BAB 2: TEORI PERMINTAAN, PENAWARAN DAN KESEIMBANGAN PASARAN

BAB 2: TEORI PERMINTAAN, PENAWARAN DAN KESEIMBANGAN PASARAN

2.1 PERMINTAAN 2.2 PENAWARAN 2.3 KESEIMBANGAN PASARAN 2.4 LEBIHAN PENGGUNA DAN LEBIHAN PENGELUAR

TAJUK-TAJUK:

UNIT EKONOMI

AE 015

2.1.1

Objektif Pengajaran

a. Mentakrifkan Permintaan b. Menerangkan jadual dan keluk Permintaan individu c. Menerangkan Hukum Permintaan d. Menerangkan fungsi dan persamaan permintaan e. Membentuk keluk permintaan pasaran

UNIT EKONOMI

AE 015

a. Mentakrif Permintaan
Permintaan ialah dan yang dan dibeli oleh pengguna pada suatu tingkat harga dalam jangka masa tertentu. Contoh: Pada harga RM3 Melisa ingin dan mampu membeli 3 majalah setiap bulan. Pada harga RM5 Melisa ingin dan mampu membeli 2 majalah setiap bulan.

UNIT EKONOMI

AE 015

b.Menerangkan jadual dan keluk permintaan

Jadual permintaan ialah jadual yang menunjukkan kuantiti barang yang diminta pada pelbagai tingkat harga. Contoh:

Keadaan
A B

Harga (RM)

Kuantiti diminta (Qd)

C D

UNIT EKONOMI

AE 015

Keluk Permintaan. P
D

D Q
UNIT EKONOMI AE 015 7

c. Hukum Permintaan
Menyatakan hubungan antara harga dengan kuantiti diminta adalah secara (negatif). Apabila harga sesuatu barang kuantiti yang diminta sebaliknya apabila harga sesuatu barang maka kuantiti yang diminta akan , dengan andaian ceteris paribus. P P Qd Qd

ceteris paribus

Ceteris paribus ialah

UNIT EKONOMI AE 015 8

-secara rumus, hubungan songsang antara kuantiti yang diminta dengan tingkat harga barang itu dapat dinyatakan seperti berikut: Qx = f ( Px ), cateris paribus Qx= a bPx
dimana Qx = kuantiti barang X yang diminta Px = harga barang X a = pemotong paksi kuantiti, iaitu nilai Qx apabila Px sama dengan sifar 1/b = kecerunan keluk permintaan

UNIT EKONOMI

AE 015

Contoh : Qx = 25 5Px Pada harga RM 2, kuantiti yang diminta ialah Qx = = = unit Jika harga naik dari RM 4, kuantiti diminta X akan berkurang ke Qx = = = unit -Ini menunjukkan bila harga naik dari RM2 ke RM 4, kuantiti diminta berkurang dari unit ke unit. -Bila harga jatuh dari RM 4 ke RM 2, kuantiti diminta bertambah dari unit ke unit.
UNIT EKONOMI AE 015 10

d. Fungsi dan Persamaan Permintaan

Fungsi Permintaan:

Qd = a bP
Dimana: Qd =Kuantiti diminta a =Kuantiti barang yang diminta apabila harga adalah kosong. b = kecerunan keluk permintaan (negatif) P = Harga

UNIT EKONOMI

AE 015

11

Persamaan Permintaan

Persamaan permintaan ialah Qd = a bP, di mana a dan b ialah pemalar sementara P ialah harga. Katakan harga asal ialah RM 5 dan kuantiti diminta adalah sebanyak 40 unit manakala apabila harga naik kepada RM 10, kuantiti diminta berkurang ke 20 unit. Maka: Fungsi Permintaan : Qd = a bP

UNIT EKONOMI

AE 015

12

Qd = a bp P1= 5 Q1= 40 P2= 10 Q2= 20 40 = a 5b.[ 1 ] 20 = a 10b[ 2 ] [1][2] 20 = 5b b=4 Gantikan b ke [ 1 ] 40 = a 5 (4) 40 = a 20 a = 60 Jadi fungsi permintaan Qd = 60 4p
UNIT EKONOMI AE 015 13

Contoh:
Harga (P) 100 80 60 40 Kuantiti diminta (Qd) 300 440 580 720

Berdasarkan jadual di atas terbitkan fungsi permintaan..

