Professional Documents
Culture Documents
ISBN 978-90754-1423-3
Voorwoord
Voorwoord
De gebruiker mag:
oplossing zelf. Zowel het middel als het eindproduct. Het bleek dat alle
ingrediënten al in een of andere vorm op het net beschikbaar waren.
Voorwoord
<Inhoud
1
http://en.wikipedia.org/wiki/Memetics
SOCIAL IS DE TOEKOMST
Directies zijn nog steeds aarzelend als het over het inrichten van een
social collaboration platform in hun organisatie gaat. Het bouwen van
sociale platforms, het gebruik, en het (her)inrichten van de organisatie
staat nog in de kinderschoenen en zal in de nabije toekomst een
enorme vlucht gaan nemen. Een logische ontwikkeling, na de sociale
revolutie in onze privésfeer, de sociale revolutie in de organisatie. De
opkomst van Web 2.0 hebben we allemaal kunnen meemaken maar de
echte grote verandering, de transformatie van onze bedrijven, de
opkomst van Enterprise 2.0 staat voor de deur. Er zijn momenteel nog
geen opleidingen voor ‘social collaboration’, die zullen komen. Er zijn
nog geen ingenieurs of bedrijfskundigen geschoold in het construeren
van Enterprises 2.0, die zullen komen. Er zijn nog geen
ervaringsdeskundigen, die zijn momenteel aan het ervaren. En deze
mensen zullen onze wereld gaan veranderen. Social met als basis
stigmergische samenwerking (leggen we nog uitgebreid uit) is hier en
zal nooit meer weggaan. Niet alleen omdat het bedrijven verder helpt
bij het optimaliseren van hun processen op een manier die met
traditionele middelen niet mogelijk is. Er zijn ook nog eens
technologische en maatschappelijke trends die richting geven aan de
evolutie en invoering van het nieuwe samenwerken. Ook in uw
organisatie.
Start hier
TECHNOLOGISCHE ‘CONVERGENTIE’
Smart-mobile devices veroveren de markt. Denk eens aan de iPhone die
op Unix draait of de G1 die op een speciale Linux-versie draait, of aan
TabletPC’s, Netbooks, bookreaders, nieuwe generatie multi-touch
smart-phones en laptops met ingebouwde UMTS. Maar er komt nog
veel meer. Een trend die wordt aangeduid met ‘convergence2’ zal er
voor zorgen dat er een hele nieuwe generatie ‘collaboratie’ tools zal
ontstaan. Fotocamera’s, televisies, camcorders, navigatieapparatuur,
medische apparatuur, diverse soorten handhelds en mobiele apparaten
zullen allemaal zijn afgeleid van hetzelfde basisplatform: de smart
mobile draaiend op een generiek besturingssysteem zoals bijvoorbeeld
Android. Allemaal zullen ze dezelfde connectiviteit en interactiviteit
kennen en (kunnen) gaan deelnemen aan online sociale processen. Het
internet, maar ook uw intranet zal een web van nog slimmere en vooral
meer mobielere en socialere apparaten worden. Met het juiste
mechanisme kan dit een smart-grid worden dat informatie voor u
Start hier
2
http://en.wikipedia.org/wiki/Technological_convergence
KLANTCOMMUNITIES
Bang gemaakt de boot te zullen missen, voornamelijk nog om die reden,
zijn veel bedrijven bezig de externe crowd voor zich te winnen. Hun
klanten, hun toeleveranciers, mensen van buiten het bedrijf. Door
middel van communities en crowdsourcing hopen ze op extra
klantenbinding, bruikbare innovatie en alles wat ‘2.0’ ze aanvankelijk
beloofde. Iedereen wil nu zijn eigen community. Hoe dat dan
uiteindelijk gaat werken is onduidelijk. Waar zullen al die klanten
heengaan als straks iedereen aan ze loopt te trekken? Ze kunnen
moeilijk in tientallen communities gaan deelnemen. Maar toch, de trend
en de wil is daar en vooralsnog legt het veel bedrijven geen windeieren.
Klanten opnemen in de functionele processen van een bedrijf is echter
onmogelijk omdat klanten dwingen tot een bepaalde prestatie of mate
van betrokkenheid onmogelijk is. Uw werknemers worden gemotiveert
door het arbeidscontract, maar klanten hebben een andere relatie tot
het bedrijf. Dus is er een nieuwe manier van samenwerken nodig met
die externe crowd en dat is, u raadt het al, mogelijk met het juiste ‘2.0’
platform.
organisatie – niet zullen werken als de ene helft van het team in de
GLOBALISERING
Tenslotte is er gewoon “plain and simple” het verschijnsel
(technologische) globalisering. Moderne communicatietechnologie
maakt de wereld steeds kleiner en er kan worden samengewerkt met
mensen over de hele wereld alsof het collega’s van de kamer hiernaast
zijn. De aarde zal echter altijd om zijn as blijven draaien en veel mensen
zullen toch liever overdag dan ’s nachts werken. Tijdzones zijn een
gegeven en zullen intensieve functionele samenwerking van teams met
leden van over de hele wereld in de weg staan. Deze teams zullen in
locatie bij elkaar in de buurt moeten blijven of in ieder geval een deel
van de werkdag moeten overlappen om goed te functioneren. Het
mechanistische samenwerken dat inherent is aan bureaucratie en
teamwerk koppelt ze aan elkaar.
Door ingeslepen manieren van functionele samenwerking te
herdefiniëren (van email naar wiki) kan deze barrière worden
doorbroken met een ‘2.0’ platform.
