You are on page 1of 94

HARHTHARNA DIKTAK CHU THINLUNGA INTAN A NI

Kohhran Mamawh Ber Chu Kan mamawhte zinga hmanhmawh thlk ber leh ropui ber chu Pathian anna diktaka min hruaitu HARHTHARNA chu a ni. - Ellen G.White Thlarau Thianghlim thiltihtheihna leh ruah hnuhnung dawn tumin in lo tawngtai reng tawh thin a ni mai thei a ni. In dilnate chu chhana an awm theih nn lo inring rawh u; Isua chu a lo kal tp tawh si a. He lehkhabu-ah hian HARHTHARNA chungchanga Ellen G.White-i thuziak pawimawh deuh deuh lkkhawm an ni. Harhtharna dik leh dik lo hriatna kawngah min pui hle a, kristian nun kawng kan zawhnaa Harhtharna lo lan chhuah dante a sawi tel bawk. Harhtharnain in kohhran a tihdanglam dan tur chu in mitthla thiam em? Vanlam hmangaihna leh thiltihtheihna liam zawih zawih khawpa han khah hun tur chu ngaihtuah teh u. Pathianin thil engemaw tak a tihtheihna hmanrua-ah in tang ve thei dawn em? Pathian hmanruaah chuan in inpe ve thei em le?

HARHTHARNA

DIK

Kohhran Mamawh Ber Chu

True Revival The Church Greatest Need


(Mizo) First Edition 2000 Copies

Copyright 2010 by Review & Herald Publishing Association

Printed at Offset Art Printers 73, Elliot Road Kolkata 700 016

Published by Mizo Conference of Seventh-day Adventists PO Box 097, Aizwl, Mizoram INDIA 796 001 0389-2344993, 2349916

CHHUNG

THU

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

Harh Thar Tura Kohna ............................... Piantharna A Lem Nge A Tak? ................. Kristian Piangthar Nih Dan ........................... Pathian Pawhin Dan A nei ........................... Rinna leh Thiltih Inbuk Tawk ...................... Krista-ah Chauh Chhandam Kan Ni ............. A Lakah Fimkhur Rawh U ........................... Inbeihna A La Ni Reng ............................... Nun Dan Thar Venghim Ila .......................... Inkhawmnaa Sawmna Bikte..........................

7 15 27 36 40 46 53 64 70 85

THUHMAHRUAI
Eng vangin nge he lehkhabu hi buatsaih a nih a, eng nge a tangkaina? Tunlai mi tam tak chuan kohhran tihdan pangngai mai leh kristian nun dan kal pangngai mai piah lamah hian thil eng emaw an thlir a. Anmahni tn leh kohhran tn Kristaa nun tak tak neih an duh a ni. He lehkhabu-ah hian Ellen G.White-i chuan harhthar duhtute duhna chu rawn chhngin hriatna thk lehzualah min hruai a, chumi rual chuan harhtharna kawnga inchhui tluk theih a nih dante a sawi bawk. Isua Krista zuitu intite chu Pathianin khawvel hnuchhawn a, A hnena an nun pe turin a ko tihte a sawi zel a. Pathian kohhranah harhtharna leh siamthatna dik tak thlen a hun ta. Hna thawh tur a awm a, khawvel hi a twp thuai dwn tia vaukhan a hun ta e. Hei hi Pathian Thlarau thiltihtheihna hnuaiah chauh tih theih a ni a, Pathian Thlarau chu A mite nia inchhlten a taka simna leh siamthatna an chan phawt loh chuan pk theih a ni si lo. Ellen G.White-i chuan tihian a ti: A mite chungah Pathian thiltihtheihna leh A Thlarau chu leih buak tur a ni, tiin (True Revival, p.19). Mahse A mite chuan chu thilpk chu an zawng ve tur a ni. Ellen G.White-i sawi dan chuan, kohhran chunga Thlarau Thianghlim leih buak hun chu nakin lama lo thleng turah kan ngi thin, mahse kohhran hian chu chu tunah hian a nei thei reng tawh a ni. Zawng ula, dil ula, ring rawh u. Kan dawng ngei tur a ni. Van khian mi pk tumin a nghk reng a nia, (Evangelism, p. 701). Pianthar leh sual ngaihdamna chante hi a bul tanna a ni. Mahse Krista-ah chuan kan thang zel em? Ringtu nun kal zel, tihthianghlimna kan tih bawk hi eng tin nge kan chan chhoh? Kristian piangthar dik tak chuan Krista chanchin chu a sawiin an sawi ringawt lova, an nunin Krista zuitu an nihna chu a takin an lantir thin. Harhtharna (revival) hi piantharna a nih chuan siamthatna (reformation) chu Thlarau Thianghlim thiltihtheihna avanga thuawihna nun, Vanramin pk tuma a chn reng chu a ni. 5

Thlaraua khat nun chu mimala sual hnehna hi a ni ringawt lo; midangte hnena ringtu nunna leh beiseina hrilh chhawn chkna leh hrilh theihna hi a ni. Thlarau Thianghlim thiltihtheihnaa an khah avangin Pathian mi rinawmte chuan Lalpa lo kal leh huna atana mite buatsaihtu tur thuchah an puang ang a. Chu chu Setana chuan theih twp chhuahin a do ang. Kristian nun chaktak min pe thei kawng awlsam dang a awm tia min hneh a tum dwn a ni. Thlarau thiltihtheihna chu a lem a siam ang a, a lem chuan a tak a an dwn em avangin Pathian mite chuan Pathian thua innghat Amah Pathian nen inzawmna thk tak an neih loh chuan bumin an awm ang. He lehkhabu hian chhiartute chu harhtharna dik leh dik lo hre thei turin a tanpui thei ang. Kum za chuang zet Ellen G.White-i lehkhabu ngainat tak Krista Panna Kailawn chu lehkhabu hralh kal berte zinga mi a ni a. Krista hnenah naupang atanga pitar putar thlengin mi tam tak a hruai tawh a ni. Harhtharna Dik: Kohhran Mamawh Ber Chu tih bu hian a pui hle ang. He lehkhabu hian harhtharna leh intuai tharna nun diktak nei turin mi a kaihruai a. Tin he lehkhabu hi tun hmaa Revival and Beyond tih bu, A New Life an tih tak leh Selected Messages bu khatna phk 121-125 lk kawp an ni. Khawvel sual tak mai hi a lo twp dwn tp ta a, Pathian Thlarau Thianghlim chu mi tn leh keimahni tna kan hna kan thawh zawhna tur thiltihtheihna min pe turin a inring reng tawh a ni. . Pathianin thil engemaw tak a tihtheihna hmanrua-ah in tang ve thei dawn em? He lehkhabu hian ruah hnuhnung atan leh Lalpa lo kal lehna atana buatsaihtu tur che harhtharna leh siamthatna nun nei turin tanpui che rawh se. - The Trustees of Ellen G.White Estate

BUNG 1

HARHTHAR TURA KOHNA


Kohhran Mamawh Ber Chu Kan mamawhte zinga hmanhmawh thlk ber leh ropui ber chu Pathian anna diktaka min hruaitu HARHTHARNA a ni a. Chumi zawn chu hna hmasa berah kan nei tur a ni. Lalpa malsawmna dawng turin tih takzetin kan thawk tur a ni; chu chu Pathianin mal min sawm duh loh vang ni lovin keimahni lam dawng tura kan inbuatsaih loh vang a ni. Kan Pa Vana mi chuan a diltu hnena Thlarau Thianghlim hi lei nu leh paten an fate hnena thil tha pk an chk aia nasa hian a p a chak a. Mahse a malsawmna min pk hmin Pathian chuan tihtur min tuk a, chu chu tihtakzeta tawngtaina te, simna te, inngaihtlwmna te leh sual puanna atangte chauha tihlawhtling tur kan ni. Harhtharna chu tawngtai chhanna atang chauha beisei theih a ni. Miin Pathian Thlarau Thianghlim an neih loh chuan a Thu zirtirna pawh an ngaisang thei lo va, mahse Thlarau thiltihtheihnain an thinlung a khawih erawh chuan an hnena thusawi chuan hna a thawk ngei ngei thung ang. Kan thusawite chu Pathian Thu ang zel leh A Thlarau inpuanna ang chiah leh mawi taka sawi chhuah a nih lehzel avangten a ngaithlatute chuan hlwk thlk an ti a, lawm taka haw puiin an nunah a tha lam zawngin nghawng a nei zui zel ang. Hmanli mi hmasate chuan tawngtaia Pathian buan tih awmzia leh Thlarau Thianghlim leih buak awmzia kha an hre chiang hle a. Mahse chung mite chu an liam zo ta a, tute nge an i awh ang le? Tunlai chhuan kal mkte hi eng nge an an? Lalpa-ah chuan an piangthar em? Van rorelna kal mk khi kan hria em? A nih loh leh kan thawh hm hian min tir luitu tur thil engemaw tak kohhranah hian rawn thleng turin kan nghk em ni? Kohhran pum pui hi harh thar vek phawt se kan ti em ni? Chumi hun chu a lo thleng ngai lo vang. Kohhranah hian piangthar lo, thahnemngi taka tawngtai ngai lo tur an awm reng a. Chuvangin a mimalin he hna hi kan thawk tur a 7

HARHTHARNA DIK ni. Tawng tlm la, tawngtai tam rawh. Bawhchhiatna a tam a, mite chu thlarau leh thiltihtheihna tel lo, dan ang leka Pathian thu awih annaa lungawi mai lo tura zirtir tur an ni. Kan thinlung hi leihbuak kan tum tak zet a, kan sualte sim kan tum a, kan rilru ngaihtuahna sualte tihdik kan tum phawt chuan kan rilru chu thil ho mai maiah kan dah tur a ni lo va, mahni kan inring tur a ni lo va, kan felna chu Pathian hnen atanga lo chhuak a ni tih kan hre tur a ni. Pawn lam thil iin keimahni kohhran chhungah hian hlauh tur kan ngah zwk. Kan chakna leh hlawhtlinna min dal theitu chu pawn lam khawvel aiin kohhran chhungah a nasa zwk daih a. Ringlo mite chuan Pathian thupk zawma Isua rinna zawmtu intite hi an insawi ang taka an thurin chu an nungchang nghet tak te, an nun mwi tak leh nung tak, mi hneh theih tak hmanga lantir turin lo beisei ta se an thiamawm hle a ni. Mahse thutak puangtu intite hian a hmasawn zel tur chu an va dal zing si em! Rin lohna chuan nuam tawlin an rinhlelhnate chu an sawi chhuak a, thimna chu an duh zwk a, vantirhkoh sualte an thlm lt a, Setana hmanruaten an duh anga an thawh theih nn kawng an hawng a ni. Hmlma P Tn Kawng Hawn A Ni Mihring hmlma pa chu mihring ngaihtuahnate a hriat phalsak a ni lo va; mahse thil zir chak tak mai a ni a, thusawi apiang a lo chhinchhiah a, thiltih apiang a lo zir a, a thiltihtheihna hnuaia tlu ltte chu an tlkna awm tak thlmna hmangin a lo thlm zel thin. Kan ngaihtuahna leh rilru sual takte hi thiltihin emaw, tawngkamin emaw, hml lan danin emaw kan lan chhuahtir loh chuan Setana chu tihtlwmin a awm thin, a chhan chu engtia thlm tur nge a hre thei dawn lo a ni. Mahse kristian intite hian mahni inthunun zawh loh avangin mihring hmlma pa tn kawng an va hawn zing tawh tehreng em! Setanan remchang a lk mai theih tur tawngkam leh rilru tha lote chu thup an nih ngai loh avangin kohhran chhungah hian khawvel mite meuh pawh tilungngi tur inthenna leh innghirnghonate zu thleng thina maw le. Ngaihdan engemaw a lo inan loh deuh hlekin kan 8

HARH THAR TURA KOHNA theh darh a. Chu chu Setana lahin lo zir zawmin remchang a lo la vat a, kohhranah then darh nn leh tihchhiat nn a fin vervkna leh thiamna chu a lo hmang ve vat thin. Inrem lohna a awm hian thil pawi tak a thleng ziah bawk. Lamtang insiamin buaina chu a lo punlun thin. Chhungkaw indo tumah an dingchhuak ngai lo. Chu buaina chu a lo punlun zel a, chutah Setana leh a tirhkohte chu phur takin an buhchi theh seng tumin an lo phi ve sek thin. Khawvel mite chuan an lo thlir reng a, lawm takin, En teh u, heng kristiante inngeih loh dan hi. Hei hi an sakhua chu a nih ngai chuan ka duh ve lo tawp mai, an lo ti a. Anmahni an inen a, sakhaw mi an ni lo chu an lawm ta zaw mah mai a. An nun bawlhhlawh tak chu nemnghehin a awm a, Setana chu a hnathawha a hlawhtlin avangin a lawm em em a ni. Bumtu ropuia chuan a thang chu fiahna te, bng lova tawngtaina te leh rinna nungten an phuar loh mihringte tn a kam reng a. Kristian kan nih avang leh rawngbawltu kan nih avangin rinna kawnga daltu awm thei apiang la bo turin kan thawk tur a ni. Dodaltu apiang kan la bo tur a ni a. Lalpa kawng chu sial a nih theih nan leh A zahngaihna nasa tak min pe tura kan inkhawmpuiahte hian a lo tel theih nn kan sualte puangin i hnuchhawn vek ang u. Khawvelna te, tisa thilte leh ramhuai thiltihtheihnate chu hneh vek tur a ni. Pathian hmlma khawvel nena inthian tha reng chungin chu kawng chu kan buatsaih thei lo; mahse A tanpuina nen chuan kan chungah leh mite chunga a thiltihtheihna tenawm tak mai chu kan hneh thei a ni. Hmlma tumruh tak mai leh huaisen tak mai thlmna lak atang chuan a mimalin emaw, a huhoin emaw pawh kan him thei lo va; mahse Isua zrah kan hnar thei thung. Kohhran member tinte hi khawvel hriat thamin an ng reng thei a, tichuan tuman Heng mite hian midangte tih theih loh eng nge an tih bik? tih kher a ngai tawh lo vang. Mi tumahin sawiselna remchang an hmuh loh nn thil tha lo anga lang tawh phawt chu pumpelh a, khawvel nena inremna lam hawi reng reng laka inthiar fihlim tur a ni. Sawiselna hrim hrim chu kan pumpelh thei lo; mahse kan sual

HARHTHARNA DIK vang emaw, kan t vng emawa sawisel kan nih loh a, Krista hming avang chauha sawisel kan nih theih nn kan fimkhur em em tur a ni. Kohhran rethei tak leh khawhar takte hian anmahni hliahtu zawng zawng an vai kiang ang a, an chungah Pathianin A Thlarau a leihbua ang tih tluka hlauh Setanan a nei lo. Khawvel twp thlengin harhtharna hi a t emaw, a lian emaw, thleng lo tawp rawh se tih hi Setana duh dan chu a ni. Mahse a hmanruate chu hre lo kan ni bik lo va. A thiltihtheihna pawh do hneh theih a ni. Pathian Thlarau chu kawng kan hawnsak phawt chuan malsawmna chu a lo thleng mai ang. Leia ruah a sur loh nn van tukverhte a khar thei lo ang bawkin Setana chuan Pathian mite chunga malsawmna ruah lo sur tur chu a dal thei lo. Misualte leh ramhuaite chuan Pathian hnathawh chu an dal thei lo va, rinnaa A thutiamte an chan a, thinung lungchhira an sualte an puan a, an sim phawt chuan A mi kalkhawmte A awmpui tur chu an dal thei hek lo. Thlmna zawng zawngte leh dodaltu thiltithei tak takte pawh, ualau taka tih an ni emaw, a ruka tih an ni emaw, chakna ni lovin, thiltihtheihna ni lovin, Ka Thlarau zwkin le, (Zakaria 4:6) titu thutiam anga ngam theih vek an ni. Rorelna Ni Kan Hmang Mk A Ni Rorelna Ni ropui, sual puanna hun leh simna hun, rorelna huna awm mk kan ni. Tunah chuan thlarau tel miah lo leh ro lutuka A rawngbawltute inpuanna chu Pathianin a pawm ta lo. Chutiang inpuanna chu tunlai atana thudik a ni tawh lo va. Tunlai atana thuchah chu hun harsat lia Pathian kohhran chawmtu chaw a ni tur a ni. Mahse Setan chuan Lalpa Ni lo thleng tur atana mite an inbuatsaih theih loh nn he thuchah hi a thiltihtheihna chhuhsak a lo tum ve ngar ngar thung. Kum 1844 khan kan Puithiam Lalber chu rorel lwkna hna tan turin van biak bukah chuan a lt a. Mi fel thi tawhte chungchang chu Pathian hm-ah rel a ni. Chu rorelna chu zawh a nih ve leh mi nungdamte chunga rorelna chu puan a ni leh ang. Chung hun urhsun tak maite chu a va pawimawhin a va hlu tak em! Kan chungchang hi van rorelna-ah chuan phawrh a ni a. A mimal mal hian kan taksa 10

HARH THAR TURA KOHNA thiltih ang zela relsak kan ni ang. Lei biak bk rawngbawlna-ah chuan puithiam lalberin hmun thianghlim bera sual tlenfaina hna a thawh li khn pawn lama amah lo nghktu mipuite chu Lalpa hmah an lo intihrehawm a. Tihthianghlim an nih a, an sualnate tlen fai a nih theih nn an sualte an lo puang thin. Tlanna Ni tak tak a lo thlen a, chung lam biak bka Kristan A mite tana dilna a siam li, mi tin chunga st theih tawh miah loh rorelna puan a nih dawn li hian Pathianin a mite chu a pht np zwk ang em? He hun urhsun tak leh rapthlk tak maiah hian eng dinhmunah nge kan din? Kohhran chhngah hian chapona te, vertherna te, inbumna te, inchei tchilhna te, chungnun chkna te, hlimhlawp duhna te, thil ho mai mai hlim puina te a va la tam em! Heng sualnate hian rilru a bawh buai a, chatuan thilte chuan ngaihsak an hlawh ta lo. Khawvel chanchin khawi liah nge kan awm tawh tih hre turin Pathian Lehkha Thu hi kan ku dwn lawm ni? Kan tna hna min thawhsak mk leh tun tlanna hna kal mka kan dinhmun hre thiam tur khawp finna hi kan nei dawn em le? Kan thlarau chhandamna hi tlm tala kan ngai pawimawh a nih chuan thutlkna fel tak kan siam tur a ni. Lalpa chu tihtakzeta inchhir chungin zawng ila. Kan sualnate chu tlenfaia a awm theih nn thinlung lungchhirin kan puang tur a ni. Kan dinhmun hi a nghet lo asin. Rorel lwkna chu a twp tp tawh a. Mi tinin Pathian hm-ah eng dinhmun nge ka luah? tih ngaihtuah theuh rawh se. Eng tik hunah nge Kristan kan hming a lam ang a, kan chanchin hi rel fel a nih dwn kan hre si lo. Eng tin chuan mi relsak ang maw! Mi fel zingah nge min chhiar ang mi sual zingah? Kohhran Chu Tho Sela, Sim Rawh Se Kohhran chu tho sela, a hnung tawlhna atangin Pathian hm-ah sim rawh se. Ralvngtu chu harh sela, tawtawrwt chu ham rawh se. Vaukhanna thu chiang tak kan puang tur a ni. Pathianin A chhiahhlawhte chu Ring takin au rawh, inren suh, tawtawrwt angin i aw chhuah tuar tuar la, ka mite hnnah an bawhchhiatna chu hril la, Jakoba chhngte hnnah an sualnate hril bawk rawh (Isaia 11

HARHTHARNA DIK 58:1) tiin thu a pe mk a ni. Mipui rilru kan la tur a ni; chuti lo chu hna zawng zawng chu thawh loh ang a ni mai. Vantirhkohte meuh pawhin thu rawn hrilh se mitthi beng bula thusawi ang chauh a ni ang. Kohhran chu che turin tho rawh se. Kawng a lo buatsaih hm loh chuan Pathian Thlarauvin hna a thawk thei lo. Tihtakzetin thinlung phawrh chhuak ni sela. Tangrual a, tihtakzeta tawngtai a, rinna nena Pathian thutiam chan tumna awm rawh se. Hmanlaia pawn lam lang theia saiip puan sin ang kha tul tawh lo mah se rilrua inngaihtlwm thk tak chu a awm tur a ni. Mahni leh mahni inchawimawina leh infak mawina chhan tha twk an nei lo va. Pathian kut chak tak hnuaia inngaitlwm hle tur kan ni. Amah zawngtu diktakte chu a thlamuanin mal a sawm dwn a ni. Kan hm-ah hian thawh tur a tam a; chu chu kan thawk dwn em le? Chak takin kan thawk ang a, nghet takin hma lam kan pan ang. Lalpa ni ropui lo thleng tur atan chuan kan inbuatsaih ngei ngei tur a ni. Muang hman kan ni lo va, mahni tanghma hai hman kan ni hek lo. Khawvel hi vaukhan tur a ni. Mite hmuha eng chhi turin mimal hian eng nge kan tih? Pathian chuan mi tin hi an tih tur twk a pe theuh a, mi tinin tih tur kan nei. He hna hi tuman kan thlarau a boral hlauh thu lovah chuan kan pumpelh thei lo. Unau duhtak, Thlarau Thianghlim chu tilungngaiin i kal bo tir dawn em ni? Chhandamtu awmpuina chu duh lovin kawng i khar khum dwn em? Isuan i chunga mawhphurhna a dah i ngaih pawimawh loh avang khan thutak hre tur tam takin an hrat loh phah a, chumi avanga an boral chu i phal em ni? I harh ang u khai. Ngaihven ula, fimkhur rawh u; in khingpui Diabola chu sakeibaknei rum thin angin a ei theih tur zawngin a phi ruai thin, (I Peter 5:8). Review and Herald, March 22, 1887. Harhtharna Chu Siamthatnain A Zui Thin Mi tam tak thinlung chuan thlarau lam nunna a nei lo a ang ber mai. Chu chuan min tilungngai hle bawk. Khawvel, tisa thil leh ramhuai hi kan do nasa tawk lovang tih ka hlau ngei mai. Kan kristianna 12

HARH THAR TURA KOHNA chanve thi tawh hmang hian khawvel awhna te, hmasialna te leh a dik lohna te hi nuih puiin kan tawmpui ve dawn em ni? Ni love, Pathian zarah thutak zidingah chuan nghet takin awm ila, kan rinna hmasa kha a twp thlengin i vuan tlat ang u. Taihmak kawngah chuan thatchhe suh ula, thlarau kawngah chuan thahnemngai takin Lalpa rawng bawl ang u (Rom 12:11). Krista chu kan Hotu a ni a, Amah chu kan thlir reng tur a ni. A hnen atang chuan finna kan dawng ang a. A khawngaihna zrah kan felna kan vawng reng ang a, inngaitlwm leh inchhira Pathian hm-ah dingin khawvel mite mithmuhah A ai kan awh ang. Kan biak inahte hian sermon tha hriattur a va vang em! Memberte lah chu Thlarau Thianghlimah ni lovin pulpit rawngbawlna pangngaiah an innghat zawk bawk si. Anmahnia Thlarau thilpk awmte pawh hman loh leh koh chhuah loh an nih avangin a chau zo ta. Rawngbawltute chu hmun tharah an kal a nih chuan member pangngaite chu mawhphurhna pk tur an ni, inhmang se an chak tawlh tawlh ang. Rawngbawltute leh mipuite chu thlarau lama an chak loh avangin Pathian chuan nasa takin a dem a ni. Tihian a ti: I thiltihziate ka hria, i vawh hek loh va, i lum hek loh hi; i vawh emaw i lum emaw ka duh a ni. Chutichuan, lum si lova, vawt si lova, i lum chang chang avangin ka ka ata ka chhak chhuak dawn a che. Ka hausa a, sum ka ngah a, engmah ka tlachham lo ve, i tih avang leh nang mi rethei, khawngaihthlak, pachhia, mitdel, saruak chu i ni tih i inhriat loh avangin; i lo hausak theih nan rangkachak meia tihthianghlim te, puan i sin theih nan leh i saruak zahmawh chu a lan loh nan puan var te, i hmuh theih nan i mita hnawihah mit na hlo te ka hnena mi lei turin ka rawn a che, tiin (Thup. 3:15-18). Pathianin thlarau lam harhtharna leh thlarau lam siamthatna neih tur a ti a. Hei hi a thleng lo a nih chuan vawt si lo, lum si lo ho chu Lalpa tn mi tenawm an ni ang a, A fate tih pawh A la duh lo mai ang. Harhtharna leh siamthatna chu Thlarau Thianghlim awpna hnuaiah a thleng tur a ni. Harhtharna leh siamthatna hi thil hrang daih an ni bawk. Harhtharna chuan thlarau lam nun tihthar lehna te, 13

HARHTHARNA DIK rilru leh thinlung tihchak tharna te, thlarau lam thihna atanga thawhlehna te a kwk a. Siamthatna erawh chuan din thar lehna te, ngaihdan leh rin dan, thil chin than leh chin dawklak thin thlkna te a kwk thung. Siamthatna hian Thlarau atanga chhuak harhtharna nen an inzawm loh chuan rah tha a chhuah ngai lo vang. Harhtharna leh siamthatna te hian an tihtur an ti ang a, tichuan an thawh tur ang an thawk thei ang. The Review and Herald, Feb,25, 1902. Hmanraw Mawl T T Hman A Ni Ang Hriattirna hmuhtir ka ni a, chuta a lan dan chuan Lalpa chuan A remruatna chu kawng hrang hrang, hmanraw hrang hrang hmangin A tihlawhtling dwn a ni. Talent ngah ber berte chauh a hmang dwn lo va, hmun pawimawh tak tak luahtute chauh a hmang dwn lo va, khawvel mite hmuha mi inzir sng ber berte chauh hi A hna ropui leh thianghlim, thlarau boral tur chhandamna hna thawk tur hian Lalpan a hmang dwn lo. Hmanraw mwl t t A hmang ang a; A hna thawk zawm zel tura theihna leh thiamna nei tlm ve tak takte hi a ni a hman dwn ni. Hmanraw mwl t t hmangin mi hausa leh ram zau tak tak neitute chu thutak A pawmtir ang a, heng mite hi A ram zau nana Lalpa kut chak tak ni turin an rilru hneh a la ni ang. Letter, 62, 1909.

