ASYA

MGA KATANGIANG HEOGRAPIKAL NG ASYA- sakop nito ang 1/3 na bahagi ng

kapuluan ng mundo
SUKAT- maykabuuang sukat na 44,900,000 km. kuwadrado ang asya
MGA REHIYON- may limang rehiyon ang asya ang silngang asya,timog asya,timog
kanlurang asya,silangang asya at hilgang asya
ANG ASYA AY NAHAHATI SA 5 REHIYON
SILANGANG ASYA- China,Japan,Mongolia,Hilgang Korea,Timog Korea at Taiwan
TIMOG ASYA- Bangladesh,Bhutan,India,Maldives,Nepal,Pakistan at Sri Lanka
HILAGANG ASYA-
Armonia,Azerbaijan,Georgia,Kazakstan,Kyrgystan,Tajikystan,Turkmenistan at
Uzbekistan
TIMOG SILNGANG ASYA-
Brunie,Cambodia,Indonesia,Laos,Myanmar,Pilipinas,Singapore,Thailand at Vietnam
TIMOG KANLURANG ASYA-
Afganistan,Bharain,Cyprus,Iran,Iraq,Israel,Jordan,Kuwait,Lebanon,Oman,Quatar,SaudiA
rabia,Syria,Turkey,U.A.E.
TOPGRAPIYA-pag-aaral tungkol sa anyong lupa at anyong tubig
WONDERS OF ASIA
1.Tibet-pinakamataas na talampas sa daigdig
2.Mt. Everest-pinakamataas na bundok sa daigdig
3.Gobi-pinakamalamig na disyerto sa daigdig
4.Lawang Baikal-pinakamalalim na lawa sa daigdig
5.Dead Sea-pinakamababang tubig sa daigdig
6.Pamirs-bubung ng mundo dahil sa tinatayang pinakamataas na bahagi nito
Mosoon-ang panapanahong hanging may dalang ulan
2 uri ng monsoon
1.Habagat-hanging umiihip mula Mayo-Septembre
2.Amihan-hanging umiihip mula Oktubre-Abril
Klimang Tropikal-ang taunang temperature ay naaapektuhan ng hanging habagat at
amihan
Klimang Sub-Tropikal-maabot lamang ng 85-162.5cm. ang ulan sa mga lupaing ito
naiiba rin sa ibat-ibang parte ng gitnang latitude
Japan-lupain ng sumisikat na araw
Nippon ang tawag ng mga hapones sa Japan.Ito ay nagsimula sa Jiphan na ang
ibig sabihin ay Sun Orgin
KLIMA
Mahaba at napakalamig ang tag-lamig sa bansa at mainit at mahalumigmig
naman ang tag-init.Madalas makaranas ng TSUNAMI sa Japan dahil sa lokasyon nito
TOPOGRAPIYA
Nasasakop ang bansa ng Pacific Ring dahil sa halos buhay na bulkan ang
karaniwang matatagpuan sa bansa.Ang Fujiyama ang pinakamataas at pinakamagandang
bundok sa bansa
LIKAS NA YAMAN
Nakuhang umani ng mga hapones ng maraming bigas at iba pang
produktong gaya ng barley,trigo at ilang uri ng prutas
Korea-Lupoain ng umagang mapayapa ,ang kahariang ermitanyo
Ang Korea ay isang tangway sa nakalahad mula sa silangang bahagi ng kontenente
KLIMA
Sa panahon ng tag-lamig at tuyong nasa ng hangin ang pumasok sa buong bansang
nag mumula sa Siberia
TOPOGRAPIYA
Sa kabuang taunay na mabundok ang bansa kung kayat kakaunti lamang ang
lupang nasasaka ng mamayan

China- Ang dating higanteng tulog

Sukat-9,572,855

Ilog Huang Hu at Yang Tze

May 2 uri ng mahahalaggang ilog-Huang Hu/yellow River sa hilaga at Yang Tze sa
timog

