You are on page 1of 52

SYNOD WORSHIP COMMITTEE SEMINAR

A hmun: A hun:

SYNOD CONFERENCE CENTRE 13rd July, 2012


(Friday 10:00 AM - 4:00 PM)

www.mizoramsynod.org

CHAWHMA HUN (10:10-12:10) Hruaitu: Inhmlhriattrna: Thupui: Kalphung Sawitu: Sawi hona: Rev. Lalzuithanga (Exe. Secretary) Secretary, Worship Committee Presbyterian Pathian Biak Revd Chuau\huama A duh apiang tn

CHHN THINGPUI IN CHAWLH (10:00 - 12:30) CHAWHNU HUN (12:30-4:10 PM) Hruaitu: Thupui: Sawitu: Sawi hona: Lwmthu sawi: Rev. R. Lalengkima Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bu Hman Dn Rev. C. Rosiama A duh apiang tn Rev. H. Lalchhanhima

Note: Seminar-a lo kal zawng zawngte hnnah D/A pk a ni ang.

www.mizoramsynod.org

PRESBYTERIAN KOHHRAN PATHIAN BIAK KALPHUNG Revd Chuau\huama I. THUHMAHRUAI Mizote hi Pathian biak inkhwm uar tak hnam kan ni a, khawvlah hian inkhwm tam ber kan ni hial wm e. Mizoramah chuan Presbyterian Kohhran hi a lian ber a nih avngin kan inkhwm dn hian kohhran dang pawh a kaihruai thui hle niin a lang. Amaherawhchu tn hnai deuh a\ang khn Presbyterian Pathian biak inkhwm hian a zia a hloh nasa tual tual a, tute tih dn emaw \henawmte (Kohhran dang) kalphung emaw kan zui nasa ta hle a. Chu bkah a tla chawp t t leh evangelist vk vlte ziain min kaihruai thui ta hle bawk. Hei hi thil \ha lamah ngaih ngawt theih a ni lo ang a, Presbyterian Kohhran chuan a zepui a hloh mai tr a ni hek lo. Chuvngin Kohhran hi Pathian biak inkhwmah hian kan duhtui a, uluk zwka kalpui leh trin \an kan lk nasat a ngai ta hle a ni. PATHIAN BIAK AWMZIA Pathian biak awmzia hi sawi dn hrang hrang a awm thei ang a. Kan kohhran Pathian Biak Inkhwm Hruaina B-a sawi dn hi lo thur chhuak ila: Pathian bia emaw Pathian chibai bk emaw kan tihte hi Sp\awng chuan worship an ti a. Pathian ropuizia hriat chian avnga zah leh \ih leh ngaina chunga amah chwimwi tra a rawngbwl tihna a ni. Chu chuan Pathian chwimwi leh fak te, a hnna sual thuphachwi te, lwmthu sawi te, inhlan te, thil dl te, a thu ngaihthlk leh a duhzwng apiang ti tra inpk te a huam a. Chu chu a tna rawngbwlna a ni nghl. Pathian chibai bk chuan a lalna hmaa tlwmna a kwk a,
www.mizoramsynod.org

II.

Presbyterian Pathian Biak Kalphung chu chu Pathian chwimwina chu a ni bawk. Pathian chwimwi chu mihring thil tih theih sng ber a ni. Pathian rawngbwl chuan a laka chhiahhlawh nihna leh thuwihna a kwk a; a tna inpumpkna a kwk bawk. Pathian bia tih chu amah nna inbiakna a ni a, a thu ngaihthlk leh a hnna kan duh zwngte sawi chhuah vena a ni; chu chu Pathian nna inpwlna chu a ni a, induhna leh inngainatna thk tak neia inpwlna a ni.1 Pathian biak inkhwm hi ringtute tih tr thil pawimawh tak a ni a. Lal Isua pawhin a ngai pawimawh a, Mi pahnih emaw pathum emaw ka hminga an inkhwmna apiangah chuan an zngah ka awm si \hin a a ti a ni (Mt 18:20). A tisa put lai niah khn Pathian chibai bkna hmun sunagog-ah a kal fo \hin (Lk 4:16, etc). Kan Kohhran Thurin No. 9-naah pawh ringtu zawng zawng tihtr a nihzia kan hmu. Kristian Nun Kaihhruainaah pawh, Pathian biak hi Kristiante tih dn tra pawimawh ber leh hmasa ber a ni a, an thlahthlam tr a ni lo a, an ngai pawimawh reng tr a ni tih a ni bawk.2 A huhoa Pathian biak hi a pawimawh a, inchhm alh tawnna a ni. Mizo thukah thingfk pahnih khat lek kan tuah chuan a alh \ha thei \hin lo a, fk tam zwk kan tuah erawh chuan a alh \ha duh \hin. Chuti ang deuh chuan Pathian biak inkhwm hi ringtute inchhm alh tawn nn a \ha hle a ni. Pathian biak inkhwm pawimawh chhan tam tak awm thei zngah kawng thum han tr ang ila (1) Mihring leh thil siam awm chhan a ni. Mihring awm chhan ber chu amah Siamtu Pathian chwimwi leh biak a ni. (2) Pathian biak chu
1

Synod Worship Committee, Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bu (Completely Revised & Enlarged Edition), 2010:1 Synod Worship Committee, Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bu, 2010: 274

www.mizoramsynod.org

Presbyterian Pathian Biak Kalphung thlarau lam chaw dawnna a ni. Mi mal leh a huhoa Pathian biak hi thlarau lam chaw dawnna hnr a ni a, hei hian malswmna a keng tel nghl bawk. Pathian thu leh zirtrna \ha hi kohhran inkhwm a\angin kan dawng \hin a ni. Kohhran zei kan hriat phah thei bawk; inkhwm ngai lote chuan Kohhran zia leh zei an hre pha lo. (3) Pathian biak chu Kohhran siam \hatna a ni. Pathian biak inkhwm chuan Kohhran pum pui nun a siam \ha a, a tipuitling bawk. Pathian biak hona boruak \ha chuan ringtute a tinung a, chakna thar a pe a, Kohhran nun a tinuam a, Kohhran nun a siam \ha \hin.3 MIZORAM PRESBYTERIAN PATHIAN BIAK INKHWM Rev. Saiaithanga \awngkam han hawh ta ila, ani chuan Pathian biak inkhwm hi Kohhran thlarau lam chawhlui a ni a, Kohhran nunna atn a pawimawh m m a; chuvngin urhsn tak, fel tak leh zah taka tih tr a ni a ti.4 A sawi zuinaah chuan, Kohhran pwl dang \henkhat chuan Presbyterian-ho Pathian biak inkhwm chu urhsn lo an ti hle a, Presbyterian \heuh \heuhah Mizoram inkhwm hi a urhsn lo zual ber a ni. Hei hi a vng pakhat chu a tr lai khn \hahnem ngaihna, tam thuai thuai duhna avngin fmkhur leh uluk lam hi an lo thlahthlam thui deuh a, kan chhar chhuak leh zo ta rih lo a ni. A tam lama \hahnemngaih avnga kan tihfel lohte chu, tnah tihfel tum a hun ta a ti.5 Kohhran \henkhat (Orthodox Churches) Pathian biak inkhwm kalpui dn a\anga thlr chuan kan inkhwm hi puith ngun lutuk lo mah se dahlau taka kalpui erawh chu kan ze ken
Synod Worship Committee, Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bu, 2010:2 Rev. Saiaithanga, Presbyterian Kohhran (Re-edited), 2009:26 5 Rev. Saiaithanga, ibid.
3 4

III.

www.mizoramsynod.org

Presbyterian Pathian Biak Kalphung a ni bk lo. Mizoramah ngat phei chuan Pathian biak inkhwm hi duh uluk deuh ber kan ni ang. Amaherawhchu tnlai hian kan inbih chian deuh chu a ngai lehzual ta niin a lang. Rev. Saiaithangan, tam thuai thuai duhna avngin fmkhur leh uluk lam hi kan lo thlahthlam thui deuh a, kan chhar chhuak leh zo ta rih lo a ni a tih kha kum 61 kal ta (1951) lam daiha a sawi tawh kha a ni a. Khami hnah khn Pathian biak inkhwm lamah chuan kan \hang \ha hlah ngai ila. Tnah hian tam duh vng te, \hangthar rilru mil zawn avng te, hlim kan duh luat avng te hian kan inkhwm kalhmang hi a danglam chak leh ta m m mai a. Tn hnah hian hlimna lamah kan tln nasa ta deuh a, hei hian kan kohhran zei leh zia min nk nasa a; chutih laiin kan \halaite (K|P) pawh hi mi tih dn lk chhwn lamah an kal chak tual tual a, anni hi worship aia fellowship hwi zwnga kal an nih avngin an zia hi Kohhran huang chhngah an rawn chhawm lt hnem tial tial a. Kohhran lahin \halai hp loh kan hlauh vng pawh a ni ang a, an thil rawn chhawm luh chu pip e, pup e ti lm loin kan dawng hmiah hmiah deuh zl ta emaw tih tr a ni. Heti ang boruak krah hian Pastor leh Kohhran Upate pawhin thil thar chwk luh hi kan inngaihtheih siak ta emaw tih tr a ni bawk a; hruai dik tumna lam aiin zui thiam nih lamah kan kal ta zl a ni ber. Heti anga kan kal zl chuan kan Pathian biak inkhwmte pawh hi Lmmual leh Vna Pa Hall boruak ang lekah kan chhuah thuai ang a, zia alawi nei loin kan kal thuai ang tih a hlauhawm. Lal Isuan Pathian chibai bk chu Thlarau leh tihtak zeta tih tr a nih thu a lo sawi a (Joh 4:23). Mizote hian thlarau han tih hian ngaih dn leh duh dn leh beisei dn (preconwww.mizoramsynod.org

Presbyterian Pathian Biak Kalphung ceived idea) kan nei a, chumi anga kalpui chu Pathian biak dn dikah kan ngai a, tihtak zet lam hi kan hlamchhiah ta deuh a ni. Rev. Saiaithanga vkin, Engkimah kan tih dn a huau huau lama a kal ral chuan kan rah pawh a huau huau lamah bawk a kal ral ang. Chuvngin kan Pathian biak inkhwm hi urhsn lo lama kai fn zl loin, a urhsn leh zahawm lam kan panpui tr a ni. A tifel lotu leh tiurhsn lotu chu pumpelh zl tr a ni a ti bawk a.6 A sawi zlnaah, Urhsn tih hian tih tak takna a thlen a, tih tak takna chuan nghehna a siam a ni a lo tih hi hre rengin chhawm nung zl thei ila a duhawm ngawt ang. Rev. Saiaithanga sawina ng a\ang hian kan tnlai Pathian biak inkhwm kalhmang hi inenfiah ta ila, a huau huau lama kan kal nasat vng em ni ang, kan pianthar dn thleng kan ngheh loh tk m m hi tiin a ngaihtuah theih wm e. Pathian biak (worship) leh inpwl khwmna (fellowship) hi kan thliar hrang thiam lo hle a. Tnah chuan kan Pathian biak inkhwm hian worship zia aiin fellowship zia a kai nasa tual tual a ni. Worship-ah chuan a laipui chu Pathian (Gods centred) a ni a; fellowship-ah erawh chuan a laipui chu mihring (mans centred) a ni thung a. Tnlaia kan Pathian biak inkhwmah hi chuan mihring kan dah lian mah mah tawh zwk a; kan hlimna tr zawngin, nuam kan tih zwng te, keimahni duh dn te kan dah lian tawlh tawlh a, Pathian ngaih pawimawhna a tlm tial tial niin a lang. Vawi tam tak hla kan nawn \hinte pawh hi Pathian biak awmzia ngaihtuah chang loa keimahni hlimna leh nuam kan tih zwng kan m luat vng mai a ni fo wm e.
6

Rev. Saiaithanga, Presbyterian Kohhran (Re-edited), 2009: 27

www.mizoramsynod.org

Presbyterian Pathian Biak Kalphung IV . PATHIAN BIAK INKHWMA THIL TIH NGEI NGEITE Pathian biak inkhwmah hian kohhran hrang hrang (denominations) tih dn a inang vek lm lo a. Kohhran \henkhatah chuan thil chi hrang (elements of worship) tih an ngah hle, chu lam chu sawi kai \l loah ngai ila. Keini Presbyterian Kohhran Pathian biak inkhwmah chuan thil pali tih ngei ngei kan nei. Hei hi eng inkhwmah pawh a tel deuh vek a. Hun eng emaw bkah erawh chuan thil pahnih khat telh loh luih a awm thei. Chng thil pali kan tih ngei ngeite chu keimahni tihchhuah bk ni loin Apostol-te hun lai a\anga an lo chn \han kha a ni. Chngte chu (1) Fakna hla sak; (2) |awng\ai; (3) Pathian thu chhiar; (4) Thuhril te hi a ni.7 1. Fakna hla sak Mizoramah chuan khawvl hmun danga an tih ve loh, inkhwm \an dr rk hmain kan zai \hin a. Tn hma chuan zai loa ngwi renga \hu \hin tualchhng kohhran chu an awm wm e. Tnah erawh chuan \an dr rk hmaa zai hi tih ngei ngei trah kan ngai ta a ni ber. Kohhran \henkhatah chuan Kristian Hla Bu-a hla sak thiam loh deuh zir nn an hmang a, Synod Music Committee-in hla zir tr rawn thlan chhuah chng pawh a nei a; chng hlate zir nn chuan hmang twk an awm a, a \ha ang reng hle. Tualchhng kohhran tam berah erawh chuan innghah khwmna ni pah fwmin kan lo zai a. Hlim lai deuh phei chuan inkhwm \an dr a rk tawh pawhin hlimna kan m luat aleiah twpsan zai pawh kan rl hlei thei mang lo ta fo mai. Hei hi ngaihtuah chian deuh a \l khawp mai a. Inkhwm \an hun pl dwrh khawpa kan hlim n maw tih avnga zai chhunzawm
7

