You are on page 1of 136

Malsawmna Tlang

( T h o u g h t sf r o mt h eM o u n to fB l e s s i n g )

Ellen G. White

Published by Mizo Conference of Seventh-day Adventists Seventh-day Tlng P.O Box 97, Aizawl 706 001, Mizoram

MALSAWMNA TLNG

MALSAWMNA TLANG
T h o u g h t sF r o mt h eM o u n to fB l e s s i n g( M i z o )

First Edition 2005--1,000 copies

Copyright Ellen G. White Publications Library of Congress Catalogue Card No. 56-7170

Printed by Offset Art Printers 73, Elliot Road Kolkata 700 016

A CHHNGA THU AWMTE

Bung Thupui Lkkhawm Thuhmahruai Tlng Pangah Nihlwhna Hluberte Dn Hi Thlarau Lam Thil A Ni Rawngbwlna Chhan Dk Lalp |awng\aina Sawisl Lova Thil Ti Zwkin

....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... .......

3 4 7 12 47 75 95 113

MALSAWMNA TLNG

THUHMAHRUAI
l^ng chunga thusawi hi Pathian lal\hutphah a\anga ^w, khawv>l hnna mals^wmna thu a ni a. Mihringten an damlai nun kawng chhuk chho an zawhnaa thlamuanna leh l^wmna te, lunghnualte hnemna leh fuihna te, v^n >ng leh tih turte kawh hmuhtu atn mihringte hn>na p>k a ni. Hetah hian thuhriltute znga chhuanawm ber, Zirtrtu ropuian a hnna Pain a p>k chu a rawn puang chhuak a ni. Nihlawhna duhawm berte hi ringtute tn chauh ni lo, mihring chhngkaw pumpui Lalpan A ngaihhruina thute a ni a. Hun reilote chhng chu Krista hian khawvela awm lova, v^na awm emaw a inti a ang viau mai. ng khawv>la awmte chibai inbuk tawnna \awngkam hman fote a hmang a, nun tam tak tling khawm, saha lo awm a, luang ta dl dl angin, A k a\angin nihlawhna thute an luang chhuak dl dl a ni ber e. Engang nungchang leh zia nge Kristan a pawm theih a, mal a sawm theih tihah chianna nei lova awmtr kan ni lo. Khawvel mten an ngaihs^nte leh an duhsak bkte hnuchhawnin, an mi ngaihs^n lohte lam a hawi a, an hn>nah, A >ng leh nunna pawmtute chu nihlawh tak an nihzia a puang chhuak a. Rilrua rethei te leh thuhnuairawlh te, inngaitl^wm te leh lungngai te hn>nah, Ka hn>nah lo kal ula, keiman ka lo chawlht$r ang che u, tiin thlamuanna thu a sawi. Khawv>la manganna awm zozaite a han thlr pawhin, mihringte a lo siam t^k avanga inchhrna chhet> pawh a nei lo. Mihringte thinlungah sual leh manganna chauh a hmu ve lova, A finna leh hmangaihna t^wp nei lo chuan mihringte chu eng ang mte nge an nih theih a, eng ang taka s^ngah nge hl^nkai theih an nihte pawh a hmu tel vek. Mihringten zahngaihna an dawn chu lo tichhe zo tawh 4

mah se, tlan an nhnaah Siamtu chu chawimawiin a la awm d^wn tih chiang takin a hria. Malsawmna Tl^nga Krista thusawiten thiltihtheihna an pai chu chatuan thlengin an chhawm z>l dwn a, \awngkam tinte hi thutak robwma lungmantamte vek an ni; nun kaihhruaina dn nghet A sawi pawh hi kumkhaw tlaitluanin a ding reng dwn. Pathian chakna rinchhana nungchang \ha chher hlawhtling tawhteah beiseina leh rinna neiin, an nihlawhzia thu Kristan a auchhuahpui a, amah an rinchhan avang liau liaua Nunna petu nun anga nungte chuan,thlen chin tur sng tak A sawite hi an thleng thei ve dwn a ni.

Tlng Pangah
ethlehem khuaa Isua pian hma kum sngkhat leh zali chuang liam taah khn Israel fate chu Sekem ruam mawi takah an pungkhwm a, chu ruam srtuak tlng a\anga puithiamten malsawmna leh nchhia, a eng emaw zwk zwk an chunga a thlen theih dan turLalpa in Pathian thupekte tuna ka pk che u hi in zawm chuan malsawmna; Lalpa in Pathian thupekte chu in zawm loh a, in hriat ngai loh pathian dangte be tura in p>nsan erawh chuan anchhia, (Deuteronomy 1:27, 28) tia an puan chhuah chu an hria a. Chu tlng, malsawmna thu puan chhuahna chu Malsawmna Tl^ng tia hriat a lo ni ta a. Israelten an hnena thil duhawm leh \ha eltiang puante kha an nun chhuahpui tk loh avangin, khawvel sual leh ngui hnna malsawmna rawn thlentu tak zwk chu Gerizim Tlng a\anga sawite kha a ni lo. Joshua ni lo, midangin rinnaa chawlhna dik neihtr turin A mite a la rawn kaihruai zwk dawn a ni. Tichuan Gerizim chu malsawmna tlng a tling zo ta lova, Genesaret Dl kianga tlng pakhat, a hming sawilan l>m loh, Isuan A zirtrte leh mipuite hnena malsawmna thu a sawina chu Malsawmna hlu berte puanna tlng tih a ni ta zawk a ni. Hawh u, chu tlngah chuan kan suangtuahnain i va l>ng ang u khai, tlng pangp>ra zirtrte thinlung luah khattu kha engte nge ni teh r>ng th hre turin an zngah i va \hu ve chawt mai teh ang u. Isua kam chhuak thuten ngaithlatute a zuk fan ril dan te kan hriat theih hlauh phei chuan an mawina leh duhawmna te, chianna thar te hmu vein an awmze thk zwkte hriat thiamna kan neih phah mial mahna. Chhandamtun A rawngbwl hn a han \an laia Messia leh A hna kalphung tur nia miten an hriat dan tlnglawn ber chu Amah pawm tura mipuite pui thei tur wm nia lanna a awm r>ng r>ng lo. Pathian tna \hahnemngaihna dik awm \hin lah chu thuro an in 7

MALSAWMNA TLNG

chhiahchhawn z>l \hin leh chuta bei, an dn neihte chuan an chhilh bosak tawh a. Hrilhlawknate pawh khawvel thil ngainatu, thinlunga chapo takten an lung remzwnga an zirtr leh hrilhfiahte an ni zo vek a. Judaten lo kal tra chu thlr zawng an thlr ve ngei a, mahse sual laka Chhandamtu ang chuan an thlr lo; Juda hnama Sakeibaknei, thuneihna sang ber neitu, Lal ropui tak, A thuhnuaia hnam zawng zawng kntrtu tur angin an thlr zwk a ni. Mihringte thinlung chhng zuk dap chhuak seuh thei, hmasang zawlneite thilththeihna \awmpuitu Baptistu Johanan sim tura mite a ngenna pawh kha a hlawhtling tehchiam lo. Jordan luikama khawvel sual kalpuitu tur, Pathian Beramno, Isua en tura mipuite a ngenna pawh kha a thlawn mai zawng a nih kha. Chu chauh a ni lo, zawlnei Isaian a lo sawi, na tuar r>ng r>nga awm tur Chhandamtu chungchanga hrilhlwkna lama mipuite rilru Pathianin hawitr a han tum a, mahse chu pawh chu mipuiten an ngaihsak duh chuang lo. Israel hnam hruaitute leh zirtrtuten nun siam thartu Isua khawngaihna kha pawm sela chuan mihringte hnena A palaiahte Isuan a siam ngei ang. Judai ramah Pathian ram thlen tur thu puan hmasak ber a ni a, chu mi rualin sim tura ngenna pawh siam nghl a ni. Jerusalem tempul tibawrhbngtute hnawhchhuahna kha Isuan Messia a nihzia te, sualin a tihbawlhhlawh thinlung tl>ngfaitu leh A mte chu Lalpa tana tempul thianghlima siamtu a nihzia a puanna a ni bawk. Chutichung pawhin Juda hnam hruaituten Nazaret a\anga zirtrtu inngaitlwm tak pawm turin an inphahhniam duh chuang lo. Jerusalem A kal \um hnihnaah Sanhedrin hmaah chhuahchhalh tura hruai a ni a, mipuite an hlauh avang chauhin hng roreltute hian A nun lksak an tum an ti puitling ta lo a ni. Isuan Judai ram chu a chhuahsan ta rh a, Galili ramah A rawngbawl hna thawk zui zl turin a kal ta a. Tlng chunga thusawina a neih hma, thla engemaw zat a la awm tih thlengin Galili bialah hian rawngbwlin a awm a. Chu bial 8

TLNG PANGAH

huam chhng zawng zawnga ngenna thuchah a puan, Sim rawh u, vanram chu a hnai tawh e, (Mathaia 4:17) tih chu mi tinin an tuipui hle a, an beiseina pawh a chh>m alh tharsak nasa hle. Zirtrtu thar chanchin chu Palestina ramri piah lamah te pawh a thang darh ta chiam a, hotu lawk leh mi lianhote ngaihdan chu danglam hle mahse, zitrtu thar chu mipuite tn chuan an lo beisei fo \hin, Chhanchhuaktu chu a ni ngei ang tih rinna chu a darh zau zual deuh deuh thung a. Mipuiten an zui huai huai reng a, an ph<rna a sosng zl bawk n>n. Krista \huihruai bk, A zirtrte pawhin mipuite chu v>ngtu nei lo beramte anga enkawl loha an awm loh nn, Krista rawngbawlnaa an inhman zual ve a \l takzet ta th an hmu \an ta a. An znga \henkhatte phei hi chu Isuan A rawngbwl hna a thawh tirh phat a\anga lo puibawmtute an ni hlawm a, sawmpahnihte znga a tam berte pawh Isua chh<ngkuaa mi ang mai lo ni tawh sa an ni. Amaherawhchu, anniho pawh hi Rabbi-te zirtrnain a hruai sual, lei lalram din beiseitute zinga mi an la ni ve tho a, Isua rawngbawlna kalphung awmzia tak pawh an la man fh bik lo. A hnathawh a kal tluan zwk nana puithiamte leh zirtrtute, Amah \awiawm tura swmna a nei hauh lo leh, lei lalten an tih \hin ang a A thuneihna ting>lnghet tur zwnga thil th a nei miah lo chuan an rilru a tibuai hle \hin. Heng zirtrte hian, Isuan van a lawn hnuah, zei tak leh tling taka an mawhphurhna an kenkawh theih nn zirtur pawimawh tak tak an la nei tam khawp mai. Krista hmangaihna pawmtute chu an ni ve tawh n a, ring nghl vat \hin erawh chu an la ni rh lo. Chu chu an nhphung la ni rh mah se, hna ropui tak atana A thunun theih leh zirtr theih an ni th Kristan a hria. A hnena an awm rei thawkhat hle hnuah chuan A lo kal chhan awmzia atana an rinna tihnghehsak theih a ni \an ta a, mipuite pawhin an phat theih rual loh A thiltihtheihna chiang tak chu an pawm ta bawk a, tichuan, A ram nihphung leh zepui an hriat thiam theih nn leh, a lang a pauva an pawm theih nn kawng a inhawng ta. 9

MALSAWMNA TLNG

Galili Dl kama tlngah chuan zankhuain Isua chu a mithlante tna \awng\aiin hun a hmang a. Khawvar veleh A hnenah a ko khawm a, zirtrna pe chung leh an tna \awng\aina hlana an lu chungah A kut nghatin mal a swmin, chanchin \ha rawngbawlna atn a serh hrang ta a. Chu mi zawhah dl kam panin an kal za a; zng tak la ni mah se, dl kamah chuan mi tam tak an lo pungkhwm hman reng tawh a. Galili ram khuate a\anga mipui lo pungkhawm \hinte bkah Judai ram a\ang te, Jerusalem a\ang te, Perea a\ang te, Dekapoli khua, a khaw mi ztve lai ringlo mte awmna a\angte, Idumai ram a\ang te, Judai ram chhim lam a\ang te, Tura leh Sidon khua a\ang te, Mediterranian Tuipui kam vela khua a\ang tein mi tamtak an lo kal khawm bawk a. Heng mipui lo pungkhwmte hi Isua thiltih ropui tak chanchin lo hria, A thu ngaithla dh leh an nte a tihdamsak beiseia lo kalte an ni. (Marka 3:8; Luka 7:17-19). Dl kam chu A thusawi ngaithla duh, A w hre phkte tn, a dina han din khwm nn ringawt pawh a zm lutuk avangin, tlng pangp>r lamah bawk Isuan a hruai chho leh ta zwk a. Chuti fakauva nasaa mipui lo pungkhwm chiamte lenna tur hmun cham nuam tak an han thlen chuan Isua chu hlobet chungah a \hu a, a zirtrte leh mipuite pawh chuan \hutna an rem ve ta sung sung a. Thil engemaw tak, a hma lama lo thleng ngai lo, lo thleng dwna beisei r<kna an neih avangin, zirtrte chu Isua bul ch>nah an inhnawh khawm vek a. Zng a\anga thil thlengte an han chhui l>tin, an zirtrtuin a din thuai dwna an beisei m m, lalram chungchang A puang chhuak dwna hriatna an nei a. Mipuite hm>lah pawh thil engemaw tak lo thleng tur awma beiseina an nei th a lang thei. Hlobet hring dpin a tuam tlng panga Pathian a\anga chhuak zirtrtu thusawi ngaichanga mipui \hukhawm hmurte thinlung chu 10

TLNG PANGAH

ropuina lo thleng tur ngaihtuahnain a khat tlat mai a. Mipui tling khawm chiamte zngah chuan lehkha ziaktute leh Farisaite pawh an tel ve a, anni pawh hian an huat leh nin m m Rom mte chunga an l>n hun tur leh, khawvel ram ropui ber rohlu zawng zawng an la khwm burh hun tur chu an nghkhlel m m bawk a. Ni tin chkkhai dap chawp mi rethei t> t>te leh sangha mantu te, rp-in maia khawsa te, tlachham r>ng r>nga awm fo leh kawla ni chhuak chhiara rim taka thawk \hinte leh, chhuanchham takte chuan, hnianghnara ei leh bar tur an neih ve hun tur, beisei takin an thl$r reng bawk a. Chhnlawna an inbelna silhf>n mawl tak leh zana an inthlumna puankawp satliah mai te chu, anmahni awpbettute silh leh f>n \ha bertea Kristan a rawn thlksak thuai an beisei \heuh a ni. Chutiang tak chuan mipui pungkhawm zawng zawngte thinlung chu beiseinain a luah khat hneh hle a, hnamte chunga Lalpan Israel hnam a chawisan hun tur leh, leilung luah ram zawng zawng chunga Jerusalem a chawisan hun tur chu nghkhlel takin an thlr \hp mai a ni.

11

Nihlawhna Hlu Berte


Thu a sawi a, anniho chu heti hian a zirtr a: Rilrua retheite chu an nihlawh e, vanram an t a ni si a, tiin. Matthaia 5:2, 3.

Isua thusawite chu thil thar, mak danglam tak niin an hria. A thu zirtr chu rabbi-te emaw, puithiam te emaw hnen a\anga an dawn tawh nen chuan a inang lo nasa hl a. An chapona hampuar tur leh an lo beisei \hin leh tum sng tak an lo neih \hin chawmliantu tur chi, A thu sawiah chuan an hmu lo. Nimahsela, he zirtirtu tharah hian mak tihnaa khahtirtu thiltihtheihna a awm tih chu an hmu thei. Mipui thim zinga a awmna a\ang ringawt pawh chuan pangpar a\anga rimtui lo l>ng chem. chem \hin angin, amah kal tlangin Pathian hmangaihna rimtui tak a lo zm chhuak a. A kamchhuak thute chu hlobet ro chunga ruah angin a tl a, leichawmtu ruahtui ang maiin, (Sm 72:6). Mi tinin an thinlung chhungril bera thur<k an paite hre fai vektu mi pakhat an zingah a awm tih leh, chu mi chu lainatnaa khat a ni tih an hre thei. A hmaa an thinlungte hawng a A thu an ngaihthlk lai te chuan, kum zabi tin inher liam zela ch>ng mi tinin zir an mamawh m m \heuhte chu Thlarau Thianghlimin an hnnah a tarlansak z>l a. Krista huna sakhaw lem thila mipui kaihruaitute chuan thlarau lamah hausa an inti hl a, Farisai pakhatin a \awng\ainaa, Mi dangte ang.. ka nih loh avangin i chungah ka lawm e, (Luka 18:11) a th pawh khan a Farisai puite leh Israel hnam pumpui rilru put dan a lantr chiang thawkhat hl a ni. Nimahsela Isua hnena lo kal mipui zngah khan mi \henkhat, thlarau lama an pachhiatzia inhre chiangte an awm. Sangha tam tak manna thilmak lo thlenga Krista-a Pathian thiltihtheihna a lo lan khn, Petera chu Chhandamtu ke bulah a bawkkhup a, Lalpa, min kalsan rawh, misual ka nih hi, tiin a au 12

NG thu tak sawi ang maw, tia lo ngaichang rengtu mipuite chuan

NIHLAWHNA HLU BERTE

chhuak a (Luka 5:8); chutiang bawkin tlnga mipui pungkhawmte zingah khan Krista thianghlimna zm vel dawngtuten, rethei, khawngaihthlak, pachhia, mitdel leh saruak (Thupuan 3:17) nia inhriatna an nei a, Mi zawng zawng chhandam an nihtheih nna Pathian khawngaihna (Tita 2:11) changtu nih ve an thlahlel m m a ni. Chng mte thinlungah chuan mipuite a lawmman thu Kristan a han sawi khn, beiseina thar a pe a; an nunna chu Pathian malsawmna thlazar hnuaia awm a ni tih an hria. Ka haus a, sum ka ngah a, engmah ka tlachham lo, (Thupuan 3:17) titute hnenah Isuan malsawmna no a pe a, mahse khawngaihna thilp>k hlu chu hmusitin an hawisan ta zwk a ni. Engkim neia inhria, mi \ha t^wk tak ni ngeia inhria, an awm dan pangngaia lungawi twkte chuan Krista felna leh khawngaihna changtu nih duhna leh tumna an nei ngai lo. Chapona hi mamawh nei lova inhriatna dinhmuna ding a nih avangin, Krista felna leh khawngaihna changtu nih duhna leh tumna an nei ngai lo. Chapona hi mamawh nei lova inhriatna dinhmuna ding a nih avangin, Krista leh malsawmna tam tak pk A tum chu pawm lo turin thinlung a khar \hin a ni. Mi neinung, an inhmuh dana mi zahawm takte hian Pathian malsawmna dawng tura rinna nena dil an tum ngai lo. Khat ma inhria, ruak hiaua kal bo ta si an ni chwk. Mahnia inchhandam theihna nei lo an nih inhre chiang emaw, mahnia felna thiltih nei thei lo an nih inhre chiangte hi a ni Kristan a pk theih \anpuina ngaihlutute chu. Hengte hi a lawm thlarau lama an pachhiatzia inhria, mi nihlawh tak an ni ti a Kristan a sawite kha. Kristan a ngaihdamte reng reng chu an thil sual tih avanga pawitihna, inchhirna leh simna nei hmasa phawtte an ni a, mahse an sualte hriatna thianghlim hnathawh avanga an sualte hriatna lo nei tte chuan, anmahniah \ha pakhat mah a awm lo tih hriat chianna an nei a, an thiltih r>ng r>ngte pawh anmahni leh sual inchawhpawlh mai an ni tih hriat chianna pawh an nei. Thlarau lama pachhia inti tak chhiahkhawntu anga hla taka ding a, van lam hawia dah pawh 13

MALSAWMNA TLNG

dk ngam lo ang bawk khan, Pathian, kei mi sual hi mi khawngaih rawh, (Luka 18:13) tiin an u chhuak ve tawp mai \hin. Krista chu Pathian Beramno, khawvel sual kalpuitu (Johana 1:29) a nih avangin, an sual simte tn ngaihdamna a awm e. Pathian thutiam chu, In sualte chu sen lar angin sen tawh mah se, vr angin a vr ang; senduk angin sen tawh mah sela, beram hmul angin a awm leh ang, (Isaia 1:18). Thinlung thar ka pe ang che u a .. in chhngah ka thlarau ka dah ang, (Ezekiela 36:26, 27) th a ni. Rilrua retheite chungchngah Isuan, Vn Lalram chu an t a ni si a, tiin a sawi. Lalram thu a sawi hi A thusawi ngaithlatuten an beisei lei lalram, kin ni nei tur thu a ni lo. Hetah hian mihringte tn A khawngaihna leh hmangaihna te, A felna leh thlarau lam lalram chu a rawn hawng \an a. He ram, Messia lalna ram chhinchhiah hrangtu chu, Mihring Fapa nun anga nunna a ni. A khua leh tuite chu thlarau lama an pachhiatzia inhria te, thuhnuairawlh te, felna avanga tihduhdah tuartute an ni a, vanram chu hng mte t hi a ni. Isuan a tiam hi a la thleng famkim vek lo na a, Mi thianghlimte rochan \awmpuitu ni tlka min siam hna (Kolosa 1:12) chu tunah hian ringtute nunah thawh \an m>k a ni ta. Mi tu pawh thlarau lama an pachhiatzia hre chiang, anmahniah thil \ha chhuan tur pakhat t> pawh a awm miah lo tih hre chiangtute chuan, Isua enin chakna leh felna an chang thei, Nangni thawkrim leh phurrit phur zawng zawngte u, ka hnenah lo kal rawh u, (Matthaia 11:28) tia A sawi ang khn. In pachhiatna chu A khawngaihna nasa tak nn inthleng t<rin a duh che u a ni. Pathian hmangaihna dawng tlak tumah kan awm lo, mahse Krista kan tna bul tumtu chu dawng tlk a ni a, A hn>na kalte zawng zawng chu a tawpkhawk thlengin a chhandam thei. Tun hma lama i paltlang tawhte chu eng thil pawh niin, tuna i awmdn chuan namn lova lunghnualna nasa i chungah rawn thlen mah se, i nihna ang ang a, i chak lohna zawng zawng te, puitu che nei lova beidawnthlk taka awm i nihna te nen amah i pan phawt chuan, lainatnaa khat Chhandamtu chuan hla tak a\anga rawn pan chein, a hmangaihna 14

NIHLAWHNA HLU BERTE

bnin a lo kuah ang che a, a felna puanin a lo tuam ang che. Chutah, a nungchang puan vr sintir i nih veleh Pa hnenah a hruai ang che. Chhandamtu chu Pa hmaah kan aiawha dingin, Misual dinhmunah ka ding a, a aiawhtu ka ni. He mi sual hi en lo la, kei mi en zwk rawh, tiin min ngensak a ni. Setanan mi sual kan nih avanga ama mi leh sa kan ni tawh, tiin nasa taka min dodalin min h>k \hin a ni maw? Chu aia nasa zwk daihin Isuan a thisen thiltihtheihnain kan tn min dilsak reng a ni. Miin, Lalpaah chauh felna leh chakna a awm .. Israela thlahte zawng zawng chu Lalpaah chuan a ni, thiam chantira an awm a, Lalpa chu an chhuan dawn ni, tiin an la sawi ang, (Isaia 45:24, 25). Lungngaite chu an nihlawh e, Thlamunin an la awm dwn si a. Matthaia 5:4. HETA lungngai tih hi sual avanga thinlunga lungngaihna dik a ni. Kei, lei ata khaikana ka awm chuan, mi zawng zawng ka lamah ka hp ang, tiin, Isuan a sawi. (Johana 12:32). Krawsa khaikana awm Isua thlir t<ra hpa awm chuan mihringte sualna hi chiang takin a hmu a. Ropuina Lalpa khenbeh a nihna chhan leh vuak a tuarna chhan ber chu sual hi a lo ni, tih a hmu bawk. Sawi hleih theih loh khawpa ngilneihna nasa tak nena hmangaih a ni tih leh, a nun chu lawm nachng hriat lohna leh helnaa khat a ni tih hriatna pawh a nei. A \hian \ha ber kalsantu leh van thilp>k hlu ber hmang sualtu a ni tih a inhre chiang a, chu chauh a ni loa, Pathian Fapa chu ama tna kh>ngbet nawntu leh A lung, hliam tur tawh hnu a thara hliamtr lehtu a nihzia te, sual avanga Pathian nen an inkra kak zau, thk leh thim chhah takin a tih \hen a nih avanga lungchhe vankaia lo \ap chiam tawh \hin a nihzia pawh a hria. Chutiang taka lungngaihna neite chu Thlamuan an la ni dwn. Krista zrah sual bawih a\anga chhanchhuahna leh Pathian fate zal>nnaa lawmna kan chan ve theih nn, thiam loh chang kan nihzia 15

MALSAWMNA TLNG

hi Pathianin min rawn laihlansak a ni. Sual avanga inchhirna dik nen Kraws bulah kalin, chutah chuan kan phurritte kan hnutchhiah thei. Chhandamtu thusawite hi lungngaih mangan buaina neite leh lus<nte tana thlamuanna thuchah a ni. Kan lungngaihnate hi lei a\anga lo chawr chhuak ve ringawt a ni r>ng r>ng lo. Pathianin Mihringte tihlungngaih leh tihnat hi A duhzwng a ni lo, (|ahhl 3:33). An chunga thlen a remtih \hinna chhan chu A thianghlimna kan chan theih nn kan \hatna tura min thununna a ni, (Hebrai 12:10). Chu chu hria a, rinnaa kan pawm chuan, tuar thiam harsa tak leh tuar zawh harsa takte hi malsawmnaah Lalpan a chantr hlauh \hin. Lei lawmnate rawng tak maia rawn vaw mit vektu pawh hi van lama kan mitte l>n chhohtrtu an ni hlauh \hn. Lungngaihna hian Isuaah muanna zawng turin mihringte hi tur \hin lo phei sela chuan, Isua hre ngai r>ng r>ng lo mihringte zngah an va tam nasa dwn tehr>ng m! Kan nuna fiahna lo thleng \hinte hi kan nungchanga a \i\oh lai leh bawlhhlawhte la bo tura Pathian hmanruate an ni a, an chherin an thm rual a, an nwt mm a, an chei mawi a, an hnathawh chu n min tuartrtu, tuar hreawm tak a ni a, hr<t mamna khwla lung hr<t mam tura zk nawr chiam ang deuh hi a ni. Nimahsela chuta lung hr<t mam \hat tawh chu van tempula hmun pawimawh tak changte an ni tih erawh chu i hria ang u. Lalpan hmantlk loh ni turin lungte a nwt mamin a chei mawi ngai lo. A lungmantam te chauh lal in kil lung chher mawi atan a nwt tle \hin zwk a ni. Lalpan amah rinchhan tlattute tan hna a thawhsak zel dwn; mi rinawmten hnehna hlu takte an chang ang a, zir tur hlu takte an zir bawk ang a, hriat chianna hlu takte an nei ang. Kan Pa vana miin, lungngaihna tlkbuaka awmte a ngaihsak reng \hn. Olive Tlnga Davida \ap chunga a kal chhoh a, a lu a khum a, ke lawnga a chhoh z>l (2 Samuela 15:30) \um khn, Lalpan khawngaihna nen a en reng. Sai ip puan a sin a, a chhia leh \ha hriatnain a khei hlawk hlawk reng a. A inngaihtlwmna entrtu, 16

NIHLAWHNA HLU BERTE

a taksaa hmuh theih chuan, chhungrila inchhir ngawih ngawihna a neih chu a lantr. Tichuan \ap zawih zawih leh lungchhe m min a manganna chu Pathian hnenah a thlen a, Anin a chhiahhlawh chu a ensan lo. Ama fapa ngeiin helna a chawh chhuah avanga a hnen a\anga tlanchhia Davida, a chhia leh \ha hriatna khawih sila awm m>k chu, Hmangaihna Tawpneilova thinlungah chutih lai tluka a hltna a la nasa ngai lo. Lalpan Ka hmangaih apiangte chu ka zilhhau \hn, chuvangin \hahnemngai la, sim rawh, (Thupuan 3:19) tiin min hrilh. Thinlung lungchhiate chu Lapan a chawk harh \hin a, an lungz$nna chu chh>m kiansakin, a ch>nna tlkah a siam mawi \hin. Nimahsela kan chunga manganna a thlenin Jakoba ang kha eng zt hi nge ni ang i l! Hm>lmapain a rawn thlentr ni ngeiah kan ruat nghl deuh z>l a, thimah khaw hmu theilovin, kan chauh hn>p thlengin kan buan chiam a, chutichung pawhin chhanchhuahna leh muanna kan hmu si lo. Var\ianah Jakoban a buan chu tunge a nih a hn>nah hriattir a ni ta a, thuthlung Vantirhkoh a lo buan chiam chu niin; \ap chung leh mangang takin Hmangaih tawplova chu a awmah a bei chawt a, a nunin malsawmna a lo beisei fo chu pe turin a ng>n ta a nih kha. Keini pawhin fiahna hi kan \hatna tura lo thleng a ni tih leh, Lalpan min zilhna hi kan ngain>p tur a ni lo tih kan hriat ruala min thunun avanga beidawng lo tur kan ni tih pawh kan hriat a \l hle. Pathianin mi a thunun chu a nihlawh e, chuvangin Engkimtitheia thununna chu ngain>p suh. Ani chuan a tin a, a tuam leh a, a tihliam a, a kutin a tidam leh \hin. Buaina parukah a chhanchhuak ang che, a ni, pasarihah pawh thil \ha lo r>ng r>ngin a khawih lo ang che. Joba 5:17-19. Lungngaihna tlkbuaka awm apiangte hnenah Isua chu tihdam rawngbawlna nen a kal \hin a, lus<n leh natna leh tuarna neite nun chu, A awmpuina hlu takin a kah >nsak \hin. Thawpik tak leh mangang taka lungngaihna delh renga kan awm Pathianin a duh lo. Chung lama a hmangaihna lanna, a hm>l duhawm 17

MALSAWMNA TLNG

tak thlr zawk turin min duh. Chhandamtu duhawm chu mi tam tak kiangah a ding reng a, an mittuiin an mit a tihdelsak \hin avangin, an bul maiah A awm tih an hre lo \hin a ni zwk e. Kan rinna chaklo tak hmanga Amah kan en theih nn leh, min kaihhruai theih nn kan kutte min chelhsak A duh >m >m a ni. Kan lungngaihna leh kan khawharna te, harsatna kan neihte hi a hre vek. Chatuan hmangaihnain min hmangaih a, a lainatnain min hual vl reng bawk. Kan thinlung hi Amahah nghatin a ngilneihna thu nil>ngin kan ngaihtuah thei a, tichuan, nitina chi-ina leh lungznna kan neih \hinte chung lamah, muanna ramlam daihah kan rilru min hp chhohsak ang. Tuarna leh lungngaihna fte u, hei hi ngaihtuah ula, beiseinaah lawm rawh u: Hei hi a ni khawvel hneha ngamna chu, kan rinna hi. 1 Johana 5:14. Khawvel sualnate an vei avanga lungchhe tak leh, lus<nte an lainat avanga Isua \ahna \awmpuitute chu chan\ha chang an ni, an lungchiatnaah chuan hmasialna r>ng a tel lo. Isua chu Lungnaihna Hremi a ni a, hmui themthiam ber pawhin a sawi fiah zawh loh, namn lova tuarna nasa chhungril lamah A nei a, chu bkah, mihringte bawhchhiatna avangin hliamna tak, vuak thithlin te a tuar bawk. Mihringte chungpikna leh tlkchhamte phuhrk tura inpe zo vekin, rim takin A thawk reng a. Chutichung pawha mi tam takin nun an neih nna A hnna an kal duh lo \hin hian A rilru a tihah takzet a ni. Krista nuna thil thlengte ang bawk hi Amah zuitute chungah pawh a thleng ve dwn. A hmangaihna \awmpuitu an nih ang bawkin, boral m>kte chhandamna tur hi nau vei na tuar angin an tuar ve ang. A tuarna \awmpuitu an nih ang bawkin, ropuina la tihlan tur changtute an ni bawk dwn. A hn an thawhnaah inpumkhatna an nei a, lungngaihna no an in z a, A lawmna \awmpuitu pawh an ni. Tuarna kal tlangin Isuan tuarnaa thlamuanna a chang a, mihringte manganna zawngah A mangang ve \hin. Amah ngei chuan thl>mna twkin a lo tuar tawh avangin thl>mna twkte chu a \anpui thei a 18

NIHLAWHNA HLU BERTE

ni. Isaia 63:9; Hebrai 2:18. Krista tuarnate \awmpuitu ni ve tawhte chuan hrehawm tinr>ng tuarte thlamuan ve theihna an nei. Krista tuar anga kan tuar tam poh leh, Krista zra kan thlamuanna chu a pung nasa zual ting mai a ni si a. 2 Korinth 1:5. Lusnte tn khawngaihna zuah bik a nei a, chu khawngaihna thiltihtheihna chu mihringte thinlung sak tituitu leh hnehtu a ni. A hmangaihna chuan hliam tuarte leh vuak thitlinte nun chu a hawnsak a, A hmangaihna chu an hliam tuar tna damdwi a ni bawk. Kan Lalpa Isua Krista Pa leh Pathian, khawngaihna khat, thlamuanna petu Pa Pathian hn>nah chuan lawmthu i sawi ang u. Pathianin min thlamuanain hrehawm tinr>ng tuarte kan thlamuan ve theih nn Ani chuan kan hrehawm tuar zawng zawngah min thlamuan \hin. 2 Korinth 1:3, 4, CL. Thuhnuairawlhte chu an nihlawh e.Matthaia 5:5. NIHLAWHNA duhawm berte kan chhuinaah Kristiante nuna hmasawnna kan hmu a. Krista an mamawhzia hriat chianna nei te, an sualna avanga lungchhia te leh manganna sikula Krista ke bula \hte chuan van a\anga lo chhuk, an zirtrtu hnn a\angin thuhnuairawlh an zir \hin. Dik lo taka puhna krah pawh, zaidamna leh chhelna la lantr cheu hi Judate leh ringlo mite zia a ni lova, an ngaihsan zwng a ni lo. Thlarau Thianghlim thawkkhumna dawnga, Mosian lei chunga mihring zawng zawnga zaidam lwt lak nia a insawi kha, a hun laia mite khan fak tlk an tiin a rinawm l>m lo. Chuti a hnehin hmuhsit awmah an ngai zwk ngei ang. Nimahsela Isuan thuhnuairawhna hi A ram luah tlkte nihphung a ni hmasa phawt tur a ni tih A sawi. Ama nun leh nungchangah pawh he thil duhawm leh mawi tak hi a lang chiang r>ng a ni. Isua, Pathian ropuina >ng chuan Pathian tluka awm chu thil thlkhlelh turah a ruat lo a, mahni intitlwmin bawihah a insiam (Filippi 2:6, 7) ta zwk a nih kha. Lei lalten chawimawina leh zahna an ph<t \hin ang hi pht ve lovin, mihringte tana rawngbwltu 19

MALSAWMNA TLNG

hna thawk tura hring fate zinga rawn khawsak ve nwlh nwlh a thlang zwk a. A nunphung leh ch>tzia r>ng r>ngah mi hawi zm takte leh mi khirhkhan lutukte zia ang hmuhtur chhet> pawh a awm lo. Angelte aia ropui zwk, khawvel Tlantu nunah chuan, A hnena mi zawng zawng hptua thianghlimna ropui tak leh, a inngaihtlawmna leh zaidawhna te inzawm chiata awm kan hmu zwk. Isua chu a intiruak vek a, a thiltih tinr>ngah hmasialna hmuh tur a awm lo. A Pa duhzwng hnuaiah thil engkim a dah zo vek a, he leia a rawngbwl hun a kin hm lawkin, Nangin thiltih t<r mi p>k kha ka ti zo va, khawvelah ka chawimawi tawh a che, (Johana 17:4) tiin a sawi. Ka hn>nah zir rawh u; thuhnuairawlh leh rilrua inngaitlwm tak ka nih hi. Tupawhin mi zui a duh chuan mahni hrehawm pawisa lovin a Kraws puin mi zui rawh se, (Matthaia 11:29; 16:24) tiin min hrilh bawk. Mahni hi laltr lo ila, kan nunah i dinchantr lo vang u. Krista, mahnia inphatna nun neitu leh inngaitlawm tak thlir \hintu chu, inlarnaa Danialan mihring fapate ang Mi Pakhat a hmuh \uma a sawi ang khn, Thahrui r>ng ka nei ta lo va, ka hm>l mawina pawh a chuai zo ta, (Daniala 10:8) tia a uchhuak ang khn a au chhuak ve ngei ang. Chungnungber nia inngaihna leh, intodelh a inhriatna avanga kan inngaihlu viau \hin hi, a nihna takah chuan thil tenawm, Setana bawiha int<kluhna lantrtu mai a ni. Mihring mizia hrim hrim hi inpho lan tum ran, ber nih tuma inkau s pn a ni a; kan entawn tur Krista erawh chuan hng thilchungnun ber duhna te, chapona te, hmasialna te hi a nun a\anga dah bovin a intiruak a, muannain a khat \hn. Hmasialna hi A a lo chinfelsak turin Thlarau Thianghlim kutah A dah vek a, hmun sngber luah tumna chu enghelhah a nei lo. Krista nun entawntu kan nih ve tawh chuan, inhawlhlar tumna kan nei tawh lova, kan tna hmun sngber lo ni ta hlauh zwk chu, min Chhandamtu ke bul a ni tih hriat chianna kan nei ta a. Chutah A kuta min hruai nghk leh min kaihhruaina w ngaichangin A lam kan en ta a. Tirhkoh Paulan a thilhriat chian chungchng heti hian a ziak: Krista hnnah khenbehin ka awm ta; 20

NIHLAWHNA HLU BERTE

nimahsela ka nung a ni; keimah erawh chu ka ni tawh lo, Krista chu keimahah a nung zwk a ni; tin, tuna Kristaa ka nung hi rinnaa nung ka niPathian Fapa, min hmangaiha ka aia inpetu rinnaah chuan, (Galatia 2:20) tiin. Kan thinlunga ch>ng hlen tura Krista kan pawm hunah, Pathian thlamuanna, mihring hriat s>n rual loh chuan kan thinlung leh rilru te chu Krista Isua zrah min v>nhim sak ang. He leia mangan buaina kra Chhandamtu nun kha muannaa khat a ni a. Hmlma thinrimten englai pawhin veh reng mah se, Mi trtu chu ka hnnah a awm a, mi thlahthlam lo, a lawmzawng hlr ka tih avangin, (Johana 8:29) tiin a sawi thei. Mihringte a\anga dona thlipui emaw, Setana thinurna emawten Pa nena an inpawlna duhawm tak a\anga muanna a neih chu an khawih buaisak thei lo. Kan hnna h>ng thu a sawite hi i lo ngaithla nawn leh teh ang u: Thlamuanna ka hnutchhiah a che u; keima thlamunna ka pe a che u. Johana 14:27. Ka nghwngkawl bt ula, ka hnenah zir rawh u; thuhnuairawlh leh rilrua inngaitlawm tak ka nih hi, tichuan in thlarau tn chawlhna in hmu ang,(Matthaia 11:29) tihte hi. Pathian ropui nn leh mihringte chawisan nn, rawngbawlna nghwngkawl min bahpui ula, ka nghwngkawl chu a nuamin ka phur pawh a zang tih in hria ang, tiin min hrilh a ni. Kan muanna tichhe \hintu chu mahni inhmangaihna a ni chwk, mahni inhmangaihna chu kan chawm nun reng chhng chu, taksa thil tih sualte tihlum lo turin \an kan la reng tihna a ni a, taksa thiltih sualte kan thihsan erawh chuan kan nunna chu Pathianah chuan Krista hn>nah thuhrk a ni ang a, hmuhsitna te, diriamna te, sawis>lna te lakah kan inv>nghim zl thei ang. Hmangaihnain a dawhthei a, ngil a nei bawk \hin; hmangaihnain a tsk lo va; hmangaihna a infak lo va, a uang lo va, a che mawi lo lova, mahni hma a sial lova, a thinur duh lo va, sual lamah a ngaihtuah lo va; fel lohnaah a lawm lo va, thutak erawhchu a lawmpui \hn; engkim a tuar hram hram a, engkim a ring a, engkim a beisei a, engkim a tuar chhuak \hin. Hmangaihna hi engtikahmah a dai lo vang. 1 Korin 13:4-8. 21