3
http://animals.howstuffworks.com/fish/eat-barracuda.htm/printable
CROWD-CONTROL
Wie had vroeger kunnen denken dat je consumenten dingen kan laten
kopen die ze niet nodig hebben? Allerlei nieuwe gadgets, nieuwe
modellen auto’s die niets fundamenteel anders of beter doen dan de
vorige, dure kleding, onzinnige fröbels. Hoe dom moet zo'n consument
wel niet zijn? Voordat Eward Bernays de 'crowd-psychology' theorieën
van onder andere zijn oom Sigmund Freud ging uitproberen op ‘de
massa’ kochten mensen alleen maar de producten die ze nodig hadden.
Vervingen alleen zaken die versleten waren. Puur functioneel. Dat is
voor ons hedentendage nauwelijks voorstelbaar, maar pas rond 1910-
1920 begon het moderne consumentisme zich te ontwikkelen. Ontstaan
vanuit de wens van grote corporaties om meer te kunnen verkopen
door mensen sneller en meer nieuwe en steeds minder duurzame
dingen te laten kopen. Voor die tijd leefden we in een andere wereld.
Nu leven we in wat we kunnen noemen 'the century of the self4'.
Hoewel we allemaal denken dat we uit eigen vrije wil iets kopen, is
niets minder waar. Het mechanisme dat hiervoor verantwoordelijk is,
heet public relations / marketing en is inmiddels dermate ver
ontwikkeld en dermate alomaanwezig dat veel psychologen en
documentaires er zelfs hardop aan twijfelen of er überhaupt nog wel
vrije keuze bestaat. We kopen nieuwe spullen die we eigenlijk niet
nodig hebben en vervangen oude voordat ze versleten zijn. Liefst van
een merk dat ons aanzien verschaft en ons in een bepaald gewenst
sociaal hokje stopt. Ratio en functie hebben nauwelijks nog enige rol in
dit proces. Maatschappelijke / omgevingsdruk is de meest dominante
reden achter onze aankopen geworden. Dat is niet toevallig zo gegroeid,
daar is bewust op aangestuurd met een duidelijke onderbouwende
theorie. Het is zuivere crowd-control omdat het alleen werkt indien
toegepast op crowds.
Start hier
4
http://zaplog.nl/zaplog/article/adam_curtis_the_century_of_the_self
Individu
wordt niet zo maar ‘social’, daar zijn bepaalde ingrediënten voor nodig
Activity
S ocialness
De juiste mix van interactieprikkels, een sociaal
Challenges Presence karakter dat past bij de organisatie.
O rganicness
De mogelijkheid tot zelf-organisatie. Geen
belemmerende raamwerken, social tagging etc.
C ollaborativeness
Conversation Identity Peer-to-peer, asynchroon en stigmergische
collaboratie- en communicatiemiddelen.
I ntelligentness
Slimme aggregatiemechanismen en collaboratieve
filters om ‘the wisdom of the crowd’ te benutten.
A daptedness
Een platform dat is afgestemd op de mensen en de
Sharing Relations
processen die het moet gaan ondersteunen.
L inkedness
Geïntegreerd met externe social platforms en andere
bedrijfssystemen. ‘No social platform is an island’.
Reputation Groups
SPELEN OF WERKEN?
Teksten over social platforms binnen de organisatie geven management
al snel het idee dat het voornamelijk zal dienen ter vermaak van de
medewerkers. Kostbare medewerkers die tot op de laatste minuut
declarabel en productief moeten zijn. Ook de verhalen uit dit boek
zullen een beeld van een losgeslagen bende kunnen oproepen. Een
bende die dan ook nog eens met rust gelaten moet worden ‘omdat het
bottom-up en organisch moet’. Het is ook inderdaad moeilijk
voorstelbaar dat een eigen bedrijfs-Hyves iets meer zal opleveren dan
af en toe wat toevallig bruikbare bijdragen. Het is niet direct te zien hoe
het laten uploaden van filmpjes of het laten opschrijven van
vakantieverhalen kan bijdragen aan een efficiëntere bedrijfsvoering.
Voorbeelden als Wikipedia geven misschien wat meer vertrouwen,
maar dan nog.
