UNIVERZITET U SARAJEVU

FAKULTET ZA SAOBRAAJ I KOMUNIKACIJE, SARAJEVO

ODSJEK: KOMUNIKACIJE
Smjer: KOMUNIKACIJSKE TEHNOLOGIJE

METOD OGLEDANJA
(Seminarski rad i Osn!"a E#ek$r!$e%nike&

Predmetni nastavnik: Red' (r!)' *r'I +din Ka,e$an!"iAsistent: Ma.da Te/an!"i-

Student: M+%i- Sanid

!!"T

A,ri#, 0112' 3!dine SADRAJ Sadr4a.................................................................................................................................... 0 U"!d...................................................................................................................................... 5 Me$!d !3#edan.a.................................................................................................................. 6 Zak#.+7ak.............................................................................................................................. 2 Li$era$+ra............................................................................................................................... 8

UVOD
Sredinom prolig vijeka engleski fiziar Kelvin razvio je metod ogledanja ili metod ogledala! pomo" koje se mo#e znatno pojednostaviti odre$ivanje elektrostatikog polja naelektrisani% tijela okolini provodni% povrina& 'etoda ogledanja je pose(na potvrda izvedenog zaklj ka o raspodijeli magnetnog poljapravolinijskog str jnog provodnika (lizini ravne granine povrine izme$ dvije sredine razliiti% magnetni% permea(ilnosti 9i0 koji je kratko izlo#en tekst koji slijedi& )okaz je se! da se stvarno polje prvoj sredini kojoj se nalazi provodnik sa 9! str jom! pod dara sa poljem koga toj sredini o(raz j provodni*i sa str jama + i +, %omogenoj magnetnoj sredini permea(ilnosti 9 ! koja o( %vata ita* prostor& )olje koje stvarnim slovima postoji dr goj sredini permea(ilnosti 0 ! pod dara se sa poljem koga istom tom dijel prostora o(raz je str ja +sredini sa istom permea(ilno" tj 0 koji o( %vata itav prostor& Kao krajni pro(lem ostaje odre$ivanje jaine str ja +.i +-& Ove jaine str ja odre$ jemo iz granini% slova dati% sistemom jednaina/
I ;0 = I I : 0 = 1

'12OD O341DA5JA
Odre$jivanje raspodjele magnetnog polja pravolinijski% provodnika sa str jama (lizini ravni% feromagnetni% povrina mo#e se znatno pojednostaviti primjenom metode ogledanja&

slika 0

5a sli*i 0& prikazan je pravolinijski provodnik kroz koj protie str ja + postavljen na visini % iznad ravne feromagnetne sredine 6 7&

vazd % !

8eromagnetna povrina je povrina istog magnetnog poten*ijala V m9*onst! tako da linije magnetnog polja zavravaj na njoj pod pravim glom& Ako se feromagnetna sredina kloni i zamjeni str jom +.! koja predstavlja lik str je + graninoj povrini i ako se pretpostavi da je istog i orijenta*ije kao i str ja +! slika polja sredini sa provodnikom se ne"e promjeniti& Odnosno! polje koga o(raz j str je + i +. istog iznosa i smijera na me$ so(nom rastojanj :% vazd % ! pod dara se sa stvranim poljem vazd % koga stvara pravolinijski str jni provodnik (lizini ravne feromagnetne sredine& ;nai! z pretpostavk Vm9*onst! slovi na graninoj povrini se ne"e izmjeniti klapanjem feromagnetne sredine! pa se metoda ogledanja mo#e form lisati na sljede"i nain/ Polje pravolinijskog provodnika kroz koji protie struja I, koji se nalazi u vazduhu i paralelan je sa ravnom povrinom od feromagnetnog materijala na rastojanju h od nje, podudara se u vazduhu sa poljem koga obrazuju struje I i njen lik I= I na meusobnom rastojanju 2h kad se feromagnetna sredina ukloni S tina metode se sastoji sljede"em/ ako se elektrinom polj (ilo koja ekvipoten*ijalna povrina zamjeni tankom provodnom povrinom istog o(lika i na poten*ijal koji je jednak poten*ijal koji je jednak poten*ijal posmatrane ekvipoten*ijalne povrine! elektrino polje se ne"e izmjeniti&

Ako se posmatra polje p nkt alnog optere"enja <=! koji se nalazi na visini % od ravne provodne povrine! mo#e se pokazati da je polje identino polj dva jednaka p nkt alna optere"enja s protnog znaka <= i >=! koja s postavljenja simetrino odnos na povrin provodne ravni! pri em je provodna ravan klonjena 6slika :7

slika :

