Odreivanje struktura organskih spojeva nuklearnom magnetskom rezonancijom (NMR) i spektrometrijom masa (MS)

NUKLEARNA MAGNETSKA REZONANCIJA

interakcija magnetskog momenta jezgre s vanjskim magnetskim poljem uz pobudu jezgri radiovalnim zraenjem nezaobilazna tehnika u identifikaciji i odreivanju struktura organskih spojeva u organskoj kemiji, izuavanje dinamike i svojstava molekula u tekuem i vrstom stanju u fizici Primjena: u medicini, kao MRI (Magnetic Resonance Imaging) u dijagnostici, kao MRS (Magnetic Resonance Spectroscopy) za klinike pretrage i praenje matabolikih procesa u prehrambenoj tehnologiji i biotehnologiji (za kontrolu masnoa, praenja zamrzavanja, odreivanje autentinosti vina, okolade, mlijeka) u poljoprivredi za utvrivanje vlanosti i sastava itarica, praenje tetnih tvari u tlu u kemijskoj industriji za odreivanje istoe i sastava produkata reakcija, otapala..

Shema NMR spektrometra s kontinuiranim valovima (continuous wave: CW)

uzorak

magnet s promjenjivim magnetskim poljem, B0

radiofrekventni oscilator

pojaalo

CW NMR spektrometar

Spin jezgre

Vrtnja (spin) pozitivno nabijene jezgre (protona) stvara magnetsko polje.

Spin jezgre

odsustvo magnetskog polja

primjenjeno magnetsko polje, B0

a) odsustvo magnetskog polja-magnetski momenti protona nasumino su orjentirani b) prisustvo magnetskog polja (B0)-magnetski momenti protona orjentirani su paralelno ili antiparalelno u odnosu na vanjsko magnetsko polje.

Spektralni parametri NMR

kemijski pomak konstanta sprege spin-spin, J relativni intenzitet signala irina linije

protoni u okolini siromanoj elektronima odsjenjeni protoni nia polja visoke frekvencije veliki kemijski pomak

protoni u okolini bogatoj elektronima zasjenjeni protoni via polja niske frekvencije mali kemijski pomak

frekvencija

Kemijski pomak ne ovisi o primijenjenoj frekvenciji spektrometra

NMR spektar sadr sadri:

1. 2. broj signala signala intenzitet signala (podruje ispod pika)

3. Cijepanje eti) Cijepanje signala (multiplicit (multipliciteti)

Broj signala u 1H NMR spektru

kemijski neekvivalentni protoni: - nalaze se u razliitoj molekulskoj okolini - imaju razliiti kemijski pomak

kemijski ekvivalentni protoni: - imaju istu kemijsku okolinu - Imaju isti kemijski pomak

H3CCH2CH3 kemijski ekvivalentni protoni

Kemijski ekvivalentni protoni

zamjenom protona na C-1 i C-3 nastaje isti spoj (1klorpropan) protoni na C-1 i C-3 su kemijski ekvivalentni i imaju isti kemijski pomak

ClCH2CH2CH3 H3CCH2CH3
kemijski ekvivalentni protoni

CH3CH2CH2Cl

Broj signala u 1H NMR spektru

CH3CH2CH2Br 3 signala
a b c

CH3CH2CH3 Br 2 signala

CH3OCH3 1 signal

CH3 H3C C OCH3 CH3 2 signala

a a b

CH3CH2OCH3 3 signala

Broj signala u 1H NMR spektru

a

H3C C C H3C
a

CH3OCHCl2
2 signala

H H

H C C H
c

H Br

2 signala
H
a a

3 signala
NO2

Ha

Ha

H H
a

Ha
b

H H
c

Hb

1 signal

3 signala

Broj signala u 1H NMR spektru

Kemijski pomak
Referentna toka NMR spektra - poloaj TMS (0 ppm)

H3C H3C Si H3C tetrametilsilan (TMS)

Kemijski pomak je udaljenost signala od referentnog signala (TMS-a)

CH3

kemijski pomak - (ppm)

=

udaljenost niskih polja od TMS (Hz) frekvencija spektrometra (MHz)

Karakteristini kemijski pomaci

Karakteristini kemijski pomaci

Magnetsko zasjenjenje elektronima

Zasjenjene jezgre Odsjenjene jezgre

Elektroni okruujui jezgru utjeu na uinkovitost magnetskog polja jezgre

Elektron odvlaei atomi - NMR signali protona kod viih frekvencija (vei kemijski pomak )

Linija integriranja
Podruje ispod svakog signala proporcionalno je broju protona
1H

NMR spektar 1-brom-2,2-dimetilpropana

1H

NMR spektar etilbenzena

- Signali za protone Hc, Hd i He se preklapaju

1H

NMR spektar nitrobenzena

- Signali za protone Ha, Hb i Hc se ne preklapaju

Cijepanje signala
signali u 1H NMR spektru cijepaju se u N + 1 pikova, gdje je N broj ekvivalentnih protona vezanih za susjedni ugljik broj pikova u signalu zove se multiplicitet signala

spegnuti protoni cijepaju se meusobno

cijepanje signala uzrokovano spin-spin spregom, javlja se kada su razliiti protoni jedan blizu drugoga

Multiplicitet signala i relativni intenzitet pikova u signalu

1H

NMR spektar etoksiklormetana

1H

NMR spektar brometana

1H

NMR spektar 1,3-dibrombutana

1H

NMR spektar 1,3-diklorpropana

1H

NMR spektar metil-acetata

10

1H

NMR spektar dietil-ketona (3-pentanon)

