Elektrotehniki fakultet Univerzitet u Sarajevu

Seminarki rad iz predmeta: Digitalni telekomunikacioni sistemi 2

Sarajevo, mart 2012. g. Hadijusufovi Amir

Sadraj:

Zadatak ...............................................................................3 Uvod ....................................................................................4 CDMA...................................................................................5 DS-CDMA..............................................................................5 Generisanje PN sekvence.......................................................9 Model sistema sa viestrukim pristupom na bazi CDMA.........10 Broj aktivnih korisnika jednake snage...................................12 Analitiko rjeenje zadatka..................................................13 Rjeenje zadatka u Simulinku...............................................15 Rezultati simulacije.............................................................27 Zakljuak............................................................................29

Zadatak Napraviti model equal-power CDMA sistema baziranog na DS-SS sa 4 korisnika u kanalu sa bijelim umom. Informaciona brzina i-tog korisnika je jednaka 6/i kb/s. Odrediti srednju vjerovatnou greke za svakog korisnika i uporediti sa teoretskom (proraunatom) vrijednosti, ukoliko odnos Eb/No iznosi 10dB, a brzina PN generatora 120 kb/s.

Uvod

Radio-frekvencijski spektar je ogranieni prirodni resurs i kao takav mora se maksimalno racionalno koristiti. U tom smislu, za potrebe pojedinih mobilnih radio sistema opredjeljuje se odreeni frekvencijski opseg. Ekspanzija beinih komunikacija svakim danom namee potrebu za mobilnim radio sistemima to veeg kapaciteta. Pri tome, zahtjeva se vei kapacitet kako u pogledu broja korisnika kojima je mogue pruiti servis, tako i u smislu digitalnog protoka po korisniku. Kako se sa ogranienim opsegom eli omoguiti kvalitetan servis to veem broju korisnika, osnovna ideja je viestruko iskorienje raspoloivog spektra. To se postie viestrukim pristupom koji dozvoljava da vie korisnika istovremeno koristi raspoloivi spektar. Postoje tri tradicionalna koncepta viestrukog pristupa u mobilnim radiokomunikacijama. To su: Frekvencijski multipleks (Frequency Division Multiple Access FDMA), Vremenski multipleks (Time Division Multiple Access (TDMA), Kodni multipleks (Code Division Multiple Access (CDMA).

Kod FDMA tehnike korisnici se razdvajaju u frekvencijskom domenu, kod TDMA tehnike u vremenskom domenu, dok kod CDMA tehnike vie korisnika pristupa raspoloivom spektru kontinualno tokom trajanja komunikacije, a korisnici su razdvojeni odgovarajuim kodovima. Princip razdvajanja korisnika za sve tri pomenute tehnike viestrukog pristupa prikazan je na Slici 1-1. Pored ove tri tehnike, u novije vrijeme intenzivno se istrauju tehnike prenosa posredstvom viestrukih nosilaca (Multicarrier MC). Kombinacija MC modulacije i CDMA tehnike se istie kao najozbiljniji kandidat za realizaciju viestrukog pristupa kod multimedijalnih irokopojasnih beinih sistema narednih generacija.
snaga snaga

(a)

(b)
kanal N .

ov i

vr e

. kanal 2 kanal 1

m en sk

is

lo t

frekvencija kanal N kanal 1 kanal 2 kanal 3 . . . frekvencija

m e

vr ije

vr

ij e m

kanal 1 kanal 2 kanal 3 . . . frekvencija

kanal N
vr i je m e

Slika 1-1 Koncept razdvajanja korisnika kod: (a) FDMA; (b) TDMA; (c) CDMA tehnike

CDMA Kod FDMA i TDMA viestrukog pristupa korisniku se dodjeljuje ili dio raspoloivog spektra ili odreeni broj vremenskih slotova. Za razliku od toga, kod viestrukog pristupa na bazi kodne raspodjele (CDMA) svi korisnici pristupaju cjelokupnom raspoloivom opsegu i koriste ga kontinualno u vremenu. Korisnici su meusobno razdvojeni jedinstvenim pseudo-sluajnim sekvencama ili kodovima. CDMA predstavlja tehniku prenosa proirenim opsegom (spread spectrum). Prenos u proirenom opsegu moe se realizovati tehnikom direktne sekvence (Direct Sequence DS) ili tehnikom frekvencijskog skakanja (Frequency Hopping FH), te stoga razlikujemo DSCDMA i FH-CDMA. Kako je zadatak ovog seminarskog rada razmatranje DSCDMA modela, to emo nastavak analize usmjeriti u ovom pravcu.