14

BUNG 2 PIANTHARNA A LEM NGE A TAK Pathian Thu Thiltihtheihna Rinawm taka Pathian thu puan chhuah a nihna hmunah tawh phawt chuan Pathian atanga chhuak a nihzia lantirtu engemaw a thleng zel thin. Pathian Thlarau chuan A chhiahhlawhte thuchah puan chhuah chu a kalpui zel a, tichuan an thuchah puan chuan thiltihtheihna a lo nei ta thin a ni. Misualte chuan an chhia leh tha hriatna chu kaihthawh a ni tih an lo hre ta a. Thinlung thim entu ng chuan an thlarau pindan ril ber thlengin a chhun tlang a, thim thiltihte chu pho lan a ni. An thinlung leh rilru-ah thiam lo intihna thk tak a lo awm a. Sualna te, felna te leh rorelna lo thleng turte chuan a hneh a. Jehova felna chu an tem a, thinlung Zawngtu hmaa an sualna leh an bawlhhlawhna nena din chu an hlau bawk a. Hrehawm ti em emin, Tuin nge he thihna taksa lak ata hi min chhanchhuak ang? tiin an au chhuak a. Mihring sual tlen fai nana a inpkna twp nei lo lantirtu Kalvari hmuhtir an nih hnu chuan Krista felna chauh lo chu thil dang engmahin an bawhchhiatnate chu a tlengfai thei lo tih an hmu a; hei chauh hian mihring leh Pathian chu a inremtir thei a ni. Rinna leh inngaihtlwmna nen khawvel sual kal puitu chu an pawm a. Isua thisen hmang ngei chuan an tunhma sual chu thai bo theih a ni. Nun Dan Thar Heng thlarau man tharte hian simnain hruai a tumna chu an hmu a. An ring a, baptisma chu an chang ta a, tichuan nun thara nung turin an lo tho leh ta Krista-ah chuan tunhma chkna anga awm tawh lova, A hniakhnung zui tur te, A nungchang tarlang tur te, Amah a thianghlim anga intithianghlim ve tur tea siamthar an lo ni ta a ni. Tunah chuan an thil huat thinte kha an hmangaih a, an thil hmangaih thin kha an lo haw ta zawk a. Mi chapo tak leh intivei tak thin kha thinlunga inngaitlwm leh inphahhnuai thei tak a ni ta. Mi 15

HARHTHARNA DIK lawilo tak leh mi chungtlk thei tak kha mi timai mai lo tak leh ngawichawi tak a ni ta bawk a. Mi bawlhhlawh chu mi thianghlim a lo ni a, rui reng thin kha a lo harhfim a, mi tenawm tak kha a lo thianghlim ta a ni. Khawvel incheina lawilo mai maite chu sirah hnawl a ni ta. Kristiante chuan pwn lam mawina zawng lovin chhung lam mwina an zawng thin. In incheina chu pawn lam incheina sam phiar te, rangkachak thi awrh te, silhfena inthuam te chu ni lovin, thinlunga mihring thuruk chu, rilru thuhnuairawlh leh nunnem, silhfen chhe thei lova inthuam ni zawk rawh se, chu chu Pathian mithmuhin a hlu em em a ni, (I Petera 3:3,4) tih hi a takin an zawm a ni. Harhtharna chuan thinlung chhungril a khawih a, inngaihtlwmna a thlen bawk. Chutiang harhtharna chuan tihtakzetin misual thinlung a khawih a, Krista thisena lei nih chkna an lo nei thin. Nutling, patlingin thlarau chhandamna duha tawngtaiin Pathian an buan a. Chutiang harhtharna rah chu mahni inphatna leh inpkna ringawtah a tawp lo va, hmuh theihin Krista vanga harsatna leh hrehawmna tuar tlka chhiar an nih avanga an lawmna chu a lang chhuak thin. Isua hming lamtute nun inthlk danglam dan chu miten an hmu a. An boruak chuan a tha lamin khawtlng a nghawng pha hial a ni. Hei hi Pathian Thlarau hnathawh rah chu a ni. Insiamthatna a awm loh chuan simna diktak a awm em tih fiah theih a ni lo. A thutiam a hlen a, a thil tihsual a rulh lt a, a sual a puan a, Pathian leh a mihring puite a hmangaih bawk chuan misual chuan a Pathian nen inremin a awm ta tih chiang taki a hmu thei ang. Chutiang chu tunhma harhtharna zuitu chu a lo ni tawh thin. An rah atangin mihringte chhandamna-ah leh khawtlang tihchangkanna kawngah Pathianin mal a sawm tih hmuh theih an ni. Harhtharna Suak Eng Nge A Danglamna? Tunlai harhtharna tam tak hi chu hmanli Pathian chhiahhlawhte hnathawh, khawngaihna mak lo lanchhuah dan nen chuan a inang ta lo ngei mai. Miin Pathian thu an ngaihven nasa a, mi tam tak an 16

PIANTHARNA A LEM NGE A TAK? piangthar a, inkhawm an tam thin hle tih hi a dik e; amarawhchu an rah han enin thlarau lam nun tak taka hmasawnna hmuh tur a awm lo a ni. A han alh ve hluai naa a mit leh thuai a, a hm aia nasa khan a lo thim ta thin a ni. Harhtharna lar tak takte hi duhthusama inawih lunglenna te, inchawh phurna mai mai leh thil thar danglam deuh zak duhna avanga awm a tam ta mah mah e. Chutiang harhtharnaa piangtharte chuan Bible thutak ngaihthlk chkna an nei chuang mang lo va, zawlneite leh apostle-te thu leh hla an tuipui tak tak chuang hek lo. Inkhawmnaah chuan thil engemaw phurawm tak a awm loh phei chuan an tel chk lo va. Chhia leh tha hriatna fim tak mai kaithotu thuchah chuan ngaihven a hlawh hek lo. Pathian thu vaukhanna chiang tak mai, an chatuan nun nghawng pha tur zwkte chu an ngaihsak lo. Thlarauva piangthar diktakte nunah chuan Pathian leh chatuan thilte chu thupui ropui ber a ni ang a. Leia Pathian rorelna hnuhnung a lo thlen hm lawk hian apostle-te hun lai ata la thleng ngai lo Pathian thu ngaihvenna lama harhtharna chu Lalpa mite zingah a lo thleng dwn a ni. Thlarau Thianghlim leh Pathian thiltihtheihna chu A mite zingah leihbuakin a awm ang a. Chumi hunah chuan mi tam takin Pathian leh A thutak aia he khawvel hmangaihna chawisangtu kohhrante chu an chhuahsan ang. Mi tam tak, rawngbawltute leh a mipui mimir telin, chuan lawm takin Lalpa lo kal lehna tur atana tun huna mipui lo buatsaihtu tur thuchah ropui chu an pawm dwn a ni. Hetiang harhtharna hi hmlma pa chuan thleng lo se a duh a, chuvangin chutiang harhtharna chu a lo thlen tak tak hmin a lem a thlentir ang. A bumna hmanrua a hman theihna kohhranahte chuan Pathian malsawmna ropui tak lo thleng ta ang maiin a lantir ang a. Sakhaw lam ngaihvenna nasa tak nia lang chu a lo awm ang. Mipuite chuan Pathianin anmahni-ah hna ropui tak a thawk niin an ngai a, mahse a thawhtirtu chu thlarau suak mai a ni. Sakhuana thuam inbelin Setana chuan kristian khawvela a thiltihtheihna chu zauh zel a tum ang.

17

HARHTHARNA DIK Eng Vangin Nge Bumin Kan Awm Tehlul Ang? Tun kum sawmnga kal ta chhunga harhtharna tam takah khan hetiang deuh hi a thleng tawh a. Kan hma lamah khian chutiang aia nasa f chuan a thleng leh dwn a ni. Phurna nasa tak a thleng a, thutak leh dwt a inpawlh a, chu chu mi hruai bona remchng takah hman a ni. Chutichung chuan tumah hi buma awm tur a ni lo ve. Pathian Thu ng atanga thlir chuan hetiang harhtharna boruak hi eng nge a nih chiah hriat a harsa lo. Miin Bible thu an ngaihthah a, thlarau fiahtu thutak, khawvel kalsan tur leh mahni inphat tura phttu chu an hawisanna hmunah reng reng chuan Pathian malsawmna a thleng lo tih a chiang hlea sawi theih a ni. Krista ngeiin a lem leh a tak tehna tur chu tihian a sawi: Anmahni chu an rahah in hre mai ang, a ti a (Matthaia 7:16), hei hi heng harhtharnate hi Pathian Thlarau hnathawh an ni lo tih fiahna tha tak an ni. A thutakah hian Pathian chuan mihringte hnena Amah leh Amah A inpuanna chu A dah a; hemi pawm tawhphawt tn chuan Setana bumna laka invenna phaw a ni. Heng thutak ngaihthahna hian zau takin tunlai sakhuana khawvela darh zau em em sualna hi kawngka a hawnsak bawk. Pathian dan hrim hrim leh a pawimawhnate hian engemaw chenah ngaihthah a hlawh hle a. Pathian dan chungchang hrim hrim, chatuana ding tur a nihna leh zawm ngei tur a nihna te hi a nih dan tur ang taka hriat a ni lo va, chu chuan piantharna leh tihthianghlimna chungchang thlengin mi a hruai sual a, chumi rah chu kohhran mite nungchang hniam ta zel hi a ni. Hetah hian kan hun lia harhtharnaten Thlarau leh Pathian thiltihtheihna an tlkchhamna chhan thurk chu hmuh theih a ni bawk. Pathian Dan Chu Thlk Theih A Ni Em? Kohhran hruaitu tam tak chuan Krista khan A thihnain dan a tibng tawh a, chuvangin mihring tn zawm a tul tawh lo an ti thin. Thenkhat phei chuan nghawngkawl rit tak angin an sawi a, mahse min phuartu dn khirh deuh mai nih ahnkin chanchin tha zra min tizalentu zwk a ni. 18

PIANTHARNA A LEM NGE A TAK? Zawlneite leh zirtirte kha chuan tunlai mite ngaih ang hian Pathian dan chu an ngai ve lo. Davida chuan tihian a ti: Tin, dip dal lohvin ka leng ang; I thununna thute chu ka zawng si a, (Sam 119:45). Tirhkoh Jacoba pawhin Krista thih hnu khan Pathian dan chu lal dan tih leh dan famkim, zalenna dan (Jacoba 2:8; 1:25) a lo ti bawk. Isua thih hnu kum sawmruk vel zetah pawh Johana chuan thupk zawmtuten malsawmna an dawn tur thu chu tihian a la puang cheu: Nunna thing chungah chuan thu an neih theihna tur leh khuaa an luh theihna tura a thupk zawmtute ( that do his commandments) chuan. (Thupuan 22:14) tiin. Pathian dante hi Krista khan a thih rualin a tibng tih hian innghahna a nei lo. Dan hi thlak theih leh tihdanglam theih nise chuan Krista kha mihringte chhandam nan kan sual man tuara a thih a tul lo vang. Inhransanna leh Inpumkhat Lehna Eng Tin Nge A Lo Thlen? Piantharna leh tihthianghlimna hnathawh chu A dan rema nuntir a, Pathian leh mihring inremtir leh hi a ni. A tir chuan mihring hi Pathian anpuia siam a ni a. Sawisel bovin Pathian dan leh Amah Pathian ze mil chuan a awm a; a thinlungah chuan felna dan chu ziah a ni. Mahse sualna chuan A Siamtu lak ata a tihrang a. Pathian anna reng reng a nei ta lo. A thinlung chu Pathian dan zepui nen a indo ta tlat mai. Tisa duhzawng chu Pathian dona a nih avangin. Chu chu Pathian danin a awm si lo va, awm pawh a awm thei bawk hek lo a ni, (Rom 8:7). Mahse mihring nen chuan an inrem leh theih nn Pathianin khawvel a hmangaih em em a, tichuan a fapa mal neihchhun chu a pe a. Krista felna zrah A Siamtu nen inremin an awm leh thei ta a ni. A thinlung chu Pathian khawngaihna chuan a siam thar tur a ni a, chung lam atangin nun thar a nei tur a ni. He nun dan lo danglam ta hi pian tharna chu a ni a, chumi tel lo chuan Isua sawi ang hian, tuman Pathian ram an hmu thei lo. Pathian nena inrem lehna rahbi hmasa ber chu sual inhriatna hi a ni. Sual chu dan bawhchhiatna a ni. Dan hi sual hriatna a ni (I Joh 3:4; Rom 3:20). A sualna hre turin misual chuan a nungchang 19

HARHTHARNA DIK chu Pathianin mi fel a tehna ropui tak hmanga a teh ve a tul a. Chu dan chu nungchang tha famkim kawhhmuhtu drthlalang a nih avangin a nungchang dik lo li chu a hmu thei dwn a ni. Dan chuan mihring chu a sualnate a kawhhmuh a, mahse a tidam thei lo. A thuawihtute tan nunna a tiam rualin a bawhchhetute chu an thi dwn a ti thung. Krista chanchin tha chauhin sual thiam avanga thiam lohna emaw, bawlhhlawhna emaw lak ata chu a ti zalen thei a ni. A dan bawhchhiat a nih avangin Pathian lakah a sim ang a, tlanna atana A pk Krista chu a ring bawk ang. Tichuan tunhma lama sualte chu thai bo a ni ang a, Pathian anna nungchang a lo nei tawh ang. A nih Pathian dan bawhchhe turin a zalen ta em? Paula chuan tihian a ti, Rin avangin dan chu engmah lovah kan siam ta em ni? Hnai lo ve, dan chu kan tinghet zwk a ni. Keini sual kawnga thi tawh sualin engtin nge kan la nun theih cheu vang? Johana pawhin tihian a ti, Pathian kan hmangaihna chu hei hi a ni, a thupekte kan zawm hi; a thupekte chu a khirh si lo va, (Rom 3:31; 6:2; I Johana 5:3). Pian tharna chuan A dan rema mihring thinlung a hruai angin Pathian nena inremin mihring thinlung chu a hruai thin. Misual chunga hetiang danglamna nasa tak mai a lo thlen chuan thihna ata nunnaah a lt a, sualna atangin thianghlimna-ah, dan bawhchhia leh hel hmang ni thin kha thu awih thei tak leh rinawm takah a lo ni ta thin a ni. Tihthianghlimna Tu Tih Tur Nge? Tihthianghlimna chungchanga thurin dik lo deuh mai chu Pathian dan ngaihthahna emaw, hnwlna emaw atanga lo chhuak a ni a, tunlai hian hmun a chang sng khawp lehnghal. Hetiang ngaihdan hi a thurin zawngin emaw, a taka nunpui kawngah emaw a hlauhawm ve ve khawp mai. Miin an bawh em avangin hemi chungchanga Bible zirtirna hi mi tinin an hriat hi a tul a ni. Tihthianghlimna dik tak chu Bible thurin a ni. Thessalonika khuaa mite hnena a lehkhathawnah pawh tirhkoh Paula chuan tihian a ti, Pathian duhzawng, in thianghlimna tur chu hei hi a ni, tiin. Tihian a 20

PIANTHARNA A LEM NGE A TAK? tawngtai bawk, Pathian ngei chuan in pumin tithianghlim che u rawh se, (I Thess. 4:3; 5:23). Bible hian chiang takin tihthianghlimna leh engtia chan tur nge tih hi a zirtir a. Chhandamtu pawh tihian a zirtirte tan a tawngtai: Anni chu thutakin tithianghlim rawh. I thu chu thutak a ni, (Johana 17:17,19). Paula chuan ringtute chu Thlarau Thianghlimin a tithianghlim tur a ni tiin a zirtir bawk (Rom 15:16). Thlarau Thianghlim hnathawh chu eng nge? Isuan tihian a zirtirte a hrilh, Nimahsela amah, Thlarau dik tak chu, a lo thlen hun chuan thutak zawng zawngah chuan a hruai lut ang che u, (Johana 16:13). Sam phuahtu chuan tihian a ti: I dan hi thutak a ni. Pathian Thlarau leh Thu hmangin A dan thua felna imphmte chu mihringte tn hailan a ni a. Tichuan Pathian dan chu a thianghlim a, a dik a, a that avang leh Pathian famkimna lantirtu a nih avangin chu dan zawmtu nungchang chu a thianghlim lo thei lo va. Chutiang nungchang entirna tha famkim chu Krista kha a ni. Ka pa thupk ka zawm. A thil lawmzawng apiang ka ti (Johana 15:10; 8:29). Krista zuitute chu Amah angin an awm tur a ni Pathian khawngaihnain an nungchang chu A dan thianghlim remin an awmtir ang. Hei hi Bible-in thianghlimna a zirtir dan chu a ni. He tihthianghlimna hna hi Krista rinna azra Pathian Thlarau min chenchilhtu thiltihtheihna nen chauha tih theih a ni. Paula chuan ringtute chu tihian a zilh: Hlau leh khur chungin nangmahni chhandamna thawk chhuak rawh u; ama lawmzawng atana tih tum tur leh bei tura nangmahnia thawktu chu Pathian a ni si a, (Phil. 2:12,13). Kristian chu sualnain a nawr fo va ang a, mahse amah dotu sualna chu a do zel ang. Hetah tak hian Krista tanpuina mamawh a ni. Mihring chak lohna chu Pathian chakna nen a tangrual a, tichuan rinna chuan, Nimahsela kan Lalpa Isua Krista zara hnehna min petu Pathian hnenah chuan lawmthu awm rawh se, a ti thei ta thin a ni (I Kor.15:57). Pathian Lehkha Thu hian chiang takin tihthianghlimna chu hmasawn zel a ni tih a entir a. Misual a lo pian thar a, tlanna thisen avanga Pathian nen inrema a lo awm hian a kristian nun chu a intan dwn chauh a ni. Tunah chuan famkimna lam a pan mk chauh a 21

HARHTHARNA DIK ni a. Krista famkimna lamah an thang chho zel ang, (Phil.3:13, 14; 2 Pet. 1:5-10). Uanna Hman A Awm Lo Bible-a tihthianghlimna nun changtute chuan tlwmna nun an lantir ang. Mosia ang khan thianghlimna makzia leh ropuizia hmuhtir an ni ang a, Chatuan Pa thianghlimzia leh famkimzia nena khaikhina engmah an nih lohzia an hmu bawk ang. Zawlnei Daniala kha he tihthianghlimna nun neitu zinga mi entawn tlk a ni. A dam rei a, a dam chhung kha Pathian rawngbawl nn a hmang tha hle. Van pawhin mi duhawm tak a tih ngat kha (Dan. 10:11). Mi thianghlim bawlhhlawh kai lo anga puan a ni chung khan he zawlnei chawimawi ph tak mai hian a mite tna Pathian hnena dilna a thlen kha chuan Israel sualna kha a sualna angin a sawi hmiah mai a ni: Kan dlnate chu kan felnate avngin i hmah kan hln a ni si lo va, i zahngaihna ropui tak avngin a ni zwk e. Kan sual ta a, suaksual takin kan ti ta e. Tin, keima sual leh ka mi Israelte sual thupha chawia, \awng\aia, thu sawia. (Dan. 9:18, 15, 20). Joba chuan thawngaleivira Lalpa aw a hriat khan, Ka inten a, vut leh vaivuta thuin ka sim ta e, (Joba 42:6) a ti a. Isaia pawhin Lalpa ropuina a hmuh a, cherub-ho Sipaihote Lalpa chu a thianghlim e, a thianghlim e, a thianghlim e, tia an u thwm a hriat chuan, Ka chung a va pik em! Ka boral ta a nih hi, (Isaia 6:3, 5) a ti bawk. Paula pawh khan van thumna thlenga hruai chhoh a nih a, mihring tawngtea sawifiah zawh rual loh thil a han hmuh khan tihian ama chungchang chu a sawi: Mi thianghlim zawng zawngte zinga t ber i pawha t, (2 Kor. 12:2-4 margin, Efesi 3:8) a ti a. Isua awm nghengtu hmangaih Johana pawh A ropuina a han hmu chu vantirhkoh hm-ah thi ang derin a tlu a ni (Thup. 1:17). Kalvari kraws hlima kal tlang tawhte tn chuan mahni infak mawina hun leh sual nei lo ang hiala uanna hun a awm thei lo. An sualna chu Pathian Fapa thinlung chhun kehtu niin an hria a, chu ngaihtuahna chuan mahni inphatsanna lamah a hruai ang. Isua hnaih 22

PIANTHARNA A LEM NGE A TAK? apiangin mihring tlin lohna leh sualna an hre chiang a, an beisei innghahna pawh thia tho leh Chhandamtu felna chauh a ni. Tihthianghlimna Lem Rin Mai Hi A Ni Em? Tun lia tihthianghlimna an sawi lar deuh mai hi chuan mahni intihlar duhna thlarau leh Pathian dan pawisak lohna a keng tel a, chu chuan Bible sakhua an ni lo tih a tilang a ni. Hetiang zirtirna sawi mawitute chuan tihthianghlimna chu amaha lo thleng mai niin rinna ringawt pawha thianghlimna famkim chu neih theih niin an zirtir thin. Ring ringawt la, malsawmna chu i ta a ni, tiin an zirtir a. A dawngtu lam tihtur reng reng sawi a ni ngai lo. Chumi rual chuan Pathian dan thuneihna hi an hnawl a, thupk zawm tura tihna lak atangin an zalen tawh an ti bawk. Mahse mihringte tan hian Pathian nungchang leh duhzawng entirtu, A mizia leh Amah tilawm theitu zirtirna ziding rem lo hian thianghlim theih a ni ang em? Sakhuana hahdam, beih vak ngai lo, mahni inphat pawh ngai lo, khawvel tna laka inthiarfihlim pawh ngai lo neih chkna hian rinna chauh tih zirtirna hi thurin lr takah a siam ta; mahse Pathian thu chuan eng tin nge a tih? Tirhkoh Jacoba chuan tihian a ti: Ka unau te u, miin, Rinna ka nei, ti mah sela, thiltih a neih si loh chuan eng nge sawt ang? Chutiang rinna chuan amah a chhandam thei ang em ni? Unaupa emaw, unaunu emaw, saruaka awmin an ni tin chaw tlachham sela, tin, in zinga tuin emaw an hnenah, Thlamuang takin kal ula, lum tak leh puar takin awm rawh u, ti ula, taksa tana thil chakkhai chu in pek si loh chuan engnge sawt ang? Chutiang bawkin rinna chu thiltih nei lovin amah chauhvin a awm chuan thi a ni. A ni, mi tuin emaw, Nangin rinna i nei a, keiin thiltih ka nei a ni; i rinna chu i thiltih tel lovin mi entir rawh, tin, keiin ka thiltihin ka rinna ka entir ang che. Pathian chu pakhat a ni tih i ring a ni maw? I ti tha e; ramhuaite pawhin an ring a, an khur thin asin, a ti ang. Aw mi lawilopa, thiltih tel lova rinna mai chu engmah a ni lo tih i hre duh em le? Min thlahtu Abrahama chuan a fapa Isaka maicham chunga a hlan lai khan thiltih avangin thiam a chang a ni lawm ni? Rinna chuan a thiltih nen a thawk dun a, tin, thiltih avangin a rinna chu a 23

HARHTHARNA DIK famkim ta tih i hria e. Pathian Lehkha Thu, Abrahama chuan Pathian a ring a, chu rinna chu a felnaah ruat a ni, tih thu kha a lo hlawhtling a, tichuan Pathian Thianah vuahin a awm ta a. Rinna avang ngawt ni lovin, thiltih avang zawkin miin thiam a chang thin tih in hre ta, a ti (Jacoba 2:14-24). Pathian Thu chuan he zirtirna, thiltih tel lo rinna thurin hlauhawm tak mai hi a do tlat a. Rinna ringawt hi chuan zahngaihna dawng tura thil tihturte a tih si loh chuan Van duhsakna a dawng thei lo; rinthu mai a ni. Rinna dik tak chu Bible thutiamte leh thudahhotea innghat a ni. Tuman Pathian thil phtte zinga pakhat bawhchhe chunga thianghlim theih tho inring suh se. Thil sual tih hriat sa reng neih tlatna hian Thlarau hriatpuina aw chu a ngawihtir tlat a, Pathian lak atangin mihring a then hrang bawk. Johana pawh khan a rawngbawl lai khan hmangaihna-ah a cheng thk hle chungin Pathian dan bawhchhe reng chunga tihthianghlimna chang intite nungchang diktak chu a sawi hreh lo: A thupekte pawm si lovin, Amah ka hria, titu chu mi dawthei a ni, thutak amahah a awm lo. Tupawh a thu pawm erawh chu amahah chuan Pathian a hmangaihna a famkim tak zet tawh a ni. Amahah kan awm tih he miah hian kan inhria a ni, (I Johana 2:4, 5). Hetah hian an insawi angin mi chu a awm em tih fiahna a awm. Pathianin lei leh vana thianghlimna a tehna awmchhun hmanga fiah lovin mi tumah an thianghlim kan tingawt thei lo. Sual nei lova insawi ringawt pawh hi a sawituin thianghlimna a hlatzia entirtu a ni. Hei hi a chhan chu Pathian thianghlimna leh tawp nei lo khawpa a bawlhhlawh lohzia hriatna dik a nei lo emaw, tunge A nungchang rema awm tur tih an hre lo emaw a ni; hei hi a chhan chu Isua thianghlimzia leh duhawm nasatzia diktak leh sualna sualzia leh that lohzia hi an hriat loh avangin mihringte hian thianghlim thei emaw an inti ve ringawt thin. Krista nena an inhlat a, Pathian nungchang leh thilphtte a hriat loh nasat poh leh ama mitah chuan a thianghlim mai ang. 24

PIANTHARNA A LEM NGE A TAK? Tihthianghlimna Inpumpkna Bible-in thianghlimna a sawi hi chuan mihring pum pui, tisa, thlarau leh rilru a huam vek a ni. Paula chuan Thessalonika khua amite chu tihian a fuih: In thlarau leh, in rilru leh, in taksa chu kan Lalpa Isua Krista lo kal hunah chuan sawiselbovin a puma humhimin awm rawh se, (I Thess.5:23). Hmun danga ringtute hnenah pawh tihian a ziak: Chutichuan unaute u, Pathian khawngaihna avang hian, inthawina nung leh thianghlim leh Pathian lawm tlak ni turin in taksa chu inhlanah ka ngen a che u; chu chu in rawngbawlna awm reng a ni, (Rom 12:1). Hmanlai Israel-te hun li chuan Pathian hnena inthawina tur reng reng chu uluk takin an endik thin. Inthawina tur ran chu sawisel ki a nih chuan Pathianin inthawina tur ran chu sawisel kai lo, a ni tur a ni a tih avangin an pawm ngai lo. Chutiang bawk chuan kristian-te chu inthawina nung, thianghlim, Pathian pawm tlka an taka hlan tura tih an ni. Hetiang titur hi chuan an chakna zawng zawng chu a tha thei ang berin an vawng tur a ni. Taksa leh rilru chakna tihniam thei zawnga chetna reng reng chuan mihring chu a Siamtu rawngbawl tlk lovah a siam ang. Theih twp kan chhuah loh hian Pathian chu A lawm tho ang em? Isua chuan, I thinlung zawng zawngin Lalpa i Pathian chu i hmangaih tur a ni, a ti. An thinlung zawng zawnga Pathian hmangaihtute chuan theihtawp chhuah an duh em em a, an theihna zawng zawng chu a duhzawng tithei tura an chakna tipung thei tur A dan rema awmtir dan an zawng zwk ang. Nun Inthlk Danglam Khawvel hi nawmsak umna lamah a tlan zo ta. Tisa chkna te, mit chkna te leh chapona ten mipui tam zwk hi a thunun a. Mahse Krista zuitute erawh chuan kohna thianghlim zwk an dawng a ni. An zing ata lo chhuak ula, a hrangin awm rawh u, thil bawlhhlawh reng reng pawh dek suh u, tih thupk zawmtute tana Pathian thutiam chu, Ka lawm ang che u a, in tan Pa ka ni ang a, nangni pawh ka tan fanu fapa in ni ang, Lalpa Engkimtitheia chuan a ti, tih hi a ni (2 Kor. 6:17, 18). Kristiante tihtur leh 25