)rostor kome djel je elektrino polje koga o(raz j dva p nkt alna optere"enja <= i >=! mo#e se pomo" ravni O ? O podijeliti na dva jednaka dijela& U odnos na ravan O ? O linije polja s normalne svim njenim takama! tako da ravan O ? O predstavlja ekvipoten*ijaln povrin ! a poto je ona ravan simetrije! k pni poten*ijal od <= i >= jednak je n li 6 V9@ 7 svim takama ravni& Ako se na mjest ravni O ? O nese tanka neograniena metalna ploa! slika elektrinog polja se ne"e promjeniti& )oto je polje n tar metalne ploe jednako n li! metalna ploa je itav prostor podijelila na dva izolovana elektrostatika sistema& U tom sl aj ! prostor iznad metalne ploe! polje stvaraj p nkt alno optere"enje < = i ind kovano negativno optere"enje na ploi! a polje ispod ploe p nkt alno optere"enje ? = i ind kovano pozitivno pozitivno optere"enje na ploi& Ako se jedno od p nkt alni% optere"enja kloni! na primjer optere"enje ? =! slika polja prostor iznad metalne ploe! i o(rn to! tako da se pro(lem odre$ivanja elektrinog polja! koga stvaraj p nkt alno optere"enje < = i metalna ravan na rastojanj % od optere"enja! pod dara sa poljem prostor iznad ploe koga stvaraj dva p nkt alna optere"enja < = i ? = na me$ so(nom rastojanj :%! pri em je metalna ravan klonjena& ;a fktivno optere"enje ?=! koje prostor oko ploe s pstit ira ti*aj ind kovanog optere"enja na metalnoj poli! ka#e se da predstavlja lik ogledal stvarnog optere"enja odnos na metaln ravan! pa se ova metoda naziva metoda ogledanja ili ogledala& 'etod ogledanja se spjeno mo#e primjeniti i kod odre$ivanja polja naelektrisanog tijela proizvoljnog o(lika (lizini ravne provodne povrine& )rimjenom prin*ipa s perpozi*ije naelektrisano tijelo tre(a izdjeliti na veliki (roj dovoljno mali% elemenata i svaki tre(a odslikati odnos na provodn povrin &

<

Ovaj metod se mo#e primjeniti i sl aj kada se naelektrisano tijelo nalazi izme$ dvije provodne pol ravni! na primjer! ako tre(a odrediti polje p nkt alnog optere"enja koje se nalazi izme$ dvije provodne pol ravni koje se sijek pod pravim glom 6slika A7&

slika A

)rovodne pol ravni s ekvipoten*ijalne povrine V9*onst& )rimjenj j "i izvedeni post pak! ti*aj provodni% pol ravni na raspodjel polja dijel prostora koga za%va"aj mo#e se zamjeniti sa tri fiktivna p nkt alna optere"enja! kao to je prikazano na sli*i A& + optem sl aj ! kada provodne pl ravni zaklapaj neki gao se vodi je 65>07! pri em je/
n = 0

! (roj likova koji

ili
n = 0

U navedenom primjer ! ako je = = 0 ! do(ija se

n = 6

pa tre(a vesti

( 6 9)
fiktivna lika to je prikazano na sli*i A&

= 5

Oso(ina metode ogledanja da se elektrostatiko polje ne"e izmjeniti! koliko se neka proizvoljna ekvipoten*ijalna povrina zamijeni tankom provodnom povrinom istog o(lika i poten*ijala! mo#e se korisno potrije(iti za odre$ivanje raspodijele polja mnogi% elektrostatiki% sistema i sistema elektrote%nike opte&

>

;AK4JUBAK
'etod ogledanja je znaajan z(og toga to se na sl aj sa proizvoljnim (rojem provodnika& osnovnom prist p mo#e proirit i

Ova metoda se mo#e potrije(iti kada se dvije povrine oje ograniavaj feromagnetne povrine! nalaze pod glom = 0 = n gdje n pripada sk p *ijeli% (rojeva! pri em je (roj fiktivni% likova dat sa (n 9& & Razlog tome je pravo injeni*a da je metoda ogledanja pose(na potvrda izvedenog zaklj ka o raspodijeli magnetnog poljapravolinijskog str jnog provodnika (lizini ravne granine povrine izme$ dvije sredine razliiti% magnetni% permea(ilnosti 9i0 & 'etod ogledanja ima irok primjen tako i sistema elektrote%nike opte& pri opisivanj kako elektrostatiki% sistema

Ovaj metod je tako$e mnogo znaajan za praktin realiza*ij sistema elektrini% optereenja na primjer dvo#ini elektrini vod koji je (io potre(i d gi niz godina naoj %istoriji&

4+21RA2URA

Dr& 1j p Cot > Dr& +z din Kapetanovi"! !"snovi elektrotehnike# -14+2A- Sarajevo 0DDE godine& [Knjiga jedan i etiri]