Maar aan de andere kant is de angst ongegrond dat er alleen maar
Start hier
Start hier
dag al uitbundig werd gefeest, reikte heel toevallig precies tot aan de
grote draaideuren van de entree van het hotel. Tot op de dag van
vandaag is onbekend hoe dat jacht daar zo ongemerkt kon worden
domein was nog vrij en 'klonk zo 2.0'. Nou kan het zo maar zijn dat het
opraken van ‘normale’ domeinnamen deze trend uit noodzaak startte,
maar kennelijk bestaat er toch ook zoiets als ‘de juiste 2.0 memen’. Niet
alleen naamgeving, maar ook de lay-out van die sites: puur functioneel,
vragen, krijg je op een forum. Kennis delen en vastleggen kun je met z'n
allen doen op een Wiki. Wikipedia is de grootste encyclopedie ter
wereld en is gemaakt door mensen uit de hele wereld. Mensen die
elkaar attent aan het maken zijn op 'het beste nieuws' en user-
generated omdat we het steeds meer zelf aan het 'verzamelen' en
publiceren zijn, in plaats van een gespecialiseerde redactie. Het
verschijnsel social newssite is relatief nieuw maar de laatste keer dat
aan hun lezers. Hoe dan ook, social news zal politiek en maatschappij
gaan veranderen, dat is zeker. Steeds minder komt het nieuws via de
5
http://en.wikipedia.org/wiki/Slashdot_effect
mei 2007, begonnen de fans van de serie in grote getale noten te sturen
naar CBS. Daarmee refererend aan een gebeurtenis in de laatste
6
http://www.bright.nl/top-5-live-mobiel-streamen
7
http://mogulus.com
8
http://www.imdb.com/title/tt0805663/trivia
9
http://www.ideastorm.com/article/show/73529/Standardize_Power_Cables_for_Laptops
10
http://open-innovatie.typepad.com/my_weblog/2008/06/crowdsourcing-20-het-verschil-
tussen-co-produktie-consumenten-innovatie.html
SOCIALE TECHNOLOGIE
Er is een nieuwe trend die zal gaan samenvallen met de opkomst van
social computing en dat is de verregaande convergence op het gebied
van zogenaamde smart-mobile. Iedereen kent inmiddels de
smartphone. Een smartphone is niets minder, wel meer, dan een kleine
laptop. De technologische en functionele opbouw is exact hetzelfde, de
rekenkracht slechts iets minder, de mogelijkheden des te meer. Een
smartphone is een laptop plus alle connectiviteit die nodig is voor
internettoegang en netwerking. Plus nog een ‘shitload’ aan sensoren
zoals GPS, versnellingsmeters en kompas. En in de nabije toekomst
misschien ook wel lichtsterkte, luchtdruk, temperatuur, biomedische
sensoren, sonar, laser-afstandmeter, biometrische sensoren. Of
infrarood- en ultravioletcapaciteit op de ingebouwde camera. Op
sommige smartphones draait het zogenaamde Android-
besturingssysteem (zelf het resultaat van crowdsourcing, het is immers
gebaseerd op Linux wat open-source software is). Voor veel mensen
futuristische mogelijkheden als augmented reality of GPS-tracking zijn
al jaren mogelijk. Het feit dat nu iedere slimme programmeur op aarde
software kan bouwen voor het meest geavanceerde platform voor
personal computing dat er is en daarmee automatisch toegang heeft tot
uiteindelijk miljarden apparaten en gebruikers, heeft de hele industrie
en de er achter aan hollende consumenten in een kolkende
stroomversnelling van verandering gebracht.
De trend die we aanduiden met convergence, is zichtbaar aan het feit
dat de smartphone zoals de Nokia E71, of de Google Android G1 of de
Vive la Revolution
DE WEBLOG
Weblogs zijn misschien wel de motor geweest van de Web 2.0 revolutie.
Op een weblog worden ideeën, opinies en andere boodschappen zoals
nieuws ‘gepusht’ naar het publiek. Een weblog is een website waarop
met grote regelmaat en hoge frequentie, in antichronologisch volgorde
(nieuwste boven), meestal korte berichten worden geplaatst. Onder die
berichten kunnen de bezoekers dan reageren. Een weblog is een
typisch one-to-many communicatiemiddel.. De schrijver van een
verhaal bepaalt het onderwerp en de manier waarop hij de eventuele
boodschap wil communiceren en de community kan daarop reageren.
De mogelijkheid tot reageren zorgt voor conversaties en heeft een
community-bouwende werking . Wikipedia zegt het volgende:
Een weblog, ook wel blog genoemd, is een website waarop
regelmatig - soms meerdere keren per dag - nieuwe
bijdragen verschijnen en waarop de geboden informatie in
omgekeerd chronologische volgorde (het nieuwste bericht
verschijnt als eerst) wordt weergegeven. Wie een weblog
bezoekt, treft dan ook op de voorpagina de recentste
bijdrage(n) aan. De auteur, ook wel blogger genoemd, biedt
in feite een logboek van informatie die hij wil delen met zijn
publiek, de bezoekers van zijn weblog. Meestal gaat het dan
om tekst, maar het kan ook om foto's (een fotoblog), video
(vlog) of audio (podcast) gaan. Weblogs bieden hun lezers
ook veelal de mogelijkheid om - al dan niet anoniem -
reacties onder de berichten te plaatsen.
Het is het persoonlijke of juist het gespecialiseerde
karakter dat weblogs interessant maakt voor bezoekers
Grote blogs zijn krachtige opiniemakers. Veel ‘virals’ beginnen op een
dergelijk blog hun epidemie…
Vive la Revolution
Iedereen kan direct, in een paar minuten, een eigen weblog beginnen
op de weblogservice van Google, Blogger. In Nederland is er punt.nl.
FORUM
Naast een weblog is ook het forum zo’n beproefd communicatiemiddel
dat we op vele plekken op het web in ongeveer dezelfde vorm
tegenkomen. Op een forum wordt gediscussieerd en kan iedereen een
nieuwe discussie starten waarop weer iedereen kan reageren.
Forums hebben een herkenbare indeling en een eenvoudige opmaak. Er
is meestal een hoofdpagina waarop de categorieën worden getoond en
per categorie een onderwerpenlijst. Hier worden dan, meest recente
reacties eerst, de actuele discussies getoond. Klikken op een dergelijke
discussie opent de betreffende ‘forumdraad’ waar alle reacties te zien
Vive la Revolution
WIKI
Een Wiki is een communicatiemiddel dat zich bij uitstek leent voor het
documenteren van gebeurtenissen, processen, functionaliteit en alles
dat zich laat beschrijven. Wiki’s worden, terecht of onterecht, gezien als
het wondermiddel van Enterprise 2.0. Vaak worden de twee in één zin
genoemd alsof het een Siamese tweeling is. Net als op een forum kan
iedereen een artikel beginnen. In tegenstelling tot een forum worden
anderen niet geacht daar onder te reageren in losse reacties, maar aan-
en opmerkingen in het artikel te verwerken door de oorspronkelijke
tekst te veranderen, hopelijk te verbeteren. Een Wiki kan worden
gezien als een soort encyclopedie die door iedereen wordt gemaakt en
bijgehouden. Maar ook als een middel om met vele mensen tegelijk aan
één document te werken, zonder al het gebruikelijke rondmailen van de
laatste versies.
