Professional Documents
Culture Documents
Agah Divani
Agah Divani
(Semerknd-i mid)
DVN
Hazrlayan
T. C. KLTR VE TURZM BAKANLII KTPHANELER VE YAYIMLAR GENEL MDRL 3362 KLTR ESERLER 502 Eser Ad: gh Dvn air: gh Hazrlayan: erife AKPINAR 2012 ISBN: 978-975-17-3625-3 www.kulturturizm.gov.tr e-posta: yayimlar@kulturturizm.gov.tr Bu kitap internet ortamnda ilk kez yaymlanmaktadr.
Z GEM 1975 Akseki doumlu. lk, orta ve lise tahsilini ayn yerde tamamlad. 1996 ylnda Seluk niversitesi Trk Dili ve Edebiyat Eitimi Blmnden mezun oldu. 1996-1999 yllarnda Tonya Kz Meslek Lisesi ve umra Kz Meslek Lisesinde edebiyat retmenlii yapt. Ekim 1999da Seluk niversitesi Eitim Fakltesi Trke Eitimi Blmne aratrma grevlisi olarak girdi. 2000de Seluk niversitesi Eitim Fakltesi Trk Dili ve Edebiyat Blmnde, Rznmeci-zde ins Divan ile Yksek Lisansn tamamlad. Ayn niversitede Fen-Edebiyat Fakltesi Eski Trk Edebiyat Bilim dalnda da 2006 ylnda gh Divan ile doktorasn bitirdi. 2010 ylnda Trke Eitimi Blmnde yardmc doent kadrosuna atand. Halen bu grevi srdrmektedir. Evli ve iki ocuk annesidir. sakpinar07@gmail.com
ZET Bu alma, on yedinci yzyln ikinci eyrei ve on sekizinci yzyln balarnda yaayan ghn Trke Dvnnn karlatrmal metninden olumaktadr. gh, H.1040/M.1630-1631de Semerkandda domutur. Asl ad Mehmed Bulaktr. Hac Hafz olarak da bilinen gh, pek ok ehri dolatktan sonra mid(Diyarbakr)e gelmi (H.1080/M.1669) ve mrnn sonuna kadar da burada kalmtr. H. 1141/ M. 1728de midde vefat eden ir, zamannda burada bulunan zengin bir edebiyat topluluunun da banda bulunmu ve bir ok renci yetitirmitir. gh, kudretli bir irdir. iirlerinde Sebk-i Hind ve hikem tarzn etkileri grlen irin; Nb, Nil, Cevr, Fehm-i Kadm ve Vl gibi irlerin iirlerini de tanzr ettii grlmektedir. Bu alma ile zellikle mid evresinde byk hret bulan Hac Hafz Mehmed Bulak gh tantmak ve Trke Dvnn gn na karmak amalanmtr. Anahtar Kelimeler: Agah, Divan, Amid, Sebk-i Hindi, Hikemi Tarz, Nazire.
ABSTRACT This study is composed of a comparative text of Turkish Dvn of gh, who lived in the last quarter of the seventeenth century and the beginning of the eighteenth century. gh was born in H. 1040/A.D. 1630-1631 in Semerkand. His real name is Mehmed Bulak. gh, who was also known as Hac Hafz, came to mid (Diyarbakr) (H. 1080/A.D. 1669) after visiting many cities, and lived there till the end of his life. Before his death, in H. 1141/ A.D. 1728 in mid he also led a rich literary community and lectured many students. gh, is a powerful poet. Besides the effects of Sebk-i Hind and philosophical style in his poems, he replicated the poems of poets such as Nb, Nil, Cevr, Fehm-i Kadm and Vl. This study aimed at introducing Hac Hafz Mehmed Bulak gh, who had been very famous especially around mid, and bringing Turkish Divan into light. Keywords: Agah, Divan, Amid, Sebk-i Hindi, Philosophical Style, Nazire.
NDEKLER N SZ..5 KISALTMALAR..6 GR.8 GHIN YAADII DEVRE TOPLU BR BAKI ..8 I. GHIN HAYATI, ESERLER ve EDEB KL..11 Trk Edebiyatnda gh Mahlasl Dier irler.11 Hayat...12 Eserleri.16 Trke Dvn...16 Farsa Dvn....16 Edeb Kiilii...16 II. METN....25 Nshalarn Tantlmas. ....25 Tenkdli Metnin Hazrlanmasnda Gzetilen Esaslar.....34 gh Dvnnn Tenkdli Metni....37 Kasdeler...38 Musammatlar.......46 Gazeller.49 Ktalar...299 Mfred....305 Rubler..306 SONU...318 KAYNAKA.320 METNN DZN..324
N SZ irlerin sanatlarn sergiledikleri dvnlar, eski Trk edebiyat tarihinin aratrlmasnda, nemli kaynak eserlerdendir. Dvnlar anlamak iin de yazarlarn tanmak; esas olann iirleri olduunu unutmadan, irin eserdeki roln ortaya koymak gerekmektedir. Bu nedenle, almamzn amac gh ve Dvnnn Trk edebiyatndaki yerini tayin etmek olmutur. gh Dvn, irin yaad devrin on yedinci yzyln ikinci eyrei ve on sekizinci yzyln balar siys ve edeb zelliklerini ihtiv eden Giri ile balamaktadr. Birinci blmde; ghn hayat, eserleri ve edeb kiilii ortaya koyulmaya allrken; Trk edebiyatndaki gh mahlasl dier irler de sz konusu edildi. ghn hayat, kaynaklarda rastlanan bilgiler ve eserlerinden hareketle incelendi. Trke Dvn ele alnrken, henz elde edilememekle birlikte, Farsa Dvnnn olduu da belirtildi. Edeb kiilii, ir hakknda bilgi veren kaynaklar, iirleri ve kendi irlii iin sylediklerinden yola klarak deerlendirilmeye alld. kinci blmde ise, gh Dvnnn tespit edilen 16 nshasnn tantm yaplp, tenkdli metnin hazrlanmasnda gzetilen esaslar belirtildi. Ayrca bu blmde, transkripsiyon iaretleri ile gh Dvnnn tenkdli metnine de yer verildi. Tenkdli metin almasnda, A3, H1, H2, R, 1 ve nshalar karlatrlp; kasdeler, musammatlar, gazeller, ktalar, mfred ve rubler eklinde dzenlenerek, ghn mrettep Dvn ortaya konmaya alld. Sonu ksmnda; gh, Dvnnn incelenmesi ve tenkdli metinle ilgili deerlendirmeler maddeler halinde sralanmtr. almamz, Kaynaka, kii, yer ve eser adlarndan oluan Metnin Dizini ile sona ermektedir. Bu alma esnsnda, -zellikle metnin kurulma aamasnda- benden yardmlarn esirgemeyen, engin bilgisinden istifde ettiim saygdeer hocam Prof. Dr. Hseyin AYAN'a ve almamn her safhasnda hogr, tevik ve yardmlarn grdm danman hocam Prof. Dr. Gnl AYANa sonsuz kranlarm arz ederim. erife AKPINAR
KISALTMALAR A2 A3 A4 age. AKM bk. Bl. C. D E Ef. Ens. G. H. H1 H2 H3 hzl. K. Kt. Ktp. KT M M. MEB Msm. Nu. . R Rb. Millet Ktp., Al Emr Ef., Manzum Eserler 2 Millet Ktp., Al Emr Ef., Manzum Eserler 3 Millet Ktp., Al Emr Ef., Manzum Eserler 4 ad geen eser Atatrk Kltr Merkezi Baknz Blm Cilt Trk Dil Kurumu Ktp., 403 Sleymaniye Ktp., Esad Ef., 2599 Efendi Enstit Gazel Hicr Topkap Saray Mzesi Ktp., Hazine 968 Topkap Saray Mzesi Ktp., Hazine 1470 Topkap Saray Mzesi Ktp., Emanet Hazine 1682 Hazrlayan Kasde Kta Ktphane, ktphanesi Karadeniz Teknik niversitesi Mevlana Mzesi Ktp., Abdlbki Glpnarl Kitapl 63 Mild Milli Eitim Bakanl Musammat Numara Atatrk niversitesi, Seyfeddin zege Ksm, Agah Srr Levent Koleksiyonu 138 lm tarihi Sleymaniye Ktp., Reid Ef. 741 Rub 6
Say sayfa Topkap Saray Mzesi Ktp., Revan 777 Trk Tarih Kurumu stanbul niversitesi Ktp., 2896 stanbul niversitesi Ktp., 2916 stanbul niversitesi Ktp., 3021/ 5 niversite ve benzeri ve dierleri Yaynevi, yaynlar Tavanl Zeytinolu le Ktp., 333/5
GR GHIN YAADII DEVRE TOPLU BR BAKI ghn (M.1630-1728) yaad devir, Osmanl Devletinin siys ve sosyal ynlerden duraklamaya balad dnem (on yedinci yzyln ikinci eyrei) ile gerileme dneminin (on sekizinci yzyl) bana rastlamaktadr. gh, Semerkandda dnyaya geldii zaman, Osmanl Devletinin banda IV. Murad (M.1623-1640) vardr. IV. Murad, on yedinci yzylda tahta geen Osmanl padiahlar arasnda en deerlisidir. 1 Hkmdarlnn ilk dokuz senesi ocukluk dnemidir. ocukluk dnemini atlatr atlatmaz, fevkalde sert bir tutumla dzeni salamtr. Devletin zellikle douda kaybettii itibarn tekrar geri almay baarr. ld zaman da, devleti iyi bir durumda brakmtr. Fakat bu durum uzun srmez. IV. Muraddan sonra tahta geen Sultan brahim (M.1640-1648) tekrar dzenin bozulmasna sebep olur. Tam bir israf ve sefahat devri olan bu dnem, Ksem Sultan ve Ocak aalarnn birlikte hareket edip Sultan brahimi tahttan indirerek ldrmeleriyle sona erer. 2 Daha sonra tahta, Sultan brahimin olu IV. Mehmed (M.1648-1687) geer. IV. Mehmed henz yedi yandadr ve bu sebeple devlet ynetimi saray kadnlar ve Ocak aalarnn eline der. Hazine boalm, rvetin oran artmtr. 1652de Tarhuncu Ahmed Paann sadrazam olmasndan sonra, defterler gzden geirilip, rvet ve suiistimaller nlenerek maliyeye bir dzen getirilmeye allrsa da karlar zedelenen evreler padiaha tesir ederek Paay katlettirirler. 3 Byle bir durumda, IV. Mehmedin annesi Turhan Vlide Sultann siys basret gstererek, byk salhiyetle sadrete getirdii ihtiyar Kprl Mehmed Paa, kuvvetli idaresiyle devlet otoritesini yeniden kurmaya muvaffak olur. 4 Daha sonra yerine geen olu Fzl Ahmed Paa da Osmanl tarihinin en byk ve kahraman vezri olmutur. Osmanl Devletinin duraklama dneminde sadaret makamna getirtilen Kprller, devlete det on altnc yzyln muhteem dnemini tekrar yaatmlardr. 1676da Fzl Ahmed Paa vefat edince yerine Merzifonlu Kara Mustafa Paa tayin edilir. Paa, 1683te Viyanay kuatr ve yaplan hatalar sebebiyle baarya ulalamaz. Kprllerin salad huzur devresi sona ermeye balamtr. Padiahn devlet ilerinden ziyade av ile megul olmas halk arasnda honutsuzlua yol aar ve 1687de IV. Mehmed tahttan indirilir. IV. Mehmedden sonra, II. Sleyman (M.1687-1691) tahta geer. II. Sleyman kardei IV. Mehmed zamannda kafes hayat yaad iin, sultan olunca ciz bir duruma dmtr. Onun Osmanl mparatorluuna en byk hizmeti, isabetli bir kararla sadarete Kprl-zde Fzl Mustafa Paay getirmi olmasdr. 5 Kprl-zde, yapt baz slahatlarla memleketin i durumunu dzeltir, dta da devleti birok baarya ulatrr. Osmanl, eitli cephelerde savamaya devam ederken, II. Sleyman lr ve yerine kardei II. Ahmed (M.1691-1695) geer. Bu srada devlet, Venedik ve Rusyann yanlarna Avusturya ve Polonya devletlerini de alarak kurduklar Mukaddes ttifaka kar savamaktadr. 15 yl sren bu savata, Fzl Mustafa Paa ehit der. II. Ahmed vefat eder
smail Hakk Uzunarl, Osmanl Tarihi, C. III, Bl. II, Ankara 1988, s. 586. Ahmet Atill entrk-Ahmet Kartal, niversiteler in Eski Trk Edebiyat Tarihi, stanbul 2004, s. 336. 3 Mustafa sen-Ceml Kurnaz, XVII. Yzyl Divan Edebiyat, Trk Dnyas El Kitab, C. 3, Ankara 1992, s. 159. 4 Nihad Smi Banarl, Resimli Trk Edebiyat Tarihi, C. II, stanbul 1987, s. 644. 5 smail Hakk Uzunarl, age., s. 590.
2 1
ve yerine II. Mustafa (M.1695-1703) tahta kar. II. Mustafann bizzat kt iki malubiyetlere engel olamamtr. Macaristan ve Dalmaya kylar Almanyaya; civar Venediklilere; Podolya, Ukrayna ve evresi Polonyallara terk edilerek Karlofa Antlamas imzalanr. 6 Bu antlama ile on yedinci yzyl kapayp, on yzyla giren Osmanl Devletinin gerileme dneminin de balad kabul edilir.
On sekizinci yzylda kaybedilmeye devam eden topraklar ve itibar sonucunda, btn kurumlarda bir gerileme dnemi balar. II. Mustafa tahttan indirilir ve kardei III. Ahmed (M.1703-1730) padiah olur. III. Ahmed bar bir siyset srdrmek isterken; sve Kral XII. Karln Osmanl Devletine snmas, Rusya ile savamamza sebep olur. Sadrazam Baltac Mehmed Paa komutasndaki ordu, Krm, Polonya ve sve birliklerinin de yardmyla Rus ordusunu yener. 1711de imzalanan Prut Antlamasyla, Osmanl Devleti Karlofada Ruslara verdii topraklar geri alr. Fakat devlet bu baardan yeterince yararlanamaz. Daha sonra Venedik ve Avusturya ile savaan ordu, Temevar ve Belgratn dmesinden sonra Pasarofa Antlamasn (M.1718) imzalamak zorunda kalr. Bylece Osmanl Devleti, artk Avrupa karsnda savunma durumunda kalmas gerektiini anlar. Farkl siysetler gelitirir. Avrupay her ynyle tanyabilmek iin Avrupa bakentlerine eliler gnderilir. 1718-1730 yllar arasndaki bu dnem, sanatta lle motifinin ilenmesi sebebiyle Lle Devri adyla anlrken, 7 matbaalar almaya ve kuma fabrikalar kurulmaya balamtr. Ama III. Ahmed ve saray evresinin l zevk ve elenceye dkn hayat, halk arasnda huzursuzluk yaratr. Sadrazam Damat brahim Paa ve III. Ahmed asker tarafndan katledilir. Bylece Lle devri kapanr. Banarl bu devrin kapann; Lle Devri, Patrona Kym denilen, chil, uursuz ve mutaassp bir isyanla kapand. Bu aslnda bir gericilik ihtilliydiDevletin yurdu kalkndrmak ve memlekette Avrup slahat yapmak iin giritii bir teebbs daha cehletin ve taassubun kurban olarak seviyesiz bir halk ihtilliyle yklm, ziyn edilmi oldu. 8 eklinde anlatr. Siys ve sosyal hayattaki tm bu kargaaya ramen, on yedinci yzylda edeb hayat, gemiten ald gle canlln korumutur. On yedinci yzyla gelinceye kadar Trk irlerinin nndeki mkemmel rnekler klasik ran edeb rnleriydi. Fakat bu yzyl irleri iin artk ranl meslektalar ideal rnekler deil, mukayese unsurudurlar. 9 Bu dnem edebiyat dnyasnda, Kprl Mehmed Paa ve oullar Fzl Ahmed, Fzl Mustafa Paalarn yakn ilgisini ve iltifatn gren bir irler zmresi vardr: Cevr, Net, Mezk, Fehm-i Kadm ve Vecd. 10 Yine bu asrda yetien Nef, zellikle kasdeleriyle dvn edebiyatnn nde gelen isimlerindendir. On yedinci yzyl, Trk edebiyatnn hemen her dalnda olduu gibi iirde de en gelimi yzyldr. 11Bu yzyl irleri, on altnc yzyl irlerinden farkl bir iir anlay iindedirler. On yedinci yzyl irlerinin slbu ince ve nziktir. Anlam derin, hayller geni, renkli ve abartldr. Yabanc kelimeler, uzun tamlamalar iir anlayn zorlatrmtr. 12 Szn gzellii yannda, anlamda derinlik ve hayllerde genilik aranmtr. Mblaa, tezd, telmh en ok kullanlan edeb sanatlardr. Tasavvuf iirlerin konusudur. Szlklerden seilen, kimsenin bilmedii kelimeler ile ar-pazarda halkn kulland kelimeler de iire sokulmutur. irler az szle ok ey anlatmaa zen gstermilerdir. Bunlar, Sebk-i
Ahmet Atill entrk-Ahmet Kartal, age., s. 339. Ahmet Atill entrk-Ahmet Kartal, age., s. 396. 8 Nihad Smi Banarl, age., s. 741. 9 Mustafa sen- Ceml Kurnaz, age., s. 163. 10 Ahmet Mermer, XVII. Yzyl Dvn iri Vecd ve Dvnesi, Ankara 2002, s. VII. 11 Hseyin Ayan vd., XVII. Yzyl Dvn Edebiyatna Toplu Bak, Byk Trk Klasikleri, C. 5, stanbul 1987, s. 64. 12 Haluk pekten, Nil Divn, Ankara 1990, s. 16.
7 6
Hindnin zellikleridir. Ve Sebk-i Hind on yedinci yzyla damgasn vurmutur. Bu akmn edebiyatmzdaki temsilcileri ise; Nil-i Kadm, ehr, smet, Net, Fehm-i Kdm, Nedim ve eyh Galibdir. Sebk-i Hind etkisini srdrrken, on yedinci yzyln sonlarna doru Nbnin Hikem Tarz byk hret kazanmtr. Bu tarz Sebk-i Hindnin aksine iirde dnceye arlk verir. 13 Nb, devrindeki irlerin iir anlayn beenmez, z bakmndan eski iir geleneini devam ettirmelerini knar ve adalarn iire yenilik getirmemekle sular. 14 ranl ada Sibin etkisiyle huzursuzluk iindeki halk uyarmak, onlara t vermek amacyla hikmetli syleyilere yer verir. Bylece Trk iirini yeni bir vadiye, fikir ve hikmet vadisine ynlendirir. On beinci yzylda Cafer elebi ile balayan Nazm ve Mahrem ile sren mahallileme, on yedinci yzylda duraklam ama yzyln sonunda Nbnin gayretleriyle yaygnlamaya, daha geni evrelere ulamaya balamtr. 15 Nev-zde At ve Sbit bu slbun en byk temsilcileri olmutur. On yedinci yzylda grlen bu akmn iinde en etkilisi ise Sebk-i Hind dir. Osmanl Devleti on sekizinci yzyla girerken, siys gcn kaybetmitir. Fakat edebiyat bu durumdan fazla etkilenmemi, on yedinci yzyl edebiyatnn devam olarak gelimesini srdrmtr. Nedm ve eyh Galib, bu yzyln en byk irleridir. Hikem tarzn ncs Nb ve Sebk-i Hindnin ncs Nilnin bu yzyl irleri zerinde etkisi devam etmektedir. Ancak kederden uzak, cokun iir anlaynn temsilcisi Nedm yetitikten sonra, irler artk onu takip etmeye balarlar. Km, Sbit, zzet li Paa, Sm ve Rad gibi. On sekizinci yzylda yaanan Lle Devri (M.1718-1730), sadece imarda kalknma, zevk ve elence devri olmakla kalmam, edebiyat ve kltr devri olarak da dikkatleri ekmitir. On yedinci yzylda balayan mahallileme akm bu yzylda da devam etmi, edebiyata det ve ananeler girmeye balamtr. zellikle Lle Devri irlerinin Boaz, yeni binalar, elenceleri anlatmalar, yerlileme abalarnn balangc olmutur. 16 On sekizinci yzyln dikkat eken bir zellii de klasik dvn iirinin kat kaidelerinden kurtulmaa balamasdr. Tekrar edile edile usanlm belli benzetmelerin dna klm, gzelin sann gznn rengi deimi, n niyaz azalm, sevgilinin naz hafiflemitir. Bu yzylda birka eyh ir dnda tasavvuf ak ilenmemitir. 17 Ayrca, nazrecilik gelimitir. Kasdede Nef, gazelde Nb tanzr edilmitir. Manzum tarih de gelime gstermi, zellikle Lle Devrinde yaplan binalar, tamirler, dnler, elenceler, kasde ya da kta tarihler olarak dvnlarda yer almtr. iirde dil, ince, sade, przszdr. Nedmin ataszleri ve deyimleri, halkn kulland mahall dili iire sokma abalar iir dilini olduka sadeletirmitir. gh, siys alanda duraklama ve gerilemenin yaand fakat edebiyatn gelimesini devam ettirdii bir dnemde yaam ve IV. Murad (M.1623-1640), Sultan brahim (M.16401648), IV. Mehmed (M.1648-1687), II. Sleyman (M.1687-1691), II. Ahmed (M.1691-1695), II. Mustafa (M.1695-1703) ve III. Ahmed (M.1703-1730)in saltanatlarn grmtr. Bu padiahlardan IV. Murad ( Murd), IV. Mehmed (Vef), II. Ahmed, II. Mustafa (kbl) ve
13 14
Hseyin Ayan, Cevr Hayat, Edeb Kiilii, Eserleri ve Divannn Tenkidli Metni, Erzurum 1981, s. 3. Mine Mengi, Divan iirinde Hikem Tarzn Byk Temsilcisi Nb, Ankara 1991, s. 26. 15 Mustafa sen, Dvn Edebiyat, telerden Bir Ses, Ankara 1997, s. 497. 16 Haluk pekten vd., XVIII. Yzyln Siys Grnm, Byk Trk Klasikleri, C. 6, stanbul 1987, s. 196. 17 Haluk pekten vd., age., s. 196.
10
III. Ahmed (Necb) ayn zamanda padiah-irlerdendirler ve Osmanl Devletinin iinde bulunduu olumsuzluklara ramen sanat ve sanaty korumu ve kollamlardr. gh, btn bu yaananlar, mrnn byk bir ksmn geirdii Diyarbakrdan izlemektedir. Diyarbakr ise Osmanl corafyas iinde nemli bir kltr merkezidir. Yaplan bir aratrmada; tezkrelerden hareketle Osmanl corafyasnda ir yetitiren 211 yerleim merkezi olduundan bahsedilmektedir. Buralara yreler asndan bakldnda, 32 yre iinde Diyarbakr, yetitirdii 40 irle 5. sradadr. 18 Diyarbakr (mid), gh, Vl, Lebb ve Hm gibi irleri bir arada tutarak edebiyat hayatmza byk katk salamtr.
I. GHIN HAYATI, ESERLER ve EDEB KL Trk Edebiyatnda gh Mahlasl Dier irler Trk edebiyatnda gh mahlasn kullanan drt ir tespit edilmitir. Bunlardan, almamzn konusu olan Hac Hfz Mehmed Bulak dndaki gh mahlasn kullanan dier irleri yle sralamak mmkndr: 1. gh: (. H. 1158 / M.1745) stanbulda dodu. Asl ad Mehmettir. Babas Ysuf Efendidir. Sultan Selim Hann evkafnn ruznameciliini yapm; Sleymaniye Camiinin ruznamecisi iken de H. 1158 / M. 1745te vefat etmitir. Hsn-i hatt ve imlda mehurdur. Dneminin nl irlerindendir. 19 2. gh Osman Paa: (. H.1324 / M.1906) Hazinedar-zde Osman Paann kavas bas Mustafa Aann oludur. H. 1247 / M. 1831-1832de Trabzonda dodu. Gemi hocal ve kalyon katiplii hizmetlerinde bulundu. Bir sre askerlik mesleini yaparak muhtelif vilyetleri dolatktan sonra Ankarada emekliye ayrlp, oraya yerlemitir. H.1324 / M.1906 Muharreminde veft etmi ve byk mutasavvf Hac Bayram Vel Hazretlerinin trbesi civarna defnolunmutur. Mrettep Dvn ve Blblnmesi vardr. iiri, Avn ve Hakk Beyler tarzndadr. Mutasavvfne ve hakmne iirler yazan ir, parasz redifli uzun manzumesi ile mehurdur. 20 3. gh: (. H. 1220 / M.1805) Hindistan uarasndan, Mevlev Mehmed Bkrn muhlisidir. H.1158 / M. 1745 tarihinde doup, H. 1220 / M.1805de vefat etmitir. Mrettep Dvn sahibidir. 21 ir olmadklar halde kaynaklarda iki gha daha rastlanlmaktadr. Bunlardan biri; Sultan Abdl-Mecd Hann vezirlerinden gh Paadr. 22 Dieri ise, stanbulda Kasideci-zde ilesinden gelen, tarihi ve ilim erbabndan saylan Hfz brahim gh
Mustafa sen, Tezkireler Inda Dvn Edebiyatna Baklar Osmanl Kltr Corafyasna Bak, telerden Bir Ses, Ankara 1997, s. 70. 19 Sadk Erdem, Rmiz ve db- Zurafs, Ankara 1994, s. 15; emseddin Sm, Kmsl-AlmTpkbasm, C. I, stanbul 1306, s. 274; Esad Mehmed Efendi, Bae-i Saf-endz, stanbul niversitesi Ktp., Nu. 2095, s.23; Mehmed Sreyya, Sicill-i Osman, C. I, stanbul 1996, s. 144; Mehmet Nil Tuman, Tuhfe-i Nil Divn airlerinin Muhtasar Biyografileri, (hzl. Cemal Kurnaz-Mustafa Tatc), C. I, Ankara 2001, s. 51; Haluk pekten vd., Tezkirelere Gre Divan Edebiyat simler Szl, Ankara 1988, s. 13. 20 Mehmet Nil Tuman, age., s. 51; Bursal Mehmet Tahir Efendi, Osmanl Mellifleri 1299-1915, C. 2, stanbul 1972, s. 9; bnl-Emin Mahmud Kemal nal, Son Asr Trk irleri, ( hzl. Mjgn Cunbur ), C. I, Ankara 1999, s. 64. 21 emseddin Sm, age., s. 273. 22 emseddin Sm, age., s. 74.
18
11
Paadr (. H.1334 / M.1916). gh Paann, Ikdl-Cemil f Mtebihit-Tenzl, Vekyil-Tarihiyye, Takvmt-Tevrh, Yemen Tarihi isimli eserleri bulunmaktadr. 23 Hayat ghn hayat hakknda bavurduumuz kaynaklardaki bilgiler -genelliklebirbirinin tekrar niteliindedir. Onun hakknda en geni bilgiyi Al Emrnin tezkiresinde24 bulmaktayz. ghn hayatn, bu bilgilerden ve kendi eserinden yola karak ele almaya alacaz. ghn asl ad Mehmed Bulaktr. 25 Kendisi hfzdr ve hacc f eylemitir. Bundan dolay Hac Hfz isimleriyle de anlmaktadr. H. 1040 / M. 163031 tarihinde doan 26 gh; Slim, Al Emr, Nil Tuman, smail Paa ve Mstakm-zdeye gre Semerkandda; Safy, Rmiz ve Mehmed Tevfike gre Buharada; Esad Mehmed Efendiye gre de Semerkand veya Buharada domutur. smail Beli, gh zbek olarak nitelendirir. 27 Bu bilgilerden, Al Emrnin H. 1040 / M. 1630 hududunda ehr-i Semerkandda tevelld eyledi 28 ifadesini kabul etmek daha doru olacaktr. Zr, gh: Gde eyledi dil gonesin yine gh Meger nesm-i Semerkanddur hev-y seb G. 299/5 beytiyle de Semerkandl olduunu aka sylemektedir. Bundan hareketle de aratrclar, gh iin Semerkanddan Osmanl lkesine gelen irden biridir 29 demektedir. gh, ilk tahsilini Semerkandda yapar. Burada hfza altktan sonra Buharaya gider. Buharada mehur ir evket Buhrden edebiyat tahsil eder. Bir taraftan da Molla Cmi soyundan olan Buharal eyh Saidya intisab edip, Naklii 30 benimser. Baz kaynaklarda ghn Mevlevlii 31 sz konusudur. irin hangi tarikata bal olduunu tam
Bursal Mehmet Tahir Efendi, age., C. 3, s. 7. Al Emr, Tezkre-i uar-y mid, C. I, stanbul 1321, s. 22-33. 25 Safy, Tezkire-i Safy, Sleymaniye Ktp. Esad Ef. Bl., Nu. 2549, s. 31; Slim Efendi, Tezkre-i Slim, Sleymaniye Ktp. Esad Efendi Bl., Nu. 3872 , stanbul 1315, s. 139; Sadk Erdem, age., s. 14; Mstakm-zde Sleyman Sadeddin Efendi, Mecelletn-Nisb, Sleymaniye Ktp. Halet Ef. Bl., Nu. 628, s.112; Esad Mehmed Efendi, age., s. 22; Mehmet Tevfik, Kfile-i uar, Al Emr Ktp., Nu. 790, s. 55; Mehmet Nil Tuman, age., s. 50; Badatl smail Paa, Kef-el-Zunun Zeyli, C. I, stanbul 1972, s. 483; Al Emr, age., s. 22; Sadeddin Nzhet Ergun, Trk airleri, C.I, 1940, s. 11; F. Edhem Karatay, Topkap Saray Mzesi Ktp. Trke Yazmalar Katalogu, stanbul 1961, s. 180; stanbul Ktphaneleri Trke Yazma Divanlar Katalogu, C.III, stanbul 1965, s. 652; Ceml Kurnaz, Trkiye-Orta Asya Edeb likileri, Ankara 1999, s. 166.
24 23
Mehmet Nil Tuman, age., s. 50; Al Emr, age., s. 22. smail Beli, Nuhbetl-sr Li Zeyli Zbdetil-Er, (hzl. Prof. Dr. Abdlkerim Abdlkadirolu), Ankara 1985, s. 19.
27
26
Al Emr, age., s. 22. Ceml Kurnaz, age., s. 165. 30 Safy, age., s.31; Sadk Erdem, age., s. 14; Mstakm-zde Sleyman Sadeddin Efendi, age., s. 112; Esad Mehmed Efendi, age., s. 22; Mehmet Tevfik, age., s. 55; Al Emr, age., s. 22; Sadeddin Nzhet Ergun, age., s. 11; Mustafa sen, Tezkireler Inda Dvn Edebiyatna Baklar Divan airlerinin Tasavvuf ve Tarikat likileri, telerden Bir Ses, Ankara 1997, s. 216; Ceml Kurnaz, age., s. 166. 31 Mehmet Nil Tuman, age., s. 50.
29
28
12
olarak bilemiyoruz. Ancak iirlerinde, bir dnem Semerkandda da bulunan ve Nakibendiyye tarikatnn silsilenmesinde nemli bir yeri olan byk vel Byezd32 (-i Bistm)n ad birka beyitte (G. 13/3, 53/3) zikredilir: Asrnda Byezd ise korlar m hline gh ehr midn etfli bellidr G. 91/ 7 Ayrca Mevlevlikle ilgili kavramlara da beyitlerde rastlanlr: Bu hnkhda hr o Mevlev dilber Kebb- te-i nz itdi dne dne beni G. 350/ 2 Buharadan sonra Isfahana giden gh, ir Sib ile grr ve onun Dvnnn bir nshasn kopya eder. Bu ehirde bir mddet kaldktan sonra Tebriz, Badad, am, Kuds, Msr, Konya gibi ehirleri dolar. Bu ehirlerdeki ulem ve deb ile grr. gh, seyahatleri srasnda bir sre de Mekke ve Medinede kalr. Burada hac farzasn yerine getirir. H. 1080 / M. 1669 senesinde Diyarbakra -mid- gelir. Bu sralarda Sib ve evketin eserleri ok beenilmektedir. Bu iki stdn rencisi olarak ehre gelen gh, byk itibr grr. ir, bu ehirde mutludur ve midi ikinci vatan olarak kabul eder. mrnn sonuna kadar da burada kalr. Kaynaklarda Semerkand sfatyla tantlan gh, 60 yl kadar midde yaad iin, mid olarak da bilinmektedir. Al Emr, bu durumu biz bunlarn ikisini de syleyerek gh Semerkand-i mid yazyoruz 33 ifadesiyle aklar. gh, Dvnnda Semerkand ehrini and gibi midi de birka beytinde (G.12/ 7; 91/7) dile getirir. eh-nin sne girp itse tefhur yeridr midn ggsidr env- erefle bu makm Kt. 1/16 gh zamannda midde zengin bir edebiyat topluluu meydana gelmitir. Bu topluluk, banda gh olmak zere Emn, Him, Hm, Hamd, r, Fm, Mucb, Keml, Lebbi ve Vl gibi irlerden oluur. Ayrca edeb toplantlara baka ehirlerden irler geldii gibi, std Nbnin de zaman zaman katldn belirtilir. 34 Ailesi hakknda fazla bilgiye ulaamadmz gh, hi evlenmemitir. 35 mrnn sonuna kadar midde yazarlara ve irlere hocalk ederek yaamtr. Slim, tezkresinde irin evlenmedii iin mal mlk derdine de dmediini belirtir. Aadaki beyitte de ghn, ne sevgiliye ne kavumaya ne ayrla ihtiyac olmadn, bunlarn onun iin bir eksiklik olduunu sylemesi belki de bu yzdendir: Bana ne yr gerekdr ne vasl ne hicrn
32
Sleyman Uluda, Byezd-i Bistm, Trkiye Diyanet Vakf slm Ansiklopedisi, C. 5, stanbul 1992, s. 240. 33 Al Emr, age., s. 25. 34 Al Emr, age., s. 23. 35 Slim Efendi, age., s. 140; Sadeddin Nzhet Ergun, age., s. 11.
13
Bu itibrlar gh- zra erzni G. 341/ 6 gh, kudretli bir irdir. irlii dnda Diyarbakr evresinde sevilip, saylan bir kimlik oluturur. Bu ehirde kald srede ihtisas bulunan ilim ve sanatlarda, birok renci yetitirmitir. Hatta Osmanl sadrazamlarndan Rgb Paa 36 genliinde ghn sohbetinden faydalanm; hayat boyunca da bunu dile getirmitir. Ayrca Paann vezirlie atanma tarihi, gh ismine bal olarak drlr. 37 gh, kaynaklarda hattat, mzehhip, mcellit, hakkk ve ressam 38 olarak da karmza kmaktadr. Msrda bulunduu yllarda mehur hattat Cezayirli Hseyinden iczet almtr. Al Emr, onun hattatlktaki baarsn rneklerle ortaya koyar: ehrimizin Cmi-i Kebr (Ulu Cmi) atsnda dairev olarak cel hattyla yazl yet-i Krs ve yet-i Nr, ghn esiz yazs olduu gibi, feyzler mihrab olan mabedin tacnda da 13 beyit vardr. Bu msralar ghn ydigardr. yle ho bir slpla yazlmtr ki iki yz sene sonra bile bol bol ferin alr. Bunlardan baka, aban Km Efendide ho levhalar ve memleketin baz nefis eyleri seven saygdeer ellerinde, sls, nesih, talik yazlar, baz kitap ve mecmualarda el yazsyla sslenmi, ruhlar okayan beyitleri bulunmaktadr ve erbb yannda pek kymetlidir. 39 Dolaysyla gh, toplumda hattat olarak da tannmtr. Fakat buna ramen irin ad, Tuhfe-i Hatttnde hattatlar srasnda yer almamaktadr. Sadece ghn rencisi Seyyid Adem Efendi maddesinde rastlanlmaktadr. Mstakm-zde, sls, nesih, talk ve gayrisini Hfz Bulak zbekden mek edip, gh Efendinin terbiyesi sayesinde bir Kasdei Brdeyi 50 altna yazd gvenilir rivayetilerin haberlerinden, doruluk derecesine ulamtr 40 aklamasyla, hoca olarak ghdan ksaca sz etmektedir. ghn rencilerinin naklettiine gre; ir, orta boylu, geni cepheli, seyrek sakall, parlak gzl, nur yzl biridir. Ayrca, ho sohbet, gler yzl, alkan bir rif, 41 alakgnll, cesur ve kanaat sahibi, 42 gzel konuan iyi bir edptir. 43 irin kiilii hakknda, kendi iirlerinden de bilgiler edinmekteyiz. gh, ho szl ve nktedan olduunu : Makbl-i tab- h- btn olmak isteyen gh gibi ho-suhan nktedn olur G. 80/5 eklinde dile getirmektedir. ir, kendini beenmilikten, marurluktan holanmaz:
Rgb Paa, farkl memuriyetlerde altktan sonra III. Osman zamannda am valiliine atanm, gn iinde de sadrazamla ykseltilmitir. Mtevekkil, her fende mhir, zek ve rdde devrin sekini olup, dilde nazm ve nesri makbuldr. ( bk. Mehmed Sreyya, age., s. 1340.) 37 Esad Mehmed Efendi, age., s. 23. 38 Mstakm-zde Sleyman Sadeddin Efendi, age., s. 112; stanbul Ktphaneleri Trke Yazma Divanlar Katalogu, C.III, s. 652; F. Edhem Karatay, age., s. 180. 39 Al Emr, age., s. 32. 40 Mstakm-zde Sleyman Sadeddin Efendi, Tuhfe-i Hatttn, stanbul 1928, s. 110. 41 Al Emr, age., s. 23. 42 Slim Efendi, age., s. 140. 43 Esad Mehmed Efendi, age., s. 23.
36
14
Dil old mil ghve bir hod-pesendn kim Degl ben kend de rz degl tab- gurrndan G. 288/5 Dnyay kskanlk evi olarak deerlendiren gh, kendisinin iyi niyet sahibi oluuyla kreder: Hezr kr ki gh bu hasedgehde Musbet-i digern ile d-mn deglem G. 261/ 5 Bakalarnn ktln istemeyen gh, zaman zaman vefaszlktan ikayet eder: Ey nev-bahr- mihr-i vef bgbnlar mmdimz gl itmege yok hr idn bizi G. 266/ 2 gh, uzun bir mr srmtr. Ancak ya ilerledike, mr gemek zeredir ve hayattan beklediklerini bulamamann skntsn beyitlerine yanstmtr: gh ekve itme ki gedi zamn- vasl Elbette lem-i gzern gitmek zredr G. 72/ 6 ir, 100 yan gemi olduu halde, H. 1141 / M. 1728 tarihinde midde veft eder. lm tarihi baz kaynaklarda farkl kaydedilmitir. Badadl smail Paa, H. 1130 45; Rmiz ve Esad Mehmed Efendi H. 1144 46 ; Mehmet Tevfk H. 1127; Safyi H. 1120 tarihlerini verirlerken; Mstakm-zde, ghn lm tarihini iki yerde H. 1143 ve H. 1140 47 olarak farkl kaydetmitir.
44
irin muasr midli Vlnin, ghn veftna drd tarihi dikkate alnrsa, H. 1141 / M. 1728 tarihini kabul etmek daha doru olacaktr. Bu tarih, irin mezar tanda da yazldr: Trih-i veft- gh Efend-i Semerkand-i mid-i Rahmetullh Gricek hl meknn bu fen bezmnde Hzn endh ile dil eyler iken girye v h Verdi bu msra- trh ile htif haberin Girdi dr- reme rif-i billh gh 48 H. 1141 / M. 1728
Mehmet Nil Tuman, age., s. 50; Al Emr, age., s. 23. Badatl smail Paa, age., s. 483. 46 Sadk Erdem, age., s. 14; Esad Mehmed Efendi, age., s. 22. 47 Mstakm-zde Sleyman Sadeddin Efendi, age., s. 112. 48 Hanife Koncu, Vl Dvan ( Marmara Trkiyat Aratrmalar Ens., Baslmam Doktora Tezi), C.II, stanbul 1998, s. 614.
45 44
15
Eserleri gh hakknda bilgi veren kaynaklar, onun Trke ve Farsa olmak zere iki dvn sahibi olduunu belirtirler. 49 Aratrmalarmz neticesinde de irin baka bir eserine rastlanlmamtr. Trke Dvn: Aratrmalarda, eserin 16 nshas tespit edilmitir (bk. Nshalarn Tantlmas). Metin kurulurken, A3, H1, H2, R, 1 ve nshalar karlatrlm; ayrca D nshasndan da dierlerinde bulunmayan 1 gazel metne eklenmitir. Karlatrmal metni hazrlanan ghn Trke Dvnnda, 2 kasde (nat), 2 musammat (1 tahms, 1 tesds), 373 gazel 50, 4 kta (tarih), 1 mfred (tarih) ve 26 rub yer almaktadr. Dvn: Dil-i dvne olmaz bir nefes hl temenndan Ki mest-i cm- nz u ivedr bir mh-smdan K. 1/ 1 beytiyle balar. Eser, 2190 beyitten mteekkildir. Baz mecmualardaki, gha ait olduu belirtilen iirlerin birou Dvnda yoktur. zellikle H2 nshasndaki (mecmua) 18 gazelden 4 tanesinin dier nshalarda bulunmay dikkat ekicidir.
51
Trke ve Farsa iir sylemekte usta 52 olan ghn Trke Dvnndaki 26 rubden biri de Farsadr. Farsa Dvn: dilde (Arapa, Farsa, Trke) iir syledii 53 bilinen ghn, Farsa Dvn henz bulunamamtr. Nitekim, Al Emr de, irin Farsa Dvnna ulalamadn belirtirken, ghn Farsa bir gazelini tezkiresine almtr. Edeb Kiilii ghn edeb kiilii; hakknda bilgi veren kaynaklar, iirleri, kendi iiri ve irlii iin sylediklerinden hareketle ele alnmaya allacaktr.
49 50
Slim Efendi, age., s. 140; Al Emr, age., s. 32; Badatl smail Paa, age., s. 483. Aadaki gazel, Safy tezkiresinde gha ait iirler arasnda verilmektedir. ( Safy, age., s. 31.) Tespit edebildiimiz nshalarn hi birinde bu gazele rastlanlmadndan, metin kuruluunda yer verilmemitir. Aks-i ruhun te-zen-i glzr- emendir em-i siyehin h-y sayyd-fikendir Her dem nice mirt- dili etmede meksr Laln ne aceb tti-i yne-ikendir Blbl gibi hem-sohbet-i hr olmaga bs Bir dilber-i gl-prehen sm bedendir Glzr- behit olsa izrn yine zlfn Her halkas murg- dile bir dm- mihendir Nakdin zer-i hurd-i ayn eyle ki gh Sarrf- kemli gibi std- shandr
51 52
Al Emr, age., s. 32. Safy, age., s.31; Sadk Erdem, age., s. 14. 53 Esad Mehmed Efendi, age., s. 22.
16
Kaynaklar onun irliinden vgyle sz ederler: Al Emr, sze uar-y asrnn gzidesi 54 diye balamaktadr. Ayrca gh zamannda midde byk bir edebiyat topluluu olutuundan ve irin orada edblere hocalk ettiinden de sz etmektedir. Slim, uar-y asrmzdan bir kmil-i hnerver-p ve Faris ve Trkde shib-i dvn bir dervi-i dilri 55 diyerek , Trke ve Farsa Dvn sahibi olan irin, asrn irleri iinde en kabiliyetlilerinden olduunu belirtir. Safy, ghn mnya hkim, sekin ve vlen bir ir olduuna deinirken; pek ok ir ve zariflerin oluturduu topluluun, liderliini stlendiini 56 de ekler. Esad Mehmed Efendi, fash ve iyi bir edb 57 olduundan bahseder. Rmiz ise iirlerinin temiz, esiz, gnl alc ve parlak 58 olduuna iaret eder. Vasfi Mahir Kocatrk, gha on yedinci yzyl ve on sekizinci yzyl dvn irleri arasnda yer vermez. Ancak XVIII. Yzyln Dier Divan irleri 59 bal altnda, ikinci derecede mhim irler arasnda onun adn da zikretmektedir. Yazar, baz eserlerinde de60 ghn birka beytinden rnekler verir. Sadeddin Nzhet Ergun, gh iin Przsz ve olduka vzh bir ifade ile manzumeler yazabilen gh XVIII. yzyln mehur irleri derecesinde olmasa bile gene muvaffakiyetli bir ir olarak gsterilebiliriz. Hususiyle onun kne gazellerinde kendine has bir ahsiyette grmekteyiz. 61 demektedir. Netice olarak, kaynaklardaki bilgiler, ghn baarl bir ir olduunda btnleirler. gh, Dvnnda kendi iirleri ve irlii hakknda, zellikle iirlerinin makta beyitlerinde baz dnce ve deerlendirmelerde bulunmaktadr. gh dnyaya geldiinden beri iirle meguldr. Herkes dnya ileriyle urarken, iir ona dnya uras olmutur: Dahli ko imdi degl rz- ezelden ddedr Herkese dny gam gha erun gam G. 340/7 ir, bu dnyaya iir sylemek iin gelmitir. Cihanda taksim yaplrken, kendisine sz syleme tabiat dmtr: Cihnun cins-i htr-hh taksm olcak gh Bana tab- suhandn ile ay- cvidn kald G. 355/5
Al Emr, age., s. 22. Slim Efendi, age., s. 140. 56 Safy, age., s.31. 57 Esad Mehmed Efendi, age., s. 22. 58 Sadk Erdem, age., s. 14. 59 Vasfi Mahir Kocatrk, Trk Edebiyat Tarihi, Ankara 1964, s. 553. 60 Vasfi Mahir Kocatrk, Divan iiri Antolojisi, Ankara 1963, s. 356; Vasfi Mahir Kocatrk, Divan iirinde Mehur Beyitler, Ankara 1963, s. 34. 61 Sadeddin Nzhet Ergun, age., s. 12.
55 54
17
Fakat lemde suhandn olmak pek ie yaramamaktadr. ir, rabet grememekten ikayet etmektedir: lemn dn v n-dnnda grdk ragbetin Crmi ghun suhandn oldug n neylesn G. 295/5 Onun iirleri, evresindekilerin kskanl nedeniyle, grmemektedir. Bu taze dilli ir, hak ettii dl de alamamaktadr: Ne bilsn ehl-i hased lutf- nazmun gh Temzi sret-i dem-nmda grmemiz G. 123/7 gh gibi tze-zebn kern ola Sen syle mstehakk- atlar degl midr G. 105/5 ir, sitemine ramen yine de dostlarnn ilgisini grmekte ve bununla da gurur duymaktadr: Varak- irimz ahbbun elinden dmez Fikr-i rengnimz gh hndan kalmaz G. 161/6 Zir, ghn szleri yle sradan eyler deildir. ire gre onlar, nasihatten ziyde olaanstlklere sahip bir efsane niteliindedir: Olmasun rencde tab- nzkn ghdan Szlerin cn nashat bilme hep efsne bil G. 237/5 gh, klara benim iirim, sevgiliye kavuma zevki verir ve kavuma zaman benim her beytimde ikinci bir msra (anlam) durumundadr. demektedir: Virr uka zevk- vasl- yr gh erum Ki her beytinde bir msr- sndr dem-i vuslat G. 26/5 Ayrca, onun iirine mucize denmesinin alacak bir ey olmadn da syleyerek, gkyzndeki ayla iirini eletirir: Aceb mi mucize dirlerse irme gh Felekde mh nev-engt-i fernmdr G. 89/5 ir, beyitlerinde zaman zaman iirini vse de sz olgunluunun suskunluk olduunu da vurgular: 18 kf derecede ilgi
Egeri blbl-i ho - lehce-i fashatuz gh Bu glsitnda keml-i suhan budur ki hamuz G. 132 /5 Bir gn imtihan klcyla karlamaktan korkan gh, irliinden dolay gurura kaplmaktan ekinir: Gurr- tab ile lf urma irn gh Hazer ki bir gn olur tg- imtihn ekilr G. 118/6 nk gh, iki msra sylemekle ir olunamayacan bilmektedir: Olma matla gibi gh sakn sadr- gzn ki msrala suhandn olamazsn ok da G. 335/6 gh, bakalarnn sznn kendisininkinden daha stn olduunu ve iirin lezzetinin azdan kanda deil, duyulanda bulunduunu syleyecek kadar da alak gnlldr: Suhan- gayr bana kendi szmden yegdr Lezzet-i ir dehn ile degl g iledr G. 41/4 ghn yaad devir olan on yedinci ve on sekizinci yzyla kadar, edebiyatta belli konular ve syleyilerle byk irler yetimitir. Ama on yedinci yzyldan sonra yenilik araylarna gidilir. Eski irlerimiz dvnlarda zaman zaman bikr-i mana, bikr-i fikr, bikr-i mazmun sahibi olduklarn sylemeleri bu yenilik anlaynn bir gstergesi olmaldr. 62 gh da yaad devir dolaysyla iirlerinde yenilik aram ve bunu iirlerinde dile getirmitir: Rengn ternemzle hndan kalur myuz Mazmn- bikri beste-nigr itmek isterz G. 159/3 stemez meta tahsn olsa da Bikr-i mazmn- tabat-zdemz G. 162/4 Artk yeni eyler syleme gayretine den irler, Sebk-i Hind ve hikem tarzn ifde gcnden yararlanmaya balamlardr. gh da pek ok muasr gibi iirlerinde, Sebk-i Hind ve hikem tarzn zelliklerini uygulamaya alr. ir, Sebk-i Hindnin byk temsilcisi Nilye yazd bir nazre ile ondan himmet beklediini belirterek, ayn zamanda stdn yolunda olduunu da vurgular:
62
Mine Mengi, Divan iiri ve Bikr-i Mana, Divan iiri Yazlar, Ankara 2000, s. 22.
