AVCILAR TEKNK LSE VE ENDSTR MESLEK LSES MAKNA TEKNLOJS BLM

DK LEME MERKEZ ETM NOTLARI

ERDOAN TAVAN

TEZGAHIN AILMASI ANA ALTERALTER TEZGAHIN ARKASINDA

POW ER ON

OPARATR PANELNDE

EMG

(ACL KAPATMA) BUTONUNU EK

MACHNE READY EKRANIN AILMASINI BEKLE ZRN RETURN

TUUA BAS

MODE ANAHTARINDA TUUNA KESCLER

AUTO RETURN TEZGAHIN KAPATILMASI EMG

BASARAK

REFERANSA GNER 2

(ACL KAPATMA BUTONU) BAS

POW ER OFF

OPARATR PANELNDE

ANA ALTER

KAPAT

NOT: EKSENLER REFERANS NOKTALARINA GTRMEK N ZERO RETURN MOD ANAHTARINI

AUTO RETURN

TUUNA

BASARAK

KESCLER

REFERANSA GNER

MDI KISA PROGRAM YAZMAK

MDI KONUMUNA AL

MODE ANAHTARINDA

PROG TUUNA BAS

KLAVYEDEN

EKRANIN ALTINDA DYALOG SATIRI AILACAKTIR RNEK: TEZGAHIN AILIINDA TEZGAH ISINMASI N DK BR PROGRAMI YAZ. DEVRDE MLN EVRMEK N KISA BR PROGRAM YAZALIM S500 M3 YAZ. EOB TUUNA BAS KLAVYEDEN

NSERT TUUNA BAS

KLAVYEDEN

SATIR YANDAK EKL ALIR

Ooooo; S 500 M3 ;

CYCLE START

TUUNA BAS

BU SATIRLARIN LEV BTER VE TEZGH TARAFINDAN UNUTULUR. KALICI VE KAYDEDLEN BR PROGRAM DELDR. NOT: SATIRIN SONUNDAK SARI RENK SATIRIN SONU OLDUUNU BUNDAN SORNAK YAZILANLARIN BR ALT SATIRA YAZILACAINI BELRTR.

TUTUCUYU MAGAZNE TAKMAK-SKMEK I-MAGAZNDEN TAKIM STASYONU AIRMAK 1-MOD ANAHTARINDAN MDI (KISA PROGRAM YAZMA) KONUMUNA AL 2-AILAN EKRANIN ALTINDAK DYALOG SATIRINA TAKIM AIRMA SATIRINA KILAVYEDEN T1 M6 YAZ ve KLAVYEDE NCE EOB (END OFF BLOCK SATIR SONU ) EOB NSERT T1 M6 ; OLARAK ATILACAKTIR. TUUNA SONRA DA NSERT TUUNA BAS. YAN SIRASI LE : T1 M6 SONUTA YAZDIIMIZ SATIR EKRANA GNDERMEK; YNTEM 1: 1-MOD ANAHTARINI MDI KONUMUNA AL 2-M19 (EOB 3-G91 G30 Z0. EOB NSERT ) NSERT 4

II-TAKIMI SKMEK VE YA TAKMAK N MAGAZN KNC REFERANS NOKTASINA

4. CYCLE START TUUNA BAS YNTEM 2: (UYGULAMASI KOLAY YNTEM) 1-MOD ANAHTARINI MDI KONUMUNA AL 2-KLAVYEDEN PROG TUUNA BAS 3-M100 EOB NSERT Z EKSENNDE GERENDE FAZLA YUKARI 4-CYCLE START TUUNA BAS NOT: TO .. Z+ OVERTROVEL IKILDI BU ALARMI VERRSE EL ARKI LE Z EKSENNDE BRAZ AAI NLMEL VE RESET TUUNA BASILMALI TAKIMI STASYODAN SKMEK 1-MOD ANAHTARI MDI A AL 2 M100 E OB NSERT 3-SYCLE START TUUNA BAS 4-MOD ANAHTARINI HANDEL A AL 5-MAGAZNE TURN LE TAKIMI AIR 6-TAKIMI EL LE ARKAYA DORU TEREK IKART

TAKIM AIRMA A-EL LE TAKIM AIRMAK 1-MOD ANAHTARINI HANDEL A AL 2-MAGAZNE TURN LE TAKIMI AIR NOT. BU EKLDE TAKIM AIRMA KAYIT DII AIRMADIR. TEZGHIN BU AIRMADAN BLGS OLMAZ B-KISA PROGRAM LE TAKIM AIRMAK. 1-MDI - MOD ANAHTARI MDI DURUMUNDA EKRANIN ALTINDAK KILAVYEDEN

2-PROG

3-EKRANDAK DYALOG KUTUSUNA T01 M06 ; SYCLE START TAKIM BOYLARININ SIFIRLANMASI 1-UYGUN BR KESCY AIR 2-MOD ANAHTARINI HANDLE MODUNA AL 3-EL ARKI LE PARA YZEYNE YAKLA 4-EL ARKINDAN LERLEMEY DR 5-PARA YZEYNE TEMAS EDN 6- EL ARKINDA X VEYA Y EKSENNDEN HAREKET EDEREK PARA YZEYN TEMZLEYN 7-KILAVYEDE OFFSET/SETTNG TUUNA BAS 8- KILAVYEDE OFFSET TUUNA BAS 9-KILAVYEDEN Z TUUNA BAS 10-EKRAN ALTINDAN NPUT C TUUNA 11-MOD ANAHTARINI ZERO RETURNA AL 12-AUTO RETURN TUUNA BAS BU LEM DER KESCLER NDE YAPILACAKTIR 5 ( PARASININ YZEYN SIFIRLAMAK)

 PARASINI G54 KODUNA -0- OLARAK KAYDETMEK 1-MAGAZNDE PROBU AIR 2-MOD ANAHTARINI HANDEL KONUMUNA AL 3-EL ARKINDAN X EKSENNE GE 4-PROBU X EKSENNDE PARANIN YAN YZEYNE YAKLATIR 5-PROBUN III YANIP ALARM VERLCEYE KADAR LERLE 6-ALARMDAN SONRA EL ARKINDA Z EKSENNE GE 7-Z EKSENNDE PARANIN YZEYNDEN 10 mm KADAR YUKARI IK 8--POSS TUUNA BAS 9-AILAN PENCERN ALTINDA REL TUUNA BAS 10- KILAVYEDEN XE BAS 11-ORJNE BAS 12-EL ARKINI X EKSENNE AL PROBUN YARI API KADAR + YNNDE LERLE 13-OFFSETT TUUNA BAS 14-AILAN EKRANIN ALTINDA WORK TUUNA BAS 15-AILAN SAYFADAN G54 EKRANINDA X SATIRINA YN TULARIYAL GEL 16-KILAVYEDEN X0. YAZI 17-EKRAN ALTINDAN MEASUR E BAS BURAYA KADAR X EKSENNDE SIFIRLAMI OLDUK Y SIFIRLAMANDE AYNI LEMLER YAPILIR NOT: PROB YOKSA VEYA BOZUKSA BU LEM PARMAK FREZE GB KESC TAKIMLA DA YAPILABLR. 6 EKSENNDE

SMLASYON 1-EDT-MOD ANAHTARINDAN 2-PROG-KLAVYEDEN 3-O0001; AILAN DYALOG SATIRINA PROGRAM SMN YAZ 4-MEM- MOD ANAHTARINDAN

5-GSTM/GRAP

KILAVYEDEN

6 - P OS

KILAVYEDEN

7-EXEC-EKRAN ALTIDAN 8-OPRT EKRAN ALTINDAN 9-AUTO-EKRAN ALTINDAN SMLASYONDA DZLEM DETRMEK 1-MEM 2- CSTM/GRAP EKRANIN ZERNDE PATH GRAPY YAZISI IKMALI. AYET CSTM/GRAP A TEKRAR BAS 3-PARAM-EKRAN ALTIDAN 4-GRAP HIC COORDNATE DEERNE DETR NOT: UYGUN OLAN DEERLER 0 VE 4 . 0=XY DZLEMDR ( TAVSYE EDLEN) 4= XYZ DZLEMDR 5-NPUT-EKRAN ALTIDAN 7 IKMIYORSA

