Professional Documents
Culture Documents
Chuyen de Chon Diem Roi Trong BDT Co Si (Boi Duong Hoc Sinh Gioi)
Chuyen de Chon Diem Roi Trong BDT Co Si (Boi Duong Hoc Sinh Gioi)
, tm GTNN ca
2 2
1 1
2
P
ab a b
+
+
Gii
Ta c:
2 2 2 2 2
1 1 4 4
4
2 2 ( ) ab a b a ab b a b
+
+ + + +
Du = xy ra
1
1
2
Min 4 khi
1 1 2
2
a
a b
P x y
a b
b
' '
+
Bi ton 2. Cho
, 0
1
a b
a b
>
'
+
, tm GTNN ca
2 2
1 1
2 1
P
ab a b
+
+ +
Gii
Li gii 1. Ta c:
2 2 2 2 2
1 1 4 4 4
2
2 2 1 2 1 ( ) 1
P
ab a b a ab b a b
+
+ + + + + + +
Du = xy ra
2 2 2
1 2 ( ) 1 0
1 1
a b ab a b
a b a b
+ + +
' '
+ +
. V nghim
Vy khng tn ti Min ...?..? P
Li gii 2. Ta c:
2 2 2 2 2
1 1 1 4 1 4 1
6 3 3 3 1 6 1 ( ) 1 4
P
ab ab ab ab a b a ab b a b ab
+ + + +
+ + + + + + + +
Mt khc
2
1
2 4
a b
ab
+ _
,
. Vy
2 2
4 1 8
3
2 6
2 2
P
a b a b
+
+ + _ _
+
, ,
Du = xy ra
2 2
1 3
1
2
1
a b ab
a b a b
a b
+ +
'
.
Li bnh: Bi ton 1 v bi ton 2 gn nh tng t nhau, cng p dng bt ng thc
1 1 4
a b a b
+
+
. Li gii 1 ti sao sai? Li gii 2 ti sao li tch
1 1 1
2 6 3 ab ab ab
+ ?..? Lm sao
nhn bit c iu ?... chnh l k thut chn im ri trong bt ng thc. V qua
chuyn ny chng ta s hiu su hn v k thut chn im ri trong vic gii cc bi
ton cc tr
II. L DO CHN TI
Trang 1
C th ni tng bi ton bt ng thc ni chung v bi ton tm GTNN, GTLN ni ring l mt
trong nhng bi ton c quan tm n nhiu cc k thi Hc sinh gii, tuyn sinh i hc,
v c bit hn na l vi xu hc ra chung ca B GD T. Trong k thi tuyn sinh i
hc th bi ton bt ng thc l bi ton kh nht trong thi mc d ch cn s dng mt s
bt ng thc c bn trong Sch gio khoa nhng hc sinh vn gp nhiu kh khn do mt s
sai lm do thi quen nh li gii 1 trong bi ton m u l mt v d. gip hc sinh hiu
su hn v bi ton cc tr c bit l cc trng hp du ng thc xy ra, ti vit chuyn
Chn im ri trong gii ton bt ng thc.
III. NI DUNG
1. B tc kin thc v bt ng thc
a) Tnh cht c bn ca bt ng thc
nh ngha: 0 a b a b
a b
a c
b c
'
a b a c b c + +
a b
a c b d
c d
+ +
'
1 1
0 a b
a b
>
b) Mt s bt ng thc c bn
Bt ng thc Cauchy
Cho
n
s thc khng m
1 2
, ,..., ( 2)
n
a a a n
ta lun c
1 2
1 2
...
n
n
n
a a a
a a a
n
+ + +
L
. Du = xy ra khi v ch khi
1 2 n
a a a L
.
Mt vi h qu quan trng:
+
2
1 2
1 2
1 1 1
( ) vi 0, 1,
n i
n
a a a n a i n
a a a
_
+ + + + + + >
,
L L
+
2
1 2 1 2
1 1 1
vi 0, 1,
i
n n
n
a i n
a a a a a a
+ + + >
+ + +
L
L
+ Cho 2n s dng (
, 2 n Z n
):
1 2 1 2
, ,..., , , ,...,
n n
a a a b b b
ta c:
1 1 2 2 1 2 1 2
( )( )...( ) ... ...