MALSAWMNA TLNG

He lei a\anga hlimna kan dawn ve hi zawng kan v>l boruak awmdan a danglam thut thut \hin anga danglam ve zl mai a ni a, Krista muanna erawh chu muanna tlo, muanna hlun a ni. Min hual vltu boruak awm dnah a innghat lo va, khawvel ro hlah pawh a innghat lo va, \henrual \ha tamtak kan neihah pawh a innghat lo. Krista chu nunna tuihna lo puh chhuahna a ni a, a hnn a\anga hlimna lo chhuak chu a kang chat ngai dwn lo. Krista thuhnuairawlhna hmuhna chhngkua chu, chuta khawsahote tihlimtu a ni a, inhnial buai luai luai a awm lo va, thinrima inkhak tawn fk fkte a awm hek lo; thuhnuairawlhna chuan thinrimna ngaihmawhawm takte a bengdai zl a, boruak duhawm tuam vla awmte hnnah chuan zaidamna a rawn thlen a. Thuhnuairawlhna ngaihsanna chhngkua chu van chhungkaw ropui tak p>ng a ni zl \hin. Diklo taka miten thil sual tia min puh avanga rilru chh<ngrila tuarna kan neih chu, hmlmate chunga phub kan lk avanga tuarna kan neih \hin iin tuar a lo ziaawm zwk daih mai. Huatna leh thungrulh duhna rilru chu Setana laka chhuak a ni a, chu rilru sual ngainatute chunga lo thleng ngei ngei \hin chu thil sual bawk a ni fo. Kristaa awm rengnain rah a rawn chhuah, rilrua inngaihtlawmna chu Thuhnuairawlhte chu chhandamnain a timawi ang, (Sm 149:4) tia Fakna Hlabua kan hmuh angin, malsawmna thurk dik tak a ni. Thuhnuairawlhte chuan lei hi an la rochung dwn. Mahni inchawisan duhna avangin khawvelah sual a lo lt a, kan nu leh pa hmasa berten an lalna ram, he lei mawi tak hi an hloh ta a. Mahse an hloh tk chu Kristan mahni inphatnain a rawn tlan leh ta. Amah ang bawka hnehtu (Thupuan 3:2) ni turin min duh. Inngaihtlawmna leh inpump>knain thuhnuairawlhten lei hi an rochun (Sm 37:11) hunah, A rochun puitute kan la ni ve ang. Thihna leh nchhe chhm dumin a bawh chn he lei ang hi thuhnuai rawlhte hnena Kristan p>k a tiam chu a ni lo. Thutiam ang chuan van tharte leh lei thar a chhunga felna awmte chu kan 22

NIHLAWHNA HLU BERTE

beisei a ni, (2 Petera 3:13). nchhia r>ng r>ng a awm tawh lo vang a, Pathian Beramno lal\hutphah chu a awm tawh zawk ang, tichuan a bawihte chuan a rawng an bwl ang. Thupuan 22:3. Beidawnna te, lungngaihna te, sualna te a awm tawh lo vang; tumahin ka dam lo an ti ngai tawh lo vang a, mitthi vui liam kal nguah nguah te, lusn te, thihna te, in\hen te, lungchhiat te an awm ngai tawh lo ang; Chutah chuan Isua a awm ang a, muanna a awm bawk ang. An ril\min an tuihal lo vang a, lumin a tihhreawmin niin a em hek lo vang: anmahni khawngaihtu chuan a hruai dwn si a, tui kiang ngeiahte chuan a hruai dawn a ni. Isaia 49:10. Felnaa ril\^ma tuih^lte chu an nihlawh e, an la tlai d^wn si a. Matthaia 5:6. FELNA hi thianghlimna leh Pathian anna a ni a, Pathian chu hmangaihna a ni. 1 Johana 4:16. I thup>k zawng zawng chu felna a ni, (Sm 119:172) tia Sam ziaktuin a sawi angin, felna chu Pathian thup>k nena inrem a ni tih kan hria. Hmangaihna hi dan zawh famkimna a ni (Rom 13:10) tih Paulan a sawi bawk. Tichuan felna hi hmangaihna a ni a, hmangaihna chu Pathian nunna leh A >ng a ni. Pathian felna chu Kristaa chhnkhwm a nih avangin, Krista kan pawm chuan Pathian felna changtute kan ni tihna a ni. Beih hrm hrm avang te, rim taka kan thawhna avang te, thilp>ka kan pawk hl avang te leh, kan thil hlente avanga felna dawng kan ni lo, felna duha ril\m leh tuihal apiangte hn>nah a thlawna p>k a ni zwk e. Hawh u, tuihal apiangte u, tui-ah te hian lo kal rawh u, tangka sum nei lote pawh lo kal ula, lei ula, ei rawh u.. a man pawh pe lo vin lei rawh u. Hei hi a hming an la vuah t<r chu a ni: LALPA KAN FELNA a ni, tih hi. Isaia 55:11, 54:17; Jeremia 23:6. Mihring lam a\angin, thlarau tuihal leh ril\mte hnna tlaina pe thei tumah an awm lo. Isuan heti hian a sawi: Ngai teh, khawngkhar bula dingin ka kik hi; tupawhin ka aw hriaa kawng a hawn chuan a 23

MALSAWMNA TLNG

hnenah ka lt ang a, a hnnah zanriah ka ei ang a, ani pawhin ka hnnah a ei bawk ang, (Thupuan 3:20). Kei hi nunna chhang chu ka ni; tupawh mi ring chu engtikah mah a tuihal lo vang, (Johana 6:35) tiin. Kan taksa tunnun nn chw (chhang) kan mamawh ang hian, kan thlarau nun chawmlian zl tur leh, Pathian hna thawk tura chakna min pe turin Krista, van a\anga chhang lo chhuk chu kan mamawh reng a. Taksain nunna leh thahrui a neih zui reng theih nn chawmtu leh tinungtu chaw \ha a mamawh ang bawkin, thlarau lam nun hian englai pawhin Krista nena inpwl thianghlimna a neih reng a \ul a; chu mi rualin, Krista hnna inhlanna leh Amaha innghahna a nei reng bawk tur a ni. Thlaler ram rova khualzin chau tak, dangro tuihal huam huamin a mamawh ber fiara tui thiang a hmu hlauh a, a tuihal tireh tura a han khiat khawlh khawlh ang hian, nunna tui thiang Krista in chkin Kristiante chu an tuihal ve \hn. Min Chhandamtu nungchang \ha famkim kan hmuh chhuah hnuah, A thianghlimna anpuia kan nun min siam tharsak duhna kan nei ang. Pathian kan hriat chian zawh poh leh nungchang duhawm ber neih kan duh zual ang a, kan nunin a anpui a tarlan chian kan duh zual bawk ang. Kan nun hian Pathian lam a pan ruai ruai hunah Pathian zia leh mihring hi zawmin an lo awm ang a, kan thinlung chhungril a\angin Fakna Hla phuahtu angin, Ka nunna, Pathian chauh nghk rawh, ka beiseina hi Ama hnn a\anga chhuak a ni si a, (Sm 62:5) tiin kan sawi ve thei ang. I nunin tlkchham neia inhriatna te, felna chka a ril\m leh thuhalnate hi i thinlunga Krista hnathawh lantirtu a ni a, Thlarau Thianghlimin a rawn thuam che azra i tih theih ngai r>ng r>ng loh ti thei tura Krista i zawn theih nana lo thleng a ni. Kan tuihalna tireh t<rin lui t> tak t>, tui ti chip chep chauh awmna kan pan a \l mawlh lo, rinna kawng zawha chung lam kan pan phawt chuan, a thlawna duhtwka in tur, kan chung lawkah khian tuikhur tui englai pawha tling luau reng a awm e. 24

NIHLAWHNA HLU BERTE

Pathian thute hi nunna thuikhur an ni a, chng tuikhur tui pt \uam \uam rengte chu i zawn phawt chuan Thlarau Thianghlim zrah Krista nena inpawlna thianghlim nei turin hruai i ni ngei dwn; thutak i lo hriat tawh \hinte chu i rilruah an lo lang chhuak zung zung ang a, Baibul bung leh chngte pawh awmze thar neiin, kwlphe zawr zawr angin an lo ng chhuak \hin ang; tichuan thutak dangte leh tlanna hna inlaichin dan te i hmu chhuak thar z>l ang a, Kristan a kaihruai che a ni tih leh, van a\anga Zirtrtu lo chhuk chu i bulah a awm reng a ni tih hriatna i nei bawk ang. Isuan heti hian a sawi: Keiin an hnna tui ka p>k tur chu an kawchh<ngah tuihnah a lo chang ang a, chatuan thlengin a kang lo vang, (Johana 4:14) tiin. Thlarau Thianghlimin thutak a rawn tarlansak che chu i thil hriat hlu berte annih dwn avangin i ngaihluin i thlamuanpui ang a, chung thil, i nuna lo awm tte chu mi dangte hnena hrilh ve i thlahlel m m ang. Mite kawmna remchng i neih hun apiangah Krista nungchang leh A hnathawh dnte chu a tharin an hn>nah i hrilh chhawng ve tawh \hin ang. Krista hmangaihtute leh la hmangaih ve rihlote hnna hrilh tur, A khawngaihna leh hmangaihna chanchin thar i dawn belh zl bawk ang. Pe rawh u, tichuan pekin in awm ang. Luka 6:38. Pathian thu hi zawng huan tuikhur, tui chhunchhuah nung, Lebanon tlnga hnr nei, (Hla Thlan Khawmte 4:15) tia Solomonan a lo sawi ang kha a lo ni. Krista hmangaihna vawikhat lo tem tawh thinlung chuan, duhtawk mai lovin, dawn belh zl chkin a u ruai ruai \hin a, mi dangte hnna a p>k chhuah tam zawh poh leh a dawn belh tam ting mai a ni. Kan hnna Pathian rawn inpuan chhuahna tn hian hriat belh theihna leh hmangaih lehzual theihna min pe tel nghl a, chuvang chuan kan thinlung hi I hnn ata tam zwk ka duh tiin a au chhuak reng \hin a, Thlarau Thianghlimin a lo chhanna pawh Tam lehzual, (Rom 5:9, 10 sap\awng lam en la) tih a ni. Kan dil leh ngaihtuah phk aia nasa zwk (Efesi 3:20) min tihsak Pathianin a chk hliah hliah a ni. Mihring bote zawng chhuak tura mahni intiruak vek Isua hnnah, a tam lam tehs>n rual loh Thlarau 25

MALSAWMNA TLNG

Thianghlim pk a ni a, chutiang bawkin kan chh<nga Thlarau Thianghlim a ch>n theih nna A hnna intul<t vek Krista zuitute hnnah Thlarau Thianghlim pk a ni ve ang. Amah Lalpa ngeiin, Thlarauva khatin awm rawh u, (Efesi 5:18) tiin min hrilh. He thup>k hi a thleng famkim ngei dwn tih A tiamna a ni nghl bawk. Kristaa Pathian nihna famkima awm (Kolosa 1:19; 2:10) leh Amahah v>k chuan keini pawh tihfamkim kan nih ve hi Pa duhzwng a ni. Ruah bawhawkin lei a tiharh sawng sawng \hin ang hian, Pathianin ren miah lovin A hmangaihna a bun chhuak reng a, Vante khian felna rawn surtr sela, lei hi inhawng sela, chandamna lo chawr chhuak rawh se. Retheite leh pachhiaten tui in tur an zawng a, an hmuh loh pawhin an tuihal dang ro chu kei Lalpa hian ka chhng ang a, Israelte Pathian hian ka thlahthlam lovang. Tlng sngahte tui ka luantir ang a, ruamahte chuan tuihna ka awmtr ang. Thlal>r ram ro chu dlah ka siam ang a, ram rote pawh chu tuihnaah ka siam bawk ang, Lalpan a ti. Isaia 45:8, 41:17, 18. A khawngaihna famkim a\angin khawngaihna kan dawn \heuh, khawngaihna hlr, khawngaihna hlr! Johana 1:16 CL. Mi khawngaih thei takte chu an nihlawh e, khawngaih an la hlawh d^wn si a. Matthaia 5:7. MIHRING thinlung awmdan r>ng hi chu luhlul tak, hmangaihna tlachham bawk si a ni a; miin eng hunah pawh zahngaihna leh ngaihdamna a lantr te hian amaha awm sa lo lang chhuak a ni ngai lo, a thinlunga Thlarau hnathawh rah lo lang a ni zwk. Amahin min hmangaih hmasak avangin keini pawhin kan hmangaih a ni. 1 Johana 4:19. Kan Pathian hi zahngaihna zawng zawng hnr a ni a, Lainatnaa khat, khawngaih thei tak a ni. Exodus 34:6. Kan ph apiang kan chunga rawn thlentir \hin a ni lova, A hmangaihna kan ph em tih Lalpan a zawt hmasa t> t> ngai lo. A hmangaihna dawng tlka min 26

NIHLAWHNA HLU BERTE

siam turin A hmangaihna chhuichhuah rual loh chu min rawn vr tawp mai a ni. Phuba lk hmang a ni lo va, min hrem tura inku reng lah a ni hek lo, tlanna kawng min sialsaktu a ni zwk. A zr zotu kan nih theih dn tur kawngah khermei hlea a lanna chhan pawh hi vkbote chhandama an awm theih nn a ni. Chungpikte tuarna chhawk a duh em em reng a, an hliamah damna hlo hnawihsak a duh m m bawk. Thiam lova ruatte chhuah mai ngai lo a ni (Exodus 34:7) n a, an thiamlohna lk bosaktu chu Amah tho a ni si! Mi khawngaih thei takte chu Pathian nungchang \awmpuitute an ni a, an nunah Pathian hmangaihna leh lainatna hmuh theih a ni a; Twplova Hmangaihtu thinlung nena lainatnaa inzawmna neitute chuan, thiamloh chantr tur zawng lovin, thiamloh changte hruaikir hna an thawk \hin. Thinlunga Krista a ch>n chuan, Ani chu tuikhur kang chat ngai lo a nih avangin, A ch>nna thinlungah chuan hnianghnara chn tur thil \hate a awm reng fo. Kristianin kal sual te, thl>mna twk te, chanhai leh mi hnaisai lo te a \anpui dwnin, \anpuina ph an nih leh nih loh a zawh hmasak a \l lo, engtin nge ka \anpui theih ang a ti mai zwk tur a ni. Mi rawkrai lo ber leh mi awm \ha duh lote a hmuhin, an mahni chhandam turin Krista a thi tih leh, Pathian nen inrema an awm theih nn, an rawngbawlsak tura Pathian fte chu ruat leh koh an ni tih a hria. Mi khawngaih thei takte chu pachhia te, natna tuarte leh hnehchhiaha awmte chunga khawngaihna lantir \hinte an ni. Joban heti hian a ti: Mi rethei \anpui ngi leh fahrahte ka chhanchhuak a. Thi dwn \>pin an duhsakna min hlan a, hmeithaite pawh hlim takin ka zaitir. Diknain (felnain) ka inthuam a, ror>lna dik chu ka kawrfual leh lallukhum a ni. Mitdel tn mit leh kebi tn k ka ni. Rethei tn pa niin, hmlhriat lohte thubuai pawh ka ngaihtuahsak \hin. Joba 29:12-16, CL. Mi tam tak tan nun hi harsa taka tal buaina ninawm tak a ni a, tlkchham tam tak an neihte leh retheih thlk tak nun an neih chuan an rilru a luah khat hneh hl a, chu chuan rinlohna a neihtr bkah 27

MALSAWMNA TLNG

lawmna tur chhan engmah nei ve lova inhriatna a neihtr lehzl a. Kam khat leka ngilneihna thu sawi te, an hm>la lainatna an neihzia lantr leh an awmdan hriat thiampuina thu te chu, chung mi khawhar leh mangang buai takte tn chuan, tuihal dang rote hnna tuisik no khat p>k ang a ni. Kam khat leka lainatna thu sawi te, ngilneihna thiltih mawl t> t pawhin, an ko kham tawh taka phur rit chu a tizangin a chhwk thei a. Hmasialna tel lova ngilneihna thu leh thiltih te r>ng r>ng chu, boral m>kte tna Krista hmangaihna lantrtu vek a ni. Mi khawngaih thei takte chuan khawngaih an la hlawh ngei ngei dwn. Thilphal hl la, i hausa ang, mi \anpui la, an \anpui ve ang che, Thufingte 11:25 CL. Mi khawngaihthei takte tn muanna duhawm tak a awm a; m dangte \hatna tura mahni intheihnghilh \hak khawpa rawngbwl \hinte tn pawh lungawina duhawm tak a awm. Thinlunga Thlarau Thianghlim ch>ng, hmuh theiha lo lang chhuak chuan an thinlung sak takte a chiah nem sak thei a, lainatna leh ngilneihna te a kaih harh tharsak \hn. In tih apiang chu in seng leh ngei dwn. Mi retheite ngaihtuahtu chu a nihlawh e, mangan niah Lalpan a chhanhim dwn si a. Lalpan a v>ng ang a, a dam reng ang. An ramah chuan engthwl takin a awm ang a, an hm>lmate kutah a pe lo vang. Sm 41:1-3, CL. Pathian fate rawngbawlsak tura A hnna a nun petu chu A ram pum puia rohlu zawng zawng neitu n>n zawmin a awm a; a nun chu thutiam danglam ngai lo rangkachak khaidiata Pathian nena zawm ngheh tlat a ni. Lalpan ani chu \anpui a ngaih lai leh a mangan ni-ah a ensan ngai dwn lo. Ka Pathian chuan, Krista Isuaa a hausakna ropui tak a\angin in mamawh tinr>ng a pe ang che u. Filipi 4:19, CL. =anpui an ngaih zual lai berah mi khawngaih thei takte tn khawngaihna leh zahngaihnaa khat chhandamtu chu an himna kulhb$ng a ni ang a, chatuan ramah seng luh an ni ang.

28

NIHLAWHNA HLU BERTE

Thinlunga thianghlimte chu an nihlawh e, Pathian an la hmu dawn si a. Matthaia 5:8. A LANG thei china an rawngbawlnaa thianghlimna dn zawm kawngah Judate an khermeiin an uluk hle a, anmahni dn zamte chu an tan ngei pawh phur rit nasa tak a tling. Chu a chhapah, an tihtur leh tihloh tur thilte chuan an rilru a luah khat tlat a, bawlhhlawh kai hlau r>ng r>ngin an awm a, chutih lai v>k chuan, an hmasialna leh mite an elrelna sualten an nun a tibawlhhlawh reng a ni tih hriatna erawh chu an nei miah si lo. Pwn lama thianghlimna dn zawh kim hmasak phawt chu Isuan A rama l<t turte tihmkmawh angin a zirtir ve lova, thinlunga thianghlimna erawh chu a \<l tih A zirtir. Chung lam a\anga finna lo chhuak chu a hmasa berah a thianghlim a ni. Jakoba 3:17. Pathian khawpuiah chuan nun tibawlhhlawhtu r>ng r>ng a lt dwn lo. Chu hmuna ch>ng tur zawng zawngte chu he leia thinlunga thianghlimte an ni hmasa ngei tur a ni. Isua nun zirtute chuan pawisak nei lova inthlahdah taka nun te, thu lawilo chhakchhuah chn te, thu dukdak lo ngaihtuahte hi an ten zwng a nihzia an lantr zual deuh deuh ang. Thinlunga Krista a ch>n chuan rilrua ngaihtuahte a thianghlimin a duhawm ang a, an ch>t tlat dan pawh a mawi ang. Nimahsela Isuan, Thinlunga thianghlimte chu an nihlawh e, a tih hi chuan awmze ril lehzual a neikhawvel mite ngaihdana thianghlimna ang hi a ni lo, tisa chkna leh hurna laka fimhlimna piah lam, hmuh phk loh chhungril lam daiha tum dik neih te, chapona leh hmasialna laka zal>nna te, inngaihtlwmna te, mahni \anghma tel lo, naupang t> t> anga nun tlang tak te a kwk tel bawk. Mihringte hian an anpui mi dangte hriat thiampuina an nei thei deuh zl. Nangma nun ngeia hmangaihna avanga inpum hlanna innghahna, Krista nungchang innghahna ni bawk chu i pawm loh chuan, Pathian i hre tak tak thei lo. Setanan a bum thinlung chuan Pathian chu hro-hrng chhe pui, ng>ng ngulh niin a hria a; a lehlamah chuan, Setana zepui pakhat, mihringte hmasialna hi Siamtu duhawm 29

MALSAWMNA TLNG

nihna ve r>ngah a ngai lawi si. Nangmah ang lekah mi ngai a nih hi, (Sm 50:21) tiin Lalpan a sawi. Kan \hatna tura Lalpan thil min ruahmansakte hi A nawm a mka A thiltih angah leh phuba lk hmang anga lantrtuah Setanan a puh th>n a. Chutiang lek bawk chuan Pathian khawngaihna rohlu awmna Baibul pawh hi a sawi n>p thiam hl. Baibula thutak ropui, van anga sng, kumkhaw tlaitluana awm reng tur awmzia hi a zuk pawh pha ve lo. Chuvang chuan khawvela mihring tam berte tn Krista hi ram rova thlai zung thlk ang a ni a, miten A hm>l an enin, pianhmang \hatna leh hmel mawina reng nei lovin (Isaia 53:2) an hmu a ni. Mihringte hnena Pathian inpuan chhuahna Isua, hring fate zinga a ch>n ve lai pawh khn, lehkhaziak tute leh Farisaiten A hnnah, Samari mi, ramhuaizawl i ni kan tih kha, kan lo tidik zet mai, (Johana 8:48) an ti daih mai a nih kha! An thinlunga hmasialnain an mit a tihdel sak zirtrte meuh pawh khn, an hnna Pa hmangaihna rawn puang chhuaktu kha an hre thiam thei lawk lo va, chuvang chuan a lawm Isua kha mihringte zinga hringhrana khawsa ve reng si a, khawhar taka a vah a vah vel \hin ni. Vanah chauh Amah hriat thiamna kim a awm. A ropuina nena Krista a lo kal leh hunah zet chuan mi suaksualte chuan A hm>l an hmu ngam lo vang a, A hm>l >ng, Amah hmangaihtute tna nunna chu, Pathian ngaihsak lote tn thihna a ni thung ang a, A lo kal leh beiseina chu Amah dotute tn Ror>lna hlauhawm tak leh kang ral tur thinurna mei (Hebrai 10:27)a ni ang. A lo kal hunah chuan anmahni tlan nna A nun a pk sakate ngei chuan, A hm>l laka hliahkhuh turin an la dil ruai dwn a ni. Pathian hriat chianna an neih avangin, Thlarau Thianghlim ch>nchilhna a zra thinlung thianghlim lo nei hman tawhte awmdn chu nasa takin a danglam thung. Mosia hnna Lalpa ropuina lantr a nih \um khn, lungpui khi krah thuhrk a ni, chutiang bawkin, Krista hnna thuhr<ka (Kolosa 3:8) kan awmin Pathian hmangaihna kan hmu ve thei. Thinlung thianghlim ngaina, hawihhwm taka \awng \hin hi lal 30

NIHLAWHNA HLU BERTE

\hian nihna a ni. Thufingte 22:11. Lalpa chu rinnain, tuna kan awmna hmunah ngei hian kan hmu. N tina kan thil paltlang \hinah hian A \hatnate kan hmu a, kan nihlawhna tura thil min ruahman sakahte hian min lainatzia kan hmu reng a, A Fapa nungchangah Amah hmuh leh hriat chianna kan nei reng bawk. Pathian leh a tirh Isua chungchng dik tak kan hriat thiam theih nn kan hnnah Thlarau Thianghlimin a rawn pharh a, kan thinlungah min nemnghehsak nghl \hin. Tichuan thinlunga thianghlimte chuan anmahni Tlantu leh Amah nena an inlaichinna a ngainatawmzia chu a tharin an hre nawn leh \hin a. A nungchang thianghlim leh duhawm an hriat anpui chu an nun ngeia lantr ve an chk hliah hliah a ni. Pathian chu, pain a fapa sual sim a pawm vawng vawng anga anmahni pawmtu a ni tih an hriatna chuan an thinlung chu lawmna sawi hleih theih loh leh ropuinain a luah khat \hn. Thinlunga thianghlimte chuan A kut chak taka A thilsiamahte leh thilsiam zawng zawnga thil mawi tinr>ngahte hian Siamtu chu an hmu thei a. Pathian lehkhaa thu ziak an han chhiarte hian, A zahngaihna an nihzia chiang takin an hmu thei. Mi fingte leh mi thiamte laka thup thutakte chu mi tlawmte hnnah puan chhuah an ni a; thutak hlutna leh mawina, khawvel mite ngaihah mifingten an hriat thiam theih mawlh lohte chu, naupangte rilru ang rilru nei, Pathian duhzwng hriat duhna nei leh zawm duhna neite hnnah puanin a awm zwk hlauh \hn. Pathian nungchang \awmpuitu kan nih ve phawt chuan thutak hriat thiamna leh ngaih hlutna kan nei thei reng dwn a ni. Thinlunga thianghlimte tn chuan Pathianin he leia an damchhng hun a p>kah Pathian ch>nchilhna chu hmuh theih ang hialin a chiang a. Eden huana Pathian leh Adama an l>ng dn \hn ang leh an inkawm \hin ang khn, thih theih lohna an sin hunah Pathian chu a hmai-hm ngeiah an la hmu ang. Tunah zawng drthlalanga lang riai ruai ang chauhin kan hmu rih a, nakinah erawh chuan inhmatawnin kan inhmu tawh ang. 1 Korin 13:12. 31

MALSAWMNA TLNG

Remna siamtute chu an nihlawh e, Pathian fte tih an la ni d^wn s a. Matthaia 5:9. KRISTA chu Remna Lal (Isaia 9:6) a ni a, sualin a khawih chhiat tk remna chu lei leh vana din thar leh turin A lo kal a ni. Rin avanga thiam kan chan tk avangin kan Lal Isua Krista zrah inremin kan awm ta, Rom 5:1, CL. An sualte sim a, Krista hmangaihna dawng tura an thinlung hawngte chu, van muanna leh remna ch>ntute an ni. Hetiang ni lo, remna neih dn kawng dang r>ng r>ng a awm lo. Thinlunga Krista khawngaihna chuan inhalna a tudawl a, innghirnghona a luahln a, chutah hmangaihnain thinlung a rawn luah khat \hin. Pathian nena inremna awm tawh, an mihring puite nen pawha inrema awm tawhte chu tilunghnual theih tak tak an ni tawh ngai lo. An thinlungah tskna a awm tawh lova, huatna a chechang thei tawh hek lo. Pathian nena inrema awm tawhte thinlung chu vn muanna leh remna changtu a ni a, malsawmna a dawn chu a kalna apiangah a theh darh zl \hin. Khawvela innghirnghonaten an khawih buaisak thinlung nguite chungah, chh<ngrila muanna chu daifm angin a lo tla \hin a ni. Krista zuitute chu khawvelah remna thuchah nen tirh chhuah zl an ni a. Tupawh, mi dangte hneh theihna nun thianghlim nei leh mi nungtlang tak, mi dangte hn>na Krista hmangaihna va tarlang \hinte leh, sual sim tur leh Pathian hnna an thinlung hlan tura mite kaihruai \hinte chu remna siamtute an ni. A ni, Remna siamtute chu an nihlawh e, Pathian fte tih an la ni dwn si a. Chhngrila remna an neih chu van nena inzawmna neihtrtu a ni a, Krista rimtuina boruak hual vela awmte an ni. Nun rimtuina leh nungchang duhawmnate chuan khawvel mite hnenah Pathian fate an nih a lantr a, Isua hnna awm tawhte an ni tih mten an hre nghl \hin. Tupawh hmangaihna nei chu Pathian hrin a ni. Tupawh Krista Thlarau nei lo chu am mi a ni lo, nimahsela Pathian Thlarau hruaia awm apiangte chu Pathian fte an ni. 1 32

NIHLAWHNA HLU BERTE

Johana 4:7; Rom 8:9, 14. Jakoba thlah la awm chhunte chu hnam tam tak tn Lalpa hnn \anga daifm tla, thlai chawmtu ruah ang an ni ang. Mihringah an inghat tawh lo ang a, tumah an rinchhan tawh lo vang. Mika 5:7. Felna avanga tihduhdah tuartute chu an nihlawh e, vnram chu an ta a ni si a. Matthaia 5:10. ISUAN amah zuitute chu lei ropuina leh sum leh paite, hrehawm tawrhna laka fihlimnate beisei turin a zirtr ngai lo va, Amah zuitute chu khawvel mten an hriat loh avangin mahni inphatna leh hmuhsitna kawngte Amah nena zawh ho turin a ziritr zwk. Khawvel bo tlan tura A lo kal hi Pathian leh mihringte hm>lma rualho chuan an do rawn reng a ni. Tirhkoh sualho leh mihring sual \angho, khawngaihna r>ng nei tawh lote chu Remna Lal do turin an inhawrkhwm mup mup reng a; A kamchhuak tin leh A thiltih tin chu khawngaihna thianghlim hlr a ni thung. Hei vang hian khawvel nunphung a\anga A nun danglam tak chuan Amah dotute ng>ng chu nasa takin a chhun \hin. Kan mizia ve r>nga chkna sual awm hi chin l>m awm lova hman phalna tu hnnah mah A p>k loh avangin, dodalna leh inhm>lmkna a chawk chhuak nasa hl bawk. Hei hi Krista Isuaa Pathian ngaihsaka awm tum apiangte chungah a thleng chwk r>ng a ni. Felna leh sualna te, thutak leh dik lohnate inkrah hian chinfel hleih theih loh indona a awm reng a. Min Krista hmangaihna leh thianghlim mawina thu a sawi apiangin, Setana ram khua leh tuite a hpsak \hn a, chu veleh do l>t turin mi suaksualte lalpa chu a chawktho \hn. Krista Thlarau uapa awmte chu tihduhdahna leh hmuhsitnaten an chang reng a; tihduhdah dan phung chu, hun inher zelah a danglam ve zl \hn a, tihduhdah chhan erawh chu a danglam tak tak ngai lo. Abela hun a\ang daih tawha Lalpa mi thlan tihhlum a nih thleng khan a la pangngai reng fo. Mihringten Pathian nena inremna kawng an zawn apiangin, 33

MALSAWMNA TLNG

Kraws thu buai kha chinfel loh a la ni ta fo mai tih an hmu lo thei \hin lo. Lalna te, thuneihna te, van hmuna thlarau sualho awmte chu vanram dn zawm tura inpete do turin an la inkau reng a ni. Chuti a nih chuan tihduhdahna avanga rilru hah taka awm lovin, Kristiante chu lawm hle zawk rawh se, tihduhdahna chu an Hotu hniaka zuitute an nih lantrtu chiang tak a ni si a. A miten harsatnate an tuar ve ngai lo ang, tiin Lalpan an hnnah thutiam p>k r>ng a nei lo, thil \ha lehzual pek erawhchu A tiam. Heti hian a sawi: I damchhung ni angin i chakna pawh a awm ang. Ka khawngaihna i tn a twk e; ka thiltihtheihna hi chak lohnaah asin tih famkimin a awm ni, tiin. Deuteronomy 33:25; 2 Korin 12:9. A hming avanga rawhtuina meipui kaltlang tura koh i nih chuan, Babulona mi rinawm pathumte A awmpui ang bawk khn nang pawh A awmpui ve dwn che tih hre reng rawh. Anmahni Tlantu hmangaih l>ttte chuan A mualphona leh sawiselna \awmpuitu an nihnaah r>ng r>ng lawmna an chang ang a, Lalpa an hmangaihna chuan Ama zrah v>k tuarna chu lawm takin an kal tlang thei z>l ang. Chhum lo chat lovin, Setanan Pathian mte a nghaisa reng a, a tihlum reng bawk a, mahse an thihna chu hnehtua chantrtu a ni hlauh \hn. Rinna nghet an neih chu Setana ia chak zawk Krista trlangtu a ni a. Setanan mite a tihduhdahin an taksa a tihlum thei teh meuh mai, mahse Pathiana an nunna awm, Kristaa thur<k chu a khawih phk lo. Tan inahte pawh a khung thei, an thlarau erawh a phuarsak thei lo. Thim piah lama ropuina an hmuh theih avangin, Tnlaia kan turnate hi nakina kan tn ropuina tihlan tur nen chuan tehkhin thamah ka ruat si lo. Rei lote chhnga kan hrehawm tuar n>p tak hian chatuan ropuina, khaikhin rual loh khawpa nasa min siamsak a ni, tiin. Rom 8:18; 2 Korin 4:17, CL. Fiahna leh tihduhdahnaahte hian A mi thlanteah ropuinaPathian nungchangchu tarlanin a awm \hn. Khawvelin a huat leh a tihduhdah Pathian kohhranho hi Krista sikula thiamna leh thununna zir chhuak tawhte an ni a. He leia kawng z$m zawhtu, harsatna 34

NIHLAWHNA HLU BERTE

meipuiin a kan thianghlim tawhte an ni bawk. Krista an zuinaah indona khirh takte an kal tlang tawh a, beidawnna nasa takte an twn tlang tawhte a\angin sualin chungpikna leh thiam loh channa a rawn thlenziate pawh an zir chhuak tawh a, sual hnathawh tenawmziate pawh an hmu vek. Krista tuarna \awmpuitute an nih avangin A ropuina \awmpuitute pawh an la ni dwn. Inlrna thianghlim hmutu zwlnei chuan Pathian mte dinchanna a hmuh dan heti hian a ziak: Mei nena inpawlh ni wm tak tuifinriat, darthlalang ang ka hmu a . Hnehtte chu ka hmu bawk a. Pathian \ing\ang kengin darthlalang tuifinriat kamah chuan an ding a. Pathian bawih Mosia leh Beramno hla an sa a. Lalpa Pathian, Engkimtithei, i thiltihte chu a ropuiin a va mak >m! Hnam tin Lalber, I kawngte chu a felin a dik a ni. H>ng mite hi an puante sufai a, an silhf>nte Beramno thisen a tivr tte an nih hi. Chuvang chuan Pathian lal\hutthl>ng hmah an awm a, a tempul-ah chuan a chh<n a zanin a rawng an bwl ta a ni. Lal\hutthl>nga \hua chuan an chungah a puan in a zarsak dwn si a, tiin. Thupuan 15:2, 3; 7:14, 15. Keimah avanga mten an hute chu an nihlawh e. Matthaia 5:11. A TLUK a\ang khn Setana chuan bumna hmangin hn a la thawk zui ta z>l a. Pathian a sawichhiat \hin ang bawkin, a \huihruaite hmangin Pathian fate pawh a sawichhe reng. Chhandamtun heti hian a ti: Nangmah sawichhetute sawichhiatnate chu ka chungah a tla ta, Sm 69:9 tiin. Chutiang bawkin sawichhiatna chu Isua zirtrte chungah pawh a tla ve z>l a ni. Mihring Fapa aia dawta sawichhiatna huatthlala zwk dang mihring zngah pakhat t> mah a awm lo. Pathian dan thianghlim thu bulte rinawm taka A zawm vek avangin nuihsawh leh hmuhsit a ni a, mahse Amah an huatna chuan chhan \ha a nei miah lo. Chutichung pawhin A hmlmte hmah chuan ngawi rengin a ding mai a, sawichhiatna hi Kristiante 35

MALSAWMNA TLNG

rochunte znga pakhat a ni tih A pawm hmiah a, A zirtrte hnnah elrelna thalte an do l>t dan tur a hrilh a, tihduhdahna an tuar pawh a lunghnual lo turin a fuih \hn. Pathianin a vawn him reng avangin, dawta insawichhiatna hian mte znga kan than dan a khawih chhe nasa thei hle a, nungchang erawh a khawih chhe thei lo. Thilsual tih kan remtih loh na n n chuan mihringte hnen ata emaw, Setana hnn at emaw thlarau tibawlhhlawh thei a awm hauh lo. Pathiana a thinlung nghattu chu, hrehawm twp khwk a tuar lai te, lunghnualna rawn thlen ngei tur chi boruak hual vla a awm lai te, Pathian duhsakna leh >nga a l>n laia a hmuingil m>k laite pawhin a danglam chuang lo. A thusawi leh a thiltih te, a sawi chhan leh tihchhante an dik lo angin mten an sawichhia a ni thei e, mahse a tn chng ia thil pawimawh zwk a tam avangin chng chu a ngaimawh duh lo. Mosia angin, Hmuhtheihlova chu a hmuh avangin a tuar fan fan \hin a (Hebrai 11:27), Thil hmuh theihte en lovin, hmuh theih lohte chu a en zwk a, (2 Korin 4:18). Mihringten Amah an hriat thiam lohna leh A nihna dik an ngaihsualnate chu Amah Krista ngeiin A hre chiang ber. A hriat chian avangin A ften, hmuhsitna leh sawichhiatnate an chunga a lo thleng pawhin Amah rinchhanin ngaihngam takin an awm hle hle thei \hin. Puan chhuah loh tura thil inthup hlen pakhat mah a awm loh avangin Pathian chawimawi fo \hinte chu, Angelte leh mihringte hmah A la chawimawi ve ngei ngei dwn. Mten an hau che u a, an tihduhdah che u hunah chuan lwm ula, hlim takin awm rawh u, tiin Isuan fuihna thu a sawi. A thusawi ngaithla m>ktute chu zwlneite lam a thlirtir a, Lalpa hminga thusawitu zwlneiten tihduhdahna chhel taka an tuar dan kha entawn atan hmang rawh u, (Jakoba 5:10) tiin a hrilh zui zl a. Adama fte znga Kristian hmasa ber, Abela chu martar chang a ni a; Enoka chu Pathian nena l>ng dn \hn a ni a, mahse khawvelin amah an hre lo. Nova pawh kha a hun laia miten rlkh>l thut chng leh sakhaw tchilh mi ni lek fanga an hriat avngin an nuihzat hle a nih kha. 36

NIHLAWHNA HLU BERTE

=henkhatin tihnawmnah leh vuak an tuar a, a \hen khaidiata hlina tan ina khung an ni. A \henin tihduhdah an tuar a, thawhlehna nun hlun an neih theih nn chhanchhuah pawh an duh lo. Hebrai 11:36, 35. Kum zabi tinah thuchah puang tura Pathianin a thlante chu hu leh tihduhdah an ni a, mahse hrehawm an tuarte chu Pathian hriatna puan darh nn hmanraw \angkai tak a ni hlauh zwk \hn. Thutak puannain hma a sawn z>l theih nan, Krista zirtir ni tawh phawt chu, chu pwl rawn zawm turin an p>n chhuak zl tur a ni. Thutak do zawnga hm>lmten an beihnate chu thutak hmasawnna tur vek an ni dawn tih hriat ni bawk rawh se. Thutak hi hmuhsit leh ngaihn>p ni rih mah se, mten chiang zwka bihna leh sawihona an la nei dawn a, a nihna dik tak chu a la lang chiang deuh deuh dwn tih Pathianin a hre lwk vek. Mipuite rilru zuk sawi nghinsak \hin t<lna a awm: innghirnghona te, insawichhiat tawnna te, chhia leh \ha hriatna hr>kbeh tuma beihna te hi rilru muthlu tur kaihharh nna Pathian hmanrua a ni. Chutiang a nihzia chu Pathian thuchah pu darhtute chanchin chhuinaah hmuh fo a ni. Sanhedrin ror>l pwlin mipuite an fuihpawrh avanga Stefana, mi duhawm leh thusawi thiam tak denhlum a nih pawh khn, chanchin \ha rawngbawlnain a \hunawp phah rng rng lo. Ropui taka a hm>l rawn chhuntu Van >ng leh a \awng\ai tawp dwn \>pa a chunga Pathian lainatna lo thleng kha, Sanhedrin pwla mi, mahni sakhaw tchilh Paula, Kristiante nghaisa \hintu, Farisai ni bawk chu thal zuma chhun zawk zawk ang hian a awm a, chu chuan a sualte hriat chianna a neihtr a, Israel fte, lalte leh Jent>l te hnena Krista hming pu darh tura Pathian bl-ruat a lo ni ta a nih kha. Chu mi hnu daih, a tar tawh hle hnuah Rom khawpuia a tn in a\angin hng thute a ziak ta a ni: Mi \henkhat chuan itsikna leh elrelna avangin Krista thu an hril ve \hn a\henkhat zawngin ti tak tak lovin, inerna avang leh ka chung thua a rip zwk duh avanga hril an ni. A pawi lo ve, a derin emaw, a takin emaw engti kawng emaw taka Krista thu hrilh a ni hi a lwmawm e, ka lawm 37

MALSAWMNA TLNG

z>l ang. Filipi 1:15-18. Mitng a ni chung pawhin Paulan chanchin \ha a puang zui zl thova, Kaisara lal inahte pawh Krista pawmtu an awm ta hial a ni. Setanan Pathian thu, chi chhe thei lo hi tihchhiat tum sa teh mah se, mte thinlungah thu nung reng leh awm reng a ni zl tho. (1 Petera 1:23). Pathian fte nghaisakna leh sawichhiatnate pawh Krista hming chawimawina leh sawichhiatna leh chhandamna thlentu an ni ta hlauh zwk bawk. Tihduhdahna leh sawichhiatna krah Pathian thu hriatpuitu ni rengte tn vanah lawmman ropui tak a awm. Miten he leia thil \hate an zawn laiin, Isuan a zirtrte chu vana lawmman awm chu a kawhhmuh zwk a, mahse nakina nun lo la awm tur atn chauha lwmman chu dawn tur angin a sawi lo; hmasanga Abrahama hnna Kei hi i phw leh i lawmman nasa tak mai ka ni asin, (Genesis 15:1) tia a sawi ang khn, tun hunah pawh hian dawn \an m>k a ni. Pathian kan hnna awm hi Krista zuitu zawng zawngte lawmman chu a ni. Ani chu finna leh hriatna ro zawng zawng thuhr<kna leh Pathian fakimna tinr>ng taksa neia a awmna (Kolosa 2:3, 9) a ni si a. Kan thinlung kan hawn zau zl phei chuan, chu rohlu a\ang chuan Amah hriatna te, A nungchang p>ng hrang hrang te, A hmangaihna leh thiltihtheihna te, A mi ch>nchilhna te kan dawn belh zel ang; hng lote pawh, mi thianghlim zawng zawngte nen a hmangaihna zauzia te, seiziate, sanzia te, thkzia te chiang takin kan hre tlng ang a Krtista hmangaihna, hriat s>n rualloh chu kan hria ang a, Pathian famkimna tinr>nga tihkhahin kan awm ang. (Efesi 3:18, 19). Hei hi Lalpa chhiahhlawhte rochan a ni a, an felna chu Lalpa hnen ata a ni. (Isaia 54:17). Hetiang lawmna hi a ni, Filipi khuaa tn ina zanlaia Paula leh Silan fakna hla an sak dun leh an \awng\ai dun \uma an thinlung luah khattu kha. Kristan a awmpui a, van hmun ropuina leh A awmpuina >ng chuan thim chu a hnawh bosak vek a nih kha. Rom khawpui a\angin heng thute pawh hi Paulan phuar a nih pawh hre chang lovin, a ziak bawk: A lawmawm e; ka lawm z>l ang, tihte hi. Filipi 1:13. Filipi kohhran hena Paula, tihduhdah tuar m>kin 38