19
Nil-i esrr- gayb olsa nola ghve Ol ki rh- Nilden himmet mmdindedr G. 63/5 Sebk-i Hind ile iire gelen yeniliklerin banda, szden ok anlam gzelliinin n plana karlmas gelmektedir. iirde anlam derinliinin ve giriftliinin stn tutulmas, hayl unsurlara bavurulmasna neden olmu; bu da iirin g anlalmasna yol amtr. 63 gh Dvnnda da anlalmas g, allmn dnda ifdeler ve anlamda derinlik dikkati ekmektedir: O bdenn ki benem rind-i fiyet-sz Leb-i habb ider tevbe-i nash ile bahs G. 28/3 Yine yrun hayli gelmede gark- hicb gh Bu eb bilmem kimn peymnesin leb-rz-i nz eyler G. 44/5 emi nz itmede gh o kadar mhir kim Vkf olmaz nigehi tarz- ed byle gerek G. 219/5 Yeter harb-i agyra bir tb gh O h tutmasa her dem inn- humdan G. 275/5 Yine Sebk-i Hindde; anlatmda, gerekten ok hayl gcnden yararlanlmas, insan mantnn zorlanmasna, mantn zorlanmas da mblaal anlatma gidilmesine neden olmutur. 64 gh da sevgilinin bedenini gzle grlmeyecek kadar nazik bularak mbalaal bir anlatm yolunu tercih etmitir: O denl sf nezket-pezrdr bedenn Ki ddelerde grnmez by- prehenn G. 213/1 nsann hayl dnyasnn n plana gemesiyle de, iire ac, znt konu olmutur. gh, ak lkesini devas olmayan dert olarak nitelendirip, kavumay da ayrl da atele btnletirir: Visl te hicr te zre tedr Diyr- akda hep derd var dev ne arar G. 81/5 Yeni araylar, birbirinden aykr anlam ve mazmunlarn ortaya kmasna sebep olurken, tezd sanatnn da bolca kullanlmasna yol amtr. gh da iirlerinde, Sebk-i Hindnin etkisiyle mblaadan sonra en fazla tezat sanatna yer vermitir:
63 64
Mine Mengi, Eski Trk Edebiyat Tarihi, Ankara 1999, s. 181. Mine Mengi, age., s. 181.
20
Beni her eb o gl-ruhsrdan mehcrdur dirler Ne devletdr kii mahzn iken mesrrdur dirler G. 54/1 N-tvn- em-i mahmr- btnuz imdilk Anun in gh pinhn geh aynuz imdilk G. 215/1 Dvndaki iirlerde, dier Sebk-i Hind irlerinde olduu gibi tasavvuf terimlere, unsurlara rastlanlmaktadr. Ancak bunlar, ghn mutasavvf olduunu deil; sadece tasavvufa temayln gstermektedir: Benem kim zhd u takvhnesin virne itdm hep Harb idp riy mescidlerin meyhne itdm hep G. 21/1 Yine Sebk-i Hindnin etkisi dolaysyla iirlerde az szle ok ey anlatma yoluna gidilmitir: Hb-rlarda nk-h olmaz Olmaz ey h kne-c olmaz ehre-i ehl-i ak khdr Mest-i gamda reng-i r olmaz Ne bilr kadr-i bdeyi zhid b- engr ile vuz olmaz Kni olmaz hayl ile k Sye-i glde reng b olmaz Yr ile hl-i zrmuz gh Byle kalursa h ng olmaz G. 166 Ayrca, terkiplerle yaplan uzun syleyiler dikkati ekmektedir: Her dg dilde bir kadeh-i pr-arbdur Mahmr- ay- bde-i dneden kaar G. 84/4
21
gh, dier Sebk-i Hind irleri gibi yeni ifdeler bulmaya, taze iir ve temiz syleyi meydana getirmeye almtr. Bu hususta; tze-zebn (G. 105/5), tze- mazmn (G. 352/5), tze gazel (G. 90/6), shir-i muciz-g (G. 67/5), msra- rengn (G. 172/6) gibi ifdelere yer verir: Dell icz- nutk- pkne gh yetmez mi Bir engt-i ehdet hme-i muciz-beyn elde G. 323/5 Satsan khen er da mecmalar itsek gh gibi tze-zebnna iridk G. 216/6 On yedinci yzylda sren yenilik araylar, hikem ifadelerden yararlanma yolunu da seer. nsanlarn doruluk, gzellik ve iyilie ynelme ihtiyalarndan doan hakmne syleyiler; zellikle bozulma ve dzensizliklerin oald, insanlarn nasihate daha ok gereksinim duyduu dnemlerde ortaya kmtr. Genellikle, her airin edeb kiilii ve dnya gr, airin yaad devirle ve toplumun durumuyla yakndan ilgilidir. 65 te on yedinci yzylda Osmanl Devletinde grlen bozulma, Nbyi etkilemi ve onu hikem iirin temsilcisi yapmtr. Ondan sonra pek ok ir de bu yolda ilerlemi ve hikem iirler sylemilerdir. Hikem tarz benimseyen irlerden Sbit, Rm, Sm, Seyyid Vehb, Koca Rgb Paa, Hm, gh ve Vlnin isimlerini saymak mmkndr. ghn da hikem tarzn etkisinde kalarak ortaya koyduu iirler, dikkatleri ekmektedir. irin bu iirlerinde, hem yaad dnemin, hem karakterinin hem de zaman zaman ayn edeb toplanty paylat Nbnin etkisi vardr. Nbnin, Sibi kendine rnek aldn 66 dnrsek, ghn da bir dnem talebeliini yapt Sibden de etkilenmi olabileceini syleyebiliriz. gh, toplumu uyarma amacyla iirlerinde syledii hikmetli ifadelerinin birinde; insanlara kimsenin aybn ayna gibi yzne vurmamasn, Mevlnadan etkilenerek de ayplar rtmede gece gibi olmasn tler: Kimsenn aybn urma yzine yneve Yri settr- uyb ol eb-i deycr gibi G. 351/2 Kimsenin yapt ktlk yanna kalmaz (G. 67/3); bu yzden daima iyilik yapmay nasihat eden ir, karncaya gereinden fazla merhamet edersen bir gn ylan olur eklinde fazla iyiliin de insan zora sokacana deinir: Uzatma ok da tr eyle hattun cn Bu mra merhamet idince mr olur bir gn G. 274/4 nsanlar, zellikle dmanlarna kar uyank olmaya davet eden gh, karp, grmekle dmann dost olmayacan iaret eder:
65 66
Mine Mengi, Divan iirinde Hikem Tarzn Byk Temsilcisi Nb, Ankara 1991, s. 3. Mine Mengi, age., s. 27.
22
Dmen inanma dost olur ihtilt ile lde itme snede mihr ile kneyi G. 328/4 nsanlarn rzk iin kapldklar hrsa deinirken; aslnda rzkn herkesin ayana geldiini (G. 165/3) belirtir. Nimet telana dmemek gerekir, sabrl olunursa, itah veren rzk da verecektir: Ey dil tel- nimet-i ddr t-be-key Sen sbir ol ki rzk virr itih viren G. 282/2 Bunlar sylerken, bir yandan da, nimetin kymetini bilmeyenlere nimet verme ( G. 319/2 ) diye Allaha dua eder. gh, eseri boyunca nasihate devam ederken, bir yandan da kt niyetlilerin nasihatlerinden saknlmasn, bunlarn verdii merhemin, yaralar daha da tazeleyeceini ifade eder: Sakn nashat-i ehl-i garazdan ey dil-r Ki zahm tze ider merhemi zamnemzn G. 217/4 ha da gedya da bu dnyada arabn tad ayndr (G. 305/4). Eer yerin altnda kalbe ferahlk veren bir makam istiyorsan, gh gibi fakirlik ve yokluk kesini al diyerek zr-i felekte dnya malna ihtiya olmadn belirtir: Zr-i felekde ister isen dil-g makm gh gibi ge-i fakr u fensn al G. 235/5 Zira, gha gre, ykselmek iin kanatlara ihtiya yoktur, insann rtbesini fakirlik ykseltir (G. 122/6). Aratrmaclar, hikmetli iirlerden sz ederken ghn beyitlerini de dikkate almlardr. Bunlardan birinde aratrc, bir fenerin iine iki tane mum konmad gibi, bir gnlde iki ak barnamaz 67 eklinde aklad ghn u msralarna yer vermitir: Bir dilde iki sz- mahabbet olmaz Bir fnus ire iki em itmez c Rb. 1 Hikem tarzda, mesaj verme, telkinde bulunma amac gzetildii iin airlerce anlatmn ksa ve zl olmasna zen gsterilir. Bu yzden, ataszlerine, deyimlere, halk syleyilerine hikem iir dilinde sk rastlanr. 68 Yine Sebk-i Hind tarznda da az szle ok ey anlatma istei, deyim ve zl szlerin iirde ska yer almasna yol amtr.
. Hilmi Soykut, Aklamalaryla XII. Asrdan XX. Asra Kadar Trk iirinde Tasavvuf, Hikmet ve Felsefe Dolu UNUTULMAZ MISRALAR, stanbul 1968, s. 260. 68 Mine Mengi, Eski Trk Edebiyat Tarihi, Ankara 1999, s. 183.
67
23
gh Dvnnda yer alan ataszlerini, deyimleri ve hikmetli szleri bu vesileyle Ataszleri, Deyimler ve Hikmetli Szler bal altnda ele aldmzdan burada tekrara dmek istemedik. ghn, yzyla damgasn vuran edebiyat akmlarndan Sebk-i Hind ve hikem tarzn etkisinde kaldn iirlerinde grmekteyiz. Hatta, sadece etkilenmekle kalmam, muasr olan ve kendinden sonra gelen pek ok ir iin de rnek tekil etmitir. Aratrmalarmz srasnda rastladmz Vldeki Sebk-i Hindnin kayna olarak gh- midyi, hikem tarzn kayna olarak da Nb ve gh gstermenin mmkn olduu dnlebilir 69 ifadesi, ghn bu iki akm iindeki yerini ortaya koymas bakmndan nemlidir. gh, Dvnnda, etkilendii stdlar ortaya koymak, belki onlarla kendisini kyaslamak, hatta daha stn olduunu gstermek gayesi ile baz irlerin isimlerini zikr etmitir. Onlarn iirini; tahms, tesds ve tanzr etmitir. On drdnc yzyl ran edebiyatnn nl gazel iri Hfz pek ok ir gibi gh da hatrlar: Zih sk ki lutf nee-yb itseydi rindn Gelrdi rh- Hfz tene-leb hk-i musalldan K. 1/11 Ayrca, on yedinci yzyl irlerinden Vecdnin Dvnndan tefel yoluyla bir gazel seerek, matla beytini tesds eder. Bu, Vecdnin, devrinde nemli bir ir olduunu ve ghnda onun iirlerinden etkilendiini gstermesi bakmndan dikkat ekicidir. gh, muasr Vlnin - a dmidr redifli gazelini de tahms etmitir. ir, bir baka gazelinde de, Vlnin mucizeler syleyen kaleminin dilinden cevap istediini belirtir. Tekp-y zemn-i tze eylerse nola gh Zebn- kilk-i muciz-g-y Vlden cevb ister G. 59/5 Vl de bu cevab vermekte gecikmez: Nazre kasdn etsen Vliy gha imn et Mnsib gfte-i rengnine rengn cevb ister G. 66 70 gh, irlerin sadece adn zikretmekle kalmam, beendiklerinin iirlerini tanzr de etmitir. Ayrca Diyarbakr evresinde std kabul edilen ghn iirlerine de nazreler yazlmtr. 71
Hanife Koncu, Klsik Trk Edebiyatnda Vl Mahlasl airler ve Vl-i mid, lm Aratrmalar, S. 9, stanbul 2000, s. 127. 70 Hanife Koncu, Vl Dvan ( Marmara Trkiyat Aratrmalar Ens., Baslmam Doktora Tezi), C.II, stanbul 1998, s. 327.
69
24
II. METN Nshalarn Tantlmas gh Dvnnn, stanbul Ktphaneleri Trke Yazma Divanlar Katalogunda 8 nshas bulunmaktadr. Yurt d ktphane kataloglarnda herhangi bir nshasna ulaamadmz Dvnn, yurt ii ktphanelerinde 8 farkl nshas daha tespit edilmitir. Bu 16 nshann drt tanesi (H2, H3, 3, Z), iir mecmualarnda bulunmaktadr. Nshalar arasnda, mellif hattyla yazlm olanna rastlanlmamtr. Btn nshalar tarafmzdan incelenmi ve birbirlerinden farkl iir ya da beyt olup olmad kontrol edilmitir. Neticede, A3, H1, H2, R, 1, nshalar karlatrmal metnin kurulmasnda sz konusu edilmitir. D nshas eksik olduu iin karlatrmaya alnmam; ancak sadece bu nshada yer alan 1 gazel (G. 116) tespit edilip, karlatrmada faydalanlmtr. Tespit edebildiimiz gh Dvn nshalar unlardr: 1 ( R ), Sleymaniye Ktphanesi, Reid Ef., 741. Cilt: Krmz, arkas ve kenarlar mein, st kat kapl. Kat: Avrupa. Yaprak: 63. Ebad: 204140-15686 mm. Yaz: Nesih. Satr Says: 21. Ba: Dil-i dvne olmaz bir nefes hl temenndan Ki mest-i cm- nz u ivedr bir mh- smdan Muhteva: stanbul Ktphaneleri Trke Yazma Divanlar Katalogunda, 344 gazel olduu sylenmesine ramen nshada 367 gazel bulunmaktadr. Nshada gazeller, tablolar iine yazlmtr. Baz tablolarda 2 gazel yer aldndan, kataloglarda gazel says eksik olarak saylm olabilir. Ayrca nshada, 2 kasde (nat ), 2 musammat (1 tahms, 1 tesds), 4 kta (tarih), 26 rub ve 1 mfred (tarih) bulunmaktadr. Sz balar krmz olan nshann banda, Reid Efendinin vakf mhryle Esma Sultan Kethdas Ahmed Efendi adna bir temellk kayd yazldr.
71
Ayrntl bilgi iin bk. Semerkandl ghn Dvnnda Nazirecilik Gelenei, Kazakistan ve Trkiyenin
Ortak Kltrel Deerleri Uluslar Aras Sempozyumu, Almaat, 21-23 Mays 2007, s. 444-4450.
25
2 ( E ), Sleymaniye Ktphanesi, Esad Ef., 2599. Cilt: Kahverengi mein, souk damgal emseli. Kat: Kalnca aharl. Yaprak: 80. Ebad: 213160 mm. Yaz: Nesih. Satr Says: 15. stinsah Tarihi: Muharrem 1177 / Nisan-Mays 1763. Mstensihi: Seyyid Ebubekir el-mid Ba: lhi murg- tabum bir glzrdan peyd Kola her goncesi bir andelb-i zrdan peyd Muhteva: stanbul Ktphaneleri Trke Yazma Divanlar Katalogunda 333 gazel olduu sylenmesine ramen nshada; 361 gazel, 1 kta (tarih), 25 rub ve 1 mfred (tarih) vardr. Sz balar krmzdr. Bata Esad Efendinin 1224 tarihli temellk kayd var. Sonda da numarasz bir yaprakta ebced hesab yazldr. 3 ( 1 ), stanbul niversitesi Ktphanesi, 2896. Cilt: lk ift sayfa yaldz cilt. Dierleri krmz vine rengi mein, zencirekli. Kat: Venedik, ad nakl ve yaldzl bakr. Yaprak: 53 Ebad: 206137-14880 mm. Yaz: Talik. Satr Says: 23. stinsah Tarihi: H.1160 / M.1747. Ba: Dil-i dvne olmaz bir nefes hl temenndan Ki mest-i cm- nz u ivedr bir mh- smdan Sonu: Zb-i bagal itmedk zer-i kalbmzi T te-i akda gdz eylemedk Muhteva: stanbul Ktphaneleri Trke Yazma Divanlar Katalogunda 348 gazel olduu sylenmesine ramen nshada; 367 gazel, 66 rub dendii halde de 26 rub vardr. Ayrca 2 kasde (nat), 4 kta (tarih), 2 musammat (1 tahms, 1 tesds) ve 1 mfred (tarih) bulunmaktadr. 26
Bata ktphanenin resmi mhr basl ve Neetin Ahmed Bey namnda biri iin syledii bir lm tarihi ve iki beyit, son yaprakta da mstehcen bir beyit yazldr. 4 ( 2 ), stanbul niversitesi Ktphanesi, 2916. Cilt: Krmz, arkas mein, st ebri kat kapl. Kat: Avrupa, ad yaldz bakr. Yaprak: 76. Ebad: 201125-13469 mm. Yaz: Talik. Satr Says: 16. stinsah Tarihi: Cemaziyelahir1170 / Mart 1757. Mstensihi: Mehmed Esad. Ba: lhi murg- tabum bir glzrdan guya Kola her goncesi bir andelb-i zrdan guya Sonu: Zb-i bagal itmedk zer-i kalbmzi T te-i akda gdz eylemedk Muhteva: stanbul Ktphaneleri Trke Yazma Divanlar Katalogunda 356 gazel olduu sylenmesine ramen nshada 367 gazel bulunmaktadr. Ayrca, 4 tarih yazld halde 4 kta (tarih) ve 1 mfred (tarih) vardr. 2 kasdenin de (nat) bulunduu nshada, 27 kta ve rub denilmesine kar, 26 rub yer almaktadr. Derkenarlarda ve nshann sonunda Bkden gazeller, 1 terkb-i bendi ve 1 kasdesi yazldr. 5 ( 3 ), stanbul niversitesi Ktphanesi, 3021/5. Bu nsha bir iir mecmuasnn iinde bulunmaktadr. Cilt: Viner renkte mein, souk damga emseli selbekli, zencirekli. Kat: Aharl Avrupa. Yaprak: 57. Ebad: 210137 mm. Yaz: Talik. Satr Says: Muhtelif. Ba: lhi murg- tabum bir glzrdan guya Kola her goncesi bir andelb-i zrdan guya Sonu: ...Old bin ve ile cilve-nm trhi 27
Hne-i dil ola dim bu nev-cd makm Muhteva: stanbul Ktphaneleri Trke Yazma Divanlar Katalogunda 319 gazel olduu sylenmesine ramen nshada; 328 gazel, 2 kasde (nat), 2 tarih yazld halde 4 kta (tarih), 26 rub, 2 musammat (1 tahms ve 1 tesds) vardr. Mecmuann banda Halis Efendi Kitapl mhr var. Ayrca bata kitabn fihristi yazldr. Sonunda da ebced hesab yaplmtr. gh Dvn, bu mecmuann 171. yaprandan balar. Mecmua, 291 yapraktan olumakta ve gh Dvnndan baka; Bk Dvn, Kaim Dvn, Sezy Dvn, Hudy Dvn, Sbit Dvn, Kaimnin 1 kasdesi, Hudynin Terbiyenme isimli makalesi ve tahms ve mnacta dir manzumesi, Niapurlu Fetthnin Dilnme isimli eserinin tercmesi, Sbitin Edhem ve Hm ve mnact, Germiyanl eyhnin Kenzl-Menfi, risalesi ve ondan sonra eitli manzumeleri vardr. 6 ( A2 ), Millet Ktphanesi, Al Emr Ef., Manzum Eserler, 2. Cilt: Vine rengi mein, etraf istampa yaldzl emse yerine el ii iek resmi var. Kat: Sarmtrak Avrupa. 1 ve 3. yaprak balklar nakl ve tezhipli bakr. Yaprak: 76. Ebad: 217158-177105 mm. Yaz: Talik. Satr Says: 17. stinsah Tarihi: H. 1272 / M. 1855-56 Ba: Dil-i dvne olmaz bir nefes hl temenndan Ki mest-i cm- nz u ivedr bir mh- smdan Sonu: Zb-i bagal itmedk zer-i kalbmzi T te-i akda gdz eylemedk Muhteva: stanbul Ktphaneleri Trke Yazma Divanlar Katalogunda 366 gazel olduu sylenmesine ramen nshada; 367 gazel, 2 kasde (nat), 4 kta (tarih), 26 rub, 2 musammat (1 tahms, 1 tesds) ve 1 mfred (tarih) yazldr. Bata Al Emrnin vakf mhryle, ktphanenin resmi mhr ve damgas basl ve Al Emr Efendinin imzasyla H. 1284 tarihi ve bu nshann 1 liraya alnd yazldr. Bu nshada tarihlerin yanna, sonradan hesab yaplarak yazlmtr. Ayrca gazellerde kfiyeler deiirken harfler, balk olarak verilmemi. Baz gazellerin yanna da nazre olabilecei dnlerek, Nb, Vl, Nil, Emr, Nazf gibi irlerin isimleri not drlmtr.
28
7 ( A3 ), Millet Ktphanesi, Al Emr Ef., Manzum Eserler, 3. Cilt:Etraf mein, st kat kapl. Kat: Aharl Avrupa. Yaprak: 63. Ebad: 205134 mm. Yaz: Talik. Satr Says: 21. stinsah Tarihi: Suda. H. 8 evval 1210 / M. Nisan 1796 Mstensihi: Mustafa bin Hasan. Ba: Dil-i dvne olmaz bir nefes hl temenndan Ki mest-i cm- nz u ivedr bir mh- smdan Muhteva: stanbul Ktphaneleri Trke Yazma Divanlar Katalogunda 366 gazel olduu sylenmesine ramen nshada; 367 gazel, 2 kasde (nat), 4 kta (tarih), 26 rub, 2 musammat (1 tahms, 1 tesds ) ve 1 mfred (tarih) yer almaktadr. Sz ba krmzdr. Bu nshada mstensih, irin adnn stn daima izmi. Bata Al Emrnin vakf mhryle, ktphanenin resmi mhr ve damgas basldr. Bu nshada, baz gazellerin kenarna muhtevas ile ilgili daha sonradan notlar yazlm. Gazel-i rengn (G. 100), gazel-i musanna (G. 120), gazel-i tuhfe (G. 102 ) gibi. 8 ( A4 ), Millet Ktphanesi, Al Emr Ef., Manzum Eserler, 4. Cilt: Koyu krmz renkte mein, souk damga emseli. Kat: Sarmtrak Avrupa. Yaprak: 81. Ebad: 209157 mm. Yaz: Nesih. Satr Says: 15. Ba: Dil-i dvne olmaz bir nefes hl temenndan Ki mest-i cm- nz u ivedr bir mh- smdan Muhteva: stanbul Ktphaneleri Trke Yazma Divanlar Katalogunda 335 gazel olduu sylenmesine ramen nshada; 344 gazel, 2 kasde (nat), 4 kta (tarih), 26 rub, 2 musammat (1 tahms, 1 tesds ) ve 1 mfred (tarih) bulunmaktadr. Sz balar kmzdr. 29
Bata Al Emrnin vakf mhryle, ktphanenin resmi mhr ve damgas basldr. A3 nshasnda olduu gibi, A4de de baz gazellerin kenarna, muhtevas ile ilgili daha sonradan notlar yazlmtr. 9 ( T ), Topkap Saray Mzesi Ktphanesi, Revan, 777. Cilt: Kelik ve emseli nuhudi deri. Kat: Aharl. Yaprak: 52. Ebad: 215140 mm. Yaz: Talik. Satr Says: 25. stinsah Tarihi: On sekizinci yzyln sonlarnda olmas muhtemel. Ba: Dil-i dvne olmaz bir nefes hl temenndan Ki mest-i cm- nz u ivedr bir mh- smdan Muhteva: Nshada, 367 gazel, 2 kasde (nat ), 3 kta (tarih), 16 rub, 2 musammat tahms ve 1 tesds) vardr. (1
Topkap Saray Mzesi Ktphanesi, Trke Yazmalar Katalogunda 1 kasde var demesine ramen bu eser tarihtir. Serlevhalar mzehhep, cetveller krmz ve siyah mrekkep ve yaldzla. 10 ( H1 ), Topkap Saray Mzesi Ktphanesi, Hazine, 968. Cilt: Kahverengi deri ve ebru. Kat: Aharl. Yaprak: 64. Ebad: 230130 mm. Yaz: Talik. Satr Says: 21. stinsah Tarihi: H.1168 / M.1755. Mstensihi: El Hacc Mehmed bin Halil. Ba: lhi murg- tabum bir glzrdan guya 30
Kola her goncesi bir andelb-i zrdan guya Sonu: Zb-i bagal itmedk zer-i kalbmzi T te-i akda gdz eylemedk Muhteva: 366 gazel, 2 kasde (nat), 4 kta (tarih), 26 rub, 2 musammat (1 tahms, 1 tesds) ve 1 mfred (tarih) yazldr. Bu nshadaki gazellerden birine (G.290), dier nshalarda rastlanlmamtr. Cetveller krmzdr. gh Dvnnda genellikle kfiyeler deiince ilk gazel nat olarak yazlmtr. Bu nshada mstensih, natlar Dvnn en bana alm ve Nat- erf baln vermitir. Bu dierlerinde olmayan bir zelliktir. 11 ( H2 ), Topkap Saray Mzesi Ktphanesi, Hazine, 1470. iir mecmuasdr. Kat: Aharl ve hafif renkli kat. Yaprak: 99. ghn gazelleri 96b-99b arasnda. Ebad: 237130 mm. Yaz: Talik. Satr Says: 10. stinsah Tarihi: On sekizinci yzyl. Muhteva: gha ait 18 gazel var. Bunlardan 4 tanesine (G. 16-117-118-236) dier nshalarda rastlanlmamtr. Bu mecmuada, Slim Bey, Nedim, Rid, Neyl, Vecd, Fash, zzet Paa, Km, sm elebiye ait iirler de bulunmaktadr. 12 ( H3 ), Topkap Saray Mzesi Ktphanesi, Emanet Hazine, 1682. Mecmuadr. Cilt: Miklepli ve mzehhep siyah ve beyaz lk. Kat: Aharl. Yaprak: 154. Ebad: 240135 mm. Yaz: Talik. Satr Says: 17. stinsah Tarihi: H.1210 / M.1795-96 Mstensihi: Nazifzde Ahmed Ysri. 31
Ba: Dil-i dvne olmaz bir nefes hl temenndan Ki mest-i cm- nz u ivedr bir mh- smdan Sonu: Bu old fethinn trhi Abdul-lh Pnun Li-vechillh gelp Tebrzi ald Kpril-zde Muhteva: Mecmuada Hazidin nat ve kasdeleri bulunmakta; ghn ise 360 gazel, 2 kasde (nat), 4 kta (tarih), 2 musammat (1 tahms, 1 tesds) ve 26 rubsi yer almaktadr. 13 ( M ), Mevlana Mzesi Ktphanesi, Abdlbaki Glpnarl Kitapl, 63. Cilt: Kahverengi deri. Kat: Filigral, aharl, ak samn renk. Yaprak: 33. Ebad: 21.215.5 mm. Yaz: Nesih. Satr Says: 25. Ba: Fen-y hasmsr yle tab- lafz mandan Ki isbtnda l meftm olur mazmn- ildan Sonu: stersen ide hkni hurd-i ttiy Ahbb htrna gubr itmesin seni Muhteva: 1. kasdenin 22. beytinde balayan nshada, 2. kasde, 237 gazel var. Ayrca 3 kta ( tarih ), 2 musammat (1 tahms ve 1 tesds) da bulunmaktadr. Eserin ba ve sonu eksik. 14 ( D ), Trk Dil Kurumu Ktphanesi, 403. Cilt: Srt siyah mein, sathlar Hatip ebrusu kt kapl, karton. Kat: Ta-arma filigranl. Yaprak: 65. Ebad: 210155 mm. Yaz: Nesih. Satr Says: 19. Ba: Dil-i dvne olmaz bir nefes hl temenndan Ki mest-i cm- nz u ivedr bir mh- smdan Sonu: Zb-i bagal itmedk zer-i kalbmzi 32
T te-i akda gdz eylemedk Muhteva: Nshada, 349 gazel, 2 kasde (nat), 3 kta (tarih), 2 musammat (1 tahms, 1 tesds), 26 rub vardr. Gazellerden birine dier nshalarda rastlanlmadndan; bu nshay karlatrmada ele almadmz halde, farkl olan gazeline tezimizde yer verdik. Gazellerdeki harf deiikliklerinde balk bulunmamaktadr. Der-kenarlarda Nbnin birka gazeli var. 65b-66b de Vlden iirler yer almaktadr. Nazre olabilecek gazellerin yanna, irin ismi not drlmtr. 15 ( Z ), Tavanl Zeytinolu le Ktphanesi, 333/5. Mecmuadr. Cilt: Mein. Yaprak: 165-234. Ebad: 213138 mm. Yaz: Talik. Satr Says: 19. Ba: lhi murg- tabum bir glzrdan guya Kola her goncesi bir andelb-i zrdan guya Sonu: Bu old fethinn trhi Abdul-lh Pnun Li-vechillh gelp Tebrzi ald Kpril-zde Muhteva: 356 gazel, 1 kta (tarih), 26 rub. Mecmua 13 risaleden olumakta. Bu risalelerde, Adl, Hazik, Sadk, Nb eserleri mevcuttur. 16 ( ), Atatrk niversitesi, Seyfeddin zege Ksm, Agh Srr Levent Koleksiyonu, 138. Cilt: Mukavva zerine siyah bez kapl, srt ve keleri siyah mein kapl. Kat: Beyaz. Yaprak: 90. Ebad: 210147 mm. Yaz: Nesih. Satr Says: 25.
33
stinsah Tarihi: Kataloglarda H.1164 yazmasna ramen eserin arka sayfasnda bu tarih, 1174 Ramazan ay /M. 1761 eklindedir. Mstensihi: Ahmed bin Ebubekir el Erzurum. Ba: Dil-i dvne olmaz bir nefes hl temenndan Ki mest-i cm- nz u ivedr bir mh- smdan
H.
Muhteva: Nshada, 367 gazel, 2 kasde (nat), 4 kta (tarih), 2 musammat (1 tahms, 1 tesds ), 26 rub ve 1 mfred (tarih) vardr. Sz balar ve tarihler krmzdr. Dvn, 88a da tamamlanmaktadr. Dier sayfalarda bakalarna ait muhtelif beyitler bulunmaktadr. Yukardaki zikredilen bilgiler dikkate alndnda yle bir ema teklif edilebilir:
MELLF
? H2
? M
?
Z
A3 H1
?
A2 A4 H3
1 T
Tenkdli Metnin Hazrlanmasnda Gzetilen Esaslar 1. Metin kurulurken iirler; kasdeler, musammatlar, gazeller, ktalar, mfred ve rubler eklinde sralanmtr. 2. Gazeller ve rublerde alfabetik sralama esas alnm; ktalarda ise tarihlere gre sralama yaplmtr. 3. iirlerin baladklar varak, o iirin sonunda, nsha remizleri ile birlikte verilmitir. rnek: A3, R 17b, 1 16b, H1 19a, 24a 4. Dipnotlarda balklar, ( ) iareti ile gsterilirken; beyitler, beyit numaralar ile verilmitir. Birinci msra iin (a), ikinci msra iin de (b) harfi kullanlmtr. rnek: * -H1, ; Kfiyetz-Z A3.
1a 5b
7b
5. iirin herhangi bir beytinin o nshada bulunmay, o nshann remzinden nce () iareti konularak gsterilmitir. rnein, 85. gazelin 6. beytinin nshasnda bulunmay dipnotta, 6 . eklinde belirtilmitir. Yine eksik olan balk ve kelimeler iin ayn metotla dipnotta, ( - ) iareti konulmutur. 6. Nshalardaki beyitlerin ya da msralarn yer deiikliine, dipnotlarda iaret edilmitir. Beyitlerin yer deiiklii ; * H2de 3. beyit 4. beyit, 4. beyit de 3. beyit olarak yer alm. eklinde verilirken; msralarn deiiklii de H1de 1b ile 2b yer deitirmitir. olarak belirtilmitir. 7. Dipnotlarda gsterilen kelimeler, msra banda ise byk harfle, msra ortasnda ise kk harfle yazlmtr. 8. Tercih edilmeyen nsha farklar, dipnotta tercih edilen eklin karsna (:) konulduktan sonra remizleri ile yazlmtr. Nshalardaki bu farklar birka eit ise aralarna (;) iareti konulmutur. rnek: 7b gl glzr: gli glzr H1; gl glzra R. 9. Bir msrada, birden fazla kelimede fark ortaya ktnda, bu farklar arasna ) iareti konulmutur. rnek:
3b
(/
10. Metne tarafmzdan eklenen kelime veya harfler iareti iinde gsterilmitir. 11. Nshalardaki hatal yazlmlar, eer anlamda farkllk oluturmuyorsa verilmemitir. rnein, (ha) yerine (h) yazlmsa ve yeni bir anlam vermiyorsa, fark dikkate alnmamtr. 12. Veznin bozuk olduu msra, dipnotta Msra vezne uymamakta eklinde ifade edilmitir. 13. Metinde geen Arapa ve Farsa szler eski harflerle yazlm ve dipnotta, iareti arasna anlamlar verilmitir. 14. Farsa tekrar edilen kelimelerin arasna giren ekler her iki kelimeye ksa izgi ( - ) ile birletirilmitir. rnek: dem--dem, m-be-m, ser--ser, nev-be-nev. 15. Farsa n eklerden sonra ksa izgi (-) konulmutur. rnek: n-merd, b-vef. 16. Farsa birleik isim ve sfatlarda kelimeler birbirinden ksa izgi (-) ile ayrlmtr. rnek: dil-haste, tene-leb, cn-sz, bgne-perest.
smail nver, evriyazda Yazm Birlii zerine neriler, Trkoloji Dergisi, S. XI-1, Ankara 1993, s. 51-
35
17. ftb, smn gibi kelimelerde medli okunutan kaynaklanan ses tremeleri gsterilmemitir. 18. Arapa, Farsa kelimelerin sonlarna gelerek, tremi isim ve tremi sfatlar meydana getiren, -s, -gh, -sitn, -zr, -sr, -fm, -kr, -kede, -ger, -mend, -vr, -nk, ve, -ter, -n, -dn gibi ekler, ilve olduklar kelimelere birleik yazlmlardr. 19. Farsadaki vv- madle ile yazlan kelimelerde bu harf, ( ) iareti ile gsterilmitir. rnek: hnhrlardanuz, n-hh, hb-ld. 20. Tarih olan msralar, iirin altna eski harflerle de yazlmtr. Tarihler hesaplanarak hicr ve mild yllar eklenmitir. 21. yetlerden yaplan iktibaslar, metinde eski harflerle yazlm; dipnota ise sre ad, says, yet numaralar ve mealleri verilmitir. Ksm iktibaslarda mealler verilirken, umumiyetle yetin tamam ele alnmtr. 22. zel isimler byk harfle balam, sonlarna gelen ekler ise ayrlmamtr. rnek: Vecdden, Leylya, midn gha.
36
37
KASDELER
DVN-I GH KUDDSE SIRRIHL- AZZ * 1 Nat- erf der Hakk- Peygamber Aleyhis-selm Mefln Mefln Mefln Mefln 1 Dil-i dvne olmaz bir nefes hl temenndan Ki mest-i cm- nz u ivedr bir mh-smdan 2 Kemn-i sad-cihn nz u tegfl ge-i emi 2a Nigh- rahmet-engzi leb--leb remz mdan 2b 3 Ne hsn-i hdur ol em-i bezm-rda hayrnam Ki geh mescidden eyler cilve v gh kilsdan 4 Degl ebnem kadar tb-ver-i mihr-i ruhun hurd Nie hayrn- vaslun seyr-i em olsun temdan 4 5 Degldr tavk- kumr hasret-i reftr- kaddnle Zuhr itmi nhfte dglardur serv-i randan
*
2a
- A3, R, 1; Nat- Hazret-i Sultn- Enbiy aleyhis-selm H1. sad: sayd H1. 2b rahmet: merhamet H1 / remz : remz A3. 4 - H1.
38
Ho feyz-i nesm-i glen-i bg- mahabbet kim Nev-y zgi yegdr andelb-i nagme-prdan 6b
Pr idi hn- dilden lleve peymne-i dgum Dah cm u surh olmadn leb-rz sahbdan 7b
Hum- eflkdan n itdgm sf cnndur hep 9a Sirite olmuam gy ezelde drd-i sahbdan 9b
10
Zih bezm-i mahabbet neve-i sahb-y b-illet Ki ser-mestn hep zdelerdr fikr-i ferddan
11
Zih sk ki lutf nee-yb itseydi rindn Gelrdi rh- Hfz tene-leb hk-i musalldan
12
ef-i rz- maher Ahmed-i mrsel emn-i vahy Ki oldur Muhbir-i sdk nihn u ikrdan 12b
13
Ens-i bezm-i Hak tenh-nin-i kurb ev edn 13a Ki old pye-i mirc l ar- aldan 13b
14
Gark-i bahr- lutf eme-i hayvna nz eyler Ki ceyb-i her habb prdr enfs- Meshdan
15
Deydi sye-i kh- vakr Tr- Snya Ham olmazd kad- her zerresi br- tecelldan
6b 7b
zgi: zg . cm u: cm H1. 8a fte: - H1. 9a sfi: sf A3, H1, R, 1, . / cnndur: cnndan . 9b ezelde: ezelden H1, . 12b oldur: old R. 13a Necm S., 53 / 9: ki yay kadar veya daha yakn oldu. 13b l: al H1.
39
16
O denl hkm-i erinden cihn shib-veradur kim 16a Utrid Zhreye tesbh ider kd- Sreyydan
17
Eger tecrd olayd muteber yannda sve kard sret-i ecsm terkb-i heyldan
18
Nesm-i lal-i nni vezn olsayd deryya 18a Giderdi hare dek telhi mezk- b- derydan
19
eb u rz olmasayd devr-i gerdn gird-i kynda 19a Olurd treter hurd u meh kandl-i tersdan 19b
20
Sezdur olsa feri stnun dde-i Cibrl 20a Ki kh-i Kfa yigrek nergis olmaz em-i ankdan 20b
21
Zamr-i reni zulmet-zidy- lem olsayd Ziy kesbin iderdi dde-i hurd amdan
22
Fen-y hasm sr yle tab- lafz mandan Ki isbtnda l meftm olur mazmn- illdan
23
Zuhr- r-yr r gldr bg- lemde 23a Ki reng b v berg br birdr lutf- Mevldan 23b
24
Eb Bekr ol eh-i fermn-rev-y lem-i tasdk Ki subh- sdk mahv itdi sevd- kizbi dnydan
25
merdr kim miyn- hakk u btl fark zhirdr Anunn ismi mahss old Frk ile esmdan 25b
16a 18a
erinden: erden H1. olsayd: olayd . 19a eb u: eb H1, . / gerdn: gerden u . 19b treter: tre- . 20a feri: fer H1, R, 1, . 20b Kfa: Kf H1. / ankdan: andan R. 23a r-: r . 23b reng : reng H1. / lutf- Mevldan: lafz- mandan A3. 25b old: - H1.
40
26
Dah Osmn- Zn-nreyn ser-hayl-i ehdndur 26a Ki hn lal ykt old kd seng-i hrdan 26b
27
Aldr ol ki cevher yerine emr-i kahrnda Kaz menr- feth itdi rakam inn fetahndan 27b
28
Rislet-destgh bende gh- dil-efgrun Kemne kerndr belki ednter her edndan
29
Hasd- kne-c b-mihr dmen kevkeb-i tli 29a Zamne hasm- erbb- marif zr bldan
30
Vel olmaz mkedder sf-dil gerd-i melmetle 30a Ne gam yne-i hurde seng-i tan- addan
31
Vefdan yle mahznam ki k hicr-i dilberden Cefdan yle mesrram ki am em-i bndan
32
Heves hhi-ker-i sehv hat bzr- gafletde 32a Gnl bisten-i sad-gussa tab- masiyet-zdan
33
Huzr- izzete dest-i teh geldmse mazram Der-i ha ne lykdur ged-y b-ser pdan
34
Hev-y mihr-i ruhsrunla geldm glen-i dehre Nola ebnem gibi lutfunla gitsem pk dnydan 3
4b
35
Ne denl mmetn olsa siyeh-r crm isyndan Yem-i lutfun yine sfter eyler drr-i yektdan 35b
26a
hayl:hayle R. hn: hn H1. 27b Fetih S., 48 / 1: Biz sana dorusu apak bir fetih ihsan ettik. 29a mihr : mihr H1. 30a melmetle: melletle H1. 32a gafletde:gafletden . 34b lutfunla gitsem: gitsem lutfunla H1. 35b Yem: Nem H1, 1, .
26b
41
36
Heme t hadd-i evciledr nle-i uk 36a Ola fevc-i melik nat-hnun ar- aldan A3, R, 1, H1, 1b, H2 2 Nat- erf * Feiltn Mefiln Feiln
hadd-i: hadd H1. - R, 1, ; Nat- erfi ser-i hayl mrselin (SAS) A3. Bu balk A3te baka bir kalemle derkenra not olarak yazlmtr. 1a cm: ch R. 1b rind: rindem . 4a Ruh: Ruh H1, . / hurd: hurdi . 4b Mehdr: Meh- . 5a bah: bah H1. 6a mbtel-: mbtel-y A3.
* 36a
42
10
11
12
Bezl idince mey-i efat olur Leb-i isyna harf-i tevbe harm
13
14
15
16
7a
netyic: netice H1. br: bg H1. 14a Ameli: Amel H1. 14b ibdet-i esnm: ibdt- sym .
13b
43
17
18
19
20
21
Ger fesn olsa seng-i kahr olur 21a Katl-i adya zl-fekr- benm
22
23
24
25
Benem ol kim bu khne meykedede Drd-i peymne idi tr- memm 25b
26
19b 21a
muabbir: muanber H1. kahr: mihri H1. 22b dp: der H1. 24a Mihter: Mehter H1, . / bihter: bihter . 24b Benem: Neyem . / kem-terne: kem-tern . 25b idi: eyle A3. 26a ismetimi: ismeti .
44
27
28
29
Kanda ben kanda davy-i natun 29a Gl-i hurde olmaz istimm
30
31
32
33
Ola envr- gvre-i ar Dem-be-dem gevher-i salt selm A3, R, 1, H1, 2b, H2
29a 32a
45
MUSAMMATLAR
1 Tahms-i Gazel-i Vl-i mid * Mefln Mefln Mefln Mefln I Hayl-i lali t kim dde-i b-hba dmidr Gzm merdmleri bezm-i arb- nba dmidr I-2 Aceb sabr tahamml maden-i smba dmidr Yine aks- ruh- dilber dil-i pr-tba dmidr Sanursn pertev-i mehdr ki ry- ba dmidr II Ad-y cn u dil gamzen mi ebrlar mdur yoksa II-1 Edb-i fitne shirler mi cdlar mdur yoksa kfte glen-i cennetde ebblar mdur yoksa Dklm rzun stnde gslar mdur yoksa Ya snbl syesidr pertev-i mehtba dmidr III Sipihrn mezranda kalmam bir he-n hergiz Ki tuhm- fitneden hl degl ry- zemn hergiz Bu mtemhnede eksik degl h u enn hergiz Nesm-i merhametle olmad shil-nin hergiz Cihnda flk-i iret gyiy girdba dmidr
46
IV Ne lzm mbtel-y aka dehrn gayr- mli Yeter sermye-i iret tem-y hat u hli Nice fte olmaz k- mahznun ahvli Degldr bir nefes sevd-y zlf-i yrdan hli Dil-i pr-hn anunn byle p tba dmidr V emende meclis-i rindn srr-mz imi bildm Leb-i gl-reng-i sk bdeden perhz imi bildm Dil-i mahzn- gh inbist-engz imi bildm Bu eb bezm-i harfn needen leb-rz imi bildm Meger kim ir-i Vl htr- ahbba dmidr A3, R, 1 4b, H1 6a, 5b, H2 -. 2 Tesds Mefln Mefln Mefln Mefln I Dil imden gir dmn- kh- gam yatagundur I-1 Seni byle pern iden fte dimgundur I-2 Sana kim didi meyden tevbe kl kendi yasagundur Tem-y emenden men iden dvr- bgundur Gnl-szn iden cism-i nizrun tze dgundur Seni pervne-i ak eyleyen kendi ergundur II Vcdun te-i gam yaksa da incinme cnna Temenn-y visl-i yr iden k kyar cna
- H2; Mseddes A3, R, 1, H1, . gir: ger A3,H1,R,1. I-2 iden: eyleyen H1.
I-1
47
Hads-i ehl-i dildr rif isen atma yabna Budur meclisde dim gft u gy- em pervne II-4 Gnl-szn iden cism-i nizrun tze dgundur Seni pervne-i ak eyleyen kendi ergundur III Bu dinlendi sad-y teden Ferhd- n-da III-1 Bu anland zebn- lleden dmn- sahrda III-2 Bu beyt-i dil-g besdr kamu uk irda Bun tekrr iderdi dem-be-dem Mecnn- zde Gnl-szn iden cism-i nizrun tze dgundur Seni pervne-i ak eyleyen kendi ergundur
IV Beni ayrd arh- sifle ol serv-i revnumdan Ham old emende blbln h u fignumdan O b-perv hazer klmaz aceb sz- nihnumdan ikyet klmazam ol dilber-i n-mihrbnumdan Gnl-szn iden cism-i nizrun tze dgundur Seni pervne-i ak eyleyen kendi ergundur III VV,IV-5,6 Garaz bir gn ikyet-nme-i ak- mecz itdm Yem-i fikre dp ende-i dr drz itdm V-2 Tefel eyleyp Dvn- Vecdden niyz itdm Aup bu matla- rengni gh imtiyz itdm Gnl-szn iden cism-i nizrun tze dgundur Seni pervne-i ak eyleyen kendi ergundur A3, R, 1 4b, H1 6a, 6a, H2
II-4
gft g: gft-g A3, H1, R, 1, . / em : em H1. dinlendi: dinletdi R. III-2 anland: anlatd R. III,IV-5,6 Gnl cism dagundur Seni ak ergundur H1. V-2 dr : dr H1, .
III-1
48
GAZELLER
GZ-I GAZELYYT * Harfl-Elif 1 Mefln Mefln Mefln Mefln 1 lh murg- tabum eyle bir glzrdan gy Kola her gonesi bin andelb-i zrdan gy 2 Mahabbetden dimga bir halvet vir ola t kim Dil-i ttvem yne-i esrrdan gy 3 Nev-mz- takdr eylemidr bg- lemde Beni hr- cefdan blbl-i glzrdan gy 4 Gl-i rsvy-i dg- mahabbet perde-p olmaz Zebn hm- hayret ehre cevr-i yrdan gy 4b 5 Olur ehl-i hred p-beste-i zencir-i rsvy O meclisde kolur gh zlf-i yrdan gy 5b A3, R, 1 5b, H1 1b, 7a, H2 2* Mefln Mefln Mefln Mefln 1 Izr- yra olduka hat- mkn rakam peyd Olur yne-i dilde sevd- nak- gam peyd
- R; Gazeliyyt 1; Ez-Mnct-Hd-y Kerm Bismillhir-Rahmnir-Rahm H1; Dvne-i gh Efendi Rahmetllh- Aleyh . 4b yrdan: bdan . 5b kolur: olur H1. * btid-i Gazeliyyt Der Harfl-Elif H1.