HARHTHARNA DIK hamthatna chu nasa tak leh tam taka Pathian thilte daihriat hi a ni. Felna Ni ng chuan Pathian chhiahhlawhte chu a chhun ng a, chu ng chu an kp chhuak ve tur a ni. Arsiten vanah khian n theihna hnr an nei tih an tilang angin kristiante pawh hian lei leh van lalthuthlengah khian nungchang entawn tlk leh fak tlk Pathian a awm tih an tilang tur a ni. Hriatpuitu mihringte atang hian A Thlarau khawngaihna te, A nungchang thianghlimna te leh bawlhhlawh kai lote hi puan chhuah ni rawh se. Thiam Loh Chang Tawh Lo Kristian nun chu inngaihtlwmna nun ni mah se lungngai leh mahni inngainp reng renga awmtur tihna chu a ni lo. Pathian pawm tlk leh malsawm tlka nun hi mi tin chanvo a ni a. Thiam lova inhriatna leh thim hnuaia kan kun reng hi Kan Pa Vana mi duhdan a ni lo va. Lu kun reng a, mahni inngaihtuah ngut ngut hi inngaihtlwmna dik a ni chuang hek lo. Isua hnenah kalin kan thianghlim thei a, dan hmah chuan zak lo leh inkiltawih miah lovin kan ding thei bawk. Chutichuan tunah zawng Krista Isuaa awmte tan chuan thiam loh chantirna reng a awm tawh lo, (Rom 8:1). Isua avangin tlu tawh Adama fate chu Pathian fate an ni thei a. Tithianghlimtu leh tihthianghlimate chu an zain Mi Pakhata chhuak an ni si a; chuvangin ani chuan anmahniho chu Unaute tih a zak lo ve, (Heb.2:11). Kristian nun chu rinna te, hnehna te, Pathiana lawmna te hi an ni. Pathian hrin tawh phawt chuan khawvel a ngam zel si a; hei hi a ni, khawvel hneha ngamna chu, kan rinna hi, (I Johana 5:4). Lalpa chhiahhlawh Nehemia hian a lo sawi dik ngawt mai: Lalpaa hlimna hi ka chakna a ni, (Nehemia 8:10). Paula pawhin, Lalpaah chuan lawm fo rawh u: ka ti leh pek thin ang, lawm rawh u. Lawm fo ula; bang lovin tawngtai ula; engkimah lawmthu hril fo rawh u; chu chu nangmahni lam thuah Krista Isuaah chuan Pathian duhzawng a ni si a, a ti (Filipi 4:4; I Thess.5:16-18). Chutiang chu Bible-in pian tharna leh tihthianghlimna rah a tih chu a ni. Indona Ropui, pp. 461-478. (Chapter titled Tunlai Harhtharna). 26

BUNG 3

KRISTIAN PIANG THAR NIH DAN


Rinna Rinna leh Innghah Ngamna Pathianin misual a ngaihdam a, a phu tawk hremna tur a hlihsak a, sualna nei lo anga a en hian van duhsakna a pe a, Krista felna azrah thiam a chantir tihna a ni. Misual chu Pathian Fapa duhtak, khawvel sual tak mai thiamchantir nana inpein tlanna A siam hmang chauha thiamchantir theih a ni bawk. Tu tn mah mahni thiltih avanga thiamchan theih a ni lo. Sual thiam lohna atang te, dan mit atanga thiam lohna atang te leh bawhchhiatna avanga hremna atangtea chhuahna awm chhun chu Krista tawrhna leh thihna leh thawhlehna chauh a ni. Thiamchantir kan nih theihna kawng awm chhun chu rinna chauh hi a ni a, rinna chuan innghah ngamna a huam tel bawk. Mi tam tak chuan Krista chu khawvel Chhandamtu a nih an pawm a, mahse chuti chung chuan hnaih duh lo va, an sual an sim duh loh piah lamah Isua chu anmahni mimal chhandamtu atan pawh an pawm duh lo. An rinna chu rilru kal pangngai mai leh thutak tehna mai a ni; rilru tithianghlimin nungchang a tidanglam ang tih hlauvin thutak chu thinlungah an khung duh lo a ni. Tanpuina Tel Lovin Ka Sim TheiEm? Mi tam tak chu chhandamna hna-ah hian eng rahbi nge hmasa ber tihah an buai fo. Simna hi misualin Krista hnen pan tura a tihtur hmasa berah ruat a ni fo. Misual chuan Pathian khawngaihna a dawn theih nn amah leh amah a intitling tur a ni an ti a. Simna hi ngaihdamna hma kal tur tih chu a dik, a chhan chu Pathian chuan thinlung lungchhia leh lungchhir chauh a pawm thei si a, mahse chumi rual chuan misual chu amahin a sim ngawt thei lo va, Krista hnen pan turin a inbuatsaih ngawt thei hek lo. Misual chu a sim phawt loh chuan ngaihdam theih a ni lo va, mahse heta zawhna awm thei ta chu simna hi mihring tihtur nge Krista thilthlawnpk? - tih hi a 27

HARHTHARNA DIK ni ta a ni. Krista hnena a lo kal hmin misual chu a sualna avanga inchhirnain a khat hmasa phawt tur em ni? Krista hnen panna tura rahbi hmasa ber chu Pathian thlarau hipna zui hi a ni. Chu Thlarau hipna chu miin a zui chuan a sim theih nn Krista hnen lam a pan zel thin. Misual chu beram bo nen tehkhin a ni thin. Beram bo chu an zawn hmuh a, huang chhunga dah a nih hma loh chu a thiante hnenah amahin a kir ngai lo. Mihring tumah hi mahnia sim a, thiam chantirna duhawm chang tlka insiam thei an awm lo. Lalpa Isua chuan misual thinlung hneh a, Pathian Berma No, khawvel sual kalpuitu Ama hnen lama hip a tum reng a ni. Isuan min hip loh a, thlarau a tihchak loh a, simna nun nei tura min hruai loh chuan thlarau lam nun kawng hi keimahniin kan zawh ngawt thei lo. Puithiam lalber leh Saddukai-te hm-ah Petera chuan simna hi Pathian thilthlawnpk a ni tih chiang takin a sawi: Amah ngei kha Pathianin Lalah leh Chhandamtua awm atan a ding lamah a chawimawi ta a, Israelte sual simtir tur leh ngaidam turin, (Tirh. 5:31). Simna hi Pathian thilthlawnpk, ngaihdamna leh thiamchantirna aia np chuang hauh lo a ni a, Kristan rilrua a pk loh phei chuan a pawnga taka neih ngawt theih a ni lo. Krista hnen lama hip kan nih chuan chu chu a thiltihtheihna leh thatna rah a ni. Simna leh inchhirna duhawm tak chu Amah Isua kaltlangin a lo thleng a, A hnen atang vkin thiamchantirna a lo thleng bawk. Rinna Chu Sawi Ringawt A Ni Lo Chhandamna khawp rinna chu rin satliah a ni ngawt lo va, rilrua lungawina ringawt a ni hek lo; thinlung chhung rila zung kaih rinna, mimal Chhandamtu atana Isua rinna leh Amah Isua kaltlanga Pathian hnen lam pan apiang a chhandam dawn tih hriat chianna petu ngei chu rinna a ni. Midang chhandam thei a, nangmah chhandam ve lova rinna chu rinna dik a ni lo. Mahse mihringin Krista chauh chu chhandam beiseina awm chhun a ni tih a pawm chuan, rinna dik tak chu tihlanin a awm thin. He rinna hian a neitu chu thlarau lam thil reng reng chu Krista hnenah a nghat a, a hriatnate 28

KRISTIAN PIANGTHAR NIH DAN chu Thlarau Thianghlim thuhnuaiah a dah a, a nungchang chu Pathian anna lamah a lo thang chho ta a ni. A rinna chu rinna thi ni lovin hmangaihnain a tihnun rinna a ni a, chu chuan Krista mawina hmu tur leh van nungchang nei turin a hruai bawk. Chu hna pum pui chu a tir atanga a twp thlengin Lalpa thawh vek a ni. Misual boral mk chuan tihian a ti thei ang: Misual boral mai ka ni tawh a, mahse Krista chu mi bote zawnga chhandam turin a lo kal a ni. Tihian a ti, Mi fel takte lam tura lo kal ka ni lo va, mi sualte zawk lam tura lo kal ka ni, (Marka 2:17) tiin. Misual ka ni, mahse min chhandam turin Kalvari kraws-ah a thi a. Thiam ka chan theih nan a thi a, a tho leh a, tunah chuan min chhandam ang. Ngaihdamna min tiam chu ka pawm ta, tiin. Kristaa Mi Fel Krista chu Chhandamtu tho leha chu a ni; a thi tawh naa a tho leh a, min dilsak turin a nung ta reng a ni. Felna chang khawpa kan thinlunga ring tur leh chhandamna chang khawpa kan sualte hi puang tur kan ni. Rinna avanga thiamchangte chu Krista hm-ah an inpuang ang. Ka thu hria a, min tirtu ring chuan chatuan nunna a nei tawh a, thiam loh chantirin a awm lo vang a, thihna ata nunna-ah a lt zwk ang, (Johana 5:24). Sualnain a kah dum leh tihbawlhhlawh tawh misual chunga thil thleng ropui ber chu thiamchantirna hi a ni. Thutak sawi thina chuan mifelah a puang ta. Lalpa chuan ringtu chungah chuan Krista felna chu a bel a, lei leh van mit hmuhah mi fel a nih thu a puang a. Misualte aiawhtu leh an aia ding Isua chungah a sualna chu a nghat a. Krista chungah chuan a ringtu apiangte bawhchhiatna chu nghah a ni. Amahah chuan Pathian felna kan lo nih theihna turin, sual reng reng hre lo chu Pathianin keimahni avangin sualah a siam a. (2 Kor.5:21). Krista chuan khawvel pum pui sualna ata lawmna a siam a, rinnaa Pathian pantute zawng zawng chuan Krista felna chu an dawng ang. Sual lamahte thi tawhin felna lamah kan nun theih nan amah ngeiin thingah khan a taksain kan sualte a phur a; amah vuakna vualte chuan tihdamin in awm ta a, (I Pet.2:24). Kan sualna chu 29

HARHTHARNA DIK tuifinriat thka thlk ang vang vanga tihbo a ni ta. Simna leh rinna avangin sualna nei lo niin kan felna Lalpa chu kan thlir a. Sualna nei lo Isua chuan misual tan a tuar ta zwk a ni. Simna Awmzia Misual, dan hmaa thiam loh chang ni mah ila Krista chuan A thu awihna hmangin dan a hliah a, mihring sual sim tawh chuAma felnain a thuam ta zwk a. Krista felna nei tur chuan misual chuan rilru, thlarau leh khawsak dan tidanglam vektu simna hi eng nge a nih a hre tur a ni. Insiamthatna (inthlkdanglamna) chu thinlung atanga intanin mihring nun pum puiah a lo lang chhuak tur a ni; mahse hetiang taka simna hi chu mihringin ama chaknain a tihthei lo va, vana lawn tawh, sal nihna ata min chhuah a, mihringte hnena thilthlwnpk petu kaltlang chauhin a ti thei a ni. Tu Nge Sim Duh? Tu nge tihtak zetah sim duh? Eng nge a tih ang? Nghk khawtlai lovin a nihna ang ang chuan Isua hnen pan rawh se. Krista thute hi a dik tih a ring ngam tur a ni; a thutiam ring chungin chu thutiam chu a dawn theih nn dil rawh se. Mi chu sim duhna tak takin tawngtai tura a tur ngat chuan a tawngtaina chu a thlawn lo vang. Lalpa chuan a thutiam chu a hlen ang a, Pathian lama sim tur leh Lalpa Isua Krista lama rinna nei turin Thlarau Thianghlim a pe ang. A tawngtai ang a, a thlir reng bawk ang. A sualnate a paih bo ang a, Pathian thupkte zawm hram hramin a sim tak tak a ni tih a lantir bawk ang. Tawngtaina leh rinna chu a kal kawp tir ang a, ring ringawt lovin dan thute chu a zawm ang. Krista lamtang a nih thu chu a puang ang a, Pathian lak atanga a thinlung hnk hla thei thil leh thenrualte reng reng chu a hnawl vek tawh dwn a ni. Pathian fa ni turte reng reng chuan Krista tlanna atang chauhin simna leh ngaihdamna a chan theih tih thu dik hi an hre tur a ni. Hemi thu hriat chianna nen hian misual chuan a tana thiltih mil tawka thil tih tum ve sela, chau lovin khawngaihna lalthutthleng chu, 30

KRISTIAN PIANGTHAR NIH DAN Pathian thiltihtheihna mak tak chuan a rilru a tihharh theih nn dil rawh se. Krista chuan sual simte chauh a ngaidam a, a ngaihdamte chu a sim hmasaktir zel thin. Thutiam chu a famkim a, Krista chatuan felna chu a ringtu apiangte chanchin ziahna-ah ziah luh a ni. Van puantah khwla tah kawrfual man to tak chu ringtu sual simte tn dah a ni a, chuvangin, LALPA-ah chuan nasa takin ka hlim ang a, ka nunna hi ka Pathianah chuan lawm takin a awm ang; mo neitu tr chu pangpr thihruia a inchei \hin ang leh, mo tr chu a incheinatea a inchei \hin ang hian, ani chuan chhandamna silhfente mi bel a, felna kawrfualin mi tuam ta si a, (Isaia 61:10) a ti thei tawh ang. Khawngaihna Mak Ringtu thlarau chu sualna laka a him theih nan khawngaihna nasa tak pk a ni a, van hausakna zawng zawngte khi kan kuta awm a ni. Chhandamna tuichhunchhuah atanga tui chawi tur kan ni bawk. A ring apiang tn Krista chu felna nei tura dan tibangtu a ni si a. Keimahni ringawt hi chu misual kan ni a, Krista-ah erawh mi fel kan ni. Krista felna avanga mi fel kan nih avangin Pathian pawhin mi felah min puang a, mi fel enkawlin min enkawl bawk. Afa duhtakte angin min en a ni. Krista chuan sual thiltihtheihna a do reng a, sual a nasatna-ah chuan khawngaihna pawh a nasa lehzual thin. Chuvangin rinna avanga thiam changa awmin, kan Lalpa Isua Krista avangin Pathian nen inremin i awm ang u; amah avang vek chuan he khawngaihna kan din nghehnaah hian rinnain kan lut ta a; Pathian ropuina beiseiin lawmin i awm bawk ang u, (Rom 5:1,2). chung ringtute chu, Krista Isuaa tlanna awm avang chuan, a khawngaihnain a thlawna thiam chantirin an awm a; Pathian dawhtheihnaa hman lai sualte haiderin a awm avang khan, Pathianin ama felzia entir nan Krista Isua chu, a thisena, rinna avanga, sual thuphachawinaah a ruat a; tun laia a felzia entir nan a ni, amah ngei chu mi fel a nih theihna tur leh, Isua ring apiang thiam chantirtu a nih theihna turin, (Rom 3:24-26). Rinna avanga khawngaihnaa chhandam in ni; nangmahni thawh chhuah a ni lo va, Pathian thilpek a ni, (Efesi 2:8). {Johana 1:14-16 en bawk la}. 31

HARHTHARNA DIK Chhandam Tlk Lalpa chuan a mite chu chhandamna ropui tak chhawpsak an nih dan hre lova awmtir mai mai lovin rinna-ah chuan a tinghet ang. Hna chu tunah a zawh tawh avangin nakinah thil ropui tak min la tihsak mai ang tiin nakin hun an nghk tur a ni lo. Ringtute chu Pathian nen inrema awm turin koh an ni ngai lo va; mihring chuan he thil hi a ti ngai lo va, tithei a ni hek lo. Krista chu a thlamuanna atana pawm mai tur a ni zwk; Krista-ah chuan Pathian leh thlamuanna chu a awm si a. Krista chuan thing chunga khai kana awm a, a taksaa sual anchhe rit tak mai chu tuarin chu sualna vanga tawrhna chu a lo phur tawh a, mimal chhandamtu atana pawmtute chunga anchhia zawng zawng chu a la bo ta. Mihring thinlunga sual thiltihtheihna chu a titwp a, ringtu nun leh a nungchang reng reng chuan Krista khawngaihna nungchang diktak chu a puang chhuak bawk. Ringtute chu bawlhhlawh lak atang leh dan thiam loh chantirna leh dan anchhe lak ata chhandam an ngaih avangin a dil apiang hnenah Isua chuan Thlarau Thianghlim a pe zel thin. Thlarau Thianghlim hnathawh avang leh thutaka tihthianghlimna avang ten ringtu chu van rorelna hmaa ding tlk a lo ni ta a. Hei hi keimahniah Kristan hna a thawh vang leh a felna chu kan chungah a awm vang a ni. Hemi tel lo hian tumahin vanram an lt thei lo. Thlarau hnathawh leh Krista felna tel lo chuan van boruak thianghlim pawh hi nuam kan han ti chuang lo tawp ang. Vanram lt ve tlak ni tur chuan danin a phtte hi kan hlen tur a ni. Tin, ani chuan, Lalpa i Pathian chu i thinlung zawng zawngin, i thlarau zawng zawngin, i chakna zawng zawngin, i rilru zawng zawngin i hmangaih tur a ni, Nangmah i inhmangaih angin i vengte pawh i hmangaih tur a ni, (Luka 10:27). Hei hi Krista felna kan vawn chauhin kan ti thei. Krista kan en hian kan thinlungah nun ze nghet nung tak, thang lian zel chu kan lo dawng a, chu hna chu Thlarau Thianghlim chuan a chhawm nung zel a, tichuan ringtu chu khawngaihna atangin khawngaihna lehzualna-ah, chakna atangin 32

KRISTIAN PIANGTHAR NIH DAN chak lehzualna-ah, nungchang famkim lo atangin nungchang famkim lehzualah a lo thang chho ta zel thin a ni. Krista anna a lo nei chho zel a, Isua anna famkim a neih thlengin tharau lamah a thang chho ta a. Tichuan Krista chuan sual anchhia chu a tibng a, ringtu thlarau chu sual thiltih leh hnathawh atangin a tifihlim ta vek thin a ni. Pathian Nena Kan Inkrah Awm A Awm Em? Chutichuan, mite tan sual thupha chawina siamsak turin, Pathian lam thilahte chuan Puithiam Lalber mi lainat thei leh rinawm tak a nih theih nan, engkima a unaute anga lo awm chu a tan a tul reng a ni. Amah ngei chuan thlemna tawkin a lo tuar tawh avangin thlemna tawkte chu a tanpui thei a ni, (Hebrai 2:17, 18) tih a nih avangin hei hi Krista chauhin a ti thei. Inremlehna tih awmzia chu mihring leh Pathian inkara daidangtu zawng zawng chu paih vek a ni a, misual chuan ngaidam thei Pathian hmangaihna awmzia a hre chhuak tihna a ni. Mihring tlu tawhte tna a inhlan tawh avangin Pathian chuan Krista felna pawmtu misualte chu tuma dem kai hauh lovin a ngaidam thei ta a. Krista chu misualte thinlunga Pathian hmangaihna, zahngaihna leh felna luan luh theihna hmanrua a lo ni ta a ni. Kan sualte thupha kan chawi chuan kan sualte ngaidam tur leh kan fel lohna zawng zawng tlengfai turin amah chu a rinawmin a fel a ni, (I Johana 1:9). Mi tinrengin he thu hi an sawi thei: Sawisel bova thu a awih avangin danin a phtte chu a hlen zo va, ka tana dan zawh famkimtu, ka aiawhtu leh innghahna en chauh hi ka beiseina awm chhun a ni. A felna ringin dan thiam loh chantirna lak ata ka fihlim a. Dan thil pht zawng zawng tizotu a felna silhfenin min thuam a. Chatuan felna min petu-ah chuan ka famkim ta. Mihring kuthnu tel miah lo silhfen nen Pathian hma-ah min dintir a. Engkim mai hi Krista atanga lo chhuak a ni. Chuvangin ropuina te, chawimawina te leh thiltihtheihna zawng zawngte hi khawvel sual kal bo puitu Beram No hnenah hian pk tur a lo ni.

33

HARHTHARNA DIK Mi tam tak chuan Krista hnena kal tur chuan eng emaw titaka anmahni turtu nghah tur awm tlatini an hria a, mahse kan hnen thleng phk khawngaihna leh zahngaihna pawm ngam tur leh tum fel tak nena a hnen pan mai kha a twk a ni. Min chhandam turin Krista chu a thi a. Lalpa chuan chhandam ka nih hi a duh a. Nghk khawtlai lovin Isua hnen lam chu k pan teh ang. Thutiam chu ka ban ang a. Kristan min sawm lai hian kan chhng teh ang, ti mai tur kan ni. Tirhkoh chuan tihian a ti: Miten thinlungin an ring a, felna an hmu thin a; kain an tan a, chhandamna an hmu bawk thin a ni, (Rom 10:10). Pathian thuin a khap thil tireng chungin emaw, mahni tihtur hriatsa ngaihthah reng chungin emaw tumahin felna leh rinna avanga thiamchantirna chang khawpin an ring thei lo. Thil Tha Tih Chu Rinna Rah A Ni Rinna diktak chu thil tha tihna-ah a lo lang ang; thil tha tih chu rinna rah a ni si a. Pathianin thinlungah hna a thawh a, mihring chu Pathian duhzawnga a inpk phumhlum a, Pathian a thawh pui hian Pathianin Thlarau Thianghlim hmanga hna a thawh chu mihring chuan a nunah a tilang a, tichuan thinlung duhzawng leh a tak taka nun puina lam chu a lo inrem ta thin a ni. Sualna tawhphawt chu nunna leh ropuina Lalpa khengbettu anga hnawl hmiah hmiah ni sela, chutah ringtu chuan Krista duhzawng tiin hm a sawn zel tur a ni. Thiamchantirna duhawm tak mai hi Pathian duhzawnga tlk luh rengna-ah leh thuawih rengna hmanga chelh neih chhoh reng a ni bawk. Rinna avanga thiamchantirna nei tawhte chuan Lalpa duhzawng tih zel duhna thinlung an nei tur a ni. A insawi anga thil tih loh hian mi chu rinna avanga thiamchantir a ni lo tih a lang fiah thin. Rinna chuan a thiltih nen a thawk dun a, tin, thiltih avangin a rinna chu a famkim ta tih i hria e, (Jacoba 2:22). Thil tha tihtir chuang lotu rinna chuan mihring thiam a chantir lo. Rinna avang ngawt ni lovin, thiltih avang zawkin miin thiam a chang thin tih in hre ta, (Jacoba 2:24). Abrahaman Pathian a ring a, chu chu a felna-ah ruat a ni, (Rom 4:3). 34

KRISTIAN PIANGTHAR NIH DAN A Kalna Apiangah Rinna a awmna apiangah thil tha tihnain a zui zel thin. Damlote kan an ni a, miretheiten ngaihven an hlawh a, fahrah leh hmeithaiten hriat an hlawh a, saruakte silhfena thuam an ni a, mi vkvaite hrai puar an ni. Krista chu thil tha tiin a vk vel a, miin Amah chu an thurual pui phawt chuan Pathian fate an hmangaih a, inngaihtlwmna leh thutakin a hruai zel thin. An hmlin an thiltih a tihlan avangin miin Isua nen an awm dun thin tih an hria a, Amah chu tu nge a nih an zir phah thin. Krista leh ringtute chu pumkhat an ni a, a nungchang mawina chu hmangaihna leh thiltihtheihna Hnr zawmtute awm danah chuan a lang chhuak bawk. Krista chu thiamchantir thei khawp felna leh mi tithianghlim thei khawp khawngaihna awm khawmna ropui tak a ni. Mi zawng zawng a hnenah lo kalin A neih zawng zawng chu an dawng thei a ni. Nangni phurrit phur leh thawk rim zawng zawngte u, ka hnenah lo kal ula, ka chawlhtir ang che u, a ti (Matt.11:28). Chuti enga tinge rin lohna zawng zawng dah bova, Isua thusawi chu kan ngaihven loh ang? Hahchawlh in duh a, thlamuang taka awm in duh bawk si. In thinlungin tihian sawi teh u: Lalpa, min sawm avangin ka lo kal e, tiin. Nghet takin ring ula, a chhandam ang che u. In rinna tichhuaktu leh tizotu Isua chu in en tawh em? Khawngaihna leh thutaka khat chu in thlir tawh em? Krista chauhin a pk theih thlamuanna chu in pawm tawh em le? In la pawm lo a nih chuan a hnenah tlu lut ula, a khawngaihna azarah nungchang mawi tak leh sng tak chu neih tumin zwng rawh u. Rilru hlim, nghet tak leh huaisen tak chu zawng ula. Nunna chhang Krista chu ei ula, tichuan a nungchang leh rilru mawina chu in puang chhuak ve ang. Selected Messages, bu 1, pp. 389-398.

