You are on page 1of 4

Kristaa nun thar 12:1-8

Kristiante chu khawvel sual kara khawsa tűr an nih avângin, a pawimawh hmasa ber chu
taksa leh rilru zawng zawng Pathian hnęna inpumpękna hi a ni. Hei hi a pawimawh tih Paulan a
hria a, ringtute chu a ngenin a ngen a ni. Thil pui tham tak tih dâwnin inpumpękna a tel loh
chuan a hlawhchham sa thin. Heta inpumpękna tih pawh hi tawngka leh thil neihte hlan a ni mai
lo. Taksa ngei chu inthawina anga pum hlan tűr a ni.

Pathian khawngaihna bawk hmatheha hmangin ringtute chu Pathian hnena inthawina
nunga inhlan turin a ngen a ni. Heta inthawina awmzia hi chhui hmasa lawk ila.

Mizo Bible letlingtu hmasate khan thilhlan (sacrifice) tih hi Mizo sakhaw hlui ṭawng
hawhin ‘inthawina' tiin an let a. Hei hi sawi fiah deuh a țul a. Rev. Zairema khân sacrifice lehlin
nana ‘inthawina' kan tih hi dik a ti lo a. Ani kha Bible letlingtute zinga a khaipa ber a nih bâkah,
BD a zir laiin a thesis-ah 'Mizo sakhua' tih a ziak a. Ani sawi dân chuan, Mizoten ‘inthawina’ an
tih chu an dam lohin anmahni tinatu ramhuaiho tlawn lungawi nân ran an hlân thîn a, 'thawi' tih
chu 'tidam' tih nẹn a inang a; mahse hetiang hi Bible ram miten an ti ve ngai lo. Hei vâng hian
inthawina tia let loin 'inhlanna/inhlân' tia dah mai a duh a ni. Mizo sakhaw hlui zir chiangtu ni a,
a sawi dan hi a pawmawm hle a ni. Tűn thleng pawhin mi tam takin 'inthawi' tih leh 'bia' tih hi an
hriat pawlh phah reng a. Mizote chu an dam lohin anmahni tinatu ramhuaiho lakah an 'inthawi' a,
an Pathian Sa leh Khua erawh an 'bia' a ni. Mizote zîngah tlangvalin nupui atân nula a ‘bia' kan
tih chuan dam chhúnga chen dunpui atân a sâwm tihna a ni. 'Pathian ka bia' kan tih pawh hian
dam chhũnga min hruai a, min awmpui a, min chenchilh tůrin kan sâwm tihna a ni. 'Bia' leh
'inthawi' kan hriat hran loh avâng hian, lehkhathiam pui pui pawhin Mizote chu 'ramhuai bia' kan
inti ta thîn a ni. Mizo sakhua chungchâng hre chiangtu tak tak tân chuan rilru a na duh hle âwm
e.

Hâlral tih hi Hebrai tawnga a awmzia chu 'kal chho' tihna a ni a. A kâng ral a, boruakah a
chho tihna a ni a; a vun tih loh chu an hâl ral vek tak tak a ni. Heng an thil hlante hi LALPA
(JEHOVAH) 'rimtui tih zâwng tak' tih a ni a. A khu rim kha Pathian tui tih zâwng tak niin an
ngai a, thilhlana hâl chi reng reng kha 'Pathian lâwm zâwng' tiin an sawi thin a ni.

Hâlral thilhlanah hian a changin bawngpa te, beramno te, thuro emaw parva emaw te leh
buhbâl thilhlan te an hlân a. Buhbâl thilhlanah chuan changphut dip tha chi (wheat a ni ber,
barley ni loin), dip lutuka râwt chu ei a har a, ei nuam tawka dipin an râwt thin a. Chu chu
puithiamin a then a sâwk thla a, a puma hlan entir nân a hâlral thin a ni (Lev 2:9).
Remna thilhlan an hlan chuan a sa tui lai nia an hriat, a rilbawh thau zawng zawng, a kal te, a
bawhtu thau te, a thin hlâwm tha lai hleh te an hlân a (Lev 3:3-4). Hnam tinin sa tui nia kan hriat
a inang lo; a sa tui ber nia an hriat kha Pathian hnenah pęk tur a ni. A thin an hleh pawh hian a
eng lai ber hi nge hriat a ni lo a, a tui an tih lai an hlep a ni. Berâm chu a mei thau tak te a ni.
Hetianga Pathian hnena thilhlan an hlan hian an ran hlan chu sawisel bo, hmelhem lo a ni tur a ni
a, a sa pawh tui an tih lai tak kha thianghlim takin Pathian tan an hlân thin a ni. Thuthlung Hluia
Pathian hnena an thilhlan kha an duh uluk hle a ni tih kan hria. An phâk tawka an tih theih sang
ber, a thianghlim ber, a tui ber nia an hriat kha Pathian an pe a ni.

