Sveuilite u Zagrebu Fakultet elektrotehnike i raunarstva Zavod za telekomunikacije

TRANSMISIJSKI SUSTAVI ZBIRKA ZADATAKA

Inkret Lackovi - Ljolje

Zagreb, 2004.

1 Prijenosne tehnologije
1. Koja su osnovna ogranienja primjene a) elektrikog prijenosa, odnosno b) elektronike komutacije u transmisijskoj mrei?
Rjeenje

2. 3.

a) veliki porast priguenja signala s porastom brzine prijenosa b) ograniena frekvencija rada elektronikih sklopova U emu je osnovna prednost primjene digitalnih prijenosnih sustava u odnosu na analogne?
Rjeenje

Manja cijena po kanalu Osnovna obiljeja elektrikog digitalnog prijenosa su (zaokruite tone odgovore):
Rjeenje

4.

Potpuna regeneracija signala, veliko guenje snage signala (a ~ f ) te ograniena frekvencija rada elektronikih sklopova U Europi se koristi telekomunikacijski standard koji specificira 4 razine u hijerarhiji sa sljedeim brojem kanala kapaciteta 64 kb/s:
32, 128, 512, 2048

Nije tono, 5 razina, 30, 120, 480, 1920, 7680 30, 120, 480, 1920 24, 96, 672, 4032 30, 96, 480, 4032

2 Obiljeja signala
5. Primljeni signal sastavljen je od dvije komponente signala i uma: r (t ) = s (t ) + n (t ) . Signal se moe smatrati trajektorijom sluajnog procesa, s obzirom da su amplitude ignala odreene turbulencijama u zraku. Autokorelacija procesa signala iznosi Rs ( ) = 2e . um je trajektorija sluajnog procesa autokorelacije Rn ( ) = e 2 . Poznato je da oba procesa imaju srednju vrijednost 0 i da su meusobno neovisni. Pronaite autokorelaciju i ukupnu snagu signala r(t).
Rjeenje:

Rr ( ) = E {r (t ) r (t + )} =
=E

= E {x (t ) x (t + )} + E {s (t ) n (t + )} +

{ s (t ) + n (t ) s (t + ) + n (t + ) } =

E {s (t + ) n (t )} = E {s (t + )} E {n (t )} = 0 E {s (t ) n (t + )} = E {s (t )} E {n (t + )} = 0

+E {x (t + ) n (t )} + E {s (t + ) n (t + )}

R ( ) = Rs ( ) + Rn ( ) = 2e + 2e 2 Rr ( 0 ) = 3W

6.

Aproksimirajte ulazni signal

s (t )

= cos (t )

konstantom, odabranom tako da se minimizira pogreka. Pogreka je definirana kao kvadrat razlike ulaznog signala i odabrane konstante. Izraunajte najbolju vrijednost konstante. NAPUTAK: Koristite aproksimaciju funkcije redom te njezin prikaz ograniite na jednu dimenziju (ortogonalni vektorski prostori).
Rjeenje

e 2 (t ) = cos t C

2 1 cos t C dt {e2 (t )}avg = T t /2

T /2

s (t ) =

C=
7.

Izraunajte Fourierovu transformaciju periodike funkcije koju ini niz jedininih impulsa:
s (t ) =
Rjeenje

( 1) 2 2 ( 1) + + cos 2nt n =1 2n 1 2n + 1

n +1

n =

(t

nT )

Funkcija s (t ) je periodika. Stoga, njen frekvencijski spektar je diskretan te se moe napisat u obliku:

S (f) =

n =

cn ( f nf0 )
cn

Potrebno je odrediti koeficijente

f0

na slijedei nain (Fourier-ova transformacija):

1 1
T /2

cn =

T /2

(t ) e jn2 f0t dt

Diracov-a delta funkcija ima slijedee svojstvo:

(t ) f (t ) dt = f ( 0 )

Na osnovu prethodnog svojstva, dobivamo da je:

cn =

T /2

T /2

(t ) e jn2 f0t dt =

e jn2 f0 0 =

Prema tome, spektar signala je:

S (f ) =
f0

1
T

8.