Rev. Saiaithanga, Presbyterian Kohhran (Re-edited), 2009:27

www.mizoramsynod.org

Presbyterian Pathian Biak Kalphung hi chu bnsan ngam a \ha. Inkhwm boruak a khawih danglam lutuk thei a, inkhwm hruaitu inbuatsaihna ang pawh tihkim hleih theih lohin a awm phah thei a ni. |an dr a rk hnaih tawh hi chuan kan hla sak lai a twp laklawh a nih pawhin hla thlang leh kher loa ngawih zui mai hi zir thiam ila a \ha khawp ang. Hla kan thlang leh duh hrm a nih pawhin hla chng tlm deuh, sak zawh thuai chi tal thlang thiam ila. |an dr rk dwn \pa hla sei tak thlan te hi chn loh tr a ni. Kan hla sak lai ena chng laklawh a\anga sawi nawn mai pawh hreh loh ngam a \ha ang. Kan chhinchhiah tr pawimawh tak chu dr nawn a nih hma hi chuan Pathian bia (worship) kan la ni chiah lo a; dr nawn a\ang chiahin Pathian biak inkhwm chu kan \an a ni; chumi \an hun dik taka min \antr thei lo tr khawpa hla nawn hi chn loh a \ha zwk. Inkhwm hruaitu \henkhat an han ding chhuak a, Kan Pathian biak inkhwm kan lo chhunzawm zl ang a an tih pawh hi a dik zn lo; chu ai chuan, Kan Pathian biak inkhwm kan lo \an tawh ang a an ti tr a ni zwk ang. Pathian biak kan \an tak tak hnah hian mipui chan a tam lutuk thei lo. Hla sak hi mipui chan awm chhun a ni deuh mai a; chuvngin kan inkhwmah hian hla sak hi kan uar thiam a pawimawh. Tnlaia inkhwm tam takah inkhwm hruaituin hla an thlang mang lo \hin a. Mipui tih ve tr an siam tlm tihna a ni. Hla sak uar tr tih avnga kan tuipui zwng hla pakhat lek nawn tlut tlut tr tihna erawh a ni lo. Mizoram Presbyterian Kohhran Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bu tharah chuan inkhwm pngngaiah chuan hla pathum tal sak
8

Synod Worship Committee, Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bu, 2010:3.

www.mizoramsynod.org

Presbyterian Pathian Biak Kalphung ni se tih a ni.8 Chairman-in hla thlan rng rngin \hu chunga sak tr tia-a a sawi lang kher a nih loh chuan ding chunga sak trah ngaih ngheh mai tr a ni. Ding chungin kan lo sa ang a tih hi a ngai lo. Eng emaw bkah \hu chunga sak \ha zwka a hriat chuan, |hu chungin kan sa ang a ti chauh zwk tr a ni. Tnlaiin inkhwm hruaitu tam takin Ding chungin kan sa ang an tih kher \hin hi tn hma a\anga Presbyterian Kohhranin Pathian biak inkhwmah kan tih dn a ni lo. Hla thlk chungchngah pawh sawi hlek tr a awm. Kristian Hla B-ah hian lngkhwm zai chauha sak chi a awm a; a tam ber erawh chu solfa thlka sak theih a ni a. Solfa thlka sak chi \henkhat chu lngkhwm zaia sak theih a ni bawk. Hng solfa thlk leh lngkhwm zai thlka sak theih ve vete hi a thlangtuin a duh dn a sawi a nih loh chuan solfa thlka lk mai tr a ni a; hla hruaituin lngkhwm zai thlka lk ngawt hi a kalhmang a ni lm lo. Chairman tn hla thlan thiam a pawimawh khawp mai bawk. Call to worship zawha sak tr hi chu Pathian fakna leh chwimwina lam hla ngei ni thei se a duhawm. Kristian Hla B-a awm lo hla thlan hi tih loh a \ha hle bawk. 2. |awng\ai Pathian biak inkhwmah chuan fakna hla sak ang bawkin \awng\ai hi tih ngei ngei chi, thil (element) pawimawh pakhat a ni. |awng\aina chi hrang hrang a awm a, a eng ber pawh hmang ila mipui aiawha ding kan nih avngin Kan tih hman \hin tr a ni. Kan \awng\aiin kan koh (address) chu Pa Pathian ni zl sela. Tnlaiin mi \henkhatin w ka Pa, Thlarau
www.mizoramsynod.org

10

Presbyterian Pathian Biak Kalphung Thianghlim tih an chng a; heti ang hi hmasng ata Kohhranin Pathian an koh dn a ni ngai lo. Synod Worship Committee-in Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bah \awng\ai chungchng heti hian a sawi: Thil dl \awng\ai a nih chuan Pa Pathian hnnah kan mamawhte sawiin Lal Isua Krista hmingin kan dl tr a ni. Isu, i hmingin kan dl a che, tih hi pumpelh tr. Kan dlin kan rawn inhln e, tih te pawh \awng\ai twp dn \ha a ni lo. Dlna a nih chuan dlnaa a tihtwp a \ha a, inhlan \awng\ai a nih chuan Isua Krista hmingin kan inhln/hln e, tih mai tr a ni. Lwmthu sawi chungin kan dl a che, tih pawh hi a hmaa lwmthu kan sawi kha a twk. A twpna atna kan hmang duh a nih chuan Lal Isua hmingin lwmthu kan hrilh a che, tia Amen zui mai a \ha.9 Hei hi zwm tlng thei ila, a \ha hle ang. Kan \awng\aiin intithlarau mi taka Kan dlna min hlawhtlintr dwn avngin lwmthu kan hrilh a che tih hi chn loh a \ha. 3. Pathian thu chhiar Bible chhiar hi uluk taka tih tr a ni a. |antu leh thuhriltu chuan Bible nghah chhan an nei a, Chairman erawh chuan a ken kn a la ngai. Bible chhiar laia ken dn hi uluk a ngai hle. Chairman emaw \antu emaw thuhriltu emawin thiam taka Bible chhiar tum tr a ni. Mizo \awng lam dn dik hriat a pawimawh a, lam dn dik loa lam chuan a awmzia a danglam daih thei a, awmze nei miah lo pawhin a chhuah theih a ni. Chuvngin a lam dn dik zir thiam a pawimawh m m a ni. Hmn kumah Puitling Sunday School-a Rorltute leh Ruthi zir kum khn Aizwl-a kohhran pakhatah ka kal \umin \antu chuan khawpr tih tr kha
9

Synod Worship Committee, Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bu, 2010: 6

www.mizoramsynod.org

11

Presbyterian Pathian Biak Kalphung khawpr a ti zl mai a; awmzia a nei hauh lo. A ziak hun lai boruak mil zwng taka kan chhiar thiam phei chuan mi a khawih dn a dang thei hle ang. Sam kan chhiarin Sam number za-na tih ang chi hi tih dn tr a ni lo. Sam za-na tih mai a tawk; number tih tel kher hi a chuangtlai mai mai a ni. 4. Thuhril Presbyterian Kohhran Pathian biak inkhwmah chuan thuhril hian hmun a chang laipui hle. Chuvngin Worship Committee pawhin thuhril chungchng heti hian Pathian Biak Inkhwm Hruaina B-ah kaihhruaina a ziak a: Kan Kohhran hian thuhril rawngbwlna hi a ngaih pawimawh m avngin thuhriltu mawhphurhna hi a sng hle a, mipuiin a lakah an beisei sng hle bawk. Chuvngin hng a hnuaia mite hi ngai pawimawh ngei sela: Thuhrilin a tumte hre reng chungin thu hril \hin rawh se. |awngkam hman thah duhtuiin fmkhur hle \hin sela, Pulpit-a sawi wm leh wm loh thliar thiamin zahawm leh wihawm takin thu sawi \hin rawh se. Pathian mite chwmna hmun a ni tih hre rengin zah tak leh fmkhur takin Pulpit hmang \hin tra beisei a ni. Hun hman thiam hi thuhriltu tn a pawimawh, thuchah sawi bkah vawi khat \awng\ai leh hla pakhat thlan a twk. Inkhwm zawng zawngte swt tlnna tr thuchah, ninawm hman loa sawi thiam a \ha. Mahni inhril chiam loin Pathian thuchah sawi mai tr a nih inhre reng rawh se. Kan Kohhran thurin te, inkaihhruaina te leh zirtrna te tihlawhtling zwng leh tihmaswn zwnga thu hril \hin tr a nih inhre reng bawk rawh se.10 Thuriltuin thupha chwi lo tra ngaih a ni a; mahni
10

Synod Worship Committee, Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bu, 2010: 4-5

www.mizoramsynod.org

12

Presbyterian Pathian Biak Kalphung inthiam chawpna ni wm taka thupha chwi phei hi chu a tih chi loh lehzual. Thupha chwi loh theih loh hun a awm a nih pawhin a mawi twka chwi a \ha. V . INKHAWMA MAWHPHURHNA PAWIMAWH CHELHTUTE Pathian biak inkhwmah hian mawhphurhna bk neite an awm \hin a. Hngte hian an chan \heuh hi uluk tak leh zahawm takin an tih a pawimawh a, an mawhphurhna \heuhte fel fai taka ti thei trin inbuatsaihna \ha tak an mamawh a ni. Mawhphurhna bk chelhtute inbuatsaihna \ha leh \ha lo hian inkhwm boruak a swi danglam duai thei tih hriat a \ha. 1. Chairman Inkhwm hruaitu Chairman mawhphurhna a lian hle a. Inkhwma hun neite ko chhuaktu a ni satliah mai lo. Chuvngin Chairman hi uluk takin a inbuatsaih hmasa \hin tr a ni. Chairman chuan a bul a\anga a twp thlengin inkhwm hruai \hin sela. Thuhriltu hnna hun twp thleng pk hi hawihhwmnaah kan ngai a, mahse a \ha ber lm lo. Pathian biak inkhwmnaah chuan Pathian laka kan hawihhwmna bk mihringpuite chunga hawihhwm luih teh chiam a \l lo. Pathian kha kan pwisak leh zah ber tr a ni a, a lakah kan inphah hniam ang a. Inkhwm chhngin thil eng emaw Biak In chhngah emaw, a pwn lam hnaivaiah emaw lo thleng palh thei a ni a; chuti ang a lo awm palh hlauh a nih chuan Chairman chu thu pawtchata thil tih dn tr rl feltu tr a ni a, a bul a\anga a twp thlengin a mawhphurhna hi a chelh tlang a \ha ber a. Bialtu Pastor erawh chu hun twp thleng pk a sual lo. Chairman-in Pathian be tra swmna Call to Worship nei hmasa loa mahni vei zwng sawi hmasak hi thil tih chi a ni lo. Pathian be tra swmna Call to Worship twi fel takin nei sela, chwimwina lam emaw inhlanna lam hla emaw thlangin
www.mizoramsynod.org

13

Presbyterian Pathian Biak Kalphung \awng\ai zui sela. Call to Worship hi Pathian thu chhiar pngngai a nih loh avngin sawi zui (comment) a ngai lo. Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bu tharah khn Call to Worship zawhah Amen tih hi dah zl a ni a; hei hi tn hmaa tih dn a nih loh pawhin hman thiam a \ha ang. Call to Worship zawha tih dn phung rng a ni e. Tn hma chuan Chairmanin Pathian thu sei deuh hlek chhiar an chng a; chuti anga an chhiar chhan ber pawh rawn inkhwmte khn mahni in lamah Pathian thu chhiar an ngaithla khat m a, Biak Ina chhiar an ngaihthlk kha an hriat chhun a ni deuh mai tih vngin an chhiar duhm \hin a ni. Tnlai hian Chairman \henkhatin Call to Worship an neih hnah Pathian thu dang kan ngaithla leh ang a tih an chng ta viau mai a. Hei hi a \ul lm lo a, Call to Worship-ah hian Bible thu kan hmang a nih pawhin Pathian thu chhiar pngngai anga chhiar a ni lo. Chairman-in Pathian thu a chhiar chhunzawm duh a nih pawhin Pathian thu dang ti loin Pathian thu i lo ngaithla ang u tih mai a twk. Chairman hi \awng\ai ngei tra ngaih a ni. Chairman \awng\ai hi a sei tr a ni lo a. Inkhwm lo kalten tih tak zeta Pathian an pwl theih nn twi fel takin dl sela, thil chi hrang hrang tam tak sawi duah a ngai lo. |antu neih inkhwm a nih phei chuan \antu chham wmte lo chhak khalh loh hrm a \ha. Hla thlan hian a number fel taka sawi a, chng khatna emaw tal chhiar chhuah hmasak a \ha. Chairman chuan a tih tr chu fel takin ruahman lwk sela. |hut hun leh din hun, \awng\ai hun, etc., indawt fel taka rem tr a ni. Inkhwmhote hriat theih ngei tra \awng chhuah tr a ni bawk. Chairman wka chhuak hian inkhwm boruak a kaihruai thui hle a; a bul \anna a\anga zwi seta a \awng chhuah chuan inkhwm boruak a nung hlei thei lo ang.
www.mizoramsynod.org