35

BUNG 4

PATHIAN PAWHIN DAN A NEI


Kan Mawhphurhna Danglam Tak Chu Lei leh vana roreltu Ropuiber a nihnain Pathian chuan nunna neite tan chauh ni lo, khuarel inher zawng zawngte huapin dan ruat bik a nei a. Thil engkim, a t a lian, nunna nei leh nei lo, an vai hian palzam theih loh dan nghet tak hnuaia awm vek an ni. Pathian kuta siam chu engmah Amah Pathian chuan engmah a theihnghilh loh avangin heng dan hian thlei bik a nei lo va. Mahse khuarel thil reng reng chu khuarel dana rel ni mah se mihringte erawh chu finna nei, danin a phtte hre thiam thei an nih avangin rilru thatna dan hmanga relsak theih an ni. A thilsiam zinga ropui ber mihring hnenah chauh hian Pathian chuan dan thianghlimin a phtte hriatthiam theihna tur chhia leh tha hriatna leh a dan chu dan thianghlim, dik leh tha hmangaih theihna thinlung a pe a; chuvangin mihring lak atang chuan thuawihna famkim leh rang tak pht lt a ni. Mahse Pathian chuan a tilui lo va, mihring chu duhthlang thei tura dah a ni bawk. Mihring mimal mawhphurhna thupui hi a pawimawh tehreng nen, mi tlm t chauhin an hre thiam si. Dan chu zawmin kan nung thei a, a nih loh pawhin Pathian dan chu kan bawhchhe thei a, a thuneihna chu hnawlin hremna chu kan tuar thei. He zawhna khal tak mai hi mi tinin an chhng tur a ni: Van atanga aw lo chhuak, Sinai tlnga thumal sawm lo chhuaka kha ka zawm dawn nge? Chu dan tihbaiawm tak mai rap bettu mi sang tam tak zingah khan ka tel dwn? Pathian hmangaihtute tn chuan A thupk zawm a, A mithmuha chutiang tih chu thil nuam ber a ni ang. Mahse mihring pianpui thinlung hi chuan Pathian dan hi a hua a, a thuruat thianghlim takte hi a do thin. Mihringte chuan van ng lak atangin an thinlung kawngkharte chu an khar a, a kawng chhun en saa kal pawh an duh thin lo. Thinlung thianghlimna te, Pathian duhsak nihna te leh an 36

PATHIAN PAWHIN DAN A NEI vanram beiseinate chu khawvel hmangaihna avang leh mahni intihlawm duhna ten an thleng ta thin a ni. Sam phuahtu chuan, Lalpa dan chu a tha famkim, (Sam 19:7) a ti. Jehova dan chu a tha famkim a, a huap zau vin hriat thiam a va awlsam em! A tawi fel em avangin a vaia chhinchhiah pawh a awl a, Pathian duhdan zawng zawng a sawi kim tho si. Pawn lam lang theia mihring thiltih chauh khap lovin thinlunga ngaihtuahna leh thil tum, kan chkzawng leh skthlk thlengin a hawl pha vek a. Hei hi mihring dan siamte chuan an tive thei lo. Pawn lam thilte chauh an hwl thei a ni. Mi chuan dan bawhchhiain mihring mithmuhah a thup tlat thei; rkru, tualthat leh uire pawh nise miin an hmuhchhuah loh chuan lei dan chuan misual angin thiam loh a chantir thei lo va. Pathian dan erawh chuan itsikna te, thikna te, huatna te, phuba lk duhna te, hurna te, rilrua thil tum tha lo, hun remchang a awm loh avanga tihhlawhtlin loh te thlengin a huam tel vek a ni. Pathian chuan thiltih zawng zawng chungah ro a la rl dawn si a, thil inthup engkim, a chhia emaw, a tha emawte pawh, tih hi, (Thuhriltu 12:13) tih thu a lo thlen dik hunah chuan heng ngaihtuahna bawlhhlawh zawng zawngte hi rl tel an ni vek ang. Thu Awihna Hi Hlimna A Ni Pathian dan chu a harsat loh avangin hriat thiam awl tak a ni. An thil hriat thiam chauh ring inti, uan nna hmang an awm; heng mite hian mihring nunah leh Pathian thilsiamte hnathawha Pathian thiltihtheihna lo langahte hian hriat phk loh thurk, mihring finna ril ber leh zirna sng ber pawhin a hmuh phk loh an awm tih an theihnghilh a ni. Mahse Pathian danah erawh chuan thil inthup a awm lo. Mi zawng zawngin a chhnga thu awmte hi an hre thei vek a. Rilru chak lo ber pawhin a dante chu a man phk a, mi mawl ber pawhin a nun kaihruaitu atan a hmang thei a, van nun remin a nungchang a siam theih phah a ni. Mihring fate hian an theih twpin he dan hi zawm se chuan Pathian thiltum leh remruatnate hre thiam turin rilru chak zwk leh hriat thiam thei tura thiltihtheihna nasa zawk an nei zel ang. He hmasawnna hi he khawvel damchhung chauh ni 37

HARHTHARNA DIK lo chatuan thleng pawhin a kal dawn a ni; Pathian thiltihtheihna leh finnate chu hre viau pawh ni ila hriat phk loh a la awm chho zel ang. Pathian dan thianghlim chuan Pathian leh kan thenawmte chu keimahni kan inhmangaih anga hmangaih turin min pht a. He hmangaihna hi nei lo chuan rinna chak bera ngaih pawh hi a der mai a ni. Dan zawm hi kan chhandam nan chauha pawimawh a ni lo, kan kiang hnaia awmte leh keimahni ngei tn hlimna a ni. I dan ngainatute chuan thlamuanna nasa tak an nei a, tlkna rng rng an nei lo, (Sam 119:165) tiin Pathian thwkkhum thuziakah kan hmu a ni. Twpchin nei mihringte erawh chuan he dan thianghlim leh tha, he zalenna dn, Siamtu ngeiin mihring tlkchham phuhru tura a siam hi tuma phurh zawh rual loh nghawngkawl rit tak angin an lantir a. Mahse misualten dan chu nghawngkawl rit tak angah an ngi thin a; bawhchhetute chuan a thuruatte mawina chu an hmu thei lo. Hei hi tisa duhzawng chu Pathian dona a nih vang, a ni (Rom 8:7). Ti Suh Tih Thupk Piah Lamah Thil Awm Kan tun li hun hi a chhe ta ngei mai. Mi sang tam tak chu thil chin tha lo leh bawlhhlawh tak takin a phuar tlat a, anmahni phuartu hrui chu tihchah mai theih a ni lo. Bawhchhiatna chuan lei hi tuilian angin a tuam a. Sualna thenkhat, sawi mai ngamawm loh khawpte chu ni tin an thleng reng a. Chuti chung chuan Zion kulh vengtu ni zwk awm takte chuan dan te chu Juda mite tn chauha siam a ni a, thuthlung thar hun tha hei angahte chuan a bo tawh alawm tiin an zirtir a. Tunlaia dan bawhchhiatna leh pawisak lohna lo hluar ta em em mai leh rawngbawltute leh a mipui mimirin dan hian min phuar tawh lo tih ngaihdan an pawm hi inzawmna a nei em? Pathian dan chuan kan thiltihah chauh ni lovin kan tihtur kan tih lohah pawh thiam loh min chantir thei. Pathianin titura min pht thil pakhat lek hmaih chungin thiam kan inchantir thei lo. Thil tha lo tihna lakah kan insum ringawt tur a ni lo va, thil tha tih pawh kan zir 38

PATHIAN PAWHIN DAN A NEI tur a ni. Pathianin thil tha tihtheihna turin chakna min pe a, chu chu kan hman loh chuan chhiahhlawh sual tak leh zawmthaw tak anga ngaih kan ni ang. Sual rpthlk tak kan ti lo ani maithei; mahse kan thiltih chu thianghlim leh tha, ropui leh sng tak anga chhinchhiah a nih loh a, kan talent dawnte chu kan tipung lo a nih chuan thiam loh chantir kan ni tho dwn a ni. Pathian dan chu mihring siam hmaa awm tawh a ni. Van mithianghlimte awm dan rema siam a ni a, vantirhkohte meuh pawh khi a thunun a ni. Mihring tlk hnu-ah pawh he felna dan ziding hi thlk a la ni chuang lo. He dan atang hian engmah lk then leh belh a la awm lo a ni. A tir atanga awm a nih angin chatuan thlenga awm tur a ni bawk. Sam phuahtu chuan tihian a ti: Hmasngin, i thuhriattirte atangin, Chung chu kumkhua atn i tinghet tih ka lo hre tawh, (Sam 119:152). Selected Messages, book 1, pp. 216 220.

39

BUNG 5

RINNA LEH THILTIH INBUKTAWK


Hriattirna Nung Pathian chu rinna tel lo chuan tihlawm theih a ni lo; hei hi a chhan chu taima taka Amah zawngtute hnena lawmman petu a ni tih A hnen pantute chuan an hriat a tul vang a ni. Kristian khawvelah hian chhandam nana thil pawimawh awm chhun chu rin hi a ni mai, thiltih chu engmah a ni lo, rinna hi thil tul awm chhun a ni tia sawi an tam hle. Mahse Pathian thu chuan thiltih tel lo rinna chu amah ringawt chuan thi a ni a ti. Mi tam takin Pathian thupk hi an zawm duh lo va, chutichung chuan rinna thu hi an sawi uar hle si. Mahse rinna chuan innghahna a nei tur a ni. Pathian thutiamte reng reng hi thu delhkilh nei an ni vek a. A duhzawng kan tih a, thutakah kan kal bawk chuan kan duhzawng kan dil thei ang a, tichuan tihsak kan ni ang. Thahnemngai taka a thu awih kan tum chuan Pathianin kan dilnate chu a lo ngaithla ang a, mahse thu kan awih loh erawh chuan mal min sawm thei lo. A thupk kan zawm duh loh chuan, Rinna, rinna, rinna chauh, tiin kan au ang a, Pathian thu erawh chuan chiang takin Thiltih tel lo rinna chu a thi a ni, tiin min chhang ang. Chutiang rinna chu dr benthek ri mai mai emaw, khuang ri mai mai emaw ang lek ang a ni. Pathian khawngaihna chang ve tur kan nih chuan kan tihtur lam kha kan tive ngei tur a ni; rinawm taka thawkin simna rah chu kan lantir tur a ni. Pathian thawhpuitute kan ni a. Chuvangin Hotupa tana thil ropui tak tithei tura min turtu engemaw thil ropui tak nghkin kan thu thatchhe mai mai tur a ni lo. In hma tihtur awm chu ngaihthah tur a ni lo va, in tna hun remchang tlm t inhawng chu in hmang tha tur a ni. Mihring nuna thil tihtur chhe t awmah pawh theihtwp chhuah zel ula, Pathianin in tihtura a dah apiang chu tihtakzet leh rinawm takin thawk zel ang che u. In tihtur chu tlm hle mah se thil ropui tak in tih ang chiaha ulukin ti ang che u. In rinawmna chu vana 40

RINNA LEH THILTIH INBUKTAWK in chanchin chhinchhiahna hmanga pawm tur a nih leh nih loh fiah a ni ang. In kalna tur kawng chu in kal hmain a mm hmasak phawt nghk suh u; in kuta talent awm chu tipung turin thawk phawt mai rawh u. Khawvelin eng tin nge a ngaih che u in ngaihtuah a ngai lo. In tawngkam, in rilru leh in thiltihte kha Isua tn eng nge in nih tilangtu ni sela, Lalpa chuan a ropuina tilangtu, nun awmze nei tak leh tawngkam mawi tak hmanga thuam chu a vng ang a, a thiltihtheihna chu a thkin a zu sawt ang. A rah chu khawvelah hian hmuh tur a awm kher lo pawh a ni thei; mahse Pathian leh vantirhkohte hmah chuan tihlan a ni ang. Eng Nge Ka Lo Tih Ve Tur Chu? Rinna avanga indona chu tha taka ka do ve theih nn kan tih theih apiang kan lo tive tur a ni. Kawngka zimah chuan kan luh theih nn kan buan ang a, kan thawk ang a, hrehawm tuarin kan bei hram hram tur a ni. Lalpa chu hm hruaitir zel ila. Kut thianghlim leh thinlung thianghlimin kan kawng zawh apiangah Pathian chu kan chawimawi tur a ni. Chhandam tura Mi chaka hnenah chuan min tanpuina tur a awm reng a. Thlarau lama kan hmasawnna reng reng hi keimahni ni lova, Pathian hnen atanga chhuak an nih vek avangin mak taka a thiltihtheihna hmangin thutak thlarau leh ng chuan min tichak thar ang. Hnathawktu diktak chuan amah tanpui tur Pathian thiltihtheihna a nei reng ang a, mahse mi thatchhia erawhchu Pathian Thlarau chuan a chhawmdawl reng lo vang. Kawng khatah chuan keimahni chaknaa innghat tura tih kan ni tho bawk. Thahnemngi taka thawk tur leh sim tur te, kan kutte tifai tur leh bawlhhlawh chi hrang hrang laka kan thinlung tithianghlim tura kan beih hram hram a ngi a. Chutianga Pathianin kan thiltihah chuan min tanpui ang tih ring chunga bei hram hrama nun sng tak nei tur chu kan ni. Bible chuan kan chhandamna chu keimahni kawng zawhah a innghat tih a zirtir a. Kan boral a nih chuan keimahni mawhphurhna liau liau a ni. Pathian duhdan kan pawm theih chuan chatuan nunna chu kan chang thei ang. Rinnain Krista hnenah kan 41

HARHTHARNA DIK lo kal tur a ni a; koh kan nihna leh thlan kan nihna tichiang tur chuan taima takin kan thawk bawk tur a ni. Engmah Tih A Ngai Lo Tih Rinna Hi A Dik Em? Sual ngaihdamna chu sim a, ring bawktu hnenah tiam a ni; a twp thlenga rinawmte hnenah nunna lallukhum chu pk a ni ang. Khawngaihna kan chan tawhsa hmangin khawngaihna-ah chuan kan thang chho zel thei a. Lalpa ni a lo thlen hunah demna awm lova min hmuh theih nn khawvel bawlhhlawhna lakah kan invng tha tur a ni. Rinna leh thiltih hi an kal dun a, hneh turin an thawk tlng zel a ni. Rinna tel lo thiltih ringawt chu a thi a, thiltih tel lo rinna ringawt pawh a thi tho bawk. Thiltihin min chhandam ngai dwn lo; kan iawh tur chu Krista felna a ni. Amah kan rinna hmangin Krista chuan kan thiltih famkim lotak mai chu Pathian tana pawm tlkah a siam ang. Kan mamawh rinna chu engmah tih a ngai tawh lo tih rinna hi a ni lo; chhandamna min chantir thei khawp rinna chu hmangaihna nena thawk a, rilru tithianghlimtu hi a ni. Rinhlelhna leh phuba lk duhna rilru tel lova Pathian hnena kut thianghlim phar chho turte chu Pathian thupk kawngah hian taima takin an kal zel dwn a ni. Kan sualnate hi ngaihdamsak kan nih dawn chuan sual chu kan sim a, simna nena inmawi taka rah kan chhuah theih nn a hmsain sual chu eng nge a nih kan hre thiam hmasa tur a ni. Kan rinna chu nghahchhan nghet tak, Pathian thua innghat ni rawh se; chumi rah chu Pathianin a duhzawng a sawi tawhte kan zawm leh zawm lohah a lo lang ang. Tirhkoh chuan, Thianghlimna telo lovin tuman Lalpa an hmu lo vang, a ti. Inbuk Twk Takin Rinna leh thiltih chuan min din ngiltir ang a, Kristian nungchang tha famkim nei tura thiltihna-ah min hlawhtlintir ang. Isuan tihian a ti, Lalpa, Lalpa, min tinazawng vanramah chuan an lt lo vang; ka Pa vana mi duhzawng titute chauh an lt ang, a ti. Khawvel chaw chungchang a sawina-ah tirhkoh chuan tihian a ti, In hnena kan 42

RINNA LEH THILTIH INBUKTAWK awm li khan he thupk hi an pk che u kha. Hna thawk lo chuan ei pawh ei suh se, tiin. Kan thlarau lam chawmna-ah pawh hian hei hi a dik. Miin chatuan nunna chhang a ei duh chuan thawk vak mai rawh se. Khawvel chanchina hun pawimawh tak leh ngaihnawm takah kan awm mk a. Tunhma aia nasa rinna kan mamawh a; chunglam enkawlna nghet zwk kan mamawh bawk. Setana chu hnathawhna hun tlm t chauh a nei tih hriaa min hneh tumin a thiltihtheihna zawng zawng nen a thawk mk a ni. Paula chuan hlau leh khur chungin a chhandamna tur a thawk a. Keini hian thutiam chuan min kalsan ang tih kan hlau lo deuh zwk ang a, kan vai mai hian beisei phk lovin chatuan nun nei tlk lovah kan insiam dwn em ni? Kawngka zima lt tur chuan nasa taka beiin tawngtaina nen kan inring reng tur a ni. Sualna leh thatchhiatna-ah hian chhuanlam reng reng a awm lo. Isuan hm a hruai tawh a, a hniakhnung zui turin min duh a ni. Chhandamna chu kan ban phka a awm theih nn kan zing ami tumahin kan tawrh zawh rual loh a tuar tawh a. Chuvangin kan beidawng tur a ni lo. A khawngaihna avanga amah ang kan lo nih ve theih nn mihringte hnena thiltihtheihna pe turin Isua chu he khawvelah hian a lo kal a ni. Ka Theihtwp Ka Chhuah Hnu-ah Eng Nge La Awm? Thinlungah Pathian thupk zawm duhna a lo awm a, chumi tura theihtawp chhuah a nih hian Isua chuan chu tumna leh beih hram hramna chu mihringte thiltih theih twkah ngaiin a lo pawm a, a tha lo lite chu a van thatnain a lo thuam mawi thin. Mahse Amahah rinna ka nei ti si, A Pa duhzawng tihna kawnga rinawm si lote chu a pawm thei lo. Rinna chungchang thu hi kan hre tam ngei mai; mahse thiltih chungchang hriat tan lehzual hi kan mamawh a ni. Mi tam tak chu tawrhna awm miah lo, sakhuana awlsam lamah tlanin an inbum mk a. Mahse Isua chuan tihian a ti: Mi tu pawhin min zui duh chuan mahni inphatin a kraws puin mi zui rawh se, tiin. The Signs 43

HARHTHARNA DIK of the Times, June 16, 1890. (Morning talk at Basel, Switzerland, Sept.17, 1885). Lawng Karfung Pahnih Ang Pathian tanpuina nen kan tihtur pualte rinawm taka kan tih chuan lawm taka a duhzawng titurin Pathianin keimahni-ah hna a thawk mai ang. Mahse engmah kan tih loh chuan Pathian chuan keimahni hmangin engmah a thawk thei lo. Chatuan nunna kan neih dawn chuan thahnemngi em emin kan thawk tur a ni. Ring ringawt la a twk tih thu an sawi fo hi i inbumtir ve lovang u. Rin lohna luipui luang lai kalh zawnga inkar tur chuan rinna leh thiltih chu lawng karfung pahnih rual taka kar dun an ngi anga kar dun tur a ni. Rinna hi thiltih tel lo, amah chauh chuan a thi a. Kristian chu ngaihtuahna hmang mi leh a taka thil timi a ni. A rinna chuan nghet takin Krista-ah chuan zung a kaih thin. Rinna leh thil tha tihna hmangin a thlarau lam nun chu chak tak leh hrisel takin a vawng a. Pathian hna thawh tuma a beih nasat ang zelin thlarau lama a chakna pawh a pung ve zel a ni. Review and Herald, June 11. 1901. Thuchah Inbuktwk Sawi Tur Rinnaa ka unaute chu rinna leh thiltih an sawina-ah hian fimkhur hle rawh se, chutilo chu mi rilru an tibuai palh ang. Tuman hnehna chang turin mihringin engmah tih a ngai lo emaw, tlm t chauh tih a ngi tiin sawi suh se; Pathian chuan mihring chu amah mihring thawhpuina tel lovin engmah a tihsak ngai si lo va. Tin, nangma tihtur i tih zawh vek hunah Isua chuan a tanpui ang che pawh tih loh tur. Krista chuan, Keimah lovin engmah in ti thei lo, a ti (Matt. 15:5). A tir atanga a twp thlengin mihring chuan Pathian a thawh pui tur a ni. Thlarau Thianghlimin mihring thinlungah hna a thawh loh chuan pn tinah inchhuihin kan tlu mai ang. Mihring thiltih ringawt chu engmah a ni lo va; mahse Krista nena thawh dun erawh chu hnehna a ni. Mi rilru-ah mihringin tihtur engmah kan nei lo tiin emaw, tihtur tlm t kan nei ve tih thu hi tuh lo ula, hnehna chang tur chuan Pathian nena thawk dun tur an ni tih zirtir zwk rawh u. 44

RINNA LEH THILTIH INBUKTAWK Tuman in thiltihin Pathian hma in nihna leh dinhmun a hril lo tih sawi suh se. Rorelna ni-ah chuan thutlukna chu mi an thiltih ang zelin emaw, an tih loh ang zelin emaw rel tur a ni (Matt. 25: 34-40). Pathian khawngaihna dawngtu chu thawk tur leh bei hram hram tura pht a ni; thing chu a rah atangin eng thing nge a nih a lo lang si a. Mihring thiltih that chu Kaina inthawina ang deuh khan Isua felna tel lo chuan engmah a ni lo va, mahse Krista felnaa khuh a nih erawh chuan thil tha titu chu chatuan nunna nei tlkah a siam thung. Khawvel mithmua tha ringawt hi chuan Pathian tehna a tling zo lo va, Vanram ngaihah chuan Kaina inthawinain ang lek kha a ni. Selected Messages, book 1, pp. 379-382. Thil uar lam bik neia thu hril lo tura thuhriltu pakhat hnena vaukhanna lehkhathawn a ni. See pp. 377-379.

45

BUNG 6

KRISTA-AH CHAUH CHHANDAM KAN NI


Tunah A Chhandam Duh Misual boral mk chuan, Misual boral tur ka ni a; mahse mi boralte zawng tur leh chhandam turin Krista chu a lo kal a. Amah ngeiin, Mi felte lam tura lo kal ka ni lo, misualte an sim theih nana lo kal ka ni, a ti (Marka 2:17). Misual ka ni a, ka tn Kalvari kraws-ah a thi a. Rei lo t chauh pawh chhandam loha awm thei ka ni tawh lo ve. Thiam ka chan theih nn thiin a tho leh a, min chhandam ngei ang. A thutiam ngaihdamna chu ka pawm ta, ti rawh se. Selected Massages, book 1, p.392. Sual sim a, Pathian Fapa nunna thilthlawnpk pawmtu chu hneh theih a ni lo. Rinnaa van nun chu a neih tlat avangin Pathian faa vuah a lo ni ta a. A tawngtai a, a ring bawk a. Thlmna twka fiah a nih chngin Krista thihchhan thiltihtheihna chu a nei a, A khawngaihna zrah a hneh thin. Hei hi misual zawng zawngte hian an hriat a tul a ni. A sual chu a sim tur a ni a, Krista thiltihtheihna chu a pawm ang a, chu thiltihtheihna chu amah chhandam tur leh sual laka venghim tur atan a pawm tur a ni. Kristan entawntur min hnutchhiah avang hian kan va lawm tehlul em! Ibid., p.224. Eng Vangin Nge I Lungngaih? Kristaa nunna chu hahchawlhna nuam a ni. Rilru a hlim veng veng kher lo pawh a ni thei e, mahse rinna muanawm tak leh nghet tak chu a awm tur a ni. In beiseina chu nangmahni-ah awm lovin Krista-ah chuan a awm a. In chak lohna chu A chakna nen a tang dun a, in tna chu a finna nen, in derthawnna pawh a thiltihtheihna chak tak nen chuan a tang dun zel ang. Chhandam kan ni ang nge ni lovang tih hlauva rilru tihrehawmin mahni chauh inngaihtuah bing ngut ngut suh u. Heng zawng zawng hian thlarau chu kan chakna hnr (Krista) atangin a pawt hla thin. 46

KRISTA-AH CHAUH CHHANDAM KAN NI In thlarau chu Pathian hnenah nghat ula, Amah chu ring rawh u. Isua chanchin chu sawi ula, ngaihtuah rawh u. Amahah chuan mahni chu tihbo ni sela. Rinhlelhna zawng zawng dah bovin in hlauhna chu paih bo rawh u. Paula ang hian, Krista hnenah khenbehin ka awm ta; nimahsela ka nung a ni; keimah erawh chu ka ni tawh lo. Krista chu keimahah a nung zawk a ni; tin, tunah tisaa ka nung hi rinnaa nung ka ni Pathian Fapa, mi hmangaiha ka aia inpetu rinnaah chuan, (Gal.2:20) ti ve rawh u. Pathianah chuan chawl ula. A hnena in pk apiang chu a lo vawng zel thei a ni. A kuta in innghah phawt chuan hnehtu aia hnehtu mi pakhat nangmahni hmangaihtu chu a pe ang che u. Step to Christ, pp. 70-72. Hei Hi In T-ah In Chhiar Thei E Ama inhlanna azara rilru lam chakna sawi sn loh mihring hnena petu chuan he thiltihtheihna hi kan tn a hmang ui ngai lo vang. Setana thiltihtheihna zawng zawng belhkhawm pawh hian Krista hnena innghat thlarau pakhat lek pawh hi a hneh thei lo. Christ Object Lessons, p. 157. Ringtu thlarau chu sual laka a fihlim theih nan khawngaihna nasa tak pk a ni. Selected Messages, p. 394. Amahah chuan inthawina famkim, inhlanna twp nei lo, Chhandamtu chaka, Amah kal tlanga Pathian rawn pantu apiang a twp thlenga chhandam thei chu kan nei a. Hmangngaihna nen Pathian chu tu nge a nih puang tur leh Pathian leh mihring inremtir a, mihring chu amah siamtu anpuia dinthar leh turin a lo kal a ni. Ibid., p. 321. Petera Harsatna Petera tlktirtu (Isua an khen beh dawn zana thil thleng) sual kha tunlai mi sang tam takte chhiatna a ni. Chu chapona leh mahni induhtwkna ang tluka Pathianin a huat emaw, mihring thlarau tana hlauhawm emaw thil dang a awm lo. Sualna zawng zawng zingah beisei a bo ber a, tihdam a harsa ber bawk. 47

HARHTHARNA DIK Petera kha tlu thut a ni lo, zawi zawia tlu a ni. Mahni inrintwkna chuan him dawn tlata inhriatna a pe a. A Lalpa a phatsan thlengin zawi zawiin a pn zel mai a ni. Thlmna lakah kan him twk e tiin keimahni kan inring twk lutuk ngai tur a ni lo va. Chhandamtu pawm tawhte reng reng chu, an pian tharna chu chiang hle mah se, an tlu thei tawh lo tia zirtir reng reng tur an ni lo.* Hei hi inhruai bona a ni. Mi tin hi beiseina leh rinna neih chk tura zirtir ni sela, mahse Krista hnena kan inpk a, Anin min lo pawm tih kan hriat hnu pawh hian thlmna lakah chuan kan la fihlim chuang lo. Pathian thuin tihian a ti: Mi tam tak chu an intithianghlimin a intivr ang a, an lo \ha ang, (Dan. 12:10). Fiahna tuar chhuaktute chauhin nunna lallukhum chu an chang dwn a ni (Jacoba 1:12). Krista pawmtuin mahni inrintwkna an han nei thar a, chhandam ka ni ta an tih hian anmahni an inring twk mai ang tih hlauhthawnawm takah an awm a ni. An chak lohzia leh Pathian chakna an mamawh reng dan chu an hmuh hmaih a. Setana hmanrua hmachhawn turin an inbuatsaih lo va, mi tam tak chu Petera ang khan sual thk takah an tla lut leh thin. Dinga inring chu fimkhur rawh se, chutilo chuan a tlu dah ang e, (I Kor. 10:12) tih thu hmanga zilh kan ni. Kan himna awm chhun chu mahni inring lo va, Kristaa innghah reng hi a ni zwk. Christ Object Lessons, pp. 154, 155. Thil Dang Ka Ngai Tawh Lo Ti Ringawt Suh Krista zuitu inti, kristian puitling ni si lo tam tak an awm. Mihring hi a tlu tawh a, a rilru finna pawh a chak tawh lo va, rilru lama insiam tha tlk a ni lo tihte an pawm a, mahse Kristan phurrit zawng zawng te, tawrhna zawng zawng te, mahni inphatna tur zawng zawng te hi a phur zo ve tawh tih sawiin Krista-ah chuan engkim an bel vek mai a ni. Rin chauh lo chu engmah tihtur an nei tawh lo an ti mai a; mahse Isua chuan tihian a ti: Tupawhinmi zui a duh chuan mahni hrehawm pawisa lovin, a kraws puin mi zui rawh se, tiin (Matt. 16:24). Isua chuan Pathian thupk a zawm. 48