n n n
n n n n
a b a b a b a a a b b b + + + +
Bt ng thc BCS
Cho 2n s dng (
, 2 n Z n
):
1 2 1 2
, ,..., , , ,...,
n n
a a a b b b
ta c:
2 2 2 2 2 2 2
1 1 2 2 1 2 1 2
( ) ( )( )
n n n n
a b a b a b a a a b b b + + + + + + + + + L L L
Du = xy ra
1 2
1 2
(quy c neu 0 0)
n
i i
n
a a a
b a
b b b
L
H qu(Bt ng thc Svc-x)
Cho hai dy s
1 2 1 2
, ,..., va , ,..., vi 0 1,
n n i
a a a b b b b i n > ta lun c:
2 2 2 2
1 2 1 2
1 2 1 2
( )
n n
n n
a a a a a a
b b b b b b
+ + +
+ + +
+ + +
L
L
L
Trang 2
Du = xy ra
1 2
1 2
n
n
a a a
b b b
L
2. Gi tr ln nht, gi tr nh nht
Cho
1 2
( , ,..., )
n
f x x x
l mt hm
n
bin thc trn : :
n n
D f D
1 2 1 2
0 0 0 0 0 0
1 2 1 2
( , ,..., ) ( , ,..., )
Max
( , ,..., ) : ( , ,..., )
n n
D
n n
f x x x M x x x D
f M
x x x D f x x x M
'
1 2 1 2
0 0 0 0 0 0
1 2 1 2
( , ,..., ) ( , ,..., )
Min
( , ,..., ) : ( , ,..., )
n n
D
n n
f x x x m x x x D
f m
x x x D f x x x M
'
'
. Thay
1
2
a b vo ta c 7 P
7 MinP khi
1
2
a b .
Nguyn nhn sai lm:
Trang 3
Sai lm 1: Hc sinh cha c khi nim im ri, vic tch
1 1 1
2 2 ab ab ab
+ l do thi quen
lm xut hin
2 2 2
2 ( ) a b ab a b + + + .
1
4 2 2 4
2
1
a b
MinP ab VN
ab
a b
+
'
. Du = bt
ng thc khng xy ra
'
.
Bi 2. Cho
, 0
1
a b
a b
>
'
+
'
Li gii ng
Trang 4
Ta d on du bng xy ra khi
1
2
a b , v ta thy
3 3 2 2 3
3 3 ( ) a b a b ab a b + + + + v th ta
mun xut hin
3
( ) a b + ; ta p dng bt ng thc
3 3 2 2
1 1 1
2 2 a b a b ab
+ +
+
v nu vy:
3 3 2 2 3
1 1 1 9
2 2 ( ) ( ) a b a b ab a b ab a b
+ +
+ + +
, ta khng nh gi tip c cho nn ta phi p
dng bt ng thc cho 5 s:
3 3 2 2 2 2 3 3
3
1 1 1 1 1 25 25
20
2 2 2 2 ( ) ( ) ( )
( )
4
S
a b a b ab a b ab a b ab a b a b
a b
+ + + +
+ + + + +
+ +
Du bng xy ra khi
1
2
a b .
Bi 3. Cho
, , 0
1 1 1
4
x y z
x y z
>
'
+ +
. Tm GTLN ca
1 1 1
2 2 2
P
x y z x y z x y z
+ +
+ + + + + +
.
Sai lm thng gp:
Sai lm 1: Ta c
1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 5 1 1 1 10
9 2 9 2 9 2 18 9
P
x y z x y z x y z x y z
_ _ _ _
+ + + + + + + + + +
, , , ,
10
9
MaxP
Sai lm 2:
3 3 3
1 1 1 11 1 1 1 11 1 1 1 11 1 1 1 10
33 2 33 2 33 2 9 3 2 3 .2 3 2
P
x y z x y z x y z xyz x yz xy z
_ _ _
+ + + + + + + + + +
, , ,
Nguyn nhn sai lm: C hai li gii trn u bit hng ch song cha bit chn im
ri.
2
2
10
( ) 2
9
1 1 1
4
x y z
y x z
MaxP vn z x y
x y z
'
+ +
, tc l khng tn ti
10
( , , ) :
9
x y z D P
Li gii ng: T hai li gii trn vi d on MaxP t c ti
4
3
x y z nn tch cc s
2x x x + ra cho du bng xy ra.
Cch 1: Ta c
1 1 1 1 1 1 1
2 16 x y z x x y z x x y z
_
+ + +
+ + + + +
,
, tng t v ta c:
1 2 1 1 1 2 1 1 1 2
1
16
P
x y z x y z x y z
1
_ _ _
+ + + + + + + +
1
, , , ]
, vy 1 MaxP khi
4
3
x y z .
Cch 2: Ta c
4
2
4
1 1
2 4 . . .