14

Presbyterian Pathian Biak Kalphung Chairman chu Pastor emaw Kohhran Upa emaw pawh ni se, mi tui tak, lm mi a nih pawhin Chairman hna a thawh chhng na n n chuan Chair kalsan zwnga tui lutuk loh thiam a \ha ang. Inkhwmnaah eng thil pawh lo thleng palh ta se, Chairman hi thil tih dn tr kaihruaitu tr a ni a. Chair chhuahsana hmun danga va intheh vl kha a tn a rem lo mai ni loin a nalh lo a, a zahawm lo bawk; Pathian thuin Thlarau rah a sawi znga insm theihna a sawi kha an chan hun tr dik tak a ni. Tnlaiin Pastor emaw Kohhran Upa emaw tui wm taka phusa chiam an awm \an a. Hng mite hian Pathian biak inkhwm an tizahawm lo a ni. 2. Kohhran Secretary Kohhran thupuan hi Secretary hna a ni a, a awm loh erawh chuan Joint Secretary emaw mi dang emaw thu puangtu tr insiam rem a ngai \hin. Kohhran thupuan hi inkhwma thiltih element pawimawh tak a ni. Kohhran ziaktuin Pathian biak inkhwma puan wm chi chu twi fel taka puan tr a ni a. Kohhran inkhwm programme puang hmasa ber sela, chumi hnah chuan thil dang puang sela. Kohhran thupuan hi fiamthu nna chawhpawlh chi a ni lo a, zahawm taka puan tr a ni. Kohhran Hmeichhia leh K|P lam puan tr pawh Secretary hnnah pk khwma puantr a \ha ber. 3. |antu Khawvl hmun dangah chuan \antu kan tih hian thusawitu innghahna tr Bible thu an chhiar \hin a. Thuthlung Hlui a\anga chhiartu a awm phawt a, Thuthlung Thar lehkhathawn a\anga chhiartu a awm leh a; a twp berah Chanchin |ha bu a\anga chhiartu a lo chhuak a, anin a chhiar lai chuan inkhwmho zawng zawngte chu dingin maichm lam an hwi \hup \hin. Mizoramah erawh chuan
www.mizoramsynod.org

15

Presbyterian Pathian Biak Kalphung \antu kan tih hian mahni duh zwng Bible thu an rawn chhiar deuh ber \hin a; programme bk thilah erawh chuan Bible chng thlan chhuah sa an chhiar \hin. Inkhwm \antu dinhmun hi a pawimawh hle. Kohhran Committee-in rawngbwltu pawimawh a thlan chhuah bk znga mi a ni a. Tnlai chuan kohhran \henkhatah \antu-a ding thei an tam tk avngin Pathianni chawhnu inkhwmah pawh \antu ruat an ni ta zl a; Pathianni zn tih chauhah lo chuan \antu ruat an ni ta. |antu chu kohhran mipui aiawha ding a nih avngin uluk takin a inbuatsaih tr a ni a. Pathian thu a chhiar dwn pawhin a bu hming, bung leh chng zt fiah takin a sawi hmasa tr a ni a, a chhiar zawhah, Lalpan a thu malswm rawh se tih \hin tr a ni. |antu hian a \awng\aiin mipui aiawhtu a ni tih a hre reng tr a ni a, mi mal \awng\aina thu chham ang chi chu tih loh a \ha. A hun azirin hla thlan lamah hian insm thiam a pawimawh bawk. 4. Hla hruaitu Hla hruaitu tih hi tn hma deuh \awngkam a ni wm e, tnah erawh chuan khuang vawtu emaw khuangpu emaw tih \awngkam kan hmang ta deuh ber. Khuang vuak hi mi zawng zawng thiam chi a ni lo, mi bk deuh an ngai \hin. Khuang vawtute dinhmun hi a pawimawh khawp mai a. Kohhranin khuang vawtu a neih \hat chuan Pathian biak inkhwm zai a nungin a tho \ha \hin a. Khuang vawtuin sn rta hla a lk chuan inkhwm zai boruak a tho \ha thei lo. Khuang vawtute hi dinhmun pawimawh tak chelhtu an nih avng leh Mizo inkhwmah chuan \an hmaa zai kan chn avngin kal hma ngei tra beisei an ni. Khuang vawtu chuan Hla B-a inziak ang takin hla a sa \hin tr a ni a; khuang vawtu
www.mizoramsynod.org

16

Presbyterian Pathian Biak Kalphung tn hla sak sual hi a inhmeh lo bk a ni. A hma lama kan sawi tawh angin hla thlangtu (Chairman/Thuhriltu)-in emaw sak dn tr a sawi lwk a nih loh chuan solfa thlka sak chi chu solfa thlka lk a \ha. Presbyterian Kohhran inkhwmah chuan khuangpu bk hla hruaitu dang kan nei ngai lm lo. K|P Conference-ah erawh chuan hla hruaitu an inruat \hin; anni hi chu church court ni loin fellowship an ni zwk tih hre reng ila. Kohhran \henkhat chuan inkhwmpui nikhuaah zai hruaitu rual platform-a din chhuah an chng \an a; hetiang hi kan la kai ve leh thuai mai ang tih a hlauhawm hle. K|P General Conference vla an chn chuan kohhranah an la rawn seng lt thuai mai thei, Kohhran Upaten lo dan thiam a \l ang. Kum 2008-a Presbyterian Women Fellowship Meeting, Aizwl Electric Vng Kohhran Biak Ina an neihah pawh khn an lo ti ve dr tawh a ni. Kum 2012 K|P General Conference thlr ltna ZONET-a an neihah khn \henkhat chuan hla hruaitu rual din tlartr kha an rawt deuh nghe nghe a, mahse an znga nula pakhat erawh kha chuan a duh loh thu huai takin a sawi thung. 5. Thawhlwm khawntu Programme eng emaw bk a nih loh chuan Mizoram Presbyterian Kohhran inkhwmah chuan thawhlwm hi Chawlhni zngah leh znah khawn a ni ber \hin a; Pathian biak inkhwma thiltih element pawimawh tak a ni. Sunday School inkhwma thawhlwm khawn hi kohhran hrang hrangah tih dn a inang lm lo. Kohhran \henkhatah chuan hming lam laiin pwl tinah khawn a ni a; kohhran tam takah erawh chuan a hranin khawn hun siam a ni a. Kohhran Secretary-in thu a puan laiin an khawn deuh ber a; hei hi hun ren vng mai niin a lang.
www.mizoramsynod.org

17

Presbyterian Pathian Biak Kalphung A nihna takah chuan thawhlwm khawn hi Pathian biakna element pawimawh pakhat a nih avngin thil dang tih ruala lo khawn chu a \ha ber lo; thawhlwm khawn laia hla sak erawh chu thil inkawp remchng pngngaiah ngaih a ni. Thawhlwm tih hi a hming pngngai rng a ni a; tnlaiin mi tam takin thilpk tiin an sawi \hin. Thawhlwm khawntute chu incheina lamah an fmkhur thiam a \l a, Biak Inah fel tak leh zahawm takin che vl tra beisei an ni. Inkhwm hun chhng ngeiin thawhlwm hi khawn ni sela. Inkhwmpui nikhuaah mipui tam avngin kawngka bulah ushers-ten thawhlwm an lo khawn mai \hin a, hei hi chu hriatthiam theih a ni a. Mahse sakramen \heh \um erawh chuan inkhwm chhngin Kohhran Upate ngeiin khawn se a \ha ber. Tn hnaiah Synod hruaitute telna, Revival Speakers-ho retreat-ah ushers an khawntr mai chng a awm a, a \ha lo hle. Kum 2011 Synod Inkhwmpuiah pawh khn Pathianni Chawhnu Sakramen inkhwmah usherhoin an lo dawh ringawt tawh bawk a. Hei hi chu chn zui atn a \ha lo ang. Thawhlwm hlntu pawhin inkhwm hruaituin hln tra a hrilh ang takin hln mai sela. Inkhwm hlan nawn emaw thil dang chham tel duah emaw a ngai hran lo.Thawhlwm hlan hi Chairman-in a tih nghl mai hian hun a hek lo bawk a, a hlntu tr mi dang han inkoh vl hi phung thlkna chi khat, \l tak ni lm lo a nih avngin pumpelh theih a ni. 6. Thuhriltu Mizoram Presbyterian Kohhranin a hman dnah chuan Thuhril tih leh Thuhriltu tih hi \awngkam hman deuh bk a ni. Hei hi Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bu tharah pawh hman
www.mizoramsynod.org

18

Presbyterian Pathian Biak Kalphung dn a ni. Tnlaiin inkhwmpuiah emaw, campaign/camping nikhuaah emaw Sp \awng hmangin Speaker tih kan hmang uar ta hle a. Kohhran tam takah chuan Thuhriltu tih tr hi Thusawitu tih \awngkam an hmang. A dik lo hul hual zawng a ni lm lo n ang a, Thuhriltu tih hi hmang tlng ila, a duhawm ber ang. Programme bk eng emaw-ah erawh chuan Thuchah sawitu tih hman a ni \hin. Mizoram Presbyterian Kohhran chuan thuhril hi kan ngaih pawimawh m avngin a hrilna hmun pulpit pawh bang leh bang inkr lai takah kan dah a. Thuhriltu chu a theih ang twka nasain a inbuatsaih tr a ni a. Pulpit tlng a\angin a inbuatsaih mang lo thu te a chhk chhuak mai mai tr a ni lo a. Rawngbwlna dinhmun pawimawh luahtu a nih ang ngeiin a mawhphurhna chu a ngai pawimawh tr a ni. Intihthlarau mi nih duh avnga pulpit tlnga dawn thar leh tla chawp sawi a tum tr a ni lo. Pathian thu hi a zahawm avngin kan thusawi tr chu theih twpa nasaa inbuatsaihin kan sawi \hin tr a ni. Pulpit hi ngampa taka fiamthu thawh nn hman loh a \ha bawk. Pulpit-a awm tawh hnah lm tra chhuk loh a \ha. 7. Zaipwl Pathian biak inkhwmah hian zaipwl kan nei \hin a, inkhwmpui nikhuaah phei chuan zaipwl eng emaw zt an awm \hin. Synod Inkhwmpuiah chuan kum 2000 a\ang khn zaipwl member-te mahni \huthmun a\anga lo pn chhuaka maichm hmaa din tlar hi tihtwp a ni. Inkhwmpui dangah pawh hian kal chhuah kher hi ti lo ngam ila a \ha ngawt ang. Inkhwm hruaitute hian zaipwl zai tra an swmin Hla hln trin an swm fo ta mai a, hla hi hlan tr a ni lm lo a, sa tra
www.mizoramsynod.org

19

Presbyterian Pathian Biak Kalphung koh mai a twk hle. Zaipwl member-te hi Biak Ina inthuamna awm rnga inchei a \ha a, cht vl dnah pawh mwi leh fel taka cht vl a ngai. Mi mit tikham thei thlen lo tra rilru an pk theih nn mahni inthunun a pawimawh. Zaipwl hian anmahni hla duh zwng leh mawi tih zwng hi an thlang duh khawp mai a. Pathian biak inkhwma sak wm, mipui hneh thei tr an thlan thiam a pawimawh hle. Ruah \ham loh hla thar sak hi intihtheihna atn hman tr a ni lm lo ang a; hla hlun leh nghet, kohhran mipui chwm thei tr sak a \ha ber ang. Biak Ina an hla sak hi inelna a ni lo tih an hriat a \ha a, inchhm mwi siak lam zwnga kalpui tr chi a ni lo a, taksa intheh kual vl dn pawh hi lutuk a awm thei ang. 8. Bible leh Kristian Hla Bu ken Mizorama kan inkhwm danglamna bk pakhat chu Pathian lehkhabu leh Kristian Hla Bu kan keng \hin hi a ni. Mi ramah chuan Bible leh hla bu hi Biak Inah an chhawp sa a, steward-ten kan luh laiin min lo pe \hin. Tnah chuan mi tam takin Bible leh Kristian Hla Bu ken an thlahthlam ta tlat mai. A chhan pakhat ni-a lang chu hla hril kan uar tk vng a ni. Aizwl khawpuia Pastor pensioner pakhat chuan Keini chu Kristian Hla Bu kan keng duh tawh hlei nm a ti hial a. Hla hril kan uar avnga Kristian Hla Bu kan ken loh phah a nih ai chuan hla hril loh mai zwk tr a ni ang. Bible leh Kristian Hla Bu ken hi kan thlahthlam tr a ni lo. Kristian Hla Bu twp lamah hian chhiar rual tr te, \awng\aina hman ho tr te a awm nual a. Hngte hi Kristian Hla Bu keng lo an tam chuan inkhwmnaah hman a inthlahrunawm thei a, mi inthlahdah
11