De bekendste Wiki is Wikipedia die wordt gebruikt om ‘alle kennis van
de wereld in op te slaan’. De software waar Wikipedia op draait,
Mediawiki, is voor iedereen beschikbaar en is gratis en open-source.
In een corporate omgeving is een Wiki heel geschikt om kennis te
borgen en steeds meer bedrijven gaan het ook gebruiken om de
documentatie van hun eigen producten (denk aan handleidingen) te
laten doen door anonieme bezoekers. Na installatie van de Mediawiki-
software kan elk bedrijf zijn eigen encyclopedie of kennisbank
beginnen.
MARKTPLAATS
Een markplaats of veiling is een bemiddelende faciliteit waar vraag en
aanbod van diensten of goederen bij elkaar kunnen worden gebracht.
Veel marktplaatsen hebben de vorm van een veiling maar dat is
Vive la Revolution
MEDIATHEEK
Iedereen kent Youtube. Inmiddels is Youtube een compleet social
platform geworden maar Youtube is aanvankelijk begonnen als een vrij
zuivere mediatheek. Gebruikers konden er hun videomateriaal in
opslaan op zo’n manier dat het heel makkelijk was het te hergebruiken
op andere websites, meer niet. Er was wel een gezamenlijke voorpagina
en de mogelijkheid op artikelen te stemmen, maar daar hield het bij op.
Een eenvoudige mediatheek, zonder al die sociale mogelijkheden,
waarin heel eenvoudig video, foto en audio kan worden opgeslagen is
een communicatiemiddel op zich, net als een blog, een forum of een
Wiki. Het is ook net als die middelen een bouwsteen van meer
completere websites. Beeldmateriaal dat moet worden gebruikt in de
andere delen van de site, zoals de weblogs en de wiki’s, zouden in de
mediatheek kunnen worden opgeslagen en van daaruit ook voor
andere, externe websites beschikbaar kunnen worden gemaakt.
Voor video is Youtube de bekendste en voor foto’s is dat Flickr.com. De
eerste geïntegreerde mediatheken voor audio, video, foto’s,
documenten en slideshows beginnen ook mainstream te worden, zoals
divshare.com. Alle items die een gebruiker opslaat in zo’n mediatheek
zijn te ‘embedden’ in websites, zoals een youtube-filmpje. Dit soort
websites zijn heel eenvoudig naadloos te integreren met de eigen
websites zodat de eigen gebruikers er zonder dat ze het weten gebruik
van maken en er geen eigen systeem voor hoeft te worden ontwikkeld.
Vive la Revolution
ontstaat een rangorde in de artikelen. Een meer zuivere vorm van een
linkdump is het immens grote del.ico.us
Corporate toepassing van linkdumps is veelbelovend. De diverse
onderdelen van een bedrijf zoals de innovatieafdeling, een groep
NIEUWSAGGREGATOR
Websites kunnen hun nieuwe artikelen of recente wijzigingen
automatisch ‘broadcasten’ naar andere websites, of naar speciale
nieuwsreaders (een soort email-achtig programma dat nieuws van
websites verzamelt) die zich geabonneerd hebben op dat nieuws. Het
mechanisme dat erachter ligt heet Really Simple Syndication (RSS). RSS
op zich is gek genoeg nooit echt doorgebroken12 maar inmiddels is het
wel solide ‘mainstream’ technologie. Elke moderne website zendt RSS
informatie uit middels zijn ‘newsfeeds’.
Een nieuwsaggregator is een website die het nieuws van vele andere
websites toont. In antichronologische volgorde, eventueel met de
mogelijkheid tot reageren. De aggregator wordt door zijn gebruikers
geabonneerd op de zogenaamde newsfeeds van andere websites en
elke keer als daar een nieuw artikel wordt geplaatst, verschijnt de intro
daarvan op de aggregator. Het is eigenlijk een geautomatiseerde
linkdump.
Het is een communicatiemiddel dat zorgt voor content zonder dat er
een redactie nodig is. Ook hier kan er een zogenaamd social voting
mechanisme worden toegepast om alleen het interessantste nieuws te
behouden. Net als de linkdump is dit een zeer zinnig
communicatiemiddel in een corporate omgeving.
Vive la Revolution
11
http://www.drigg-code.org/
12
http://www.marketingfacts.nl/berichten/20061005_rss_een_sleeping_beauty/
DE ACTIVITEITENSTROOM
Eén van de nieuwste hypes is die van het Twitteren. Twitteren wordt
wel eens microbloggen genoemd maar het is fundamenteel anders. Op
dit moment weet niemand nog precies waar Twitter precies heel erg
handig voor is en zie je divers gebruik van de dienst. Nieuwsdiensten
gebruiken het om nieuws te verspreiden via weer een nieuw kanaal,
bang om de boot te missen (hetzelfde deden ze altijd al via hun
zogenaamde RSS-feeds, een veel geschiktere technologie).
Bekendheden doen het om iedereen te laten weten wat ze doen, hoe
cool ze zijn en om gewoon zoveel mogelijk vriendjes te verzamelen.