UNIT EKONOMI AE 015 14

Qd = a bp P1= 100 Q1= 300 P2= 80 Q2= 440

UNIT EKONOMI

AE 015

15

e. Keluk Permintaan Pasaran

Permintaan individu: Permintaan individu adalah permintaan ke atas sesuatu barang oleh seseorang individu pada suatu tingkat harga tertentu dalam suatu tempoh masa tertentu
Permintaan pasaran: Permintaan pasaran adalah jumlah permintaan semua individu dalam pasaran pada suatu tingkat harga tertentu dalam suatu tempoh masa tertentu

UNIT EKONOMI

AE 015

16

Andaikan dalam pasaran terdapat 2 orang pembeli iaitu Hisyam dan Asyraf. Berdasarkan jadual di bawah:

Keadaan
A B C D

Harga
20 15 10 5

Qd Hisyam
2 4 6 8

Qd Asyraf
3 6 9 12

Qd Pasaran
5 10 15 20

UNIT EKONOMI

AE 015

17

Sebagai contoh: Pada tingkat harga = RM10 Permintaan pasaran = Permintaan Hisyam + Permintaan Asyraf = 6+9 = 15

UNIT EKONOMI

AE 015

18

KELUK PERMINTAAN PASARAN

KELUK PERMINTAAN HISYAM

KELUK PERMINTAAN ASYRAF P DA B C

DA 6 9 Q

KELUK PERMINTAAN PASARAN

P
15 10

DH B
C DH 4 6 Q

P
15 10

DP
B C DP Q 10 15

15 10

UNIT EKONOMI

AE 015

19

2.1.2 Faktor-faktor yang mempengaruh

a. b. c. d. e. f. g. h. i. Harga barang itu sendiri Harga barang lain (barang pengganti dan penggenap) Citarasa Pendapatan Jumlah penduduk Jangkaan masa depan Kemudahan kredit Dasar kerajaan Musim

permintaan.

*a hingga d untuk permintaan individu *e hingga i untuk permintaan pasaran

UNIT EKONOMI

AE 015

20

a.

Ceteris Paribus, semakin tinggi harga barang, semakin kurang kuantiti barang yang diminta. Sebaliknya, semakin rendah harga sesuatu barang semakin banyak kuantiti barang yang diminta (Keluk permintaan itu sendiri- pergerakan sepanjang keluk)

UNIT EKONOMI

AE 015

21

Rajah : Perubahan harga barang itu sendiri

P

P2 P P1

A B C D

0
UNIT EKONOMI

q2

q
AE 015

q1

Q
22

b.
Terdapat dua jenis barang yang berkaitan iaitu barang pengganti dan barang penggenap. ( Keluk Permintaan beralih)

Barang pengganti Barang yang mempunyai fungsi yang sama dan mudah diganti antara satu sama lain dalam penggunaan untuk mendapat kepuasan yang hampir sama. Sebagai contoh: Getah asli dan getah tiruan. Andaikan harga getah asli adalah sama dengan getah tiruan. Apabila harga getah asli meningkat maka pengguna akan mengurangkan pembelian getah asli dan membeli getah tiruan walaupun harga getah tiruan tidak berubah.
UNIT EKONOMI AE 015 23

Katakan getah tiruan adalah pengganti kepada getah asli.

