You are on page 1of 49

Arm_ynfuGef_rLepfygwD A[dkpnf;@Hk;a&;aumfrwD.

tmabmf

trSwf ( 19 )
jo*kwfv/ 2000 ckESpf

+refrmhenf;+refrmh[ef
zufqpf0g' vmOD;rnfavm
(1)
trsKd;om;'Drdkua&pDtzJGcsKyfudk 2000 jynfhESpftukefwGif t_yD;tjywf ppftpdk;&u acsr+ef;zsufodrf;awmhrnf[laomowif;
-um;ae&ygonf?
trSefwu,ff acsr+ef;vkdI vlxkwkHjyefr+ukd tuJprf;onfhoabm ppftpdk;&u wrifxkwfv$ifhvdkufjcif;avm= okdwnf;
r[kwf ,cktwdkif; xef;vsufvkH; acG;vsuf ay:vpDudk qufvufusifhokH;Ekdif&ef _cdrf;vkH;ajcmufvkH; ay;jcif;avm = qdkonfukd
a0cJG&ef cufygao;onf? apmifh-unfh&ygOD;rnf?
(2)
ppftpkd;&u trsKd;om;'Drdkua&pDtzJGcsKyfudk OD;wnf&efol tjzpf owfrSwfonfrSm 1990 a&G;aumufyJG _yD;uwnf;u
jzpfygonf? jrefjrefacsr+ef;ypfcsifygonf? jynfwGif;jynfy tajctaersm;a-umifhom ,ckvkd tcsdefqJGaejcif; jzpfygonf?
1990 ckESpfrS ,cktxd ( 10 ) ESpftwGif;wGif wcgw&H zdESdyfonfhenf;/ wcgw&H cJG_yD;qJGaqmifonfhenf; = enf;ESpfenf;jzifh
trsKd;om;'Drdkua&pDtzJGcsKyfukd zdcJGcJhygonf?
a':atmifqef;pk-unfudk tdrfcsKyfrcscifu zdESdyf_cdrf;ajcmufonfhenf; okH;ygonf? tdrfcsKyfcspOf umvwGifum; wcsKdudkzdESdyf
wcsKd uq
kd aGJ qmifonfh ay:vpD ok;H cJyh gonf? tdrcf sKyfrS v$waf y;_yD;onfh umvwGiu
f m; xef;vsuv
f ;Hk acG;vsuf ay:vpDjzifh wzJG v;Hk ukd
wpwp acsr+ef;a&;enf; okH;aeygonf? zrf;qD;axmifcsjcif;/ {nfh&dyfom qdkonfrsm;wGif ac:xm;jcif;/ _cdrf;ajcmuftusyfudkifI
xGufapjcif; ponfwkdomru jynfyokdajy;atmifvnf; vkyfygonf?
jynfya&mufrsm;ukdvnf; xdkif; (,kd;',m;) wGif udpP0dpPrsm; jzpf_yD;aomtcgwGif wwd,EdkifiHydka&; vkyfygonf? Tokd
vkyf&mwGif tar&duefuyg ppftpkd;& tudufvdkufI yl;aygif;vkyfaqmifcJhygonf?
(3)
ArmvlrsKd;}uD;0g'ESifh twkta,mif qkd&S,fvpf0g' udk aygif;pyfxm;aom jrefrmhqdk&S,fvpfvrf;pOf qdkonfukd vkyfvm
uwnf;u jrefrmhenf;jrefrmh[ef zufqpf0g' waewGif ppftpdk;&u vkyfvmEkdifonf[k u|efawmfwkd wGufqcJhygonf?
ouU&mZf 2000 jynfhESpf tukefwGif wu,fyif trsKd;om;'Drdkua&pDtzJGcsKyfudk rw&m;oif; a-unmjcif;/ acgif;aqmifrsm;ukd
zrf;qD;jcif;vkyfcJhaomf 'Drdkua&pDvrf;ukd t_yD;tydkif jiif;y,fpGefv$wfum jrefrmhenf;jrefrmh[ef zufqpf0g' okd ppftpkd;&u
wufvSrf;oGm;jcif;yif jzpfygvdrfhrnf?
u|efawmfwkdygwDudk OD;ausmf_idrf; vkyfcJhovdkvnf; ppftpkd;&u vkyfEkdifa-umif;ukd xnfhwGufxm;oifhygonf? ocif
oef;xGef; (Auy) ukd axmifxJydk/ awmxJydk_yD; acsr+ef;&efESifh OD;odef;az (jrifh) udk (Auy) qdkif;bkwftyf&ef }uHpnfcJhygonf? OD;odef;az
(jrifh) wGif ZeD;uvJG_yD; axmufcHol vufwqkyfpmyif r&SdI OD;ausmf_idrf;. t}uHtpnf ysufcJhygonf? Tokdjzifh jynfwGif;ppfrD;vnf;
pwifawmufavmifcJhygonf? xdkrD;onf ,cktxd awmufavmifqJ jzpfygonf? _idrf;csrf;aomenf;udk u|efawmfwkd tcgtcGifh
ay;vdkygonf? xdka-umifhyif u|efawmfwkd onf 21 &mpk txd jynfwGif;ppfrD;udk rul;pufapESifh[k oabmxm;cJhygonf?
ppftpkd;&u u|efawmfwkdygwDukd OD;wnf&efol tjzpfxm;&mrS trsKd;om;'Drdkua&pDtzJGcsKyfukd OD;wnf &efol tjzpf
ajymif;xm;_yD;uwnf;u u|eaf wmfwdk onf um,uH&iS rf sm; ESpOf ;D ESpb
f uf awGqaHk qG;aEG;Ekid -f uap&ef enf;emtrsK;d rsK;d &Sm}uHI t}uHay;
wifjycJhygonf? okH;yGifhqdkif aqG;aEG;&ef ppftpkd;&twGuf cufaeygu ESpfyGifhqdkif t&ifqkH;aqG;aEG;zdkyif tqdkycJhygonf?

jynfolhtm%m
r[mrdwftcsKd. txiftjrif tvJGcH&rnfudk odvsufESifh Tokd t}uHay;cJhjcif; jzpfygonf? ppftkyfpkukd 'Drdkua&pDvrf;a-umif;twdkif;
av#mufvSrf;;ap&ef taysmhaysmif;qkH;tqdkukd wifjyjcif; jzpfygonf?
,ckvnf; tcsdefraESmif;rD tqdk wck wifjyygrnf? jynfolqENt& wiffajrmufaom 'Drdkua&pDtpkd;&pepf ay:xGufa&;ukd
a&S+I trsKd;om;'Drdkua&pDtzJGcsKyfESifh ppftpkd;&wdk udwifpnf;urf;owfrSwfcsuf rxm;bJ aqG;aEG;-u&ef jzpfygonf? ESpfOD;ESpfbuf
udk,fpDpdwf0ifpm;&m wdkif;a&;jynf&mrsm;ukd awGqkHaqG;aEG;-u&ef jzpfygonf?
(4)
ppf0g'onf rnfonfhwkdif;jynfukdr# tusKd;ray;cJhyg? wkwfESifh k&Sm;tay: 1895 ESifh 1905 ckESpfrsm;u atmifyJG&cJhaom
*syefppf0g'Dwdkonf tvGefrme axmifv$m;cJh-uygonf? Tokdjzifh zufqpf0g'tjzpf }uD;xGm;oGm;um 'kwd,urBmppfwGif 0ifE$JcJhygonf?
ESmacgif;usnfayGawGum ,cktxd ppfa&;t&/ EdkifiHa&;t& emvefrxlEdkifao;yg? tar&duefwyfrsm; cs&yfxm;jcif; cHae&ygonf?
trsKd;om; *k%foduQm !Kd;EGrf;cHae&qJ jzpfygonf? *syef.tjzpfudk oifcef;pm ,loifhygonf?
e,fcsJEdkifiH}uD; jzpfcJhaom *syeftzkdqdkygu qifydefu|Jtqifh usefEdkifygao;onf? Armjynfomqkdv#if rnfonfhtqifhr#
&Sdawmhrnf r[kwfonfukd owdyapvdkygonf? wdkif;jynftpdwfpdwf yduJGum tcsif;csif;w_cdrf;_cdrf; wdkufae&onfhtjzpf
a&mufoGm;ygvdrfhrnf?
,aevkd urBmhtajctaewGif Armjynf rnfokdjzpfoGm;Edkifonf qdkonfukd vl_ydef;awG; awG;-unfhv#ifyif odEdkifygonf?
ppftkyfpk0ifrsm;rSm vl_ydef;rsm; r[kwf-uI awG;-unfhv#if txift&Sm; jrifEkdifygvdrfhrnf? orkdif;wGif rnfokdjzpfysufcJhzl;onf
qdkonfukdvnf; qifjcif-unfhoifhygonf? igwaumaumv#if tidkvG,fI td+ufcufygvdrfhrnf?
ppftkyfpk0ifrsm;wGif xifa,mifrSm;r+}uD;wck &Sdaeygonf? if;rSm olwdkvufxufwGif _idrf;csrf;a&; wnfaqmufcJh_yD;_yD?
zqyvtpkd;&/ yxptpkd;&ESifh olwdk.t}uD;tuJ AkdvfcsKyf}uD;tpkd;&rsm;yif rvkyfEkdifcJhaom jynfwGif;ppf tEkdifwkdufa&;ukd olwdku
y&d,m,fjzifh vkyfEkdifcJh_yD[k txifa&mufaejcif; jzpfygonf? xdkxifa,mifrSm;r+u olwdkukd aoG;em;xifa&mufaeap_yD; qifjcifwkHw&m;
rJhapcJhygonf?
trsKd;om;'Drdkua&pDtzJGcsKyfudk tm%mjzifh t-urf;ywrf; zsufodrf;ypfa&;udk vkyfrdv#if jyifr&aomtrSm; usL;vGefjcif;
jzpfoGm;ygvdrfhrnf? Armjynf.orkdif;wGif tm%mydkifwdk. w'*FqkH;jzwfcsuf trSm;a-umifh wdkif;jynfepfemcJhzl;vSyg_yD? 1948 rwfvu
trSm;rsKd;udk ,ckppftpdk;&u xyfrHrusL;vGefrdapcsifyg? yGifhaeaom 'Drdkua&pDvrf;a-umif;ukd ydwfypf_yD; jynfwGif;ppfvrf;a-umif;twdkif;
rav#mufvSrf;rdap&ef qifjcifvdrfhrnf[k u|efawmfwkd ar#mfvifhygonf?
(5)
ppftkyfpku tm%mrmef,pfum rnfodkr#/ rnfolr# wm;r&bJ ZGwftwif;vkyfrnfqdkv#if 'Drdkua&pDtiftm;pkrsm;onf
wdkufyJGomefopf/ pnf;kH;a&;omeftopfudk pOf;pm;&ygrnf? u|efawmfwkduGefjrLepfrsm;onf Tokdaom jzpfEkdifr+twGuf
pOf;pm;xm;_yD; jzpfygonf?
'Drdkua&pDa&;wkdufyJGrSm u|efawmfwkd rdbbdk;ab;rsm; vufxufup_yD; ,ckxd wdkufae&aomwkdufyJG jzpfygonf? (1945
= 46) ckESpfrsm;uvdk 'Drdkua&pD pnfyifaom umvvnf;uHzl;/ ( 1962 = 88 ) xdumvrsm;vkd 'Drdkua&pD qdwfokOf;aom umvvnf;
jzwfoef;cJhzl;aom jynfolrsm;onf ppftkyfpk vkyfor# vufykduf-unfhae-urnf r[kwfyg?
jyefIaemufqkwfr&awmhaom pnf;a-umif;ukd jzwf&rnfh udpPjzpfI txyfxyfpOf;pm;yg[kom ppftkyfpkukd t}uHay;vdkuf
yga-umif;?

e,fcsJhqefhusifa&;udk
bmhajumifhuGef_rLepfawGa_ymae&ovJ
wu,fhe,fcsJhqefhusifa7;eJh yg;pyfe,fcsJhqefhusifa7;

te,fe,f t&yf&yfrS 'Drdkua&pDta&;awmfykH wdkufyJG0if&Jabmfrsm;.tar;udk ArmjynfuGefjrLepfygwD


A[dkpnf;kH;a&;aumfrwDrS ajyma&;qkdcGifh&Sdol. ajz-um;csuf

ar; =

ajz =

e,fcsJpepf &Sdaum&Sdao;&Jvm;? e,fcsJpepfudk wdkufp&m rvdkawmhbl;vdk u|efawmfwkd jrifaeygw,f?


wdkif;jynfawGtrsm;}uD; vGwfvyfvm-uw,f? urBmhukvor*~rSm vGwfvyfa&;&vmwJh wdkif;jynfawGu trsm;pk}uD;
jzpfae_yD? udkvdkeDwdkif;jynfqkdwmvnf; odyfr&Sdawmhbl;? &SdwJh[muvnf; vlOD;a& rqdkpavmuf&SdwJh u|ef;EdkifiHuav;awGyJ?
u|eaf wmf rajzcifrmS wckajymxm;csiyf gw,f// u|eaf wmfh ajzqdck suf &Si;f vif;jywfom;r+&zdS kd &Sn&f n
S af jz&ygvrd rhf ,f? u|eaf wmf
ajzaewJhtwGif;rSm r&Sif;vif;wm&Sd&if csufcsif;ar;cGef;xkwfapvdkygw,f// tm;remygeJ? EdkifiHa&;tawG;tac:udpPrSm
&Sif;&Sif;vif;vif;jzpf-uwm taumif;qkH;yg?
p_yD;ajzygr,f? e,fcsJpepf &SdaeqJyg? vGwfvyfa&;&wm[m e,fcsJqefusifa&; wdkufyJGpOf}uD;xJu tqifhwqifh atmifjrif
wmyg? vGwfvyfa&;&vmwJh wkdif;jynfwkdif;[m bufpkHtrSDckduif;a&;qDodk csDwuf&ygOD;r,f?
wdkif;jynfwjynfrajymeJ ygwDwck vlyk*~KdvfwOD;wa,muf[m olrsm;tay: rSDcdkae&&if b,fvdkrS raumif;ygbl;? rvGwf
ajrmufygbl;? rSDckd&r+qdkwm[m EdkifiHa&;udpPoufoufajymwm r[kwfygbl;/ pD;yGm;a&;/ ppfa&;/ vlr+a&;/ ,Ofaus;r+ bufpkHudk
ajymwmyg?
e,fcsJpepfukd yif*Gif;wdkufuxkwfwJh EkdifiHwumqufqHa&;rsm;qdkif&m tbd"mefu 'Dvdkt"dy`m,f zGifhjyygw,f?
oabmudkyJ ajymygr,f// Adkvfusv$rf;rdk;wJhEdkifiHu vufatmufcHEdkifiHrsm;/ jynfolrsm;ukd v$rf;rkd;csKyfcs,fjcif; jzpfw,f?
rdrd&Jtm%mrsm;udk rdrdwdkif;jynfrSmomru jyifywdkif;jynfrsm; tay:odkyg jzef-uufjcif;jzpfw,fpojzifh zGifhygw,f?
udkvdkeD0g'eJ qufpyfaeayr,fh woD;wjcm; wbmompD jzpffw,fvdkvnf; ajymygw,f// udkvdkeD0g'eJ e,fcsJ0g' (pepf)
wxyfwnf;vkd rxifjrifrdatmif &Sif;&Sif;ajymygw,f//
trSefygyJ? e,fcsJpepfeJ ukdvdkeD0g' (ta[mif;) [m wxyfwnf; r[kwfygbl;? ukdvdkeD0g' pwifusifhokH;wkef;u
qkd&if wcsKde,fcsJvuf0g;}uD;tkyf t&if;&SiftkyfpkawGu ukdvdkeD0g'usifhokH;a&;udk oabmrawGygbl;? ukdvdkeDtvkyfcH&wJh
trsKd;om;awGudk olwdku pmemvdkawmh r[kwfygbl;? olwdkwGufudef;u pD;yGm;a&;/ ppfa&;/ vlr+a&;/ ,Ofaus;r+t&
v$rf;rdk;xm;Ekdif&ifawmf_yD/ ukdvdkeDtjzpf odrf;oGif;_yD; EdkifiHa&;t&yg v$rf;rkd;csKyfudkifxm;&&if p&dwfpu }uD;av;r,f? wGufajc
rukdufbl;vdk xifcJhvdkyg?
olwdkwGufudef;u wdkif;jynfwjynfukd ukdvdkeDvkyfxm;&if vGwfvyfa&;wdkufyJG0if trsKd;om;awG&J qefusif
awmfvSefr+udk t_rJwGef;vSefae&r,f? trsKd;om;awmfvSefa&;awGukd zdESdyfzdk t_rJwrf;ppfwyf xm;&r,f? AsLdkua&pD
,E W&m;}uD; xm;&r,f? &vmr,fh tcGefbmeJ p&dwfumrdygrvm;vdk ylyifwmyg?
'gayrJh tJ'Dvkd ylyifwJhtkyfpku tenf;pkyg/ trsm;pku ukdvdkeD0g' usifhokH;a&; udufygw,f?
'ga-umifhvnf; ukdvkdeDawG wurBmvkH;rSm uGufvyfrusef jzpfukefwmyg? wurBmvkH; udkvdkeDjzpffw,f qdk&mrSm
tm;vkH;wajy;nD jzpf-uwm r[kwfygbl;? tar&duwdkuf (awmifeJajrmuf )/ -opa-w;vs / e,l;ZDvefwdkrSm ykHpHwrsKd;yg?
vlrsK;d wk;H okwo
f if_yD; udv
k edk v
D yk w
f myg? wdik ;f &if;om;vlrsK;d awG rsK;d zwfc&H wmyg? Oyrm = b&mZD;qkyd gawmh = e,fcsJ orm;awG
ra&mufcifu wdkif;&if;om;vlrsKd; vlOD;a&ig;oef; &SdcJhw,f? tckawmh okH;odef;okH;aomif;yJ awmeuf}uD;awGxJrSm
3