*
49
Hazer emr-i cevherdr- ebrsndan ol hun Ki dikkatle baklsa grinr rh- adem peyd
Peresti itmege pinhni itdm kabe-i dilde Scd- cebhe-i hurde lyk bir sanem peyd
Kadinden meyve-i vasl rz itdm vel gfil Kolur nahl-i emelden kbet br- elem peyd
Dil-i saht- rakbe ugramdur var ise bilmem 5a Ki olmdur hadeng-i tr-i mjgnnda ham peyd
Eger ben grdgm em-i bel-engzdr gh 6a nin kim ola andan ve-i lutf u kerem peyd A3, R, 1 5b, H1 7b, 7a, H2 3 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln
Hat-ver old o h- girime-sz bana Bu berg-i sebz kadar olmaya niyz bana
Nasb-i ehl-i suhan kat- rhat olmakdur Bir old akk- kalemle dehn- kz bana
Mecz- yne-i hid-i hakkat olur derse lutf- Hudvend kef-i rz bana
5
5a 6a
50
Rakb ise geinr yr- dil-nvz bana A3, R, 1 5b, H1, 7b, H2 4 Filtn Filtn Filtn Filn 1 T mahabbet kld talm-i suhandn bana tdiler teslm blbller glistn bana 2 Bir nefes baumdan ayrlmaz pern htr Zlf-i hbn old gy hatt- pn bana 3 r oldum t libs- dehrden yneve Nev-kum- b-niyz old uryn bana 3b 4 Dr- Mansr olmamd zver-i bustn henz Kfr-i zlfn itdi teklf-i mselmn bana 5 Cm- pr-hn grinr gh vasl- yrsuz Sunsa gerdn sgar- mihr-i drahn bana A3, R, 1 6a, H1, 7b, H25 Mefln Mefln Mefln Mefln 1 Nola iret olursa dem-be-dem n-bd u n-peyd Biz oldukda taleb-kr old gam n-bd u n-peyd * 1b 2 Nice ehl-i suhan dil-hh zre itsn evsfun Olur vasf- dehnunda rakam n-bd u n-peyd
5a
Dimg: Dim A3, R, 1. kum- b-niyz: kumi-i niyz . * n-bd u: n-bd . Btn beyitlerde bu ekilde yazlmtr. 1b oldukda: olduka H1.
3b
51
Aceb mi ey per-ruhsr olursa rek-i ryundan Adem ketminde glzr- rem n-bd u n-peyd
Ganmetdr zamn- hb ey magrr olur hir 4a Habersz kibr nz u ve hem n-bd u n-peyd 4b
Bu mtemhnede efss kim olmakdadur gh 5a Vcd- nz-perver n adem n-bd u n-peyd A3, R, 1 6a, H1, 8a, H26 Feiltn Feiltn Feiltn Feiln
Komad dilde mell keder asl sahb 1a Virmedi byle net olal sahb sahb
Kfr slm katar birbirine meykede de Olcak mevc-nm n hat- ters sahb
Gli kor blbl pervne gibi cma dner 4a Bgda olsa eger encmen-r sahb
4a
zamn-: zamna . hem: - . 5a gh: hir A3, H1, R, . 1a mell : mell H1. 2a Yrsuz: Yazsuz A3. 2b idgmz: idigmz H1. 4a blbl : blbl .
4b
52
A3, R, 1 6a, H1, 8a, H27 Filtn Filtn Filtn Filn 1 Dmez ey gl her has hryla hem-demlk sana b- hayvnsn degl z-bende ebnemlk sana 1b 2 Nice itsn mihrbnluk iltims ftdeler Sye gibi olmaynca sende demlk sana 3 Ne gdz ister ne sz ister zer-i kmil ayr Sende kemlk olmasa itmez felek kemlk sana 4 Devletin derd-i serinde sky ok ekmiem Bir iki leb-rz cm- mey bana Cemlk sana 5 Hastgr- vaslun gh oldugyn neylesn Bir ged-y b-nev itsn mi Hatemlk sana A3 6b, R, 1 6a, H1 8a, 8b, H2 8 Mefln Mefln Mefln Mefln 1 Dil-i pervne-merebden kola sz- dern peyd Olur em-i ruhndan dd- h- ulegn peyd 2 O sevd-pe Mecnnam ki tekml-i cnnumdan Olur her-dem Feltnlarda akl- z-fnn peyd 3 Grp kh- gamum rekinden olsa nola Ferhdun Dehn- tesinden su yerine cy- hn peyd 3b
1b 3b
53
Dil-i dvne bezm-i meyde ksth olsa incinme Kolur tekrr- sahbdan hred pinhn cnn peyd
Ne mmkn cn gtrmek dest-burd- gamzeden gh Ki bakduka grinr leker-i mekr-i fsn peyd A3, R, 1 6b, H1 8a, 8b, H2 9 Filtn Filtn Filtn Filn
Mestsin ey gl ne lzm bde-peymluk sana Neve-i b-derd-i ser yetmez mi ranluk sana
Kat- nsiyyet iderdk ahs- syenden bile Merdmn mnend-i mutd olsa tenhluk sana
Vd-i tflne-i cevr cefdan gemedk tmeyince Hzr- hatt- sebz babaluk sana
em-i bezm engt-i hayretdr leb-i peymnede Ol kadar virdi letfet meclis-rluk sana 4b
Reng u by- gl sana pervz ider blbl gibi Hayfdur gh dav-y ekbluk sana A3, R, 1 6b, H1, 8b, H2 10 Mefl Filt Mefl Filn
Devr itdi menzilm suhan- hem-nefes bana Gul- reh old nagme-i bng- ceres bana 1b
4b
sana: - 1.
54
Glzr- dilde blbl-i dem-beste olal g- gone old kenr- kafes bana
k-firb-i nergis-i bmr- yrdan Dzdde bir nigh yeter mltemes bana
Dest-i hevesde snbl reyhn- dehrden Zlf-i drz- hid-i ende bes bana
gh cm- bde-i fasl- bahrda Terk itmez idm olsa eger dest-res bana 5b A3, R, 1 6b, H1 8b, 9a, H2 11 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln
Virrse zehr-i gam ol lal-i n-hand bana 1a Virr mezk- dile n-i kand bana
O serv-i ser-kee dil mbtel olup kalm Ne re old bel himmet-i blend bana
Ne kadr-i derdi bilr ne dev havle ider Cihn cihh- gam u mihnet o hod-pesend bana
Elem-fez ki degl ihtilt- shtegn Neden azb virr szi-i sipend bana 4b
Yeter gvh dil-i reh-nmn bana gh Ne ihtiyc ki nshdan ola pend bana
1b 5b
Gul- reh: Gulda . olsa eger: eger olsa H1. 1a lal: - H1. 4b sipend: pend H1.
55
A3, R 7a, 1 6b, H1 8b, 9a, H2 12 Mefln Mefln Mefln Mefln 1 Dil-i pr-szdan olduka h- ten peyd O dery-y melhatde olur n-i cebn peyd 2 Glistn snblistn old dd- h- blblden O gl-ruhsrda olmakla hatt- anbern peyd 3 Benmdr htemi imdi o lal-i rh-efznun 3a Rakb itsn heman seng-i musalldan nign peyd 3b 4 Grem dirsen o mh- evc-i ikbli sadetle Gnl itmek gerek em-i hmdan drbn peyd 4b 5 Hals oldum cihnun imtiyz- hb u zitinden 5a Sezvr- mahabbet eyledm bir nzenn peyd 6 Salh- dn dni Hazret-i Slih Muhammeddr 6a Ki imzsyla old efser-i er-i mbn peyd 7 Mkenn ismi Nev-zde ile ol at krun Ki itdi d- vasl mide huld- bern peyd 7b 8 Olnca hulle- p- vasf nazmum hidi gh 8a Zebn- hmeden old hezrn fern peyd
3a
lal-i rh: lal-i dr A3. peyd: - H1. 4b peyd: - H1, 1. 5a hb u: hb H1, 1. 6a dn : dn H1. 7b Ki itdi id- vasl mide: Ki id- vasl itdi mide 1. 8a nazmum: nazm .
3b
56
A3, R, 1 7a, H1 9a, 9b, H2 13 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln 1 u denl virdi saf cme-i sefd sana Ki arz- treg eyler sabh- d sana 2 Ko nm-i bismil-i nz u girime kalsun dil 2a Kolur mukbele-i ecr-i sad ehd sana 3 derdi tat- sad-slesin rehn-i mecz Bu hsn ile nazar itseydi Byezd sana 4 Sennle mihrve ey arh- sne-sf olalum 4a Bu baht- tre bana ahter-i sad sana 5 Hicb olursa eger byle zlf-i yes gh Olur m ehre-nm hid-i md sana A3, R, 1 7a, H1 9a, 9b, H2
14 Filtn Filtn Filtn Filn 1 Olmaynca ol nihl-i nzenn kmet-nm Glen olur emme bir dzah- cennet-nm 1b 2 h- serd-i k- pervne-merebden sakn 2a Olmasun em-i ruhun her yerde germiyyet-nm
2a 4a
57
h-y emin ne mmkn beste-i dm eylemek 3a Kh olurken kend zlfnden yel-i vahet-nm 3b
Ol tabb gh- b-tb oldugum grdke dir Dah slh olmad bu haste-i shhat-nm A3, R 7b, 1 7a, H1 9a, 10a, H2 15 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln
Keml-i hsne bu yetmez mi hre-yb sana 1a Ki her sabh kar karu ftb sana
Yem-i sirikmi sz- dil itdi huk henz 2a Ne te eyledi ey h eser ne b sana
Nhfte olma gamunla hayl olanlardan Zamn- hsn olur hr hayl hb sana 3b
Aceb mi mest karsa nigh- emnden Ki hb- nz virr neve-i arb sana
Niyz- b-mahal u harf-i ekvedr gh O mest-i nz iden mil-i itb sana A3, R 7b, 1 7a, H1 9b, 10a, H2
3a
emin: emn H1. yel-i: yele H1, R, 1. 1a yetmez mi: bitmez mi H1. 2a huk: huk u A3, R, 1, . 3b Zamn-: Zamna . / hayl : hayl H1, .
3b
58
16 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln 1 Meger ki kiver-i hb musahhar old sana Ki cey-i fitne v b ker old sana 2 Brde old ser-rite-i vidd- rakb 2a Egeri her suhanum tg u haner old sana 3 Kimn gdhte oldun nigh- germinden Ki em-i yne hurd-i maher old sana 4 Uyand dde-i nergis fign- blblden Nesm-i subh meger bga rehber old sana 5 Seb seb mey-i nz u girime l gh Ki sk ol bt-i h- sitemger old sana A3, R, 1, H1, -, H2 95b Harfl-B * 17 Filtn Filtn Filtn Filn 1 Ey eh-i hurd-mesned dver-i l-cenb 1a Kemtern mahv- cemln em-i mh u ftb 2 em-i terde mihr-i ruhsrun olurd cy-gr 2a Mazhar- berk-i tecell olsa fns- habb 3 Magfiret-hhn- dergh- Hudya ey ef Olmaya natun gibi hergiz du-y mstecb
2a *
Msra vezne uymamakta. - H1; Kfiyetl-B A3. / Nat- erf H1, A3. A3 nshasndaki bu balk baka bir yaz ile derkenra yazlmtr. 1a eh: - H1. 2a terde: terdr H1.
59
dicek tahrk-i emvc- efat bahr- lutf Rek iderler mmetn isynna ehl-i savb 4b
kr-i lillh eyledi gh hr cebhe-sy Dergehn kim secde-i gerdndan eyler ictinb A3, R, 1 7b, H1 3b, 10a, H2 18 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln
Nigh- lutf ile de gh gh tecrbe it 2a Dil ehline nice bir imtihn- nz u itb
Nam-i vasl ile d-km ider dirken 4a O h itdi beni mihmn- nz u itb
Kalemde kgda gh ser-fr itmez 5a Yazlsa kibr-fez dstn- nz u itb A3 8a, R, 1 7b, H1 9b, 10b, H2 19 Filtn Filtn Filtn Filn
4b 2a
mmetn: mmet H1. ile de: illerde H1. 3a itmede de: itmeye R; itmede 1. 4a d-km: d - H1. 5a kgda: kgza A3, R, 1.
60
rz- yrun degldr hli tenh dil-firb hlukda birbirinden cmle az dil-firb 1b
Sdedr bg- mahabbet sebze-i bgneden Glbn hr u has u pinhn u peyd dil-firb 2b
Birbirine kec-nigh eyler hasedden em dil Olal ol nergis-i cd-y ehl dil-firb 3b
Yrdan agyr ayrmak y ne mmkndr bizi 4a Olmu iken renci u sulh u mdr dil-firb
Gyiy bir deste-i gldr zemn u smn 5a Ol kadar old tecellsyla dny dil-firb
Bir karbi ok per gh old r-nm 6a Ol sebebden bu gazel old ser--p dil-firb A3, R 8a, 1 7b, H1 9b, 10b, H2 20 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln
Esr-i kklne rz-y smn ayb Helk- gamze-i hn-rzine gam- cn ayb
1b 2b
hlukda: h- halkda A3. Glbn : Glbin A3, R, H1. 3b ol: dil H1. 4a y: - H1, R, 1, da . 5a deste: rite A3. 6a karbi: firbi H1, 1.
61
Tul idince dah turfe zlf-i ebgndan 4a Olur mhede-i ftb- tbn ayb
Olursa Ysuf eger hid-i suhan gh Yine hasd buluruz amele hezrn ayb A3, R, 1 8a, H1 10a, 11a, H2 21 Mefln Mefln Mefln Mefln
Benem kim zhd u takvhnesin virne itdm hep 1a Harb idp riy mescidlerin meyhne itdm hep
Nigh- bl-heves dmen o gayret-pe ehbzum 2a Ki glende ikr- blbl pervne itdm hep
Gnl mlkin ki teshr eylemidm ok dularla 3a Ne b-rahmam ki vakf- hdmed puthne itdm hep
Ben ol fte Mecnnam ki tesr-i cnnumdan Melmet ehrinn etflini dvne itdm hep
Egeri hid-i manya gh in oldum Vel zevk u safy kendme bgne itdm hep A3, R, 1 8a, H1 10a, 11a, H2 22 Feiltn Mefiln Feiln
4a 1a
turfe: tarf H1, R, 1. virne: virn H1. 2a pe: te H1. 3a mlkin ki: mlkin H1.
62
Vasf- rhsrun ile ghun Lafz u mans ho eddur hep A3, R 8b, 1 8a, H1 10a, 11a, H2 23 Filtn Filtn Filtn Filn
Turfe Mansram ki drumdan gelr by- arb Nahl-i tkem berg brumdan gelr by- arb
rz-y lal-i meygnun helk itse beni 2a T ebed hk-i mezrumdan gelr by- arb *
Hare dek ek-i nedmet st itse yine 3a Tevbe-i pr-inkisrumdan gelr by- arb
2a 3a
gy: - A3, R, 1, H1. em u: em A3, R, 1, H1. / ebr v: ebr-y H1. / zlf: zlfi R, 1. 4a Deheninden de: Deheninde H1, . 4b tlim: tli . 2a meygnun: sknun . / itse: itdi H2. * de 2. beyit 3. beyit, 3. beyitte 2. beyit olarak yer almtr. 3a Hare dek: Her nice H2. / st : st A3, H2, R, 1, .
63
Rind-i sf-mezheb eyh-i kalender-merebem Delk-i pr-nak u nigrumdan gelr by- arb 4b
len tern nare-i mestnedr g- dile 5a Tr- akam khsrumdan gelr by- arb
ir-i pr-keyfiyyetem gh tahrr eylesem 6a Hme-i anber-nisrumdan gelr by- arb A3, R, 1 8b, H1 10b, 11b, H2 95b Harft-T * 24 Mefln Mefln Mefln Mefln
Zih yekt resl-i ar- kadr-i l-mekn-rifat Ser-efrz- rislet mahrem-i rz- lhiyyet
Frzn- gher bahr- efat cevher-i zt Vcd syn- mmetne yet-i rahmet 2b
Mberr zahmet-i levh u kalemden hid-i ilm Alm-i cmle edyn b-r-y mezheb millet
Bihn-i ferni pdih- sret u man Huddan devlet-i p-bsn ister kevser-i cennet
Nbvvet destgh kemtern hk-i derun gh Niyz eyler tavf- ravzan fevt olmadn frsat
4b 5a
pr-nak : pr-nak H2. Arf S., 7 / 143: beni asla gremezsin. / nare: nagme H2. 6a ir-i pr: yle bir H1. * - H1; Kfiyett-T A3. / Nat- erf H1, A3. A3 nshasndaki bu balk baka bir yaz ile derkenra yazlmtr. 2b Vcd: Vcd . / yet-i: yete R, .
64
A3, R, 1 8b, H1 3b, 11b, H2 25 Mefl Mefl Mefl Feln 1 Ey hl-i ruhun mye-i sevd-y mahabbet Glzr- izrun emen-r-y mahabbet 2 Sen her ne kadar hsn ile mmtz- cihnsn Ben ol kadar fte v rsv-y mahabbet 2b 3 Hn-be-i ekm mi y hd ci-i dilden kd yze teh cura-i mn-y mahabbet 3b 4 Old meh-i Kenna sez dde-i Yakb Erzende gherdr kef-i dery-y mahabbet 5 gh ierz subh- kymetde olursa 5a Ol h ise ger sk-i sahb-y mahabbet A3, R 9a, 1 8b, H1 10b, 12a, H2 96a 26 Mefln Mefln Mefln Mefln 1 Bahr- zevk-bah- kmrndr dem-i vuslat Gl-i d-b- bg- mihrbndr dem-i vuslat 2 Revdur ger met- nz u ve rygn olsa Zamn- ruhsat- ay- nihndr dem-i vuslat 3 Mezk- telhine zehr-be n- bezm-i hicrnun arb- ho-gvr- zindegndr dem-i vuslat
2b 3b
mahabbet: lfet H2. teh: ne A3, . 5a ierz subh-: subhla ierz H1.
65
ridr dd- hun arha ey dil m- hicrnda Ki em-i bezm-i subh- zindegndr dem-i vuslat 4b
Virr uka zevk- vasl- yr gh erum Ki her beytinde bir msr- sndr dem-i vuslat A3, R 9a, 1 8b, H1 10b, 12a, H2 27 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln
Aceb mi derd-i dilm olmasa dev lfet 1a Olur m e-i sad-pre mmiy lfet
Yine gubr- ser-i ky- yrdan maksd 3a Olursa dde-i mmd-i ttiy lfet
Beni cd iden ol em-i mihr-i pr-nrdan 4a erg- ireti hi olmasun ziy lfet
Hezr kr ki glzr- dehrde gh Fsrde gone-i dil olmad sab lfet 5b A3, R, 1 9a, H1 10b, 12b, H2 96a
4b 1a
Ki: - H1. / subh: - H1. olmasa: olsa . 3a yrdan: yrdur H1, H2, R, 1, . 4a mihr: - H1. / pr-nrdan: pertevden A3, H2, R, 1. 5b Fsrde: G v H2. / sab: ziy A3.
66
Harfs-S * 28 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln 1 Sez ki ide leb-i cn-fezs rh ile bahs Ne rh eme-i hayvn u mr-i Nh ile bahs 2 Kim idi sk-i bezmn ne cm- mesti idk Ki zehr-i handn ider bde-i sabh ile bahs 3 O bdenn ki benem rind-i fiyet-sz Leb-i habb ider tevbe-i nash ile bahs 4 Netce-i dil-i pr-hn- gonedr ki ider Gde ry- gl-i subh- pr-fth ile bahs 4b 5 Hayt buld hat- sebzi Hzrve gh Sez ki ide leb-i cn-fezs rh ile bahs A3 9b, R, 1 9a, H1 11a, 12b, H2
3b
Harfl-Cm * 29 Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 1 ema pervne ile gft ind olmaz h 1a Sz- dil ksd olan yerde berd olmaz h 2 Subh u m eb rz gam u d birdr 2a Biz karr itdigmz ehrde d olmaz h
Kfiyets-S A3. habb: hayt A3. 4b ry-: ry H1, 1, . / pr: - H1. * Kfiyetl-Cm A3. 1a gft : gft H1. 2a m eb rz: m u rz .
3b
67
Tfl- ekm gibi emm yeridr yrnun Hne-i yneye kufl u kild olmaz h 3b
Varn yra nisr eyledi gh u dirg 5a Defter-i mihr mahabbetde resd olmaz h 5b A3, R 9b, 1 9a, H1 11a, 13a, H2 Harfl-H * 30 Feiltn Feiltn Feiltn Feiln
Alsa sk eline nz ile tbende kadeh der ehl-i dili pyne ser-efgende kadeh
Ayagn pmege nevbet mi deger rindna 2a Sahn- meyhnede olduka hrmende kadeh 2b
Ref olur yne-i dilde olan zulmet-i gam Meh gibi byle tul eylese her kanda kadeh
Bs idp leblerini htrn alurlar ele Vechi vardur dir isem kevkebi ferhunde kadeh
3b 5a
kufl u: kufl H1. yra: yda . / gh u: gh H1, . 5b mihr : mihr H1. * Kfiyetl-H A3. 2a deger: der H1, . 2b meyhnede: mnda 1.
68
Harfl-H * 31 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln 1 Revdur olsa dile rz-y vuslat telh Gam-lfetem ki olur bana cm- iret telh 2 Bu bezmgehde o zehr-ba-n- synam Ki dse aksm olur b- bahr- rahmet telh 2b 3 Dev-y derdme say itme ey Mesh-nefes Memm- cn ider gelse by- shhat telh 3b 4 Yeter yeter bana pend itme zhid ki olur Sana arb gibi bana da nashat telh 5 Met- cn dirg itme yrdan gh Hazer ki gyet olur erbet-i nedmet telh A3 10a, R, 1 9b, H1 11b, 13a, H2
Harfd-Dl * 32 Mefl Filt Mefl Filn 1 Meta- ars- cihndur sabh- d ret-fez-y pr civndur sabh- d
69
Mahv- nazre olsa nola em-i kudsiyn Prye-bah- hsn-i btndur sabh- d 2b
Prdr sad-y bseden ol denl g- dehr 3a Ger savt- blbl olsa girndur sabh- d
Her s-hezr mehve-i hr-lik ile Billhi rek-i bg- cinndur sabh- d
Ol ftb- evc-i sadet tulna gh her taraf nigerndur sabh- d A3, R 10a, 1 9b, H1 11b, 13b, H2 33 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln
Keml-i hsn ile ol h- nzenine hased Ki ismet eyleye pk-i dmenine hased
Gnlde var yine bir tze dg- hasret kim Nmyiine ider lle rek sne hased 3b
2b 3a
hsn-i: - R. Prdr: Pr H1. 5a g: g H1. / kelerin: ke . / mevce-hz: mevc-hz H1. 6b visle: visal . 2b o stne: edsna H1. 3b lle-rek u: lle-rek H1.
70
Ftdelk bana nisbetle buld mircn Ki ragbet ile ider smn zemne hased
Hased hased yine gh yok hased diyecek 5a Bu lemn nesi vardur aceb nesine hased A3, R, 1 10a, H1 12a, 13b, H2 34 Mefl Filt Mefl Filn
Ey ak fikr-i dde-i girynum eyle kim Derd gam old snede zindn-i ebed 2b
Mirt- hsnn olal hayret-fez-y akl 4a Mahssdur bana heme hayrn-i ebed
Yetmez mi dehre gelmeden gh hare dek Sermye-i net- pemn-i ebed 6b A3 10b, R, 1 10a, H1 12a, 14a, H2
5a
gh yok: yok gh H1. b-ser : bir srr- H1. 2b Derd : Derd H1. / zindn-i: rindn-i A3, R, 1. 4a hsnn: hsnnn H1. 5a mimr: muamm A3. 5b dile: dil R, . 6b pemn: pern H1.
1b
71
35 Mefln Mefln Feln 1 Gam- m u seherden dd u feryd 1a Du-y b-eserden dd u feryd 2 Nesin grdk sitemden gayri yrun O nahl-i b-semerden dd u feryd 3 Humrun defi mmkn terk-i meyle 3a Sebebsz derd-i serden dd u feryd 4 O ha gemez old gevher-i ek Siyeh-r sm u zerden dd u feryd 5 Hased n-dnlarun zevkine gh Bana cevr-i hnerden dd u feryd A3, R 10b, 1 10a, H1 12a, 14a, H2 36 Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 1 Dil giriftr olcak zlf-i siyehfm ne kayd Murg-i b-bl u perm kemeke-i dm ne kayd 2 Sen y u tarab u bezm-i harfn ey h 2a Ben ki fte dimgum heves-i km ne kayd 3 Mrid-i ehl-i harbt yeter pr-i mugn Hdmet-i Berhemen secde-i esnm ne kayd
1a 3a
72
Dil ki cm- Cem idi old ikeste sk Bana imdengir fikr-i mey-i glfm ne kayd
Tutalum halk ile gh mdr mmkn Y cef-y felek mihnet-i eyym ne kayd A3, R 10b, 1 10a, H1 12a, 14b, H2
Harfz-Zl * 37 Filtn Filtn Filtn Filn 1 Hb- rn kand olursa subh u m olmaz lezz Byledr hep nimet-i dny mdm olmaz lezz 2 Neve-i sahby grdk lal-i dildr da gr 2a Tfl-mereb olma ey dil her harm olmaz lezz 2b 3 Olmasun drd-i riy-lde cm- iretn 3a Zhd ile n- arb- lalfm olmaz lezz 4 Mahv- lezzet olmak istersen var it kesb-i keml Meyve-i sb-i zenahdan olsa hm olmaz lezz 5 Kanda gh itse gz- tekellm ol per Gft u g-y tti-i rn-kelm olmaz lezz 5b A3 11a, R, 1 10b, H1 12b, 14b, H2
Kfiyetz-Zl A3. Neve: Nee 1. 2b lezz: - H1. 3a lde: ld 1. 5b Gft g-y: Gft-g-y H1, R, 1, .
2a
73
Harfr-R * 38 Filtn Filtn Filtn Filn 1 Hatt- hbn old yek-ser nsha-i b-itibr Vaz olaldan mushaf- ruhsrun yet der-kenr 2 Sen o em-i dil-firb-i kurbsn kim rz u eb 2a Tavf iderler gird-i kyun kudsiyn pervnevr 3 Ben o zulmet-k-i isynam ki grse syemi ermden hurd olmaz rz- maher kr 3b 4 Andelb-i nagme-sencn blbl-i glzr- vahy 4a Bgbn- r-fasl- bg- hsnn r-yr 5 Kimdr gh ol hark-i nr- hrmn rz- har h eger ebr-i efat olmaya rahmet-nisr 5b A3, R 11a, 1 10b, H1 3b, 15a, H2
39 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln 1 Esrdr gnl zd olursa her ne kadar Elemden ayrlamaz d olursa her ne kadar 2 O gl-ruh olmaycak bde ek-i hasretdr Piyle em-i perzd olursa her ne kadar
- H1; Kfiyetr-R A3. / Nat- erf H1, A3. A3 nshasndaki bu balk baka bir yaz ile derkenra yazlmtr. 2a rz u: rz H1, . 3b olmaz rz- maher: rz- maher olmaz . 4a nagme-sencn: nagme-i sencn . 5b h: gh H1.
74
Bulunmaz ehl-i hner kevkebinde tli-i sad 3a Ars- Zhreye dmd olursa her ne kadar
Gde olmaz o gl-gone h- k ile Nesmden bile imdd olursa her ne kadar
Nezket-i kadin gh idemez tahrr Benn hme-i Bihzd olursa her ne kadar 5b A3, R 11a, 1 10b, H1 12b, 15a, H2 40 Mefl Filt Mefl Filn
3a
75
A3 11b, R 11a, 1 10b, H1 12b, 15a, H2 41 Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 1 Girye-i telh-i surh dil-i pr-c iledr Hande-i dil-ke-i sgar leb-i hm iledr 2 m- hicrm nola ey mh- mnevver kalsan hret-i zlf-i siyeh subh- bing iledr 3 Gelse zhid nola meyhneye imme ile Cm- hldr anun ragbeti ser-p iledr 3b 4 Suhan- gayr bana kendi szmden yegdr Lezzet-i ir dehn ile degl g iledr 4b 5 Cy-br- dil-i gh degl cy- inh Cilve-i mevc-i suhan vsat- g iledr A3, R 11b, 1 11a, H1 13a, 15b, H2 42 Mefl Mefl Mefl Feln 1 Cn atma o klme ki cnnesi okdur Pr-fitnedr ol ehr ki meyhnesi okdur 1b 2 Akln begenmileredr cezbesi yoksa Kynda belhet-zede dvnesi okdur 3 Tbende ruhn sille-hor- bl u per eyler Haclet eker ol em ki pervnesi okdur
3b 4b
76
Yetmez mi gd noktas earmun gh Gamgn deglem murg- diln dnesi okdur A3, R 11b, 1 11a, H1 13a, 15b, H2 43 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln
Devm- vaslna yrun recya sz mi geer Cefy nz ile eyler vefya sz mi geer
Nhfte tei slh ide meger yoksa Nashat ile dil-i mbtelya sz mi geer
Arada duhter-i rez gibi var iken dile Dinr mi vuslat in dilrbya sz mi geer 5b
ikyet itmede te-zebn iken gh 6a Yanup yaklsa da ol b-vefya sz mi geer A3, R 11b, 1 11a, H1 13a, 16a, H2
2a
birbirine: birbiriyle H1, . / bgne: yegne . Dinr mi: Dinr H1. 6a gh: ngh .
5b
77
44 Mefln Mefln Mefln Mefln 1 Neler ehl-i dile ol h- bgne-nevz eyler Bana nz tegfl itmez agyra niyz eyler 2 Yannda itibr zlf ile klarun birdr Ne denl hksr itse o denl ser-firz eyler 2b 3 Hirsn olmasun nitsn gnl kim h-y emi Hadeng-i gamze-i sayd-efgeninden ihtirz eyler 4 Virr keyfiyetin best gd- mevc-i sahbnun 4a Tebessmle leb-i laln ki gh nm-bz eyler 4b 5 Yine yrun hayli gelmede gark- hicb gh Bu eb bilmem kimn peymnesin leb-rz-i nz eyler 5b A3 12a, R, 1 11b, H1 13b, 16a, H2
45 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln 1 Drg- vadelige yrun ihtiyr m var 1a ehd-i gamzesi ok birinn mezr m var 1b 2 Diln ikyet-i b-gyetinden incinme Szinde merdm-i dvnenn karr m var 2b
2b 4a
hksr: ser-firz H1. / ser-firz eyler: - H1; ser-fr eyler A3. best : mest-i ; best-i A3, R, 1. 4b laln: lalin H1, R, 1, . / bz: nz H1. 5b nz: sz A3. 1a ihtiyr: ihtiyr H1. 1b mezr: mezr H1. 2b karr: karr H1.
78
Dir hara beni benzetme sana grinrem Kinye sylemeden gayri bana kr m var 3b
Gnl vefda faln h elde bir didgn Hesb olunsa meger cevrinn mr m var 4b
46 Mefln Mefln Mefln Mefln 1 erer-i pervne h- ule-szumdan haberszdr Kys eyler ki berk-i te-i gayret eserszdr 2 Sevd- merdm-i em-i per ryna nz eyler Egeri srmeve cn eb-i k seherszdr 3 Nin gh hayln itse de terf eglenmez Harb-bd dil-i vrnedr amm hatarsuzdur
3b 4b
kr: kr H1. mr: mr H1. 5b hr: hr H1. 6a itmedk mi: itdk mi . 6b itibr: itibr H1. 7b inkisr: inkisr H1.
79
Sipihrn bir degl mi drd sf u puhte v hm 4b Bu skden hemn terk-i temenn derd-i serszdr
Nihl-i hme-i ghdan gayri bu glende Eger nahl-i tecelli olsa huk oldukda berszdr 5b A3, R 12a, 1 11b, H1 13b, 16b, H2 47 Feiltn Feiltn Feiltn Feiln
Bakma ol glene kim dest-i sab glndr Sl-i bd ile ruhsr- gli rengndr
Telh-km- ebed itse nola Ferhd gam Duhter-i rez dah z bana bir rndr
tdi bir asrda gh temenn-y net Ki dil-i merdm-i dvne bile gamgndr A3 12b, R 12a, 1 11b, H1 14a, 16b, H2
4b 5b
hm: sf H1. nahl-i: nahli . 2a yneden: yne H1. 2b iveger : ak ger H1.
80
Gde olmad ol gonenn melli nedr Hazn myuz o gln bizden infili nedr 1b
Tamm- mr humr- firk ile gedi Bilinmedi dah keyfiyyet-i visli nedr
Hilline felegn itme ser-fr ey dil O ftb yannda mehn kemli nedr
Ne nagmeyz bu tarabhnede ne tanbruz Zamnenn bize gh gmli nedr A3, R 12b, 1 12a, H1 14a, 17a, H2 49 Feiltn Feiltn Feiltn Feiln
Yr ile seyr-i emenzr idecek gnlerdr Rekden blbli bmr idecek gnlerdr
Gemede hayf ki tatl ile eyym- bahr Sebak- ireti tekrr idecek gnlerdr
Sohbet- halk dil-i reni trk eyler Der-i yne-i dvr idecek gnlerdr 3b
Birbirine katalum rz u ebi gayret idp 4a Rzgr itdi d-mkr idecek gnlerdr
1b 2b
bizden: bizde H1. melli: meali H1, . 3b Der-i: Deri H1. 4a rz u: rz H1, R.
81
Oldlar sihr-i nigr ehl-i suhan hep gh 5a Kalemi mucize-gftr idecek gnlerdr A3, R 12b, 1 12a, H1 14a, 17a, H2 50 Feiltn Feiltn Feiltn Feiln
Kimine neve-i mey kimine dnm virr Giderek htem-i laln dah ok nm virr
yle mahmr- nighuz ki bize emi degl imdi nak- kademi bde-i glfm virr
Dili bir vadesi de eylemedi rn-km 3a Ol nihl-i emelm hep semer-i hm virr
tse bir germ nigeh sahn- glistna o h Gl glbun yerine revgan- bdm virr
arhdan dd sited resmini gren gh 5a Ki zer-i mihri eger subh alur m virr A3 13a, R 12b, 1 12a, H1 14a, 17b, H2
51 Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 1 Yr hl-i dil-i nln ne bilsn nicedr 1a ekmeyen mihnet-i hicrn ne bilsn nicedr
5a 3a
ehl-i: - H1. vadesi de: vadesidr A3, 5a resmini: krn H1. 1a Yr: Br A3.
82
Cevr idp lutf- kys itdgi okdur bilrz O per det-i insn ne bilsn nicedr
Bg- hsnnde gnl murg- nev-mhtedr 4a Rev-i nle v efgn ne bilsn nicedr
B-haber kendi ser-i zlf-i pernndan Hl-i gh- pern ne bilsn nicedr A3, R 13a, 1 12b, H1 14b, 17b, H2
52 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln 1 Rakbi meclisine mahrem itmesen ne olur Grh- ehremeni dem itmesen ne olur 2 Gl-i izrn ekmle itme pejmrde err preleri ebnem itmesen ne olur 3 Gazl- vah-i emn bizmle rm old Sen ey per dah bizden rem itmesen ne olur 4 Yeter kemend-i mahabbet dil-i giriftre 4a Esr-i turre-i ham-der-ham itmesen ne olur 5 Vazfe-i dil-i zr zll-i vaslundan Ziyde itmez isen de kem itmesen ne olur
4a 4a
83
Degl mi her biri cm- cihn-nm gh Bu tze daglara merhem itmesen ne olur A3, R 13a, 1 12b, H1 14b, 17b, H2 53 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln
Riy diyrnun yni turfe yndr Ne denl terk-i edeb itseler edeb grinr
Kimi ki zhir ile Byezddur dirsen Baklsa em-i hakkatle B Leheb grinr
Ne mmkn itmeye if-y rz sde zamr 4a Dern- ynede her ne var hep grinr
Felekde kevkeb-i hhi grnmedi gh Hill-i de nigh eylesem Receb grinr 5b A3, R 13a, 1 12b, H1 14b, 18a, H2
54 Mefln Mefln Mefln Mefln 1 Beni her eb o gl-ruhsrdan mehcrdur dirler 1a Ne devletdr kii mahzn iken mesrrdur dirler
1a
rz u: rz H1, 1. Bizz: Birz H1. 4a zamr: hamr . 5b de: d A3. 1a gl-ruhsrdan mehcrdur: gl-ruhsr ile mahrdur A3, R, 1, .
1b
84
Ne keyfiyyet virr uka bilmem yd- laln kim Kimin mestne dirlerse kimin mahmrdur dirler
Ne bilsnler btn- seng-dil hl-i dil-i zr Habb grmeyenler kse-i fagfrdur dirler
Dem--dem tr- ekm snem zre ekdgmndr 4a Ki hum g idenler nagme-i tanbrdur dirler
Slkundan keml-i kbiliyyetdendr gh Eger ftdedr dirler eger magrrdur dirler 5b A3 13b, R 13a, 1 12b, H1 15a, 18a, H2 55 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln
Dkndi hn- ciger c- giryeden imdi Sirik yerine emmden h u nle kar 2b
Esr-i mihnet-i devrn o tre-bahtam kim Felekden eylesem mmd-i mh hle kar 3b
der dehnum hn- dil ile lde gone-hn- emelden ki bir nevle kar
Garb-i b-kesem gh ben ki ldkde Verset-i suhan etfl-i hatt u hle kar
4a
ekdgmndr: ekdgindr H1; ekdigmdendr . magrurdur: marurdur R. 1a ak: - R. / kar: kmaz . 1b kar: kmaz . 2b kar: kmaz . 3b mmd: imdd A3.
5b
85
A3 13b, R 13a, 1 12b, H1 15a, 18b, H2 56 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln 1 O hdan suhan- in ne mmkndr Dehn- goneden hr sad ne mmkndr 2 O nz ki sende bu baht- siyeh ki var bende 2a Husl- km- dil-i mbtel ne mmkndr 3 Olur m murg-i dil zd dm- zlfnden 3a Ham- kemend-i kazdan reh ne mmkndr 4 Geen serr-i kanatda n-murdne Felekden rz-y mdde ne mmkndr 5 O gonenn geh tebessm geh benem gh Gd ne dem-i bd- sab ne mmkndr 5b A3, R 13b, 1 13a, H1 15a, 18b, H2
57 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln 1 Alkasuz sitem-i rzgrdan ne alur sye py- sebk-seyr hrdan ne alur 2 ikest-i sgar ile bir bilr ikest-i dil O mest-i nz u gurr inkisrdan ne alur
2a 3a
86
zr- yr degl bd- huma muhtc Gl-i bihit nesm-i bahrdan ne alur
Kild-i rz-i gavvs- mevc derydur Hars-i n-i cebn-i kibrdan ne alur
Bize kanatimz saydmuz yeter gh Kenra gerd-i ank ikrdan ne alur 7b A3 14a, R 13b, 1 13a, 19a, H1 -, H2
58 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln 1 Lebn ki tarz- suhanda cevb rndr 1a Ne glenn glidr kim gl-b rndr 2 Nihn olur ekeristna merdm-i emi 2a Bahr- hsnnn ol denl hb rndr 3 Bu bezmde nice def eylesn gamn k Ki ay- meclis-i telh u arb rndr 3b 4 Helk- gamzesiyem bir bt-i cef-kin 4a Ki cn kadar bana zehr-i itb rndr
7b 1a
Kenra: Kenr- R, . tarz: sorar R, 1. 2a ekeristna: ekeristn R. 3b telh u: telh - H1. 4a cef: bel H1.
87
Revc nazmmuzun bir karradur gh 5a Mdm eme-i hayvnun b rndr A3, R 14a, 1 13a, H1 15a, 19a, H2 59 Mefln Mefln Mefln Mefln
Ne em-i fitne-c ne turre-i pr-p u tb ister 1a Dil-i dvne ancak kendye bir ztrb ister
Leb-i laln cevb- f-i ehl-i tazallmdr Eger rz- kymet Dver-i maher hesb ister
Harbt- mugn mamr olursa nola gitdke Ki emn zhd takvhnesin dim harb ister
Eger ehl-i mahabbetden sen olma bl-heves-mereb Ki kda misl-i dilrb l-cenb ister
Tekp-y zemn-i tze eylerse nola gh 5a Zebn- kilk-i muciz-g-y Vlden cevb ister A3, R 14a, 1 13b, H1 15b, 19a, H2 60 Mefln Mefln Mefln Mefln
Egeri sohbet-i ho-merebn hep dfi-i gamdur Ho olsun vakti kim pr-i mugn bb-y lemdr
Dil-i mecrhun gsterme hikmet n-insne Bu Efltnlarun merhemleri merhem degl semdr
5a 1a
Revc: Revc- A3. / karradur: karrdur H1; karrdadur 1. em-i fitne-c: em-c H1. 5a zemn-i tze eylerse nola: zemni nola tr eyler ise H1.
88
Bed nk msemm zhir olmaz ismden ey dil Kys itme her brhm brhm Edhemdr
Hele ben yri grdm hhim zre srrum var Rakbi gr hasedden sri dm sri mtemdr
Bu mihnetghda ebry b-n grmedm gh 5a Olursa ge-i mihrbdur y kmet-i hamdur A3 14b, R 14a, 1 13b, H1 15b, 19b, H2 61 Feiltn Feiltn Feiltn Feiln
Dil haylnde hayln dil-i b-tbdadur Gh mey ede geh e mey-i nbdadur
Yine gafletle dil-i pr-heves olur teskn Tflun syii var ise eger hbdadur
4a
arhun evz- galat bahn seyr it gh 5a Bizi bir em ile yd itse de mehtbdadur 5b A3 14b, R 14a, 1 13b, H1 15b, 19b, H2
5a 3a
mihnetghda: hasenghda A3, R, 1; hoghda . / ebry: ebr-y R, . mmdlern: mmdlerin A3, R, 1; hep H1. / hsl ser-gerdnluk: hsl mmdlerin ser-gerdnluk H1. 3b emeln: emel . 4a teskn: mkin H1. 5a evz: evz A3. 5b mehtbdadur: mehtbdur H1.
89
62 Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 1 emi gh ki fsn itmege bnyd eyler 1a ive v nzda sad-mesele cd eyler 1b 2 Ak her dem bana rsvluk ile mjde ider 2a der amm ki ne Mecnn ne Ferhd eyler 3 Zb in sret-i zbsna bakduka o h Safha-i yne-i hne-i Bihzd eyler 4 Kalmam dm- ser-i zlfne bend itmege yer Yoksa ey murg- dil h itmege zd eyler 5 Nola ger yr ile agyr yannda bir ise Ak hem kabe v hem btkede bd eyler 6 Mekteb-i akda ol h- ed-fehm gh Tfl- endemi bir ir-i std eyler A3, R 14b, 1 14a, H1 16a, 20a, H2 63 Filtn Filtn Filtn Filn 1 Dil ki ol n-mihrbndan lfet mmdindedr 1a Pertev-i mehtbdan germiyyet mmdindedr 2 Py- yra sanma k b-sebeb ftdedr 2a Mihrden mnend-i ebnem rifat mmdindedr
1a
emi: em H1. ive v: ive . 2a Ak her dem bana: Ak bana her dem 1. / rsvluk ile: rsvlugla H1, 1; rsvlga R. 1a ol: - H1. 2a yra: reh H1.
1b
90
Nice syi bulur ol derdmend-i ak kim em-i bmr- btndan shhat mmdindedr
Lal-i cnn var iken cm- mey-i nb isteyen Sgar- tebhleden keyfiyyet mmdindedr 4b
Nil-i esrr- gayb olsa nola ghve Ol ki rh- Nilden himmet mmdindedr A3, R 14b, 1 14a, H1 16a, 20a, H2 64 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln
Egeri dost yannda gedlgum vardur Zamna rek idecek pdilgum vardur
Hals mmkn idi zlf-i yrdan amm Esr-i dmem u b-dest u plgum vardur 4b
Bana dell-i vef glib bu besdr kim Kadmden gam ile inlgum vardur
4b 2b
tebhleden: tebhlede . akum: akum H1. 4b dmem u: dmem 1. / b-dest u: b-dest H1.
91
Bu nev-bahrda hayretde kalmam gh Ne blblem ne nesm-i sablgum vardur A3 15a, R 14b, 1 14a, H1 16a, 20b, H2 65 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln
Alur veblimzi nakd-i zhd ile zhid Bu beyghda benzer veblimz hodur
Hayl-i yr ile nzik hayl sylenrz Miyn- ehl-i suhanda haylimz hodur
Kad-i hamdemz gh ceng-i iretdr 5a Netda meh-i dz hillimz hodur A3, R 15a, 1 14a, H1 16b, 20b, H2 66 Feiltn Feiltn Feiltn Feiln
Her ciger shtenn sen gibi cnn m var Ya meger her felegn bir meh-i tbn m var
Hsn bir gevher-i n-ybdur ey sde zamr Her zamn el mi virr lal-i lebn kn m var 2b
5a 2b
92
Bezl-i erbb- saf nimet-i ddr yeter Hne-i ynenn b m var tb m var
h- klm-i siyeh -bahtum gh bana Hle v mh gibi mhr-i Sleymn m var A3, R 15a, 1 14b, H1 16b, 20b, H2 67 Feiltn Feiltn Feiltn Feiln
Haner-i nz eger byle miynnda kalur ok benm gibilern b-hde kannda kalur
Degse dg- dilme merhem in dest-i tabb 2a Hare dek yanmadan engt dehnnda kalur 2b
Seni de bend idecek zlf-i pern bulunur Sanma ey meh kiinn itdgi yannda kalur 3b
Mey harbtda mescidde ibdet yegdr Ragbeti her kiinn kendi meknnda kalur
Kilk-i gh ki bir shir-i muciz-gdur Gelicek vasf- hatt- mg fennda kalur 5b A3 15b, R 15a, 1 14b, H1 16b, 21a, H2
2a
Degse: Delse H1. / dilme: elemi H1. Hare: Har . / yanmadan: - H1. 3b meh: dil H1. 5b fennda: ninnda .
2b
93
68 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln 1 Gnlden h- pey--pey keder almetidr Bu tnd-bd yine bir haber almetidr 2 Nhftedr leb-i pr-handesinde meyve-i vasl kfe nahl- mde semer almetidr 3 Kild-i subh- sadet fign- kdur Ki h u nle-i blbl seher almetidr 3b 4 Degl mi cezbe-i bdr-i Zleyhdan Ki hb- rhat- Ysuf sefer almetidr 5 Bizmde girye-i b-ihtiyrmuz gh Nine-i gam u sz- ciger almetidr 5b A3, R 15b, 1 14b, H1 16b, 21a, H2
69 Filtn Filtn Filtn Filn 1 te-i cn-sz- dil peymne-i sahb yeter Merhem-i dg- mahabbet penbe-i mn yeter 2 Ey gl-i nev-reste olma hem-dem-i her bl-heves Mdde ger hret-i hsn ise bir eyd yeter 3 Dm u dne hcet olmaz murg- dil teshrine Ge-i ebr ile ey h bir m yeter
3b 5b
94
Kte-i tg- tegfl old hep ehl-i niyz Ey eh-i hsn melhat nz u istign yeter 4b
Dildr gh greden dildra yn-i cef em-i mest u gamzesinden evke-i b-c yeter 5b A3, R 15b, 1 14b, H1 17a, 21b, H2 70 Feiltn Feiltn Feiltn Feiln
Gl-i hurd de yokdur bu letfet bilsem Acab verd-i ruhun glen-i cennetdendr 2b
Sznk oldug gh ser--p suhanum Yrdan dilde olan te-i hasretdendr A3 16a, R 15b, 1 15a, H1 17a, 21b, H2 71 Filtn Filtn Filtn Filn
4b 5b
hsn : hsn . em-i: em H1. / mest u: mest H1. 1b mahabbet de: mahabbet H1. 2b cennetdebdr: cibtdendr R. 3b dvneyi: dvne-i H1, . 4a meyden: meydr A3, H1, R, 1.
95
Zerre denl derd bulmak gc devdan ok ne var Sen seni ikeste gster mmiydan ok ne var
Rh- aka slik isen reh-nm yerden biter Hem-inn tevfk olursa nak- pdan ok ne var
emimz hk-i reh-i dildr eyler rz Yoksa bzr- cihnda ttiydan ok ne var
p- huke cn baglar sohbet-i erbb- dil Mucizt- Msev olsa asdan ok ne var 4b
Tengdr ser-pene-i hurde reng-i riyet 5a Yoksa bs- destine hasret hndan ok ne var 5b
Gnlmzce inluk grmedk bir kimseden Vakf bir szdr ki dirler indan ok ne var
Sen hemn gh rm it hbz- himmet Saydgh- hsnde sayd- hmdan ok ne var A3 16a, R 15b, 1 15a, H1 17a, 21b, H2 72 Mefl Filt Mefl Filn
Agyr ile o fet-i cn gitmek zredr Dilden hayl gibi nihn gitmek zredr
Bir gone kalm idi bist- emende hayf Mnend-i ebnem ol da hemn gitmek zredr
Htrda rz-y ved old shte Ol denl yr- germ-inn gitmek zredr 3b
4b 5a
96
Br- girime beste v mde nakd-i nz 4a Tevfk nnce medh-knn gitmek zredr
gh ekve itme ki gedi zamn- vasl Elbette lem-i gzern gitmek zredr A3, R 16a, 1 15a, H1 17b, 22a, H2 73 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln
Hars-i devlet eger evc-i cha dmidr Yakn ki hsn-i rzsyla ha dmidr
Safs old fzn hatt- sebzden yrun 2a Bahrun b u hevs o mha dmidr
Sennde ey dil in rst gelmedi kald 3a Ki kr bir sanem-i kec nigha dmidr
Mdm meykededr zikr fikri ghun Egeri sbha gibi hnkha dmidr 5b A3 16b, R 16a, 1 15b, H1 17b, 22a, H2
3b 4a
Ol: O . nakd-i nz: ne kadar nz . 2a fzn: - H1. 3a dil: - H1. / gelmedi: gelmeden A3, H1, R, 1. 5b Egeri: Eger ki A3; Geri R.
