Professional Documents
Culture Documents
'Dru
kd a&pDtoGiu
f ;l ajymif;a&;jzpfpOfwiG f
vlxv
k y+ &f mS ;r+rsm; ta&;ygr+
atmifr;kd aZmf
ed ' gef ;
25
tvif;&eH@ *sme,f trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f
1? vlxkv_yf&Sm;r_rsm;.tcef;u¾ESifh toGiful;ajymif;a&;t}udKumv
ab;=uyfeH=uyf tajctae
26
trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f tvif;&eH@ *sme,f
tusdK;quf” "demonstration effect" [k ac:qdk+yD;/ wurBmvkH;wGif r=umcifu jzpf
ay:cJhaom 'Drdkua&pDtoGiful; ajymif;a&;jzpfpOfwGif aomhcsufusaom ta=umif;&if;
wpfckjzpfonf[k qdkcJhonf?
Tordkif;qdkif&mtjzpftysufrsm;u EdkifiHtrsm;tjym;. EdkifiHa&;tajymif;
tvJ jzpfpOfrsm;wGif vlxkv_yf&Sm;r_rsm;onf tqkH;tjzwfay;aom tcef;u¾wGif
wnf&Sdonfqdkaom pma&;ol. tqdkjyKr_udk ydkrdktm;aumif;apygonf? toGiful;
ajymif;a&;t}udKumvrsm;wGif vlxkv_yf&Sm;r_rsm;onf tjyKoabmaqmifonfh
tajymif;tvJrsm;. ueOD;tpysdK;r_rsm; jzpfEdkifygonf? odk@aomf vlxkv_yf&Sm;r_rsm;u
vnf; EdkifiHa&;tajctae wkef@qdkif;oGm;r_/ &yfwef@oGm;r_ESifh tajymif;tvJjzpf&ef ar#mf
rSef;&cufonfh tajctaeESifh tcdsefumvrsm;odk@ wcgw&H wGef;ydk@wwfygonf? 1988
ckESpf jrefrmEkdifiHwGif jzpfyGm;cJhaom jynfvkH;qdkif&m tkHºuGr_}uD;onf wpfygwDtm%m&Sif
pepfudk +zdKzsufEdkifcJhaomfvnf; tm%mtaqmufttHkwpfckvHk;udk rajymif;vJEdkifcJhay?
rajymif;vJEikd af o;ay? tESpEf pS q f ,f=umvmonfw h ikd f ppftpd;k &u tm%mudk qufvuf
qkyfudkifxm;qJ jzpfonf?
vlxv k y_ &f mS ;r_rsm;u tjyKoabmaqmifaom tajymif;tvJrsm;tm; wGe;f yd@k
Edkifaom tajctaewGif qENjyjcif;/ uef@uGufjcif;/ tkHºuGjcif;rsm;onf tkyfpdk;oltm%m
&Sif tpdk;&rsm;tm; jynfwGif;EdkifiHa&;tajctaersm;udk xdef;csKyfEdkifpGrf; r&Sdonfh tae
txm;od@k wGe;f yd@k um tpd;k &rsm;tm; w&m;0ifrt _ =uyftwnf;jzifh &ifqikd &f ap+yD; jynfol
vlxt k wGi;f omru Edik if w H umrsuEf mS pmwGiyf g tcuftcJEiS hf &ifqikd }f uHKawG@&aponf?
‚if;wdk@. r[mrdwfrsm;twGif;Yvnf; ‚if;wdk@. w&m;0ifr_tay: ar;cGef;xkwfr_rsm;jzifh
&ifqdkif&+yD;/ jynfolvlxktwGif;omru EdkifiHwumwGifyg w&m;0ifr_ qHk;±H_;apygonf?
,if;odk@aom tcsdefumv. tapmydkif;tqifhrsm;wGif tpdk;&rsm;u ‚if;wdk@
tay: zdtm;rsm;udk ckc&H ef }udK;yrf;jcif;ESihf ‚if;wd@k .w&m;0ifru _ kd jyefvnfwnfaqmuf&ef
tm;xkwfjcif;rsm; jyKvkyfEdkifygonf? v_yf&Sm;r_udk tm;enf;oGm;ap&ef rw&m;zrf;qDjcif;
ESifh owfjzwfjcif;/ ppfwyfESifh&Jwdk@udk tokH;jyKI qENjyolrsm;ESifh wufºuGv_yf&Sm;olrsm;
tm; ESdrfESif;jcif;/ vlrsm;pka0;jcif;ESifh owif;rD'D,mrsm;udk uef@owfr_rsm; wdk;jrifhjcif;
ponfjzifh t=urf;zufzdESdyfr_rsm; vkyfaqmifvmEkdifygonf? ‚if;wdk@. w&m;0ifr_udk jr‡ifh
wifjcif;jzifh v_yf&Sm;r_rsm;udk tm;enf;atmifvkyfonfESifhw+ydKifeuf EdkifiHa&;tusOf;
om;tcsKd@udk v$wfay;jcif;jzpfap/ ta&;r}uD;aom uef@owfcsuftcsKd@udk av#mhcsay;jcif;
jzpfap/ odk@r[kwf vmrnfha¶G;aumufyGJrsm;ESifhywfoufI avoHay;vmjcif; ponfwdk@
uJhodk@ tay:,Htajymif;tvJrsm;udkvnf; vkyfEdkifygonf?