DS-CDMA Tehnika direktne sekvence realizuje se mnoenjem originalog digitalnog signala pseudo-sluajnom (PN) sekvencom ije je trajanje signalizacionog intervala mnogo manje od trajanja signalizacionog intervala originalnog signala. Struktura DS modulatora prikazana je na Slici 1-2. Signal na izlazu modulatora moe se zapisati u obliku:

u DS ( t ) = m( t ) p( t ) cos( 2f 0 t ) ,
gdje je m(t) originalni moduliui signal, p(t) spreding sekvenca i f 0 frekvencija nosioca. Moduliui signal ine simboli trajanja T, a kodnu (spreding) sekvencu ipovi trajanja TC << T . Pri tome vai T = KTC , gdje je K kodni dobitak (processing gain). Spektar izlaznog signala je K puta iri od spektra moduliueg signala. 5

kod

(c)

m( t ) p( t )

BPSK modulator

u DS ( t )

cos( 2f 0 t )

Slika 1-2 Struktura DS modulatora

Odgovarajui DS demodulator prikazan je na Slici 1-3. Primljeni signal se takoe mnoi spreding sekvencom i filtrira kako bi se izdvojio eljeni opseg.
u DS ( t ) p( t )
korelator BPSK demodulator izlazni podaci

filtar

cos( 2f 0 t )

Slika 1-3 Struktura DS demodulatora

Tehnika direktne sekvence je otporna na uticaj uskopojasne interferencije. Neka na ulaz DS demodulatora dolazi kompozitni signal koji ine kodirani korisni signal i sinusoidalni ton na istoj noseoj frekvenciji:

r ( t ) = m( t ) p( t ) cos( 2f 0 t ) + Aint cos( 2f 0 t ) ,

gdje je Aint intenzitet signala interferencije. Spektar korisnog signala je mnogo iri od spektra signala interferencije (gornji dio Slike 1-4). U DS demodulatoru ulazni signal se mnoi kodnom sekvencom. Ovaj postupak za korisni signal predstavlja dekodiranje, a za signal interferencije kodiranje (irenje spektra). Signal interferencije ima istu snagu kao i prije spedovanja, ali mu je spektar proiren, tako da dio spektra koji se preklapa sa spektrom dekodiranog signala nosi mnogo manju snagu (donji dio Slike 1-4).
spektar interferencije spektar signala

f0
spektar signala

frekvencija

spektar interferencije

f0

frekvencija

Slika 1-4 Ponitavanje uticaja uskopojasne interferencije

Razmotrimo sada tehniku direktne sekvence kao rjeenje za viestruki pristup. Struktupa DS-CDMA predajnika za N korisnika prikazana je na Slici 1-5. Multipleksni signal na njegovom izlazu ima oblik:
u iz ( t ) = mi ( t ) pi ( t ) cos ( 2f 0 t ) ,
i =1 N

gdje je mi ( t ) signal i-tog korisnika, pi ( t ) kodna sekvenca dodijeljena i-tom korisniku, f 0 frekvencija nosioca. Kodna sekvenca je jedinstvena za svakog korisnika i generalno ortogonalna na sekvence drugih korisnika. Na taj nain se izbjegava interferencija od drugih korisnika (Multi-User Interference MUI). Signali ostalih korisnika u sistemu tretiraju se kao um. Poveanjem broja korisnika linearno raste i nivo uma. Generalno, ne postoji striktno ogranienje broja korisnika, ali se njegovim poveanjem degradiraju performanse sistema za sve korisnike. Za DS-CDMA sisteme se kae da imaju meko ogranienje kapaciteta (soft capacity limit) za razliku od sistema sa FDMA i TDMA pristupom koji imaju striktno ogranienje kapaciteta (hard capacity limit). Pored toga, frekvencijsko planiranje i dizajniranje elija je mnogo lake zbog injenice da svi korisnici koriste istu noseu frekvenciju. CDMA se takoe moe koristiti u kombinaciji sa FDD ili TDD dupleksom. Princip izdvajanja signala eljenog korisnika prikazan je na Slici 1-6. m1 ( t )
.

p1 ( t )

cos( 2f 0 t )

uiz ( t )

mN ( t ) pN ( t ) cos( 2f 0 t )

. .