97
74 Mefl Filt Mefl Filn 1 Bezmmde yr u sk v sahb yerindedr 1a Keyfiyyet-i mdmmuz al yerindedr 2 Ancak miyn gibi vefdur bulunmayan Esbb- hsn yoksa ser--p yerindedr 3 Yakdun cihn te-i hsnnle ey per Hakkunda her ne sylese ad yerindedr 4 Sad-nev-bahr gedi v sad-lle old k 4a Dilde henz dg- temenn yerindedr 5 gh bd- ahun tahrikden sakn 5a Depretme ol d-zlf-i semens yerindedr 5b A3 16b, R 16a, 1 15b, H1 17b, 22b, H2 75 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln 1 Egeri dil virecek dilrb budur ki budur Dirg dmen-i mihr-i vef budur ki budur 2 O mehde ka cevr itmeden usanmdur Sennde ekdgn ey dil cef budur ki budur 2b 3 kar tegfl-i dildr gibi bigne Kimi ki imdi dirz in budur ki budur 3b
1a 4a
Bezmmde: Bezmde H1. k: hk H1, . 5a tahrikden: tahrirden A3. 5b d-zlf: der-zlf . 2b ekdgn ey dil: ey dil ekdgn 1. 3b imdi: - H1.
98
derse nm-nigeh bin itbdan sonra Sanur ki var ise lutf u at budur ki budur
Firb hurde-i tezvri olmazuz gh 5a Bize advet-i ehl-i riy budur ki budur A3, R 16b, 1 15b, H1 18a, 22b, H2 76 Mefl Filt Mefl Filn
Aldanma dehr alur seni amm alur satar Sad-Ysuf bu khne Zleyh alur satar
Bir derd var gnldeki cvd-i mr ile Olsa mezd Hzra Mesh alur satar 4b
Hayf ki pr-i meykede gh matuh ola 5a N itmeyp ne akl ile sahb alur satar A3, R 16b, 1 15b, H1 18a, 23a, H2 77 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln
5a 2a
olmazuz gh: olmaz ghun A3. cna: hna H1. / hni: hodr H1. 2b Gy: Gy ki H1. 4b Hzra: Hzr . 5a Hayf: Hakk R. / gh: - H1. / ola: olmasa H1, R, , 1.
99
Gnl ki nkhet-i gs-y yr ile prdr O gonedr ki nesm-i bahr ile prdr 1b
Myesser olsa da dil-hhum zre cm- net Misl-i em-i btn hep humr ile prdr
Kafda her birinn bir seg olm mde Bu sayd ki tutalum kim ikr ile prdr 4b
Tecelli itse de ol meh ne fide gh Ki imdi yne-i dil gubr ile prdr A3 17a, R 16b, 1 16a, H1 18a, 23a, H2 78 Filtn Filtn Filtn Filn
Tre rz iden beni nz ile bir meh-predr Tbii dim o mihrn hne-i agyradur
Hi dil-hh zre olmaz cnb rmmuz 2a Kr-ferm-y felek ger sbit seyyredr 2b
Gaflet-i tflnemz gitdke efzn olmada Rae-i pri sanursn cnb-i gehvredr
Znhr lfet-nm lutfyla her simn tenn ok da nakd- vuslata ey dil atlma predr
1b 2b
ki: - H1. Benem o: Ben o A3, R, 1. 4b kim: - H1. 2a cnb : cnb H1. 2b ferm-y: fermy A3, R, 1. / sbit : sbit H1.
100
ule-m- gam oldum hicr-i lal-i yrdan Her bun- m peykermde ten fevvredr 5b
Kimseden hemvr vaz gh grmez ry- tr 6a Cebhe-i pr-n-i shn p-i n-hemvredr 6b A3, R 17a, 1 16a, H1 18a, 23a, H2 79 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln
Yanumda ragbeti yok e-i ikeste kadar Bu arh- sifle ki cm- cihn-nm geinr
Hev-y zlf-i siyh sermde yetmez mi Ki baht- tre dah sye-i hm geinr
Halvet-i ekerin lal-i yrdur bis Benmde tt-i tabum ki ho-ed geinr 4b
Zamne hblar k istemez gh Ki biri birine zumnca mbtel geinr A3, R 17a, 1 16a, H1 18b, 23b, H2
5b 6a
peykermde: peykerde H1. hemvr: hemvra H1, 1. 6b n: - H1. 4b tabum: bahtum H1.
101
Ekm ki gh yd- ruhunla revn olur Kemter habb tane-zen-i smn olur 1b
Ger sye gibi pyine yz srmek istesem Hurdvr nz ile dmen-ken olur
Makbl-i tab- h- btn olmak isteyen gh gibi ho-suhan nktedn olur A3 17b, R 17a, 1 16b, H1 18b, 23b, H2 81 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln
Egeri emini pervne hne hne arar Bileydi emde an ne yana yana arar
Olur m dergeh-i her mehvee cebn-fers 2a Leb-i niyza sez bse stne arar
O denl murg- dil lfet gzn-i vahet kim Dern- beyza-i ankda iyne arar
1b 4a
Kemter: Gitmez H1. / tane-zen: taneden R. mevsiminde: mevsimde H1. 2a mehvee: mehve H1. 3a ki: - H1.
102
Visl te hicr te zre tedr Diyr- akda hep derd var dev ne arar
Hrm- kilk-i sab-cnbe muharrik yok Kmeyt-i hmemz gh tziyne arar A3, R 17b, 1 16b, H1 18b, 24a, H2 82 Feiltn Feiltn Feiltn Feiln
Rind-i mahmra if bde-i cn perver olur Pertev-i sgar- rez sandal- derd-i ser olur 1b
Hod-nm oldugna hmelern hande ider Leb-i her b ile kim bse ki neter olur
tmezz uleye pervnemizi br- girn 3a Pertev-i emde te-zen-i bl per olur
Py- dildra nisr olmaycak nakd- sirik Tutmam ey dde-i hnbr eger gevher olur
okda mnend-i kalem teng-dil olma gh Gn olur defter-i er da bir ister olur A3, R 17b, 1 16b, H1 19a, 24a, H2 83 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln
1b 3a
103
Hazer teltum- tfn hur- ekmden Ki old cnb-i her mevci n-hud zr 2b
Nihl-i kmeti ol denl nz-perver kim Hrm idince ider cnb-i kab zr
Der mi k- zra rec-y vasl gh Olnca gamze-i hn-rzi mbtel zr A3, R 17b, 1 16b, H1 19a, 24b, H2 84 Mefl Filt Mefl Filn
Hurd-i cm- bde ile hem-nin olan T har sye-i eb-i zneden kaar
Hn-rz-i nvek-i mjesi t o denl kim Ger grse aksini nefs-i yneden kaar
Her dg dilde bir kadeh-i pr-arbdur Mahmr- ay- bde-i dneden kaar 4b
T in-y zlf-i btn old murg- dil Bgneler gibi kafes-i sneden kaar
2b 3a
104
gh ehl-i zerk ile yr olmak istemez 6a Zhid sanur ki hrka-i pemneden kaar A3 18a, R 17b, 1 17a, H1 19a, 24b, H2 85 Filtn Filtn Filtn Filn
Zb u zver ho-nms dilrbya kim bakar Hsn-i rengn isterz rengn kabya kim bakar
Hk-py- yra nak- p gibi gz dikmiz 2a Sde-i hurd olursa ttiyya kim bakar
Rzkmuz zenbl-i mehle inse de gkten eger Terk-i istign idp semt-i semya kim bakar
Kimi cndan kimi serden gemi ehl-i rzgr Bu musbethnede b- bekya kim bakar
Vasl- yr idi garz tebiyyet-i agyrdan Old n menzil nmyn reh-nmya kim bakar
Fahr- dndur sadetmend-i dny-y dn Rz- maher sye-i bl-i hmya kim bakar 6
Pk-gevher sevdrr kendyi ister istemez 7a Lal u yktun yannda kehrbya kim bakar
Ol tarab bgnda kim minkr- blbl gonedr Nle-i gh b-berg u nevya kim bakar
6a 2a
105
A3, R 18a, 1 17a, H1 19b, 24b, H2 86 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln 1 Gam- firk mmd-i vislden yegdr Humr- nakd mey-i ihtimlden yegdr 2 ikrgh- mahabbetde em-i Leylya Dil-i remde-i Mecnn gazldan yegdr 3 Hazn terne-i blbl yannda ukun Nev-y tt-i rn makldan yegdr 4 Gde tab u pern revi gerek dilber 4a Ki merebmde benm zlf-i hldan yegdr 4 5 Hezr mertebe gh py- ikeste 5a Yanumda cnb-i dest-i sulden yegdr A3 18b, R 18a, 1 17a, H1 19b, 25a, H2 87 Mefl Mefl Mefl Feln 1 Bu nz ile sad-maher-i pr-r kimindr 1 Turduka bel-y dil-i mehcr kimindr 2 imd- kad u ysemen-endm u eker-leb 2a Bu e-ciheti hsn ile mamr kimindr 2b
4a 4
revi: d R, 1. A3. 5a ikeste: ekse . 1 kimindr: kimndr . Btn beyitlerde bu ekildedir. 2a endm u: endm H1. 2b ciheti: cihet H1.
106
Hsn ile ider tfte ser-pene-i mihri 4a Bu bz-y merd-efgen-i pr-zr kimindr
Ser-mek-i pern-i gh dil-i efgr El-kssa bu evsf ile mezkr kimindr A3 18b, R 18a, 1 17b, H1 19b, 25a, H2 88 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln
Nigha em-i siyhndan old ruhsatlar 1a Bard lfet ile huvne vahetler
Eger ben anladugumdur o pr-firb ey dil 3a nanma vade-i vaslna virse hccetler
Meger sadkata yer var mdur temya O denl gadr nifkyla told sohbetler 4b
Olursa g-zed ahbba bu gazel gh 5a Zuhra gelse gerek nkteler zarfetler A3, R 18b, 1 17b, H1 20a, 25b, H2
4a 1a
tfte: yfte H1. siyhndan: siyhdan . 2a c: h . 3a anladugumdur o pr-firb ey dil: anladugum o pr-firb ise ey dil H1. / pr-firb: pr-karb . 4b gadr: zr . 5a zed: terd .
107
89 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln 1 Benem ki ky- mugn cy- dil-ninmdr 1a Elmde sgar- mey h- meh cebnmdr 2 Bihit-i tene-i leb b- kevser-i ekm 2a Cahm-i suhte-i h tenmdr 2b 3 Zemn bezm-i kanatde dne-p olal Bahr- devlet ikbl he-nmdr 4 Bahne cy- terennm o nagme-perdzum 4a Ki mevc-i hande-i gl-n stnmdr 5 Aceb mi mucize dirlerse irme gh Felekde mh nev-engt-i fernmdr A3, R 18b, 1 17b, H1 20a, 25b, H2
90 Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 1 Sanma yne tutup hsnini perdzlanur 1a Nzenn yle ki kendye dah nzlanur 1b 2 Tir-i kudsi ikr itmege meyl itmez iken em-i b-rahm- dil-i ka ehbzlanur 2
1a 2a
ninmdr: nimenmdr . kevser: gevher . 2b tenmdr: temenmdr . 4a perdzum: pervzum H1. 1a perdzlanur: pervzlanur H1. 1b yle: yle H2. 2 A3, H1, R, .
108
Murg- dil dm- ser-i zlfne bend olmag in ok zamndur kafes-i snede pervzlanur 3b
ule-i h ki pest olm idi ekmle 4a Heves-i kaddn ile imdi ser-efrzlanur 4b
Yra arz eyledm gh bu tze gazeli Didi nz ile szn byag iczlanur 6b A3 19a, R 18b, 1 17b, H1 20a, 26a, H2 96b 91 Mefl Filt Mefl Filn
Hi sorma mbtellarun ahvli bellidr Sen b-vefya dil virenn hli bellidr 1b
Grdk kitb- hsnini t hrna dek Mazmn- ser-gzet-i hat u hli bellidr
Mmtz ider mlyemet-i tab- demi Hindn ne denl sde ise l bellidr
3b 4a
kafes: nefes H2. pest: put A3. / olm idi: olmudur H1. / ekmle: ekmden H2. 4b efrzlanur: firzlanur H2. 6b byag: fiki H1. 1b hli: ahvli H1.
109
arhun saylmaduk nesi kald hesbda Bir rz-nmedr ki meh sli bellidr
Asrnda Byezd ise korlar m hline gh ehr midn etfli bellidr 7b A3, R 19a, 1 18a, H1 20a, 26a, H2 92 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln
Kerm-i tab-i nev-skiyni seyr eyle 2a Ki zehr-i gussa virp zevk-i bde isterler 2b
Hazer hazer ki gnl nev-hatn- mekteb-i ak 3a dince mek-i sitem levh-i sde isterler
Kalursa byle dil cn em-i h- btn 4a Degl cihnda huzr- Hud da isterler
Mdm dergeh-i pr-i mugna gel gh Ki anda istedgnden ziyde isterler 5b A3, R 19a, 1 18a, H1 20b, 26b, H2 96b 93 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln
7b 1a
midn: demn A3, R, . Btn ki k: Btn ak H1. / mest : mest A3, R, 1. 2a nev: ko H1. 2b zevk: keyf . 3a nev-hatn: nev-htb . 4a cn: cn . 5b anda: andan H1.
110
ki yzin okuduk ir-i deftern gh Vel bu rtbede gftr gayr yzdendr A3 19b, R 19a, 1 18a, H1 20b, 26b, H2 94 Filtn Filtn Filtn Filn
tdi noksan zre hsn-i mh manzr olmalar Kimdr ey meh byle evsf ile mehr olmalar
Koy harb-ender-harb olsun dil-i saht- rakb Devlet-i hsne haleldr byle mamr olmalar
Sende yok mihr-i mnevver gibi imsk- nazar Kevkebmdendr benm hep byle mehcr olmalar
3a 4b
111
kne irden gh maksdun nedr Meclis-i dilberde benden sonra mezkr olmalar A3, R 19b, 1 18a, H1 20b, 26b, H2 95 Filtn Filtn Filtn Filn
Cevrden uk ider h u fign benden bilr 1a Kendi olmu dehr iinde dstn benden bilr
Zlfne okda dolama ey dil-i dvne-h Korkaram bir tfl- bed-hdur amn benden bilr
Ad rsvlukla y Rab kmasun bir kimsenn Crm her kimden zuhr itse hemn benden bilr 3b
Bir cihn ba tenh gamzesi besdr yine Her ne olsa ol meh-i n-mihrbn benden bilr
imdi gh ol glistn- letfet vasfna Sylenrse blbl-i te-zebn benden bilr A3, R 19b, 1 18b, H1 21a, 27a, H2 96 Mefln Mefln Mefln Mefln
Teh-peymneyem sk arb- erguvn gster 1a Tazallum dde-i ni-i gamam n- revn gster
Seg-i kyna yrun arz- cism-i n-tvn ile 2a Hm-y evc-pervz- vefya sthn gster
1a
uk: - H1. / h u: h H1, R. Crm: Crmi H1. / zuhr: - H1. 1a peymneyem: peymnesiyem H1. 2a cism: - H1.
3b
112
At-bah eyledkde herkesn dil-hhun ey sk 3a Beni lal-i lebnden behre-yb it Hzra cm gster
Nimenghun ey gl tarf- destr itmek istersin Nihn it bir zamn ruhsrun ilden bir zamn gster
Suhan-perdz olan yrn- muciz-g huzrunda 5a Bu er- dil-efrzunla gh imtihn gster A3, R 19b, 1 18b, H1 21a, 27a, H2 97 Mefl Filt Mefl Filn
Nakd- hayt hep leb-i cnne harcdur 1a Hk-i vcd sgar u peymne harcdur
Her nahl- tze kim dil-i sad-ke nz ider 2a imd- ho harm ise de ne harcdur
Bir dil ki ren olmaya gh ak ile Kandl-i ftb ise bthne harcdur A3 20a, R 19b, 1 18b, H1 21a, 27b, H2
3a 5a
dil-hhun: dil-hh H1; dil-hhn 1; dil-hhna . / ey: - . Suhan-perdz: Suhan-pervz H1. 1a leb: - A3, R, 1. 2a sad-ke: sad-k R. 3b bf- zerkei: bb-serkei .
113
98 Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 1 em-i her bezm-i per-rda tarvet mi kalur 1a Vakf- sd-bd- hazn glde letfet mi kalur 2 Her nefes subh gibi by- sadkat mi virr Her zamn yne-i hsn-i selmet mi kalur 3 Iztrbum grp ey rek-i kamer ayb itme 3a ftb gricek zerre de tkat mi kalur 4 Seyr idp cnb-i reftrn ol sm-tenn Dilde ende-i b- kymet mi kalur 5 yle b-rahm ile gh mdr gdr Beni ldrmiyecek cevr ile rahat mi kalur A3, R 20a, 1 19a, H1 21b, 27b, H2 99 Filtn Filtn Filtn Filn 1 Mest-i hsnn bir dil-i dvnemz vardur yeter emine ey h bir pervnemz vardur yeter 1b 2 in itme hayln bezm-i her n-mahreme Dil gibi bir ge-i vrnemz vardur yeter 3 smnun sgar- hurdi var ise bizm Bezm-i Cemden kalma bir peymnemz vardur yeter
1a 3a
114
eyh-i ehrn hnkh- hukna hasret miyz Bg- cennet gibi bir meyhnemz vardur yeter
Bahs- ilm-i hikmet heyet degl dbmuz Ser-gzet-i ak bir efsnemz vardur yeter
Slik-i rh- taleb gh hem-rh istemez Hzr rehber himmet-i merdnemz vardur yeter A3, R 20a, 1 19a, H1 21b, 27b, H2 100 Mefl Filt Mefl Filn
gh cmle hcetm amm ki sorsa yr Tasrh idp birn diyemem hcetm budur A3 20b, R 20a, 1 19a, H1 21b, 28a, H2 101 Mefln Mefln Mefln Mefln
1b 3a
115
Sebve skin-i meyhne olsam geh teh geh pr Elmde sgar- mey d u hurrem geh teh geh pr
Ser-i kynda yrun iderm h u fign her eb 2a Nev-y ney gibi geh zr geh bamm geh teh geh pr 2b
Olur mahv- nigeh med ud- mevc-i haylinden Habbs pey--pey em-i pr-nem geh teh geh pr
Mukadderdr nasb-i b kem seng-i adletle 4a Ki olmu ser-nvit-i nak- htem geh teh geh pr
Degl pr-hn mr- rik-i mihnetden gzm gh Misl-i e-i sat gnl hem geh teh geh pr 5b A3, R 20b, 1 19a, H1 22a, 28b, H2
102 Mefl Filt Mefl Filn 1 Cemiyyet-i saf dil-i gam-pervermdedr Zihn hezr- ule-i Tr ahkermdedr 2 Ferhd kh- derdde ok grmem hele 2a Mecnn dah hayl gibi gzlermdedr 2b 3 Bs- izr- hid-i maksd dim g- cnb-i leb-i hhikermdedr
2a
iderm: idemem A3, R. geh zr geh bamm: - zr bamm H1. / bamm: bm . 4a Mukadderdr: Mukadder H1. 5b gnl hem: gnlm H1. 2a ok: n R. 2b gzlermdedr: htrumdadur H1, R, 1, .
2b
116
Memnn- gerd-i bli-i hrd olur myam Dest-i heves mdm ki zr-i sermdedr
Nm- kerem zamnede her kimde var ise gh cmle ehl-i riy deftermdedr A3, R 20b, 1 19b, H1 22a, 28b, H2 103 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln
Zamne itse de nahl-i mdi br-ver 3a Gnlde hhi-i nev nem m kalmdur
Ne sd- halk ile rn kelmluk gh ekerle hazm olacak in m kalmdur A3, R 20b, 1 19b, H1 22a, 28b, H2 104 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln
zr- yra hat- mgbr gelmidr 1a Ya cey-i fitneden evvel gubr gelmidr
1b 3a
dilrb: dilber . br-ver: yr-ver . 4a el: - . / reng : reng H1, . 1a yra: yr A3, H1, R, .
117
Fign- blbl-i fteyi ganmet bil Bu bga sen gibi ey gl hezr gelmidr
Rev m itmeye pervz hbz- nazar Ki saydgh- mdn ikr gelmidr A3 21a, R 20b, 1 19b, H1 21b, 28a, H2 105 Mefl Filt Mefl Filn
Dil mbtel-y mhliklar degl midr Dehri harb iden bu bellar degl midr
Bl-y cna prehen-i cismi k iden 2a Ser-t-kadem bu teng kablar degl midr
Agyra hem-dem oldugun ey mh duymuuz imdi bize bu tze edlar degl midr
gh gibi tze-zebn kern ola Sen syle mstehakk- atlar degl midr
2b 3a
kenr: nigr . bu: ki A3, H1, R, 1. 2a Bl-y: Bel-y H1. 4a eyleyen: eyleyn .
118
A3, R 21a, 1 19b, H1 22b, 29a, H2 106 Mefln Mefln Mefln Mefln 1 Ne Ysufsn Zleyh-pe-i b-tkatn kimdr Peyamber-zde-i hbsin amm mmetn kimdr 2 Hele ben zehr-i n- hasret oldum ihtiyrumla Senn ey cm- Cem minnet-ke-i keyfiyyetn kimdr 3 Kimnle vahet-ld- gazabsn mbtellardan 3a Nigh- lutf ile gln-i bg- ragbetn kimdr 4 Ben idm bir zamn m- gamunda emve-i szn Aceb imdi erg-efrz- bezm-i lfetn kimdr 5 Bu gn gyet pern htr u ftesin gh Yine gretger-i kl-y sabr u tkatn kimdr A3, R 21a, 1 20a, H1 22b, 29a, H2
107 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln 1 Heme t ki gnl dgdr- hasretdr D-em-i ek-fen cybr- hasretdr 2 zr- yrda seyr eyle hatt- mgnin Ki c- sebze v evvel bahr- hasretdr 2b
3a 2b
119
Ne mmkn ey yzi gl seyr-i glsitn sensz 3a Ki sye-i mje emmde hr- hasretdr 3b
Meger ki nimet-i vasl ola reger yoksa Gnl kymete dek ermsr- hasretdr
Miyn- ehl-i mahabbetde hmeden gh Bu ir-i derd-fez ydigr- hasretdr A3 21b, R 21a, 1 20a, H1 22b, 29b, H2 108 Mefln Mefln Mefln Mefln
Kab-y m ire sanmanuz ol fet-i cndur Sipihr-i tlimden kevkeb-i bahtum drahndur
Gren dir r-y te tbn m libs ire 3a Nmyn maden-i frzeden lal-i Bedahndur
O nahl- nz-perver var iken glzr- lemde 4a Bilrler ehl-i dil mevznluk ad serve bhtndur 4b
Hirs itse nola ol h- ezrak-pdan gh 5a Bilr bir fitnedr kim sret-i Hakkdan nmyndur A3, R 21b, 1 20a, H1 22b, 29b, H2
3a
glsitn: bstn A3, H1, 1, . emmde: hmumda R. 3a tbn: ybn R. 4a nahl: necl . 4b ad: ol H1, . 5a ezrak: erzen R.
3b
120
109 Mefl Mefl Mefl Feln 1 Dil-hastelerin birine hem-derd degldr Derdi o pernn ekilr derd degldr 2 Mnende-i zr atmasn ortaya ok da
2a
Bz-i mahabbet gnl nerd degldr 2b 3 Bilmem biri gzine sokar hr idicek arh 3a Ehl-i hnern binde biri verd degldr 4 Takv m vera m dayanur zrna zhid Zinhr ki rez duhteri n-merd degldr 4b 5 Rengn suhanum berg-i hazn-dde grnmez yne-i insf eger zerd degldr 5b 6 ghve zdelign kadrini bilmez lemde o kim gile-perverd degldr A3, R 21b, 1 20a, H1 23a, 29b, H2 110 Mefl Filt Mefl Filn 1 Cm- arb u hn- ciger merebmcedr Ho merebem saf v keder merebmcedr 2 Vahye ho-nm revi-i vahiynedr Benden o h iderse hazer merebmcedr
2a
Mnende-i: Mnend zd R. Bz: Bz R. / nerd: zed . 3a biri: bizi H1, . / sokar: su . 4b ki: - H1. 5b eger zerd: ekber rez H1.
2b
121
Lyk degl ved ile zr- dostn 4a Mnend-i nme gizli sefer merebmcedr
gh nev-be-nev suhan- bdr gr Ol nev-zuhr fet eger merebmcedr 5b A3 22a, R 21b, 1 20b, H1 23a, 30a, H2 111 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln
O dil ki dg- mahabbet erre-efgen olur 1a Felek-sitre v hurd meh nimen olur
O em hem-dem-i agyr olunca dg oluram 2a Ki ule bende v gayrun erg- ren olur
Kimi ki fark- ser itsem mdm cilvegehin Dner sipihr-i cefkra ol da dmen olur 3b
Olursa nm-nigh ile de tesell-i bah 4a Geh hicb u geh hb u nz- reh-zen olur
Dem--dem te-i cn-sz- evkden gh Turur turur dil-i dvne germ-ven olur 5b A3 22a, R 21b, 1 20b, H1 23a, 30a, H2
4a
zr: zd R. eger: cn A3. 1a O: Ey . 2a oluram: olur . 3b ol: o H1. 4a tesell-i bah: bah- tesell H1. 5b germ: ger H1.
5b
122
112 Mefln Mefln Mefln Mefln 1 Dehnun goneve pr-hande handnluk ne gnndr 1a Gnller hstgr- fitne fettnluk ne gnndr 2 Hayl-i yrdan kalmazsn ey gam b-veflukda 2a Eger yaranmazsan syle yrnluk ne gnndr 3 Ne bir dgun fetilisin ne bir bezmn ziy-bah 3a Dah ey em-i bezm-r frznluk ne gnndr 4 Girbn-k gelmi ol per seyr-i glistna Libs- rengden ey gone urynluk ne gnndr 5 Mevve-htr- gh u zlf-i yr fte Pern olmayam dirsen pernluk ne gnndr A3, R 22a, 1 20b, H1 23b, 30b, H2 113 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln 1 Fign ki em-i btn gh mest geh mahmr Nihn alur dil cn gh mest geh mahmr 1b 2 Dirg gemede eyym- mr gaflet ile Misl-i bde-ken gh mest geh mahmr 3 O rind-i bde-perestem ki subh u m iderm Tavf- ky- mugn gh mest geh mahmr
1a 2a
pr-hande: srhnda A3. / ne: - . gam: dil H1. 3a Ne: Be R. 1b dil : dil A3.
123
Hcm- gamla sersme oldugumdur kim Sanurlar ehl-i cihn gh mest geh mahmr
Met- akl u dili okdan itmiem gh Fed-y ratl- girn gh mest geh mahmr A3, R 22a, 1 21a, H1 23b, 30b, H2 114 Filtn Filtn Filtn Filn
Hsl olmaz mdde rifatle p-ml ol da gr Pek sarl o mehven pyne halhl ol da gr 1b
Bak birinn htrnda hayr- niyyet var mdur mtihn in bu cemiyyetde remml ol da gr
Lezzetinden vkf olmazsn nigh- dr ile Ol gln laline ebnem gibi tebhl ol da gr 4a
okda inkr eyleme feyzni hm olmanun Hayli dem pr-gluk itdn bir nefes ll ol da gr 5b
Bilmedn zde olmak zevkini ghve Bir zamn v-beste-i zlf hat u hl ol da gr A3 22b, R 22a, 1 21a, H1 23b, 30b, H2
1b 4a
124
115 Mefln Mefln Mefln Mefln 1 Btn kim mihr u kn yne-i tagyr virmezler Meger emr-i ha cevher-i tesr virmezler 2 Kenr- dye-i gerdnda ol tfl- yetmm kim 2a Mkerrer zehr-n itdrmeyince r virmezler 3 Hazer her turre-i pr-hamdan ey dil kim budur zannum Olursn kbet dvne v zencr virmezler 3b 4 Nice k harb-ender-harb olmaz ki bed-hlar dp hk ile yeksn frsat- tamr virmezler 5 Kemend-i himmet gh olmaynca say ile derkr Sana bu saydgehde sz ile nahcr virmezler A3, R 22b, 1 21a, H1 24a, 31a, H2
116 Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 1 kun hn sanma dil-i kindendr Yr- b-rahm ile tab- gile nkindendr 2 Bdesz seyr-i glistn bana te gibidr Zevk bahlg bgun dah tkindendr 3 kun b- irik te-i h nitsn Hass- bgne-perest oldg hkindendr
2a 3b
125
Nl-i man nola dildde ise gha Burka- fikr-i suhan dmen-i pkindendr A3, R, 1, H1, H2, - , D 12b 117 Mefln Mefln Mefln Mefln
Tabbn- mahabbet hasta-i hicrn sormazlar Bilrler re olmaz derdi b-dermn sormazlar
Dem--dem ayb idenler hl-i uk- pern Aceb fteg-i kkl-i hbn sormazlar
Olanlar nee-yb- lal-i eker br dildrun Dah ey Hzr senden eme-i hayvn sormazlar
Btn gh cmle hl-i dilden b-haberlerdr Azzn- melhat klbe-i ahzn sormazlar A3, R, 1, H1, -, H2 99b
118 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln 1 Heme sanma gnl cm- ergavn ekilr Geh arb u geh kse kse kn ekilr
126
Beni hayl-i kadn yle n-tvn itmi Ki hme gibi vcdumda sthn ekilr
Gnl bir fet-i dehrn ikr olmu kim Hadeng-i gamzesi havfndan smn ekilr
Bu glenn nesine ragbet eylesn dil kim Ne mihnet-i gl ne cevr-i bgbn ekilr
Gurr- tab ile lf urma irn gh Hazer ki bir gn olur tg- imtihn ekilr A3, R, 1, H1, -, H2 99a
Harfz-Z * 119 Mefl Filt Mefl Filn 1 Bakma skn- zhire zehhr- kulzmz 1a Grme hakr-i katre-i Tfn taltumuz 2 Bilsek ne sd ider aceb te firzumuz Bu khne micmer ire ne duz ne hzmz 2b 3 Revnak fez-y iretiyz ehl-i merebn Sahbda neve gonede rengn tebessmz 4 Hmu bil dehnmuz gmuz gibi Gammz sanma mahrem-i esrr- merdimz
-H1, ; Kfiyetz-Z A3. zhire: htra A3. 2b micmer: micmere H1. / duz: d H1; d . / hzmz: hmz H1.
1a
127
Sad-kr mttehem deglz sad nahs ile Efvhda ne mihr ne mhuz ne encmz 5b
Her krda mveremz gnlmzledr Zhirde Zeyd Amr ile germ-i tekellmz
A3, R 22b, 1 21a, H1 24b, 32a, H2 120 Feiltn Feiltn Feiltn Feiln
Sanma sahba-ke-i peymne-i gerdn oluruz Lutf idp keyfimze degmese memnn oluruz
imdi lem deli evvel biz idk dvne Byle ger dehr mrr itse Feltn oluruz
Severz nzl bir dilber-i Ysuf-sfat Pr-i Kenn gibi efvhda mazmn oluruz
Pye kat itmedeyz akda rsvlukla Yolumuzdur giderek biz dah Mecnn oluruz
Nola ger yr- taallukdan olursak hli Serv-i ran gibi zde v mevzn oluruz 5b
em-i pr-fitne ile fet-i akl u dil olur 6a Ehl-i dildr diy bir ha ki meftn oluruz
5b 7b
mhuz: mh u H1. cev ne: cev ne H1. 5b zde v: zde A3, H1, R, 1. 6a akl u: akl .
128
Gh gh-sfat terk-i temenn iderz 7a Gh olur tlib-i gencne-i Krn oluruz A3 23a, R 22b, 1 21b, H1 24a, 31a, H2 121 Mefl Filt Mefl Filn
gh biz de bu gazel-i dil-pezr ile Tahsn-i b-mra sezvarlardanuz A3, R 23a, 1 21b, H1 24a, 31b, H2
7a 4a
sfat: saf A3. deyni: dne 1. / ukbya: ukbna H1. 4b rd: rd . 6b Grsen: Grsek H1, R, 1, . / hilf: hallak .
129
122 Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 1 Old ol sm-ten ryi-i cemiyyetimz 1a em-i kfr olur bis-i germiyyetimz 2 ntizrndan o kn- nemekn meclisde em-i peymnede ek old mey-i iretimz 2b 3 Kymet kadrimzi grmemiz dnyda Gyiy gird-i kesdden idi hilkatimz 4 Der-be-der gezmemiz kse-i deryze-sfat siy gibi ayagyla gelr ksmetimz 4b 5 Var kys it nicedr iret o rn-leb ile Mey kadar nee virr telh olcak sohbetimz 6 demn rtbesin ftdelk eyler l 6a H bl pere muhtc degl rifatimz 7 kr gh ki bu bukalemn glende 7a Olmamdr gl-i ranluk ile hretimz A3, R 23a, 1 21b, H1 24b, 31b, H2 123 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln 1 Nigh- merhamet ol dilrbda grmemiz Bu b-veflg bir b-vefda grmemiz 1b
1a
130
Tokunsa zlfine hum nesmi incinme Nizm- cnbi bd- sabda grmemiz 2b
Mrvvet eyleme mmd-i ehl-i gafletden Hur- arbedesz bezm-i bda grmemiz 4b
Hezr tecrbemz gedi bizden al haberi Huzr- fakrda grdk gnda grmemiz
Ezelde bahtmuz old meger ki tiryk Gunda emini bir dem gda grmemiz
Ne bilsn ehl-i hased lutf- nazmun gh Temzi sret-i dem-nmda grmemiz A3 23b, R 23a, 1 22a, H1 24b, 32b, H2 124 Feiltn Feiltn Feiltn Feiln
Germ-r menzil-i maksda irer ok srmez Sz- dilden haber alduk bu sefer ok srmez
Old dilddelerine hat glden da yakn 2a Zulmet-i ebde bilr nr- nazar ok srmez
Hsn-i b-shteden kat- nazar mgildr Yoksa bu gze ile srme gider ok srmez
2b 3a
cnbi: cnb . Olur m: Olur H1. / hall-: hall u H1; halle-i . 3b Girh: Gh R. 4b Hur-: Hur u 1. / bda: pda . 2a dilddelerine hat: dildlarna hatt .
131
Aka meyl itmedgine ne kadar ndimdr kbet yola gelr zhid-i har ok srmez
Srm gh rakbi o per kyundan Grrz hlini bundan da beter ok srmez A3, R 23b, 1 22a, H1 25a, 33a, H2 125 Feiltn Feiltn Feiltn Feiln
Ddgi yerde girn oldug seng-i kadrn Bilrz Ysuf- sencde terzyuz biz 2b
Olsak gh nola suhte-i te-i gam Vlih fte-i dilber-i bed-hyuz biz
4b 2b
Hasretinden: Hasretinde A3, H1, 1. Ysuf-: Ysuf H1. 3b tegede-i: tede-i A3.
132
A3 24a, R 23b, 1 22a, H1 25a, 33a, H2 126 Mefln Mefln Mefln Mefln 1 Yanmda hande-i b-hde giryn olmadan kalmaz Hirs- masiyetden gussa dn olmadan kalmaz 2 Usanduk shte lfetlerinden ehl-i dnynun Nifk-lde cemiyyet pern olmadan kalmaz 3 Tevzu merdm-i shib-kemln iftihrdur Tasaddur halka n-dnlukla n-dn olmadan kalmaz 3b 4 efatkr-i agyr ile hem-bezm-i yr olmak Husl- km in memnn- d-nn olmadan kalmaz 5 mr- cevrin ekm katresiyle eylerem yrun Sirik-i hn-egn tesbh-i mercn olmadan kalmaz 6 Hrmn gelse ol kn- melhat y in bga 6a Dehn- gone bezminde nemekdn olmadan kalmaz 7 Harb olmu gnlden yr gh eyleme gh 7a O zlim itse de mamr- vrn olmadan kalmaz A3 24a, R 23b, 1 22b, H1 25a, 32b, H2 127 Mefln Mefln Mefln Mefln 1 Hayl-i em-i fettnun dil-i mahzndan ayrlmaz O k- lfet h bir nefes Mecnndan ayrlmaz
3b 6a
133
Der geh fikr-i zlf gh vasf- kaddine yrun 2a Heme tab- h ende-i mazmndan ayrlmaz
Sen insf it nice akl u hred dvne olmaz kim O shir gamzeler ehl-i dile efsndan ayrlmaz
Olur geh nee-yb- hn- dil geh cm- mey k 4a Humr-lde-i gam bde-i glgnden ayrlmaz
Eger sad-eme-i hurd sarf- st olsa 5a Yine gh reng-i kne arh- dndan ayrlmaz A3, R 24a, 1 22b, H1 25b, 33a, H2 128 Feiltn Feiltn Feiltn Feiln
Bahi-i destni sk kef-i dery idemez Cnb-i kmetni nahl- tecell idemez
Sulha mm oldug gnden dah renterdr 2a Neylesn em sana hsn ile dav idemez
mri olduka if yetin itse tekrr 3a em-i bmrna gnlnce mdv idemez
Nice gh murd zre nigh itsn kim em-i hurd seni seyr tem idemez
2a 4a
zlf gh: zlf H1. / yrun: yrla . Olur geh: Olur ger H1. 5a st : st-i A3. 2a renterdr: renden . 3a itse: inse H1, R.
134
A3 24b, R 24a, 1 22b, H1 25b, 33b, H2 129 Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 1 Geri sevd-zedeyz yr pesenddesiyz Hl isek de ruh- dildr pesenddesiyz 2 Hilkati sf olanun lzmdur baht- siyh Mh-tbuz ki eb-i tr pesenddesiyz 3 Mh- Kenn gibi ebn-y zamndan sorma Ol metz ki hardr pesenddesiyz 3b 4 Yine derd ehli bilr rtbe-i gftrmuz Merhems dil-i efkr pesenddesiyz 5 Hulk- ngmuz sahb dah ngter ider Mest iken merdm-i hyr pesenddesiyz 6 Dehrden evke-trz olma degl merebimz Sabrda arh- sitemkr pesenddesiyz 7 Deglz yanmaga pervneve gh sez 7a Andelbz gl glzr pesenddesiyz 7b A3 24b, R 24a, 1 23a, H1 26a, 33b, H2
3b 7a
Ol: O H1. / ki: H1. Deglz: Degl H1. 7b gl glzr: gli glzr H1; gl glzra R.
135
Hakkt-perestne ghve Scd- mecz begendrmiz A3, R 24b, 1 23a, H1 25b, 34a, H2 131 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln
Mdm tredr ol dil ki em-i dg olmaz 1a Bu bezme byle ziy-bah bir erg olmaz 1b
2a
Edebde ho tutalum gz in yasg olmaz 3 Ne d olur bulan ne elem eker yitren 3a Bizz o gm-de kim kbil-i srg olmaz 3b
4a
vedd ile: vdde H1, R, 1. Serb: Serr A3, R. 5b ive-bz : h yr A3; ive yr H1, R, 1. 1a ol dil: evvel . / em-i: em R, 1, . 1b bezme: bezmde 1. / bir: pr . 2a gli: gl-i A3, H1, . 3a elem: gam 1. / yitren: itren 1. 3b Bizz: Birz H1. / gm-de: gm-d .
4b
136
Visl-i yrda itse bahr dest-viz Dil-i remde talebkr- seyr-i bg olmaz
Cihnda istemez ehl-i keml ola n-d Bu vaz ile nice gh b-dimg olmaz 5b A3 25a, R 24b, 1 23a, H1 26a, 34a, H2 132 Mefiln Feiltn Mefiln Feiltn
Ne zhid mtedeyyin ne pr-i bde-fruz 1a ehn- kiver-i hsne gulm- halka be-guz 1b
Der mi davi-y zb-i libs- zhd-i vera kim 2a Hezr dg ile lde rind-i hrka be-duz
Sipihr-i g- be-vz- nlemz meh hrdan 3a Vel ne nagme-i Mansr ne sad-y sruz 3b
Egeri blbl-i ho-lehce-i fashatuz gh Bu glsitnda keml-i suhan budur ki hamuz A3 25a, R 24b, 1 23b, H1 26a, 34b, H2 133 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln
5b 1a
nice gh: gh nice H1, 1. zhid : zhid H1, R, 1, . 1b be-guz: be-duz . 2a libs: - A3. 3a be-vz: bzr H1. 3b Mansr: Mansruz .
137
Ruhunda tb- mey inkr- bezm gayretdr Hazer ki ede reng-i arb saklanmaz *
Bir in-suhan gha syler elbette Dehn- gonede by- gl-b saklanmaz 5b A3, R 25a, 1 23b, H1 26b, 34b, H2 98b 134 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln
Bahr gedi gelr blbln nevs henz Dkendi bde v dilde kadeh dus henz
Ten ldi hk mezrumda lle ald 2a Baumda ge-i meyhnenn havs henz
Giderse m- gam u llenn de dg- dili Cihna srme virr bahtmun kars henz 3b
1a 2a
ruh: bt A3, H1, R, 1, . latfine: ltfe . 2b Nhfte: Zamr H2. 3a n-i cebn: n cebn H2. * H2de 3. beyit 4. beyit, 4. beyit de 3. beyit olarak yer alm. 5b Dehn: Dekn H1. 2a Ten: Ben R. / hk mezrumda: hk mezdumda R; hk mezrumda H1. 3b Cihna: Cihnda H1.
138
emende nergis-i ehl hayl-i emn ile O denl hasta ki destindedr ass henz 4b
O h- hsn ise gh bilmedi kald 5a Ne oldugn dil-i dvnenn recs henz A3, R 25a, 1 23b, H1 26b, 34b, H2 135 Feiltn Feiltn Feiltn Feiln
ret-i ge-i meyhneyi herkes bilmez Mest ok vdi-i mestneyi herkes bilmez
Bana dnmegi cn bana mahss eyle emine gerdi-i pervneyi herkes bilmez
G- agyr olamaz lyk- drr-i suhanun 4a Kymet-i gevher-i yekdneyi herkes bilmez *
Old bin lub ile ol tfl bana rm gh 5a Bu kadar bz-i tflneyi herkes bilmez A3 25b, R 25a, 1 23b, H1 26b, 35a, H2 136 Feiltn Feiltn Feiltn Feiln
destindedr: diindedr . kald: kalmad R. 4a olamaz lyk- drr-i suhanun: olmaz lyk- drr-i suhanun 1; olmaz l drr-i suhanun R; olmaz lyk- g H1. * H1de 3. beyit 4. beyit, 4. beyit de 3. beyit olarak yer alm. 5a tfl: tfl H1.
5a 4b
139
Rtbe-i ehl-i dili em-i neminden bilrz Sadef-i pr-gheri c- yeminden bilrz
em-i hun bize hm ile nigh eylemesn h-y vah-i endz reminden bilrz
te-i evkde mnend-i pesend itme fign Slik-i ak sad-y kademinden bilrz
Yr agyr ile gh arb idgini Gazab-lde pey--pey kaseminden bilrz 5b A3 25b, R 25a, 1 23b, H1 26b, 35a, H2
137 Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 1 Zevk-i endh ile dild ki dirler o bizz Gh vrn u geh bd ki dirler o bizz 1b 2 Gnde bin kerre bizi ldrr ihy eyler Kte-i besmele mutd ki dirler o bizz 3 rem-i kyna pervz iderz himmet ile B-per bl perzd ki dirler o bizz 4 Hh- n-hh iderz sayd- temennmz rm Zr- bz ile sayyd ki dirler o bizz
2b 5b
kmil-i: kamili H1. / hsni: hsn A3, H1, R, 1. / saneminden: sanemden A3. Gazab-lde: Gazab-ld H1. 1b Gh: Geh H1.
140
imdi gh eser-i tab- ziy-gster ile Kbil-i feyz-i Hud-dd ki dirler o bizz A3, R 25b, 1 23b, H1 27a, 35b, H2 138 Mefl Filt Mefl Filn
ebnem gibi sitre-mruz eb-i firk Glberg-i cennet olsa eger cme-hbmuz 2b
Havfum budur ki minnet-i ht- hum olmasa Sakf- sipihri kaldra c- arbmuz
Biz pey-revn- nazmdan gh silz 5a Kim hme-i ademde girihdr cevbmuz A3 26a, R 25b, 1 23b, H1 27a, 35b, H2
139 Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 1 Biz ki gybetde tem-y huzr eylemiz 1a Dil-i gam-dde-i hicr ile sabr eylemiz
1b 2b
muhta: muht . cme: cm R. 4b maniyedr: manedr . 5a nazmdan gh silz: nazmda gh o silz H1. 1a ki: - A3, R, 1.
141
Dn gice zmre-i zhhd ile hem-iret olup 2a Zevk- hem-sohbet-i ehl-i kubr eylemiz
Dilde dg- gam u elde mey-i glreng tutup 3a ehre-i mihneti hem-reng-i srr eylemiz
em-i mahmrun ser-mest-i niyz eyleyerek Meclis-i mey gibi pr-fitne v r eylemiz
Gl-i mmdimz gh almazsa nola Glen-i dehrde b-vakt zuhr eylemiz A3 26a, R 25b, 1 23b, H1 27a, 35b, H2 140 Feiltn Feiltn Feiltn Feiln
Deheninden haber alduk biz o nahl- nzun Lezzet-i sb-i zenahdnn bilmez deglz
Gni togm gibi kevkeblice dilddelern 3a O mehn dn gice yrnn bilmez deglz
Behremend itdgni gl gibi kann kurudur Felegn grmiz ihsnn bilmez deglz 4b
Anlaruz demm-i srr ile gam- dildr 5a Sohbetn yoln erknn bilmez deglz
2a 3a
Zmre: Zemzeme H1. / ile: - A3, R. gam: - H1. 3a dilddelern: dildrelern . 4b Felegn: Felek H1. 5a demm: zemm A3, H1, R, 1.
142
Tre bahtn bile Hsrev-i hver geinr 6a uar zmresi unvnn bilmez deglz
em-i bmr hakmne dimi ghun Bilrz derdini dermnn bilmez deglz A3, R 26a, 1 24b, H1 27b, 36a, H2 141 Mefl Mefiln Feln
sde o dil ki anda gh Ende-i b u nn bulunmaz A3, R 26a, 1 24b, H1 27b, 36a, H2 142 Mefl Filt Mefl Filn
6a 1a
143
Mmkn mi bir de nm- nig itmek rz Nak old nki seng-i melmetde dmuz
gh zlf-i yr ile t rz- hara dek Olmaz gsiste silsile-i ittihdmuz A3 26b, R 26a, 1 24b, H1 27b, 36b, H2 143 Mefl Filt Mefl Filn
Geh lal-i yra meyl iderz gh hline Dim diyr- hsne eker b u dnemz 3b
Ebn-y dehr tbi-i devr-i zamn iken imdi bizm o fete tbi zamnemz
3b 4a
144
A3, R 26b, 1 24b, H1 27b, 36b, H2 144 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln 1 Cerde-i dili her geh ki yra gsterirz Terahhum itmek in pre pre gsterirz 2 Htb idp dil ile lal-i yr syleirz Marz- aka rumz ile re gsterirz 3 O h-mest tebessm idince h iderz 3a Gl-i mdi nesm-i bahra gsterirz 4 emende sanma abes seyr-i llezr iderz 4a Karr- dg- dil-i b-karra gsterirz 4b 5 Sitem hesbn htr-nin idp gh O cevr-nmeleri Kird-gra gsterirz A3, R 26b, 1 25a, H1 28a, 37a, H2 145 Mefl Mefiln Feln 1 Biz nee-ins- lal-i yrz Biz mest-arb- ho humruz 2 Gl-gone-i tabmuz almaz Meys- hezr- nev-bahruz 3 Bir h- kumrbz elinden Ser-t-kadem sthn zruz
3a 4a
h: h A3, R, 1, . seyr: - 1. / llezr: lle- . / iderz: ider 1. 4b dg-: dg H1, R, 1, . / karra: karr A3.
145
Bir matlaba rz olmaz gh Dermnde-i dil-i figruz A3 27a, R 26b, 1 25a, H1 28a, 37a, H2 146 Feiltn Feiltn Feiltn Feiln
Ddeden ahs- hayli o mehn h gitmez Nilz bir meh-i Kenna ki olmaz yetmez 1b
Dil-i uk gibi sevdgi yer olmaycak 2a Bg- cennetde bile tohm- mahabbet bitmez 2b
zlen yerde dker rite-i mdi gnl Hele bu hy gzel kim ucn alp gitmez 3b
Kalmas bed-ghern vsta-i zahmet olur 4a Yoksa dendn- tama ekmek ile incitmez 4b
Has hr olsa girer gzine yrun agyr 5a Bir nigh ile de ghn memnn itmez
4b 5a
Hem: Hm . sifle: ifle A3. 1b Nilz: N A3. / ki: - . / yetmez: bitmez A3, H1. 2a yer: seyr H1. 2b bitmez: yetmez . 3b hy: hy R; hn H1. 4a zahmet: rahmet H1. 4b incitmez: incinmez A3. 5a Has: Hsn A3.