Amplituda ulaznog signala jednoliko je raspodijeljena izmeu 1V i 3V. Izraunajte vjerojatnost da amplituda ulaznog signala bude u intervalu <1.5, 2> V.
Rjeenje

n =

f nf0 )

0.25
f

X (x )
A P 3

3 1

fX ( x )dx

1,

Adx

1,

A=
2

1 2
2

1,5

xV
[

P = dx =
1
1,5

11 22

0.25

3 Kodovi
9. Da bi se prilagodio signal za prijenos preko transmisijske linije potrebno je informaciju kodirati HDB3 kodom. Ako se na ulaz HDB3 kodera dovede sekvenca bitova na slici, na izlazu iz kodera se dobije kodna sekvenca:

4 PCM
10. U PCM prijenosnom sustavu prve razine (E1, 2.048 Mb/s) prvi bit u MFAS-u (Multi Frame Alignment Signal) se koristi za prijenos poruka. Kolika je maksimalna brzina prijenosa u takovom kanalu:
Rjeenje

U sluaju da nema pogreaka MFAS se pojavljuje svakih 2 ms (svaki 16 kanal 0-tog okvira), pa je rjeenje:

C = 1 bit = 0.5 kbit / s 2 ms 11. U standardnom PCM sustavu brzine prijenosa 2048 kbit/s, prvi bit vremenskog intervala u kojem se prenosi sinkrokombinacija okvira moe posluiti za prijenos podataka. Kolika bi u tom sluaju bila brzina prijenosa podataka?
Rjeenje

125 s
Kodirani govorni signali ili podatkovni siganli Kodirani govorni signali ili podatkovni siganli

15

16

17
Signalna inform acija

29

30

31

Si

FAS -Fram e Alignment Signal - u parnim okvirima (0,2,4,...) NF AS -Not Frame Alignment Signal - u (1,3,5,...)

3.9 s Si 1*
488 ns

S a4

S a5

S a6

S a7

S a8 neparnim ok virim a

Sinkrokombinacija okvira (FAS) se pojavljuje u svakom parnom okviru tj. svakih 250 s, pa je brzina prijenosa podataka:
C=
12.

1 bit = 4 kbit / s 250 s

Ako bi u sklopu za uzimanja uzoraka kod standardnog PCM sustava brzine prijenosa 2048 kbit/s izostavili ulazni filter, te na ulaz doveli ispitni sinusoidalni signal frekvencije 5.5 kHz, koju e frekvenciju imati signal na izlazu PCM prijenosnog sustava, nakon rekonstrukcije PAM uzoraka.
Rjeenje

= 2.5 kHz
Uzorkovnani signal ...

F (f )

Ulazni signal

2,5

5,5

13,5

10 11

12

13 14

f kHz
[

Ulazni filter na prijemnoj strani

13.

Da li je kvantizacijsko izoblienje linearno ili nelinearno izoblienje? Zbog ega?

6

Rjeenje

Nelinearno. Zato jer se generiraju nove frekvencije, sadrane u kvantizacijskom umu.

14.

U PCM prijenosnom sustavu se 5 bitova jednog govornog kanala koristi za prijenos podataka, a preostali bitovi se koriste kao zatita. Kolika je brzina prijenosa takvog podatkovnog kanala?
Rjeenje

5*8 kbit/s = 40kb/s

15.

Koliko iznosi odnos signal/kvantizacijski um za sinusni signal ija je snaga 55 dB ispod maksimalne razine snage, u sustavu nejednolikog kvantiziranja s 13-segmentnim A-zakonom?
Rjeenje
70

60

50

S/Q (dB)

40

r ifo Un

a bit 12 rs o t za nt i va ik n A-zakon (8 bita) m

a3
0101011 0101011

a2 a1
A/D konverzija

30

a0
x (t )

20

10

Maska
0 -60 -54 -48 -42 -36 -30 -24 -18 -12 -6 0 2

Snaga ulaznog signala (dBm0)

t

D/A konverzija

ekx
f

e (t ) = x (t ) y (t ) Q (t ) = e2 (t )

X (x )

S
16.

N 212 ( jednoliko kvantiziranje s 12 bita )

Ps + 20 log Q = 10 log Ps max

1.5

+ 20 log N = 55 + 1 , 76 + 72,2472 =

19.0072 dB

Zadan je PCM transmisijski sustav u kojem se na putu od predajnika i prijemnika nalazi N=5 regeneratora. Svaki regenerator i prijemnik s vjerojatnou p1=0.08 vre invertiranje binarnog simbola. Kolika je vjerojatnost da je binarni simbol pogrean nakon prolaska kroz promatrani sustav? Kolika iznosi ta vjerojatnost ako je broj regeneratora jako velik?
Rjeenje

perror

= pN +1 =

17.

sustav s 32 kanala koristi 7 bitni jednoliki kvantizator. Brzina na izlazu iz sustava je 50 . Odredite maksimalnu irinu frekvencijskog pojasa koju moe imati ulazni signal za koju bi sustav ispravno funkcionirao.
PCM Mbit/s Rjeenje

N=5 perrror = 0,324351 Za N perror = 0,5

1 N +1 1 (1 2 p1 )

Bkanal = 50 Mbit / s 32 = 1,5625 Mbit / s fu = Bkanal 7 bit = 223,214 kHz f f = u = 111,607 kHz
s max

18.