India-ang napapaligiran ng 3 anyong tubig ito ay karagatang Indian sa timog Look

Bengelan sa silangan at karagatang Arabia sa kanluran
TOPOGRAPIYA
Ang Hindustan ang malawak na kapatagan sa katimugan ng Himalayas na nasa
pagitan ng ilog Indus sa kanluran at ilog ganger sa hilaga
KLIMA
Malamig ngunit tuyot ang hanging nagmumula sa hilaga dala ng hilera ng bundok
ng himalaya na humaharang sa malamig na simoy ng hangin mula sa Siberia
LIKAS NA YAMAN
Nasa India ang pinakamaran=ming reserba ng bausite na ginagawang aluminium
mayaman din ang bansa sa mani,tsaa,juta,tuba at bigas

Pakistan-lupain ng malinis
Ang bansang di maunlad at mahirap na bansa sa timog asya tintayang ang mabilis
na pagdami ng populasyon ng bansa at ang mga nkaraang hidunang kinkasangkutan nito
TOPOGRAPIYA
Ang hilagang kanluran nito ay binubuo ng mga nagtataasang bundok ta talampas
na unti-unting bumababa patungong karagatang Arabia
KLIMA
Dinudumihan ng mosoon ang kliama ng bansa mula Okture hanggang Marso at
tag init naman mula abril hanggang Septembre
LIKAS NA YAMAN
Ang 50% ng sakahan ay sinusuportahan ng urigasyon at tinatyang palawakin pa

Bangladesh-Dating silangan ng Pakistan

TOPOGRAPIYA
Malawak na kapatagan ng Bangladesh ang mga ilog ng bansa ang tanging mga
daang tubig na nagmumula sa Ganges at Brahmaputra
KLIMA
Madalas ding daan ng buhawing galling sa look ng Bengas ang bansa
 LIKAS NA YAMAN
Mayaman ang bansa sa natural sa gas,peat,uling at limestones.May
naipagmamalaki ding repinahoni ng langis ang bansa sa Chihagong
BHUTAN
Ang Mahayana ay sekto ng budhismo ang kanikanilang rehiyon pang estado kilala ang
mga budhismo sa pagsusuot ng Boku ang robal/batang dilawng mga kalalakihan na
nahahati sa baywang
TOPOGRAPIYA
Nahati ang bansa sa 2 bahagi ang up country o katimugang sentral na binubuo ng
mga talampas at mataas na bulubundukin at ang mga kapatagang baybayin
KLIMA
Ang bansa ay malapit sa ekwador kayat kadalasan nang nararanasan sa bansa ang
mataas na temperatura.
SIGAPORE,MYANMAR,MALAYSIA,VIETNAM,BRUNIE,LAOS,KAMPUACHEA
Singapore
Isa sa may pinakamataas na antas ng pamumuhay sa asya.Kinakailangang umangkat
ng hilaw sa kagamitan sa ibang bansa upang matustusan ang industrialismo
Kampuchea
Palay, kape at goma ang pangunahing industriya sa bansa.dito matatagpuan ang
kilalang Angkor ulat mga templo at palasyong budhismo
Laos
Di halos makabangon sa hirap ang bansang Laos.Ang napakababang antas ng
literasya ay pinasama pang pa ng bumabang pagpapahalaga ng panunungkulan sa
pamataan
Vietnam
Kilalang bansa /tahanan ng boat people agricultural ang bansang
Vietnam.goma,tabako,tsaa,mais at palay ang pangunahing prudokto ng bansa
Myanmar
Lupain ng gintong pagoda. Dahil sa dami ng templong Budhistha rito ang shwe
dagon ang kilalang pinakamalaki at matandang templong Budhistang matatagpuan sa
bansa
Brunei
Petrolyo ang dahilan ng napakayamang bansa na binubuo ng 200,000 na
populasyon lamang. Dahil sa masaganang deposito ng langis kinikita ang bansa ng 6.4
bilyong dolyar taon taon , sapat upang masabing itong pinakamayamang bansa sa rehiyon
Malaysia
Mabundok at matalampas ang kabuuan ng Malaysia dahil sa tropikong klima
luntian
Rub-al Khali- pinakamaliit at pinakatuyong lupain sa Saudi Arabia
Ducean- pinakamalaking langisan sa Golpo ng Persia na natuklsan noong 1932 (Bahrain)
Mecca- sinilangan ni Muhammed at Medina