KRISTA-AH CHAUH CHHANDAM KAN NI Lungawi taka chawl mai tur leh hmasawn tum hauh lova chhandam ka ni tawh ti ringawt thei kan ni lo. He ngaihdan hi pawm a nih chuan inven fimkhur duhna te, tawngtai duhna te, nun sng lehzual nei tura beih hram hram tumnate a awm lo. Heng thute hi Krista a lo kal a, Pathian khawpui kawngkhar kan luh hm loh chu tihthianghlimna chang tawh lei chuan sawi mai mai suh se. Tichuan chatuan atana chhandamna-ah chuan Pathian leh Beram No chu ropuina leh chawimawina kan pe thei ang. Mihring hi suala a khah chhung chu amah leh amah a inchhandam thei si lo chhandam ka ni tawh a tingam tur a ni lo. Indonaa tel tur leh hnehna chang tur a ni a, mahse amah chu uanna thama ralthuam pua hnehna changtu ber chu a ni lo. A twp thlenga tuar peih chu chhandam ani ang. Selected Messages, book 1, pp. 313-315. Krista Nena Inzawmna A Tak Nge A Der Mai Kohhranah hian ringtu leh ring lotu an awm a. Krista khan grape kung leh a pngte tehkhin nna hmangin heng mi chi hnihte chungchang hi a sawi a. Amah zuitute chu tihian a fuih: Keimahah awm reng rawh u, kei pawh nangmahni-ah ka awm reng ang. Thingzrin a kungpui a zawm loh chuan amahin rah a chhuah thei lo ang hian, nangni pawh keimaha in awm reng loh chuan engmah in ni lo. Kei hi grape hrui tak chu ka ni a, nangni a zrte chu in ni. Keimaha awm reng leh amaha ka awm rengna chuan rah tam tak a chhuah thin; ka tel lo chuan engmah in tithei si lo. Rinnaa Krista zawm tak takna leh a der maia zawmna chu inang lo tak a ni. Thutak pawma inchhalna chuan mi chu kohhranah a awmtir ve mai a, mahse hei hian Grape hrui tak tak nen an inzawm tih a tifiah chuang lo. Kristaa rinna nghat tak tak lo, Krista zuitu inti ve si leh Krista zirtir tak takte hriat hran theih dan a awm. Pwl khat chuan rah an chhuah a, pwl khat dang chuan rah an chhuah ve lo. Pwl khat chu Pathian tn thing sahna chem ang deuh an ni a, rah tam zwk an chhuah zel a; pwl khat dangte erawh chu thingzar ro, a Kungpui tna natna an ni thung. 49

HARHTHARNA DIK Han en thuak chuan a zrte chu a inang deuh reng a. A kungpuiin a zrho a zawmna te, a zr chakna leh rah an chhuah theihnate chu twp lovin a kal reng a. A zungte chuan a zrte chu an chawm reng bawk. Chutiang chiah chu ringtu dik takte leh Krista inzawm dan chu a ni. Krista-ah chuan a awm reng a, A hnen atang chuan chakna a la thin. Mimal Thil A Ni He thlarau lam inzawmna hi mimal rinna sawizawina atang chauha siam theih a ni. He rinna hian keimahni lamah duhna sng tak, innghah hmiah ngamna leh inhlanna thianghlimte a tilang tur a ni. Kan duhzawng chu Pathian duhzawngah nghat ila, kan rilru, duhzawng, ngainat zawng leh hming mawina te hi Krista lalram hausaknaa leh a thiltih chawimawi tlak zinga tel ve an ni a, a hnen atangin khawngaihna kan dawng reng a, kan lawmna thu chu a lo pawm ve thung bawk. Hetiang inzawmna leh inkungkaihna tha hi siam a nih hnu chuan kan sualte chu Krista-ah chuan nghah a ni a, a felna chu kan chungah bel a ni ta. Amah Pathian felnaah chuan siam kan lo nih theih nan keimahni avangin misualah chhiar a ni a. Amahah chuan Pathian kan pawh thei a, a hmangaihte zinga pawm kan ni. A zirtirte a kalsan dawnah ani Krista chuan ringtute nena an inlaichinna entirtu mawi tak mai chu a pk ni. An hm-ah chuan a lei taksa hmuh theiha a awm tawh lo hnu pawha an thlarau lam nun an enkawl zui zel theihna tur amah nena an inpumkhatna nghet tak chu a entir a. An rilru hneh nn grape kung chu entirna remchang ber leh tha berah a hmang ta a ni. Krista zuitute zawng zawng chuan he zirlai hi A tawngkam ngaithlatu zirtirte ang mai khan an tuipui a. Mihring chuan Pathian a hlat thin a. Pathian leh mihring inkar chu a zauvin a hlauhawm khawp mai; mahse Krista chuan amah nena kan inzawmna tur dan a siam leh a. Sual thiltihtheihna chu mihring pianpui ang hiala ngaih niin chu chu tumahin Krista nen inpumkhatna tel lovin an hneh thei lo. He inpumkhatna avang hian rilru leh thlarau lam chakna kan dawng a 50

KRISTA-AH CHAUH CHHANDAM KAN NI ni. Krista thlarau kan neih phawt chuan felna rah, mihringte malsawm a, tihming mawi a, Pathian chawimawitu chu kan rah chhuak ang a. Pa chu grape huan enkawltu chu a ni. Thiam tak leh dawhthei takin rah chhuahtu zrte chu a thawlh thawl thin. Tuna Krista tawrhna leh hrehawmna tawrhpuitute hian nakinah a ropuina chu an la tawmpui ve ang. Ka unaute tia koh a zak si lo va.A vantirhkohte chuan an rawng an bawlsak a. A lo kal vawihnihna-ah chuan Mihring fapa ang bawk a ni ang a, a ropuina nen pawh a mihrinna chu a bo lo ang. Amah nena inpumkhatte chu Nu chuan a fa a theihnghilh a ni thei e, kei erawh chuan ka theihnghilh ngai lo vang che. Ngaiteh u, ka kutphahah ka ziah che u hi. Nangni chu ka hm-ah in awm reng si a, tiin a puang ang. A Zrte Thawlh Then Ila Kan hamthatna hi a va mak em! Krista nena kan inzawmna, malsawmna kan dawn theihna awm chhun siam turin theih twp kan chhuah dwn em? Felnaa kan sualte thing thlain kan bawhchhiatnate chu Lalpa lam hawiin kan kalsan dawn em le? Rinhlelhna leh bawlhhlawhnate hi an darh zau ta ngei mai. Krista chuan tihian a zwt: Mihring Fapa a lo kal hunah chuan leiah hian rinna a hmu ang em? tiin. Rinna tho tak leh nung tak chu kan nei chk tur a ni. Kan rinna nghet reng hi Krista nena mi inpumkhattirtu chu a ni. Rinnaa Krista nen kan inzawmna chu a tuarchhel a; thil dang nena inzawmna chu a twp vek tur a ni. Krista chuan kan tlanna atana man chhiar sen loh pein min thlang hmasa a; ringtu diktak chuan Krista chu hmasa ber, hnuhnung ber leh engkim dang aiin a thlang ta a ni. Mahse he inzawmna hian man a nei. Innghah pumhlumnaa inzawmna niin thilsiam chapo takin a neih tura chu a ni. He inzawmna nei tawhte reng reng chuan Krista tlanna thisen an mamawhzia an hre tur a ni bawk. An thinlung chu an thlk tur a ni a. An duhzawng chu Pathian duhzawngin an thlk tur a ni. Chhung lam leh pawn lama min daltu chu do tur a ni bawk. Sual bansan tura nasa taka beih tur a nih rualin Krista zawm tura thawh ni bawk 51

HARHTHARNA DIK rawh se. Krista nena inzawm tur kan nih chuan sualna chi hrang hrang chapona te, mahni hmasialna te, lawi lo taka awm duhna te leh khawvel hmangaihna te hi hneh tur a ni. Mi tam takin kristian nun hi hahthlk an tihna chhan leh an tlk fona chhan chu heng milem awhawm tak takte hi an tlansan hmasak thin loh vang a ni. Krista nena inzawm tawh chuan thahnemngai taka tawngtaina leh chawl lova beih hram hramna nen chauha chu inzawmna chu vawn zui theih a ni a. Mahni chu kan do ang a, kan phat ang a, kan hneh tur a ni. Krista khawngaihna kaltlangin huaisenna nen, rinna nen, inven thiamna nen hnehna chu kan chang thei. Tetimonies, vol. 5, pp. 228-231. * Kristian vanneihna chu Krista a pawm hian sual lak ata chhandam niin a chhandamna-ah chuan a lawm thei tih hriat hi a ni. Mahse Bible emaw, hrilhlawkna thlarau emaw hian zirtirna lar tak, chhandamna bo thei lo tih hi a zirtir ngai lo. Mi chu tunah hian chhandam a ni thei a, mahse Isua a en reng loh a, amahah chuan ni tin a than chhoh loh a, mahni inrintwkna a neih chuan a tuk lawkah chuan mi boral a ni thei. Tirhkoh Paula chuan, Ni tin ka thi, a ti. A awmzia chu pian tharna hi ni tina neih theih a ni tihna a ni. Petera nuna zirlai ropui tak awm hi uluk takin zir teh u. A sawi tum tak hi a hnua thu inziak zelte nena enin chhiar chhuak rawh u. He thu rilru khawih tak mai hi amah leh amah a inhrilhfiah tih in hmu ang. Kan Lalpa chuan kristian tinte hi a thlawna an chhandamna hlimpui turin a duh a. Chhandam i ni tawh em? tih zawhna pawh hi ngaihngam takin Aw tiin a chhang thei ang a. Chumi rual chuan chu chhandamna chu ni tina a kristian nun thang chho zel leh Pathiana a innghah rengna rah a ni tih a sawifiah tur a ni.

52

BUNG 7

A LEM LAKAH FIMKHUR RAWH U


Hei Hi Fiahna A Ni Dan Thu leh Hriattirna Thu chu rawn tr a ni, tiin. Chu mi thu ang zela an sawi loh chuan an tan khua rng rng reng a var thuai dawn lo a ni, (Isaia 8:20). Pathian mite chu zirtirtu dik lote leh thim thiltihtheihna thlarau bumna laka inven nan Pathian Lehkha Thu kawhhmuh an ni. Setana chuan miin Bible an hriat loh nan a hmanraw neih zawng zawng hmangin a bei a; hei hi Bible-in chiang taka a bumna a hailan vang a ni. Pathian hnaa harh tharna a awm apiangin sualna lalpa chu nasa lehzuala che turin chawh thawh a ni thin a, tunah pawh hian Krista leh a zuitute a twp nana bei turin a theih twp a chhuah mk a ni. Bumna hnuhnung ber chu kan hm-ah hian a inhawng mk a. Sakawlh chuan kan mithmuhah hian a bumna hna mak tak chu a thawk dwn ta. A tak leh a lem chu a inan dwn em avangin Pathian Lehkhabu Thianghlim hmang chauh lo chuan hriat hran theih a ni dwn lo. An awm dan atangin thilmak tihna leh thusawite chu fiah tur an ni. Indona Ropui, p.593. Eng Vangin Nge Thilmakte An Twk Loh? A rinna fiah nana thiltihmak hnathawh hmangtu chuan Setana pawhin bumna chi hrang hrang hmangin a tak ang deuh chiah chiah thilmak a tithei tih a hmu mai ang. Selected Messages, book 2, p. 52. Setana chu hnathawktu fing vervk deuh mai a ni a, rilru tithim a, tibuai tur leh chhandamna thurin pawt phawng vek turin dwtthu mak tak tak a hmang ang a. A nihna ang anga Pathian Thu pawm duh lotu chu a thangah chuan a wk zel ang. Ibid. Vantirhkoh sualho chuan min zui reng a. Mi bumna tur thil thar ngaihtuahin kan mithmuhah thil mak tak tak an ti reng bawk. 53

HARHTHARNA DIK Mi thenkhat chu heng thil makte hi Pathian hnen atanga lo chhuak anga pawm turin thlm an ni ang. Kan hm-ah damlote tihdam an ni ang a. Kan mithmuh li ngeiin thil makte tih a ni ang. Kan hma lawka fiahna lo awm tur, nasa lehzuala Setana bumna an inlar hun atan kan inbuatsaih em? Thlarau tam tak hi a bo mai lovang maw? Pathian thupk leh dan chiang tak mai atanga kal bova thawnthu phuahchawp lama bengchhi zwkin mi tam tak rilru chu heng dwt thilmakho lo dawng tur hian a inbuatsaih a. Nakin lawka kan tel ve ngeina tur indona atan hian kan lo inthuam tha tur a ni. Pathian thu rinna te, tawngtaina nena zirna leh a taka nun puina te chu Setana thiltihtheihna laka min chhan himtu tur leh Krista thisen azra hnehna min chantirtu tur an ni bawk. Testimonies, vol. 1, p. 302. Tihdamna Hi Setana Hnena Mi Pawh A Ni Thei Kan hma lamah khian nasa taka inven a tul hun a awm dawn tih sawi tura tih ka ni. Pathian mite zingah chuan thlarau lama tna a awm tur a ni lo. Thlarau sualte chu mihring rilru thunun tumin phur takin an thawk a. Mihringte lah chu ni hnuhnung meia kan ral turin an intelkhawm mk bawk a. Krista leh a felna kalsantute chuan khawvel tuam mktu bumnate hi an la pawm ang. Kristiante chu harh fimin inveng reng sela. An hmlma ramhuai, sakeibaknei a sa seh tur zawnga a phi ruai anga phi ruai reng chu dovin tang reng rawh se. Thlarau sualtena an thunun theih mihring chuan thilmakte an la ti ang. Bumin kan awm tur a ni lo. Setana nena inzawmna nei reng thil duhawm tak tak a lo thleng thuai dwn. Pathian Thu chuan Setana pawhin thilmak a ti dwn a ti. Mite a tin ang a, a hnu lawkah a thiltihtheihna tenawm tak hmang chuan rang takin an natna chu a lak bosak leh ang a, tichuan tihdamna chang ngeiin an inhria ang. Heng tihdamna niawm tak hmang hian Seventh-day Adventist-te pawh hi fiah an la ni dwn a. Krista nen an inpumkhat loh avangin ng ropui tak lo nei tawhte pawhin ng chu an petek bosan ang. Selected Messages, book 2, p. 53. 54

A LEM LAKAH FIMKHUR RAWH U Heng tihdamna hna thawk thinte hian an thiltih chu Pathian dan ngaihthah phahna chhuanlama an hman a, thu an awih loh zel chuan, thil mak tak tak tithei pawh nise Pathian thiltihtheihna nasa tak an nei lo tihna a ni a; neih ahnkin bumtu ropui taka hnathawh a ni tihna a ni. Thatna dan bawhchhetu a ni a, he thatna dan nihna diktak hi miin an hriat theih loh nn a hmanraw hman theih apiang a hmang duh bawk. Ni hnuhnungah chuan chhinchhiahnate leh dwt thu mak tak tak nen hna a la thawk ang a. An hnena amah chu thimna ni lovin ng vantirhkoh a ni tih a sawi theih nn thilmak chu a la tizawm zel dwn a ni. Ibid, 50, 51. Kum 1864-ah Tawng Hriat Loh Lem Hriat Chhuah A Ni Chumi hmuna Sabbath serhtu mi engemaw zt chu tna thlarauvin a bual a; thutak tuikhura tui chu tlm an dwt a, mahse vantirhkoh pathumna thuchah chu an hre chiang lo a ni. Heng zinga mi thenkhatte chuan thilpk nia an sawi chu kalpuiin Lalpan kohhranah a dah a ni an ti. Tawng hriat loh an tih awmze nei miah lo chuan an rk vel mai mai a, chu chu mihringte chauhin an hre thiam lo a ni lo va; Pathian leh vante pawh khian an hre thiam bik lo. Chutiang thilpk chu mihringin bumtu ropui tak tanpuinaa an siam a ni. Hleihluak taka chetna te, phurna dik lo te, tawng hriat loh dik lova tawngna te leh bengchhen vak vakna te chu thilpk, Pathianin kohhrana a dah nia ngaih a ni bawk. Hemi hmunah hian mi thenkhat chu bumin an awm. Hleihluak taka chtna leh bengchheng luai luaite chu a bik taka rinna fiahna nia ngaih a ni a. Thenkhat phei chu inkhawmna hlimawm tak leh chak tak a awm loh chuan an lungawi lo. Hemi neih tum hian an thawk a, rilru an chawk phur vak thin. Mahse chutiang boruak hnuaia inkhawm chu a hlawk thlk loh hle. An hlimna boruak lng vel chu a reh hnu chuan an inkhawm hm i khan an pil thk leh a, hei hi an hlimna chhan kha a dik loh vang a ni. Thlarau lam hmasawn nana inkhawm dan tha ber chu urhsun taka inkhawmna leh thk taka mahni thinlung phawrh chhuahna chu a ni a, chutah chuan mi tinin mahni inhriat chian an 55

HARHTHARNA DIK tum a, inngaihtlwmna thk tak nen thahnemngi takin Krista chanchin an zir ang. Pathian tirh rawngbawltu nia inchhl arsi vk vel, hmun hrang hranga Sabbath thu zirtir an awm a. Heng mite hian thutak leh dwt thu chawhpawlhin mipui zingah an rin dan dik lo deuh mai chu an vawrh darh thin. Setana chuan mifing ngeiawm tak leh ring lo mi thil hre ve f-ah an nih thlengin a nawr a. Heng zinga thenkhatte phei hi chuan thilpk chungchangah sawi tur ngah hlea insawiin a tih pawh an ti reng a. Mumal lo tak leh rilru tiphur thei ang ber tura awmin tawng hriat loh thilpk nia an sawi chuan a awmzia hriat theih miah lohin an riat vel bawk a, he thil mak dangdai tak hian mi thenkhat chu a hneh hle niin a lang lehnghal. Heng mite hi thlarau mak tak, anmahni han zilh deuh hlektu apiang bei lta sawisel thin chuan a thunun a. Chutiang thilah chuan Pathian Thlarauvin hna a thawk lo va, hnathawktute pawh a awmpui hek lo. Thlarau dang daih ani an neih ni. Testimonies, vol. 1, pp. 411-414. Khawvel hi khenbeh Krista chanchin hrilhna atang ni lo, tawng hriat loh thilpkin emaw, thilmak tihnain emaw pian thartir (hneh) an ni dawn lo. Testimonies to Ministers, p.424. Khuang, Lam leh Bengchheng Indiana1 khuaa thil thleng in sawi ang kha khawngaihna kawng khar hma lawk khian a lo thleng leh dwn tih Lalpan min hmuhtir a. Chumi hunah chuan thil mawi lo tinreng lantir a ni ang. Khuang, rimawi leh lamin an u vak vak ang a. Chhia leh tha hriatna fim tak pawh hi thutlkna dik siam thei lo khawpin a buai dwn a. Chu chu Thlarau Thianghlim chtna anga ngaih a ni ang. Chutiang thil, rik bng bngah chuan Thlarau Thianghlim a inlr ngai lo. Hei hi Setana hmuhchhuah, tun hun atna thutak ropui leh thiltithei, zahawm tak leh thianghlim takte hi engmah tithei lova khuh bo a tumna fing tak a ni. Rik bung bungna chuan dik taka hman nise malsawmna tling thei tur hriatna png hrang hrangte hi tibuaiin a hruai png thin. Setana agent-te thiltihtheihna chuan ri bengchheng 56

A LEM LAKAH FIMKHUR RAWH U leh ri nuaih nuaihte chu chawhpawlhin an ri bng bng a, Thlarau Thianghlimin hna a thawk an la tizui. Hetiang harhtharna an tiha telte chuan hruai botu thil engemaw an tawng a. Bible zirtirna ziding an lo hriat tawhsa pawh kha an sawi thei tawh thin lo. Thunun Zawh Loh Taksa Hetiang ang chi inkhawmna hi sawi mawi tur a ni lo. Hetiang thil hi kum 1844 hnu lamah pawh a lo thleng leh a. Thil awm dan chu a hma ang bawk kha a ni. Mite chu an phur a, Pathian thiltihtheihna ni ngeia ngaih thiltihtheihna chuan anmahni-ah hna a thawk thin. Tawlailir ke ang maiin an vir an vir a, chu chu chunglam thiltihtheihna tel lo chuan an tithei lo an ti thin. Mitthi tawhte chu kaihthawh an ni a, vanramah an lt tawh tihte an ring bawk. Bible thutak ziding mawi tak mai chu khuh bo a nih avangin he thil tthlk tak chungchangah hian Lalpan thuchah min pe a ni. Saruaka Awmna Mipa leh hmeichhia, Thlarau Thianghlim kaihhruai niawm takte chu saruakin an inkhawm a. Taksa thianghlim thute an sawi bawk. An insawi dan chuan thlmnain a khawih phk lo; an zi a, an u vak vak a, an bengchheng em em ringawt mai a ni. Heng mite hi an sual reng reng lo; bumin an awm mai a ni. Setana hna a thawk a, an tisa ta hle tih a ni. Pathian thilte chuan zah an hlawh tawh lo va. Thutak, thutak thianghlim chu mihringte chuan vaivut tluk lekah an dah ta. Sawrkar thuneitute an inrawlh a, an hruaitu engemaw zt chu lung inah a khung ta a ni. An zinga lung in tng tate tn chuan sawrkar rawn inrawlh chu thutak avanga tihduhdah tuarna ang a ni a, tichuan thutak chu tisana silhfena khuh a lo ni ta zel a. He thil nghawng zel hian thutak chu huatthlala awm takah a siam bkah vantlng tn pawh a titenawm alawm tiin Lalpa zilhna chu ka pe a. Hei hi ka thupuan chu a ni heng thil tthlk tak tak, rik bng bng leh bengchhen nuaih nuaihna ang chi hi theih se thlante meuh pawh a thilmak tihna hmanga bumtu tur Setana thlarau atanga 57

HARHTHARNA DIK chhuak a ni tih hi. Letter, 132, 1900. (Selected Massages, book 2, pp. 36, 37-a awm a ni). Buaina Setana hmanruaten min bum ve loh nan Krista nena inzawmin kan inveng tha tur a ni. Pathian chuan a rawngbawlna chu fel tak, inthununna fel tak nise a duh a. , Mumal lo tak leh phurna ringawt a duh lo. Selected Messages, book 2, p.35. Bawraw taka cht leh u vel chiam chiamna hi Pathian Thlarauvin hna a thawk tih fiahna a ni lo. Review and Herald, March 5, 1889. Thil Fel Tak Hmlma Rilrua Ngaihdan leh Ngaihtuahna Mi awm mai mai thei lo, inthununna te, awmze nei tak leh fel taka thiltih ngaithei lo an tam mai. An ngaihdan dah thaa mi thil chinchang hre zwkte relsak theia awm chu an zalenna tihtawpnaah an ngi a ni. An inkhawmna-ah chuan fel taka thiltih a nih loh a, tthlk taka thil tih duhna thlarau leh mumal lo taka thil tih duhna a awm zel chuan Pathian hnain hma a sawn thei lo. Rilru hnehna (impression) leh ngaihtuahna (feeling) te hi miin Lalpa kaihhruaina a dawng tihfiahna a ni chuang lo. Rinhlelh a kai loh phawt chuan Setana pawhin rilru leh ngaihtuahnate hi chu a pe ve mai a. Chuvangin hengte hi inkaihhruaina him tak an ni chuang lo. Kan rinna fiahna hi mi zawng zawngin mimal taka hriatna nei sela, engtin nge an hnathawh chu an cheimawi ang a, Pathian ropui nn rah an chhuah ang tihte zir rawh se. Testimonies, vol. 1, p.413. Setana Sal Kil tinah Setana chuan thalaite hi chatuan boralna lama hruai dan a zawng reng a. Chumi lam kawnga an ke a pentir theih phawt chuan chak takin a nawr zui a, a mi man tawhten an chhia leh tha hriatna nm tak chu an hloh a, an mithmuha Pathian hlauhna pawh an neih theih tawh loh thlengin chhiatna ata chhiat lehzualna-ah a 58

A LEM LAKAH FIMKHUR RAWH U nawr thla ta thin a ni. Mahni an inthunun thei lo tial tial a. Uain leh z bkah vaihlo leh opium2te an ngi a, thil tha lo pakhat atangin thil tha lo dangah an kal zel thin. Chkna salah an tng a. Tunhmaa thurawn an zah em emte kha an nuihzat ta hial a. Zahna an hmu lo va, zalenna chu an uanpui bawk a. Mahse anmahni chu mahni hmasialna te, chkna tenawm tak leh hurna bawihah an tng mk si. Temperance, 274. Damdawi Hmanga Thawkkhum A chng chuan he pa (Battle Creek damdawi ina damlo) hian ng thar neiin a inhre thin a. A nat nasat em avangin a dam rei tawh lo vang. A thusawi ngaithlatute chu an phur hle a, thenkhat phei chuan thawkkhum ni ngeiah an ngai a ni. Mi tam tak tn phei chuan a thil sawi dan chu a dik lohna a awm miah lo lehnghal. A mutna pindana a thusawiin mi a hneh dante chu an sawi a. A hm-ah chuan thil ropui tak tak a lo lang thin. Mahse eng nge thwkkhum nia a lanna chhan chu? A na chhwk nana an damdawi pk morphine3 hnathawh chu a ni. Selected Messages, book 2, p.113. Pathian Chu Engkimah A Awm Tih Rinna, Thlarau Biakna leh Zalen Taka Inhmangaihna Pathian chu khawi hmunah pawh a takin a awm tih thurin hi Setana hmanraw hlauhawm tak pakhat a ni. Pathian nihna a lantir dan a dik lo va, A ropuina leh thiltihtheihna sawinpna a ni bawk. He thurin (sp tawnga pantheism) hi Pathian Thu-ah a awm lo. Mihring pianpui thinlung an tilawm a, mi rilru duhzawng a tizalen mai mai a ni. Tetimonies, vol. 8, p. 291. Pathian chu khawi hmunah pawh a takin a awm tih thurin hi Pathian lehkha thu pawm inti mi tam takin an pawm a; mahse eng ang pawhin sawimwi se he thurin hi inbumna hlauhawm ber a ni. Pathian nihphung a sawi dik lo va, a ropuina leh thiltihtheihna sawinpna a ni bawk. Mihringte a hruai bo ani ringawt lo, a tihniam hle bawk. Thimna chu a zia pakhat a ni a, tisa chkna chu a huam tel zinga pakhat a ni bawk. Heng thurinte hian kristian ei leh br 59