NIHLAWHNA HLU BERTE

lehkha a thawnah hian, tlng chunga Krista thus awi thangkhawkte kan la hre zui zel a nih hi. :Lalpaah chuan lawm fo rawh u, ka ti leh pek \hin ang, lawm rawh u. Filipi 4:4. Lei ch in ni e. Matthaia 5:13. CH hlutna leh \angkaina pakhat chu thil vawng \ha rengtu a nihna hi a ni; Pathianin a fte chu ch an ni, a thihna chhan pawh A khawngaihna zarzotute chu mi dangte chhandama an awm theih nna A hmanruate ni tura a duh vang a ni ber. Khawvela hnamte zng at thlan chhuah bk hnam a neihna chhan pawh A fan-fapte ni tur chauhin a ni lo, anni hmanga khawvelin chhandamna an dawn ve theih nn a ni. (Tita 2:11). Chutiang bawkin, Lalpan Abrahama a koh khn Pathian \hian bik atn mai a ko a ni lova, hnam dang zawng zawngte hnna ham\hatna danglam tak thlentu atn hman A duh vang a ni. Khenbeh a nih hma A zirtrte nena Isua \awng\ainaah pawh khn, Anmahni avangin ka intithianghlim a ni, anni pawh thutaka an thianghlimna turin, (Johana 17:19) tiin thianghlimna an neih theih dan tur a chham tel. Chutiang zlin, mihringte suahsualna pung zl avanga he khawvel chhe zo vek tur la vawng himtu chu thutaka intithianghlim tawh Kristiante hi an ni. Chi hi vawng \hatua hman a nih dwn chuan, a vawn \hat tur thilte chu a fan chhuah vek theih nn chawhpawlh phawt a \l ang hian, chanchin \ha thiltihtheihnain mihringte hnna chhandamna a thlen theih nn, mihring puite va pan a, an znga va awm ve a \l \hn. Mihringte hi a huhova chhandam an ni lova, amal t> t>a chhandam an ni zwk. Mimal nuna midang fan theihna awm hi thiltihtheihna nasa tak a ni a, chuvangin hneh kan duhte chu kan va pan hnai tur a ni. Ch alnain a entr chu Kristian thiltihtheihnathinlunga Isua hmangaihna, nun fanchhuaktu Krista felna ni a, A hmangaihna chu a \idarh a, a awm hl hl ngai lo. Kan thinlung chhnga a awm phawt chuan, mi dangte hnnah a luang chhuak ang a, hmasialna 39

MALSAWMNA TLNG

tel lova midangte kan duhsakna leh hmangaihnain an thinlung a chawh harhsak thlengin an zingah kan awm \hin ang. Ringtu dik takte nun a\ang chuan, an rawngbawlsakteah nun thar \ha neih theihna a awm thlengin, thiltihtheihna a luang chhuak reng \hn. Mahse chu thiltihtheihna chu mihring neih sa reng a ni lo, nun siam danglamtu chu Thlarau Thianghlim thiltihtheihna a ni zwk e. Vaulwkna urhsn tak Isuan heti hian a sawi tel a: Chi hi da ta ang se, engtia tihal leh tur nge ni ang? Paih chhuah a, mte rah mai mai chauhah lo chuan eng atn mah a tlktlai tawh lo vang, (CL) tiin. Krista thusawi ngaithlatu mipuite chuan kawng sira chi da tawh mten an paih, hmantlkna nei tawh lo, mahse la vr tle sur site chu an hmu fo \hn. Hei hian Farisaite nundn leh an sakhua, khawtlang nun khawih danglam thei tawh lo chu a entr a; chu bkah, tupawh an nuna Krista hmuh theih tawh loh, Pathian khawngaihna leh thiltihtheihna awm tawh lohna, nun awmze nei tawh lo a entr bawk. Eng dinhmun emaw chelhtuah pawh inchhl mahsela, mihringte leh angelte hmuhdn chuan nun tlktlai lo leh thurualpui theih loh a ni. Chutiang mte hnnah chuan a lawm Kristan, I vawh emaw, i lum emaw ka duh a ni, vwt si lo, lum pelh pulh chauh i nih avangin Ka k ata Ka chhk chhuak ang che, (Thupuan 3:15, 16 CL) a tih kha. Krista chu min Chhandamtua pawm tawha inchhl, Amah rinna nung nei hawt si lote tn zawng, Pathian awm ring lo tamna khawvel hi hneh theih ngaihna a awm lo. Tute hnnah mah kan neih hauh lo kan pe thei ringawt lo. Krista hnna inhlan zawhna kan neih a zirin, mihringte chawisan theihna leh an hn>na malsawmna thlentu kan ni thei. Rawngbawlna nei ngai lo, hmangaihna dik nei bawk si lo, a bul a bal taka hriatna engmah nei bawk si lote chuan mi dangte \anpui theihna an nei lova; van nen inzawmna an nei lova, an nunah Krista rimtuina a awm hek lo. Isuaa thutak awm hi a nih ang taka khawvel mte hnna puang tura Thlarau Thianghlimin min hman chauh loh chuan ch dah tawh, hmantlkna nei tawh lo ang mai kan 40

NIHLAWHNA HLU BERTE

ni ang. Krista khawngaihna ber kan neih si loh chuan, thutak rinchhan anga kan insawina mai hi zawngin tihthianghlim theihna a pi lova, Pathian thu chu engmahlo angah kan lantr tihna a ni. Mihring \awngte leh Angel \awngtein thusawi thei mah ila, hmangaihna ka neih si loh chuan, dr ri (r satliah) ang emaw chauh ka ni ang. Thuhril theihna neiin thuril zawng zawng leh hriat tur zawng zawng hre vek mah ila, hmangaihna ka neih si loh chuan engmah ka ni lo vang. Ka neih zawng zawng mi retheite tn pe vek mah ila, hl turin ka taksa pawh inpe mah ila, hmangaihna ka neih si loh chuan ka tn engmah a ni lo vang. 1 Korin 13:1-3, CL. Hmangaihnain thinlung a luah khah chuan mi dangte hnnah a luang chhuak zl \hin; an laka duhsakna dawn l>t duh vang ni lovin, hmangaihnain ti tura min tirh vang a ni zwk. Hmangaihnain nungchang a siam danglam a, rilru inlet but \hnte a thunun a, intaina a bengdai a, ngainat theihna kan neihte a tipung lehzual \hn. Hmangaihna chu lei leh van zawng zawng anga zau a ni a, rawngbwltu angelte nena inremna a ni. Hmangaihna chu kan ngaihhlut takzet chuan, nun pumpui a siam duhawm a, a malsawmna chu a vla mte zngah a \i darh \hn. Hei hi, hei chauh hi a ni lei chi-a min siamtu chu. Khawvel >ng in ni e. Matthaia 5:14. ISUAN mte a zirtir r>ng r>ngin, an zir tur a lk chhuahte chu ngaihnawm taka sawi a thiam a, an bul hnaia thilsiamte kawhhmuha tehkhin thu a sawite chu ngaihnawm ti >m >min ang ngaithla \hn a. A hnna lo kal mipuite chu zng a\anga lo kal khwm \an tawhte an ni a. Zng ni chhuak >ng mawiropui tak chu van dumpawl ruihah chuan a inher sng hret hret a, phai kuam lam leh tlng kr ruama thim la chmbngte chu a hnawt bo hret hret zl a. Khawchhak lama van ng ropui tak pawh a la chuai hman rih lo deuh a. N chu ram chungah chuan ropui takin a >ng ruih mai a; dl tui awm damdii pawh chuan, zng chhm sen r riai chu a nkhalh st bawk a. 41

MALSAWMNA TLNG

Pangpr kuhmm tin leh lo pr chhuak tawhte chu an hnahte, zng daifmin a la bawm avangin an tle ser hlawm a. Ni thar malsawmna an dawn avanga lawmin thilsiamte chu an nui ver ver a ni ber e; savte chu thingbukahte chuan an hrm bawk a. Chhandamtu chuan a hma mipuite chu a en a, chutah n lo chhuak lam chu a hawiin, Khawv>l >ng in ni e, tiin thu a sawi zui ta a ni. Hmangaihna thuchah kenga nin a kawng a zawh zl paha thim hnawt bo zlin khawvel chu a rawn kiharh a. Chutiang bawkin, Krista zuitute chu rawngbwl tura p>n chhuakin, sual leh dik lohna thim hnuaia \hte hnnah van >ng an pudarh tur a ni. Zng >ng mawi takah chuan chu lai chhehv>l tlnga khaw lian leh khaw t>te chu chiang taka hmuh theih an ni ta a. Hawina lam apiangah mit a tlai >m >m mai a. A thusawi ngaithlatte hnnah tlng chunga khuate chu kawhhmuhin, Tlng chhipa khaw awm chu thuhrk theih a ni lo, tiin, a han sawi \an a. Heti hian a chhunzawm nghl a: Miin an khawnvar chhit chu khovin an khuh ngai lo, a dahnaah an dah zwk \hn, tiin. An znga a tam zwk chu a lonei mi leh sangha mana ei zawngte an ni a, an khawsakna in mawlt> chu pindan awm hran lo, kaw tlang mai a ni hlawm. Chutah chuan khawnvar pakhat, a dahna pakhata an dah, in chhng zawng zawng >ntu a awm a. Chutiang bawkin in >ng chu mi tin hmuhin >ng rawh se; chutichuan in thil \ha tihte an hmuh chuan in Pa vana mi an chawimawi thei ang, (CL) tiin a zirtr zui ta a ni. Suala tlu tawh mihringte chhandam turin, Krista a\anga >ng lo chhuak chauh lo chu >ng dang a awm lova, a awm ngai dawn hek lo. Sual thimin a tuam khawvel chhun >ng theitu chu Chhandamtu, Isua chauh a ni. Krista chungchang chu heti hian ziak a ni: Amahah chuan nunna a awm a, chu nunna chu mihringte tna >ng a ni, (Johana 1:4) tiin. Krista pawmin A zirtrte chu >ng chhitute an ni ve thei. An thinlunga Krista nun lk luhna leh an nungchanga A hmangaihna tarlanna chuan khawvel tn >ngah a siam ve zl ang. Mihringte hian anmahniah >ng an nei ri ngawt lo. Krista tel lo chuan meichher chhit si loh ang mai an ni a, thla pangkhing, ni >ng 42

NIHLAWHNA HLU BERTE

dawng lo lam ang lek kan ni a, khawvel thim kp >ng thei, >nna chhet> pawh kan nei lo. Nimahsela, felna N lam kan hawi a, Krista nena inzawmna kan neih chuan, ka nun pumpui chu Pathian min awmpuina chuan a kp >ng \hn. Krista zuitute chu mihringte znga >ng pakhat ni ve satliah mai lovin, khawv>l >ng an ni tih Kristan a sawi. Isuan a hming lamtu zawng zawngte hnenah, Ka hnenah in inpe tawh a, khawvela ka aiawhtuteah ka siam ta che u a ni, a ti. Pain khawvela a tir ang bawkin, kei pawhin anni chu khawvelah ka tirh hi, (Johana 17:18) a ti bawk. Krista chu Pa inpuan chhuahna a nih angin, keini pawh hi Krista inpuan chhuahna kan ni ve tur a ni. Min Chhandamtu chu >nna hnr ropui tak a ni a, mahse, w Kristian, mihrinna kal tlanga Chhandamtu chu rawn inpuang chhuak a ni tih hi theihnghilh hauh suh ang che. Pathian malsawmnate hi mihring hmanga rawn pk a ni a sn. Krista ngei pawh kha khawvel hnenah Mihring Fapa angin a lo kal a, mihrinna, Pathian kohhranho hi, mihringte hnena Pathian inpuan chhuahna atna vanin a ruatte vek an ni. Boral \>pte hnna van >ng leh thiltihtheihna thlentu atn ropuina Angel rualten hman che duhin an ngaichang reng che a nia. Mihringten an thawh tur, an hna bil hlen lova an hlamchhiah mai zawngin, Thlarau Thianghlim thiltihtheihna pk tiam chu khawvelin a chn dawn tihna a ni ang a, a va han chn nasa dwn tehr>ng m! Mahse Isuan zirtrte hn>nah, In >ng chu >ntr turin bei hram rawh u, a ti lova, In >ng chu >nt rawh u, (Matthaia 5:16 en la) a ti zwk a ni. Thinlunga Krista kan ch>ntr ngat chuan a mi awmpuina >ng chu thuhr<k theih rual a ni dwn lo. Krista zuitua inchhl nazawngte, khawv>l >ng an nih lohna chhan chu thiltihtheihnain an nun a \nsan tawh vang a ni deuh z>l; >ng p>k chhuah tur an nei lo a nih chuan >ng hnr nen inzawmna an nei lo tih a lang a ni. Pathian fa dik takte chu eng kum zabi huna ch>ng pawh ni sela, anmahnia Krista Thlarau awm chuan, (1 Petera 1:11) an ch>nna huna mite tana >ngah a siam \hin. Josefa chu Aigupta-ah 43

MALSAWMNA TLNG

>ng chhitu a ni a. Thianghlim taka nung, thil \ha tih duhna nei, mte hmangaihna pawh nei a nih avangin, milembe hnam zngah Krista aiawhtu a ni. Aigupta a\anga Ramtiam pana Israelte an kal m>k lai khn an znga mi rinawmte chu an vela hnamte tn >ng an ni a, anni hmangin khawvel hnenah Pathian chu tarlan a ni. Babulon rama Daniala leh a \hiante leh, Persia rama Mordekaia te a\angin thima khat lal inahte >ng ropui tak a thleng ta bawk. Chutiang z>lin, Krista zirtirte kha van panna kawnga >ng chhitute an ni a, anni v>k hmang hian, Pathian hriat lohna thim chhah takin a tuam khawvel hnnah Pa zahngaihna leh \hatna a thleng ta bawk a ni. Miten an thil \ha tihte an hmuha, lei leh van chunga A lal\hutthlenga \hu Pathian nungchang chu, fak tlk leh entawn tlk a nihzia chiang taka an hriat tk avangin, vana Pa chawimawitute an lo ni ve ta hial. Thinlunga Pathian hmangaihna >ng leh mi tin nuna Krista anna tihlana awm chu, khawvela mten vanram ropuina an ngaihsan theih nna lo tem lwktirna a ni. Hei hian anni chu Keimahnia Pathianin hmangaihna a nei (1 Johana 4:16) tih rinna min neihtrtu a ni a, tichuan sual leh bawlhhlawh a khat \hin thinlung hi A ropuina hmaa sawis>l bo leh hlim >m >m a dintr (Juda 24) kan nih theih nn tlenfai leh siam tharin a lo awm \an ta a ni. Chhandamtu thusawi, Khawvel >ng in ni e, tih hian A hniaka zuitute rawngbawlnain khawvel ram tin a huap dwn tih a lantr a. Krista hun lai khn hmasialna, chapona leh midangte ngaihdan palztnaten, Pathian thu thianghlim kawltute leh khawvela hnam dangte inkrah daidanna bang chhah tak leh sng tak an din a, chu mi rawn \hiat turin Chhandamtu a lo kal ta. A kam chhuak thu miten an ngaihthlk r>ng r>ngte kha puithiamte leh dan zirtrtute hnn a\anga an ngaihthlk tawh \hinte a\angin a danglam nasa hle a ni. Kristan daidanna bangte, mahni inhmangaihna leh hnam hrangte inkra inepnate chu a rawn \hiat zar zar a, mihring chhngkua tawh phawt hmangaih theihna thute a rawn zirtr a. Hmasialnaa zm t>a inhung hrangte chu a chhanchhuak a. Ri khama khawsak hranna 44

NIHLAWHNA HLU BERTE

leh an phuahchawp dan hmanga khawtlnga inthliar hranna te a rawn \hiat zel bawk a. Ani chuan tual khatpuite leh mikhual te, \hian te leh hm>lmte a thlei hrang ve lo. Puih ngai apiangte chu kan v>ngte anga en tur leh, khawvel hi kan rawngbawlna hmuna ngai turin min zirtr. Ni zungin khawvel kil tin, a kilkhwr berte lam pawh a thleng vek ang hian, khawvela mi tinin chanchin \ha >ng an dawn \heuh theih nn Pathianin a lo duang sa diam tawh a ni. Lalpa thil ruahmante hi Krista kohhranin a hlen phawt chuan thim hnuaia \hute leh thihna ram thima ch>ngte chungah chhandamna chanchin \ha >ng a thleng ngei ngei ang. Hmun khata awm khawmtr ringawt te, mahni mawhphurhna ngaihthah te, mahni kraws put hnial te hi sim tawh ila chuan, kohhran member-te chu ram tinah kala Krista >nna pu darhin, thlarau chhandam hna Amahin a thawh anga thawk vein, an thawk chhuak chum chum ang a, khawvel ram tinah Ram Chanchin =ha hi hrilh kimin a awm thuai ang. Hei hi Pathianin A mte a kohna chhan a ni. Mesopotamia phai ram a\anga Abrahama a koh chhuahna chhan leh kan hun hman m>ka keini min kohna chhan pawh a thuhmun reng, A thil tumte hlen famkimtu atan min duh a ni. Abrahama hnna: Mal ka sawm ang che a, i hming ka ti ropui bawk ang a, nang malsawmna ni ang che, (Genesis 12:2) a tih ang khn. Chanchin \ha zawlnei Isaia hmanga Krista thusawi, Tlng chunga Thusawiah pawha lo lang nawn leh hi, keini, he \hangthar hnuhnung berte tan hian a lo ni: Tho la, >ng chhuak rawh le, i >ng a lo thleng ta, Lalpa ropuina chuan a rawn >n ta a che. Isaia 60:1 CL. Lalpa ropuinain a rawn chhun >n ve tawh i nih a, Sang sawm znga a \ha chungnung leh duhawm famkim chu hmu ve tawh i nih bawk chuan, Tho la, >ng chhuak rawh le, tih hi i hnna Lalpa sawi a ni. Hm>l danglamna tlngah khn Krista bulah i ding ve em? Phaizwlah Setana sal mante an awm a sin; chhanchhuah an nih theih nan, i \awng\aisakna leh rinna thu an hnena i sawi hun an nghak reng e. 45

MALSAWMNA TLNG

Krista ropuina chungchng chauh ngaihtuah tur kan ni lova, a \hat chungnun ber thute pawh kan sawi fo tur a ni. Isaia pawhin Krista ropuina a thlir hnuah A chanchin a hril zui ta a nih kha. Davida chu ngawi renga a inngaihtuah liin mei alh chu a nasa zual z>l a, tichuan thu a sawi ta a (Sm 39:3). Pathian hmangaihna a ngaihtuah apiangin, a hmuh leh hriat chanchin sawi lovin a ngawi reng thei \hin lo. Tlanna ruahman ropui tak leh Pathian Fapa mal ropuina, rinna mita hmu ve tawh, mahse a chanchin sawi ngai si lo tunge awm ngai le? Chatuan nunna kan neih nna Kalvari krawsa Krista thihnain hmangaihna tehs>n rual loh a lantr ngaihtuah ve chiam tawh, rinna mita hmutu ni tawh bawk siin, Chhandamtu ropuina leh chawimawina thu sawi tur a nei lo ang a maw? Lalpa Tempulah chuan mitinin, A ropui e, an ti \heuh \hn. Sm 29:9. Thiam tak leh ngaihthlk nuam taka Israel mi, a \ing\ang tuma Lalpa fak \hin chuan, Nangmah chawimawina ropui tak leh I thilmak tihte chu ka ngaihtuah ang, miten i thiltih rpthlk takte chakzia chu an sawi ang, (Sm 145:5, 6) tiin a ziak. Kalvari kraws hi mten an rilru zawng zawnga an ngaihtuah leh chhut tura mipuite chung lamah chawisan ni rawh se. Tichuan thlarau thilp>kte chu Pathian a\anga thiltihtheihnain a tinung thar ang a, tha leh zung zawng zawng hmanga Lalpa tna rawngbawlna a lo awm ang a, rawngbwltuten leia >nna thlentu atna ruat an nih ang ngeiin, khawvel ram tinah thutak >ng an thehdarh chiam ang. A hn>na inpump>kte chu Kristan lawm em emin a lo pawm z>l a, tisaa lo chang hmangaihna thur<k chu khawvel hnena A tarlan theih nan mihring chu Pathian nen pumkhatah a siam a ni. Chu chu sawi fo la, i \awng\ainaah chham tel \hin la, i thu leh hla ber ni rawh se; A ropuina thu hi puang darh la, i rawngbwlna bial zauh zlin, hmalam pan z>l ang che. Chhel taka hrehawm tuar chhuah te, lawm taka malsawmna lo dawn te, pachang taka thl>mna do fan fan te leh, zaidamna leh ngilneihna te, zahngaihna leh hmangaihna lantir fote hi nun ti>ngtute a ni a, thinlung hmasial chu a thim a, nunna >ng a awm ngai lo. 46

D^n Hi Thlarau Lam Thil A Ni


Tiboral tura lo kal ka ni lova tifamkim tura lo kal ka ni zawk. Matthaia 5:17.

kha Krista a ni. Tlng chhpah chuan Pathian ropuina, kanral hmang mei ang chu a rawn innghat a, tichuan Lalpa ropuina avangin tlng chu a nghng ta dur dur a. Israel fte chu leiah an bawkkhup a, dn thup>k thianghlim puan chhuah chu kimki chawih chawih chung leh makti takin an ngaithla hlawm a. Malsawmna Tlnga thilthleng n>n chuan a inang lo kher mai! Malsawmna Tlngah chuan, nipui lai a ni bawk a, sava hrm rte tih mai loh chu thwm riva dang engmahin a pawlh lohah Isuan A ram dn thubulte a pharh a ni. Khami n khn mipuite hn>nah hmangaihna nena thusawi a ni na a, Sinai Tlnga dn thubulte a puan chhuah bawka kha an hn>nah a puang leh a ni. Aigupta bawiha Israelte an awm rei >m avangin, an tla hniam nasa hl a, Pathian ropuina leh thiltihtheihnain a kaih harh an mamawh takzet a ni, mahse an hnna A inpuan dn chu hmangaihna Pathian ang thovin a ni. Lalpa chu Sinai tlng a\angin a lo kal a, N angin Edom ramah a chhuak, Paran tlng a\angin a mte a rawn chhun >ng a, Angel sang sawmin an zui a, Mei a alh hluah hlauh mai, a ding lamah. Lalpa chuan a mte a lainat a, A tte chu a v>ng, A hniakhnung an zui a, A thup>kte an dawng. Deuteronomy 33:2, 3, CL. Mosia hnna Pathianin a ropuina a lantir dan ropui tak, hmasang a\ang tawh a rochan hlu tak anga lo pawm ngheh chu hei hi a ni: Lalpa chu, Lalpa chu, Pathian lainatnaa khat, mi khawngaih thei 47

INAI Tlnga khawpui ri dur dur leh meialh kra dn puangtu

MALSAWMNA TLNG

tak, thinnel tak, ngeilneihna leh thutak ngah, mi sang tam tak chunga khawngaihna lantr \hin, khawlohna te, bawchhhiatna te, suahsualna te ngaidam \hin a ni, (Exodus 34:6, 7) tihte hi. Sinai Tlnga dn p>k kha hmangaihna thu sawifiahna a ni a, lei mite hnena van ram dn rawn pharhna a ni. Chu chu Palai kuta tih ngheh a ni a; mihringte thinlung hi dn thu rema a awm theih nn Palai chuan a rawn puang a ni. Israel te hnena Lalpan, Ka tn mi thianghlim in ni tur a ni, (Exodus 22:31) tia a sawiah khn dnin hlen a tum Pathian a puan chu kan hmu. Nimahsela Israelten dn chu thlarau lam thil a nihna an hre fuh hlei thei lo; thu awih fo nia an inhriatna pawh pwnlng taka sakhaw dn zawmna a ni mai a, hmangaihna ror>lna hnuaia an thinlung hlanna erawhchu an nei si lo. Mihringte hnnah Isuan a nungchang leh a thiltiha Pathian chu thianghlim, thil \ha ti \hin leh Pa a nihnate a lantr \hin. Chu mi ruala a lang a mawi chauha thu awihna satliah, takna pai si loten hlutna an neih lohzia a lantir chung pawhin, Juda hotuten A thute an pawm chuang lova, an hrethiam thei hek lo. Dnin a ph<tte ngaipawimawh twk lovah an puh lehling hlauh zwk a. Pathianin a rawngbawl dn tur a duan saka a lairil ber an hnenah a han kawhhmuh pawhin, Juda hotute chu a phawvuakah an lungawi twk a, an rawngbwlna \hiatsak tum ve hrim hrimah an sawi ve th>n a. Kristan damdiiin thu a sawi na a, a thusawite chu \hahnemngaihna leh thiltihtheihnaa thuam, mte thinlung chawk harh thei chi a ni z>l. Ppu thurochhiah awmze pawimawh nei lo leh, dn zirtirtutena kherkhip taka an zirtrna an ngaithla \hn n a, mahse an hlwkpui lo. A k a\anga lehkhaziaktute ang lova, thunei taka anmahni a zirtrna (Matthaia 7:29) thu an ngaihthlk zwk avangin mak an ti hl. Farisaiten thu an zirtr dan leh Kristan a zirtrdn chu nasa takin an danglam tih an hmu a. Thutak mawina te, thianghlimna leh ropuina te chuan mite a zuk fan rilin a hneh hle a, mi tam tak rilruah a inphun nghet tih an hmu. Chhandamtu hmangaihna leh nun n>mna chuan a hnenah mite thinlung a hp hle 48

DN HI THLARAU LAM THIL A NI

a, A zirtirna chuan mipuite hnena zirtrna an p>k vete chu engmah lovah a chantir zo z>l tih pawh Juda dan zirtrtute chuan an hai lo. Anni thliar hrangtu daidanna bang, an chhuan m m chu Isuan a rawn \hiat zl tih an hmuh chian tkah chuan, chutianga thil a kal zl an remtih vaih chuan a hn>nah mipuite an pakai zo ang tih an hlau a. Tichuan mipuite znga tlktlumtr loh dn tur remchang dapin leh, Amah ep turin an zui ta a, an thil tumah hian an hlawhtlin hlauh chuan Juda ror>l pawlin thiamloh a chantr ang a, tihhlum turin a r>l fel ang tih an beisei a ni. Tlngah chuan enthlatuten Isua chu chk takin an en thlithlai \an ta a; felna thu a hrilhfiah lai chuan Farisaiten Sinai Tlnga Pathian dn puan chhuah kalh zawngin Isuan a zirtir a ni, tiin phun r<k sep sepna an theh darh \an ta a. Mahse Chhandamtun Mosia hmanga sakhua leh thil lo din ngheh tawhtea rinna sawi nghng t<r zawnga zirtr engmah a nei lo. Israelte hruaitu ropui, Mosian Pathian thu >ng lo thleng apiang, an hnna a hlan chhwnte chu Krista hnen ata a dawn vek a ni si a. Isuan, Dn thu emaw zwlneite thu emaw tiboral tura lo kal ka nih ring suh u, (Matthaia 5:17) a ti a. Dn thute \hiat tur a ni lo tih thu sawitu hi mihringte Siamtu, dn petu ni bawk a ni. Leilunga thil awm tinr>ng, ni zunga thil them t> reuh t> a\anga vansnga khawvel awm zawng zawngte thlengin, dn hnuaia awm vek an ni. Dn zawmtute an nih vek avangin, kawngro nei tak leh inrem takin an awm ho dial dial thei a ni. Chutiang bawkin felna thubul, ropui takte pawh hi, finna nei zawng zawngte thununtu an ni a, dn thubulte nen inrem leh inmila an awmna hi, lei leh van zawng zawngte an dinngheh theihna chhan a ni. He lei a la awm hm khn Pathian dn a lo awm reng tawh a, angelte pawh chu dn hnuaia awm vek chu an ni. Chuvangin lei hi vanram nen inrema a awm dwn chuan mihringten Pathian dnte an zawm ngei a \l a ni. Vrparh arsite an zai khwm a, Pathian fate zawng zawng an u lai khn (Joba 38:7), Eden Huana mihring hn>nah Kristan dn thupekte a lo pe tawh a ni. Tichuan, he leia Krista lo kal chhan chu dn \hiat tur ni lovin, A khawngaihnaa 49

MALSAWMNA TLNG

thup>kte zawm tura mihringte hruai kir leh a ni zwk. Tlnga Isua thu sawi ngaithlatu, hmangaih Johana chuan, a hnu daiah Thlarau Thianghlim thwk khumna dawngin, dn chu englai pawha zawm tur a nih thu a ziak: Tupawh thil sual ti chuan dn a bawhchhia a ni, sual chu dn bawhchhiatna a ni si a, tiin. 1 Johana 3:4. Heta dn a sawi hi thup>k hl, a tir ata in neih kha a ni, 1 Johana 2:7 tiin, a sawi kher nghe nghe. Thilsiam tirha dn lo awm tawh, Sinai Tlnga sawi nawn leh kha a nih thu a sawi a ni. Dn chungchang a sawinaah Isuan heti hian a sawi zawm z>l a, \hiat tur ni lovin, tifamkim turin ka lo kal zwk a ni, tiin. He thu mal, tifamkim a hman hi Baptistu Johana hnna Felna zawng zawng hlen chhuah (Matthaia 3:15) tia a sawi n>n khan awmze thuhmun a ni a; dnin a phut tehna nova chhng khat tihna emaw, entawn tlka Pathian duhzwng nena inrem thlap emaw tihna a ni. Dn tihlena tihzahawm (Isaia 42:21) hi A lo kal chhan pakhat a ni. Dn chu thlarau lam thil a nihzia leh a huam zauzia te, zawm tura chatuana a din reng dwnzia te rawn kawhhmuh a rawn hrilhfiah tura lo kal a ni. Mihringte znga mi nunn>m ber leh duhawm lwt lak Krista nungchang mawina chu a \hen azr chauh rawn trlan a ni a; Thlarau thwk khumna dawng Solomona chuan, Sang sawm zingah a chungnung ber ea ni, a duhawm famkim, (Hla Thlan Khawmte 5:10-16) tiin a sawi ve thung. Davida pawhin inlarnaa a hmuh dnin Ami laiah i mawi ber e, (Sm 45:2 CL) tiin a ziak bawk. Isua chu Pa anpui dik tak, A ropuina >ng a ni a; tlantu, mahni inphata hmangaihna chu he leia a khualzinna kawng tluana Pathian dn zepui lan chhuahna a ni a; A nunah vanlam chhuak hmangaihna, Krista nunna kaihruaitu chu hmuh a ni a, chu tak chu chatuan dikna dnte nghahchhan a ni. Lei leh van hi a awm chh<ng chu Dn thua mi chhun han hlek emaw, thai han hlek emaw a zaa a thlen kim zet hm loh chuan a pakhat mah hi a ral tawp lo vang, tiin Isuan a zirtir zawm zl a. Amah ngeiin dn a zawm kimna chu dn a danglam ngai dwn 50

DN HI THLARAU LAM THIL A NI

lohzia Kristan a kawhhmuhna a ni. A khawngaihna a zrah Adama fanu-fapate zawng zawngin dn an zawm kim thei tih chiang taka lantrtu a ni bawk. Tlng chunga thu sawiah khan, mihring chhungkaw pumpui chungchanga thil ruahman zawng zawng te, tlanna ruahman zawng zawng tea zaa a thlenkim vek hm loh chuan dn thua mi pakhat t> mah a boral dwn lo, tiin Isuan a puang. Dn chu \hiat ni tawh angin Isuan a zirtir lova, zirtir a hn>kin mihringte hriat theih phk piah lam daih A va thlr a, chu hun a thlen hma loh chuan, dnin thuneihna a pai reng dwn a, tumahin dn thupkte nuai bo chu A lo kal chhan a ni an ti thei lo vang. Lei leh van awm chhung chu Pathian dn thianghlim hi a ding reng dwn a; A felna pawh Pathian Tlngte angin (Sm 36:6) malsawmna hnr, lei tiharh tura luite luantrtu a ni zui zl ang. . Lalpa dn chu \ha famkim a nih miau avangin a danglam thei lova, chu dnin a ph<tte chu mihring sualten an chaknaa an hlen theih pawh a ni lo r>ng a ni. Chu chu a lawm min Tlantu ni tura Isua lo kal chhan chu. Pathian nungchang \awmpuitua mihringte siam tur leh vanram dn remna nun dn zirtr tura lo kal a ni. Kan sualte kan kalsana, min Chhandamtua Krista kan pawm chuan dn hi chawimawiin a awm \hn. Tirhkoh Paulan heti hian a zwt a, a chhng nghal bawk a: Rin avangin Dn chu engmah lovah kan siam em ni? Hnai lo ve, Dn chu kan tinghet zwk a ni. Rom 3:31. Thuthlung thar thutiam pawh An thinlungah ka dnte ka dah ang a, an rilruah ka ziak bawk ang, (Hebrai 10:16 CL) tih a nih r>ng kha. Khawvel sual la botu tur Krista chu Pathian Beramno a ni tih lo entr lwktute kha chu, kraws a a thih khan an ral ta a, felna thupuite erawh chu chatuan lal\hutphah ang maia danglam ngai lo tur a ni. Thupek pakhat chauh pawh \hiat a la ni lova, thai han hlek emaw, chhun han hlek pakhat chauh emaw pawh thlk danglam a la ni lo. Paradis-a mihring hnena nunna dn ropui tak p>k kha tihdanglam lohin, Paradis din tharah a awm zui zl dwn. Leia Paradis a lo vul thar leh hunah pawh hmangaihna Pathian dn chu 51

MALSAWMNA TLNG

ni hnuaia mi tinten an zawm z>l dwn a ni. Aw Lalpa, kumkhua atan i thu chu vanah nghet takin a awm. A thununna thu zawng zawng chu a rinawm a, ch<ng chu kumkhaw tlaitluan atan tihnghehin a awm. Hmasngin, I thuhriattirte a\angin, ch<ng chu kumkhua atn I tinghet tih ka lo hre tawh. Sm 119:89; 111:7, 8. Tupawh h>ng thup>k t> ber zingah hian pakhat pawh bawhchhia a, chutiang ti ve tura mite zirtir apiang chu vanramah chuan mi t> ber an ti ang. Matthaia 5:19. HEI hi vanramah hmun a chang ve dwn lo, tihna a ni. Thup>k pakhat bawhchhe luitu chu, thup>k dangte znga a enga pawh thlarau leh tih takzeta zawmtu a ni lo. Jakoban a sawi angin, Tupawhin Dn zawm kim mahsela, kawng khata a tihsual si chuan a zaah chuan thiamloh changing a awm tawh a ni. Jakoba 2:10. Thuawih lohna thiltihte a nasat >m avanga sual hi sual tling ta a ni lo, Pathian duhzawng puan chhuah tawh a\anga chhet>a kal p>n hlekna pawh, sual nena inzawmna a la awm zui z>l avangin sual a ni tho. Thinlung chu a rawngbawlnaah a la sakhat rih lova, Pathian sawrkarna dnte dozwnga helna leh Pathian hnawlna a la nei zui zl tihna a ni. Mihringte hi Lalpan a ngiatte pawisa lo tura zal>nna nei emaw, an nun kaihruaitu dnte chu an rilrem zwng ang apianga siam tura zalenna nei ni sela chuan, dn leh hrai tam tak an lo awm ang a, Lalpa kut a\angin sawrkarna hial pawh lk a lo ni mai ang. Mihring duhzwng dah chungnun ber a lo ni ang a, Pathian duhzwng thianghlim leh chungnung, A thilsiamte a hmangaihna chhan pawh chawimawi loh leh zah lohin a awm mai ang. Mihringten mahni kawng zawh an thlan apiangin Pathian ep zwngin an inawmtr tihna a ni. Vanram dn dodaltute an nih avangin vanramah hmun an chang ve lo vang. Pathian duhzwng ngain>ptute r>ng r>ng chu Pathian leh mihring hm>lma, Setana lam\anga insiamte 52

DN HI THLARAU LAM THIL A NI

an ni zl. Thu pakhat chauh emaw, thu tam tak emaw avang ni lovin, Pathian ka thu tin chhuak avang zwkin mihring a nung ang. Thu pakhat chauhpawh, pawimawhna nei tham lova lang ni mahse, him taka awm kan duh phawt chuan ngaihn>p tur a ni lo. He nun awm m>k atn leh nun lo la awm t<r atn, mihring hlimna leh \hatna t<r ni lo pakhat mah dn thup>kah hian a awm lo. Pathian dn zawmna hi sual laka min vawng himtu, pal ang a ni a, Pathian pal hunga a \hen lai \hiattu chuan a him theihna a \hiat tihna a ni a, ama boralna rawn thlen tura hmlmapa kawng hawnsaktu a ni. Thil pakhat chauha Pathian duhzwng pawisa twk lovin, kan nu leh pa hmasa berten khawvelah chungpikna tuilian an thlentr a, an hniak hnung zuitu apiangten, Evi leh Adama ang bawkin, an tuh chu an seng ve ngei ang. Pathian hmangaihna chu A thup>k tin nghahchan an nih avangin, thup>k hawisantu chu ama chhiatna leh hlim lohna thlentu a ni. In felnain lehkha ziaktute leh Farisaite felna a kh<m loh chuan v^nramah in l<t tawp lo vang. Matthaia 5:20. AN sakhaw rawngbawl dn phung leh an serh leh sangte ngaihsanna nei ve lo Krista leh A zirtrte chu lehkha ziaktute leh Farisaite chuan misualah an ngai vek a. Sakhaw zirtrtu zahawm tak nia zirtirten an lo hriat fo \hinte ngeiin chutianga an rawn sawis>l leh dem avang chuan mak an ti a, a ngaihna tak hre lovin an awm fo \hin. Bumna mai a nihzia Isuan a lailang ta vek a. Farisaite hriat ve dna felna, an ngaihpawimawh >m >m chu hlutna r>ng nei lo a nih thu A puang ta a. Judate chuan mi danglam bk, Pathian vohbk leh mi rinawm niin an inngai a; Krista erawh chuan Juda sakhua chu chhandamna tinzawn rinna tlachham hlauh a ni a ti thung. Sakhaw mi tak nia an inchhalna te, an phuahchawp thilthar leh rawngbawl dn phung te, dnin a ngiat apiangte ti zat zat zla an inhriatna, an chhuan m mte pawhin thianghlimna a pe reng reng lo. Thinlunga thianghlimna an nei lova, ropuina an nei lova, an nungchangah Krista 53

MALSAWMNA TLNG

anna a awm hek lo. Lehkha thu mai zawmna sakhua chuan tumah Pathian nena inremna a neihtr ngai lo. Farisaite, an sakhaw vawndan khirh bur mai, sual avanga inchhrna te, ngilneihna leh hmangaihna te nei si lote chu, mi sualte kawng daltu an ni a, chi da zo tawh ang an ni a, chhiatna laka khawvel vawn \hat theihna an nei lo. Rinna dik awm chhun chu rinna, hmangaihnaa thawh (Galatia 5:6) hi a ni a, chu chuan thlarau a tithianghlim thei. Dawidim anga thawkin nungchang a siam thar thei. Ch<ngte chu zwlneite zirtrna a\anga Judaten lo zir vek tawh wm tak an ni maw le! Kum zabi engemaw zt liam taah, zawlnei Mika chuan Pathian hmaa mihringin thiam a chan theih dan tura zawhna leh chhanna heti hian a lo au chhuahpui daih tawh a: Lalpa hn>nah eng nen nge ka kal ang a, Pathian chungnungbera chu engtin nge chibai ka bk ang? Bawngno kum khat tling halral thilhlanah ka hln dawn em ni?.. Aw mihring, thil \ha chu a entir tawh che a ni lawm ni? Lalpan a pht che chu eng nge ni? Dik taka thiltih te, khawngaihna ngainat te, thuhnuairawlh taka i Pathian nena l>n dun te hi a ni lawm ni? tiin. Mika 6:6-8, CL. Zwlnei Hosea pawhin Farisai sakhuana awmdan chungchngah, Israel chu gr>p hrui rhchhuah mang lo, mahni tn chauha rah chhuah a ni, (Hosea 10:1), tiin a sawi bawk. Judate chu Pathian rawngbawltuah an inchhl tak na a, mahni tana thawk ngar ngar an ni zwk. An felna chu mahni sahmim tihpuar nn leh, an ngaihdana dan thu zawm tuma an beih hram hramna rah a ni. An felna chu anni aia a \hat zwk ngaihna a awm lo. An thianghlim theih dn kawng an han dap a, mahse bawlhhlawh hlawm a\anga thianghlim zawn ang mai a ni si. Pathian a thianghlim ang bawkin A dn pawh a thianghlim a, Pathian a \hafamkim ang bawkin A dn pawh a \ha famkim, chu dn chu mihringte hn>na Pathian felna trlangtu a ni. Mihringin am theihnain dn thianghlim chu a zawm thei lo, mihring zia r>ng hi khaw lo leh hm>lhem, Pathian anna nei tawh lo a ni. Thinlung hmasial thiltihte chu bawlhhlawh an ni a, 54