Slika 1-5 Struktura DS-CDMA predajnika

r( t )

BPSK demodulator

izlazni podaci

p1 ( t )

cos( 2f 0 t )

Slika 1-6 DS-CDMA demodulator

Interferencija je posljedica nesavrene ortogonalnosti kodnih sekvenci (koje u realnom sluaju imaju ne-nultu kros-korelaciju) dodijeljenih pojedinim korisnicima u CDMA sistemu. Rjeenje za near/far problem jeste kontrola snage koja e obezbijediti da do bazne stanice signali svih korisnika stiu sa jednakim nivoom snage. Dakle, primarni cilj kontrole snage je da se smanji unutarelijska interferencija i na taj nain povea kapacitet sistema. U DS-CDMA sistemima tipino se koriste spreding kodovi sa velikim kodnim dobitkom, tako da je trajanje ipa veoma malo. U multipath okruenju maksimalni delay spread je redovno vei od trajanja ipa, odnosno irina spektra signala je vea od koherentnog opsega kanala. Kod tradicionalnih modulacionih tehnika u ovom sluaju se mora koristiti ekvilizacija u cilju suzbijanja ISI. Sa druge strane, CDMA spreding kodovi su dizajnirani tako da postoji veoma mala korelacija izmeu sukcesivnih ipova (imaju pseudosluajnu prirodu). U tom sluaju se multipath komponente ije kanjenje prevazilazi trajanje ipa u CDMA prijemniku ponaaju kao nekorelisani um, zbog ega ekvilizacija nije potrebna. Osim toga, CDMA prijemnik koristi replike originalnog signala koje kasne i kombinuje ih u cilju poveanja odnosa signal-um. Ovakav prijemnik se naziva RAKE prijemnik, a njegova struktura je prikazana na Slici 1-7.
g1
korelator 1

DS-CDMA signal

BPSK demodulator

g2
korelator 2

izlazni podaci

nosea frekvencija

g3
korelator 3

Slika 1-7 Struktura RAKE prijemnika RAKE prijemnik, u principu predstavlja diversity prijemnik, specijalno dizajniran za CDMA. Diversity efekat proistie iz injenice da su multipath komponente signala praktino nekorelisane. Kako se sa slike vidi RAKE prijemnik koristi korelatore u cilju odvojene detekcije nekoliko (maksimalno 4, zbog hardverskih ogranienja) multipath komponenti koje nose najveu snagu. Signali na izlazu svakog korelatora se mnoe teinskim koeficijentima da bi se postigla bolja estimacija prenoenog signala. Izlaz RAKE prijemnika predstavlja linearnu kombinaciju izlaza iz korelatora. Slika 1-8 prikazuje spektar primljenog originalnog signala i interferencije na izlazu iz irokopojasnog filtera. Mnoenjem rairenog talasnog oblika sa replikom PN signala generisanim na strani prijemnika dobije se spektar signala kao na slici 1-8 (b) na ulazu u demodulator.

Opseg signala je smanjen na B, dok je enrgija interferencije rairena preko itavog opsega Bs. Aproksimativna mjera redukcije interferencije iskazuje se odnosom Bs/Bm to se naziva dobitkom procesiranja definisanim kao:

Slika 1-8 Spektar primljenog signala sa interferencijom: (a) signal na ulazu u prijemnik; (b) signal nakon suavanja spektra Zakljuujemo da je, tehnika direktne sekvence otporna na pojavu uskopojasne interferencije kao to pokazuje i ranija slika 1-4. to je vei dobitak procesiranja sistema, vee su mogunosti za suzbijanje interferencije. Generisanje PN sekvence Generator PN sekvence je veoma vaan segment u sistemima rairenog spektra. Opisaemo kratko konstrukciju PN sekvence i prezentirati osobine autokorelacione i kroskorelacione funkcije ovih sekvenci. PN sekvenca se obino generie koristei sekvencijalno kolo sa povratnom spregom. Kao to je ve poznato, duina PN sekvence je odreena maksimalnom duinom ML (maximum length) sekvence ift registra. Maksimalna duina ift registra, ili duina m-sekvenci, ima 2m-1 bita generisanih sa m-stanja ift registra sa linearnom povratnom spregom. Sekvenca je periodina sa periodom N. U nekim aplikacijama, kros-korelacione osobine PN sekvenci su vanije od autokorelacionih osobina. Npr, u CDMA sistemu, svakom korisniku se pridruuje posebna PN sekvenca. U idealnom sluaju PN sekvence izmeu korisnika bi trebale biti ortogonalne da bi se izbjegla interferencija izmeu korisnika. Ipak, PN sekvence koritene u praksi nisu potpuno ortogonalne i postoji neka korelacija izmeu njih.

Razmotriemo neke specifine klase m sekvenci. Poznato je da periodinost kros-korelacione funkcije bilo kojeg para m sekvenci moe imati relativno velike vrne vrijednosti (peak-ove). Tabela 1-1. prikazuje veliine peak-ova max za periodinu kros-korelacionu funkciju para m sekvecni za 3m12. Tabela, takoe, pokazuje broj m sekvenci za duine n=2m-1 za 3m12. Kao to moemo vidjeti iz tabele, broj m sekvenci duine n raste rapidno sa m. Takoer, uoavamo da je za veinu m sekvenci, veliine vrha max kroskorelacione funkcije vee procentualno nego vrne vrijednosti autokorelacione funkcije. Stoga su, visoke vrijednosti kroskorelacije nepoeljne u CDMA sistemima.

Tabela 1-1 Vrne vrijednosti kros-korelacije m sekvenci i zlatne Gold sekvence Iako je mogue odabrati manji set m sekvenci koji imaju manju vrijednost vrha (peak), broj sekvenci u tom setu je obino premal za CDMA aplikacije. PN sekvence izvedene iz m sekvenci sa boljim periodinim osobinama kros-korelacije nego m sekvence dali su Gold (1967, 1968) i Kasami (1966). Model sistema sa viestrukim pristupom na bazi CDMA Model sistema viestrukog pristupa na bazi CDMA prikazan je na sljedeoj slici.

10

Slika 1-9 Model sistema na bazi CDMA Na slici, oekivani eljeni signali oznaeni su sa s1(t), s2(t), ... sU(t) za ukupan broj od U korisnika, pri emu svaki primljeni signal ima svoju snagu od P1 do PU. Smatrajui da je srednja snaga signala si(t) jednaka 1 za sve vrijednosti 1 i U, dobija se:

Model prijemnika podrazumijeva prisustvo uma n(t) jednobone spektralne gustine srednje snage N0 i prisustvo referentnog signala u prijemniku vj(t). Referentni signal je jednak signalu sj(t) u sluaju kada je prijemnik podeen i sinhronizovan na signal sj(t). Na strani prijemnika integrator usrednjava nastali proizvod referentnog signala i dolazeeg signala u periodu trajanja bita poruke (tm). Izlazni signal integratora nakon vremena koje odgovara zavretku procesa integraljenja moe se predstaviti u obliku:

Vrijednost mjj je odziv prijemnika na eljeni signal sj(t), razliite vrijednosti mij su odzivi prijemnika na sve ostale signale i nj je odziv prijemnika na ulazni signal uma n(t). Za sluaj kada je prijemnik korektno sinhroniziran sa eljenim signalom sj(t), tada vj(t) odgovara sj(t), a vrijednost mjj se rauna kao:

Slino, ostale vrijednosti mij se raunaju kao:

11

gdje

predstavlja normalizirani koeficijent korelacije signala sj(t) i si(t).

Na isti nain, odziv na um dobija se kao:

Izlazni odnos signal-um, ukljuujui uticaj interferencije signala si(t) prema signalu sj(t) moe se napisati kao:

gdje je vidljivo da izraz

predstavlja procesno pojaanje.