Khawvel awm dân tawm loa nunphung dika nun (12:2): Paula pawh hian hetianga
Pathian hnena an inhlanna hi a rilruah hre rengin Pathian khawngaihna avanga chhandam kan
nihzia hre reng chungin, a tâna kan theih tawpa thianghlim leh Pathian lawm tlâka kan taksa a
hnena hlân turin min ngen a ni. Chutianga thianghlim taka Pathian hnena inhlan chu kan awm
dân tur leh rawng kan bâwl dân tur dik tak niin a hria a. "He khawvel awm dân hi tawm suh u; in
nun phung chu, in rilru tihthara awmin, tihdanglam ni vek rawh se; tichuan, Pathian duh zâwng,
tha leh lawm tlâk leh that famkim chu in hre thiam thei ang," a ti a ni (Lehlin thar). Khawvel
mite awm dân ţawm loa nun hi ringtute awm dan tura a duh chu a ni. Kan nunphung (lifestyle)
hrim hrim pawh hi a Kristian tur a ni a, Pathian duh zâwng, a tha leh lawm tlâk leh tha famkim
hre thiam tur chuan nunphung dika nun a ngai, a tihna a ni. Nunphung dik tih lai hi um zui leh
lawk ila.

Kum 2012-ah khan chanchinbu pakhat, American Board of Family Medicine Inkhawm
peih an dam rei thu an ziak a. Research an beihna hi thil chi thumah a ni a: (1) Inkhâwm huna
biak in lam pan zat zat țhin teah, (2) exercise la peih tak te zingah leh (3) cholesterol damdawi
hmang thinte atangin a ni. Chuta an thil hmuh chhuahah chuan, 'inkhawm peih an dam rei bik a,'
an tehna chi hnih dangte aiin an dam hun chhung chu kum 3 velin a sei niin an sawi. A chhan nia
an târ lan chu, “Kohhran nun hian nun a tihahdam a, hriselna eng emaw tak a pai tel a, nun
awmzia tak tak a hriat chhuahtir avângin dam reina tůr thil a ni hrim hrim," tih hi a ni.

Hei bâkah hian Biakin-a inkhawm thin te chu an tawngtai tam nge nge a. Tawngtai tam
leh tawngtaisakna dawng nasate hi an taksa vawng hriseltu enzyme hi a insiam chak bîk a, natna
thuhmun tuar rau rauah tawngtai nasa leh tawngtaisakna dawng tamte hi an tuar chhel zawkin an
dam rei zawk a ni, an ti.

Hei hi eng nge a chhan kan tih chuan an nun hman dan (lifestyle) a dik vâng a ni. Zu leh
ruihhlo avangin an buai ve lo a, khawtlang leh ram duh loh zâwngin an khawsa ve lo bawk a.
Khawtlang ânchhe phur khawp nunphung dik lo an neil ve ngai lo. Pathian an be tam a, mi
thenkhat kan awm mai mai laiin an ni chuan an taksa vawng hriseltu tůr enzyme kha an la lut
char char tihna a ni a. Mi tam tak thinurna angah te an thin a ur ve mai mai a rem lo a. An
ngaihtuahna luah khattu ber chu Pathian leh a kohhran mite a nih avângin an nun hi sakhaw
minain a phuar tlat a ni. Chu chu an dam reina chhan bul pakhat a ni.
Hmanlaia Mizote zingah pawh mi puithu, mi sakhaw mi an tih ho, an biak Sa leh Khua
tihtute kha an dam rei zel an ti. Chutiang mite nun chu a tluang a, khawtlang tana mi hnawksak
an awm lo a, an nun phung a tha a ni. Ringtute nun dân tura Paula sawi pawh hi hetiang chiah hi
a ni. Sakhuana lâk thutak leh Pathian țih hí kan nunphung tur a ni a, Pathian hnena tawngtai
tamte hi he leiah pawh Pathian malsâwm dawnna a ni a, dam reina leh tluang taka nunna a ni.
Chu mi nun ațang chuan Pathian duh zâwng, a tha leh lawm tlâk chu a hriat theih a ni, a ti.