jynfolhtm%m
usef&pfw,f? trsm;pk}uD;u vljzLwdkif;jynf okdr[kwf vljzLwykdif; wdkif;jynfawG jzpfukefygw,f?
tm&SrSm/ tmz&durSmu tJ'Dvdk vlrsKd;wkH;vkyfvdk r&ygbl;? &EkdifwJh tajctaevnf; r&Sdygbl;// 'Dawmh tdrf
-uufcsif; tdk;rnf;okwf&w,f? aoG;cJGtkyfpkd;a&; vkyf&w,f// wdkif;&if;om; tcsif;csif;wdkufwJh ppfyJGawG zefwD;&w,f// tJ'Dvdk
enf;rsKd;pkHokH;_yD; udkvdkeD okdr[kwf udkvdkeDwykdif;jzpfatmif vkyf&wmyJ? tdENd,eJ wkwfjynf&J ordkif;ukd -unfhyg?
tm&S / tmz&durSm wcsKdu bmomukd;uG,fr+ ajymif;csifajymif;oGm;r,f/ vlrsKd;awmh ajymif;roGm;cJhygbl;?
uGjJ ym;r+ukd ordik ;f eJcs_D yD; ajymaewmu ukv
d ekd 0D g'atmufu vGwyf cHk si;f rwln-D uwmukd txl;y &nf!e ;f csiv
f kd yg?
tckurBmrSm ydifbufuif;wJh wOD;wnf;aom Adkvfusv$rf;rdk;a&;orm; tar&duefwdkif;jynf ukdvdkeDb0u
vGwfvmykHeJ -opa-w;vs/ e,l;ZDvef/ uae'g vGwfvmykH rwlygbl;? awmiftar&duefwdkif;jynfawG vGwfvmykHeJ tm&S /
tmz&du wdkif;jynfawG vGwfvmykHawG wckeJwck rwl-uygbl;?
'gawG[m oD;jcm;avhvm&r,fh ordkif;a&;udpPawGjzpfvkd xm;ygawmh? udkvdkeDawG vGwfvyfvmwm rSefygw,f?
wkdif;jynfopfawG ay:vmygw,f// tm;vkH;[m rdcife,fcsJEdkifiHudk t-urf;zufvdkwrsKd;/ pdefac:tm;prf;vdkwzkH wkdufyJG0if_yD;
vGwfvyfa&; &vm-uwmyg? b,fae&mrSmrS a&Sma&SmSLSL / at;at;oufom&wm r[kwfygbl;?
vGefcJhwJh &mpkESpfwcku wGufajcukdufrS udkuf&Jvm;vdk ylyifcJholawG ajrmfjrifcJhovdk = udkvdkeD qufvkyfxm;&if
wGufajcrudkufawmhvdk 'kwd,urBmppf}uD; t_yD;rSm vufv$wfcJh-uwmyg?
vufvw
$ w
f ,fqw
kd m vk;H vk;H v$wv
f u
kd w
f m r[kwyf gb;l ? ukv
d edk pD epfa[mif;ukd qufvufrusio
hf ;Hk awmhbJ pD;yGm;a&;/ ppfa&;/
vlra+ &;/ ,Ofaus;r+rmS rScD adk e&wJh wdik ;f jynfawGjzpfatmif vkyyf gw,f? 'gukd u|eaf wmfwdk u ukv
d ekd D pepfopf vdk vG,v
f ,
G f
ac:vdkufygw,f? twdtus ac:r,fqkd&ifawmh rSDcdkae&aom rvGwfajrmufao;onfh wdkif;jynfrsm;vdk ac:&r,fxifygw,f?
'Dae&mrSm ukdvdkeDpepfa[mif;twdkif; quf&Sdae-uwJh wdkif;jynf uav;awGta-umif;ajymzdk vkdvmyg_yD?
wdkif;jynf uav;vdk ac:wmu wjcm;a0g[m& &Smr&vkdyg? olwdk&J orkdif;jzpfay:r+u awmfawmfav; Eke,fygao;w,f?
trsKd;om;rsm;tjzpf jzpfwnfvmEkdifwJh tajctaevnf; r&SdcJhyg? wcsKduqdk&if vlraexdkifwJh okdr[kwf ,m,Dom aexdkifwJh
u|ef ; uav;awG y g? vl O D ; a&uvnf ; tvG e f uk d enf ; -uygw,f ? ypd z d w f / td E N d , / twW v ef w d w f ork ' N & mawG e J
um&pfbD,Ha'ou u|ef;awGyg?
ukev
f eG cf w
hJ hJ &mpkEpS af wGwek ;f u arhavsmch x
H m;&wJh u|e;f uav;awG[m tckawmh ppfaoe*FAsL[mt& ta&;ygwhJ
u|ef;awG jzpfaeyg_yD? EsLuvD,macwf/ 'kH;ysHacwf/ *d[fwkacwf/ uGefysLwmuGef,ufacwfrSm olwdk[m repfryfEdkifwJh
av,mOfwifoabFmawG jzpfcJhyg_yD? olwdk&J tm;enf;csufu av,mOfwifoabFmvdk ae&ma&$ajymif;vdk r&wmyg? 'gayrJh
vlOD;a&enf;awmh vlawGudkawmh e,fcsJorm;u a&$ajymif;Ekdifygw,f// tEkjrLAkH; prf;csif&if a&$ypfygw,f//
trsKd;om;vGwfvyfa&; awmif;vmrSmukdvnf; e,fcsJorm;tzkd ylp&mrvdkyg? OD;Ek&J jynfawmfomrufvkH;
(vlwukd,f wdkufwvkH;/ um;wpD;/ 0ifaiG 800) xuf tqrwefrsm;wJh rufvkH;ay;_yD; pD;yGm;a&;/ vlr+a&;/ ,Ofaus;r+wdkt&
aiGawGypfokH;_yD; t!GefcsKd; ac|;odyfxm;ygw,f?
'Dvkdqdkvdk jy\em r&Sdbl;vdk ajymwmr[kwfyg/ &Sdygw,f// r-umcifuyJ um&pfbD,H a'orSm&SdwJh tar&duefykdif
u|ef;uav;wckrSm AkH;}uJavhusifh&if; rawmfwqjzpfr+ jzpfygw,f// jy\em wuf-uygw,f? aemufqkH;awmhvnf;
aiGeJ aygu_f yD; ajz&Si;f cJw
h mygy?J 'Dupd rP sK;d u u|e;f Edik if u
H av;awGrS r[kwyf gb;l ? tar&duefppfpcef;&Sw
d hJ ae&mwdik ;f rSm jzpfwmyg?
ujrif;a-umx twwfqef;_yD; av,mOfysaH rmif;vdk rawmfwqr+}uD;jzpfwm (tDwvD)/ tar&duef ppfom;u rk'rd ;f usiw
hf m
(*syef) jzpfcJhygw,f? tar&duefu olppfom; olbmom ppfr,fqdk_yD; tjypf'%f av#mhav#mhaygayg ay;ygw,f? tJ'g[m
r[mrdwfawGtay: AdkvfuswmygyJ?
urBmhajrykH (Atlas) awG ajymif;vJykHukdvnf; owdyavhvm-unfhyg? 'kwd,urBmppf rwdkifrDajrykH/ ppf}uD;twGif;
ajrykHawGeJ vkH;vkH;rwlawmhygbl;? [kdwkef;u urBmtEHS jzef-uufzkd tifyg,m}uD;awG csJxGif-uygw,f/ ajrykHrSm a&mifpkHjc,f
-uygw,f? ukdvdkeDtrsm;qkH;ydkifol/ tus,fqkH;ydkifol/ vlOD;a&trsm;qkH;ukd u|efyEkdifoltjzpf 0ifh0g*k%f,l-uygw,f? aer0if
tifyg,mqdkwmukd tr$ef;wifygw,f? tck tJ'Dvkd r[kwfawmhygbl;? ajymif;vJoGm;yg_yD?
{u&mZf ( Emperor ) qdkwm [kdwkef;u irf;irf;wuf jzpfcsif-uwmyg? tcktJ'Dvdk r[kwfawmhygbl;?
e,fcsJpepf ( 0g' )qdkwm uGefjrLepfawG xGifcJhwJh a0g[m& r[kwfygbl;? olwdkukd,fwkdifu vdkvdkcsifcsif udk,fhbmom rSnfhac:
cJhwmyg?
e,fcsJpepf ( 0g' ) rSm tpdwftydkif;}uD; (t"dutm;jzifh) 3 ck &Sdygw,f? pD;yGm;a&;/ ppfa&;eJ vlr+,Ofaus;r+
ta&;vdk cJGEkdifygw,f? &Jabmfwdkvnf; avhvmzl;rSmyg? ( M )okH;vkH;qkdwmyg? aemufqkH; (M) c&pf,mef omoem
ya&;uawmh tckajymif;oGm;yg_yD? vltcGifhta&;qdkwm jzpfoGm;yg_yD? usefwJh ( M ) 2 vkH;uawmh rajymif;yg? ykdawmif
}uD;rm;us,fjyef euf+dif;ygw,f? tus,frajymawmhyg? aps;uGufpD;yGm;a&;pepfrSm udk,fucsnf; aps;uGuftvkyfcHae&wm
4

jynfolhtm%m

ar
ar; =
ajz =

ar; =
ajz =

jzpfae&if tJ'Dwdkif;jynf b,fawmhrS emvefrxlygbl;? avSmfwdkif;epfygw,f? v+yfavryfavyg? 'ga-umifh e,fcsJpepf


&Sdaeao;w,fvdk u|efawmfwkd ajymae&jcif; jzpfygw,f?
e,fcsJqefusifa&;udk e0w = etz uvnf; ajymae/ uGefjrLepfygwDuvnf; ajymaeawmh wlraebl;vm;?
EdkifiHa&;rSm ajymwmxuf vkyfwmudk tav;xm;&ygr,f? olajymwmeJ udk,fajymwm wlae&if oltvkyf&J
tESpfom&udkyJ -unfh&ygr,f? 62 ckESpfwkef;ueJ aemufydkif; (26 ) ESpfausmf ae0if;ppftkyfpku qkd&S,fvpfpepfqkdwm
ajymcJhygw,f? olwyfudkvnf; jynfolwyfrawmf/ olqdkifvnf; jynfolqdkif pojzifh qkd&S,fvpf eJ jynfol a0g[m&udk
azgazgoDoD okH;cJhygw,f?
qkd&S,fvpf eJ jynfolqdkwmudk a&S;ya0o%Duwnf;u vuf0Jtiftm;pkawG txl;ojzifh uGefjrLepfawG
okH;cJhwmyg? ae0if;ppftkyfpkuvk_yD; okH;vmawmh vuf0JawG/ uGefjrLepfawGu oleJwlaerSm pkd;vdkqdk_yD; ukd,fuav#mhay;
&rvm;? tJ'Dvkdomvkyfrd&if vkyfolawG[m ppftkyfpkeJ }uH&mygawG/ wavSwnf;pD; wc&D;wnf;oGm;olawG jzpfrSef;rod
jzpfygvdrfhr,f// olqkd&S,fvpf eJ ol jynfol awG[m twkta,mifyJ qkdwmudk zGifhcsrS rSefygw,f?
e0wu trsKd;om;nDvmcHtwk vkyfw,f// 'gudk twkyJqdkwm zGifhcs&ygr,f// a':atmifqef;pk-unf vGwfvm_yD;
aemuf NLD awG trsKd;om;nDvmcHtwkxJu xGufvmwm odyfrSefygw,f// zGifhcsvdkufwmyg? ppftpdk;& qwfqwfcg
emoGm;wm 'gygyJ? tdrfcsKyfcsxm;wkef;uxuf ykd_yD;&ifhoD;_yD; atmufwef;uswJh qJa&;r+awG aewdkif;/ em&Dwdkif;vkyfwm
'ga-umifhyg? tJ'Duwnf;up_yD; ppftkyfpku e,fcsJqefusifa&; vdk yg;pyfrtm;atmif ajymygw,f// 90 ckESpf
a&G;aumufyJG&J &v'fudk zsufcsifvdk p_yD;okH;vmwJh e,fcsJ qefusifa&; pum;udk tJ'Duwnf;u ykd_yD;okH;vmygw,f?
v$wfawmf ukd,fpm;yaumfrwD zJGvmawmh olwdkydk_yD; wkefv+yfygw,f? e,fcsJqefusifa&; pum;ukd aerem;
nrtm;====('g olwdkpum;udk ,lokH;_yD; ajym-unfhwmyg ) ajymygw,f?
e,fcsJqefusifa&;udk u|efawmfwkd uGefjrLepfawG/ vuf0Jtiftm;pkawG ajymvnf;ajym/ vkyfvnf;vkyfaewm
-umvSyg_yD? ppftpdk;&vkd wa&;Ekdk;xatmfwm/ yg;pyfe,fcsJqefusifa&;ajymwm r[kwfygbl;? jynfoleJordkif;udk oufao
wnfygw,f? e,fcsJqefusifa&; vkyfp&mvdk_yDqdk&if uGefjrLepfawGudk a&Swef;rSm awG&rSmyg? b,fawmhrS aemufwef;rSm
cdkuyfaewm awG&rSm r[kwfygbl;?
'Dae&mrSm ordkif;tjzpftysufuav;wck ajymcsifygw,f? 1979 ckESpfu OD;ae0if;eJ u|efawmfwkd OuU@
ocifAodef;wif wae&mrSm awGqkHaqG;aEG;zl;ygw,f? jynfwGif;ppf&yfpJa&;/ jynfwGif;_idrf;csrf;a&; wnfaqmufa&;ukd
OD;wnf_yD; aqG;aEG;wmyg? tJ'Dwkef;u ocifAodef;wifu e,fcsJtE W&m,feJ e,fcsJqefusifa&;udk xnfhajymcJhygw,f?
tJ'u
D pd u
P kd ppftpd;k &xkww
f hJ wyfrawmfordik ;f qXrwJrG mS (ocifAode;f wifu) = 1979 ckEpS f ppfa&;tajctae
,dr;f ,kid v
f m_yD; aphpyfaqG;aEG;&ef urf;vSr;f &onftxd tajctae qd;k cJph Ofuvnf; qd&k ,
S ef ,fcsJ (qdAk ,
D uf/ AD,uferftyk pf )k
. tE W&m,fa-umifh jrefrmtpdk;&ESifh yl;aygif;&efvdkonf[k rqDrqdkif ta-umif;jycJhonf vdk azmfjyxm;ygw,f?
u|ef a wmf w k d ygwD [ m b,f e ,f c sJ orm;ud k r qd k qef usif y gw,f ? Armjynf & J ywf 0 ef ; usif r S m e,f c sJ
tE W&m,fawG&if vufykduf-unfh raeEdkifyg? tar&duefe,fcsJ/ t*Fvdyfe,fcsJ/ *syefe,fcsJudk qefusifovdk qkd&S,f
e,fcsJudkvnf; qefusifzdk[m ygwD&J ordkif;ay;wm0efyg?
rqDrqdkifudpP vdk r,lqygbl;? rqv ppftpkd;&u tJ'Dwkef;u e,fcsJaygif;pkHukd rSDcdkvdkaumif;aewkef;rdk
rqDrqkdifudpP vdk xifcJhykHygyJ? 1990 a&G;aumufyJGrSm ppftpkd;& t+H;}uD; +H;awmhrS/ urBmhukvor*~u qkH;jzwfcsufcs_yD;
qefusifvmawmhrS qDqdkifwJhudpP }uD; ppftkyfpktwGuf wr[kwfcsif; jzpfvmygw,f?
wqufwnf; ajymvkdufygOD;r,f? 19 &mpk tpydkif; e,fcsJtE W&m,f vufawGuHcJhpOfu b}uD;awmf (ppfukdif;rif;)
[m rSefeef;&mZ0if a&;aumif;wkef;yg? tckvnf; ppftkyfpku wyfrawmfordkif; a&;aumif;aeygw,f? tJ'Dwkef;u
r[mAE<Kv usqkH;awmh om,m0wDrif;om;&J tkyfpku 0rf;renf;ygbl;? wzuftkyfpk&J vufkH;ywfwmyJvdk ,lqygw,f?
tcgaumif;yJqdk_yD; tm%modrf;ygw,f?
ppftkyfpk[m e,fcsJqefusifa&;udk yg;pyfe,fcsJqefusifa&; xufykd_yD; rvkyfygbl;? olwdk[m vufawGe,fcsJ
qefusifa&;/ tppftrSef e,fcsJqefusifa&;udk vkyfvkdwJh qENvnf;r&Sd / vkyfEkdifwJh pGrf;&nfvnf; r&Sdygbl;? e,fcsJ
qefusifa&;qkdwm trsKd;om;nD!Gwfa&; qdkwJh tpGrf;xufvufeufudk ukdifpJG_yD; wdkuf&wmyg? trsKd;om; aoG;uJGa&;eJ
ArmvlrsKd;}uD;0g' vkyfaewJh ppftkyfpk[m yg;pyfe,fcsJqefusifa&; xuf ykdrvkyfEkdifygbl;?
olwdkyg;pyfu e,fcsJqefusifa&; pum;csnf;yJ ajymaewm r[kwfbJ e,fcsJorm;ukd toem;cHaewm/
em;vnfr+uav; ay;ygvdk c,aewm/ e,fcsJorm;udk tcsufjyaewmvnf; wcsdefwnf;rSm vkyfaewmudkd owdyyg?
tcsufjyaewm qkdwmu bmukdajymwmvJ?
Akdvfatmif}uD;&J tar&duefc&D;[m txif&Sm;qkH; tcsufjyr+ayg? 1967 rSm Adkvfae0if; wGufudef;rSm;_yD;
5

jynfolhtm%m

ar; =
ajz =

wkwfqefusifa&;vkyf&if tar&duef&J qkcswm cH&vdrfhr,ftxifeJ tif'kdeD;&Sm;u ql[mwkdvkyfovkd wkwfjynfeJ


