c th bnh tm t gi ci i cho ngi li au kh n tn tri xanh. Thin nhin cng ln cn cung phong, bo t. Kiritsubo mt, nh vn miu t thin nhin tn ti trong th c tch, cnh vt chm trong bng ti. Gi dng nh thi mnh hn, go r su thm trn cc rng thng. Cn m thanh ca m nghe kinh s bi ting ku l lng, trng rng ca mt con chim m vng li. Aoi mt khi ang cn rt tr li hai a con xinh p. Genji ng ngn cn thin nhin cng cm lng, cht cng di sng gi. Gi thi mnh cng vi ma thu tm t mun ganh ua vi nc mt ca con ngi lc ny Fujitsubo mt lm cho nhng mu sc ca ma xun mun nhng ch cho mu xm v enCy ci trn nh ni ng sng sng nhum nh nng ban chiu. Pha di, nhng di my ko l th, mu xm c. C th xem cnh vt khng cn nh sng v sc sng ca ma xun. Khng gian b nhum mt mu xm xt ca my v nng chiu. Thi gian nh ngng ng li, ko di l th ca pht giy mt mt, tang tc. Cnh vt b nhum ni u su n mc bin i c thn thi ca mt ma xun mun. Nhng v p ca n vn khng mt i, mt bc tranh p m bun su thm. Qua cm thc aware, tc phm mang n mt cch phn nh i vi thin nhin trong mi quan h tm v cnh thm m mu sc Pht gio cng nh du n t tng ca nh vn v cuc i. III.2 Thin nhin bi cm vi ni nim hoi c Trong tc phm, thin nhin thng c dng biu trng cho s phn con ngi. Cho nn, nu bt gp hnh nh thin nhin y, th mi
15

cm xc ca con ngi c bc l, gii by. V khi con ngi ang trong thi gian quay v vi k c th mi cnh vt c tm tp bi tm trng. Trong cnh ma ng khc nghit, tuyt ri chng cht, khng gian u m, gi go gin d. Genji ngh n ci m cui cng vi nng Hoa Phn. Hay di nh trng h tun, vi mi thm hoa cam thoang thong bay, chng ngh n Murasaki v ngi tnh vn cam vi bit bao nim mong nh. Vo ma thu, nh trng thu gi nh nhng m ho nhc triu nh. Nhn nh trng, chng ngh v nhng ngi mnh thng nh chc cng ang ngm trng v nh n chng. Khi hoa anh o vn n r, nhn nhng lm cy cnh l xanh ti m m trong sng sm, ng cht nh rng mi tnh xa xa vi c em gi Kokiden cng trong ba tic bn vn hoa u ta. Ngm cy mn, Genji thy cnh vt trong vn vn khng thay i cho d ma th sang. Nu ma xun ca t tri rn r gi v bao k nim bun man mc th ma xun ca lng ngi tht a tn, tan tc. l tm trng ca Yugiri khi chng kin cnh Kashiwagi mt li a con ring vi cng cha Ba. Sau ny, Ukifune nhn thy cy hng mn n hoa bn mi hin, mu sc v hng thm li ging nh hm no. Mt thi chinh chin vi yu ng qua c gi v. C li nh n Niou ngy xa. Trong tm trng hoi c, thin nhin cng gp phn khng nh vo vic khi gi tnh cm. Mi bc i ca thin nhin ghi li bao du n ca bin c cuc i nn khi bt gp li hnh nh thin nhin hin ti, con ngi li cng thm suy t vi thi cuc, tm kim thi gian mt trong nim hoi vng y. Thin nhin cng thm m ni bi ai, su mun trc vng quay ca thi gian.
16

III.3 Nim bi cm trc s ph du ca v p thin nhin Cng nh con ngi, thin nhin sinh dit theo quy lut ca to ho. Thin nhin ti p xut hin mt ln trn ci i ri cng tn phai theo nm thng. Thi gian sinh tn ngn ngi v ra i th nhanh chng. Vy nn v p ca thin nhin c khi ch l thong qua. S v thng ca to ho lm cho thin nhin cng tri ni, ph du. Khi tm trng con ngi ang kh au, thin nhin tan tc, chia la. i hoa cng nh i ngi bng chc ho thnh thin c, bi vy con ngi khng khi bng hong tht ln: ngn ngi thay. Dng nh con ngi bng ng trc cnh ho tn. N bin i theo quy lut v thng ca to ho khin ngi thng thc n cng mang mang thin c su, nui tic cho kip hoa sm tn phai khi va khoe sc. Trong quan nim v ci p ca ngi Nht th ci p khng ch bao gm ci bun m cn bi s mng manh, nh b. C th ci p l mt bng hoa im xuyt ni ln hng sc ca mt rng hoa ch khng hn l c mt vn hoa ua nhau khoe sc. p trong ci gin d v tinh t, sang trng v qu phi, nht nho v mng m Tt c u ni ln v p ca thin nhin trong bn tay chm ta ca con ngi. Bi vy thin nhin cng l tm , tm tnh su rng. Hnh nh ca thin nhin c nh vn dng lm biu tng cho nhn vt ca mnh ni n s lay lt, mong manh ca s hin din ca con ngi trn ci i khng my ti p. Cuc i mi bp bnh lm sao. Con ngi cng ch l nhng nhnh u ta. thc v s ph du ca thin nhin, con ngi khng th bnh tm trc s cuc, cng l do h c mt tm hn mn cm, d v. Hn th, con ngi cho rng thin nhin mang trong n mt linh hn sng v v vy n cng nh kip ngi ngn ngi v v thng, nht l khi n b khoc ln tm o ca tm trng.
17