Apabila harga getah asli meningkat pengguna kurang meminta getah asli dan lebih meminta getah tiruan (di mana harga getah tiruan tidak berubah) Keluk permintaan getah tiruan akan berubah ke kanan (DD ke DD1). Sebaliknya, apabila harga getah asli menurun, ini menyebabkan pengguna lebih meminta getah asli dan kurang meminta getah tiruan. Keluk permintaan getah tiruan berpindah kekiri (DD ke DD2)
UNIT EKONOMI AE 015 24

Peralihan Keluk Permintaan

Getah tiruan
harga

Po

Kuantiti
UNIT EKONOMI AE 015 25

Barang penggenap
Barang penggenap ialah barang yang perlu digunakan bersama-sama / serentak. Jika tiada satu barang, barang yang satu lagi tidak berfungsi. Contohnya kamera dan filem. Apabila harga kamera turun, kuantiti diminta terhadap kamera akan naik. Ini akan meyebabkan permintaan terhadap filem akan meningkat juga (harga filem tidak berubah) keluk permintaan filem bergerak ke kanan. Keadaan sebaliknya berlaku.

UNIT EKONOMI

AE 015

26

Harga filem

Po D1 D D2 q2
UNIT EKONOMI

q0
AE 015

q1

Kuantiti filem
27

Pengguna sekarang banyak dipengaruh oleh pengiklanan melalui pelbagai media dan pertunjukanpertunjukan serta ekspo. Sekiranya perubahan citarasa pengguna menyebabkan kuantiti diminta bertambah pada setiap tingkat harga yang asal, keluk permintaan akan beralih ke kanan. Keadaan adalah sebaliknya dimana keluk permintaan akan beralih ke kiri jika citarasa pengguna terhadap sesuatu barang berkurangan.

UNIT EKONOMI

AE 015

28

Perubahan citarasa Harga

kuantiti
UNIT EKONOMI AE 015 29

d.
Perubahan pendapatan pengguna boleh mempengaruhi permintaan pengguna ke atas barang-barang dan perkhidmatan dalam 3 kategori: i. Barang biasa Apabila pendapatan meningkat, permintaan terhadap barang biasa bertambah. Keluk permintaan berpindah ke kanan. Ini kerana pada tingkat harga yang sama, semakin banyak kuantiti barang yang mampu dibeli. Sedangkan apabila pendapatan berkurangan, keluk permintaan akan beralih ke kiri. Ini kerana pada tingkat harga yang sama, semakin sedikit kuantiti yang diminta mampu dibeli

UNIT EKONOMI

AE 015

30

ii.

Barang bawahan

Barang bawahan mempunyai hubungan negatif antara tingkat pendapatan dengan kuantiti barang yang diminta . Bila pendapatan pengguna meningkat, permintaan barang bawahan akan menurun dan keluk permintaannya berpindah ke kiri. Contohnya beras hancur iii. Barang Mesti barang yang diperlukan oleh pengguna dan permintaan terhadap barang ini tidak dipengaruhi oleh perubahan dalam tingkat pendapatan. Kuantiti barang diminta tetap sama walaupun tingkat pendapatan pengguna berubah. Contoh barang mesti ialah gula, garam dan beras.

UNIT EKONOMI

AE 015

31

e.
Semakin banyak jumlah penduduk di sesebuah negara semakin banyaklah permintaan terhadap barangan dipasaran f. Sekiranya pengguna menjangkakan harga akan meningkat pada masa depan, mereka akan didorong akan membeli lebih banyak pada masa sekarang. Ini akan menyebabkan keluk permintaan berpindah ke kanan.

g.
Sekiranya terdapat kemudahan untuk mendapatkan kredit dari institusi kewangan maka permintaan barang dipasaran akan meningkat.
UNIT EKONOMI AE 015 32

h.
Dasar Kerajaan akan mempengaruhi permintaan pasaran sama ada secara langsung atau tidak langsung. Contohnya apabila kerajaan megenakan cukai pendapatan, pendapatan individu akan berkurangan. Ini akan mengurangkan permintaan barang di pasaran . i. Pada musim hujan, permintaan terhadap baju hujan bertambah.