PROGRAM KOPYALAMA 1-BO PROGRAM SAYFASI A

2-EKRAN ALTIDAN OPRT TUUNA VEYA 3-PASTE-EKRAN ALTIDAN 4-YN TULARI LE PROGRAM SE VE

BAS YA KOPYALANACAK PROGRAMIN

NUMARASINI YAZ 5-SPC PRG TUUNA BAS SATIR KOPYALAMA 1-SATIRI KOPYALANACAK PROGRAMA GEL

2-OPRT VEYA

TUUNA BAS

3-SELECT-EKRAN ALTIDAN 4-YN TULARIYLA SATIRI VE YA SATIRLARI SE O0001; G90 G80 G40 G15; T3 M6; G43 Z2 H3 S1000 M3; G1 6 ; G98 G81 X30 Y0 Z-5 F250; 5-COPY- EKRAN ALTINDAN 6-FARKLI SATIRA VE YA FARKLI PROGRAMA GEL 7-PASTE VE BUF-EX TUUNA BAS SEL SATIRLARI STEDMZ YERE KOPYALAMI OLDUK. 8

Bir CNC- Tezgahnda bir i parasn ileyebilmek iin ilem ynleri bir koordinat sistemine oturtulur (yerletirilir). C n c F re ze P ro g ra m la m a d a Re f e ra n s No kta l a r C n c t e z g h l a r n n , p r o g r a m l a n a n k o o r d i n a t l a r d o r u b i r e k i l d e o k u yu p , k e s i c i h a r e k e t l e r i n i g e r e k l e t i r e b i l m e k i i n b i r o k r e f e r a n s n o k t a s n a i h t i ya d u yu l u r . B u n o k t a l a r m a k i n e r e f e r a n s s i s t e m i i e r i s i n d e n c e d e n t a n m l a n m t r . S o n r a k i k o n t r o l i l e m l e r i n i n t a n m l a n a n b u r e f e r a n s n o k t a s n a g r e ya p l m a s g e re k ir. Bu no k t a la r: Re fe ra ns nok ta s , ma k i ne s f r n ok ta s , i pa r a s s f r n ok ta s , ta k m re fe ra ns nok ta s , ta k m de i i m nok ta la r d r. C n c F r e z e T e z g h n d a R e f e r a n s N o k t a l a r C n c t e z g h l a r n n , p r o g r a m l a n a n k o o r d i n a t l a r d o r u b i r e k i l d e o k u y u p , k e s i c i h a re ke t le ri n i g e re k le t ire b i lm e k i in m a ki n e re f e ra n s s is te m i o lm a s g e re km e kt e d i r . B u m a k in e r e f e ra n s si s te m in in i e ri si n d e n ceden t a n m l a n a n r e f e ra n s n o k ta la r b u lu n m a kta d r . M a k i n e S f r K o n u m u : 10 H e rh a n g i b ir si ste m in k o n t ro l e d i le b i lm e si i in ko n t ro l e d i le n s i s te m e a it b i r re f e ra n s n o k t a s n n t a n m l a n m a s v e s o n r a k i k o n t r o l i l e m l e r i n i n t a n m l a n a n b u r e f e r a n s n o k t a s n a g r e ya p l m a s g e r e k i r . B u r e f e r a n s n o k t a s m a k i n e s f r o l a r a k a d l a n d r l r . B u n o k t a ge n e l d e s f r a g n d e r m e n o k t a s i l e a y n d r . M a k i n e s f r n o k t a s ( m a k i n e n i n s t a n d a r t n o k t a s d a d e n i l i r ) . B u n o k t a r e t i c i f i r m a t a r a f n d a n k e s i n o l a r a k b e l i r l e n m i t i r . z e r in d e h e rh a n g i b i r d e i ik l ik y a p la m a z .

K e s i c i R e f e r a n s N o k t a s : K o n t r o l s i s t e m i i l e b e l i r l e n e n k o o r d i n a t l a r a g r e ge r e k l e t i r i l e n b t n t a k m h a r e k e t l e r i , a le t d ze n e i n i n n y znde ye r a la n ke s ic i takm re f e ra n s nok tas na g e r e k le t ir i le c e kt i r. B i r k o n tu r p ro g ra m la n r ke n , b t n g i rd i le r in n ce d e n b e l i r le n e n k e s i m n o k t a s n n y r n ge s i n e u y g u n o l m a s g e r e k m e k t e d i r . B u n u n s a l a n m a s i i n k u l l a n l a n b t n t a k m l a r n l l e r i n i n k o n t r o l s i s t e m i n e g i r i l m e s i ge r e k m e k t e d i r . T a k m d e i i m n o k t a s :

T a k m d e i i m i e l i l e y a p l a c a k s a e m n i ye t l i b i r m e s a f e b u i i i n a ya r l a n r . T a k m d e i i m i m a k i n e t a r a f n d a n ( A T C t a r a f n d a n ) y a p l a c a k s a b u n o k t a n c e d e n a y a r l a n m t r . T a k m d e i i m i k o m u t u ve r i l i n c e , k e s i c i o t o m a t i k o l a r a k i l g i l i y k s e k l i e g n d e r i l ir .

P a r a s r e f e r a n s N o k t a s :

11 CNC DK LEME MERKEZ ALIMA DZLEM CNC ileme merkezlerinde, zellikle dairesel hareketlerde (G02, G03) ve yarap telafisinde alma dzlemi tanmlanmaldr. Standart olarak G17 (X-Y alma dzlemi) geerlidir. Eksen says arttka yaplan programa gre alma dzlemlerini de deitirmek gerekir. G17 (X-Y), G18 (Z-X) G19 (Y-Z) alma dzlemleri vardr. ekil 1,8de CNC freze tezgah alma dzlemleri gsterilmitir.

12

p a r a s im a la t n d a p a r a ze ri n d e b i r n o kta r e f e ra n s n o kta s o l a ra k s e i li r. B u y n t e m p ro g ra m la m a y k o l a y l a t r r . B u n o k t a i p a r a s n n ze r i n d e h e r h a n g i b i r ye r o la b il i r.

p a r a s r e f e r a n s n o k t a s s e i l i r k e n , X, Y e k s e n d e e r le r in i n a rt d e e rd e o lm a s n a d ik ka t e d i li r. Z e k s e n i n d e t a l a d e r i n l i i n i ve r d i i m i z i i n e k s i d e e r d e o lm a s d a h a p ra t ik b i r u yg u la m a d r

S im e t r ik p a ra la rd a i se re f e ra n s n o kta s n m e rke zd e se m e k p ro g ra m la m a y d a h a d a ko la yla t r r K a r m a k p a r a l a r n i l e n m e s i n d e b i r d e n o k i p a r a s r e f e r a n s n o k t a s s e i le b il i r. le m e m er ke zl e rin d e b i rd e n o k b l g e d e i le m l e r yo u n la a b i li r. p a r a s z e rin d e k i b u b l ge le r i in d e i ik i p a r a s re f e ra n s n o k t a s s e i l ir . A y r c a i l e m e m e r k e z l e r i n d e b i r d e n f a zl a i p a r a s d a t e z g h a b a l a n a b i l i r . B a l a n a n h e r b i r i p a r a s n a a y r b i r r e f e r a n s n o k t a s a t a n r . B u a t a m a l a r G 5 4 G 5 9 a r a s n d a b i r k o d i l e ya p l r .

G5 4 p a r a s b ir in c i re f e ra n s n o kta s se im i G5 5 p a r a s ik in c i re f e ra n s n o kta s se im i G5 6 p a r a s n c r e fe ra n s n o kta s se im i G5 7 p a r a s d rd n c re f e ra n s n o kt a s se im i G5 8 p a r a s b e in c i re fe ra n s n o kta s se im i G 5 9 p a r a s a l t n c r e f e r a n s n o k t a s s e i m i 13