xdok @kd tm;xkwrf r_ sm;u wcgw&H ydrk ekd uf&KS id ;f onfh t=uyftwnf;tajctae
od@k OD;wnfomG ;apEdik yf gonf? tkypf ;kd olrsm;twGi;f ESKwfxu G af y;&rnfvm;/ aphpyfaqG;aEG;
27
tvif;&eH@ *sme,f trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f
28
trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f tvif;&eH@ *sme,f
a&S@rwdk;om aemufrqkwfom EdkifiHa&;tajctaersdK;udk jzpfay:aponf? odk@aomfvnf;
tkyfpdk;olrsm;tm; zdtm;ay; t=uyfudkifEkdifonfh taetxm;wGif &Sdonf?
jrefrmEkdifiHtawG@t}uHKwGif 1988 ckESpf yxrOD;qkH; qENjyr_rsm; jzpfyGm;cJh+yD;
aemuf ppfwyf. zdESdyfr_rsm; wdk;jr‡ifhvmcJhonf? odk@aomf qENjyr_rsm; qufvufjzpfyGm;
aecJh+yD;/ wEdkifiHvkH;twdkif;twmtxd us,fjyef@vmjcif;a=umifh tpdk;&taejzifh ab;=uyf
eH=uyftajctaeod@k qdu k af &mufcyhJ gonf? zdEydS rf u
_ kd qufjr‡iI hf qENjyolrsm;. a'gorD;udk
ydrk akd wmufavmifapjcif;jzifh t±H;_ cHrnfvm; od@k wnf;r[kwf tavsmah y;jcif;jzifh xde;f csKyf
Edkifr_udk tqHk;±H_;cHrnfvm; qdkonfh taetxm;rsdK; jzpfcJhonf? xdktajctaewGif rqv
tpdk;&onf oabmxm;wif;rmol orwOD;pdefvGif.ae&mwGif ynm&SifwpfOD;jzpfol
t&yfom;orw a'gufwmarmifarmifjzifh tpm;xdk;cJhygonf? orwa'gufwm armif
armif u ygwDpkHpepfwnfaqmufa&;ESifhywfoufI vlxkqENcH,l&ef aumfr&Sifwpf&yfudk
zG@J pnf;cJ+h yD;/ 1962 ckEpS w f iG f ppfwyfu azmufczJG suq f ;D cJo
h nfh ausmif;om;or*~ taqmuf
tODtm; jyefvnfwnfaqmufay;rnf[k urf;vSrf;cJhonf? vlxkv_yf&Sm;r_u rnfonfh
aphpyfaqG;aEG;a&;udkrS vufrcH jiif;y,fcJh+yD;/ tpdk;& vHk;0ESKwfxGufay;&efESifh =um;jzwf
tpdk;& zGJ@pnf;a&;udkom awmif;qdkcJhygonf? oydwfarSmuf qENjyr_rsm; qufvufjzpfae
cJhonf? 1988 ckESpf =o*kwfvtapmydkif;rS pufwifbmvv,fydkif;txd EkdifiHw0Srf;wGif
rnfonfhtkyfcsKyfa&;tzGJ@rS r&SdcJhay? ausmif;om;rsm;ESifh &[ef;ysdKrsm;u aus;vufESifh+rdK@
rsm;ygrusef wEdkifiHvkH; twdkif;twmjzifh vkH+cKHa&;/ usef;rma&;ESifh tpm;tpmtwGuf
tkyfcsKyfa&;wm0efrsm;udk ,lcJh&onf? qENjyolrsm;. vufwGif;odk@ tm%ma&muf&Sd
Edkifaomfvnf; vlxkv_yf&Sm;r_u tm%mtaqmufttkHudk odrf;ydkufEdkifcJhjcif; r&Sday?
