Aada Kuranda kurban ile ilgili ayetlerin bir haritasn kardm.

En ok bilinen meal (Diyanet) ile Kurann Arapasn karlatrdm. Dorular ve yanllar kendi aratrma ve bilgilerime gredir. Bizim iimizin gnller fethetmek deil; zihinler amak olduunu hatrlatrm. Malum bu iin bedeli ar, sabr zor ve fakat meyvesi tatldr. Bakn ortaya nasl bir sonu kt. *** YANLI: O hlde, Rabbin iin namaz kl, kurban kes. (Kevser; 5) DORU: O halde Rabbine ynel/destek iste ve glklere gs ger/diren (Kevser;5). Tefsiri: Sana Byle giderse her eyden mahrum kalacak. Kendi kendini mahvediyor. Kendine yazk ediyor. Putlar tanmamakla, Kurey geleneklerine ve kurulu dzenine kar kmakla toplumda bir yere gelemeyecek, snp gidecek. diyorlar. Oysa yaknda grecekler kimin snp gideceini/ebter olacan. Bunun iin sen Allaha ynel/destek iste (salt et) ve saldrlara gsn siper et/diren (nahr yap). O zaman greceksin snp gitmek bir yana, destek ve nimet (kevser) asl sana yaacak Grld gibi ayet namaz klmak ve kurban kesmekle ilgili deil. *** YANLI: Biz, (brahime) byk bir kurbanlk vererek onu (smaili) kurtardk. (Saffat; 107) DORU: Biz onu byk bir kazaya uramaktan kurtardk (Saffat; 107). Tefsiri: Hz. brahim bir ryasnda olunu boazlyor grmt. Durumu oluna anca o da 'sana syleneni yap' dedi. Olunu kendi anda oka yaplanlar gibi kurban etmek istedi fakat Allah ona seslenerek onu bu iten vazgeirdi. Bylece kendisi byk bir kaza yapmaktan, olu da byk bir kazaya uramaktan kurtarld. Veya ona byk ba bir kurbanlk fidyesi verilerek kurtarld. Bylece insanlk tarihinde ok byk bir adm atlm oldu. nsan kurbanlar a kapand. Ayette geen zibh kelimesi Arapada kaze zede, kazaya uramak (zebha) anlamna da geliyor. Byle bir tefsir de mmkndr. Bu durumda fidye kelimesi de kurtarmalk bedeli manasna geliyor. Burada fidye, brahimin olunun can oluyor. *** YANLI: Gelsinler ki, kendilerine ait birtakm menfaatlere ahit olsunlar ve Allahn kendilerine rzk olarak verdii (kurbanlk) hayvanlar zerine belli gnlerde (onlar kurban ederken) Allahn adn ansnlar. Artk onlardan siz de yiyin, yoksula fakire de yedirin. (Hac: 28)

DORU: Gelsinler ki, kendilerine ait birtakm yararlara tank olsunlar ve Allahn kendilerine rzk olarak verdii hayvanlar zerine belli gnlerde Allahn ismini ansnlar. Onlardan siz de yiyin, yoksula fakire de yedirin. (Hacc; 28) Tefsiri: Eski alarda tapnak kamu alan demekti. T Smerlerde bile vardr. nsanlar ihtiya fazlas ne varsa (hayvan, buday, un, elbise, altn, gm) tapnaa getirirdi. Hayvanlarn zerine Tanr mal diye isim yazlrd. Mesela un torbas ise onun da zerine bu isim yazlrd ve o artk kamu mal olurdu. Hatta matematikteki rakamlar tapnaa getirilen ve kamu mal (tanr mal) olduu seilsin diye hayvanlarn ve torbalarn zerine atlan izik ve eltiklerden domutu. te bunlar kamuya (Tanrya) adanm mallard. Orada ihtiya sahiplerine datmak iin toplanmaktayd. Oraya gelen ihtiya sahiplerine (yoksullar, garibanlar, kimsesizlere) eit bir ekilde datlrd. Bu arada uzaktan gelenler olduu iin onlara ikram maksadyla bazlar da kesilirdi. Yiyin denmesi de bundandr. Grlyor ki Kuran eski alardan beri gelen ve tapna kamu alan olarak gren anlay srdrmekte ve Kabe civarn bir toplanma, kaynama, yaknlama ve paylama merkezi olarak deerlendirmektir. Yukardaki ilk meallendirmede parantez iinde yazlan kurbanlk, onlar kurban ederken ifadeleri Kurann Arapa orijinalinde yok. *** YANLI: Bu byle. Her kim de Allahn nianelerini (kurbanlklarn) yceltirse, phesiz ki bu kalplerin takvasndan (Allaha kar gelmekten saknmasndan)dr. (Hac; 32) DORU: Bu byledir. Her kim Allahn sembollerine sayg gsterirse, kalbinde saknma duygusu/Allah