Korinth mite hnenah phei chuan kan taksa hi Pathian in a nih avângin vawng thianghlim
turin min duh thu a sawi a (1 Kor 6:19). Kan taksaa Pathian chawimawi hi a thuchah laipui a ni
ve a ni tih kan hria. 'Taksa hi inngaih nân a ni lo va, Lalpa tân a ni zawk, Lalpa pawh chu taksa
tân a ni tiin a sawi a (1 Kor 6:13). Kan taksa hi Krista nena inzawm a ni a, Pathian Thlarau
chenna a nih avângin Pathian in (Temple of God) a ni a, chuvangin a thianghlim a ni tiin a sawi a
ni (1 Kor 6:19).

Taksa leh rilru Pathian tâna inhlan vek tűra a sâwm hnuah Paula chuan Thlarau thilpęk an
dawn theuhte chu kohhran pum pui tâna sawt tlânna atân hmang tűrin a fuih leh a. Heta Thlarau
thilpęk a sawite hi a kim vek lo; 1 Kor 12:14-ah kimchang zâwkin a sawi a. Heng thilpękte hi mi
pakhatin an dawng theuh tihna pawh a ni lo. Heta a uar chu kohhran mite inpumkhatna a ni.

Mahni inngaihhlut loh tur (12.3): A châng thlan pangngai Pathian pęk khawngaihna thu
bawkin mi tu mah inngaihlu lutuk lo túrin a ngen leh a. Lal Isuan, "Inngaihlu apiang an tlâwm
ang a, inngaitlâwm apiang chawimawiin an awm ang," a tih nen khan thu thuhmun a ni (Lk
14:11). Rinna tâwk pęk tih hian rinna chu Thlarau pęk a ni, mihring atanga chhuak a ni lo tih a
tilang a; he rinna pęk hi chhandamna túra rinna leh rawngbâwlna tűra rinna a huam nghâl ang.
Chu rinna chu Pathianin mi tin hnęna a pęk ang zęlin fel taka ngaihtuaha mahni phu tâwk rilru pu
turin a ti a ni. Fel taka ngaihtuah' tih hi lehlin thar hian 'mahni phu tâwk rilru pu rawh u' tiin a
dah a. A awmzia chu mihring leh Pathian ngaih pawha fel tih a kâwk. Pathian min pek a lâwm
tih avânga awmze nei lo khawpa tal chu Paul duh zâwng a ni lo, Pathian duh zâwng pawh a ni
hek lo (1 Kor 14:33).

Ringtute inpumkhatna (12.4): Ringtute inpumkhatna hi a duh tak a ni a, inpumkhatna a that loh
chuan kohhran pawh a buai a, nun ho a nuam tak tak ngai lo. Hei vang hian taksa pum khatah
peng hrang tam tak hna thawh hrang nei vek ang hian keini ringtute pawh hi tam tak, rilru
puthmang inang lo tak tak pawh ni mah ila, Kristaah chuan taksa pumkhat kan ni a, kan za hian
taksa peng anga inzawm tawn theuh kan ni. Kohhranho chu Krista taksa a ti a (Eph 5:30), chu
chu pęng chi hrang hrang inchuktuah khâwma pumkhat a ti bawk a (1Kor 12:12). Ringtute chu
mi mal theuhin a pengte kan ni. Mi mal chuan pawimawhna leh hlutna kan nei theuh. Mahse, mi
mal mai chuan kohhran pakhat, hlâwm khat a siam si lo.
Hetah hian mi mal pawimawhna leh a famkim lohna a lang. Mi mal famkimna chu kan
inpumkhatnaah hian a ni. Hei vang hian, khawngaih thilpęk kan dawn ang zelin thilthlâwnpęk
hrang hrang kan dawng theuh a. Thuhril lam dawngtu chuan a dawn ang zelin a hril ang a, a ti
mai lo, a rinna ang zęlin hril se a duh a. Heta rin ang zel tih lai hi a ril viau mai. Pathian nena
inzawm tawnna tihna a ni. Kha mi nun atang khan thu hi hril tur a ni a, ringtu leh Pathian
inzawmna a thűk leh thuk loh dân azirin a thuhril thawh dân pawh a dang viau dawn tih pawh a
lang reng a ni.