xdktajctaeudk=unfhjcif;tm;jzifh xdkpOfu vlxkv_yf&Sm;r_udk,fY &ifhusufr_
&Syd rHk &bJ/ pdwu f ;l pHEe_ ;f uJveG ;f aeyk&H onf? tpd;k &ESihf vufawG@usus n‡Ed i_d ;f &ef (od@k r[kw)f
AsL[majrmuf tpjyKcsufrsm; vkyfaqmif&eftwGuf jyifqifr_&SdcJhykHr&ay? vlxkv_yf&Sm;r_
twGif; tuGJt+yJrsm;a=umifh tpdk;&ESifhaphpyfaqG;aEG;&ef wpfckwnf;aom udk,fpm;jyKr_
r&Sdjcif;uvnf; ta=umif;&if;wpf&yf jzpfEkdifygonf? xdktcsdefu vlxkv_yf&Sm;r_rsm;tae
jzifh tpd;k & tusO;f t=uyfxaJ &mufaeaom tajctaetm; tcGit hf vrf;tjzpf qkyu f ikd f
I tm%m&,l&ef wGef@qkwfcJhonf (odk@r[kwf) tm%m,l&Jonfh owœdESifh pGrf;&nfwdk@
csdK@wJhaeonf[k aumufcsufcs&ygrnf? v_yf&Sm;r_taejzifh tqdkyg ESpfvcef@ vpfvyfae
aom tm%muGuv f yfukd vufO;D r_&&dS dS 0if,El idk rf nfqykd gu &Edik af jc&Syd gonf? od@k r[kwyf g
uvnf; v_yf&Sm;r_. acgif;aqmifr_u pdwful;pHE_ef;rsm;xuf vufawG@usus tpdk;&ESifh
tay;t,lvkyf&ef tm;xkwfcJhv#if awG@qkHaqG;aEG;a&;t}udKtqifhodk@ wufvSrf;aumif;
wufvrS ;f Edik rf nf jzpfygonf? wdik ;f jynf. vuf&EdS ikd if aH &;t=uyftwnf;rsm;twGuf vlxk
v_yf&Sm;r_rsm;wGifvnf; wpkHw&m wm0ef&Sdygonf? jrefrmEkdifiHtawG@t}uHKrS oifcef;pm
29
tvif;&eH@ *sme,f trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f
2? tm;aumif;aomvlxkv_yf&Sm;r_tajccH
(u) vlxkv_yf&Sm;r_. tp
30
trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f tvif;&eH@ *sme,f
tpdk;&tay: rauseyfcsufrsm;udk &,fp&m[morsm;okH;I oa&mfum wHk@jyefxdk;ESufcJh
=uonf? Oyrm [mowpfckrSm -
tDr,fvf'g ao+yD;aemuf ewfjynfa&mufoGm;ygonf --- ewfjynfY
tDr,fvf'g 0ifvmaomtcg bk&m;ocifrSvGJI tm;vkH; rwfwyf&yf=uygonf/
a,±_u --- aumif;uifbkHu vmaom tzbk&m;ocif bmrsm; jzpfawmfrlwm
vJ/ tb,fa}umifh tDr,fvf'grm;udk@pfudk rwfwyf&yf+yD; r}udKqdkygovJ t&Sif [k
av#mufar;&m --- tzbk&m;ocifu ighae&m aysmufrSm pdk;&drfvdk@yg/ tu,fI
ig rwfwyf&yfvdkufv#if igh ovGefudk ol 0ifxkdifvdrfhr,f [k jyefajzonf
xdkumvwGif xGufay:vmaom [motrsm;pkrSm bmoma&;ESifh ywfouf
aom [morsm;jzpf+yD;/ uufovpfbmomESifh ywfoufI ydkrsm;onf[k xdk[moudk
ajymjyolu qdkygonf? rm;udk@pfu ol@tpdk;&Y bmoma&;t&vnf; w&m;0ifr_&Sdonf
[laom ajymqdck sut f m; txl;wvnf jiif;qd&k eftwGuf ,if;uJo h @kd aom [mooa&mfr_
rsm; ay:xGufvmjcif; jzpfonf? xdkuJhodk@aom vkyfaqmifr_rsm;onf jynfolvlxk.
rauseyfcsufrsm;udk a&mifjyef[yfae+yD; tm%mydkifrsm;tm; wdkuf&dkufwkH@jyefcsufrsm;
vnf; jzpfonf? yGiv hf if;aomvl@tzG@J tpnf;rsm;Y &&SEd ikd o
f !fh tcGit
hf vrf;rsm; tm;vk;H udk
rm&S,favmxkwfjyefI ydwfqdk@uef@owfxm;aomtcdsefrsdK;wGif vlxktm; aqmf=o
pnf;&kH;Edkif&ef txda&mufqkH;vufeufrsm; jzpfygonf? “TuJhodk@aom EdkifiHa&; tcif;
tusif;Y a=unmjcif;r&SdbJ jyif;xefpGm qifEJ$aom oabmw&m;a&;ppfyGJwGif aumv
[mvrsm; xkwfv$ifhjcif;/ twif;ajymqdkjcif;/ o&kyfzsufjcif;rsm;/ pum;vdrfrsm;oHk;jcif;/
wifpm;ajymqdkjcif;/ pum;vHk;tEktvSav;rsm;jzifh ac|;odyfajymqdkjcif;/ a&S;&dk;ykHjyifrsm;
ajymqdjk cif;/ xk;H wrf;pOfvmtjyKtrlrsm;jzifah zmfjyjcif;/ trnfrazmfbaJ jymjcif; ponfw@kd
vdktyfonf” [k *sdrf;paumh James Scott u ol. 1990 xkwf Domination and
the Art of Resistance: Hidden transcript wGif axmufjycJhonf? jynfolvlxk.
ae@pOfaexdkifr_b0wGif olwdk@. cHpm;csufrsm;tm; azmfjy&ef (odk@r[kwf) w&m;0ifOya'
wGif; v_yf&Sm;r_wpfckcktm; pnf;&Hk;aqmif&Guf&ef ae&mr&Sdonfhtcg tkyfpdk;olrsm;ESifh
ywfoufI aumv[mvrsm;xkwfv$ifhjcif;/ oa&mf[moysufvkH;rsm;xkwfjcif;ESifh
twif;rsm; ajymqdkjcif;wdk@ jzpfavhjzpfx &Sdygonf?
