YRESEL MUTFAK

RZENN YRESEL YEMEKLER

YRESEL MUTFAK

Yresel mutfak, bir blgedeki halkn gnlk veya mevsimlik (sezonluk) yiyecek ve iecek rnlerinin hazrlann, tketimini; bu rnlerin hammaddesinin retimini ya da teminini; bunlarn hazrlanp tketildii mekanlar ve kullanlan aralar ve de btn bu aamalarla ilgili inan ve deer yarglarn ieren geni bir konuyu kapsar.

Rize blgesinde, halk kltrnn birok alannda olduu gibi yresel mutfa ve yemek kltrnde de 1940l yllardan sonra balayan ay reticiliinin ve kylere ynelik kalknma hamlelerinin etkisiyle deiimin ve yeniliklerin n almtr. Blgedeki tarm alanlarnn darl ve iklim zellikleri nedeniyle snrl trde sebze (msr, karalahana, fasulye, kabak v.b.) yetitirilebilmektedir. klim koullar eitli meyvelerin yetimesine olanak tansa da bahecilik iin yeterli alanlarn olmamasndan dolay genelde aile ii tketime ynelik retim yaplmaktadr. (elma, mandalina, armut, hurma.) 1990larla birlikte, blgede ticari amal kivi yetitiriciliine de balanmtr.

Yrede yaplan sebze ve meyve retiminin yannda, yresel mutfan ekillendiren iki nemli kaynak, deniz ve hayvan rnleridir. Karadeniz denince akla ilk gelen eylerden birisi hamsidir. Bata hamsi olmak zere, deniz rnlerinin Rize mutfandaki yeri tartlmazdr. Bunun yannda, ay tarmnn yaplamad kylerin ve yayla yaamnn balca retim faaliyeti olan hayvansal gdalar da Rize mutfak kltrn zenginletirmektedir.

ayclktan nceki dnemlerde yaygn olarak zm yetitiricilii ve pekmez retimi yaplmakta idi. ay tarmnn yaygnlamasyla birlikte asma aalar yerlerini ay bitkilerine brakmtr. Gnmzde zm yetitiricilii ve pekmez yapm az miktarda ve snrl alanlarda yaplmaktadr. (zm pekmezi dnda armut pekmezi de yaplmaktadr.) Yrede arclk nemini hala korumaktadr. Dnyaca nl Anzer Bal ve Deli Bal bu blgede retilmektedir.

YRESEL YEMEKLER

orbalar: Her yerde birinci yemek olarak alnan sulu orbalar Rize blgesinde pek fazla bilinmez. Birinci yemek olarak sofraya gelenler genellikle tava yemekleridir. Bu yemekler sofraya scak olarak getirilirler. Turu kavurmas, muhlama ve bunlarn deiik eitleri gibi. Rize'de baz sulu yemekler "manca" diye adlandnlr. Bunlar orba tr yemekler olarak mtalaa edilebilirse de umumiyetle tava yemeklerinden sonra ikinci yemek olarak alnrlar. Fasulye mancas, lahana mancas, kabak mancas gibi.

Rize orbas : 1940l yllarda kahvalt kltrnn henz olumad Rize ve yresinde sabahlar iilen ve Rize orbas ad verilen bir orba eidi. 1940l yllarda Arpa veya Buday a suyun yannda st veya yourt, tereya ve minci eklenerek yaplan orba bugn Rize Organik orbas ad ile terbiye edilerek mterilere sunuluyor.

BAZI YRESEL ORBALAR

Korkoto orbas veya Ayran orbas Fasulye (Lobya) orbas

Hopi veya Hupi orbas

Kabak orbas Harman orbas

YRESEL SEBZE YEMEKLER

Fasulye Tavalisi Turu Kavurma veya Turu Tavalisi

Paz Tavalisi veya Paz Kavurmas

Lahana Sarmas veya Etli Lahana Dolmas Ezme Lahana veya Vurma Lahana

HAMS LE YAPILAN YRESEL YEMEKLER

Hamsikoli Hamsi rtas

Hamsili Pilav
Plekide veya Kiremitte Hamsi Hamsi Kftesi

UNLU TAVA YEMEKLER

Muhlama Homer

Hal
umur

BREK VE HAMUR TATLILAR

Laz Brei Enite Lokumu

Kabak Stlac
Pekmezli Kabak Pepeura