Broj aktivnih korisnika jednake snage Za sluaj izraunavanja broja korisnika koji mogu biti simultano aktivni u sistemu za sluaj da su prijemne snage jednake vrijedi:

Uzimajui da je Pj = Pr za svako j i za

bit e:

Iz ove jednaine moe se izraunati broj korisnika U kao:

gdje je

predstavlja izlazni SNR za sluaj kada postoji samo jedan korisnik u sistemu. Tada vrijedi: pa je

12

Na slici 1-10 prikazana je zavisnost aktualnih korisnika U u zavisnosti od parametra Eb/N0.

Slika 1-10 Grafik ovisnosti broja korisnika U od odnosa signal-um Eb/N0 ANALITIKO RJEENJE ZADATKA Pretpostavmo da PN generator generie sekvencu maksimalne duine:

Kako je tekstom zadatka reeno u sistemu postoje 4 korisnika, pa mora da vrijedi:

Broj elija PN generatora je: Na osnovu ovoga imamo da je generatorski polinom PN generatora 3 stepena i mora biti zapisan u obliku gdje koeficijenti Pn, Pn-1 i Pn-2 predstavljaju razliite kombanicije 0 i 1 na osnovu kojih se implementiraju povratne veze u registrima PN generatora. Informaciona brzina i-tog korisnika u zadatom CDMA sistemu iznosi:

Na osnovu brzine PN generatora mogue je odrediti propusni opseg rairenog spektra:

13

Procesno pojaanje DS CDMA sistema je mogue odrediti na osnovu relacije:

Kako se radi o equal-power CDMA sistemu vrijedi relacija:

Kako je izlazni odnos signal-um u sistemu sa jednim korisnikom:

Onda se prethodni odnos za ukupni odnos signal-um moe napisati u obliku:

Tekstom zadatka je reeno da je u kanalu sa bijelim umom ostvaren odnos um Eb/N0=10 dB to predstavlja odnos u kanalu u prisustvu samo jednog korisnika. Kako se trai srednja vjerovatnoa greke za svakog korisnika, pri simultanom ueu sva 4 korisnika, oigledno e ukupni odnos signal/um sistema u ovom sluaju biti znatno manji, zbog uticaja interferecije ostalih korisnika koji se u CDMA sistemu ponaaju kao ometai. Na osnovu ovoga imamo:

Ukupni odnos signal/um u CDMA sistemu sa 4 korisnika sada je:

Ako smo pretpostavili da se u sistemu koristi BPSK modulacija, onda se vjerovatnoa greke svakog korisnika rauna po relaciji:

14

U sluaju da u kanalu postoji zanemariva vrijednost uma N0=0, vrijednost vjerovatnoe greke e opisivati greku koja se javlja usljed interferencije izmeu razliito kodiranih signala. U ovom sluaju ostala tri predajnika predstavljaju ometae posmatranom prijemniku, te je vjerovatnoe greke na prijemu takvog signala:

Ova vjerovatnoa greke je ostvarena zbog velikog iznosa procesnog pojaanja DS-SS sistema, te praktino ne predstavlja izvor greke na prijemu.

RJEENJE ZADATKA U SIMULINKU

SIMULINK MODEL CDMA_sistem

15

DIJELOVI MODELA BLOKOVI DS-SS PREDAJNIK 1, DS-SS PREDAJNIK 2, DS-SS PREDAJNIK 3 I DS-SS PREDAJNIK 4

16

Blokovi DS-SS PREDAJNIK 1, DS-SS PREDAJNIK 2, DS-SS PREDAJNIK 3 i DS-SS PREDAJNIK 4 su u potpunosti identini, osim to za ostvarenje kodnog multipleksa svaki od predajnika koristi razliitu vrijednost generatarskog polinoma u bloku PN Sequence Generator, pa e zbog toga samo ovi blokovi biti zasebno prikazani.