r=umao;cifujzpfcJhaom 'Drdkua&pDajymif;vJa&;jzpfpOf. awmfvSefaom
vlxkv_yf&Sm;rsm;udkavhvm&mwGif pkaygif;aqmif&Gufr_oDtdk&Dudk tokH;jyKEdkifygonf?
vlxkv_yf&Sm;r_ay:ayguf&eftwGuf vl@tzGJ@tpnf;qdkif&m wpHkvHk;tajctaeESifh wckcsif;
tajctae owfrSwfcsufrsm;&Sdonf[k tqdkygoDtdk&Du qdkygonf? wpHkvHk;tajctaeY
vlxkv_yf&Sm;r_rsm;jzpfay:&ef vdktyfaomtajctae (4)ck&Sdonf? ,if;wdk@rSm rauseyfr_/
oabmw&m;/ pnf;&kH;aqmf=oEdkifaompGrf;&nfESifh tcGifhtvrf;wdk@jzpfonf? wckcsif;
31
tvif;&eH@ *sme,f trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f
ydkvef
vufcsf 0gvufqm Lech Walesa ESifh tvkyform;rsm;OD;aqmifaom 1980
ckESpf qENjyuef@uGufyGJrsm;uae aoG;pnf;nD!Gwfa&;v_yf&Sm;r_ ay:xGufvmcJh+yD;/ xdk
v_yf&Sm;r_ twGif;odk@ u|rf;usifvkyfom;rsm;/ ysHusvkyfom;rsm;/ ausmif;q&m q&mr
rsm;/ q&m0efrsm;/ a&S@aersm;/ tif*sifeD,mrsm;ESifh pwdk;qdkifydkif&Sifrsm;/ ynm&Sifrsm; ESifh
&dkrefuufovpfbk&m;ausmif;yg yg0ifvmcJh=uonf? uGefjrLepfEdkifiHwpfckwGif Oya't&
w&m;0iftodtrSwfjyKr_ &&Sda&;twGuf yxrOD;qkH;aom vGwfvyfonfh tvkyform;
or*~ v_yf&Sm;r_jzpfvmcJhonf? ydkvefEdkifiHwGif wpfygwDpepf tqkH;owfa&;twGuf
ta&;ygaom v_yf&Sm;r_jzpfcJhygonf?
axmifcsDaom pmapmifpmwrf;rsm;ESifh ajratmufrD'D,mrsm;uvnf; tHwkr_
vkyfief;rsm;wGif ta&;ygaom tcef;u¾u yg0ifcJhygonf? xdkwdkufyGJonf EkdifiHawmfESifh
vl@tzGJ@tpnf;t=um; xdyfwdkufawG@r_jzpfvmcJhonf? 1987ckESpf ykyf&[ef;rif;}uD; *|ef
aygvf (2) . tvnftywfc&D;ESihf ol. aoG;pnf;nD!w G rf t
_ zG@J tm; Oya'abmiftwGi;f
w&m;0ifjyefjzpfa&; awmif;qdrk u
_ omrefjynfov l x l tk =um; uGejf rLepf0g'tm; oabm
w&m;t&ESifh usifh0wft& jiif;y,fr_udk ydkrdkt&Sdefjyif;apcJhygonf? 1988 wGif aoG;pnf;
nD!Gwfa&;tzGJ@u OD;aqmifonfh qENjyoydwfarSmufwdkufyGJpOfrsm;onf tpdk;&tm;
tajctaeudk rxdef;odrf;Edkifonfhtaetxm;odk@ wGef;ydk@cJhjyD;/ twkduftcHtiftm;pkrsm;
32
trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f tvif;&eH@ *sme,f
twGif;Y tiftm;r#ajcudk jzpfapcJhygonf? *GsefvifhZf Juan Linz ESifh tJvfzwf pwDAif
Alferd Stepan wdk@u 1988 ckESpf arvwGif vli,frsdK;qufopfESifh ppfaoG;ºuG tvkyf
orm;or*~0ifrsm; tpjyKcJhonfh aoG;pnf;nD!Gwfa&;oydwfwdkufyGJ tausmhopf jzpfyGm;
vmcJhonf[k axmufjycJhonf? tpdk;&bufrS tv,ftvwform; ,m&lZ,fpuD;ESifh
twdkuftcHbufrS tv,ftvwform; 0gvufqmwdk@ ESpfOD;rSm ‚if;wkd@twGif;rS tpGef;
a&muforl sm;. pdeaf c:r_rsm;udk txdu k t
f avsmuf &ifqikd cf &hJ onf? aemufq;Hk wGif toGif
ul;ajymif;a&;umv. or&dk;us av;OD;upm;yGJ (tpdk;&tpGef;a&mufrsm;/ tpdk;&tv,f
tvwfrsm;/ twdkuftcHtpGef;a&mufrsm;/ twdkuftcHtv,ftvwfrsm;) ay:xGuf
vmcJhygonf?