U PCM prijenosnom sustavu se bitovi brze (2 bita) i spore (1 bit) signalizacije za sve govorne kanale koriste za prijenos podataka. Odredite brzinu prijenosa tako dobivenog podatkovnog kanala.
Rjeenje:

19. 20.

30*(1 kbps+0.5 kbps) = 45 kbps U 16 kanalu 0-tog okvira u multiokviru nalazi se ...
Rjeenje

Sinkrokombinacija multiokvira Pretpostavimo da je u trenutku t0 PCM30 prijenosni sustav izgubio sinkronizaciju zbog poveanog broja pogreaka bita (zbog ega se na mjestu FAS-a nalazi neka druga sekvenca). Nakon 150 s sustav primi lani FAS. Uz pretpostavku da sustav dalje nee zaprimiti niti jedan lani FAS i NFAS, koliko e ukupno vremena, gledano od trenutka gubitka sinkronizacije, protei kako bi se ponovno uspostavio sinkronizam?
Rjeenje

750 s Sustav u normalnom reimu svakih 250 s oekuje FAS, odnosno 125 s iza FAS-a NFAS. Sustav je izgubio sinkronizam jer je trei uzastopce FAS bio izoblien (vidi sliku). Potom se 150 s iza pojavljuje lani FAS, nakon ega sustav 125 s iza oekuje NFAS
lani FAS nije NFAS

Izoblieni NFAS FAS NFAS FAS NFAS FAS FAS 125 s 125 s 125 s 125 s 150 s 125 s 125 s 125 s Sustav ulazi u bit scanning mode. Trai se prvo pojavljivanje FAS kombinacije 6*125 s Detektiran Detektiran Detektiran 2. FAS NFAS FAS: Sinkronizacija uspostavljena

5 SNR
21. Na slikama je prikazan ulazni signal u pojasno propusni filtar. Razdvojene su komponente signala i uma. Prikazana je i prijenosna funkcija filtra. Izraunajte poboljanje SNR u decibelima nakon prolaska kroz filtar.
Gs(f) 10 spektralna snaga signala f 90 Gn(f) 1 210 spektralna snaga uma f 500
Rjeenje

H(f) A

prijenosna funkcija filtra f 100 200

Prijenosna karakteristika filtra h (t ) je jednaka izlaznoj funkciji ako se na njegov ulaz dovede Dirac-ova delta funkcija. Ako se dovede bilo koja druga funkcija tada je izlaz jedak konvoluciji ulaznog signala i prijenosne karakteristike. Ukoliko se radi o frekvencijskoj domeni, tada je spektar signala na izlazu jednak produktu sprektralnih funkcija ulaznog signala i prijenosne karakteristike. Slino vrijedi i za sprektrlanu gustou snage signala koja je na izlazu jednaka produktu spektralne gustoe ulaznog signala i kvadrata frekvencijskog spektra prijenosne funkcije filtra.
(t )
Filtar

h (t )

x (t )

x ( t ) h (t )
Filtar

X(f ) Gx ( f )
a2

X (f ) H (f ) Gx ( f ) H 2 ( f )

Openito, snaga signala f (t ) je jednaka:

Px =
def a

lim 1

x (t ) dt, a
a 2

s ogranienjem da funkcija x (t ) mora biti integrabilna. Ako se radi o periodikim ( a = T ) funkcijama, tada tog ogranienja nema. Autokorelacijska funkcija od x (t ) je definirana kao vremenski srednja vrijednost:
Rx ( ) =
def a

lim

a2

a 2

x (t ) x (t + ) dt,
= 0,

Ukoliko traimo vrijednost autokorelacijske funkcije za trenutak signala Px . Definirajmo spektralnu gustou snage G ( f ) na nain:
Px

dobivamo snagu

Gx ( f ) df.

Prema tome, G ( f ) je Fourier-ova transformacija autokorelacijske funkcije Rx ( ) :

Gx ( f )
def

Rx ( ) e j2 f d .