Blok Random Generator

Integer

Blok Random Ineger Generator je identian kod sva 4 predajnika. 17

Tekstom zadatka je reeno da se koristi CDMA sistem kod kojeg nije definisan modulacioni postupak, pa sam zbog jednostavnosti i analiziranog teoretskog dijela odabrao faznu modulaciju i to BPSK postupak modulacije sa dva naponska nivoa u sluaju NRZ signala, zbog ega se kao informacioni izvor koristi blok Random Integer Generator. Pri konfigurisanju parametara Random Integer Generator-a polje sa parametrom M-ary number postavlja na 2, zbog dva naponska nivoa. Informaciona brzina u sistemu je zadata i iznosi R=1.5 kb/s, zbog ega je u polju sa parametrom Sample time vrijednost 1/1500. Ostali parametri su na poetnim postavkama.

Blok BPSK Modulator Baseband

Kao modulacioni postupak odabrao sam BPSK modulaciju zbog ega se i koristi blok BPSK Modulator Baseband, kod kojeg su svi parametri na poetnim postavkama, jer je cilj ostvariti identinu BPSK modulaciju u svim predajnicima.

Blok Lookup Table

18

Zadatak ovog bloka je da unipolarne signale iz PN generatora-a pretvara u bipolarne signale NRZ tipa. Zbog toga su u poljima Vector of input values = (0 1) unipolarne vrijednosti, a Vector of output values = (1 1) bipolarne vrijednosti. Ostali parametri su na poetnim postavkama. Blok PN Sequence Generator prvog predajnika Tekstom zadatka je reeno je da u sistemu postoje 4 korisnika. Da bi se ostvarilo kvalitetno kodiranje za 4 korsinika, pod pretpostavkom generisanja sekvence maksimalne duine, neophodno je da postoje minimalno 3 elije. U bloku PN Sequence Generator broj elija i veliina sekvence je odreena generatorskim polinomom. Kako je u razmotrenom analitikom rjeenju opisano, PN generator sa 3 elije koji generie sekvencu maksimalne duine ima generatorski polinom stepena 3 i predstavlja se u obliku: , zbog ega u polju Generator polynomial = [1001] stoje 4 cifre koje e diktirati kodne sekvence svakog od predajnika. U polju sa poetnim stanjima postoje tri 19

cifre, zbog neophodne 3 elije, te su za svaki od koritenih PN generatora poetna stanja registara odabrana tako da daju najmanju moguu korelaciju izmeu signala u sluaju prolaska signala kroz kanal bez smetnje. Poetno stanje registara PN generatora prvog predajnika je podeeno na vrijednost Initial states = [101]. U polje Sample time upisujemo 1/120000, gdje broj 120000 predstavlja brzinu PN sekvence RPN=120kb/s. Ostali parametri su na poetnim postavkama.

Blok PN Sequence Generator drugog predajnika

Postavka PN generatora drugog predajnika takoe koristi 3 elije, ali i drugu kodnu rije koju odreuje generatorski polinom oblika Generator polynomial = [1011] i poetnim stanjem registara Initial states = [001]. U polje Sample time kao i ranije stoji vrijednost brzine PN generatora zadata tekstom zadatka 1/120000. Ostali parametri su na poetnim postavkama.

20

Blok PN Sequence Generator treeg predajnika

Postavka PN generatora treeg predajnika takoe koristi 3 elije, ali i treu kodnu rije koju odreuje generatorski polinom oblika Generator polynomial = [1101] i poetnim stanjem registara Initial states = [001]. U polje Sample time kao i ranije stoji vrijednost brzine PN generatora zadata tekstom zadatka 1/120000. Ostali parametri su na poetnim postavkama.

Blok PN Sequence Generator etvrtog predajnika

Postavka PN generatora etvrtog predajnika takoe koristi 3 elije, ali i etvrtu kodnu rije koju odreuje generatorski polinom oblika Generator polynomial = [1111] i poetnim stanjem registara Initial states = [011]. U polje Sample time kao i ranije stoji vrijednost brzine PN generatora zadata tekstom zadatka 1/120000. Ostali parametri su na poetnim postavkama.