1988ckESpf =o*kwfvwGif jzpfyGm;cJhaom aoG;pnf;nD!Gwfa&;tzGJ@u OD;aqmif
onfh 'kwd,t}udrfoydwfv_dif;rsm;twGif; tpdk;&u aoG;pnf;nD!Gwfa&;tzGJ@ESifh aphpyf
n‡dEd_if;&ef urf;vSrf;cJh+yD;/ pm;yGJ0dkif;awG@qHkaqG;aEG;yGJrsm; jzpfvmcJhygonf? 1989ckESpf
t&mufwGif ydkvefEdkifiHonf ,ae@cHpm;&&Sdaeaom 'Drdkua&pDcdkifrma&;jzpfpOfodk@ OD;wnf
onfh “pm;yGJ0dkif;rSwqifh aphpyfajy+idrf;r_” "roundtable negotiated settlement" udk
&&SdcJhygonf? cdkifrmtm;aumif;I pGrf;&nfjynfh0aom vlxkv_yf&Sm;r_onf tkyfpdk;olrsm;
tm; tm%mtaqmufttHkajymif;vJap&ef =oZmoufa&mufEdkif+yD; wdkif;jynftm;
+idrf;csrf;aomenf;jzifh 'Drdkua&pDpepfqDodk@ OD;wnfay;EdkifcJhygonf?
zdvpfydkif
zdvpfyikd Ef idk if o
H nf 19 &mpktapmydik ;f umv udv
k ekd aD cwfuwnf;u taemuf
wdkif; EdkifiHa&;,Ofaus;r_ vpfb&,fykHpHrsm;udk awG@}uHKcJhygonf? 20 &mpktapmydkif;umv
rsm;twGif; ynmwwfvlwef;pm;rsm;/ tvkyform;rsm;ESifh aus;vufvlxkrsm;. EdkifiH
a&; Edk;=um;ouf0ifr_ESifh udkvdkeDqef@usifa&;v_yf&Sm;r_onf zdvpfydkifEdkifiH. EdkifiHa&;
v_yf&Sm;r_ ,Ofaus;r_udk jzpfay:apcJhonfh ta=umif;t&if;rsm;xJrS wpfckjzpfonf[k
,lq&rnf? zdvpfydkifEdkifiH. t&yfom;vl@tzGJ@tpnf;toif;tyif;rsm;t=um;wGif
vuf0JtajccHt,ltqrsm;ESifh v_yf&Sm;r_rsm;&Sdonfudk &Sif;&Sif;vif;vif; awG@jrifEdkifyg
onf? tm%m&Siftpdk;&vufatmufwGifyif zdvpfydkifEdkifiHY pnf;rsOf;usifhxkH;qdkif&m
'Drdkua&pDykHpHwpfrsdK; &SdaecJh+yD; jyif;xefaom uef@owfcsufrsm;&Sdaeapumrl w&m;0if
t&yfom;vlr_tzGJ@tpnf;rsm; wnf&SdEdkifygonf?
t"dubmoma&;tzGJ@tpnf;jzpfonfh &dkrefuufovpfbk&m;ausmif;onf
vl@tzG@Jtpnf;. EdkifiHa&;ESifh vlr_a&; tajymif;tvJwGif aomhcsufusaom tcef;wGif
&SdcJhygonf? txl;ojzifh rm;udk@pftpdk;&jzKwfcsa&;umvY jzpfonf?
1981ckESpf zdvpfydkifEdkifiHodk@ tvnftywfoGm;&ef ykyf&[ef;rif;}uD;*|efaygvf
33
tvif;&eH@ *sme,f trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f
34
trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f tvif;&eH@ *sme,f
}uD;rm;us,fjyef@aomawmfvSefykefuefr_udk OD;aqmif&efESifh 'kwd,ppfOD;pD;csKyf. axmuf
cHyyHh ;kd r_jzifh tm%m&a&;twGuf Edik if aH &;enf;y&d,m,frsm;udk tpysKd ;vkyaf qmif&ef olr.
pGrf;&nfudk jyocJhonf? v_yf&Sm;r_twGif;&Sd tpktzGJ@aygif;pHkuvnf; olrtm; wnD
w!GwfxJ axmufcHyhHydk; cJh=uonf? v_yf&Sm;r_onf vSnf;aeavSatmifjrif;aZmif;rusef
ae&mwumwGif pnf;&Hk;xm;EdkifcJh&m rm;udk@pf rSm jynfyodk@ xGufajy;cJh&awmhonf?
,ae@tcdsefwGif zdvpfydkifEdkifiHonf jynfh0aom 'Drdkua&pDpepfodk@ OD;wnfcsDwufv#uf
&Sdygonf?