Online-reputatie is momenteel vooral een kwestie van een heel groot
social netwerk, niet zo zeer een heel bruikbaar. De meeste mensen
gebruiken het voor een combinatie van van alles, soms om hun netwerk
deelgenoot te maken van hun eigen leven, soms om ze attent te maken
op iets leuks. Uiteindelijk zal het duidelijk worden dat Twitter dient
voor het achterlaten van signalen als basis van een nieuw soort
samenwerking, we zullen daar in dit boek een compleet hoofdstuk aan
wijden.
Er is veel meer social software die activiteitenstromen kan bijhouden
en dat nog veel beter ook. Op dit moment is Twitter een hype, maar als
we kijken naar het veel grotere Facebook, zien we dezelfde
mogelijkheden maar veel geïntegreerder en veel bruikbaarder. In ons
bedrijf is Yammer momenteel relatief populair.
Een activiteitenstroom is een opsomming van, hoe verassend,
activiteiten en het geeft de mensen in je sociale netwerk het gevoel in
contact met jou te zijn en ook andersom zonder dat er directe
Vive la Revolution
Vive la Revolution
Vive la Revolution
Party naar de Boston Tea party van 16 december 1773 welke wordt
gezien als het begin van de Amerikaanse revolutie. De opbrengsten van
13
http://thinkorthwim.com/2007/05/02/ants-are-stupid-colonies-are-smart/
De ‘Crowd’
14
http://en.wikipedia.org/wiki/Stigmergy
15
http://www.javatroll.com/Ants/
16
http://onionesquereality.wordpress.com/2008/01/31/adaptive-routing-taking-cues-from-
stigmergy/
De ‘Crowd’
17
http://thinkorthwim.com/2007/04/30/ants-an-incredible-documentary/
18
http://www.red3d.com/cwr/boids/
19
http://en.wikipedia.org/wiki/Cellular_automata
20
http://www.vub.ac.be/CLEA/groups/vzw_worldviews/publications/vanbelle-emerg.html
21
http://www.i-sis.org.uk/hannove.php
22
http://www.ratical.org/co-globalize/MaeWanHo/biocom95.html#p1
23
http://www.thecorporation.com
24
http://zapruder.nl/portal/artikel/more_power_to_the_corporations
25
http://zapruder.nl/portal/artikel/de_paradox_van_de_genezende_industrie
De ‘Crowd’
26
http://en.wikipedia.org/wiki/Holism
27
http://en.wikipedia.org/wiki/Chaos_theory
28
http://nl.wikipedia.org/wiki/Fractal
29
http://www.wbabin.net/sukh/aether.htm
30
http://www.soulsofdistortion.nl/download/ozo.pdf
De ‘Crowd’
31
http://en.wikipedia.org/wiki/Cellular_differentiation
32
http://en.wikipedia.org/wiki/Epigenetics
33
http://www.bbc.co.uk/sn/tvradio/programmes/horizon/ghostgenes.shtml
34
http://en.wikipedia.org/wiki/Junk_DNA
35
http://en.wikipedia.org/wiki/Stigmergy
36
http://en.wikipedia.org/wiki/Morphic_field
37
http://en.wikipedia.org/wiki/Akashic_records
38
http://en.wikipedia.org/wiki/Qi
In 2025 zullen computers geschikt zijn het menselijke brein als programma
te draaien, worden ze dan ook zelfbewust?
complex determinisme met een vleugje chaos, een crowd als entiteit op
39
http://singularity.com/aboutray.html
40
http://en.wikipedia.org/wiki/Francis_Galton
41
http://en.wikipedia.org/wiki/Groupthink
42
http://en.wikipedia.org/wiki/Collaborative_intelligence
43
http://www.derrenbrown.co.uk/
44
http://youtube.com/watch?v=ZyQjr1YL0zg
dus ook al zien en besturen als crowds. Naast het meer zichtbare en
45
http://www.scribd.com/doc/4352018/Propaganda
De ‘Crowd’
schrijver ervan toe te laten in het gebouw. Grote weblogs kregen al snel
lucht van het verhaal en het duurde niet lang of het was een rel van
formaat met een hoop media-aandacht47.
46
http://patricksavalle.com/artikel/office_warrior/
47
http://www.geenstijl.nl/mt/archieven/2005/03/weblogger_ontsl.html
NVIDIA
Nou zijn interne communities nog wel te controleren – wat je natuurlijk
niet zou moeten willen – maar externe communities van bijvoorbeeld
klanten of afnemers, laten zich helemaal niet vertellen wat ze moeten
doen, integendeel. Die zouden wel eens vijandelijk kunnen gaan
reageren. Nvidia is de fabrikant van normaal gesproken goed en snel
werkende videokaarten maar op een gegeven moment was één van hun
producten niet helemaal foutloos onder het destijds nieuwe Windows
Vista. De drivers of de hardware waren niet in orde en veel gebruikers
ondervonden daar last van. Het supportforum begon daardoor vol te
stromen met klachten en verzoeken om software-upgrades. Nvidia kon
hier niet direct aan voldoen en begon de klachten op het supportforum
als ongewenst te ervaren. Ze deden het enige dat ze nou net niet
hadden moeten doen: ze verwijderde ongewenste ‘draadjes’ van het
forum49. Binnen enkele dagen hadden de gebruikers zelf een forum
geopend, nog veel groter, buiten de controle van Nvidia om met nog
veel meer klachten en begonnen bovendien een class-action suit, een
rechtszaak namens de groep gedupeerde gebruikers.