146
A3 27a, R 26b, 1 25a, H1 28a, 37a, H2 147 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln 1 Cef v cevre mukbil vefdur itdgmz Bizmde halk ile zhid riydur itdgmz 2 Kabl olur degl ey dil mermmuz bilrz 2a O h syledp ancak ricdur itdgmz 3 Gamunla her gice halvet-sary- htrda ikyet olmasun ey meh safdur itdgmz 4 Sen eksik itme kerem resmini gedlardan Bizmde devletne bir dudur itdgmz 5 Ne eylesn neye kdirdr itmege gh 5a Ulvv-i nuna medh u sendur itdgmz 5b A3, R 27a, 1 25a, H1 28b, 37b, H2 148 Mefl Filt Mefl Filn 1 Kimdr harb- ak ile mamr eger bizz Yokdur cihnda gamzede mesrr eger bizz 2 N-ehl elinde byle pern terennmz Yokdur kusr nlede tanbr eger bizz 2b
2a 5a
mermmuz: murdmuz . neye: ne H1. 5b medh u: medh 1. 2b kusr nlede: nlede kusr 1.
147
Grme hakr her ne kadar b-vcd isek ekmez sipihr gnlmzi mr eger bizz
Dermna tlib olmazuz lsek de derd ile Kr eylemez mulece rencr eger bizz
tsn zamne tl- beksn tnbvr gh er-i akda Mansr eger bizz A3, R 27a, 1 25b, H1 28b, 37b, H2 149 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln
Eger bu baht ile hem-bezm-i ftb olsak 2a Misl-i zlf-i btn mmuz seher bilmez
Gelince bezmimze zhid olma lenger-rz Ki ket-i meyimz mevce-i hatar bilmez
Gren o h kimi mh dir kimi hurd 4a Fign ki ksdmuz togr bir haber bilmez
O h-mest-i tegfl gelr geer gh Bizmde htrmuzdan neler geer bilmez A3 27b, R 27a, 1 25b, H1 28b, 38a, H2
1b 2a
148
150 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln 1 Dem-i vislde hicrn- yra muntazruz Net- bdeyi grdk humra muntazruz 1b 2 Bahne-claruz ey mh srme kyundan 2a Virilse biz de dil-i b-karra muntazruz 2b 3 Leb--leb h u fign ile blblz ancak 3a Fsrde htrmuz var bahra muntazruz 4 Bu bgdan giderz ekimzle n ebnem 4a kfte olmaga bir glizra muntazruz 4 5 Zamne dmen-i ehl-i keml biz gh 5a Bu fazl u dni ile itibra muntazruz A3, R 27b, 1 25b, H1 29a, 38a, H2 151 Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 1 Vasl in htr- hicrn-zede minnet ekmez 1a Bezm-i dildr bihit olsa da hasret ekmez 2 eride tevbe idi mni-i vuslat gelsn Skiy duhter-i rez bouna iddet ekmez
1b 2a
humra: humr . mh: meh H1. 2b biz de: bizede H1. 3a h u: h . 4a bgdan: bgda H1. 4 - . 5a keml biz: kemldr H1. 1a hicrn-zede: smn-zede A3.
149
Saht- cnlukda unutdurd gnl Ferhd 3a Ne kadar kh- gam ekse de zahmet ekmez
em-i seyr dil-i b-hhie sermye iken Devlet-i fakrda gh zarret ekmez A3, R 27b, 1 26a, H1 29a, 38a, H2 152 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln
Lebin ki hm ile lde-i itb iderz 1a Hezr nkte-i nevede intihb iderz 1b
Visline hat- sebz old Hzr- rh henz O ha arz- merm itmege hicb iderz
O turfe bde-kenuz ki istesek felegn 3a Gazl-i mihrini bir hla kebb iderz
3a 4a
cnlukda: hnlukda H1. slike de: slike reh H1; sana reh . 4b Rz u: Rz H1, 1, . 1a Lebin: Leyin . 1b nevede: nende R, H1, . 3a ki: - R. 4a zlfe: zlfne A3, R. 4b saydghda: saydgehde 1. 5b fikr-i: fikr H1. / nb: tb 1, .
150
A3 28a, R 27b, 1 26a, H1 29a, 38b, H2 153 Filtn Filtn Filtn Filn 1 Sabr-kz kayd- b u dnemzden gemiz Murg- dest-mz- akuz lnemzden gemiz 2 okda itme b-sebeb zrde-i seng-i cef Biz meger cn dil-i dvnemzden gemiz 3 Harf-i telh-i nsuhn u zehr-i em-i yrdan Cn- rinden degl cnnemzden gemiz 4 Yanmaga ahma sabr itmez o em-i dil-frz Pek hat itdk didk pervnemzden gemiz 5 Prter olduka gh old gdeklk fzn Zan iderdk vd-i tflnemzden gemiz A3 28a, R 27b, 1 26a, H1 29a, 38b, H2 154 Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 1 Gh cm- mey ghi gam ile eglenrz Her nefes bir dem bir lem ile eglenrz 1b 2 Dil-i mahzn yine hasret-ke-i tenhy olur Vki olduka ki bir hem-dem ile eglenrz 3 Bir zamn tl- emel mye-i sevdmuz idi imdi ol zlf-i ham-ender-ham ile eglenrz
1b
151
Seyr-i dery iderz dde-i terden sensz Gevher el virmedi c- yem ile eglenrz 4b
Olmaduk mahrem-i halvetgeh-i vasl yrun 5 Geri her mahrem n-mahrem ile eglenrz 5b
Mahfil-r-y suhan kalmad bir ehl-i sah Gft [u] g-y kerem-i Htem ile eglenrz 6
Kilk-i rin-suhan gh kim eglence degl Yine bir tt-i muciz-dem ile eglenrz A3, R 28a, 1 26a, H1 29b, 39a, H2 155 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln
Ne mmkn eylemek ey mh def-i gam sensz Ki nee-i mey olur mye-i elem sensz
Harb yegdr o dil kolmaya hrmgehn Ki sahn- btkededr sha-i harem sensz
Tenmde her ser-i m ne gibi neter olur dince rz-y zlf-i ham-be-ham sensz
Nola mdm senn vasfun eylese gh Elinde rae olur cnb-i kalem sensz
4b 5
H1de bu msran yerine 5b yazldr. - H1. 5b her: kim . / mahrem : mahrem . 6 - H1, R. 2b efgn: fign H1, .
152
A3 28b, R 28a, 1 26b, H1 29b, 39a, H2 156 Mefl Filt Mefl Filn 1 Olmaz nigeh-fen meh-i l-cenbmuz 1a Gr tli ki eden inmez arbmuz 2 Nazzre-i izr unutdurd girye Mahv old tb- te-i glden glbmuz 2b 3 Ol derd-nk-i nsha-i akz ki ser-be-ser Yazld hn- blbl ile fasl u bbmuz 4 Sensz srr- meclisimz b-netdur Ger mevc-i bde olsa da tr- rebbmuz 4b 5 gh hatt gelince fzn old giryemz Brn ebde yagdurur ekser sehbmuz A3 28b, R 28a, 1 26b, H1 29b, 39b, H2 157 Mefl Filt Mefl Filn 1 Ol denl bezm-i yrda germ-lfet olmuz Gy ki tab- bdede keyfiyyet olmuz 2 Her dg- tende bir sanemn ydgrdur yne-i hezr per talat olmuz 3 Sermye bah- haclet olur itibrmuz 3a D- cihnda hilat- riyyet olmuz
1a
meh-i l-cenbmuz: - l-cenbnuz . glden: glde . 4b tr- rebbmuz: t derybmuz . 3a Sermye: Mye H1. / itibrmuz: itibrsuz .
2b
153
Bir cm- pr-arb m var n-i cebhesz Muhtc- nm-cura-i b-minnet olmuz
Nukl visl-i ka nimet degl midr gh bizde imdi vel-nimet olmuz A3, R 28b, 1 26b, H1 30a, 39b, H2 158 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln
Ol iki nergis-i mestn ki n-tvn bizz 1a Helk iderse yine meyl-i srmedn bizz 1b
Sirikimzle olur olsa htr tatyb O tfl- hr- siritn glbdn bizz
Egeri cevr ile dr itdi yr- kyndan Kabl iderse yine hk-i stn bizz
Tutuld zbak- ebnemle g- gl gh Bu glenn tutalum murg- ho-fign bizz A3, R 28b, 1 26b, H1 30a, 39b, H2
1a
nergis-i mestn ki: nergisn ki H1. Helk: Hell H1, 1. / miyl: - H1. 3b mihr : mihre A3; mihr H1, .
1b
154
Murg- dili o ha nisr itmek isterz Usfr ile hmy ikr itmek isterz
B-behreyz net- cihndan o denl kim Hamyze ile def-i humr itmek isterz
Rengn ternemzle hndan kalur myuz 3a Mazmn- bikri beste-nigr itmek isterz
B-hde gezmeden ne biter gird-bdve Bir yerde serv gibi karr itmek isterz
Dildra h u nlemz gh gemedi Mflislerz hev ile kr itmek isterz 5b A3 29a, R 28b, 1 27a, H1 30a, 40a, H2
160 Filtn Filtn Filtn Filn 1 tibr- halkdan bgne olmlardanuz ok zamn ank ile hemhne olmlardanuz 2 Kayd- zlf-i yrdan mmkn midr olmak hals P tb- turre-i cnne olmlardanuz 3 Duhter-i rez bi-sebeb gzden brakmdur bizi Hasret-endz- leb-i peymne olmlardanuz 4 Syemz ey em-i bezm-r sadetsz degl Biz hmlukdan gep pervne olmlardanuz
3a 5b
155
Biz harb olmakda bulduk feyz-bd olmanun Hzra istign ider virne olmlardanuz
Vahet eyler murg- vasl gh grdkde bizi Dm- tezvr ire gy dne olmlardanuz A3 29a, R 28b, 1 27a, H1 30a, 40a, H2 161 Feiltn Feiltn Feiltn Feiln
Dilde yrun gam da zevk u safdan kalmaz Ak vrnesinn cugd hmdan kalmaz 1b
Vade-i gzne yrun oluruz dildde Teneye mevc-i serb b- bekdan kalmaz 2b
Bgda gayret-i akrnn bdn severm Ne kadar b-ber ise nev nemdan kalmaz 5b
Varak- irimz ahbbun elinden dmez Fikr-i rengnimz gh hndan kalmaz A3, R 29a, 1 27a, H1 30b, 40b, H2
1b 2b
156
162 Filtn Filtn Filn 1 Nak- gam tutmaz dil-i zdemz Nz ider hurde levh-i sdemz 2 Neve-i hikmet virr her katresi km Efltn humndan bdemz 3 Seyrimz tayy- makmt itmedr 3a Tr- knn- zemndr cddemz 4 stemez meta tahsn olsa da Bikr-i mazmn- tabat-zdemz 5 Mihr ile gh olurd hem-inn 5a Himmet olsa sye-i ftdemz A3 29b, R 29a, 1 27b, H1 30b, 40b, H2 163 Filtn Filtn Filtn Filn 1 Ne cef-y yr u ne agyrdandur ekvemz 1a Ceng-c bed-h dil-i bmrdandur ekvemz 1b 2 Bga gitmez nle v feryd- blblden kaar Sze gelmez bir gl-i b-hrdandur ekvemz 3 Baht- hb-ld yegdr fitne-i bdrdan Mbtel-ke em-i mest-i yrdandur ekvemz
3a 5a
Seyrimz: abrmuz H1. olurd: olur dil . 1a yr: br . 1b Ceng-c: Ceng H1.
157
Gam yemekten imtil olduk bu mihnethnede Hazm olunmaz nimet-i bed-hordandur ekvemz
Gerdi-i gerd gh bahtun crmi yok Tli-i ber-gete-i erdandur ekvemz A3 29b, R 29a, 1 27b, H1 30b, 41a, H2 164 Mefl Filt Mefl Filn
Mahsd- kasr- cennetz gh feyz ile 5a Vrneden de geri ki vrneter bizz 5b A3, R 29b, 1 27b, H1 31a, 41a, H2
3b 4b
em-i: em H1. pervneter: pervne . 5a cennetz: cennetimz H1. 5b Vrneden de: Dvneden de H1.
158
165 Filtn Filtn Filtn Filn 1 cizne cezbemzle dilrbdan kalmazuz Gzde berg-i ghuz amm kehrbdan kalmazuz 1b 2 Srme gibi emine eksn felek her subh u m Hk iderse gayret idp ttiydan kalmazuz 3 Rzkmuz geri ayagyla gelr bulur bizi Hrs gr ser-getelkde siydan kalmazuz 3b 4 Mevc-i sahb gibi geri mnkesir htrlaruz 4a Bir dil-i ikeste grsek mmiydan kalmazuz 5 Kalmamu gh lemde sadet tlibi Yoksa dehrn olsa insf hmdan kalmazuz A3 30a, R 29b, 1 27b, H1 31a, 41a, H2 166 Feiltn Mefiln Feiln 1 Hb-rlarda nk-h olmaz 1a Olmaz ey h kne-c olmaz 1b 2 ehre-i ehl-i ak khdr Mest-i gamda reng-i r olmaz 3 Ne bilr kadr-i bdeyi zhid b- engr ile vuz olmaz
1b 3b
Gzde: Gz . gr: - A3, R, 1. / siydan: siybdan . 4a gibi: - R. / htrlaruz: htrlardan R. 1a Hb-rlarda: Hblarda H1. 1b h: - H1.
159
Yr ile hl-i zrmuz gh Byle kalursa h ng olmaz A3 30a, R 29b, 1 28a, H1 31a, 41b, H2 167 Mefln Mefln Mefln Mefln
Dil-i mecrhuma sevd-y zlf-i pr-iken dmez Ser--p tze tze zahmdur mg-i Huten dmez 1b
Hayl-i hm ile dil h vh itmekde bilmez kim O nahl- nzdan tahrk ile sb-i zekan dmez
Kum- hsn-i Ysuf nukre-i em-i sefd ister Muhassal rygn Yakba by- prehen dmez
Den hep B-stnda sret-i rne dmidr Sanur Pervz kim rne hn- Kh-ken dmez
Didm hk olmaynca gelmedn bana ghun Didi blya hergiz sye-i serv-i emen dmez A3, R 30a, 1 28a, H1 31b, 41b, H2 168 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln
Meyn vasfn yrun ki gh gh iderz Nezket ile ak- hmeden nigh iderz 1b
1b 1b
160
Sipihr-i seyr oluruz himmetiyle ebnemvr Sirik-i nakdn ol yolda harc- rh iderz 4b
Yine err- hasedden hals yok gh 5a em eger nemed-i uleden klh iderz 5b A3, R 30a, 1 28a, H1 31b, 42a, H2 169 Filtn Filtn Filtn Filn
Bir nefes d olmad tfl- dil-i n-dmuz Beslenilmi cy- r ile meger Ferhdmuz 1b
Gelmede her dem hayl-i mh-ryn fevc fevc 2a Old dil ynesi bir ehr-i hsn bdmuz 2b
Zahm- em-i dmdan havf itdgi n saydna Dnesin dim sepend eyler bizm sayydmuz
3a
vasl u hicrnn: vasl u hicrnun 1, ; vasl hicrnun H1. harc: arh A3, . 5a err: umr . 5b nemed: nemeden H1. 1b Beslenilmi: Beslenmi A3, H1, 1. 2a mh-ryn: mh-r H1. 2b bir: bu . 3a Hme: Sha A3.
4b
161
Duhter-i rez perde-i ismet-nin olsa ne gam 5a Haclegh- dilde ddr ne gn dmdmuz
Hem urur seng-i cef hem dir fign itme dile Ey sitemger yok bizm yne-i fldmuz
tmedi sevd-y hatt- yr gh ham Srmeden old blend vzeter ferydmuz A3 30b, R 30a, 1 28a, H1 31b, 42a, H2 170 Feiltn Feiltn Feiltn Feiln
Yrsuz cm- mey-i dde-i pr-nem bilrz Nagme-i ceng ney zemzeme-i gam bilrz
Akda t o kadar b-ser smnuz kim Hl-i ftemzi kkl perem bilrz 2b
Hele dav-y tecerrd de taallukdandur Terk-i tecrd ideni s-y Meryem bilrz
Cddan nm u nin olmadugundandur kim 4a Buhlin adn kerem mmsiki Htem bilrz
Eglenp yd- ruh- yr ile gh dirg Hbda itdgmz lemi lem bilrz A3 30b, R 30a, 1 28b, H1 31b, 42b, H2
5a
ismet-nin olsa: ismet olursa H1. kkl : kkl H1. 4a olmadugundandur: olmadugundur .
2b
162
171 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln 1 ok old nzi-i agyr- yr ksemiz Uzand fasl- zemistn bahr ksemiz 1b 2 Misl-i ebnem-i nergis-nin gzmde uar O denl cm- mey-i ho-gvr ksemiz 3 ikyet itmedeyz h- nev-gzete gibi 3a Ki hatt yok bu beln ay- yr ksemiz 3b 4 katre gevher-i yekdne olmadan gedk 4a Yeter ke--ke-i dery kenr ksemiz 5 Visle itmez iken imdi ser-fr gh
5a
Zamn ola diyelm cevr-i yr ksemiz A3, R 30b, 1 28b, H1 32a, 42b, H2 172 Mefl Mefl Mefl Feln 1 fteligm zlf-i pern begenmez Ser-geteligm girdi-i devrn begenmez 2 Olsa leb-i hhi ne kadar bseye mtk 2a Her gnc-i leb ge-i dmn begenmez 3 H yeryzinn zbi tevzu gibi olmaz Bu kmet-i ham ebr-y hbn begenmez
1b 3a
zemistn: zemistn H1. itmedeyz: itmeyz H1. 3b hatt: hazz A3. / beln: yeln R. / yr: pr R, . 4a olmadan: olmadun . 5a imdi: - . 2a mtk: muhtc 1.
163
Yrun siteminden heves-i lali mi kald Cndan usnan eme-i hayvn begenmez
Vasf- kad- mevznn gh idemezsin 6a Ol msra- rengn nice dvn begenmez A3 31a, R 30b, 1 28b, H1 32a, 42b, H2 173 Mefl Filt Mefl Filn
Olmaz bahr- hatt ile htr gubrsuz Bu faslda hevlar olur itibrsuz
Devrinde mihr olursa da uryndur ehl-i dil 3a Tut kim kumun old felek pd u trsuz 3b
Bilmem bu bstnda nedr bgbn- dehr 4a n nahl-i h itdi beni berg brsuz 4b
Hicr-i lebnde n- mey-i nba ddi dil Bgnelerle lfet ider gam-gsrsuz 5
6a 3a
mevznn: mevznm A3. Devrinde: Dernda H1, . 3b old: - H1. / pd u: pd . 4a bu: - H1, R. / nedr: neden H1, 1, ; - R. 4b berg brsuz: terk yrsuz A3. 5 - H1.
164
Nz- btn- seng-dil gh var iken Olmaz cihnda e-i dil inkisrsuz
7a
A3 31a, R 30b, 1 29a, H1 32a, 43a, H2 174 Mefln Mefln Mefln Mefln 1 Dil-i dvnemz Mecnn- eydy salndurmaz O rind-i lubli degme rsvy salndurmaz 2 Giriftr- teb-i germ-i mahabbet yle bmram 2a Ki nabzum ztrb mevc-i deryy salndurmaz 3 Rakb-i divden kat itmege dildr emrz 3a Bizi yannca hayf ol h- hercy salndurmaz 4 Diln sayyd bir sultn- istign sipehdr kim dp ryi-i firk- anky salndurmaz 5 Gnl bir fetn meftn olmdur ki syletsek 5a Meh-i Kenn degl hsniyle dnyy salndurmaz 6 Dr-i nazmum olur vze-i g- sipihr gh Ki b u tb ile her drr-i yekty salndurmaz A3, R 31a, 1 29a, H1 32b, 43a, H2 175 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln
7a 2a
Nz: Nr A3. teb: bt A3. 3a itmege: itmekde 1. 5a olmdur ki syletsek: olmdur lemde .
165
Dil-i figr idp d- yd- zlfn ile O zahm rite-i mmd ile rf iderz
Yannda ruhsat- nezzra kfr ile birdr O hod pesend ile b-hde gft[u]g iderz
Nesmi rehber idp vd-i mahabbetde Gubr olncaya dek yr cst c iderz 4b
Niyzmend-i sifl-i mugn degl gh ikeste dilleri tahmr idp seb iderz A3 31b, R 31a, 1 29a, H1 32b, 43b, H2 176 Mefl Filt Mefl Filn
Olsa ne denl hke berber serrimz 1a ebnem misl cebhe-i hrdur mesrimz 1b
Ref itdi hkden bizi reng-i hn gibi 4a T old dest-i yr bizm dest-grimz
1a
vasla h: vasl- h A3; vasla hh . cst c: cst-c H1, R, 1, . 1a hke: hk R. 1b misl: misli . 4a hn: h R.
4b
166
Rehberlk itdi ky- dil-rya dek bize gh o yolda tfl- sirik old primz 5b A3 31b, R 31a, 1 29a, H1 32b, 43b, H2 177 Feiltn Feiltn Feiltn Feiln
Dil ki pr-sz ola h itmemek sn olamaz F olur dd- siyeh ulede pinhn olamaz
Dil-i n-dmuz vade-i vasl itmez d Pertev-i mihrden ol em-i firzn olamaz
Dil hirs zre degl te-i ruhsrndan Zlfi de htr- cemi de pern olamaz 4b
Ol kadar zaf ile b-tb tvn kim gh 5a Hande itse dnp ahvline giryn olamaz A3, R 31b, 1 29b, H1 33a, 44a, H2
178 Mefl Mefl Mefl Feln 1 Mak- pern nazarun derdi ekilmez Dilddesi ok smbern derdi ekilmez
5b 4b
167
Dendn- tama ekmededr hb- ilc Yoksa o sitemger psern derdi ekilmez 2b
Bir dem heves-i zlf-i siyehkrsuz olmaz Sevd ile lde sern derdi ekilmez
Teskn idemez imdi visliyle de cnn 4a Bin kere didm em-i tern derdi ekilmez
Her yzden o mhun ekerz cevrini gh 5a Bir vech ile bed-hhlarun derdi ekilmez A3 32a, R 31b, 1 29b, H1 33a, 44a, H2 179 Mefl Filt Mefl Filn
Tfl- dili o zlf-i semensda beslerz 1a Kays ikenc-i turre-i Leylda beslerz
Harf- mlyim itmez eser g- gafile T gevher ola katre-i deryda beslerz
2b 4a
o: - H1; ol 1. visliyle de: visli de H1. 5a o mhun ekerz: ekerz o mhun 1. 1a semensda: semensz A3. 3b ehbz: ehbz A3; ebhz . 5a neve: nee H2.
168
A3 32a, R 31b, 1 29b, H1 33a, 44a, H2 98a 180 Filtn Filtn Filtn Filn 1 P tb- dil hayl-i yr teshr idemez Cevher-i yne py- akse zencir idemez 1b 2 Ben o vrngerde-i akum ki hk-i l-mekn mtizc- b- hayvn ile tamr idemez 3 Tab- h olmaz pern dahl- her n-ehlden Reng-i em-i tavr- bde h tagyr idemez 3b 4 timd itmem ki dirler mihr ile hn r olur 4a Y nedendr khken hn eyledi r idemez 4b 5 Seng-i tan gh sevd-y cnnum arturur Tfl- akam seyl-i std tesr idemez A3, R 32a, 1 29b, H1 33a, 44b, H2 Harfs-Sn * 181 Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 1 Olal dil o ser-i zlf-i girih-grde habs Old gy ki fign halka-i zencrde habs 2 Eylemi var ise bu sk-i nh-peymne Bde-i ayn meyhne-i takdrde habs
1b 3b
yne: yne-i A3. bde: bd A3, R, 1,. 4a hn r: hn arb R; hurd . 4b hn: havf . * - R; Kfiyets-Sn A3.
169
Kalmasa htr- sayyd bir h ile olur Eylemek kuvvet-i pervz per-i trde habs 3b
Gr kaz hkmni kim ukde-gluk gh Old n reng-i hn nhun- tedbrde habs 5b A3, R 32a, 1 30a, H1 33b, 44b, H2 182 Feiltn Feiltn Feiltn Feiln
Benem ol rind-i teh kse-i bzr- heves 1a Kolmam bin meh-i Kenna hardr- heves
Bir kez yneni de jeng-i hevesden pk it 3a Nie bir nak u nigr- der dvr- heves 3b
Bir gle nagme-ser ol ki bek rengi ola 4a Zd pejmrde olur gone-i glzr- heves
Sanma gh hemn bl-heves itmi emn Kimdr ey mh sana itmeye izhr- heves
3b 4b
pervz: bz-y A3, R, 1. / per: bu H1. n: ok . 5b n-hun: n-hak A3. 1a ol: o A3, 1. / bzr-: bzr . 3a yneni de: ynede ki A3. 3b nak u nigr- der dvr: nak- nigr u derd-i dvr H1. 4a ser: sez . / rengi: reng H1.
170
A3 32b, R 32a, 1 30a, H1 33b, 45a, H2 183 Mefln Mefln Mefln Mefln 1 Tehdr br- b u dneden kne-i mflis Kanatdur heme ked-hd-y hne-i mflis 2 Gd- ukde-i zlf-i emel gyet de mkildr Revdur olsa dendn- tamadan ne-i mflis 3 der rz ftb u eb u- mh ile lfet 3a Visl-i emden mahcbdur pervne-i mflis 4 Ne cevr-i muhtesib ne tan- zhidden hirs eyler Ki hldr heme sgar u peymne-i mflis 5 Murassa-p olursa hid-i nazmum nola gh Ki nakl-i kimydur ser-be-ser efsne-i mflis A3 32b, R 32a, 1 30a, H1 33b, 45a, H2 184 Mefln Mefln Mefln Mefln 1 Nesms bu cism-i hksr itmez karr efss Nie satde bilmem kopd yerden bir gubr efss 1a 2 Net- vaslna endh- hicr-ldedr dehrn Ne re say ile olmaz cd meyden humr efss 2b 3 Pern gricek snbl gibi agyr destinde Gnlden kd h ile hev-y zlf-i yr efss
3a 1a
ftb u: ftb . / u-: sadet . / mh ile: ehle H1. bilmem: - H1. / yerden: birden H1. / bir: bu H1, R, 1, . 2b cd meyden: cdyiden A3.
171
Ham eylerken niyzum kmetin serv-i glistnun Beni p-ml-i nz itdi o tfl- ney svr efss 4b
Gz amazdan dah ebnem gibi bir dem bu glende Geer gh by- gl gibi fasl- bahr efss A3, R 32b, 1 30b, H1 34a, 45a, H2 185 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln
Gnl ki old ser-i ky- yrdan meys Revdur olsa da sabr u karrdan meys
Nesm terbiyet-i bgbn bana neyler Nihl-i bg- gamam berg brdan meys
Aceb mi perde-nin olsa gone-i mmd Ki old dest-i kermn nisrdan meys
Zamneden bu kemliyle ho-dilem gh Ki old dil heves-i itibrdan meys A3 33a, R 32b, 1 30b, H1 34a, 45b, H2
4b 2a
172
Lal-i sk geri hodur sgar- sahb da ho Nagme-i ney dil-ke amm kulkul- mn da ho
B-tekellf hblardan hbdur resm-i vef 4a Yoksa uka md-i vade-i ferd da ho
Benzedp hrd mha rz- cnneyi T bu hadd gerdn ile gh istihz da ho A3 33a, R 32b, 1 30b, H1 34a, 45b, H2 187 Mefl Filt Mefl Filn
mde bezm vasl- dil-rya kald i 1a Bu gnde gedi hicr ile ferdya kald i
Her i biter didkleri yerden biter meger Sabr tahamml dil-i eydya kald i
tdi bizi rakb bu gn kte-i kelm 3a Sz kat idici merg-i mfcya kald i 3b
Varmaz dehnum ol mehe arz- mell idem 4a Gsth-i nesm-i sebk-pya kald i 4b
3a 4a
dilrblardan: dilrbdan H1. / pr-hande lk: pr-handelk H1, . hbdur: hydur A3. 1a bezm : bezm . / dil-rya: vely H1. 3a bizi rakb: rakb bizi 1. 3b mfcya: mcfna A3; mfcna 1. 4a Varmaz: Varmazd 1. / mehe: meh H1.
173
Alm nazzre altna huff- gam bizi Rahende mihr-i sgar- sahbya kald i
Brn- ek itmedi tuhm- mdi sebz 7a gh feyz-i lem-i blya kald i A3, R 33a, 1 30b, H1 34b, 46a, H2
188 Mefl Mefl Mefl Feln 1 Grdm o mehi vasl- temennya degermi Yektluk ile itdgi davya degermi 2 Murg- dili hem-mereb-i ank geinrken Bend itmege ol zlf-i semensya degermi 3 Ol Ysuf- snye alur gz ile bakdum 3a Hsnini mezd eylese dnyya degermi 4 Bir fete dil vir ki diye halk cihnun Rek hased tane-i adya degermi 4b 5 Blblleri de glleri de hr da hod-bn Seyr it ki cihn bg temya degermi 5b
4b 7a
Gsth-i: Gsth- H1. / sebk-pya: sekpya . Brn: Yrn . 3a snye: sn . 4b hased : hased 1. / adya: agyra . 5b ki cihn: bu cihn .
174
gh dimi bu gazeli g idp ol mh 6a Hsnm gibi tahsn-i ehibbya degermi A3 33b, R 33a, 1 31a, H1 34b, 46a, H2 189 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln
Felekden itmek olurd rec-y syi 1a Olayd ger meh hurde c-y syi 1b
Sebk-rikb-i ebnemden old zhir kim Bu teng arsa degldr fez-y syi
Olur nedmet-i hr- cefdan sde Misl-i serv bu glende py- syi
Hev-y zlf-i pern- yd iden gh 5a Muhldur ki ola in-y syi A3 33b, R 33a, 1 31a, H1 34b, 46b, H2
190 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln 1 Gnlde szi-i dg- ebed ne mkil imi Siyeh sitreg-i baht- bed ne mkil imi
6a 1a
mh: meh H1. Felekden: Felekde H1. 1b Olayd: Old 1. / hurde: hurd A3. 3a nm-nefes: benim nefes . 5a yd: yr H1, 1.
175
Hr- htr olur hsl nigns Zamne defterine nmzed ne mkil imi 2b
Hezr em-i hased bahye dz ayb olur 3a Kalenderne libs- nemed ne mkil imi 3b
Mdm rz- pr-hl-i yra hayrnum mr- kevkebe zabt- aded ne mkil imi
Aceb mi tfl- sirik olsa surh-r gh Girn tabneg-i dest-i red ne mkil imi A3, R 33b, 1 31a, H1 35a, 46b, H2 191 Feiltn Feiltn Feiltn Feiln
Bir cef-cya o meh k- n-d olmu Rek-i sad-Hsrev rn idi Ferhd olmu 1b
Pul pul old bedenmde o mehn dglar 3a Safha-i sne hemn tahta-i nerrd olmu
ve mek eyler iken gayr per-rlardan imdi stdsuz stddan std olmu
Ne eker beste-i gs-y btn ben bilrem Hased gha ki ol kayddan zd olmu
2b 3a
nmzed: n-merd . bahye: bahte . 3b nemed: hased H1. 1b sad-Hsrev : sad-Hsrev . / olmu: - 1. 2b Hme: Hme-i R. 3a o: ol .
176
A3, R 33b, 1 31b, H1 35a, 47a, H2 192 Mefl Mefl Mefl Feln 1 Lalnde ayn neve-i keyfiyyet-i te Hyunda nihn szi-i germiyyet-i te 2 T rz- eser h- ciger-sz ile cn tdk gam- hicrnle bu eb iret-i te 2b 3 Dg- elemn snede pr-sz o kadar kim 3a Yok imdi kitb- dile hi minnet-i te 3b 4 Her murg- teng-zarf olamaz ule-hor- ak Pervnededr n-i lezzet-i te 5 Ger yrdan zrde degl htrun gh Nazmunda nedr y bu kadar kesret-i te 5b A3 34a, R 33b, 1 31b, H1 35a, 47a, H2 193 Mefl Mefl Mefl Feln 1 Gretger-i dil sen gibi cnna m kalm em-i siyehn yakmadug hne mi kalm 2 zdelerz zahmet-i sayyd u kafesden 2a Murg- dili dme drr dne mi kalm
2b 3a
tdk: tdi . elemn: elemlk . 3b kitb: kebb H1. 5b Nazmunda: Nazmnda . / y: t . 2a sayyd u: sayyd .
177
Az derd-i sern ekmemiz bdenn gh Dilde heves-i ge-i meyhne mi kalm A3 34a, R 33b, 1 31b, 47a, H1 - , H2 Harfs-Sd * 194 Filtn Filtn Filtn Filn
Aks- laln gh idince em-i girynumda raks Mest ider tfl- sirikm tarf- dmnumda raks
Cilvegerdr serv-i nzum itmesn y neylesn Blbl gl serv u kumri sahn- bstnumda raks
Tene-leblk lezzeti t k k itmi lebm 3a Hzr ider dim kenr- b- hayvnumda raks
Hep net- bde-i lal-i btndur kim ider Lafz u man b-hod u mestne dvnumda raks 4b
imdi tb- evkden gh mnend-i sipend Dglar eyler ser--p cism-i sznumda raks
5a *
perverii: perveri . Kfiyets-Sd A3. 3a Tene-leblk: Tene-lebn H1, R; Tenelign . / k k: k . 4b Lafz u: Lafz - H1. / b-hod u mestne: b-hred destn- .
178
A3, R 34a, 1 31b, H1 35a, 47b, H2 195 Feiltn Mefiln Feiln 1 Kanda itse o mh-sm raks Ddeler de ider tem raks 1b 2 Gark- girdb- hayret old gnl Devr usliyle eyledi t raks 3 Dil-i uk r-pre ider 3a Gh idince o serv-i bl raks 4 Devr-i dil-hh senden grensn dicek arh- b-ser p raks 5 Cilve itdke itmesn netsn Dil-i kda sad-temenn raks 5b 6 Grse raksn o meh rakksun 6a smnda ider ser-ta-p raks 7 der ghve hacletle Ceyb-i mflisde dest-i it raks A3 34b, R 34a, 1 32a, H1 35b, 47b, H2
6
Harfd-Dd *
1b 3a
tem: nem . r-pre: re pre . 5b kda: ukda H1. 6a meh: mh 1. 6 A3, H1, R, . * Kfiyetd-Dd A3.
179
196 Filtn Filtn Filtn Filn 1 Derd-i serdr her dem itmek yra h u nle arz Mdde sz- dern ise ider tebhle arz 2 Vd-i gamda o Mecnnam ki ksam tene-leb 2a zzet idp sgar- pr-hnn eyler lle arz 2b 3 Gese hk- tenegnndan leb-i cn bahna 3a Elde murg- rhn eyler mrde-i sad-sle arz 4 Kalmam b u letfet nev-bahr- dehrde 4a Ek-i emnden ider glzra blbl jle arz 4b 5 Var ise evk- hem-g o meh-ruhsr ile 5a Eylesn gh mirt- dilinden hle arz A3 34b, R 34a, 1 32a, H1 35b, 48a, H2 Harft-T * 197 Filtn Filtn Filtn Filn 1 Glen-i dehrn bek-y verd-i rans galat 1a Gft [u] g-y blbln- nagme-prs galat 2 Kalb-i zhid kim tlsm- gevher-i esrrdur Feth olurd olmasayd kufl- vesvs galat
2a
ki: - H1. eyler: ider H1. 3a hk: k R, . 4a b u: b H1. 4b emnden: emmden H1. / glzra: glzr H1. 5a hem-g: hem-g H1. * Kfiyett-T A3. 1a bek-y: beks A3.
2b
180
Defter-i ihsn- gerdn tem eyledm Kgd- mek gibi iml v ins galat
Baht gr kim ol per-ruhsr teshr itmege 4a Bir mcerreb nsha buldum lk esms galat
Dil-gdur geri glzr- suhan gh lk rz-y zlf-i hbn gibi sevds galat A3, R 34b, 1 32a, H1 35b, 48a, H2
Harfz-Z * 198 Filtn Filtn Filtn Filn 1 Dn buludum yr ile hazz eyledm amm ne hazz Dil-firb etvr ile hazz eyledm amm ne hazz 2 Snesin geh k idp gsterdi ghi lalini 2a Vade-i bisyr ile hazz eyledm amm ne hazz 3 Sordum ol Ysuf hardrun met- vasln Pek yakn bzr ile hazz eyledm amm ne hazz 4 Bir gnh idi bana r-y rakb oldum hals Zr- istigfr ile hazz eyledm amm ne hazz 4b 5 Subh-dem geldi sab gh ky- yrdan Mjde-i dildr ile hazz eyledm amm ne hazz A3 35a, R 34b, 1 32b, H1 36a, 48b, H2
4a *
ruhsr: ruhsr A3, 1, . Kfiyetz-Z A3. 2a geh: - H1. / idp: eyleyp H1. 4b Zr: Rz H1, .
181
Harfl-Ayn * 199 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln 1 Yeter tazallum- zr- cevr-i yra ef Leb-i ham u girbn pre pre ef 1b 2 Olur bir h ile te-zen-i nesm amm Tebessm-i gl olur andelb-zra ef 3 Yeter dell-i cef-y sipihr-i girye-i ebr Ki besdr ek-i nedmet gnhkra ef 4 Gnh imi tutalum terk-i tevbe yetmez mi Humr- b-haberi rind-i bde-hra ef 5 Muhibb-i l-i Resl oldugun yeter gh Hat v crmne dergh- Kird-gra ef 5b A3 35a, R 34b, 1 32b, H1 36a, 48b, H2
Harfl-Gayn * 200 Mefl Filt Mefl Filn 1 Virmezse nola em-i bezmhneye frg Besdr saf-y knc bu vrneye frg 1b 2 Ne bahtum ahterinde ne sgarda var ziy Lyk degl mi yoksa bu gamhneye frg
Kfiyetl-Ayn A3. pre pre: pre . 5b Kird-gra: Kird-gr A3, R. * Kfiyetl-Gayn A3. 1b saf-y: safs R.
1b
182
Mirt- dilde cilveger olmaz o meh aceb Sgmaz sanur m dil gibi kneye frg 3b
Ragbetsz olur olsa da gh em-i Tr Bezl olmaynca mahrem u bgneye frg 5b A3 35a, R 34b, 1 32b, H1 36a, 49a, H2 Harfl-F * 201 Feiltn Feiltn Feiltn Feiln
Nie bir eyliyeym serv-i hrmnuna hayf Nie bir eyliyeym vaz- pernuna hayf
Dm- her murg- heves turre-i pernne h Kadr- nz anlamyan nergis-i fettnuna hayf 2b
ekdgm mihnet-i hicrna hezrn efss 3a B-vef eyledgn ahd ile peymnuna hayf
Old bze-i dest-i sitem her has u hr Ey glistn- hay pk-i dmnuna hayf
3b 4a
gibi: ki H1. / kneye: kneye R. rzdur: rzeden . 5b olmaynca: eyleyince H1, R, 1, . * Kfiyetl-F A3. 2b nz: nn A3. / anlamyan: eylemeyen H1. 3a mihnet-i: mihnet H1. 5a gh: gha H1, . 5b bihbd: b-hd .
183
A3 35b, R 35a, 1 32b, H1 36b, 49a, H2 Harfl-Kf * 202 Mefln Mefln Mefln Mefln 1 Ne mmkn derdsiz olmak ser-i zde-i k 1a Eger sandal harrinden szlse bde-i k 2 Hirsndan iderdi vaz- hamlin leyle-i hubl 2a Hur itseydi tfl- ek-i tfn-zde-i k 2b 3 Eger sad-menzil istikbl iderse devlet-i dny Ser-i m denl gemez ky- fakr cdde-i k 3b 4 Harbtun girbn-gr-i ay glib okdur Ki dmen-dedr mihrbdan seccde-i k 5 O hun nz itdi lemi gh dem-beste Ham olsa nola kilk-i safr mde-i k A3 35b, R 35a, 1 33a, H1 36b, 49b, H2 203 Mefl Mefl Mefl Feln 1 Yrun deglem devr-i temsna lyk Mmkin mi olam gayr temennsna lyk 2 okdan bilrem dm- ser-i zlfi tehdr 2a ster bula gnlm gibi sevdsna lyk
Kfiyetl-Kf A3. mmkn derdsiz: mmkndr sez A3. 2a leyle: leyli H1. / hubl: Leyl A3. 2b k: - H1. 3b fakr: fakr . 2a zlfi: zlf R, .
1a
184
Ol h ider gayra vef vadeden evvel Gr baht benem vade-i ferdsna lyk
Old o per germ-i tebessm okuduka Olmu bu gazel lal-i eker-hsna lyk
Nz eyler idm seyr-i gl glene gh Olsayd nighum ruh- zibsna lyk A3 35b, R 35a, 1 33a, H1 36b, 49b, H2 204 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln
Gd- htr in nev-bahra hhi yok D-rze reng-i gl-i itibra hhi yok
Mdm harc iderz kse-i tevekklden 3a Nevzi kerem-i rzgra hhi yok 3b
eker mi cevrini ebn-y lemn dil-i zr 4a Tarab-fezmuz iken vasl- yra hhi yok
Humrsuz mey-i b-minnet ile eglenrz 5a Net- cm- mey-i ho-gvra hhi yok
3a 3a
khrbgh: gh gh H1; gh b gh . harc: arh A3. / tevekklden: gnlden . 3b Nevzi : Nevzi H1. 4a ebn-y lemn: lemn ebn-y 1. 5a mey: gam A3, H1, R, .
185
Bu krhnede gh eger geer gemez 6a Suhan-frlaruz gayr kra hhi yok 6b A3 36a, R 35b, 1 33a, H1 37a, 49b, H2 205 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln
Myesser olsa dil-i zr dmn klmak Olur tahamml-i zr- bgbn klmak
Riy degl ki aceb kne dmidr 2a Sana girime bana terk-i hnmn klmak
Ne sne kald ne dil yakmaduk err- gamun Hazer ki mkil imi tei nihn klmak
Fign ki sne-i pr-knesinde her ne ki var Murd hep felegn bana imtihn klmak
Karr- dmen o vre blblem gh 5a Ki istemem bagal- glde iyn klmak A3 36a, R 35b, 1 33b, H1 37a, 50a, H2 206 Mefl Filt Mefl Filn
Lutf eyle gh k- zr- hazne bak Hsn ile ftbda olsan zemne bak
6a
186
Ey dil innma vade-i vaslna ol mehn Olma firb hrde szn yatmna bak 2b
Yrun cefsn severz cnmuz kadar Agyrun itdgi bize n-i cebne bak
gh hhi zre bu bezmn net yok Sksine arbna bak sgarna bak A3 36a, R 35b, 1 33b, H1 37a, 50a, H2 207 Filtn Filtn Filtn Filn
Bir nihl-i nz- kaddn gibi bg- dilde yok Her gln zevk- tems dimg- dilde yok 1b
Tre olmaz cebhe-i hurd mevc-i nurdan n-i gam sahb-y mihnetde ayag- dilde yok
ktibs- nr iderken man-i ren mdm imdi dd- hdan gayri erg- dilde yok
Ren-y bah- mihr mhdur her zerresi 4a Lleve hkister-i efsrde dg- dilde yok
okdan olmudur gnl gh n-peyd henz Bir dil-i dvne yokdur kim srg- dilde yok
2b 3a
firb: karb . Nzklern: Nzkler R; Nzenleri . 3b hande-i zr: hand-rz H1. 1b zevk-: zevk H1. 4a bah: - H1.
187
A3 36b, R 36a, 1 33b, H1 37b, 50b, H2 208 Mefl Filt Mefl Filn 1 Ser-gete-i mahabbet-i dilber mi olmaduk Bin kere bezm-i akda sgar m olmaduk 2 Yetmez mi itdi tevsen-i nzna py-ml Dil-hh zre hke ber--ber mi olmaduk 2b 3 Eyym- devletnde gnl olmaduk ne var 3a zrde-i hezr- sitemger mi olmaduk 4 N-puhte sanma mecmer-i pr-sz- akda Dd- siyeh mi d m anber mi olmaduk 5 Deryze-i net iderek lal-i yrdan ghve yannda muhakkar m olmaduk A3 36b, R 36a, 1 33b, H1 37b, 50b, H2
209 Mfteiln Mfteiln Filn 1 Ders-i gam yrdan alduk sebak Sz dil-i zrdan alduk sebak 1b 2 Mekr fsn nshasn harf harf 2a Gamze-i dildrdan alduk sebak
2b 3a
hke: hk A3. devletnde: vuslatunda H1. 1b Sz: Sz H1, . / dil-i zrdan: dek-i zdan . 2a Mekr : Mekr H1.
188
nahn kasemna srrn gh biz 5a Vkf- esrrdan alduk sebak A3 36b, R 36a, 1 34a, H1 37b, 51a, H2 210 Mefl Mefl Mefl Feln
Kat eylemedk lem-i bldan mdi Mnend-i sadef geri ki deryda bulunduk
Dvnelere ehrde ragbet dah okdur 3a Bir nie zamn biz dah sahrda bulunduk
Kendi gibi bir fetn ftesi grdk Her hsn ile mmtz ki dildde bulunduk 4b
yne kadar kymetimz olmad gh Biz her ne kadar sf-dil sde bulunduk 5b A3 36b, R 36a, 1 34a, H1 38a, 51a, H2
4a 5a
bahsini: bahn H1. Zuhruf S. 43/ 32. : biz paylatrdk. 1a bsn: bsen H1. 3a ehrde ragbet: ragbet ehrde H1. 4b mmtz ki: mmtze H1, 1, . / dildde: dildra . 5b sf-dil : sf-dil H1.
189
211 Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 1 Yra tesr idecek nle-i cngh da yok Dilden endh- gam zil ider h da yok 1b 2 Yr mstagn v ben b-ser smnda ise Fer-i rh eyleyecek kle-i dil-hh da yok 3 Dile bagland reh-i b-gam ol mertebe kim imdi vd-i cnna gidecek rh da yok 3b 4 Bu kadar ve ile rzyuz ol bed-hdan Ki dile tfeti yog ise ikrh da yok 5 Cevrden kalmad bir ehl-i vef kyunda imdi farz eyle ki sevd-zede gh da yok A3 37a, R 36b, 1 34a, H1 38a, 51a, H2 212 Mefln Mefln Mefln Mefln 1 Olayd bir dem ol rn-dehenle hem-zebn olmak Greydi nicedr Ferhd- rsv-y cihn olmak 2 Yeter v-beste olduk hline zlfn nmyn it 2a Gnlde rz var bir zamn b-hnmn olmak 2b 3 Persin y melek y hr ey meh h grnmezsin 3a Nie bir bg- cennet gibi gzlerden nihn olmak 3b
1b 3b
Dilden: Dilde . vd: vde R. / yok: - 1. 2a olduk: olmak A3. 2b Gnlde: Gnldr A3. 3a melek: meleksin A3. / hr: hri H1. 3b gzlerden: gzden H1.
190
Pr itmidi figan vh ile gamhnesin Yakb Bana mahssdur Beytl-hazende dmn olmak 4b
Cefdan yz evirmez tut ki gh dil-figrun Biraz da mihrbn ol t-be-key n-mihrbn olmak A3 37a, R 36b, 1 34a, H1 38a, 51b, H2
Harfl-Kef * 213 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln 1 O denl sf nezket-pezrdr bedenn 1a Ki ddelerde grnmez by- prehenn 2 der dehnn ynenn tekellm-i hz Misl-i tt-i gy halvet-i suhanun 3 Degl degl hat- nev-hz-i em-i bed-bnden emende old nihn sb-i nev-res-i zekanun 3b 4 ikeste dillern ile hirs- hndan Ki bezm-i mtemiyn old zlf-i pr-ikenn 5 Hezr hayf ki pervne oldugun kald O mh olmad gh em-i encmenn A3 37a, R 36b, 1 34b, H1 38a, 51b, H2
4b *
Beytl-hazende: Beytl-hazenden H1. Kfiyetl-Kef A3. 1a O denl: Ah nedenl H1. / nezket-pezrdr: nezket-nezrdr R. 3b nihn: - H1. / nev-res: nr H1.