UNIT EKONOMI

AE 015

33

2.1.3 Perubahan kuantiti diminta dan perubahan permintaan

Perubahan dalam kuantiti diminta bermaksud di sepanjang keluk permintaan yang sama disebabkan oleh perubahan sementara faktorfaktor lain yang mempengaruhi permintaan adalah .
Kenaikan harga akan menyebabkan penurunan dalam kuantiti diminta. Penurunan harga akan menyebabkan kenaikan dalam kuantiti diminta.

UNIT EKONOMI

AE 015

34

Rajah : Perubahan dalam kuantiti diminta

P

0
UNIT EKONOMI

q
AE 015

Q
35

Perubahan permintaan
Perpindahan atau peralihan keluk permintaan sama ada ke kanan atau ke kiri disebabkan oleh faktorfaktor lain yang mempengaruhi permintaan selain daripada harga barang itu sendiri. Ia disebabkan oleh faktor-faktor seperti: i. perubahan harga barang lain, ii. citarasa pengguna, iii. pendapatan pengguna, iv. jumlah penduduk, v. jangkaan masa depan, vi. kemudahan kredit, vii.dasar kerajaan dan viii.musim.
UNIT EKONOMI AE 015 36

Rajah : Perubahan permintaan

P

Po D3 D2 D1

UNIT EKONOMI

AE 015

37

2.1.4 Permintaan luar biasa

Keluk permintaan luar biasa tidak mematuhi hukum permintaan. Ia tidak mencerun ke bawah dari kiri ke kanan. Ia berlaku kepada 3 jenis barang: 1. Barang Mewah 2. Barang Giffen 3. Barang Mesti

UNIT EKONOMI

AE 015

38

1.
Barang mewah pengguna merasakan semakin tinggi harganya, barang itu semakin berprestij. Pengguna akan merasakan ia memberi taraf sosioekonomi yang tinggi kepada pengguna. Contohnya kereta mewah

Semakin tinggi harga kereta ini semakin tinggi kuantiti yang diminta oleh pengguna yang kaya
.

UNIT EKONOMI

AE 015

39

Keluk permintaan luar biasa bagi barang mewah (harga tinggi)

P

D P2 P1 D 0 q1 q2
Q

C B

UNIT EKONOMI

AE 015

40

2. Contohnya beras hancur. Apabila harga beras hancur jatuh, pendapatan benar pengguna meningkat. Maka pengguna mampu menggantikan sebahagian beras hancur dengan makanan yang lebih bermutu tinggi

UNIT EKONOMI

AE 015

41

Keluk permintaan luar biasa bagi Barang Giffen (harga rendah)

P

D P2 P1 D 0 q1 q2
Q

C B

UNIT EKONOMI

AE 015

42

3.
Keluk permintaan bagi barang mesti berbentuk garis tegak (tidak anjal sempurna). Menunjukan Perubahan harga tidak memberi kesan kepada kuantiti.

Contohnya garam. Apabila harga naik dari 50sen ke 60 sen atau sebaliknya. Kuantiti permintaan garam tetap pada 1kg sebulan.

UNIT EKONOMI

AE 015

43

Rajah : Keluk permintaan barang mesti

P

D P2 C

P1
P0

A
B

0
UNIT EKONOMI

q0
AE 015

Q
44

BAB 2.2: PENAWARAN

2.2.1 Objektif Pengajaran

a. Mentakrifkan penawaran b. Menerangkan jadual dan keluk penawaran firma c. Menerangkan Hukum penawaran d. Menerangkan fungsi dan persamaan penawaran e. Membentuk keluk penawaran pasaran

2.2.1. TEORI PENAWARAN

a. Takrifan Penawaran

Penawaran ialah jumlah___________ dan_____________ yang sanggup dikeluarkan oleh pengeluar untuk dijual pada suatu tingkat harga dalam jangka masa tertentu.

b. Jadual penawaran dan keluk penawaran

Jadual penawaran adalah jadual yang menunjukkan hubungan antara harga sesuatu barang dengan kuantiti ditawarkan oleh firma terhadap barang tersebut. Keadaan A Harga (RM) 1 Kuantiti ditawarkan 5