Kada se signal proputa kroz linearni sustav prijenosne karakteristike H ( f ) , tada svaka komponenta u spektru snage biva mnoena s H ( f ) 2 . Prema tome, spektralana gustoa snage na izlazu iz filtra je:
Gy ( f ) = Gx ( f ) H ( f ) 2 . Sada se vratimo zadatku. Snaga signala i uma te S N iznose:
PS = 10 df = 1200 W ,
2 10 90 500

PN =

df = 500 W,

Nakon prolaska kroz filtar spektralne gustoe snaga signala i uma su:
Gs0(f) 10A2 f 100 200 100 200 A2 f Gn0(f)

PS = 2.4 ( 3.8 dB ) PN

Sada snaga signala i uma te S N iznose:

PS = 10 A2 df = 1000 A2 W ,
2 00 100 200 100

PN PS PN

A2 df = 100 A2 W,

= 10 (10 dB )

Poboljanje SNR-a je:

SNR =

10
2.4

4.17 6.2

dB )
dBr

22.

Na slici se nalazi sustav u kojem relativni nivo iznosi -10 toki 1 te pojaanje pojaala G?
MUX
1 2 3
G

. Koliko iznosi snaga signala u

MUX

P1= 5 dBm0
Rjeenje

P2= 10 dBm0

P3 = 0 dBm0

P4= 20 dBm0

Odnos izmeu jedinica su: dBm = dBm0 + dBr Pa je: P1 = 5 dBm0 10 dBr = 5 dBm P1 = 0.31622 mW, G = 20 dB 23. Razmotrite ulazni audio signal zadan kao

10

Izraunajte odnos signala i uma kvantizacije ako se koristi 10-bitni PCM (jednolika kvantizacija).
Rjeenje

s (t )

= 3 cos ( 500 t ) .

veliina intervala = 6/210 = 5.86 10 3

srednja snaga signala

= 32 / 2 =

4.5

SNR =

(5.86 10 ) SNR = 10 log (1.57 106 ) = 62 dB

3 2

12 4.5

= 1.57 106

24.

Koliki je odnos signal kvantizacijski um za razinu signala P = 55 dB ispod maksimalne razine, ako se primjenjuje nejednoliko kvantiziranje s 13-segmentnim A-zakonom, a mjerenje se provodi sa sinusnim signalom.
s

Rjeenje

Q = 10 log (Ps / (Ps)max) + 1,76 + 20 log N = = 55 + 1,76 + 20 log 4.096 = = 55 + 1,76 + 72.25 = = 19 dB

25.

Signal y (t ) ije se amplitude ravnaju po eksponencijalnoj razdiobi fY ( y ) = e2 y (slika b) se dovodi na ulaz jednolikog kvantizatora ija prijenosna karakteristika je dana na slici a. Na izlazu iz kvantizatora S Q iznosi:
izlazni signal[V ]

fY ( y )

e 2 y

-2

-1

ulazni signal[V ]

y[V ]

(a)
Rjeenje

(b)

Py = 2 y 2 e2 y dy =

0.5

PQ

0 2

[W ]

2
2

12

e 2 y dy = 0.08187 2
4 12

PQ S Q
26. Dan

= 0.027269 = 10 log
je

Amax L

1 3

( L = 12 )
dB

Py PQ

[W ]

= 17.4
s (t )

= 20 cos (100 t ) + 17 cos ( 500 t ) . S koliko je bita potrebno jednoliko kvantizirati signal da bi odnos signal/kvatizacijski um za dani signal bio vei od 50 dB?
signal

11

Rjeenje

Snaga signala:

Ps

A A = P1 + P2 = 1 + 2 =
2 2
2 2

20 2

17 2

= 334.5 W

Umax SQ
2

= 20 + 17 = 37

Odnos

SQ:

= 10 log 22N
12

50 dB, 2 4 U
max

12

Ps

Ps 105 Umax N= N = 9 bita

2N
4

N = 8.507
r (t ) = s (t ) + n (t ) , gdje je

27.

Ulazni je signal zadan u obliku

a n(t) je bijeli um snage N0 = 0.05 W/Hz. Signal prolazi kroz idealni pojasno propusni filtar pojasa proputanja 990-1110 Hz. Odredite SNR na izlasku iz filtra. Rjeenje

s (t )

= 5 cos ( 2 1000t ) + 10 cos ( 2 1100t ) ,

izlazna snaga signala = 225 + 100 = 62.5W 2

izlazna snaga uma = Pn = 2
1110

S / N = 62.5 / 6 = 10.4 = 10.17 dB

990

Gn ( f ) df = 6W

12

6 Sinkronizacija
28. Sustav sinkronizacije okvira implementiran je na nain prikazan na slici. Okvir ine 250 informacijskih bitova i m bitova sinkrorijei i alje se svake sekunde. Prijelaz iz jednog moda u drugi deava se ako je C T gdje je C korelacijski faktor a T prag odluke (korelacijski faktor je broj koji se dobije korelacijom svakih m sukcesivnih bita s referentnom sinkrorijei, f /2500 0 T ,C m ). BER je zadan s funkcijom Pe = 0.5 0.5e gdje je f brzina prijenosa.
C < TL
C TC