wkwftrsKd;om;qefusifa&; vkyfcJhrdw,f? qkr&wJhtjyif rSLEdkifr+dufEkdif 'kuQawGw,f? tJ'Dwkef;uvnf; Akdvfatmif}uD;yJ
0if_yD; wkwfjynftrsufajyatmif b,fvdkvkyfoifhw,f qkdwmukd t}uHay;zl;w,f? OD;EkeJ olukdv$wf_yD; awmif;yefcdkif;ygvdk
Akdvfae0if;qD pma&;w,f? Akdvfae0if;u OD;EkeJ Akdvfatmif}uD;udk (axmifuv$wf_yD; ) wkwfjynfokd oGm;awmif;yef
cdkif;r,fhtpm; igudk,fwdkifyJ oGm;awmif;yefr,fqdk_yD; wkwfjynf oGm;awmif;yefzl;w,f? [kdwkef;u Adkvfae0if;udk,fwdkif
wkwjf ynf oGm;Edik af yr,fh tckawmh tar&duef oGm;awmif;yefzkd ola&molval wGyg b,forl S oGm;vdk r&bl;? c&D;vGeu
f ek _f yD?
'ga-umifh Adkvfatmif}uD;v$wf_yD; olwdkjzpfcsifwmukd oGm;ajymcdkif;wmyJ?
Adv
k af tmif}uD; vlawGar;jref;cef;rSm ajymwmawGtwGuf ppftyk pf u
k ud;rdef 10 ud; csEidk w
f ,f? 'gayrJh ppftyk pf u
k
bmrSta&;r,l/ bmrSrwkH jyefwmukd -unfyh g? ppftyk pf 0k ifwOD;OD;u tar&duefukd (NLD udk _cdr;f ajcmufzkd ) jyif;jyif;xefxef
pGyfpJG_yD;&if ppftpdk;&tzJG0if 0ef}uD;wOD;OD; (EdkifiHjcm;a&;0ef}uD;jzpfap/ 0ef}uD;csKyfkH;0ef}uD;jzpfap) u avcsKdaoG;avh&Sdw,f?
iJh!myg/ pmemyg/ em;vnfr+&Sdygvdk ajymavh&Sdw,f? 'guvnf; tcsufjyr+wrsKd;yJ// olwdktjyif wdkif;jynfxdef;Ekdifol r&Sdygbl;/
wynfharG;&if olwdkukdarG;ygvdk oG,f0kdufajymwmyJ?
tar&duefbufuvnf; jyef_yD;tcsufjywmygyJ? ylylaEG;aEG; ppfwyftm%modrf;yJG vkyfxm;wJh ygupPwefukd orRw
uvifwefu,
kd w
f idk f oGm;jywmyJ? ppfwyftm%modr;f wmu udprP &Sb
d ;l / ig-oZmcHzkd yJ ta&;}uD;w,fqw
kd mukd uvifwefu
vufawGvkyfjyvdkufwmyJ? jyifqifr+ rvkHavmufwJh &ufcsdef;ay;vlxktkHuGr+ (9 av;vkH;) udk vkyfzdkt}uHay;/ av#marG;
jzpfawmh tjypfwif/ 'DtxJ ikdcsifvsufvufwdk (oHkH;tydkif pD;r+ = aq;kH tydkifpD;r+awG ) ukd wufuGolawGu vkyfrdawmh
wwd,EkdifiH ydka&;udk vkyfvmwmuvnf; tar&duef&J tcsufjyr+ wrsKd;yJ?
tar&duefudk e,fcsJxdyfoD;rdk u|efawmfOD;wnf_yD; ajymwmyg? t*Fvdyf/ *syef/ *smr%D/ jyifopf (oluawmh
Armjynf ta&;rSm 0if_yD;rpGufEdkifwm -umyg_yD ) tm;vkH;udk qdkvdkwmyJ? tar&duef&J *sLeD,mygwem ( Junior partner ) ygvdk udk,fwdkif0efcHwJh t*Fvdyfa&m/ tar&duef&S&pff&J vufaxmuf ( sheriffs lieutenant ) ygvdkajymwJh -op
a-w;vswdkukdyg owdy&ygr,f? olwdku udkvdkeDt&Sifocifa[mif;awGyg? tckacwfrSm ykHpHa[mif;ukdvkdeDvkyfzdk b,folrS
pdwfrul;0Hhygbl;? vGwfvyfwJh wkdif;jynftjzpfyJxm;_yD; udk,fh-oZmcH/ trSDcdkcHjzpfatmifyJ vkyf-urSmyg? Armjynf&J
t&Sifocifa[mif; *syefudk ykd_yD;owdxm;&ygr,f? olu wzufom;vnf; rsufESmrysufatmif ukd,fh-oZmcHvnf;jzpfatmif
tm&Senf;/ tm&S[ef vkyf&mrSm u|rf;usifygw,f// taemufEdkifiHu vlawGvdk wbDvsHay;r,f bmvkyfygqdkwJh apmfum;
armfum; tvkyfrsKd;vkyfrSm r[kwfygbl;? taemufenf; taemuf[efu wzufom;udk apmfum;ovdk rsufESmysufatmif
vkyfovdk jzpfoGm;ygw,f// 'ga-umifhvnf; iSufaysmoD;au|;_yD; tucdkif;cH&wJharsmufvdk ppftkyfpku cHpm;oGm;ygw,f?
tck*syefu ppftpdk;&eJ qufqHa&;ykHpH ajymif;ygw,f? tar&duefu ruefuGufygbl;? *syefatmuf a&muf&if
vnf; olxD;&dyfckdwmyJ r[kwfygvm;? acG;udkufvdk&&/ wkwfypfvkd&& &zdkom y"meyg?
ppftkyfpk[m EdkifiHawmftm%mudk tomw-unf b,fawmhrS vufv$wfrSm r[kwfygbl;? tm%mudk taotvJ
zufwG,fxm;rSmyg? tm%muddk vk,lzdkeJ a&Snfxdef;odrf;xm;zdkqdk&if qdkS,fvpfpum; ajymcsifajymr,f? e,fcsJqefusifa&;
pum; ajymcsifajymr,f? vdktyf&if zufqpfpum;awmif ajymrSmyg? bmrqdk ajymEdkifygw,f? 'gayrJh vufawGvkyfrSmuawmh
tm%m_rJa&;eJ ppfAsLdku&uft&if;tESD;pkaqmif;a&;udkyJ vkyfrSmyg? bkwftzGJvdkyJ eHrnfwyfwyf/ BEDC yJac:ac:/
jynfolaumfydka&;Sif;vdkyJ qdkif;bkwfwifwif/ OD;ydkifvDrdwufvdkyJqdkqdk/ b,feHrnfyJcHcH/ ppftkyfpku ppfAsLdku&uft&if;tESD;
pkaqmif;rSmyg? pD;yGm;a&;e,fy,f/ EdkifiHa&;e,fy,frSm vuf0g;}uD;tkyf vkyfudkifaeEdkifwJh taetxm;udk ESpfaygif; 40 avmuf
&,lxm;wJh ppftkyfpkudk av#mhrwGufoifhyg? wdkufyGJomeftm;vHk;udk aygif;pyf_yD; wdkufyGJ0if&ygr,f?
e,fcsJqefusifa&;udkyg wGJ_yD;vkyfawmh ppftpdk;&qefusifa&;rSm tm;avsmhroGm;bl;vm;? ppftpdk;&udkyJ OD;wnfwdkuf
usefwmawG tomxm;Edkif&if ykd_yD;wdkuftm; }uD;rvmEdkifbl;vm;?
'Drdkua&pDta&;awmfykH[m wrsKd;om;vkH; jynfolw&yfvkH;&J vlxkta&;awmfykHyg? 'Dta&;awmfykHtwGif;rSm
tvkyform;awG/ v,form;awG/ rdaeqif;&Jom;awG/ vli,fausmif;om;awG/ trsKd;orD;awG/ trsKd;om;t&if;&Sif
}uD;=i,f=vwfawG/ & [ef;oHCmawGpwJh vlwef;pm;aygi;f pk/H vltv$maygi;f pkyH g0if wdu
k yf 0GJ if-urSm jzpfygw,f? tajrmftjrif
jynfh0wJh rsKd;cspfjynfcspf ppfonfawmfawGawmif yg&rSm jzpfygw,f?
olwdktm;vkH;rSm wlnDwJh bkHvkyfief;pOfwck &Sdzdkvdkovdk rdrdeJwdkufdkuf oufqkdifwJh oD;jcm;vkyfief;pOfawGvnf;
&Sdzdkvdkygw,f? 1988 tkHuGr+udk -unfhyg? bkHvkyfief;a&m oD;jcm;awmif;qdkcsufawGyg wifjywdkufyJG0if-uwm awGEkdifygw,f?
tvkyform;awGu 'Drdkua&pDa&;wdkufyJGrSm pufkH/ tvkyfkHawGudk tvkyform;u pDrHcefcJGzkd oD;jcm;ta&;qdkygw,f?
v,form;uvnf; olwdkukd zdpD;ESdyfpufaewJh pepfqdk;awGudk OD;wnfygw,f? ausmif;om;uvnf; oloD;jcm; awmif;qkdcsuf
eJyg? ygwDawGrSmvnf; EdkifiHa&;&nfrSef;csufcsif; rwlnD-uwm 1988 u awGcJh-uwmyJ?

jynfolhtm%m
b,fae&muaeypfypf ppftpdk;&udk ypfrSwfxm; OD;wnf&if wdkufyJG[m tm;}uD;wmygyJ?
1988 tkHuGr+[m Armjynf&J vlxkEdkifiHa&;ordkif;rSm tm;tvGef}uD;ygw,f? 'gayrJh atmifyJG&onftxd
tm;r}uD;cJhygbl;? bma-umifhvJ? tm;vkH;udkygatmif rvkyfEdkifvdkyg? vufeufudkifxm;wJholawGeJ ppftkyfpkudk cJGrypfEkdifvdkyg?
okdr[kwf ppfonfawmfawGudk -um;aeoGm;atmif rvkyfEkdifvdkyg? rm;udkpfjzpfjzpf/ ql[mwkdjzpfjzpf tJ'Dt&ifu ordkif;rSm
usqkH;oGm;-uwJh tm%m&SifawGjzpfjzpf olwdkusqkH;&wm[m EdkifiHawmfumuG,fa&; ppfwyftay: trdefay;EdkifwJhtm%m
olwdkrSm r&Sd-uawmhvdkyg? okdr[kwf ppfwyf yduJGoGm;vkdyg?
u|efawmfwkdygwDu jrifwmuawmh a,bk,s'Drdkua&pD auG;a-umfoHtjyif vlwef;pm;tvdkuf vltv$mtvdkuf
oD;jcm;awmif;qdkcsufawGygwif_yD; wkdufyJG0ifrS tm;}uD;ygvdrfhr,f?
e0w= etz vufxufxkwfwJh pmtkyfwdkif;rSm 12 ESpfeD;yg;awGae&wJh 'kdwm0ef ta&;okH;yg; qdkwmukd
-unfhyg? olwdkomv#if jynfaxmifpkudk xdef;odrf;ol/ wdkif;&if;om; pnf;vkH;nD!Gwfr+udk xdef;odrf;ol/ tcsKyftjcmtm%mudk
umuG,fol jzpfw,fvdk ajymaewmyg? wu,fhtjzpfuawmh tJ'DokH;ck ysufjym;atmif vufawGvkyfaewm olwdkyJ?
olwdkom wpfw&m;cHyJ?
e,fcsJ qefusiaf &;tvH olwkd udk u|eaf wmfwdk u b,fawmhrS rtyfEidk yf g? olwkd udk jynfaxmifpk zdco
GJ /l e,fcsJ rScD o
kd /l
trsKd;om; nD!Gwfa&;udk zsufqD;oltjzpf u|efawmfwkd pJGcsufwifygw,f?
NLD udk tm%mrtyfcsifvdk a':atmifqef;pk-unfudk tykyfcszdkoufouftwGuf azmfxkwfvmwJh e,fcsJqefusifa&;
twkta,mifudkvnf; zGifhcs&ygr,f?
u|efawmfwkd ArmjynfuGefjrLepfygwD taeeJ t}uHwck ycsifygw,f? tJ'guawmh tm%mudk 90 ckESpf
a&G;aumufyJGeJ vlxkuw&m;0if v$Jtyfjcif;cH&wJh NLD eJ tm%mudk wu,fvuf0,f ukdifxm;Ekdifol etzwdk
awGqkHaqG;aEG;-uygvm;? tJ'DaqG;aEG;yJG tpDtpOfrSm NLD &J b,fvkyf&yfawGujzifh e,fcsJtvdkawmf&d vkyf&yfyJ/ ykqdefdk;
tvkyfawGyJ pojzifh etzu pJGcsufwifwJh tpDtpOfwck xnfhyg? tJ'Dvkdvkyf&if owif;pmxJuae rsufESmv$JcJypf
qJaewmxuf wkdif;jynftwGuf/ jynfoltwGuf tusKd;&Sdygvdrfhr,f? NLD uvnf; rkcsyJ r[kwfa-umif; jyefvnf
ajz&Sif;ygvdrfhr,f? tJ'DpJGcsufeJ &Sif;csufawGudk wwdkif;jynfvkH; a&SarSmufrSm vkyf-uyg//
tJ'Dvkdom vkyfvdkuf&if bDvl;pnf;vlpnf; uJGoGm;ygvdrfhr,f? etz tJ'Dvdk vkyf0Hovm;?
ar; = ukdvdkeDpepfa[mif; csKyf_idrf;oGm;_yDqkd&if e,fcsJpepfu b,fvkdykHomefeJ quf&SdaewmvJ?
tbd"mef&J zGifhqkdcsufudk a&SqkH;rSm ajymcJhyg_yD? t"dy`m,f zGifhqkdcsufwcku tm%mrsm;ukd rdrdwdkif;jynftay:
ajz =
omru jyifywdkif;jynfrsm; tay:odkyg jzef-uufjcif;vdk qkdygw,f// tJ'Dvdk jzef-uufjcif;&J &nf&G,fcsufu Adkvfusv$rf;rdk;ol
(hegemon) &J csKyfukdifr+atmufrSm EdkifiHa&;eJ tkyfcsKyfa&;udk pkpnf;xm;zdkyJvdk qdkygw,f// twdtus bmomjyefwm
r[kwfyg?
'kwd,urBmppft_yD; trsKd;om;tkHuGr+awGa-umifh rwwfombJ vGwfvyfa&; ay;&ygw,f// trsKd;om;
EdkifiHawmfopfawG zJGpnf;cGifhay;&w,f// odyfr-umvdkufbl;? tckawmh trsKd;om;EdkifiHawmfawG[m tckvdkenf;ynm
acwf}uD;rSm&Sdzdk rvdkawmhbl;vdk tmabmfv$ifhae-uyg_yD? tmabmf zefwD;ae-uyg_yD? urBm&Gm}uD;rSm tcsKyftjcmtm%mydkif
EdkifiHawG rvdkawmhbl;qkdwmvnf; -um;&ygw,f? wcsKduvnf; EdkifiHi,fawG trsm;}uD; wnfaxmif-uvdk ajymygw,f?
vltcGifhta&; twGufqdk&if 0if_yD;usL;ausmf&rSmyJ qkdwmvnf; &Sdygw,f? ( vltcGifhta&;qdkwmxuf a&eHuG,f0wJh
EdkifiHqdk&if 0ifa&mufusL;ausmf&rSmyJvdk ajymwmu wJhwdk;usygw,f? vdk&if;a&muf_yD; vufawGeJvnf; udkufygw,f )
-um;ae&wmawG rsm;ygw,f? trsK;d om;Edik if aH wmf/ vGwv
f yfwhJ tcsKyftjcmtm%mydik Ef ikd if aH wmf jzpfuwnf;u u|eaf wmfwdk
jynfoal wG[m bmvGwv
f yfa&; t&omrS rcHpm;vdu
k &f ygb;l ? jynfwiG ;f ppf'%fyJ cHc&hJ ygw,f? 'Dru
kd a&pDrw
hJ myJ uHc&hJ ygw,f?
tckawmh trsKd;om;EdkifiHawmf/ vGwfvyfwJh tcsKyftjcmtm%mydkif EdkifiHawmf rvdktyfbl;qkdwJhpum; -um;ae&yg_yD? 'g[m
wu,fh e,fcsJtE W&m,f}uD;ygyJ?
csKyfvdkuf&ifawmh tJ'DtmabmfawG tm;vkH;[m plygyg0gEdkifiH}uD; wckwnf;&Sda&;/ urBmhykvdyf}uD; wOD;wnf;&Sda&;/
tm;vkH;u tJ'DwOD;wnf;&J -oZmatmufrSmae/ wOD;wnf;&J Adkvfusv$rf;rdk;r+udk cHzdkyg? plygjzpfvm&if wjcm;wdkif;jynfu
ukd,feJ ydifbufjzpfvmrSmukd rvdkvm;-uygbl;? ud _yD;ESdrfxm;csifygw,f? [pfwvm&Jvufaxmuf eHrnfausmf *ufpwmydk
AdkvfcsKyf vlawGtpkvdkuftyHvdkufowfwJhacgifcsKyf [if;rvm; (1900 = 45 ) (oludk,folowfaooGm;ol ) u k&Sm;jynfrSm
vlOD;a&tm;vkH; oef; 30 om&Sdaeap&r,fvdk ajymcJh_yD; vlawGowfcJhzl;w,f? k&Sm;ukd *smr%DeJ ydifbuf aemifb,fawmhrS
jzpfrvmapzdk Ekdifwkef;zdaxmif;wmygyJ?
tckvnf; tar&duefu k&Sm;ukd zdaxmif;aewmyJ r[kwfvm;? ppfat;acwfu ay:wJhaewdk; (NATO) u
ppfat;vGefacwfrSm ydk_yD;awmif }uD;vmaew,f? t&if;&Sifwkdif;jynfcsif; wlOD;awmh cGm&mwdkif;vmrSmukd rcHEkdifygbl;? 'g
7

jynfolhtm%m

ar; =
ajz =

a-umifh acscsif;!mukd cJGapcsifw,f? qkd&S,fvpfwkwfjynfukdvnf; tJ'DvdkyJ vkyfcsifw,f? *smr%D/ *syef/ jyifopf/ t*Fvdyf
b,foljzpfjzpf tm;csif;wlnDvmrSmukd tar&duefAkdvf}uD;u vufrcHEdkifygbl;? tar&duef&JvkyfykH om"uwck ay;ygr,f?
( d Amato ) Oya'qkdwm tar&duefu jy@mef;ygw,f? tD&efeJ vpfAsm;rSm a':vmoef; 40 txuf&SdwJh
&if;ESD;jrKyfESHr+ b,fEdkifiHjcm;a&eHukr`%DurS rvkyf&bl;? vkyf&if'%fcwfcH&r,fqdkwJh Oya'yg? usL;bm;qefusifa&; ( Helms
- Burton ) Oya'qkdwmvnf; &Sdao;w,f? 'gawGu tar&duefv$wfawmfu jy@mef;wJh Oya'awGyg? 'DOya'awGukd
olr[mrdwf EdkifiH}uD;awGudku uefuGuf-uygw,f?
wdkukd,fpm;vS,fyg_yD; qkH;jzwfxm;wJh Oya'r[kwfvdk wdktcGefray;Edkifbl;vdk auG;a-umfum t*Fvdyfudk ykefuef_yD;
ukdvkdeDb0u kef;xGufcJhwJh tar&duef[m tckawmh wurBmvkH;u udk,fpm;vS,fawG rygwJh/ tar&duef ukd,fpm;vS,f
awGomygwJh tar&duef v$wfawmfuae wurBmvkH; vkdufemapqdkwJh Oya'awG jy@mef;aeyg_yD? b,favmufarmufrm
Akdvfus tEdkifusifhvdkufygovJ?
}uD;Edkifi,f!if; vkyfwm[m tar&duefe,fcsJ wOD;wnf; r[kwfygbl;? wjcm;e,fcsJawGuvnf; vkyf-uygw,f?
owif;wck tqkdt& Oa&myor*~ ( E.U ) u tmz&du um&pfbD,Ha'oeJ ypdzdwfork'N&mxJu u|ef;
EdkifiHuav;awG tm;vkH;aygif; ( 71 ) EdkifiHeJ pmcsKyfwck csKyfw,fqdkygw,f? pmcsKyf&Joabmu tar&duefa':vm 13 5
bDvsH tultnDay;_yD; tJ'DEdkifiHawGeJ ukefoG,fa&; vkyf-ur,f//
(71 ) EdkifiHu tjyeftvSeftm;jzifh ( E.U ) xJ w&m;r0if 0ifa&mufaewJh olwdkEdkifiHom;awGudk jyefac:&r,f?
ukd,fhEdkifiHom;rS r[kwfbl;? ukd,fhqDuae ( E.U ) xJ w&m;r0if 0ifa&mufaewJh wjcm;EdkifiHom;awGukdvnf; jyefac:&r,f?
_yD;awmh vmbfay;vmbf,leJ bma&;pepf avsmh&Jwmukdvnf; ta&;,lay;&r,fvdk qdkw,f? oabmuawmh aiGay;_yD;
tusyfudkifcH&wmygyJ? ( E.U ) EdkifiHawG qdkwmuvnf; wcgu a&$xD;aqmif;cJhwJh e,fcsJawGyJav?
tar&duefu u|efawmfwkd 'Drdkua&pDwdkufyJGukd axmufcHtm;ay;aew,f r[kwfvm;/ olukdu|efawmfwkd
tokH;rcsoifhbl;vm;?
ArmjynfeJ ywfouf_yD; wurBmvkH;u udk,fpm;vS,fawGygwJh urBmhukvor*~u qkH;jzwfcsufawG csxm;ygw,f?
tJ'DqkH;jzwfcsufawG taumiftxnfazmfzdk vkyfaqmifwm rSefor#udk u|efawmfwkdygwDu vufcHygw,f// b,folu
vkyfvkyf udqdkygw,f? tar&duefu vkyfwmrdkqdk_yD; ruefuGuf rqefusifygbl;?
u|efawmfwkdajymwJh e,fcsJqefusifa&;[m e,fcsJ0g't& vkyfaqmifwmawG tm;vkH;ukd qefusifw,fvdk
qkdvkdwmyg? e,fcsJa&;&nf&G,fcsufeJ Adkvfusvmwm tm;vkH;udk qefusifygw,f? u|efawmfwkdwdkif;jynf&J trsKd;om;
tusKd;pD;yGm;udk xdyg;apwJh/ u|efawmfwkd wrsKd;om;vkH;qENudk rxDrJhjrify_yD; AkdvfuswJh/ u|efawmfwkdwdkif;jynfudk temcHap_yD;
olwdku tompHzdkvkyfwJh b,fvkyf&yfudkrqdk qefusifygw,f? u|efawmfwkd pOf;pm;or#[m u|efawmfwkdwkdif;jynf/
u|efawmfwkdtrsKd;om;/ u|efawmfwkdjynfol&J tusKd;uyJ tpcsDygw,f?
tokH;csa&;qdkwmukd oabmwlygw,f? 'gayrJh owdy&rSmu tokH;csw,fqdkwm ESpfbufoGm; vuQ%m&Sdw,f? ukd,fu
oludk tokH;csaepOfrSm oluvnf;ukd,fhudk tokH;csw,fqkdwm&,f/ aemufqkH;pm&if;ydwfwJhtcgrSm udk,fhtwGuf tjrwf
rxGu&f if +;H w,fqw
kd m&,f/ a&wdt
k jrif= a&wdt
k usK;d pD;yGm;eJ rvkyb
f J a&&Snt
f jrif= a&&Snt
f usK;d pD;yGm;udk OD;xdyx
f m;wm/
wdkif;jynfeJjynfolom y"me = wygwD wzJGwOD;&J tusKd;pD;yGm;ukd omrnvdk oabmrxm;&if om,mpD;0g'orm;
jzpfwwfwm&,fudk owdy&ygr,f? ta&;t}uD;qkH;u umv/ a'o/ ya,m*udk xnfhwGufa&; jzpfygw,f?
u|efawmfwkdeJ odyftvSrf;ra0;wJh tawGtuHyJ ajymygr,f? ukd,fwkdifuHcJhwmvnf; jzpfcsifjzpfr,f? udk,fh&J
rdbawG/ aqGrsKd;awG uHcJhwmvnf; jzpfcsifjzpfr,f? odyf_yD;pdrf;vSwJh tawGtuH r[kwfyg? 'ga-umifh tus,frcsJawmhyg?
tokH;csa&;&J tawGtuHaumif;awGyg?
owdy avhvmqifjcifzdk ESpfckyJ wifjyygr,f?
tJ'Dwkef;u ppf}uD;jzpfaewJh tajctaeyg? ppfa-umifhtajymif;tvJ odyfjrefygw,f?
*syefukdtokH;cs_yD; t*Fvdyfe,fcsJqefusif/ t*Fvdyfukd r[mrdwfy_yD; *syefzufqpfudkarmif;xkwf/ 'gawGukd
ok;H av;ESpt
f wGi;f vkyEf idk yf gw,f? tJ't
D wGi;f rSm jynfol tiftm;ukd }uD;xGm;atmif wnfaqmufvu
dk Ef ikd yf gw,f? pm&if;csKyf
vdkufawmh jrwfygw,f? ukd,fha-umifhcsnf; r[kwfygbl;? wurBmvkH;&J aumif;rGefwJh tajctaeukdvnf; aygif;xnfh&ygr,f?
tcktajctaeu urBmwckvkH; twdkif;twmt&ajym&if _idrf;csrf;wJh tajctaeyg? tajymif;tvJuvnf;
aES;auG;ygw,f? urBmhtajctaeuvnf; cH_yD;ajym&if raumif;vSyg? wuGufrSm;&if woufavmufcH&r,fh tajctaeyg?
udk,fhtajctaeu trsKd;om;nD!Gwfa&; ysufjym;aewm/ pD;yGm;a&; c|wfcHusaewmudkyg xnfhwGuf-u&ygr,f? tm&S/
tmz&du uae_yD; roufrom= r+rvS xGufcGmoGm;cJh-uwJh e,fcsJorm;awG jyefvnfajcoGufaewmvnf; owdyyg?
tokH;csa&;eJ om,mpD;a&;udkvnf; cJGjcm;&ygr,f? Apdef/ xGef;tkyfwkd[m olwdkukd,fusKd;twGuf om,mpD;wmyg?