KES C B A L AM A Y NTE MLE R 1 T A K MA U L U K E S C T A R A MA K A FA S I - T UT U CU

14

KES C B A L AM A Y NTE MLE R 2 K E N D N DE N G V D E L K E S C B A L A MA P E NS P E NS S OM U N U T UT U C U

15

KOORDNAT SSTEM M u t l a k ve A r t m s a l P r o g r a m l a m a C n c t o r n a p r o g r a m l a m a d a m u t l a k m o d d a p r o g r a m y a z m n d a X ve Z e k s e n a d l a r n k u l l a n y o r d u k . A r t m s a l m o d d a i s e U v e W p a r a m e t r e l e r i i l e p r o g r a m y a z y o r u z . C n c i l e m e m e r k e z l e r i n d e i s e b u a y r m G k o d l a r i l e g e r e k l e t i r i y o r u z. M u t l a k p r o g r a m l a m a y G 9 0 , a r t m s a l p r o g r a m l a m a y i s e G 9 1 k o m ut u i l e ge r e k l e t i r i y o r u z . P ro g ra m i e r is in d e h a n g i k o m u t k u l la n l r s a o k o m u t a k t if d u ru m a ge e r. A k s i b e li rt il e n e k a d a r a kt if d u ru m d a ka l r. B ir p ro g ra m i e r is in d e f a rk l sa tr l a rd a h e r i ki ko m u t ta k u l l a n l a b i l i r . Y a n i a y n p r o g r a m d a G 9 0 ve G 9 1 k o m u t l a r k u l l a n l a b i l i r . T e k a r t a y n s a t r d a b e r a b e r k u l l a n l a m a z l a r . B u d u r u m a yn t r d e n d i e r G k o m u t l a r i i n d e g e e rl id i r. G 9 0 Mu t la k P ro g ra m la m a C n c i l e m e m e r ke zle r i n d e p ro g ra m la r m u tl a k ve a rt l m o d d a ya zl r . M u t la k si ste m d e p r o g r a m y a z m n d a k u r a l u d u r . P r o g r a m s a t r n d a G k o d u n d a n s o n r a e k s e n v e y a 16 e k s e n l e r d e k i g i d i l e c e k s o n n o k t a k o o r d i n a t l a r g i r i l i r . Ya n i m u t l a k p r o g r a m l a m a m o d u n d a , ge r e k l i o l a n k o o r d i n a t l a r n b i t i n o k t a l a r p r o g r a m s f r n o k t a s t e m e l a l n m a k s u r e t i yle b e l i rt il i r. B u ra d a ve ri le r i ya za r ke n d i kka t e tm e m i z g e re ke n ke s i cin in a l d yo l d e i ld i r. G i d e c e i n o k t a n n r e f e r a n s n o k t a s n a o l a n u z a k l n b e l i r t e n k o o r d i n a t d e e r l e r i d i r . G i r i l e n b t n d e e r l e r i p a r a s r e f e r a n s n o k t a s e s a s a l n a r a k ya p l r .

17

G9 1 Ar tm sal P rogram lama A r t m s a l m o d d a , h a r e k e t i i n g e r e k l i o l a n b i t i n o k t a l a r t a k m n m e v c u t k o n u m u n u n r e f e r a n s a l n m a s s u r e t i y l e b e l i r t i l i r . B u r a d a p r o g r a m s f r n o k t a s t e m e l o l a r a k a l n m a m a k t a d r . B u n u n y e r i n e t a k m n b u l u n d u u k o n u m r e f e r a n s a l n m a k t a d r . Y a n i k e s i c i n i n b u l u n d u u n o k t a s f r n o k t a s k a b u l e d i l i r . A r t m s a l p r o g r a m d a k e s i c i n i n g i d e c e i m e s a f e g i r i l i r . K e s i c i n i n g i d e c e i n o k t a e k s e n i n + y n n d e i s e p o z i t i f d e e r , i s e n e g a t i f d e e r o l m a l d r . A a d a k i r n e k t e d e g r l d g i b i k e s i c i n i n gi d e c e i n o k t a i l e e n s o n b u l u n d u u n o k t a a r a s n d a k i m e s a f e d e e r l e r i a r t m s a l l l e n d i r m e o l a r a k t a n m l a n r .

18

X 1 12

Y 10

AIKLAMA O Noktasndan X Ekseninde 12 mm ilerlerken ilerlenir O Noktasndan X Ekseninde 20 mm ilerlerken ilerlenir Y Ekseninde 19 mm Y Ekseninde 10 mm

20

19

19

X 1 2 12 8

Y 10 9

AIKLAMA O Noktasndan X Ekseninde 12 mm ilerlerken ilerlenir 1.Nolu noktadan X Ekseninde 8mm ve Y Ekseninde 9 mm daha ilerlenir. Y Ekseninde 10 mm

X 1 2 3 27 30 20

Y 10 22 32

AIKLAMA O Noktasndan X Ekseninde 27mm, Y ekseninde 10mm O Noktasndan X Ekseninde 30mm, Y ekseninde 22mm O Noktasndan X Ekseninde 20mm, Y ekseninde 32mm 20

X 1 2 3 27 3

Y 10 12

AIKLAMA O Noktasndan X Ekseninde 27mm, Y ekseninde 10mm 1.Noktadan X Ekseninde 3mm, Y Ekseninde 12 daha ilerlenir 2. Noktadan X Ekseninde geriye -10mm,Y Ekseninde 10mm ilerlenir

-10 10

21

X 0 1 2 3 4 5 6 7

AIKLAMA

22

X 0 1 2 3 4 5 6 7

AIKLAMA

23

X 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

AIKLAMA

24

X 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

AIKLAMA

Z 0 a b c d e f g h i 0 0 -20 -20 -10 -10 -10 -10 -20 0 0

X 0 15 15 30 30 45 45 30 15 15 0

Y 0 0 0 0 0 0 25 25 25 25 25

AIKLAMA

25

26

Z 0 a b c d e f g h i 0 0 -20 0 +10 0 0 0 -10 +20 0

X 0 15 0 15 0 15 0 -15 15 0 -15

ZY 0 0 0 0 0 0 25 0 0 0 0

AIKLAMA

27

Z 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

AIKLAMA

28

Z 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

AIKLAMA

29

Z 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

AIKLAMA

30

Z 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

AIKLAMA

31

Z 0 1 2 3 4 5 6 7

AIKLAMA

32

Z 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

AIKLAMA

33 Z 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 X Y AIKLAMA

34 Z 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 X Y AIKLAMA

35 Z 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 X Y AIKLAMA

36 Z 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 X Y AIKLAMA

37 Z 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 X Y AIKLAMA

TALALI MALATTA KESME HESAPLARI

Talal imalatta verimlilie etki eden faktrlerin banda gelen, kullanlan kesici takm ve kesme ucunun kesme hz kesme mrdr. Kesme hz ve u mrn ,uygun olmayan ilerleme,devir,malzeme gibi kt kesme artlar byk lde etkiler. CNC gibi tezgahlarla yaplacak retimlerin istenen hz ve hassasiyette olabilmesinde modern takmlarn katks tartlamaz. Talal imalatta Tornalama ve Frezeleme operasyonlarnn ok nemli bir yeri vardr. Bu ileri yapacak takmlarn yeni bulularla gelitirilmesinin de retim teknolojisinde ayr bir yeri bulunmaktadr. Kesici ular verimli kullanmak tavsiye edilen kesme deerlerine uymakla mmkn olur. Kesici ularn kutu ve kataloglarnda ilenecek malzemeye gre uygun kesme hzlar yazldr. 38 Kesme hznn gereinden fazla veya az kullanlmas ucun bozulmasna ve kt yzey kalitesine yol aar. Kesme hz Vc ile ifade edilir. Birimi metre/dakikadr. Yani kesme hz kesme ucunun 1 dakikada gitmesi gereken mesafedir. Bu deer gereinden fazla ise u anmasna, titreime, az ise tala ylmasna, kt yzeye ve u zerinde kk atlaklara yol aar. Operatr tavsiye edilen kesme hzna gre devir sayn ve ilerlemeyi ayarlamaldr.

Vc=Kesme hz metre/dakika n= mili devir says devir/dakika d=Freze ap torna iin iin ap mm says

Vf=Tabla ilerlemesi mm/dak z=Kesici di says fz=Kesici di bana den ilerleme mm/di

fn=devir bana ilerleme mm/devir (fn arttrldnda Vc azaltlmaldr veya tersi)

rnek:1 50 mm apnda kesici takm ile frezeleme yapacaz. Kesici u kutusunda kesme hz Vc=200m/dak olarak verilmi, tezgaha verilecek devri bulalm. Vc=200 m/dak d=50 mm n=(Vc * 1000) / (3,14 * d) n=200 *1000 / 3,14 * 50 n=1273 dev/dakika Tezgahmz bu devire veya en yakn deere ayarlamalyz. Yaplan aratrmalar neticesinde takm mrn etkileyen en nemli faktrn kesme hz (Vc) olduu ispatlanmtr. Tala derinliinin (ap) takm mrne az etkisinin olduu, ilerlemenin (fn) kesme hzndan sonra takm mrn etkileyen nemli faktr olduu belirtilmitir. rnek :2 fz=0,14 mm ,Vc=200 m/dak,Takm ap d=25 mm,kesici di says z=3 olsun n=(Vc x 1000) / (3,14 x d) devir/dakika n=2546 devir/dakika Vf=n * z * fz mm/dakika Vf=2546 * 3 * 0,14 Vf=106 mm/dakika Tezgah ilerlemesi 106 mm/dakika veya yakn bir deere ayarlanmaldr. Kesici u reticisinin tavsiye ettii deerler; tezgahmz zelliklerine uygun olmayabilir. Tezgahmz g olarak zayf, titreim yapmaya msait yapda ise bu deerleri tecrbeler dorultusunda kan talaa,sese,yzey kalitesine bakarak deitirmeliyiz. Kk makinelerde normal olarak kk apl freze kafalar kullanlmal ve derin pasolar oklu kesme eklinde alnmaldr. Daha byk apl freze kafas ile kesme ilemi yapmaya makinenin gc yetmeyebilir. Kesici ular farkl ekillerde ve ebatlarda, farkl sertlik deerlerinde retilir. Nitelikli toz alamlar yksek scaklk ve basn altnda sktrlp yzeyi anmaya ve sya dayankl malzeme ile kaplanr. Farkl Kesme alarnda, farkl balama ekillerinde imal edilirler. Takm reticileri bu kesme ucalarna gre sanayideki ihtiyaca gre farkl tip takm retir. Ayn kesici ucu farkl farkl retilmi deiik kesme ekillerine msait takmlarda grebiliriz. 39