C TS
C < TS
C < TC

C TL

(a) Ako je m=10 i TS=10, kolika je vjerojatnost da e se uspostaviti sinkronizacija kroz 3 okvira? (b) Kolika je vjerojatnost ostanka u modu stalne sinkronizacije ako je prag odluke u tom modu TL=7?
Rjeenje

(a) 93.724 % (b) 99.9018 %

(a) Za m = 10 Pe = 0.5 (1 e260 /2500 ) = 0.0493 Vjerojatnost da je najmanje Ts od 10 ispravnih bitova primljeno je: 10 10 i 10 i P (TS ) = ; (1 0.0493) 0.0493 i i =T P (10 ) = 0.603163; Vjerojatnost da je barem u jednom od 10 okvira preen prag je: Pa = 1 (1 P (10 ) )3 = 0.937244 (b) Pb = P ( 7 ) = 0.999018 29. U prijenosnom sustavu okvir sadri 250 bita informacije i m bita zaglavlja (sinkrokombinacija). Okvir se alje unutar 1s. Ako je pogreka po bitu (BER) zadana kao

gdje je f broj poslanih bitova u sekundi. Ako je m=10, a sinkronizam se mora postii unutar 10 okvira s 99% vjerojatnosti, pronaite prag sinkronizatora (potreban broj uspjeno detektiranih bitova zaglavlja unutar jednog okvira). Za postizanje sinkronizma potrebna je uspjena detekcija barem onoliko bitova zaglavlja koliki je prag sinkronizatora u barem jednom okviru.
Rjeenje

Pe = 0.5 (1 e f /2500 )

Pe = 0.5 (1 e260 /2500 ) = 0.0493

vjerojatnost

Ts uspjeno detektiranihbitova:

10 10 Ts Ts 0.0493 1 0.0493 T s

) (

13

vjerojatnostdase10bitapotpunodetektiraubaremjednomokviru: 1 (1 0.603)10 = 0.9999 30. U kojem bi se intervalu Tk ponavljalo klizanje ukoliko je odstupanje prijenosne od nominalne frekvencije maksimalno dozvoljeno za pleziokrone taktove za brzinu prijenosa B = 2.048 kbit/s. (Dozvoljeno odstupanje je f = 2.048 5 10 kbit/s = 0,1024 kbit/s.)
-5

Rjeenje

xTB xTB = TB
*

1 1 1 x = B B + f B x = B + f = 2048,1024 = 20001 f 0,1024 Tk = x = 20001 = 9, 766 ms B 2048 kbit / s

14

7 Uzorkovanje
31.

je uzorkovan frekvencijom fu = 8 kHz. Uzorkovanje je vreno uzorcima sa ravnim vrhom (flat-top PAM) irinom uzorka =12.5 s. Dobiveni signal je zatim proputen kroz niskopropusni filter granine frekvencije fg = 4 kHz. Koliko iznosi snaga signala na izlazu iz filtra?
Signal

s (t )

= cos(6800 t)

Rjeenje

SPAM ( f) = fu

sin

gdje je S(f) frekvencijski spektar ulaznog signala s(t) a SPAM(f) je frekvencijski spektar flattop PAM signala. Budui da NPF filter proputa samo komponentu na 3.4 kHz to jedino ona ima udio u snazi konanog signala. Potrebno je jedino nai amplitudu na toj frekvenciji. s Hz ) ( s A = A Hz
sin 12.5 3400 ' 8000 12.5 12.5

( f )

k =

S ( f kfu )

2 P = A

3400

Hz

'

0.0997301

4.97304642

mW
0.1 0.08 0.06 0.04 0.02

-150000 -100000 -50000 -0.02

50000

100000

150000

32.

33.

a) usporedite frekvencijski spektar PAM signala dobivenog u ova tri sluaja ako je uzorkovani signal periodiki (npr. sinusoida). Analizu izvrite grafikim prikazom svih koraka u dobivanju konanog rjeenja. Potvrdite rjeenje matemetikim izvodom (ovo zadnje nee sigurno nitko rijeiti pa se moe izbaciti) b) koji se od ovih naina koristi u PCM sustavu i zato.