IRAQ
TOPOGRAPIYA
Ang disyerto sa timog kanluran ang matabang kapatagan ng Tigris Euphrates at
ang mabundok na hilagang silangan
 KLIMA
Napakainit ng tag-init sa mga kapatagang inaabot ng 115’f mula hulyo-agosto
manahas at halos nagyeyelo ang tag lamig ng bansa
LIKAS NA YAMAN
Ang 2/3% ng lupain ay natalamnan ng wheat,barley,millet at mais

IRAN
Sa pagtiklas ng bangis sa bansa , sinimulan kaagad ng pamahalaan ang
malawakang modernsyon sa buong bansa
TOPOGRAPIYA
Nahahati ang bansa sa 4 na rehiyon. Ang kabundukang jageos sa timog at
kanluran , Ang madisyertong talampas , Ang mababang baybayin at ang kapatagang
Khrjistan
KLIMA
Inaabot ng 40-50 pulgada ang ulan sa bansa.Napakainit at tuyo ang tag-init
samantalang napakalamig naman at halos nagyeyeloang kapatagan ng bansa
LIKAS NA YAMAN
Ang naggagaling sa mga ina na inaabot naman ng 24% ng kita para sa bansa.
Ang iba pang kita ay nag mumula sa bato/hiyas
ANG SINAUNANG KABIHASNAN SA ASYA
KABIHASNAN SA TIGRIS EUPHRATES
Sinasabing may higit na karapatang angkin ng kabihasnan g sumisimbulo sa
pamamagitan ng ilog Tigris at Euphrates ang pag silang ng sinaunang kabihasnan. Ang
mga lupain kanilang pinamahayan ay tinaguriang Mesopotamia ‘Ang Lupain sa pagitan
ng dalawang ilog’,nadi-naglaon ay pinamahayan din ng mga Akkadian ,Babylonian at
ang mga Assyrian
KABIHASNANG SUMER
Lumikha ang mga Sumerian ng sarili nilang sistema ng pag sulat na tinaguriang
Cuneiform. Ang buong Sumerian ay binubuo ng malalayang pamayanan ng
pinamumunuan ng mga patesi ang mga paring hari ng mga lupain. Ang mga sumreian
ang kauna-unahang gumamit ng araro, paaralan at templo. Sila din ang unang gumamit
ng behikulong may gulong
PAGDATING NI HAMMURABI
Watak-watak na siyudad-estado ang lupain kung kayat ito ay nilusob at madaling
nasakop ng ibat-ibang pangkat .sinakop ni Hammurabi ang buong mesopotamia .
Malinaw na nakasulat at ipinapatupad ang tanging parusang nakapataw sa bawat
kasalanang naisagawa ng isang tao .Ang pataw na parusa ay nakabatay sa prinsipyong
“Ngipin sa Ngipin/ Mata sa Mata” di nag laon nasakop din ng iba pang manlulupig ang
lupain noong 334 B.C. dumating at sinakop naman ni Alexander
CONFUCIANISMO
Si Confucius ang kinikilalang pinakadakilang pilosoper ng china (551-478B.C)
na nag laganap ng Confucianismo. Ang panngalang Confucius ay galing sa pangalang
tsino na Kung-Fu Tze na ibig sabihin ay “Pilosoper” siya ay simple, mabait, matulungin
sa tao
 ANG MGA ARAL NI CONFUCIUS
Sa kagustuhan niyang sama-samang mabuhay ng maligaya ang tao , itinakda
niaya ang “Golden Rule” o Gintong aral

TAOISMO
Si Lao-Tze ay isa pa sa kilalang pilosoper sa china. Siya ang kinikilalang iskolar
at guro

MGA PANGARAL NI LAO-TZE

Naniniwala siya sa pananaw na natatamasa lamang ng sang katauhan .Ang tunay
na kaligayahan kung siya ay nakikiisa kay tao, ang prinsipyong nagpapagalaw sa buong
kanunduhan

SHINTOISMO
Shinto-daan ng diyos
Ang mga retuwal , paniniwala at pangaral ng Shinto ay nakasentro sa kinikilala
nilang diyos na si “Kami”