jynfolhtm%m
*syefeJaygif;vdkuf/ t*FvdyfeJaygif;vdkufvkyf_yD; trsKd;om;a&;ukd ausmcdkif;cJhygw,f?
ar; = &efolawG rsm;raeapzdk wckudk t&ifqkH; pkyHwdkufEkdifzdk usefwmawGeJ ,m,Daygif;&if raumif;bl;vm;?
ajz =
aygif;w,fqkdwm odyf_yD;us,fjyefvGef;/ jrifhvGef;ygw,f? wckukdxdef;xm;_yD; wckudkwdkufwm vkyfoifhygw,f?
u|efawmfwkdygwDu 'Drdkua&pDawmfvSefa&;tqifhrSm &efol}uD; (3 ) OD; (e,fcsJpepf/ ya'o&mZfajr&SifpepfeJ AsLdku&uf
t&if;&Sifpepf ) &Sdw,fvdk owfrSwfygw,f? &efolpcef; (u) (c) (*) okH;ck&Sd&if (*)ukd pkyHwdkufzdk (u)eJ (c)ukd xdef;xm;wm/
jzwfawmufxm;wm/ 0kdif;xm;wm vkyf&ygw,f? aygif;wm r[kwfygbl;/ aygif;vdk r&ygbl;? 'guwkdufyJGenf;em jy\em
jzpfygw,f?
aemuf_yD;awmh aZmif;ay;a&; jy\emyg? e,fcsJu jynfy&efyg? jynfwGif;teD;uyf&efolu AsLdku&uft&if;&SifeJ
ya'o&mZfajr&Sifpepfyg? jynfwGif;ukd aZmif;ay;&ygr,f? e,fcsJ&J wkdufkdufusL;ausmfr+ rcH&or# jynfwGif;yJ aZmif;ay;
&ygr,f? ya'o&mZfajr&Sifpepfu cg;dk;usKd;aeyg_yD? t"dutE W&m,fu AsLdku&uft&if;&Sifpepfyg? oluyJ ya'o&mZf
ajr&Sifpepfudk umuG,fxdef;odrf;ay;aewmvnf; jzpfygw,f?
oHwrefpum; oG,f0dkuf_yD;ajymaewm rvkyfbJ &if;&if;ESD;ESD;yJ &Jabmfcsif; aqG;aEG;wJhtaeeJ ajymyg&ap? tck
tajctaeu ppf}uD;jzpfaewJh tajctae r[kwfygbl;? wckukdaygif; _yD; wckudk acsr+ef;&r,fh tajctae r[kwfygbl;?
Armjynf[m urBmrSm vlOD;a& trsm;qkH;&SdwJh EdkifiH}uD;ESpfck-um;rSm wnf&SdaewJh EdkifiHtvwfpm;yg? tawmfrsm;rsm; urBmol
urBmom;awGu ajrykHaxmufjyrS od-uwJhwdkif;jynfyg? olcsnf;qkd&if urBmhEdkifiHa&;ZmwfckHrSm ta&;rygvSygbl;? 'gayrJh
EdkifiH}uD;ESpfck-um;u Armjynf[m t}uH}uD;wJh e,fcsJorm;wdkif;tzdk eif;ckH jzpfaeavh &Sdygw,f?
(&,f) &Dp&mpum;wck -um;zl;ygw,f// urBm}uD;ukd zefwD;wJh zefwD;&Sifudk ykdvefvlrsKd;awGu olwdkwdkif;jynfukd
e,fajri,fcsif i,foGm;ygap tckvuf&Sdae&muae wae&m a&$ay;ygvdk qkawmif;-uw,f qdkygw,f? tckae&mu e,fcsJ
*smr%DeJ e,fcsJ k&mS ;t-um; &Sw
d mrdk 0ifcvkw/f xGucf vkwf c%c%usL;ausmcf aH e&vdk tJ'v
D kd qkawmif;wmvdk qdyk gw,f?
u|efawmfwkduawmh qkrawmif;ygbl;? }uHhcdkifwJhrleJ aysmhaysmif;wJh enf;y&d,m,fukd tm;ukd;ygw,f? aemufwcku tdENd,eJ
wkwfEkdifiHawGuvnf; e,fcsJEdkifiHawG r[kwf-uygbl;?
'gayrJh Armjynf[m t*Fvyd ef ,fcsJ uwvSn/hf *syefuwvSnhf cvkww
f u
kd f cHc&hJ zl;ygw,f// tckvnf; tar&duefu
cvkwfwdkufcsifvkd Armjynfta&;ukd pdwf0ifpm;aewmyg? qkd&S,fvpf jrefrmEkdifiH b0wkef;u pdwf0ifpm;r+ r&SdcJhygbl;?
t*Fvdyf tkyfpkd;pOfumvu wnf_rJtrdefwck xkwfxm;zl;ygw,f// tdENd,&J jynfe,fwck jzpfaewJh ArmjynfxJudk
aEG&moDrSm 0ifa&mufvm_yD; ta&mif;t0,f vkyfavh&SdwJh wdAufvlrsKd;awGukd olwdka&muf&mt&yfu tpkd;&t&m&SdawGu
aexdkifpm;aomufa&;/ c&D;oGm;vma&;rSm ulnD-u&r,fqdkwJh trdefyg? wdAufukd wkd;csJcsifvdk pnf;kH;a&; vkyfwmyg?
tckvnf; ykHpHwrsKd;eJ tar&duefu pnf;kH;aewm txift&Sm;yg? tdENd,jynfukdjzpfjzpf/ wkwfjynfukdjzpfjzpf b,ftdrfeD;csif;
wdkif;jynfukdjzpfjzpf &efvkyfwJhtvkyfxJrSm Armjynf ryg0ifoifhygbl;? ryl;aygif;oifhygbl;? i0ufu'%fcH&wJh tjzpfrsKd;
tusrcHEdkifygbl;?
ajymcJhwmrsm;yg_yD? ed*kH;csKyfyg&ap?
'kwd,urBmppf}uD;_yD;wJhacwf[m ArmjynfEdkifiHa&; rsKd;qufopfvli,frsm;&Jacwf jzpfcJhygw,f? &SdvSrS
touft}uD;qkH;u 30 w0dkufrSmyg? olwdku tck vltdkvlrif;awG jzpfae-uyg_yD? aysmufuG,fp yaeyg_yD?
'DrsKd;qufopfvli,fawG&J (taumif;= tqdk; ) tawGtuHawG&,f/ olwdk&J EdkifiHa&;jzwfoef;r+&,f/ olwdk&J
avhvma&;tm;eJ tawG;tac:&,f tJ'gawGu Armjynf&J 20 &mpk 'kwd, ESpf 50 ykdif;&J EdkifiHa&;oGifjyifudk jy@mef;cJhygw,f?
'g[m a,bk,soabm ajymwmyg?
21 &mpk&J yxrESpfig;q,f&J EdkifiHa&;oGifjyifukd tckacwf rsKd;qufopfvli,fawGu jy@mef;&ygawmhr,f?
[kdwkef;uxufykd_yD; +yfaxG;wJh EkdifiHwumeJ qufqHa&;/ ykd_yD;us,fjyefwJhavmueJ avhvmqnf;yl;p&mawGu
tqrwefrsm;wJh umv}uD;yg? vli,frsKd;qufopfawGu ykd_yD;xGef;ajymifwJh opfvGifwdk;wufwJh Armjynfukd
wnfaqmufa&;rSm rSefrSefuefuef yJhudkifoGm;Ekdifvdrfhr,fvdk u|efawmfwkd ar#mfvifhygw,f?
r&Sif;vif;wm&Sd-u&if xyfar;-uyg? ud;pm;_yD; ajzqdkygr,f?
aus;Zl;wifygw,f?
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

xGufayguf&Smr&jzpfaewJh
ppftkyfpk&JEdkifiHjcm;a&;0g'

jynf w G i f ; Y qd k S , f v pf p epf
usifhoHk;aeygonf[k qdkaecsdefwGif jynfyY
qdkS,fvpfEdkifiHrsm;tm; wdkufcdkufae_yD;
jynfwGif;Y( t&if;Sifpepf[k ajym&rSm Suf
ojzifh ) aps;uGufpD;yGm;a&;pepf usifhoHk;
aeygonf[k qdkaecsdefwGif taemuft&if;
SifEdkifiH}uD;rsm;tm; wdkufcdkufaejcif;rSm
urBmwGif SmrSSm;aom Armjynfppftkyfpk
. EdkifiHjcm;a&;0g'yif jzpfonf? Todk
tajymwrsdkK; tvkyfwrsdK;jzpfaom/ tvdrf
tnmawG yGef;wD;aeaom/ vlem;vnf&
cuf a om Ed k i f i H j cm;a&;0g'rS m ppf t k y f p k
EdkifiHjcm;a&;0g'&J xl;jcm;csuf[k qdk&rnf
xifonf?
olwdkh&J&nfG,fcsuf rnfodkyifSdap/
jrefrmEdkifiHrSm Tvrf;pOf ay:vpDwdk.
aumif;r+a-umifh urBmay:0,ftqif;&JqHk;/
vlr+'kuQ trsm;jym;qHk;/ jynfolawG tzdESdyf
cH&qHk; EdkifiHwEdkifiH jzpfaeav_yD? urBmhAdkvfyHk
tv,fwGif rsufESmi,f/ tSufuGJ&onf
rS m vnf ; b,f c guES i f h r #rwl / wcgw&H
olwyg;EdkifiHodk a&mufocdkuf rdrdudk,frdrd
Armjynfom;yg[k ajym&rnfyif r0Hhr&J jzpf
-u&onf? Adkvfcif!Gef&JArmhtm;upm;
urBmudk v$rf;ap&rnf qdkaomauG;a-umf
oHrsdK;awGa-umifh rdrdudk tjcm;EdkifiHom;rsm;
u tla-umifa-umifEdkifiHu aumifawG[k
txifcH&rSmvnf; pdk;rd-uonf?
wu,f a wmh Ed k i f i H j cm;a&;0g'
10

qdo
k nfrmS Edik if w
H Edik if t
H aejzifh t_rJvy+ f mS ;
ajymif;vJaeaom EdkifiHwum tajctae
wGif rdrdEdkifiHtwGuf tusdK;tSdqHk; tae
txm; &Sdatmif xdef;ndvkyfudkif-uonfh
rlay:vpDrsm;yif jzpfonf? Sif;aeonfrSm
tiftm;ao;i,folrsm;tzdk h xdef;nd&wm
ydkrsm;_yD; tiftm;}uD;aom EdkifiH}uD;rsm;rSm
ydkrdkwGifwGifus,fus,f vkyfEdkif-uonf?
v+ y f S m ;vk y f u d k i f E d k i f p G r f ; rS m ouf q d k i f & m
Ed k i f i H . vuf S d " etif t m;/ ppf t if t m;
wdkESifh wdkufdkufqufpyfaeonf? odkaomf
,aetcgwGif wOD;wnf;aom tiftm;
vG e f Ed k i f i H } uD ; [k q d k a om tar&d u ef y if
wurBmvHk;udk udk,fhajcudk,fhvufcsnf;[lI
vkyfvdkhr&/ axmufxm;/ xdef;ndvkyf&wm
awG trsm;}uD;Sdonf? TacwfoHwref
avmu. *kk}uD;[k &nf!$ef;avhSd-uonfh
[ife&Dupfpif;*sm;u olwdkESyfypfcHcJh&aom
AD,uferfppfyGJudk oHk;oyf&mwGif EdkifiH
jcm;a&;0g'qdkwm rjynfhpHkwJh aG;cs,fp&m
awGxJu qHk;jzwfaG;cs,f&wmawG r-um
c%Sdw,f [k oHcif;wrefcif;vkyfief;
(Diplomacy) pmtkyfwGif a&;om;cJhonf?
ya'o&mZfacwf jrefrmrif;rsm;
. EdkifiHjcm;a&;ESifh oHwrefa&;vkyfief;rSm
tdrfeD;em;csif;EdkifiHrsm;ESifh umvtvdkuf
tif t m;ES i f h t nD [ef c suf w ck wnf
aqmuf_yD; aqmifGuf-ujcif; jzpfonf?
bmr#+yf+yfaxG;axG;r[kwf/ e,fajrudpP/

omoema&;udpPavmufom rsm;onf?
udk,fha'oxGufukefESifh udk,fjzpf atmif ae
-uaomumvrsm; jzpf o jzif h jynf y
ukefoG,fa&; jy\emrsm;yif rSd? aemuf_yD;
udpPawmfawmfrsm;rsm;udk ppfESifyif ajzSif;
avh Sd-uonf? aemufydkif;wGif Oa&myu
e,fcsJhtiftm;rsm; a&mufSdvmrS oHwref
vkyfief;rSm ydkrdkus,fjyefvmcJhonf? uif;0ef
rif;}uD;wdkrStp jrefrmtkyfcsKyfa&;tydkif;u
yk*~dKvfrsm; yifv,f&yfjcm;c&D; pwifxGufzl;
cJh-uonf? (yk*Hacwfu Sif'domygarmuf
oG m ;cJ h o nf r S m oH w ref w OD ; taejzif h
r[kwyf g ) udv
k ekd b
D 0wGirf l TEdik if .
H jynfy
qufqHa&;ESifh oHwrefa&; vkyfief;rSefor#
vef'efrScsnf; qHk;jzwfaqmuf&GufcJhonf?
jrefrmoHHk;qdkwm vGwfvyfa&;'Dbufydkif;rS
awG h-u&jcif; jzpfonf?
ArmjynfoHHk;qdkwmawG pay:
vmcsdefrSm ppfat;umv. ueOD;acwf
jzpf o nf ? urB m h t cif ; tusif ; opf w &yf
pwif yHkay:vmaeaom tcsdefvnf; jzpf
onf? EdkifiHwumta&; tvGef+yfaxG;
aom umv[k q d k v #if rrS m ;? xd k p Of u
zqyvtpd k ; &rS m tawG tuH r &S d a omf
vnf ; ol txJ u qd k S , f v pf r sm;onf
ArmjynfuGefrlepfygwDudk awmxJarmif;ydkh
_yD ; rd ay:rS m igwAd k v f w nf ; [l I rme
wvllvl wufae-uonf? taemufwdkif;&J
aemufudk ajcpHkypfvdkuf&ef jyifae-uonf?