KT LUN
Murasaki Shikibu(978? - 1016?) l nh vn xut sc ca nn vn ho Heian. Truyn Genji l thnh tu kt tinh ca vn ho dn tc Nht Bn thi k u trung c. Tc phm to nn sc ht mnh m, chinh phc bao tri tim bn c. V vy, x s Ph Tang tr thnh ci ni ca tiu thuyt v c nh gi l mt nn vn hc ln trn ton Th gii. Murasaki - mt n vn s cung nh lm nn iu tuyt vi y khi mang n cho nhn loi cm hng ngh thut y tnh sng to. Trong , cm thc thm m nim bi cm(aware) c th hin mt cch hiu qu trong tc phm, to nn sc thi c o, phn nh bn cht, c trng ca quan nim ngi Nht trong cch cm th v hng ti ci p. 1. Ngay t thi trung c, i sng cung nh mang li nhng yu t vn ha x hi phong ph. Trc ht, c th thy v c cu nh nc, th ch chnh tr vng chc ca mt giai on c xem l thnh vng trong lch s pht trin ca nh nc phong kin Nht Bn. T s cai tr ca dng h qu tc Fujiwara n s nh hng ca cc t tng thi i bn ngoi to cho vn ha Nht c s k tha, tip thu chn lc, tip bin nn vn ha mang m ct cch ca dn tc bn a. Vi tm th ho hp, m rng n hng gi vn ho mi ngoi nhp, ngi Nht hp thu cc tn gio bn ngoi m m c nht trong giai on ny l Pht gio. Con ng ca gio phi ny vo Nht Bn xut pht u tin t Triu Tin, sau du nhp t Trung Hoa v n . Pht gio mang li hi th mi cho th gii quan ca ngi Nht. T quan nim o c, li hnh x, thc ti ti hu n con ng gii thot ca mi chng sinhPht gio mang li cho con ngi kh nng nhn thc v th gii, cch ch ng bn thn. Trong , Thin ng vai tr rt ln i vi i sng dn tc Nht. Ngi Nht tip thu Pht gio khng
18

theo nguyn bn m theo cch ring ca h, lm nn c trng ring cho Pht gio y. Vi ngh thut ni chung v vn hc ni ring, n nh hng ln n t tng tc phm, phong cch sng to ca ngi ngh s. Nim bi cm sinh ra trong s nh hng ca th gii quan Pht gio y. Bn cnh yu t ngoi sinh, yu t ni nhp to nn nn tng c bn ca tinh thn ngi Nht l Thn o. y l tn gio bn a, cao cuc sng con ngi, lm cho con ngi sng c ngha hn, bnh tm, thanh ty tm hn, sng trong sng, chn thnh, gin d, ho ng v tnh ti. Theo quan nim ca Thn o, Th gii ny c nhiu cc v thn(Kami) tu thuc vo kh nng cm th thm m ca con ngi i vi t nhin. Thn o v Pht gio c mi quan h qua li trong s giao thoa, pht trin. Cng vi i sng vn ho lu i, phong tc bn x, ngi Nht c xu hng i su vo tm linh, cao gi tr o c cao p, gi tr thm m. Nim bi cm(aware) xut hin trong vn hc khng ch n khi c tc phm Truyn Genji m n c nh du bi thi gian trc nh trong Vn dip tp. Sau ny, trong thi Heian, cn c tp th C kim tp vi tc gi ni ting Narihira, Komachi. Cm thc thm m ny xut pht t t duy duy m cng nh c s nh hng ca cc hnh thi tn gio, nht l Pht gio. Hn th, chnh bn thn nh vn l mt n s mang m phong cch n tnh ca tro lu vn hc n lu trong giai on ny cng vi cuc i y sng gi ca c nhn v i sng cung nh b ang chng kin. Tt c hin thc i sng c a vo tc phm bng tt c nhng xc cm chn tht m lng mn, su sc m cng rt phiu bng nh mng i o vng vi nhn tnh bi ai. Bao trm ln tc phm khng ch l chuyn i m cn l chuyn ca lng ngi, ca tnh yu la i, l tnh i nng nn, kh hnh. 2. Qua lng knh nh vn, tc phm th hin cm thc thm m nim bi cm vi s phn cc nhn vt. Xoay quanh trc hai nhn vt
19