191
214 Mefl Mefl Mefl Feln 1 Glende ham ey gl-i handn kimi grdn Bu bgda b-nle v efgn kimi grdn 2 Gam-hr-i ahbb hele mey kadar olsa Def-i gam ider sohbeti yrn kimi grdn 2b 3 Macn- mferrihde bile imdi ferah yok Mihnetkede-i dehrde dn kimi grdn 4 Girmem dah meyhneye destrum atlsa tdklerine byle pemn kimi grdn 5 Uydurmuz fteligi zlfne cn Ben gibi murd zre pern kimi grdn 6 Hayret-zede-i mihr-i ruhun geri ki okdur gh gibi vle v hayrn kimi grdn A3 37b, R 37a, 1 34b, H1 38b, 52a, H2
215 Filtn Filtn Filtn Filn 1 N-tvn- em-i mahmr- btnuz imdilk Anun in gh pinhn geh aynuz imdilk 1b 2 Syemzden gemege kdir deglken bir kadem Zerreve mihr ile dim hem-innuz imdilk
2b 1b
192
Tabna yrun net-engz iken sahb kadar Htrnda gam gibi br- girnuz imdilk 3b
Hattmuz yok lal-i skden leb-i peymneden N idp hn-be-i dil-dmnuz imdilk
Bir zamn gh ile zhd rz olduk yeter ster olsa skin-i ky- mugnuz imdilk A3 37b, R 37a, 1 34b, H1 38b, 52a, H2 216 Mefl Mefl Mefl Feln
Tebhle ile remz-i dehnna iridk Bir noktadan esrr- nihnna iridk 1b
Bir nie zamn hdmet-i zlfnde bulunduk 2a Naziklk ile my- miynna iridk
Old hat- mgni de menr- sad-b 3a Hsnn hele pr-fitne zamnna iridk
N-r gl-i dg- koruz e-i dilde 4a Bu bgenn fasl- haznna iridk
3b 1b
br: yr . nihnna: dehnna H1. 2a hdmet: hzmet H1, R, 1, . 3a sad: - . 4a koruz: hruz H1. 5b ziynna: zebnna A3, H1, R, 1.
193
A3 37b, R 37a, 1 34b, H1 38b, 52a, H2 217 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln 1 Hakr ise ne kadar demi zamnemzn Ad-y ekber olur hem-demi zamnemzn 2 Turur iki saf- mjgn gibi nazarda mdm Gz adrur m net u gam zamnemzn 3 Severdi buhl o da asrun iktizs ile Olayd htem eger Htemi zamnemzn 4 Sakn nashat-i ehl-i garazdan ey dil-r 4a Ki zahm tze ider merhemi zamnemzn 5 Den v sifle tabat o denl lem kim Zemne gemededr ebnemi zamnemzn 6 Misl-i kavs- kuzah zb znete mil Henz nzda kadd- ham zamnemzn 7 Greydiler nicedr debi mey-ken gh 7a Bir iki gn ben olaydum Cemi zamnemzn A3 38a, R 37a, 1 35a, H1 39a, 52b, H2
6b 4a
tze: khne H1. garazdan: arzdan A3, . 7a nicedr: nice H1. / deb: rey A3.
194
Hezr- meykede gam var arb nitse gerek 1a Cihn- tee bir kse b nitse gerek 1b
Olur m szi-i dil bd- h ile teskn Harret-i meye bd- habb nitse gerek
Nigh- germm ider ftb pejmrde ekp yzine o gl-ruh nikb nitse gerek 3b
Zamneden ne kadar derd-i ser eker gh Humr- meyden idp ictinb nitse gerek A3 38a, R 37b, 1 35a, H1 39a, 52b, H2 219 Feiltn Feiltn Feiltn Feiln
Cn bglar nigeh-i h at byle gerek Dilrbdan revi-i mihr-i vef byle gerek
Nle merdd- kabl h ise meys- eser Kabe-i hsnde yn-i du byle gerek
Dse mirat- dile aks-i hayli sklur Yr- mahcb olcak erm hay byle gerek
Serv-i kaddn ki eker re gnlden gnle 4a Nahl-i dil-kedr ana nev nem byle gerek
4b
1a
meykede: meykede-i H1. tee: ise A3, R, 1. 3b yzine: gzine A3. 4a ki: - H1. 4b nev : nev H1.
1b
195
emi nz itmede gh o kadar mhir kim Vkf olmaz nigehi tarz- ed byle gerek A3 38a, R 37b, 1 35a, H1 39a, 53a, H2 220 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln
Visl-i yr ile dil d u hurrem olsa gerek 1a Budur mdimz Allhualem olsa gerek
Yanmda olmad bir dem karr-dde gnl Felh bulmayacak bana hem-dem olsa gerek
Tlsm- cebhe-i pr-n yr- feth old Henz vefk-i murd zre lem olsa gerek
Hev-y gamkedemz yle hzn-perver kim 4a nince sgara mey eden gam olsa gerek
Gelrse zevk u gam gh byle pey-der-pey Srr- meclisimz hayr- makdem olsa gerek 5b A3 38b, R 37b, 1 35b, H1 39b, 53a, H2
221 Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 1 Var m ol ha bu gn ehrde benzer diyecek Hsnni vasf idecek tze gazeller diyecek
1a 4a
196
Hsn-i ahlk ho yende v etvr zarf 2a Cmle azs letfetde berber diyecek
Old bir mertebe leb-tenelern kesreti kim Leb-i lalni hemn eme-i kevser diyecek 3b
Mihnet-bd- cihn cy- ferahdur dime kim ebine m- adem rzna maher diyecek
Grmedm ben ki o hun siteminden gayr Ehl-i dilden kim ola lutfna mazhar diyecek
Dse mirt- dile aks-i ruh dildrun Grinr yle ki bir rh- musavver diyecek 6
Yr- gh- dil-efgr sul eyler ise Sylen ahvl-i pern mkedder diyecek 6b A3 38b, R 38a, 1 35b, H1 39b, 53b, H2 222 Mefiln Feiltn Mefiln Feiltn
Degl safs sipihrn melletin bile grdk Bu khne ynenn jeng safvetin bile grdk
lle tlib olup biz de lemine bu bezmn 2a arb- iret ile dg- hasretin bile grdk
Ne kald grmedk evz- n-pesendin o hun 3a Hezr mertebe gayr ile lfetin bile grdk
2a
Hsn-i ahlk: Hsn tlk H1. eme: emine H1. / kevser: hayvn . 6 - A3, H1, R, . 6b pern: pern . 2a tlib: tlibn H1. 3a n-pesendin: n-pesendn R.
3b
197
Zamnenn hele bir nsha-i mcerrebiyz biz Ki b-veflg kalsun musbetin bile grdk
Bahr- vahdetn gh o h ebnemiyz kim Gl-i meczda reng-i hakkatin bile grdk 5b A3 38b, R 38a, 1 35b, H1 39b, 53b, H2 223 Filtn Filtn Filtn Filn
B-sebeb rengn degldr l-i destrun senn ikr old afakdan mihr-i ruhsrun senn
1b
N-gvra erbet-i hun- cigerdr idgi 2a ve-i perhz bilmez em-i bmrun senn
Cilveger berg-i gl ryunda reng-i inklb Dehet-i gln grm gibi glzrun senn 3b
Ben degl Kerrbiyn beste-i zencir ider 4a Nm-cnble ham- zlf-i siyehkrun senn
Gr ne Ysufsn ki nakd- cn ile ghve Gibne grmeyp oldum hardrun senn A3 38b, R 38a, 1 35b, H1 40a, 54a, H2 224 Mefl Filt Mefl Filn
5b 1b
Gl-i meczde: Gl-i bihrda A3; Degl hiczda H1. ruhsrun: rahnun . 2a N-gvra: N-gvr H1; Nn gvra A3. / hun: hu . 3b Dehet: Det H1. 4a zencir ider: zencirdr H1.
198
Dery dil olma itme sakn her kenre meyl Ey gevher-i yegne sana b-r gerek 2b
k itme ceyb-i ismeti ey h- dest-i nz 3a Ende ile kim ana bir gn rf gerek
T srme old hk-i teyemmm o ddeye 4a Erbb- aka hn-cigerle vuz gerek
Old bahr u py- gl tarf- cybr 5a gh bir nigr ile cm u seb gerek 5b A3 39a, R 38b, 1 36a, H1 40a, 54a, H2
225 Mefl Filt Mefl Filn 1 Ger olmayayd mide bah- hazn felek Gstermez idi dmenine kehken felek 2 Mnend-i meh nevle-i gamdan helk ider 2a Bir gice itse hnesine mhmn felek 3 Olmaz nihl-i mr berverde-i md Sad-sl olursa dehre eger bgbn felek 3b
1a
h u: h - H1. b-r: ebr H1, R. 3a ey h: - H1. 4a ddeye: ddede A3. 5a gl : gl . 5b cm u: cm H1. 2a helk: hell 1, . 3b Sad-sl: Sad-sle H1, . / olursa: olsa . / dehre: dehr H1.
2b
199
Saht ise cevre her ne kadar e-i diln Ol seng-dil nigr ile ol imtihn felek
Hasmun innma merhamet-i gh ghna 5a gh olur m kimse ile mihrbn felek A3 39a, R 38b, 1 36a, H1 40a, 54a, H2
226 Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 1 kam girye benm tab- ferahyb senn Dil-i pr-dg benm lle-i sr-b senn 2 Ey dil ey dil grelm kanks def-i gam ider Lal-i dildr benm cm- mey-i nb senn 3 Dnmeseydi felege dirdm idp kat- niz Ol kamer ehre benm mihr-i cihn-tb senn 3b 4 Zhid ben dimeyem sen de riysuz syle Delk-i sad-pre benm kkum sincb senn 4b 5 Hkdan ref idp gh didi yr bana Leb-i pr-hande benm dde-i pr-b senn A3 39a, R 38b, 1 36a, H1 40a, 54b, H2
5a
200
Olduk esr-i zlf ruh- yr grmedk 1a Ddk bahr kaydna glzr grmedk
ebnem kadar da bde gl cmmz da yok 2a Bezm hr old sgar- ser-r grmedk
Gzden gerdk ol sanemn dm- zlfni 5a ghdan ziyde giriftr grmedk A3 39b, R 38b, 1 36a, H1 40b, 54b, H2
228 Mefl Filt Mefl Filn 1 Mirc- hum olm iken smna dek imdi keml-i zaf ile yetmez dehna dek 1b 2 Ser-rite-i mmdimzi kuteh eyleme 2a Koy zlf-i tpdrn dsn meyna dek 2b 3 Zhid o rind-i bde-perestz ki lleve Geldk ayagmuzla ademden cihna dek
1a 2a
zlf : zlf H1, . gl : gl H1. 3a Sz: Sr H1. 5a ol: o . 1b keml-i: kemli H1. 2a mmdimzi: mmdimz H1. 2b dsn: dmesn .
201
Dndrme bgbn der-i glzrdan beni Ol glizr beklemem ill hazna dek
gh srme-rz-i dem-i Sib olmasa 5a vzemz giderdi bizm Isfahna dek A3 39b, R 39a, 1 36b, H1 40b, 55a, H2 229 Mefl Mefl Mefl Feln
Agyra uyup seyr-i glistn nin itdn Ey gl seni handan beni giryn nin itdn 1b
tdn o meh tg be-kef katlme ey arh tdn idecek sonra pemn nin itdn
Hep vade-i vaslundur iden dilleri meftn Kurbnun olam kendne bhtn nin itdn
gha yeter hasret-i mahrm-i vaslun 4a ermende-i zr- rakbn nin itdn A3 39b, R 39a, 1 36b, H1 40b, 55a, H2 230 Mefl Mefl Mefl Feln
5a
202
Bu cebhe-i pr-n nedr ey turre-i dildr Sayd- dil-i uka m hya m nzun
Bahile lebn bde-fr itdi cihn Ancak senn gh du-gya m nzun A3 39b, R 39a, 1 36b, H1 40b, 55a, H2 231 Mefln Mefln Mefln Mefln
Gnlde itmeyp ey nahl- gam nev nem kopdun Kopardlar seni himmetle sanma sen sana kopdun 1b
dersin mihrbnluk ile kim bin b hakkundur Dirg ey mh- dil-c kopmadun baa bel kopdun 2b
Degldr fitne-cluk ayb-bnlk ve-i emn 3a Anunn zb-i destr olmaga nergis-sez kopdun 3b
Ne bilsn ekdgn ey kmet-i ham-gete cnnun Kys eyler ezelden bd-i mecnnve du-t kopdun
Durur gznde yrun bilmez isen kadrini gh 5a Derinde kemtern bir hk ddn ttiy kopdun A3 40a, R 39b, 1 36b, H1 41a, 55b, H2
1b 2b
Kopardlar: Kopardrlar H1. ey: o R. / kopmadun: kopdun A3. 3a ayb: - H1. 3b Anunn zb: Anun tertb H1. 5a Durur: Grr . / kadrini: kadri mi .
203
Harfl-Lm * 232 Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 1 Kr mevkf- zamn lk zamn elde degl Hayf ser-rite-i mr-i gzern elde degl 2 tem reng-i hnve degl engt-nm Dildedr ule-i sevd-y btn elde degl 3 ok da tenh-rev-i halvetgeh-i agyr olma 3a Dmen-i ismet olan hb- girn elde degl 4 Yine ol fete sermye olurd gazaba Nice kr eylemeyem dg- nihn elde degl 5 Nola deryzeger-i bb- tevekkl olsak Tek p b-hde v sd ziyn elde degl 6 sterem ukde-g olmag amm gh 6a Neyleyem nhn- tedbr-i cihn elde degl A3 40a, R 39b, 1 37a, H1 41b, 56a, H2 233 Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 1 Dostluk dmen-i bedkrdan olmaz meml By- cn-perver-i gl hrdan olmaz meml 1b 2 Grmedk feyz-i ruh- yr hat u hlinde 2a Nr- hurd eb-i trdan olmaz meml
Kfiyetl-Lm A3. olma: olmasa . 6a sterem: sterz . / amm: - . 1b gl: gli H1. 2a yr: y-y A3.
3a
204
Teng-mereb o kadar gonca-i nekftesi kim Yarum agzla suhan- yrdan olmaz meml
Hhi-i devlet-i dny dil-i rencrda yok tih merdm-i bmrdan olmaz meml
Bir mezk zre degl fikr hep ehl-i suhanun Bdenn nevesi esrrdan olmaz meml
Khne v nev ne kadar cevr sitem var ise it 7a evke gh- tamakrdan olmaz meml A3 40a, R 39b, 1 37a, H1 41a, 55b, H2 234 Mefl Filt Mefl Filn
Yz srme py- nzna her ser ser-ken 2a Ey tfl- ek ge-i dmna kni ol
Dim kebb- b-nemek ister arb- dil Ey k- ged dil-i bryna kni ol
7a 2a
nev ne: nun . Yz srme: Yz sr A3. / py- nzna: pyna H1. 3b pr: pr H1, .
205
hsn- dest-i merhamet-i rzgrdan gh tab- h- suhandna kni ol A3 40b, R 40a, 1 37a, H1 41a, 56a, H2 235 Mefl Filt Mefl Filn
Dnyy terk itdgne bakma zhidn Nakn karmak ister isen brysn al 2b
T itmemi zamne seni py-ml-i gam 3a Pr-i mugnun iki elnle dusn al
Zr-i felekde ister isen dil-g makm gh gibi ge-i fakr u fensn al A3 40b, R 40a, 1 37b, H1 41b, 56b, H2 236 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln
Gnl hadeng-i cefsn cna minnet bil Ne kim gelrse o hn-rzden ganmet bil
Yzi bihit lebi kevser kaddi tb O gn ki yr ile har olasn kymet bil
2b 3a
206
Eger arb eger hn- dil virr sk Tamm- evk ile n eyle cm- iret bil
Yeter md-i if ey dil-i muhl-end Marz-i ak- btn oldgun shhat bil
ikyet eyleme gh cevr-i dilberden Bu ekdign sitemi dah birr-i sohbet bil 5b - A3, R, 1, H1, , H2 99a 237 Filtn Filtn Filtn Filn
Rind-i sf-mereb isen lemi meyhne bil Gerdi-i leyl nehr gerdi-i peymne bil 1b
tme ebn-y zamndan nimet-i elvn tama B-nemek sohbetlerinden km alsan dne bil
Byle tahrk-i cnn eylerse ey dil zlf-i yr Geri Efltn isen evvel seni dvne bil
Olmasun rencde tab- nzkn ghdan 5a Szlerin cn nashat bilme hep efsne bil 5b A3 40b, R 40a, 1 37b, H1 41b, 56b, H2
5b 1b
sohbet: shhat H2. Gerdi: Ger dil A3. / nehr: bahr H1. 3a pervneden: pervne bil A3. 5a rencde: arzda H1. / tab- nzkn: nzik-i hturun R. 5b hep: - H1.
207
238 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln 1 Gnl o gl-ruh ile teng bir kabda degl 1a Nesm gibi anunn karr-dde degl 2 Sad kar m ikest-i habbdan ey h 2a Hazer ki e-i dildr bu cm bde degl 3 Aceb mi ule-i hum olursa digergn Ki dil egeri o dildr o dilrbda degl 4 Ne sd em-i Zleyhya hsn-i Ysufdan Ki imdi dde-i Yakbve gde degl 4b 5 Felek senn ne kum oldugun bilr gh Bir iki dirheme erzendesin ziyde degl A3 41a, R 40a, 1 37b, H1 42a, 56b, H2 239 Filtn Filtn Filtn Filn 1 Girye fursat virmez itsem ry- rahnun hayl 1a Baka hlet el virr itdke dmnun hayl 2 Rekden cismmde cn snemde dil pr-ztrb Mbtellardan kim itmi yine mjgnun hayl 3 Hare dek hkinde yer yer snbl reyhn kar 3a Eyleyen bir kere zlf-i anber-efnun hayl
1a 2a
o: ol A3, R. habbdan: hndan H1. 4b Yakbve: Yakb- . 1a fursat: ruhsat H1. 3a yer yer: bir bir A3, .
208
iri ghun nola rn mezk itse dili Gh ider laln geh sb-i zenahdnun hayl 5b A3 41a, R 40b, 1 37b, H1 42a, 57a, H2 240 Filtn Filtn Filtn Filn
ekdi el dmn- kth- temenndan gnl Sde old n gher kayd- ser pdan gnl 1b
em-i mest-i yrdan zrdedr ol denl kim 2a Vahet eyler lfet-i h-y sahrdan gnl
Olal hn-ba n dg- gam- hatt eylemez 3a Nkhet-i glden net- cm- sahbdan gnl 3b
Dneve ftde iken dm- zlf-i yrdan imdi mnend-i sab gemi o sevddan gnl
Nsha-i icz u sihr gh bilmez nidgin 5a erh-i Tecrd okumu ancak Meshdan gnl A3 41a, R 40b, 1 38a, H1 42a, 57a, H2 241 Mefln Mefln Mefln Mefln
5b 1b
sb-i: sb H1. gher kayd-: gher kayd H1; gher mi . 2a zrdedr: endh H1. 3a hn-ba: hn ana . / eylemez: eyler H1. 3b cm: ch . 5a bilmez: neylemez A3.
209
Ezelden tfl- gam perverde-i deyr-i mugndur dil Nigh- merhamet n-dde-i em-i btndur dil
Eger sad-pre olsa ey sitemger tg- nzundan Yine rencdelk bilmez dern mihrbndur dil
Beni terk itme zr u n-tvn oldun diy ey gam Ki mh- nev gibi ben prm amm ki civndur dil 3
Bakup her sde-r mirtna olmaz suhan-perdz 4a Ki hem yne v hem tt-i muciz-beyndur dil
Meh-i evc keml ftb mlk-i mandur 5a Egeri sret gh b-nm nindur dil A3 41a, R 40b, 1 38a, H1 42b, 57b, H2 242 Feiltn Mefiln Feiln
- A3. suhan-perdz: suhan-pervz H1. 5a evc : evc H1, 1, . 2b nb: bb H1. 4a Perdesz: Pr-sz A3.
4a
210
Knc-i mihnetde hem-dem-i gh Tfl- hzr-cevb yani dil 5b A3 41b, R 41a, 1 38a, H1 42b, 57b, H2 243 Mefl Filt Mefl Filn
Eksk degl ceflar h mh-rlarun Benden tamm var dil-i eyd safda ol
mmdi tg- berk ile kat it bahrdan 4a Tahsl-i b-r ile nev nemda ol 4b
Zr-i felekde ister isen dil-g makm gh knc-i sabr u makm- rzda ol A3 41b, R 41a, 1 38a, H1 42b, 57b, H2
244 Mefl Filt Mefl Filn 1 h olsa zlf-i pr-iken olmazsa gam degl Fns- em-i encmen olmazsa gam degl
5b 1b
hzr-cevb: htr-hb H1. ser-c: serv c A3. 2b tfl- h: h- tfl H1. / kemn-: kemn u H1. 4a mmdi: mmd . 4b nev : nev H1.
211
Rindne nukl-i bde habb- arbdur 2a Pr-r meyve-i zekan olmazsa gam degl
ebnem misl lem-i blya nzruz 3a Manzrmuz gl emen olmazsa gam degl
Kumr ki serve nagme-ser gice rstdan 4a Blbl gibi hezr-fen olmazsa gam degl
Fikr-i metn ile bulur gh imtiyz Ferhdun ad Khken olmazsa gam degl A3 41b, R 41a, 1 38b, H1 42b, 58a, H2 245 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln
Usnma derdden ey dil devda byle degl eken cefy ben isem vefda byle degl
Fign ki cm- tarab tolmad murd zre Egeri gerdi ile syda byle degl
Eger ben anladugumdur o lal-i bse riy Kemend-i czibe-i kehrbda byle degl
Dell-i rh olamaz rastluk kadar hergiz Ki dest-i krda p- asda byle degl
Gider gelr gnl gh ky- dildra Nihn o denl ki bd- sabda byle degl A3 42a, R 41a, 1 38b, H1 43a, 58a, H2
2a 3a
bde: bde-i H1. misl: misli . / blya: nlya 1. / nzruz: nzr ol H1. 4a serve: serde R. / nagme-ser gice: nagme ser-i knce A3; nagme-sez gice H1.
212
Harfl-Mm * 246 Mefl Filt Mefl Filn 1 Pr-n ider cebnini grse elem miyem Yokdur gdelk gl-i ayumda gam myam 2 Benden bilr ne denl olursa hat v sehv Engt-i itibrna yrun kalem miyem 3 Bakmaz nigh- lutf ile ben hksrna Yannda sye gibi aceb kel-adem miyem 3b 4 Uk old her biri bir lutfa nmzed 4a Almaz beni lisna hurf- kasem miyem 5 Fehm itmedi fign m bu glenn gli Rengn-terne blbl-i bg- rem miyem 6 Ol h m-be-m bilr ahvlmi benm gh turresinde olan p ham myam A3 42a, R 41b, 1 38b, H1 43a, 58b, H2
247 Mefl Filt Mefl Filn 1 Bilmem ne sihr itdi o h- pervem Old rakb birbirine b u tem 1b
213
Kald ciht- sitte gibi bir karrda Hergz bu nefghda heft olmad em
Hb- fergat olsa nola emme harm 3a Leb-rz old penbe-i dg ile blim
Kesb-i keml mris-i zaf ise gam degl 5a tdi hill-i d gibi ehre khim 5b
sn myesser olmaycak mdde m var 6a gh gibi kerem-i taleb olsa hhim A3 42a, R 41b, 1 39a, H1 43a, 58b, H2 248 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln
Gamun ne nevesi vardur ayl ayl ne bu gam 1a O gl-ruhun yzine bak mayil mayil ne bu gam
czet olmaz ise dest-bsna yrun Hn gibi ayagna yakl yakl ne bu gam
Olunmad dah Tfn- gussa-i lem-gr Misl-i mevc-i kenra atl atl ne bu gam
3a 5a
nola: bula H1. zaf: zaif R. 5b gibi: ki H1. 6a olmaycak: olcak H1. 1a Gamun ne: Gamun ki R. / nevesi: neesi . 3b istemez ister takl takl: ister istemez kapl kapl H1.
214
Elem haznesidr bezmi lemn gh Grh- bde-kena katl katl ne bu gam A3 42b, R 41b, 1 39a, H1 43b, 59a, H2 249 Feiltn Feiltn Feiltn Feiln
N-tvn itdi beni yr ne ister bilmem Eyleyp sz- gama tr ne ister bilmem 1b
em-i dgumda degl penbe sefd olmudur 2a Bakmayup lutf ile dildr ne ister bilmem 2b
Ne gubr- reh-i cnn ne ider srme beni 3a Hk idp baht- siyehkr ne ister bilmem
Nakd- vasl olsa da zr ile bzrum yok dp agyr hardr ne ister bilmem
4a
Hn- dil idgmi bde mi sanm gh 5a Rek idp arh- sitemkr ne ister bilmem A3 42b, R 42a, 1 39a, H1 43b, 59a, H2
1b 2a
tr: yr A3. olmudur: olmuumdur . 2b Bakmayup: Yagmayup . 3a gubr- reh: gubrda . 4a Nakd: Nakdur . / zr: z . 5a idgmi: idg H1.
215
Rehn-i yes olayum ger huzr istersem 1a Gam ile har olayum ger srr istersem
Murd zre sipihr eylesn beni p-ml Virp ftdeg elden gurr istersem
em-i sz- mahabbet bana harm olsun Miyn- bezm-i tarabda zuhr istersem
Zamne lfet-i zhhd ile azb itsn Cenb- pr-i mugndan nfr istersem
Misl-i ehl-i suhan gamz olmayam gh 5a Bu sifleghda akl u ur istersem 5b A3 42b, R 42a, 1 39a, H1 43b, 59a, H2 251 Mefl Mefl Mefl Feln
Kl-y dil cna meger ragbet ider mi 3a Bu seyr-i hardrdan Allaha sgndum
Dildr ile grdk de rakb itdi tevzu Ol ham-de dvrdan Allaha sgndum 4b
1a 5a
olayum: olmayam A3. gamz: ganz R, 1; gamsuz H1, . 5b akl u: akl H1, . / ur: r H1. 2a gzedr: gzdr . 3a dil cna: dil H1. / ider mi: ideren H1. 4b dvrdan: ddrdan H1.
216
okdur sitemmden dimi efgn iden amm 5a gh dil-i efgrdan Allaha sgndum A3 42b, R 42a, 1 39b, H1 44a, 59b, H2 252 Mefl Mefl Mefl Feln
Dg- dilmi mihr-i drahna degimem em-i termi eme-i hayvna degimem
Yakb- hazn Ysuf da ste virrse 2a Gamhnemi ben klbe-i ahzna degimem
Rindn ile hem-bezm olal meykedelerde Hum gesini taht- Sleymna degimem
Bin kere bahr ile hazn gelse emende Zevk- leb-i hmum efgna degimem
yne-sfat sde-nm nazmum gh Rengn-i mecma-i yrna degimem A3 43a, R 42a, 1 39b, H1 44a, 59b, H2
253 Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 1 Dil-i pr-sz ile b-sabr u karr- akam Hnmn shte-i tb- err- akam
5a 2a
217
Ek-i glgn u ruh- zerd gvhumdur kim Perveri yfte-i bg u bahr- akam
Halka-i kabe bana vahet-i dm-ver iken imdi b-zahmet-i sayyd- ikr- akam
Bir zamn geri hazef-pre-i b-kymet idm 4a Gevher-i muteberm t ki nisr- akam 4b
Dest-i himmet ile ger itse ser-efrz beni 5a Yine gh-sfat hk-i diyr- akam A3 43a, R 42b, 1 39b, H1 44a, 60a, H2 254 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln
Seher ki dildeki sz- nihn f itdm 1a Bir h ile nefes-i subh ule-p itdm
Ezel ki ksmet-i erbb- iret eylediler Nevle-i gam u laht- dile tel itdm
Grnmez olsa nola ermden ruh- mmd Ki n-i nhun- hrmn ile hr itdm
4a
b-kymet: z-kymet H1. muteberm: muteber H1. 5a ile ger itse: - itse H1, R, 1; eger itseydi . 1a nihn: nihn . 2b hsn: - H1.
4b
218
A3 43a, R 42b, 1 39b, H1 44a, 60a, H2 255 Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 1 Gezmese duhter-i rez herze humrn aramam Gl der-g- nesm olmasa hrn aramam 2 Kevkeb-i tli eger olsa erg-efrzum lemn mihr meh leyl nehrn aramam 2b 3 l erg ile arar birbirinn nk bedn Dinlerem zemzeme-i zg u hezrn aramam 3b 4 Sgarumda ne bulundysa ana hursendm Bu gnn bde-i glfmn yrn aramam 5 Revii tze v n-dde gerek hblarun Khne dvr gibi nak u nigrn aramam 6 Bz- ende ile sayd- man hodur Yoksa seg-i dem-zede her det ikrn aramam 6b 7 Kimy knc-i kanat gibi olmaz gh Olsa hk olsa da sm-b- mezrn aramam A3 43b, R 42b, 1 40a, H1 44b, 60a, H2 256 Mefln Mefln Mefln Mefln 1 Sipihr-i hsnde bir ftb- meh-cebn buldum Felek ragmna ben de bir civn- nzenn buldum
2b 3b
219
Olup znnr-bend-i imtihn deyr-i mahabbetde 2a Hezrn kfr dn her gede uzlet-nin buldum
O derghun ki ben hk-i reh oldum stnnda Leb-i sad-dde-i mmdvr bse-n buldum
Rakb-i dv olursa nola mahkm ihtiyr ile 4a Ki ben laln gibi ey meh Sleymn nign buldum
Dern- dilde c- ztrb- evkden gh Yitirdm hn-fen peyknn amm ten buldum A3 43b, R 43a, 1 40a, H1 44b, 60b, H2 257 Mefiln Feiltn Mefiln Feiltn
Bir h ile felek ynesin siyh idebilsem Savb iderdm eger byle bir gnh idebilsem
Olurdum yneve t-be-har mest-i tem 2a Tamm- mrde ksth bir nigh idebilsem
Olurd dg- dilm hl-i ry det-i mahabbet 4a lle-sz- dilm zver-i klh idebilsem
2a 4a
deyr: bir . ihtiyr ile: ihtiyrumla A3. 2a t-be-har: t-be-maher A3. 3a crmme: crme R. 4a hl: h . / mahabbet: hicb .
220
A3 43b, R 43a, 1 40a, H1 44b, 60b, H2 258 Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 1 em-i mestn ne siyehkr idgin ben bilrem ekmiem derdini bmr idgin ben bilrem 2 Birbirinden sebak- cevr olurlar talm Hblar cmle cefkr idgin ben bilrem 3 Bende ok sgar u peymne ikest eylemiem Mest-i nahvet ne dil zr idgin ben bilrem 4 Cevr-i sayyd nedr murg- giriftr anlar O cef-c ne sitemkr idgin ben bilrem 5 Geri ebnem gibi her gl-ruha ftde geer Kime gh giriftr idgin ben bilrem A3 43b, R 43a, 1 40b, H1 45a, 61a, H2 259 Feiltn Mefiln Feiln 1 Dil-i pr-sz u tba incinrem 1a temden kebba incinrem 2 Kald agyr ile o meh bu gice kmad ftba incinrem 3 Olmad mni-i nigh- rakb Sana erm hicba incinrem
1a
221
B-dimgum o denl kim gh 6a Zlf-i pr-p tba incinrem A3 44a, R 43b, 1 40b, H1 45a, 61a, H2 260 Filtn Filtn Filtn Filn
Andelbem man-i rengn bahrumdur benm Glen-i lem gl-i b-itibrumdur benm
Tab- hum zr-rn itse kmeyt-i kilkmi Msra- berceste tfl- ney-svrumdur benm
Turfe murg- h- destnum ki olsam nagme-senc Savt- blbl hande-i b-ihtiyrumdur benm
Kh kh- sabrum amm em-i mahmr- btn Dmen-i rm- cn- b-karrumdur benm
Khken olmaz benmle hem-terz akda B-stn gh seng-i kem-ayrumdur benm 5b A3 44a, R 43b, 1 40b, H1 45a, 61b, H2
4b 5b
hba: hb A3, H1. Hisset-i: Hisset H1. 6a B-dimgum: B-dimg H1. 5b kem: kim .
222
261 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln 1 Vazfe rz-y hn- n-kesn deglem Hm makmam u murg- her iyn deglem 2 Elmde geri ne gl var ne deste-i snbl Ne lutfdur bu ki memnn- bgbn deglem 3 Tr cebn-i gerdn arb- nbumdur Ki ben bu bezmde n-hnda mihmn deglem 4 Kad- hamdeden ey meh bu derd yetmez kim Kede idecek guna kemn deglem 5 Hezr kr ki gh bu hasedgehde Musbet-i digern ile d-mn deglem A3 44a, R 43b, 1 40b, H1 45a, 61b, H2 262 Mefl Filt Mefl Filn 1 Pinhn- zevk- vuslat hicrnda bulmuam Dil-hhum zre Ysuf zindnda bulmuam 2 Her turre-i mselsele kayd itmem ey per 2a Sanma kebter-i dili ybnda bulmuam 3 Sad-bg- hande-i gle p-d ider miyem Ol zevkler ki dde-i girynda bulmuam 4 dam gnl ki gamze-i hn-rz-i yrdan 4a Sad-zahm- tze sne-i sznda bulmuam
2a 4a
mselsele: silsile H1, . gnl ki: ki yiye H2. / yrdan: brdan A3.
223
Ger kmiy-y meskenet ger gn-y kalb gh cmle ak- civnnda bulmuam 5b A3 44b, R 43b, 1 41a, H1 45b, 61b, H2 97a 263 Mefln Mefln Mefln Mefln
Srra haml ider gz feryd- hazn itsem Net- cm- sahb kesb ider n-i cebn itsem
Cnn perverde-i sevd-y zlf-i h- emnam Sezdur halka-i zencrden engtern itsem
Yine baht- siyehden by- subh fiyet gelmez 3a Sirikmle eger hem-reng-i berg-i ysemn itsem
Kemend-i zlfden murg- dil zd olsa da br 4a Bu glende birz mnend-i ebnem ho-nin itsem
Kalur ser-gete vd-i ademde girdbd-s Eger dest-i mde rz-y asetn itsem 5
Bu vd-i nezket-hzde peyrevligin grsem 6a Nazre syleyen yrna gh fern itsem A3 44b, R 44a, 1 41a, H1 45b, 62a, H2 264 Filtn Filtn Filtn Filn
5b 3a
civnnda: civnda H1. subh: sab . / fiyet: kbet A3, H1. 4a Kemend: Semend R, 1. 5 A3, R, H1, . 6a peyrevligin: perverligin A3, .
224
Gird-i bd- det-peymyam ki mesken bulmadum Murg- himmet gibi gnlmce nimen bulmadum
N-res grdm kum- dehri t o denl kim Cmesinden stn buldumsa dmen bulmadum
Andelbs cihn glzrn seyr eyledm d ider bir htr- n-d glen bulmadum
Neyleym imden gir hurd-i lem-tb olup Kim bu hissetghda n-beste revzen bulmadum 4b
Blbl pervnenn g eyledm ferydn 5a Nle-i ghdan dil-sz- ven bulmadum A3 44b, R 44a, 1 41a, H1 45b, 62a, H2 -
265 Mefln Mefln Feln 1 Sefd olm degl my- siyhum 1a Yze kd kef-i bahr- gnhum 2 Gd olmakda gitdke der-i dil Vezn olduka h- subhghum 3 Geilmezdi bu zulmetgehden sn Tevekkl olmasayd Hzr- rhum 4 Aceb yne-i hayret-nmdur Bt-i meh talat- vahi nighum
4b 5a
225
Bana gh dmez hb- rn Kenr- subh olursa hbghum 5b A3 45a, R 44a, 1 41a, H1 46a, 62b, H2 266 Filtn Filtn Filtn Filn
Behreverdr akdan h- dil-rmuz bizm Blblin zrde itmez verd-i ranmuz bizm
Yr ile agyrdan pinhn germ-lfetz Mahv- hurdz ki grmez em-i admuz bizm
Zlf-i Leylden kemend ister ikr- kemteri Nzenindr ol kadar h-y sahrmuz bizm
Sklet-i n-i cebn-i mevcden sdedr Ol kadar leb-rzdr gevherle derymuz bizm
4b
Olmazuz ghve minnet-ke-i bd- sab 5a Zlf-i yra bestedr dest-i temennmuz bizm A3 45a, R 44b, 1 41b, H1 46a, 62b, H2
267 Mefiln Feiltn Mefiln Feiltn 1 O fetn diyemem yr- hem-zebn olaydum 1a Azm-rifat idi hk- stn olaydum
5b 4b
olursa: olunca . gevherle: gevher H1. / derymuz: deryda R. 5a Olmazuz: Olmaz A3. 1a O: Ol .
226
Olurd glleri remz-n-y nle-i blbl Bu glenn bir iki hafta bgbn olaydum
Bu gbtaghda sad-kr vki olmad hergiz Ki rz ile bir gn diyem fln olaydum 3b
Ged iken felegn gne gne nz ekilmez Ne mgil idi eger h- krmn olaydum
Kemlin olsa idi zerre denl ragbeti gh 5a Cihn- marifetn belki smn olaydum 5b A3 45a, R 44b, 1 41b, H1 46a, 62b, H2 Harfn-Nn * 268 Filtn Filtn Filtn Filn
Ey cemln ftb rahmetel lil alemn 1a Pertev-i kandl-i mihrbun hdel lil mttekyn 1b
Defter-i syn ser--ser ddi bahr- rahmete Old nak- htemn t kim efl-mznibn
Yazd menr- rislet n kaz ktibleri 3a ekdi tugr yerine imz-y hateml- mrseln
bir gn diyem: diyem bir gn 1. Kemlin: Kemln . 5b Cihn: Cihnda R. * - H1; Kfiyetn-Nn A3. / Nat- erf H1; Nat- Cenb- Habb-i Ekrem ( SAS ) A3. A3 nshasndaki bu balk baka bir yaz ile derkenra yazlmtr. 1a Enbiy S., 21/ 107: ( Reslm! )Biz seni ancak lemlere rahmet olarak gnderdik.. 1b Bakara S., 2/ 2: O kitap ( Kuran ); onda asla phe yoktur. O, mttakler ( saknanlar ve arnmak isteyenler ) iin bir yol gstericidir.. 3a n: ok . 4a n: Hun A3.
5a 3b
227
Dver-i rz- cez hhende-i lutf u at Sen gibi sultn- dn gh gibi kemtern A3 45a, R 44b, 1 41b, H1 4a, 63a, H2 269 Mefln Mefln Mefln Mefln
Vifk- gayrdan ge dmen olsun meh-lik olsun Ne var hrun vefsnda gl olsun bi-vef olsun
Hevdan nem kapar girynlga em-i ter-i k Degl muhtc nak- msikye nak- p olsun
Ser-i kyunda cism-i n-tvn hk old yetmez mi Dah bilmem ne olsun srme olsun ttiy olsun
Garaz rifat-meb olmakdan ihsndur zafne Nihl-i b-semer isterse b-nev nem olsun 4b
Mahabbet - hrka-p atlas- eflke nz eyler Olursa fakr- zhir gam degl dilde gn olsun 5b
Ne benden h- tebr u ne senden bana zr 6a Dnen szinden ey gerdn- ke-rev siy olsun
Senn yetmez mi hsnn gleninde nagme-senc gh D-sad zg olmasun bir andelb-i ho-nev olsun A3 45b, R 44b, 1 41b, H1 46b, 63a, H2
4b
El-Acln, Kefl-Haf, C. II, Beyrut, Nu. 2123, s. 164. Hadis-i kudsi: Sen olmasan sen olmasan; felekleri yaratmazdm.. 4b b-nev : b-nev H1. 5b dilde gn: gn dilde . 6a benden: bende . / tebr u: tebr H1.
228
270 Mefln Mefln Mefln Mefln 1 Deglken bir nigh- mihre tb- ver hicbndan 1a O tfl- nevresn dgum rakbn intisbndan 1b 2 Ruh- glfm emmde nihndur nola olursa Dimg- cn muattar ekimz by- gl-bndan 2b 3 Felekde b-tekellf kevkeb-i ikbl anundur kim ka her subh-dem bir mihr-i tbn cme-hbndan 4 Meshs eger gerdna ksa dil hals olmaz Firb-i gamzesinden turre-i pr-p tbndan 5 Mlkt eylemi bilmem leb-i dildr ile gh Ki by- cn gelr peymnenn drd-i arbndan 5b A3 45b, R 45a, 1 42a, H1 46b, 63b, H2 271 Mefl Mefl Mefl Feln 1 Yrun zekan- bserbsn ne bilrsin 1a Yokdur o dehen sende gdsn ne bilrsin 2 Fehm itmedk ahvl-i geh tpranndan 2a Y czibe-i khrbsn ne bilrsin 3 Ne bde ne sk ne sebdan habern var 3a Zhid mey-i glreng-i hatsn ne bilrsin
1a
bir: biz . / mihre: mihr R. rakbn: rakb . 2b ekimz: ekimin H1, 1; ekmn . 5b drd: devr H1; dd . 1a rbsn: bahsn . 2a tpranndan: depreniinden H1. 3a bde ne: bde v ne H1. / sebdan: sebdun .
1b
229
Cn virmek ile nakd- temenn ele girmez P-bsunun gh bahsn ne bilrsin A3 45b, R 45a, 1 42a, H1 46b, 63b, H2 272 Mefln Mefln Mefln Mefln
Ne mmkn eylemek ey mh-r kat- nazar senden Kolur girdb ayrlsa bir dem em-i ter senden 1b
u denl olmam yneve leb-rz-i hayret kim Sen gumda mest-i cilve v ben b-haber senden
Nice k hirsn olmasun ey gamze-i hn-rz Ki bu hm ile grse fitne eyler el-hazer senden
Ketn- subhdan prhen itse dye-i gerdn Yine ermende-i zr olur ey smber senden
Aceb metadur gh kilk-i ren-mzn Ki gl gibi dimg ftedr ehl-i hner senden A3 46a, R 45a, 1 42a, H1 46b, 64a, H2 273 Mefl Filt Mefl Filn
B-bk seyr-i rz- yr itmemek nin 1a Sgarda bde def-i humr itmemek nin 1b
1b 1a
230
Olm emen kfesi hep em-i intizr Ey pr-bahne seyr-i bahr itmemek nin 2b
Sayyd- dest-i cn ile rengn tezerv-i afv 3a ehbz- tevbe elde ikr itmemek nin
Olma seyl-i hne ber-endz- herze-gerd 5a Bir yerde kh gibi karr itmemek nin
Her sifle dest-i bsuna varmaz dehnmuz 6a Bs- izrdan bile r itmemek nin
Deryda var mdur ghern kadr kymeti 7a gh syle terk-i diyr itmemek nin A3 46a, R 45b, 1 42b, H1 47a, 64a, H2
274 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln 1 Gnl sez-y tem-y yr olur bir gn Mkedder ynemz b-gubr olur bir gn 2 Gider brdet olur bezm-i vasl- germ--germ Kalur m byle zemistn bahr olur bir gn
1b 2b
def: ref A3. pr: per H1. 3a dest: dost A3. 5a ber-endz- herze-gerd: ber-endz u herze-g H1. 6a dehnmuz: zamnmuz H1. 7a kadr : kadr .
231
Alur gz ile bakar gevher-i sirikme yr Budur karne dr-i gvr olur bir gn
Mdm hk-i mezelletde kalmaz ehl-i hner 5a Akkn ad kar nmdr olur bir gn
Felekden itme kabl demiyyet itse dah Bu mmiy sebeb-i inkisr olur bir gn
O vahiyi bilrz sayd olur degl gh Bu szle eglenrz kim ikr olur bir gn A3 46a, R 45b, 1 42b, H1 47a, 64a, H2 98b
275 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln 1 Sipihr ciz iken imtihn- humdan O seng-dil hazer itmez sinn- humdan 1B 2 O saht-bz-y meydn- himmetem ki olur 2a Hamde ebr-y hubn kemn- humdan 3 Miyn- ehl-i mahabbetde b-nin sanma 3a Ki ehl-i derd bilrler nin- humdan 3b
4a
eyle: - H1. mra: mr . 5a mezelletde: mezelletle H2. 1b sinn: nin H1. 2a bz-y: bzy R, 1. 3a b-nin: b-n . 3b bilrler nin: bilr lisn H1.
4b
232
Hazer sirik-i erer br- em-i pr-hndan Ki berk szi olur ddmn- humdan
Yeter harb-i agyra bir tb gh O h tutmasa her dem inn- humdan A3 46b, R 45b, 1 42b, H1 47b, 64b, H2 276 Mefl Mefl Mefl Feln
Dil mil-i her dilber-i nzende mi olsun Her ha o yekt gher erzende mi olsun
k heves-i vaslun ile bga m varsun 2a Blbl gibi glzrda hnende mi olsun
Ey arh- siyeh kse yeter minnet-i rz zde iken halk sana bende mi olsun
Her berg-i gli tze-leb-i yra m benzer 4a Her gonce sezvr- eker-hande mi olsun
tsn mi hemn vasf- kad rzun gh Hep defter-i er ho-yende mi olsun A3 46b, R 46a, 1 43a, H1 47b, 64b, H2 277 Mefln Mefln Mefln Mefln
Hayl-i rz- dildr u yr u zlf kklden 1a Bahr- tabmuz glzrdur rengn tahayylden
2a 4a
varsun: olsun H1. gli: gl H1, R, 1, . 1a dildr u: dildr . / yr u: yr- H1, R, 1, . / zlf : zlf H1.
233
Zamn ile glistn idi bilmem Mehed-i nzun Ki by- hnun asla fark yokdur nkhet-i glden 2b
Yine ddm kemend-i zlfne endesz ben kim Pemn olmam bin kere kr- b-teemmlden
Humr-lde rind-i rast-gftram riy bilmem 4a Hazndr kulkul- mn-y mey vz- blblden
Egeri hsn-i istign-frun hazz var gh Usandum t-be-key bgneve yra temeyylden 5b A3 46b, R 46a, 1 43a, H1 47b, 65a, H2 278 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln
der mi rz-y vasl hicr-i yr gren Alur m nm- meyi agzna humr gren 1b
Sanur ki memleket-i ni seyre gelmidr ebh-i zlf-i btn cebhe-i kibr gren
Kelm olsa da hurd gibi lem-gr Kim ola zerre kadar imdi itibr gren 5b
2b 4a
hnun: hyun . / fark: fevk R. bilmem: bilmez . 5b temeyylden: temennden H1. 1b meyi: mey . 2b tb: nb .
234
Sevd- ebde olur revnak meh-i bedrn 6a Yine gnehde grr afv- Kird-gr gren 6b
Sana ne fide mstagn olmadan gh Vezr olur beg olur lutf- rzgr gren A3 47a, R 46a, 1 43a, H1 48a, 65b, H2 279 Mefl Mefl Mefl Feln
Firkat demidr ey dil-i nln ne turursn Krun m degl nle v efgn ne turursn
Ol fete benzer yine bir ha m bakdun Ey dde-i ter vlih hayrn ne turursn
Bilmem aceb ol gamze-i hn-rzi mi grdn 3a Yanumda gnl byle hirsn ne turursn
Yakd eb-i firkatde beni te-i hasret Ey ek yeter ddede pinhn ne turursn
zdelern yeri degl glen-i lem ghve ey serv-i hrmn ne turursn A3 47a, R 46b, 1 43a, H1 47b, 65a, H2
5b 6a
kadar: - H1. meh: - . 6b grr: olur H1. 3a hn-rzi: hn-rz . 4b yzn: yzin H1.
235
280 Mefl Mefl Mefl Feln 1 Deryze ider subh- tebessm dehenmden Gl-gone-i hurd alur ysemenmden 2 Ol em-i ser-perde-i kudsem ki mkerrer 2a Efrhtedr ule-i Tr encmenmden 3 Ol glbn-i nevreste-i hsnm ki haydan 3a Pde geer dde-i gln emenmden 4 Y zlf-i siyeh y mjedr y ham- ebr Bir my zuhr itmedi b-c bedenmden 5 Ol hsn-i garbem ki mrr itse de sad-sl 5a Mkil ki haylm ka yd- vatanumdan 5b 6 n dde-i yne ser--p nigeh olsa Seyr olmaya k yine vech-i hasenmden 7 Kurs- meh hurdi siper itse de gerdn Cn kurtaramaz gamze-i nvek figenmden 8 Dilber deheninden bu gazel gftedr gh Teng-i eker olsa nola kgd suhanumdan A3 47a, R 46b, 1 43b, H1 48a, 65b, H2 281 Mefl Mefl Mefl Feln
2a 3a
236
Mest olduguna lemi mestne sanursn Grsen leb-i bm leb-i peymne sanursn
Nk bed-i nergis gibi bir gzle bakarsn 2a Her bed-gher gevher-i yekdne sanursn
Bir vasl in telere dmi deglz biz Ey gone-dehen blbli pervne sanursn
Dvne deglsin nesin ey dil habern yok 5a Her dmen-i cn feti cnne sanursn
Ugrarsa yolun klbe-i gha kaarsn Bilmem sen o iretgehi gamhne sanursn A3 47b, R 46b, 1 43b, H1 48b, 66a, H2
282 Mefl Filt Mefl Filn 1 Ey gamzesine ruhsat- cevr cef viren Virmez mi sana sz- mahabbet bana viren 2 Ey dil tel- nimet-i ddr t-be-key Sen sbir ol ki rzk virr itih viren 3 Hn- cigerle eyleme tahsl-i reng b Ey tfl- h hn da virr dest p viren
2a 5a
bed: bede A3, H1, 1, . nesin: ne var H1. / habern: haberin A3.
