Kata Terbitan

1)Awalan 2)Akhiran 3)Apitan

4)Sisipan

Disediakan oleh: 1. Corina 2. Daniel http://ppismpsejarahgstt.blogspot.com/

Kata terbitan
Kata terbitan ialah hasil daripada penggabungan kata dasar dengan imbuhan-imbuhan awalan,

akhiran, apitan atau sisipan. Merupakan proses menggandingkan imbuhan pada kata dasar. Kata dasar bagi kata terbitan ini terdiri daripada beberapa jenis.
http://ppismpsejarahgstt.blogspot.com/

a) Kata akar bentuk morfem terikat yang belum mencapai taraf kata dan tidak berimbuhan. contohnya:
Kata Akar
tawa tapa

Kata Terbitan
Tertawa pertapaan

http://ppismpsejarahgstt.blogspot.com/

b) Kata tunggal perkataan yang dibentuk oleh satu morfem bebas, tidak berimbuhan dan bukan berbentuk kata jamak. contoh:
Kata Tunggal cat pakai Kata Terbitan mengecat Dipakaikan

c) Kata Terbitan perkataan yang dihasilkan melalui proses pengimbuhan. Contoh:

Kata Terbitan berangkat Kata terbitan keberangkatan

d) Kata Majmuk atau rangkai kata perkataan yang dibentuk oleh dua morfem bebas atau lebih. Contoh:
Kata Majmuk Ibu bapa tanggungjawab Kata Terbitan keibubapaan bertanggungjawab

e) Kata Ganda bentuk perkataan yang mengalami proses pengulangan kata. Contoh:
Kata Ganda Kata Terbitan

cantik-cantik
jauh-jauh

mencantik-cantikkan
berjauh-jauhan

Awalan kata nama

Awalan kata nama dalam bahasa Melayu ialah: a) peNb) pec) peRd) kee) juru-

(a) Awalan peN Awalan peN- terdiri daripada 4 bentuk iaitu: 1. pe2. pem3. pen4. peng-

I. Awalan peN- menjadi pe- apabila bergabung dengan kata dasar yang bermula dengan huruf seperti m, n, ny, ng, r, l dan w. Contoh:
masak naik nyanyi pemasak penaik penyanyi

II. Awalan peN- menjadi pem- apabila bergabung dengan kata dasar yang bermula dengan huruf b dan perkataan pinjaman yang bermula dengan huruf b, f, p dan v.

baca beri

pembaca pemberi

Perkataan pinjaman
boikot proses pemboikot pemproses
http://ppismpsejarahgstt.blogspot.com/

iii. peN- menjadi pen- apabila bertemu dengan kata dasar yang bermula dengan huruf d, c, j, sy dan z dan perkataanperkataan pinjaman yang kata dasarnya bermula dengan huruf t dan s.
dapat datang pendapat pendatang

Perkataan pinjaman
tadbir terjemah pentadbir Penterjemah
http://ppismpsejarahgstt.blogspot.com/

 Iv) peNmenjadi pengapabila digabungkan dengan kata dasar yang bermula dengan huruf-huruf g, kh, h (bunyi-bunyi konsonan dan a, e,i, o dan u (bunyi-bunyi vokal).
hubung ikat penghubung pengikat

(b) Awalan pe Awalan pe- berbeza daripada awalan peNkerana diimbuhkan kata dasar tertentu tiada perubahan bentuk pada huruf awal kata dasar tersebut.
tunjuk sakit petunjuk pesakit

(c) Awalan peR Awalan peR- bleh diimbuhkan pada kata nama dan kata kerja tanpa melibatkan perubahan bentuk pada huruf awal kata dasar tersebut.
tapa
buru

pertapa
perburu

(d) Awalan ke Awalan ke- apabila diimbuhkan pada kata dasar tertentu tidak melibatkan perubahan bentuk pada huruf awal kata dasar tersebut.
hendak kehendak

kasih

kekasih

(e) Awalan juru Awalan juru- boleh diimbuhkan pada kata nama dan kata kerja tanpa melibatkan perubahan bentuk pada huruf awal kata dasar tersebut.
bahasa hias jurubahasa juruhias