DN HI THLARAU LAM THIL A NI

kan felna zawng zawngte pawh silhf>n bawlhhlawh ang an ni. Isaia 64:6. Dn chu a thianghlim, mahse Judaten an chaknaa dn an zawmna chuan felna a neihtir thei lo. Krista zirtrten van rama luh an beisei chuan Farisai felna ang ni lo, felna chi dang an neih a \ul a. Dn felna famkim, Fapaa awm chu Pathianin an hnna p>k a tiam a, Krista pawm tura an thinlung hawngtute chuan an chhngah Krista, Pathian nunna ngei, A hmangaihna a ch>ng ang a, A anpuia siam thar an lo ni ang. Tichuan dnin a pht felna, Pathian thilthlawnpk chu an chang ang. Nimahsela, Farisaiten Krista chu an hnar mauh si avangin, Pathian felna hre lovin, anmahni felna tihngheh tumin, Pathian felnaah an intu lt ta lo a ni. Rom 10:3. Pathian thup>kte zawm awmziaKrista nungchang ang nungchang neihna thu mipuite hnenah Isuan a kawhhmuh zui ta zl a. N tinin zirtrte hmah A nuna Pathian tarlanna chiang tak a awm \hn. Tupawh unau chunga thinur apiang chu, a chungthu r>l a ni ang. Matthaia 5:22. MOSIA hmangin Lalpan hng thute hi a sawi: I rilruin i unau i haw tur a ni lo .. Phub i la tur a ni lova, i chipui thlahte huatna i pai tur a ni hek lo, nangmah i in hmangaih angin i \henawm i hmangaih tur a ni, (Leveticus 19:17, 18) tihte hi. Kristan thutak a zirtirte leh zwlneiten an lo zirtr \hinte chu thuhmun reng a ni a, mahse thinlung sakna leh sualngainatnaten thutak chu an chhilh zo ta a ni. Krista thu sawite hian ngaihtlatute chu dn bawhchhetu an demate ang bawkin, anni ngei pawh demawm an ni ve tho, huatna leh elrelna sual pai reng an nih ve avangin tiin Isuan a hrilh. An kal khawmna hmun ep, dl rl lehlamah chuan Bashan ram reh tak, kawr ruam thk leh chhengchhe tak tamna leh ram ngaw awmna chu dn bawhchhetu chi tinr>ng tawm rkna a ni a. Chu hmuna rukr<kna leh tual thahna awm fo chanchin an hriatte chu 55

MALSAWMNA TLNG

mipuite rilruah a la chm reng a; chung thil sual titute chu mipui znga tam tak chuan an dem thu an sawi bawrh bawrh hlawm a. Chu tih lai v>k chuan, anni ngei pawh huatna leh thinurnaa khat an ni si; anmahni awptu Rom mite an huatna pawh namn lova nasa a ni; mi dangte r>ng r>ng chu an hmusitin an pawngpaw huat vek ringawt mai a, an ngaihdan pawmpui lote chu an chipuite pawh ni mahse, an hmusitin an haw ve tho. An nunphung hrim hrimin thup>k, Tual i that tur a ni lo, tih hi a bawhchhe sa a ni ber mai. Huatna leh phuba lk duhna rilru hi Setana \an chhuah a ni a, hei hian Pathian Fapa thihna a rawn thlen ta hial a ni. Mi elrelna leh nunrawnna ngainatu chu huatna rilru ngainatu a ni a, a rah chu thihna a ni dwn. Rilrua phuba lk duhna awm chu thil sual, thlai ch$a thlai a lo awm ru reng tawh ang hi a ni. Tupawh a uanau hua chu tualthat a ni a, tupawh tualthat chuan chatuan nun a nei dwn lo tih in hria e. 1 Johana 3:15. Tupawh a unaupa, mi chhawihpa ti apiang chu ror>lna snga a chungthu rl a ni ang. Min tlantu tura Pathianin A Fapa a p>knaah, Pathianin mihring thlarau a ngaihhlutzia a lang a, hmusit taka mi dangte sawichhe turin tu hnnah mah zal>nna A pe lo. Kan v>la mteah an dik lohna lai leh an chak lohna lai te kan hmu ang. Mahse Pathianin mi tin hiAma siamte an nih avang leh Krista thisen hlua A lei tawhte an nih avangin A mte anni a, a hauh tlat a ni. Am anpuia siamte vek an ni a, chuvangin mi lawilo berte hnnah pawh ngilneihna leh zahna lantr fo tur kan ni e. An tna Kristan a nun A p>k tawhte kan hmuhsitzia thu kan lo sawi tawhte r>ng r>ngah mawhphurtu kan ni a, Pathian hmaah chhalhin kan la awm ngei ngei dwn. Tuin nge midang aia danglam bikah siam che? A thlawna in dawn tih loh eng nge in neih? Chuti a nih si chuan i dawn ni lo ang hrima engtizia nge i uanpui le? Mi dang chhiahhlawh lo sawis>ltu chu tunge maw I nih le? A din ngheh emaw, a tlk emaw chu ama pu thu thu a ni. A ding nghet ngei ang; Lalpa chuan a din chhuahtir thei si a. 1 Korin 4:7; Rom 14:4 CL. 56

DN HI THLARAU LAM THIL A NI

Tupawh mi pa ti apiang chu hremhmun meia kal tlk a ni. Thuthlung Hluiah he thu, Mi pa hi thurin phatsantu emaw, suahsualnaa inpe zo emaw tihna a ni a. thurin phatsantuah emaw, Pathian hmusittuah emaw a unaupa thiam loh chantr chu amah ngei pawh thiam loh chang tlk a ni tih Isuan a sawi a ni. Krista meuh pawhin Diabola nen Mosia ruang chungchnga an inhnial khn, \awngchhiain a hau duh lo. Juda 9 CL. =awng chhiain lo hu ta sela chuan, sawichhiatna hi misualpa hriamhrei pakhat a nih avangin Setana ramah a indah tihna a ni ang. Diabola chu Baibulah unaute h>k \hintu (Thupuan 12:10) tia sawi a ni r>ng a ni. Setana hriamhreite r>ng r>nga a enga mah Isuan a hmang duh ve lo. Lalpan hu che rawh se, tiin a chhng mai zwk a nih kha. Ani chu kan entawn tr a ni a, Krista hmlmate nen kan inep hun a lo thlen pawhin, thungrulhna rilru emaw, \awng chhiaa hauna ang thei tur zwngin emaw thu kan sawi ngai tur a ni lo. Pathian tna thu sawitu chuan, van Lalber meuh pawhin Setana nena an inhnial \uma A sawi duh loh ang kha a sawi tur a ni lo. Thiamloh chantr leh sawis>l hna hi chu Pathian kutah i dah fel mai teh ang u.

I unau chu rem zet rawh. Matthaia 5:24. PATHIAN hmangaihna chu thil dangte hnawlna ringawt hi a ni lova, thil awm nghet leh chiang, che vl reng, mi dangte hnna malsawmna thlen tura tuihn pt reng leh luang reng ang hi a ni. Kan thinlunga Krista a ch>n chuan, kan mihring puite huatna kan pai ru reng lo vang a, an hnnah hmangaihna lantr dan kawng tinr>ng kan dap \hin zwk ang. Isuan heti hian a zirtr: I thilp>k maicham i hlan dwn laiin i unauvin i chungah lungnih lohna a nei tih i hriat chhuah chuan, maicham hmah i thilp>k chu hnutchhiah la, kal langin i unau chu rem zet rawh, tiin. Inthawina thilthlante hian, a hlantuin Pathian 57

MALSAWMNA TLNG

zahngaihna leh hmangaihna a \awmpui tih Krista zra rinna a lantir a, mahse miin ngaihdamna thlentu Pathian hmangaihnaa rinna neia insawi, mi dangte a ngaihdam duh si loh chuan thutak a pi lo. Pathian rawngbawltua inchhl, mahse a unau chunga tuarna leh pawi thlentir \hin chuan, a unau hn>nah dik lo takin Pathian nungchang a lantr tihna a ni. Pathian nen inrema aawm theih nan, thil dik lo a tihte chu a puang ngei tur a ni a, sual a ni tih a pawm tur a ni. Kan unau chuan a chunga thil dik lo kan tih aia pawi nasa zawk kan chungah a ti a ni thei a, mahse chu chuan a chunga kan mawhphurhna a la kiang chuang lo. Pathian hma kan kalin tuin emaw kan chungah lungnih lohna a nei tih kan hriat chhuah chuan, \awng\aina te, lawmthu sawina te, thilp>k kan hlante chu kalsan rihin, kan chunga lungnih lohna nei hnenah chuan kan kal ang a, inphah hniam takin kan sualte kan puang ang a, ngaihdamna kan dl tur a ni. Eng ang kawng pawha kan unau kan lo bum emaw, kan tin emaw a nih chuan inrem lehna emaw, zngna dawmna emaw kan neih a \ul a. Tum sa r>ng vang ni lova, dik lo taka a chanchin kan sawi emaw, a thu sawite kan lo sawi chhawn dik loh palh leh, kawng eng pawha mi dangte chunga h a neih kan lo tihkiamsak a nih chuan, a chungchang kan sawipuite hnnah kalin kan sawi dik lohte chu kan s<t leh vek tur a ni. Unaute inkra inrem lohna a lo awmte hian mi dangte hnna theh darh lova Kristian hmangaihnaa inthlamuanin, tlang taka an inkar thu chu sawi rem zl ni sela chuan, thil duhawm lo tam tak lo thleng theite dan a ni ang. Mi tam tak tibawlhhlawhtu, khkna zungte tihchah an ni ang a, chu mi rual chuan Krista zuitute chu A hmangaihnaa inngainat tawnna neia zawm khwm ngheh an ni bawk ang. 58

DN HI THLARAU LAM THIL A NI

Tupawh ngaih ch^ka hmeichia melhtu chu, a thinlungah a uire tawh reng a ni. Matthaia 5:28. JUDATE chu mihringte nundan tur dik taka nung nia an inhriat avangin an induh hle a, tisa chkna lama ringlo mite chn \ha lote an hmuhin rpthlk an ti a. Rom lal thup>ka Palestinaa Rom mi, hotu lawk an rawn dahte pawh an tawn tawk a tling \hn, a chhan chu, chung ringlo ho, hnam dang leh nghlte chuan an sakhua te, tisa chkna sual te, nawmsip bawlnaa intlakralna te an rawn chhawm rup \hin vang a ni. Kapernaum khuaah phei chuan, Rom mi, hotu sngte chuan an bialnute n>n khawlai l>n vahna hmun bik leh lamlianahte an l>ng huai huai \hin a. Dl tui damdiai, reh \hiapa an nawmchenna lawngl>nga an hlim thwm, ri ch>l chlte hriat fo a ni bawk a. Chng thilte a demna thu, a ruh langa Isuan a sawi chhuah mipuiten an beisei hl a, mahse mipuiin mak an tih >m >m chu, an thinlunga sual awmte a rawn phawrhsak ta hlauh zwk chu a ni! Sual lam ngaihtuahna leh chu mia tuina nei chu, a rk thei ang bera neih pawh ni se, thinlunga sualin ro a la r>l zui zlzia lantrtu a ni tih Isuan a sawi. Chng mite chu khawlohna bawiha la awm leh khkna luah khaha la awmte an ni. Nun bawlhhlawh thlr nuam ti leh thil sual ngaihtuah chng, mi ngaihmelh hrt bawk chuan, sual langsarah te hian ama thinlunga sual ze dik tak awm ru reng mualphona leh rilru hahnate a hmu thei ang. Miin thl>mna do zo lovin sual lian tham lo ti sela, a thil sual tih chu thl>mnain a awmtir a ni lo, a thinlunga sual awm sa reng \hin a rawn trlang mai zwk a ni. Mihring hi A suangtuah ang chiah z>lin a ni a awm ni, thinlung hi nunna lo chhuahna a ni si a. Thufingte 23:7; 4:23. I kut dinglamin a tihtl<k che chuan, tan la, paih daih rawh. Matthaia 5:30. TAKSAAH natna a \ai darh z>l loh nn leh, nun channa hial a thlen loh nn miin an kut dinglam tan chhum an remti \hn a, mahse 59

MALSAWMNA TLNG

chu ia la pawimawh lehzual chu an thlarau nunna hum nn an nun eichhe vek thei thil chin \halote hnawl vek a ni. Setanan mihringte hlutna a tihkiam sak tawh, sala a mante chu chanchin \ha zrah Pathian fte zal>nna ropui tak chang tura tlan an ni hmasa phawt tur a ni. Pathian thil tum chu sual avanga tuarna lo thleng ngei ngei \hin a\anga chhanchhuah ni mai lovin, sual laka chhandam a ni zwk. Sual avanga nun lo piangsuala lo chhe zo ta hi Lalpa kan Pathian mawinaa thuam a nih theih nn leh, Fapa ang taka awm turin tihthianghlim leh siam thar a nih a \ul. Mte hmuh ngai loh, benga hriat ngai loh, mihring rilrua lt ngai lo, Pathianin a hmangaihte tna a buatsaih chu. Sm 90:17; Rom 8:29; 1 Korin 2:9. Mihringte hmabk ropui tak, Pathian anpuia din thar an la nih dn tur hi, chatuan chauhin a trlang chiang thei. Chu dinhmun sng duhthusam tlingah chuan hlankai kan nih dwn chuan min petektrtute hi kan hlan vek a \ul ang. Kan nuna sual a bei ngheh hl \hin chhan chu kan duhthlan theihna hmanga kan remtih vang a lo ni. Tichuan, mit kher chhuah emaw, kut tan emawten a entr chu, kan nuna sual awmtr kan remtihna hlan vek a ni. Pathian hnna kan duhzwng hlanna chu damchhng ramtuileilova min siamtuah kan ruat a ni mai thei e, mahse chutianga kebai, silawng, hliam tuara awm chu nunnaa luhna a nih dwn phawt chuan a thlanawm zawk daih tih Kristan min hrilh. Kan hmuh ve dana chhiatna rpthlk takte pawh hi chan \ha ber kan chan theihna kawng a lo ni reng mai! Pathian chu nunna tuikhur a ni a, nunna nei tur chuan Amah nena inpawlna thianghlim kan neih reng a \l. Pathian a\anga tihhran kan nih chuan hun rei lote chhung chu kan la awm ve ringawt a ni thei a, nunna erawh chu kan nei lo. Hmeithai mahni nawmna ngawta inpe chu a damlai pawhin a thi a ni. 1 Timothea 5:6. Pathianin a hnna kan duhzwng kan p>k vek chauhin nunna min pe thei. Inpump>knaa A nunna kan pawm chauhin, sual kan pai rkte hi hneh theih a ni tih Isuan a sawi. In thinlung chhngah, 60

DN HI THLARAU LAM THIL A NI

mihringte hmuh phk lovah inthup r a ni thei e, mahse sual pai rk nei chungin engtin nge Pathian hmah in din theih ang? Pathian hnna in duhzwngte hlan vek phal lova in vawn tlat chuan thihna in thlang zwk tihna a ni a sin. Sual tn, khawiah pawh a awmna apiangah, Pathian chu kanral hmang mei a ni. Sual in thlan zwk a, a laka in inthiar fihlim duh loh chuan, sual kangraltu Pathian awmpuina chuan a kangral ngei ang che u. Pathian hnena inpe turin inhlan a \ul a, mahse inhlanna chu thil ropui zwk atna ropuina nei lo hlanna, thlarau lam tna lei lam thilte hlanna leh, chatuan daih tur thil tna riral thei hlanna a ni. Duhthlan theihna kan neih hi, Pathianin ti tura min duhte kan hlen theih nan kan hman tura min p>k a ni a, engmah lova chantr tura min duansak a ni lo. A hnenah kan hlan phawt ang a, chutah anin a lo tithianghlimin a lo tuai thar ang a, amah nen inzawm a lo nih hunah A hmangaihna leh thiltihtheihna chuan min vr reng tawh mai dwn a ni. A hnna han hlan tawp chu, thinlung sak leh ngawhngo tak tn harsa leh na hlein lang mahse, tu tn pawh a \angkai a ni, Tita 3:8 CL. Jakoban thuthlung angel wma a bei tlat laia a lo bai a, \anpuitu r>ng nei lova a awm hnuah chauh khn, rin hi hnehna a ni tih hriatna a lo nei ta a, Pathian fa nihna a dawng ta bawk. A kh>l ruh pelh avanga a bai tk khn (Genesis 32:31), rlthuam nena Esauva mte lo thawk pawhin kut an thlk thei ta lova, lal chapo tak Faroa meuh pawh malsawmna dlin Israela hmah a inphah hniam hial a nih kha. Tichuan, kan chhandamna siamtu chu Tuarna avangin tihfamkimin a awm a (Hebrai 2:10) rinna fte chu Chk lohna ata chk taka siamin an awm a, Hnam dang indo pawlte an tlanchhiattr a (Hebrai 11:35), Kebaite pawhin rllk sum an l a (Isaia 33:23), mi chhia-\haho pawh Davida ang an ni a, Davida chhngte chu .. Lalpa angelte ang an ni ta. (Zakaria 12:8). 61

MALSAWMNA TLNG

Eng v^ng pawhin miin a nupui m^k a thiang em? Matthaia 19:3. JUDATE zngah pawi chhet> tih avang maia miin a nupui a mk an phalsak \hn a, a nupui pawh pasal dang neihphalsak a ni ve. Chu dn hmanna chuan retheih mangannaah leh sualah mte a khalh lt fo \hn. Tlng chunga Isua thu sawiah khn, inneihna thuthlunga rinawm lohna avang chauh lo chuan inneihna \hiat theihna a awm lo tih chiang takin Isuan a zirtr: Tupawh tlangvl ngaih vang ni lova, nupui m apiang chuan, amah chu a uiretr a ni; tupawh mk hnu nei apiang chu a uir a ni, tiin. Farisaiten inmk a thian leh thian loh thua an zawh khn Isuan khawvel siam tirha inneihna din a lo nih dn a thlir l>tpui a. Mosian in thinlung khauh avangin a sin in nupuite mk a phal ni; nimahsela a tir ata chutiang a ni si lo, (Matthaia 19:8) tiin a chhng. Eden Huan a la thianghlim mawi hun, Pathian pawhin \ha a tih hle hun kha an hn>nah a han sawi chhuak a. Chutih lai hun daih tawhah chuan inneihna leh Sabbath-te hi, mihringte nihlawhpui tur leh Pathian ropuina atn lo din tawh a ni. Chutihlai bawk chuan mithianghlim pahnihte kut chu suih zawmin a inneihtr a, an hnnah, Mipain a nu leh pa a kalsan ang a, a nupui a vuan ang; tichuan tisa pumkhat an lo ni tawh ang, (Genesis 2:24) tiin inneihna chu a nemnghet a. Hun tawp thlenga Adama thlahte zawng zawng tn inneihna dn chu fiah takin a puang a. Amah Chatuan Pa berin \h tia a puan chu mihringte tn hmasawn zlna tur leh malsawmna sngber dawn theihna a lo ni ta a ni. Mihringte rochun zl tura Pathian thilpek \ha dangte ang bawkin, inneihna chu sual avanga hman dik loh a lo ni ta a, a mawina leh thianghlimna rawn din thar leh chu Chanchin =hain hlen a tum chu a ni. Thuthlung Hlui leh Tharah Krista leh A mteKalvaria man pea a lei tawh, A tlante znga inpumkhatna thianghlim leh duhawm entrtu atan, inneihnaa inlaichinna lo awm hi hman a ni. Isaia hmangin, Hlau suh nangmah siamtu chu i pasal a ni si a; a hming chu 62

DN HI THLARAU LAM THIL A NI

sipaihote Lalpa a ni; Israel ho mithianghlim chu nangmah thlangtu a ni bawk, (Isaia 54:4, 5) tiin Lalpan a sawi. Jeremia hmangin heti hian a sawi bawk: Aw! mi rinawm lote u, lo k$r leh rawh u . In pasal ka ni, (Jeremia 3:14 CL) tiin. Hla Thlan Khwmah mo hnn a\angin hngte hi kan hre phawt a: Ka duh tak chu ka t a ni, kei pawh a t ka ni, (Hla Thlan Khwmte 2:16) tihte hi. Chutah mo tna Sang sawm znga chungnungber chuan a mi thlan hnnah, I mawi zo ngei e, ka hmangaih chu, nangmahah demawm a awm lo ve, (5:10; 4:7) tia a sawi kan hmu leh bawk. Tlai khaw hnuah tirhkoh Paulaan khuaa Kristiante hnna a lehkha thawnah, pasal chu nupui tn l ni tura Lalpan a ruat thu a sawi a, pasal chu nupui humtu, chhungkaw phuar khawmtu, chhungkuaa mite kilkawi khwmtu atn ruat a ni, Krista chu kohhranho l, thlarau lama a taksa Chhandamtu a ni. Chutichuan, Krista hnnah kohhran a intult angin, nupuite pawh engkimah an pasalte hnnah intult rawh se. Pasalte u, Kristan kohhran a hmangaih ang hian in nupuite hmangaih ve rawh u. Kohhran chu thu leh tuia silfaia tihthianghlim turin Krista chu amah a inpe a. Kohhran ropui tak, zr lo, kaidum awm lo leh chutiang thil bawlhhlawh kai lo, thianghlim leh hm>lhem lo ama tn din turin a inpe a ni. Pasalte chuan mahni taksa an hmangaih angin mahni nupuite an hmangaih tur a ni. Efesi 3:25-28, CL. He inneihna dn dinngheh hi mihringte chawisanna leh mals^wmna ni tura Pathianin a ruahman a ni a, A ruahman ang ngeia awmtr theitu chu Krista khawngaihna chauh a ni. Krista khawngaihna zrah he leia chhngkuate hi inpumkhatna te, inremna te, hmangaihna te neia an awm chuan, van chhngkaw ai-awhtute an ni thei ang. Krista hun lai ang bawkin tunlai pawh hian, khawtlng awmdan hian, vanin a lo ruahman, inlaichinna thianghlim, duhthusam a tling phk lo hle erawh hi chu a pawi ngawt mai. Nimahsela kawppui \ha neih leh lawmna neih an beiseinaa beidawnna leh hrehawm 63

MALSAWMNA TLNG

tuarna nei zwk ste an awm chwk. Chngte tna inhnemna tur chu Krista Chanchin =hain a nei. A thlarau nun n>m tak leh dawhthei tak chuan an beidawnna chu lawmnaah a chantr \hn. Krista ch>nna thinlung chu A hmangaihnain a luahkhah hneh >m avangin lungawina a awm a, mi dangten lainatin, ngaihsak hl se tihna an nei lo. Pathianah an inhlan vek avangin, mihringte finnain a tih theih loh chu Pathian finnain a tihsak vek a. A khawngaihna chuan tunhma lama mi dangte va ngaihsakna nei ngai lo leh invawng hrang \hinte thinlung chu lei mte neih aia nghet zwk leh tlo zwk ink<ngkaihna chuan fiahna tuar chhuak thei tura hmangaihna rangkachak hruia phuar khawmin an awm thei a ni. Chhia r>ng r>ng chham suh u. Matthaia 5:34. Chhechham lo tura thup>k hian chhan a nei: Van chhlin chham suh u, chu chu Pathian lal\hatphah a ni si a, lei chhlin chham hek suh u, chu chu a ke nghahchhan a ni si a; Jerusalem chhlin chham hek suh u, chu chu Lal ropui tak khawpui a ni si a. I l chhlin chham tur a ni hek lo, samzai pakhat pawh i tivrin i tidum thei si lo. Thil engkim hi Pathian a\anga lo chhuak an ni a, A hn>n at kan dawn loh engmah neih kan nei lo. Chu chauh a ni lo, Krista thisenin kan tna a lei sa chauh lo chu engmah neih kan nei r>ng r>ng lo. Kan ta ve r>ng anga kan neih zawng zawngahte pawh hian kraws nemkai vek a ni a, Pathian nunna, a hlutzia chht chhuah s>n rual loh thisena lei tawh vek a ni. Chuvangin, kan thte an rintlkzia tihlan nana chhia kan chham hnan tur keimahni t r>ng engmah a lo awm lo ve. Judaten thup>k pathumna hi Pathian hming lam mai mai khapna a ni tih an hria a, mahse thil dangah chuan an duh duha chhechham thei niin an inhria a, hei vang hian an zingah chhechham a lar viau r>ng a ni. Dwt sawia chhechham khapna dan Mosian a puang tawh na a, chu dn laka an fihlim theih dn kawng hrang hrang an 64

DN HI THLARAU LAM THIL A NI

siam ve \euh mai a. Tichuan timna nei miah lovin thil bawlhhlawhte pawh an ti zl ta mai a, dn pumpelh theihna kawng an reh chawpin a khuh der der phawt chuan ngampa takin dwt sawia chhechhamna an nei mai \hn. Chhechhama an thiltih \hinte chu Pathian thup>k bawhchhiatna a nih avangin Isuan a dem a; thu remtute hma urhsn taka thudik, thil dang ni lo, thudik chauh sawi tura intiamkamna hi chu Chhandamtun a dem lo. Amah Isua ngei pawhin Sanhedrin hma a chungthu ngaihtuah a nih khn chhechham a hnial lo tih kan hria. Puithiam Lalberin Isua hnnah, Pathian nung chhlin thu ka ka pe a che, Krista, Pathian Fapa chu i ni em? Min hrilh rawh, a ti a. Isuan a hnenah, Ni e, a ti a. Matthaia 26:63, 64. Rorltute hma chhechham hrim hrim hi Tlng chunga Kristan thu a sawiah khn dem ni sela chuan, Amah zuitute \hatna tur leh, A zirtrna an zawm ngei nn, a chungthu ngaihtuahnaah khn puithiam lalber kha a zilh ngei ang. An mihringpuite bum \ih miah lo mi tam tak an awm, mahse ch<ng mte v>k chu, anmahni siamtu hn>na dwt an sawi chu sual rpthlk tak a ni tih Pathian Thlarauvin a hriattr tawhte zuk ni si a. Chhia chhamtr an nihin, mihringte hm chauha chhechham ni lova Pathian hma ngeia chhechham an ni tih leh, hretu dik lova an \an chuan, thinlung hmu tlang vektu leh chiang taka thutak hretu hn>nah zwk a ni dwt an sawi tih pawh Thlarauvin a lo hriattr vek tawh. Chu sual rawn zui z>ltu, ror>lna rpthlk tak chanchin an hriatna pawh chhechham lo tura lo chelhtu a ni. Chhechhama thuhretu dik ni theite hi an awm ngai a nih chuan Kristiante hi an ni ngei ang. Kristiante chu Pathian hma englai pawha awm reng an ni a, an chanchin an la sawina tura mithmuhah chuan an ngaihtuahte zawng zawng a lang vek tih an hre chiang a; an thil hriatte sawi turin, dn anga chhechham tura koh an nih pawhin, an sawi turte chu thudik chauh a ni dwn tih Pathian hn>nah an thlen ngam a ni. Chhechham a \ul lohna turin Isuan kaihhruaina thubul siam a 65

MALSAWMNA TLNG

nei a. Thudik chauh sawi hi an thu sawi dan tur r>ng a nihzia heti hian a ziritr: In thu sawi chu N chu ni, Ni lo chu ni lo ni ngawt rawh se, chung ia liam chu sual laka chhuak a ni, tiin. H>ng thute hian awmze nei lo leh thu chuangtlai te chu hlwkna nei lo leh bawlhhlawh mai an nih avangin a dem vek a, mi lawmpui derna thutak pehh>lna te, fak derna leh uar lutuka thu sawi te, sumdawnnaa derd>pnatunlaia khawtlngah leh khawvela sum peipunna hluar takte hi a dem vek. Tupawh a nihna dk tak z>pa, a nih loh pui nia inchhl leh a thinlunga a tum tak sawi ia thu dang daih sawi zwk chu thutak pi lo a ni tih Isua thu sawite hian a zirtir. Krista thute hian pawisak hlawh sela zawng, belhchian dawl lo ngaihruatna thu sawi phawng phawng te, lainatna tel lova mi dangte sawis>lnate hi an dang ngeiin a rinawm. Mte thiltih leh tihchhan dik hria tunge awm le? Chapona te, thinurna te, a pwng a taka mi huatnate hi kan nihna lantrtute an ni duh viau. Thudik pawh nise midangin dik lo taka an ngaihphah theihna a ni thei. Thutak Aia chuang liam chu sual laka chhuak a ni, tih a nih kha. Kristiante thiltih r>ng r>ng chu ni >ng anga chiang ni rawh se. Thutak chu Pathian laka mi a ni, bumna, landan hrang tam tak nei erawh chu Setana laka mi a ni thung. Tupawh, thutak, rn ngl anga ng$l dik p>nsantu apiang chu misualpa thiltihtheihna hnuaiah a intul<t tihna a ni. Thudik tak sawi hi thil awlai a ni hauh lo. Thutak kan hriat hmasak zet loh chuan thutak kan sawi thei ngawt hlei n>m. Tirhkoh Paula hmangin Kristan, In \awngka chhuak chu, cha al, khawngaihna tel ni fo rawh se tiin, Thu \halo r>ng r>ng in k an chhuak suh se, a \<lzia ang zela siam\ha t<rin, thu \ha apiang chhuak zwk rawh se, a ngaithlatute tan khawngaihna a lo nih theih nn, (Kolosa 4:6; Efesi 4:29) tiin min hrilh. Tlnga Krista thu sawi, Pathian Lehkha Thua chhinchhiahte hian nuihza fiamthu ho tak leh, thu lawilote hi an dem tih kan hre thei a, kan \awngka chhuakte an dik bkah an thianghlim tur a ni tih min hriattr bawk. 66

DN HI THLARAU LAM THIL A NI

Krista hnn a\anga zir chhuak tawhte chuan thim thiltih rah nei ngai lovahte telna an nei tawh ngai lo. Efesi 5:11. Nun tlang tak, fel tak leh dik taka nung an ni tih an thu leh hlah leh an nunah a lang a, dawt sawi ngai lo (Thupuan 14:5) mi thianghlimte n>na inp^wlna thianghlim nei tura inbuatsaihna neite an ni. . Mi sual dodl suh u; in biang ding lam b>ngtu hn>nah chuan a lehlam pawh dawh rawh u. Matthaia 5:39. ROM sipaite n>na an intawh \um r>ng r>ng hi chu Judate rilru tihrehawmtu a ni deuh ngei z>l a. Judai ram leh Galili rama hmun hran hranah sipaite awm nn hmun an siam thluah a, chngte chuan Judate hnnah an hnam tlk hniam tawhzia an hriattr \hn. Ring taka tawtawrwt ham rk an han hriata, Rom sawrkar thiltihtheihna entirtu, puanzar bula sipai lo tlan khawm khup khupten an rinawmna entira puanzar hma an kn \hinte pawh chuan an thin a khei lo thei \hin lo. Mipuite leh sipaite an insut buai apiangin Judate thinurna a sosng thar ngei ngei bawk a. Rom hotu \henkhat leh anmahni v>ngtu sipaiten hmun hrang hrang an thawhnaah Juda lo nei mi, an lova hnathawk m>kte chu tlng lama an thuam phurhsak turin emaw, an mamawhna thildang eng atn pawh chhawr luih turin an man fo va. Chu chu Rom mte dn a nih miau avangin an thu hnialtute chu rawng taka sawisak an ni \hn. Rom mten Judate an hnehchhiahna nghwngkawl an hlih hlan mipuiten an thinlunga an nghahhlelhna chu a ni t>lin a zual deuh deuh a. Galili mte zinga a rothap zual leh mihrt khawkh>ngte rilruah phei chuan hel an duhna chu \uah taktein a \uah tawh a. Kapernaum khua chu ramri depa awm a nih avangin Rom mitten an sipai rual hmunpuiah an hmanga, chu khuaa Isuan mite a zirtr laia Rom sipai rual han hmuh ringawt pawh a thu zirtr ngaithlatute thinlunga Israel hnam mualphona lan thartrtu a ni ngei ngei \hin. Chuvangin mipuiten Rom mi, inluling leh invilik takte lehthaltu A nih beisei m min Krista chu an thlr \hup mai a ni. Amah thlirtute hml Isuan a han enin a rilru a hah hle a, phuba 67

MALSAWMNA TLNG

lk duhna rilru an neih chuan an nunah thil \halo a nemkaisak tih leh anmahni awpbettute hneh thei tura thiltihtheihna neih an duhziate chu a hriatpui vek. Rilru hah takin an hn>nah, Mi sual dodal suh u; in biang ding lam b>ngtu hnnah chuan a lehlam pawh dawh rawh u, tiin a zirtir \an ta a. H>ng thute hi thuthlung Hlui huna zirtrna rawn sawi chhuah thar leh mai an ni. Mit iah mit, h iah h (Leveticus 24:20) tih dn, Mosia hnena p>k kha chu a awmngei a, mahse an khawtlng dn pakhat a ni a, chu dnin a sawi anga phuba latute tumah thiam chantr an ni ngai lo. Lalpa zirtrna chu hei zawk hi a ni: Sual chu ka thungr<l teh mai ang, ti suh. I hm>lma a ril a \m chuan ei tur pe la, a tui a hal chuan in tur pe rawh, tihte hi. Thufingte 20:22; 24:29, 17; 25:21, 22. He leia Isua nun pumpui kha he dn tarlanna hi a ni a, Chhandamtuin A van in a chhuahsan chhan pawh kha hm>lmte hnna nunna chhang pe turin a ni. A pian tirh a\anga a thih thlenga a nun kha dwta hekna leh tihduhdahnain a khat a, Ani erawhchuan hmangaihna a ngaihdamnain a chhng l>t zl \hin. Zawlnei Isaia hmangin Isuan ama chungchng thu heti hian a sawi: Vuak atn ka hnungzng ka dawh a, ka hmuihmulte an pawhin ka dawh reng a, chilte min chhk a, mahse zakin ka hmai ka hup ngai lo. An sawisa a, inngaitlawm takin a tuar zl a, a chhng l>t ve hauh lo. Beram talh tur an kaih laiin a ngawi tlat ang leh, beram hmul an meh lai pawha ngawi reng \hin ang hian a ni pawhin a k a ng hauh lo. Isaia 53:6, 7 CL. Kalvari krawsah pawh khn, amah tihlumtute tna a \awng\aina leh suamhmang hnuk chat \>p hnna beiseina thu a sawi kha, kum zabi tam tak inher liam tah leh vawiin thlengin hriatin a la awm zui ta zl a nih hi. Pa awmpuinain Krista chu a hual pap reng a, chatuan daih a hmangaihna chuan khawvel tna malsawmna ni lo tur chu, A chungah a thlentir r>ng r>ng lo. Chu chu A thlamuanna hnr a ni a, kan tn pawh a ni e. An thinlunga Krista Thlarau ch>ntrtute chu 68

DN HI THLARAU LAM THIL A NI

Kristaa awmte an ni a, Krista awmpuinain a hual vel avangin, mten vuak tuma an tin pawhin chhandamtu chungah a tla zwk hlauh \hin. An chunga thleng apiang Krista laka mi a ni a, mi sual an do pawh a \ul lo, anni humtu chu Krista a ni si a. Lalpan a phal loh chuan thil engmahin a khawih thei lo; an chunga thlentr a phalte chu, Pathian hmangaihtute tna an \hatna tura engkimin a thawhsak (Rom 8:28) \hintute an ni. Tupawhin i lakah thupawi sawiin, i kawr lk a tum chuan i puan pawh lktr nghl rawh. M>l khat kala ph<t luitu apiang che hnnah chuan m>l hnih kal rawh. Thuneituten an laka an pht lo do l>t aia an pht chuang liam tihsak zwk turin Isuan a zirtirte a hrilh. A theih phawt chuan an tih mkmawha ruat apiang chu ram dnin a ngiat piah lam nia lang pawh nise, an hlen \hin tur a ni. Mosia hnna dn p>kah hian pachhiate chunga ngilneihna lantr dn tur a lang chiang khawp mai. Mi retheiin a mamawh phuhrk nn tu hn>nah emaw a thawmhnaw dahkham sela, dahkhamna pa chuan mi retheiin a dahkham h emaw, a pktr h emaw lam tura a va luh phal a ni lo; pwnah a puktiran a rawn p>k a lo nghk tur a ni. Dahkham chhan chu eng pawh ni rawh se, dahkham chu ni tlkah pk kir leh ngei tur a ni. (Deuteronomy 24:10-13 en la). Hetianga zahngaihna thiltihte hi Krista hunah chuan ngaih pawimawh a ni tawh mang lo; Isua erawh chuan ror>ltute thu rem fel tawh chu, Mosia dnin a pht aia khirh zawk pawh ni se, zirtirten an zawm tur a ni tih a zirtir a. An laka an pht chu an kawr a nih chuan an pe mai tur a ni a, chu bkah an bte an rulh kim hnuah pawh, a \ul chuan rorelnain a pht aia tam pawh an pe tur a ni. Tupawhin i lakah thupawi siamin i kawr lk an tum chuan i puan pawh lktr rawh. M>l khat kala pht luitu che hnnah chuan m>l hnih kal rawh. Isuan a zirtr zui zl a: A dltu che hnenah pe la, i laka pk duhtu chu hawisan suh tiin. Hei hi Mosia pawhin a lo zirtr \hin a ni: In chipui ngei tlachham 69

MALSAWMNA TLNG

lakah inchhungeng suh ula, \anpui hreh suh ang che u. Thilphal chhuah ula, an mamawh zt chu pktr rawh u. Deuteronomy 15:7, 8 CL. He Pathian Lehkhathu hian Chhandamtu thusawi a sawifiah tawk hle. =anpuina dl apiangte hnnah, kawngro nei lo taka thilp>kte sem ur ur turin Kristan min zirtr lo; mahse hei hi erawh chu min zirtr: An \hatna tur ti ula, puktr rawh u, heta pktr tih hi thilp>k a ni mah zwk; hmuh kir leh beisei kher lova puktrna a ni. Luka 6:35 CL.
A thilpek ruala mahni inpe vek chuan mi pathum a hri, Amah, a \henawm ril\am leh Kei.