1H

NMR spektar acetaldehida (etanal)

1H

NMR spektar etil-acetata (etil-etanoat)

11

1H

NMR spektar toluena (metilbenzen)

1H

NMR spektar 4-metilbenzaldehida

1H

NMR spektar metil-vinil-etera (metil-etenil-eter)

12

1H

NMR spektar 1,2-dimetoksietana

1H

NMR spektar 4-izopropil-1-metoksibenzena (4-(1-metiletil)-1-metoksibenzen)

1H

NMR spektar 3-brommetilen-toluena (3-brommetil-1-metilbenzen)

13

1H

NMR spektar dietil-etera

Razlike 1D i 2D NMR
1.IZGLED SPEKTRA 1D: dvodimenzijski prikaz (frekvencija vs. intenzitet signala) 2D: trodimenzijski prikaz (2 frekvencijske osi vs. intenzitet signala) 2. TEHNIKA SNIMANJA 1D: - pripremni period PERIOD - /2 puls (pobuivanje poetne transferzalne magnetizacije) - period detekcije (biljei se FID spektar)
PRIPREMNI PERIOD DETEKCIJE

2D: - pripremni period - /2 puls (pobuivanje poetne transferzalne magnetizacije) - period razvoja t1 (slobodno procesuiranje, nema detekcije) - /2 puls (nakon njega dolazi do mijeanja frekvencijskih komponenti jezgri koje su u interakciji) - period detekcije t2 (biljei se FID spektar)
PRIPREMNI PERIOD PERIOD RAZVOJA PERIOD DETEKCIJE

t1

t2

2D NMR METODE
- temelje se na sprezanju nuklearnih dipola - sprezanja: - SKALARNA (kroz kovalentne veze) - DIPOLNA (kroz prostor)

SKALARNA SPREZANJA
HOMONUKLEARNA
(meu istovrsnim jezgrama) - 1H - 1H COSY - 1H - 1H TOCSY
-1

DIPOLNA SPREZANJA
- 13C - 13C NOESY - 13C - 13C ROESY

HETERONUKLEARNA
(meu raznovrsnim jezgrama) - 1H - 13C HETCOR ("carbon detected") - 1H - 13C HMQC ("proton detected") - 1H - 13C HMBC ("proton detected")

H - 1H INADEQUATE

14

1H

1H COSY (Correlation Spectroscopy)

- korelacija kemijskih pomaka meusobno spregnutih protona - 2D spektar uzdu F1 i F2 osi prikazuje uobiajeni 1H spektar - spektar sadri dijagonale i ukrtene signale; dijagonala predstavlja 1D spektar, a ukrteni pikovi upuuju na sprezanje izmeu dva multipleta

COSY spektar etanola

COSY spektar metil-etil ketona

15

Spektrometrija masa

Spektrometar masa

Ionizacija molekule u plinskoj fazi bombardiranjem elektronima (EI)

M
molekula

eelektron visoke energije

M+ +
molekularni ion

2 e-

16

Spektrometrija masa
detekcija naboja detekcija naboja

bombandiranje elektronima

fragmentacija

naboj nije detektiran molekula s ionskim parom elektrona molekula je izgubila jedan elektron i postala radikal kation

Spektrometrija masa
Gubitkom jednog elektrona nastaje radikal kation iz karbonilne skupine:

Spektrometrija masa

Spektar masa benzamida

17

Spektrometrija masa

Fragmentacijska shema benzamida dobiven ionizacijskom metodom bombardiranja elektronima (electron impact)

Alkoholi
molekulski ion alkohola je mali ili nestabilan cijepanje C-C veze uz kisik takoer je prisutno gubitak vode moe se vidjeti iz spektra

3-Pentanol C5H12O, MW = 88.15

Aldehidi
cijepanje veza uz karboksilnu skupinu rezultira gubitkom vodika (molekulski ion manji za 1) ili gubitkom CHO (molekulski ion manji za 29)

3-Fenil-2-propenal C9H8O, M = 132,16

18

Alkani
Pik molekulskog iona obino je manjeg intenziteta fragmentacija niz pikova umanjenih za 14 (gubitak (CH2)n)

heksan C6H14 M = 86,18

Amidi
primarni amidi pokazuju osnovni pik dobiven McLaffert-ijevim pregraivanjem

3-metilbutiramid C5H11NO M = 101,15

Amini
Pik molekulskog iona je paran broj; kod alifatskih amina prevladava alfa-pregradnja n-butilamin C4H11N ; M = 73,13

19

Sekundarni amini pik polekulskog iona je paran broj ; osnovni pik od C-C pregradnje n-metilbenzilamin C8H11N; M = 121,18

Aromatski spojevi
Pik molekulskog iona je intenzivan zbog stabilne strukture

naftalen C10H8 M = 128,17

Karboksilne kiseline
pikovi zbog gubitka OH (molekulski ion umanjen za 17) i COOH (molekulski ion umanjen za 45) 2-butenska kiselina C4H6O2 M = 86,09

20

Esteri
fragmenti nastaju zbog pucanja veze uz C=O (gubitak alkoksi skupine -OR) i pregradnje vodika

etil-acetat C4H8O2 M = 88,11

Eteri
fragmentacija C-C veze uz kisik (poloaj)

etil-metil-eter C3H8O M = 60,10

Halogenidi
1-Brompropan C3H7Br M = 123,00

21

Ketoni
Osnovni pik fragmentacije zbog pucanja C-C vezanih za karbonilnu skuponu 4-heptanon C7H14O M = 114,19

22