SEC Vawi 235 Appendix 4(II:1)

www.mizoramsynod.org

20

Presbyterian Pathian Biak Kalphung leh thatchheho avnga hman theih loh ringawta awm lah a \ha bawk si lo. Chuvngin Bible leh Kristian Hla Bu hi Pathian biak inkhwmah chuan ken ngei \hin tr a ni. Synod thu bawhzuia SEC-in Biak In Chhnga Inchei Dn Tr Leh Awm Dn Mwi Kaihhruaina a siamah pawh khn Inkhwmna-ah Bible leh Hla Bu ken \hin tr a ni a tih a ni.11 9. Lalpa |awng\aina Mizote hian Lalpa |awng\aina hi kan hmang rim hle a. A hmingah hian Lalpa |awng\aina, Lal |awng\aina, leh Lal Biakna tihte hi hman dn tlnglwn an nih avngin hman theih vek tra ngaih a ni. Tnlaiin Sp \awng hmanga inkhwmna lam a\anga puak chhuah ni wm tak, Lalpan \awng\ai dn min zirtr angin tih duah kan chng ta viau a, hei hi sim a \ha khawp mai. Lalpa |awng\aina hman dnah hian dik twk loa hman kan nei a; chu chu Kan chunga thil tisualtute kan ngaidam angin tih hi ngaidam angin tih ni loin ngaihdam angin tih zwk tr a ni a. Hei bkah hian tn hma chuan, Thlmnaah min hruai lt suh la tih a ni \hin bawk. He thil pahnih hi tihdik trin Synod Worship Committee chuan SEC-ah a thlen a; mahse SEC erawh chuan tihdik loha hman zui zl trin a rl ta hlauh zwk a; a zia lo ang reng khawp mai. Kohhran \henkhatah chuan inkhwm bn dwn apianga Lalpa |awng\aina hmang loin Zng lam \awng\aina emaw Tlai lam \awng\aina emaw an hmang \hin a, a \ha ang reng hle. 10. Malswmna Malswmna hi Mizoram Presbyterian Kohhran tih dnah chuan Pastor leh Kohhran Upaten an hmang thei vek a. Amaherawhchu, tn hma deuh kha chuan Kohhran Upate
12

Synod Worship Committee, Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bu, 2010:6

www.mizoramsynod.org

21

Presbyterian Pathian Biak Kalphung hian an hmang \ha duh zen zen lo. Upate znga hmang awm chhun chu Upa senior deuh tak an ni deuh zl. Tnah erawh chuan kan hmang tlnglwn ta deuh. A hmingah hian tnlaiin mi \henkhatin Malswm |awng\aina ti twk an awm \hin a, Malswmna tih hi a twk; hei hi Pathian Biak Inkhwm Hruaina B-ah pawh inkaihhruai dn a ni.12 |awng\aina tih hi kan hmang tel duh kher a nih chuan |awng\aina leh Malswmnain tih ni sela, a ziaawm deuh mahna! |awng\ai hmasa ngei bawk sela. VI INKHWM CHI HRANG HRANG Hetah hian inkhwm chi hrang kan neih zawng zawng thur chhuah a ni lo a; kan thur chhuah bk pawh chipchiar taka sawi a ni lm lo bawk. A pawimawh zual n-a hriat kan khawih zeuh zeuh chauh a ni. 1. Sunday School inkhwm Sunday School inkhwm hi Pathian biak (worship) leh zirna(study) inkawp a ni a; hei hi MSSU Inkaihhruainaah pawh sawi dn ding lai a ni. MSSU Inkaihhruaina (2011)-in Sunday School thil tumte a sawi chhuah 6 znga 4-na chu Pathian biak zirtr tih a ni a.13 Puitling Sunday School inkhwm a sawi dn pawh, Sunday School hi kan Kohhran inkhwma mi kan tamna ber a ni a. Inkhwm hun danga kal ngai lo deuhte pawh an inkhwm \hin avngin uluk taka Superintendent-ten an kaihhruai a ngai a. Inkhwm \um khat s-a thil pawimawh tak pahnih kan tih hun a ni a. Chuvngin, inkhwm kaihruaitu chuan Pathian Biak Inkhwm (Worship Service) leh School
Mizo Sunday School Union Inkaihhruaina, 2011:14 Mizo Sunday School Union Inkaihhruaina, 2011:12,13 15 Rev. Saiaithanga, Presbyterian Kohhran (Re-edited), 2009:33 16 Rev. Saiaithanga, Presbyterian Kohhran (Re-edited), 2009:34
14 13

www.mizoramsynod.org

22

Presbyterian Pathian Biak Kalphung anga kalpui tr a ni tih a ni.14 Inkhwm dn tr pawh Pathian Biak Inkhwm (item 5) leh Sunday School Pwl (item 6) tiin fel takin \hen thlap a ni. Hmun \henkhatah chuan Sunday School-ah Pathian biakna hi an namnl hle a, hei hi thil fel lo tak a ni. Kum 60 zet kal ta (1951)-ah khan Rev. Saiaithanga chuan, Pathian biakna inkhwm a nihzia tibo khawp chuan kan ti-sikul lutuk tr a ni lo a lo ti a ni.15 A bul \annaah worship hi uluk taka kalpui tr a ni a, hun hman rei a ngai chuang lo. Kohhran \henkhatah chuan worship tel miah loin \an dr rk veleh Superintendent lo ding chhuakin Sunday School ziaktu emaw a ko nghl chawt mai a. Hei hi MSSU Kaihhruaina pawhin a sawi dn a ni lo. Worship leh zirna hi inkawp rem taka kalpui dun tr a ni. MSSU Inkaihhruainain a sawi angin Sunday School inkhwm hi worship-in a bul kan \an a, zirnain kan chhunzawm a; a twpah worship bawkin kan khr leh \hin a. Rev. Saiaithanga vkin, Inkhwm twpna pawh Pathian chibai bkna \ha tak nei chunga tihtwp tr a ni a lo ti a ni.16 2. Pathianni chawhnu inkhwm Pathianni chawhnu inkhwm hi tn hma chuan Bermpu sermon inkhwm an lo ti \hin a ni wm e. Hun lo kal zlah Kohhran chwmna thuhril hrang hrang sawi nn hman a ni ta a. Rev. Saiaithanga chuan, Hei hi hun harsa a ni. ..... Mutthlk awl hun tak a ni a, mahse mutthlk thu hi hruaitu chungah aiin thuhriltu chungah a innghat a ni a ti.17 Tnah chuan kohhran tam takah \antu an \hathnem tk avngin Pathianni chawhnu inkhwmah pawh \antu an ruat ta \hin a ni. Pastor-in bial a fan chuan sakramen pahnih neih hunah hman a ni ta deuh ber. Pathianni chawhnu inkhwm hi
17

Rev. Saiaithanga, Presbyterian Kohhran (Re-edited), 2009:34

www.mizoramsynod.org

23

Presbyterian Pathian Biak Kalphung kan tihbn phal si loh, bei hrm hrm peihte chauh inkhwm hun a ni ber. 3. Pathianni zn inkhwm Pathianni zn inkhwm hi tn hma chuan Missionary sermon hun an lo ti \hin a ni wm e. Aizwla kan missionary te khn thusawina hunah an hmang bk a ni mai thei. Hei hi hun \ha a ni a, Sunday School tih lohah chuan inkhwm \hat ber hun a ni. Kohhran thupuan pawh a chipchiara puanna hun a ni. Tnah chuan Kohhran lian deuhah chuan Kohhran Upate leh Pastor/Minister-te chauhin thuhrilna hun an chang ber a. Kohhran t deuh leh rawngbwltu tlmna hmunah erawh chuan mi dang pawhin hun an chang ve tho bawk. 4. Nilai zn inkhwm Nilai zn inkhwm hi kan Kohhran hun hmasa lamah chuan Kohhran Dnzawhkim Inkhwm an lo ti \hin a, Dnzawhkim chauh an inkhwm \hin. A tr a\angin tn thlengin Kohhran rorlna lam thil tih nn kan la hmang zui ta zl a. Dnzawhkim thar lawm luh, thunun leh lk luh nn te, pm dawnsawn nn te, rawngbwlna lam report hun atn te hman a la ni ta zl a. Kum 1954 a\ang khn Nilai leh Beihrual Thupui a ba siam a lo ni ta a; chuta \ang chuan Thupui zirna hun atn hman a ni ta a; tn hmaa rilru sawina hun atn hman \hin kha Inrinni znah sawn a ni ta. Tnah chuan pulpit leh maichm hman dn fel tak kan lo nei ta a; Nilai Thupui pawh pulpit-a hawng loin lectern a\anga hawn tra tih a ni. Thupui hawngtu hian chhiar chhuah ringawt bkah sawi belh ngaite sawi belh tra ngaih

www.mizoramsynod.org

24

Presbyterian Pathian Biak Kalphung a ni. Inkhwm hruaituin sawi hona a kaihruai a. A twpah sawi dn hrang hrang, inkalh deuhte pawh uluk takin a khaikhwm tr a ni a. Hruaitu hian khaikhwmna hun hi hmang rei lutuk lo se a \ha. Church Court inkhwmpui (Bial, Presbytery, Synod, General Assembly) report hi chu Nilai znah ngei hian pk \hin a \ha ang a; Kohhran Hmeichhe inkhwmpui leh K|P Conference report hi pktr an nih chuan Inrinni zna pk a \ha ang. 5. Inrinni zn inkhwm Inrinni zn inkhwm hi sawi dn tlngpuiah chuan |awng\ai Inkhwm tih a ni. Thil dang zep lm loin Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bin a sawi dn hi tr lang mai ila. Inrinni zn inkhwm hi Zospten hapta kr ni min siamsak tirh a\angin |awng\ai Inkhwma hman a ni reng \hin a. Kum 1954-a Nilai leh Beihrual Thupui zir a nih a\angin Nilai zna rilru sawi ni \hin chu Inrinni znah sawn a ni ta bawk a. Hemi hn hian Inrinni zn hi \awng\ai nna hmang thoin Sermon sawi nn te, rilru sawi nn te kan hman pawlh ta hle hlawm a ni. A tr a\anga |awng\ai Inkhwm hun atna kan lo hman \hinna rilru kha dah pawimawhin thil dang tih nn kan hmang a nih pawhin \awng\ai nn hun tam ber chu hmang thei ngei ila, chuti ang zwng chuan he kaihhruaina pawh hi siam a ni. Rilru sawi nn kan hmang tel a nih pawhin Kohhranho swt tlnna tr lam ngaihtuah chunga hman ni thei se; Sermon sawi nn kan hmang tel a nih pawhin Sermon twi sawi nna hman ni thei se a lwmawm ngawt ang.18 Thil
18 19

Synod Worship Committee, Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bu, 2010:21 2006 Synod General No. 17

www.mizoramsynod.org

25

Presbyterian Pathian Biak Kalphung pakhat chauh han sawi belh ila. Rilru sawi nn kan hman hian a langchanga insawislna lam ni lo thei sela. 6. Baptisma sakramen inkhwm Baptisma sakramen inkhwm hi hman dn tlngpuiah chuan Pathianni chawhnu inkhwmah neih a ni deuh ber \hin. Tn hma chuan baptisma chantr dnah Pastor-te tih dn a inang lo nuai a; chu chu kohhran mipuiin ngaithei loin Synodah pawh vawi eng emaw zt a lo luh hnah kum 2006 Synod Inkhwmpui chuan tih dn inrualkhai trin a rl ta a, Pa leh Fapa leh Thlarau Thianghlim hmingin ka baptisa a che tiin tui vawi thum suaka vawi thum thlawrin baptisma chantr tur a ni tiin a lo sawi fel ta a ni.19 Tnah chuan Pastor-te tih dn pawh inrualkhai tawh trah ngai ila. 7. Lalpa Zanriah sakramen inkhwm Hei hi Pastor Bial fan programme-ah chuan dn tlngpuiin Pathianni chawhnah sakramen \heh a ni deuh ber a. Good Friday-ah chuan Maundy Thursday znah \heh a ni ta fur a; \henkhat chuan Pathianni chawhnu inkhwmah an la \heh zl bawk. Aizwl-ah chuan Minister an tam a, khawpui Pastor-hoin kohhran mal malin sakramen \heh an dawn kim theih dn tr an ngaihtuah a, a \ha ang reng hle. Church Court inkhwmpuiah Pathianni chawhnah sakramen \heh a ni \hin. Hei hi kan mi hmasate chuan inkhwmpui palaite rorl hah tisa leh thlaraua chhwkna ang deuhin an sawi. Kohhran Hmeichhe inkhwmpui - Bialah leh Inkhwmpui Lian an neihah hian sakramen \heh a ni ve \hin bawk a. Hei hi an tih laklawh avngin an bntr phal lo mai niin a lang. Kohhran Hmeichhe Inkhwmpui Lian-a \heh phei hi chu ngaihtuah chian a ngai khawp mai. Sakramen hlutna
www.mizoramsynod.org