35
tvif;&eH@ *sme,f trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f
36
trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f tvif;&eH@ *sme,f
pnf;&kH;aqmif&GufEdkifrnfh tajccHrsm; jzpfapcJhygonf?
ausmif;om;v_yf&Sm;r_tpOftvmESifhtwl ajratmufausmif;om;or*~rsm;
onf wEkdifiHtwdkif;twmaqmifonfh 1988 ckESpf 'Drdkua&pDa&;tkHºuGr_}uD;udk jzpfay:
aponfh tm%m&Sifqef@usifa&;wdkufyGJ tpOftqufwGif ta&;ygaomtcef;u yg0ifcJh
=uonf? ArmEdkifiHvkH;qdkif&mausmif;om;or*~rsm;tzGJ@csKyf (Auo) jyefvnf arG;zGm;
vmcJh+yD; 'Drdkua&pDawmfvSefa&;udk pwifOD;aqmifcJhonf? AuoESifhtwl a'otvdkuf
ausmif;om;or*~rsm; wEdkifiHvkH;tESH@ ay:xGufvmcJhonf? ajratmuf&Sd ArmEdkifiHvkH;
qdkif&m ausmif;om;or*~rsm;tzGJ@csKyf OuUX rif;udkEdkif (tkyfcsKyfaomrif;udk Edkifonf[k
t"dy`g,f&aom) onf 1988ckESpf v_yf&Sm;r_. oauFw jzpfvmcJhygonf? olonf 1989
ckESpfwGif tzrf;cHcJh&+yD; emrnfqdk;jzifhausmf=um;onfh jrefrmEkdifiHtusOf;axmifrsm;wGif
(15)ESpfwm tusOf;uscHcJh&+yD;/ ESpftawmfrsm;rsm; wkdufydwftusOf;csjcif;cHcJh&ygonf?
ppfaxmufvSrf;a&;t}uD;tuJvnf;jzpfol ppftpdk;&0ef}uD;csKyfcif!Gef@ &mxl;rS z,f&Sm;cH
&+yD; aemufydkif; 2004 ckESpf 'DZifbmvwGif ol@tm; axmifrS v$wfay;cJhygonf?
&efukefpufr_wuUodkvf0if;twGif; ausmif;om;rsm;tm; t"du&k%f;ESdrfeif;
a&; vHkxdef;rsm;u ypfcwf+yD;aemufydkif; 1988ckESpf rwfv(13)&ufae@rS (17)&uftxd
ausmif;om; qlyltkHºuGr_rsm; jzpfay:cJhygonf? xdktawmtwGif; vlaygif;rsm;pGm ypfcwf
owfjzwfcHcJh&+yD;/ tif;pdefaxmifodk@ ydk@aomtcsKyfum;twGif; vl(40) aoqkH;cJhygonf?
tm%mydkifrsm;u wEdkifiHvkH;&Sd wuUodkvf aumvdyfrsm;ESifh txufwef;ausmif;rsm;udk
ydwfypfcJhygonf?
odk@aomf ZGefvwGif tm%mydkifrsm;u wuUodkvfrsm;udk jyefvnfzGifhvSpfaom
tcg ausmif;om;qENjyr_rsm; jyefvnf jzpfay:cJhygonf? &efukefwGif pwifcJhaom qENjyr_
rsm;onf tjcm;e,f+rdK@}uD;rsm;odk@ jyef@ESH@oGm;cJh+yD;/ tajctaeonf z&dkz&JESifh tm%m&
tpd;k &u rxde;f Edik rf odr;f Edik of nfh taetxm;od@k a&mufvmcJyh gonf? xdt k ajctaewGif
tm%m&Sif OD;ae0if;onf ygwDOuUXae&mrS ESKwfxGufa=umif; a=unmcJh+yD;/ 1988 ckESpf
ZlvdkifvwGif ygwDpkHpepfudk jyefvnfusifhokH;rnfvm; rusifhokH;bl;vm;qdkonfudk qHk;jzwf
&eftwGuf jynfol@qENcH,lyGJusif;y&ef tqdkjyKcJhygonf? ygwDnDvmcHu ‚if;. tqdkjyK
csuu f kd y,fcsc+hJ yD;/ ygwaD cgi;f aqmifopfukd a&G;cs,w
f ifajr‡mufcyhJ gonf? ol. tqdjk yKcsuf
onf tajctaeudk avsmhyg;apa&; aemufuG,frS }udK;udkifzefwD;&eftwGuf }uHpnfvkyf
aqmifcsuw f pf&yf jzpfEikd yf gonf? od@k aomfvnf; ol@a=unmcsu. f wu,fah emufqufwJG
jzpf&yfrsm;rSmrl }udKwifpDpOfcJhjcif; r[kwfay? jynfolvlxku ESpfumv=um&SnfpGm apmifh
pm;aecJah om tcGit hf vrf;aumif;}uD;udk olu zefw;D cJyh gonf? ra&S;raESmif;rSmyif axmif
aygif;rsm;pGmaom jynfolrsm; vrf;rrsm;ay:odk@ xGufvmcJh+yD; vl@tcGifhta&;rsm;ESifh 'Drdk
ua&pD jyefvnfwnfaqmufa&;udk awmif;qdkcJh=uygonf? }uD;rm;aom v_yf&Sm;r_}uD;
37
tvif;&eH@ *sme,f trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f
4? vlxkv_yf&Sm;r_rsm;tm; ESKdif;,SOfavhvmjcif;
38
trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f tvif;&eH@ *sme,f
tpdk;&onf tkyfcsKyfa&;tm%modrf;I jzpfvmcJhaom yk*~dKvfwpfOD;wnf;tm%m&Sif
jzpfonf? jrefrmEkdifiH&Sd tm%m&Siftpdk;& tpOftqufonf oabmw&m;a&;tajccH
r&SdbJ ppftm%m&Sif oufoufom jzpfonf?