Thuhril hi thilpęk ropui pâwla ngaih a ni a (Tirh 6:4; 1 Kor 14:39). Thuthlung Hlui
zâwlnei hna chhunzawm zęlna a ni a. A tawng bul Grik tawngah pawh zawlnei thuhril sawina
propheteian/propheteia hman a ni. Pathianin a pekte hril tura tih an ni a, hei vang hian thuhriltu
chuan ama thu a sawi ang tih hlauh em em tur a ni. Pathian atanga chhuak thu a hril theih nan
Pathian a pâwl ngun tur a ni a, an inzawm tawn tur a ni, chu chu rinna ang zela hril awmzia chu a
ni. Thuhril hi mi nazawng tih theih a ni lo a, pęk bîkte hna a nih avângin, hmanlai leh tűnlai
kohhran puitling chin chuan inthei sem mai chiah an ngai lo.

Rawngbâwl lam a nih chuan, thahnemngai takin bâwl ila tih hi kohhranho taksa lam
mamawh phuhrúkna hna a tih hi a ni (Tirh 6:2). Kohhran hmasain an ngaih pawimawh ber
dawttu a ni. Paula ngei pawhin a ngai pawimawh (Gal 2:10). Rawngbawltu Diakon-te khan mi
dangte țanpui leh nitin thil sem hna an thawk a nih kha. 'Zirtîr' tih hian ringtute rinna tinghet túra
Pathian thu hrilh fiah hna a ni.

Thil petuin phal taka pe tura a tih hi Kristian inunaunaah phei chuan a pawimawh lehzual.
Mi dangte thil pe thintu Dorki chuan a thih pawhin uitu a nghah hle a, Peteran a tawngtaisak a, a
lo tho leh tih kan hria (Tirh 9:36-40), Kornelia pawh mi thil pe thintu a ni. (Tirh 10:2) Mi thil pe
tur chuan thilphal a ngai a, mi uikawm tan a tih ve theih loh. Thilphalna hi ringtu nunin a ken tel
a ni tih hriat reng tur a ni a. Zakaia chuan a tlin tih kan hmu a (Lk 19.8), Isua zui tum mi hausa
pakhatin a hnung tawlh phah thung (Mk 10:21…). Mi dangte hnenah ui loa thil pe țhintu nih tur
a ni. Heta ui loin tih thu hi Grik tawngin haplotes tih a ni a, 'mâwlna,' 'thatna,' 'thilphalna' tihna a
ni. Thilpęk chu miin lâwm thu an sawi kher leh pęk let ve kher phút loa pęk tawp mai tűr tihna a
ni. Hmun dangah chuan 'phal takin’ tia lehlin a ni (cf. 2 Kor 8:2; 9.:1). Roręltu (Greek.
proistamenos) tih hi awptu, enkawltu, ngaihventu, tihna a ni thei vek a. Roreltu eng pawh sawina
a ni a. Hetah hian sawrkâr lam aiin kohhran lama roręltu a nih a rinawm (1 Thes 5.12; 1 Tim
5:17). Mi khawngaihtu (Greek. eleon) tih hi lehlin tharin puih ngai puitu tiin a dah a, a tawng bul
awzia chu zahngai, khawngaih leh tha tihna a ni a, hei hi thlarau thilpęk zingah a tel ve a ni.
Mahni pianpuia khawngaih theihna kan neih sa aiin Krista zâra kan dawn hi a nasain a ropui a.
Chutiang mite kan nih chuan hlim takin mi kan pui thei dawn a ni.

You might also like