bilinci var demektir. (Hac; 32). Tefsiri: Burada da ilk meallendirmede geen parantez iindeki kurbanlklarn ifadesi orijinal Arapa metinde yine yok. Allahn iarlar kavram kurbanlklar diye yorumlanarak metne dahil edilmi. Oysa iarn ne olduu tefsirde aklanmalyd. Biz aklamz: iar Szlkte fark etmek, hissetmek, duyumsamak demektir. Fark etmek, hissetmek, duymak (ur), duyuru (ir), bilin alt (tahte-ur), slogan, amblem, sembol, simge (ir), iarlar, semboller, simgeler (eir), mani, halk ezgisi (irun abiyyu), sa, kl, ty (ar), duygu, uur, bilin, sansasyon (u r), duygu, his (mear), iir okumak (iran) kelimeleri bu kktendir Demek ki iarlar, u run (bilincin) yansmalardr. Bunlar bir yapya, binaya, yeryzne dikilmi bir anta nispet edilince bir uurun, bir bilincin, bir fark edi, hissedi ve duyuun sembollerine dnrler. Bu anlamda rnein Kbe, Allahn bir iar, semboldr. man edenlerin kalbinde bu yapnn ok farkl bir anlam ve nemi vardr. Ayn ekilde Safa, Merve, Say, Tavaf, Meari Haram, Mina, Mzdelife vs. btn bunlar Allahn iarlardr ve sembolik derin anlamlar vardr. Her kim bunlara gereken saygy gsterir, bunlarn mana ve nemini kavrarsa kalbinde bir bilin, bir uur, bir duygu ve hissiyat tayor demektir. in uurunda, bilincinde demektir. Bakalar iin bunlar sradan binalar, talar ve hareketler olarak grnebilir. Ama iman edenlerin kalplerinin derinliklerinde bir uurun veya bilincin ifadesi olarak yaarlar. Ayette kastedilen de budur. ***

YANLI: Sizin iin onlarda belli bir zamana kadar birtakm yararlar vardr. Sonra da kurbanlk olarak varacaklar yer Beyt-i Atik (Kbe)dir. (Hacc; 33) DORU: Sizin iin onlarda belli bir sreye kadar faydalar vardr. Dahas onlar yeryznn en eski antnn anlamn aklarlar. (Hacc; 33). Tefsiri: Grld gibi bu seferde ayette geen mahill ifadesi kurbanlk olarak evirilmi. Parantez iinde kurbanlk kelimesini sokuturmak yetmiyormu gibi iar, mahill, ileride gelecek nsuk, hedy, behimetul-enam hepsi de dmdz edilerek kurbanlk olmu (!). Bu ayette geen mahill szlkte zmek, amak, indirmek kknden gelir. Ayette harfi harfine; Sonra onun mahilli Beyt-i Atikedir. eklinde gemektedir. zmek, amak, analiz etmek, tahlil etmek (tahll), yer tutmak, bir yere indirme yapmak, bir yeri istila etmek, igal etmek (ihtill), meru saymak, kendisine helal etmesini istemek (istihll), knt, zlme, dejenerasyon (inhill), forml, zm, are (hall), zlm, serbest klnm, meru (hell) igal edilmi, igal altnda (muhtell), yer, mekan (muhill), semt, blge (mahalle), blgesel, yresel (mahall) kelimeleri bu kktendir Yukardaki ayette eirillah (Allahn iarlar) denmesi haccn tm imge, simge ve sembolleri manasnda kullanldn gstermektedir. Nitekim baz mfessirler bu manada yorumlamlardr (Razi). Bu durumda ayette geen mahill kelimesi Kurban kesme yeri deil, Aklama, akla kavuturma yeri anlamna gelir. Bu durumda mana; man edenlerin kalplerinde apayr bir anlam ve nemi olan Allahn iarlar yani Kabe, Tavaf, Arafat, Safa, Merve, Mzdelife vb. haccn sembolik eylem ve nsuklar (ritelleri), yeryzndeki en eski beytin (beyt-i atik) ne anlama geldiini, mana ve nemini aklar eklinde olur. *** YANLI: Her mmet iin, Allahn kendilerine rzk olarak verdii hayvanlar zerine ismini ansnlar diye kurban kesmeyi meru kldk. te sizin ilhnz bir tek ilhtr. u hlde yalnz Ona teslim olun. Alak gnllleri mjdele! (Hacc: 34) DORU: Biz her mmet iin imge/simge/ritel belirledik (mensek). Ki rzk olarak verdiimiz hayvanlar zerine Allahn adn ansnlar. Hepinizin ilah bir tek ilahtr. Ona teslimiyet gsterin. Kalbi temiz olanlar mjdele (Hacc: 34). Tefsiri: Grld gibi bu ayette de mensek kelimesi kurban kesmek olmu. Halbuki