In hm>lmate chu hmangaih rawh u. Matthaia 5:44. CHHANDAMTU zirtrna, Misual dodal suh u, tih hi phuba lk duhnaa khat Judate tn zawm harsa tak a ni a, he thup>k dozwng hian an zngah phun nawina a lo awm \an ta a. Isua lah chuan he thupek aia khirh zwk a sawi zui ta deuh deuh a. I vengte hmangaih la, i hm>lmte haw rawh, an tih in hre tawh. Kei erawh chuan ka hrilh a che u, in hm>lmte chu hmangaih ula, a tiduhdahtu che u chu \awng\aisak rawh u, in Pa vana mi fte in nih theih nn, tiin. Hei hi danin a tum chu a ni a, mahse an hotuten hrilhfiah dik lovin, han zawm chi ni lovah leh khrih lutukah an ngai a. Anni chu mi dangte ia \ha zwkah an indah a, Israel mi nia an lo pian avang maia Pathian vobk ni angah an inngai. Amaherawhchu Isuan a kawhhmuh duh chu an hmuhsit chhiahkhawntute leh misualte kaiharhtu, hmangaihna avanga ngaihdam duhna rilru neih a \ul thu a ni. A thu ngaithlatute hn>nah engkim chunga Roreltu chu Kan Pa a ni tiin a hming thar angin a tarlang a. Pathian thinlungin ngilneihna nena anni chu a ngaihven rengzia a hrilh bawk a: Pain a fte a khawngaih anga Lalpan Amah \ihtute chu a khawngaih \hin ang hian thlarau boral mekte chu a vei m m a ni tih a zirtr. (Sm 70

DN HI THLARAU LAM THIL A NI

103:13). Chutiang Pathian chungchng Biblein a tarlan ang chu eng sakhaw dang mahin khawvel mte hnnah an zirtr ve lo. Ringlo mte pawhin Mi Chungnungber a awm tih chu an ring ve tho va, mahse ani chu hmangaih tur ni lova hlauh tur pathian chimawm tak, inthawinaa tlawn lungawi tur angin an ngai a, pain a fanaute hnna hmangaih thilpkte a pe \hin anga ani chu en turin an zirtr ve lo. Israel mite meuh pawhin Pathian chungchanga zwlneite zirtirna hlu takte hmu thei lo khawpa an mit a lo del nasat tawh avangin, Pa hmangaihna thu chu khawvel mte hnna thilp>k thar angin an ngai hial a ni. Judate pawmdn chuan Pathian rawngbawltu, Rabbi ten tihtur an tuk a piang ti zar zarte chauh Pathian a hmangaih a, mi dang zawngte chungah chuan a hm>l a dur a, nchhe dawng vek an ni. Chutiang a nih lohzia Isuan a sawi ve thung a. Ani zirtrna ang chuan khawvela mite zawng zawng chungah, misual leh mi\ha tn pawh Pathian hmangaihna >ng a awm vek. Thilsiamte a\ang ringawt pawh hian he thutak hi lo hre ve wm tak in ni a sin, in Pa Vana mi chuan misualte leh mi\hate chungah n a chhuahtr a, mi dik leh dik lote chungah pawh ruah a s<rtr \hn a ni, a ti. Leiin kum tina a rohlte a rawn chhuah \hinna leh ni vela a her kual \hinnate hi amaha thiltihtheihna awm ve r>ng avang a ni lova, ni vela her rengte khi Pathian kutin a kaihruai a, vana an awmna \heuha awmtrin, kawngro mumal tak neiin a kaltr vek vang zawk a ni. A thiltihtheihnain nipui leh thlasik te, thlai chi theh hun leh an rah seng hunbi te, chh<n leh zan te, an indawt dn t>in a awmtr vek a; A thu ang zlin thil \ote an duah a, an hnahte an lo chawr a, an lo pr \hin. Thil \ha kan neih a piang, ni >ng leh ruah te, ei leh bar te, nunna thaw tin te hi hmangaih thilpek vek an ni. Kan awmdn r>nga ngainatawmna leh duhawmna nei lo, huathlala tak leh inhuat tawn chng kan ni chung pawhin kan Pa vana mi chuan kan chungah A zahngaihna a lantr reng. Min Chhandamtu Pathian ngilneihzia leh min hmangaihzia a lo lan lai khn, thil kan tih \hat vang ni lovin, a khawngaihna avangin min 71

MALSAWMNA TLNG

chhandam ta. Tita 3:3-5. A hmangaihna kan pawm chuan ngilnei leh zaidamin min siam ve ang a, min tilawmtute chungah chauh ni lova, mi awm-eu, kalsual leh sual twp thangte chungah pawh ngilnei leh zaidawh theiin min siam ang. Pathian fte chu A nungchang \awmpuitute an ni a, tin, Pathian chhngkuaa mte nih lantrtu chu khawvela dinhmun kan chelh te, kan pian leh mrna te, eng hnam nge ka nih te, sakhaw lama ham\hatna kan neihte hi an ni lo, hmangaihna, mi zawng zawng huap zo hmangaihna hi a ni. Pathian Thlarau hnathawh dotu, an thinlung la khar hlen >m rih lo mi sualte pawh hi, ngilneihna thiltihten a la hneh thei a, chng mte chu huatna huatna v>ka thungrul \hinte hi hmangaihna, hmangaihna v>ka chhng l>t thei pawh an la ni. Lawm nachng hre lo leh mi sualte hnna ngilneihna lantr a, an laka engmah dawn beisei lova thil \ha tihte hi, van Lal ze lantrna a ni a, Chungnungbera ften an ze duhawm tak an lantrna a ni bawk.

Chutichuan, in Pa vana mi a \ha famkim angin in \ha famkim tur a ni. Matthaia 5:48. HE thu mal, chutichuan tih hian a hma lama thu lo sawi tkte hmwr bawkna a awm dwn ta tih a kwk a. Isuan a thu ngaithlatute hnnah Pathian a hmangaihna leh zahngaihna, khaihlak lova lo thleng reng thute a sawi hnuah, an \ha famkim ve tur a ni tih a hrilh ta a. An Pa vana mi chu lawm nachng hre lote leh misuaksualte pawh khawngaih \hin (Luka 6:35) a nih avang leh, anmahni chawikang tura rawn inphah hniam a nih avangin, nungchangah amah an ang thei a, angelte leh mihringte hmaah sawis>l bo an ni thei tiin a thu sawi tawhte tlngkawmna a siam ta a ni. Khawngaihna hnuaia chatuan nun neih theih dnfelna famkim te, Pathian nena inremna leh A dn thubulte nena inrem thlapa awmna te hiEden a\ang tawha vawiin thlengin a la thuhmun reng. Tuthlung Hlui huna nungchang tehkhawng leh Thuthlung Thara nungchang 72

DN HI THLARAU LAM THIL A NI

tehkhawng pawh a la pangngai reng. Chu tehkhawng chu kan thlen phk rual loh a ni lova, Pathian thup>k tinah leh kan tih tur a tukah reng reng, st ngai loh thutiam a awm z>l a ni. Pathianin Amah kan an theihna kawng min sial sak a, chu chu an rilru herh vanga mi tupawhin Pathian khawngaihna chu an lo dodal a nih ngawt loh chuan, A thutiam chu a famkim ngei ngei dwn. Kan Pathianin sawia siak lo hmangaihnain min hmangaih a, chu mi avanga kan hmangaih theihna kaih harha lo awm chu Pathian lamah hip chhohin a awm a, tichuan hriat s>n rual loh hmangaihna zauzia te, seizia te, sanzia te, thkzia te hriat theihna engemaw chen kan neih phah ta a ni. Krista duhawmna, mi hp tak mai puan chhuahna leh, misual kan la nih reng laia A hmangaihna a rawn lantrzia hriatna chuan thinlung tihmawh tak hi a rawn tin>min a rawn tukzal a, misual nun chu siam thar a ni ta a, Pathian fa a lo ni ta. Tihluihna hi Pathian ror>l dn phung a ni lova; thinlung a\anga sual hnawh chhuah nna a hman chu hmangaihna a ni a, hmangaihna chuan chapona hi inngaihtlawmnaah a chantrin inhm>lmkna leh rin lohna hi hmangaihna leh rinnaah a chantr hlauh \hin. Judate chuan \hatfamkimna neih tumin an theihna zawng zawng fawmkhawmin rim taka thawkin an bei chiam a, mahse an hlawhtling lo. Kristan an hnna a lo sawi tawh \hin angin, anmahni felna chuan vanram a thlenpui dwn lo. Vanram kai turten an neih tur, felna zia A kawhhmuh ta a. Tlng chunga thu sawi zawng zawngah khn felna rahte a trlang tawh a, tunah hian \awngkam khat lekin felna \obul leh felna zia an hnnah a tarlang ta a: Pathian a \ha famkim angin in \ha famkim tur a ni. Dn chu Pathian nungchang tarlanna a ni a, Pathian sawrkarna nghahchhan, nun kaihruaitu dn thubulte tarlanna famkim, in Pa vana mi chu en teh u, tiin. Pathian chu hmangaihna a ni. N a\anga a zung >ngte angin, hmangaihna te, >ng te, lawmnate hi A thilsiam tinr>ng chungah A hnna ata an luang chhuak reng \hin; p>k hi a nihphung r>ng a nih avangin. A nun chu hmasialna tel lo hmangaihna a ni. A ropuina chu A fte \hatna; A lwmna chu Pa ngilnei A nihna. 73

MALSAWMNA TLNG

Amah a \ha famkim ang bawka \ha famkim turin min hrilh a. A ch>nkualna hmun leh ram zau taka >ng a ni ang bawkin, kan ch>nkualna bial zm t>ah hian >ng ni turin min duh. Keini chuan neih engmah kan nei lo, mahse A mi hmangaihna >ng chu kan chungah a lo thleng ta, chu >ng theh darhtu chu kan ni ve tur a ni. A \hatna rinchhanin, A \ha famkim angin, kan awmna hmun \heuhah kan \hafamkim ve thei. Isuan, In Pa a \ha famkim angin in \ha famkim ve tur a ni, tiin min hrilh. Pathian fte in nih ve tawh chuan A nungchang \awmpuitute in ni tawh avangin, Amah anna in nei lo thei lo. Hringfa tinte hi an pa nun anga nung an ni a, Pathian fa, A thlarau hrinte in nih chuan, Pathian nun dn angin in nung ve tihna a ni. Kristaah chuan Pathian famkimna tinr>ng chu taksa neiin a awm a. (Kolosa 2:9); Isua nunna pawh kan tisa thi theiah hian a lang (2 Korin 4:11). Chu nunna, nangmahnia awm chuan, Isua nuna a thawh ang bawkin in nunah a thawk ang a, in nunah A nungchang ang a chhersak bawk ang che u. Tichuan, A dna thup>k tin nen inremin in awm ang, Lalpa dn chu a \ha famkim a, nunna a siam \ha \hn si a. Sm 19:7. Hmangaihna azrah Dn felna chu tisa dn zawh lova Thlarau dn zawh zwktu keimahniah hian hlenin a awm ang. Rom 8:4.

74

Rawngbwlna Chhan Dik Chu


In thil \ha tihte mi hmuh atan an hma ti lo turin fimkhur rawh u. Matthaia 6:1.

loha awm reng \hin, puan chhuaha lo awm tte an ni a, mahse mipuiten a awmzia an hrethiam nghl mai lo. Thiltihtheihna ropui tak nei reng si, mahse anniho ngaihdana thil \ha rawn thlentir tura Isuan a hmang lawk lo chu an hrethiam thei lo. Chu chuan an rilru kalhmang te, an thiltih chhan te leh an tih dn te chu Krista rilru put dn leh A rawngbawl chhante a\anga a danglam nasat zia a lantir a. Anni chu dn chawimawi kawnga \hahnemngai m m, mahni inchawimawi tum rn si an ni a; Kristian mahni inhmangaihtu chu dn bawhchhetu a nih thu an hnenah a puang a ni. Farisaite thil ngaihhlut zwng chu mihringte lo ngaihhlut kumkhua \hin a ni ve tho va, an rilru put phung pawh mihring dangte rilru put phung nen a danglam chuang lo. Kristan a rilru leh rabbi-te rilru an danglamzia a sawi rual hian A zirtirnate chu mi zawng zawng tn a nihzia a tarlang nghal a ni. Krista huna Farisaite khan, khawvel mite ngaiha chawimawina leh hmuinglna an chunga rawn thlentu atan, an \hatna lawmman atna Vanlam duhsakna hlawh turin \hahnemngai takin an thawk \hin a. Pachhiate hnna \anpuinate chu mite hp nn leh an sakhaw mizia lantr nn, mi dangte mithmuhah kher an pe \hin. Mite hmuh tur khera an thiltihteah chuan Isuan a zilhhau a, chutianga mite fakderna leh ngaihsan hlawh duha an rawngbwlna chu Pathianin a pawmsak lo tih leh, miten an fakderna bk chu lawmman dang dawn tur an nei lo tih a hrilh. Heti hian a sawi zawm z>l a: Khawngaih thilp>k i hlanin i kut ding lam tih chu i kut vei lamin hre suh se, i thilp>k chu a rka a awm theih nn; chutichuan i Pa, a rka hmu \hntu chuan a rl ang che, tiin. 75

LANG chunga Krista thu sawite hi A nunin a zirtir, sawi chhuah

MALSAWMNA TLNG

Hng thute Isuan a sawi hian, khawngaih thilpek r>ng r>ng a rk chauha tihtur a tihna a ni lo. Thlarau Thianghlim kaihhruaia tirhkoh Paula lehkhathawnah Makedonia rama Kristiante, inpezo taka an thilphalna kha a z>p miah lova, anmahnia Krista khawngaihna hnathawh chuan midangte pawh a kangkai z>l tih a sawi. Korinth khuaa kohhrante hn>na, In \hahnemngaihna chuan mi tam tak a tiharh ta, ti te pawhin a ziak 2 Korin 9:2, 3. Khawngaih thiltih chhan chu mite hnen a\anga chawimawina leh fakna dawn tum nn a ni lo tih Krista thusawiah hian a lang chiang twk hle. Pathian ngaihsakna dik chuan alanga thiltih chauh ngaisang turin min ti ngai lo. Fakderna leh tlawnnate chaw tak khka khkpuitute chu a hming maia Kristiante an ni. Krista zuitute chu an thil \ha tiha chawimawina thlentirtute an ni a, chawimawina dawngtu tur erawh chu anni ni lovin, an hnena khawngaihna leh thiltihtheihna petu a ni zawk. Thil\ha tihte r>ng r>ng hi Thlarau Thianghlim zra awm vek a ni a, chuvangin Thlarau Thianghlim Petu-in chawimawina a chang tr a ni. Krista >ng ch>nna mihring chu Pathian fak leh A hnena lawmthu sawiin a au chhuak lo thei \hin lo. In \awng\aina te, in tih tur bil in tih te, mi chunga \hatna in lantir te, mahni in inphatna te chu inngaihtuahna leh in thu sawiah in thupui ber a ni ngai lo vang. Chawimawia awm chu Isua a ni ang a, nangni chu thupin in awm ang a, Krista chu engkima engkim a ni ang. P>k chhan \ha dik taka pe tur kan ni a, kan thil \ha tihte tlngzarh hrim hrim tur nilova, tuarna neite kan hmangaih leh lainat avanga pe tur kan ni. P>k chhan dik leh thinlunga ngilneihna takzet te hi Vanin a ngaihsan zwng tak a ni a, mahni inpek zawh vekna leh hmangaihna dik hi Pathianin Ophir rangkachak thianghlim aiin a ngaihlu zawk daih. Lawmman dawn lungkham hmasa lo ila, rawngbawlna i ngai pawimawh hmasa zwk ang u. Chutiang rilru nna ngilneihna thiltih chu, In Pa a rka hmu \hintu chuan a rl ang che u, tih ang khn Lalpan lawmman pein a rl ngei ngei dwn. Amah Pathian ngei hi 76

RAWNGBWLNA CHHAN DIK

Lwmman Ropui a ni sa reng tawh a, huam tel dang a la nei lehnghl! Kan nunah Amah leh a nungchang kan sengluh chuan Amaha lawmna kan dawn belh \hin. Miin a anpui mi dang a ngaisang \hin ang hi a ni. Kan mihringpuite rawngbawlsak tura Pathiana kan inp>k chuan kan hnenah A rawn inpe ngei dawn a ni. Mi dangte nuna Pathian malsawmna lui a luan luh nna an thinlung leh nuna hmun kiantu chu lawmman tam tak dawng lovin a awm ngai lo. Tlng pangahte leh phaizwl tea hmun kiantuten chn an nei ngai lo. Lui luanna tur hmun lo kiantu chu a l>t zain rulh a ni \hin. Lui luang ri her herte chuan an kam velte chu an vawng hring duah \ha reng a, hnim \ote chu an hring no nghelh reng a; chutiang bawkin thing kungte pawh an duah \ha a, pangprte an vul ch<k bawk n>n. Nipui sen sat lai, lei a khawro zual lai ber pawhin, lui dung tluan leh a kam velte chu an dr hiam mai a; tuipui lam pana tlng a\anga ro hlu, lui luang thla zl tana hmun petu phaizawl leh ruamte pawh an mawiin an thar sar reng a, khawvel hnna Pathian khawngaihna luan tlang nna an nun pe phalte hnna malsawmna thleng \hin entirtu \ha tak a ni. Hei hi a ni pachhiate hnena khawngaihna lantirtute chunga malsawmna thleng \hin chu. Zawlnei Isaia pawhin heti hian a lo sawi tawh kha: Ril\mte chu in chaw sem ve ula, vkvaite in inchh<ngah hruai lt rawh u; saruak in hmuhte chu sin tur pe ula, in laichinte hawisan suh u. Tichuan zng >ng angin in >ng ang a, in hliam tuar chu a dam thuai ang Ril\mte tn in inphal a, retheite pawh inhrai tlai chuan thim zinga >ng angin in >ng ang a, in nguina pawh chhn >ng angin a veng tawh ang. Lalpan a hruai z>l ang che u a, ni sa hnuaia in dang ro chu a tireh ang a, in chk tinr>ng a pe bawk ang che u. In taksate a tichak leh ang a, tui tamna hmuna huan ang leh tuikhur kang ngai lo ang in ni tawh ang. Isaia 58:711 CL. Mi dangte nihlawhna tura thiltitu chu a l>t hniha malsawmin a awm \hin. Tlachhamte chhawmdawltu leh mi dangte malsawmtu a ni a, ama chunga malsawmna lo thleng phei chu a nasa lehzual. 77

MALSAWMNA TLNG

Krista khawngaihna awmna nunah chuan hmasialna letling hlauh nungchang chher a ni a, chu nungchang chuan nun a siam duhawm a, a cheimawi a, a tihausa \hin. A rka ngilneihna thiltih chuan thinlungte a phuar khwm a, thilphalna hnr, Lalpa thinlung lamah a hp khawm \hin a ni. Mi dangte ngaihsakna mawlt> te, mahni inhlanna leh hmangaih thiltih beitham tak, pangpr a\anga thawm hriat tham loha rimtui lo zm darh \hin angte hi, nunhlimna leh malsawmna duhawm tak an ni vek. Mi dangte hlimna tur leh \hatna tura mahni inphatna tlwm tak, tukhaw ngaihsan mah hlawh lote pawh hi, hausa tawntw, ropuina Lal, kan tna rethei taka lo awm si nena inzawmna entirtu a nih avangin van chuan an hlutnate a hre fai vek a ni. Ngilneihna thiltihte hi a rka tih a ni thei e, mahse a titu nungchanga a thiltih rah lo lang chu thup theih rual a ni lo. Krista zuituten tih takzeta hna kan thawh chuan kan thinlung chu Pathian remin a lo awm ang a, tin, Pathian Thlaruvin kan nunah hna a thawk zui reng ang a, Amah nen zaikhata luanna duhawm tak min neihtir ang. Pathian a\anga thilp>k an dawn apiang fing taka hmang zai \hinte chu Pathianin a p>k belh zel \hin a, an hnena chakna leh khawngaihna petu, duhtakaa an rinna nghattute rawngbawlna chu lawm takin a pawmsak \hin. Hna \hathawh nana an pianpui thiamna hmanga Kristian nungchang chherna leh famkimna neih tum tlattute chuan khawvel lo la awm turah, an tuh rah sengna an la nei ngei ngei dawn. Leia hna lo \an tawh chuan nun sng zwkah leh thianghlim zwkah, kumkhaw tlaitluan daih tur, a vawrtawp a thleng dwn a ni. In \awng\ai pawhin mi verv>kte angin awm suh u. Matthaia 6:5. FARISAITEN \awng\ai hun bi ruat sate an nei a, an hun bi ruat a lo thlen apiangin, khawii hmunah pawh awm se, dawrpuiah emaw, kawtthl>rah emaw, hmanhmawh taka mipuite kal v>l zut zutnaah 78

RAWNGBWLNA CHHAN DIK

pawh ni se, \awng\ai turin an thiltih m>k chawlhsanin an ding chawt a, an \awng\ai hla phuah sa chu ring takin an chham nghl \hin. Chutianga mahni inchawimawi nn Pathian biakna an neih \hin chu Isuan tm lovin a zilhhau \hin. Mipui vantlang zinga \awng\ai a dem tihna phei chu a ni lo, amah ngei pawh a zirtirte nen mipui pungkhawm zngah a \awng\ai ve \hin a ni. Mahse fianriala \awng\aina hi puan zar loh tur a ni tih A zirtir a, midangte hriat atan ni lova, \awng\aina ngaithlatu Pathian chauh hriat atan a ni a, chutiang hun kan hmannaa kan thinlung phurrit kan phawrhte chu mi dlchht tute emaw hriat atn a ni lo. Nang erawh chu i \awng\ai hunin i pindan chhngrilah lt ang che. Fianrial \awng\aina hmun bik nei ve ngei teh u. Isua pawhin Pathian n>na inpwlna thianghlim neih nn hmun a nei thluah a, keini pawhin i nei ve ang u. Pathian n>n chauha kan inpwl \hinna tur hmun, hmun tlwm t pawh ni se, kan pan fo tur neih kan mamawh khawp mai. In Pa, a r<ka awm hnenah chuan \awng\ai rawh u. Isua hmingin Pathian hn>nah naupang t> rinna ang neiin englai pawhin kan kal thei. Min sawipuitu tur mi dang tumah kan mamawh lo. Min hre chianga min hmangaihtu Pathian hnenah kan thinlung, Isua zrah kan hawng thei. Fianrial \awng\aina hmun, mi dang tumahin an hmuhtheih loh, Pathian chauhin a hmuh; mi dang tumahin an hriat theih loh, Pathian chauhin a hriatah chuan kan duh leh thlkhlelh ber kan neih rkte lam pawh Pathian hmaah kan pharh vek thei a, mihringten fianriala A hnena an mamawh an thleng apiang lo ngaihven lo ngai lo, lainatnaa khat Pathian chuan kan thinlungah thu a rawn sawi \hin a ni. Lalpa chu zahngaihna leh khawngaihnain a khat si a. Jakoba 5:11. Nin hre ngai lo hmangaihna chuan mi tihmawhte sual puante chu a lo ngaihtlksak a, an sual simna a pawm sak zel bawk. Nuin a enchim loh a fa a han en a, a nu a ni tih hria a a nui ver ver hm>l hmuh, nghakhlel taka a thlir \hin ang hian, Lalpan a hnena lawmthu kan sawi hun a thlir reng a, min ngaihven em em tih hre turin min 79

MALSAWMNA TLNG

duh a ni. Hrehawm kan tuara min lainat tur te, lungngaia kan awma min hmangaih tur te, kan chak loh a chakna min pe tur te leh tlachhama kan awma min phuhrk tur tea A hnen pan turin min swm a, A pantute reng reng a ti beidawng ngai lo. Amah an han en a, a hm>l a hlim ta a, an zak ngai tawh lo vang, tiin thutiam min pe. Sm 34:5 CL. I Pa, a rka hmu \hintu chuan a rul ang che, tih ang ngei khn, A rka Pathian zawngtu, Lalpa hma an mamawhte phawrh veka a \anpuina dltute chuan an dl thlwn ngai lo. N tina Krista pawl \hin kan nih chuan kan velah, hmuh theih loh khawvel a\anga thiltihtheihnaten min hual vel tih kan hre thei ang a; tin, Isua kan enin Amah kan ang deuh deuh ang a, tihdanglamin kan awm ang. Kan nungchang hi vanram luah tlk turin a lo n>min siam mawihnai leh duhawm tak a lo ni ang. Lalpa nen inpawhna leh inpwl thianghlimnain rah a chhuah ngei ngei tur, sakhaw mina, thianghlimna leh phurna te kan neih belhzel ang a, kan \awng\ai dan te a mumal zwk bawk ang. Pathian hnen ata zirtirna dawng reng kan nih lantirtu chu kan nuna \hahnemngaihna leh ph<rna te hi an ni. N tina \hahnemngai taka Pathian hnena \awng\aia A thiltihtheihna te, \anpuina leh chhawmdawlna te dila A lam hawi \hinte chuan thutak hriat thiamna te, an mawhphurhna hriat chianna te, an thiltih chhan dik tak awmze hriatna te an nei ang a, felna duha ril\am tuihalna an nei zui zl ang. Pathian nna inzawmna nung kan neih reng chuan kan mi kawmte hnnah kan thinlunga remna, muanna leh ng awmte chu kan theh darh reng ang. Pathian hnna \awng\aina a\anga chakna kan dawn leh mi dangte rawngbawlsak tur \hahnemngai taka rilru sawizawina te \angkawp chuan kan ni tin hna thawk thei turin min pui a, tin, min hual v>ltu boruak chu eng ang pawh ni se, chhngrila muanna nei reng thei turin min buatsaih \hin. Pathian bula kan awm reng phawt chuan, A tna thusawi t<r leh A hming fak turin kan kaah thute a dah ang a, angelte hla leh kan Pa vana mi hnna lawmthu sawi dn te min zirtir zl ang. Kan thiltih apiangah, Chhandamtu min chnchilhna tilangtu 80

RAWNGBWLNA CHHAN DIK

hmangaihna leh >ng hmuhin a awm ang. Pathian Fapa rinna neitu nun chu hmuh theih buaina te hian an khawih phak lo a ni. In \awng\aiin Jentelte angin sawi nawn mai mai suh u. Matthaia 6:7. RINGLO mite chuan an sual thupha chawina chu an \awng\ainain a phu ve r>nga hriatna an nei a, chuvangin an \awng\ai rei zawh poh leh an sual thawina an dawng nasa dwn niin an ngai. An thiltih avanga thianghlimna dawnga an inhriat hrim chuan lawmna tur chhan \ha anmahniah a awma hriatna leh chu mi avanga chhuan tur neia inngai awm r>ng an ni e. =awng\aina chungchanga hetianga an sualte anmahnia chinfel theih mai nia rinna a zul innghahna chu sakhaw dik lo thurinah a ni. =awng\aina chungchnga ringlo mite ngaihdan chu Farisaiten an la chhawng ve a, kan ch>nna hunah pawh Kristiana inchhlte zingah a la awm zui zel a, a la bo ta lo fo a nih hi. =awng\ai hla siam sa, chham nawn sek \hin, thinlunga Pathian mamawhna awm hauh si lo hi, Jentelte anga sawi nawn mai mai nen a thuhmun reng. =awng\aina hi sual man rulhna a ni lo; amah ringawt chuan \hatna leh hlutna awm sa a awm lo. =awngkam thlum bera chhamte meuh pawh hian duhna thianghlim pakhat chauh pawh a hen hlei n>m. Lunglai rila duhna dik zuk phawk si lova, dangnlna hmachhuana \awng\ainate pawh thu lawilo mai a ni. Amaherawh chu, thinlung tih takzetna nna kan mamawh mawl t>t phawrh fai vek a, chutah, min a hnna a \hianin duhsakna a lo p>k ngei beisei taka a dl anga kan dilna chu, rinna nna \awng\aina a ni. Pawnlng taka fakna hi zawng Pathian lawmzwng a ni lo; an sualna avanga lungchhe ngawih ngawih, an sual hriat chianna in a tuk zet tawh, chak lo >m >mten \awngri kher lo pawha thinlung a\anga au chhuak site chuan, zahngaihnaa khat Pa hn>n an thleng nghl rawk \hin. 81

MALSAWMNA TLNG

Chaw in nghei hun pawhin mi verv>kte angin ngui hm>l pu suh u. Matthaia 6:6. PATHIAN thuin chaw ngheina a tih chuan hmuh theih chaw ngheina piah lam a huam tel a. Chaw ei loh te, sai ip puan inbel te, lua vaivut phul kai luai te hi a sawi tum ber a ni lo. A thil sual tih pawi tihna leh tenna neih vanga chaw nghei chuan, miten an hriat leh an hmuh ngei tur zwnga intarlanna a nei ngai lo. Pathianin chaw nghei tura min tihna chhan chu sual vanga taksa tihhrehawm ni lovin, sual huathlalkzia hre chiang tura min puitu atn leh Pathian hmaa kan inphah hniama A khawngaihnaa kan sual ngaihdamna kan dawn nan a ni. Israelte hnena A thup>k pawh, In puan ni lovin, in thinlung pawtthl>r rawh u, (Joela 2:13) tih a nih kha. Sual man rulh nna mahni intihhrehawm emaw, intithei taka keimahni thiltih hmachhuana mithianghlim hote rochan ang hlawh tlka insiam theia rinna hian kan tan hlutna a nei miah lo. Mi \henkhatten, Pathian hna kan thawh theih nn thil eng nge kan tih tur? tia Isua an zawh khan, heti hian a chhng: Pathian hna thawh chu hei hi a ni, a mi tirh hi ring rawh u, (Johana 6:28, 29) tiin. Simna hi mahni inphat a, Krista lam hawina a ni a; Krista kan pawm a, rinna a zra kan thinlunga A ch>n hunah tha thawhna chu a lo lang nghl mai dawn a ni. Isuan heti hian a sawi: Nang erawh chuan chw i nghei hunin hriak inthih la, i hmai phh rawh; i Pa a rka awm mithmuhah chauh lo chuan mihring mithmuhah chaw ngheiin i lang lo vang, tichuan i Pa, a r<ka hmu \hintu chuan a rul ang che, (Matthaia 6:17, 18) tiin. Pathian ropuina tura thiltih r>ng r>ng chu, lungngai leh ngui taka ti lova hlim taka tih ni rawh se. Isua sakhuaah nguinain hmun a nei ve si lova. An Lalpaa beidawnna nei ni awm taka Kristian t<m buau \hinte chu, a dik lo zwnga Krista nungchang lantirtute an ni a, chubkah, Kristian sakhaw sawichhe tura Krista hm>lmate ka hnialfung va dahsaktute an ni tihna pawh a ni. Thu mai chuan 82

RAWNGBWLNA CHHAN DIK

Pathian chu an Pa a ni tiin an puang ve a ni mai thei, mahse ngui tak leh lunghnr taka khawvel mite hmaa an inlantir dn tak zwk chu fahrahte angin a ni si. Kristan a rawngbawl hna hi, mite hptu a nihzia a nih ang taka lantir turin min duh a. Chhandamtu ngilnei hmaah, mahni inphatna leh thinlung hrehawm kan tuar rkte chu pharh vek ni \hin rawh se. Phurritte chu kraws bulah nghat vek ila, hmangaih hmasatu che u hmangaihnaah lawm >m >min nun kawng zawh z>l rawh u. Pathian nna in inkrah a rkin eng thil nge awm m>k tih mihringten an hre lo a ni thei, mahse thinlunga Thlarau rawngbawlna chu mi zawng zawng hnenah puanin a la awm vek dawn, A rka hmu \hintu chuan a la rul ang, tih ang khan. Leiah hian in t^n ro kh^wl kh^wm suh u. Matthaia 6:19. LEIA ro khwl khwmte hi awm reng tur an ni lo; rkhmangten rk pawpin an ru thei a, thm leh tui>kten a ei chhe thei a, kng mei leh thlichhiaten an la bo vek thei bawk a. In ro awmna apiangah in rilru pawh a awm \hn. Leia ro chh>k khwmte hian van lam thilte n>k chhuak vek thei khawpin rilru a luah khat thei a ni. Judate kha an vng laiin tangka sum ngainatah an intlnsiak a ni ringawt mai. Khawvel thilte m luatna hian thinlunga Pathian leh a sakhua a luah ln tawh \hin a, kan ch>nna hunah pawh a la ni zui ta zel zawng a nih hi. Sum leh paia duhm huam huamna hian mak takin min pual zovin kan nun a hneh vek thei a, mihringa duhawmna la awmte a khawih chingpen vek a, a tawpah boralnaah hnimpilin an awm \hn. Setana rawngbawlna chu lungkham neihna te, rilru bulbl lo neihna leh hna thawh rinawm tak neihnate hlira khata a ni a, mihringten rim taka an thawh hnua rosum an khawl khwmte leh chu rei lote chhung atn mai a ni lehnghl! Isuan, Vanah, thm leh tui>kin a ei chhiat lohnaah rkrten an rehpawh a, an r<k lohnaah chuan in tn ro khwl khwm zawk 83

MALSAWMNA TLNG

rawh u, a ti a. Vana ro neih hi nangmahni \hatna tur vek a ni a, chung rote chu thil dang in neihte reng reng iin in t dik tak an ni bk a ni. Vana ro khwl khwmte chu an riral thei ve lo. Pathianin a vawn him tlat avangin meiin emaw, tui lianin emaw a tichhe thei lova, rkhmang te, thm leh tui>kten an tichhe thei hek lo, tiin Isuan min hrilh. Chu ro hl, thil dang zawng ia Kristan a ngaihhlut zwk chu, Mi thianghlim hova A ro luah tur ropui (Efesi 1:18) tia sawi a ni. Krista zirtirteho kha A lungmantam, Chi thlan bkte tih an ni bawk. Kristan heti hian a sawi zawm z>l a: Lallukhuma lunghlte angin a ramah chuan an >ng ang. Mihring ngei hi Ophir rangkachak thianghlim i pawha hl zwkin ka siam ang, (Zakaria 9:16; Isaia 13:12) tiin. Kristan A mite a han en a, an thianghlimna leh famkimna chu, A tuarna leh mualphona te, A hmangaihna leh ropuina zawng zawng te avanga A lawm man dawn a ni tih A hria a, Amah Krista ngei chu ropuina zawng zawng lo zm chhuahna, a lairil ropui tak a ni si a. Tlanna hna ropui takah amah nena thawhhona min neihtr ve a, A thihna leh tuarna rohlu \awmpuitu nihna min chantir bawk. Tirhkoh Paulan Thessalonika khuaa Kristiante hnena a lehkha thawnah, Kan Lalpa lo kal leh hunah, a hmaa hmun kan beisei tur, kan hlimna tur, chawimawina chhuanawm kan khum tur chu nangni lo tudang nge ni ang? Nangni hi kan ropuina tur leh kan hlimna tur chu in ni asin, tiin a ziak. 1 Thessalonika 2:19, 20. Chutiang ro atn chuan a lawm Kristan thawk tura min duh. Nunnain rah ropui tak seng tur a neih chu nungchang a ni. Mi pakhat chauh hnenah pawh ni se, van thleng phk phrna dik awmtir thei \awngkam khat lek emaw, thiltih pakhat lek emaw Krista zra thlentu leh Krista nungchang ang nungchang chherna neihtirtu chu vana ro khawlna a ni z>l. In ro awmna apiangah in rilru pawh a awm \hn. Mi dangte nihlawhpui tur thil kan tih apiang chu keimahni v>kin kan la nihlawhpui tur vek an ni. Chanchin \ha puan darh nana a sum leh 84

RAWNGBWLNA CHHAN DIK

hun petu chu thlarau boral m>kte chhanchhuah nan a \awng\ai \hin a, a ngaihven reng \hin. Mi dangte veina a nei a, thil \ha berte a tih theih nan, Pathiana inhlanna chiang lehzual nei tura chawh harh a ni \hin. Ni kin nia, lei ro hlute an riral vek hnuah, vana an rote khwltute chuan an rochan chu an chang tawh ang. Krista thute pawisa \hin kan nih chuan, lal\hutthl>ng vr ropui vela kan inkhwm hunah, keini hmanga thlarau chhandamte kan hmu ang a, chung mite hmanga midang chhandamte kan hmu bawk ang a, anni hmanga mi chhandam dangte leh chhandam mi dang tam takte kan hmu bawk ang a, chutiang zelin. Kan thawhrimna rah mipui tam tak, chawlh hahdamna hmun, vanramah kan hmu dawn a ni. Ch<ngte chuan Isua ke bulah an lallukhumte an dah ang a, chatuan, chatuanin Amah an fak ang. Krista tana thawktuten Tlantu ropuina \awmpuitu, tlan sate han hmuh chu a va lawmawm nasa dwn >m! Thlarau chhandam hna, rinawm taka thawktute tan mawlh vanram chu a va hlu nasa dwn >m ! Krista hnenah kaihthawhin in awm ve tawh chuan chung lam, Pathian dinglama \hu Krista awmnaa thil awmte chu zawng rawh u. Kolosa 3:1. I mit a dik chuan i taksa chu a pum >n ang. Matthaia 6:22. TUM FEL tak neih leh Pathiana inpum hlanna neih a pawimawhzia Chhandamtun a sawi a. A man chu engzat pawh ni se, thutak hriatthiam leh zawm tum chhan chu dik tak leh nghet tak ni phawt rawh se, tichuan chunglam a\anga tihvrna in dawng dawn zuk nia. Sual nena inchiahpiahna a awm loh hunah sakhawmi nihna dik a awm \an ang a, thinlung chhungril a\angin tirhkoh Paulan a sawi ang kha kan sawi ve thei tawh ang: Hlawhtling tawhah ka inngai lo ve, thil pakhat ka ti \hn, thil kal tawhte chu theihnghilhin hmalam thilte chu ka thlir zawk \hin a ni. Krista Isuaa Pathian chung lam kohna lawmman, nunna chu hmu turin tiamchin lam chu ka pan 85

MALSAWMNA TLNG

ngat ngat a ni. Ka Lalpa Isua Krista hriat hi a hlu >m a, thil engkim hi thil hlwk lovah ka ngai a, Krista chu ka neih theih nn, amah avangin, engkim ka chn ta. Filippi 3:13,14, 8. CL. Mahni inhmangaihnain mit a tihdel erawh chuan thimna chauh a awm ang. I mit a dik loh erawh chuan, i pumin i thim vek ang. Chu thim rpthlk tak chuan, Juda luhlul tak, ring duh hlawl lote chu a tuam tlat a, sual laka anni chhandam tura lo kala nungchang leh A lo kal chhan ngaihlu thei lovin a awmtir a ni. Miin rilru bulbal lo a neih a, Pathian rinchhan \hin han rinchhan lo leh th<l \hin a nih chuan thl>mnain a hneh hun a awm nge nge \hin. Pathian hnena inp>k zawh vek kan thlan loh chuan thima l>ng kan la ni tihna a ni. Pathian hnna p>k phal chin leh phal loh chin nei kan nih lahin, Setanan a thl>mnaa min hruai sual turin, a tn kawng kan hawng tihna a ni bawk. Rinna mitin Pathian a hmuh theih loh thlenga kan mit min tihvaihsak hunah phei chuan sual danna kulh a chim ta tih chiang takin a hria. Chkna sual lo punlun zel hian bumna a nasatzia a lantir a. Zal>n taka chkna sual hmanna tin hi Pathian dozwnga kan nun chawmtu a ni. Setana kawng sial kan zawh chuan sual hlimin min hliah nghl a, p>n tinin thim chhah zual lamah min hruai z>l a, kan thinlung mit a del zual z>l bawk \hin. Hei hi thlarau lam khawvelah leh tisa khawvela thil awmdan a ni a, thima awm reng chungah chuan a mitvarna a hloh hun a lo thleng lo thei \hin lo. Zanlai thimna aia thim chhah zawka a awm avangin chhun pachanga ni >ng un pawhin a hnenah >nna a pe thei lo, thimah a vk vl a, thimin a mit a tihdel tawh avangin a kalna pawh a hre \hin lo. 1 Johana 2:11. Sual ngainatna neih reng a niha, Pathian hmangaihnain min ngenna hi ngaihthah zel a nih bawk chuan, mi sualin \ha ngainatna a hloh a, van >ng dawntir theitu Pathian pan chkna a hloh bawk \hin. Zahngaihnain a sawmna chu hmangaihnaa khat a la ni reng a, a thinlunga >ng a lo thlen tirh lai ang bawkin >ng chu nasa takin a la >ng reng, mahse w hre thei lo turin a beng a chh>t a, >ng hmu thei lo khawpin a mit a del zo ta. 86

RAWNGBWLNA CHHAN DIK

Mihringah chhandam beiseina a la awm chhung chuan Pathianin a kalsan hlen ngai lo va, anmahni kawng an duh ang anga zawh turin a hlamchhiah tawp ngai hek lo. Pathianin mihringte a hawisan ngai lo va, mihringte hi an ni Pathian hawisan \hintute chu. Hun remchang \ha leh ham\hatnaten mual an liam hlen ta a nih ngawt loh chuan, kan Pa vana mi chuan ngenna te, vaulwkna te, lainatna thutiamte nen min zui reng \hin. Mawhphurhna chu misual kova nghah a nih chu. Vawiina misualin Pathian thlarau a hnar chuan, thiltihtheihna nasa zawk nena a chunga >ng lo thleng tur hnar nan kawng a lo sial lwk tihna a ni a, tichuan >ng hnarna chu >ng hnarna dangin a rawn belhchhah zl a; a tawpah >ng hnathawh a hriat theih loh thlengin a lo chawlawl zo va, Pathian Thlarau ngenna chhng thei lovin a lo awm hial \hin. Amaha >ng awm chu thimah a chang zo va, thutak a hriat chian ngei pawh chu thinlung mit tidel zual tura hman sualin a awm ta \hin a ni. Tuman hotu pahnih rawng an b^wl kawp thei lo. Matthaia 6:24. HETAH hian mihringten hotu pahnih rawng an bwl kawp lo vang tiin Kristan a sawi lova, an bwl kawp thei lo, A ti zwk a ni. Pathian duhzwng leh sum duhzwngten inzawmna leh inremna an nei r>ng r>ng lo. Kristian chu a chhhia leh \ha hriatnain ins<m tur te, mahni inphat tur leh ding tura a hrilh laiin, khawvel thilte ngainatna chuan ins<mkrna awm lova hmasialna kawng zawh zl turin mite a lo tur ve sek a. Sr khatah mahni inphatna nei Krista zuitute an awm a, sr lehlamah nuamtwlnaa inhmang zo, khawvel nun leh sum ngainatu, incheina thar ber apiang ngainatu, hlimhlawpna leh nawmchenna khap chia inchhek arbwm luai luai \hinte an awm thung a, chung mite awmna lama va kal ve chu Kristiante tan a rem lova, a \ha hek lo. Thlarau lam thilah tumah tualdawih an awm thei lo; Pathian hmangaih si lo, felna hm>lmapa rawngbawltu ni bawk si lo, tuilairapa 87

MALSAWMNA TLNG

awm reng thei tumah an awm lo. Krista chu A mite chhngah, an pianpui thiamna leh theihnate hmanga thawk tur a nih avangin, an duhzwngte chu Krista duhzwngah an tult vek tur a ni a, tichuan Krista Thlarau n>na inremna neiin thil an ti \hin ang. Chutianga an tih chuan an lo nun dan \hin anga nung an ni tawh lo vang a, an chhngah Krista a nung tawh zwk ang. Thinlung chanve chauha rawngbawltu chu thim sipai rualte thurualpuitu, hm>lma lam\ang a ni. Krista sipaite zinga mi nia inchl, Setana hote puitu ni lawi site chuan Krista hm>lmate an ni tih an lantir a, thil thianghlim kawltu derd>p an nih an lantir bawk. Heng mite hi Setana hote leh Krista sipai rinawmte va dawhzawmtu an ni a, anni hmang hian Krista sipai rinawmte ru bo turin an thinlungah hm>lmapain a thawk \hin a ni. Kan ch>nna khawvela sual kulhpui nghet ber chu misual lailet derte nun khawlo tak emaw, miten m>na an thlkte nun tenawm takte hi emaw a ni lo; nun fel, zahawm leh duhawm nia lang, mahse chu nuna sual pakhat chauh chawmlen leh sual pakhat chauh han chen vel hi a ni zwk. Thl>mna lian tham tak dova a r<ka thinlung chhung lama tal buai, l>ngkr kotlnga awm anga khr zawih zawih chu, sual tra hp m>ka awmte entirtu a ni. Miin nunna leh thutak leh zahawmna hlutzia a hriat tawh hnua Pathian dan thianghlima thup>k pakhat chauh pawh a bawhchhiat luih chuan, thilpek duhawm tak a dawnte chu thil sual tih nan a hmang khawlo ta tihna a ni. Pianpui finna sng tak te, talent te, mi lainatna te, thilphalna te leh ngilneihna thiltih meuh pawh he lei nun chhung leh nun lo la awm tura, boralna khamchhe kotlng min pantir tura Setana tawktarhte an ni thei vek. Khawvel hi hmangaih suh ula, khawvela thil awmte pawh hmangaih hek suh u. Tupawhin khawvel hi a hmangaih chuan, Pa chu a hmangaih lo a ni; khawvela thil awm zawng zawng tisa chkna te, mit chkna te, mahni sum uanpuina te hi Pa hnen a\anga chhuak a ni lova, khawvel a\anga chhuak a ni zwk si a. 1 Johana 2:15,16. 88

RAWNGBWLNA CHHAN DIK

Engmah lungkham suh u Matthaia 6:25. IN hnena nunna petu che u chuan in nunna tungnung tura ei leh br tur in mamawh chu a hre vek a; engmah lo a\anga in taksa siamtu chuan silh leh f>n in mamawhte a hre vek bawk. Thilp>k ropui zwk petu che u chuan, thilp>k famkimna tura mamawh chu a pe tel ngei dwn che u lwm ni? Isuan a thu zirtir ngaithlatute chu, engmah lungkham nei miah lova fakna hla sa \hin, chungl>ng sava chiar nek nek te lam chu a kwk a, buh an tuh lo va, an seng hek lo; mahse in Pa vana mi chuan a chwm si a; anni ai chuan in hlu zwk daih lo vem ni? tiin, a hrilh a.
A enkawl loh chawngzawng, leia tla pakhat pawh a awm lo, A hmaa k<n hriat loh Isuan a nei lo, Khawiah pawh kan hn>nah a awm si a. Lungchhe mittui far tin a chhinchhiah kim, Amah rinchhan rengtu engtikah mah a theihnghilh l^wng.