21

BLOK Sum

Za realizaciju CDMA sistema prenosa sa 4 korisnika koristi se blok sumatora pomou kojeg se sva 4 razliito kodirana signala sabiraju u jedan koji se kao takav alje u prenosni kanal. U polju List of signs = ++++, stoje 4 znaka sabiranja kao zadatak operacije sumiranja sva 4 raspoloiva ulaza. Ostali parametri su na poetnim postavkama. BLOK AWGN Channel Tekstom zadatka je reeno da signal prolazi kroz kanal sa bijelim umom kod kojeg odnos signal/um iznosi 10 dB, zbog ega u polju stoji Eb/No (dB) = 10. Polje Sample time = 1/1500 AWGN kanala je podeeno na ovu brzinu zbog vrijednosti informacione brzine i najveeg uticaja na signal u rairenom opsegu. Vrijednost Initial seed = 22

99 je promjenjena radi efikasnijeg uticaja bijelog uma na prenosne karakteristike sistema. Ostale parametre ostavljamo po default-u. BLOKOVI DS-SS PRIJEMNIK 1, DS-SS PRIJEMNIK 2, DS-SS PRIJEMNIK 3 I DS-SS PRIJEMNIK 4

Blokovi DS-SS PRIJEMNIK 1, DS-SS PRIJEMNIK 2, DS-SS PRIJEMNIK 3 i DS-SS PRIJEMNIK 4 su u potpunosti identini, osim to za ostvarenje kodnog demultipleksa svaki od prijemnika koristi razliitu vrijednost generatarskog polinoma u bloku PN Sequence Generator, koji su opet identini blokovima predstavljenim u predajnom dijelu (pa se nee ponovo razmatrati), pri emu odreeni PN generator sa predajne strane odgovara tano odreenom PN generatoru na prijemnoj strani.

23

Blok BPSK Demodulator Baseband

Za demodulisanje BPSK modulisanog signala koristi se Simulink blok BPSK Demodulator Baseband, kod kojeg su svi parametri na poetnim postavkama, jer je cilj ostvariti identinu BPSK demodulaciju u svim prijemnicima. Blok REGENERATOR TAKTA

24

Za regeneraciju takta koristi se princip sa prethodne eme, pri emu su postavke odreenih komponenti date u nastavku. Blok Analog Filter Design3

Za to bolji i ispravniji rad regeneratora takta potrebno je realizovati na to efikasniji nain blok prenosne funkcije sistema F(s) sa zadate eme. Kao adekvatan zamjenski blok prenosne funkcije sistema koristi se blok Analog Filter Design koji je podeen kao Butterworth-ov filter propusnik opsega prvog reda sa proputanjem frekvencija u opsegu: 1300 1700 Hz, neposredno bliskom frekvenciji noseeg signala. Zbog toga su parametri ovog bloka podeeni na nain predstavljen na prethodnoj slici.

Blok U^2

25

Blok za realizaciju nelinearnosti koji se zahtjeva pri regeneraciji takta predstavlja blok sa matematikom kvadratnom funkcijom, zbog ega u polju stoji Expression = u[1]^2, iji osnovni zadatak je kvadriranje vrijednosti signala na svom ulazu. Blok Analog Filter Design4

Zadatak ovog bloka je da izvri preciznu filtraciju vrijednosti signala nakon bloka realizovane nelinearnosti, zbog ega se ponovo koristi filtar propusnik opsega realizovan Analog Filter Design koji je podeen kao Butterworthov filter propusnik opsega prvog reda sa proputanjem frekvencija u opsegu: 1450 1550 Hz, neposredno bliskom frekvenciji noseeg signala. Blok Sign

26

Zadatak ovog bloka je da izvri procjenu vrijednosti amplitude signala u trenucima odmjeravnja, tako to e za vrijednosti <0 dodijeliti vrijednost logike 0, a za vrijednosti >0 vrijednost log 1. Svi parametri ovog bloka su na poetnim postavkama. Blok Error Rate Calculation

Ovaj blok predstavlja Simulink blok namjenjen za mjerenje broja greaka, njihovo prikazivanje na odgovarajuem Display-u i zapisivanje u Workspace radi uzimanja rezultata simulacije. Parametar Receive delay = 2 je podeen na ovu vrijednost kako bi se uspostavio sinhronizam izmeu predajnog signala i signala na prijemu. Blokovi su podeeni da automatski zaustavljaju simulaciju kada se u sistemu pojavi 1000 greaka ili se prenese 106 simbola. Ostali parametri su na poetnim postavkama.