NIKE
Nike, de sportschoenen en -kledingfabrikant, had kosten noch moeite
Sociale omgang met de crowd
48
http://www.theregister.co.uk/2004/10/27/delta_blog_grounded/
49
http://hardware.slashdot.org/article.pl?sid=07/02/03/0110248
Wat hebben dit soort voorvallen gemeen, behalve dat ze tot conflict
leiden? De verkeerde reactie! 1.0 managers leven nog steeds in de
veronderstelling dat de naam van hun bedrijf kan worden vernietigd
door incidentele ongewenste uitingen van eenlingen. En daar hebben ze
gelijk in. Joep van ’t Hek kan persoonlijk verantwoordelijk worden
50
http://www.cleanclothes.org/companies/nike01-02-16.htm
51
http://youtube.com/watch?v=KyrVVaJAVJI
52
http://www.clickz.com/showPage.html?page=3625344
53
http://news.bbc.co.uk/2/hi/technology/3134559.stm
maanden later een uitnodiging met de hem mee te reizen naar… een
golftoernooi in Australië... Het probleem is hier fundamenteel en maar
op één manier te voorkomen: maatschappelijk en moreel verantwoord
ondernemen.
54
http://youtube.com/watch?v=cOI0V4kRCIQ
VIRALE COMMUNICATIE
Een community is een prachtig mechanisme om veel voor weinig te
verkrijgen, bijvoorbeeld een enorme marketinginspanning zonder dat
het veel geld of moeite kost. Mond op mond reclame is in
internetcommunities krachtiger dan de meeste andere
verspreidingsmethoden omdat daar waar veel mensen met elkaar in
verbinding staan een enorm besmettingsgevaar bestaat. Coole content
Sociale omgang met de crowd
besteedden aandacht aan de kid. Het filmpje werd door de kid zelf
gemaakt in een videocabine van zijn school, die hij na het zien van Star
Wars, in een vlaag van inspiratie maakte. In de veronderstelling dat het
anoniem zou blijven, gebruikte hij een golfbalschepnetje als
lichtzwaard en begon met onnavolgbare lichtzwaard-handling zijn
55
http://nl.wikipedia.org/wiki/Memetica
56
http://en.wikipedia.org/wiki/Star_Wars_kid
ASTROTURFING
Veel webshops bieden de mogelijkheid aan gebruikers reviews van de
producten te kunnen plaatsen. Dat is slim, daarmee kan de community
zijn eigen leden informeren zonder commerciële bias. Zeker als je een
goed product levert, is dit van grote toegevoegde waarde op je website.
Amazon doet het al jaren. De community is zeer wantrouwend naar
buiten toe. Ze vertrouwen alleen hun eigen mensen, zeker geen
marketeers of fabrikanten. Vandaar dat steeds meer webshops deze
user-review mogelijkheid bieden. De reviews worden gezien als
betrouwbaarder dan de informatie die een fabrikant zelf levert en veel
fabrikanten komen dan ook in de verleiding die user-reviews te
manipuleren, te laten schrijven door eigen mensen of zelfs hun PR-
afdeling. Alsof ze zijn geschreven door leden van de community. Hele
positieve reviews natuurlijk. Deze vorm van undercover marketing of
astroturfing (astroturf is een kunstgras dat net doet alsof het echt gras
is) werkt goed maar is gevaarlijk, vroeg of laat komt iemand erachter en
dan zijn de rapen gaar. Astroturfing is niets nieuws, het zijn de false-
flag operaties57 van overslimme marketingbureaus.
Sony heeft al jarenlang de meest geweldige reclames. Dacht u soms dat
destijds de eerste Playstation aanvankelijk echt niet internationaal
mocht worden verkocht omdat het in strijd was met wetten die de
Sociale omgang met de crowd
57
http://en.wikipedia.org/wiki/False_flag
58
http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/716237.stm
Recentelijk dachten ze een keer een stap verder te kunnen gaan. Omdat
de crowd alleen de zijnen vertrouwt, kan je proberen net te doen alsof
je één van hen bent. Sony liet door gespecialiseerd stealth-marketing
bureau Zipatoni een fanblog creëren voor hun nieuwe PSP. Alleen
waren de mensen die erop schreven geen echte fans, maar marketing
mensen. De site was echter te gelikt en de verhalen te positief, zodat de
echte fans het al snel door hadden en er schande van spraken. Ze
ervoeren het als een belediging van hun intelligentie en Sony moest met
de billen bloot59. Wel dom ook trouwens, om het domein van het blog
www.alliwantforxmasisapsp.com op hun eigen naam te registeren.
Recentelijk nog werd de Nintendo WII-controller een fenomenaal
succes onder andere door de geweldige beelden van controllers /
joysticks die door het beeldscherm heen waren gegooid60. De WII is een
Sociale omgang met de crowd
59
http://www.pcworld.idg.com.au/index.php/id;151875684
60
http://www.wiidamage.com/
COMMUNITY-BESTENDIGHEID
Bent u al bang voor uw eigen crowd? Durft u nu überhaupt nog wel
blogs en wiki’s en forums uit te rollen binnen de organisatie? Wat nu als
je zelf het mikpunt wordt van hun toorn, spot of vindingrijkheid?