jynfolhtm%m
tar&duef[m Oa&mywdkufudk ppft_yD;rSm
ul n D q G J x l a y;cJ h o vd k Armjynf u d k v nf ;
jynf a wmf o mpD r H u d e f ; vd k tul t nD r sd K ;
awGeJ xlaxmifay;vdrfhrnf[k olwdkhwawG
xifrSwfcJh-uonf? odkjzifh vGwfvyfa&;
&ump Armtpdk;&tzdk yxrqHk; ta&;}uD;
Ed k i f i H w umh ta&;tcif ; [k qd k & rnf h
udk&D;,m;ppfyGJudpP ay:vmcJhonf? onf
tcsdefwGif zqyvtwGif;Y qdkS,fvpf
tkyfpkonf EdkifiHawmfw&yf twGif;u
EdkifiHawmf [kac:qdkavhSd-uonfh tm%m
ydkiftpkav;rsdK; wnfaqmuf&ef ud;pm;ae
-uonf? (xdktpkxJwGif tcgtcGifh&v#if
olwdktxJrS cGJxGuf_yD; wdkif;jynf. eHygwf
wpftjzpf woufvHk;vkyf&ef t}uH&Sdaom
Adkvfae0if;vnf; ygonf?) zqyv tpdk;&
onf uk v or*~ t wG i f ; Y td r f e D ; csif ;
wk w f j ynf u d k xd y f w d k u f qef usif r J
ay;cJhonf? olwdkhonf jynfwGif;Y uGefrlepf
rsm;ud k w d k u f & ef taemuf t k y f p k x H r S
vufeufcJ,rf;rsm; ar#mfvifhxm;-u[ef
wlonf? tar&duefxHrS qktjzpf emrnf
qd;k jzifh ausm-f um;cJah om auwDatpDru
H ed ;f
vd k [ mawG &cJ h y gonf ? od k aomf Arm
tpdk;&. oHwrefa&;&m tpGrf;tpudkvnf;
EdkifiHwumu oabmaygufoGm;cJh-uonf?
xdka-umifh pDtdkifatwdku zqyvtpdk;&
tm;(xdkacwfu) xdkif;vdk olwdk&J tvdk
awmf&dwa,mufavmuf oabmxm;_yD;
ulrifwefac: wkwfjzLwyfrsm;tm; Arm
jynfxJY tajcpdkufcdkif;vdkuf-uawmhonf?
onfhaemufwGifrS wkwftpdk;&
onf OD;Ekwdk hudkpnf;Hk;_yD; befa'gif;uGefz&ifh
rS tpyum Armtpdk;&udk yGJxkwfcJhonf?
xdkrSwqifh bufrvdkufv+yfSm;r+/ wkwf
Arme,fedrdwfpmcsKyf pojzifh urBmhtv,f
rSm Armtpdk;& *k%ftwufqHk; umvrsm;
udk jzwfoef;cJh-uonf? OD;oef hukvor*~
twG i f ; a&;r ; tjzpf taG ; cH & jcif ; rS m
txGwftxdyf[k qdkEdkifonf?
owdyoifhonfrSm Ttcsdef
wG i f Armjynf . tm%m& vl w ef ; pm;
twG i f ; Y ppf t k y f p k wG i f u s,f v mae_yD
jzpfonf? 58 ckESpftm%modrf;r+a-umifh
ppfAdkvfawG tm%m.t&omudk aumif;
aumif; odae-uav_yD? xdka-umifht

a-umif;Sm I tm%mxyfodrf;&ef jyifqif


ae-uonf? onftcsdefrSmolwdkacgif;xJYf
EdkifiHwumqufqHa&; udpPudkyg pOf;pm;_yD;
jzpfonf?
ppftkyfpkyHkpH
EdkifiHwumqufqHa&;
1960ckESpf/ 'kwd,ESpf0ufydkif;xJwGif
xdkpOfu 0ef}uD;csKyfOD;EkESifh umuG,fa&;
OD;pD;csKyfAdkvfcsKyfae0if;wdk tdrfeD;em;csif;
Ed k i f i H w ck o d k w&m;0if o G m ;a&muf v nf
ywfcJh-upOfu jzpfonf? waeESpfEdkifiHu
acgif ; aqmif r sm; aqG ; aEG ; -u_yD ; aemuf
tpnf;ta0;cef;r}uD;xJrS jyefxGufvm
-u&mwGif avScg;&if;Y Armjynfacgi;f aqmif
rsm; pD;eif;&efum;rsm; toifh&yfapmifhae
-uonf? um;rsm;tm; oHcif;wrefcif;
xHk;pHtwdkif; b,folu b,fum;pD;&ef[lI
owfrSwfxm;onf? Tonfudk Adkvfae0if;
em;rvnfonf r[kwf? aumif;aumif;
em;vnfonf? aSqHk;rSum;udk EdkifihHt}uD;
tuJjzpfol OD;Eku pD;&rnf? olu aemuf
um;ud k o mpD ; &rnf jzpf o nf ? od k aomf
tm;vHk; avScg;&if;odk ha&mufaomtcg
Ad k v f a e0if ; u jzwf u eJ aS q H k ; um;wG i f
0if x d k i f v d k u f o nf ? td r f S i f a cgif ; aqmif
rsm;yif tHt
h m;oifo
h mG ;-uonf? Adv
k af e0if;
u olomv#if eHygwfwpf acgif;aqmifjzpf
a-umif; xdkacgif;aqmifrsm;tm; tcsufjy
vdkufjcif; jzpf[efwlonf? odkaomf xdk
EdkifiH. oHwref&yfuGufwGifrl ajymprSwf
jzpf a e&pf c J h o nf ? Tum;Ad k v f a e0if ; .
oHwrefqufqHa&; vkyf[efyif jzpfawmh
onf?
ArmEdkifiH uJhodk rzGH hzd;ao;aom
Ed k i f i H r sm;. tk y f p d k ; ol v l w ef ; pm;xJ w G i f
rwlaom tkyfpkrsm; Sd-uonfhtavsmuf
olwdkonf rwlaom jynfytquftoG,f
rsm; xlaxmifrdavh Sd-uonf? txl;ojzifh
EdkifiH}uD;rsm;ESifh qufoG,f-u&mwGif jzpf.?
'kwd,ukef;abmifacwfu jrefrmrif;rsm;
taejzifh EdkifiHjcm;ESifh qufqHonfqdk&m
wGif trsm;pkrSm bHkabbm;rm; opfukr`%D
uJhodk ht&if;Sifukr`%D}uD;rsm;ESifh qufqH
&onf u rsm;ovd k ,ck t cgwG i f v nf ;
EdkifiH}uD;rsm;onf EdkifiHi,frsm;rS tkyfpdk;ol
vlwef;pm;xJrS tpkrsm;udk ukr`%D}uD;rsm;

ESihf v$x
J m;avh S-d uonf? Oyrm Adv
k af e0if;
wdk hudk *smr%DEdkifiHu z&Zf0gemukr`%DESifh
v$Jxm;onfrsdK; jzpfonf? odkjzifh EdkifiHjcm;
a&;&mwG i f v nf ; q&marG ; wynf h a rG ;
jcif;rsm; jzpfvmcJhonf?
Armjynf w G i f xl ; jcm;onf r S m
txufwGif a&;cJhaom 0ef}uD;csKyf.um;udk
vkpD;ouJhodk hyif ppftkyfpku jynfytquf
toG,fudkyg vkjcif;jzpfonf? tm%m&
tkyfpk wckrSwckodk ajymif;&mwGif jynfwGif;
Y udk,fydkifvufa0cHrsm; arG;rlovdk jynfyY
vnf; udk,fydkifq&mocifSm-ujcif; jzpf
onf? zqqdkS,fvpftkyfpku ppfavsmf
a-u;udpPrSwqifh &SdcJhaom *syeft&if;Sif
rsm;ESifh tquftoG,f [lor#udk Adkvf
ae0if;ESifh Adkvfatmif}uD;wdkhu -um;jzwf
tpdk;& umvwGif vk,lcJhjcif;rsdK;udk qdkvdk
onf? aemufydkif;wGif 'Dtufpftdkif/ bDtD;
'D p D u J h o d k aom vk y f i ef ; rsm; rS w qif h
vnf;aumif;/ ppfwyf.wnfaqmufa&;
vkyfief;rsm;rSwqifhvnf;aumif; ppftkyfpk
taejzifh ud,
k yf ikd jf ynfy tquftoG,rf sm;
&SdcJh-uonf? odkhaomf olwdk&SdonfrSm
wynf h r [k w f / q&mocif o mjzpf o nf
qdkaom tcsufudk owdyoifh.?
rd r d w G i f "etif t m;vnf ; rS d /
ppf t if t m;vnf ; rajympavmuf E S i f h
jynfwGif;Y vlwGifus,f vkyfavhSdaom ppf
tpdk;&tqufqufonf udk,fhGmrSmawmh
-uufz/ olrsm;Gmusawmh -uufr[lonfh
tjzpf r sd K ; r-umc% uH a wG &jcif ;
jzpfayonf? EdkifiH}uD;rsm;u udk,fhudkwef;wl
rqufqHbJ udk,fhxufoHwrefqufqHa&;
oabmt& tqifhedrfholrsm;ESifhv$wfay;
aqG;aEG;cdkif;jcif;rsm;udk atmifhcH&onfrsm;
r-umc% uHawG&wwfonf? rdrdtay:
TodkyrlqufqHjcif;udk olwdkcrsm jiif;y,f
vdk r&/ t&ufjywfawmh cGuu
f yfeJ rl;&w,f
qdkwmrsdK; vkyf&avonf?
ppf t k y f p k . ,k w f n H h o nf h ^ mOf
wckrSm tdrfeD;em;csif;EdkifiHrsm;ESifh qufqH
&mY tqifhtwef;cGJjcm;_yD; qufqH jcif;
jzpfonf? udk,fuEdkifavmufol tay:wGif
wrsd K ;quf q H _ yD ; rEd k i f a vmuf o l tay:
wG i f w rsd K ; quf q H a vh S d . ? t&yf x J r S
vlrdkufawGvdk udk,fhaemufwGifaxmufcHol
11

jynfolhtm%m
Sdv#ifwrsdK;/ rSdv#ifwrsdK; qufqHwwf
onf u d k v nf ; awG &onf ? TEd k i f i H r sm;
ESifha&Snf&if;ESD;cspf-unfpGm aexdkifoGm;a&;
qdkaom tajrmftjrifrsdK; rSd?
'gomru ol w d k h o nf usOf ;
ajrmif;aom vlrsLd ;a&;tjrifjzifh oHa&;wref
a&; qufqHwwfonf? pum;toHk;tE+ef;
rStp yrlaqmifGufcsuftxd pufqkyfp&m
vlrsdK;a&;t& usOf;ajrmif;aom oabm
xm;awG awG ae&onf ? ppf t k y f p k .
tm%m& ordkif;wav#muf tdrfeD;em;csif;
EdkifiHrsm;ESifh qufqHa&;ordkif;udkyJ jyef-unfh
yg? enf;enf;r# auseyfp&mrSd? ya'o&mZf
acwfu tdrfeD;csif;qufqHa&; yHkpHtwdkif;
udk,fhtiftm;tay:wGifrlwnf_yD; oabm
xm; qufqHonf? vHk;0rwnf-unf? xdk
a-umifhtdrfeD;em;csif;EdkifiH ig;ckSdonfhteuf
vmtdkrSvGJI usefav;EdkifiHESifh wif;wif;
rmrm jzpfcJh&zl;onf? xdkif;/ b*Fvm;'ufSf
wdkESifh qdkv#ifvnf; ,aetxd qufqHa&;
rajyvnf? xdkif;EdkifiHESifh rsufESmcsif;qdkif
ae&mwGif bk&ifhaemif. kyfxkxm;Sdjcif;/
wkwfjynfuaqmufay;aom jrpf}uD;em;rS
{&m0wD j rpf u l ; wH w m;tm; ya'o&mZf
acwfu wkwfwyfawGudk tEdkifwdkufcJhzl;
onf h ppf o l } uD ; Avrif ; xif . emrnf
ay;xm;jcif;ponfh EdkifiHwum qufqHa&;
oabmt& tvGefdkif;pdkif;rdkufrJaom rjzpf
npf u s,f v k y f & yf r sm;ud k v nf ; ,aevd k
taetxm;wGif vkyfaeao;.?
oHwrefudpPawGrSm axmufvSrf;a&;
u 0ifygaewmawGvnf; trsm;od_yD; jzpfyg
vdrfhrnf? ay:vpDa&;&mudkifolu axmuf
vSrf;a&; !efcsKyfyg? EdkifiHjcm;a&;0ef}uD;
Xme 0efxrf;rsm;tm; wdkufdkuf!ef-um;ae
onfudk r-umc% awGae&I rqef;awmh
aomfvnf; rl;,pfaq;0g;udpPwGif xdkif;
bk&ifh aqGawmfrsdK;awmfawG yg0ifywfouf
aewm eHrnfeJ zGichf s&rvm; vdk tpd;k &ydik f
owif;pmawGrSm atmufajcu wdkufdkuf
0if_yD; }udrf;armif;vdkufwmujzifh rsufvHk;
jyL;p&myg? 'Dawmhwzufu Arm ppftyk pf k
xdyfoD;awG rl;,pfaq;0g;eJ &yfwnfaewm
awGuaum vdk jyefyufygawmhonf? rSwf
ua&myJ?
wdkif;jynf&J eHygwfwpf yk*~dKvfu 'D
12

udpPrSm u|efawmfwdk vufvSrf;rrDyg vdk


rsufESmajymifajymifeJ 0efcHwmrS r-umao;
axmuf v S r f ; a&;u rsuf E S m omay;
a$a&;yef;uefwuf vkyfvmjcif;vdk ,lq&
ygrnf?
trSefrSm yk*~dKvfa&;&if;ESD;r+ ( wu,f
u ppftkyfpkcsif; ykvif;wlAl;qdk/ rsufaphrSdwf
aea-u; ) oHcif;wrefcif; vkyfvm-u&mrS
aemufydkif;tqifrajy jzpfvmvdk oHk;vm
aom atmufvrf;enf; jzpfyHk&ygonf?
wa,mufeJ trsm;qdkawmh e0w
etzwdkudk taS hawmiftmSwdkuf&J h
iyG}uD;tpdk;&vdk ac:pavmufonf? ol
wumu acG;yk&efv[
kd v
k nf; xifrw
S t
f jrif
uwfp&m jzpfaeavonf?
ppftkyfpk. oHHk;rsm;
Adkvfae0if;vufxufwGif Armjynf
EdkifiHjcm;a&;vkyfief;Y xlaaxmifcJhaom
tpOftvm topfrsm;teuf wckrSm EdkifiH
jcm;a&;0ef}uD;Xmeudk axmufvSrf;a&;ESifh
ppf t k y f p k . aqG a wmf r sd K ;awmf r sm;u
tydkifpD;jcif; jzpfonf? EdkifiHwck. oHHk;wGif
axmufvSrf;a&;uvl xm;Sdonf qdkonf
rSm rqef;yg? xHk;pHvdkyif jzpfaeygonf?
odkaomf jy\emonf xm;Sdaom ta&
twG u f / ay;xm;aom (emrnf c H x m;
aom) wm0ef/ oHHk;twGif;Sd xdkyk*~dKvf (wdk)
. tm%mwdkyif jzpfonf? olwyg; oHHk;
rsm;Y axmufvSrf;a&;qdkolrsm;rSm omref
cyfi,fi,f &mxl;avmufom ,lxm;_yD;
cyfv#dKv#dKae-ujcif; jzpfonf? ,aeArm
oHHk; qdkonfrsm;wGifrl axmufvSrf;a&;
Adkvfrsm;onfvlxGuf trnfcH_yD; oH
trwf}uD;&mxl;txd ,lonfrsm; Sdae
onf? tcsdKae&mrsm;wGifrl xdkr#}uD;aom
wm0efudk emrnfcHrxm;aomfvnf; oHHk;
wckvHk; twGif;0,f olwdkrdk; jzpfaeonf?
oHtrwf}uD;qdkoludkyif TaxmufvSrf;
a&; yk*~dKvfu !$ef-um;aeav.?
,aevufSd ppftpdk;&. oHtrwf
qdkolrsm;xJwGif Adkvfuae OD;ajymif;xm;ol
ta&twGufrSm &mcdkifE+ef;50 yif ausmfae
aya&mh r nf ? Ed k i f i H j cm;ud k oG m ;&aom/
EdkifiHjcm;aiGjzifh vcay;aomtvkyf jzpf
ojzif h ol w d k . aqG a wmf r sd K ;awmf r sm;
atmwd k u f I 0if v k y f u d k i f a e-uonf ?

tu,fI aemiftpdk;&rsm; wufvmonfh


tcg EdkifiHjcm;a&;0ef}uD;Hk;qdkonf txJrS
ppftkyfpkESifh ruif;olrsm;udk wHjrufpnf;vSJ
xkwf&v#if Hk;apavmufom usefvdrfhrnf
xif&.?
odkaomf oem;p&m ToHHk;0efxrf;
qdkolrsm;rSm jynfyY Adkvfae0if;. udk,fa&;
ud k , f w m ud p P r sm;ES i f h tusd K ;pD ; yG m ;rsm;
twG u f tcsd e f a wG trsm;}uD ; ay;_yD ;
vkyfudkifae-u&onf? aemufydkif;wGif xdkrS
wqifhwuf_yD; olom;orD;/ olaqGrsdK;
rdwfo*F[pwmawGtwGuf oHHk;0efxrf;
rsm;u aqmifGufay;&onftxd jzpfvm
ayonf? oHHk;toHk;p&dwfudk oludk,fydkif
toHk;p&dwfozG,f toHk;yonf qdkonfrsdK;
udkum; ajymyifrajym-uawmh?
Ed k i f i H j cm;a&;0ef } uD ; / oH t rwf } uD ;
vkyfolrsm;onf ppftkyfpk0ifxdyfoD;rsm;
ajymrS m ;qd k r S m ;S d v #if 0if _ yD ; zmax;ay;
&onf? ppftkyfpkxdyfoD;rsm; rajym0Hhonfh
tvGefvnf; uarmufur jzpfaeonfh
pum;rsm;udkvnf; vlrdkufvkyf_yD; ajymay;&
onf? trsdK;om;nDvmcH twkta,mif
}uD; r_yD;EdkifrqHk;Edkif jzpfaeonfhudpPonf
trsdK;om;'Drdkua&pDtzGJcsKyfESifh xdyfwdkuf
awG aeonf h jy\ema-umif h r[k w f b J
vl r sd K ;pk r sm;u rwef w q tcG i f h t a&;
awmif;qdkaejcif;a-umifh jzpfonf[k EdkifiH
jcm;a&;0ef}uD;u ajymjcif;rsdK;/ ygvDrefouf
wrf; 10 ESpfqdkwm b,frSmrSrSd[k t*Fvef
jynfqdkif&m ArmoHtrwfu ajymjcif;rsdK;udk
qd k v d k o nf ? waewG i f ( OD ; tH k ; a*smf u d k
vkyfcJhovdk ) ppftkyfpku olwdkudk "m;pmcH
vkyf_yD; acsmifxdk;vdkufvdrfhOD;rnf[k xif&
onf?
ppftkyfpk. tajccHausmdk; rl0g'[m
bmvJ ?
rqvacwf w G i f b,f o l u jzif h
oabmw&m;q&m}uD ; / b,f o l u jzif h
pD;yGm;a&;yg&*l pojzifh cefhrSef;ajymqdkonf
rsdK; Armjynfa&;&m u|rf;usifol qdkol
rsm; t-um;wGif tawmfav; acwfpm;cJh
onf? trSefwGif awmfvSefa&;aumifpD
e0wetz qdkaom tpdk;&tqufquf
wGif oabmw&m;a&; q&m}uD;rSmvnf;
Ad k v f a e0if ; / pD ; yG m ;a&;yg&*l } uD ; rS m vnf ;

jynfolhtm%m
Adkvfae0if;/ EdkifiHjcm;qufqHa&; aoe*F
AsL[mS i f } uD ; rS m vnf ; Ad k v f a e0if ; yif
jzpfonf? wu,fhjzpf&yfrSefrSm Armjynf
tm; 38ESpfausmf ae0if;0g' jzifh tkyfpdk;
vmcJhjcif;yif?
xdka-umifh Armjynf. EdkifiHjcm;a&;
aqmif G u f r + r sm;wG i f Ad k v f a e0if ; .rme/
a'go/ aumuf u spf r + / rsuf E S m ajymif r + /
tukefawGae&jcif; jzpfonf? ppftkyfpk.
q,fpkESpfav;ckeD;yg; oHwrefa&; v+yfSm;r+
yef;csDum;}uD;udk Adkvfae0if;. yk*~vdu
&ef!;+d / pdwaf umufr/+ tpGt
J vef; ponfwkd
jzifh aumufa-umif;qGx
J m;onfrsm; trsm;
tjym; awGh-u&.? Tyef;csDum;}uD;xJwGif
EdkifiHwcku olhtay:b,fvdk qufqHvdkuf
vdk tJ'DEdkifiHeJ qufqHa&;ordkif;a-umif;
wckvHk; b,fvdkajymif;oGm;w,f/ b,fEdkifiH
u b,frif;orD;}uD;udk olub,fvdk cifrif
av;pm;vd k Armjynf u d k tvnf v mzd k
zdwfw,fponfh 'm&Dqefaom/ wenf;
ya'o&mZfqefaom +cif;rsm;vnf; trsm;
tjym; ygSdao;onf? xdk hjyif ol&J hOpPm"e
xm;Sd&m/ xGef;um;ap&mEdkifiH/ olaq;uk
oGm;avhSdonfh EdkifiHponfwdkESifh qufqH
a&;rsm;udkvnf; uwcktjzpf awG-u&
jyefonf? cHajym&v#if EdkifiHwck. tESpf
av;q,feD;yg; oHwrefa&;ordkif;tm; vl
wa,mufwnf;. ordkif;vdkjzpfatmif vkyf
xm;ayonf?
xdk ha-umifhvnf; Armjynf. EdkifiHjcm;
qufqHa&; wav#mufvHk; Adkvfae0if;aS
aemufrpOf;pm;bJ pdwfcHpm;r+jzifh vkyfudkif
aqmifGufr+rsm;/ olwyg;ESifhrwdkifyifbJ
wOD;wnf; pOf;pm;qHk;jzwf_yD; vkyfudkifjcif;
ponfwdk. tusdK;qufrsm;udkyg trsm;
tjym; jrifawGae&jcif; jzpfonf?
ArmjynfEiS hf bufrvdu
k f v+yf mS ;
r+ udpPonf txifSm;qHk;aom Oyrmwck
jzpf . ? Tae&mwG i f pyf r d I wif j yvd k
onfrSm bufrvdkuf v+yf&Sm;r+qdkonfrSm
tm;enf;aom EdkifiHrsm;u tm;}uD;aom
EdkifiHrsm;t-um;rS ydyuQudk toHk;yI
Ek d i f i H a &;upm;-ujcif ; jzpf o nf q d k a om
tcsuf jzpfonf? ppfat;umv. xl;jcm;
csuf[k qdk&rnf? ordkif;. jy@mef;csuft&
ay:aygufvmaom v+yfSm;r+[k qdkEdkifonf?