DEVR SAYISI S- Kesme Hz/Devir Says Kodu: Sabit kesme hzn veya i mili devir saysn gsterir. 5 basamaa kadar deer verilebilir. S fonksiyonu yalnz bana deil, mutlaka M03 veya M04 kodlar ile birlikte verilmelidir. Ayrca dn ynn de belirlememiz gerekir. Bunlar ayn satrda olmak zorundadr. RNEK: S700 M03 i milinin saat ibresi ynnde ve 700 dev/dak ile dneceini gsterir. S700 M04 i milinin saat ibresi tersi ynnde ve 700 dev/dak ile dneceini gsterir. KESME LERLEMES F- lerleme Hz Kodu: Pozisyona hzl ilerleme (G00) satrnda F kodu kullanlmaz. G01 kodunda dorusal ve dairesel hareketlerde istenilen ilerleme hz F kodu ile verilir. Verilen deer mm/dak veya mm/dev cinsindendir. lerlemenin 50 mm/dak olmas isteniyorsa, programda F50 eklinde gsterilir. CNC Program Yaps Bir makine parasnn tam olarak ilenebilmesi iin gerekli olan bilgileri ieren komutlar btnne program denir. Bu belge genellikle bilgisayar yardmyla tezghn kontrol nitesine gnderilir. Program, yan yana yazlan bir takm harf, rakam, matematiksel ile ve noktalama iaretlerinden oluur. Yan yana yazlan ve ; iaretine kadar olan bu satra blok denir. Aadaki satr bir bloku ifade eder. G90 G00 X100. Y26. Z50. ; Endstride eitli programlama prensipleri kullanlmaktadr. Bunlar FANUC, SIEMENS, BOSCH, MAZATROL, OKUMA, HEIDENHAIN, MITSUBISHI gibi programlardr. Bu kodlamalar arasnda zellikle evrimlerde farkllklar grebiliriz. Ancak temel olarak programlama mant ayndr. Greceimiz kodlar ISO (International Standardization Organization-Uluslararas standartlar organizasyonu) sistemine dayanr. 40

PROGRAM ADININ YAZILMASI (%, $, vb) Yeryznde nasl ki her insann bir ad varsa programlara da bir ad koymak gerekir. Burada program ad bir saydan oluur. Bu say drt rakamdan oluur. Saynn nne FANUC sisteminde O harfi konur. rnein; O1234; FANUC sisteminde program numaras (ad) 1234tr. Program numarasnn nne O harfi konur. Satr sonu ; iareti ile bitirilir %1234; Siemens sisteminde ise % iareti programn nne konur. Satr sonu ; iareti ile bitirilir. PROGRAM ADININ YANINA AIKLAMA YAZILMASI Program isimlerinin yanna program hakkna aklayc bir bilgi yazlmak isteniyorsa Programn ad yazlr. EOB ve NSERT tularma bas Program isminin sonuna gel. Klavyeden parantez tuuna basarak parantez a. Parantezler ierisine aklamay yaz. NSERT tuuna PROGRAM SATIRI YAPISI G. X Y. Hareket ekli Y Koordinat X Koordinat Devir Says Kesme lerlemesi Z. F.. S T M ; Z Koordinat M Yardmc Komutu Kesici Bilgisi Blok sonu 41

O1234; T1 M6 ; G90 G54 X0. Y0. ; G40 G15 G80 ; G43 Z1 H1 S1500 M3;

TEZGAHIN LEME HAZIRLIK AAMASI YAPILIR

Program Ad Takm arlmas Mutlak Sistemde Para Referans Girilir Baz Telafi ve evrimlerin ptali Kesici Bilgileri, Devir Says ve i mili alr

G01 Z-10 F250 M08 ; X100. ; G03 X125. Y25. R20 ; G01 Y35. ; G02 Y55. X105. R20 ; G01 Y60. ; G01 X-5. ; G01 Y-5. ; G0 Z100. ; 42 PARA LEME AAMASI Soutma Svs alarak Kesme lerlemesi 250mm/dk le Farkl Kesme Yntemiyle Tala kaldrlr

M09 ; M05 ; M30 ;

LEM BTRME AAMASI

Soutma Svs Kapanr Mili Durdurulur Program Bana Dnlr

Program yazlrken aamada yazlr. 1. Aamada tezgahn yapaca ilemin gerektirdii hazrlklar yaplr Programn ad yazlr. Gerekliyse mutlak veya artrml hareket sitemi seimi yaplr Gerekliyse metrik veya in l sistemi seimi yaplr Kesici takm seilir. Kesici takm ile ilgili telafi bilgilerini veren sayfa belirtilir. Emniyet iin telafi ve baz evrimlerin iptali yaplr milinin dnecei devir says belirtilir mili dn emri verilir.

2. Aamada para zerinden tala kaldrlarak para ilenir. G01 veya G02, G03 gibi tala kaldrma ilemleri seilir Bu kesme ilemleri iin Kesme lerlemesi verilir. Koordinatlar girilerek kesiciye yol verilir. 3. Aamada para ileme bittiinden program sonu iin gerekli parametreler girilir. Soutma suyu kapatlr. Gerekli grlrse kesici telafisi ve evrimler sonlandrlr. mili durdurulur. Program ya tamamen sonlandrlr veya yeni ilem iin program bana dnlr. KESC AIRMA M6 Takm arma Kodu: arlacak takmn numaras ( T ) girilir. Takm numaras ile takm arma kodu ayn satrda olmal. miline hareket verilmeden takm arlmal. Takmdan sonra takmla ilgili boy telafisi bilgileri verilmeli. 43 rnek: G43 H1 T01 M6

T 01 G43 H1

Takmn magazindeki istasyon numaras TOOL Takm Takmn Boyu ile ilgili bilgilerin bulunduu ofset numaras Takm Boy Telafisi Kodu

E N O K KULL ANI LAN G KO DLARI

44

E N O K KULL ANI LAN M KO DL ARI

45

G0 0 Bo ta H zl Ha re k e t T a k m m m k n o l a n e n y k s e k i l e r l e m e i l e p r o g r a m l a n a n h e d e f n o k t a s n a i l e r l e r . G 0 0 k o m u t s a t r n d a F i l e r l e m e d e e r i ya z l m a z. D a h a n c e k i s a t r l a r d a y a z l a n F d e e r i d e s a d e c e b u s a t r d a g e e r s i zd i r . T a k m d e i t i r m e n o k t a s n d a n t a l a k a l d r l a c a k n o k t a ya G 0 0 i l e y a k l a l r . B i r b l ge d e k i t a la k a ld rm a i l e m i s o n u n d a d i e r t a la k a ld rm a n o t a s n a g i d e rk e n . T a k m d e i t i r m e k a m a c y l a r e f e r a n s a gi t m e k i i n . P ro g ra m so n u n d a re fe ra n sa g itm e k i in RNEK G00 SATIRLARI: Mutlak l Sisteminde Komut ekli; G00 X Y Z ; parasnn sfrna gre X, Y ve Z ynlerinde hareket. G00 X ; parasnn sfrna gre X ynnde hareket. G00 X Y ; parasnn sfrna gre X ve Y ynlerinde hareket. G00 Y ; parasnn sfrna gre Y ynnde hareket. G00 Z ; parasnn sfrna gre Z ynnde hareket eklinde olabilir. Artl l Sisteminde Komut ekli: G91 G00 X Y Z ; Takmn bulunduu yere gre X, Y ve Z ynlerinde hareket. G91 G00 X ; Takmn bulunduu yere gre X ynnde hareket. G91 G00 X Y ; Takmn bulunduu yere gre X ve Y ynlerinde hareket. G91 G00 Y ; Takmn bulunduu yere gre Y ynnde hareket. G91 G00 Z ; Takmn bulunduu yere gre Z ynnde hareket eklinde olabilir. G 4 3 G 0 0 Z 1 0 . H 1 M 8 ; B i r n o l u t a k m b o y u t e l a f i s i ve h z l h a r e k e t l e 1 0 m m s t n e g i t . G 0 0 X 3 5 Y2 5 ; G0 0 Z 2; H z l h a r e k e t l e i k i e k s e n d e X 3 5 , Y2 5 n o k t a s n a g i t . H z l h a r e k e t l e Z 2 m m n o k t a s n a gi t . 46

Y u k a r d a k i N 4 5 n o l u s a t r d a k e s i c i n i n t a k m b o y u t e l a f i s i i l e i p a r a s n a h z l a ya n a m a s p ro g ra m la n m t r. N5 0 n o l u sa t r d a h zl h a r e ke t le X v e Y e k se n le rin d e (i k i e k s e n d e h a r e k e t l e ) k o n u m l a n m a s p r o gr a m l a n m t r . N 5 5 n o l u s a t d a i s e k e s i c i n i n h z l h a r e k e t l e e m n i y e t l i m e s a f e ye g n d e r i l m e s i p r o g r a m l a n m t r .