Niet bang zijn. Om te beginnen: als het u kan overkomen of overkomt,
overkomt het de concurrent ook een keer. That levels the playing field…
Daarbij, het hoort er een klein beetje bij. De vraag is niet of het gaat
gebeuren – het gaat zeker een keer gebeuren -, de vraag is hoe ga je er
Sociale omgang met de crowd
Bakker dieet’ was het daar niet zo mee eens. De naam moest
verdwijnen uit de reclame. Waarop Bolletje in prime-time (de pauze
61
http://en.wikipedia.org/wiki/Grassroots
62
http://reclamewereld.blog.nl/regelgeving/2008/06/09/sonja-bakker-spoof-bolletje-moet-
van-de-buis-van-humorloze-dietiste
Wordt u al moe van mieren? Niet doen! We kunnen veel van ze leren. Ze
lopen al 100 miljoen jaar langer op aarde rond dan wij dus ze zullen
echt wel “iets” goed doen. Mieren zijn de werkelijke superpower op
aarde. Niet wij mensen. In aantallen en in biomassa overtreffen ze de
mensheid met gemak en in tegenstelling tot de mensheid produceren ze
ook geen afval en putten ze hun ecosysteem niet uit wat er voor zal
Het nieuwe Samenwerken
zorgen dat ze ons gemakkelijk gaan overleven. Tenzij wij ze in onze val
meesleuren. De mieren van de Pampa’s in Argentinië eten meer gras
dan de grote kuddes koeien die erop grazen. De mieren van de
savannes in Afrika eten meer vlees (in de vorm van andere insecten)
dan de aldaar levende katachtigen gezamenlijk. Hun relatieve kracht,
63
http://www.documentary-log.com/watch-online-d/67/ants-natures-secret-power/
STIGMERGIE
“Stigmergie is een mechanisme van spontane, indirect
coordinatie tussen individuen of acties waar een spoor dat
wordt achtergelaten in de omgeving de uitvoering van een
opvolgende actie stimuleert, hetzij door dezelfde individu,
hetzij door een ander. Stigmergie is een vorm van
zelforganisatie. Het resulteert in complexe en schijnbaar
intelligente structuren zonder dat er planning, controle of
Het nieuwe Samenwerken
64
http://en.wikipedia.org/wiki/Stigmergy
DEUREN EN GLAZEN
Stigmergie is gebaseerd op het markeren van de omgeving zodat
anderen, toevallige passanten, weten wat hun opdracht is of rekening
kunnen houden met voorgaande acties. Of gewoon instinctief reageren.
Stigmergie is opportunisme ten top. Realiseer u dat de mier die met
ZELFSCHALEND EN ANONIEM
Stigmergische samenwerking kan grote groepen ‘werkers’ zonder
centrale aansturing en zonder directe communicatie laten
samenwerken aan complexe taken. Ontkoppeld van elkaar via een
omgeving of platform. Omdat er geen directe communicatie is, is het
komt van het begrip ‘social networking’ en wordt ook wel aangeduid
met ‘2.0’ omdat het een stap verder gaat dan de bestaande manieren
van samenwerken, die met terugwerkende kracht nu ‘1.0’ worden
genoemd. Slimme bedrijven kunnen met deze nieuwe inzichten zorgen
dat ze hun impliciet aanwezige social kant expliciet maken en gaan
laten bijdragen aan de bedrijfsresultaten. Later in hun sociale
Een organisme heeft niets van de alles, een organisme wordt niet
Verschillende soorten ‘social’
gebouwd, maar het groeit, het evolueert, het past zich aan. Een
organisme kan geen machinematige, herhaalbare prestaties leveren: er
blijft een onzekere factor in zijn prestaties. Probeer maar eens drie
maal achter elkaar exact dezelfde bowlingworp te maken. Probeer maar
eens twee maal hetzelfde patroon te ontwaren in vlucht spreeuwen.
Een organisme is tegelijkertijd wel heel erg adaptief en
WAT IS SOCIAL?
‘Social’ is een nieuwe manier van samenwerken die de
starheid van de bureaucratie doorbreekt en de planbaarheid,
voorspelbaarheid, bestuurbaarheid ervan combineert met de
flexibiliteit, de creativiteit en het aanpassingsvermogen van
sociale netwerk, crowds en communities.
‘Social’ is samenwerking via een speciaal platform dat zorgt
voor ontkoppelde communicatie en vrije participatie,
afgekeken van de manier waarop de natuur samenwerking
Verschillende soorten ‘social’
organiseert (stigmergie).
GRADATIES IN SOCIAL
Net als dat er gradaties en soorten zijn in bureaucratie (functioneel),
zijn er gradaties en soorten in social te onderscheiden. Sommige
vormen van social liggen heel dicht tegen functioneel aan, hier sluiten
Individu
SOCIALE NETWERKEN
Een van de eenvoudigst te benutten soorten social hulpmiddelen is het
sociale netwerk. Een sociaal netwerk is een structuur die zichtbaar
wordt door de contacten of verbindingen tussen mensen op te tekenen.
Sociale netwerken worden niet gebouwd zoals een organogram, ze
ontstaan vanzelf als bijproduct van interacties, communicatie en
Verschillende soorten ‘social’
65
http://nl.wikipedia.org/wiki/Six_degrees_of_separation
66
http://en.wikipedia.org/wiki/Six_Degrees_of_Kevin_Bacon
67
http://nl.wikipedia.org/wiki/Normale_verdeling
68
http://news.bbc.co.uk/1/hi/magazine/8029774.stm
69
http://www.bbc.co.uk/programmes/b00kdtvv
70
http://www.bbc.co.uk/iplayer/episode/b00kdtvv/Six_Degrees_of_Separation/
COMMUNITIES
Een tweede soort van social zijn communities. Communities zijn
groepen mensen die ervoor gekozen hebben aan bepaalde taken te
werken, over bepaalde onderwerpen te discussiëren of om bepaalde
interesses met elkaar te delen. Communities kiezen weliswaar zelf hun
samenstelling en bepalen zelf hun onderwerpen maar er is samenhang,
veel onderlinge communicatie en relatieve overeenstemming. Dat is
nodig om ze effectief te kunnen laten samenwerken.