HARHTHARNA DIK zawnna thlengin a hnwl bo der mai. Tlanna pawimawhzia a sawi bo a, mihring chu amah leh amah inchhandam theiah a chhuah bawk. The Ministry of Healing, pp.428,429. Hetianga chiang lo riaia Pathian thlirna rah hi rinna bansanna-ah te, thlarau biakna-ah te leh zalen taka inhmangaih tur tih thurinah te hian ka hmu a. Heng zirtirna zinga pakhat, zalen taka hmeichhiat mipatna hman theih tih rinna phei chu a nungchang hriat mai theih loh khawpa thupin a awm a. Pathianin min hmuhtir hm phei chuan a koh dan tur pawh ka hre lo. Mahse thlarau lama inhmangaihna thianghlim lo tak an ni ti tura hriattir ka ni. Testimonies, vol. 8, p. 292. Apostle-te hun laia mihringten pipute thurochhiah leh zirthiamna hmanga Pathian lehkhathu rinna tihchhiat an tum ang bawk khan tun lai pawh hian hming mwi tak tak, higher criticism te, evolution te, thlarau biakna te, theosophy (thlarau lama phur vakna leh ngaihtuahna atanga Pathian chu hriat theih nia rinna) te leh pantheism hmangten felna hmlma chuan thlarau hruai bo a la tum reng a ni.Thlarau biakna hmang hian mi tam tak chu tisa chkna hi dan sng ber a ni a, dan pawisak loh hi zalenna niin mihring chu a thu thua awm tur a ni tia zirtir an ni.- The Acts of the Apostles, p. 474. Awm Lo Taka Thiltih Ching Tihthianghlimna chu rilrua inngaihtuah hlim veng vengna ringawt a ni lo va, thil thleng thut a ni hek lo; damchhunga thawh reng ngi a ni zwk. Miin Lalpan a tithianghlim tawh a tih chuan a fiahna chu thuhnuairawlhna-ah te, dawhtheihna-ah te, hmangaihna leh thutakah te a rah chhuah chu hmuh a ni ang. Tihthianghlim ni tawha insawiten malsawmna an dawn chu phurna thenkhata innghat ringawt a nih a, Pathian duhzawng hriat nan Pathian lehkhathu chhiar mamawh tawh lova an insawi bawk chuan chu malsawmna chu a lem mai a ni. Hei hi a chhan chu malsawmna dawng intite chu anmahni rilru leh suangtuahna thianghlim lo tak mai ngaihlu hle tura hruai an nih avang leh Pathian lehkhathua Pathian aw hre duh lova an beng an hup vang a ni. 60

A LEM LAKAH FIMKHUR RAWH U Sakhuana thila hriatna thazm tihphurna hi mi thinlungah Pathian Thlarauvin hna a thawk tih fiahna tling a ni lo. Setanan mihring rilru leh taksaa hna a thawh avanga taksa tihcht vak vak leh sawisak te kan hre thin a, mahse Pathian thu-ah chutianga AThlarau Thianghlim a leihbuaknate an cht vak vakna chu kan hmu ngai si lo. Chuvangin hetianga taksa tihcht vak vakna te, mumal lo taka u chiam chiamnate ang hi hmlma pa hnathawh a ni tih a chiang hle a ni. Hetichung hian mi tam tak chuan rilru mumal lo deuh mai, Setana thiltihtheihnain a tihzual hi Pathianin hetia mawi lo taka khawsa tura a tihtir niin an la ngi cheu thin. Chhia leh tha hriatna emaw, rilru fim tak emaw ni lova thiltih reng reng chu Bible hian thiam loh a chantir zel zwk a ni. Pathian Thlarauvin mi thinlung a khawih cht chuan Pathian fa rinawm leh thu awihte chuan mifing pangngaiin tha leh mwi an tih awm twkin an sakhuana chu an lantir zwk ang. Signs of the Times, Feb. 28, 1895. A Der Maiin Isuan tihian a ti: Lalpa, Lalpa, mi ti nazawng vanramah chuan an lt lo vang a; ka Pa vana mi duhzawng titute chauh an lt ang. Chumi ni-ah chuan mi tam takin, Lalpa, Lalpa, i hming thu kan hrilhlawk lo em ni? I hmingin ramhuaite kan hnawtchhuak lo em ni? I hmingin thil mak tak takte kan ti lo em ni? an la ti ang a. An hnenah chuan, Ka hre ngi lova che u. Nangni thil sual titute u, kal bo rawh u, ka la ti ang, tiin. Heng mite hian Krista zuitu niin an insawi a, mahse an Hruaitu chu an en reng lo a ni. Lalpa, Lalpa, tiin anmahni avanga lo dam ta damlote leh an hnathawh ropui tak takte chu an kawk thei a, a dan zawmtute aiin Pathian thiltihtheihna leh A Thlarau pawh chang sng zawkin an inngi thei. Mahse an thiltih chu felna hmlma pa, mi bum tum reng mai leh thu awihna te, thutak te leh mawhphurhna atangtea mi hruai bo tum reng mai kaihhruaina hnuaia ti an ni si. Mihringte mithmuhah van atanga meite a koh thlk theih nn thil mak takte a ti a, a tih avangin nakin lawkah khian he thilmak tihtheihna chiang tak hi a lo lang leh dwn a ni. 61

HARHTHARNA DIK Heng bumna ropui tak takte Pathian Thlarau hnathawh diktak anga ngai tam tak kan hmuh hian mak kan ti a; mahse thilmakte chauh thlir a, rilru thawk thut leh lungpuamin a thunun thinte chu bumin an la awm ang. Thianghlima Inngaihna Thianghlima inngai tumah an thianghlim tak tak lo. Van lehkhabuin mi thianghlim anga a chhinchhiah mi tumahin an thianghlim leh thianghlim loh an hre lo va, mahni felna uanpui lo ber bertute hlir an ni zwk. Zawlneite leh apostle-te zinga mi Daniala, Paula, Johana tih angten thianghlim an inti ngai lo va. Mi felte chuan chutiangin an inti ngi lo zwk a ni. Krista an chhun zawh poh leh amah an tluk phk lohzia an hre chiang thin; an chhia leh tha hriatana chu a danglam awl a, sual chu Pathianin a ngaih pawimawh aiin an ngai pawimawh tawh zwk bawk. Pathian leh chhandamna atana a remruatna ropui tak chu an dah sng hle a; mahni lam tling lova inhriatna hnuaiah an thinlung chu lalchhungkaw zinga chhiar tel an nihna leh Chatuan Lal fanu, fapa an nihna chuan a tilawm em em a ni. Pathian dan hmangaihtute chuan Pathian biakna-ah emaw, thlarau lamah emaw tum renga Pathian dan bawhchhia, Bible thutak chiang tak maite zirtir an nih laia lawm lo, thinur zwk hialte chu an thurualpui thei lo. Thil dik leh dik lo thliara endiktu kan nei. Dan thu leh hriattirna thu anga an sawi loh chuan anmahni-ah ng a awm lo a ni. Ibid., Feb. 26, 1885. Tu Aw Nge Ka Rin Tak Ang? Krista-ah chuan thlun beh a, rinnaa zung kaiha dah ngheh kan mamawh a ni. Setana chuan a mite hmangin hna a thawk reng a. Nunna tui in loho, thil thar mak deuh hmuh chka tuihal, eng tuikhur ami pawh in duh zel mai mite chu a thlang thin. Heta hi a awm, tih thu emaw, Sawtah a awm, tih thu emaw kan la hria ang a, mahse kan awih tur a ni lo. Berampu Diktaka aw a nih leh nih loh fiahna 62

A LEM LAKAH FIMKHUR RAWH U chiang tak kan nei a, Amah chu zui turin min ko mk a ni. Ani chuan, Ka pa thupk ka zawm a ti. A beramte chu tlwm taka Pathian dan zawmna-ah a hruai a, dan bawhchhe turin a fuih ngai reng reng lo. Mikhual aw, chu Pathian dan thianghlim leh dik, tha bawk si zah lova awih duh lotu aw a ni. Mi tam tak chuan thianghlimin an insawi a, thilmak tia an damlo tihdamte chu sawi nuam an ti; mahse he felna dan ropui tak hi chu engahmah an ngai si lo. Tu thiltihtheihna hmangin nge heng tihdamnate hi an thawh? A tidamtu leh a tihdamate mit chu dan an bawhchhiatzia hmu tura hawn an ni em? Pathian thil pht zawng zawng zawm tumin naupang thuawih thei angin inngaitlwm takin Pathian hm-ah an ding em? Tumah hi buma awm tur a ni lo. Pathian dan chu a lallutthleng ang thova thianghlim a ni a, hemi hmang hian khawvel mi zawng zawng hi relsak an ni ang. Mihring nungchang tehna tur dan dang reng reng a awm lo. Dan thu leh hriattirna thu anga an sawi loh chuan anmahni-ah ng a awm lo a ni. Kan chungthu hi Pathian Thu anga rel tur nge a nih mihringin amah a inhmuh danin? Kristan tihian a ti: An rahah in hria ang, tiin. Selected Messages, book 2, p. 50. Notes: 1. Hei hi kum 1900-1901 chhova Holy Flesh an buaipui lai vel a sawina a ni. - Selected Messages, book 2, pp. 31-39 en la. 2. Morphine chu opium atanga siam a ni a. Morphine chak chi chu heroin a ni. 3. Morphine chu opium atanga siam a ni a. Morphine chak chi chu heroin a ni.

63

BUNG 8

INBEIHNA A LA NI RENG
Sual Thiltih Chu Kan tel vena ngei indonaa thupui thenkhat hi chu tun aia kan hriat chian deuh chu a ngai a ni. Pathian thutak hlutna leh kan rilru hi bumtu ropui taka chuan Pathian thu atanga thil danga min kaihpensak hlauhawmzia hi famkim lehzuala hriat thiam kan mamawh bawk. Kan tlnna atana a hlutzia twp nei lo inhlanna hian sualna hi thil tha lo ber a nihzia thudik chu a hailang a. Sualna avangin mihring taksa inrelbawl dan pum pui hi a lo chawrche zo va, rilru a herh a, suangtuahna nise a bawlhhlawh zo ta. Sualna chuan thlarau lam nun thlengin tihniam vek a. Pwn lam thlmna chuan chhng lamah thurualpui a hmu zel a, kan kete pawh sual lamah chuan ngalchak tak a ni. Kan tana inthawina kha a famkim ang bawkin sualna avanga indinthar lehna tur pawh hi a famkim tur a ni. Sualna lam hawia thiltih reng reng chu Pathian dan chuan a ngaidam dawn lo va; fel lohna chuan thiam loh chantirna chu a pumpelh hek lo vang. Chanchin Tha dan chuan Pathian nungchang that famkimna chauh lo chu engmah a hre lo. Bei Hram Hram Ngai Thil dik lo chu dik a tih ngawt theih loh ang hian nungchang siamthatna pawh hi tlm t, zelthel taka tih chi a ni lo. Nungchang siamna hna hi ni khat emaw, kum khat emaw atan mai a ni lo va, damchhung daih hna a ni. Mahni inhneh tura beihna te, thianghlim tur leh vanram chang ve tura beihna angte hi damchhunga beih tur an ni a. Beih rengna leh chawl lova chtna tel lo chuan nun thianghlim nei tura hmasawn theih a ni lo va, hnehna lallukhum a chan theih hek loh. 64

INBEIHNA A LA NI RENG Dinhmun sng zwk atangin mihring an tlhniam tih fiahna tha ber chu ngaiawh leh a har em em mai hi a ni. Ngaiawh leh tur chuan inchi khat t t leh darkar khat t ta beih a ngai thin. Sual thiltihtheihna hnuaia tluk luh mai chu awlsam tak a ni a, mahse min phuartu sual lak atanga tal chhuak a, nun thianghlim nei leh tur chuan hun rei tak a duh thin si. Tum chu kan nei thei a, hna pawh tan a ni thei; mahse thawk zo tur chuan hrehawmna te, hun te, beih hram hramna te, dawhtheihna te leh inpknate a ngi tawh thin a ni. Rilrua a thawh thut avanga thil ti mai mai tur kan ni lo va. Rei lo t chauh pawh inthlahdah hman kan ni hek lo. Chhiar sn rual loh thlmnain min hual vel reng a, chu chu kan do reng tur a ni; chutilo chu a tlwm zwk kan ni mai ang. Kan tihtur tisi lovin kan nunna hi twp ta mai se chuan chatuanin kan boral dawn tihna a ni. Paula nun kha mahni inbei reng nun a ni. Amah pawhin, Ni tin ka thi thin, (I Kor. 15:31) a tih nghe nghe kha. A duhzawng leh a chkzawngte chu a mawhphurhna leh Pathian duhzawng nen a inkalh thin a. A rilruin a wn lam zui lovin a mihring mihrinna chu a khengbet a, Pathian duhzawng a ti thin a ni. A hringnun indona twp dwn lamah chuan a buaina leh a hnehna chante kha a han thlir kir a, tihian a ti: Intihsiakna tha chu ka bei zo tawh a, ka tlansiakna kawng ka hlen tawh a, rinna chu ka vawng reng tawh a ni; tunah chuan felna lallukhum chu ka tan dahin a awm tawh a, chu chu Lalpa ngaihtuahtu fel tak chuan chu mi ni-ah chuan mi pe ang; ka hnenah chauh ni lovin, a inlarna ngai apiangte hnenah pawh, (2 Tim.4:7, 8). Kristian nun chu indona leh indo tura chhuah ang a ni. He indonaah hian inchawlhtir theih a ni lo va; chawl lova beih hram hram reng tur a ni. Chawl lova beih zelna atangin Setana thlmna chu kan hneh chho zel thei chauh ang. Kristian rinawmna chu chakna thahrui chuai mai mai ngai lo leh tum fel nena zawn tur a ni. Mi tumah hi anmahni tna nasa tak, beidawng lo leh chawl lova an beih loh chuan hmasawn tur an awm lo. Mi zawng zawngin he indona hi anmahni in bei rawh se; kan indona hi tuman min dosak thei si lova. 65

HARHTHARNA DIK Hetah Hian Finna A Awm Kristian sakhua-ah hian thiam bel hle tur hriatna hmuhchhuah tur a awm chu hriatna leh thiamna chu lei aia van a sng angin mihring finna aiin a sng zwk a, a zu zwk a, a thk zwk bawk. Mihring pianpui rilru nena inmil hauh lova Pathian rawngbawl tur kan nih avangin rilru hi zirtira thunun tur a ni. Kan pianpui leh kan siamchawp sual lam awn tlatna hi hneh tur a ni bawk. Krista sikula zir tur chuan miin an an lo zir thiamna leh felnate kha an kalsan a ngai fo thin. Kan thinlungte hi Pathiana a ngheh theih nan zirtir an tul a. Thlemna min hnehtir theitu ngaihtuahna dik neih pawh chin than tur a ni. Chung lam thlir kan zir ila. Pathian thu zirtirna ziding hi van anga sng, chatuan hawlh pha a nih avangin kan ni tin nunah eng nge a nghawng tihte kan hre thiam tur a ni. Kan tawngkam, thiltih leh ngaihtuahna zawng zawngte hi heng zirtirna ziding nen hian inmil vek sela. Mi zawng zawng hi Krista nena inremin Krista hnuaiah an awm tur a ni. Thlarau Thianghlim khawngaihna hlu tak mai chu rei lo te chhnga lo awm mai a ni lo. Min chhandam tura Pathian thiltihtheihnaa innghah ngamna te, rinna te, thuhnuairawlhna te leh huaisenna te hi kum tam tak tawrh hnua neih theih chauh a ni. Thianghlim taka beih hram hramna leh thudika din ngheh tlatnatein Pathian Fate chuan an chan tur chu an tinghet thei a ni. Hun Khawhral Hman A Ni Lo Hun khawhral hman kan ni lo ve. Khawngaihna kawng hi eng tianga rangin nge an khar dwn kan hre si lo. A rei berah pawh hun tam a ni tawh lo va, thihna thal chuan eng ang taka rangin nge kan thinlung hi a rawn chhun dwn kan hre lo a ni. Khawvel leh a duhawmna zawng zawng kalsan tura koh kan ni thuai dwn nge pawh kan hre si lo. Kan hm-ah hian chatuan hun chu a inpharh duai mai a. Puanzar chu an hlip tp tawh a ni. Kum rei lo t-ah khian tuna la dam, an chanchin rl mkte chungah hian rorelna chu puan a ni thuai ang: 66

INBEIHNA A LA NI RENG Mi bawlhhlawh chu tihbawlhhlawhin awm reng rawh se; mi fel chu tihfelin awm reng rawh se; mi thianghlim chu tihthianghlimin awm reng rawh se, (Thup. 22:11). Kan inbuatsaih em? Vanram governor, dan petu Pathian leh a aiawh tura khawvela a tirh Isua kan hnaih em? Kan lei hnathawh hi a kin hnu-ah kan entawn tur Krista ang khan: Nangin thil tihtur mi pek kha ka ti zo va, khawvelah ka chawimawi tawh a che.... kei mi pek hnenah khan i hming ka tilang ta. (Joh. 17:4-6) kan tive thei ang em? Pathian vantirhkohte chuan keimahni leh lei thilte atanga kan rilru lk pen an tum reng a. I hah thlawntir lo vang u. Thil ho mai mai ngaihtuah thin rilru pawhin inthlk a mamawh a ni. Chuvangin, in rilru puan vengin ngaihven ula, Isua Krista inlar hunah chuan khawngaihna a rawn kensak tur che u chu beidawng lovin beisei zel rawh u; fa tihawihte angin, in hriat loh laia in hman lai chaknate anga awm lovin; a kotu che u a thianghlim angin nangni pawh in chetzia zawng zawngah lo thianghlim zawk rawh u; Nangni in thianghlim tur a ni, kei ka thianghlim si a, tih ziak a nih kha (I Pet.1:13-16). Ngaihtuahna chu Pathianah insawrbing sela. Kan pianpui thinlung sual tha lo tak mai hi hneh tumin theihtawp kan chhuah tur a ni. Kan beihna te, mahni kan inphatna te leh chawl lova kan tum hram hramna te hi kan thil zawn hlutna sawisen rual loh phu tawka nasa ni rawh se. Kristan a hneh anga kan hneh chauhin nunna lallukhum chu kan chang ang. Innghah Rengna Mihring tana hlauhawm tak chu mahni inbum leh mahni inrintwk a, a chakna hnr Pathian hnen atanga kal hran a ni. Kan pianpui awn lam hi chuan Pathian Thlarau Thianghlimin a her dik te a nih loh chuan rilru lama thihna chi a pai reng a. Pathian kan zawm reng loh phei chuan mahni sawmsak umna te, mahni inhmangaihna te leh sual tura thlmna rah thianghlim lo tak maite hi kan do zo lo. 67

HARHTHARNA DIK Krista hnen atanga tanpuina dawng tur chuan amah kan mamawhzia kan hre tur a ni. Keimahni kan inhre chiang hmasa phawt ang. Misual a nihzia inhria chauh Kristan a chhandam thei. Tanpui kan mamawhzia kan hmuh a, mahni inrintwkna kan paih hunah Pathian thiltihtheihna chu kan vuan thei. Mahni inbansanna hi kristian nun bul tanna-ah chauh neih tur a ni lo va, vanram kawng kan zawhnaa rahbi thar kan rah apiangin kan tithar zel tur a ni. Kan thiltih that zawng zawngte hi keimahni ni lo pawn lama innghat vek an ni a; chuvangin thinlunga Pathian zui rengna leh tihtakzeta sual puanna te, A hma inngaihtlwmnate a awm reng tur a ni. Thil tha loten min hual vel a, kan chak lohnate kan hriat renga, kan Tlantu ropui kan vawn reng chauhin kan him thei. Thutak Nge Dwt Kan rilru la png thei thupui sang tam tak lak atangin kan hawi sawn tur a ni. Thil hriat chkawm tak tak, hun heh si, a twpa engmah ni si lo a tam khawp mai. Thil pawimawh ber chuan chik taka ngaihven leh thahrui tam tak pk a mamawh a, mahse thil pawimawh lo zwkahte pk an ni zwk fo si. Ngaihdan thar pawmna hian thlarau nun a tithar kher lem lo. Anmahnia pawimawh ve tak thudik leh ngaihdan thenkhat hriat chiannate meuh pawh hi a taka chantir a nih loh chuan a hlu np khawp mai. Kan thlarau hi a nun chawma tiphur thei tur chaw pk fo chu kan mawhphurhna a ni tihte hre bawk ang u. Zawhna kan inzawh fo tur chu: Eng nge ni thutak chu? kan hmangaih a, kan duh a, kan chawimawi a, kan awih tur thutak chu? tih a ni. Science zir mite chu Pathian an zawnna-ah an beidawng a, hnehin an awm. Tun huna zir an mamawh chu, Eng nge ni kan thlarau chhandamna min hneh theihtirtu thutak chu? tih tho hi a ni.

68

INBEIHNA A LA NI RENG A Chhanna Ka Nei Em? Krista chu eng nge nia i hriat? Hei hi zawhna pawimawh ber a ni. Mimal chhandamtu atan i nei tawh em? Amah neitu apiangte hnenah chuan Pathian Fate nih theihna a pe zel thin. Krista chuan a zirtirte hnenah khan Pathian chu a puang chhuak a. A puan chhuah dan pawh kan hnena a tih duh dan tho, an thinlung hna bik thawktu ni tura puang chhuak a ni. Ngaihdan maia cheng tam lutuk, Chhandamtu nunin thil a tihtheihzia hmuh hmaih an awm teuh mai. Hnathawktu inngaitlwm, mahni inphat zo ang pawhin an hmu tawh lo. An mamawh ber chu Isua en reng a ni. Ni tin hian a awmpuina thar chu kan mamawh reng a. A nun dan mahni hmasial lo leh mahni intheihnghilhna nun kha hnai lehzuala zui kan mamawh a ni. Paulan he thu, Krista hnenah khenbehin ka awm ta; nimahsela ka nung a ni; keimah erawh chu ka ni tawh lo. Krista chu keimahah a nung zawk a ni; tin, tunah tisaa ka nung hi rinnaa nung ka ni Pathian Fapa, mi hmangaiha ka aia inpetu rinnaah chuan, (Gal. 2:20) tih a ziah laia a thil tawn kha tawn ve kan mamawh hle. Isua Krista leh Pathian hriatna nungchanga lan chhuahtir hi thil dang zawng zawng chunga inchawimawina niin chu chu lei leh vanah chawisan a ni a. Zirna sng ber a nih bkah van khawpui kawngkhar hawngtu chahbi pawh a ni. He thiamna ngei mai hi alawm Pathian pawhin Krista neitu zawng zawngten nei se a tih chu. The Ministry of Healing, pp. 451-457.

69

BUNG 9

NUN DAN THAR VENGHIM ILA


Harhtharna Chan Hnua Inelna Battle Creek khuaa Pathian Thlarau leihbuak a nih hnu khan college-ah chuan thlarau lama nna nasa tak a thlen hun li kha thlarau lam vka thimna a nasat li a ni tih fiahin a awm. Setana leh a sipai rualte chu chu indona mualah chuan an awm thup mai a. Mi thenkhat thahrui awm mai mai Pathian hnen atanga an thil dawn midang hnena pe chhawng thei khawpa tiharh tur leh tichak tura van atanga khawngaihna ruah rawn sr chu engmah lova chantir tumin an thiltihtheihna chu an hmang a. Khatih laia tihvrna dawng tam zwk khan Pathianin midang hrilhna tura a pk thiltihtheihna kha pe chhuak ve se chuan ng tam zwk leh thiltihtheihna nasa zwk pk a ni ang. Mi pakhat tn ringawt Pathianin ng a pe ngai lo; Pathian ropui nna midang pk chhawn zel tur a ni. Tichuan a hnathawh chu hriat a ni thin. Hman li ata tawh thlarau lama harh tharna leh Thlarau Thianghlim leihbuakna chu thlarau lama thimna leh hlmhletnain a zui ve zel thin. Battle Creek khuaa Pathianin hun remchang leh hamthatna leh malsawmna a dahte enin kohhran chuan a tihtur a titha tawk lo va, Pathian awmpuina chu ng tam zwk pein kohhran chungah a Thuin a kawhhmuh anga ng chu an hman hm loh chu a awm lo vang. Chiang tak leh fiah taka ng tur chu rilru lama thimna krah chuan a lo thim tial tial ang. Pathian thutak thiltihtheihna nasa chu mihringin midangte hnena ng chhi tura thahnemngaihna te, hmasialna tel lova beihna te leh thianghlim taka nunna nena Pathian a thawhpuina-ah a innghat bawk. Manuscript 45, 1893.