H A REKET A NA L Z

47

TALA KALDIRMA LEMLER CNC Freze tezgahlarnda tala kaldrma ilemleri belirli kodlarla gerekleir. G01 DORUSAL HARKETLE TALA KALDIRMA Tezgah i paras zeriden tala kaldrrken dzgn dorusal hareket yapar. G01 komutu yazlmadan nce mutlaka M03 veya M04 ile i mili dnmeli. G01 hareketi ieren satrda mutlaka F yani kesme ilerlemesi verilmelidir. G01 hareketi ieren satrlarda m8 yani soutma suyu ak olmal. G01 hareketi ieren satrlarda X ve ya Y koordinatlarndan mutlaka en az biri yazlmal. RNEK G01 SATIRLARI: G01 X100. Y80. F0,10 M08 ; G01 X50. ; G01 Y30. ; G01 Z10. ; G01 Kullanlan satrdan sonra ayet baka bir hareket tr kullanlmayacaksa G01 tekrar tekrar yazlmaz. Bir defa yazlan G01 komutu aksi belirtilmedii srece aktiftir. G01 X20. F0,20 M08; Y30. ; Z-10.; HAREKET ANALZ 48

49 Yukardaki paradaki harfleri takip ederek tala kaldralm. Bu durumda G01 ile ilgili komut satrlar aadaki gibi yazlabilir. G0 1 Z 1; G 0 1 X4 0 ; G 0 1 Y2 0 ; G 0 1 X7 0 ; G 0 1 Y3 5 ; G 0 1 X1 0 0 ; G 0 1 Y5 0 ; G 0 1 X1 2 5 ; G 0 1 Y8 0 ; G 0 1 X0 ; G 0 1 Y0 ; K e s i c i P a r a y z e y i n d e n a a y a - 5 m m i n e r a N o k t a s n a d o r u s a l k e s m e b N o k t a s n a d o r u s a l k e s m e c N o k t a s n a d o r u s a l k e s m e d N o k t a s n a d o r u s a l k e s m e e N o k t a s n a d o r u s a l k e s m e f N o k t a s n a d o r u s a l k e s m e g N o k t a s n a d o r u s a l k e s m e h N o k t a s n a d o r u s a l k e s m e N o k t a s n a d o r u s a l k e s m e R e f e r a n s n o k t a s n a ( X 0 , Y0 ) d o ru sa l k e sm e

G0 1 Z 1; G 0 1 X4 0 ; G 0 1 Y2 0 ; G 0 1 X3 0 ; G 0 1 Y1 5 ; G 0 1 X3 0 ; G 0 1 Y1 5 ; G 0 1 X2 5 ; G 0 1 Y3 0 ; G01 X120; G01 Y80;

K e s i c i P a r a y z e y i n d e n a a y a - 5 m m i n e r a N o k t a s n a d o r u s a l k e s m e b N o k t a s n a d o r u s a l k e s m e c N o k t a s n a d o r u s a l k e s m e d N o k t a s n a d o r u s a l k e s m e e N o k t a s n a d o r u s a l k e s m e f N o k t a s n a d o r u s a l k e s m e g N o k t a s n a d o r u s a l k e s m e h N o k t a s n a d o r u s a l k e s m e N o k t a s n a d o r u s a l k e s m e R e f e r a n s n o k t a s n a ( X 0 , Y0 ) d o r u s a l k e s m e 50

G01 RNEKLER:

51

10 mm apnda bir kesici ile i parasnda 5 mm derinliinde bir kanal alacaktr. Z G0 0 1 0 G00 -5 G0 1 G0 0 1 0 G0 0 -20 15 52 X -20 Y 15 AIKLAMA Parann 10mm zerinde noktasndadr Paradan uzakta 5 mm tala derinliine inmitir kesici. F200 X ekseninde 52mmye kadar tala kaldrarak ilerler Tala kaldrmadan parann zerine 10mm kadar kar Tala kaldrmadan ilk konumuna geri dner. Xde 20mm Y de 15

12 mm apnda bir kesici ile i parasnda 8 mm derinliinde bir kanal alacaktr.

52

Z X G0 0 1 0 G00 -8 G0 0 G0 1 G0 0 1 0 G0 0 -20 35 -20

Y -20

AIKLAMA Parann 10mm zerinde Xde ve Y de -20mm noktasndadr Paradan uzakta 8 mm tala derinliine inmitir kesici. X ekseninde 35mmye kadar tala kaldrmadan ilerler Y ekseninde 66mm tala kaldrarak ilerler (Paradan 6 mm kma) Tala kaldrmadan parann zerine 10mm kadar kar Tala kaldrmadan ilk konumuna geri dner.

66

F100

-20

53

14mm apnda bir kesici ile i parasnda 10 mm derinliinde bir kanal alacaktr G Z X -20 Y -20 AIKLAMA Parann 10mm zerinde X de ve Y de -20 mm ye git Z ekseninde -10mm tala kaldrmadan in -7 70 26 80 F200 X de -7 Yde 26mm noktasna tala kaldrmadan git 200mm/dk ilerleme ile tala kaldrarak X70, Y80 noktasna git Tala kaldrmadan Z+10mm ye k -20 -20 Tala kaldrmadan ilk balama noktasna dn. Z10, X7-20, Y-20

G0 0 1 0 G00 -10 G0 0 G0 1 G0 0 1 0 G0 0

8mm apnda bir kesici ile 4mm derinliinde bir i kanal alacaktr. Gerekli G kodlarn yaznz F ilerlemesi 150mm/dk
G Z X Y F AIKLAM A

54

6mm apnda bir kesici ile 2mm derinliinde bir i kanal alacaktr. Gerekli G kodlarn yaznz F ilerlemesi 100mm/dk
G Z X Y F AIKLAM A

8mm apnda bir kesici ile 2mm derinliinde E harfi yazlacaktr. Gerekli G kodlarn yaznz F ilerlemesi 200mm/dk
G Z X Y F AIKLAM A

55

5mm apnda bir kesici ile 2mm derinliinde T harfi yazlacaktr. Gerekli G kodlarn yaznz F ilerlemesi 200mm/dk
G Z X Y F AIKLAM A

5mm apnda bir kesici ile 4mm derinliinde V harfi yazlacaktr. F ilerlemesi 175mm/dk
G Z X Y F AIKLAM A

56

5mm apnda bir kesici ile 4mm derinliinde V harfi yazlacaktr. F ilerlemesi 175mm/dk
G Z X Y F AIKLAM A

57

5mm apnda bir kesici ile 4mm derinliinde V harfi yazlacaktr. Gerekli G kodlarn yaznz F ilerlemesi 175mm/dk AIKLAMA

UYGULAMA 1 : PARA YZEY LEME

O0001 ; G8 0 G4 0 ; T1 M6 ; G90 G54 G0 X-35. Y25. ; G43 Z3. H1 S1000 M03 ; G01 Z-1. F200 ; X75. ; Y80. ; X-35. ; G90 G0 Z100. ; M30. ; 1-EDT (Mod Anahtar) 2-PROG (Klavyeden)

Program ad evrimlerin (G80) ve takm ap telafisinin (G40) iptali. Bir numaral takmn arlmas Mutlak sistem, para sfr noktas, kesmeden X de -35 Y de 25 Takm boy telafisi (H1) devirsays 1000 dv/dk i mili alr 200mm/dv ile z de -1 milimetre derinliinde tala kaldr. Tala kaldrarak X de 75mm koordinatna git Tala kaldrarak Y de 80mm koordinatna git Tala kaldrarak X de 35mm koordinatna git Mutlak sistemle parann zerine (100 mm) git Programn bana dn 58

3-O0001; (Diyalog satrna yaz) 4- AAI YN TUU 5-MEM (Mod Anahtar) 6-Single block (Klavyeden)

7-FEEDRATE OVERRIDE ve RAPID OVERRIDE HIZINI DR 8- CYCLE START

59

O0 001; G9 4 F 800; G5 4; T 0 2 M6 ; S 1 5 0 0 M0 3 ; G 9 0 M0 8 ; G4 3 G0 Z1 0 0 . H2 M8 ; G 0 0 X 1 0 . Y4 . ; G0 0 Z 5; G0 1 Z 1; G0 1 X36 .; G 0 1 Y2 4 . ; G0 1 X64 .; G 0 1 Y4 . ; G0 1 X96; G 0 1 Y6 0 . ; G 0 1 X 7 0 . Y9 6 . ; G0 1 X30; G 0 1 X 4 . Y6 0 . ; G 0 1 Y0 . ; G0 1 X5 2.; G 0 1 Y2 0 . ; G0 1 X55 .; G 0 1 Y0 . ; G0 0 Z 200; M 0 5 M0 9 ; M30;

P ro g ra m n u m a ra s le r le m e h z 8 0 0 m m /d a k. p a r a s re f e ra n s n o k ta la r a kt if O t o m a t i k o l a r a k 2 . n o l u t a k m d e i i m S a a t y n n d e d n . D e v i r s a y s 1 5 0 0 d e v/ d a k . M u t la k l s is t e m i , s o u t m a s u y u n u a
2 . t a k m b o y u t e l a f i s i v e h z l h a r e k e t l e 1 0 0 m m y k s e k l i i n e g i t .