237
Ben n-tvnn itdi helk- tegfli Her b-vefya derdden evvel dev viren
Ey kki vireydi birz sye-i kerem 5a gh o nahl-i ser-kee nev nem viren A3 47b, R 47a, 1 43b, H1 48b, 66a, H2 283 Mefl Mefl Mefl Feln
Ser-mest-i tegfl-i nigeh-i yra ne dirsin Vkf m degl hl-i dil-i zra ne dirsin
Mjgnlar lde-i hn- dil her-dem em-i siyehi itdgi inkra ne dirsin 2b
Ey ak beni gamla zebn old m sandun Destmde olan sgar- ser-ra ne dirsin 4b
gh o h itmedgi cevr mi kald Olmaz mtenebbih dil-i b-ra ne dirsin 6b A3 47b, R 47a, 1 44a, H1 48b, 66b, H2 99b
5a
Ey: Hey H1. em: emi . 3 - A3, H1, R, 1, . 4b ser-sra: er-ra A3. 5a Dnyy: Dny-y R. / itdi: eyledi H2. 5b ol: dil H1. 6b dil: dek .
2b
238
284 Filtn Filtn Filtn Filn 1 Zil olmaz devlet-i fakr fet-i eflkdan 1a Cme-i uryn teni dim emindr kdan 2 Her has hr ile olma hem-nin ey gone-fem Kadr-i hsni bil gl-i ruhsr bitmez hkdan 2b 3 Herkesn bg- cihn iinde bir dil-hh var Glden efzn hazz ider mahmr- berg-i tkdan 4 Vasf- eker-handesin itdk de ol rn-lebn Old efzn akk- engt-i kalem misvkdan 5 Baht- hb-ldemz gh sk olal Fark olunmaz bdenn keyfiyyeti tirykdan A3 48a, R 47a, 1 44a, H1 48b, 66b, H2 285 Mefl Filt Mefl Filn 1 Ey dil harb- gamze-i hbn degl misin Seng-i cef v cevr ile vrn degl misin 2 Ben tre kevkeb olduguma kni olmam Ey mh sende fitne-i devrn degl misin 2b 3 Hep vade-i drug ile gedi zamn- hsn Bir kerre togr syle mselmn degl misin
1a
239
Ysuf kenr- hda b- hayt ise Prhen-i haytda sen cn degl misin 4b
Yr elde cm- bde v sen zr-i tevbe-hh gh koy riyy pemn degl misin 5b A3 48a, R 47b, 1 44a, H1 49a, 66b, H2 286 Filtn Filtn Filtn Filn
Kimse bilmez ben kadar zevk u tem kymetin Lle-i dil-hn bilr dmn- sahr kymetin
Ehl-i tecrd oldugum n itibrum kalmad 2a Hayf bilmezler bu kfirler Mesh kymetin
Gark- bahr- hicrden sor lezzet-i ddrn Skin-i shil ne bilsn drr-i yekt kymetin 3b
Pene-i ksth- ismetdr girbn-gr olan Yoksa Ysuf sanma bilmezdi Zleyh kymetin
Tavf iderken gird-i kyun didi gh ol sanem Kabe kadrin bilmeyen bilmez kils kymetin A3 48a, R 47b, 1 44a, H1 49a, 67a, H2
4b 5b
cn: hn A3, R; habb H1. koy: ko R. / riyy: riy-y . 2a oldugum n: oldugumca H1; oldug n . 3b Skin-i shil: Shil-i skin H1.
240
Kayd- zlfnden dil-i eyd aslsa gemezz 2a Biz de yokdur gayr- sevd bildginden kalmasun 2b
Efser-i hurdi virse ser-fr eyler miyz 4a imdi arh- sifle asl bildginden kalmasun
Didi bilmezlikle sordum hlin ghun o mh 5a Bu gn old lutf ferd bildginden kalmasun A3 48a, R 47b, 1 44b, H1 49a, 67a, H2 288 Mefln Mefln Mefln Mefln
Gnl bilmem ne emn pertev-efzn old nrndan 1a Ki fns- hayl-i sneye sgmaz huzrndan 1b
Myesser olmad hergz saf-y neve-i zt Cihnun ciz oldum shte zevk srrndan 2b
Nmyn smndur sanma mrn reh-gzrnda Blend olmu turur bir girddr dehrn mrrndan 3b
2a
aslsa: gese H1. gayr: gayr H1, . 3a almuz: imiz H1. 4a ser-fr: serv A3. 5a ghun: ghn H1. 1a pertev-efzn: pertev-efrz H1, ; pr-efzn A3. 1b hayl: hayli . 2b zevk : zevk - H1, . 3b Blend: Blendin H1. / girddr: gerdn H1.
2b
241
Yanup sz- gam- hicrn ile te-penh olmak ok sndur bana mihnet-ke-i vaslun sabrndan 4b
Dil old mil ghve bir hod-pesendn kim Degl ben kend de rz degl tab- gurrndan A3 48b, R 47b, 1 44b, H1 49b, 67b, H2 289 Mefln Mefln Mefln Mefln
Marz-i ak- hbnam ki shhat dr olur benden Mesh gelse ger blnme rencr olur benden 1b
Libs- fiyet sad-k o rind-i mey-perestem kim Salh zrde htr-masiyet mesrr olur benden
Olur erbb- aka bis-i htr-pern Rumz- akdan her satr kim mestr olur benden 3b
Dil-i pr-te ile hne-sz- iretem amm Sery- b-der dvr- gam- mamr olur benden
Mlyim olsa bana nola gerdn teem gh Ki bz-y kemn- imtihn b-zr olur benden A3 48b, R 48a, 1 44b, H1 49b, 67b, H2 290 Mefl Mefl Mefl Feln
4b 1b
242
ebnem gibi gkde aranur yerde bulndun Ey mihr-i cihn-tb semdan m gelrsin
Ey murg- dil ol zlf-i siyehden nice gedn Y baht- sadetle hmdan m gelrsin
Yrn seni bergete nigh ile ararlar Ey hid-i ikbl kafdan m gelrsin
Huk eyledi kit-i emeli yesle hum Ey ebr-i kerem b- bekdan m gelrsin
Ey rek-i per klbe-i gha m vardun Vahet-zedesin dm- beldan m gelrsin A3, R, 1, , H2 -, H1 49b 291 Mefl Mefl Mefl Feln
Sord o per lutf iderek derd-i dilmden 1a Kimden ideym ekve didm didi elmden
Mimr- kederhne-i agyr iken ol h Dest-i sitem cevr ile yakd temelmden
Bilse kime v-bestedr mmdmi zhid Seccde ider rite-i tl- emelmden
Hem-szi idm shteler ile o kadar kim Olsam per-i pervne kar b gilmden 4b
1a 4b
243
Ol mutekif-i ge-i zde kim kim ryi olur hid-i ilme amelmden
N-ric iken nakd- suhan pek geer old 6a Hbna bile sikke-i darbl-meselmden
gh dimi defter-i erun cnn Gnlm gibi bir lahza ayrmam bagalmden A3 48b, R 48a, 1 44b, H1 49b, 67b, H2 292 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln
Zamne hasret-i bezm-i tarab-fezmuz iken O vahi olmada bgne inmuz iken
Kemend-i zlfne talm-i tb iden biz idk Zamn ile o sitem-pe dilrbmuz iken
Niyzmend-i nigh idi srme emmden Gubr- hatt- ruh- yr ttiymuz iken
Aceb ki cra-ke-i kse-i gedyndur 5a O h bezmde gh pdmuz iken A3 49a, R 48a, 1 45a, H1 50a, 68a, H2 293 Mefln Mefln Mefln Mefln
6a 5a
244
Zuhr itmi hat- mgn degl tarf- izrndan 1a Grinr dd- hl-i anbern te kenrndan 1b
Dern- dilde pinhn itdgm tr-i cefdur hep Bu mjgnlar ki km em-i pr-hn cy- brndan
Beni grse bu rsvlukla ger dmn- sahrda kar Mecnn girbn-k g- mezrndan
Gelen vz- py- dilrbdur guma yoksa Sad eyler dernum e-i dil inkisrndan 4b
O glzra ne ragbet kim hazn ide mkftn Esr-i glen-i dgum ki dmez itibrndan 5b
Unutd gone-i dil geri ki almag gh Usandum ben dah dehrn hazn- nev-bahrndan 6b A3 49a, R 48b, 1 45a, H1 50a, 68a, H2 294 Feiltn Feiltn Feiltn Feiln
Fitne gute nin em- fsn szndan Sne sad-k- kaz gamze-i gammzndan
Bde mtk- mlkt- leb-i meygn Srme mahrm- tem nigehi nzndan
Kanda ben kanda hem-g serv-i kaddn Ki kalur fhte-i kth-i pervzndan
3a
1a
tarf: tarb . dd- hl: d-h dil . 4b inkisrndan: inkisrumdan R. 5b itibrndan: itibrumdan R. 6b hazn-: hazn u R, . 3a hem-g: hem-g H1.
1b
245
Blbl-i shte bir h ile glende beni Yakd pervne gibi ule-i vzndan 4
Old cins-i suhan gh o kadar ksid kim Sihr-senc olsa olurd hacil iczndan 5b A3 49a, R 48b, 1 45a, H1 50a, 68b, H2 295 Filtn Filtn Filtn Filn
Dil esr-i zlf-i cnn oldug n neylesn tdgi iden pemn oldug n neylesn
Seng-i cevr-i bgbndan sanki hr stndedr Blbln seyr-i glistn oldug n neylesn 2b
Rz-i ehl-i suhan akk- kalemden ddedr Nimet-i dny karvn oldug n neylesn
Mni iken geh gurr- hsn geh erm hay 4a kun dil-hh sn oldug n neylesn
lemn dn v n-dnnda grdk ragbetin 5a Crmi ghun suhandn oldug n neylesn A3 49b, R 48b, 1 45b, H1 50b, 68b, H2 296 Mefl Filt Mefl Filn
H1. Sihr-senc. Ger Mesh . 2b seyr: yeri H1. 4a hsn : hsn R. / erm : erm A3,R. 5a ragbetin: ragbeti .
5b
246
Dil gft [ u] g-y turre-i dildr amasun Maksad drz olur suhan- mr amasun 1b
Her gl nesm-i h ile bir gird-bd olur Uka bgbn der-i glzr amasun
Pr-em-i fitne-hzdr gh hli de sterse hb o nergis-i bmr amasun A3 49b, R 48b, 1 45b, H1 50b, 69a, H2 Harfl-Vv * 297 Filtn Filtn Filtn Filn
Teneyem lal-i leb-i cnna itmem ser-fr Hzram amm eme-i hayvna itmem ser-fr
Sgar- zerrn-i mihr mh alsa destine n srhi sk-i devrna itmem ser-fr
Katre-i nzem amm evc-i rifatdr yerm 3a Drr-i yekt itse de ummna itmem ser-fr
Pk dmn olmaynca ek-i ebnemden bile Blbls her gl-i handna itmem ser-fr
1b *
247
Olmaynca sde n-i cebheden ghve Sanma mihrb ebr-y hbna itmem ser-fr A3 49b, R 49a, 1 45b, H1 50b, 69a, H2 298 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln
md-i vuslatun ey mh kanda ben kanda Husli mmkn olur mdde degldr bu
Geh sipihr geh cevr-i yrdan gh ikyet itme ki semt-i rz degldr bu A3 50a, R 49a, 1 45b, H1 51a, 69b, H2 299 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln
Revdur eylese def-i elem nev-y seb Ki c- bde-i glfmdur sad-y seb
Saf-y meclis-i rindn b-ser pdur Teh bulunmya deyr-i mugnda c-y seb
3a 3b
248
Mrd-i pr-i mugn u nedm-i skdr 4a Aceb mi bsegehm olsa dest py- seb 4b
Gde eyledi dil gonesin yine gh 5a Meger nesm-i Semerkanddur hev-y seb A3 50a, R 49a, 1 46a, H1 51a, 69b, H2
Harfl- H * 300 Mefln Mefln Mefln Mefln 1 Egeri zulmet-ld- gnham y Raslallh Senn nrunla rek-i mihr mham y Raslallh 2 Bu glende nola d-b olursam ebr-i feyznden Deglsem gl yine kemter giyham y Raslallh 3 D-lemde bana sermye-i rifat bu besdr kim Ser-i kyunda edn hk-i rham y Raslallh 4 Savbum da hatdur geri mzn- adletde Yine sensin efm zr-i hham y Raslallh 5 Sevd- anber-i dery-y rahmet cirm iken gh Revdur dir isem nme-siyham y Raslallh 5b
nedm-i: nedm H1. dest : dest-i H1; dost- A3. 5a Gde: Gd H1. * - H1; Kfiyetl-H A3. / Nat- erf H1; Nat- Hazret-i Mustaf Raslllh ( SAS) A3. A3 nshasndaki bu balk baka bir yaz ile derkenra yazlmtr. 5b dir: - H1.
4b 4a
249
A3 50a, R 49b, 1 46a, H1 4a, 69b, H2 301 Mefln Mefln Mefln Mefln 1 Myesser old har olmak bu gn ol serv-kmetle B-hamdillh karn old du hr icbetle 2 O h ile zebndn- nigh olmak ne mmkndr Ki hergiz mahrem olmaz ge-i emi iretle 3 Hele seng-i cefdan gam degl htr-ikest olmak Drst itseydi bri mmiyy istimletle 3b 4 Humr-lde rindn ile dn meyhneye vardum Elinde cm grdm zhidn amm ne hletle 4b 5 Tem-y emenden kasd ol smn-bern gh Yzn seyr itmedr yne-i dilde nezketle 5b A3 50a, R 49b, 1 46a, H1 51a, 70a, H2 302 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln 1 Tamm olur gam- b-intih da vaktinde Olur gde gl-i mdde da vaktinde 2 Sadkat zre degl her in senn de sana Olur ki kzib olur itih da vaktinde 2b
3b 4b
Drst: Dost . zhidn: zhidi H1. 5b Yzn: Yzin H1, . / dilde: glde H1, R, ; glden 1. 2b itih da: intih da H1.
250
Vef idersen eger eyle her zamn hodur Egeri hbdur ey meh cef da vaktinde
Ne gne medeni geldi derd-i ak sana Arar bulur seni ey dil dev da vaktinde
nanmaz olduk o gftr imdi kim gh 5a Bizmle yr idi ol dilrb da vaktinde A3 50b, R 49b, 1 46b, H1 51b, 70a, H2 303 Feiltn Mefiln Feiln
Blbl-i sabr-peye gh Gaybdan ber-gzrdur gone A3 50b, R 49b, 1 46b, H1 51b, 70b, H2
5a 1a
251
304 Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 1 Hasedm yok felegn sgar- peymnesine 1a Deli pr-i mugnun der-i meyhnesine 2 Ge-i hicrde tenh hased ol ka kim Rek ide ebr anun girye-i mestnesine 2b 3 Mbtelsn nesine diy sul eyler isen Leb-i pr-handesine tarz- levendnesine 4 Var mdur ibe-i mihr mahabbet nazar it Bg- dehrn gline blbl pervnesine 4b 5 Nola gh-sfat ben dah kurbn olayum 5a Kad- pr-fitnesine nergis-i mestnesine A3 50b, R 50a, 1 46b, H1 51b, 70b, H2 305 Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 1 Nigeh arbede-c cnb-i mjgn ile ekir em-i siyeh mesti girbn ile 2 oklarun k-i girbnna olurd sebeb Beni p-bse erk eylese dmn ile 3 Kalmad hhiimz meyve-i vasla cn Bizi seyr itdi gamun nimet-i elvn ile
1a
sgar-: sgar u 1, . anun: ann H1. 4b blbl pervnesine: blbl-i virnesine H1. 5a olayum: olsam H1, R, 1,
2b
252
Neesi cm- meyn h gedya birdr Hat- peymne yazlmaz hat- dvn ile
erm-i hsn olmasa hurde inn-gr-i heves 5a Gtrr ebnemi blya glistn ile
Sormad hlini bir kerre o h ghun in eylemedi derdini dermn ile A3 51a, R 50a, 1 46b, H1 51b, 70b, H2 306 Filtn Filtn Filtn Filn
Bir per-i pervne yanmak denl germ olmaz bana em-i bezm-r iken germiyyetin bilmezlere
Hn- dil n itmege rz deglsen ehl-i dil 3a Mey virrsen bdenn keyfiyyetin bilmezlere
Zerre denl bana gam vir krin al dny kadar Bezl idince hn- vaslun ragbetin bilmezlere 4b
Vakf- seng-i cevr-i hbn old dil gh hayf He satdum gevherm h kymetin bilmezlere A3 51a, R 50a, 1 47a, H1 52a, 71a, H2
5a 3a
hurde: hurd A3, H1. deglsen: deglken . 4b vaslun ragbetin: vasln ragbetn H1.
253
307 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln 1 Kim ola devlet-i p-bsuna mecli ola Meger ki sret-i b-cn- nak- kli ola 2 Hased o ka kim pr-i sl-hrde iken Felekde gn gibi bir h- hurde-sli ola 2b 3 Virr mi sk-i devrn bu khne meykedede Bana piyle-i iret meger ki hli ola 4 Hu o haste-i hicrn ki pister-i gamda Tabb-i mfik emrinde imtisli ola 5 Olur m hfz- nigeh r-y hbdan gh Alel-huss ki hsnnde itidli ola A3 51a, R 50b, 1 47a, H1 52a, 71a, H2
308 Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 1 Zlfni slma ruh- yne-tbun yzine Zulmdr harf-i hat ekme savbun yzine 2 Nev-bahr old v ben gam-zede meyden tib Hacletmden bakamam cm- arbun yzine 2b 3 Peykerm sye-sfat yle zaif olm kim rmez sb eger dse habbun yzine 3b
2b 2b
254
Gamzesi tg be-kef emi dile dg- dern 4a Nice mmkn nigeh ol mest-i itbun yzine
Neler agyra pes-i perdeden zhr eyler 5a Anlaruz gelmezz ey h nikbun yzine
Srh-r seyl-i humdur iden gerdn 6a Sanma reng-i afak gh sehbun yzine 6b A3 51b, R 50b, 1 47a, H1 52a, 71b, H2 309 Filtn Filtn Filtn Filn
Tfldur bilmem bana cnn ola y olmaya 1a Terbiyetle ol per insn ola y olmaya
Minnet-i huk ey tabb-i b-mrvvet t-be-key Merhemn y derdme dermn ola y olmaya 2b
Girye-i prnemz y nef ide y itmeye Gevher-i ekm dr-i dendn ola y olmaya
Her eh-i trke dme b-basretler gibi 4a Y dernnda meh-i Kenn ola y olmaya
Htr- sknn gh inkisrndan sakn Tevbe yoksa mcib-i gufrn ola y olmaya A3 51b, R 50b, 1 47a, H1 52b, 71b, H2
4a 5a
Gamzesi: Gamze H1; Gamzeni A3. / emi: em H1. agyra: agyr R. 6a seyl: sye . 6b H1. / Sanma: Sibe . 1a cnn: cn 1. / y: yd R. 2b y derdme: - derdme H1. 4a dme: drme A3.
255
310 Mefl Mefl Mefl Feln 1 Memnnun idm ragbetm olsayd benm de Agyr kadar izzetm olsayd benm de 2 Kordum felegn snesine hle gibi dg Bir h- kamer talatum olsayd benm de 3 Haner gibi bir lahza ayrmazd yanndan Hn-rzlige detm olsayd benm de 4 ebnem gibi vze-i g- gl olurdum Ol mihr ile germiyyetm olsayd benm de 5 Pervne-sfat pyine dmezdm o emn Pervz idecek kudretm olsayd benm de 5b 6 Dehrn ne kadar lutf u atsn grrdm 6a gh riy sanatum olsayd benm de A3 51b, R 51a, 1 47b, H1 52b, 72a, H2 311 Mefl Filt Mefl Filn 1 Mmkn mi beste olmaya dil zlf hline Ol fitne-clar demi korlar m hline 2 Kalduk eb-i firk gibi tre baht ile rmek myesser olmad subh- visline
Pervz: Pervne R, . Slslg Hzr u Meshya satar da R; Slslg Hzr- Meshya satar da . R ve nshalarnda 6ann yannda bu msra da yazlmtr.
6a 5b
256
Rahm it hamde kaddme ey meh ki hleve ok mh- evc-i hsnn iridk kemline
Her zerresi zamn ile bir ftb imi Meyhnenn riyet ile bak sifline
Ol fetn gurrna gh milem 5a Bakmaz geer ftdesine py-mline A3 51b, R 51a, 1 47b, H1 52b, 72a, H2 312 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln
Dime hall harm i arb her ne ise Dern ren ider ftb her ne ise
Olur ya gevher-i galtn ya katre-i sm-b Bir d ider dil-i pr-ztrb her ne ise 3b
ebb u b-i bed nk lemi grdk Zamne itdi biraz km-yb her ne ise
Olursa her ne kadar sde iri ghun Bir iki beyt iderz intihb her ne ise A3 52a, R 51a, 1 47b, H1 53a, 72a, H2 313 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln
5a 2a
gurrna gh: gh gurrna H1. y p-ml-i nz: pyn nr H1; y pyml-i nz . 3b Bir d: Bir h .
257
Sez ki srmeve olsam siyh-mest-i nigh Bu gn o merdm-i emm libs itdi siyh
dince cme-i ebgn ile cilve-ger Siyh ider ruh- hurdi dd- ule-i h 2b
Tasavvur- ruhna em-i dg- n-mahrem Mhid-i leb-i laline fikr-i bse gnh
Siyh-p iden ol kabe-i temenny Netce-i eser-i baht- tredr gh A3 52a, R 51b, 1 48a, H1 53a, 72b, H2 314 Feiltn Feiltn Feiltn Feiln
Olmaya dem esr-i elem olmakdan ise d- merg olsa giriftr- gam olmakdan ise
Ko disnler yine zdeligin lemi var 2a Beste-i turre-i pr-p ham olmakdan ise
Buhl ile leme darbl-mesel olmak yegdr Mahz- dav ile shib-kerem olmakdan ise
Az olur sgar- leb-rzde dirler feryd 4a Dil-i pr-hnda ziyd old kem olmakdan ise
2b 3b
258
Nola gh helk itse de zd olsam Ol per mil-i cevr sitem olmakdan ise A3 52a, R 51b, 1 48a, H1 53a, 72b, H2 315 Mefl Mefl Mefl Feln
Her sne ki sevd-y mahabbet var iinde T har kys itme ki rhat var iinde 1b
Encm olur vsta-i renci-i htr Her gft ndun ki zerfet var iinde 2b
h- zekan- yr ki zhirde tehdr 3a Bir kn- nemek denl melhat var iinde
hr dil-i mecrh harb itdi gam- ak Vrn olur ol hne ki fet var iinde
gh nice fahr- bild olmaya ehb Nb gibi bir ehl-i kermet var iinde A3 52b, R 51b, 1 48a, H1 53a, 73a, H2 316 Feiltn Feiltn Feiltn Feiln
Dilden ey h cef resmini brn eyle Tg- cevr ile ya ldr beni memnn eyle
Der-sen-y ser-defter-i uar-y Rm Cenb- Nb-i merhm A3. T: Y H1. 2b ndun: indun . 3a yr: tr A3; br .
1b
259
Bde-i lalni agyra virrsin bri Turma bezmnde benm cmum pr-hn eyle
Ejder-i zlfi nihn eyledi genc-i hsnin Fethine sende gnl h ile efsn eyle
Ben u sevd-y gam- ak u beybn- cnn Sen hemn kendni gh Feltn eyle A3 52b, R 51b, 1 48a, H1 53b, 73a, H2
317 Feiltn Mefiln Feiln 1 Yrimz dil-nvz idi bu gice Bezm-i nz u niyz idi bu gice 2 Mbtel-y firkna dildr Vasl ile r-sz idi bu gice 2b 3 emine old hb- nz harm Ol kadar ive-bz idi bu gice 4 Sayd in ol tezerv hhiini 4a Murg- dil hbz idi bu gice 5 evk ile te-i dil-i pr-tb emden ser-firz idi bu gice
2b 4a
260
ebimz rz- dden gh 7a Mcib-i imtiyz idi bu gice A3 52b, R 52a, 1 48b, H1 53b, 73b, H2 318 Mefl Filt Mefl Filn
Yrun dil irmedi dah srr- dehnna B-re ddi bhe-i m-y miynna
Bir tr var m hr- gl-i dgum olmad ok itimd var diln saht cnna
Gnlmce virse ehl-i suhan ger cevbum 6a gh fern klam dr-i fenna 6b A3 53a, R 52a, 1 48b, H1 53b, 73a, H2
7a 3a
dden: d idi H1. evk- kble: evk kble H1, 1; evk kla R. 3b secdeberz: secde yruz . 6a virse: dirse ger H1. / ger: - H1. 6b klam: klsam H1.
261
319 Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 1 Szim itme fzn hsnne znet virme tem bana yeter sende harret virme 2 Ne bilr lezzet-i ddrun ynesinn Nimetin kadrini bilmezlere nimet virme 3 Zhdni alana sat istemezz lutf eyle Zhid bezmimze gelme kudret virme 4 Degme bir zahmete gz zahmeti benzer mi meger 4a Yani gzm didgn merdme frsat virme 4b 5 Yokdur enb-y zamnda revi-i mihr-i vef 5a H gh sana yok yere zahmet virme 5b A3 53a, R 52a, 1 48b, H1 54a, 73b, H2
320 Filtn Filtn Filtn Filn 1 Kank skden arb- nb n itdk yine Kim dili mde-i c hur itdk yine 1b 2 e-i nms- takvy ikest itsek nola 2a Tevbe-i rsv v ak m fr itdk yine 2b
4a
gz: gr . didgn merdme frsat: didn merdm ruhsat . 5a mihr-i: mihr H1, . 5b zahmet: rahmet H1. 1b dili: dil A3. / c : c H1. 2a nms-: nms u 1. 2b rsv v: rsv-y . / ak: ak H1.
4b
262
Frig olduk gft u g-y nsh- b-derdden Biz ki mn penbesin sm-b- g itdk yine
Old emmde sevd- ehr dg- lle bir Nev-bahr old ved- akl h itdk yine
Fikr idp gh ruhsr- arak-ldn Tt-i ende-yi yne-p itdk yine 5b A3 53a, R 52b, 1 48b, H1 54a, 74a, H2 321 Mefln Mefln Mefln Mefln
Beni germ-i tem itdi bir h- hatt-verde 1a Ki yd- hatt h eyler nigh dde-i terde
Yine ruhsr- yra benzemez hsn letfetde Gl-i hurd olursa glen-i cennetde perverde
Dr-i dendnnun vasfnda yrun gft u g sgmaz inverlk bel mmkn degldr b- gevherde
Olurdum t ebed hond baht- t-be-smndan Myesser olsa vuslat bir nefes g- dilberde
Girbnn iderdm vakf- mazlmn- ak gh Derse destime dmn- hicrn rz- maherde A3 53a, R 52b, 1 49a, H1 54a, 74a, H2 322 Mefln Mefln Mefln Mefln
5b 1a
263
Humr-ldeym terk-i mey hum kanda ben kanda 1a Bu rsvlukla fikr-i tan- merdm kanda ben kanda
Eger ben grdgm gerdn u baht u t-be-smndur Eser-kr-i sad nahs- encm kanda ben kanda
2a
Nihl-i serv-i bd-i dehrden maksad temdur 3a Bu hissetghda yoksa tenaum kanda ben kanda
Dil-efgr oldugum ol gamze-i hn-rzdendr hep 4a Rakbn yoksa kninden tevehhm kanda ben kanda 4b
Hirsndur felek gh c- ztrbumdan Teltum hz-i emvc- kulzm kanda ben kanda 5b A3 53b, R 52b, 1 49a, H1 54b, 74b, H2 323 Mefln Mefln Mefln Mefln
Ne lzum dd-hh- hicre dmn- amn elde 1a Yeter k-i girbn hccet-i cevr-i btn elde
ikest eyler dil-i sad-pre-i k gibi efss Kimi kim grse arh- sifle cm- erguvn elde 2b
Karr itmez ser-i Mecnnda da murg- dil-i k O murg-i rite ber-pdur ki eyler iyn elde
1a 2a
mey : mey H1, . gerdn u: gerdn H1, . 3a Nihl-i: Nihl H1. / bd-i: bd H1. 4a ol: - H1, . 4b Rakbn: Rakbe . 5b hz: hayr A3. 1a dmn: dkkn H1. 2b kim: ki .
264
Greydi lezzet-i zahm- ehd-i tg- cnn Kalurd t kymet Hzr- mr-i cvidn elde
Dell icz- nutk- pkne gh yetmez mi Bir engt-i ehdet hme-i muciz-beyn elde 5b A3 53b, R 53a, 1 49a, H1 54b, 74b, H2 324 Filtn Filtn Filtn Filn
Syeve bilmem ne dm dil o hun pyna 2a Kki bir zerre hk-i reh-gzrumdur dise 2b
te-i gamda karr itmek bana sn idi Lutf ile mtk- b-sabr u karrumdur dise
Gam degldi tene-lebnden dil-i pr-tbdan 5a Rzedr- cm- lal-i bdrumdur dise
d-merg olmaz msn gh fart- evkden Nz idp yeste-i bs u kenrumdur dise 6b A3 53b, R 53a, 1 49a, H1 54b, 74b, H2
5b 2a
Bir: Ser H1, R, 1, . pyna: yanna A3, R, 1. 2b zerre: kerre H1, R, 1,. 5a pr-tbdan: pr-nbdan A3; pr-nbdur R. 6b bs u: bs H1, R, 1.
265
325 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln 1 Kemlimz de mi yok lutf- rzgra gre Yeter bu nev nemda bu itibra gre 1b 2 Eser-nm dil-i sad-prenn fign da yok Sads kmad bu cmun inkisra gre 3 Zamne glen-i cda bgbn olal Zuhra gelmedi bir serv-i kadd- yra gre 4 Hacletin ekerz gibi kllet-i crmin Gnhmuzda ne var lutf- Kird-gra gre 5 ikyet itmez idm hicr-i yrdan gh Devm- vasl da olsayd intizra gre 5b A3 54a, R 53a, 1 49b, H1 55a, 75a, H2
326 Mefl Filt Mefl Filn 1 Grdi tahamml eyleyemez ak dgna Pervne ddi dn gice emn ocagna 2 klarun fign dah b-eser gibi Az kald kim gln gire blbl kulagna 3 Bir hhie karr m var b-karrnun Bin kerre ddi bse elinden ayagna
1b 5b
266
Agyrn inkisrna gh kim bakar Ol h ile mumelemz olsa sgna A3 54a, R 53a, 1 49b, H1 55a, 75a, H2 327 Mefl Mefl Mefl Feln
Mey-hodur eger serv-i gl bdi de olsa Def-i gam in neve-i cvdi de olsa
T gone-i dil olmaya sad-pre almaz Bu bgun eger bir gl-i mmdi de olsa 2b
arhun nice bir n idelm zehr-i cefsn l leme benzer hele hurdi de olsa
Sad-mtemi mdedr elbette kafda 4a Yldan yla dehrn bir iki di de olsa 4b
Hattn grp gh vefsna innma Mihr-i dehen-i yr ile tekdi de olsa A3 54a, R 53b, 1 49b, H1 55a, 75b, H2 328 Mefl Filt Mefl Filn
2b 4a
bgun: bgda . kafda: kazda H1. 4b Yldan yla: Yldz ile A3, 1.
267
Zlfinde var iken dil-i gm-geteye gmn Grdk dehn- yr itrdk karneyi
Dmen inanma dost olur ihtilt ile lde itme snede mihr ile kneyi
tsn kys nmede ki p tbdan gh o h hl- gulm- kemneyi A3 54b, R 53b, 1 50a, H1 55a, 75b, H2 329 Mefl Mefl Mefl Feln
Cn yeter agyr ile hemhnelk itme Gldrme sana lemi dvnelk itme 1b
Ey mhlik gn gibi her hneye girme 2a Her bezmde emn gibi mestnelk itme
Her bir saneme itme gnl meyl-i peresti Bthnelern emine pervnelk itme
Mecm iken fteligin lemi yokdur Zlf-i emele ukdelik it nelk itme 5b
3a
268
Dndrme yzn cevr ile dildrdan gh Kl yra fed cnn cnnelk itme A3 54b, R 53b, 1 50a, H1 55b, 76a, H2 98a 330 Feiltn Feiltn Feiltn Feiln
Neylerm mihr mehi rz- cnn bu ise 1a Bg- cennetde bulunmaz gl-i handn bu ise
Hleden boynna tavk itse revdur kameri 2a Ol yzi rek-i kamer serv-i hrmn bu ise 2b
Dil-i dvneye yer mi bulunur sahrda Cezbe-i silsile-i zlf-i pern bu ise
Ben degl grse kemndr- kaz havf eyler Sende ey h eger nvek-i mjgn bu ise
Gsterp gamze-i hn-rzini nz ile didi Kfirem ben eger gh mselmn bu ise A3 54b, R 54a, 1 50a, H1 55b, 76a, H2 331 Mefln Mefln Mefln Mefln
Esr-i mihnet oldum k- mahznun oldumsa Gnehkr olmadum ey b-vef meftnun oldumsa
5b 1a
emele: ile H1. / itme: - H1. Neylerm: Bilrm H1. 2a kameri: kamer . 2b Ol: O R.
269
Heme zehr-i gam perverdeyem dnm- telhundan 2a Eger bir lahza hem-bezm-i leb-i meygnun oldumsa
Sebeb y zlf-i pr-ham y leb-i rinn olmdur Senn ey h eger Ferhd eger Mecnnun oldumsa
Harm olsun bana keyfiyyet-i sahb-y nevmdi md-i ay ile ey arh- dn memnnun oldumsa
4b
Ed fehm olmada ghve bir std itdi Nola kird-i em-i h- pr-efsnun oldumsa A3 54b, R 54a, 1 50a, H1 55b, 76a, H2 97b 332 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln
Der-i net o denl gde old bize 1a Gelince nkhet-i gl by- bde old bize
Mdm kiver-i manyadur azmetimz O reh-revz ki ak- hme cdde old bize 2b
Gam eksik olmad rb-i mdm- sahbdan Humr u drd-i ser ancak ziyde old bize 3b
Meger siritimz gh mihr ile birdr Ki ksmet-i ezeli levh-i sde old bize
2a
gam: - H1. ay: ar . / dn: anun H2. 1a gde: gd . 2b hme: cme . 3b drd: dd A3. 4a hksrden: hksrndan 1, .
4b
270
A3 55a, R 54a, 1 50b, H1 56a, 76b, H2 333 Mefln Mefln Mefln Mefln 1 Devt- smdr ol dilsitnun sanma yannda 1a Kaz ekl-i yed-i beyzy gstermi miynnda 1b 2 Fign iden teh tg- cefda nledr yhd Nihndur rite-i cn hme-i anber-fennda 2b 3 Hill-i nhunn da kiklini kat idicek gh Hmnun magz- devlet te olur sthnnda 3b 4 Berberlk o rengn ddeye cehl-i mrekkebdr Olursa mg-i n perverde anber ddmnnda 4b 5 Hele menr- hatt gelmezden evvel kiver-i nza 5a Niyz cebhe fersd eyle gh stnnda A3 55a, R 54a, 1 50b, H1 56a, 76b, H2 334 Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 1 Mest-i hsnm ki kup nz ile cevlna gele dem ister ki ayagn sre meydna gele 2 Koyalum murg- dili lnede blbl yerine yed ol gone-dehen seyr-i glistna gele
1a
dilsitnun: dil-gnun A3, R. Kaz: Kaz-y H1. 2b hme: hne . 3b Hmnun: Hemn ki A3; Hmluk H1. 4b Olursa: Olur 1. 5a gelmezden: gelmeden H1. / evvel: - .
1b
271
Vade-i vaslna hatt gelme degl dildrun deym sabr ki hatt- leb-i peymne gele 3b
Kii hem-derdini szn gre insf degl stemem bir gice gamhneme pervne gele 4b
Kalmad aglamadan ddede gh dirg Ol kadar ek ki t ge-i dmna gele A3 55a, R 54b, 1 50b, H1 56a, 77a, H2 335 Feiltn Feiltn Feiltn Feiln
demin akln alur em-i siyeh-mesti gibi Mey-perest-i leb-i cnn olamazsn ok da
Merhems ne kadar yra ezilsen de gnl Sen senn derdine dermn olamazsn ok da
3b 4b
sabr ki: sabr A3, R, 1. gamhneme: gamhneye H1. 1b dest : dest H1.
272
A3 55b, R 54b, 1 50b, H1 56a, 77a, H2 336 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln 1 Nevd-i vasl yeter geldi yrimz gelse 1a Karr u sabr- dil-i b-karrmuz gelse 2 Olurd kevkeb-i tliden intikm almak Felek msid olup ehr-yrmuz gelse 3 Gnl tul- meh mihr-i arhdan gedk 3a erg- bezm-i eb-i intizrmuz gelse 4 Grrdi blbl-i eyd nev-y rengni 4a Bizmde devlet ile glizrmuz gelse 5 Nihl-i bahtmuz gh tze olmaz m Nesmi rehber idp nev-bahrmuz gelse A3 55b, R 54b, 1 51a, H1 56b, 77a, H2 -
Harfl- Y 337
Mefl Filt Mefl Filn 1 Ey secdegh- ins melek hk-i merkadi Vey lutf perde p-i ruhsr her yedi 2 Rh- Hud da Hzr olamaz hem-inn ana Her kim ki old pey-rev-i er-i Muhammed
1a 3a
yeter: tz . meh : meh . 4a Grrdi: Grdi . * -H1; Kfiyetl-Y A3. / Nat- erf H1; Nat- erf-i Hazret-i Peygamber ( SAS) A3. A3 nshasndaki bu balk baka bir yaz ile derkenra yazlmtr.
273
Ey ser-firz- tc- Le amrukehabb-i Hakk 3a Sen mukted v hayl-i resl sana mukted 3b
Kalsa ne denl zulmet-i isynda mmeti Mahv eyler n pertev-i envr- Ahmed
Hubb- ihr- yr Resl ile kr kim gh buld devlet ikbl-i sermed A3 55b, R 55a, 1 51a, H1 4a, 77b, H2 338 Feiltn Feiltn Feiltn Feiln
Kime hem-sohbet idn bezmde yrun kim idi Aceb rstesin ynedrun kim idi
Kayd- reftrdan zde iken serv gibi Lbli sebeb-i get gzrun kim idi 2b
em-i ryundan alur by- per-i shte-i dil 3a Syle pervne-i b-sabr u karrun kim idi
Guna nlemzn ragbeti yok h kadar 4a Andelb-i emen-r-y izrun kim idi
Sende yokdur bu metnet bilrz ghuz Leb-i hmuna tenbh-i mrun kim idi A3 55b, R 55a, 1 51a, H1 56b, 77b, H2 -
3a
Hicr S. 15/ 72: ( Reslm !) Hayatn hakk iin onlar, sarholuklar iinde bocalyorlard.. / habb: ceyb . mukted: muted H1. 2b get : get H1. 3a alur: olur H1. / per: ser H1. / dil: dek . 4a Guna: Ge-i .
3b
274
339 Mefln Mefln Mefln Mefln 1 Giriftrun biriyle bir nefes yr oldugun var m Meger cn senn senden haberdr oldugun var m 2 Diln esbb- hsnnden dah hhileri okdur 2a Ne mmkn sr-i em olmak tamakr oldugun var m 3 Ne lutfun grdi ehl-i dil senn ey arh- dn-perver Cefkr oldugun okdur vefdr oldugun var m 4 Yeter rindna n-hemvr szler t-be-key zhid 4a Aceb shn msn mrnde hemvr oldugun var m 5 Degldr nakd- cn u dil-i zer hurde nz eyler 5a Met- vaslna yrun hardr oldugun var m 6 Nesm-i cn-fezdur ehl-i zulme h mazlmun Cihn-sz oldugun saymaz sitemkr oldugun var m 7 Bu gafletghda ebnem kadar da gayretn yokdur 7a Sennde bir seher gh bdr oldugn var m 7b A3 56a, R 55a, 1 51a, H1 56b, 78a, H2 340 Filtn Filtn Filtn Filn 1 Aydan bgne itdi cism-i bmrun gam 1a Yakd dil iret-khen bu khne dvrun gam
2a 4a
Diln: Dil 1. n-hemvr: t-hemvr R. 5a nakd-: nakd u H1. / hurde: hurd A3. 7a gafletghda: gafletgh H1. 7b Sennde: Senn h H1. 1a cism: em H1.
275
k k eyler dil-i sayyd mnend-i kafes Fikr-i b u dneden sayd- giriftrun gam
Merebm budur riysuz sylerem yegdr bana B-vef dildr vaslndan vefdrun gam
Var kys eyle girn-brn- dehrn hlini Veznde khi begenmez pek sebk-brun gam 4b
Bir dem eglenmez haylinden dah hercyidr B-vefdur kendi gibi ol sitemkrun gam
Kank bir gam defin itsn cm- sahb neylesn Bir yana yrun gam bir yana agyrun gam
Dahli ko imdi degl rz- ezelden ddedr Herkese dny gam gha erun gam A3 56a, R 55a, 1 51b, H1 57a, 78a, H2 341 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln
Hemn bu bezmde pervne oldugum kald Zamne itdi mi kemter erra erzn 2b
4b 1a
pek: bin H1. / sebk-brun: sebk-srun A3. bahra: bahr H1; nev-bahra . 2b itdi mi: itmedi H1, ; itdi 1; eyledi R. 3a Bu sz: Niyz H1, R, 1, .
276
Nesine nagme-ser ola dil bu glzrun 4a Degl gl itdi meger baht- hra erzn
Dern saf olan yne gibi hhiden Olur mhede-i ry- yra erzn 5
Bana ne yr gerekdr ne vasl ne hicrn 6a Bu itibrlar gh- zra erzn 6b A3 56a, R 55b, 1 51b, H1 57a, 78b, H2 342 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln
3b 4a
zhide: - . nagme-ser: nagmesiz . 5 R. 6a vasl ne: vasl . 6b itibrlar: itibr H1. 1a Msra vezne uymamakta. 2b olmad: old . 4a saknmakdur: saknmadur A3. 4b degldr: degl R, 1.
277
Yannda bde-ken rhsuz cesed gibidr O kze kim ola sahb-y nbdan hl
Kad- hamde-i gh hleden kalmaz Yine o mha degl intisbdan hl 7b A3 56a, R 55b, 1 51b, H1 57a, 78b, H2 343 Mefln Mefln Mefln Mefln
Yine mest-i arb- bed-gmnsin nedr asl Girbn-k sz- mihrbnsin nedr asl
Leb-i meygnun itmi evke-i b-hde r-engz Nemek-miz-i b- zindegnsin nedr asl
Gazb ebrlarun emrine virmi arakdan b Kimnle mstaidd-i hn-fensin nedr asl
Ayndur htem-i lalnde nak- mihr-i hm Emnetdr- esrr- nihnsin nedr asl
Olursn hem-dem-i her bl-heves ragmna ghun 5b Meger hhende-i h u fignsin nedr asl 5b A3, R 56a, 1 52a, H1 57b, 79a, H2 -
7b 5b
278
Sennde dde-i mihr mehn ziysuz olur Felek itrme benm Ysuf- fersetmi
2b
Sad-y hande gelr akk- hmeden gh Yazarsa ktib-i aml eger zarfetmi A3 57a, R 56a, 1 52a, H1 57b, 79a, H2 345 Mefl Mefl Mefl Feln
Ekm grp ol h nola itse tebessm 2a Bu b- revn bir gli handn idemez mi
em-i siyehn dehri harb itdgi yerde Gnlm gibi bir ge-i vrn idemez mi
1a
h: - . fersetmi: fergatmi R. 1a felegi: kulun A3. 2a ol: o H1. 4a Vuslatda: Vaslnda . / rz ki: rz m ki A3; rz H1.
2b
279
Glzr- ruhun vasfn cem eylese gh Tahmn ile bir tze glistn idemez mi A3 57a, R 56a, 1 52a, H1 57b, 79a, H2 346 Feiltn Feiltn Feiltn Feiln
tdi dil fte bir h- sitemkra beni Ki dutar ikide bir haner-i zra beni 2b
imdi bakmaz yzme nz ile amm evvel Mbtel itmi idi yalvara yalvra beni
Kanda ben kanda reh-i savmaa zhid deglem rifem ge-i meyhnede gel ara beni
ktiz-y mey-i vahdet bu mdur ey Mansr 3a Ki eke draseni zlf-i siyehkra beni
Ge-i vahdetmi virmez iken dnyya em-i h nigehn eyledi vre beni
Bilmem gh gnhum ne idi kim devrn in eyledi ol gamzesi hn-hra beni A3 57a, R 56a, 1 52b, H1 58a, 79b, H2 347 Mefl Mefl Mefl Feln
Bend old gnl turre-i cnnede kald 1a Zencir-i cnn gerden-i dvnede kald
2b 3a
280
Ak eyledi gl gibi ser-i emde zhir Her dg ki pinhn dil-i vrnede kald 2b
Feryd iderek kald gnl snede sensz 3a Mnende-i nks ki bthnede kald
Dnyy gzm grmese ayb itme ki zhid Meyhnede emm leb-i peymnede kald 4b
Hep oldular rste zhd ile ehibb 5a Mihnetzede gh ki meyhnede kald A3 57a, R 56b, 1 52b, H1 58a, 80a, H2 348 Filtn Filtn Filtn Filn
Old dil mamr vrn olmaynca olmad Behre-yb- vasla hicrn olmaynca olmad
Geri p-ml itmeden hr pemn old lk Ben dah hk ile yeksn olmaynca olmad
h kim bir gl nasb-i ge-i destrmuz Mye-i sad-dg- harmn olmaynca olmad 3b
Gz gre ol em-i bezm-r bana germ in Bir zamn manzr- krn olmaynca olmad
Her ne efzn old esbb- maetden dirg Nakd- b- rda noksn olmaynca olmad
2b 3a
vrnede: pervnede H1, . snede: sgada R. 4b emm: em A3, . 5a zhd: zhid R. 3b harmn: hicrn H1.
281
Rm olur m dirdm gh ol bt-i vah nigh 6a Old amm fet-i cn olmaynca olmad A3 57b, R 56b, 1 52b, H1 58a, 80a, H2 349 Mefl Filt Mefl Filn
Her ule h pervee yr itmesin seni Pervne-i erg- mezr itmesin seni
stersen ide hkni hurd-i ttiy Ahbb htrna gubr itmesin seni
Rh- talebde germ-rev ol berk bddan Dn himmet olma mr svr itmesin seni 3b
A beste gone-i dilni bd- h ile Minnet-ke-i nesm-i bahr itmesin seni
gh gibi mflis-i htem-nm gein Neylersen eyle sifle-ir itmesin seni A3 57b, R 56b, 1 52b, H1 58b, 79b, H2 -
6a
dirdm: direm H1. / nigh: bana H1, . H1de 1b ile 2b yer deitirmitir. 3b mr: sr H1.
282
Ne gne rm ideym akl- z-fnna beni Ol huvne nigeh sevk ider cnna beni
Komazdum te-i humla ta ta zre 3a Havle itse idi evk-i B-stna beni
Rakb ehl-i garaz oldugn bilr dildr Sabda gemeye gh gayr gna beni A3 57b, R 57a, 1 53a, H1 58b, 80b, H2 -
351 Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 1 Halka zr ir eyleme str gibi Herkese yr- gam ol bde-i engr gibi 1b 2 Kimsenn aybn urma yzine yneve Yri settr- uyb ol eb-i deycr gibi 3 Serd-i mihr-i cihndan o kadar dgum kim 3a Grinr mihr-i felek emme kfr gibi 4 Zulmet-i m- firkn degimem rza Sevmiem bir meh-i huridvei nr gibi
3a
283
tme zrde ikyetle o h gh Glib cevr cef itmede mecbr gibi 5b A3 58a, R 57a, 1 53a, H1 58b, 80b, H2 352 Filtn Filtn Filtn Filn
Salm ol meh hli zre turre-i zbsn Arturursam nola sevd stne sevdsn 1b
Sad-gl-i b-hr- nzn ekmiz her hrdan 3a Grmedin glzr- dehrn bir gl-i ransn 3b
Bir mferrihdr leb-i cnn ki Efltn- dehr 4a Eylemi ryi-i drc-i adem eczsn
Hatt- ruhsrnda var bir tze-mazmn hayf kim Lafzn anlar bulunmaz kim bilr mansn
Zulmet-i gam dilden olmaz ek ile gh mahv Ci-i dery gidermez anbern sevdsn A3 58a, R 57a, 1 53a, H1 59a, 81a, H2 353 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln
5b 1b
cevr : cevr . / mecbr: mahcb . Arturursam: Azturursam A3. 2a sahtdur: suhandur . 3a hrdan: hrndan . 3b ransn: zibsn H1. 4a mferrihdr: muarrifdr H1.