26

Presbyterian Pathian Biak Kalphung leh zahawmna hloh theih phah lek lek khawpa thil kalpui chng a awm a; Church Court an ni lo bawk a, ngnngwl bk lo se a \ha ang em? K|P-in an inkhwmpuia sakramen \heh an ngn ve lo hi an fakawm. 8. Mitthi vui inkhwm Mitthi vui inkhwmah hian tn hnaia Chairman leh Vuitu hran nei an awm ta nual mai a. Hei hi Mizoram Presbyterian Kohhran mitthi vui inkhwm kalpui dn pngngai ni loin \henawm kohhrante tih dn kan chwk luh a ni wm e. Vuitu hian a bul a\anga engkim a kenkawh a dik ber ang. Thu puan hmasak ngai a awm a nih erawh chuan Kohhran Secretary-in emaw a puang hmasa thei ang chu. Pastor leh Kohhran Upa (active elders) thite chu in lam bkah Biak Inah vuina inkhwm neih a ni \hin a. Hetah pawh hian chan tr hi Presbytery hruaitute emaw Synod hruaitute emaw zngah kan inthei sem lutuk deuh em w tih tr a ni. Vuitu hming putu bk pawh awm hlei thei mang lo khawpa mawhphurhna insem zi lutuk a awm zeuh zeuh \an. Heti ang vuina inkhwmah hian Kohhran zaipwl (bial emaw/ tualchhng emaw) an zai \hin a. Hemi bkah \hian pwlho emaw group emaw solo emaw lo inrawlh ve hi thil \l a ni lo. Tn hnaiah Kohhran Upa leh Pastor-te Biak Ina vui chungchng hi ni tin chanchinbu lamah sawisl twk an awm \an a. He thil hi ngaihtuah chian a ngai wm e. Chnna in leh lo nei chau deuhte hi Kohhran Hall-ah emaw YMA Hall-ah emaw vuina inkhwm neih mai hi thil \ha zwk a ni ang em? Tnah chuan Aizwl-a vng \henkhat chuan khawpui pwn lamah thlnmual an nei \an ta a. Heti a nih chuan thlnmuala vuina inkhwm kan neih zui \hin hi chhunzawm zl chi a ni
www.mizoramsynod.org

27

Presbyterian Pathian Biak Kalphung ang em tih pawh ngaihtuah a ngai \an ta bawk wm e. 9. Inneih inkhwm Inneih inkhwm hi Kohhran pakhat huang chhnga mi ni si, Pastor-te tih dn a inang lo nuai mai a; hei hi thil fel lo tak a ni. Chuvngin Pastor-te leh inneihna kawltu Kohhran Upate chuan Pathian Biak Inkhwm Hruaina B-a sawi dn hi zawm hrm tum ni se a \ha ngawt ang. Kaihhruainain a ziak bk hi belhchhah loh ni se. A ziak hi a dik leh \ha thei ang berin zawm tln tum ni sela; mahni-a kawng dang reh pawh tum loh ni se a \ha ber ang. Pastor \henkhatin a ziak en loa inneihna thute chhamtr an chng a, hei hian an thiamzia a entr laiin a tilp zwk em tiin ngaihtuah theih tak a ni. Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bin a sawi dn chuan mo pawh mi dang inhruai luhtr a ngai lo a, Biak Ina mo luh laiin mipui din a ngai bawk hek lo. Inneih inkhwma mo hruai luh hi Spho tih dn a ni a, anni chuan awmze neiin an hmang. An hman dn phawk chhuak pha si loa kan inhruai lt ve ringawt hian awmzia a nei lo a, chuvngin tih ve kher hi a \l lo. Tn hnai a\ang khn inneihna thu tiam sawi laiin mo neitu leh mo hi inhawi tawn an chng thar a, hei pawh hi Spho tih dn an lk a ni mai thei; film lama inneih lem tih dn an entawn pawh a ni mahna! Kan kohhran inkaihhruainaah erawh chuan inneihna thutiam an sawi laiin anmahni inen loin inneihtrtu lam an hwi tr a ni. Mo leh mo neituin mipui chhawn zwngin hming an ziak bawk ang.20 Nupa tuak tharte chibai bk hi inneihtrtu tih a twk,
20

Synod Worship Committee, Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bu, 2010:75

www.mizoramsynod.org

28

Presbyterian Pathian Biak Kalphung Kohhran Upate pun a ngai lo. Aizwl khawpui kohhran \henkhatah tualchhng kohhran upaten chibai an bk ve a; hei hi chn thar, thil \l lm lo a ni. Pathian Biak Inkhwm Hruaina B-ah chibai bk a sawi hian Kohhran aiawha bktu tr chu inneihtrtu kha a ni. Kohhran i awh zo lo ang ziaznga upate pun a ngai lo. Zungbun hi Mizoram Presbyterian Kohhran tih dnah chuan mipain hmeichhe hnnah buntr a, hmeichhiain mipa hnnah buntr ve a ngai lo. Pastor \henkhatin tute emaw hnial ngam loh avnga Biak Ina hmeichhiain mipa zunbun an buntr an awm ta hial a; hetiang hi chn zui loh a \ha ang. Inneih thuchah hi pulpit a\ang ngeia sawi ni se. Pastor Bial \henkhatah Bial K|P hruaitute leh Branch K|P hruaituten Kohhran dn thianghlima inneite hnnah lawmpuina leh Certificate siam chawp pk an chng thar bawk a. Heti ang hi chu Biak Inah chuan tih loh a \ha zwk ang, in lamah erawh chuan lo ti mah se, a pwi hran lo ang chu. Inneih inkhwm hruainaa chuang bk thil dang zeh tel tam hi chn loh tr a ni. 10. Nemngheh inkhwm Nemngheh inkhwm hi chi hnih Upa nemngheh leh Pastor nemngheh inkhwm kan nei a. Pro Pastor ruat nghehna leh an awmna tr biala dah nghehna (induction) inkhwm hi chumi huang chhnga telh mai tr a ni ang. Nemngheh inkhwmah hian Moderator-ten Pathian Biak Inkhwm Kaihhruaina B-a mi hi zwmin inang tlngin ti hrm sela, mahni irwma phuah chawp loh a \ha ber. Pastor nemngheh inkhwmah hian Thurin zwttuin a zawh laia mipui lam a hawitr hi eng tik laia tih \an nge ni le? Mipui lam hawitr loin maichm leh pulpit lam ngei hawitr ni se a \ha zwk ang. Maichm leh pulwww.mizoramsynod.org

29

Presbyterian Pathian Biak Kalphung pit pawimawhzia tilangtu a ni a; chu bkah inkhwm hruaitu - nemnghettu tr Moderator lam hwi ngeia zawhna an chhn kha a inhmeh zwk. VII. THU NWI DEUH Thil dang tam tak sawi tr a la awm ang a, mahse sawi vek sn a ni lo. A pawimawh n-a kan hriat kan thur chhuakah ngai ila. Thu nwi deuh pahnih khat lek erawh chu han telh leh hrm ila: 1. Hla hril Mizote chiah hi hla sak tr hril \hin hnam awm chhun kan ni wm e. Hmnlai kan Mizo zaiah khn ziak sa en tr an neih ve loh avngin hla hriltu an awm \hin a, chu chu kan la kai ve poh a ni mai thei. Rev. Thansiama chuan, mi hla sak tr lo sawi khalh zung zungte chu tiin hla hril a ngaihsn vak loh thu a sawi. Hla hril hi a sual hran lo mai thei; mahse tnlaia kan tih dn m m hi chu kan inenfiah deuh chu a ngai ta niin a lang. K|P hian an inkhwmah hla hriltu an inruat \hin a, anni chuan Conference Hla Bu te an nei \hin a, a bu an neih vek loh avngin hla hril hi an tn a \l a ni ang; chumi tih dn zui chuan Biak In \henkhatah hla hriltu kan inruat ve ta fo mai. Microphone hmangin hla an hril a, kawng eng emaw zwnga ngaihtuah chuan hla sak a tinuamin min tiphr theia ngaih a ni. Mahse \awng rinna hmanga mi pakhat hnna hla hril hna papk hi a thlarau vak lo, hetiang hi mechanical hla hril ka vuah. Mechanical hla hril hian mi dang hla hril duh a titm nasa hle a ni. Mizo spirituality-ah chuan zai a tui chuan kil tin a\angin hla an rawn hril mai a, mechanical hla hril hian hla hril ve duh mi dang zalnna a hnawt \iau a, kei chuan ka dah sng www.mizoramsynod.org 30

Presbyterian Pathian Biak Kalphung vak lo. Chuvngin inkhwm pngngaiah chuan mechanical hla hril hi tih loh a \ha zwk ang. Hla kan hril a nih chuan thiam taka hril a \ha khawp mai. |awng rng rng hian thlk a nei a, Mizo \awng phei chu thlk ngah tak (tonal language) a nih avngin thlk dn azirin a awmzia a danglam daih thei. Chuvngin Bible chhiartuin thlk dik taka a chhiar a pawimawh ang bawkin hla hriltu pawhin thlk dik taka a hril a pawimawh. Hmuh ka nam tih te hi an hril dik lo fo. Tihsual palh chu a awm thei, mahse fmkhur loh vng emaw inzir peih loh vng emawa hril dik loh hi chu ngaihdam a harsa ve a ni. Hla hril pawh hian hril nawn tam lutuk a awm thei. Inkhwm \an hma phei chuan hla hril nawn lamah hian insm a ngai zual. |an dr a rk tawh hna la hril nawn chiamte hi Pathian biak awmzia hriat twk loh vng a ni. |an hmaa hla sak hi Pathian biak inkhwm chhnga khung a nih loh avngin innghah khwm paha hla sa kan ni ber. Inkhwmpui nikhuaah pawh hla hril hi nawn tam lamah vawi hnih leh a chanve bk ni lo se a \ha khawp mai. A tuiate tuina ringawt mpui tr a ni lo a, thlarau rah zngah insm theihna (Gal 5:23a) a tel avngin tui dnah pawh insm ngaih hun a awm ve tih hriat a \ha. Hla hriltuin hun vawngtu ni zwk wm taka duh chen chen an hril hi a dik lo a, inkhwma hun vawngtu ber chu Chairman a ni; hun vawngtu pahnih awm a rem lo. Hla kan sak hian a inziak ang taka kan sak a \l bawk. Kristian Hla Bu en reng chung si-a a inziak dn ni loa sak kan chng ang reng khawp mai. Kan lo sak \hin dn a dik loh avnga Kristian Hla B-a inziak dn ang loa sak hi a \ha lo. A inziak dn taka sak hi kan tih tr a ni
www.mizoramsynod.org

31

Presbyterian Pathian Biak Kalphung a, kan lo hriat \han dn a awm a nih pawhin kan Kristian Hla B-a mi anga sak hi tum hrm hrm tr a ni. Entrna atn pakhat han tr lang ila. Kohhran inkhwm hmun eng emaw ztah KHB No. 203-na thunawn, Thlah lovin ka vuan tlat zl ang a, Lallukhum hlah ka la chan ang tih hi Lallukhum hlu chu ka la chang ang tiin mi tam takin an la sa fo mai. A thin a tum chu Kraws chu miin a vawn reng tlat chuan lallukhum hlah a la chantr dwn tihna a ni. 2. Lm tual zuah Tnah chuan Pathian biak inkhwma hla sak tui chnga lm hi kan intihhmuh nasa tawh hle a. Khawvl thilah pawh mi an lm nasa a, kohhran huang chhngah pawh hlim lai chuan lm kan uar ta hle bawk a. Mi \henkhat phei chuan lm hi thlarau m-na tehna lian berah an hmang ta mai emaw tih tr a ni. Heti anga lm kan uar tkah hian Biak Inah maichm hnna platform leh khuang dahna inkr hmun wl hi lm tual ti-a sawi tk mai kan chng thar a; a nihna takah chuan Biak Inah lm tual a awm lo a; hei hi kohhran \awng a ni lo. Inkhwmah Chairman leh hma lama mite inbichilh lutuk hi a remchng lo a; chu bkah sakramen chi hnih neih hunah maichm hmaa hmun wl zuah hi cht vlna atn tih a ni; lmna hmun tr hrim hrima zuah a ni ngai lo. Mi \henkhat lmin mahni awm hmuna lm duh twk loin va pn chhuah kher kha an duh \hin a, an pan ta mai a ni. Tnah phei chuan lm tual kan tih tk mai hi zau tak zuah kan chng thar a, pulpit a\ang phei chuan hma lama mipui kha an hla duai mai. Presbyterian Pathian biak inkhwma thuhril kan dah laipui hle \hin kha kan hriat
www.mizoramsynod.org