H z l h a r e k e t l e i k i e k s e n d e X 1 0 , Y4 . n o k t a s n a g i t . H z l h a r e k e t l e Z 5 m m n o k t a s n a gi t . T a l a a lm a i le rl e m e s i i l e 1 m m t a la d e r in l i in e gi t . T a l a a l m a i l e r l e m e s i i l e X3 6 . m m n o k t a s n a g i t . Y 2 4 . m m n o k t a s n a k . X 6 4 . m m n o k t a s n a d n . Y4 . m m no ktas na k. X 9 6 m m n o k t a s n a i l e r l e Y y n n d e 6 0 m m i le rl e m e
2 e k s e n d e X y n n d e 7 0 . , Y y n n d e 9 6 m m n o k t a l a r n a i l e r l e m e

60

X y n n d e 3 0 m m i le rl e m e
k i e k s e n d e X y n n d e 4 , Y y n n d e 6 0 . m m n o k t a l a r n a i l e r l e m e , , , ,

Y y n n d e 0 a i le rle m e X y n n d e 5 2 m m i le rl e m e Y y n n d e 2 0 m m i le rl e m e X y n n d e 6 3 m m i le rl e m e Y y n n d e 0 a i le rle m e H z l h a r e k e t i l e Z 2 0 0 m m n o k t a s n a k . T e z g h d u rd u r , s o u t m a s u y u n u k a p a t . P ro g ra m so n u ve b a a d n

G02-G03 ERSEL HARKETLE TALA KALDIRMA

61

Tezgh i paras zeriden tala kaldrrken belli bir merkezi olan asal hareket yapar. G02-G03 komutlar ancak M03 veya M04 ile i mili dnerken aktif kullanlabilir. G02-G03 hareketi ieren satrda F yani kesme ilerlemesi ( Normalden az ) verilir. G02-G03 hareketi ieren satrlarda M8 yani soutma suyu ak olmal. G02-G03 hareketi ieren satrlarda X ve Y koordinatlar mutlaka beraber yazlmal. G02-G03 hareketi ieren satrda R deeri veya I ve J deerleri yazlmal. Dairesel hareket balangc, parann sfr noktasna olan mesafesi ilk satrda verilir. Dairesel hareketin biti noktas sonraki satrda verilir. RNEK G02 VE G03 SATIRLARI: G02 X95. Y75. I35 J10 F0,05; G03 X95. Y75 I35 J10 F0.05; G02 ve ya G03 Kullanlan satrdan sonra hareket biter ve sonraki satrlara etkisi yoktur. G01 komutu gibi aksi belirtilmedii srece aktiflik durumu yoktur.

HAREKET ANALZ

62

G02 HAREKETNN RNEKLER

G03 HARKETNN RNEKLER

Ke radysleri G02 ve ya G03 ile ilenir. Yarm, eyrek ve ya tam daire bu kodlarla ilenir. Rastgele bir noktadan balayp yine herhangi bir noktada biten yaylar ilenir.

AIKLAMA

63

AIKLAMA

64

G0 0 G4 3 G0 1 G0 2 M05 ; M09 ; M30;

G9 0 H1 Z-5 X48.336

G5 4 Z10; F120 Y30.622

X13.5

Y16.2 ;

R25 ;

AIKLAMA

65

AIKLAMA

AIKLAM A

66

AIKLAM A

67

AIKLAMA

68

AIKLAMA

O0014 ; G9 0 G8 0 ; T1 M6 , G90 G54 G0 X -15. Y -5. ; G43 Z1. H1 S1500 M03 ; G1 Z-1. F250 ; 69

O0 003; N 15 G94 F800; N20 G54; N25 T0101 M6; N 3 5 S 1 5 0 0 M0 3 ; N40 G90; N 4 5 G 0 0 X3 0 Y0 Z 1 0 ; N 50 G00 Z5; N 5 5 G 0 1 X9 0 ; N 6 0 G 0 2 X 1 2 0 Y3 0 I 3 0 J 0 ; N 6 5 G 0 1 Y7 0 ; N 7 0 G 0 2 X 9 0 Y1 0 0 I 0 J 3 0 ; N75 G01 X3 0; N 8 0 G0 2 X0 7 0 R3 0 ; N 8 5 G 0 1 Y3 0 ; N 9 0 G 0 2 X 3 0 Y0 R 3 0 ; N 95 G00 Z200; N 1 0 0 M0 5 M0 9 ; N 1 0 5 M3 0 ;

P ro g ra m n u m a ra s le r le m e 8 0 0 m m /d a k . p a r a s re f e ra n s n o k ta s a kt if B i r n o l u t a k m . O t o m a t i k d e i i m D e v i r s a y s 1 5 0 0 d e v/ d a k . T e z g h m i l i n i C W M u t la k p ro g ra m l a m a H z l h a r e k e t l e X3 0 Y0 Z 1 0 l l e r i n e g i t . 5 m m ta l a d e r in l i in e in . T a l a a l m a i l e r l e m e s i i l e X9 0 m m . ye g i t . S a a t d n y n te rs i y n d e e ri se l h a re ke t T a l a a l m a i l e r l e m e s i i l e Y7 0 m m . ye g i t . S a a t d n y n te rs i y n d e e ri se l h a re ke t T a l a a l m a i l e r l e m e s i i l e X3 0 m m . ye g i t . S a a t d n y n te rs i y n d e e ri se l h a re ke t T a l a a l m a i l e r l e m e s i i l e Y9 0 m m . ye g i t . S a a t d n y n te rs i y n d e e ri se l h a re ke t H z l h a r e k e t l e Z 2 0 0 m m m e s a f e ye k T e z g h m i l in i d u rd u r, s o u t m a s u y u n u k a p a t P ro g ra m so n u ve b a n a d n . 70

Kesici, ilerleme hz ve devir saysn kendiniz belirleyiniz.

71

TAKIM TELAFS G40 G41 G42 Kesici Yarap Telafisi evresel frezeleme yaparken kesici merkezi yarap kadar kaydrlarak evre profil ilenir. Al yzeylerin evresel frezeleme ile ilenmesi iin ak merkez konumunu hesaplamak iin bir takm trigonometrik hesaplamalar yaplmasn gerektirir. Takm yarap telafisi frezeleme esnasnda takmn yarap kadar kaymas demektir. Programda sadece takm merkezi koordinatlar verilir. Takm yarap da kontrol nitesinin belleine nceden girilir. Takm yarap telafi kodu girilince, sanki yarap sfr olan bir kesici ile profil zerinde dolalyormu gibi program yaplr. Bilgisayar otomatik olarak yarap deeri kadar profilin solundan veya sandan dolar. Tezghn kontrol sistemi bellekte bulunan takm yarapn dikkate alarak kayma miktarn hesaplar ve koordinatlara bu hesaplamaya gre gider. Telafi miktar, daha nce kontrol nitesinin belleine, H (Fanuc) adresleri ile saklanabilir. G17 (XY), G18 (ZX), G19 (YZ) kodlar ile belirtilen dzlemlerde geerlidir. G17 telafi dzlemi seili ise, telafi sadece o dzleme ait eksenlere yani X ve Y koordinatlarna uygulanr. G40 kodu takm yarap telafisini iptal eder. 72 G40, G41 ve G42 kodlar G00 ve G01 ile ayn blokta yazlabilir. Ancak G02, G03 kodlar ile birlikte kullanlamaz. Bir blokta G41 veya G42 ile ifade edilen yarap telafi kodlarndan ancak biri bulunabilir. Program ierisinde G41 veya G42 telafi kodlar kullanlmsa, ilemin sonunda telafi iptal (G40) komutu kullanlmaldr. Tezgah ilk alma dmesine basldnda, kontrol panelinin RESET dmesine basldnda veya program M02 ve M30 ile bittiinde telafisiz durum (G40) otomatik olarak geerli olur. Telafi kodlar modaldir; yani bir kere yazldnda baka bir telafi kodu yazlana kadar geerlidir.