tm;enf ; aom Ed k i f i H t m;vH k ; taejzif h


tiftm;}uD; EdkifiH}uD;rsm;tm; ,aetac:
engagement policy ac: tquftoG,f
rjywfapaomrludk usifhoHk;&if; tiftm;pk
um &ifqdkif-ujcif; jzpfonf? Adkvfae0if;
onf Tw&m;ud k txmrayguf b J
av#muf vkyfrdojzifh 'kuQa&muf&onfrSm
renf;awmh? 1979 ckESpfwGif bufrvdkuf
EdkifiHrsm; v+yfSm;r+xJrS rme}uD;wcGJom;jzifh
EkwfxGufcJhrdaom ppftkyfpkonf ,cktcg
usawmh r S acG ; wd k ; ayguf r S rsuf v $ m csI
jyef0ifae&onf? ppftkyfpkonf udk,fhxuf
tm;enf;olrsm;tm; tEdkifusifhwm tusifh
ygaevdkvm;rod/ EdkifiHwumh e,fy,fY
ud k , f h x uf t m;}uD ; ol t m; &if q d k i f v #if
pk p nf ; I &if q d k i f & onf [ l a om tajccH
w&m;udkyif pGefy,fxm;jcif; jzpfonf? ,ck
cvkwfwdkufawmh (34 wHk;pm;_yD;aom
tcg) rS rdrdudk,frdrd waumifuGuf jzpfae
rSef; odvmjcif; jzpfonf?
ae0if;0g'onf armufrmaom tcg
wG i f armuf r moavmuf atmuf ud &
onf u d k v nf ; xrif ; pm;a&aomuf v d k
oabmxm;avonf? 67ckEpS w
f iG f wkwf
ta&;tcif; zefwD;_yD; rdrdtusyftwnf;rS
xG u f a yguf & &ef ud ; pm;cJ h & m aemif w G i f
wkwfjynftm; awmif;yef&aomtcg Adkvf
atmif}uD;udkyif rv$wfEdkifbJ rdrdudk,fwdkif
oGm;I awmif;yefvu
kd &f onf? olwkd w
h awG
rqvtvH}uD; v$ifhxlum rdk;vm;uJvm;
ajymaeonfh t-um;rSyif *syefESifh tjcm;
_rD S i f E d k i f i H r sm;u rif ; wd k rjzpf a wmh b l ; /
tqif;&JqHk;EdkifiH av#mufxm;vdkufawmh[k
ajymaomtcg rmeawG b,fa&mufukef
onfrod/ [kwfuJh wcGef;om jyefajymcJh
-uonf? *VKefqm;csuf&jcif;/ jrufyifudk
vSrf;qGJ&jcif; jzpfayrnf?
Sif;aeonfrSm ppftkyfpk. EdkifiHjcm;
a&;0g'onf ppftkyfpk tm%mwnf_rJa&;
tay:wG i f tajcyxm;jcif ; jzpf o nf ?
trsdK;om; tusdK;pD;yGm;ay:wGif tajcy
xm;jcif; tv#if;r[kwf? trsdL;om; tusdK;
pD;yGm;qdkonfESifh ppftkyfpk. tudsK;pD;yGm;
qdkonfwdkrSmvnf; jy'g;wvrf; oHwvrf;
jzpf.? ,if;uJhodk vlenf;pkav;. tusdK;
pD ; yG m ;tay: tajcyxm;jcif ; jzpf o nf h

tavsmuf EdkifiHwumhcGifrSm udk,fhtwGuf


ae&mav;enf;enf; &v#ifyif tvGeftm;&
auseyfwwf-uonf? olwdkudk xdkodk tod
trSwfyrnf[k xif&ol awGv#ifvnf;
ajcovH k ; yJ ES d y f a y;awmh r vd k v d k / qvH y J
ay;awmhrvdkvdk jzpfae-uonf? &efukefwGif
atpD,Hu tpnf;ta0;av; vmvkyfHk
r#ESifh ra[mfo"m 0wKxJu ykwfoifndkvdk
ajczsm;axmuf u k e f - uonf ? xd y f o D ;
tpnf;ta0;rsm; vmusif;yv#if udk,fh
tdrfom;udk,fyif rSwfrdygawmhrvm;rod?
&J&Jawmufpum; tajymqHk;tpdk;&
trS e f a jym&v#if ,ck t cg etz
tpd k ; &. Ed k i f i H w umh q uf q H a &; tajc
taerSm tawmf}uD; qdk;0g;ae_yD jzpfonf?
Armjynftpdk;& tqufqufvufxufrSm
tqd k ; 0g;qH k ; [k ajymEd k i f o nf ? od k aomf
xl;jcm;vSonfrSm etzonf Armjynf
tpdk;& tqufqufteuf e,fcsJqef husif
a&;pum; trsm;qHk; ajymaejcif;yif jzpf
onf? etzowWd aumif;vSygwum;[lI
pk w f o yf p &m aumif ; aeayonf ? ud k , f h
wdkif;jynf. EkdifiHa&;/ pD;yGm;a&;/ vlr+a&;/
oH w ref q uf q H a &;/ buf t m;vH k ; vd k v d k
uaomif;ueif; jzpfaecsdefwGif ,ckuJhodk
urB m h A d k v f y H k t v,f Y oH a owW m }uD ;
csmcsmvnf / &ef j zpf c sif v d k h v mygw,f
vkyfaejcif;rSm tm*owWdyif r[kwfavm?
odk qykd gu Tppftyk pf .
k e,fcsJ qeu
hf siaf &;
tpOftvmudk tenf;i,f jyefajymif;
-unfhzdk h vdkvmygonf?
vG w f v yf a &;&_yD ; aemuf Armjynf
tzdk ,ckppftpdk;&u qJaeonfh tar
&duefe,fcsJorm;ESifh xdyfwdkuf&ifqdkifawG
&aomtcsdefrsm;rSm rnfonfhumvrsm;
enf;? autrfwDwyfrsm; ArmjynfxJodk
usL;ausmfpOfu r[kwfavm? xdkpOfu ppf
tkyfpk bmrsm;vkyfaeoenf;? autrfwD
rsm;udk aumif;aumif;rwdkuf/ jynfwGif;
ppfudkom zdwdkufaecJhonf? autrfwDudk
tul t nD a y;aeonf h tar&d u ef
av,mOfwpif;tm; ypfcsEdkifcJhonfhwdkif
atmif urBmt
h v,fwiG t
f ar&duefukd zGichf s
ovdkjzpfrnf pdk;ojzifh ,if;av,mOfay:rS
tar&duefavwyf. wHqdyfrsm;udk owif;
pmq&mrsm; rjrif&avatmif aq;okwf
13

jynfolhtm%m
zHk;_yD;rS jyocJhonf? wzef ,if;odkaom
usL;ausmfr+rsm;tm; qENjyolrsm;udkvnf;
zrfqD;ESdyfuGyf_yD; aemiftcg udkudk;u|ef;udk
ydkcJhonf?
pDtdkifat&JvlrSef; odvsufESifh Arm
jynfxJodk hzdwfac:vmolrsm;/ pDtdkifatu
vlawGESifh zufvJwuif; aygif;olrsm;xJwGif
Adkvfae0if; xdyfqHk;u ygcJhonfqdkjcif;udk
rnforl # rjiif;Edik af y? xdk jyif olEikd if jH cm;wGif
SmawGvmaom ol.ZeD;rSm pDtdkifat&J
vljzpfae_yD; olrsm;EdkifiHu ajymjyrS od&
onfqdkonfh tjzpfrsdK;vnf; -um;zl;-u&
onf?
rqvtpd k ; &u qd k S , f v pf p epf y g
[lI vkyfaecsdefwGifvnf; ppftkyfpkonf
tar&duefe,fcsJ qefusiaf &;pum; wcGe;f
r[cJh? pDtdkifatESifh autrfwDwdk Armjynf
e,fajray:tajcpdkuf_yD; w&kwfjynfwGif;a&;
awGudk axmufvSrf;aejcif;rsm;tm;vnf;
odvsufESifh r[efwm;cJh? udk,fhtdrfem;u
tif'dkcsdKif;em;rSm tar&duefe,fcsJorm;
dkif;pdkif;,kwfrmaepOfuvnf; ppftkyfpk
onf aeomoy avnmu vkyfaecJhonf?
xdkpOfu wurBmvHk;Sd EdkifiHtoD;oD;wGif
tar&duef. AD,uferftay: usL;ausmfr+
udk qefusifonfh qENjyyGJrsm; w_cdrf;_cdrf;
ay:aeonf? odk ah omf ArmjynfwiG rf l rqv
tpdk;&onf tar&duefEdkifiHtm; tmr0E Wm
cHxm;bdonfhtvm; e,fcsJqefusiffa&;
orm;rsm;udk ydjym;aeatmif EdSyfuGyfxm;
onf? tar&duefoHHk;udkoGm;_yD; uef huGuf
pmay;aom Ed k i f i H a &;orm;r[k w f o nf h
omreftzdk;}uD; wOD;udkyif zrf;cJhonf?
wu,fawmh Armjynfonf 'kwd,
urBmppfwkef;u zufqpf*syef. &ufpuf
r+ESifh zsufqD;r+udk tqdk;0g;qHk; cH&onfhEdkifiH
wckjzpfonf? ppfOD;rdk bDvl;vdk &rf;um;
wma&m ppf + H ; vd k oJ e J yuf o vd k
&rf;um;wmudkyg tvl;tvJ cH&aomEdkifiH
jzpfonf? odahk omfppftpd;k & tqufquf.
,aetxd rmpwm ac:csif a eaom
pdwf"mwfa-umifh zufqpf*syef.'%fudk
cH&onfh EdkifiHtrsm;tjym;teuf Armjynf
rSm trSwfonf;ajc rSdqHk;/ *syefzufqpf.
'%f u d k cH c J h & ol E S i f h aoqH k ; oG m ;ol a wG
tay:rSm opPmrSdqHk;wdkif;jynf jzpfae&
14

onf? ppftpdk;&tqufquf vufxuf


wGif *syefacwfudkokyfaz:aom pmay/
kyf iS [
f I
l ta&twGuf b,favmufr#rS/d
jynfwGif;ppfESifh aomifusef;ol awGt
a-umif;csnf; jc,fr+ef;ae-uonf? tqkd;qHk;
rSm 'kwd,urBmppfwkef;u udk,fhEdkifiHtay:
csif;eif;usL;ausmf,Hkru ,kwfrmdkif;pdkif;pGm
&uf p uf & rf ; um;oG m ;ol a wG u d k *k % f y/
txdrf;trSwfyonfh tdk;tdk;*lAdrmefrsm;
Armh a jray:rS m wnf a qmuf c G i f h yae-u
jcif;yif jzpfonf? *syefzufqpfrsm;tm;
udk,fhajray:rS armif;xkwf&ef toufay;
wdkufyGJ0ifoGm;olrsm;twGuf tmZmenf
Ad r mef q d k w mawmh 55ES p f a usmf umv
twGif; wckr# rjrif&acs?
,ckrl e0wetz wdk honf xbD
pGefawmifqGJ_yD; &efaxmifovdk taemuf
wdkif; qef husifa&;pum;rsm; ajymae-u.?
olwdkyg;pyfrS tb,fa-umifh Todk hewf
pum;rsm; xGufvmaeoenf;? olwdk h,ck
e,f c sJ qef h u sif a &;pum; ajymjcif ; ud k
usL;bm;EdkifiHu ajymaejcif;ESifh wef;wl
xm;vdk rjzpfacs? tD&wfESifhyif wef;wl
xm;vdkr&? xdkEdkifiHrsm;u ajymaeaom
e,fcsJ hqefhusifa&;rSm olwdkhjynfolrsm;.
tusdK;pD;yGm;ESifh qufpyfaeonf? tpdk;&ESifh
jynf o l r sm; vuf w G J _ yD ; qEN j yyG J } uD ; awG
usi;f yavh S-d uonf? ArmjynfrmS u Todk
r[kwf? ppftpdk;&onf ppftkyfpk. tusdK;
pD;yGm;twGuf tar&duefESifh pum;rsm;
aejcif;om jzpfonf? jynfolvlxkudkvnf;
tm;rudk;/ vufrwGJ?
olwdktay: e,fcsJorm;u aumif;
aev#if tjcm;EdkifiHrsm;tay: rw&m;vkyfr+
rsm;udk olwdkrjrifawmh? rajymawmh?
vrf;qHk;odk ha&mufae_yD
txufwGif wifjycJhonfrsm;udk jyef
-unf h v #if Tppf t k y f p k w G i f wnf - unf
av;euf_yD; cdkifrmwdusaom EdkifiHjcm;a&;
rl0g' rSd? olwdk hwGif
rdrdwdkif;jynf. trsdK;om; tusdK;
pD;yGm;udk umuG,/f xde;f odr;f / jriw
hf ifa&;ESihf
rd r d w d k i f ; jynf . ud k , f y d k i f q H k ; jzwf
ydkifcGifhudk txdyg;rcHa&;
qdkaomrlrsm; rSdacs?
Armjynf. teD;acwf ordkif;wGif

,aeumvavmuf txD ; usef jzpf c J h


onfrsKd ; wcgr# rScd ?hJ Edik if jH cm;Y ArmoH;kH udk
qENjycH&jcif;qdkvdk h 1967 ckESpfwkef;u
(aemifrSm Adkvfae0if;oGm;_yD; awmif;yefcJh
&aom) wkwfqef husifa&;vkyf&yfa-umifh
yDuif;Sd ArmoHHk; qENjycH&jcif;om Sdzl;
onf? e0wetz vufxufwGifrl urBm
tESHu ArmoHHk;awG r-umc%qENjycHae
&onf?
ppftkyfpkacgif;aqmifrsm;rdk EdkifiHjcm;
odk xGufvdkufv#ifvnf; [dkuazsmif;zs/
'Duynmay; (qHk;r) jcif;rsm;om uHae&
onf? wcg udk,fhwdkif;jynfxJtxd vm_yD;
azsmif;zs/ ynmay;jcif;rsm;vnf; r-umc%
awGh&ao;onf? EdkifiHwum tzGJ htpnf;
rsm;uvm_yD; ppfaq;onfqdkaom udpP
rsm;vnf; tvGefrsm;.? tcsdK hrsm; w&m;cH
ppf ppfjcif;jzpfonf? Todk h vmppfjcif;rsm;
udkvnf; ppftpdk;& rjiif;&J/ *dkufyJhvGef;vS
ayonf? olwdkuawmh ta&xlayordk
'grsdK;avmufawmh dk;ae_yD[k ajymaumif;
ajymayvdrfhrnf? odk haomf wdkif;jynfem
onf? ordkif;trnf;uGuf jzpf&onf?
olwdkonf i&Juvmol jymyl
ra-umufqdkovdk a&SnfwGifbmjzpfrnf/
wdkif;jynftaejzifh 'DtwGufaemifrSm ordkif;
ESifhcsDI ay;qyf&rnf ponfwdk hudk pOf;pm;
raeEd k i f ? ppf t k y f p k . tusd K ;pD ; yG m ;ud k
xdef;odrf;umuG,fa&; (]olwdk htm%mudk
xde;f odr;f umuG,af &;) twGuf 'DtaurG mS
'DwufESifh avSmfrnf/ [dktauGrSm [dkwuf
ESifh avSmfrnfqdkaom rD;pif-unfhuonfh
ay:vpDrsdK;om Sdavonf? tajrmftjrif
qdkonfrsdK;udk toHk;cszdk olwdkrSm tcGifh
ta&;yif rSdSm-u?
olwdk htzdk hwav#mufvHk; cHppf
qif&if; aemufodk hwajz;ajz; qkwfvmcJh
&&m ,ckqkwfp&m rSdawmhoavmufeD;yg;
jzpfaeav_yD? tarSmifxJodk hwdk;&if;wdk;&if;
xGufaygufSmrawGouJhodkvnf; Sdav
onf? aemufqkwfp&mvnf; rSd/ aSudk
qufwdk;p&mvnf; rSd/ E+wfvGefxm;wm
awGuvnf; rsm;aeav_yD? ,aeolwdk
v+yfSm;aeyHkrSm GmvGefGufwdkuf qufrdkuf
ae-u&jcif;om jzpf.? olwdk ,ckuJhodk
rsufpdpHkrSdwf_yD; wud;xJ atmfae&onfh