Analizirajte PAM signal (npr. sinusoide) idealnim delta impulsima, natural sampling PAM i flat top PAM:

Koje je vrijeme resinkronizacije kod primarnog multipleksnog sustava, brzine prijenosa 2.048 kbit/s, ako se ispad sinkronizma okvira dogodi zbog klizanja, izbacivanjem jednog bita, te se kao prva ispravna sinkrokombinacija nakon ispada iz sinkronizma pojavi lana sinkrokombinacija i to samo jedanput.
750 s 488 ns

Rjeenje

Napomena: U predavanjima je krivo rjeenje (nije (750 s + 488 ns)).

15

8 PDH/SDH
34. 35. Kojim se SDH strukturama dodaje zaglavlje puta (Path OverHead)?
Rjeenje

spremniku (C) i multipleksiranoj grupi pritonih jedinica (TUG) U kojem bi se intervalu Tk ponavljalo klizanje ukoliko je odstupanje prijenosne od nominalne frekvencije 1 5 maksimalno dozvoljenog odstupanja za pleziokrone taktove za brzinu prijenosa B = 2,048 Mbit/s? (Dozvoljeno odstupanje je f = 2.048 5 10 kbit/s = 0,1024 kHz.)
-5

Rjeenje

48,8286 ms

xTB xTB = TB
*

1 1 1 x = B + f B B + f B x= f x Tk = = 1 + 1 =0,0488286 s = 48,8286 ms B B f 36. Koje mrene komponente smiju modificirati RSOH, odnosno MSOH dio STM-1 okvira u SDH sustavima?

Rjeenje

37.

AUG 1 Rjeenje

RSOH=(ADM, MUX, DXC, REG), MSOH=(ADM, MUX, DXC) Legenda: MUX Terminal multiplekser REG Regenerator ADM Add & Drop multiplekser DXC Digitalni prospojnik Koji je pravilan redoslijed u procesu multipleksiranja informacijske strukture SDH multipleksne hijerarhije?
TUG 2 AU 3 C 4 VC 5 TU 6 STM-1 7

4, 5, 6, 2, 3, 1, 7

38.

Zadan je digitalni prijenosni sustav koji vremenski multipleksira 4 kanala brzine prijenosa 1Gbit/s. Ukoliko je frekvencija jednog od ulaznih signala za 0.1 manja od frekvencije multipleksiranja, odgovorite na sljedea pitanja: 1. Da li e se dogoditi ponavljanje bitova? 2. Koliko e bitova prosjeno biti izbaeno, odnosno ponovljeno? 3. Ukoliko zadana vrijednost odstupanja maksimalno dozvoljena, koliko se mora slijepih bitova ugraditi u multipleksirani signal?
Rjeenje

39.

(1) da, (2) 99,99 kbit/s, (3) 199,96 kbit/s U procesu multipleksiranja PDH hijerarhije provode se sljedei postupci: a. dodavanje kontrolnih bitova za poravnavanje, b. multipleksiranje bit-po-bit, c. multipleksiranje do pune brzine prijenosa, d. ubacivanje pritonih jedinica, e. dodavanje bitova za alarme i sinkronizaciju okvira.
16

Koji je pravilan raspored ovih postupaka?

Rjeenje

d, a, e, b, c

40.

Poveite zadane PDH signale s odgovarajuim spremnikom: A. E1 2.048 Mbit/s B. E3 34.368 Mbit/s C. E4 139.264 Mbit/s
Rjeenje

1. C-3 2. C-4 3. C-12

A-3, C-2, B-1

41.

Poveite oznake SDH komponenti s njihovim nazivima:

STM-N (a) STM-N PDH SDH (b) PDH SDH

PDH SDH

(c)

STM-N

STM-N

(d)

STM-N

PDH
Rjeenje

SDH

(a)-Regenerator, (b)-DXC, (c)-TM, (d)-ADM,

17

9 Optika
42. Vlakno sa skokovitom promjenom indeksa loma u zraku ima numeriku aperturu od 0.16, indeks loma jezgre od 1.45, te promjer jezgre od 60 m. Odredite normaliziranu frekvenciju za vlakno kada se kroz njega prenosi svjetlost valne duljine 0.9 m. Isto tako, procijenite broj modova koji se ire kroz takvo vlakno.
Rjeenje

V= NS

2 d NA = 33.51 2

V2
2

= 561.471

43.

U kojim se granica obino kree kromatska disperzija standardnog jednomodnog vlakna za 3. optiki prozor (1550 nm)?
Rjeenje

17-18 ps/nm km

44.