Takm Yarap Telafisi kullanmadan ve kullanarak bir i parasnn G54 sfr noktasna kesicinin hareketinin analizi 12mm parmak freze

Takm

Yarap G5 4

Telafisi ile dikkate gibi

verilmezse kesici takm i parasnn tanmlanm kendi gider. Kesicinin ekseni parann kesine gider ve 73 bylecilikle kesici yarap kadar para iine dalar. yarapn almadan kesine yandaki

Takm

Yarap

Telafisi ile

verilirse kesici takm i parasnn tanmlanm G5 4 kesine

kendi yarapn dikkate alarak yandaki gibi gider. Kesicinin ekseni parann kelerinden kalr. esici yarap kadar mesafede

Kesici Yarap Telafisi Soldan (G41) Kesici, profilin solundan giderek tala alyorsa G41 kodu kullanlr. D adresi ise kesici yarapn belirtir. Program format aadaki ekildedir. G41 D...

Kesici Yarap Telafisi Sadan (G42) Kesici, profilin sandan giderek tala alyorsa G42 kodu kullanlr. Program format aadaki ekildedir. G42 D 74

Kesici Takm Telafisi ptali (G40) Kumanda nitesi G41 veya G42 yarap telafisi hesaplarn yaptktan sonra, herhangi bir iptal 75 komutu gelene kadar bu ly hafzasnda tutar. kinci bir farkl deerde telafi yaplana kadar telafi deeri geerlidir. Bu nedenle gerekli yerlerde iptal fonksiyonlar kullanlmaldr.

PARA DIINDA RADYS VE PAH OLUTURMAK AP TELAFSN KULLANARAK

76

O0013 ; G90 G80 G40 ; T5 M6 ; G90 G54 G0 X-30. Y-30. ; G43 Z2. H5 S1500 M3 ; G41 G01 X0. Y0. D5 F1000 ; G01 Z-1. M08; Y93. , R15 ; X 78. , C10 ; Y0. , R20 ; X0. , C5 ; Y30. ; G90 G80 G0 Z100. ; M09 M05 M30 ;

( I ) KODU LE TAM DARE LEMEK

12 mmlik bir Parmak Freze kulanlacak O0002 ; T2 M6 ; G90 G54 G0 X-30. Y0.Z3. ; G43 H2 S2500 Z3. M3 ; G1 Z-1. F150 ; G3 I31. ; G0 Z100. ; M05 M30 ; 4mm BR DERNLK N ALT PROGRAMLA YAZALIM O0003 ; T2 M6 ; G90 G54 G0 X-30. Y0. ; G43 H2 Z3. S2500 M3 ; G1 Z0. F150 ; M98 P4 L4 ; O0004; G91 G1 Z-0.5 F100 ; G90 G3 I31. ; M99 ; G0 Z100. ; M05 M30 ; 77

( J ) KODU LE TAM DARE LEMEK

O0002 ; T2 M6 ; G90 G54 G0Y-30. Y0. ; G43 H2 S2500 Z3. M3 ; G1 Z-1. F150 ; G3 J30. ; G0 Z100. ; M05 M30 ; 4mm BR DERNLK N ALT PROGRAMLA YAZALIM O0003 ; T2 M6 ; G90 G54 G0 Y-30. Y0. ; G43 H2 Z3. S2500 M3 ; G1 Z0. F150 ; M98 P4 L4 ; O0004; G91 G1 Z-0.5 F100 ; G90 G3 J30. ; M99 ; G0 Z100. ; M30 ; 78

ALT PROGRAMLAMA LE DARESEL HAVUZ BOALTMA

79

 DARESEL DNME HAREKET X EKSENNDEN BALARSA ( I ) AYET DNME HAREKET Y EKSENNDEN BALARSA (Y) OLUR YUKARIDAK DARESEL HAREKETTE KESC (X) EKSENNDE ( )YNDE 4 mm KADAR SOLA KAYARAK DARESEL HAREKTN BALAMA POZSYONUNA GELMEKTEDR. BU SEBEBLE HAREKETN DEER I4 OLARAK YAZILIR. G KOD OLARAK (03) YNNDEDR ZRA DN HAREKET SAAT BRESNN TERSNE DORUDUR.

O0009 ; G90 G80 G40 ; T05 M6 ; G90 G56 G0 X0. Y0. ; G43 Z3. H5 S1500 M03 ; G1 Z0. F100 ; M98 P10 L20 ; O0010 ; O0010 SML ALT PROGRAM ARILDI G91 G1 Z-0.3 F150 ; G90 G1 X-4. F100; G3 I4 ; G1 X0. ; G9 9 ; G90 G0 Z150. ; M05 M30 ; 80

AYNI PARAYI (Y ) EKSENNDEN BALAYARAK LEME

O0011 ; G90 G80 G40 ; T 5 06 ; G90 G57 X0. Y0. ; G43 H5 Z2. S2000 M3 ; G1 Z0. F200 ; M98 P12 L10; O0012 ; G91 Z0.3 F150 ; G90 G01 Y-5. ; G02 J5 ; G01 Y-14. ; G02 J14 ; G01 X0. ; M99 G90 G0 Z150 ; M05 M30 ; 81

HAVUZ BOALTMA

Tek kademeli bir havuz boaltma ilemi yapacaz. paramzn sol alt kesi G54 noktasdr. ap 12mm olan parmak freze kullanlacak. Takm ap telafisi vermeyip lye ekleyeceiz. Havuzun kenar kesici yarapnda radys olacak. Derinlik tek seferde verilecek ve 3mm olacak. 82

G54 TELEMES OFFSET SAYFASINI A (klavye) WORK SAYFASINI A (ekran alt) G54 KOODNATLARINI BUL X EKSEN N DYALOG SATIRINA +NPUTA BAS (Klavyeden) TEKRAR NPUTA BAS Y EKSEN NDE AYNISINI YAP ARTIK G54 HAVUZUN SIFIR NOKTASI OLDU. 16 YAZ

83

O0003 ; T5 M6 ; G90 G54 G0 X0. Y0. ; G43 Z2. H5 S1250 M03 ; G01 Z-3. F150 ; G01 X28. F300 ; Y8. ; X0. ; Y0. ; G90 G80 G0 Z100. ; M05 M30 ;

ALT

PROGRAMLAMA LE HAVUZ BOALTMA

DERN HAVUZLARDA BRDEN FAZLA PASO LE BOALMA YAPILIR HER BR PASO N AYRI PROGRAM YAZILMAZ LK PASO PROGRAMI YAZILDIKTAN SONRA ALT PROGRAM YAZILIR AYNI LEM HAVUZ DBNE NNCEYE KADAR KA DEFADA YAPTIRACAKSAK DEERN GRERZ. M98 P . L .. M98 ALT PROGRAM AIRMADIR. P ?? AIRACAIMIZ ALT PROGRAM NUMARASI L ? KA DEFA TEKRARLANACAK L

O0003 NOLU PROGRAMIN Z-10 OLUNCAYA KADAR LENMESNDE ALT PROGRAM KULLANACAIZ. 84

O0004 ; T5 M6 ; G90 G55 G0 X0. Y0. ; G43 Z2. H5 S1000 M03 ; G01 Z0. F100 ; M98 P8 L10 ; O0008 ; G91 G01 Z-1. F100 ; G90 X28. ; Y8. ; X0. ; M99. ; M05 ; M30 ;

G 81 DELK DELME EVRM

85

O0001 ; T1 M6 , G90 G54 G0 X0. Y0. ; G43 Z1. H1 S1450 M3 ; G98 G81 X0. Y0. Z-5. F200 ; X20. Y5. ; X55. Y20. ; G90 G80 G0 Z100. ; M30 ;

T2=PUNTA MATKABI O0001;

T3=6,5 mm MATKAP Programn Ad

86

G16 KODU LE POLAR KOORDNAT DERECEL DELK DELME

87

UYGULAMA:1 Para zerine eit aralkl delik delinecektir. Matkap ap 10mm.