jynfolhtm%m
ta-umif;&if;wckrSm olwdk hwGif aG;cs,f
p&m rSdaoma-umifh jzpfonf? wenf;
ajym&v#if olwdkwGif y&d,m,f uG,fuG,f
jzifh v+yfSm;Edkifaom tajctae rSdjcif;
jzpfonf?
wu,fawmh ,aeEdkifiHwum
e,f y ,f w G i f ppf t k y f p k r S m od r f i ,f p d w f
0ifaeonf? tm;vnf; trSefi,faeonf?
ol w d k . tcsd K v+ y f S m ;ajymqd k r + r sm;rS m
rdrdudk,f rdrdtm;wif;aeonfh vuQ%mrsdK;
ydkaqmifonf? awmfawmfrsm;rsm;rSm udk,fh
udk,fudk vSnfhpm;aeonfh oabmSdonf?
udk,fhtajctaerSefudk odpy_yD[k ,lq
&onf?
ppf t k y f p k . acgif ; xJ w G i f aS ; vG e f
av_yD ; uwnf ; u wnf S d a om tawG ;
tac: ESpfckSdonf? wckrSm b,foludkr#
r,H k j cif ; jzpf o nf ? Tpd w f a &m*grS m
ppftkyfpk/ txl;ojzifhOD;ae0if;. oaE<yg
a&m*g[k qd k v d k &onf ? jynf w G i f ; wG i f
b,foludkr# r,Hkovdk jynfywGifvnf;
olwkd onf b,fol urkd # r,Hak cs? olwkd u,
kd f
ol w d k Ed k i f i H w umh t v,f txD ; usef
jzpf a paom ta-umif ; &if ; rsm;xJ w G i f
Twcsufvnf; ygonf[k qdkEdkifrnf xif
onf ? aemuf a &m*grS m vnf ; Tyxr
a&m*gESifh qufpyf aeonf? ,if;rSmvlxkudk
a-umufjcif; jzpfonf? 8av;vHk; rwdkifrD
u OD;ae0if;udk,fwdkif +duf}uD;wiifjzifh
tajymif;tvJ vkyfawmhrnf[k a-unmcJh
_yD;rS vlxktHkuGr+rsm; jzpfay:vmaomtcg
a-umufvef_yD; &rf;um;cJhjcif; jzpfonf?
EdkifiHwumhcGifwGif if;wdktxD;usef jzpfae
&onf h tjcm;ta-umif ; &if ; w&yf r S m
vl p nf p nf q d k v #if od r f i ,f a -umuf G H
pdwf0if_yD; aSmifz,faSmifz,f vkyfaejcif;
jzpfonf?
r-umao;rDu usif;y_yD;pD;oGm;onfh
[mAmemrdawmfrS 77EdkifiHtkyfpk tpnf;
ta0;ud k jyef - unf h v d k u f y g? Ttpnf ;
ta0;rSm 77EdkifiHtkyfpk tpnf;ta0;[k
ac:aomfvnf; wufa&mufonfh EdkifiHaygif;
133 EkdifiH Sdygonf? EdkifiHht}uD;tuJaygif;
65 OD; wufonf? odkaomf xdktxJwGif
Adkvfoef;a$ryg? wu,fawmh EdkifiHwumh
cGiu
f tpnf;ta0;yGrJ sm;wGif wjcm;xdyo
f ;D

awGESifhtwl yGJwuf&jcif; qdkonfrSm ppf


tpdk;& tvdkcsifqHk; tcGifhta&;wck jzpf.?
odkhaomf etzxdyfoD;qdkol}uD; roGm;cJhJ?
ylylaEG;aEG; tm%modrf;xm;aom ygupP
wef r S rl S m &pf y if oG m ;ao;onf ? T
v+yfSm;r+xJrS EkwfxGufcJhaom Adkvfae0if;.
vkyf&yftwGuf rsufESmylvdkvm;/ usL;bm;
rS m vk y f w J h tpnf ; ta0;rd k 0gS i f w ef u
rsufaxmifheDrSm pdk;vdkvm;/ ESpfckpvHk;
a-umifhvnf; jzpfEdkifonf?
wnf - unf a om tpd k ; &w&yf
onf wdkif;jynf. rsufESmudkom -unfh&
rnfjzpfonf? wdkif;jynfudk udk,fpm;ycGifh
&aeolrsm;wGif EdkifiHwumhcGifrSm udk,fh
EdkifiH. tvHudkv$ifhxl&ef wm0efSdonf?
txl;ojzifh rdrduJhodk tiftm;ao;aom
EdkifiHrsm; pkpnf;_yD;tiftm;-uD; EdkifiHawGudk
tefwkaom tpnf;ta0;}uD;rsm;wGif Arm
jynf.tvHudk jynfolawGu jrifcsif-u
onf ? tpnf ; ta0; usif ; yol a wG u
rygeJ/ rvmeJ qdkv#ifvnf; udk,fhtajc
tae udk,fod&onf[k ESvHk;oGif;&ayrnf?
pdwful;r,Ofoifhawmh
,aeTtajctaersd K ;wG i f
e0wetzwd k awG a 0aevd k bmrS j zpf
rvmEdkif? aG;cs,fp&muvnf; rsm;rsm;rSdf?
,ck t cg taemuf t k y f p k t wG i f ; Y
pD;yGm;a&;t& acsmufusaeaom *syef.
EGm;iwfa&us twif;wdk;0ifvmr+a-umifh
ppftpdk;&tzdk toufayguf &vdrfhrnf[k
,l q v#if trS m ;}uD ; rS m ;jyef O D ; rnf o m
jzpfonf? *syef.v+yfSm;r+udk tar&duefu
tod t rS w f ywm [k w f a umif ; [k w f a y
vdrfhrnf? odkaomf Tud;pudk vSrf;qGJrdv#if
olwdkbufodk qGJac:oGm;jcif; cH&ayvdrfh
rnf?
Ad k v f a e0if ; . acgif ; xJ r S xG u f a y:
vmavhSdonfh aoG;cGJ_yD; tkyfcsKyfa&;
y&d,m,ftwdkif; EdkifiH}uD;rsm;. ydyuQudk
toHk;cs_yD; rdrd&JEdkifiHjcm;a&;&m tusyf
twnf;rS xGufaygufSm&efrsm; pOf;pm;ae
-uavovm; rod? 'Dvdk wyGJwdk;/ weyfpm;
enf;awGa-umifh ,ckuJhodk vrf;qHk;wckudk
a&muf a e&jcif ; jzpf a -umif ; owd yoif h
ayonf?
rsm;r-umrD w G i f Armjynf E d k i f i H a &;

ydwfum;}uD;ay:rS Adkvfae0if;wa,muf
aysmufoGm;ayawmhrnf? xdktcgwGifol h
ae&mudk b,folqufcHrvJ/ aemufvlawG
olvdkwefcdk;xGm;-uygtHk;rvm;? ae0if;
0g' b,favmuf-umatmif qufvuf
wnfSdaervJ? EkdifiHa&;qdkwm aA'ifq&m&J
tvkyfr[kwf? odkaomfwu,fyg0if v+yf
Sm;aeolrsm;onf aSaemufpOf;pm; csifhcsdef
_yD; vkyf-u&onf? ,aeppfat;ppfyGJ rSd
awmh? Ttajymif;tvJudk e0wetz
wdkhwawG owdyrd-uyg.avm? owdry
v#if aemifwcsdefwGif atmifausmfav;
ac:rS Asm xl;ae&ayvdrfhOD;rnf?

urBmay:u
ta&;udpPrsm;[m
+yfaxG;w,f? 'gawGudk
ta-umif;&if;trsdK;rsdK;u
qHk;jzwfwm jzpfw,f?
jy\emrsm;udk
-unfhwJhtcg
tbufbufu
-unfh&r,f?
bufwzufwnf;-unfhvdk
rjzpfbl;?
armfpDwkef;
csHKuif;aphpyfaqG;aEG;yGJ

15

(1)
zufqpftE W&m,
m,ff
owd&Sd-uavmh =
olukd ([pfwvmukd )
arG;xkwfay;vdkufwJh acG;r[m
tcktxd ta&Gvdkufcsifpdwf
raysmufao;bl;
(Am;awmhA&uf )
zufqpf0g' acgif;axmifaxmif
xaewmuk d awG &_yD ; aemuf r S m *smref
uAsmq&m Am;awmhA&uf&J wyfvSefoHyg?
Armjynf jynf o l a wG u awmh
'kwd, urBmppf}uD;rSm tm&Szufqpf&J
cg;oD;r+ukd aumif;aumif;}uD; cHpm;vdkuf-u
zl;ygw,f?
tckvnf; zufqpfenf; = zuf
qpf[ef ppf0g'ukd cHpm;ae-u&qJyg? 'g
a-umifh zufqpfpepfta-umif; Sif;vif;
azmfjyzkd wm0ef&Sdvmygw,f?
(2)
zufqpfpepf?
zufqpfpepfqdkwm yxr urBm
ppft_yD; tDwvD/ *smr%D/ ykdvef/ [efa*&DeJ
pydefpwJh EdkifiHawGrSm ay:aygufcJhwJh EdkifiHa&;
pepfwck jzpfygw,f? aemufykdif; ay:wl*D/
(tm&SwkdufrSm) *syefpwJh EkdifiHawGvnf;
zufqpfEdkifiHawG jzpfvmygw,f?
ay:aygufvm&wJh ta-umif;&if;
uawmh tkyfpkd;olvlwef;pm;[m ygvDref
16

v$wfawmfpepf/ wenf;ajym&&if "e&Sif


'D r d k u a&pD p epf q k d w J h enf ; a[mif ; awG e J
rtkyfpkd;Ekdif-uawmhvkd/ jynfwGif;ay:vpDrSm
a-umufavmufatmif _cdrf;ajcmufwJhenf;/
jynf y ay:vpD r S m usL;ausmf e ,f c sJ wJ h
enf;awG okH;vm-u&mu ay:aygufvmjcif;
jzpfygw,f?
zufqpf0g'[m qdk&S,fvpf0g'/
vpfb&,f0g'wdkeJ wkdufkdufqefusifwJh
0g' jzpf y gw,f ? Ek d i f i H o m;wOD ; taeeJ
oD;jcm;vGwfvyfpGm yrlajymqkdcGifheJ ypPnf;
ykdifqdkifcGifh[lIr&Sd/ EdkifiHu ay;oavmuf
tcG i f h t a&;ud k o m cH p m;&r,f ? ol &J
touf e J pnf ; pd r f O pP m ud k Ek d i f i H a wmf u
ydkifw,f?
EkdifiHawmfu csrSwfxm;wJh b,f
vkyfief;ukdrqkd a0zefajymqkdjcif;/ oabm
rwl&Sdjcif;rsm;udk EkdifiHawmf opPmazmufr+
tjzpf rS w f , l w ,f ? twd k u f t cH yol /
aoGzDolrSefor#ukd axmufvSrf;zsufqD;zkd
v#Kd0Suf&JawG toifhcsxm;w,f? trSwf
rxif a0zefajymqkdrd&ifawmif csufcsif;
tzrf;cH&r,f? tjypfay;cH&r,f?
twkduftcHygwD rSefor# zsuf
odrf;ypfw,f? vlxkudk tod^m%fay;wJh
pme,fZif;/ a&'D,dkpwmawGrSm tm%mykdif
awG od a pcsif w J h / em;vnf a pcsif w J h
tcsuf t vuf a wG u d k o m ygapzk d jzwf
awmufynwfw,f? jynfyokd vGwfvyfpGm
oGm;vmcGifh/ ul;oef;a&mif;0,fcGifh r&Sd?
jynf o l v l x k u d k trsKd ; om;a&;pd w f " mwf
vH + aqmf _ yD ; ppf a oG ; ppf r mef t_rJ w uf

aeatmif vkyfw,f?
EkdifiHjcm;a&; ay:vpDrSm wjcm;
trsKd;om;awGtay: vlpdwfuif;rJhwJh &efvdk
pd w f a wG vH + aqmf _ yD ; / enf ; emusawmh
tvGeftu|H &ufpufkdif;pkdif;wJh usL;ausmf
a&;0g' jzpfw,f?
jynf w G i f ; ay:vpD =zuf q pf
awG&J &nf&G,fcsuf[m vlxk}uD;ukd xif
ovkd aoG;pkyfzdkjzpfw,f? 'gayrJh t&if;&Sif
pepf qefusifa&;qkdwJh tyg;eyfqkH; 0g'
jzefr+eJ vlxkukd csOf;uyfw,f? "e&Sif
vlwef;pm;&J b%fwkduf/ x&yfpfeJ bm
xd y f o D ; rsm;tay: vk y f o m;jynf o l a wG
xm;&SdwJh/ euf+dif;wJh rkef;wD;r+udk tokH;cs_yD;
EkdifiHa&; r&ifhrSnfhao;wJh vlxkukd aoG;
taqmif E d k i f q k H ; auG ; a-umf o H w csKd
azmfxkwfrdwfqufay;_yD; qJGaqmifcJh-u
w,f?
= trsm;tusKd;[m wOD;csif;tusKd;xuf
jrifhjrwfw,f? (*smr%D )
= igwkd Eidk if [
H m t&if;&Sirf sm;&J Ekid if rH [kw/f
wEkdifiHvkH; wpkwpnf;wnf;&SdwJh EkdifiHawmf
jzpfw,f? (tDwvD )
= aoG;pkyfr+uif;rJhwJh *syefjynfjzpfa&;?
(*syef )
= OpP m "ersm; twl w uG cH p m;-u?
(tar&duef )
'DvkdeJ vlxkukd olwdk cGif xJ
qJGxnfhxm;vkduf-uw,f?
*smr%DrSm ukd,fhukd,fukd trsKd;
om; ol&Jaumif;awGtjzpf wHqdyfuyf_yD;
Amaq;pmcsKyf qefusifa&; auG;a-umf

jynfolhtm%m
oHwifum "e&SifaygufpawG&J axmufcHr+
&atmif vkyfcJhw,f?
*syef u awmh ta&S tm&S
omwlnDr#a&; auG;a-umfoHeJ e,fcsJ
usL;ausmfcJhw,f? zufqpftpkd;&awG[m
jynfolawGudk vmbf,lvmbfpm; tusifh
tysuf j ym;qk H ; t&m&S d q d k ; awG & J pD r H
jc,fvS,fr+ atmufrSmxm;_yD; = jynfol
awG&J a&SrSmusawmh oef&Sif;r#wwJh
tpdk;& tjzpftodtrSwfy cHcsif-uw,f?
'gawGuawmh ordkif;rSm xif[yf
cJhwJh zufqpfpepf&J ykHyef;omefawG
jzpfygw,f?
(3)
pD;yGm;ysufuyf/ jynfoleJtpkd;&/
zufqpfeJ ppfay:vpD?
1929 ck/ atmufwdkbmvrSm
tar&duef pawmhaps;uGuf ysufoGm;cJh
ygw,f? 'Duae wqifhul;_yD; wurBmvkH;
pD;yGm;ysuu
f yf qku
d cf -hJ u&w,f? Ekid if rH sm;pGm
a'0gvDcH-u&w,f? vkyfief;awG &yfqkdif;_yD;
tvk y f v uf r J h a wG wd k ; yG m ;vmygw,f ?
pufr+EkdifiHrsm;jzpfwJh tar&duefrSm tvkyf
orm; 12 oef;/ *smr%D 56 oef;/ t*Fvef
27 oef; tvkyfvufrJh jzpfukef-uw,f?
tJ ' D a cwf vl O D ; a&t&qk d & if &mck d i f E + e f ;
odyfrsm;ygw,f?
tpdk;&toD;oD;u ykdukef = oGif;
ukefawGrSm taumufcGefE+ef; wkd;jrifhpnf;
-uyfjcif;/ ydwfyifjcif;pwmawGeJ umuG,fzkd
ud ; pm;-uvk d urB m h u k e f o G , f a &; od o d
omom usqif;oGm;ygw,f?
tpk d ; &toD ; oD ; [m tusyf
twnf; jzpf&wJh 0efxkyftm;vkkH;ukd tcGef
xrf;jynfoal wG&J yck;H ay:v$w
J ifzdk vkyf vm
-uw,f ? tif t m;csnf h e J ao;i,f w J h
trsKd;om;awGukd u|eftjzpf oGwfoGif;_yD;
uk d v d k e D E k d i f i H a wG u k d yk d r d k z d E S d y f z k d / 'gtjyif
ppfa&;enf;eJ urBmudk topfwzef jyef
vnfcJGa0_yD; aps;uGufjy\em ajz&Sif;zdk
vnf; vkyfvm-uw,f? wzufrSm jynf
wGif;jynfy awmfvSefa&; tiftm;pkawG
wkd;yGm;}uD;xGm;vmrSmuddk udwifwm;qD;zkd
}uHpnf-uw,f?
tkyfpkd;olawGtwGuf _idrf;csrf;wJh
EkdifiHa&; ay:vpDeJ vuf&Sdtajctaeu

tvGwfkef;xGufzkd xGuf&yfvrf;&Smr&wJh
twGufa-umifh ppfay:vpDudk rokH;pJG&if
rjzpfawmhbl;vkdvnf; cH,lvm-uw,f?
(4)
ay:aygufykH
urB m rS m zuf q pf p epf tES H
tjym; ay:aygufvm-uwJh txJu 'kwd,
urBmppfjzpfapwJhtxd zufqpfokyfukd
twdkif;twmt& vGefvGefuJuJ azmfjycJh-u
wJ h 0if d k ; pG e f ; ok H ; Ed k i f i H e J pyd e f t a-umif ;
jyefajymif;ajymvkdygw,f?
tDwvD?
trsKd;om;a&;0g'orm;/ uGefjrL
epf qefusifa&;orm;/ wcgu qdk&S,fvpf
jzpfcJhwJh rlqdkvDeD&J OD;aqmifr+eJ 1919 ckESpf/
rwf v 23 &uf r S m zuf q pf 0 g'qd k w m
pay:vmcJ h w ,f ? tif t m;}uD ; vm&mu
1922 ckESpfrSm bk&ifuzdwfac: _yD; tpkkd;&zJG
apygw,f? zJG_yD;vdk r-umrDrSmyJ tDoD,kd;
yD;,m;ukd 0ifodrf;vkd EkdifiHaygif;csKyf toif;
}uD;u uefuGuf_yD; trdefawG xkwfcJh&
w,f? 'Dtrdef awGudk *krpku
d cf yhJ gb;l ? ajAmif
qefusifcJhygw,f?
tDwvDzufqpf wyfzJG0ifawG
[m trsm;tm;jzifh ppfr+xrf;a[mif;awG
jzpfvdk zufqpfwyfzJGudk usepGm pnf;kH;EkdifcJh
-uw,f ? &S y f e uf wyf o m;rsm;tjzpf
eHrnf}uD;cJw
h ,f? 1925 ckEpS rf mS twdu
k t
f cH
tzJGtm;vkH;ukd jyif;jyif;xefxef ESdrfeif;
vk d u f _ yD ; aemuf r S m awmh rl q k d v D e D [ m
ppfwyf}uD; wwyfvkH;ukd vufudkifyum
tm%m&Siftjzpf cH,lvkdufygw,f?
*smr%D?
[pfwvmu 1919 ckESpfrSmyJ
*smref v l r sKd ; ae&S i f e ,f q d k & S , f v pf
tvkyform;ygwD vdk t"dy`m,f&wJh emZD
ygwu
D dk xlaxmifcw
hJ ,f? trsK;d om; qd&k ,
S f
vpfygwD eHrnfcH,lxm;ayr,fh trSefrSm
qdk&S,fvpfvrf;pOf r[kwf/ &nfrSef;csufu
*smr%DEkdifiH&J ppftiftm;ukd }uD;xGm;
zH G zd ; apzk d / urB m uk d *smref v l r sKd ; awG u
omv#ifv$rf;rdk;zkd jzpfw,f?
Oa&myvl j zLrsKd ; = tm&d , ef
awG u wjcm;vl r sKd ; awG x uf omvG e f
jrifhjrwfw,fvkd cH,l-uw,f?
*smr%D r S m pD ; yG m ;ysuf u yf u k d

ta-umif ; y_yD ; zuf q pf t rsKd ; om;a&;