B
C D

2
3 4

10
15 20

Huraian jadual

Jadual menunjukkan hubungan positif antara harga barang dan kuantiti barang yang ditawarkan. Semakin rendah harga barang semakin kurang kuantiti barang yang ditawarkan. Berdasarkan jadual, satu keluk penawaran dapat dilukis seperti berikut:

Rajah: Keluk Penawaran

Harga
D C B

Kuantiti

 Keluk penawaran ditakrifkan sebagai keluk yang menunjukkan kuantiti yang ditawarkan oleh seseorang pengeluar pada pelbagai tingkat harga. Keluk penawaran bercerun _________________. Ini menunjukkan hubungan positif antara harga sesuatu barang dengan kuantiti barang yang ditawarkan. Keluk penawaran mencerun_________________ .

c. Hukum penawaran

Hukum penawaran menerangkan hubungan antara harga dengan kuantiti ditawar adalah__________ (positif). Apabila harga sesuatu barang___________, kuantiti ditawar akan _____________dan apabila harga sesuatu barang _______, kuantiti ditawar akan ______dengan andaian ceteris paribus.

Ceteris paribus. ialah faktor-faktor lain selain harga barang itu sendiri diandaikan tidak berubah/ malar.

Hukum ini menunjukkan wujud hubungan positif antara tingkat harga dan kuantiti ditawar. Ini disebabkan:-

Harga yang tinggi memberi keuntungan yang lebih kepada pengeluar, jadi pengeluar akan menawarkan lebih banyak barang.
Harga yang tinggi , menyebabkan pengeluar berpendapat barang tersebut sangat diminta oleh pengguna tetapi penawarannya kurang di pasaran. Pengeluar akan menambahkan penawaran untuk memenuhi permintaan.

d. Fungsi dan persamaan penawaran

Persamaan penawaran menunjukkan hubungan antara tingkat harga dan kuantiti yang ditawarkan.

Qs = a + bP
Qs a
b

= = = =

Contoh Pengiraan: (Kaedah persamaan serentak)

Pada harga RM 2, kuantiti barang X yang ditawarkan ialah 8 unit. Apabila harga barang X telah naik ke RM 4, kuantiti yang ditawar meningkat ke 12 unit. Tentukan fungsi penawaran barang X Qs = a + bp

P1 = 2 P2 = 4

Q1= 8 Q2= 12

8 = a + 2b . (1) 12 = a + 4b .. (2) (2) - (1) 4 = 2b b = 2

Gantikan b dalam mana-mana persamaan, katakan dalam persamaan (1):

8 = a - 2(2) 8 =a +4 a = 4 Maka fungsi penawaran ialah Qs = 4 + 4P

Contoh:

Harga
100 80 60 40

Kuantiti ditawar
950 765 580 395

Terbitkan fungsi penawaran..

Qs = a + bp P1= 100 Q1= 950 P2= 80 Q2= 765

e.

Penawaran Pasaran Penawaran firma:

Penawaran sesuatu barang dan perkhidmatan oleh_______________ pada tingkat harga tertentu dan dalam jangka masa tertentu.

Penawaran pasaran: Penawaran______________dalam pasaran yang dicampurkan pada tingkat harga tertentu dan dalam jangka masa tertentu.

Jadual Penawaran Firma

Keadaan Harga (RM) Qs

A
B

5
4

80
70

C
D

3
2

60
40

Jadual penawaran firma menunjukkan hubungan antara harga dan kuantiti yang ditawarkan oleh sesebuah firma bagi sesuatu barang.