2
4
x y z x x y z x x y z
x y z
x yz
+ + + + +
+ +
, mt khc:
Trang 5
4
1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 1 1
. . .
4 2 16 x x y z x x y z x y z x y z
_ _
+ + + + +
+ +
, ,
, tng t ta c:
1 1 1 1
.4 1
16
P
x y z
_
+ +
,
. Du = xy ra khi
1
4
x y z , suy ra:
1 MaxP khi
1
4
x y z .
Nhn xt: Ta c th m rng bi 3:
Cho
, , 0
1 1 1
4
x y z
x y z
>
'
+ +
. Tm GTLN ca
1 1 1
P
x y z x y z x y z
+ +
+ + + + + +
.
Vi , , N
: Cch lm tng t nh bi 3, ta tch
so
,... x x x x
+ + L
1 442 4 43
. Nu , , R
+
,
th bi ton c cn gii quyt c khng? Cu tr li dnh cho c gi trong phn sau K
thut chn im ri trong BCS
Bi 4. Cho
, , 0
3
a b c
a b c
>
'
+ +
'
+
+ +
, vy 5 P <
Li gii ng: Ta d on du = trong bt ng thc xy ra khi 1 a b c . Vy ta p dng
Cauchy cho ba s 2 ,3,3 a b + ta c:
3
3
3 3 3
1 1 3 3 ( 2 ) 6 2
2 3.3( 2 ) .
3 9 9 3 9
a b a b
a b a b
+ + + + +
+ +
, tng t ta c:
3
3 3 3
6 2 6 2 6 2
3 3
3 9 3 9 3 9
a b b c c a
P
+ + + + + +
+ +
, du bng xy ra khi 1 a b c
Bi 5. Cho
, , 0
1
x y z
xyz
>
'
+
'
, suy ra:
Trang 6
(1 )(1 )(1 ) 8 8 y z x xyz + + + . Vy
3
2
P , du = xy ra khi
1 x y z
Sai lm 2: ta c:
2
2
2
(1 ) 2
1
(1 ) 2 2( ) ( ) 3 3
1
(1 ) 2
1
x
y x
y
y
z y P x y z x y z x y z
z
z
x z
x
+ +
+ + + + + + + +
'
+
+ +
,
mt khc
3
3 3 0 x y z xyz P + +
Nguyn nhn sai lm:
sai lm 1: Hc sinh qun tnh cht c bn ca bt ng thc:
1 1
0 a b
a b
>
sai lm 2: Du = xy ra
2 2 2
1 , 1 , 1 ( )
1 1 1
1
x y z
x y z
y z x vn
y z x
xyz
+ + +
'
+ + +
+
:
2
1 1 2
4
1 2
x y
y
+
+
Ta c:
2
2
2
1
1 4
1 1 3 3 3 3
( ) ( ) ( )
1 4 4 4 4 4 2
1
1 4
x y
x
y
y z
y P x y z x y z x y z
z
z x
z
x
+
+
+
+ + + + + + +
'
+
+
+
Du = xy ra khi
1 x y z
.
Bi tp tng t(trch dn trong cc thi i hc)
Bi 1. Cho
, , 0
1
x y z
xyz
>
'
+ +
(HQGHN 2001-2002)
Bi 8. Cho , , a b c dng tha 1 abc , tm GTNN ca biu thc:
2 2 2
( ) ( ) ( )
bc ca ab
Q
a b c b c a c a b
+ +
+ + +
(H 2000 2001)
Bi 9. Cho
, , 0
1
x y z
x y
>
'
+
, tm GTNN ca
1 1
x y
P
x y
+
(HNT 2001 2002)
Bi 10. Cho
, , x y z
l ba s dng v
1 x y z + +
, chng minh rng:
2 2 2
2 2 2
1 1 1
82 x y z
x y z
+ + + + +
(H 2003)
b) K thut chn im ri trong bt ng thc BCS.