27

Blok Display

Ovaj blok se iskljuivo koristi za prikaz izmjerene vrijednosti BER-a nakon bloka Error Rate Calculation. Svi parametri su na poetnim postavkama.

REZULTATI SIMULACIJE a) SIMULACIJA CDMA SISTEMA BEZ UTICAJA UMA

Slika 2-1. Prikaz frekventnog opsega razliito kodiranih signala na ulazu u sumator CDMA sistema

28

Slika 2-2. Prikaz frekventnog opsega razliito kodiranih signala na prijemnoj strani CDMA sistema bez uticaja uma IZMJERENI NIVO BER-a CDMA SISTEM BEZ UTICAJA UMA U KANALU N0=0 BER1 BER2 BER3 BER4 0,08588 0,08004 0,06278 0,06999

b) SIMULACIJA CDMA SISTEMA SA UTICAJEM UMA U AWGN KANALU

Slika 2-3. Prikaz frekventnog opsega razliito kodiranih signala na ulazu u sumator CDMA sistema

29

Slika 2-4. Prikaz frekventnog opsega razliito kodiranih signala na prijemnoj strani CDMA sistema sa uticajem uma IZMJERENI NIVO BER-a CDMA SISTEM SA UTICAJA UMA U KANALU Eb/N0=10 dB BER1 BER2 BER3 BER4 0,3929 0,1796 0,1607 0,1969

ZAKLJUAK: Uspjeno je izvrena simulacija DS CDMA sistema sa 4 korsinika bez prisustva uma i sa uticajem AWGN kanala sa odnosom Eb/No=10dB, pri emu su rezultati simulacije potvrdili teretska razmatranja vezana za uticaj meukorisnike interferencije i uticaja bijelog uma pri prolasku ovakvog signala kroz AWGN kanal. Na osnovu priloenih dijagrama iz rezultata simulacije grafiki se vidi zauzetost frekventnog opsega pri prenosu DS CDMA signala, pri emu je snaga svakog korisnika jasno uoljiva. Problem se javlja zbog pojave interferencije izmeu korisnika, koja je izazvana loim odabirom PN sekvenci za korisnike u sistemu. U idealnom sluaju PN sekvence izmeu korisnika bi trebale biti ortogonalne da bi se izbjegla interferencija izmeu korisnika. Jasno je da PN sekvence koritene u ovom modelu nisu potpuno ortogonalne zbog ega postoji korelacija izmeu njih, to je upravo i pokazano simulacijom DS CDMA sistema bez prisustva uma, te potvreno pojavom greke na prijemnoj strani u razliitim iznosima na pojedinom prijemu nastalih zbog razliitog iznosa korelacije izmeu PN sekvenci. Uvoenjem uticaja AWGN kanala na prikazanom dijagramu jasno se vidi smanjenost razluivosti emisije razliitih korisnika, jer se uvoenjem uma javlja i vea interferencija i smanjuje sposobnost ispravne estimacije.

30

Ovakvo stanje u sistemu manifestuje velike vrijednosti vjerovatnoe greke, koje se znatno razlikuju od teretskih. Na kraju, provedenom simulacijom je potvreno teoretsko razmatranje uticaja korisnike interferencije i njenog pogoravanja uvoenjem uticaja AWGN kanala, pri emu postoje evidentne razlike u teretskim i simuliranim vrijednostima vjerovatnoe greke. Ova situacija moe se popraviti ili uvoenjem PN sekvenci sa boljim periodinim osobinama kros-korelacije koje su dali Gold i Kasami ili dodatnim poveanjem procesnog pojaanja PG. Napomena: Za izbjegavanje simulirane interferencije u ovom modelu testirana je i situacija poveanja procesnom pojaanja DS sekvence, pri brzini PN generatora RPN = 1200 kb/s, koja je rezultirala Pe=0 za sluaj prenosa bez uticaja uma. Kada se ukljui uticaj AWGN kanal performanse CDMA sistema se ponovo evidentno pogoraju, to implicira da je DS CDMA sistem osjetljiv na uticaj aditivnog bijelog uma.

31