Berdasarkan jadual penawaran firma, keluk penawaran firma dapat dibentuk seperti berikut:
harga

S A B C D
S

kuantiti

Keluk Penawaran Pasaran

Keluk penawaran pasaran dibentuk dengan menjumlahkan keluk penawaran semua firma dalam pasaran secara mendatar seperti jadual dan rajah berikut:
Keadaan A Harga 4 Qs Firma A 8 Qs Firma B 14 Penawaran Pasaran

B
C D

3
2 1

5
3 0

10
6 2

P 4 3

KELUK PENAWARAN FIRMA A SA P A B SA 5 8 Q 4 3

Keluk penawaran firma dan pasaran KELUK PENAWARAN

FIRMA B SA A B SA 10 14 Q

KELUK PENAWARAN PASARAN SP P

4 3 SP 15 22 Q B

2.2.2. Faktor-faktor yang mempengaruhi penawaran

a. b. Harga barang itu sendiri Harga barang lain (penawaran bersama dan penawaran bersaing) c. Kos pengeluaran d. Matlamat pengeluar e. Teknologi f. Dasar kerajaan g. Bilangan firma h. Musim
*a hingga e untuk firma sahaja *f hingga h untuk pasaran

a.
Dengan andaian ceteris paribus, semakin tinggi harga sesuatu barang, semakin banyak kuantiti barang ditawarkan. Sebaliknya semakin rendah harga sesuatu barang semakin kuranglah kuantiti barang ditawarkan. ( Keluk penawaran sendiri/ pergerakan disepanjang keluk penawaran)

Rajah: Perubahan harga barang itu sendiri

Harga

S P1 P Po A B

S Qo Q

Q1

kuantiti

b. i . Penawaran Bersama ii. Penawaran Bersaing

i. Penawaran Bersama Melibatkan barangan yang akan dikeluarkan secara bersama-sama dengan pengeluaran barang lain. Contohnya: Daging lembu dan kulit lembu merupakan penawaran bersama. Kenaikan harga daging lembu menyebabkan pertambahan penawaran kulit lembu. (Keluk Penawaran beralih)

ii. Penawaran bersaing

Penawaran bersaing melibatkan barangan yang pengeluarannya dapat diganti dengan mudah untuk mengeluarkan barang lain yang menggunakan faktorfaktor ekonomi yang sama. Contohnya: Sayur bayam dan sayur sawi. Kedua-dua ini dapat dikeluarkan dengan faktor yang sama. Kenaikan harga bayam menyebabkan penawaran barang bersaing (sawi) berkurang.

Rajah: Perubahan harga barang lain (edit)

P (RM)

Po

Po

q1

q0

q2

Qs1

c. Kenaikan kos pengeluaran seperti tanah, modal dan buruh menyebabkan keuntungan firma terjejas. Sekiranya harga barang yang dijual dipasaran tetap. Maka untung firma akan berkurang. Seterusnya firma akan cuba mengurangkan bilangan penawaran barang dan perkhidmatan.

Rajah: Perubahan Kos pengeluaran

P (RM)

Po

Po

q1

q0

q2

Qs1

d.
Memaksimumkan keuntungan: Jika pengeluar bertujuan memaksimumkan keuntungan, maka ia akan mengurangkan penawarannya. Memaksimumkan pengeluaran: Ia akan menawarkan barang seberapa banyak yang mampu. Contoh firma yang oleh kerajaan

dimiliki

e.

Penggunaan teknologi moden dan canggih dapat meningkatkan daya pengeluaran sesebuah firma. Melalui teknologi moden, penghasilan barang secara besar-besaran dapat dilakukan. Oleh itu keupayaan penawaran dapat ditingkatkan.

f.
Cukai : Untuk menggalakkkan penawaran tempatan kerajaan mengenakan cukai keatas barang diimport. Kenaikan harga barang diimport menyebabkan permintaan barang tempatan meningkat. Seterusnya penawaran dalam negara bertambah Subsidi : pemberian subsidi kerajaan terhadap firma tempatan akan menyebabkan kos pengeluaran berkurang. Keadaan ini dapat menggalakkan firma mempertingkatkan pengeluaran sesuatu barang. Kempen , undang-undang

g.
Secara umumnya semakin ramai pengeluar dalam sesuatu barang, semakin tinggi kuantiti penawaran barang tersebut. .

h.
Pada musim tengkujuh, penawaran ikan atau getah akan berkurangan.

