Hidrotehnike graevine 2013/14

HIDROTEHNIKE GRAEVINE
3. predavanje

Proraun velikih voda deterministikom metodom

Prikazati e se za primjer akumulacije Dola kod Vukovara Prorauni su provedeni programskim paketom HEC-HMS (Hydrologic Engineering CenterHydrologic Modeling System, U.S. Army Corps of Engineers). Modelirane su velike vode povratnih perioda 2, 5, 10, 20, 25, 50, 100, 1.000 i 10.000 godina. Dobiveni su maksimalni protoci Qmax, volumeni vodnih valova V, i hidrogrami Q(t) za daljnje analize i projektiranje

3. predavanje

Hidrotehnike graevine 2013/14

Sliv akumulacije Dola

A=1,50 km2

Modeliranje sliva akumulacije Dola

Hidroloki model se sastoji od dva osnovna dijela:
model sliva, uz definiranje metoda za proraun otjecanja (metoda SCS broja krivulje) i za proraun transformacije otjecanja u protok na izlaznom profilu (metoda SCS jedininog hidrograma), meteoroloki model, za definiranje hijetograma oborina (balansirane 24-satne oborine izvedene iz ITP krivulja za meteoroloku postaju Osijek)

3. predavanje

Hidrotehnike graevine 2013/14

Model otjecanja
(SCS metoda)

Osnovna jednadba SCS metode je:

R = visina otjecanja [mm], P = visina oborina [mm], S = maksimalna retencijska sposobnost [mm].

S je doveden u vezu s tlom i pokrovom sliva preko broja krivulje CN:

SCS broj krivulje CN

Sliv Dola: CN=71

3. predavanje

Hidrotehnike graevine 2013/14

Model transformacije
(SCS metoda jedininog hidrograma)

Za metodu SCS jedininog hidrograma za proraun transformacije otjecanja u protok potrebno je definirati vrijeme zakanjenja t_lag. Proraun vremena zakanjenja proveden je na temelju topografskih podataka i digitalnog modela terena pomou programskih paketa ArcHydro i HEC-GeoHMS. Sliv Dola: t_lag=36 min

ITP krivulje (Osijek)

3. predavanje

Hidrotehnike graevine 2013/14

Projektni hijetogram
U literaturi postoji niz vremenskih distribucija za projektne oborine. Bonacci, O. (1994), Oborine: glavna ulazna veliina u hidroloki ciklus, navodi nekoliko primjera vremenskih distribucija (projektnih pljuskova), ukljuujui i Chicago projektni pljusak. Chicago projektni pljusak, koji se u literaturi ee naziva balansirani pljusak ili balansirana oborina, izvodi se iz ITP krivulje tako da prosjeni intenzitet unutar svakog perioda t unutar ukupnog trajanja oborine T odgovara intenzitetu prema ITP krivulji za oborinu trajanja t.

Balansirana 24-satna oborina

3. predavanje

Hidrotehnike graevine 2013/14

Rezultati (T=100 god)

Jednolike oborine Trajanje Trajanje oborine oborine min sati 10 0.17 20 0.33 30 0.50 40 0.67 50 0.83 60 1.00 120 2.00 240 4.00 360 6.00 720 12.00 1080 18.00 1440 24.00 Balansirana 24-h Visina oborina mm 25.40 40.44 49.43 55.48 59.85 63.17 73.57 80.91 84.47 91.21 96.71 101.93 101.93 Povratni period P=100 god Visina otjecanja mm 0.24 3.33 6.69 9.05 11.08 12.73 18.32 22.63 24.93 29.30 33.13 36.59 36.27 Max. Protok m3/s 0.12 1.69 3.24 4.40 5.21 5.74 6.08 4.43 3.37 2.00 1.49 1.21 10.65 Volumen otjecanja 1000 m3 0.365 4.997 10.041 13.572 16.623 19.091 27.479 33.947 37.388 43.953 49.701 54.881 54.402