Delikler 40 mm bir daire zerinde olduu iin X20 dir lk delik X ekseni zerinde olduu iin Y0dr. Delikler 81 evrimi ile delinecekler lk delikten sonra sadece deliklerin alar sras ile120 ve 240. O0001 ; TI M6; G80 G40 G15 ; M03 S1000 ; G90 G54 G16 X20 Y0 ; Program ad 1no lu takm arma Dng, ap telafisi ve polar iptali Saat ibresi ynnde 1000 dv/dk ile i mii dnmesi Mutlak sitemde para sfr evresinde 20mm yar apl bir daire zerinde balang as 0 G43 Z3. H1 ; G81 Z-5. R2 F200 ; Y120 ; Y240 ; GOO Z100 G80 G15 ; M05 M09 ; M30; Takm boyu telafisi ve para yzeyinde 3mm mesafede Delik dngs. Geri ekilme miktar 2mm. lerleme 200 mm/dk 2 delik 1 delie gre 120 derece ada 3 delik 1 delie gre 240 derece ada Delik dngs ve polar iptali. Para yzeyine 200 ye hzl git milini kapat. Soutma suyunu kapat Program bana dn

88

G36 POLAR BELRL AIDA DERECEL DELK DELME EVRM

89

 30 mm BR DARENN ETRAFINA 8 ADET Z-10 mm DELKLER AILACAKTIR. KULLANIYORUZ. KNC DELK. 45 DERECELK AI YAPARAK BALAYACAKTIR

90

LK DELK DELNDKTEN SONRA KALAN 7 ADET DELK N G16 KODUNU

O0001 ; G90 G80 G15 T1 M6 ; G90 G54 G0 X0. Y0. ; G43 Z3. H1 S1500 M3 ; G98 G81 X50. Y50. Z-10. F200 ; G36 I35 J35 A0 N8 ; G90 G80 G0 Z100. ; G1 5 ; M05 ; M30 ;

G 82 TALA KIRMALI ( Z ) DNL DELK DELME EVRM

91

1 nolu delik iin :Matkap ap 10mm, derinlik 8mm bekleme sresi 1/4sn.
O0001 : T1 M6 : G40 G54 G0 X0. Y0. ; G43 Z10. H1 S1000 M3 ; G90 G98 G82 X30. Y25. Z-8. P F100 ; Program ad Takm 1 ap telafisi iptal , para sfr referans aktif Takm boyu telafisi, yzeye 10 mm mesafede Mutlak sistemde, 1 nolu delik dibinde sn bekleyerek delik del G0 Z200. ; M05 ; M30 ; Para zerinde 200 mme git mili durdur Program sonu ve tekrar ba.

92

Dier Delikleri her bir delii 1/6 sn orannda artrarak deliniz.

G 82 TALA KIRMALI ( R )DNL DELK DELME EVRM

93

G 83 R DNL TALA BOALTMALI DELK DELME EVRM

94

Matkabn delik ierisinde skmamas iin dar atlmas gerekir. G83 Gagalamal (Tala krmal veya tala boaltmal ) delik delme evrimidir. G99u kullanrsak her dalmadan sonra geri k miktarn biz ( R ) ile belirleriz.

G 83 Z DNL TALA BOALTMALI DELK DELME EVRM

G98i Kullandmz iin boaltma iin her kta ( Z ) noktasna kadar kar. 95

2 nolu delik iin :Matkap ap 12mm, derinlik 10mm. Gagalama derinlikleri 2mm.
O0001 : T1 M6 : G40 G54 G0 X0. Y0. ; G43 Z10. H1 S1000 M3 ; G90 G98 G83 X60. Y35. Z-12. Q2 K2 F100 ; G0 Z200. ; M05 ; M30 ; Dier delikleri programa ekleyiniz. Program ad Takm 1 ap telafisi iptal , para sfr referans aktif Takm boyu telafisi, yzeye 10 mm mesafede Mutlak sistemde, 2 nolu delik 2er mm derinliklerle del Para zerinde 200 mme git mili durdur Program sonu ve tekrar ba.

96

G84 KILAVUZ EKME EVRM

97

T2=PUNTA MATKABI

T3=6,5 mm MATKAP Programn Ad

T4=M8 KLAVUZ

O0001; G4 0 G8 0 ; T2 M6 ; G90 G54 G0 X20. Y40. ; G43 Z3. H2 S1000 M03 ; G98 G81 Z-3. F100 ; X50. ; Y70. ; Y80. X70. ; G90 G80 G0 Z100. ;

T3 M6 ; G90 G54 G0 X20. Y40. ; G43 Z3 H3 S1200 M03 ; G98 G81 Z-10. F200 ; X50. ; Y70. ; Y80. X70. ; G90 G80 G0 Z100. ; 98

T4 M06 ; G90 G54 G0 X20. Y40. ; G43 Z5. H4 ; M29 S500 ; G98 G84 Z-6. F625 ; X50. ; Y70. ; Y80. X70. ; G90 G80 G0 Z100. ; M05 M09 M30 ;

G85 RAYBALAMA EVRM

99

G24 DRTGEN HAVUZ BOALTMA EVRM

100

G25 DARESEL HAVUZ BOALTMA EVRM

101

DK LEMEDE KULLANILAN G KODLARI AIKLAMALARI

G00 G01 G02 G03 G04 G07 G09 G10 G17 G18 G19 G20 G21 G22 G23 G27 G28 G29 G30 G31 G33 G40 G41 G42 G43 G44 G45 G46 G47 G48 G49 G50 G51 G52 Tala kaldrmadan hzl ilerleme Tala kaldrarak ilerleme Saat ynnde dairesel hareket Saatin ters yn dairesel hareket Belirli ksa zaman bekleme Sanal eksen Designation Kesin durma Bilgi girmek XY Dzlem seimi ZX Dzlem seimi YZ Dzlem seimi nch cinsinden girmek Milimetre cinsinden girmek Hafzadaki deeri kontrol zellii ak Hafzadaki deeri kontrol zellii kapal Referans noktasna dn kontrol Referans noktasna dn Referans noktasndan dn 2.ve 4. referans noktasna dn Skip Cutting Di ekme Kesme telafi deeri iptali Kesme telafi deeri sol Kesme telafi deeri sa Takm boyu telafi deeri + ynde Takm boyu telafi deeri - ynde Takm dengeleme deerini oaltmak Takm dengeleme deeri azaltmak Takm dengeleme deerini ift oaltmak Takm dengeleme deerini ift azaltmak Takm boyu telafi deeri iptali leklendirme kapal leklendirme ak Blgesel koordinat sistem girii alma koordinat sisteminin 1. Seimi G55 G56 G57 G58 G59 G60 G61 G64 G65 G66 G67 G68 G69 G73 G74 G76 G80 G81 G82 G83 G84 G85 G86 G87 G88 G89 G90 G91 G92 G94 G95 G96 G97 G98 alma koordinat sisteminin 2. seimi alma koordinat sisteminin 3. seimi alma koordinat sisteminin 4. seimi alma koordinat sisteminin 5. seimi alma koordinat sisteminin 6. seimi Tek ynl pozis yon Kesin durma modu Kesme modu Geleneksel makro komutlarn arma Geleneksel makro modeli arma Geleneksel makro modeli arma iptali Koordinat sistemini dndrme ak Koordinat sistemini dndrme kapal abuk delik delme evrimi Ters klavuz ekme evrimi Hassas delme evrime sokulma iptali Delik delme evrimi, punta delii Delik delme evrimi, kar punta abuk delme evrimi Klavuz ekme evrimi Delme evrimi Delme evrimi Arka delme evrimi Delme evrimi Delme evrimi Absolute program Incremental program Absolut sfr noktasnn programlanmas Dakikada ilerleme Devrimdeki ilerleme Deimez yzey hz kontrol Deimez yzey hz kontrol iptali lk noktaya geri dnn evrime sokulmas G5 G99 R noktasna geri dnn evrime sokulmas

102

M KODLARI AIKLAMALARI M00 M01 M02 M03 M04 M05 M08 M09 M10 M11 M12 M13 M14 M15 M17 M18 M19 M20 M21 M22 M23 M24 M25 M26 M27 M28 M30 M31 M32 M51 Program durdurmak stege bagl (optional) durdurma Program sonu Saat ibresi ynnde ayna dns (CW ) Saat ibresi tersi ynnde ayna dns (CWW) Fener mili durdurma Sogutma suyu a Sogutma suyu kapat Ayna ayaklarn a Ayna ayaklarn kapat Gezer punta ucu dsar Gezer punta ucu ieri Gezer punta skstr Gezer punta gevset Tareti dndr (CW ) Tareti dndr (CWW) Fener milini sabit bir noktaya ynlendirmek Fener milini sabit bir noktaya ynlendirme iptali Hata denetleme ak Hata denetleme kapal Pah krma ak Pah krma kapal Sol kap ak Sol kap kapal Sag kap ak Sag kap kapal Program sonu ve program basna dns Ksa devre ak Ksa devre kapal Hava tespiti ak 103