ydkvefESifh zdvpfydkifEdkifiH&Sd &dkrefuufovpfbk&m;ausmif;awmfonf oabm
w&m;a&;awmfvSefr_ESifh wufºuGaomvlxkv_yf&Sm;r_ ESpfckpvkH;twGuf oauFwjzpfcJh
onf? jrefrmEkdifiHwGifrl awmfvSefa&;wdkufyGJwGif &[ef;ysdKtrsm;tjym; wufwufºuGºuG
yl;aygi;f yg0ifc=hJ uaomfvnf;/ 0gawmf& a&S;&d;k pGJ em,u q&mawmf}uD;rsm;rSm a&ikEH KS wfyw d f
aecJh=uonf?
ydkvefEdkifiHwGif vl@tzGJ@tpnf;qdkif&mA[k0g'onf uGefjrLepftpdk;& vuf
atmufwGifyif tm;aumif;cJhonf? zdvpfydkifEdkifiHwGif rD'D,mtygt0if t&yfzuftzGJ@
tpnf;rsm;onf uef@owfcsufrsm; }uD;rm;pGm &Sdaeaomfvnf; &yfwnfcGifh &SdcJhonf?
jrefrmEkdifiHwGif rnfodk@aom vGwfvyfonfhtzGJ@tpnf;rS wnf&SdcGifh r&Sday? odk@aomf
1988 ckESpf 'Drdkua&pDawmfvSefa&;onf ydkvefaoG;pnf;nD!Gwfa&;v_yf&Sm;r_ESifh zdvpf
ydik f jynfo@l tm%mawmfveS af &;wd@k uo hJ @kd yif ta&twGut f &vnf;aumif;/ pdw"f gwtf &
vnf;aumif;/ pHwefb;kd t&vnf;aumif; cdik rf mtm;aumif;cJo h nf? od@k aomf r[mAsL[m
ESifh tcGifhtvrf;taetxm;t&qdkv#if vkyfudkifEdkifpGrf; enf;yg;onf[k qdk&rnf?
ydkvefEdkifiHwGif aoG;pnf;nD!Gwfa&;tzGJ@onf ‚if;wdk@. tem*wf &nfrSef;csuf
rsm;tm; cdkifrmatmif pkpnf;EdkifcJh=u+yD;/ vufawG@usr_ &SdcJhonf? xdkenf;jzifh tvm;
tvm&Sdaom EdkifiHa&;tiftm;pktjzpf wnfaqmufcJh=uonf? aoG;pnf;nD!Gwfa&;
tzGJ@onf acgif;aqmifr_ &&Sd&ef or*~rsm;ESifh vl@tzGJ@tpnf;wGif;&Sd tjcm;tkyfpkrsm;tay:
=oZmv$rf;rdk;r_ tcdkiftrm &SdcJhonf? zdvpfydkifrS tuGDEdkonf jynfolvlxkwpf&yfvHk;.
wpfckwnf;aom udk,fpm;jyKr_ jzpfcJhonf? rJa&wGuf+yD; csufcsif;yif rdrdudk,frdrd orw
tjzpf a=unmI tm%modrf;wdkufyGJudk xdxda&mufa&muf udkifwG,fEdkifcJholjzpfonf?
tcsdefudkuf vufOD;r_udk &J&J0Hh0Hh t&,lEkdifcJhonf? 1988 ckESpf jrefrmh'Drdkua&pDawmfvSef
a&;wGif ydv k efEikd if EH iS hf zdvpfyikd Ef ikd if w
H @kd uo hJ @kd pkpnf;nD!w
G af om wpfcwk nf;aom ud, k pf m;
jyKr_ r&SdcJhay? xdk@a=umifh v_yf&Sm;r_. acgif;aqmifrsm;onf tpdk;& t=uyfqdkufaepOf
ay:aygufvmonfh tcGifhtcgaumif;udk tusdK;&Sd&Sd tokH;csEdkifcJhjcif; r&Sday? 0ef}uD;csKyf
a[mif;u tpdk;&zGJ@pnf;+yD; rdrdudk,frdrd w&m;0if0ef}uD;csKyftjzpf a=unmcJhaomtcg
tjcm;rnfonfhacgif;aqmifurS ol@tm; axmufcHyhHydk;cJhjcif; r&Sd? t"du acgif;aqmifrsm;
tygt0if =oZm}uD;aom ausmif;om;rsm;u ‚if;tm; tm%mrufaom EdkifiHa&;orm;
wpfa,muftjzpfyif pGypf cJG =hJ uonf? xdpk Ofu ausmif;om;acgi;f aqmifrsm;rSm olw@kd u, kd f
olwdk@ 'Drdkua&pDa&;wdkufyGJ0ifolrsm;omjzpf+yD; tm%mvdkcsifolrsm; r[kwfa=umif; ajym
qdkcJh=uonf? zdvpfydkif jynfol@tm%mawmfvSefa&;twGif; tm%m taqmufttHk
39
tvif;&eH@ *sme,f trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f
ed * H k ;
40
trSw(
f 3)? {jyDv 2009 ckep
S f tvif;&eH@ *sme,f
om;or*~rsm;onf 1988 ckESpf 'Drdkua&pDawmfvSefa&;. armif;ESiftm;rsm; jzpfcJh=u
onf? Tae&mwGif tcsdefudkuf pnf;0g;udkufjzpfa&; ta&;}uD;r_udkvnf; axmufjyvdkyg
onf? rxdef;Edkifrodrf;Edkifjzpfaeonfh tajctaea=umifh tkyfpdk;olrsm;twGif; t=uyf
twnf;ESifh &ifqdkifae&onfhtcsdefrsdK;wGif vlxkv_yf&Sm;r_rsm;taejzifh tcsdefudkuf tcGifh
tcgaumif;udk rdrd&&qkyfudkifI tusdK;&Sd&Sd tokH;csEdkifygonf? tuGDEdku orwtjzpf
a=unmvdkufonfhtcsdef/ aoG;pnf;nD!Gwfa&;tzGJ@u tpdk;&. awG@qHkaqG;aEG;&ef urf;
vSr;f r_tm; vufcv H u
kd of nfth csed w f @kd uohJ @kd aom tcdu
k t
f wef@onf toGiu f ;l ajymif;a&;
t}udKumvtqifhodk@ wufvSrf;EdkifcJhonfh ta&;}uD;aom tcsdefumvrsm; jzpfygonf?