32

Presbyterian Pathian Biak Kalphung loh hlnin kan lo dah hniam ta reng mai tihna a ni thei ang em? Ngaithlatu mipui an hla duai mai chu thuhril pawh a nawm loh phah thei deuh roh niin a lang. Biak Inah hi chuan mahni awm hmuna lm thiam hi zir ila a \ha khawp ang. Lm sawi tkah chuan Synod revival speakers zngah chheih lm tihchhuah tum an awm a; hei pawh hi Kohhran chuan kan malmk ngam tr a ni ang. 3. |awng rinna hman chungchng Tnah chuan kan lo changkng ve tial tial a, kohhran t berah pawh \awng rinna (microphone) kan hmang thei ta deuh vek niin a lang. Aizwl khawpui chhnga kohhrante phei chuan \awng rinna kan nei \ha twk hlawm hle. Chutih lai chuan Synod revival speakers emaw thuhriltu vk vl \henkhatin emaw anmahni \awng rinna neih sa chu an thu sawina tr biak ina lk luh mai an chng a; Kohhran Committee lahin an lo dl ngam mang bar si lo. Heti anga mahni \awng rinna hmangho hian a control lam pawh anmahni ngat tih an duh a. Thusawitu sawi dn azira tihrin zual lai te, tih\ng bk lai te, tihthm zual laite an nei a; a \l bkin an tiring lutuk fo bawk a. Lung lam \ha mang lo tn phei chuan buaina tham a tling thei. Chuvngin tu group pawh ni se, an thu sawina tr biak ina \awng rinna awm sa an hmang mai tr a ni. Chumi an duh twk dwn lo a nih chuan rawih loh ngam a \ha zwk hial ang. Biak in hi mahni duh ang anga chttlatna tr hmun a ni lo tih hriat reng a \ha a. Biak in hman dn trah Kohhran Committee pawh an huai ngam tr a ni; mahni biak in hman dn tra thu nei ngam lo Kohhran Committee nih chu thil zahthlk takah ngaih tr a ni ang. NGAIHTUAH ZUI / SAWI HO TURTE 1. Kan Kohhran www.mizoramsynod.org Pathian biak inkhwmah hian 33 Pathian nge kan dah pawimawh a, keimahni a betute

PATHIAN BIAK INKHWM HRUAINA BU HMAN DN TR Rev. C. Rosiama Kan thupui hi Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bu Hman Dn Tr tih a ni a. Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bu thar (2010) kan nei tawh a; chumi kan hman dn tr chu sawi kan tum ber dwn a ni. Kan paper hmasa zwk Presbyterian Pathian Biak Kalphung tih nn khn thupui inhnaih tak a nih avngin Revd Chuau\huama lo sawi tawhte pawh kha han hrt nawn deuh thuak thuak a awm thei a; a pawimawh avnga hrt nawnah inngai mai ila a \ha wm e. Kan Synod hi Assembly tih a nih lai khn hetiang hian ro an rl a: Biak In inkhwm tih\hat zwkna thu a lo lt a. Tnah rih chuan Pastor-te leh Kohhran Upaten mahni kohhran Pathian Biak Inkhwmte hi urhsn tak leh fel takin lo vawng zl sela; tin, hetiang lama hruaina, dn \ha zwk leh remchng trte Standing Committee-in lo ruahman rawh se, tiin (1952 Assembly Gen. 8). Chumi thu chu bawhzuiin Standing Committee chuan hma a la nghl a. Pathian biak inkhwm kaihhruaina bu Order of Service an tih chu lo buatsaih trin Pastor Saiaithanga an ruat a. Ani lo siam (compile) chu Theological Committee pawh an thlr hmasaktr a; \ha twk rih hlea an ngaih avngin a siamtu a bu kwmah chuantr a ni lo vang ti meuhva rlin, a zwm thei kohhran apiangin an lo zawm trin Standing Committee hmingin an lo chhuah ta a ni. (Standing Committee Gen. 10 of 13. 5. 52; Gen. 4 of 26. 3. 53).

www.mizoramsynod.org

34

Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bu Hman Dn Tr Hei hi kan Synod-in Pathian biak inkhwm hruaina bu kan lo neih \anna chu a ni a. Min hringtu Welsh Kohhran tih dn zlzuia kan phk twk ni wma an ngaih an phuah khwm ve a ni. Kan kohhran Presbyterian Church of India (PCI) pum pui huap chuan hetiang bu hi kum 2002 khn kan nei thei chauh nghe nghe a. Chumi buatsaihtute chu Aizwl Theological College leh John Roberts Theological Seminary (Shillong)-a faculty member-te an ni a; annin an buatsaih chu PCI Executive Committee-in uluk takin a thlr leh a; chumi hnah chuan chhuah a ni ta a. Tna kan Synod Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bu (2010) hman lai hi PCI Manual of Worship zlzui deuha keimahni hman lai ennawna kan tihlenna a ni a. Zt mm ngai lai a la awm nual avngin Synod Executive Committee-in zt mm a tum mk a ni. Kohhranho zngah hian Pathian biak dn chi hnih phuah sa hmang (liturgical) leh hmang lo (non-liturgical) kan awm a. Pathian biak dn kaihhruaina fel taka phuah sa hmangho chuan Pathian chu a ropui m a, zah leh \ih dk chunga biak tr nia an ngaih avngin p leh urhsn leh puith taka biak trah an ngai a. Chu chu an zah leh an \ih tak takte hmaa an khawsak dn trah an ngai a ni. Ngaihtuahna fm tak nei chunga biak loh chu Pathian zah loh leh \ih lohnaah an ngai a. Chuvngin, Pathian mi, mi thiamtena uluk taka an lo phuah sa hmanga Pathian biak hi Pathian biak dn \ha takah an ngai a ni. Chutichuan, inkhwmnaa hman tr Pathian Biak Dn Bu \ha tak an nei \hin. Pathian meuh be tr chuan uluk taka inbuatsaih lwk lova, mahni rilrua lo lang chawp apiang sawi mai mai chu a tak lovin an hre tlat. Amaherawhchu, mi phuah sa hman mai chuan rilru tak ni lm lo pawhin a tih mai mai

www.mizoramsynod.org

35

Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bu Hman Dn Tr theih ve tho avngin phuah sa a nihna ngawr ngawr chu a takna a ni chuang lo va; phuah sa \ha tak, thinlung taka hman chu a \ha tak zet a ni tihna a ni. Mi hla phuah sa pawh thinlung taka kan sak tlut tlut theih chuan mi thu phuah sa, ril leh thk tak tak pawh thinlung taka kan hman theih lohna bk tr chu a awm chuang lo. Mi tam tak tn chuan kan rilru kan sawi chhuah thiam si lohte, kan ngaihtuah phk aia \ha daiha min lo phuahsak han hman chu a vnneihthlk hle thung a ni. Kawng lehlamah chuan, Pathian chu thlarauva biak tr a nih avngin kan thinlung chhngril ber phawrha keimahni rilru puak chhuak (spontaneous) ngata Pathian biak hi a thlarau bk riauvin a lang thei. Kan thinlung chhngril Pathian hnna kan han inbun chhuah hawk hawk hian keimahni pawh kan thwl hawk a, kan dam huai huai thei bawk. Pathian pawhin thinlung taka amah betu chu a duh ber a. Amaherawhchu, ngaihtuah fumf hman loh vng te, ngaihtuah tak tak peih loh vng tein Pathian hmaa sawi tr hre mmal lo leh awmze nei mang lova chham kual duah a awl m m thung a. Keimahni ngei pawhin eng nge kan sawi tk chiah tih pawh hre mang lova kan tih \um a tam wm e. Chutiang mai maia Pathian biak chu a tak lo hle thei thung a ni. Pathian hi chu kan duh duha kan bwl kual mai mai rual a ni hauh lo. Chuvngin, kan kohhran Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bu hian phuah sa hlr hman tum leh phuah chawp hlra Pathian biak tum inkrah kawng lai min zawnpui a tum a; kan phk twka Pathian biakna \ha ber min neihtr a tum a ni. A buatsaihtu Synod Worship Committee chuan a hman dn trah pawh duh dn a nei a, chu chu tn \umah hian kan

www.mizoramsynod.org

36

Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bu Hman Dn Tr zir ho dwn a ni. Uluk taka kan zir chuan kan swtpui ngei ang tih pawh kan beisei a ni. 1. Inkhwm Hruaitu tr apiang chuan a bu hi belh chian hmasak ngei ngei tr a ni: Tnah chuan kan kohhran kan lo puitlin ve deuh tawh avng leh, mi pawh kan indaih deuh tawh avngin kan Pathian biak inkhwm pawh nemngheh mite (Pastor, Minister, Pro Pastor leh Upate) kherin an hruai deuh ber a. Pastor-te leh Kohhran Upate chuan inkhwm an hruai \hin dwn avngin he lehkhabu hi an bl chiang hmasa ngei ngei tr a ni, tih hi kohhran thupk ang tluka ngaih tr a ni ti ila kan hriat thiam ka ring. A chhan chu kan nihnain a keng nghl. Synod pawhin a bu hi kan hman atn a thlwnin min sem vek. Inkhwm hruaitu tr ni si, he lehkhabu bl chiang si lo chu kan kohhranah chuan hruaitu \ha tak chu kan ni dwn lo tlat; kan khawr \t dwn a, miin min iai ru hle ang. Chuvngin hruaitu tr chuan he lehkhabu hi a zira zir hmasak ve ngar ngar mai tr a ni. Rilru pe taka zir rlah chuan thiam theih loh tr tham pawh a ni lo. Tna kan hman lai hi chu endik lai mk a nih avngin a lo chhuak thar leh trte tak hi hruaitu tn chuan hriat chian a ngai m m dwn a ni. Thuhmahruai hlwm pk 1-6 hi inkhwm eng mah hruai hmaa hriat hmasak ngei ngei tr a ni phawt a. Phk 7240 chhngah hian inkhwm chi hrang hrang hruai dn tr chipchiar hlwm hrang 14 laia \hen a awm a. Phk 241-339 chhngah hian thubelh hlwm 15-a \hen, hruaituin a hun leh a hmun dik taka a \l anga a fawm belh tr hmanraw dang chhawp chhuah sa leh, a inkhwm hruai dn phna a lo hriat tel khiau atna \ha leh \angkai tr dah \hat sate an awm bawk. Hemi bu ngawr ngawr bkah hian kan Kristian Hla Bu hi hman
www.mizoramsynod.org

37

Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bu Hman Dn Tr tel reng tr a nih avngin hla thlan tr te leh Kristian Hla Bu twp lama |awng\aina chi hrang hrang te, Thu chhiar inchhwn (Responsive Reading)-te hi a hun leh a hmun taka chhawp chhuah thiam chu a \ha hle dwn a ni. Hemi bu bl chiang leh bl chiang lote hi inkhwm \um khat maiah lang chhuak nghl zung zung lo mah ila, hun rei tak kohhran inkhwm kan hruai hunah chuan hruaitu \ha kan nih leh nih loh hriltu tr pawimawh tak pakhat chu a ni dwn hrim hrim. Hruaitu nih duh si, hruai \ha thei tra inbuatsaih peih si lo chu hruaitu \ha leh rin tlk nih a har \hin. Kan mite hian kan nihna an pawm a, kan hruaina erawh chu an twng khawp lo fo thei a ni. 2. Kaihhruaina hi zui hrm tr a ni: Inkhwm hruainaa programme (order of service) hi a theih ang anga zawm hrm hrm tum tr a ni. Thu leh hla leh \awng\aina inla lwn \ha tr leh inchawhmeh twk tr te, din leh \hut inthlk \ha twk tr te, mipui chanvo leh rawngbwltu lam chanvo inchhwn \ha twk tr te, Bible thu dap chhuak zau deuh thei tr zwngtea uluk taka rem an ni tlngpui a. Chumi kalhmang tak chu tilang pha tr khawpin, zei leh nl deuha hman thiam tum tr a ni. Hmang ti-tih, bel si lo, a bu en duh si lo, mahnia ti\ha zwk thei chuang si lova kan tih hian a buarchuar duhin, kan tibuh nuai duh khawp mai a. Chu chuan mi rilru a tiheng thei a ni. Inkhwm urhsn - Sacrament leh inneih inkhwm te, mitthi vui leh hun bk puala inkhwm, thiam hla bk nei ang ch-ahte hi chuan a bu ang hi nl taka hmang thiam trin a hruaitu tr chu inbuatsaih ngei ngei a ngai a ni. A bu kan hman hian chhiar ang ni lovin, sawi anga hman thiam tum tr a ni. Chutiang tr chuan inbuatsaih uluk hle a ngai thung. Rokhawlhna tak a awm a nih loh chuan thu chhiar tr leh hla thlan tr pawh Biak in thlen hna zawn
www.mizoramsynod.org