70

NUN DAN THAR VENGHIM ILA Thlarau Hnathawh leh Sakhaw Atchilhna Chawhpawlh That Lohna: Inkhawmpui hnuhnung ber (1893) leh college-a Pathian Thlarau hnathawh chungchangah lehkhathawn ka dawng a, lehkhathawn atangte hian heng malsawmnate hi a nih dan tur anga nunpui an nih loh avang leh van atanga ng lo kal chu phurna satliah nia sawi a nih avangin mi rilru a buai hle tih a chiang khawp mai. He thil ka thlir hian ka lungngai hle a ni. Thlarau Thianghlim rawngbawlna te thil tthlk taka puangin Pathian Thlarau Thianghlim kan tilungngai palh ang e, i fimkhur ang u. Battle Creek-ah chauh ni lo, hmun dang tam takah pawh, chiang tak vak lo, hriat sual palh theih takin lo inlar se eng tin nge Thlarau Thianghlim hnathawh chu kan hriat thiam theih ang? A rah a lo lan hnu khan mi rilru chi-ai ta se mak ka ti hauh lo. Kum 49 chhng chu hetiang thil hi ka lo hmu teuh tawh a, Pathianin fiah takin a thlentir thin tih pawh ka hmu; tuman he thil hi Pathian Thlarau a ni lo ti suh se. Nu leh paten an fate hnena thil tha pk an chk aia nasa hian Pathian chuan Thlarau Thianghlim diltute hnena pk hi a chk zwk avangin khata thil thleng kha ring tura min tih, kan dil fo kha a ni e. Mahse Thlarau Thianghlim chu mihringte hman tur a ni lo va; hna thawka mihringte hi a hmanruaa a hman tur zwk an ni. Kha sikul zirlaite leh kohhran kha Pathianin nasa takin mal a sawm tih kha ka ringhlel miah lo va, ng nasa tak leh Thlarau Thianghlim leihbuakna hun hi nasa taka thimna hunin a zui deuh zel thin. Eng vang nge? Chu chu Pathian Thlarauvin mihring hmanga hna a thawhna chu engmah lova chantir tumin hmlma pa chuan a hmanraw neih zawng zawng a hman thin vang a ni. Infiam tur leh football khel tura kha sikul naupangte an kal li, intihhlimna lama an rilru an pk zawh vek li khn Setana chuan Pathian Thlarau Thianghlimin mihringte a duh anga hman a tumna chu engmah lova siamna hun tha a ni tih a hria a, a lo inrawlh ve ta vat mai a ni. Zirtirtute khan an tihtur ti ta se, an mawhphurhna lo hre chhuak bawk se, Pathian hm-ah rilru huaisen takin lo ding se, 71

HARHTHARNA DIK thutak hmangaihna avanga an rilru tihthianghlim a nih dan azir zela Pathianin chakna a pk kha lo hmang tha bawk se chuan van thleng pha khawpa hmasawn chhoh zel theihna tur thlarau lama chakna leh tihnna an dawng tawh ang. Thudik chiang tak chu engah chuan an kal lo emaw, an ngaihlu twk lo emaw, khawvel Entu chu an zui lo emaw tihna a ni. Thlarau Thianghlim thiltihtheihna chu ngawih bopui emaw, sawi bo emaw, khalh bo emaw a awl khawp mai. Enga kal tih chu eng kalna lama kal zel tihna a ni. Mi, malsawmna dawng tawh chuan a ngaihsak loh a, tawngtaina nen a inven that loh a, kraws chawi snga Krista nghawngkawl chu a phurh loh a, hlimhlawp ngainatna leh chungnun duhna chuan a chakna leh thiltihtheihna a hip zawh a, chutah Pathian chu a engkimah hmasa ber, hnuhnung ber leh pawimawh bera a dah loh bawk chuan Setana a rawn inrawlh vat a, a nunna chu a rawn khel ta a. Anmahni aia nasain a khel thei si a, tichuan thlarau tiboral turin fing takin rem a ruat thin a ni. Battle Creek-a Thlarau Thianghlim hnathawh zawh hnua a rahte kha sakhaw tchilhna atanga lo chhuak an ni lo; mahse a malsawmna dawngtute khan thim ata a ng mak taka kochhuaktu kha an chawimawi twk lo va; Pathian ropuinain khawvel a chhun n hun chuan mi thenkhat chuan an chunga Thlarau lo thleng ta chu an hman dik loh avang leh an hrilhfiah dan a dik loh avangin eng nge a nih an hre lo ang a, khawi atanga lo kal nge a nih pawh an hre lo vang. Pathian hi Ama ropuina turah chuan a thikthu a chhia a nia. Amah chawimawi duh lotute chu a chawimawi dawn lo. Mi thenkhat, eng awm tawhte chuan heng mi, an eng dawna thil la dai tam lote hi eng an hmuh hnu hian an kaihruai tur a ni. Chiang zawka ziahna hun nei ila ka ti ngei mai; mahse ka nei lovang tih chu ka hlau khawp mai. Letter 58, 1893. Malsawmna Hloh Dan Kawng Awlsamte Tunhnai mai khan ka rilru eng thil emawni hian a rawn thwng a, chumi chungchang chu Pathian Thlarau chuan ziak lo thei lova min tur ni tlat hian ka inhre bawk. Pathian chuan van tukverhte hawnsak 72

NUN DAN THAR VENGHIM ILA chein malsawmna chu ui lovin a rawn surtir tawh em? Aw khaih! Chu tak chu zirtirtute leh zirlaite hnena ng an hmuh tam dan azir zela hna thawk a, midangte hnena chu ng hlu tak mai chu pe chhawng a, Pathian duhsakna hlu tak mai chelh zui dan inzirtirna hun tha chu a ni. Van ng chu pk chhuah a ni tawh em? Enga tna pk nge a nih? Eng chu felna hnathawh nn a takin a ng tur a ni. Malsawmna tam tak dawngte chu thianghlimna kawnga thk zawk tur leh thahnemngai zawka hmuh an ni ang a, Pathian Beram No thisen hlu taka lei an ni tih an hre bawk a, a chhandamna silhfena thuam an ni a, chuvangin Krista ai an awh dawn lo em ni? Inkhelh te, lawmman sem te, boxing glove hman te hi Setanan a nungchang nei tura mi a kaihhruaina anga inzirna leh training-na a ni lo em ni? Hmuhtir ka nih dan chuan hmu thei ngat se chuan Isuan lungngai taka a lo en lai chu an hmu ve ngei ang. Thil chu a ni lo zawngin a kal a, khawngaihna nena pk Pathian thiltihtheihna hnathawh do zawngin a che lehnghal. Kristian diktakte hna chu Krista aiawh a, n chhuah a, rilru tihchangkn a, tawngkam leh thiltiha Pathian hnena inhlan a, mi fimkhur lo leh pawlawh tak takte Pathian leh chatuan thil ngaihtuah tura nawr luih a ni. Khawvel chuan lawm takin an ngaihtuahna ata chatuan thil chu an paih mai ang, mahse an nuna Krista aiawhtute an awm chhung chuan an hlawhtling lo vang. Ringtu tinte hian an thlarau chu Isua Krista nen rangkachak khaidiatin an zawm vek a, thima awmte chhun nna hmanrua an ni zel bawk. Mi pakhatin Krista a zawmna chu lo tichat hlauh se Setana chuan tawngkam, rilru leh chetziaa Krista timualpho turin hun remchang a lo la vat a, tichuan Krista nungchang chu dik lo taka lan chhuahtir a ni thin. Ka unau, ka zwt a che, Isua Krista sakhuana chu uchuak taka hlimhlawp bawlna hriat fuh loh vang a ni em tih hi. Lalpan Battle Creek-a A khawngaihna nasa tak a pk khan an malsawmna dawnte thil tha ti a, an inkhelh avanga hlimna leh phurna an neih ang ni lo, an zirlai atanga inthlk danglama thil tangkai ti zwk a, an malsawmna dawnte tipung tura heng mite kaihruai thei tur mawhphurhna changtu an awm em? Hetiang zawnga hun 73

HARHTHARNA DIK khawhralna hian an hmachhawn thuai tur rorelna atan an rilru emaw, thlarau emaw, nungchang emaw hma a sawntir lo. Rawhtuina meia fiah a nih hun chuan pawnlang maia sakhaw mi niawm taka Pathian tihna leh zahna chu a la kang ral vek ang. Lalpa chuan zirtirtute chu miin an awmdan an entawn thinzia ngaihtuah turin a ti ang. Nasa zawka tawngtai an mamawh a, nun fel tak mai atanga lo chhuak rinna nghet tak mai leh kristian sakhaw nghet leh nung atanga lo chhuak tawngkam mawi takte chu tam tak seng tuma thutak chi tuhna tur thinlung buatsaihna leh a tihdamna ngzung nena Felna Ni a lo chhuah nana inbuatsaihna a ni. In ng chu mi mithmuhah ng rawh se, chutichuan miin in thil tha tihte an hmu ang a, in Pa van ami an chawimawi thei ang (Matt. 5:16). Isuan a zirtirte hnenah, Leichi in ni e, mahse chi hi a dk tawh chuan enga tn nge ni ang? Paih chhuah a, mihringte rah mai mai atan chauh lo chuan a tangkai lo, (Matt. 5:13) a ti. Kohhran chuan khawvel hi a ting a, mahse chu chu Pathian thu an zawm that thu an puan vang ni lovin an nun leh nungchang hmanga thutakin mi a tihdanglam theihzia leh tihthianghlim theihzia an lantirna atangin a ni. Nakin lawka buaina lo thleng tur ngaihtuahin thalaite hian hlimhlawp leh infiamna lam zirtirna kawngah hun an hmang tam lutuk a ni. Letter 46, 1893. Eng Chu Thimna-ah A Lo Chan A Hlauhawmna Lalpa chuan khawngaihna nen A Thlarau Thianghlim chuan a leih che u a. Camp Meeting-ah leh kan institution-ah te hian malsawmna nasa tak chu in chungah a rawn sur thin a. Van atanga thutak te, thiltihtheihna te leh ng t rawn kengtu chuan a tlawh bawk che u a, chuvangin mal a sawm che u hi mak inti tur a ni lo. Engtin nge Krista chuan a lamah a mi thlante chu a hip theih? Thlarau Thianghlim thiltihtheihna a ni. Thlarau Thianghlim chuan Pathian lehkhathu kaltlangin mihring rilru-ah thu a sawi a, thutak chu mihring thinlungah chuan a nem kai thin. Khenbeh a nih hm khan Krista chuan zirtirte hnenah Thlamuantu pk an nih tur thu tihian a sawi: 74

NUN DAN THAR VENGHIM ILA Chu mi chu hriattir turin a lo kal a, eng thu chu hriattir turin; amah avanga mi zawng zawngin an rinna turin. Ani chu eng chu a ni lo, eng thu chu hriattir tura lo kal a ni zawk e. chung mite chu thisen hrin an ni lo va, tisa duhzawnga hrin an ni hek lo, mipa duhzawng pawha hrin an ni hek lo, Pathian hrin an ni zawk e. Tin, Thu chu tisaah a lo chang a, kan zingah a awm ta a, (Pa fa mal neih ropui angin a ropuizia kan hmu,) khawngaih leh thutakin a khat. Johanan a thu a hriattir a, a au va, Ka hnunga mi zui tur khan mi lehkhalh tawh a ni, ka hmaa awm tawh reng a nih avangin, tia a thu ka sawi kha amah hi a ni, a ti a (Johana 16:7,8, 13-15). He Krista thutiam hian ngaihnp a hlawh ta lutuk e! Pathian Thlarau tlkchhamna avangin dan hi thlarau thil a nihzia leh chatuana zawm tur a nihzia pawhin a nih tur anga hriat thiam a hlawh lo va. Krista hmangaihtu intite pawhin Pathian leh a dante inlaichinna chu an hre thiam lo, an hre thawi ve veih veih chauh a ni ber. Pathianin khawvel chhandam nana A fapa neihchhun a pk chhan khawngaihna mak tak mai hi chiang lo ruaiin an hria a. Pathian danin a hawl thuizia leh he danin a phtte a taka nun pui tur a nihzia chu an hre thiam lo va. Tawngtai a, sim a, Krista thu anga awm a tulzia leh a nihhlawh thlkzia pawh an hre lo. Mihring rilrua Pathian pawmtlk inhlan thianghlimna awmzia hriattir chu Thlarau Thianghlim chan a ni a. Thlarau Thianghlim kaltlang hian mihring thlarau chu tihn a ni a, nungchang pawh tihthar a, tihthianghlim leh chawisn a ni thin. Thlarau Thianghlimin thk taka min pwlna atangin ka hm-ah chuan Pathian Thlarau hnathawh dan hmuhtir ka ni a. Thlarau Thianghlimin a tlawh tawhte thlarau dinhmun hlauhawm tak chu hmuhtir ka ni; Pathian Thlarau hnathawhte engmah lova chantir tumtu hmlma pa chuan nasa takin a bei a, Thlarau Thianghlimin a pk leh a hriatpui thutak pawimawh tak chuan a dawngtu mihring, van atanga ng dawngtute chu a tihthianghlim loh nn leh Krista chu chawimawia a awm loh nn a bei bawk. Thlarau lama enna nasa tak a lo awm hian chu ng chu bawhzui a, nunpui a nih loh chuan thlarau lama thimna nasa tak a lo thleng 75

HARHTHARNA DIK chawpchilh ang. Pathian Thlarauin mi a dehna chuan ngaihsak a hlawh loh a, chu hmun thianghlim chu thil dangin a luah tlat chuan Thlarau dehna chu zawi zawiin a chuai mai ang. Thlarau lam hriatna lama hmasawn duh chu Pathian tuikhur kiangah chuan ding reng sela, an tna ui lova inhawng chhandamna tuikhur tui chu in nawn fo rawh se. Chu chakna hnar chu kalsan lo sela, Pathian khawngaihna leh thatna lantira a awm avanga lawmna leh hmangaihna luang liam nen chu tui nung chu tlan zawm zel rawh se. He thu, Khawvel ng ka ni; Nunna chhang chu ka ni; ka hnena lo kal chu a riltam leh tawh lo ang a, kei mi ring chu a tuihal leh tawh hek lo vang, (Johana 8:12; 6:35) tih hian mi tin a va huap chiang em! He thutiam pawm tura i lo inkhawm chuan hmangaihna leh nunna ng Petu chu i hmu ta a, engtikah nge lk belh zel tur tih leh a lk dan tur thlengin i thiam tihna a nih bkah Pathian thutiamte chu i nunpui reng avangin i nei ta tihna a ni. Nimahseka nangnin min hmuh pawhin min ring si lo tih ka hrilh tawh che u kha, (Johana 6:36). Hei hi mi tam tak chungah a tak takin a thleng dik. Pathianin thutak chu a nungchang khawngaihna leh zahngaihna leh hmangaihnain chiang takin a pe a, chutichung chuan tihn an nih hnu-ah pawh A hnen atang chuan ring lovin an kal bo thin. Pathian Thlarau hnathawh pawh an hmu reng; mahse dan pangngai anga harhtharna thlen ruala lo thleng ve ziah thin Setana thlmna nasa tak chu thisen chhuak khawp hiala dovin sualna chu an bei lt lo a ni. Tihnna hlu tak an dawnte hmangtha se, nghet taka ding thei turte pawh hmlma pa chuan a hneh tlat zel. Midangte hnenah Pathianin ng a pk chu pe chhawngin Thlarau Thianghlimin a puan chhuah ang zela thawka titur an ni; mahse an tih loh avangin an bo ta thin a ni. Thlarau Lam Hnehna Chu Infiamna Chknain A Hneh Zirlaite zingah hian hlimhlawp leh huau huau chakna rilru tuh a ni. Infiamna an uar em avangin an rilru-ah Lalpan hmun a chang lo; in awmna khelmualah chuan in zingah Isua chu dingin tihian a ti, 76

NUN DAN THAR VENGHIM ILA Aw, nang lul hian tun chhung hian thlamuanna tur thu hi lo hre teh hram la! (Luka 19:42). Nangnin min hmuh pawhin min ring si lo. (Johana 6:36). Ni e, Krista chu in hnenah a rawn inpuang a, Thlarau Thianghlimin in thinlung rawn tichein thk takin a dek che u a, mahse hetia Thlarau Thianghlimin a khawihna che u hloh thak hian kawng dang in zawh daih a, hnehna chu in vawng reng thin si lo. Pain mi pek zawng zawng ka hnenah an lo kal vek ang; tupawh ka hnena lo kal chu ka hnawt chhuak tawp lo vang, (Johana 6:37). Krista hnen lam chu in rawn pan a, mahse Amah-ah chuan in awm reng thin lo alawm. Amah chu in hnuchhawn a, malsawmna leh duhsakna ropui tak A pk che u pawh kha in thinlung atangin a bo zo tawh a, in rilru chu infiamna lam ngawtin a khat a, phur takin in sawi hova, tichuan nagmahni daltu zawng zawng chu a kiang ta. Infiam in chk em avangin Krista thusawi, Thlemnaa in luh loh nan inring rengin tawngtai rawh u, (Marka 14:38) tih pawh kha inngaihsak hman tawh lo. Isua luah tur hmun chu infiam chknain in tikhat a. Thlarau Thianghlim thlamuanna aiin infiamna lam in thlang zawk a ni. Isua thusawi, Mahni duhzawng ti turin van atanga lo chhuk ka ni lo va, mi tirtu duhzawng ti tura lo chhuk ka ni zawk e, (Johana 6:36) a tih hi in zawm lo bawk. Mi tam tak rilru hi chu anmahni chk zawng leh duhzawngin a luah khah hneh lutuk avangin thil dang a lt thei lo va, Pathian lehkhabu pawh a nih dan turin an hre thiam thei lo. Thenkhat phei chuan Krista an zui chuan khawvel tna leh nawmsaknate kha bansan tura pht an nih avangin ngui bur tur leh hlim lo riau turin an inngai thin. Kristian nung takte erawh chu hmuh theih loha chu a hmuh avangin hlimna leh thlamuannain an khat a. Anungchang diktak nena Krista zawngtute chu hurna avanga bawlhhlawh tawh khawvel hi an kalsan tak avanga Pathian nungchang neitu an nih tawh avangin anmahni-ah van nun chu a awm a ni. Isua chuan, Hei hi mi tirtu duhzawng chu a ni, anin mi pek zawng zawng engmah hloh lo ila, ni kin niah chuan kai tho zawk ila. Tin, hei hi ka Pa duhzawng a ni, tupawh Fa hmu a, ring apiangin chatuana nunna nei sela; tin, keiin ni kin niah chuan ani chu ka kai tho vang, a ti (Johana 6:39, 40). 77

HARHTHARNA DIK Pathian Fa Chu Pathian Hnathawhpuitu A Ni Thlarau nun zawng zawng hi Krista hnen atanga dawn a ni. Nimahsela amah lawm apiang chu, an hnenah Pathian fate nih theihna tur a pe, a hming ringtute chu, (Johana 1:12). Pathian fa nihna rah chiang tak chu eng nge ni? A rah chu Pathian hnathawhpuitu kan lo ni ta hi a ni. In chhandamna atan leh rin lohna atanga Krista rinna nun neihtir tura midangte hneh theitua siam tur che uin thawh tur tam tak a awm: Tih tak meuhvin, tih tak meuhvin ka hrilh a che u, tupawh a ring chuan chatuana nunna an nei tawh a ni (rinna satliah em ni?- Ni lo, hmangaihna avanga rinna nghet, rilru tithianghlimtu chu a ni). Kei hi nunna chhang ka ni. Kei hi van atanga chhang nung lo chhuk chu ka ni, tupawhin he chhang hi a ei chuan chatuanin a nung reng ang, a ni, khawvel nun nana ka pek tur chhang chu ka tisa hi a ni. Mihring Fapa tisa in ei a, a thisen in in bawk loh chuan, nangmahniin nunna nei hek lo che u. Tupawh ka tisa eia ka thisen in chuan chatuana nunna a nei tawh, tin, ni kin niah chuan ani chu ka kaitho vang. Tinungtu chu thlarau a ni, tisa chu engmahah a tlaktlai lo; in hnena thu ka sawite hi thlarau a ni, nunna pawh a ni. Nimahsela in zingah a then ring lo in awm e, a ti a. (Isuan a ring lotute leh a mantirtu tur chu a tir ata a hre reng si.) Tin, amah vek chuan, Chuvangin a ni, in hnenah, Pain a puih loh chuan tumah ka hnenah an lo kal thei lo vang, ka tih kha ni, a ti a (Johana 6:47, 48, 51, 53, 54, 63-65). He thu hi Isuan thuneihna te, thiltihtheihna te leh mahni inrin tawkna nena sawi a ni. Engemaw chng chuan A Thlarau cht dan hmang hriat mai theih tur hian a inpuang thin. Mahse chu malsawmna hun chu hmu a, hria a, tel ve ngei tam tak chuan anmhani kawng an zawh a, ng a pk chu an theihnghilh leh mai thin. Chatuan ro hl chu Krista hnenah a duh apiang a pk tura kawltir a ni a, mahse rinna hmanga khawngaihna hlu tak an kuta pk hmuh hmaih leh mai thin mi an tam lutuk hi a pawi ngawt a ni. Amah ring a, amah chu en a, Amaha cheng rengte hnenah van ro hl chu a pe ang. Pathian tluka awm chu inrawkna-ah a ngai lo va, A pk turate hnena van ro hlu tak mai a pkah pawh chinlem a nei lo. Mi 78

NUN DAN THAR VENGHIM ILA chawimawi leh fak hlawh khawvel mi ropuite hi chawimawiin a dahsng ve lo va; mahse A mi thlan, amah hmangaiha A rawngbawltute chu a hnen kala dil turin a ti a, tichuan nunna chhang chu a pe ang a, chatuan thlenga chik chho tur nunna tui chu a pe ang. Isuan kan khawvelah hian Pathian ro tlingkhawm chu a rawn keng a, amah ring apiang chu a rokhawmtu atan a dah bawk. A hming avanga tuarte chu lawmman tam tak a pe dawn tih a puang bawk. Tihian a ti: Mita hmuh ngai loh, benga hriat ngai loh, mihring rilrua lut ngai lo, Patianin a hmangaihtute tan a buatsaih apiangte chu, tiin (I Kor. 2:9). The Review and Herald, Jan. 30, 1894. Malsawmna Hi Kan Duh Em? Kan thlarau lam malsawmna hi tipung tur chuan ngah kan kal a ngi a. Krista lo kal lehna hnaih tawhzia en hian keimahni thlarau buatsaih tur leh kan khawnvarte tialh reng a, Moneitu lo kal dwna lo inring vek tura midang fuihin kan thawk tur a ni. Inveng chunga thawh tur a ni a, rinna leh thiltih a tangkawp ang; chuti lo chu kan nungchang chu a inkhai rual lo ang a, a inbuk twk lo ang a, Kristaah chuan a famkim lo vang. Tawngtaina nun kan neih reng loh chuan kan ng a lo chuai mai ang; midangte en chhawng tura pk kan ni a, mi kan n nasat poh leh kan ng chu a ng nasa zel dwn a ni. Khawvelah hian phur taka thil lantir tur a awm a nih chuan Krista thihchhan thlaraute chhandamna tur zawn hi a ni ngei ang. Hetiang hna kan thawh avang hian mimala Pathian kan zawmna mi a ngaihthahtir ngai lo. Taihmak kawngah chuan thatchhe suh ula; thlarau kawngah chuan thahnemngai ula; Lalpa rawngbawl ula, (Rom 12:11) tia fuihna nasa tak kan dawng. Pathian ropuina tur chauh thlir tur tih awmzia chu tum mumal tak nei a, in thinlunga tihtur awm lanchhuahtir a, in duhzawng Pathian duhzawnga chantir a, ngaihtuahna zawng zawng Pathian ropuina tur hlira hman tur tihna a ni. Khawvel hian Battle Creek-a college, damdawi in, lehkhabu chhutna in leh kohhran member-te zinga 79

HARHTHARNA DIK harhtharna lo thleng chuan eng ngea nghawng zel dawn tih hi an thlir thup a. In ni tin nunah leh nungchangah eng thil nge in lanchhuahtir ve dwn le? Pathian chuan in vai khan in theihtawp chhuah turin a beisei che u a ni. Mahni intilawm a, intihlim a, inchawimawi tur ni lo, in kawng zawng zawnga amah chawimawi a, A khawngaihna thilthlawnpk kal tlanga hamthatna leh ng a pk ang zel chu ua a hnena kir leh turin a beisei che u a ni. kristian khawngaihna thiltihtheihzia chu khawvel hnena entir a, van mite hma puang turin a beisei bawk che u. Lalpa chuan a malsawmna nasa tak chu thil ho mai mai angin in en dawn nge zah em emin inenkawl dawn tih a fiah che u a ni. Hetiang hian mi tinin Pathian thilpk chu en se chuan chu hna chu Pathian hnen ami a ni si a tichuan mi tin chunga mawhphurhna pk a nih dan ang zelin bawih rinawm, a pu tangka rinawm taka peipungtu ang khan khawngaihna chu a lta tam pk an ni ang. Malsawmna Anchhia-ah A Chang Pathian chuan a mite an rinawm em tih a fiah mk a, engtin nge an kuta a malsawmna hlu tak a nghah chu an hman dwn a thlir reng bawk. He malsawmna hi van rorelnaa min Dilsaktu leh Sawipuitu hnen atanga lo kal a ni a; mahse Setana chuan malsawmna leh ng chu thimna leh anchhiaa chantir tumin hun remchang a lo melh ve reng thin. Eng tin nge malsawmna chu anchhia-ah a lo chan theih? Mihring hnathawktute ng neih duhna lo tura thlem thlk emaw, khawvel hnena nungchang thlk danglam mktu a nihzia puantir loh emaw a ni. Thlarau Thianghlima an khah hian mihring chu Pathian hnathawktute nena thawk ho turin a inpe pumhlum thin a. Krista nghawngkawl a bt a, a phurrit a phur a, hnehna hlu tak chang turin Krista bulah indona chu a bei ve thin. Krista chu ngah a awm avangin ani pawh ngah a kal a. Amahah chuan Pathian lehkha thu hi tihpuitlinin a awm. Chutichuan,keini chu kan zain hmai khuh lovin darthlalang anga Lalpa chhun enin, ropuina atanga ropui zelin, 80

NUN DAN THAR VENGHIM ILA chu mi anpui ngeia awm turin tihdanglamin ka awm thin, Lalpa (Thlarau) ata chu kan hmuh ang zelin, (2 Kor. 3:18). Kum khat dang chu chatuan atan a record phurrit tam tak nen chuan a liam leh ta phawt mai a; van atanga nangmahni rawn chhuntu ng chuan tho chhuak a, ng tur leh khawvel hnena thupk zawmtu anga Pathian fakna lantir turin a buatsaih che u a ni. Hriatpuitu nung i ni tur a ni; nungchang thianghlim leh sng tak nei tura beihna chuan khawvel hm-ah engmah a lantir loh a, tunlai kohhran lar tak taka thil awm dan aia nasa zwka beihna a awm loh bawk chuan Pathian hming chu chawimawiin a awm lo va, khawvel hm-ah a thutak chu ng ropui tak dawngtu mipui hnena van chanchin sawiin tihpunin a awm lo tihna a ni. Pathian thiltihtheihna lo lang chu an ei leh in aia an ngaihhlut chuang loha hmanlai Israel fate anga infiam tura an thawh leh ringawt chuan engtin nge Pathian chuan a mite chu a inpuanchhuahna nasa tak leh ropui tak ni turin a rin ngam ang? Pathian duhzawng hriat theih chin zawng zawng deuhthaw kalha thil an tih a, an pawlawh a, thil pawimawh ngaih pawimawh nachang an hriat loh a, mahni hma an sial a, an chapo a, an rilru an tihsan a, Lalpa hma an kawngte chu an tihbawlhhlawh chuan engtin nge Lalpan Thlarau Thianghlim tam zwk a pk theih ang? Pathian chuan a mite tana malsawmna tam ber a nei a; mahse thim ata a ng mak taka ko chhuaktu Amah fak nna hman dan an thiam loh chuan a pe ngawt thei lo. Chutichuan, chhumpui nasa tak ang thlirtuten min hual vel avang hian, min tihnawk apiang leh sual keimahnia bet tlat chu i dah ve ang u, tin, Isua, kan rinna siamtu leh tifamkimtu lam chu enin, kan hmaa intlansiakna tur awmah chuan chhel takin i tlan zel ang u. Ani chuan a hmaa hlimna awm avang chuan mualphona chu ngainepin kraws chu a tuar a, Pathian lalthutphah ding lamah khian a han thu ta a, (Hebrai 12:1,2). Krista lawmna ber chu engkim tithei Thlarau Thianghlim nena thuam a thutak chu hmuh a, amah zuitute nungchang leh nuna a hml a lan hian a ni.