Bi 1. Cho
, , x y z
l ba s dng v
1 x y z + +
, chng minh rng:
2 2 2
2 2 2
1 1 1
82 x y z
x y z
+ + + + +
Nhn xt: chng ta c th dng bt ng thc Cauchy nh phn 1
Sai lm :
( )
2
2 2 2 2
2 2
1 1 1 1 1 1
1 1
2
x x x x x
x x x x x
_ _ _
+ + + + + +
, , ,
Tng t ta c:
1 1 1 1 2 1 1 1
( ) ( ) 3 2
2 2
P x y z x y z
x y z x y z
1
_ _
+ + + + + + + + +
1
, , ]
Vy 3 2....? P
Nguyn nhn sai lm:
1 1 1
, ,
1 1 1 3 2 ( )
1
x y z
x y z P vn
x y z
'
+ +
Trang 8
Li gii ng: Ta d on du ng thc xy ra khi
1
3
x y z ; v biu thc trong cn gi
cho tam s dng BCS:
( )
2
2 2 2
2
1
x x
y x
_
_
+ + +
,
,
vi
,
l nhng s tha mn:
2
1
1 1
9
x
x
x
x
, chn
1, 9
Ta c
( )
2
2 2 2 2
2 2
1 9 1 1 9
1 9
82
x x x x
x x x x
_ _ _
+ + + + +
, , ,
, tng t ta c:
1 1 1 1
9 ) 9
82
P x y z
x y z
1
_
+ + + + +
1
, ]
, do
1 1 1
1; 9 x y z
x y z
+ + + +
nn ta tch:
1 1 1 1 80 1 1 1 2 1 1 1 80 9
( ) ( ) 82
9 9 3 9
x y z x y z
x y z x y z x y z x y z
_ _ _
+ + + + + + + + + + + + +
+ +
, , ,
Vy 82 P , du = xy ra khi
1
3
x y z .
Bi 2. Cho
, , .0
1 1 1
1
x y z
x y z
'
+ +
, tm GTLN ca
1 1 1
2 2 2
P
x y z x y z x y z
+ +
+ + + + + +
Gii
p dng h qua (1) ta c:
2 2
1 1 ( )
2 2
z
y z x x y z
+
+ +
+ +
, ta chn
sao cho
3 x y z
v
1 1
1 2
2 2 y z x
Vy ta c:
( )
( )
2
2
2
2
2 1 1 (2 2)
2 2
2 2
1 1 1 (2 2) 1 1 1 1
2 2 2 2
2 2
1 1 1 (2 2)
2 2
y z x x y z
P
x z x y z y x y z
x y z x y z
+
+ +
+ +
+
1 +
+ + + +
'
1
+ + +
]
+
+ +
+ +
Du bng xy ra khi
1
3 khi 3
2 2
x y z MaxP x y z
+
Bi tp p dng
Bi 1. Cho
, , 0
1
a b c
abc
>
'
, tm GTNN ca
3 3 3
(1 )(1 ) (1 )(1 ) (1 )(1 )
a b c
P
b c c a a b
+ +
+ + + + + +
Trang 9
Bi 3. Cho , , , 0 a b c d > , tm GTNN ca
2 3 2 3 2 3 2 3
a b c d
P
b c d c d a d a b a b c
+ + +
+ + + + + + + +
Bi 4. Cho
1
0, 1,
1
i
n
i
i
x i n
x
>
'
, tm GTNN ca
1 2
1 1 1
n
P x x x + + + L
Bi 5. Cho , , 0 a b c > , chng minh rng:
2 2 2
1
8 8 8
a b c
a bc b ca c ab
+ +
+ + +
IV. THAY CHO LI KT
lm r vai tr quan trng ca vic chn im ri trong vic nh hng gii quyt bi ton
v cng l kt li phn chuyn ny, ti xin nu mt phng php mi gii bi ton sau:
Bi ton: Chng minh rng trong mi tam gic ABC ta lun c
3 3
sin sin sin
2
A B C + +
Phn tch i n li gii: Ta d on du ng thc xy ra khi tam gic ABC l tam gic u
3
A B C
.
V A B C + + ta gim bt s bin bng sin sin cos sin cos C A B B A +
sin sin sin sin sin sin cos sin cos P A B C A B A B B A + + + + + , ta ngh n:
2 2
2 2
sin cos 1
sin cos 1
A A
B B
'
+
;
, A B
khng cn quan h rng buc, lm th no xut hin
2 2
sin ,cos A A
, ta ngh ngay n bt ng thc
2 2
2
a b
ab
+
,
3 1
sin sin ,cos cos
2 2
A B A B , Ta p dng Cauchy:
2 2
2 2
sin sin 3 sin sin
cos cos 3 cos cos
2 3 3 3 3
A B A B
B A B A
1
_ _
1
+ + + +
1
1
]
1
, , ]
Ta c:
2 2
1 3 3
sin sin sin sin
4 4 3
A B A B
1 _ _
+ + + +
1
, ,
]
. Vy:
2 2
2 2 2 2
3 sin sin 1 3 3 3 3
cos cos sin sin
2 3 3 4 4 2 3
A B
VT B A A B
1
_ _
1 _ _
+ + + + + + +
1
1
, ,
] 1
, , ]
Trang 10