,ckpmwrf;Y vlxv k y_ &f mS ;r_rsm;onf wdik ;f jynfwpfc.k Edik if aH &;b0wGif tqk;H
tjzwfay;aom tcef;u¾rsm;wGif &Sdonf[k ed*Hk;csKyfygonf? vlxkv_yf&Sm;r_rsm;onf
zdvpfydkifESifh ydkvefwdk@wGif tjyKoabmqmifaom tajymif;tvJrsm;udk tpysdK;olrsm;
tjzpf jrifawGcJh&+yD;/ jrefrmEdkifiHwGifrl EdkifiHa&;t=uyftwnf;twGif; ESpf&Snfvrsm;
qufvufwnf&Sdaer_ESifh tajymif;tvJuif;rJhr_wdk@twGuf wm0efruif;olrsm; jzpf
onfudk awG@&rnfjzpfonf? rnfonfhjzpf&yfwGifrqdk vlxkv_yf&Sm;r_rsm;onf xdkvl@tzGJ@
tpnf;. tem*wftwGuf tqkH;tjzwfay;aom tcef;u¾wGif &Sdae+yD;/ xdktcef;
u¾udk todtrSwfjyK&efvnf; wm0ef&Sdygonf? vuf&Sd vlxkv_yf&Sm;r_rsm;onf pkpnf;
nD!Gwfaomudk,fpm;jyKr_uif;rJhjcif;/ tm;vHk;oabmwlvdkufygaqmif&GufEdkif&ef r[m
AsL[myl;aygif;aqmif&Gufr_ r&Sdjcif;ESifh wdkufyGJtm; toGiful;ajymif;a&;t}udKtqifhodk@
wufvSrf;&ef tcGifhtvrf;rsm;udk &,lEdkifonfh pGrf;&nftm;enf;r_ ponfh twdwfumv
tawG@t}uHKrsm;udk oifcef;pm,l&ayrnf? EdkifiHokH;ckpvkH;. tawG@t}uHKrsm;u 'Drdku
a&pDa&;wdkufyGJ atmifjrifonfjzpfap ratmifjrifonfjzpfap acgif;aqmifrsm;tm; vuf
awG@us&ef/ enf;emºuG,f0&efESifh aysmhajymif;r_&Sd&ef/ vlxkv_yf&Sm;r_rsm;. axmufcH0ef;&Hr_
ESifhtwl ta&;}uD;aomtcsdefrsm;wGif EdkifiHa&;t& a&S@rwdk;omaemufrqkwfom jzpf
aeaom tajctaerS azmufxGufa&;tm; }udK;pm;vdkpdwfrsm;&Sd&ef vdktyfa=umif;udk
rD;armif;xdk;jyv#uf &Sdygonf? jrefrmEdkifiHwGif 'Drdkua&pD r&&Sdao;aomfvnf; vlxk
v_yf&Sm; r_rsm;onf 'Drdkua&pDc&D;pOfordkif;wGif ta&;ygaomtcef;u¾u yg0ifcJh=u+yD;
jzpfonf? ydkvefEdkifiHESifh zdvpfydkifEdkifiHwdk@uJhodk@ toGiful;ajymif;a&;t}udKumvtqifhudk
wufvSrf;&mwGif vlxkv_yf&Sm;r_rsm;u ta&;ygaom tcef;u¾u yg0ifcJhonfh
om"ursm;udk jrefrmhvlxkv_yf&Sm;r_rsm;twGuf ta&;}uD;aom oifcef;pmrsm;tjzpf
avhvm&rnfom jzpfygonf?
atmifrdk;aZmf
rl&if; "The Importance of Social Movements in Crafting Transition to Democracy"
By Aung Moe Zaw
41