2.2.3 Perubahan Kuantiti yang ditawarkan (Perubahan pada satu keluk penawaran)

Perubahan dalam kuantiti ditawar disebabkan oleh_________________________ . Faktor-faktor lain diandaikan tetap. Ia merupakan pergerakan titik disepanjang keluk penawaran yang sama.
Kenaikan harga menyebabkan kuantiti ditawarkan ____________-.

Penurunan harga menyebabkan kuantiti ditawarkan________________ .

Rajah: Perubahan kuantiti yang ditawarkan

Harga

S A P B

S Q
kuantiti

Perubahan Penawaran ( Peralihan Keluk Penawaran )

Ia merujuk kepada peralihan keluk penawaran sama ada ke kanan atau ke kiri disebabkan oleh perubahan dalam faktor-faktor lain selain daripada perubahan harga barang itu sendiri. Contohnya : Peningkatan teknologi akan menambahkan penawaran. Peralihan ini dipanggil pertambahan penawaran Peningkatan kos pengeluaran akan menyebabkan pengeluar mengurangkan penawaran. Peralihan ini dikenali sebagai pengurangan penawaran.

Rajah: Perubahan Penawaran

P (RM)

Po

Pengurangan penawaran

Pertambahan penawaran

Po

q1

q0

q2

Qs1

2.2.4 Penawaran Luar Biasa : Keluk Penawaran Buruh

Penawaran luar biasa berlaku keatas penawaran buruh. Pada peringkat awal apabila upah meningkat penawaran jumlah jam bekerja sehari akan meningkat kerana buruh ingin meningkatkan pendapatan. Sehingga satu peringkat, apabila bayaran upah meningkat jumlah jam bekerja yang ditawarkan jatuh kerana buruh lebih mementingkan masa rehat. Keluk penawaran luar biasa buruh regresif dibahagian atas dan bertentangan dengan hukum penawaran.

Rajah : Keluk Penawaran Buruh (individu)

Upah/ jam

10

6
2

SL
0 8

A 10
Jumlah jam

Objektif pengajaran. Diakhir pengajaran pelajar dapat:

2.3.1 Menerangkan proses keseimbangan dan menentukan keseimbangan pasaran dengan menggunakan jadual, rajah dan fungsi. 2.3.2 Menerangkan perubahan keseimbangan pasaran kesan perubahan a. Permintaan b. Penawaran c. Permintaan dan Penawaran secara serentak

2.3.1 Keseimbangan Pasaran

Keseimbangan pasaran ialah keadaan harga dan kuantiti tidak berkecenderungan untuk berubah apabila harga dan kuantiti diminta sama dengan harga dan kuantiti ditawar pada tingkat harga tertentu. Secara persamaan Qd = Qs Secara keluk: Titik persilangan antara keluk permintaan dan keluk penawaran

Jadual permintaan dan penawaran

Harga (RM) Qs Qd Keadaan pasaran

50

20

40 30
20 10

16 12
8 4

8 12
16 20

Rajah : proses Keseimbangan Pasaran

P

S
40

E 30

S 0
8

D 12
16

Rajah : proses Keseimbangan Pasaran

P

E 30
20

S 0
8

D 12
16

Keseimbangan pasaran berdasarkan rumus;

Keseimbangan pasaran tercapai apabila kuantiti diminta sama dengan kuantiti ditawarkan pada satu tingkat harga iaitu . Persamaan permintaan dan penawaran boleh ditulis seperti berikut:-

Persamaan permintaan : Qd = a bP

Persamaan penawaran : Qs = a + bP

Qd = 14 2P Qs = 2+ P Penyelesaian:Syarat keseimbangan pasaran Qd = Qs maka Qd = Qs 14-2P = 2+4P P=2 Pada P = 2 gantikan dalam Qd atau Qs Qd=14-2P = 14 2(2) = 10 Jadi harga keseimbangan ialah RM2.00 dengan kuantiti keseimbangan ialah sebanyak 10 unit.