MGA PANGRAL NG SHINTOISMO

Pinahalagahan ng Shintoismo ang pag sasaloob ng mataas na mordidad ng
sangkatauhan
HINDUISMO
Ang pinakauna at sinaunang rehiyon ng India. Ito ay itinatag ng mga indo Aryan.
Noong una ang mga Aryan ay nababahala lamang sa mga kanilang bahay sa mundo at
ang sinasamba lang nila ay ang mga diyos at diyosa gaya ng puno, bundok at iba pa
Di naglaon nag simulang mabahala ang mga Aryan ng maging mahirap at
kumpelekado ang buhay nila

SISTEMANG CASTE
Naging bahagi ng hinduismo ang sistemang caste ang sistemang ito ay nag uuri sa
mga tao sa apat na klase
1.Brahman/ mga pari
2.khastria/ mandirigma
3.vaisya/ mga mag sasaka at negosyante
4.sudra/ ang mga manggagawa

HUDAISMO, KRISTIANISMO,ISLAM
Hudaismo-relihiyong kung saan nagmula ang mga relihiyong naniniwalo sa iisang Diyos
/ang Mistiyanismo at islam)
Abraham-tagapagtatag ng Hundu –nangakong magmagturo ng mga aral –sinasabi ni

YAHAWEH.
Moises-kinikilalang pinakamahahalagang bayaning HUDEO, naggabay sa kanyang mga
Kalipi patungo sa lupang pangako-destino kuna saan niya tinanggap ang 10 utos ng
Diyos.
LUMANG TIPAN (OLD TESTAMENT)
dito nkapaloob ang mga pag-aaral at paniniwala sa Hudaismo.

ILAN SA MGA ARAW NG PANGILIN NG MGA HUDEO:

1)Passover—panahon ng pag-ani ng mais

2)Pentacosi—pagunita sa pagtanggap ni Moises sa 10 utos ng Diyos.

3)Sabbatli—pagunita sa pagtatapos ng paglalaglag ng mga HUDEO sa disyerto ng Sinai

KRISTIYANISMO:
Nagmula sa Hudaismo,sa isang paniniwalang tayoy nagmula sa isang Diyos,itinatag
ni HESUKRISTO n a paniniwalang anak ng Diyos na isugu sa lupa upang pangaralan
ang mensaheng pag-asa at pagliligtas ng sangkatauhan.

HADJI ( BANAL NA PAGLALAKBAY )

ONG SEREMONYA:

1)Bago pumasok sa Mecca (banal n lungsod) kinakailangang magsuot ng IHAAM ang

mga muslim
2)Sa banal na mosque,ang mga muslim ay babati (TAWAF) sa pamamagitan ng pag-ikot
Ng 7 beses sa KAABA(Banal na altar ng mga Muslim)
3)Sa ika-8 araw ng Dhuil-hijan- ang ika-12 sa buwan sa kalendaryo ng mga muslim ,
lilipit ang pilgrim sa mina
4)tungo sa Arafa para sa sntral na ritual pagtayo mula tanghali hanggang hapon halaang
nagdarasal
5)paglubog ng araw ay tutungo sila sa sa muzdelifal
6)babalik sa mina para sa pag-aalay
7)Bago umalis , bumalik at rikot sa kaaba

ISLAM
Katulad ng Kristiyanismo , ang Islam ay monoteismo. Ito ay itinaguyod ni
muhammed at itinatag noong 570 A.D.. Sinasabi nito na siya ay mensahero ng diyos .At
sa mga sumusunod na nag pakita si Gabriel ibinigay sa kanya ang mga paniniwala at aral
na kanyang ipnangangaral. Mula noon siya ang nangaaral bilang sugo ni Allah sa daigdig

ARYAN
Ang mga Aryan ay ang unang grupo ng mga taong nagmana ng mga labi ng
“Dravidian” sa pamamagitan ng mga “Vedan” aklat ng mga tula at awit na kanilang
tinipon. Ang pinakamahalaga sa mga aklat ng Aryan ay ang “Rig-Veda”. Ito ang
naglalaman ng mga awit ng pagdakila sa diyos at nakasulat noong 1000B.C.
 KABIHASNANG INDUS
Ang sibilisasyong Indus ang isa sa luklukan ng unang kabihasnang sa timog Asia.
Ayon sa mga arkeologo ang kabihasnang ito ay nagsimula pa noong 4000B.C. at lumago
bilang mga panirahan ng mga magsasaka na pinangunahan ng mga kilalang kapital ng
Harappa at monjenjo-Dauo. Di naglaon ang mga ito ay naglaho matapos ang pagbaha ng
ilog Indus noong 1750B.C. sa kanilang paglaho , naiwan ang kanilang mga labi na
nagpapatunay na ang mga itoi ay may mataas na antas na ng kabihasnang noong panahon
pa lamang iyon