81

HARHTHARNA DIK Pathian aiawhtute chuan mihring chu dan tih ropui an tum a, an chawimawi dawn chuan an thawhpui a. Lalpa dan chu a tha famkim a, mi a tipiangthar thin. Mihring piangtharah hian khawvel chuan Pathian inpuanna nung chu a hmu a. Tichuan va Pathian chuan hnathawhna tur hmun a nei tawh ang em? Thutak ringtu intite thinlungah hmun a chang ang em? A malsawmna thianghlim tak chu mihringte hian an chhng ang em? Khawvel hian a zirtirte nia insawiho nungchangah hian Pathian ropuina inlr chu an hmu ang em? Krista chuan a mihring chhawrte atanga thutak leh thatna lui lo luang chhuaka atanga khawngaihna leh hmangaihna hmuh a nih avangin ngainat leh chawimawi a ni dwn em? Mihring thinlunga a chanchin tha tuhin van hausaknate chu khawvel malsawm nan hian a leihbaw mk a ni. Keini zawng Pathian hnathawhpuite kan ni si a; nangni Pathian thlawhhma chu in ni a, Pathian in sak chu in ni bawk a, (I Kor. 3:9). Eng nge Pathian malsawmna chuan a hmu tura thinlunga inngaitlwm leh rilru hrehawm takte tn a tih? Chu malsawmna chu miin an duh em? Malsawmna dawngtute chuan a ng mak tak atanga hruai chhuaktu fakna chu an tilang em? Tunah hian thil tha tak, ngaih hlut em em tur si, ringhlel deuh tlat an awm der tawh a. Thil tthlk mai maia ngaihna tur chhan an thlir reng a ni. Fimkhur Em Em Tur A Ni Rilru inbk twk lo, fimkhur lo taka tawng mai mai thin awm miah lo se a mak ngawt ang; malsawmna diktak pea Pathianin hna a thawhna apiangah Pathian hnathawh diktakin hna engmah a thawh loh nn a lem a lo awm ve zel a. Chuvangin Pathian Thlarau Thianghlim hnathawh leh tna leh inphal zauna thlarau pe theitu hnathawh kan hriat hran theih nna mitna hlo chu kan neih theih nn kan fimkhur em em ang a, a hm-ah kan inngaitlwm tur a ni. An rahah anmahni chu in hria ang, (Matt. 7:20). Krista hretu diktakte chuan amah angin an awm ang a, Isua Krista-ah chuan mipa leh hmeichhe puitling takah a siam ang. Pathian Thlarau Thianghlim 82

NUN DAN THAR VENGHIM ILA chuan mihringte chu hmangaihna leh thianghlimnain a thawkkhum ang a, an nungchangah chuan thianghlimna lantir a ni bawk ang. Mahse mi thenkhatin van malsawmna hausa tak mai chu an ngaihsan tawk loh avang maiin midangte chuan khawvel Chhandamtu chuan kan kohhrante hi a kal pel tawh an ti dawn em ni? Hei hi rinhlelhna leh rinlohna tur a ni lo ve; chuti lo chu dinhmun hlauhawm takah in ding a ni. Pathian chuan van thilthlawnpk dawng tura an thinlung hawngtute hnenah Thlarau Thianghlim a pe a. Chumi hnu chuan bumin an awm emaw tiin thlemna-ah chuan lt suh se. Rinhlelhnaa ka khah avang leh thimin min tuam avang leh tun ang renga Setana thiltihtheihna nasa hi ka la hmuh ngai loh avangin ka tisual a ni ang, ti suh se. Fimkhur em em turin ka ti che u a ni. Rinhlelhna pakhat lek pawh tilang suh u. Pathianin a tihsak tawh che u a, thutak chu thinlungah a takin a khung tawh a. Malsawmna chu a taka nun pui a nih theih nn leh nungchang a tihsn theih nn pk in ni. A Fiahna Hnar Chu Sual A Ni Isuan Charazin khua leh Bethani khua a zilhna chhan chu thutak a sawite thutak a nihzia fiahna, zawm se an pian thar phahna tur an hnar tlat kha a ni. Lehkha ziaktute leh Farisai-ho sualna pawh kha, rin lohna thim zinga van lam hnathawh, a dik ngei a ni tih fiahna pawh rinna lama anmahni hruai thei tur zwk chu, an ringhlel a, tin, thil thianghlim, an mamawh tur chu thil ho mai maiah an ngi bawk. Mipuite hian hetiang chiah hian hmlma pa chu hnathawh an phalsak ang a, Pathian hnen atanga thil tha lo chhuak leh a malsawmna nasa tak chu mi thenkhat hian thil tthlkah an ngai ang tih hi ka hlau a ni. He rilru hi vawn a nih reng chuan Lalpan nga mipui a chhun hunah van atanga ng lo chhuk chu hawisanin, Kum 1893 pawh khan hetiang hi ka dawng tawh a, mahse ka mi rin zawng tak takten thil tthlk a ni an ti tlat, an ti mai ang. Pathian khawngaihna nasa tak dawngtute leh Thlarau Thianghlim hnathawh chu thil tthlk a ni tih thu sawi theihna tur dinhmun luahtute chuan nakin zelah pawh Pathian Thlarau hnathawh chu an sawiselin an thinlung chu Thlarau 83

HARHTHARNA DIK Thianghlim kohna aw zawi tak mai kalhtu a nih leh mai lo vang maw? Isua hmangaihna chu lo hnar a, anmahnia thiltihtheihna hmang miah lotute hnenah pk a ni thei. Van khawngaihna hausa tak mai chu mi hnenah pk niin chumi chuan lo duha lo lawm ahnkin a lo hnar thei bawk. Mihring chuan a thinlungin felna nei khawpin a ring a, chhandamna chang turin a sual pawh a han puang mai a; mahse thil pawi tak chu, a dawngtu chuan Pathian hmanruate chu a thawhpui tak tak lo va, felna hna thawkin chu ng chu a nei chk chuang lo hi a ni. Review and Herald, Feb. 6, 1894.

84

BUNG 10

INKHAWMNAA SAWMNA BIKTE


A Tir Lamin Battle Creek-ah Battle Creek khaw biak inah ka inkhawm a. Zalen takin drkr khat vel thu ka sawi. Adama tlkna avanga hrehawmna leh thihna a lo thlen dan te, A inngaihtlawmna leh thihna hmanga Kristan nunna leh thih theih tawh lohna a rawn thlen dante ka sawi a ni. Pathian hnena inhlan pumhlum mihring nihna pum pui, taksa, thlarau leh rilru - pawimawhna sawi tul riauva hriatna ka nei a. Mosia thih dan leh Ramtiam Kanan lam a thlir dante ka sawi bawk a. Inkhawmho chu kan hlim khawp mai. Chumi tlai inkhawmah chuan kristian ni duhte chu lo pen chhuak turin kan sawm a. Mi sawm leh pathum lai an rawn pn chhuak a. Testimony an sawi vek a. Thil tha tak a ni. Diary, Jan. 12, 1868. Tittabawassee, Michigan-ah Thahnemngi Takin Kan Thawk Nilngin kan inkhawm; ka pasal chuan chawhma lamah thusawiin Pu Andrew-an chawhnu lamah a sawi thung a. Kei pawhin rei twk tak chu ka sawi ve leh a. Inkhawmho zinga a tuiawm deuhho chu chumi ni atanga Pathian rawngbawl nghal turin ka sawm a ni. Lalpa rawngbawl duhte chu lo pn chhuak turin kan ko va. Mi engemaw zt an rawn pn chhuak a. Mite chu Setana phuarna phelha Lalpa tana nung tan turin ka sawm a, vawi tam tak thu ka sawi. Nu pakhat chuan a fapa chu a va pan phei a, tap chungin inhlan ve tur chuan a va ngen chiam a. Mahse a rilru a la khauh hml khawp mai. Chutah ka tho va, Pu D-a chu a fate kawng dal lo turin ka va ngen ve leh a. A rawn ding chhuak a, chumi ni atang chuan bul a tan ve dawn tih a rawn sawi a. Kan lawm tlang ngei mai. Pu D-a hi mi duhawm tak a ni. 85

HARHTHARNA DIK Chutah Pi E-i pasal chu a rawn ding chhuakin kristian a nih tawh tur thu chu a rawn puang ve a. Mi thiltithei tak, dan hremi a ni. A fanu chu lungngaih hml tak hian a la thu a. Pu D-a chuan sawmna chu a han siam nawn leh a. Pi D-i pawhin a fapate chu a ngen nawn a. A twpah chuan an vaiin an rawn pen chhuak ta a ni. Pafa an rawn chhuak ho va, chu chu pa dangin an rawn zui a. Chumi ni chu hlimna ni a ni. Pi E-i pawhin a damchhunga a hlim ber tum a ni a ti. Diary, Feb.19, 1868. Battle Creek-a Sawmna Hlawhtling Chumi chawhnu lam chuan Petera lehkhathawn bung hnihna hmang hian zalen takin thu ka sawi a. Darkr khat li ka sawi hnu chuan kristian nih duhte chu rawn pn chhuak turin ka swm a. Mi sawmthum atanga sawmli vel tur hi zauthauna tel miah loh hian ngawi rengin an rawn chhuak a, tlar hmasa lam chu an rawn luah a. Pathian hnena inhlan pumhlum thute ka lo hrilh a. A hma lama lo pn chhuakte tn chuan kan tawngtai bawk a. Tawngtaina hun nuam tak a ni. Baptisma chang duh an awm chuan lo ding chhuak turin kan ti a, mi engemaw zt an lo ding chhuak bawk. Diary, June 9, 1873. An Tim Deuh Hlek Hnu-ah An Inhlan Chawhnu lamah Johana 17:3 hmang hian thu ka sawi a. Hei hi Stanley khua-ah a ni. Lalpa Thlarau Thianghlim chuan nasa takin min awm pui a. In chu a khat vek bawk. Thahnemngai taka Lalpa zawng duh leh Lalpa tna inpe pumhlum duhte chu lo pn chhuak turin ka ngn a. A tir chuan tumah an rawn chhuak lo; mahse engemaw chen hnu chuan mi engemaw zt an rawn chhuak a, testimony-te an sawi a. Tawngtaina hun nuam tak kan hmang a, lung a chhia a, an sualte puangin an tap hlawm a. Aw, mi tin hian hre thiam se ka va ti em! Diary, Nov. 1890.

86

INKHAWMNAA SAWMNA BIKTE Switzerland-a Hna A Tan Tirhin Sabbath leh Sunday chu hun nuam tak a ni. Sunday chawhnu lama thu ka sawi phei chu a bikin Pathianin mal min sawm a. Ka thusawi twpah chuan sawmna ka siam a. Kristian nih duh zawng zawng, Pathian nena inzawmna nung nei lova inhria chu sual ngaihdamna leh thlmna hneh thei tura khawngaihna an neih theih nna kan tawngtai rual theih nn lo pen chhuak turin ka sawm a. Hei hi mi tam tak tan chuan thil thar a ni a, mahse an tim phah lo. Inkhawm zawng zawng chu an ding ta vek emaw tihtur a ni. An twt em avangin an thu leh ta ringawt a, an vaiin Lalpa chu an zawng a ni. Inkhawm zawng zawng chuan sual an sim tur thu leh nasa taka Pathian an zawn tur thu an puang a. Tawngtai zawh chuan testimony za leh sawmnga zet kan ngaithla a. An zinga tamtak chuan an timai mai lo tih an lantir a ni. Historical Sketches of the Foreign Missions of the Seventh-day Adventists, p. 173. Christiana (Oslo, Norway)-ah Christiana-ah chawlhkar hnih chhung thahnemngi takin kohhran rawng kan bwl a. Lalpa Thlarau chuan testimony tluang tak min sawitir a. Kan inkhawm hnuhnung berah chuan Pathian fate nih an duh chuan an nungchang thlk hlauh a tul tih ka sawi a. Kohhran atanga Krista thlarau duhawm tak hnar tlattu sualnate chu paih bo va, an sualte puang tur leh sim turin ka sawm a ni. Lalpa lama tang duhte chu lo pn chhuak turin sawmnate kan siam bawk a. Mi tam tak an lo pn chhuak a. An sualnate puangin testimony ngaihnawm tak tak an sawi bawk. Review and Herald, Oct. 19, 1886. An Tumruhzia Dingin An Entir Switzerland khawpui pakhat Basel-a kan inkhawmna-ah chuan tunah hian nun sng zawk neih duh chu lo chhuak rawh u tiin kohna siam a ni a. An vaiin an ding a. Hei hian tunah hian Pathian hnena hneh turin a khawih a, rinawm tur leh Krista kraws sipai diktak leh rinawm tak an lo nih theih nna Pathianin thiltihtheihna a pk zawng zawngte an nunpui theih phah kan beisei. Diary, Nov. 22, 1885. 87

HARHTHARNA DIK Basel Khua-ah Hnungtawlh An Lo Kir Leh Sabbath tlaiah chuan kan inkawm khawm leh a. Thu tawi t ka sawi lai chuan Pathian awmpuina chu ka chungah a lo thleng leh ta a. Thutna zawng zawng a khah bkah a dangte pawh an lk belh hial a. Ngaihnawm titakin an vai mai chuan an ngaithla thup mai a ni. Pathian chhiahhlawhte tawngtaisak duh zawng chu hma lama lo pen chhuak turin ka swm a. Hnungtawlh tawh zawng zawng, Lalpa hnena lo kir leh duh a, taima taka amah zawng duhtute chuan chu hun tha chu an chuh thei a ni. Thutna chu a khat thuai a, inkhawmho zawng zawng chu an rawn phu ta suau mai a. An tihtheih awmchhun chu an thutna theuha thut leh a ni ringawt tiin thu leh mai turin kan ti a. Kan sualte puangin Lalpa chu kan u ho ang; Lalpa chuan tihian thu a tiam si a: Kan sualte thupha kan chawi chuan kan sualte ngaidam tur leh kan fel lohna zawng zawng tlengfai turin amah chu a rinawmin a fel a ni (I Johana 1:9). Tih takzeta testimony sawi hrang hrang chu a indawtin kan ngaithla zung zung a, an thinlung chu Pathianin a khawihsak tih a lang chiang hle. Kan inkhawm chu dar hnihah atangin dar nga thleng a ni; chutah thahnemngai taka tawngtaina nen kham lo tak tak chungin kan titwp ta a ni.- Diary, Feb. 20, 1887. Australia Rama Thil Tawn Mak Bik May 25, 1895 chu Sabbath a ni. Hemi hian kan mite inkhawmna North Fitzroy-a hall pakhatah kan inkhawm a. A hm daih atang khan Sabbath nia thusawi turin min beisei tih ka hre tawh a. Mahse vanduaithlk takin ka hritlng a, ka aw chu a chhng nasa khawp mai. Phat mai ka rilrk deuh naa chu bk chu hun remchang ka nei tawh dawn si lo va, chuvang chuan, Mipui hm-ah chuan ka ding tho ang a. Pathianin ka tawngtaina hi a chhng ang a, ka aw chhang pawh hi a reh mai ang. Mipui hm-ah chuan ka ding thei tur a ni, tiin rilru ka siam a. Ka Pa vana mi hnenah chuan he thutiam, Chutichuan ka ti a che u, dil rawh u, tichuan an pe ang che u; 88

INKHAWMNAA SAWMNA BIKTE zawng rawh u, tichuan in hmu ang; kik rawh u, tichuan an hawnsak ang che u. Tupawh a dil apiang chuan an hmu thin a, tupawh a zawng chuan an hmu thin a, tupawh a kik chu an hawnsak dawn a ni. Nangniho zinga pa hi, a fapain chhangper dil sela, tunge lung pe ang? a nih leh, sangha dil sela, tunge sangha aiah rul pe ang? A nih leh, artui dil sela, khawmualkaikuang a pe ang em ni? Chutichuan nangni mi sual mahin in fate thil tha pek nachang in hriat chuan, in Pa vana mi chuan a diltute chu Thlarau Thianghlim a va pe dawn em! tih hmang hian ka kar a ni. Pathian thu chu a thlawn lo ve. Ka dil tawh a, chuvangin mipui hma ka din theih chu ka ring tlat a ni. Bible thu thenkhat chhiar tur ka thlang a; mahse ka han din chhuah chuan ka theihnghilh ta tlat mai a ni. Tichuan Petera lehkhathawn pahnihna bung khatna thu kha a lo lang ta tlai mai. Lalpa chuan zalen taka Pathian khawngaihna hlutzia min pe a. Thlarau Thianghlim tanpuinain fiah tak leh chiang takin ka sawi thei ta a ni. Ka thusawi twpah chuan Pathian Thlarauvin A hnena inpe duhte chu lo pn chhuak tura sawm tur hian min titlatin ka hria a. Pathian chhiahhlawhte tawngtaisak duh chu lo pen chhuak turin kan sawm a ni. Mi sawmthum vel an lo pn chhuak a. An zingah chuan Pu Fa nupuite pawh Lalpa hnaih duhin a vawikhat nn an lo tel ve a. Heng nu pahnihte an lo tel ve avangin ka thinlung chu lawmna sawi hleih theih lohin a khat a ni. Tichuan he sawmna siam ka chk tlatna chhan chu ka hmu ta a ni. Hemi tum hian ka fapa nen chauh mite han tanpui thei awm chu kan awm avangin ka tim deuh hlek a. Min hrilhtu awm ang maiin ka rilru-ah chuan, Pathian i ring lo em ni? tih hi a rawn lang a. Ring e, tiin ka chhng a. Chutiang huna sawmna ka siam tur chu ka fapa chuan mak a ti hle naa a tul thuta che ve mai thei chu a ni. Hemi tum tluka a thusawiin thil a tih theih leh a sawi ril hi ka la hre ngai lo. Pu Faulkhead-a leh Pu Salisbury-a te chu lo kal hnai turin a ko va, thingthiin kan tawngtai ta a ni. Ka fapa chu a tawngtai hmasa ber a. Pathian bul hnaia awm ang maia a tawngtai avangin a 89

HARHTHARNA DIK dilna chu Pathianin a lo ngaithla ngei tih hnial rual a ni lo. Pu Faulkhead-a leh Pu Salisbury-a te pawh an tawngtai ve a. Chutah kei pawh Pathianin tawngtai thei turin aw thar min pe a. Pi F-i te pahnihin a vawikhat nana mipui hmaa thutak an dinpui lai kha ka la hre reng a ni. Thlarau Thianghlim chu inkhawmna-ah chuan a lo thleng a, mi tam tak chu thk takin a khawih a ni. Inkhawm banah chuan mi chibai tumin an rawn innek tuau tuau a. Mittui tla zawih zawihin tawngtaisak turin min ngen bawk a. Lawm takin Ni e tiin ka lo chhng zel a. Pi F-i te pahnih pawh chu min hmlhriattir nghal a. An rilru a nm hle tih pawh ka hmu thei nghal a ni.. An zinga pakhat, tuna thutak dinpuitu chuan dodalna a twk nasa hle. A nu chuan Sabbath a serh vaih chuan an chhungkaw timualphotu-ah ngiin ina haw a phal tawh lo vang tiin a lo vau a ni. Pi F-i chuan Seventh-day Adventist-ah kher chuan a inpe ngai lo vang tiin a lo sawi fo tawh thin a. Amah chu Presbyterian kohhrana seilian a ni. An kohhranah chuan hmeichhe tan inkhawmnaa thusawi hi a mawi lo tiin an lo zirtir thin a. Hmeichhe thusawi chu a mawi lo hle a nih chu. Elder Daniells-a leh Corliss-a te thusawi chu a lo ngaithla tawh a, sawi thiam pawh a ti viau awm e; mahse hmeichhe thusawi chu a ngaithla duh lo. A pasal chuan Pathian hnenah remruatsak tur leh Pi White-i rawngbawlnaa a lo pianthar ve theih nan a dil thin a. Sawmna ka siam a, Pathian hnaih mamawha inhria zawng zawng lo pn chhuak tura ka koh chuan mi zawng zawng mak tih em em turin heng nu pahnihte hi an rawn chhuak ve ta tlat mai a ni. A pakhat zwk, a hma lawka a fa lo sun tawh chuan ka pen chhuak chuang lo vang tiin a rilru a lo siam a; mahse Pathian Thlarau chuan a tur tlat si a, a hnial ngam ta lo a ni.. Heng thlarau hlu tak tak pahnih, an pasalte thurualpui tawh tura thutak rawn pawmte avang hian hmangaihna nena anmahni hruaitu Pathian hnenah lawmthu ka sawi e. Review and Herald, July 30, 1895.

90

INKHAWMNAA SAWMNA BIKTE Ashfield Biak Inah Pawn lam Miin Kohna A Chhng Thuthlung thianghlima Pathian hnen pan duh leh thinlung zawng zawnga a rawngbawl duh chu an awm hmuna lo ding chhuak turin ka sawm a. In chu a khat a, a inkhawm zawng zawng chu an ding deuh vek bawk. Kan kohhran mi lote pawh an awm ve a, an zinga thenkhat chu an ding ve a ni. Thahnemngai taka tawngtaiin Pathian hnenah ka hlan a. Pathian Thlarau a rawn inpuang chhuak tih kan hre bawk. Hnehna chu kan chang tih kan hria a ni. Manuscript 30a, 1896. Battle Creek College-ah Kohna Bik Tawngtai hapta chhung khan vawinga zet helper te, nurse zirlai te leh doctor-te hnenah thu ka sawi a, ka thusawite kha an ngaihlu hle ang tih ka ring. College-ah vawihnih thu ka sawi bawk. Ningani hmasa khan Professor Prescott-a chuan college tlawh leh turin min ngen a. An chapel khat tlata zirlai thute hnenah chuan thusawiin ka va tawngtai a. Zalen takin thu ka sawi a. An hnenah chuan Pathian thatna te, Isua Krista inpkna leh inngaihtlawmna te leh hnehna hnuhnung, van lawmman kan tna lei chanchin te, kristian nih hlwkna te ka sawi a. Professor Prescott-a chu a rawn ding chhuak a; mahse a thinlung chu a luang liam a, thu reng reng a sawi thei lo. Minute nga zet chu engmah sawi thei lovin mipui hma-ah chuan a tap a ni. Chutah tawi t hian, Kristian ka ni hi ka lawm ngei mai, a rawn ti a. Minute nga vel thu a sawi hnu-ah a duh apiang tan thusawina hun a hawng ta a. Testimony tam tak kan ngaithla a. Mahse ka rilru chuan mi la thlen loh hi nei tlatin ka hria a. Isua lo kal lehna atana la inring lo nia inhria zawng zawng leh Pathian an pawm tih fiahna la nei lo zawng zawngte chu lo chhuak turin kan sawm a. In chu a nghing ni berin ka hria. Mi tin mai chu an rilru sawina hun kan pe theuh a, chumi hnu-ah tawngtaina hun tawi t kan nei leh a, Lalpa malsawmna chuan mi thinlung a khawih ngei niin a lang a ni.

91

HARHTHARNA DIK Chutah a pawl pwlin kan then leh a, drkr hnih zet kan chhunzawm leh ta a ni. Mak tak maiin Pathian Thlarau a rawn inlr a, sakhaw lam chanchin la hre ngai reng reng lo, khawvel hmun dang atanga ringlo mi rawn kalte pawhin sakhaw nun awmze diktak an tem phah ve ta a ni. Tichuan chu hn chu a kal thuk zel a. A tna kawng kan buatsaih dan ang zelin Lalpa chuan a thawk a, a thawk zel bawk ang. Kan tn hian a thiltihtheihna chu a lantir thei reng a ni. Letter 75, 1888. San Francisco Khawpuiah Kohna December 21, 1900 Zirtawpni khan Tawngtai Hapta ka hmanna tur San Francisco khawpuiah ka kal a. Sabbath chawhnu-ah thu ka sawi a. Ka chak loh em avangin pulpit tlng chu ka vuan char char a. Pathian chu mipui zinga thu ka sawi theih nn chakna min pe turin ka dil a. Ka tawngtaina chhangin min tichak a. Thupuan 2:1-5 thu hmang khan thu chu ka sawi ta a ni. Pathian Thlarau chuan min awmpui a, ka thuchah sawi chuan inkhawmho chu a hneh hle a ni. Ka thusawi zo chuan Lalpa hnena inhlan duh apiang chu hma lama rawn pn chhuak turin ka sawm a. Mi tam tak an lo chhuak a, ka tawngtai bawk a. An zinga lo chhuak tam tak chu tunhnaia adventist thuchah hria, duhthlanna ruama awm mkte an ni. Lalpan tichak sela, a hnenah inpe pumhlum theuh rawh se. Mite piangthar lai hmuh a, hla thar, Pathian fakna hla thar an sa lai hmuh hi ka va chk thin em! Sunday chawhnu vawikhat chu mi tam tak hm-ah thu ka sawi a. An zinga tam tak chu kan mite an ni lo. Ka chakna chu tihtharin a awm a, putpit vuan lovin mipui hm-ah chuan ka ding thei a ni. Lalpa malsawmna chu kan chungah a lo thleng a, thu ka sawi lai chuan ka lo chak deuh deuh a. Sabbath ni ang bawk khan thlarau lama tanpui ngaite chu lo pn chhuak turin kan sawm leh a. Sawmna chhngtute avang chuan kan lawm ngei mai. Tawngtainaa kan dil lai chua Pathian chu a hnai t-ah a lo awm a ni. - The Review and Herald, Feb. 19, 1901. 92

INKHAWMNAA SAWMNA BIKTE Kohhran Tinah Chu Hna Tho Chu November 10, Sabbath ni chuan San Francisco-ah ka kal a. Biak in khat tlata inkhawm, hriatna tura beng nei, hriat thiamna tur thinlung nei bawk hnenah thu ka sawi a ni. Thu ka sawi zawhah Elder Corliss-a chuan Isua hnen pan duh apiangte chu hma lama lo pn chhuak turin a sawm a. Rang takin mipui chuan an chhng nghal a. Min hrilh danin mi zahnih dawn lai an pen chhuak a ni. Nutling, patling, thalaite leh naupangte chenin hma lamah chuan an pen chhuak a. Hetiang hi biak in dangah pawh thleng theuh se Lalpa chu a lawm ngawt ang. Chu in chu a twt em avangin tam tak chu an rawn chhuak thei lo va, mahse an hml lan dan leh an mita mittui luang chuan an thil tum, Lalpa lamah ka tang ang a. Tun atang hian nun sng zawk nei turin thahnem ngai takin ka bei ang, tih chu a puang chhuak a ni. The Review and Herald, Feb. 12, 1901. General Conference 1909-ah Chhanna Unaute u, Lalpa chu hmuh theiha a awm lai hian zawng rawh u. An hun leh remchannate bawh pelhtute inchhir hun hi a la thleng dwn. Ngaihtuahna fim tak hmanga hna thawk turin a duh che u a ni. A tn thahnemngai taka thawka kan kohhranahte hian kal vel turin a duh che u asin. He vaukhanna hnuhnung thuchah hi an lo hriat ve theih nan kohhran pawn lama inkhawmnate buatsaih turin a duh che u a. Miin an lo lawm em emna tur che u hmun, in kal avanga lawmthu an hrilh mawlh mawlhna tur che u hmun a awm bawk. Lalpan he hna thawk reng tur leh tunhma aia nasaa thawk thei turin pui che u rawh se. Hei hi in ti dawn em le? Hetah hian lo ding chhuakin Pathian chu inrinna leh nangmahni tanpuitu atan in puang dawn em? (Mipui an tho suau a). (Tawngtaiin) Israel-te Lalpa Pathian, kan lawm e. I mite intiamna hi lo pawm la. An chungah i thlarau leih ang che. Anmahniah hian i ropuina chu hmuh ni sela. Thutak an sawi laiin Pathian chhandamna chu i hmu ang u. Amen. General Conference Bulletin, May 18, 1909. 93

HARHTHARNA DIK Note: Ellen G.White-i khan mipui hmaa rawng a bawlna-ah sawmna a siam fo va. Hetah hian dinhmun hrang hranga a din laia sawmna a siam dan kan han lakhawm a ni. Compilers. Swiss Conference, Basel, Switzerland, 1885-a sawi a ni. (Footnotes)

94

You might also like