2.3.2 Perubahan Keseimbangan pasaran

a. Perubahan dalam permintaan sahaja b. Perubahan dalam penawaran sahaja c.
Perubahan dalam permintaan dan penawaran secara serentak

a. Perubahan dalam permintaan sahaja

P

S P1 Po P2 D1 D D2 0 q2 qo q1
Q
E
E2

E1

a)i) Permintaan sahaja bertambah

P

S0

Po

E0

D0 0 q0
Q

a)i) Permintaan sahaja berkurang

P

S0

Po

E0

D0 0 qo
Q

Contoh soalan: Dengan menggunakan gambar rajah yang sesuai, huraikan kesan terhadap keseimbangan pasaran ayam daging bila: i) kempen dijalankan oleh persatuan pengguna bahawa pengambilan ayam yang berlebihan akan menimbulkan masalah kesihatan. P S0

P0 P1

E0 E1 D0 D1 Q1 Q0 Q

Contoh jawapan: Berdasarkan rajah keseimbangan asal ialah Eo pada harga Po dan kuantiti Qo bila keluk So bersilang dengan Qo. Apabila kempen dijalankan oleh persatuan pengguna bahawa pengambilan ayam yang berlebihan akan menimbulkan masalah kesihatan menyebabkan permintaan terhadap daging ayam berkurang. Kesanya, keluk permintaan beralih ke kiri dari Do ke D1. keseimbangan baru pada E1, harga keseimbangan jatuh ke P1 dan kuantiti keseimbangan berkurang ke Q1.

b. Perubahan dalam Penawaran sahaja

P

S1 S0 E1

P1 Po P2 E

S2 E2

D 0 q1 q1 q2
Q

b)i) Penawaran sahaja bertambah

P

S0

Po

E0

D0 0 q0
Q

b)ii) Penawaran sahaja berkurang

P

S0

Po

E0

D0 0 q0
Q

2.3.2. c. Perubahan dalam permintaan dan penawaran

1. Kenaikan dalam permintaan adalah sama kadar dengan kenaikan dalam penawaran. Kenaikan permintaan melebihi kenaikan dalam penawaran Kenaikan dalam penawaran melebihi kenaikan dalam permintaan. Pengurangan permintaan melebihi pengurangan penawaran Pengurangan penawaran melebihi pengurangan permintaan.

2.
3.

4.
5.

1.

Kenaikan permintaan dan penawaran pada kadar yang sama ( harga tidak berubah tetapi kuantiti meningkat)

S0
P

S1
Po D1

D0

qo

q1 Q

2. Kenaikan permintaan melebihi kenaikan dalam penawaran( harga naik dan kuantiti juga meningkat)

S
p2 p1 E E1

S1

D1 D
Q1 Q2

3.

Kenaikan dalam penawaran melebihi kenaikan dalam permintaan.( Harga turun dan kuantiti meningkat)

S S1
p1 p2 E
E1

D
Q1 Q2

D1

4.

Pengurangan permintaan melebihi pengurangan penawaran( harga jatuh dan kuantiti juga jatuh)

S1
p
E1

p1

D D1
Q1 Q

5.

Pengurangan penawaran melebihi pengurangan permintaan.( harga meningkat dan kuantiti berkurang)

S2
p2 p1 E2 E1

S1

D1

D2
Q2 Q1

2.4

Lebihan pengguna dan lebihan pengeluar

Lebihan pengguna ialah faedah yang diperoleh oleh pengguna apabila terdapat _________________________. (rujuk rajah)

Lebihan pengeluar ialah faedah yang diperoleh oleh pengeluar apabila terdapat perbezaan antara harga keseimbangan pasaran dengan harga yang sanggup ditawarkan oleh pengeluar.(rujuk rajah)

Rajah : Lebihan pengguna

harga P 10

S
E

D 0 100
Q

kuantiti

Rajah : Lebihan Pengeluar

10

D
15
10