chnh vi s tip ni hai cuc i, nhn vt c xy dng nm trong cm thc v thi gian. Bi thi gian l s o cuc i con ngi trong th vn ng ca quy lut lun hi, ca s v thng ca cuc sng. Khi t nhn vt trong thi gian, nim bi cm c bc l r nht. Thi gian ca cuc i l thi gian mt, cun i c tui tr, tnh yu, ni bun v nim hnh phc. Nh vn xy dng thi gian c tnh bin nin, tip ni cng nh dng i chy tri khng ngng ngh. Trong tc phm, hin thc cuc sng c ti hin khng ch theo thi gian khch quan m cn theo thi gian ca tm l nhn vt. Trong ni nim hoi c v dng thc, tm l nhn vt tr nn sng ng hn, su sc hn. Si dy cm xc xuyn sut t u n cui c khai thc trit . Nim bi cm c bc l trn nhiu cung bc. khng ch l ni bun, c n ca kip ngi m cn l s au kh, o y ca bn th khi nhn thc i ngi l hu hn. Qu kh cng ch l nhng kh au, nim ut hn kh tn phai theo nm thng. Ngi Nht vn coi trng, tn th ci p. Bi vy, v p cng l thc o nh gi o c con ngi. N c sc mnh li cun, cm ho lng ngi, cu vt th gii. Trong Truyn k Genji, ngoi hai nhn vt nam chnh, cc nhn vt n chnh khc a s l nhng m nhn. V p ca h khin ngi thng thc n cng m mn, vn vt nh c ti sinh. Tuy th, con ngi nh kip ph du(kagero) tri ni. Ci p nhanh chng mt i mang li s nui tic, bi cm. 3. Cuc i thm m ni su bi khin vn vt cng u thi khng km. Thin nhin ti p li mang ly c hn ngi m sinh si. Trong tc phm Truyn Genji, thin nhin xut hin vi tn xut rt cao, cnh ni h lng ngi. Trong khonh khc no , thin nhin c th l hi tng qu kh hay vin nh xa m, lm chng cho nhng cuc chia li y tm trng. C cuc chia li nhanh chng ch sau thi gian hi ng
20

ca nhng mi tnh thong qua. C nhng cuc chia li vnh vin khi con ngi phi v vi th gii bn kia. Hay nhng cuc chia tay tm thi vi ci trn tc. Tt c u mng li nhng cm xc xao xuyn, bun thng. Cho nn, thin nhin trong th gii nim bi cm nhum mu tm trng. Thin nhin nh minh chng cho nhng k c qu vng xa xi. Hnh nh thin nhin hin ti v qu kh lp li khin lng ngi xao xuyn, bng khung. Cng nh con ngi, thin nhin sm tn phai khi ang vin mn mang li v p ph du trn th. Ci p khng ch ng li trong v ti p ca thin nhin m cn cch con ngi thng thc n. Vy nn, thin nhin va p li va tinh t, sng ng, su sc, y bi ai. T mt phm tr thm m ng i aware, nh vn th hin quan nim, t tng ca mnh v cuc i. Nh vn ch trng phn nh th gii tm hn ca nhn vt bng vic khai thc tm l qua nhng cuc phiu lu tnh i cng vi dng chy ca thi gian to nn nhng vt ct s phn, t cm xc ca nh vn cng nh nhn vt c bc l, gii by trn trang sch. Qua tc phm, bc tranh vn ho, x hi, con ngi thi Heian hin ln sinh ng, y nht. Vi ngi bt dim tnh, trn tr xc cm cng vi cht hin thc, Murasaki mang li nhng gi tr nhn bn su sc cho Truyn Genji. Lun vn nghin cu mt kha cnh biu hin trong tc phm Truyn Genji ca Murasaki Shikibu. Hy vng nhng n lc ca chng ti c th m ra mt li nh trong vic tip cn nn vn hc rng ln v phong ph ca Nht Bn. Trn chng ng hc tp, nghin cu vn hc nc ngoi ca mnh, chng ti mong mun s m rng phm vi tm hiu ra ton b tiu thuyt ca Murasaki Shikibu trong mt ci nhn ton din v i snh vi cc nh vn khc ca nn vn hc x s Ph Tang.

21