Na optikom linku kao predajnik se koristi laserska dioda s maksimalnom izlaznom snagom od 2 mW, a prijemnik je lavinska dioda. Predajnik i prijemnik, koji su meusobno udaljeni 100 km, na optiku dionicu spojeni s konektorima, od kojih svaki ima guenje 0.5dB. Ako se optiko vlakno, specifinog guenja 0.21 dB/km, isporuuje u duinama po 4 km, a guenje na fiksnim spojevima je u prosjeku 0.09 dB, odredite minimalno potrebnu osjetljivost lavinske diode. Pretpostavite rezervu sustava od 6 dB.
Rjeenje

P dB
[

Ps

Gubici na konektoru (0,5 dB)

Gubici na fiksnom spoju (0,09 dB) Gubici na jednoj fiberu (0.21x25=5.25 dB)
...

25 km

Gubici na konektoru (0,5 dB)

Pmin = Pd
100

Sistemska rezerva (6 dB)

l [ km ]

18

Ppred = 10 log

brojkablova : Nkablova = Ltotal = 100 = 25 Lkabel 4 ukuno guenjena dionici Ltotal + 2 Akon + Asplice + Arez = Atotal = Nkablova
= 30.16 dB Pprij = Ppred Atotal = 27.15 dBm =
100 0.21 + 2 0.5 + 0.09 25 +6

= 3.01

45.

Viemodno vlakno sa skokovitom promjenom indeksa loma ima relativnu razliku indeksa loma jezgra/ovojnica iznosa 1% i indeks loma jezgre od 1.5. Broj modova na valnoj duljini 1.3 m je 1100. Odredite promjer jezgre.
Rjeenje

Broj modova u vlaknu priblino iznosi: 2 N V ( ako je V ) ,

V normalizirana frekvencija d d jezgra 2 2 V = jezgra n1 n1 n2 =

2 n12 n2 n n2 1 2 2n1 2n1 d jezgra = N = 9.15 105. n1

2 ,

Mod visokog reda (high-order mode)

n1 n2
Mod niskog reda (low-order mode)

46.

Koje su vrijednosti karakteristine za indeks loma jezgre i ovojnice (n1 je indeks loma, a n2 indeks ovojnice).
Rjeenje

n1 = 1.47, n2 = 1.46

47.

U kojim se granicama obino kree kromatska disperzija jednomodnog vlakna s pomaknutom disperzijom za 3. optiki prozor (1550nm)?
Rjeenje

0.5 ps/nm km
19

48.

Zadan je jednokanalni optiki prijenosni sustav s jednomodnim optikim vlaknom, s brzinom signalizacije od 125 Mbit/s (RZ linijski kod s duty-cycle faktorom od 0.25). Sustav za prijenos informacija koristi valnu duljinu od 1550 nm. Kao predajnik se koristi laserska dioda spektralne irine 4 nm i izlazne snage -3 dBm, a PIN fotodioda osjetljivosti 33 dBm se koristi kao prijemnik. Ukoliko pretpostavite da su ukupni gubici izuzev onih u vlaknu (konektori, spojevi i rezerva sustava) iznosa 10 dB, odredite maksimalnu duljinu takvog linka. Pretpostavite standardne vrijednosti guenja i disperzije.
Rjeenje

1 Informacija

Kodirani signal T

duty _ cycle = = 0.25, T Dozvoljena disperzija impulsa: t = T = 0.75 T , 1 = 8 ns, t = 6 ns T= 125 Mbit s Kromatska disperzija: t = D L , LD = t = 78.94 km ( D = 19 ps / nm / km) D Dozvoljena maksimalna udaljenost s obzirom na snagu: L = Plaser PPIN 10 dB = 100 km ( = 0.2 dB / km)
P

Prema tome, maksimalna udaljnost je: L = min{LP , LD } = 78.94 km

49.

Koje su prednosti koritenja laserskih dioda u odnosu na svjetlosne?

Rjeenje

50.

Na slici je prikazan rezultat mjerenja optikim reflektometrom. Koliko je guenje na fiksnom spoju?

Vea brzina modulacije, ui frekvencijski spektar, vee snage.

20

Guenje [dB]

(2km, -21.3dB) (5km, -21.9dB)

(7km, -22.38dB)

udaljenost [km]
Rjeenje

0.08 dB

51.