mensek nusuk kknden gelir ve mensik olarak tm hacc ritel ve sembollerini ifade eder. u ayet daha aklaycdr: Biz her mmet iin sembolik hareketlerden oluan riteller belirledik. (menseken hum nsikuhu). Buna dier baz mealler ibadet tarz, ibadet yolu da demi ki nispeten dorudur. Bu durumda Her mmet iin diyerek genellendii iin sadece hacc mensiki (tavaf, say, arafatta vakfe, Safa, Merve, mzdelife) deil; dinin iindeki tm tekrarlanan imgeleri/simgeleri/sembolik hareketleri kapsar: Kyam, ruku, secde, oru vb. Rzk olarak verilen hayvanlarn zerine Allahn ismini anmak ise yukarda getii gibidir. Bu tabir haccda getiinde infak edilmek zerine kamu alanna (Kabeye) getirilen canl hayvanlar manasnda, dier yerlerde ise Allahn etinin yenmesine izin verdii hayvanlar demek oluyor. Kabeye ihtiyac olanlarn almas iin getirilen hayvanlar zerlerine Allahn ismi anlmakla (yazlmakla, mhr vurulmakla) Allahn mal (kamu/herkese ait) oluyorlar

ve illa kesilmeleri de gerekmiyor. Canl canl da infak edilebiliyor. Ve hatta bunun illa hayvan olmas da gerekmiyor. Tarm ve hayvanclk toplumu; bir yoksul bir deveye sahip olmakla, iki ift kz almakla icabnda yoksulluktan bile kurtulabiliyor. *** YANLI: Kurbanlk byk ba hayvanlar da sizin iin Allahn dininin nianelerinden kldk. Sizin iin onlarda hayr vardr. Onlar saf saf sralanm dururken (kurban edeceinizde) zerlerine Allahn adn ann. Yanlar zerlerine dp canlar knca onlardan siz de yiyin, istemeyen fakire de istemek zorunda kalan fakire de yedirin. kredesiniz diye onlar bylece sizin hizmetinize verdik. (Hacc: 36) DORU: Csseli hayvanlar da sizin iin Allahn iarlarndan kldk. Sizin iin onlarda hayr vardr. Onlar saf halinde yan yana dizildiklerinde zerlerine Allahn adn ann. Nihayet onlardan yiyin, istemeyen yoksulu da istemek zorunda kalan yoksulu da doyurun. Bylece onlar sizin hizmetinize verdik. Umulur ki kredesiniz. (Hacc: 36). Tefsiri: Bu ayetler Kabe etrafnda mrikler tarafndan kurulan, csseli (bykba) hayvan, deve, koyun ve her tr ekin rnlerinin i edilmesi zerine kurulu dzene kar syleniyor. nk onlar Kabeye getirilen hediye (hedy) hayvanlarna ve ekin rnlerine el koyuyor, yoksullara gitmesine engel oluyor ve ihtiya sahipleri arasnda eite datlmasna yasaklar getiriyorlard. Kurandaki tabirle yerli yabanc herkesin eit hakka sahip olduu Mescid-i haramdan insanlar alkoyuyorlard. (Hacc: 25). Enam suresinde bu menfaat arknn nasl dnd uzun uzun anlatlr. Mesela bir yerde yle denir: Tutup Allahn yaratt ekin ve hayvanlardan ona bir pay ayrdlar ve kendi akllarnca Bu Allah iin, bu da ortaklarmz iin dediler. Ortaklarn pay Allahn payna gemez, ama Allah pay ortaklarna geer; ne berbat bir i bu! (Enam; 136) Grld gibi enam nimet olarak gelen srlar manasnda kullanlyor. nk rivayete gre cahiliye Araplar ekin ve srlardan el koyduklar rnleri putlar ve Allah arasnda bltrrlerdi. u Allahn pay u da tanrlarmzn pay derlerdi. Allah iin ayrdklar pay bakalar iin harcarlar, putlar iin ayrdklar pay zimmetlerine geirirlerdi. Putlarn payndan Allahn payna bir ey geerse hemen geri alrlar, Allahn payndan putlarnn payna geen bir ey olursa, sonuta bu kendi ceplerine gireceinden hi ses etmezler Allah zengindir putlar fakir, Ondan bunlara bir ey gemesinden bir ey olmaz derlerdi (bn Abbas). Demek ki csseli hayvanlar (elbudne) Kbe etrafndaki nimet (enam) istismarna dayal bu hayvan dngsn ifade ediyor. Enam suresi 135-140 arasnda bu dngnn nasl ilediini okuyabilirsiniz. Burada esas ama kurban kesmek deildir. Kabeye getirilen hayvanlarn ete tarafndan i edilmesi ve aralarnda leilmesine kar onlarn kamunun/yoksullarn hakk olduunun vurgulanmasdr. Bu arada kesilenler varsa -ki bu rfen mstahaptonlarn da sadece etlerinden yenilebilecei (kendine ayrp biriktirmek yok) gerisinin yine yoksullara datlmas gerektiinin srarla vurgulanmasdr. Tabi btn bunlar hacca gidenler iin geerli. Oradaki durum anlatlyor. Hacca gitmeyenlerin kurban keseceine dair Kuranda en kk bir ima bile yok. Kuranda sadece mazereti sebebiyle hacca gitmeye niyetlenip de gidemeyenlerin