Communities zijn de sociale tegenhanger van de functionele teams. Ze
voeren beiden gewoon de taken uit die de organisatie nodig heeft, maar
werken daarbij op verschillende manier samen. Een team is een
minimachine, een mechanisme, terwijl een community meer een
organisme is. In tegenstelling tot teams hebben communities geen vaste
samenstelling, communiceren ze meestal niet direct of synchroon en
hebben ze geen planning of centrale besturing. Er zijn nauwelijks vaste
procedures in een community. Het platform en de middelen die ervoor
zorgen dat er goede resultaten worden behaald, bespreken we iets
verderop. Teams en communities kunnen prima samenwerken, mits de
Verschillende soorten ‘social’
CROWDS
De meest organische vorm van social is de crowd. Het verschil tussen
een community en een crowd is dat de leden van de crowd geen vaste
of duidelijke relaties tot elkaar hebben. De samenstelling is ad hoc en de
leden handelen in principe onafhankelijk van elkaar. In ieder geval
zonder veel overleg. Daar waar in een community een bepaalde
gelijkgezindheid moet ontstaan, is dat in crowds zelfs ongewenst en zal
dat moeten worden tegengegaan. De reden daarvoor is dat we graag
gebruik willen maken van de zogenaamde ‘wisdom of the crowds’ en
het daarvoor nodig is dat crowds onafhankelijk, divers en onbestuurd
moeten zijn. Een crowd kan met de juiste software (het zogenaamde
aggregatiemechanisme) worden ingezet om moeilijke problemen op te
lossen, om innovatie te sturen en om lastig te vinden informatie te
achterhalen door middel van brute force tactics en crowdsourcing.
dan moet dat misschien wel gewoon zo zijn. Onderschat in dit kader
niet de sociale controle van een crowd. Het duurt misschien even maar
uiteindelijk zullen de klaplopers vanzelf gecorrigeerd worden, hoeft u
niets aan te doen.
Deelnemers in een crowd of sociaal netwerk kunnen niet op dezelfde
manier beoordeeld worden als deelnemers in een bureaucratie. Een
‘1 .0’ ‘2.0’
Bureaucratie Holocratie
Mechanisme Organisme
Synchroon Asynchroon
Regelgeving Moderatie
Centraal Decentraal
Topdown Bottom-up
71
http://www.slideshare.net/patricksavalle/the-intelligent-organization-as-seen-by-sogeti
Collaboratiesoorten
Team-collaboratie Community-collaboratie
Mechanisme Organisme
MINTZBERG EN CO .
Er is natuurlijk al veel geschreven over organisatiestructuren. De
befaamde organisatiedeskundige Mintzberg72 heeft het over de
‘2.0’
72
http://en.wikipedia.org/wiki/Mintzberg
73
http://books.google.com/books?id=nR5HAAAAMAAJ&q=structures+in+fives
‘2.0’
74
http://en.wikipedia.org/wiki/Heterarchy
75
http://www.holacracy.org/downloads/HolacracyIntro2007-06.pdf
76
http://en.wikipedia.org/wiki/Sociocracy
77
http://books.google.nl/books?id=nan1jfmHGGcC
‘2.0’
78
http://books.google.nl/books?id=WZL9LuUZgYUC
Centraal Decentraal
ZELFORGANISATIE
‘2.0’ is bijzonder omdat het zelforganiserend is. Indien correct
geïmplementeerd en ondersteund met de juiste middelen is het een
paradigma dat kan worden gebruikt om die processen die in de
bureaucratie niet optimaal gemaakt kunnen worden, op een andere
manier toch optimaal te krijgen. Of optimaler. Per definitie kan dit
alleen als daarbij besturing tot een minimum wordt beperkt en het de
‘2.0’
WISSELWERKING
Tussen de functionele en sociale kant van de heterarchie heerst een
bepaald soort wisselwerking. We constateerden al vluchtig dat er in de
functionele organisatie nu al sociale processen zijn te ontdekken en dat
die uiteindelijk een plaats moeten gaan krijgen op het sociale platform.
In een volgend hoofdstuk zullen we daar uitgebreid op in gaan.
Andersom is het natuurlijk heel erg denkbaar dat processen die
begonnen als social en stigmergisch uiteindelijk beter geformaliseerd
kunnen worden. Door de processen mechanistisch te maken, de
samenwerking te synchroniseren en de communicatie direct te maken.
Zo’n proces wordt dan voorspelbaar.
‘2.0’
‘2.0’
79 http://www.thesocialorganization.com/
Slotwoord
Dit boekje is vooral tot stand gekomen door de tomeloze inzet van Patrick
Savalle, wiens onophoudelijke stroom aan teksten en onuitputtelijk lijkende
kennis van dit vakgebied de basis heeft gelegd onder Teampark. Samen met
Arnd Brugman en Wim Hofland, de andere bestanddelen van Innovatie &
Inspiratie is er in 2008 en de eerste helft van 2009 met enorm veel plezier
gewerkt aan het eindproduct. Een inspiratiebron en startpunt. We hopen dat u
door onze verhalen en voorbeelden geïnspireerd bent om tot actie over te
gaan.
Slotwoord