Tlng pangp>r leh mual zwla pangpr vul chiai, zing daifim tharlm dawngte kwkin, Isuan, ram tktinpr \han dante hi ngaihtuah teh u, a ti a. An kungpui leh kuang nalh tak te, an rawng mawi tak leh an pr mawi takte chu mihringten an themthiamna hmangin a ang tak an siam thei ve mai a, mahse a hnah ku ph>k pakhat chauh leh a pr pakhat chauh zuk deka nunna pe thei tunge awm ve le? Kawng sira pangpr vul tinte hi, van thengrenga arsi khawvelte, an awmna hmuna dahtu thiltihtheihna tho dawngtute vek an ni a; thilsiam zawng zawnga nunna awm pawh hi Pathian thinlung ropui tak a\anga lo chhuak vek an ni asin. Ram tktinpr zawng zawngte hi, a ropui thei ang bera lei lalte an inthuamnate aia ropui zawka Pathian kutin a chei mawite an ni. Chutichuan, ram hnim, vawiina nung, a tka meia tuah leh mai tur mah Pathianin chutifakauva a chei si chuan, w, nangni rin tl>mte u, chungte ai chuan a thuam nasa zwk dwn lo che u em ni? 89

MALSAWMNA TLNG

Pangprte siamtu leh Chawngzawngte hnna an hlte petu chuan, Ram tktinprte ngaihtuah tur leh Chungl>ng savate en turin min duh a. Sikula zirna ringawt ai chuan thilsiam mawi takte a\ang hian Pathian finzia kan lo hmu chiang thei zwk daih mai. Pangpr parhah te hian in tna thuchah, in thinlungin a hriatthiam \awnga Pathian ziak a chuang a, mahse chu thuchah chu rinhlelhna te, hmasialna te leh lungkhamnanun eichhetute hi hnwl vek an nih chauha chhiar thiam chi a ni. Engvanga chungl>ng sava zai thiamte leh pangprte hi Pathianin pe che u nge a nih aw? In nun kawnga >nna leh hlimna rawn thlensak tur che u a Pain, a hmangaihna khatliam reng a\anga a p>k che u a ni e. Pangprte leh chungl>ng savate tel lo pawhin awm ve mai theih zawng a ni, mahse awm ve mai mai ringawtah Pathian a lungawi twk lo va, A hmangaihzia che u in hnena lantir nn lei leh boruak leh vante hi thil mawitein a tikhat a nih hi. Thilsiam tinr>ng mawina chu A ropuina >nga a \hen a zr chauh a ni a, in hlimna leh lawmna tura chuti fakauva thilsiamtea A themthiamzia a trlan nasat chuan, malsawmna in mamawh apiang a pe zl ang che u tih in ringhlel thei dawn em ni? Tktinprte hi ngaihtuah teh u N >nga pangpr kuhmum lo parh chhuakte r>ng r>ng hian, arsite kaihruaitu dn ropui tak tho hi an zwm ve vek a, an nun hi a va mawlin, a va mawiin a va duhawm hlawm tehr>ng >m! Pangprte hmangin Krista nungchang duhawmzia min kawhhmuh Pathianin a duh a, pangpr vultea mawi leh duhawmna dahtu bawk hian, mawi lehzual daiha mihringte hi Krista nungchang mawinaa min chei a duh a ni. Ram tktinpr \han dn hi ngaihtuah nep nep \hin teh u; lei thim leh vawt a\anga an lo chawr chhuah theih mai dan te leh li mawng d<m a\anga an lo \o chhuah dan te leh chumi hnua mawina leh rimtuina neia an \hanlen z>l dante hi ngaihtuah \hin turin Isuan min ti. Tktinpr bulbwk, a rawng buang a\angin thil mawi tak a lo chhuak thei tih ngaihtuah chhuak thiam sa tunge awm ngai? Mahse chu bulbwk chhunga Pathian nunna thuhrk chu, ni s leh ruah 90

RAWNGBWLNA CHHAN DIK

sr hnuaiah lo chawr turin Pathianin thu a han pe a, bulbwk a\anga thil mawi eltiang leh duhawm lo lang ta mai chu mihringten a mak kan ti hl zawng a nih hi. Chutiang bawkin, Pathian khawngaihna rawngbawl hna atna inpe zote nunah chuan, a thlawna ni >ng leh ruah lo thleng \hin ang hian, Pathian nunna, mitin tna malsawmna pai chu a lo lang ang. Pangprte hi Pathian thua siam an ni a, chu thu v>k chuan in nunah A Thlarau malsawmna a rawn thlensak ang che u. Pathian dn chu hmangaihna dn a ni. Mahni invulh lian tur ringawta hai chhuak a, lai a, sa a, la te kai tura he leiah hian dah in ni lo va, pangprte anga hmangaih rawngbawl nn mi dangte nun tihlim \hin tur leh Krista hmangaihnaa nun >ng, nun hlim, nun mawi nei tura dah in ni. Nu leh pate u, pangprte a\anga zir tur hmuh chhuah dn in fanaute zirtir \hin ula; huanah leh thil \o awmna hmun dangah te, thingbuk hnuaiah te l>n chhuahpui \hin ula, thilsiamtea Pathian hmangaihna thu chuangte zuk hmuh theih dan te zirtir \hin rawh u. Pathian lam an ngaihtuahna chu chungl>ng sava te, pangpr te leh thingkung te nena kalkawptir dn te zirtir fo teh u. Thil mawi an hmuhah leh nuam an tihzwngah te an tana Pathian hmangaihna trlan an nihzia te hmu thei turin kawhhmuh fo rawh u. In sakhua chu pawm nahawm tak a ni tih nangmahni nitin nunah lang fo sela, ngilneihna dan hi sawi chamchi ang che u. Pathian hmangaihna ropui tak avangin in fanaute nungchang chu A nungchang nena inrema siam danglam theih a nihzia zirtir ula, an nun chu pangprte anga mawi ni tura Pathianin a duhpuizia hrilh \hin ang che u. Pangpr an lkkhawm chngtein, pangprte siamtu chu pangprte aiin a mawi zwk tih zirtir bawk ula, an thinlung chu Pathianah thlun nghehin a awm dwn zuk nia. Tichuan, duhawm famkima (Hla Thlan Khwm 5:16) chu nitina an \hian kawm \hin a lo ni ang a, A thianghlimna anpuiin an nun pawh siam tharin a lo awm ang. 91

MALSAWMNA TLNG

Pathian ram zawng hmasa z^wk rawh u Matthaia 6:33. KRISTA thusawi ngaithlatute chuan nghakhlel takin lei lalram din tur thu puan hun an la thlr ta cheu va. Isuan Vanram ro chungchng an hnena a sawi lai m>ka mi tam zawkte rilrua zawhna awm reng chu, Isua nena kan inzawmnain engangin nge khawvela chanvo kan lo beisei \hin chang tura min puih theih ang? tih hi a ni. Khawvel thilte an lungkham bera an neih chhung chuan, an chhehvela ringlo mite ang mai an nihzia leh, duat taka A thilsiam enkawltu Pathian a awm lo ang hrima nung ve mai mai an nihzia Isuan heti hian a sawi a: Jent>lten chng chu an buaipui ber a ni; h>ng zawng zawng hi nangni pawhin in mamawh ve tho tih in Pain a hre reng asin, A ram leh a felna chu zawng hmasa zawk rawh u, tichuan hng zawng zawng hi a p>k belhchhah dwn che u nia, (Luka 12:30; Mathaia 6:32, 33) tiin. Hmangaihna leh felna leh remna ram in tana hawng tura lo kal ka nih hi. In thinlung hawng ula, ram hi chang rawh u, he ram tana rawngbawlna hi in thupui ber ni rawh se. He ram hi thlarau lam ram a ni na a, in taksa mamawhte chu ngaihthah an nih hlau hauh suh u. Pathian rawngbawlna atana in inhlan ngat chuan, lei leh vna thiltihtheihna zawng zawng neitu chuan, in mamawh phuhrkna chu mathei lovin a pe zl ang che u tiin mipuite chu a hrilh a. He lei nun atana tih \ulte ti lo turin Isuan min ti lo, Amah chu engkima kan engkimah nei tur erawh chuan min duh. Nitin hna te, Sumdawnna te, intihhlimna te pawh hi kan nunah leh nungchangah A felna hna thawh dltute an nih dwn erawh chuan, ch<ng thilah chuan kan inhnamhnawih lo mai tur a ni. Kan thiltih r>ng r>ng, Lalpa tna kan tih chu hlim tak leh ph<r taka tih ni rawh se. He leia Isua a ch>n lai khan mite hmaa Pathian ropuina trlang leh, thil dang zawngte chu A Pa duhzwng aia dah pawimawh lo zwkin, nunna hi a nih dn tur taka kimchang takin a chawimawi a. Ani chu kan entawn phawt chuan, he lei nun chhunga mamawh tinr>ngte min p>k belhchhah a tiam a ni. A zahngaihna thutiam 92

RAWNGBWLNA CHHAN DIK

chuan retheihna emaw, hausakna emaw, dammawhna leh hris>lna emaw, mawlna emaw, fin leh varna te hi a huam tel vek. Mi dawrwm ber pawhin \anpuina dla Amah a pan phawt chuan Pathianin a chatuan bn chuan a lo kuah nghl \hin. Tlnga rohlute chu an la riral vek dwn, Pathian tana nung erawh chu A ngchhngah a awm reng ang; Khawv>l hi a chknate chawpin a boral m>k a, Pathian duhzwng titu erawh chu kumkhuain a awm reng ang, (1 Johana 2:17) tih ang khan. He khawv>la an awm lai ngeia hrehawmna leh chnna kra beiseina leh muanna atn te, finna leh kaihhruaina atn tea Pathian nghenchhan lo zir tawhte lawmlt turin Pathian khawpui chuan a rangkachak kawngkharte chu a hawng zu dwn a ni. Angel rualten an hlate sain khawpuiah an awi lt ang a, an tn nunna thingkung chuan rahte a chhuah ang. Tlngte ralin mualte insawn mahse, ka lainat che a reh lovang, remna thuthlung ka siam ka s<t hek long, Lalpa, A hmangaihtu che chuan a ti, (Isaia 54:10). Chuvangin at<k at^n lungkham suh u . Nikhat hrehawm hi nikhat at^n a t^wk e, Matthaia 6:34. PATHIAN hna thawk tura A hnena inhln tawh in nih chuan a tk atn lungkham in neih a \ul lo, A rawng in bawlsaka chuan a bul a\anga a tawp thleng a hre fai vek. In hmuh ve phk loh naktka thil thleng turte chu Engkimtitheia hmaah chuan pharh sa vek a ni. Kan thil tih turte kan kuta kan dah veka, a hlawhtlinna tur pawh keimahnia kan nghah vek chuan, Pathianin min p>k hauh loh phurrit kan inphurhtir thlawn mai a ni ang. A mi puihna tel lova thawh kan tum \lh \hin avangin Pathian kova mawhphurhna chu kan kovah kan nghat \hin a, A hmun kan luahsak hlauh \hin. Hlauhawm leh chnna kan chunga lo thleng ngei turte lungkhamna nei fo awm tak kan ni r>ng e! Pathianin min hmangaih a, kan tana \ha turte min tihsak a duh tih kan rin takzet chuan hun lo la awm tur lungkhamna kan nei ngai lo vang. Naupang t>in a nu a hmangaihnaah a rinna a 93

MALSAWMNA TLNG

nghat vek ang hian Pathianah kan innghat ve tur a ni. Chutianga kan tih chuan Pathian duhzwng chu kan duhzwng a lo ni ve tawh ang a, min tihrehawmtu, buainate pawh an kiang duak mai ang. Naktk phurrit vawiina min phurhpui Pathianin min tiam lo. Ka khawngaihna i tn a twk e, (2 Korin 12:9) tih erawh chu min hrilh; mahse thlal>ra manna p>k ang khan, A khawngaihna chu nitin mamawh phuhrk nan, nitina p>k a ni. Israel fate khualzin ni tea an chunga thleng ang bawk khan, nitin chkkhai atan tktin zelin van chaw kan dawng thei. Nikhat chiah z>l hi kan ta a ni a, chu ni chu Pathian tana nungin i hmang \ha ang u. Chu nikhat huam chhung ngeiah chuan, urhsn takin kan tum leh ruahman tin te, kan manganna zawng zawngte A hnenah thlenin, Krista kutah i nghat vek zl ang u, Anin min ngaihtuah si a. In tna ka remruat chu keimah chauhin ka hria, tih hi Lalpa thuchhuak a ni, chhiatna ni lo, thil \ha in beisei chu in chan theih nan ka ruahman a ni, Lo kir ula, awm hle hle mai rawh u, tichuan chhandam in ni ang a, thlaphang loin ring mai ula, chu chu in chakna tur a ni, Jeremia 29:11; Isaia 30:15, CL. Nitina Lalpa in zawn a, in laml>t \hin chuan, nangmahni duhthlanna anga Pathiana lwmna nei a, zal>n taka in awm chuan, a khawngaihnaa Krista nghwngkawl thu awihna leh rawngbawlna nghwngkawl bt tura a kohna che u, lawm taka thinlunga remtihna nen in pawm chuan, in phunnawina zawng zawngte chu a lo rh hmiah ang a, in manganna te pawh chinfel zl an ni ang.

94

Lalp |awng\aina
Hetiang hian \awng\ai rawh u, Matthaia 6:19.

sawi hmasakna chu Tlnga thu sawiah khn a ni a, chuta \anga thla eng emaw zt liam hnuah zirtirte hn>n chauhah a sawi nawn leh a. An Lalpa hnen a\anga hun rei vak lo an awm bo hnua A hn>na an lo kal lehin, Pathian n>n rilru zawng zawng pea inpawl thianghlimna a lo nei m>k chu an va hmu a. A bul maiah an awm tih pawh hre lo ang maiin ring takin a \awngtai zui zl a. A hm>l chu van >ngin a kp >ng pht mai a. Hmuhtheihlova hmaa awm ni ngei hian a lang, Pathian nena thu sawi dun a ni ngei tih lantirtu chu A thua thiltihtheihna nung awm chu a ni. Lo ngaithla rengtu zirtirte thinlung chu a zuk fan hneh kher mai. Fianriala a Pa nena inpawlna thianghlim, rei fe fe a hman \hinte chu an hre chhuak thar ta thuai a. A hun leh nite chu A hnena mipui rawn pungkhawmte tana rawngbawl nn a hmang fo tawh \hin a, rabbi-te finna kherkhiap leh hlauhawm takte chu a laihlansak tawh \hin a. Chutianga a rawngbawlna inphaman reng avang chuan, a hahin a chau hn>p \hin a, A nu leh a unaute leh A zirtrten a thih mai an hlauh chang pawh a tam. Nimahsela, darkar engemaw zat awh A \awngtaina a\anga a lo kir leh a, rim taka a rawngbawlna hun a han liam fel hi chuan, a hm>la muanna awm leh a lo harh thar leh chu an hmu \hin. Pa n>n hun rei tak tak a hman \hinna a\angin a ni, tk tina mihringte hnena van >ng rawn thlen tura a lo thawh chhuah leh theih \hin ni. A thuah leh hnathawha thiltihtheihna awmte chu \awng\ai hun a hman fo nen inzawmna a neih chianzia zirtirten an hria. Tun \uma ngenna siama A \awng\ai m>k an han ngaihthlkin an thinlung chu mak tihna leh inngaihtlawmnain a khat hneh hle a. A \awng\ai zawha Lalpa, \awng\ai dn min zirtir ve ta che, (Luka 11:1) an han ti phawng mai kha, an mamawh an hriat chian tk >m avanga sawi chhuak an ni.. 95

ALPA |awngtaina hi min Chhandamtun vawi hnih a sawi a, a

MALSAWMNA TLNG

Isuan zirtirte hnenah hian \awng\ai hla thu chheh thar diai a pe lo. Tunhma lama a lo zirtir tawh sawi nawnin, in hnena ka p>k tawh che u kha in hriat thiam phawt a \ul a, mahse awmze ril tak a neih chu in la man thiam ta lo fo a ni, tia sawi tluk a ni. |awng\ai dn a sawi ang chiaha \awng\ai turin Isuan mi ti l>m lo. Mihring a nihna dinhmun a\angin, naupang t> pawhin a hriat thiam theih tur \awngkam mawl tak hmangin, \awng\ai dn \ha ber nia a hriat chu an hnenah a pe a, mawl tak, fn kim hle si a ni, chuvangin mi fing berte pawhin a pawimawhna hi an hre thiam vek bik lo. Pathian hmaah lawmthu sawia kal tur te, kan mamawh a hnna thlen tur te, kan sual puang tur leh A thutiam rinchhana A zahngaihna dil tur tea zirtir kan ni. In \awng\aiin, Kan Pa ti ang che u, Luka 11:2. ISUAN a Pa chu Kan Pa ti ve turin min zirtir a, a unautea min koh a zak lo Hebrai 2:11. Chhandamtun Pathian chhungkuaa min lawmluh a inpeih reng leh a thlkhlelh >m avangin \awng\ainaa kan thu hman hmasak ber pawh Pathian nena kan inlaichinna tilang tur, Kan Pa tih hi a ruat a ni. Hetah hian, Pathianin A Fapa a hmangaih ang bawkin min hmangaih a ni tih lantirtu, thutak ropui, fuihna leh thlamuannaa khat puan chhuah a ni a; hei bawk hi a nia Isuan a zirtirte tana a \awng\aina hnuhnung bera, Mi hmangaih ang bawkin anni chu I hmangaih (Johana 17:23) tia a chham tel kha. He khawvel, Setanan a lalnaa a chhl, rwng taka ro a r>lna hi Pathian Fapain, a thil hlen ropui takin, A hmangaihnain a hual pap Jehova lal\hutphah n>n a zawm leh ta. Cherubho leh Serafho leh suala tlu ve lo khawvel dangtea mi chhiars>n lohten, Pathian Fapa thil hlen chu pawmpuiin, Pathian leh Beramno fakin hlapui an rem tluk tluk a, suala tlu tawh mihringte chhandamna kawng hawn a nih leh tk avang leh sual nchhia a\anga lei hi tlan a nih leh dwn avangin an hlimin an lawm em em a ni. Chutianga hmangaihna mak 96

LALPA |AWNG|AINA

takin a chhanchhuaha te lek phei chu an va lawm nasa lehzual dwn >m! Rilrua chianna nei lova, rinhlelhna nei chungin fahrah inti takin kan la awm cheu thei dwn em ni? Dn bawhchhetute aiawh turin mihringah Isua a lo chang a, chatuan muanna leh chianna kan neih theih nan keimahni ang a lo ni a, tunah vanah min sawisaktu kan nei ta, an Chhandamtua Amah pawmtute r>ng r>ng chu mahni sual phurrit phur turte anga fahraha hnutchhiah tur tumah an awm lo. Duh takte u, tunah hian Pathian fate kan ni tawh reng, Pathian fate kan nih chuan a roluahtute kan ni. Krista tuarna kan \wmpui ngei dwn. Engtinnge kan la awm dwn tih erawh chu a la lang rih lo. Amah a lo lan hun chuan Amah ang kan la ni dwn tih zawng kan hria, a nih ang takin amah chu kan la hmu dwn si a, 1 Johana 3:2; Rom 8:17 CL. Pathian kan pannaa rahb hmasa ber chu Amn min hmangaih (1 Johana 4:16) a ni tih hriat leh rin a ni; A hmangaihnain min hipna azrah chauh A hnenah hruaiin kan awm thei. Pathian hmangaihna hriat thiamna chuan mahni hmasialna bansanna min neihtir a, tin, Pathian chu kan Pa tia kan koh theih chuan, A fate zawng zawng chu kan u leh naute vek an nih kan pawm tihna a ni a, chhung leh khatte kan ni vek a, mihring chhungkaw inpharh zau tak p>ngte kan ni. Chuti a nih chuan, Pathian hnena dilna kan thlente chu kan v>ngte huam tel ni ngei rawh se; mahni tn chauha malsawmna dila \awng\aina hi zawng \awng\aina dik a tling chiah lo a ni. Pathian, Tawpneilova chuan Pa tia a hming lam turin min duh tih Isuan min hrilh a, chu mi awmzia hriat chian chu a \<l khawp mai. Dn bawhchhetu tana d$lsakna nei tra Ruattu che ang >ma \hahnemngaiin lei nu leh paten an fa sualte tn dlsakna an nei ngai lo. Chutiang taka hmangaihna nena sual sim loten an sualte an sim theih nana m zui peih chu mihringte zingah tumah an awm ve lo. Pathian chu hmun tina awm a ni a, thu sawi tin a hre vek a, dlna tin a ngaithla a, lungngaihna leh beidawnna mihringten an neih apiangte 97

MALSAWMNA TLNG

chu Ani pawhin a tem vek tawh a, pa te, nu te, farnu te, \hian te, \henawm te chunga thil tih zawng zawngte a hrefai vek bawk. Kan mamawhte leh kan tlkchhamte min ngaihtuahsak a, kan mamawh phuhrk turin A hmangaihna leh zahngaihna leh khawngaihna te chu kan hn>n lamah englai pawhin an luang reng a ni. Pathian chu in Paa in lam chuan A fate in nih in pawm tihna a ni a, A finnaa kaihruai tur che u leh thil engkima tih awih taka awm tur in nih in pawmna leh A hmangaihna chu a danglam ngai lo tih in hre chiang tihna pawh a ni a, tichuan in nunna atana A thil tum apiang pawh pawm zl thei in lo ni tawh ang. Chubkah, Pathian fate in nih avangin A zahawmna te, A nungchang te, A chhungkua te leh A rawngbawlna te chu in ngaih pawimawh berte an lo ni ang a, in Pa leh A chhungkuaa mitin te nena in inkungkaihna hriat chian leh chawimawi chu in lawmna a lo ni bawk ang. A ropuina tur emaw, in chi leh kuang lo ni tte \hatna tur a nih dawn phawt chuan, thil mawl ber pawh lawm takin in ti thei zl ang. V^na mi. Kan Pa anga en tura Kristan min tih chu Vana awm, A duh apiang ti \hin a ni. A mi enkawlna hnuaiah him takin kan awm hahdam thei, Kan thlaphn apianga kan rinchhan theih a ni si a. Sm 115:3; 56:3. I hming zahin awm rawh se, Matthaia 6:9. LALPA hming zaha a awm theih nana \ul chu Chungnungbera chungchng kan sawiin zah takin kan sawi \hin tur a ni, A hming chu a thianghlimin a zahawm si a, Sm 111:9. Pathian nihna emaw, A hming entirtu emaw r>ng r>ng ngaihsam takin kan lam ngai tur a ni lo. Chungnungbera hnena \awng\aia kan kalin, mak tihna leh thianghlimna nen ni zl rawh se. A hmaah chuan Angelten an hmai an hup \hn a, Cherub te leh Seraf thianghlim leh >ngte pawhin A lal\hutphah chu urhsn leh zh tak chauhin a ni an pan \hin. Keini suala khat, tawpchin neite phei hi chu, min Siamtu, Lalpa hmaa urhs<n >m >m leh zah taka kal tur kan va ni lehzual >m! 98

LALPA |AWNG|AINA

Lalpa hming zahna awmzia hi, kan sawi tkte ai pawha la ril zwk a ni a. Krista huna Judate angin Pathian kan zahna chu, a landn maiah chuan zahna dik ni wm tak, mahse A hming tihbawrhbnna ni zwk si a ni thei a nia! Lalpa hming chu lainatnaa khat, khawngaih thei tak, ngilneihna leh thutak ngah khawlohna te, bawhchhiatna te, suahsualna te ngaidam \hin a ni, Exodus 34:57. Krista Kohhran chungchngah heti hian chhinchhiah ngheh a ni: A hming put tur chu hei hi a ni ang, Lalpa chu kan felna tih hi, Jeremia 33:16. Chu hming chu Krista zuitu tinah a chuang a, Pathian fate rochan a ni a, Chhungkua pawh Pa hming chawia sak a ni. Israel faten manganna leh hrehawm an tuar laia zawlnei Jeremia dilna chu, Lalpa, I hming kan pu a, min kalsan suh ang che, tih a ni. Jeremia 14:9. Lalpa hming zahawmna chu Angelte leh khawvel tlu ve lova ch>ngte chuan an lantir reng a. I hming hi zahin awm rawh se, tia in \awng\ai te hian, he khawvelah leh nangmahni mimal nuna zaha awm fo tura in dlna ni rawh se. Mihringte hmah leh angelte hmah Pathian fate-ah a pawm che u a, chuvangin hming zahawm tak in put hi (Jakoba 2:7) sawichhiat ni ngai suh se. A aiawhtute ni turin Pathianin khawvelah hian a tir chhuak che u a, kawng engkimah Pathian hming zahawmna hi lantir fo rawh u. He dlna hi A nungchang nei tura A kohna che u a ni. Pathian nungchang leh nunna in nungchangah leh nuna lantir si lovin, Pathian hming zahawmna in lantir thei ngawt hlei n>m. Krista felna leh khawngaihna in pawm chauhin in lantir thei. I ram lo thleng rawh se, Matthaia 6:10. PATHIAN chu kan Pa, keini A fate min hmangaihtu leh enkawltu a ni a, lei leh van zawng zawng chunga Roreltu ropui tak a ni. A ram tana hmkhua a ngaihna ang bawk chu keini pawhin kan nei tur a ni a, A ram ng>lngheh nn leh zau z>l nn \hahnemngai takin i thawk ve ang u. 99

MALSAWMNA TLNG

Krista zirtirte khan A ropuina ram chu lo thleng thuai tur angin an ngai a, mahse Isuan \awng\ai dn a zirtirah hian A ram chu din a ni rih dwn lo tih a lang a, nakin lama la thleng tura dil tur an ni tih kan hmu. Chutih lai v>kin, lo la thleng tura en dilna chu, a la thleng ngei dn tihna thutiam rintlk a ni bawk. Pathian ram lo thleng tur chu an dam laia hmu hman tur ni lo mah se, dil tura Isuan a tih avangin, a lo thlen hun tur Pathianin a ruatah chuan a thleng ngei ngei dawn. Pathian khawngaihna ram chu tunah hian din m>k a ni a, ni tinin sualna leh helnaa khat thinlungte chu, A hmangaihna lalna hnuaiah an intult reng a ni. A ropuina ram dinngheh kimna erawh chu he khawvela Krista a lo kal leh hm loh chuan a thleng rih dwn lo. A ram din ngheh hunah chuan ram te, lalna te, van hnuaia ram ropui takte chu, Chungnungbera mi thianghlimte hn>nah p>k a ni ang, (Daniala 7:27). Khawv>l siam tirh ata an tna ram buatsaih chu an chang ang, (Matthaia 25:34). Chutih hunah chuan Kristan a thiltihtheihna ropui tak chu a la ang a, ro a r>l ang. Vn kawngkharte chu chawisnin a awm leh ang a, mi thianghlim rual, a sanga sang hmun sing tam tak nen, lalte Lal, hotute Hotu niin min Chhandamtu chu a lo kal ang a, Pathian kan hnena awm, Jehova chu lei chung zawng zawngah Lalber a ni ang a, chumi ni-ah chuan Lalpa chu pakhat a ni ang a, a hming pawh pakhat a ni ang. Pathian bwkt> chu mihring zngah a awm ang a, Ani chu an hnenah a awm ang a, anni chu A mite an ni ang a, Pathian ngei chu an hnenah a awm ang a, an Pathian a ni bawk ang, Zakaria 14:9; Thupuan 21:3. Chumi hma chuan He ram chanchin \ha hi hnam zawng zawng hriat turin khawvel pumpuia hril a ni ang a, chumi zawhah chuan twpna chu a lo thleng ang, (Matthaia 24:14) tiin Isuan a sawi. Khawvel ram tina A khawngaihna chanchin \ha puan darh a nih hm loh chuan A ram chu a thleng rih dwn lo. Chuvangin, A ram a lo thlen hmna turin Pathian hnenah inpe ila, A hnenah thlaraute i hruai ang u. A rawngbwlnaa inhmang zomi, an sualte ngaihdam 100

LALPA |AWNG|AINA

a nih theih nn leh mi thianghlimte zinga rochan an neih theih vena tur te, an mit tivr tur te, thim ata >ng lama hawikirtir tura (Tirhkohte 26:18) inpe zote chauh chuan, Heta hi ka awm, min tr ta che, (Isaia 6:8) tiin, thinlung takin, I ram lo thleng rawh se, tiin \hahnemngai takin an dil thei.

I duhz^wng v^na tih a nih angin leiah tih ni rawh se. Matthaia 6:10. Pathian duhzwng chu A dn thianghlima thupkteah hian tarchhuah a ni a, chu dn thu bulte tho chu van ram dan thu bulte pawh an ni. Vana angelte pawhin Pathian duhzwng hriat aia hriatna sng zwk an nei bik lo; Pathian duhzwng tih hi an thiltihtheihna hmanga an rawngbawlna sng ber a ni ve tho a ni. Van ramah chuan rawngbawlna hi tih tur r>ng a nih avang maia neih a ni lo. Setanan Jehova dn dova helna a chawh chhuah khn, dn a lo awm reng a nih tih hriatna angelten an nei thar thut emaw tih hial tur zuk nia! An rawngbawlna chu chhiahhlawhte rawngbawlna ang ni lovin, fatena rawng an bawlna ang hi a ni. Anni leh anmahni Siamtu inkrah inpumkhatna famkim a awm avangin, thu awihna chu an tn ninawm a ni ve lo. Pathian an hmangaihna chuan rawngbawlna chu thil hlimawm takah a chantr a, chuvangin ropuina beisei chhan, Krista ch>nna thinlungah chuan A thu, Aw ka Pathian, I duhzwng tih hi ka lawmzwng tak a ni; a ni, I dan thu chu ka thinlungah a awm reng e, (Sm 40:8) tih hi a ri nawn awn awn \hin. I duhz^wng v^na tih a nih angin leiah tih ni rawh se, tia dilna hi he leia sual ror>lna a lo tawp nn, chatuana sual tihboral hlen a nih nn leh felna ram din ngheh a nih nana dilna a ni. Chutih hunah chuan A \hatna in duh zawng zawngte chu (2 Thess. 1:11) vana tihfamkim a nih angin leiah hian tihfamkim a ni tawh ang. 101

MALSAWMNA TLNG

Vawiinah hian kan ei khawpin chaw min pe ang che, Matthaia 6:11. ISUAN \awng\ai dn min zirtira a hmasa lam kha Pathian hming, A ram leh A duhzwng chungchngte an ni aA hming zahawmna thu te, A ram din a nih thu te, A duhzwng tih thute an nih kha. Pathian rawngbwlna in ngaih pawimawh hmasak ber z>l chuan in mamawhte p>k in nih ring ngamin in dl thei ang. Tin, mahni inphatna nei tawh in nih a, Krista hnena inhln tawh in nih chuan, Pathian chhngpui fate in ni tawh a, Pa ina thil awmte chu in tn vek an ni ta. Pathian ro bwm chu in tn hawn a ni a, chu chuan khawvel awm m>k leh khawvel lo la awm tur a huam tel nghe nghe. Angelte rawngbawlna te, Thlarau thilp>k te, A chhiahhlawhte rawngbwlna te chu in tn vek a ni. Khawvel leh a chhnga thil awm zawng zawngte, in \hatna tur apiangte chu in ta a ni e. Mi suaksualten an halna che u pawh van ram in pannaa inthununna neihtirtu che u a nih avangin malsawmnaah chantir an ni zl ang. Krista t in nih chuan, engkim hi in t a ni (1 Korin 3:23, 21) tih Tirhkoh Paulan min hrilh. Nimahsela naupang, rochan tur pawh mahni thuhnuaia la awm rih lo ang in la ni a. Edena thlahtubul hmasaber pahnihte Setanan a bum anga a fin kherkhiap taka a bum ve loh nan che u, Pathianin in ro hlte chu in kutah a la dah rih lo a ni. Tichhetu khawih phk lohah Kristan in tn a kawl \ha a, naupangten nitina an mamawh an dawng \hin angin, in nitin chkkhaite chu in dawng reng ang. Nitinin, Vawiinah hian kan ei khawpin chaw min pe ang che, ti erawh chuan dil \hin ang che u. Nakt<k atna in mamawh neih sa in nei lo a nih pawhin beidawng miah suh u, in tna Krista thutiam: He ramah hian awm la, a hausakna chn rawh, tih in neih hi theihnghilh ngai suh u. Davida pawhin heti hian a sawi: Ka naupan lai ata ka lo tar hnu thleng hian, Lalpan mi dik a thlahthlam tk ka hre ngai lo, (Sm 37:3,25 CL) tiin. Kerith luia Elija chwm tura cho-kte tirtu Pathian chuan A fa rinawm, mahni inhln zote zinga mi pakhat 102

LALPA |AWNG|AINA

chauh pawh ngaihthahin a kal p>l ngai dwn lo. Fel taka awm \hinte chungchang heti hian ziak a ni : A chaw chu a hnenah p>k a ni ang a, a tuite chu a awm ngei ngei ang, Hun \ha lovah an mualpho lovang a, \m kumahte pawh an puar ang, Am Fapa ngei pawh zuah lova, kan zaa aia petu chuan thil zawng zawng pawh min pe lo vang em ni? Isaia 33:16; Sm 37:19; Rom 8:32. Nazaret khua a mi hmeithai rilru hahna leh manganna chhwktu leh an chhungkaw mamawhte lampuitu chuan, nu dang zawng zawng, an fanaute ei leh bar tur dapa buai nitin te chu a lainat vek. V>ngtu nei lo beramte anga hrehawm leh darha awm mipuite lainattu chuan, tuarna nei pachhiate chu a lainat zui zl a ni. Chng mite malsawm tur chuan a kutte a la phar reng a, tin, A zirtirte hnena \awng\ai dn a p>kah pawh retheite hre reng tura min zirtirna kan hmu. Vawiinah hian kan ei khawpin chaw min pe ang che, tia kan dil hian kan tn leh midangte tana dl kan ni a, Pathianin kan hnna min pkte hi kan tn chauh a ni lova, ril\mte hrai nana min kawltr a ni a, Lalpa \hatnaa retheite tana buatsaih a ni (Sm 68:10). Isuan heti hian a ti: Chhnah emaw, zanah emaw ruai i \hehin i \hiante, i unaute, i laichnte leh i v>ng hausate chu swm suh ang che Ruai i \heh hun chuan pachhia te, piangsual te, kebai te, midel te swm zwk ang che; tichuan malsawmna i dawng ang, rulh vena tur che an nei dwn si lo va; mi felte thawhlehnaah chuan rulh leh i ni dwn nia, (Luka 14:12-14). Pathian chuan in mamawh thil \ha tinr>ng a pe \euh thei che u a, chubakah, in mamawh aia tam pawh thil \ha in tih theih nn a p>k belhchhah thei che u a ni. Tuh tl>m chuan a seng tl>m ang a, tuh tam erawh chuan a seng tam ang, (2 Korinth 9:8,6 CL). Ntin ei khawp chaw kan dil chu taksa chawmtu tur chauh atn a nilova, Chatuan nun thlenga thlarau chawmtu, thlarau lam chaw dilna a ni fwm. Chaw dangral mai mai min phe phe suh u, chatuan nun daih tur chaw min phe zwk rawh u, (Johana 6:27) tiin, Isuan zirtirna min pe. Kei hi van a\anga chhang nung lo chhuk chu 103

MALSAWMNA TLNG

ka ni. He chhang hi tupawhin an ei chuan kumkhuain an nung reng ang, (chng 51) tiin min hrilh bawk. Min Chhandamtu chu nunna chhang a ni a, A hmangaihna kan thlra kan nuna kan seng luh chuan van a\anga chhang lo chhuk chuan kan inchawm tihna a ni. Krista thu kan pawmna hi Amah kan pawmna a ni fwm a, Pathian thu chu kan thinlunga awm nghehtir tur leh hriatthiamna min neihtir turin Thlarau Thianghlim p>k kan ni. Nitina a thu kan chhiar apiangin kan \awng\ai \hin tur a ni a, tichuan kan thlarau chakna tura kan nitin mamawh, thutak chu Thlarauvin kan hnenah a rawn trlang z>l ang. Kan nitin mamawh, taksa leh thlarau malsawmna dl tura min zirtrnaah hian kan \hatna tura hlen tum Pathianin a nei a. Englai pawha min enkawlna rinchhan reng tur kan nih hre turin min duh phawt a, Amah nena inpawlna thinghlim nei turin min duh bawk. |awng\aina leh A thutak hlu leh ropui te zirnaa Krista nena inpawlna thianghlim kan neih chuan ril\mte hrai anga hraiin kan awm a, chutiang bawkin, nunna tuikhurah kan tuihal tihrehna kan hmu \hin. Kan sualte min ngaidam ang che, keini pawhin kan englo b^te zawng zawng kan ngaidam \hin a ni, Luka 11:4. MIDANGTE kan ngaidam angin Pathian hnn a\angin ngaihdamna kan dawng tih Isuan a zirtr. A lama min hptu chu Pathian hmangaihna a ni a, chu hmangaihna chuan kan uaute hmangaih theihna min neihtir si lovin kan thinlung a khawih ve hrim hrim ringawt ngai lo. Lalpa \awng\aina a sawi zawh hnuah Isuan heti hian a sawi belh z>l a: Mi an bawhchhiatte in ngaihdam chuan, in Pa vana min a ngaidam ve ang che u; nimahsela mite in ngaihdam si loh chuan, in Pa-in in bawhchhiatte a ngaidam bk lovang, tiin. Mite ngaidam duh lo chuan Pathian a\anga zahngaihna luanna awm chhun a hnawh ping tihna a ni. Tin, hliam min tuartirtuten kan chunga dik lo taka an thiltih an puan loh chuan, lo ngaidam lo pawh ni ila, thiam 104