Kabeye bir hedy (adanm hayvan) gndermesi istenir. (Bakara 196). nk ihtiyatan fazla olann oraya gnderilmesi ve orada ihtiya sahiplerinin eline ulamas istenmektedir. Gnderilecek hayvann illa kurban olarak kesilmesi gerekmiyor. Hedy hediye kknden gelir ve canl bir hayvann veya bedelinin yoksula balanmas manasna gelir. Kabeye getirilen kurbanlk hayvan demek, adanm hayvan demektir; Allaha, Kabeye, yani kamuya, ihtiya sahiplerine adanm, onlara verilmek zere getirilmi canl hayvan, ekin rn vs. demektir. Bu dahi hacca niyetlenip de gidemeyenler iin geerlidir. Sonra yukardaki ayetin devamnda yle denilir: Onlarn etleri ve kanlar asla Allaha ulamaz. Fakat Ona sizin takvanz ular. Bylece onlar sizin hizmetinize verdi ki, size doru yolu gsterdiinden dolay Allah byk tanyasnz. Gzel ahlak sahiplerini mjdele. (Hacc; 37) Asla denilerek ulamayaca sylenen et ve kan zaten Araplarca da kesilmekte olan kurbanlard. Klasik zihin burada kurban kesen kiinin, kurbana ba alarken iinde tad takva duygusunun kastedildii eklinde anlyor. Burada kurbana tevik deil; sakndrma, yapmayn bunu artk, bir anlam yok vurgusu var. Ayetin sonundaki cmleden de anlalaca gibi aslolan hayatn iinde gzel ahlak sahibi (muhsinin) olmaktr. Allah sizin kurbanlarna bakmaz, ete, kana, deriye, barsaa bakmaz. Bunlar iin gnahlarnz affedecek de deildir. inizde Allah bilincinden kaynaklanan saknma duygusu (takva) ile yaayp yaamadnza ve ahlaknza bakar. Aka diyor ite: Asla ulamaz u halde neden kesip duruyorsunuz, ulamayacak ite. Duymayacak o hayvanlarn sesini, kan krmzs boazn grntsn, duymayacak! *** yerde daha kurban ile ilgili ayet var. Onlar da aktarp bitiriyorum; Bakara suresinde srailoullarna inek kesmeleri istenir. Bundan maksat Msr Firavun mparatorluunun sembol nek/Boa (Bakara) dr. Onunla ilikinizi tmyle kesin denmek istenir. (Bakara 67). Maide suresinde Ademin iki olu kssas (Kabil-Habil) anlatlr. Kabil haksz yere topraa it evirip zel mlkiyetine geirir. Onu bakasndan saklar. Ondan gelen rn Allah kabul etmez. Ama Habil Allahn mlk olarak olarak grd ve kendi emei ile ekip bitii topraktan rn getirir. Onunki kabul edilir. Buradan Allahn mlkn sahiplenmeyin, kendi emeinizle geinin, bakasnn (kamunun) hakkn gasbetmeyin, kul hakk yemekten saknn, Allah saknanlarnkini (muttaki) kabul eder mesaj verilir. (Maide; 27) Al-i mran suresinde Yahudilerin, Hz. Peygamberi Kurban inkar etmekle suladklar anlatlr. Allah bize atein yiyecei bir kurban getirmedike hibir peygambere inanmamz emretti (Ali-mran; 183) demektedirler. Onlara gre peygamber kendi bildikleri ve anladklar tarzda atete yanarak kesilen bir kurban (yakmalk sunu) getirmelidir. Muhammed bunu getirmediine gre kurban inkar ediyor demektir. stelik bunu onlara Allah byle sylemitir. Yakmalk sunu kurban apak Allahn emridir! Kuran onlara yle cevap verir: De ki: Benden nce size nice peygamberler, ak belgeleri ve sizin dediiniz eyi getirdi. Eer doru syleyenler iseniz, niin onlar

ldrdnz? (Ali-mran; 183). Cevap ok manidardr. *** te Kuranda kurban ile ilgili geen ayetler bunlardr. Acaba Kurann kurban haritas grnen uygulamalara uyuyor mu? ln biin, dnn. Benden gzler nne sermesi Adilmedya.com