Awalan kata kerja

Awalan kata kerja dalam bahasa Melayu ialah: a) meNb) beRc) teRd) die) mempeRf) dipeR-

(a) Awalan meN Awalan meN- menghasilkan kata kerja transitif dan kata kerja tak transitif. Awalan ini mempunyai alomorf iaitu me, mem-, mendan meng- yang dijelaskan seperti yang berikut :

 i) awalan meN- menjadi me- apabila diimbuhkan kata dasar yang bermula dengan huruf m,n,ng,ny,r,l,w.
masak naik nganga nyanyi rawat Memasak menaik menganga menyanyi merawat

lawan
wangi

melawan
mewangi

Bagi kata dasar yang bermula dengan huruf p, t, k dan s, huruf-huruf ini akan digugurkan apabila diimbuhkan pada awalan meN-.
pegang memegang

tekan
kunyah saji

menekan
mengunyah menyaji

http://ppismpsejarahgstt.blogspot.com/

ii) Awalan meN- menjadi mem- apabila diimbuhan pada kata dasar yang bermula dengan huruf b dan kata pinjaman yang bermula dengan huruf f, p dan v.

beza

membeza

fitnah
pamer veto

memfitnah
mempamer memveto

iii) Awalan meN- menjadi men- apabila diibuhkan pada kata dasar yang bermula dengan d, c, j, sy dan z dan kata pinjaman yang bermula dengan huruf t dan s.
dalam cipta jerat syarah ziarah Mendalam mencipta menjerat mensyarah menziarah

iv) Awalan meN- menjadi meng- apabila diimbuhkan pada kata dasar yang bermula dengan huruf g, gh, kh, h (bunyi konsonan), a, e, i, o, u (bunyi vokal) dan kata pinjaman yang huruf awalnya bermula dengan huruf k.
genggam menggenggam

ghairah khusus
hantar arah elak ikat olah ubat kritik

mengghairah mengkhusus
menghantar mengarah mengelak mengikat mengolah mengubat Mengkritik

b) Awalan beRAwalan beR- mempunyai satu alomorf sahaja, iaitu ber- yang boleh diimbuhkan pada semua bentuk kata dasar.
ekor
angka tahan depan

berekor
berangka bertahan berdepan

Apabila ber- diimbuhkan pada kata dasar yang bermula dengan huruf r, satu daripada r tersebut akan digugurkan.

renang

berenang

rehat

berehat

c) Awalan teRAwalan teR- mempunyai satu alomorf sahaja, iaitu ter- yang boleh diimbuhkan pada semua bentuk kata dasar. atas teratas

duduk

terduduk

Apabila ter- diimbuhkan pada kata dasar yang bermula dengan huruf r, satu daripada r tersebut akan digugurkan. rentang rancang terentang terancang

d) Awalan diAwalan di- boleh digabungkan dengan semua bentuk kata dasar untuk mewujudkan kata kerja ayat pasif.
marah tuduh dimarah dituduh

e) Awalan mempeRAwalan ini hanya mempunyai satu alomorf, iaitu memper-.

cantik taruh mencantik mempertaruh

f) Awalan dipeRAwalan ini mempunyai satu alomorf, iaitu diper-.

hamba diperhamba

jelas

diperjelas

Awalan Kata Adjektif

a) Awalan ter Awalan ter- apabila digabungkan dengan golongan kata adjektif akan membentuk kata adjektif juga.
murah baharu termurah terbaharu

http://ppismpsejarahgstt.blogspot.com/

b) Awalan seAwalan se- apabila digabungkan dengan golongan kata adjektif akan membentuk kata adjektif juga.
cantik secantik

baik

sebaik

http://ppismpsejarahgstt.blogspot.com/