LALPA |AWNG|AINA

kan chang tho-ah kan inngai tur a ni lo. Phat rual lohin anmahni lamah chuan inphahhniama simna leh sual puanna nei tur zawng an ni ngei mai, mahse an dik lohnate an puang emaw, puang lo emaw min dotute va lainatna rilru kan nei tur a ni. Hliam min tuartir chu eng anga nasa pawh nise, lungnih lohna kan pai reng tur a ni lova, hliam kan tuarah kan inlainat reng tur a ni hek lo; Pathian dova thil sual kan tihtea ngaihdamna kan beisei ang bawkin, kan chunga thil sual titute zawng zawng kan ngaidam tur a ni. Ngaihdamna hi mi tam takin an ngaih aia awmze zau zwk nei a lo ni. Lalpan a ngaidam nasa dwn khawp si a, tia thutiam a sawi hnu chiahah, chu thutiam chu kan hriat phk rual loh a nihzia a sawi zui nghl a: Ka ngaihtuahte hi in ngaihtuahte a ni si lo va, in awm dnte chu ka awm dan a ni hek lo, Lalpan a ti. Van khi lei aia a sng zwk angin, ka awm dnte hi in awmdante aiin a sng zwk si a, ka ngaihtuahte pawh hi in ngaihtuahte aiin a sng zwk bawk a ni. Isaia 55:7-9. Pathianin min ngaihdamna chu rorelnaa thiamloh changte zalentr ang ringawt hi a ni lo. Sual tna ngaihdamna pawh a ni lo, sual a\anga lo kir lehna a kwk zwk. Thinlung siam thartu, tlanna thlen tura hmangaihna lo luang chhuak a ni. Sual ngaihdamna dik Davidan a neihzia a \awng\ainaah heti hian a lang: Aw Pathian, keimahah hian thinlung thianghlim tak siam la, ka chhngah hian thlarau diktak siam thar leh ang che. (Sm 51:10). Heti pawh hian a sawi: Chhak leh thlang a inhlat ang hian, kan bawhchhiatnate chu kan hnn at a dah sawn ta daih a, tiin (Sm 103:12). Pathian chu kan sualte atn Kristaah a inpe vek a, Kraws thihna rwng tak tuarin thiamloh chang kan nihna phurrit chu min phurhsak ta; kan hnena A hmangaihna a lantir theih nan leh A hnena min hruai turin mi fel chuan mi fel lo tuar ai a tuar ta. Inkhawngaih tawnin inlainat tawn ula, Pathianin Kristaa a ngaidam che u ang hian inngaidam tawn rawh u, (Efesi 4:32, CL) tiin min fuih. Nun thianghlim neitu Krista chu in thinlungah ch>ntir hmasa phawt ula, chutah, mangmahni hmangin van ram chhuak hmangaihna chuan 105

MALSAWMNA TLNG

beiseina r>ng nei lote hnenah beiseina a pe ang a, sualin a khawih sil thinlungah van muanna a thlensak dawn nia. Pathian hnena kan kala kan han dawn nghl chu A hnen ata zahngaihna leh midangte hnena A khawngaihna puang darh tura inp>kna a ni. Pathian hmangaihna dawngtu leh mi dangte hnena sem darhtu kan nih theih nn thil \ul pakhat chu, kan tana A hmangaihna hriat chianna leh rinna neih phawt a ni (1 Johana 4:16). Hmangaihna awmzia kan hmuh chhuah theih loh nn Setanan bumna chitin hmangin hna a thawk reng a. Kan bawhchhiatnate leh kan thil tihsualte hi Lalpan mal min sawm theih loh khawpa sual lian tham anga ngai vek tur leh, kan dilnate pawh A nghaithlk duh tawh loh leh A chhandam theih tawh loh kan ni anga ngai tura min hruai sual a tum reng a. Keimahniah hian chaklohna mai lo chu engmah hmun tur a awm lo r>ng a, Pathian lawmtlk thil engmah a awm hek lo; chu tak chu Setanan remchnga lain kan tn engtihmah a swt tawh lova, kan nungchanga hm>lhem awmte hi siamthar theihna a awm tawh lo, tiin min hrilhru chmchi \hin. Pathian pan kan tum pawhin, hm>lmapa chuan, I tn \awng\ai a swt tawh lo, thil sual i tih ngei kha l! Pathian dodalin thil sual i ti a ni lawm ni kha? Nangma chhia leh \ha hriatna ngei pawh i hman khawloh kha! tiin, min hrilhru ser ser \hin a ni. Heti hian hm>lmapa chu kan chhng l>t thei : A Fapa Isua thisenin kan sual zawng zawng min tlenfaisak tawh, (1 Johana 1:7) tiin. Thil sual kan tih avanga \awng\ai thei lova kan inhriat lai tak hi \awng\ai hun a ni e. Zahthlk kan tiin, tlwmthlk kan ti hle a ni thei e, mahse kan \awng\ai a \ul a, kan rin a \ul bawk. Krista Isua mi sualte chhandam turin khawvelah hian a lo kal tih hi a rinawmin a pawmtlk m m a ni; an zinga misual ber ka nih hi, (1 Timothea 1:15) tiin, Paulan Timothea hnenah a ziak. Ngaihdamna leh Pathian nena inremna te hi kan thawh hlawh an ni lova, suala khat mihringten kan ph< ve r>ng vanga dawng kan ni hek lo, kan hnena thilthlwnp>k liau liau a ni a, a \obul chu Krista felna, hm>lhemna r>ng r>ng nei lo chu a ni. 106

LALPA |AWNG|AINA

Sual hi, chhuanlam siama thiamloh chang kan nihna sawi n>p kan tum ngai tur a ni lo. Pathianin sual a endan hi pawm thiam harsa hle mah se, kan pawm phawt tur a ni. Sual huatthlalk nasatzia hi Kalvari chauhin a tarlang thei. Thiamloh chang kan nihna phurrit chu keimahni chauhin phur ta ila, min va delh sawm hneh dwn >m! Nimahsela sual neilova chuan kan hmun a rawn luah ta hlauh a, A phu vang ni hauh lovin kan khawlohna chu a phur ta. Kan sualte thupha kan chawi chuan kan sualte ngaidam tur leh kan fel lohna zawng zawng tl>ngfai turin amah chu a rinawmin a fel a ni. 1 Johana 1:9. A va ropui >m! Ama dn siamah a rinawm a, Isua ringtu zawng zawngte Thiamchantirtu a ni lehnghl. Nang anga khawlohna ngaidamtu leh a rochan la awm chhun bawhchhiatna kal p>ltu Pathian dang tunge awm? A thinrimna chu kumkhuain a vawng reng lo, khawngaihnaah a lawm >m >m \hin avangin. Mika 7:18.

Thl>mnaah min hruai l<t suh la, mi sual lakah min chhandam z^wk ang che. Matthaia 6:13. THLEMNA hi sual tura mi hpna a ni ber a, Pathian laka chhuak a ni lo; Setana leh kan thinlung sual a\anga lo chhuak a ni. Pathian chu sual tura thl>m rual a ni lo, amah lahin mi a thl>m ngai bawk hek lo, Jakoba 1:13. Kan nungchanga sual awm hi angelte leh mihringte hmaa trlang tur leh a mi leh saa min hauh theih nan, thl>mnaa min hruai luh dan tur Setanan a zawng reng \hin. Entir nei \awngkam hmanna Zakaria hrilh lwknaah Setana chu Lalpa Vantirhkoh dinglama dinga, puithiam lalber Josua, silhf>n bawlhhlawh taka inthuam a h>k m>k lai leh Josua puitu Vantirhkoh a dodal chu kan hmu. Hei hian a entr chu, Kristan a hn>n lama mite hp a tum zawng zawngte chunga Setana thiltih tum a ni. Hm>lmapain sualah min hruai lt a, 107

MALSAWMNA TLNG

chutah van hmaah Pathian hmangaihna dawng tlk lovah min puh leh z>l a. Nimahsela Lalpa chuan Setana hnenah, Aw Setan, Lalpa chuan hau che rawh se; a ni, Lalpa, Jerusalem thlangtu chuan hau che rawh se: he mi hi thingth, mei ata phih chhuah chu a ni lo em ni? a ti a. Tin, Josua hnnah, Ngai teh, i khawlohnate chu ka tihbosak ta chia, silhf>n hlu takin ka thuam ang che, (Zakaria 3:1-4) a ti a. Pathianin A Thlarau zahngaihna hlute chu A hmangaihna ropui taka kan nuna awm nghehtir dn a zawng a, chumi hlawhtlinna tur chuan kawng dltu te, tihduhdahna te leh harsatna te kan tawh a remti a, mahse nchhia atn a ni lova, kan nuna malsawmna ropui berte atan a ni zwk e. Thl>mna tin lo do z>l te, huai taka fiahna tin tuar chhuah te hi hriatna thar min neih belhtirtu leh nungchang chhernaa hmasawnna min neihtirtute vek an ni a. Pathian chakna rinchhana thl>mna do zawh z>l te hi khawv>l hnenah leh van ram zawng zawng hnna tling taka Krista khawngaihna hnathawh puan chhuahna a ni. Fiahna chu tuar nuam a ni hauh lo, mahse chumi avanga beidawng lo tur kan nih laiin, kan thinlung chkna sualten min hruai bo loh nn A hnna kan \awng\ai \hin a \ul. Kristan min zirtir anga kan \awng\ai \hin chuan Pathian kaihhruaina ang z>la awm turin kan inpe tihna a ni a, tin, kawng hima min hruai tura kan dilna a ni bawk. Mahni kawng zawh zwk kan thlan chhng erawh chuan, Lalpan \awng\ai dan min zirtir ang hian kan \awng\ai thei lo. A kuta min hruaina ngaichng fo ila, A w: Hei hi kawng dik chu a ni a, tah hian kal rawh u, (Isaia 30:21) tih hi i ngaithla ang u. Setana rawtna zuinaah hlwkna eng nge kan chan theih tia chht khawtlai kan tn a him lo. Thil sual tih zawngchhangte tn sual chu mualphona leh chhiatna, bumna leh mit tideltu mai a ni a, mahse tih chkawm taka lang \hin si a ni. Setana ch>nna leilung va rapte tn 108

LALPA |AWNG|AINA

chuan a thiltihtheihna laka humhimna thutiam r>ng a awm lo, chuvangin kan chakna leh theihnate fawm khwm vekin, thl>mtuin min rawn hnaih theihna kawng tin i hnawhping vek zl ang u. He dilna, Thl>mnaah min hruai lt suh la, hi thutiam pai sa a ni a, Pathian kan inkawltr phawt chuan chu thutiam bk, he thutiam pawh hi kan nei ang: Pathianin in tuar theih twk a liam chu thl>mna in tawh a phal lova, in tuar theihna turin thl>mna rualin tln chhuahna kawng a siamsak nghl zwk ang che u, (1 Korin 10:13) tih hi. Sual laka kan him theihna awmchhun chu Krista felna kan rinna azra thinlunga min ch>nchilhna hi a ni. Kan thinlunga hmasialna a awm leh \hin avang hian a ni, thl>mnain min hneh leh \hin ni. Pathian hmangaihna ropui tak kan en \hin erawh chuan, hmasialna tenawmzia leh rapthlkzia chiang takin kan hmu a, kan thinlung ata paih chhuah duhna kan lo nei a, tin, Thlarau Thianghlimin Krista a chawimawi a, chumi rualin, kan thinlung sak chu tihn>m leh tukzal a lo ni a, thl>mnain a chakna a hloh a, chutah Krista khawngaihnain kan nungchang a siam thar \an \hin. Kristan an tna A nun a p>ksakte r>ng r>ng chu A thlahthlam ngai dwn lo. Mihringten Krista hawisanin thl>mnaah an lt a ni thei e, Krista erawh chuan Ama nun ngeia tlanna man a p>ksak tawhte chu a hawisan ve thei lo: Kan thlarau lam mitte hi tihvarin han awm tehr>ng sela chuan, lungngaihna phurrit phurte leh awpbehna hnuaia kn tlawk tlawk, an beidawn luat avanga thi thuai turte kan hmu ang. H>ng, thl>mna tawkte, khm bakbahai kotlnga dingte pui tura angel thlwk v>l ruaite pawh kan hmu ngei ang. Tirhkoh sual rualin an hual khup, h>ng mite hi, van a\anga angelten hmun hima dintir tura an rawn kai lai te pawh kan hmu ang. H>ng sipai pawl hnihte indona hi leia rldo mite indona anga chiang a ni a, chatuana an awm hlen dn tur chu thlarau lama an indona hian a r>l fel dwn a ni. 109

MALSAWMNA TLNG

Petera hnena sawi a nih ang bawkin, kan hnenah hng thute hi sawi a ni: Setanan buh thlei anga a thlei theihna tur che uin, nangniho hi a dil che u asin; nimahsela i rin a bo loh nan ka \awng\aisak che a ni, (Luka 22:31, 32) tihte hi. Mala hnutchhiaha kan awm lo hi Pathian hn>nah lawmthu awm rawh se ! Pathianin khawvel a hmangaih m m avangin a Fapa mal neih chhun a pe a, amah chu tupawh a ring apiang an boral loha chatuana nunna an neih zwk nn, (Johana 3:16). Chuti fakauva min hmangaihtu chuan, Pathian leh mihringte hm>lmapa nena kan indonaah min tlan bosan dwn r>ng r>ng lo. Kan Pathian chuan heti hian a sawi: Ngai teh u, rlte, khawmual kaikuangte rah theihna ka pe che u a, engmahin a tina tawp lo vang che u, (Luka 10:9). Krista nung renga nen inpawh tawn reng ula, Anin nghet takin a chelh tlat ang che u a, a thlah ngai lo vang che u. Pathian min hmangaihna hi hre chiang ula, ring bawk ula, him takin in awm dawn zuk nia; chu hmangaihna chu Setana min dona leh bumna laka kan himna kulhpui, tuma lk theih rual loh a ni e. Lalpa hming chu kulhpui a ni a, mi felte an tln lt a, an him \hn, Thufingte 18:10.

Ram te, thiltihtheihna te, ropuina te i t a ni si a, Matthaia 6:13. LALPA \awng\aina twpna hian a in\anna ang bawkin, kan Pa chu thiltihtheihna leh thuneihna zawng zawngte chung lama awm a nihzia leh a hming chu hming azawnga hming chungnungber a nihzia a tarlang. Chhandamtu chuan A zirtirte hun la tawng tura ni leh kum rawn inher chhuak zel turte a va thlir a, annin an beisei ang, khawvel thila hmuinglna leh chawimawina ni >ngte hmu lovin, mihring thinrimna leh Setana thinurna ni leh kumte an hmu zawk a. Hnamte innghirnghona leh chhiatna kra zirtirte vah v>lna apiangah, 110

LALPA |AWNG|AINA

hlauhawmten an zui reng dawn a, an thinlungte chu thlaphnnaten an tihrehawm \hin dawn a ni. Jerusalem tihchhiatna te, temple tihchim chhiat vekna te, chuta chibaibkna twp hlenna te an la hmu dwn a, tin, thlal>r hmun pilrila chhiatna twkte ang maia khawvel ram tina Israelte an darhsarh vek n te an la hmu dwn bawk. Isuan an hn>nah heti hian a sawi: Indo thu leh indo thuthang in la hria ang. Hnam hrang leh hnam hrang an indo ang a, ram hrang leh ram hrang an indo ang a, lrte a nghng ang. Chng zawng zawng chu nau vei \antirhna a ni, (Matthaia 24:6-8) tiin. Chng krah chuan Krista zuituten an beiseina a bo an hlau tur a ni lova, Kristan lei hi a ngaihsak ta lo angin a ngai tur a ni lo. Thiltihtheihna leh ropuina chu Pathian ta a ni a, A thil tum ropui takte chu hlen famkim vek a nih hun panin, khak buai lohin an kal zel a ni. Nitin mamawh dila \awng\ainaah hian Krista zirtirte chu sual rorelna leh thiltihtheihna piah lama Lalpa an Pathian, engkim chunga roreltu, an Pa leh Chatuan thlenga an |hian ni tur chu en tura tih an ni. Jerusalem khawpui sawprawp zo ta chu hun hmwra khawvel pumpui la chhe zo vek tur lo enlwktirtu a ni a. Jerusalem tlwmnaa hrilh lwkna \henkhat thleng famkimte chu ni hnuhnung entirtu a ni. Kan hmaah hian khawvelin a la tawng ngai loh hun khirh tak a awm, mahse zirtir hmasate tana thu thlamuanthlk tak, chutiang bawka keini tan pawha thlamuanthlk tak chu, Pathian chu engkim chunga roreltu a ni tih hi a ni. Lo duanlwk, thil thleng turte chu min Siamtu kuta awm vek an ni e. Hnam te, Kohhran te la awm hlen dn turte pawh van Lalber thuhnuaia awm vek an ni. Zirtirtu thianghlim chuan A thil ruahmante hlen famkimna tura A mi hman zawng zawngte hnenah, Mi hre ngai lo mah la, i ti ka hr>nsak ang che, (Isaia 45:5) tia Kura hnna a lo sawitu bawka kha a sawi a ni. Zwlnei Ezekiela inlrna hmuhah khan Cherubte thla hnuaiah kut, mihring kut ang a awm thu kan hmu. Chu chuan A 111

MALSAWMNA TLNG

rawngbwltute hlawhtlintirtu chu Pathian thiltihtheihna a nihzia min zirtir a, Pathianin a thuchah puang tura a hmante chuan, a hna chu anmahnia innghat angin an ngai tur a ni lo tih min zirtir bawk. Mihring, twpchin neite hi anmahni ringawta an mawhphurhna keng kawh tur an lo nih lohzia, hetah hian kan hmu. Muhil ve ngai lova leh A thil lo duan lwkte an thlen famkimna tura englai pawha thawk renga chuan A hna chu hmalam panin a kalpui zl dwn. Mi suaksualte thiltih te chu a tlawlhtir ang a, A mte dozwnga phiarrkna chimawm tak \an chhuaktute ror>lna chu A chawh buaisak vek ang. Sipaihote Lalpa, Lalbera chu Cherub-te inkrah a \hu a, hnamte an innghirngho lai leh mipuite an buai nuai nuai lai tein A mite chu a v>nghim reng. Vana Ror>ltu chu min Chhandamtu a ni. Hrehawm kan tuar nasat leh nasat lohte a hre fai vek a, mitin fiahtu tur rawhtuina meipui te pawh a hmu vek. Lalte kulhte lk an nih hunah leh thinurna thalten A hmelmate thinlung an chhun tlang hunah A kutah him takin A mite chu an awm reng tawh ang. Aw Lalpa, ropuina te, thiltihtheihna te, chawimawina te, hnehna te, lalna te hi i t a ni a; lei leh vana awm zawng zawng hi i t a ni si athiltihtheihna i kutah a awm a; i kutah hian mi zawng zawng tih ropuina leh chakna pk theihna a awm. 1 Chronicles 29:11, 12.

112

Sawis>l Lova Thilti Z^wkin


Sawis>l suh u, sawis>la in awm loh n^n, Matthaia 7:1 ahni thiltiha chhandamna hlawh tumna hian, a twpah sual do nana tihmkmawh siam \euhnaah mi a hruai l<t duh khawp mai. Dn an zawm thei lo tih an inhriatin, zawm tura nawr luitu tur dn dangte an zam duah a. An dn leh hraite chuan an rilru chu Pathian lam hawitr lovin mihring lam a hawitir hlauh a, tichuan an thinlunga Pathian hmangaihna chu a thi a, chumi rualin mihring an hmangaihna pawh a thi ve nghl \hin. Mihringte dn zam thar, tihmkmawha khat tlat ngaisngtute chuan an tehfunga an han teh a, tling lote r>ng r>ng chu an sawisel zui nghl a. Thil t> thama mi dangte sawis>lna leh hmasialna boruak hian nungchang duhawm leh thilphalna te chechng thei lovin a siam a, hmasialna nena midangte sawis>ltuah leh bihthlatuah mite a \antir \hin a ni. Farisaite leh an zia chungchang kan sawi a nih chu. An sakhaw rawngbwlna hmun a\angin an lo chhuak a, an chak lohna avanga inphah hniamna nei lovin, Pathianin ham\hatna ropui tak a p>k avanga lwmna nei bawk hek lovin an awm zui z>l a. Chu achhapah, thlarau lama chaponaa khatin an awm a, an thupui ber lah chu, Kei, ka hriat dn, ka ngaihdan, keima kawngte tih lam hlir a ni vek. An thil hlen tawhte hmachhuanin mi dangte an sawis>l a. Mahni intihzahawmna silhf>nin an inbel t> t> a, mite sawis>l tur leh dem turin ror>lna \hutphahah an \hu lr mai \hn. Mipuite rilru put dan pawh hetiang deuh tho hi a ni a, chhia leh \ha hriatna hmangin an \hiat a, Pathian leh mihring inkr thu-ah an insawis>l tawn fo \hin. Hetiang tih cheh tak leh hetiang rilru pu hi an nih avang hian Isuan, Sawis>l suh u, sawis>la in awm loh nn, a tih ni. A sawi tum chu midangte tna tehfungah insiam lo ula, in ngaihdan te, tihtur intuk chungchang in thlir dan te leh Pathian Lehkha thu in hrilhfiah danah te entawn turah inngai lo ula, in duhsm ang 113

MALSAWMNA TLNG

phk ve lo apiang dem mai hek suh u. Mi dangte sawis>l lo ula, an thiltih chhan nia in ngaihruatna anga sawis>l chng suh u, a tihna a ni. Lalpa lo kal leh hma chu a hun lovah tumah sawis>l suh u, chutih hunah chuan thima thuhrkte chu >ngah a rawn lachhuak anga, thinlunga tumte pawh a tilang bawk ang. (1 Korin 4:5). Mite thinlung chhg kan hmu thei lo a, tin, keini pawh dik lohna nei ve tho kan nih avangin midangte sawis>l thei dinhmunah kan ding lo. Famkimlo mihringten kan sawis>l theih chu hmuh theih thilte chauh a ni. Thil tih chhan inthupte zawng zawng hre vektu, lainatna leh ngilneihna nena thil ti \hintu hnenah chauh mitin chungthu r>l fel theihna p>k a ni. Aw mihring, mi sawis>ltu tupawh ni mah la, chhuanlam r>ng i nei lo ve; midang i sawis>lna ngeiah chuan nangmah leh nangmah thiamloh inchantir i ni asin; nang, sawis>ltu pawhin chutiang thilte chu i ti ve \hin si a, Rom2:1. Midangte sawis>ltu leh thiamloh chantirtute chuan thiamloh chang an nih an trlang \hin, an sawis>late tih ang an tih ve tho avangin. Midangte an demna chu anmahni chung ngeiah a tla a, tla tur r>ng a ni tih Pathianin a sawi a, anmahni dozawnga anmahni v>kin thu pawhchah chu Pathianin a pawm. H>ng ke zei lo, chirhdm dai hian Par vulte chl an bng lo; |ha ngaih kutte pawh hi \hiante Lung hnn \hm nn kan hmang fo.

Engatinge mahni mita khanchhuk awm chu ngaihtuah si lovin, i unau mita hmawlh t> tak t> awm chu i hmuh ni? Matthaia 7:3. NANG, sawis>ltu pawhin chutiang thilte chu i ti ve si \hin tih hian a unaupa a sawis>lna leh thiamloh a chantirna sual a nasatzia a trlang chhuak zo lo. Isuan, Engatinge mahni mita khanchhuk awm 114

SAWISL LOVA THILTI ZWKIN

chu ngaihtuah si lovin, i unau mita hmawlh t> tak t> awm chu i hmuh si? tiin a zawt a ni. Heng thute hi mi dangte nuna hm>lhem awmte hmuh kawnga \uan \ha takte chungthu sawina an ni. Midangte nunah emaw, nungchangah emaw hm>lhem hmua a inhriat veleh, phr >m >min a sawi darh vat \hin a; mahse hetia Krista hna epzwnga a nungchang chhertu zia chu, mite dik lohna nia a hriat a sawi s>l nena khaikhinin, khanchhuk leh hmawlh t> tak t> an danglam nasa ang hi a ni tih Isuan a sawi. Hmangaihna leh zwldawhna tlachhamte hian thil t> ber pawh khawvel tiat hial ni awma sawi uar dn an thiam duh hle r>ng a ni. Inchhr ngawih ngawihna neia Krista hnena inpump>kna la nei lote chuan an nunah Chhandamtu hmangaihna leh thiltihtheihnate lantir tur an nei lo. Chanchin\hain hawihhwmna leh zaidamna a tarlan, a nilo zwnga sawi chhwngtute an nih avangin, Chhandamtu thihna zrzotute thinlung hliamsaktute an ni zwk. Chhandamtun entrnei \awngkam hmanga a sawi, midangte sawis>l chingte chu, anmahni ngei pawhin an sawis>l ang chu an tih ve avang leh, mahni indah chungnunna nei leh, tute emaw dem tur zawng ruai \hin an nih avangin, an sawiselate aiin thiamloh an chang nasa zwk a ni. Nungchang tehna rintlk awmchhun chu Krista a ni a, chutih laia midangte tna tehfunga lo insiam ve ringawtte chu Krista dinhmunah an indah tihna a ni. Pain Fapa hnenah rorlna chu a hlan vek (Johana 5:22) avangin, tupawh midangte thiltih chhan hriatsaka inngai chu Pathian Fapa chanpual bk chuhpuitu a ni. Rorltu leh sawis>ltua inruat hote hi Krista dodltu lam\angte an ni a, Krista dodltu chu eng ang mi nge a nih Paulan heti hian a sawi: Pathiana an vuah apiang leh sakhua zawng zawng dovin, an chungah awm tumin a inchawimawi ang a, Pathian biak ina \huin Pathian ang hialin a intr chhuak ang, (2 Thesalonika 2:4) tiin. Nun hlimlo ber min neihtirtu sual chu Farisaite zia, sawis>l ch$ng, ngaihdam theihna nei lo hi a ni. Kan sakhaw lam nunah hmangaihna a awm loh chuan, kan nun chu Krista tel lo nun a ni a, A awmpuina 115

MALSAWMNA TLNG

>ng kan nei bawk hek lo. Thatho takin Kristian phr takte thiltih \hin angte han hi ve mah ila, kan mamawh phuhrkna a ni dwn chuang lo. Midangte chak lohna lai hmuh chhuah thiam tak kan nih chuan kan hnena Krista thusawi chu, Mi verv>k, i mit ata khanchhuk kha la chhuak hmasa rawh; tichuan i unau mit ata hmawlh t> tak t> lk chhuah tur chu fiah takin I hmu ang, tih hi a ni. Thil sual tiha thiam loh chang chu, mi dangte ringhlel hmasa bertu a ni duh hle a, a thinlung sual z>p nan midangte a dem hlauh \hin. Sualin \ha lo hriatna a hring a, mihring hmasa ber pahnihten thil sual an tih \an phat a\ang khan, inmawhchhiat tawnna an nei \an ta nghl a nih kha; hei hi Krista khawngaihna ror>lna hnuaia awm lo mihringte nunphung a lo ni ta. Inh>kinpuh tawnna neite chuan an unaute dik lohna nia an hriat thailan ringawtah an lungawi twk thei ngai lo. An tih \ul nia an hriat ti tura an hrilha a swt loh chuan, tihluihtir an tum a, an ngaiha dik chu ti ngei turin an thiltihtheihna hmangin an tihluihtir \hin. Chu chu Krista huna Judaten an tihdn \hin a ni a, chu v>k chu Kohhranin, Krista khawngaihna a tlkchham apianga a tih \hin a lo ni ta. Kohhrana hmangaihna thiltihtheihna a lo bo tik apiangin kohhran chuan a thurin bulpui zawm luihtir tur leh a thupek apiang pawisa turin sawrkar bn chak tak chu a pun \hin a ni. Hetah hian sakhaw dn siamchawp zawng zawng zawm luihtrna leh tihduhdahna a lo chhuah dan thurk, Abela hun a\anga kan hun thlenga awm zui zl chu kan hmu. Krista erawh chuan tumah a nawrlui ve ngai lova, A lamah mite a hip zawk \hin. A hmangaihnain min tirh luihna chauh hi a hman \hin awmchhun a ni. Kohhran meuhin tisa khawvel thiltihtheihna phungbawma a han swm ta mai hian, Krista thiltihtheihna min tirluitu A hmangaihna a tlachham chiang tih a lang. Kohhrana harsatna hi ringtu mimalte harsatna a ni ber a, chuvangin ringtu malte harsatna chinfel hmasak phawt a \l. H>ktute chu Isuan midangte nun siam \hatsak an tum hmaa an mita 116

SAWISL LOVA THILTI ZWKIN

khanchhuk awm la chhuaka, mi dangte dem hmang an nihna sim tur leh an sualte puang turin a hrilh. Thing \ha a rah chhe ngai lo, thing chhia lah a rah \ha ngai hek lo, Luka 6:43. Midangte sawichhiat duhna rilru in neih chu rah chhia a ni a, a kung chu thing chhia a ni. Mahni felnaa inchwm len tumna chuan engtikawng mahin a pui lovang che u; in mamawh chu thinlung danglamna a ni a, midangte nun siam\ha thei in nih hmain thinlung thar in nei hmasa tur a ni, Thinlunga khat liam chu kin a sawi \hin si a, Matthaia 12:34. Tu chungah pawh hun khirh, thutlkna fel tak siam ngei ngei \ulna a lo thlen a, thurwn emaw, zilhna thu emaw p>k in tumin, an \hatpui tur leh chhawr tur chi chu nangmahni ngeiin in paltlang tawh nghenchhana in thu sawite an ni ang. Thil \ha in tih theih hmain nangmahni in \ha hmasa tur a ni. Krista khawngaihnain thinlunga inngaihtlwmna leh ngilneihna a neihtir zet loh che u chuan, an nun siam \ha turin mi in va hneh thei mai lo. In nuna danglamna a awm hnah erawh chuan, rose pangpr kunga pr vul rimtui tak a lo awm \hin ang leh, grep hruia rah senduk bwr a lo awm \hin anga awlsamin midangte tan malsawmna in ni ve thei ang. Krista chu in tn ropuina beisei chhan a nih ve tawh chuan, mite dik lohna hailan tuma thlir \hin duhna in nei lo vang a, mite h>kna tur leh thiamloh chantirna tur zawn aiin, \anpuia malsawm tur leh, chhanchhuak turin an tn rawngbawlna in nei zwk ang. Thilsual titute in puih dawn pawhin, thl>mna ka tawk ve dah ang e, (Galatia 6:1) tih kaihhruaina thute hi ngaih pawimawhna in nei bawk ang. Nangni pawhin thil sual vawi tam tak in lo ti ve tawh \hn a, in kalsualna a\anga kawng dik in kalsan tawh lam pana kir leh a harsatzia in hre vek a ni. Chuvangin in unau chu thim chhah lehzual lamah khalh lo la, lainatnaa khat in thinlung a\angin dinhmun hlauhawm leh hmun ral\i-ah an awm tih hrilh zwk rawh u. Kalvari Kraws thlir fote chuan, chutah chuan an sualna avanga Chhandamtu chu khenbeh a ni tih hriain, tu thiam loh channa nge nasa zawk, anni nge midangte, tia khaikhinna an nei ngai lova, mite h>k turin ror>lna \hutphahah an \hu ngai hek lo. Kalvari Kraws 117

MALSAWMNA TLNG

daihlim hnuaia l>ng \hinten sawis>l tur zawnna emaw, mahni inchawisn duhna rilru emaw an nei ve tawh ngai lo. Mahni inngaih ropuina hln vek theia inhriatna in neih hma loh chuan emaw, in unau thil sual ti chhanchhuak tura in nun pk hial in inhuam hma loh chuan in unau \anpui tura thil tih \ul, in mita khanchhuk awm in la lachhuak rih lo tihna a ni. Tih \ulte hi in hlen hunah erawh chuan in unau hnenah kalin a thinlung in khawih danglamsak thei ang. Sawis>l leh hauvin tumahin thil sual titute an laml>ttir thei ngai lo; sawis>lna chuan kalsualte chu Krista a\angin a hnawt hla zual sauh a, hruai kir theih loh an ni hlen thei hial \hin. Zaidamna, ngilneihna leh n>lawmnain kal sualte a hruaikir leh thei a, bawh-chhiatna tamtak a khuh bo thei bawk. In nungchanga Krista hmuh theiha a awm chuan, chu chuan mi in kawmte nun siam tharsak theihna a nei. In nitin nunah Krista hmuhin awm sela, tichuan nangmahni kaltlangin A thu thiltihtheihna nunn>mna te, mi hneh theihna te, midangte nun siam tharsak theihna te chu Lalpa kan Pathian mawina lantir theihna te n>n p>k zel in ni ang. Ui hn>nah te thil thianghlim chu pe suh u, Matthaia 7:6 HETAH hian Isuan sual bawiha an awmna a\anga chhuah duhna nei tawh lote chungthu a sawi a, chngte chu bawlhhlawh leh suala inchiahpiah reng, an awmdan chhe zual z>l, a twpa suala awm nghet tawhte an ni a, chuta \ang chuan an tl chhuak thei tawh lo. Krista rawngbwltuten, intaina leh hmuhsitna atan maia Chanchin \ha hman tumtutena an hna an tihkhaihlak an phal ngai tur a ni lo. Chhandamtu chuan misual lailet der, mahse van thutak hlute pawm duhna la neite chu, pakhatmah a kalp>l ngai lova, chhiahkhawntute leh nawhchizuarte tan pawh A \awngkam chhuak chu nun thar neih \an lehna a ni. Mari Magdalini, a kawchhung a\anga ramhuai pasarih A hnawhchhuahsak kha, Chhandamtu an zalhna thlna awm khawtlai ber, mahse Chhandamtun A thawhleh ni zinga a biak hmasak ber a ni. Tarsa khaw chhuak Saula, Chanchin 118

SAWISL LOVA THILTI ZWKIN

\ha hm>lma ruh berte zinga mi pawh kha Krista rawngbawltu inpe zo tak, Paula tih hming pu t chu a ni bawk. Huatna leh hmuhsitawmna nia lang hnuai lamah, dn bawhchhiatna leh nun zahpuiawm tak nia lang hnuai lamah tute emaw chu, Krista khawngaihnain a chhanchhuah theih, Tlantu Lallukhuma lungmantam anga >ng turte an awm ngeiin a rinawm e.

Dl rawh u, tichuan an pe ang che u; zawng rawh u, tichuan in hmu ang; kik rawh u, tichuan an hawnsak ang che u, Matthaia 7:7. LALPAN, A thute hrilhfiah sual leh hriatthiamloh leh rinlohte an nih loh nan, thutiam pathum inchherchhuante A sawi a. Engkimtitheia chuan Amah chu Pathian zawngtuten an rin theih hun lo thlen a nghakhlel >m >m a, tichuan, heti hian a sawi zawm z>l a : Tupawh a dl apiang chuan an dawng \hin a; tupawh a zawng chuan an hmu \hn a; tupawh a kik chu an hawnsak dwn a ni, tiin. Tih \ulte Lalpan a sawi d>m dm l>m lo, A zahngaihna chka ril\m te, A thurwn ngaihhlut te, A hmangaihna neih thlakhlelhna te tih mai loh chu. Dl rawh u, a ti. Dl tih hian mamawh in nei tih in hriatna a lan\ir a, rinna neia in dl phawt chuan in dawng ngei dawn, Lalpan thu a tiam a, hlen lohin a awm lo vang. Inchhirna dik nena, Lalpan a lo tiam tawh dla A hnena in kal chuan, ngampa lutuka in inruat a \ul miah lo. Krista ang tura nungchang \ha famkim in neih theih nana malsawmna in mamawh in dlin, thutiam awmsa nghenchhana dil in nih hriatna Lalpan a neihtir ang che u. Mi sual in ni tih in inhriat chianna ringawt pawh A zahngaihna leh lainatna dl chhan \ha a tling a ni. Pathian in pan theih hmaa in thianghlim hmasak a \ul lo, khawlohna zawng zawng leh sual zawng zawng laka tlenfai leh tihthianghlim nih duhna erawh chu a \ul. |anpuitu dang nei miah lo, A tlanna thiltihtheihna mamawh ngawih ngawih kan nih avanga tunah leh englai pawha dl reng hi kan va mamawh nasa tak >m!. 119

MALSAWMNA TLNG

Zawng rawh u. In duh ber tur chu malsawmna chauh ni lovin, Amah zwk ni rawh se. Pathian hnenah inhln ula, amah n>n inrem rawh u. Joba 22:21, CL. Zawng ula, tichuan in hmu ang. Pathian chuan a zawng che u a, A hnna kal in duh pawh hi A Thlarauvin a hip che u vang a ni. A hipna che u chu pawm mawlh teh u. Thl>ma awm te, thil sual tite, rinna neilote chu Kristan a dilsak reng; Amah nena in\hianna nei tura chawisn a tum reng bawk. Ani in zawn phawt chuan in hmu ngei ang. 1 Chronicles 28:9. Kik rawh u. Swmna danglam bk dawnga Pathian hnena kal kan ni a, A mi kawmna pindana min lwmlt turin min nghk reng a ni. Isua zuitu, zirtir hmasa berte khan kawnga an kalho laia Isua nen an titiho zauh zauh \hin kha an kham khawp a tling lova, tichuan A hnenah heti hian an zwt ta chawt mai a: Rabbi, khawiah nge I chen? tiin. Chutichuan an kal a, a awmna chu an hmu a, chumi ni chuan a hn>nah an awm reng a. Johana 1:38, 39. Hetiang bawk hian inn>l tawn takin Pathian nen thlarau lama inpwlna thianghlim kan nei thei. Chungnungbera bihr<kna hmuna awm chu Engkimtitheia hlimah chuan a awm reng ang. Sm 91:1. Pathian malsawmna duhtte chuan kik sela, rinna nghet tak neiin zahngaihna kawngkhr hawn nghk sela, Aw Lalpa, tupawh a dil apiang chuan an dawng \hin a, tupawh a kik chu an hawnsak dwn a ni, tia i lo tiam angin i hn>nah kan lo kal e, ti rawh se. A thu ngaithla tura lo kal khawmte chu Isuan a en a, mipui pungkhawm chiamte chuan Pathian hmangaihna te, ngilneihna leh zahngaihna te an ngaihhlut a duh takzet a, tichuan, an mamawhte p>k A duhzia leh A ngilneihzia an hriatchian theih nan, naupang ril\min chhang pe tura a pa a dil thu heti hian a sawi a : Nangniho hi tupawh in fapain chhang dil che u sela, tunge lung pe ang che u ? tiin. Nu leh patena an enchimloh an fa an hmangaihna zuk kaihharhsak duhin heti hian a sawi zawm zel a : Nangni misual mahin in fate thil \ha p>k nachng in hriat chuan, in Pa vana mi chuan a dltute chu thil \ha a pe zwk m m dwn lwm ni ? tiin. 120

SAWISL LOVA THILTI ZWKIN

Pa thinlung nei ve l>m si, a fa ril\min a hnena eitur dla pe duh lo tumah va awm ngai suh. Pa chu a fa chil tipt zual twk leka a fa lo fiam vel tura ngaihruat chhin thiam pawh tumah va awm ngai suh. Chaw \ha leh tui p>k tiam siin, lung a pe zawk anga maw? Pathianin a fate dlna a bengkhawn duh lo anga suangtuahin mten A hming tihchhiat an tum anga maw? Chutichuan nangni mi sual mahin in fate thil \ha p>k nachng in hriat chuan in Pa vana mi chuan a dltute chu Thlarau Thianghlim a va pe dwn >m! Luka 11:13. Thlarau Thianghlim, Pathian aiawhtu chu thilpek a zawnga ropui ber, thil \hate zawng zawng awmna a ni. Siamtu pawhin hei aia thil ropui zawk leh \ha zawk min pek tur dang a nei lo. Kan mangannaah kan hnena A mi lainatna lantir tura kan dilin leh, A thlarau min kaihruai tura kan ngen a, kan dilin min ngaihthah dawn lo. Mihring zinga pa tute emaw chuan an fte ril\mte an ngaihthah a ni mai thei e, Pathian erawh chuan A faten an mamawh leh an beiseite A hnena an thlenin A lo hnar ve thei lo. Ngilneihna nasa tak nen A hmangaihna a lantir \hin. Thimin a tuam lai, A faten Pathian a ensan ta nia an hriat laitea Pa thinlung a\anga thuchah chu hei hi a ni: Zion chuan, Kan Lal Pathianin min ngaihthah a, Lalpan min theihnghilh ta a ni, a ti hial a. Nuin a fa hnute hne lai a theihnghilh thei em ni? Nuten an fate chu an theihnghilh a ni mai thei e, Kei chuan ka theihnghilh tawp lo vang che u. Ngai teh u, ka kutphahin hming ka ziak tawh a, in kulh bangte ka v>ng reng \hin a ni. Isaia 49:14-16, CL. Pathian thua thutiam tin hian dilna atana pawimawh tak an pai vek, chu chu Lalpa intiam kamna kan rin ngam tur chu a ni. Thlarau malsawmna kan mamawh apiang, Isua zra dil ngamna kan nei. Naupang t>in mwl taka a mamawh a sawi \hin ang hian, Lalpa hnenah kan mamawh chiah kan hrilh thei. Kan taksa tana kan mamawh, ei leh bar tur leh kan silh leh f>n tur te kan dil thei a, chutiang bawkin, nunna chhang leh Krista felna puan kan dl thei bawk. In Pa vana mi chuan in mamawh zawng zawngte A hre vek a, a hnen a\anga dil turin swm in ni. Isua hmingin Lalpa min 121