Potrebno je projektirati optiki transmisijski link kapaciteta 10 Gbit/s. Na raspolaganju su optika jednomodna vlakna maksimalne duljine od 3 km koja imaju gubitke od 0.6 dB/km. Gubici na fiksnim spojevima iznose 0,1 dB po fiksnom spoju (splice-u). Prijemnik i predajnik su spojeni na optiko vlakno konektorima, od kojih svaki ima gubitke od 2 dB. Pretpostavite rezervu sustava od 3 dB. Izlazna snaga predajnika je 0 dBm. Ako je osjetljivost prijemnika -40 dBm, odredite maksimalnu duljinu takvog linka? Ako bi se odaslao samo jedan bit, kolika bi njegova irina iznosila na kraju linka ako su koritena vlakna anomalne disperzije D = 2 ps / nmkm te laserski izvor irine spektra 6 nm ?
Rjeenje

xL + (x 1)Psplice + 2Pconn + Psys Pout Pin + Psplice 2Pconn Psys = 17 x = L + Psplice Za x = 17 su gubici: xL + (x 1)Psplice + 2Pconn + Psys = 39.2 dB
Pout Pin =

L ' = 40 39.2 = 1.33 km 0.6 L = 1.33 + 17 3 = 52.333 km T = 2 6 52.333 = 628 ps

irina bita na kraju linka je:

T ' = 1B + T
52.

= 528

ps

Da li se optikom prijenosnom sustavu od toke-do-toke laserska dioda moe koristiti u kombinaciji s vie-modnim vlaknom?
Rjeenje

53.

Zadan je optiki prijenosni sustav (1 Gb/s, 50% duty cycle) koji se sastoji od standardnog jedno-modnog vlakna (D=18 ps/nm/km, 0.22 dB/km), vlakna za kompenzaciju disperzije ukupnog iznosa koeficijenta disperzije -270 ps/nm, te ukupnog guenja 2 dB, laserskog predajnika (0 dBm, 1 nm), dva konektora (gubici na svakom 0.5 dB), te prijemnika osjetljivosti -30 dBm. Odredite maksimalnu duinu optikog linka i maksimalnu brzinu prijenosa. NAPOMENA: Zanemarite gubitke na fiksnim spojevima, te pretpostavite rezervu sustava od 6 dB.
Rjeenje

Moe, ali se rjee susree u praksi

54.

Zbog gubitaka maksimalna duina je 95 km, no zbog disperzije signala maksimalna duina je 42.8 km. Signal
21

r (t ) = e2t U (t )

proputen je kroz idealan nisko-propusni filtar s frekvencijom rezanja (cutoff frequency) fm = 1/2 Hz. Izraunajte omjer energija izlaznog i ulaznog signala. NAPOMENA: Filtar smatrajte idealnim linearnim sustavom gdje je spektralna gustoa snage izlaznog signala jednaka kvadratu umnoka Fourierovog transformata ulaznog signala i prijenosne funkcije sustava.
Rjeenje

s (f ) =r (f ) H (f )
r (f ) = R (f ) =
2

1 Er = r 2 (t ) dt = e 4t dt = < 0 4

j2 f + 2

4 f + 4

2 2

H (f) 2

1, f < fm = 1/2 = inace 0,

1 , f < 1/2 2 2 s ( f ) = 4 f + 4 0, inace 1/2 1 1 1 2 s ( f ) df = 2 tan1 df = 0 0 2 4 2 f 2 + 4 2

(1/2 ) tan1 (1/2 )

1/ 4

1 1 tan 2

= 0.29

55.
)

Na slici i prikazane su komponente disperzije jednomodnog vlakna a na slici ii prikazane su ovisnosti disperzije o valnoj duljini za razliite tipove vlakana. Zaokruite odgovor koji tono povezuje znaenje krivulje s oznakom krivulje.
30
(a)
)

m n 20 m k / 10 s p ( 0
a j i z r e p s i

10 20 D 30

m n 10 m k / s p 0 (
(b)
a j i z r e p s i D
1.6
1.7

20
(c)

10 20

(d)

1.1

1.2

1.3

1.4

1.5

Valna duljina (

m )

1.1

1.2

1.3

1.4

1.5

Valna duljina (

m )

1.6

1.7

(i)
Rjeenje

(ii)

56.

(a)-materijalna disperzija, (b)-valovodna disperzija, (c)-SMF, (d)-DSF Zadano je multimodno vlakno sa skokovitom promjenom indeksa loma. Kolika je najvea mogua brzina prijenosa u takvom vlaknu ako je zadano: = 0.2%, n1=1.44.
Rjeenje

72 MHz km

22

 = 0.002 , c = 2.998 108 , L = 1000

n1 = 1.44, n2 = n1 (1 ) = 1.437
T = =

Ln12 n1 n2 9 = 9,626 10 cn2 n1 T 9

= 2.779 10
1 2

2 3

BT = BT2 =

= 5.194 10 7 = 7.198 10 7

0.2

23