KABIHASNANG HUANG-HU
Sinasabing ang sibilasasyon sa ilog huang hu na may 3,000 taon na ang
nakakalipas ang nanguna sa daigdig sa larangan ng sining sensya pilosopiya at kasanayan
sa pamahalaan. Gamit na nila noon pa ang mga pamamahay ng gawa sa patpat na kahoy
at putik
PANAHON NG KARIMLAN
Sa pagkamatay ni asoka limang daang taonf nakaranas ng kaguluhan at pag
kawatak-watak ang India

IMPERYONG GUPTA
Noong 320A.D. itinatag ang imperyong gupta ni chardragupta sa panahong ito

MGA IMPERYO SA TIMOG-SILANGANG ASYA

Imperyong=Sri Vijaya, saliendra, mahapahit at Khimer

IMPERYONG SRI-VIJAYA
Nakilala ang imperyong sri-vijaya bilang isang imperyong pangkalakalan.
Malaki ang nagging kita ng imperyong nagmula sa buhaw na tinatanggap nito sa mga
mangangalakal na nagdasaan sa kipotang pinakapinunung daungon at kabisera ng
jahiyam imperyo ay nasa Palembang Sumatra

IMPERYONG SAILENDRA
Gaya ng Sri-vijaya walang gaanong kaalamang katuklasan ukol sa Sailendra

DINASTIYANG SHANG
Ito ay ang dinastiyang unang namuno sa china aito ay nagging mapang alipin
kung kayat itoy unti-unting humina at iinupo ng isa pang dinastiya na nagmula sa ilog
wei na sakop ng yellow River. Si Chou hsin ang huling emperedor ng shang

DINASTIYANG CHOU
Ang dinastiyang chou ang siyang gumupo sa shang at nag mula 1122-1249
B.C..ang dinastiyang chou ang nag-pasimula ng sistemang feudal sa china.
 DINASTIYANG CHIN
Si Shin |Huang ti ang kaunaunahang emperador ng dinastiyang chin .ang
dinastiya ay dinudumihan din ng mga taong legelista/legalistic school na tumanggi sa
mga aral at pangahas ni Confucius at Mencius at ipinatangkilik ang sistemang
pagbibigay ng pabuga sa nakakatulong sa pamahalaan at pag papausa sa nagksala

DINASTIYANG HAN
Si Lin Pang ang nagtatag nito. Pinamumunuan nito ang china , ng may 400 na
taon (202B.C.-22(A.D.) si Wuti ang kinikikilalang pinakadakilang Han at tinaguriang
“Manlulupig na Mandirigma”

SIMULA NG JAPAN
Ang simula ng bansa ay hango sa alamat na ang mga pulo ng japan ay galing
kina Izanagi at Loanami na kinikilala nilang diyos. Si amaterazu na kanilang anak naman
ay mga emperador at si Jimmu Tenno ang kanilang kinikilalang kauna-unahang taong
emperador.Siya rin ang sentro ay yamato

UGNAYANG CHINA-JAPAN
Nagsimula ang ugnayang china-japan noong 400 A.D. sa panahong ito
nagsimulang pumasok ang Budhismo sa japan sa pamamagitan ng korea

*PAMUMUNO NI PRINSIPENG SHOTOKU TAISHI_AMA NG KULTURANG

HAPONES*
Hinimok ni Shotoku Taishi na naninirahan sa japan ang mga makasining at
manggagawa Tsino upang gumawa ng iskultura at arketekturang may salitang Tsino
Korean
Ang aklat-kasaysayang hapones na pinamagatay “kaniki Records” of ancient mattews
(mga tala ng mga sinaunang bagay)ay ipinapalabas noong 712 dito kaununahang ginamit
ang wikang hapones (Nippongo)