38

Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bu Hman Dn Tr chawp nuap nuap a hun tawh lo; in lam a\angin engkim inbuatsaih peih sa thlapa lo kal tr a ni. Thlarau mite hla phuah thlarau taka kan sa thei \hin ang hian kaihhruaina awm sa hi thlarau taka zui theih tum tr a ni. Kan hruainain mi rilru a hneh theih lohna chhan lian tak chu kan thiam nl (master) loh lutuk vng hi a ni. Thiam nl trin i \ang deuh teh ang u. Kan tum na n n chuan mahni twkah hma kan swn m m ang. 3. Kan rilru puak chhuaka tihna tr pawh a tam tih hriat tr: Inkhwm hruaina siam sa kan hmang ve e kan tih hian liturgical-ho tih dn anga engkim phuah sa vek hmang tr angin kan ti ve lo tih hi hriat tel reng bawk tr a ni. Chu chu a hruaina bu chk taka zir chuan an hre khawp ang. Eng inkhwmah pawh hian keimahni puala tih ve theihna tr kawng a inhawng deuh vek. Inkhwm urhsn leh khn khn bkah pawh mahni puala \awng\aina tr hun pawh a awm tho. Thu chhiar tr leh hla sak trte pawh hruaituin a hun leh a hmun nna inhmeh deuh tr a thlang thei a, \awng\aina pawh phuah sa hmang lova mahni rilru puak chhuaka \awng\aina hun a tam khawp mai. Chu chu kan inkhwm hruaina danglam vena leh a \hat bkna a ni te pawh kan ti thei ang chu. Amaherawhchu, keimahni pual chhuaka kan tih pawh a hmun leh a hun nna inhmeh leh kan thil tih dangte nna inchwi zwn \ha tak ni thei ngei se kan Pathian biaknain awmzia a nei sawt ang. Inkhwm hun azirin |awng\aina phuah sa chi hrang (phk 271-273 - a mi) te, thu chhiar inchhwn (phk 274-304a mi) te, kohhran hun pawimawha Bible chng chhiar tr bk chhawp chhuah sa (phk 309-322-a mi) pawh hruaitu inbuatsaih lwk peih deuh tn chuan lk chhuah tr a tam hle a ni.
www.mizoramsynod.org

39

Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bu Hman Dn Tr 4. Pathian be tra swmna (Call to Worship): Inkhwmnaa hruaitu tih tr hmasa ber chu mipuiho Pathian be tra swmna hi a ni. Inkhwm trte chu rilru kap rntu nei chunga lo kal emaw, Pathian pwl chka lo kal emaw an ni thei a. Biak in chhngah \hu tawh reng mah se, an rilru hmun danga la dah daih pawh an ni thei. Chng mite zawng zawng rilru la vek thei khawpa hruaituin ti tak leh urhsn taka Pathian be tra a swm thiam chuan a hlwk m m a ni. wk leh hml leh chtziaa mite ko riau trin, Pathian hmaa chetla tih hriat takin mite chu han swm sela. Inkhwmnaah chuan hruaitu chu mipui leh Pathian inkra mipui aiawha palai a nih avngin a han ding chhuak phat chuan Biak in chhnga mite chu a hmu vek a ni tih hriat ngei trin han hwi kual deuh sela. Chutah a aw chhuak hmasa ber a\anga zi zp tih hriat tak siin, mi zawng zawng hriat tham ngeiin, Pathian chibai i bk ang u tiin, Pathian lama mi rilru thlktr vek thei tr wm Bible thute han chham chhuak sela. Hetah hian Bible chng tam tak an chhiar duah ngai lo va, chng hnih-khat a twk. Bible chhiar pngngai ang a nih loh avngin an sawi zui (comment) ngai bawk lo. Bible thute ngei hmang mah se a bung leh chng sawi a \l lo va, Pathianin a thu malswm rawh se tihna trah pawh an ngai lo. An tum ber chu Pathian be tra mi rilru inhawntr a ni a, chumi \anpui trin hla sak emaw \awng\ai emaw an tizui nghl zwk \hin. Pathian be tra swmna hi la runthlk teh vak lo tih hriat tak, dn anga tih ve mai mai theih tak a ni a, chutiang leka ti \hin pawh kan tam wm e. Amaherawhchu, \hahnemngai leh \ang deuh png pwnga tih ngei tum tr a ni. Heta hruaituin mi rilru a koh ih hmasak theih chuan inkhwma thil tih dang zawng zawngah miten thlarauvin Pathian an be thei dwn a ni. Pathian be tra swmna chu inkhwm programme tinah hian a awm sa a, chng lo
www.mizoramsynod.org

40

Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bu Hman Dn Tr pawh chu phk 256-270 chhngah hian a duh tna hman theih tr chhawp chhuah sa a awm nual bawk. 5. |awng\ai: Inkhwm hruaitu \awng\ai hmasa hi inkhwma lo kalten tih tak zeta Pathian an pwl theihna tra dlna hun a nih avngin sei tak pawh a \l hran lo, takin urhsn se a twk. Thil chi hrang hrang ham khwm duahna hun a ni lo tih hi hriat chian tr a ni. Inkhwm chhnga \awng\aina hun dangah chuan thil dl \awng\ai te, \awng\aisakna te pawh \hahnemngai taka tih hun a awm \hin. Pa Pathian hnnah Isua Krista hmingin kan \awng\ai \hin a, kan \awng\ai dn hian Pathian kan hriat dn a tichiang viau \hin a ni. |awng\ai hi Pathian biakna a nih avngin Pathian ngei chauh bia ila. Mite hriat atn ti ni wm taka vn lam kwk lm lo thu chham kual duah hi thlarau mi dn khawvl tak a ni fo \hin. Tui a \ha, a thlarau duh bk; amaherawhchu, \awng\ai hi tui show-na tr a ni hran lo. Hruaitu chu mipui znga mi, mipui aiawha Pathian betu a nih avngin a \awngkam leh a thil sawiin mipui huap zo ngei se a \ha. Ka Pathian, tih aiah kan Pathian ti se, ka dl a che ti mai lovin, kan dl a che ti deuh kher se, a rilruin mipui a huap tih hriat takin ti zl se. 6. Hla thlan: Inkhwm \um khata thu leh hla inchawih tak tra hla thlan tr lo hual sa chu, a hla number-te khawii laiah emaw kan tr chhuak sa thlap a nih si loh chuan hruaituin ring, muang, fiah takin a hla number sawi sela. Hruaitu upa tawh deuh tn \awng fiah twk reng a har \hin avng te, a ngaithlatu mi tam tak chu an beng hriatna a lo chak twk tawh loh \hin avng tein, lam rk zawih deuh chuan number \henkhat chu
www.mizoramsynod.org

41

Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bu Hman Dn Tr hriat pawlh mai a awl ta \hin a; chuvngin hla number chu hriat chian ngei trin sawi phawt sela; entr nnNo. 322 chu Number zathum sawmhnih pahnih, Number Pathum Pahnih Pahnih han ti fak fak sela. Chumi hnah a hla thu chng khat leh a thunawn emaw chhiar chhuak se, chumi hnah a number sawi leh se a \ha ber. Chutah chuan hruaitu hruai dn fiah fai tak avng chuan mipui chu zai mai trin kan inpeih \hup tawh ang. Tichuan thlarauva tui taka zai a awl bk a ni. |an nn te, bn nn te, innghah khwm nn te leh ngawih rei tawh vng tea hla thlan tr a ni lo va, Pathian biak nn te, Pathian fak nn leh chwimwi nn te, Pathian pwl nn te hla hi thlan \hin tr a ni. 7. Bible chhiar: Kohhran mi tam tak hi mi \l leh buai tak, mahnia Bible chhiarna hun tak ngial pawh nei \ha lo an nih vng te, Inkhwm hi Pathian thu ngaihthlkna hun \ha tak a nih avng tein inkhwma Bible chhiar hi Kohhran puitling apiangin an la thutak a. Bible chhiar tr pawh uluk tak leh dap zau takin an ngaihtuah lwk a, inkhwm \um khatah hian Thuthlung Hlui leh Thuthlung Thar thu eng emaw tal chhiar lan ngei an duh \hin. Thuthlung Tharah pawh chuan Chanchin |haa mi leh Lehkhathawn lama mite chhiar chhuah ngei an duh bawk. Kohhran \henkhatah chuan Chanchin |haa mi an chhiar chhuah lai hian mipui an ding kher \hin. Chng thu hrang hrang chhiar tra an tih chu thu inchwi zwn leh inhmeh tak tak an thlang \hin. Bible chhiar chu ngaihnawm ti taka lo ngaihthlk tlka chhiar tr a ni a; hriat tham, hriat nuam, maimitchhnga ngaihthlk pawha a sawi tum tak lang fiah kk khawpa mi tin hriat tra chhiar tum tr a ni. Chutiang tr chuan lo zir lwk pawh a \l \hin. Chhiar dwnah, Pathian
www.mizoramsynod.org

42

Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bu Hman Dn Tr thu i lo ngaithla ang u, an ti a, miin an beng an dawh hnah fiah fai \ha takin an chhiar a. An chhiar zawhah, Pathianin / Lalpan a thu malswm rawh se, an ti leh a, mipuiin, Amen an lo ti \hin. Bible chhiar tr chu inkhwm programme-a tr lan sa znga mi emaw, hemi bu phk 309-322 chhnga mi a inhmeh chi thlan chhuah emaw a hman theih a. A nih loh pawhin, hruaituin ama pualin Bible chhng hmun danga mi pawh a thlang thei ang. Kan inkhwm chhan leh a hun nna inhmeh (relevant) deuh chu ni ngei zl sela a \ha. 8. |antu leh Thuhriltu swm dn: |antu tih hi Mizoram Kohhran \awngkam (terminology) bk a ni a. Inkhwm \henkhatah chuan |antu kan nei \hin. |antu kan tih hi Kohhran dang tam taka Bible chhiartu an tih leh |awng\aitu an tih ang hi an ni a. Mi hrangin an tih chng a awm a, mi pakhatin an tihkawp chng te pawh a awm bawk \hin. Keini |antu chuan Bible chhiar leh \awng\ai chu an tikawp tlngpui. Kohhran mite inchher nn leh intihswtna tra chanvo sem zi nn kan hmang deuh ber. An rawngbwlna miten an swtpui bkah, anmahni tn hian a swt ve m m \hin avngin |antu neih hi a \ha kan la ti reng. An nihna |antu kan tih avng hian inkhwm \antr lama che chhuak tra ngaih an ni tlngpui a. |antu awmna inkhwma thil chi hrang tih tr a tam \um hian hruaituin tih dn tr indawt (order of service) rem thiam a ngai hle. |awng\ai leh \awng\ai inzwn te, zai leh zai, din leh din inzwn rei lutuk trte pawh vn thiam a ngai. |antu \henkhat chuan a boruak en thiam lm lovin an rawn chawr ve tawp thei a, mi mitmei leh a boruak en nachng hre lo lutuka an cht dwn chuan dm deuhva lo khalh ngl thiam tum chu
www.mizoramsynod.org

43

Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bu Hman Dn Tr inkhwm hruaitu hna a ni. Amaherawhchu, tihfel tum avnga hruai fkfawn lutukin mi thlarau a ti\i ve thei a, an phk twka an tih ve vawi khatnaah te hi chuan mn tihzau deuh a, kohhran mipui pawh mn tizau ve deuh tr zwnga hihi thiam a \l thei. Theih chu ni se, Inkhwm hruaitu tr chuan |antu leh Thuhriltu trte chu lo titipui hmasa sela; thu leh hla leh \awng\aina an intihthuah m loh nn ruahmanna fel tak lo siam se a \ha. Anmahni swm dwn pawhin, Kan |antu/ Thuhriltu i lo swm ang u, tih \hat mai a twk. |awngkam thluaithlum kual vl a, Kan |antu/ Thuhriltu kal tlangin Pathian thuchah i lo ngaithla ang u, tih kual duah a \l hranpa lo. An thusawi zawha comment duah pawh hi kan kohhran hi chuan kan uar lutuk lo. Inkhwm twp lamah hian thil han puan leh zawk \l te a lo awm thei a, chu bkah tlip leh deuh ngai eng emaw te pawh a awm ve theih bawk avngin hruaituin, Bialtu Pastor ni lo, thuhriltu kuta hun twp thlenga hlan nghl hi a \l lm lo. Bialtu Pastor-te hi erawh chu an zaln tra ngaih a ni. 9. Lalpa |awng\aina: Lalpa |awng\aina /Lal |awng\aina / Lal Biakna hi inkhwm bn dwnah kan hman deuh ber avngin bn dwn \awng\aina emaw kan ti hial mai thei. Hruaituin a rem thiam chuan bnna tr ni kher lovah pawh a hman theih vek. Hman dwnin hruaituin, Lalpa \awng\aina /Lal \awng\aina /Lal biakna hmangin i lo \awng\ai rual ang u, tih mai hi a twk; Lal Isuan \awng\ai dn min zirtr angin i lo \awng\ai rual ang u, tih kual duah a \l kher lo. 10. Malswmna (Benediction):

www.mizoramsynod.org

44

Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bu Hman Dn Tr Malswmna hi Pathian hminga mite malswmna a ni a. Bible-a mite mal inswmsakna thu lk chhuaha hman ve tk zl a ni a. Malswm \awng\aina tih kher a \l lo; Malswmna a ni mai. Malswmna sawi trin chumi-khami chu i lo swm ang u tih mai tr. Malswmna thute hi Bible thute an nih avngin \awngkam thiama phuah belh vak trah pawh an ngai lm lo. 11. Inkhwm Hruaitu (Chairman) mawhphurhna: Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bu hmangtu tr ber chu Inkhwm Hruaitu (Chairman) an ni mai a. Chairman-in inkhwm a hruai dwna a hriat ngei ngei tr thil dang sawi leh thuak thuak ila: Chairman chu inkhwmhote hruaitu, uaptu leh inkhwm pum pui awmze neia vawngtu tr a nih avngin maichma rawng a bwl chhng chuan a \awngkam, a incheina, a chezia leh a thiltih zawng zawng a uluk tluan chhuak tr a ni [Maichm humhalh dn (d): Pastoral Ministry Kaihhruaina Bu, 2006, p. 36]. Han sawi zau deuh hlek ila: a. A inchei uluk tr a ni: Mipui hmaa chetla tr a nih avngin a taksa leh a thuamhnaw invawng fai \ha se. Bl leh bawrchhawr taka mipui hmaa cht vl chu a hmuh a hrehawm bkah, chutiang mi chu hruaitu ena en a harsa, an zahpuiawm deuh. Taksa fai, inmt fai, uluk taka lu khuih, thawmhnaw fai leh thianghlim, uluk taka enkawl tih hriata inthuam a \ha. Khawlai lnna leh hna thawhna thuamhnaw ni mai wma ngaih chu inkhwm hruaina thuam atn chuan a \ha lo, inthlahdah leh tih mai maina lam a kwk thei a, a zahawm lo. A mi azir leh a hmun leh a hun azirin incheina zahawm twk tih dn chu a inang
www.mizoramsynod.org