Maksimalni protoci za jednolike oborine raznih trajanja i povratnih perioda

P=10 g 20 P=100 g P=1000 g P=10.000 g

18

16

14
Maksimalni protok (m3/s)

12

10

0 0 2 4 6 8 10 12 Trajanje oborine (sati) 14 16 18 20 22 24

3. predavanje

Hidrotehnike graevine 2013/14

Maksimalni protoci za 24-satne balansirane oborine i za jednolike oborine za trajanja koja daju najvee maksimalne protoke u funkciji povratnog perioda
Balansirane 24 h 35 Jednolike Max Q

30

25

Max. Protok (m3/s)

20

15

10

0 1 10 100 Povratni period (god) 1,000 10,000

Hidrogram (T=1000 god)

3. predavanje

Hidrotehnike graevine 2013/14

Transformacija vodnog vala

Transformacija vodnih valova kroz akumulaciju simulira se rjeavanjem jednadbe kontinuiteta:

dV/dt=I-O
V = volumen vode u akumulaciji, I = ulazni protok, Q = je izlazni protok. Budui da je volumen vode u akumulaciji funkcija razine vode u skladu sa krivuljom volumena V(H) a izlazni protok funkcija razine vode u skladu sa protonom krivuljom evakuacijskih organa Q(H), ova jednadba se rjeava za nivogram razine vode H(t). Za proraun je potrebno zadati funkcije V(H) i Q(H), hidrogram ulaznog protoka I(t), i poetnu raznu vode u akumulaciji H(0).

Krivulja volumena
97.00 96.00

AKUMULACIJA DOLA

Razina vode H (m n.m.)

95.00 94.00 93.00 92.00 91.00 90.00 89.00 88.00 0 50 100 150 200 250 300 350

Kota preljeva 94,25 mnm

Volumen vode V (1000 m3)

3. predavanje

Hidrotehnike graevine 2013/14

Bunarski preljev

3. predavanje

Hidrotehnike graevine 2013/14

Protona krivulja preljeva

(bunarski preljev)

Preljevanje i istjecanje
0.5

Istjecanje

0.4

Koeficijent preljeva C

0.3

0.2

0.1

0.0 0.00 0.50 1.00 1.50 2.00 2.50 3.00

H/R

D=1,0 m 97.00

D=1,5 m

D=2,0 m

96.75

96.50

96.25

96.00
Razina h (m n.m.)

95.75

95.50

95.25

95.00

94.75

94.50

94.25 0.0 2.0 4.0 6.0 Protok Q (m3/s) 8.0 10.0 12.0

3. predavanje

10

Hidrotehnike graevine 2013/14

Rezultati HEC-HMS prorauna transformacije vodnog vala povratnog perioda 10.000 godina za bunarski preljev promjera D=1,0 m.

Rezultati za T=10.000 god

Promjer D m 0.50 0.80 1.00 1.50 2.00 Protok Qmax m3/s 0.608 1.493 2.279 4.867 8.055 Apsolutna razina Hmax H48 m n.m. m n.m. 96.185 95.559 96.025 94.500 95.945 94.280 95.742 94.250 95.560 94.250 Razina iznad preljeva Hmax H48 m m 1.935 1.309 1.775 0.250 1.695 0.030 1.492 0.000 1.310 0.000 Omjer Hmax/R 7.7 4.4 3.4 2.0 1.3

3. predavanje

11

Hidrotehnike graevine 2013/14

3. predavanje

12

Hidrotehnike graevine 2013/14

Nasuta brana

3. predavanje

13

Hidrotehnike graevine 2013/14

Betonske brane

3. predavanje

14

Hidrotehnike graevine 2013/14

Ralanjena brana

3. predavanje

15

Hidrotehnike graevine 2013/14

3. predavanje

16

Hidrotehnike graevine 2013/14

3. predavanje

17

Hidrotehnike graevine 2013/14

3. predavanje

18

Hidrotehnike graevine 2013/14

3. predavanje

19

Hidrotehnike graevine 2013/14

3. predavanje

20