MALSAWMNA TLNG

duhsakna tinr>ng dawn theih a ni e. A thilphal nasatzia ang zlin, Pathianin Isua hming chawimawiin in chkkhai tinr>ng a pe z>l ang che u. Pathian chu in Pa a ni tih hriaa A hnena in kalin, A fate in nih avanga in inlaichnna chu in pawm tih lantir \hin ang che u. A \hatna in rin twk bkah, a hmangaihna a danglam ngai lo tih hriain thil engkimah A duhzwng ang zela awm turin a hnenah intul<t ula, A hna thawk turin inpe rawh u. Pathian ram leh A felna zawng hmasatute hnenah a ni Isua he thutiam Dl rawh u, tichuan in dawng ang, (Johana 16:24) tih hi a p>k ni. Lei leh vana thiltihtheihna zawng zawng neitu thilp>kte chu Pathian fte tn a ni a, chng thilp>k hlu takte chu Tlantu thisen, hlu m m hlanna azra kan hnena p>k a ni; chung thilp>kte chu thinlungin a chk hliah hliah pe thei, chatuan daih thilp>kte an ni a, naupang t> te anga Pathian hnena kalte dawn tur leh chan tur an ni. Patian thutiam chu in tn a ni tih pawm hmiah ula, A thu nghenchhanin dl ula, l^wmna kim in dawng dwn zuk nia. Chutichuan engpawh min in chunga an tih in duh t<r ang apiang chu mi chungah pawh ti ve rawh u. Matthaia 7:12. HETAH hian Pathian min hmangaihna chiang leh nghet tak chuan mihringte inpwlhona leh inkungkaihna zawng zawng, inhmangaih tawnna te n>n a huam vek zia Isuan a sawi a ni. Judate rilru chu eng thil nge ka dawn ang tihin a luah khat hle a; rawngbwlna, zahawmna leh thiltihtheihna te chu an phu ang ngeia chan an thlahlel m m mai a. Mahse Isuan eng zt nge ka dawn ang tih lungkham tura zirtr lovin, eng zat nge ka p>k theih ang tih ngai pawimawh zwk turin a zirtir thung. Mi dangte chunga kan mawhphurhna chu kan chunga an mawhphurhnaah kan hmu. Mi dangte nena in inkawmhonaah r>ng r>ng, an dinhmunah indintir \hin rawh u. An thil hriat te, an harsatna te, an beidawnna te, an l^wmna te leh an lungngaihna te hriatpui ula. Anmahniah han inchan 122

SAWISL LOVA THILTI ZWKIN

ula, chutah in dinhmun ve ve han inthleng ta ang ula, in chunga an tih in duh tur ang apiang chu an chungah in ti dwn nia. Chu chu rinawmna dn dik a ni. Dn chungchang sawina dang pakhat chu, Nangmah i inhmangaih angin i vngte hmangaih rawh, (Matthaia 22:39) tih hi a ni. Hei bawk hi zawlneite pawhin an lo zirtir \hin a ni a, Vanramah pawh nun kaihhruaina bulpui a ni a, van rama inpwlhona thianghlim nei ve tlkte nunah chher puitlin zl a ni ang. Dn rangkachak chu hawihhwmna dik a ni a, chumi lan chianna \ha ber chu Isua nun leh nungchangah a ni. Min chhandamtu nitin nuna >ng no duhawm leh mawi tak awm kha a va ropui >m! A mi awmpuina hi ava han chhenfkawm tehr>ng em! H>ngte hi A fate nunah hmuhin a awm ve ang. Kristan a ch>nchilhte chu van boruakin a hual vel reng ang a, an puan vr thianghlimte chu Lalpa huana rimtuia theh a ni ang. An hm>lte chuan Lalpa >ng an ph>t l>t ve ang a, ke khamte leh petekte kawng >ntu a ni bawk ang. Duhthusm nungchang \ha famkim nei ve tawh, an nuna Krista nunn>mna leh lainatna lantir ngai si lo tumah an awm ngai lo. Khawngaihna h chuan thinlung a chiah hnip a, rilrua hriatna a tif$min a ti thianghlim a, vanram nun ang, ch>tze dik leh mawihnai tak a nunah a awmtir \hin. Dn rangkachak pawimawhna ril zwk a la awm. Pathian khawngaihna leh \hatna tinr>ng enkawltua ruat tawh mi tinte chu, mimwl leh thima l>ngte hnenah, miten an chunga an tih an duh tur ang piang an chunga ti tura koh an ni. Tirhkoh Paulan Grik mite leh Awze mite, mi fing leh mi mwlte hnenah bat ka nei, a ti. Rom 1:14 CL. Pathian hmangaihna in hriat zozai te, A khawngaihna thilp>k in dawn zawng zawngte chu, a la dawng ve lo, khawvela mi mwl ber leh mi chanchhe ber berte hnna in bat a ni a, an hnnah in pe ngei tur a ni. He lei nuna malsawmna leh thilp>kte pawh thlarau malsawmna ang bawka hman tur an ni a. Thil engpawh in \hiante neih bk in neihte r>ng r>ng chu nangni anga nihlawh ve lote hnena in bat a ni. Rosum, kan khawsaknaa min tizngkhai thei thilte kan nei em? 123

MALSAWMNA TLNG

Kan neih chuan, natna tuarte, hmeithaite leh fahrah te chungah tihmkmawh urhsn tak kan nei, kan din hmunah ding ta se, kan chunga an tih kan duh tur ang chu an chunga tih kan ba asin. Dn rangkachakin a zirtir dang leh chu Tlnga Thu sawia kan hmuh, In tehna ngai bawkin an tehsak leh ang che u, tih hi a ni. Mi dangte hnena kan tih apiang, a \ha pawh, a \ha lo pawh, malsawmna angin emaw, nchhia angin emaw kan chungah an lo kr leh ngei ngei dwn. Kan p>k apiang kan dawng leh dawn a ni. Khawvel lam malsawmna kan dawn, mi dangte hnena kan sem vete pawh, kan dawn l>t li laia kan dawn l>t chng a awm \hin. Hei bakah hian, thilpekte r>ng r>ng hi he lei nun chhung ngeiah hian kawng hrang hrangin a petu hn>na Pathian hmangaihna lo luang l<tin, rulh leh zel a ni a, chu chu van hausakna leh ropuina lantirtu a ni. Mite chunga thil \halo thlentrtu chuan thil \halo bawk a dawng \hin. Chutiang z>lin, mite dem chng leh tilunghnual \hin chu, mite a kaltirna kawng ngei chu zawhtir a la ni ang; lainatna leh ngilneihna tlachham a nih avanga midangte chunga tuarna a thlentir ang chu tuartir a la ni ngei ngei dwn. Hetiang dn rawn rl chhuaktu hi min hmangaihtu Patian a ni a. Kan thinlung sak hi ten tur leh kan chh<nga Isua a ch>n theih nana kan thinlung hawng tura min kaihhruai a duh a ni. Chu chu kan tih chuan \halo awmna \hinah \ha a lo awm tawh zwk ang a, nchhia nia lang chu malsawmnaah a lo chang tawh ang. Dn rangkachak hmanga tehna chu Kristian sakhua tehna dik tak a ni a, tehfung dang r>ng r>ngte chu bumna vek an ni. Mihringte hi Kristan a ngaihlut avanga an tn A nun hial pe a ni a, chutih laia mihringte hlutna ngain>p sakhua emaw, mihringte mamawh leh tuarna te, dikna te ngaihthahna nei sakhua chu sakhaw suak a ni lo thei lo. Tin, pachhia te, tuarna nei te leh suala khat te pawisa lova palzt zl mite kan nih chuan Krista phatsantute kan ni tihna a ni ang. Miten Krista hming an put a, an nunin Krista nungchang a lantir si loh chuan khawvela Kristan sakhaw thiltihtheihna a lo kiam a, Lalpa hming sawichiatin a lo awm \hin. 124

SAWISL LOVA THILTI ZWKIN

Apostolte huna kohhran, Krista tholeha ropuina >ng la ch>n mekte chanchin heti hian ziak a ni: An zinga pakhat mahin an sum neih, ka ta bik a ni an ti lo. An zingah pawh tlachham tumah an awm lo. Tirhkohte chuan thiltihtheihna nasa tak neiin Lalpa Isua thawlehna thu an hril \hin a, an za chungah khawngaihna a awm. Ntin, tempulah lungrual takin an inkhwm ziah a, in hrang hrangah te chhang an phel a, hlim tak leh lungawi takin chaw an ei ho \hin. Pathian an fak a, mi zawng zawng duhsak an hlawh a, Lalpa chuan a chhandam apiangte chu nitin an zingah a tel belhtir z>l a, Tirhkohte 4:32, 34, 33; 2:46, 47. Lei leh vanah zawng teh r>ng u, kan laka lainatna leh \anpuina mamawhtute hnena zahngaihna thiltiha thutak tarlan ang hi khawiah mah in hmu lo vang. Hei hi Isuan thutak awm ang a tih chu a ni. Krista hming chhltuten dan \ha hi nun chhuahpui sela chuan apostolte huna chanchin \ha thiltihtheihna ang bawk kha kan ch>nna hunah hian hmuhin a awm ve ang. Nunna kawngka chu a zm a, a kawng pawh a ch>p a, a hmutte pawh tl>m t an ni, Matthaia 7:14. KRISTA huna Palestina mite chu mual pwng chungah leh tlng chunga an khaw kulh bang neia ch>ngte an ni tlngpui a. Khaw kawngkhrte chu ni tlka khr \hin a ni a, a panna kawng chu lung hmun chho ulh tak a ni hlawm. Khuaa mi zin chhuak lo hwng m>kte chuan ni tlk hma, khaw thimin a nan hma ngeia in thlen nghkhlel takin kawng chho ulh tak chu an zawh chho \hin. Zelthel deuhte chan twk erawh chu khaw pwn a ni. Chawlh hahdamna, in panna kawng zm leh chho chu Kristian nun kawng entirtu atn Kristan a hmang a. In zawh tr in hmaa kawng ka ruatsak che u chu a zm a; kawngkaa luh pawh a awl-i dwn lo, dn rangkachakin chapona leh mahni \nghma ngaihna a hnwl avangin. Kawng zau zwk pawh a awm, mahse chu kawngin a hruai luhna che u chu boralna a ni dwn. Thlarau lam nun kawng 125

MALSAWMNA TLNG

zawh in thlan erawh chuan, chho zwng hlra zawh ngar ngar a \ul ang a, mahse mi tam berten kawng chhuk zawh an thlan avangin, mi tl>m t> chauh kawng chho zawhpui tur in nei ang. Thihna kawng chu hnam pumpuiin an khawv>l nihna zawng zawng leh an hmasialna zawng zawng te, an chapona zawng zawng leh an derd>pna leh zahpuiawm taka khawsa \hn an nihna te nen, bawngbwr takin, an duh chuan an zawh thei. Chu kawngah chuan mahni ngaihdn leh mahni thurinte a chhawm vek theih a, rilruin a wn lam apiang zui a thiang a, mahni inhmangaihna nei chunga zawh pawh a thiang. Boralnaa min hruai lttu tur zawh turin kawng dang reh a \ul lo, kawngk chu a zau a, a kawng pawh a zau bawk a, thihnaa min khalh lt turin k>te p>n luihtir a \ul miah lo. Nunna kawng erawh chu a zm a, a kawngk pawh a zm. In nun tihnawk rengtu sual in neih chuan nunna kawng chu in tn a zm lutuk ngei dwn a, chuvangin, in kawng ve r>ng leh in duhzwng te, chn \halo in neih te chu Lalpa kawng in zawh duh chuan paih fai vek a \ul ang. Krista rawng bwl duhtuten khawvel mite zirtirna an pawm ve thei lova, an tehfung an pawmpui thei hek lo. Van panna kawng chu lei ro-suma inchhek arbwm luai luai \hinte tan a zm lutuk a, mahni hmasial luat vanga tum sng tak neite tan a zm lutuk a, lei nun khaw nawm ngainatute tan a chho lutukin a bumboh lutuk bawk. Thawhrimna leh chhelna, inhlan zawhna leh hmuhsitna, retheihna leh mi sualtena Amah an dona te hi Krista chantawk a ni a, Pathian Paradis-a lt turte kan nih dwn chuan kan chantawka khawr>l pawh a ni ve ngei tur a ni. Nimahsela, kawng chho chu kawng zawh hrehawm, kawng chhuk chu kawng zawh nuam, tiin ngaisam >t mai suh u. Thihna kawngah a kawng tluan zakin na tuarna leh sual rah sengna te, lungngaihna leh beidawnna te, kal z>l lo tura ngenna te a awm a, mi luhlul leh fimkhur lote an intih boral loh nana an hnena Pathian hmangaihna thleng \hinte chu an tn tuar hrehawm tak a tling a ni. Setana kawng chu zawh nuam wm taka lang tur a ni r>ng a, mahse bumnain a khat tlat; sual kawng chu pnchhe vei enkawl m>k nei 126

SAWISL LOVA THILTI ZWKIN

ang leh n min neihtirtu, inchhirnate awmna a ni. Chapona kawng leh khawvel thila tumsng tak neihna kawng chu kawng nuam emaw kan ti maithei a, a twpna chu natna leh lungngaihna hlir a ni zawk. Mahni \nghma ngai taka tih tur kan duan thlapte chuan lukhawng nei \ha hl dwn leh, beisei tlk hlimna neiin kan ngai a ni thei bawk e, mahse kan hlimna chu tr pai a ni a, kan nun chu hmasialnaa innghat beiseina, kan chhawr bawk tur awm hauh lo a lo ni tih kan hmu thuai ang. Kawng chhuka kawngkam v>lah te chuan pangprte an vul chk a ni thei e, mahse a panna kawng chu hling hlir a ni si. Chu kawng zawh \annaa beiseina >ng, chuai z>l ta chu, beidawnna zn thimah a chang a, chuta kal z>lte chu zn thim, khaw >ng hmu ngai lovah an chhuak hl>n \hin a ni. Bawhchhetu kawng chu a bumboh a, finna kawngte chu nunkhaw nawmna kawng a ni a, a kawng zawh chu thlamuanna a ni. Thufingte 13:15; 3:17. Krista thu zawma kan thiltih tin leh Amah avanga kan inphatna tin te, fiahna kan tuar chhuah tin te, hlawhtling taka thl>mna lo thleng apiang kan do zawh te hi hnehna hnuhnung ber ropuina pana kan p>nnate vek a ni. Misual berin kawng a bo a \ul lova, khr chunga kawng zawng ruin, >ng thianghlimin a chhun >n loh kawng dang a zawh a \ul hek lo. Kawng chu zim mah se, a thianghlim avanga sual ngaih theih lohna kawng ni mahse, mitin zawh theih tura sil a nih avangin, ringhleltu leh khrte pawhin, Kei zawng Pathianin min ngaihsak ve lo a nih hi, an tih a \ul lo. Kawng chu bumboh leh chho ulhin, a sirtuakah tlkhawlh theihna khuarte awm chuk mah se, kan zinnaah chhel ngai hle chunga kan lo chauh a, kan lo \mchhwl a, kan lunghnual hle pawhin, beiseina nn hma lam kan pan zl tur a ni. Tichuan a twpah hruaitua kan mamawh tak hnn chu kan thleng ngei dawn e. Kawng bumboh chu kan zawh hmain Kristan a lo zawh hmasa tawh a, kan k> tnte a lo siam nuam vek tawh a ni. Chatuan nunna panna kawng chhoah chuan a kawng tluanin chaute tiharhtu tur, lawmna tuikhurte a awm a. Finna kawng 127

MALSAWMNA TLNG

zawhtute chu hrehawm krah pawh, nasa takin an hlimin an lawm a, an thinlunga an Hmangaihna chu tisa mita hmuh theih rih loh ni mah se, anmahni rualin A kal zl a ni. P>n tina an kal chhoh z>l laite chuan A kutin a rawn khawih \hin tih an hre chiang zual deuh deuh a; p>n khat t> t>a kawng an zawh chhoh zl lai chuan Hmuhtheihloha a\anga ropuina >ng zung chuan an kawng a chhun >nsak a, an lwm hla sak pawh a ring zual deuh deuh a, lal\hutthtleng hmaa angelte hla sak nn a infin thlengin an sa zui zl a. Mi felte kawng chu chhn >n lai tak pawha >ng zual deuh deuh, >ng fim tak ang a ni. Thufingte 4:18. Kawngka zmah chuan luh tum hr^m rawh u, Luka 13:24. KHUALZIN hwng tlai deuh chu ni tlka khawpui kawngka khr hmaa khuaa lt hman ngei turin, hmanhmawh takin a kal sauh sauh \hin a, a tikhawtlai thei tur thilte a hawisan a, kawngkaa lt hman turin rilru sakhat a pu lui tlat \hin. Kristiante nunah pawh chutianga tumruhna chu neih a \ul thu Isuan heti hian a sawi: Nungchang ropuina, ka Rama ropuina dik chu ka kawhhmuh tawh che u a, chu chuan lei lalram dinna thutiam a pai lo, mahse nungchang \ha neih chu thil dang zawng aia induh zwk a ni tur a ni a, nei tura \an in lk a \ul bawk. Khawvel ram ropui chunga awm tura bei chiam turin ka ko lo che u a, amaherawh chu, hnehtu nihna chang turin indona a awm dwn lo angin ngai suh u. Thlarau lama ka rama lt turin taksa leh rilru lama na turna leh beih hrmna te nei turin ka ti che u a ni. Kristian nun hi hma lam panna leh indona a ni a, nihna erawh chu mihring chaknaa sual chhuah theih a ni lo. Chu indona hmun chu thinlung ram a ni. Kan hmaa indona awm, kan telvena tur chu mihringtena indona an neih tawhtea ropui ber, Pathian duhzawng anga awm tura inpump>kna, hmangaihna ror>lna hnuaia intukluhna a ni. Thisen leh tisa duhzawng anga hrin, mihring nihna hlui hian Pathian ram a luah thei lo, pianpui zia leh chin\han thilte bnsan fai 128

SAWISL LOVA THILTI ZWKIN

vek a ngai. Thlarau rama luh tumtu chuan piang thar lote nuna chkna sual leh thiltihtheihna, thim thiltihtheihnain a thlwpte zawng zawngin an do rawn tih a hmu chhuak thuai ang. Hmasialna leh chapona te pawhin, sual an nih trlangtu apiangte chu an do lt ve zl bawk dwn. Min awpbeh tumtu, chkna sualte leh chn \halo pawh hi keimahni ringawt chuan hneh theih rual an ni lo; bawiha min siamtu, hm>lmapa chakna lek phei chu kan tan hneh a harsa lehzual. Pathian chauhin hnehtuah min siam thei. Kan duhzwng leh kan kawngte leh kan awm dan hrim hrim te hi hneh turin min duh a, mahse kan remtihna leh A thurualpuitte kan nihna tello chuan kan nunah hna a thawk thei lo. Mihringte hnena thiltihtheihna leh pianpui thiamna p>kte hmangin Pathian Thlarauvin kan nunah hna a thawk thei a, kan chakna te hi Pathian nena thawk ho tura thil \ulte an ni. |hahnemngai taka \awng\aina leh inphahhniamna neih reng a nih lohchuan hnehtu a nih theih loh. Kan duh pawh hi Pathianin a ruatte nena inthurual tura nawr luihtheih a ni lova, kan remtihna leh duhthlanna ngeia kan inp>k a ngai. Pathian chakna l>t za hmanga nawr luih lo ni ta ang sela, vanram khua leh tui ni tlk Kristianah siam kan ni dawn chuang lo, Setana kulhpui a chim rup dawn hek lo. Kan duh zwng remin awm hmasa phawt rawh se. In thiltum in chkna te hi Pathian duhzawng thununna hnuaia dah fel theihna nangmahni lam a\angin a awm si lo; mahse dah fel duhna nei tura siam nih duhna in neih chuan Pathianin a tihsak vek ang che u, Pathian hriatna dl tura sng taka siamte chu \hiata, ngaihtuahna tinr>ng Krista thuawihna sala (2 Korinth 10:5) awmtir turin. Tichuan hlu leh khr chungin in chhandamna in thawk chhuak ang a, am lwmzawng atana tih tum tur leh, bei tura nangmahnia thawktu chu Pathian a ni si a. Filipi 2:12, 13. Van ropuina leh mawinaa Kristan a hip mi tam tak an awm a, mahse Krista mawina neih theihna kawng awm chhun chu an zawh duh si lo. Chutiang bawkin, kawng zau zawhtu, an kawng zawha lungawi ta lo mi tam tak an awm bawk a, sual bawih an nihna ata 129

MALSAWMNA TLNG

tl chhuah an duh a, an thil chn \halo do turin anmahni chakna rinchhanin an bei a. Kawng zm leh kawngka zimlam pawh an thl$r \hin, amaherawhchu, Chhandamtu leh an inkrah, nawmsip bwl an thlkhlelhna te, khawvel ngainatu te, chapona te, tum sang, \ha si lo an neih leh an thil ngainat zawngte, an thawh duhzwng te han hnwl vek >m chu an inhuam deuh si lo, tichuan, an petek an petek a, an tawlh kir leh nge nge \hin. Mi tam takin kawngka zmah luh an tum ang a, an lut thei si lo ang. Luka 13:34. =ha na n n chu duh zawng an duh ve a lwm, nei tura beihna pawh engemaw chen chu an nei, mahse nei ngei tura thlan felna chiah chu an nei lo; thil engkim chn inhuama neih tumna fumfe tak an nei lo a ni. Hnehtu ni tura beiseina awm chhun chu, Pathian duhzwng leh kan duhzwng zaikhata luantr leh, darkar tin leh ni tina Amah thurualpui a ni. Hmasialna nei reng chunga Pathian rama luh theih a ni lo. Thianghlimna kan lo nei ve ta a nih chuan mahni inphatna kan neih tawh vang leh Krista rilru kan neih ve tawh vng a ni ang. Chapona leh intodelh nia kan inhriatna hi khenbeh ni rawh se. Chumi ti tura kan laka min pht chu kan pe phal em? Pathian duhzwng rema kan duhzwng awmtr kan duh takzet em? Kan duh hma loh chuan nun siam thartu Pathian khawngaihna chu kan nunah hmuh theih a ni ngai lo vang. Rinna intihsiakna \ha bei tura thurwn pek kan ni. Tirhkoh Paulan Chu mi ti tur chuan Krista chakna nasa tak keimaha thawk \hin chu hmangin ka bei a, rim takin ka thawk \hin, (Kolosa 1:29) tiin a sawi. Jakoban a mangan zual lai hun kha \awng\ai nan a hmang hlauh a, a nungchang siam thar a duhna chuan a rilru a luahkhat zo ta a. Pathian hnena a \awng\ai lai m>kin a hmelma emaw a tiha chuan a rawn man a, thlaivr zakin a nun hum turin a buan ta chiam a, mahse chhungrila a tum chu thih hlauhna chuan a tih danglam sak miah lo. A chakna thahrui zawng zawng a hman zawh dwn \>pin, Angel chuan a chakna hmangin Jakoba chu a han tawk zauh a, chu veleh a buana chu tunge a nih a hre ta a; hliam tuara che chng hlei 130

SAWISL LOVA THILTI ZWKIN

thei lova awm chungin Chhandamtu wmah a bei thlawp a, a hnen a\angin malsawmna a dl ta a nih kha. Bng lovin a dl zui reng a, a rilruah thil dang r>ng a leng lo. He mi mangang, a sualte lo sim taa dlna chu Kristan a chhng nghl a, A thutiam, Kei mi rem duh chuan ka ngchhungah lo tlu lt se, mi rem rawh se, (Isaia 27:5) tih chu Jakoba chungah a thleng famkim ta a ni. Jakoba pawhin, Mal mi sawm loh chuan ka thlah lo vang che, (Genesis 32:26) tiin a dl reng a nih kha. Bng lova dilna Jakoba neihtrtu kha amah buantu bawk kha a ni a, hnehtua siamtu pawh Amah bawk a ni. I hming chu Jakoba an ti tawh lo vang a, Israela an ti zwk tawh ang; Pathian leh mihring i buan a, i hneh ta si a, (Genesis 32:28) tiin a hming Lalpan a thlksak ta a ni. Jakoban a chaknaa a buan chiam pawha a dawn theih loh chu inpump>kna leh rintlatnain a dawng ta, Hei hi a ni khawvel hneha ngamna chu, kan rinna hi. 1 Johana 5:4. Zwlnei dik lote lakah fimkhur rawh u, Mathaia 7:15. KAWNG zm leh kawngka zm a\anga hruai bo tur che uin, thudik lo zirtirtute an lo la chhuak dwn a, an lakah fimkhur hle ang che u; an ze dik thupin beram vun sinin an lo kal ang a, chhung lama an nihna dik chu chinghne koham tak an ni si. Zirtrtu dik leh dik lo hriat hran theihna Isuan min hrilh chu, An rahah in hre mai ang; hling bukah gr>p an lo ngai em ni? L>nhlngah theipui an lo ngai em ni? tih a ni. An thu sawithiamna leh an inchhlna sng takte hmanga zirtirtute fiah tura tih kan ni lova, Pathian thua fiah z>l tur kan ni zwk. Dn thu leh Hriattna thu chu rwn tur a ni; chumi thu ang zla an sawi loh chuan anmahniah >ng a awm loh vng a ni, Isaia 8:20. Thil tidik lo tra finna zirtrna thu ngaihthlk bng rawh, Thufingte 19:27. Heng zirtirtu dik lote hian eng thuchah nge maw an ken le? An zirtrnain Pathian \ih tur leh zah turin an kaihruai che u em? Amah hmangaih tur leh A thup>kte zawm turin an kaihruai che u em? 131

MALSAWMNA TLNG

=hatna dn ngaih pawimawhna nei lo te, thup>kte ngaisng lo te leh thup>k t> berte zinga pakhat chauh pawh bawhchhia a, chutiang ti ve tura mite zirtrtute chu van mite mithmuhah mi t> ber an ni a, an inchhlna chuan innghahna \ha a nei lo tih kan hre thei. Pathian hm>lma, thim lalpain a lo thawh \hin ang bawk thawktute an ni. A hming putute nia inchl nazawng leh A chhinchhiahna lo lek chhuak ve nazawngte chu Krista mite an ni vek lo a nia. Pathian hminga zirtr \hinte znga tam tak pawh ni kin nia tling lova puan tur an awm. Chumi niah chuan mi tam takin, Lalpa, Lalpa, I hmingin thute kan sawiin, I hmingin ramhuaite kan hnawt chhuakin, I hmingin thilmak tam takte kan ti \hin lo vem ni? an la ti ang. Chu mi hunah chuan, Nangni thil sual titute u, ka hre ngai lo a che u, ka hnen ata kal bo rawh u, tiin anni chu ka la hrilh ang, Lalpan a ti. Mi \henkhat, mi dik tak nia inhria, dik hauh si lote an awm. Krista chu an Lalpa a ni tih an puang ve tho a, A hminga thil ropui takte ti \hinah an inchhl tho bawk , mahse thil sual titute an ni si. An kain hmangaihna nasa tak an tilang ang a, an thinlung erawh chuan hl>pna lam a pan ang. Pathian thu hriltute chu An tn chuan hmangaihna hla, mawi taka sak leh tum ang a ni ang a, i thute chu an ngaithla a, mahse an zwm chuang lovang. Ezekiela 33:31, 32. Zirtrte nia inchhlna ringawt hian hlutna a nei lo. Mihringte hnena chhandamna thlentu, Kristaa rinna pawh hi mi tam takin an hriat ang a lo ni hauh lo mai. Ring mai rawh, ring mai rawh, dn i zawm a \ul hlei n>m, an ti \hin. Mahse rinna, thu wihnaa min hruai lt lo chu hre reng chunga sual luihna a tling. Tirhkoh Johanan Amah chu ka hria tia a thup>kte zwm si lo chu mi dawthei a ni a, amahah thutak a awm lo, tiin a sawi. 1 Johana 2:4. Pathian \hatna lo thleng \hinte leh tilmak tak lo lang \hin apiangte hi an hnathawh leh an ngaih dnte an dikzia lantirtuah tuman ngai zl suh se. Miten Pathian thu an lk n>p viau a, an ngaihdn te, an hriatna te, an thiltih \hinte Pathian thu aia an dah chungnun zwk \hin chuan, anmahniah thutak a awm lo tih kan hre thei a ni. 132

SAWISL LOVA THILTI ZWKIN

Zirtirte nihna lantiru chu thu awihna a ni a. Hmangaihna neia kan inchhlna a dik leh dik loh fiahna pawh thup>kte zawmna a ni. Thurin kan pawmten thinlunga sual an tihlum a, bawlhhlawh an then fai bawk a, thianghlimna rah an chhuah bawk chuan, Pathian thutak a ni tih kan hre thei. Khawngaihna thiltih leh ngilneihna te, zaidamna leh lainatna te kan nunah hmuh theih a nih a, thildik tiha lwmna kan thinlunga a awm bawk a, mahni inchawisng lova Krista kan chawisan fo zwk chuan, kan rinna chu a awmna tur dikah a awm tih kan hre thei, A thup>kte pawm kan nih chuanin chu miah chuan Amah kan hria tih kan inhria e, (1 Johana 2:3) tia Johanan a sawi ang khan. . A chim lo, lungpui chunga rem tlat a nih avangin. Matthaia 7:25. Mipuite chuan Krista thusawi chu an ei hle z>l a. Thutak bulpuite mawina chuan nasa takin a hp hlawm a; urhs<n taka hlauhawm lo thleng thei thu a sawite pawh chu thinlung chhung rawn fantu Pathian w ni chiaha hriatna an nei. Ngaihdn an lo neih \hinte chu an zung lam daihah A thu sawiten an chhut chahsak a, chuvangin A zirtirna an pawm dwn a nih chuan an rilru kalphung leh an thiltih \hinte tihdanglam vek a ngai dwn ta. Chubkah, sakhaw thila an zirtrtute n>n an inkalh nasa hl dwn tih pawh a hriat sa mai a; chuti a nih chuan chhuan tam tak chhunga rabbi-ten an lo din ngheh tawhte \hiat vek a \ul dawn ta a ni. Hei vang hian mi tam takin Krista zirtirnate chu \ha ti hl mahse, an nun kaihruaitu atana han pawm thei chu mi tl>mte chauh an ni. Isuan tlng chunga a thu sawite hmwr bwk nn leh, miten A thute an nuna an seng luh a pawimawhzia tarlan nn, rilru verh tak tehkhin thu a sawi ta a. A hnena mipui pung khwmte zinga a \hente chu, Galili Dila an hun tam tak hmangtute an ni. Tlng pangp>ra \hua Krista thu sawite an ngaihthlk lai chuan ruam zau leh kawr zm ta tui luang, dila inchhng lt rengte chu an hmu thei 133

MALSAWMNA TLNG

a. Nipui lai erawh chuan chng luite chu an kangchat vek a, ruam leh kawr rochrte tih mai loh chu, lui hmuh tur an awm ngai lo. Mahse tlnga thlasik thlipuite an tleh vk vk hun a rawn inher chhuah leh hi chuan luite chu an kuang khat pngin an luang dl dl a, tuilian dang zo lo thilte reng reng chu hnwl thlk fai vek an ni \hin. Phai ruama tui lianin a hrt phak loh tur nia an hriat hmuna kut hnathawk mten sethlm an sakte pawh tui lianin a hnwl vek \um a awm fo. Chutih laiin tlng chhip lamah lungpui chunga in sakte an awm ve thung a, hmun \henkhata inte phei chu lung hlira sakte an ni; chng inte zinga tam tak chu kum sang engemawti chhunga thlipui tleh \hinte pawhin an tichhe thei lo. Chung inte chu rim taka thawk a, harsa taka an sakte an ni a. Chung in sakna hmuntea han kal chu a awlai lo hle a, phaizwla in sakte ai chuan mi a hip n>p zwk hle. Mahse lungpui chunga sak ni ta chu le, lui tui lian leh thlichhiaten a nam sawk sawk pawhin a chhe v ngai lo. Isuan, a thusawi ngaithlatute chu an nungchang leh nunna nghahchhan atana A thu sawi hmangtute chu lungpui chunga in satute ang an ni tih a hrilh a. Kum zabi tam tak inher liam taah khn, zwlnei Isaian heti hian a sawi: Kan Pathian th chu chatuanin a awm reng ang, (Isaia 40:8) tiin. Tlng chunga Thusawi hnu kum tam takah, Isua thusawite sawi chhawngin, Chu chu a ni Chanchin =ha thu an hrilh che u kha, (1 Petera 1:25) tiin Peteran a sawi bawk. Kan khawvelin thil awmnghet reng a hriat chian chu Pathian Thu a ni a, Lungph<m nghet a ni. Isua v>kin, Lei leh van a ral anga, ka thu erawh chu a ral lo vang, (Matthaia 24:35) a ti. Dn thu bulpui ber, Pathian nihphung hi tlnga Krista thu sawiah te hian hmuh a ni a, chumi chunga satute chu Chatuan Lungpui, Krista chunga satute an ni. A thu kan pawm chuan Krista kan pawm tihna a ni a, A thu pawmtute chauh A chunga satute an ni. Lungph<m rem tawh sa lo chu lungph<m dang tuman an rem thei tawh lo. 1 Korin 3:11. Van hnuaia mihring sak zingah, min chhandam tur hming dang r>ng r>ng a awm lo. Tirhkohte 4:12. Krista, Pathian inpuan chhuahna, thu tih bawk chu, Pathian 134

SAWISL LOVA THILTI ZWKIN

nungchang te, A dn te, A hmangaihna te, A nunna te tarlanna a ni a, Amah chauh hi chatuan thlenga awm tur, kan nungchang innghahna lungphm nghet awm chhun a ni. A thu kan wih chuan Kristaa satute kan ni a, mahse felnaa lwm ringawt a twk lova, felna titute kan nih a ngai. Thianghlimna pawh hi hlim s<rhna mai hi chu a lo ni lo, Pathian hnena inpump>kna rah a ni zawk, vana kan Pa duhzawng tihna n>n. Israel faten Ram Tiam ri bul an va thlena an han awm rih deuh khn, an piah lawkah Kanaan a awm tih an hriat a twk lova, Kanaan hlate sak ringawt a twk hek lo. Chngte chuan Ram Tiama Oliv hmun leh gr>p huante a neihtir hauh lo. Ram =ha an va luah phawt a \ul a, chu rama an va khawsak dn tur lo ruahman lwkte an zawm a \ul a, Pathiana rinna nung an neih zui zel a \ul bawk a, tin, A zirtirnate an zawm leh A thutiamte an ring twk tih an nuna an lantir reng a \ul a ni. Sakhua hi Krista thute zawmna a ni a, Pathian duhsakna hlawh chhuah tuma zawmna erawh chu a ni lo, A duhsakna ph miah loten A hmangaihna thilp>k kan dawn avanga zawm kan ni zwk e. Mihringte chhandamna hi Krista zirtirna ang chuan nei tawha inchlna ringawt hi chu a ni lova, rinna, felna thiltih lang \hin avanga neih a ni. Sawi mai ni lova a tiha tih hi Krista zuitute laka beisei a ni. Nungchang \ha chher puitlinnaah chuan thiltih a awm ve zel. Pathian Thlarau hruaia awm apiangte chu Pathian fate an ni. Rom 8:14 Thlarauvin an thinlung a khawih tawhte ni mai lovin, A thiltih theihna hnuaia awm ve zauh zauh tawhte ni mai hek lovin, Pathian fate chu Thlarau hruaia awm apiangte an ni. Krista zuitu nih duh, a bul \an dn hre silo i ni em? Thim hnuaia l>ng, >ng hmuh dan hre si lo in ni em? ng in neih chhun kha zui phawt mai teh u. Chutah, Pathian thu in hriat chhun zwm turin in thinlungah tumna nei zui nghl ang che u. A thiltihtheihna A nunna ngei chu, A thua awm a nih miau avangin, rinnaa thu chu in pawm veleh thu awih theihna p>k nghl in ni mai dwn a ni. ng in neih chhun ngaihlutna in neih phawt chuan, >ng tam zwk p>k belh z>l 135

MALSAWMNA TLNG

in ni ang. Pathian thua innghat a sa \an tawh in nih avangin, Krista nungchang ang nei turin in nungchang chu sak chhoh z>l a ni tawh ang. Nghahchhan dik leh rintlk, Krista chu lung nung a ni a; A nunna chu Ama chunga satute hnenah p>k zl a ni. Nangni pawh lung nungte angin thlarau lam ina rem chhohin in awm. Amahah chuan lung rem hrang \heuh te, rem taka chuktuahin Lalpaah chuan biak in thianghlimah a chang zl \hin. 1 Petera 2:5; Efesi 2:21. Lungte chu an nghahchhan nen an inzawm chial a, an zain nunna thuhmun an in\wm a chu chu eng thlipui mahin a l>n thei lo. Pathian nun \wmpuitu, Amah nen an nung z^. PATHIAN thu ni lo, nghahchhan danga in sak r>ng r>ngte chu an la tlu sawp vek dawn. Krista huna Judate, mihringte ngaihdan leh an phuah chawp pwnlam thil nghahchhana rem chhohte leh, Krista khawngaihna tel lova thiltih r>ng r>ngte chu \iaudp chunga rem chhoh ang an ni a, thl>mna thlichhe hrng takin a la vek ang a, in chhe nawite chu an darh zo vek ang. Lalpa Pathian chuan heti hian a ti: Rorelna fel chu a tihngilna hruiah ka hmang ang a, felna chu drmmkhaiah ka hmang ang: rial chuan inhumhimna dwt thute chu a chhu bo vek ang a, tuite chuan bihr<kna chu a chm pil ang. Isaia 28:16, 17. Mahse vawiinah hian zahngaihna chuan misualte tn ngenna a la siam ta cheu a. A nuna ka nun chhng chu, misuaksual thihnaah hian lwmna r>ng ka nei lova, mi suaksualin a awm dn a kalsan a, a nun hi ka lwmzwng a ni zwk. In awmdan \ha lo a\ang chuan kir ru, kir ru, Aw Israel chhungte u, engah nge in thih ang le? tih hi Lalpa thu chhuak a ni. Ezekiela 33:11. Vawiina an sual sim duh lote hnena thusawitu w hi, khawpui a ngainat >m >m thlra, hnukulh \euh chunga hetianga au chhuaktu w bawk kha a ni: Aw Jerusalem, Jerusalem! Zwlnei ho thattu, i hnena an rawn tirhte lunga lo d>nghlumtu! Arpuiin mahni not> a thla hnuaia a awp khwm 136

SAWISL LOVA THILTI ZWKIN

angin i fate vawi engzatnge awp khwm ka tum kha! Nimahsela in duh si lo. En teh u, in in chu a ruak a hnutchhiah che uin a awm ta. Luka 13:34, 35. Isuan Jerusalem a han thlrin, A khawngaihna hmusit leh hnartu khawvel entirtu angin a hmu a. Aw, thinlung luhlul te u, in tna \ap a ni asn! Oliv tlnga A mittui a tlk lai khn, Jerusalem chu a sualte sim a, a chunga chhiatna lo thleng tur pumpelh thei a la ni. Van Thilp>k chuan pawm a nih theih nn hun tl>m t> A han nghk leh rih a. Chutiang bawkin nangniho hnnah pawh hmangaihna nen thu a la sawi ta fo a ni. Ngai teh, kawngkhar bula dingin ka kik hi; tupawhin ka w hria a, kawng a hawn chuan a hnenah ka l<t ang a, a hnenah zanriah ka ei ang a, ani pawhin ka hnenah a ei bawk ang. Ngai teh u, tn hi hun lwmawm a ni a, ngai teh u, tun hi chhandamna ni chu a ni. Thupuan 3:20; 2 Korin 6:2. Nangni, in beiseina nangmahnia nghattute u, \iau vut chunga in satute in ni. Mahse chhiatna lo thleng tur pumpelh turin a la tlai lutuk lo ve. Thlichhia a lo tleh hma ngeiin nghahchhan nghet leh rintlk pan vat rawh u. Lalpa Pathian chuan heti hian a sawi: Ngai teh, lung, lung fiah hnu, a kila lung hlu tak, ph<m nghet tak chu, Zionah chuan lungphum atan ka rem hi; a ringtu chu a hmanhmawh (ch-i) lovang. Kawlkila mi zawng zawngte u, ka lam lo hawi ula, chhandamin awm rawh u, kei hi Pathian ka ni si a, a dang r>ng r>ng an awm lo. Hlu suh u, kei in hnnah ka awm si a; mangang suh u, kei in Pathian ka ni si a: ka tichak ang che u a, a ni, ka \anpui ang che u, a ni, ka felna kut ding lamin ka chelh reng ang che u. Chatuan thleng pawhin in mualpho lo vang a, in zak hek lovang. Isaia 28:16; 45:22; 41:10; 45:17.

137

You might also like