45

Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bu Hman Dn Tr hauh lo vang. A inthuamtu khn ama twkah a theih twpin a uluk tih a hriat theih chuan a lungwithlk vek. Thawmhnaw buarchuar lutuk leh \awp lutuk te, dangdi lutuk leh tev (fancy) lutuk tea inthuam loh hrm a \ha. Kawr bilh luh \hat mang loh te, kawr bn leh a nghwng vl inthlep fel lo te, necktie awrh ve sia kwi deuha awrh te, kawrkilh kilh \hat mang loh te thlengin mi mit tikham leh mi rilru la png thei tr chi chu invn fel a \l hle. Chu bkah, a hmun leh a hun azira thuamhnaw inbel awm twk hriat a \ha. Inkhwm urhsnah Chairman-in thawmhnaw narn (casual) lutuk hk a inhmeh lo va, khaw lum leh khaw vawh huna en hrehawm khawpa inthuam nasat lutuk emaw, inthuam np leh lutuk emaw pawhin mi rilru a tibuai ve thei tih hi hriat ve a \ha. Inthlahdaha ngaih tra inthuamin mi rilru a tithlep thei tih hriat reng tr a ni. b. A aw hman dn a uluk tr a ni: Inkhwm hruaitu chu Kohhran Pathian biaknaah Puithiam hna thawk a nih avngin a \awngkam leh a aw chhuak a thianghlimin a zahawm tr a ni. Pathian leh mipui inkra palai a ni tih inhre tlat se. Khawlai \awng lutuk te, \awng lrh leh \awng zahmawh leh tlahawlh (vulgar) te hmang lo hrm se. A aw chhuak rng rng chu zaizp tak, hriat theih vek tra ring twk, beng tikham khawpa ring lutuk ni si lo, \awng mei nei leh dngkhwng ni bawk si lo, miten beng an dawh chk zwng tak \awng ni thei se a duhawm ber. Hruaitu tam tak chuan kan tham loh lutuk tawh vng nge, keimahni \awng peih twk lekin, \ang teh chiam lovin, kan sawi mai mai a, hei hi a \ha lo hle a ni. Inkhwmho znga mi tam tak chu beng hriatna chak twk tawh lote an ni a. Chuvngin, hruaitu chu englai mahin a \awng satliah mai mai tr a ni lo. Inkhwm
www.mizoramsynod.org

46

Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bu Hman Dn Tr zawng zawngin a sawi zawng zawng an hre phk ngei ngei tr a ni. Tui lo leh phr lo tak anga phun liam mai mai tr a ni lo. Hruaitu tam tak chuan tihurhsn kan tumna lamah zwi, muang, ban lutukin kan \awng a, mut a tichhuakin a boruak a tirit tlat zl a, a ninawm duh khawp mai. |ng pn pwnin, hmuh leh hriat hahdamthlk tak sia hruai tum tr a ni. c. A cht dn a fmkhur bawk tr a ni: |awngka bkah taksa dah dn (posture) te, cht vl dn (gesture) te, mit ln vl dn (eye contact) te hi mi hnna thusawina \angkai m m mai an ni a. Inkhwm hruaitu pawhin ngaih pawimawh ve hle tr a ni. Biak in chhnga hruaitu \hu chu fel taka \hut auh tr a ni. Dawhkn bawh te, kn deuh ngura \hut te chuan mi a ho lo tlat. Bawp khawkherha \hut a \ha lo va, bawp pakhat chunga a lehlam khan kna phttr hleuh hleuh phei chu hmaa mite tham lohna zia a ni e an ti hial. Chaira \hut tawh hna inbuatsaih chawp ni wm taka lehkhabu sam sam emaw, dawhkna thil ziak ngur ngur emaw a hun tawh lo. Inkhwm tra lo kal zawng zawngte chu hml hlim leh zngkhai taka lo lwm tih hriat theih tra lo thlr kual tr a ni. Biak in chhngah kan remchng tlng em tih hmu vek thei tra a dawngsawngtu anga lo \hut vng tr. Din pawhin zahawm taka din zaih a \ha. wn deuh ti tia din te, bawp swi deuh leh pn khawh deuh teu tova din te a hmuh a hahthlk. Tihurhsn tum luat avnga hml tr lutuk te, muang, vialchial leh um-uai lutuka inkhwm hruai hi tnlai atn chuan a \hing lutuk lam a ni tawh. Tihfel tum luat avnga khawng lutuk leh hml thp lutuka awm a \ha bawk lo. Mite tihlwm tum luat avnga englai pawha nui deuh huia, khk sng ringawt lah a tak lo hml bawk si. Mipui hruaitu ni wm taka awm deuh vng tum tr a ni. Tui vnga a Chairman ber-in mipui
www.mizoramsynod.org

47

Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bu Hman Dn Tr maimitchhnsan daih mai lah a pawi theih hun a awm ang. Mipui dintr leh \huttr vl dnah pawh hian \awngkaa fiah \ha taka sawi - Kan zain i lo ding ang u, emaw I \hu ang u, emaw tih bkah, \henkhat chuan an kut khing hnih hian muang fn raihin ding tr emaw \hu tr emaw-in mipui an han zp a, a zawm a nuam hle \hin. Mitmei ln vl dn (eye contact) hi a pawimawh hle bawk. Hruaituin hwi chhuak mang lova a lehkhabu a bih ngur ngur ringawt chuan a hruai mipui chu min ngai pawimawh lo hle tihna a ni thei a. A hawi chhuah pawhin a hmaa thil eng emaw chauh an en bk ngut ngut chuan a hruai mipui aiin a sawi tr a engto zwk tihna a ni thei bawk. |henkhat chu tu mah pawh hmu chiang wm lo takin, intih-polite nn emaw ni an hwi kual sek \hin a, chu pawh chuan a hruaite min rawn ko mang hauh lo. Mi en a, hmu ngei tih hriat theiha en a, a theih anga hmuh kim tum tr a ni. Chutichuan, inkhwmhoten hruaitu hruaina chu thinlung takin kan lo dawng ang a, beng kan lo dawh tak tak dwn a ni. Chairman mitmei en theih, enin awmzia a nei riau tih hriat theih khn, awmze neiin min lo hruai reng \hin a ni. Chutichuan, kan inkhwmin hawi zwng leh tinzwn fel tak a nei ang a, kan thlarau pawhin a mamawh chu \ha takin a dawng thei tawh dwn a ni. Chutah chuan Pathian ropuina hmaah hlim taka khawsain, Amah chu chibai kan bk tawh dwn a ni. 12. Thuhriltu hriat tr pawimawh \henkhat: Kan Kohhran chuan Thuhril (sermon) hi kan rawngbwlna laipuiah kan ngaih avngin Biak inah chuan Pulpit chu a laiah, a langsr thei ang berin kan dah a; kohhran dang tam takah chuan a laiah an dah lm lo. Kan inkhwmah pawh
www.mizoramsynod.org

48

Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bu Hman Dn Tr thuhriltu hian hun a chang tam deuh ber \hin. Chuvng chuan, Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bu hman dn kan sawi rau rau chuan Pulpit leh Maichm hman dn tr kan Synod-in a siam hi sawi kai leh law law a \lin ka hria. A pawimawh zual han sawi thuak thuak ila (Pastoral Ministry Kaihhruaina Bu, 2006 pp. 34-36). a. Pulpit chu Kohhran tna thlarau lam malswmna dawnna hmun leh kohhran chwmna hmun pawimawh, hmun serh a ni a. Kohhran rawngbwlna laipui a nih avngin hun neituin kohhran hruaitute phalna lo chuan mahni duh tha mi dang hun pk mai mai tr a ni lo. Pwn lam mi rawih chungchngah phei chuan Kohhran Committee leh Bialtu Pastor phalna lk hmasak ngei ngei tr a ni a. Mikhual chinchng hriat chian loh leh kohhran lehkha nei mmal lo phei chu Pulpit-ah rawih mai loh tr a ni. b. Minister, Pastor, Pro Pastor, Kohhran Upa leh kohhranin thuhriltua a ruatte leh a bka Kohhran Committeein thuhril a phalsakte chauhin Pulpit-ah rawng an bwl thei ang. c. Pulpit chu Kohhran chwmna Pathian thutak puan chhuah nn chauh hman tr a ni. d. Pulpit chu Sunday School zirlai khaikhwm nn te, Nilai leh Beihrual thupui sawi (sermon) nn te, K|P leh Kohhran Hmeichhe inkhwm thusawi nn te, inneih inkhwma \awng\aisak nn te, inkhwmpui nikhuaa |antu leh Secretary thu puan nnte hman theih a ni bawk. e. Pulpit chu hmun serh a nih hre rengin, pulpit-ah tlngnl lutuk tr a ni lo. Pathian leh mihring tu mah zahpah
www.mizoramsynod.org

49

Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bu Hman Dn Tr nei lo tih hriat theiha tlna tr a ni lo hrim hrim. Cht dn leh inchei dnah pawh a mwi twk leh a wm twk tak, zahawm tak hriat thiam a \ha. Incheina dangdi lutuk, lepchiah leh leplr lam chi, fashion show lam ang lek leka ngaih theih tr chi chu pulpit-ah lwnpui loh a \ha. f. Pulpit-ah chuan Kohhran thurin kalh zwng leh kohhran sawichhiatna thu rng rng sawi loh tr a ni. Thusawina \awngkam pawh uluk tr a ni. |awngkam chuak leh uar lutuk te, ngaihthlk hrehawm khawpa ring lutuk leh zwi lutuk te, fiamthu ho mai mai sawi te a \ha lo. Thu belh chian dwl lo leh zldin thu mai mai sawia mi tihhlim tumna tr hmun a ni bawk lo. Blackboard tra thil tih vl nn pawh phal a ni lo va, solo-na hmun tr a ni lo bawk. g. Thuhriltu chuan amah intr lan tum zwng ni lovin, ama lama mite hp beh tum zwng ni hek lovin, a thiamna leh a thlaraumina te, a style leh ama agenda bk hril lovin, Kohhran mite chwmna tr Pathian thutak chiah hril sela; chutiang sawi tr a neih loh chuan sawi lo mai rawh se. Tlngkawmna: Pathian biakna p leh nung tak kan neih reng theih nn kan Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bu hi thiam tak leh \angkai takin hman i tum zl teh ang u. Kan hman pahin tih dn tr \ha zwk ngaihtuah reng bawk ila; a \ha lehzual kan hmuh chhuah theih phei chuan kan \hang zl mai dwn a ni.

www.mizoramsynod.org

50

Sawi ho tr zawhnate: 1. Pathian Biak Dn phuah sa hman leh phuah sa hman loh \hatna leh \hat twk lohna ve vete han sawi ho teh u. 2. Kan kaihhruaina b hi tn aia hman thiam lehzual dn a awm thei ang em? Awm se, eng tin? Awm lo ni se, engati nge? 3. Inkhwm hruaitu \ha leh \ha lovin kohhran Pathian biak a nghawng theih dn han sawi ho teh u. 4. Inkhwm urhsn thute hi a bu ena tih nge \ha a bu en kher lovin?

www.mizoramsynod.org

51

www.mizoramsynod.org

52

You might also like