284
Kalur m rz- dil-i zr byle ser-beste 2a Dehn- evke-i ehl-i niyz almaz m
Ne denl feth-i tlsm- murd- mkil ise Olunca lutf- Hud kr-sz almaz m
Kalur m byle pes-i perdede nihn gh Nikb- hid-i ak- mecz almaz m A3 58a, R 57b, 1 53b, H1 59a, 81a, H2 354 Filtn Filtn Filtn Filn
Cezbe-i mahkdur uk mmtz eyliyen Yoksa her dvne vazun ad Mecnn kmad 2b
Py- dildra nisr- gevher-i ekm grp 3a Gedi t heftum zemne genc-i Krn kmad
2a 3a
rz: ar H1. / ser-beste: der-beste . kfte-r mey: kfte r-y H1, . 3b kend: - H1. 1a n temya: - Temya H1, R, 1; N-temya . 2b vazun: vasfun . 3a dildra: dil-dde A3.
285
Hokka- mihr meh-i gerdn bir bir yokladuk ka derd elemden gayr macn kmad 4b
arh ile turduk hesbladuk alup virdklerin ok kr gh mflis kd medyn kmad A3 58b, R 57b, 1 53b, H1 59a, 81a, H2 355 Mefln Mefln Mefln Mefln
Hayl-i zlf hln gitdi em-i hn-fen kald Dkldi srme baht- tremzden srmedn kald
Bah-y bs- laln geri cn nakdyle erzndr 2a Gam- hicrnun ekmekle cn kimde cn kald
Dil-i dvne bilmez n-i zlfi n-i ebrdan Egeri zlf-i mgninde yrun ok zamn kald 3b
Tagld leger-i gam dah cism-i n-tvnumdan Sadetle hmlar gitdi ancak sthn kald 4b
Cihnun cins-i htr-hh taksm olcak gh Bana tab- suhandn ile ay- cvidn kald 5b A3 58b, R 57b, 1 53b, H1 59a, 81b, H2 356 Feiltn Feiltn Feiltn Feiln
4b 2a
gayr: gayr A3, 1. erzndr: erzldr A3, R, 1. 3b mgninde: perninde H1. 4b hmlar: hmy H1. 5b ay-: ay u A3, H1.
286
Nice zabt eyleyeym dde-i gevher-br Bsegh eyledi tebhle leb-i dildr
imdi muhtc- arakdur leb-i peymne gibi Leb-i lali ki d-lemde anun bmr 3b
Reng-i k gibi zerd itdi ruh- glfmn Acab renc-i mahabbet mi ola zr
Yra gh nemz var niyz eyleyecek Kki girse ele dr-y shhat-br 5b A3 58b, R 57b, 1 53b, H1 59a, 82a, H2 357 Feiltn Feiltn Feiln
Nmn alm didgn ehl-i vera 4a Duhter-i rez gibi bed-nm old 4b
3b 5b
d-lemde: d-lemdr H1, R, 1, . / anun: rnun A3. shhat-br: shhat-yr . 3a mestin: mestn H1, . 3b gl-i: gl A3. 4a vera: verag R. 4b rez: zer A3, H1, R, 1.
287
Yr ile bezmimz gh bu eb yle germ old ki hammm old A3 58b, R 58a, 1 54a, H1 59b, 81b, H2 358 Feiltn Feiltn Feiltn Feiln
Sanma bgneveem zhid-i sls gibi Mahrem-i deyr-i dilem nle-i nks gibi
Geri sevd-zede-i em-i btnam amm Rzdn- nigehem gamze-i css gibi
Virmiem h- girbn- dili bir bte kim 3a Gnde bin pre ider perde-i nms gibi
Girye-i ebneme mdeligin fehm idenn 4a Hande-i gone gelr guna efss gibi 4b
ok zamndur ki dile tr-i cefs gelmez Bizden gh o pervr ise meys gibi A3 59a, R 58a, 1 54a, H1 59b, 82a, H2
359 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln 1 Meger ki cilve-i kaddn haylden gedi Ki mevc-i seyl-i sirik itidlden gedi
3a 4a
288
Misl-i yne ser-eme-i tecelli olur O dil ki vesvese-i hatt u hlden gedi
O mehle vuslat olurd ne hl ise gh ridi cey-i hat u hl hlden gedi 5b A3 59a, R 58a, 1 54a, H1 60a, 82a, H2 360 Mefiln Feiltn Mefiln Feiln
Virr dimg- dile zevk- ay- gam imdi O meh ne re bulur bis-i elem imdi
Ten old fer-i rehn cn gubr- cilvegehn Tedrkn nedr ey h- pr-sitem imdi
Hirs- gamze-i hn-rz nvek-i mjeden 4a Yanumda ayrlamaz dilde bir kadem imdi
Sezdur eylese gh dehre istign Ki ceyb-i himmet-i htemde yok direm imdi 5b
2a 3a
neve: nee H1. O: Ol . 5b hl hlden: hl hlden H1. 2a Kemend: Kemine R. 4a nvek: nrun . 5b Ki: Kerem H1. / direm: dirhem A3.
289
A3 59a, R 58b, 1 54a, H1 60a, 82b, H2 361 Filtn Filtn Filtn Filn 1 Yrdan ey dil yine sz- nihnun var gibi Harf-cysn dehnndan gmnun var gibi 1b 2 Cy- ekmden ki dmen-kesin ey nahl-i md b- hayvnyla besler bgbnun var gibi 3 Tercemn- lal-i rinn zebn- nzdur Var ise bir gayri yr- nktednun var gibi 4 Davi eylersin bu endmyla kadd-i yrdan Benzer ey serv-i seh m-y miynun var gibi 4b 5 Belldr gh izhr- ikyetden yine Cevre mil bir bt-i n-mihrbnun var gibi A3 59b, R 58b, 1 54b, H1 60a, 82b, H2 97b
362 Mefln Mefln Mefln Mefln 1 Geh vaslna geh hicrine yn itdi lutf itdi Ne kim ben zerreye ol mihr-i rahn itdi lutf itdi 2 Hele ok sard burd hsl baht- siyeh hr 2a Beni zlf-i btn gibi pern itdi lutf itdi
1b 4b
290
ok olsun lutf kim sahb-y gamla sk-i devrn Pr itdi cmum yani ki ihsn itdi lutf itdi
Ne re yolumuz da var imi o Ysuf- sni 4a Bizi ftde-i h- zenahdn itdi lutf itdi
Sezdur krin itsem tabmun memnnyam gh Beni mstagn-i ihsn- dnn itdi lutf itdi A3 59b, R 58b, 1 54b, H1 60a, 83a, H2 363 Feiltn Feiltn Feiltn Feiln
Old bir gne cihn lutf keremden hl Ki kar cm habbun dil-i yemden hl 1b
Meyve-i vasl- md itdm o mehden gfil Ki gelr dest-i emel bg- remden hl
emi bgne nigeh-i gamzesi agyr-nevz Nice olsun dil-i mecrh elemden hl
Var ise anda da hn-be-ken vardur kim Sgar- lle kar bezm-i ademden hl
Hayf gh ki min-y felekde bu kadar 5a Ol kadar mey ki ide bir dili gamdan hl A3 59b, R 58b, 1 54b, H1 60b, 83a, H2 364 Feiltn Feiltn Feiltn Feiln
4a
291
Rzenn zaf hill-i ramazn itdi bizi Harc- her rze-i iftr hazn itdi bizi 1b
Berf-i prine gibi kursi mehnde eridi Sz- dil geri ki b-tb u tvn itdi bizi 2b
Kehrb sbha-i Pervn ele girse bri Tb- hurdi sipihrn yerekn itdi bizi 3b
Rzenn rz u ebi pr-i d-m itmi iken 4a Mjde-i vasl- meh-i d civn itdi bizi
Geri imskda gh kusr eylemedk Harc- her rze-i iftr hazn itdi bizi 5b A3 59b, R 59a, 1 54b, H1 60b, 83a, H2 -
365 Filtn Filtn Filtn Filn 1 B-sebeb itmez ikeste arh- dn mnmuz Cm- hurdinde bulmaz neve-i sahbmuz 2 Pyine hk-i niyz olmakdan zge re yok Duymu ol bed-h ayr- nz istignmuz 2b 3 Nfe denl yer kaz-y dilde hli var mdur yle tutm h-y em-i btn sahrmuz
1b 2b
Harc: arh . b-tb u: b-tb R, 1, . 3b yerekn: berkn . 4a rz u: rz . / pr-i: pr H1. / d-m: d-t . / itmi iken: itmiken H1. 5b Harc: arh . 2b bed-h: bed-hy .
292
Sen dr-i yektya lyk g gster ey felek Yoksa c- gevher itmidr sadef derymuz
Gamzesinden sad-ikyet dilde var gh lk Beste eyler emi sihr ile leb-i ekvmuz A3 60a, R 59a, 1 55a, H1 60b, 83a, H2 366 Mefl Filt Mefl Filn
Ey kne-clar lfet ile yr idn bizi Elden gelen cefya sezvr idn bizi
lsek hayl-i lal-i revn-bah- yr ile Meyhnelerde sret-i dvr idn bizi
Mahv- visle bde virr neve-i humr 4a imden gir arb ile hu-yr idn bizi
gh ser nihde-i rh- mahabbetz Mnend-i cdde p ile bdr idn bizi A3 60a, R 59a, 1 55a, H1 61a, 83b, H2 367 Filtn Filtn Filtn Filn
Yr itdi devr-i r-engz-i agyrun biri 1a Neesinden bdei ayrd gaddrun biri
2b 4a
293
Yr olur dirken o bed-h old agyrun biri Bin vefsuz yrdan yegdr vefdrun biri
stemez kim ola shhat-yb- hsnn hastas Sor sennde em-i mestndr o bmrun biri
Tut benm zlfn gibi hattum pernlukdadur 4a Grdi mi cemiyyet-i htr-giriftrun biri
Hem eker ga em hem yakar pervnesin 5a Grmedm kim olmaya hn-hr- gam-hrun biri
Subh- kzib gibi kasd tre rz itmekdedr Sdkne bir nefes yr olmad yrun biri
em-i gy-y ham- yra takld ideli 7a Benzemez gh gftrna gftrun biri A3 60a, R 59b, 1 55a, H1 61a, 84a, H2 368 Mefl Filt Mefl Filn
tdi kemend-i turresine beste gnlmi Kayd- haytdan bile vreste gnlmi 1b
Tahrk-i nabz cnb-i mjgn kys ider 2a T itdi em-i ho nigehn haste gnlmi
Dirler ikestelkle olur yr- dil-nevz Sad-pre itdm olmad ikeste gnlmi
4a 5a
hattum: gnl . em : emi . 7a gy-y: gy m . 1b bile: eyle H1. 2a nabz: nabz A3.
294
gh nagme-senc-i hezr rz iken Bir n-i cebhe eyledi dem-beste gnlmi A3 60b, R 59b, 1 55b, H1 61a, 84a, H2 369 Mefl Mefl Mefl Feln
Glden taleb-i mihr-i vefnun yeri var m Ey blbl-i b-derd cefnun yeri var m 1b
Sayd- dil-i ukdan olsa nola frig Zlfnde meger bd- sabnun yeri var m
Rindna girn gelse nola sohbet-i zhid 3a Meyhnede h zhd riynun yeri var m
Dilgr gider gelse hayl-i ruh- cnn Mihnetkede-i dilde safnun yeri var m
Ol bezmde kim em-i edeb beste nigehdr 5a gh gibi rind-i gednun yeri var m A3 60b, R 59b, 1 55b, H1 61b, 84b, H2 -
1b 3a
295
Gnl bu derd gam- cvidn dkenmez mi 1a Dkendi sabr u cef-y btn dkenmez mi 1b
Dil old kkl-i hbn gibi siyh gh Henz rz-y nev-hatn dkenmez mi 5b A3 60b, R 59b, 1 55b, H1 61b, 84b, H2 371 Feiltn Feiltn Feiltn Feiln
Gedi ukdan ol fet-i serden gedi yle kim nvek-i mjgn cigerden gedi
O meh teng-i der-g idicek sm-i ten 2a Halka-i h gibi hle kamerden gedi
Dil-i pr-te ana vezne olurd amm Ol da hn-be olup dde-i terden gedi
1a
derd : derd H1. sabr u: sabr H1. 5b nev-hatn: nev-hatdan R. 2a sm: nm A3, R, 1; benim . 4a ep : ep R, . 4b hn-rzi: hn-rz .
1b
296
Vuslat mmdi ile gedi yanndan gh Gedi amm ki aceb cy- hatardan gedi A3 61a, R 60a, 1 55b, H1 61b, 84b, H2 372 Filtn Filtn Filtn Filn
Nie dem sevmez ol tfl- pern-merebi Zlfne dil-beste eyler gdekn mektebi
T tul itdi hill-i ebruvn rekden Eyledi pinhn adem hnda mh- Nahebi 2b
Gh zlf hlin eyler rz geh rzn 3a Yok dil-i mahznn asla bir muayyen matlab 3b
ka hurd ile mhun krnn gsterr 4a Hle olduka meh-i ryna tavk- gabgab 4b
Bde ise gl gibi cmun lebi sad-k olur Ol pernn ol kadar gh rndr lebi A3 61a, R 60a, 1 56a, H1 61b, 85a, H2 373 Mefl Mefl Mefl Feln
Her tr-i kaz kim saf- mjgnna ekdi Ben haste-i dil-shtenn cnna ekdi 1b
2b 3a
pinhn: nihn . / mh- Nahebi: mh- nuhbeti A3. hlin: hlini H1. / rz geh: rz-y H1. 3b mahznn: mahznun H1, 1, . 4a mhun: mhn 1. / krnn: hillin . 4b meh: - H1. 1b dil: ol H1.
297
Sen hande-fen olal glzr- cihnda Gone serini k-i girbnna ekdi 3b
l serv-i emen didgi bir hdur ol kim k heves-i kmet-i cnnna ekdi 4b
2a
eb-efrza: eb-efrz ; cihn-sza H2. Gone: Gone-i . 4b cnnna: cnna R. 5a nagme-gzr: nagme-gdz H2, 1. 5b Bu: Bir A3, 1.
3b
298
KITALAR 1 Trh-i Kasr * Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 1 saf- pk-iyem yani Receb P kim leme ahne-i tedbri ile virdi nizm 2 Nice saf ki felek l-i afakfmndan 2a Rz olsa ser-i znsna eyler ihrm 3 Nice saf ki siyset-ger-i adlinden Beslenr izzet ile lne-i hinde hamm 4 Hbda olsa ats o sadkatkrun Dest-i syilde uyansa bulunur nakd-i menm 5 Rtbe-i kadrini gerdn diyemem b-perv Pye-i rifatini derk idemez fehm-i avm 6 ktiz itmek ile det-i hayr-end Ki koya defter-i eyymda sr ile nm 7 tdi peyd yine bir kasr- ferah-efz kim Grmemi mislini em-i felek-i mnfm 8 Rek ider safvetine subh- sadet-pertev 8a Yeridr revzenesine meh u hurd ola cm 8b
Trh-i Sery- Der Mertebe-i mid H1; Trh-i Kasr- Receb P ; Trh-i Kasr- Receb P Der ehr-i mid-i Sevd A3. A3 nshasndaki balk baka bir yaz ile derkenra yazlmtr. 2a afakfmndan: afaknmndan A3, R, 1, . 8a subh-: subh u H1.
*
299
10
Zhir btn mahbbdur ol mertebe kim Grinr sebze ile dilber-i nev-hatt leb-i bm
11
Ry- maksd- takayydle baklsa grinr 11a Old dvr u deri t o kadar ynefm 11b
12
Feri bilmem dil-i sengn btndandur kim Ugrasa bd- sab hem ider aheste hrm
13
Sakfn sha-i glzra iderdm tebh 13a Revnak- gleni de rzda olsayd devm 13b
14
Kanda bu tarh- aceb kanda nuk- Mn Hat- ykta berber mi olur her hat- hm 14b
15
ule h yr- seh-kaddur ocg ki mdm Nz ile sohbete germiyyet in itdi kym
16
eh-nin sne girp itse tefhur yeridr midn ggsidr env- erefle bu makm
17
Gz deger olmaya bilmezlk ile nakkn ekeler safha-i dvrna nahl-i bdm
18
Sad olup irk-i nuhsetden olur tli-i pk 18a Havzna baksa Zuhal bm- felekden bir m
8b
meh u: meh . maksd- takayydle: maksad- vakitle H1. 11b dvr u: dvr H1. 13a sha: shte . / iderdm: iderdi H1. 13b gleni: glen A3, R, 1, . / rzda: rzede H1. 14b hm: fm H1. 18a olup: olur H1.
11a
300
19
Bu bin byle saf-bah u mlkne iken 19a fern dver-i l gher-i hayr-encm
20
Olmadn himmet-i lsi haberdr henz Ham- ebrs iretle an itdi temm
21
Gft gsuz bilr ahvlini dilerinn 21a Ben ne hcet ki huzrunda idem arz- merm
22
Kanda ben kanda sen-gster-i saf- ahd Kilem ehd-i dusyla olam rn-km
23
B-riy hayr dudur ki suda olmaz Yeter gh yeter eyleme tatvl-i kelm
24
de Hakk devlet-i dreyn ile d u hurrem 24a Hdmetinde ola ikbl-i kemer-beste gulm
25
Old bin ve ile cilve-nm trhi Hne-i adl ola dim bu nev-cd makm 25b Sene H. 1122 -M. 1710 A3, R, 1 3b, H1 5a, 4b, H2-
-bah u: -bah H1. Gft gsuz: Gft-gsuz A3, H1, R, 1, . 24a d u: d R. 25b adl: ad R. * Trh-i Cmi-i erf der Mertebe-i Amid H1; Trh Bery- Heykel-i Cmi-i Kebr ; Trh-i Cmi-i Al P A3. A3 nshasndaki balk baka bir yaz ile derkenra yazlmtr.
21a 19a
301
saf- Gz Al P vezr ibn-i vazr Kim sen-hndr ehl-i fazl u dni bi-z-zarr 1b
Rezmde dmen-gdz bezmde htr-nevz Muhlis-i ehl-i tevzu hasm- erbb- gurr
Cd rehber old bu yanm yaklm mabede Himmeti mimr olup itdi imret say- gr
Koyd bir sr- bk bu ibdetgehde kim Zikr-i hayr sylenr efvhda t-nefh-i sr
M-hasal heykel minel-bb ilel-mihrb hep Evvelinden dah sengn old dah nev-zuhr 8 imdi minber sylesn 9 imdi mihrb eylesn ham-gete kaddin mstakm Kim iridi Hazret-i safdan env- srr 9 Nak olan etrf- tvnnda yt- mbn Nrdur amm ider em-i ad-y dni kr 10b
fazl u: fazl H1. vnp nankrlk eden 3a cd: cevr A3, R. / cd : cd . 3b nezdk : nezdk . 10b ider: idp . 8 dirili gnne kadar bizden hzn defeden Allaha hamd olsun
1b
302
11
Vk olduka cihnda det-i hedm bin 11a Nk beden htra zevk u gam itdke mrr
12
Devletiyle dim her cnibi mamr ola Hne-i nz ad-y izz ch ola gr
13
14
Ben didm her msra- evvelden evvel harfini Add idnce b-nazr gh bir trh olur 14b
*
Sene H. 1124- M. 1712 A3, R, 1 3a, H1 4b, 4a, H2 3 Trh-i Mahfil * Feiltn Feiltn Feiltn Feiln 1 Fahr- erbb- himem yani Hseyn g kim Ola ikbl u sadet ile her rz sad 2 Nice g ki ider terbiyeti br-ver Bir nihln ne kadar hilkati olursa da bd 3 Kethd-y Al P o vezr ibn-i vezr 3a Ki anun zt ile buld vezret tebd
11a
hedm : hedm H1. b-nzr gh: gh b-nazr 1. * A3 derkenrda: ehr-i mid yani, Diyrbakr Cmi-i Kebrine hark isbet ederek 1124 tarihinde Diyrbakr Vlisi maktl-zde Al P tarafndan vk olan tamir tarihi. * Trh Bery- Mahfil ; Trh- Mahfil-i Cmi-i Kebr-i ehr-i mid A3. A3 nshasndaki balk baka bir yaz ile derkenra yazlmtr. 3a Ket-hd: Ked-hd R, .
14b
303
Kmeti ok da uzatma yeter gh yeter yed ol htr- nzkde gubr ola bedd
Didi bu mahfili yapduk da hred trhin Andelb-i Haben lnesi old tecdd Sene H. 1124- M. 1712 A3, R, 1 3b, H1 5a, 4b, H24 Trh-i Feth-i Tebrz Mefln Mefln Mefln Mefln
eref-bah- vezret saf- feth zafer-pe 1a Ola dil-hh zre her ii dny v ukbda
Bu old fethinn trhi Abdul-lh Pnun Li-vechillh gelp Tebrzi ald Kpril-zde Sene H. 1137- M. 1725 A3 63a, R 62a, 1 4a, H1 5b, 88a, H2-
1a
304
MFRED
1 Trh Bery- Minre Mefln Mefln Feln Muaer harfleriyle old trh Sene H. 1140- M. 1727 A3 63a, R 62a, 1 4a, H1 5b, 88a, H2-
305
RUBLER
RUBYYT Rub 1 Mefl Mefiln Mefl Feul Mefl Mefiln Mefl Feul Mefl Mefl Mefln Fa Mefl Mefil Mefln Fa Mdm ki rif itmeye terk-i siv Olmaz mtecelli anda envr- Hud Bir dilde iki sz- mahabbet olmaz 3 Bir fns ire iki em itmez c 4 A3 61a, R 60b, 1 56a, H1 62b, 85b, H2 Rub 2 A3 62b, R 62a, 1 57b, H1 64a, 87b, H2 -
- H1, R. - H1. Dier nshalarda btn rublerin banda balk var. 3 sz: sr A3. 4 ire: iinde .
306
Rub 3 Mefl Mefil Mefl Feul Mefl Mefil Mefl Feul Mefl Mefiln Mefl Feul Mefl Mefiln Mefl Feul Feryd neler bu dil-i dvne ider Ben shte-i ak ile hemhne ider 2 Her rz bir ftb- ak ile yakar 3 Her eb yine bir erga pervne ider 4 A3 61b, R 60b, 1 56a, H1 62b, 85b, H2 Rub 4 Mefl Mefiln Mefln Fa Mefl Mefiln Mefln Fa Mefl Mefiln Mefl Feul Mefl Mefl Mefln Fa rn-lebi kim fsna bnyd eyler Bin cn ile B-stn Ferhd eyler vze-i raddur kys eyleme kim 3 Devrnde senn arh da feryd eyler 4 A3 61b, R 60b, 1 56a, H1 62b, 85b, H2 Rub 5 Mefl Mefiln Mefln Fa Mefl Mefiln Mefln Fa
2 3
Ben: Bir H1. yakar: bakar . 4 erga: erg H1. / yine bir erga: bir erga yine 1. 3 raddur kys: raddur kim kys . 4 Devrnde: Derunda R.
307
Mefl Mefiln Mefl Feul Mefl Mefiln Mefln Fa Ebn-y zamn ki ahda tekd eyler 1 Aldanma ki cevr kne takyd eyler Bir n-halefi ki korsn dem yerine n sye der kafda takld eyler A3 61b, R 60b, 1 56b, H1 62b, 86a, H2 Rub 6 Mefl Mefiln Mefl Feul Mefl Mefiln Mefl Feul Mefl Mefl Mefln Fa Mefl Mefl Mefl Feul rif o kadar riydan zde olur 1 Reng-i ruh- zerdden bile sde olur 2 Ger ak sana kble-nmdur gh Syende dp pyne seccde olur A3 62a, R 61a, 1 57a, H1 63a, 86b, H2 -
Rub 7 Mefl Mefiln Mefln Fa Mefl Mefln Mefln Fa Mefl Mefiln Mefl Feul Mefl Mefiln Mefln Fa
1 1
308
gh bizz ki bddan n-bduz 1 Ser-t-be-kadem bir h- dd-lduz 2 B-dg- mahabbet eylerz mahv- vcd n sye ziy-y mihrden mevcduz A3 62b, R 61b, 1 57b, H1 63b, 87a, H2 Rub 8 Mefl Mefl Mefl Feul Mefl Mefiln Mefl Feul Mefl Mefl Mefln Fa Mefl Mefiln Mefl Feul Geh vahet idp bdeye peym oluruz Geh dil gibi halk iinde tenh oluruz Amm yine tt gibi b-keslkden ynede aksimzle gy oluruz A3 62a, R 61a, 1 56b, H1 63a, 86a, H2 Rub 9 Mefl Mefl Mefln Fa Mefl Mefl Mefln Fa Mefl Mefl Mefl Feul Mefl Mefl Mefln Fa Dem yok ki dil-i shte b-tb olmaz Minnet-ke-i sk v mey-i nb olmaz 2 Ger eme-i hayvn temm eylese n T kendsi b olmaya sr-b olmaz
1 2
309
A3 62b, R 61b, 1 57a, H1 63b, 87a, H2 Rub 10 Mefl Mefl Mefln Fa Mefl Mefiln Mefln Fa Mefl Mefiln Mefln Fa Mefl Mefl Mefln Fa Her dde gam- ak ile giryn olmaz Her ebr-i siyehde feyz-i nsn olmaz 2 Her ahsdan demiyyet olmaz meml Her bergde by- gl reyhn olmaz 4 A3 62a, R 61a, 1 56b, H1 63a, 86a, H2 Rub 11 Mefl Mefiln Mefl Feul Mefl Mefiln Mefl Feul Mefl Mefl Mefl Feul Mefl Mefiln Mefl Feul Bir ha dil old bende-i halka beg Dzd-i nigehi mdm gretger-i h Bu bgda bir blbl-i ho-lehce iken tdi beni srme reng-i destr ham 4 A3 62b, R 61b, 1 57a, H1 63b, 87a, H2 Rub 12 Mefl Mefiln Mefln Fa
2 4
310
Mefl Mefiln Mefln Fa Mefl Mefl Mefl Feul Mefl Mefiln Mefln Fa Yrun gam- b-nihyetinden gedk brm ile olan lfetinden gedk Blbllere ri-hand imi hande-i gl Gedk o gln mahabbetinden gedk A3 63a, R 62a, 1 57b, H1 64a, 87b, H2 -
Rub 13 Mefl Mefl Mefl Feul Mefl Mefl Mefl Feul Mefl Mefiln Mefl Feul Mefl Mefil Mefl Feul Her nzii ok ha niyz eylemedk Mihrb- her ebrya namz eylemedk 2 Zb-i bagal itmedk zer-i kalbmzi T te-i akda gdz eylemedk A3 63a, R 62a, 1 58a, H1 64a, 88a, H2 -
Rub 14 Mefl Mefl Mefln Fa Mefl Mefiln Mefln Fa Mefl Mefl Mefln Fa Mefl Mefiln Mefl Feul
her: - H1.
311
Ey zver-i seccde-i izz ikbl 1 Vasfunda grh- m-ikfn delll Olmudu bizm kada tiftik tiftik Lutfunla yenisi old esbb- ceml A3 63a, R 62a, 1 57b, H1 64a, 87b, H2 Rub 15 Mefl Mefl Mefl Feul Mefl Mefl Mefl Feul Mefl Mefiln Mefl Feul Mefl Mefiln Mefl Feul Ol hdan mmd-i nigh itme gnl yneni hacletle siyh itme gnl 2 Her zehr-i sitem ki virse ol mest-i gurr 3 N eyle v sabr eyle vh itme gnl A3 61b, R 61a, 1 56b, H1 63a, 86a, H2 Rub 16 Mefl Mefiln Mefln Fa Mefl Mefiln Mefl Feul Mefl Mefl Mefln Fa Mefl Mefl Mefln Fa Agyr ile sen mdm d u hurrem 1 Ben rekle dg dg ser-t-be-kadem Ey h vef resmni gamdan gren 3 Ben terk-i gam itdm beni terk itmez gam
1 2
izz: izzet A3. Vasfunda: Vasfnda R. / m-ikfn delll: m-ikfndur ll . 2 yneni: yne gibi H1. 3 sitem ki: sitem A3, R, 1. 1 sen mdm: mdm sen H1, 1. 3 vef: kerem .
312
A3 61b, R 60b, 1 56b, H1 62b, 85b, H2 Rub 17 Mefl Mefiln Mefln Fa Mefl Mefiln Mefln Fa Mefl Mefiln Mefln Fa Mefl Mefiln Mefln Fa Sensz gle bakmadan pemn oldum Zhid gibi bdeden hirsn oldum Sensz bana sorma ay iretden kim 3 Gam gibi netdan girzn oldum A3 62a, R 61a, 1 56b, H1 63a, 86b, H2 Rub 18 Mefl Mefiln Mefl Feul Mefl Mefiln Mefl Feul Mefl Mefiln Mefln Fa Mefl Mefiln Mefl Feul Bir k- dil-figr var ise benm B-kymet itibr var ise benm Zannum bu ki Kays u Khkenden sonra Mihnet-ke-i rzgr var ise benm A3 62b, R 61b, 1 57b, H1 63b, 87a, H2 Rub 19 Mefl Mefiln Mefl Feul
313
Mefl Mefiln Mefl Feul Mefl Mefl Mefl Feul Mefl Mefiln Mefl Feul Bir hem-demi yok ki mahrem-i rz ideym Endh gam- firka dem-sz ideym 2 Bu deyr-i mkftda ey mest-i gurr Vakt ola ki sen niyz ben nz ideym A3 62b, R 61b, 1 57b, H1 63b, 87a, H2 Rub 20 Mefl Mefil Mefln Fa Mefl Mefl Mefln Fa Mefl Mefil Mefln Fa Mefl Mefiln Mefln Fa Mnim der te-i cihn-efrze Gelmezse eger fide-i yek-rze Dervi-i gedya gam- ferd olmaz Mdm gdedr der-i deryze 4 A3 61b, R 60b, 1 56a, H1 62b, 85b, H2 -
Rub 21 Mefl Mefl Mefln Fa Mefl Mefl Mefln Fa Mefl Mefiln Mefln Fa Mefl Mefiln Mefln Fa
2 4
Endh : Endh H1, . Mdm gdedr: Mdm ki gdedr H1. / der: - H1.
314
Destrn ey mh siyehfm itme Subhn siyeh rzlarun m itme 2 Ksth olur itme iltift gha 3 Dnm ile kl nevzi ikrm itme A3 62a, R 61b, 1 57a, H1 63b, 86b, H2 Rub 22 Mefl Mefiln Mefl Fa Mefl Mefiln Mefln Feul Mefl Mefil Mefl Feul Mefl Mefiln Mefln Fa v ygmag pe itme seyl-b gibi Her hneyi ren eyleme mehtb gibi 2 Sg kalmadan lmesi dah nefildr B-hayr olanun cihnda sm-b gibi A3 63a, R 62a, 1 58a, H1 64a, 87b, H2 Rub 23 Mefl Mefiln Mefl Feul Mefl Mefl Mefl Feul Mefl Mefiln Mefln Fa Mefl Mefiln Mefl Feul T grdi err- hum jle gibi Mh old leb-i hlede tebhle gibi Ey arh hazer ki b ile snmez h Bir ule ki dd pest ide lle gibi
2 3
315
A3 62a, R 61a, 1 57a, H1 63a, 86b, H2 Rub 24 Mefl Mefiln Mefln Fa Mefl Mefil Mefln Fa Mefl Mefl Mefl Feul Mefl Mefl Mefln Fa Gerdn yine bir garb devrn itdi Esbb- netum pern itdi Kurs- meh hurde nigh itmez iken 3 Deryze-ger-i hne-i trkn itdi A3 61b, R 61a, 1 56b, H1 62b, 86a, H2 Rub 25 Mefl Mefiln Mefln Fa Mefl Mefiln Mefln Fa Mefl Mefl Mefln Fa Mefl Mefiln Mefln Fa T nahl-i kad-i girime yrun gitdi 1 Glzrda serv-i bd-i mecnn bitdi 2 Grdk de leb-i bse-firbin yrun Gl-gone gibi dehnn cem itdi A3 62a, R 61b, 1 57a, H1 63b, 86b, H2 Rub 26 Mefl Mefiln Mefl Feul
3 1
meh : meh . / hurde: hurd A3. kad: kadr . / yrun: brun R. 2 bitdi: yetdi R.
316
Mefl Mefiln Mefl Feul Mefl Mefiln Mefln Fa Mefl Mefiln Mefl Feul T hem-nefes-i gl itmiz zgumuz Mstagn-i blbl eyledi bgumuz Ger sz- mahabbet itse tesr gh Leb-rz-i gl-b ider gl-i dgumuz A3 62b, R 62a, 1 57b, H1 63b, 87b, H2 -
317
SONU gh Dvn adl almamzda, elde edilen sonular, ylece zetlenebilir: 1. gh, Osmanl Devletinin siys ve sosyal ynden duraklama dnemi ile gerileme dneminin balarnda yaamtr. Bu dnemde, edebiyat sahasnda gelimeler devam etmi; edeb eserlerde, Sebk-i Hind, hikem tarz ve mahallleme akmnn etkileri grlmtr. 2. almamza konu olan, Hac Hfz Mehmed Bulak isimli ghdan baka, Trk edebiyatnda gh mahlasn kullanan ir daha tespit edilmitir. 3. gh, H. 1040 / M. 1630-1631 tarihinde Semerkandda domutur. lk tahsilini Semerkandda tamamladktan sonra; Buhara, Isfahan, Tebriz, Badad, am, Kuds, Mekke, Medine, Msr ve Konya gibi ehirleri dolam ve H. 1080 / M. 1669da Diyarbakra gelerek, bu ehre yerlemitir. 4. ghn yaad dnemde Diyarbakrda zengin bir edebiyat topluluu vardr. Bu topluluk, banda gh olmak zere; Emn, Him, Hm, Hamd, r, Fm, Mucb, Lebb ve Vl gibi irlerden olumutur. 5. gh, irlii dnda hattat, mzehhip, mcellit ve ressam olarak da tannmaktadr. 6. irin lm tarihi zerinde kaynaklarda mevcut olan ihtilaflar tartlm ve sonu olarak H. 1141 / M. 1728 tarihi kabul edilmitir. 7. ghn iki eseri tespit edilmitir. Bunlar, Trke Dvn ve Farsa Dvndr. Ancak, irin Farsa Dvn henz bulunamamtr. 8. ghn, zerinde altmz Trke Dvnnn, iir mecmualarnda yer alanlar ile birlikte 16 nshas tespit edilmitir. Mellif hattna rastlanlmayan eserin karlatrmal metni kurulurken; A3, H1, H2, R, 1, nshalar sz konusu edilmitir. Tenkdli metin neticesinde, Trke Dvnda; 2 kasde (nat), 2 musammat (1 tahms, 1 tesds), 373 gazel, 4 kta (tarih), 1 mfred (tarih) ve biri Farsa, 26 rubnin yer ald grlmtr. Eser, 2190 beyitten mteekkildir. 9. ghn iirlerinde, Sebk-i Hind tarznn etkileri grlmektedir. zellikle iirlerini tanzr ettii baz irlerin Nil, Cevr, Fehm-i Kadm bu tarzn temsilcilerinden olmas dikkat ekmektedir. 10. Ayrca irin iirlerinde, zaman zaman ayn edeb toplantlar paylat Nbnin de tesiriyle, hikem tarzn izlerini bulmak mmkndr. 11. Sebk-i Hind ve hikem tarzn etkisiyle, az szle ok ey anlatma istei; ghn iirlerinde deyim, atasz ve hikmetli szlerin ska yer almasna yol amtr. 12. iirlerin ekil zellikleri; vezin, kfiye ve redif bakmndan incelenmitir. gh Dvnnda btn iirler aruz vezni ile kaleme alnmtr. ir, rubleri dnda 14 farkl vezin kullanmtr. Baz kusurlara ramen ghn vezne hkim olduunu sylemek mmkndr. 13. Genellikle redifli syleyilere yer veren gh, rediflerini ou defa Trke kelimelerden semitir. Bu, onun iirindeki dncenin, Trkeye ait olduunu gstermesi bakmndan nemlidir. Ayrca, baka dvnlarda rastlanlmayan farkl redifler de, irin yenilik aray iinde olduunu gstermektedir.
318
14. gh, gz iin kfiye anlayna bal kalm ve kfiyelerinde genellikle Arapa, Farsa kelimeleri tercih etmitir. Redd-i matla yaplmad halde, kfiyelerde ses ve anlam tekrarna gidildii de grlmektedir. 15. 373 gazelle, bir Gazel iri olarak nitelendirebileceimiz gh, temllere uyarak, her harfte gazel yazmtr. Zaman zaman redd-i matlaya (G. 28, 364) yer verdii gibi; iki matla beyti olan bir gazel de (G. 367) kaleme ald tespit edilmitir. 16. ghn iirlerinde, iledii konuya gre slbu uygunluk gsterir. Onun yerine gre lirik, yerine gre didaktik -hikmetli szleriyle- bir hava estirdii iirlerinde; akc, canl, sz sanatlaryla zenginletirilmi bir anlatm hkimdir. 17. gh, Vasfi Mahirin ikinci derecede mhim irler arasnda zikretmesine de dayanarak, zellikle dvn edebiyatnn baarl irleri arasnda sz edilmesi gereken ahsiyetlerden biridir. Ortaya koyulan bu alma ile; stanbul edeb muhitlerinde ad pek duyulmam, ancak Diyarbakr ve evresindeki irlerin etrafnda topland, baarl iirler kaleme alan Hac Hfz Mehmed Bulak gh tantmay ve Trke Dvnn gn na karmay amalarken; edebiyat tarihimizle ilgili almalara da katkda bulunabilmek arzusunu tamaktayz.
319
KAYNAKA KTAPLAR: Kurn- Kerm ve Aklamal Meli, Trkiye Diyanet Vakf Yay., Ankara 1993. Al Emr, Tezkire-i uara-y mid, C.I, Matbaa-i mid, stanbul 1321. Ayan, Hseyin, Cevr Hayat, Edeb Kiilii, Eserleri ve Divannn Tenkidli Metni, Atatrk Basmevi, Erzurum 1981. Aypay, A. rfan, Lle Devri iri izzet Ali Paa Hayat-Eserleri- Edeb Kiilii DVAN Tenkdli Metin NGR-NME Tenkdli Metin, stanbul 1998. Badatl smail Paa, Kef-el-Zunun Zeyli, C. I, MEB, stanbul 1972. Banarl, Nihad Smi, Resimli Trk Edebiyat Tarihi, C. II, MEB, stanbul 1987. Bilkan, Ali Fuat, Nb Dvn, C. II, MEB, stanbul 1997. Bursal Mehmet Tahir Efendi, Osmanl Mellifleri 1299-1915, Meral Yay., stanbul 1972. abuk, Vahit, Dvn- Muhibb , Tercman 1001 Temel Eser, stanbul 1980. Dilin, Cem, rneklerle Trk iir Bilgisi, TTK Basmevi, Ankara 1992. El-Acln, Kefl-Haf, C. II, Beyrut. Erdem, Sadk, Rmiz ve db- Zurafs nceleme-Tenkidli Metin- ndeks-Szlk, AKM Yay., Ankara 1994. Ergun, Sadeddin Nzhet, Trk airleri, C.I, stanbul 1940. Erzurumlu brahim Hakk Hazretleri, stanbul 1978. Marifetname, (hzl. Turgut Ulusoy), Hasankale,
Esad Mehmed Efendi, Bae-i Saf-Endz, stanbul Ktp., Nu. 2095. Glpnarl, Abdlbki, Mevlndan Sonra Mevlevlik, nklp ve aka, stanbul 1983. nal, bnl-Emin Mahmud Kemal, Son Asr Trk irleri (Keml-uar), hzl. Mjgn Cunbur ), AKM Yay., Ankara 1999. pekten, Haluk, Eski Trk Edebiyat Nazm ekilleri ve Aruz, Dergh Yay., stanbul 1997. , , , Mustafa sen, Recep Toparl, Naci Oku, Turgut Karabey, Tezkirelere Gre Divan Edebiyat simler Szl, Kltr ve Turizm Bakanl Yay., Ankara 1988. , Nil Divn, Aka, Ankara 1990. (
smail Beli, Nuhbetl-sr Li Zeyli Zbdetil-Er, (hzl. Abdlkerim Abdlkadirolu), Gazi Yay., Ankara 1985. stanbul Ktphaneleri Trke Yazma Divanlar Katalogu, C. III, MEB, stanbul 1965. Karatay, F. Edhem, Topkap Saray Mzesi Ktp. Trke Yazmalar Katalogu, Topkap Saray Mzesi Yay., stanbul 1961. Kocatrk, Vasfi Mahir, Divan iiri Antolojisi, Edebiyat Yay., Ankara 1963. , , , Divan iirinde Mehur Beyitler, Edebiyat Yay., Ankara 1963. , Trk Edebiyat Tarihi, Edebiyat Yay., Ankara 1964. 320
Kurnaz, Ceml, Trkiye-Orta Asya Edeb likileri, Aka, Ankara 1999. Levend, Agh Srr, Divan Edebiyat Kelimeler ve Remizler Mazmunlar ve Mefhumlar, Enderun Kitabevi, stanbul 1984. Macit, Muhsin, Divn iirinde henk Unsurlar, Aka, Ankara 1996. Mehmed Sirceddin, Mecmal-uar ve Tezkire-i deb, ( hzl. Mehmet Arslan ), Sivas 1994. Mehmed Sreyya, Sicill-i Osman Osmanl nlleri, C.1-4, Tarih Vakf Yurt Yay. 30, stanbul 1996. Mehmet Tevfik, Kfile-i uar, Al Emr Ktp., Nu. 790. Mengi, Mine, Divan iirinde Hikem Tarzn Byk Temsilcisi Nb, AKM Yay., Ankara1991. , , Eski Trk Edebiyat Tarihi, Aka, Ankara 1999. Mermer, Ahmet, XVII. Yzyl Dvn iri Vecd ve Dvnesi, MEB, Ankara 2002. Mstakm-zde Sleyman Sadeddin Efendi, Mecelletn-Nisb, Sleymaniye Ktp. Halet Ef. Bl., Nu. 628. , Tuhfe-i Hatttn, Devlet Matbaas, stanbul 1928. Onay, Ahmet Talt, Eski Trk Edebiyatnda Mazmunlar ve zah, Aka, Ankara 2000. Pala, skender, Divn iiri Antolojisi Dvnd-devvn, tken, stanbul 1999. Safy, Tezkire-i Safy, Sleymaniye Ktp. Esad Ef. Bl., Nu. 2549. Slim, Tezkire-i Slim, Sleymaniye Ktp. Esad Efendi Bl., kdam Matbaa, 1315, 3872. Soykut, . Hilmi, Aklamalaryla XII. Asrdan XX. Asra Kadar Trk iirinde Nu.
Tasavvuf, Hikmet ve Felsefe Dolu Unutulmaz Msralar, Snmez Neriyat, stanbul 1968. emseddin Sm, Kmsl-Alm-Tpkbasm, Kagar Neriyat, Ankara 1996. entrk, Ahmet Atill, Ahmet Kartal, niversiteler in Eski Trk Edebiyat Tarihi, Dergh Yay., stanbul 2004. Tarlan, Ali Nihad, Edeb Sanatler, Gven Basm ve Yay., stanbul 1964. Tuman, Mehmed Nil, Tuhfe-i Nil Divn airleri Muhtasar Biyografileri, (hzl. Cemal Kurnaz-Mustafa Tatc), Bizim Bro Yay., Ankara 2001. Uzunarl, smail Hakk, Osmanl Tarihi, C.III, Bl. II, TTK Basmevi, Ankara 1988. zgr, Tahir, Fehm-i Kadm Hayat, Sanat, Dvn ve Metnin Bugnk Trkesi, AKM, Ankara 1991. Yeniterzi, Emine, Divan iirinde Nat, Trk Diyanet Vakf Yay., Ankara 1993. MAKALELER ve ANSKLOPED MADDELER:
321
Akpnar, erife, Semerkandl ghn Dvnnda Nazirecilik Gelenei, Kazakistan ve Trkiyenin Ortak Kltrel Deerleri Uluslar Aras Sempozyumu, Almaat, 21-23 Mays 2007, s. 444-4450. Ayan, Gnl, Nizm ve Cellnin Leyl v Mecnn Mesnevleri, Seluk Eitim Fakltesi Dergisi, S. 8, Konya 1997, s. 169-174. Ayan, Hseyin, Hamit Bilen Burmaolu, Gnl Ayan, N. Ziya Bakrcolu, XVII. Yzyl Dvn Edebiyatna Toplu Bak, Byk Trk Klasikleri, C. 5, tken- St, stanbul 1987, s. 59-65. avuolu, Mehmet, Divan iiri, Trk Dili, Trk iiri zel Says II, S. 415-416-417, Ankara 1986, s.1-16. Glpnarl, Abdlbki, Tabiat ve Divan Edebiyat, Osmanl Divan iiri zerine Metinler ( hzl. Mehmet Kalpakl ), Yap Kredi Yay., stanbul 1999, s. 92-93. Gyn, Nejat, Diyarbakr, Trkiye Diyanet Vakf slm Ansiklopedisi, C. 9, stanbul 1994, s. 464-469. pekten, Haluk, Mustafa sen, Turgut Karabey, Metin Akku, XVIII. Yzyln Siys Grnm, Byk Trk Klasikleri, C. 6, tken-St, stanbul 1987, s. 193-194. , , Mustafa sen, Lle Devri, Trk Dnyas El Kitab, C. 3, Trk Kltr Aratrma Ens. Yay., Ankara 1992, s. 188-189.
sen, Mustafa, Tezkireler Inda Dvn Edebiyatna Baklar Divan airlerinin Tasavvuf ve Tarikat likileri, telerden Bir Ses, Aka, Ankara 1997, s. 209-220. , 489-511. , , , , Divan iirinde Nazire Gelenei, telerden Bir Ses, Aka, Ankara 1997, s. 326-331. , Tezkireler Inda Dvn Edebiyatna Baklar Osmanl Kltr Corafyasna Bak, telerden Bir Ses, Aka, Ankara 1997, s.64-76. , Ceml Kurnaz, XVII. Yzyl Divan Edebiyat, Trk Dnyas El Kitab, C. 3, Trk Kltr Aratrma Ens.Yay., Ankara 1992, s. 157-181. Koncu, Hanife, Klsik Trk Edebiyatnda Vl Mahlasl airler ve Vl-i mid, lm Aratrmalar, S. 9, stanbul 2000, s. 119- 132. Kurnaz, Ceml, Divan iirinde Belge Redifler, Divan Edebiyat Yazlar, Aka, Ankara 1997, s. 265-276. Mengi, Mine, Divan iiri ve Bikr-i Mana, Divan iiri Yazlar, Aka, Ankara 2000, 22-29. Pala, skender, Ansiklopedik Divn iiri Szl, tken, stanbul 1999. Uluda, Sleyman, Byezd-i Bistm, Trkiye Diyanet Vakf slm Ansiklopedisi, 5, stanbul 1992, s. 238-241. C. s. , Dvn Edebiyat, telerden Bir Ses, Aka, Ankara 1997, s.
nver, smail, evriyazda Yazm Birlii zerine neriler, Ankara Dil ve TarihCorafya Fakltesi Trkoloji Dergisi, S. XI-1, Ankara 1993, s. 51-89.
322
TEZLER: Akpnar, erife, Rz-nmeci-zde ins Hayat, Eserleri, Edeb Kiilii ve Dvnnn Tenkdli Metni (Seluk Sosyal Bilimler Ens., Baslmam Yksek Lisans Tezi), Konya 2000. Altunel, brahim, Hlet-i Glen Hayat Edeb Kiilii, Eserleri ve Dvnnn Tenkdli Metni ( Seluk Sosyal Bilimler Ens., Baslmam Yksek Lisans Tezi), Konya 1988. Civelek, Sabhattin, gh Dvn Edisyon- Kritikli Metin (Karadeniz Teknik Sosyal Bilimler Ens., Baslmam Yksek Lisans Tezi ), Trabzon 1999. Krbyk, Mehmet, Ktib-zde Skb Mustafa Hayat, Eserleri Edeb Kiilii ve Dvnnn Tenkdli Metni, ( Seluk Sosyal Bilimler Ens., Baslmam Doktora Tezi ), C. II, Konya 1999. Koncu, Hanife, Vl Dvn (Marmara Trkiyat Aratrmalar Ens., Baslmam Doktora Tezi ), stanbul 1998.
323
324
259 297 56 67 160 299 144 93, 217 259 80, 160, 307 304 236 39 47, 88 46
Tr Tr- Sn V Vl Vl-i mid Vl Y Yakb 65, 208, 217 Ysuf 62, 94, 99, 111, 119, 128, 132, 160, 174, 181, 198, 208, 217, 223, 240, 279, 291 Z Zeyd Amr Zleyh 128 94, 99, 119, 208, 240
325