tpGef;a&muform;awG acgif;axmifxvm
-uygw,f? pD;yGm;a&; usyfwnf;r+}uD;u
zdpD;onfxuf zdpD;vmwJJhtcg vlxktaeeJ
olwdkudk wenf;wvrf;eJ u,fwifvdrfh
r,fvkdxifwJh (,kHavmufatmif qJGaqmif
EkdifwJh ) ygwDukd 0kdif;0ef;tm;ay;wwfwm
"rRwmyg? emZDygwDu tcGifhta&;udk tokH;
csum trsKd;om;a&;udk vH+aqmf_yD; vlxk&J
axmufcHr+&atmif ud;yrf;EkkdifcJh-uw,f?
pufr+vufr+ vkyfief;&SifawGu
vnf; qdk&S,fvpfeJ uGefjrLepf0g' wdkufzsuf
jcif;udpPrSm oabmudufnD-uavawmh
emZDygwDukd tifwkduftm;wkduf tm;ay;cJh
-uw,f? tvkyo
f rm;or*~awG zJG pnf;wm
uk d tvk y f & S i f a wG u ck c H w k d u f z suf E k d i f z d k
twGuf axmufcHcJhjcif;vnf; jzpfw,f? 'g
a-umif h 1933 ck E S p f / ZEM 0 g&D v rS m emZD
acgif ; aqmif [pf w vmud k orR w
[if ; 'if A wf u t"d y wd t jzpf a-unm
ceftyfay;cJhygw,f?
'gayrJ h vuf a wG t&uawmh
[pfwvm&J tm%m&Sifpepf wnf_rJapzkd
od e f ; oef ; ruwJ h *smref v l r sKd ; awG [ m
vufeufeJ ESdyfuGyfjcif;om cHcJh&ygw,f?
ordkif;jyqkdcsufu w,loef trsKd;om;a&;
0g' ud k i f p J G v m&if ol r sm;trsKd ; om;awG
acsr+ e f ; zsuf q D ; cH & wmwif r u rd r d t rsKd ;
om;rsm;vnf; zdESdyfzsufqD;jcif; cH&w,f
qkdwmygyJ? twdkuftcHygwD[lI r&Sdap&bJ
Ek d i f i H t m%muk d emZD a cgif ; aqmif a wG & J
vufrSmomxm;_yD; tkyfcsKyfwJh EdkifiHjzpfvm
ygw,f?
pydef?
1923 ckESpfrSm ykdifrdkdkifAD;,m;
tm%m&S i f jzpf v mygw,f ? bk & if
t,fvfrGefqkdu 1930 rSm tm%m&Sifpepf
zsufodrf;a-umif; a-unmayr,fh -oZm
roufa&mufcJhyg? 1931 ckusrS wdkif;jynfu
ESifxkwfvdk&ygw,f?
1936 ck r S m qd k & S , f v pf /
uGefjrLepf/ orRwEkdifiH vdkvm;olawGeJ
pif ' D u ,f r if ; rJ h 0 g' ( Syndicalism )
ygwDrsm;aygif;_yD; tpkd;&zJGcJh-uw,f? 'gayrJh
z&efukd acgif;aqmifwJh ppfwyft&m&SdawG
u vufrcH ykefuefcJh-uw,f? 3 ESpf-um
17

jynfolhtm%m
ppfyJGrSm vlwoef;cef aoauscJh&w,f?
orR w Ek d i f i H b uf u qd k A D , uf , l e D , H /
jyifopf/ ruUqDudkwkdu ulnD-u_yD; z&efudk
udk zufqpftDwvD/ *smr%Dwkdu ulyg
w,f ? t*F v d y f u awmh -um;aew,f
ajym_yD; *smr%Dbuf yif;ygw,f? aemufq;Hk
z&efukd tEkid &f oGm;ygw,f? ykid rf kd idk Af ;D ,m;
rvkyfEdkifwJhudpPawGukd z&efukdu vkyfEkdifcJh
ygw,f? 'kwd,urBmppftwGif; -um;ae
w,f a-unm_yD; zufqpfEdkifiHawGeJ
eD;eD;uyfuyf qufqHcJhvdk ukvor*~u
1955 ckESpftxd -uOfxm;wm cHcJh&w,f?
z&efudku 1969 ckrSm rif;om;
[G r f u mvk d pf u d k tem*wf b k & if e J Ek d i f i H
t}uD;tuJ tjzpfvsmxm;ay;cJhw,f? ,ck
txd bk&ifjzpfaeqJyg?
*syef?
tm&SrSm&SdwJh *syefjynf zufqpf
Ek d i f i H jzpf v myk H u sawmh ppf 0 g'uae
ul;ajymif;vmjcif; jzpfygw,f? rlvuawmh
*syefvnf; wkwfvkd taemufe,fcsJEkdifiH
awG&J rr#wwJhpmcsKyfawGukd vufrSwfxkd;
ay;cJh&wJh wdkif;jynfjzpfygw,f? ar*sDyjyif
ajymif;vJa&;awGa-umifh wdk;wufvmcJhwJh
*syef[m 1890 ckEpS rf sm;usrS pmcsKyfupd aP wG
ajz&Sif;EdkifcJhwmyg? wkdif;jynfumuG,fa&;
twG u f tav;xm; pk d ; &d r f p d w f w k d u
e,fy,fcsJxGifvdkwJhpdwfudk tvG,fwul
ajymif;vJoGm;apcJhw,f = vdk cHomatmif
ed * k H ; csKyf a y;wJ h ork d i f ; q&mwcsKd vnf ;
&Sdygw,f?
wu,fwrf; awG&wmuawmh
tpG e f ; a&muf trsKd ; om;a&;pd w f tcH e J
pD;yGm;a&;e,fy,f csJxGifzdktwGuf tquf
rjywf usL;ausmfppfrsm; qifE$JcJhjcif; jzpfyg
w,f ? *syef r S m tJ ' D w k e f ; u bk & if e J
ya'o&mZfvlwef;pm;u zufqpf0g'udk
oabmusw,f? tmSupkd ;kd rd;k r,fh {u&mZf
jzpfatmif vkyfay;vdkyJ? zufqpf0g'DawG
uvnf ; bk & if u d k bk & m;wql * l w vH k ;
jzpfatmif jykyftjzpfxm;_yD; *syefzufqpf
0g'udk tpGrf;ukefusifhoHk;Edkif-uvdk auseyf
w,f? 1894 = 95 rSm xdkif0rfu|ef;udk odrf;
ygw,f? 1904 = 05 rSm k&Sm;ukdEkdif_yD;
qcgvifu|ef;ukd odrf;jyefygw,f? tm;tif
awmif h w if ; vmwmeJ tr# wk w f q D u
18

tcGifhta&;awG wkd;,l/ ykdtEdkifusifhygw,f?


1910 rS m ud k & D ; ,m;vnf ; *syef vuf
atmuf a&mufoGm;&jyefygw,f?
1914 yxrurB m ppf jzpf v m
awmh wkwfjynf pef;wkef;jynfe,fu
*smrefawGudk wdkufxkwf_yD; tcGifhta&;awG
vuf a jymif ; ,l y gw,f ? ypd z d w f o rk ' N & m
twG i f ; u *smref y d k i f u|ef ; awG u k d v nf ;
wkduf,lvkdufygw,f?
1931 rS m ref c sL;&D ; ,m;uk d
odr;f _yD; wkwef ef;usb&k if yk,u
D dk (kyaf o;)
Ed k i f i H t }uD ; tuJ cef cJ h w ,f ? 1932 rS m
wkwfeJ ppfjzpfjyefygw,f? refcsL;&D;,m;ukd
0ifodrf;wJhudpP EkdifiHaygif;csKyf toif;}uD;rSm
tacstwif aqG;aEG;-uawmh vufOD;r+&Sd&Sd
toif;}uD;uae EkwfxGufvkdufygw,f?
'gawG u awmh *syef j ynf r S m
ppf0g'DawG v$rf;rkd;zkd jzpfvmapwJh aemufcH
awGyg?
pD;yGm;a&;bufukd ppfa&; wdk;csJr+
u taxmuf t ul ycJ h w mawG v nf ;
&SdcJhygw,f? yxrurBmppftwGif; vufvSrf;
rDoavmuf yg0ifcJh&mu wkdif;jynfrSm t_rJ
csKdwJhaewJh ukef-urf;ypPnf;awG &cJhygw,f?
jynfwGif;xkwfvkyfr+ wkd;wufvmcJhw,f?
ppfa&; tcsuftvufawGu t}uD;pm;
pufr+vkyfief; wkd;csJr+udk wGef;tm; ay;EkdfifcJh
w,f? 1920 ckESpfrsm;a&mufawmh t}uD;
pm;pufr+u _yD;jynfhpkHoGm;wJh tqifh
a&muf c J h w ,f ? xk w f v k y f a &; tyd k i f ; rS m
vuf 0 g;}uD ; tk y f uk r ` % D } uD ; awG v nf ;
ay:xG e f ; vmcJ h w ,f ? pd k u f y sKd ; a&;buf
wkd;wufatmifvnf; vkyfEdkifcJh-uw,f?
'gayrJ h tar&d u ef & J pD ; yG m ;
aps;uGuf ydvJr+u *syefjynfudkvnff; csef
rxm;&pfcJhyg? urBmhukefoG,fa&; usqif;r+
u *syefjynf&J pD;yGm;a&;eJ ykdukefvkyfief;udk
rsm;pGm xdcdkufapcJhygw,f? awma&mrdyg
'kuQa&mufukef-uygw,f? 'ga-umifh ppfwyf
t&m&S d a wG e J trsKd ; om;a&;0g'D a wG u
vuf&Sdtpkd;&ukd a0zefwkdufckdufvm-uyg
w,f? 'DvkdeJ 1930 ck aemufykdif;up_yD;
*syefjynf&J EkdifiHa&;rSm ppfwyf&J-oZm
v$ r f ; rk d ; r+ txG w f t xd y f a&muf v myg
awmhw,f? uufbdeufrSm EkdifiHa&;orm;
ta&twGuf enf;vmygw,f? 1932 ckrS

ppf+H;csdef 1945 txd *syef0ef}uD;csKyf 11


a,mufteuf 8 a,mufu ppfAv
dk cf sKyfawG
jzpfygw,f?
zuf q pf p epf u k d wmpl _ yD q k d & if
xk;H pHtwdik ;f uGejf rLepfawG roufom-uyg?
pD;yGm;ysufuyf rqkdufrD 1928 ckuwnf;u
*syefjynfrSm uGefjrLepf axmifaygif;rsm;pGm
zrf;qD;cHcJh&_yD; jzpfygw,f? e,fcsJ qefusif
a&; ajymqkdr+awG tydwfyifcH-u&w,f?
pmtkyfeJ owif;pmxkwfa0r+udk wif;usyf
pGm ukdifwG,fcJhw,f? wdk;wufolrSefor#udk
qefusifzkd tpkd;&uOD;pD;_yD; t&efppfa&;
tzJGtpnf;awG/ vli,ftzJGawG/ -uuf
ajceD t zJ G awG / trsKd ; orD ; toif ; awG e J
bmoma&;toif;/ oma&;ema&; toif;
awGudk vH+aqmftokH;cscJh-uw,f?
ajym&r,f q k d & if ppf a &;t&
jynfyrSm atmifyJGcHaew,f qdkEdkifayr,fh
jynfwGif;rSmawmh *syefvlrsKd;awGtaeeJ
ruHbl;avmufatmif }uD;rm;wJh rwnf
_idrfr+awG uHawGcHpm;-u&ygw,f? jynfy
a&muf *syefwyfom;awGu tqufrjywf
wkdufyJGawGwkduf&if; aoaususKd;uef;ae-u
&ovkd/ jynfwGif;rSmvnf; acsmif;ajrmif;
owfjzwfwm/ tm%modrf;zkd ud;pm;&if;
owf-ujzwf-uwmpwJh t-urf;zufr+awG
ay:aygufaeygw,f?
(5)
Oa&myzufqpfeJ tm&Szufqpf
zuf q pf p epf jzpf a y:vmyk H e J
azmf j ycsuf a wG E+ d i f ; ,S O f - unf h r ,f q d k & if
Oa&myeJ tm&S (*syef ) wlwmvnf;&Sd =
rwlwmvnf; &Sdygw,f?
wu,f u 1930 w0d k u f r S m
zuf q pf t ,l t q/ tmabmf / zuf q pf
tzJGtpnf;awG Oa&myrSm ae&mtESH ay:cJh
wmyg? t*F v ef v nf ; rvG w f y gbl ; ?
tar&duefjynfaxmifpkrSmvnf; &SdwmygyJ?
uk d , f h t usKd ; pD ; yG m ;/ uk d , f h t rsKd ; om;a&;
tay:rS m yJ tajccH - uvk d a&&S n f t wl
,S O f w J G a ezk d cuf w J h 0 g' jzpf y gw,f ?
[pfwvmu zufqpf0g'ukd tokH;y_yD;
rlvvrf;xGifcJhol rlqkdvDeDudk -oZmv$rf;
ud;qJGygw,f? aemufrS *syefudk ull;quf
oGm;wmyg?
Oa&myrSm pD;yGm;a&;/ EkdifiHa&;

jynfolhtm%m
tusyf t wnf ; awG a -umif h zuf q pf 0 g'
ay:vm&wmjzpf_yD;/ *syefuawmh ppf0g'
uae ul;ajymif;oGm;wm jzpfygw,f?
ay:vmwJhtcgrSvnf; udk,fhEdkifiH
ordkif;eJ rwluJGjym;wJh tajctae/ rwlwJh
tusKd;pD;yGm;awGa-umifh rwlwJh auG;a-umf
oHawG &Sdygw,f? tDwvDrSm aqmifyk'fvkyf
xm;wJh rlqv
dk eD D t_rJwrf;rSew
f ,f qkw
d hJ
auG;a-umfoHudk [pfwvmu *krpkduf
ygbl ; ? *syef r S m awmh *syef { u&mZf & J
tifyg,m wkd;csJa&; yJ auG;a-umfygw,f?
*smr%D e mZD a wG u qd k A D , uf , l e D , H u k d
1941 uwnf ; u taemuf b uf u ae
wkdufaeygw,f? atmifyJGawGvnf; &ae
ygw,f ? 'gayrJ h *syef z uf q pf a wG u
ta&Sbufuae 0ifrwkdufygbl;? wdkuf&if
e,fajrawG trsm;}uD; &Edkifygw,f? 'gayrJh
&r,f h e ,f a jru qd k u f a b;&D ; ,m;vd k
a'o}uD ; jzpf a ew,f ? ta&S awmif
tm&SrSmu o,HZmwawG ayguG,fkHru
t*Fvdyf/ jyifopf/ 'wfcsfe,fcsJorm;awG
wl;azmf&,laeygw,f? tJ'Dvdk cl;_yD;cyf_yD;
udkyJ 0ifE+dufygw,f? rdrdtusKd;pD;yGm;udkyJ
y"mexm;ygw,f? *syefuom ta&Su
0ifwdkuf&if qdkAD,uf,leD,H r+rvS cH&
ygr,f ? 'gayrJ h tusKd ; tjrwf t m;vk k H ;
*smr%DuyJ &oGm;rSmjzpfvkd *syefu vkH;0
rwkdufcJhyg? awmifbufukdyJ wkd;cJhygw,f?
t*F v ef r S m avbm0ef } uD ; a[mif ;
armfqavacgif;aqmifwJh _Adwdo#,leD,H
(1931 = 1939 ) zuf q pf v + y f & S m ;r+ u
qD ; rk d u f (*sL; =tm&yf ) qef usif a &;eJ
_Adwdo# "eo[m, tusKd;pD;yGm;udpPyJ
tmkHpkdufygw,f?
'gayrJh olwdktcsif;csif; wl-u
wmawG (trsm;tm;jzifh jynfwGif;a&;rSm)
uawmh rsm;rSrsm;yg?
= ol w k d wawG [ m Ek d i f i H a &; rD ; S L ;
rD;yef;awGv$wf_yD; rdrdoufqkdif&m vuf0g;
}uD;tkyf t&if;&Sifpepfukd ukd,fpm;y-uol
csnf ; ygyJ ? wurB m vk H ; uk d / e,f a jra'o
toD;oD;ukd tpdwfpdwfykdif;um }uH&myg
awGeJwGJ_yD; cJGa0-uwm/ Akdvfuszdk vkyf-u
wmrSm wl-uw,f?
= wrsKd ; om;vk H ; tE W & m,f ud k
umuG , f z k d eJ wrsKd ; om;vk H ; acsmuf x J

rusatmif u,fwifzkd uk,


d u
hf ,
dk u
f dk u,f
wif&Sif*kduf zrf;-uwmrSm wl-uw,f?
= tpG e f ; a&muf trsKd ; om;a&;0g'
(a&SmfAif0g') auG;a-umfwm/ ppfwyfu
wpwp EkdifiHa&;xJ 0ifygvmwm 'grSr[kwf
tm%m&Sif&J wvufudkif ppfwyfjzpfoGm;
wm/ ygvDref'Drdkua&pDudk vufrcH-uwm/
jynfolukd 'Drdkua&pD ray;-uwmawGrSm wl
-uw,f?
= a&S;kd;pJGvlxk wpdwfwykdif;ukd qJGaqmif
Ekdifzdk ya'o&mZf/ {u&mZfpwJholawGudk
kyfjytjzpf tokH;cs-uwmrSmvnf; qifwl
w,f?
= 'gtjyif uG e f j rLepf a wG e J wd k ; wuf
olawGudk qkd;qkd;0g;0g; ESdyfuGyf&mrSm wl-u
w,f?
= ud,
k t
hf usK;d pD;yGm; yGe;f yJv
h m_yDq&dk if urBmh
tzJG tpnf;rsm;ukd qefusizf kd vdt
k yfvm&if
EkwfxGufzkd 0efrav;-uwmrSmvnf; wl-u
w,f?
(6)
ppfwm;qD;a&;eJ urBmh _idrf;csrf;a&;
u|efawmfwdk uGefjrLepfawG[m
azmufjyefwJhppfukd qefusifolawG jzpfyg
w,f? _idrf;csrf;a&;ukd vkdvm;olawG jzpfyg
w,f// aemuf_yD; zufqpfpepfukd &GHrkef;ol
awGxJrSm a&Swef;a&mufcJholawGyg? 'g
a-umifhvnf; urBmhjynfolawGeJ vufwJG_yD;
zufqpfpepfukd wkdufzsufcJh-uygw,f?
'gtjyif u|eaf wmfwkd wawG[m
urBmh_idrf;csrf;a&;udk xdef;odrf;vkdolawG
jzpfygw,f? urBmhjynfolawGeJtwl urBmh
_idr;f csr;f a&; v+y&f mS ;r+awGrmS yg0ifc-hJ uw,f?
,aetxd wwd,urBmppfukd wm;xm;Ekid f
-uygw,f?
'kwd,urBmppf _yD;oGm;ayr,fh
zufqpfpepfukd wcgwnf;ajrjrKyfo_*FKd[f
ypfEkdifcJhwm r[kwfyg?
urB m ay:rS m vuf 0 g;}uD ; tk y f
t&if;&Sifpepf &Sdae&if/ e,fcsJpepf &Sdae&if
zuf q pf t E W & m,f q k d w m tcsd e f r a&G ;
ay:Edkifygw,f? txl;ojzifh urBmht&if;&Sif
pepf r S m taxG a xG t usyf t wnf ; }uD ;
(pD;yGm;a&;/ EkdifiHa&;rSm) ay:&if zufqpfpepf
ay:wwfygw,f?
'DaeurBmh tajctae[m

wurBmvkH;qkdif&m === urBmr+yjcif;


t&if;&SifoD0&DawGeJ tmabmfawG zefwD;
aecsdef jzpfygw,f? urBmhtcif;tusif;opf
twGuf ajcvSrf;awG jyifaecsdef/ qif;&J
csrf;om uGmjcm;r+ }uD;rm;aewJh tcsdef
jzpfygw,f?
'gtjyif zufqpf0g' a&cHajrcH
trsKd;om;a&;0g'awG acgif;axmifxaewm
vnf; owdy&r,f?
ork d i f ; rS m ppf w yf u vmwJ h
zufqpf ([pfwvm/ z&efudk/ *syef ) awG/
'grS r [k w f ppf w yf u d k wvuf u d k i f
vkyx
f m;Ekid w
f hJ zufqpf (rlqv
dk eD /D ay:wl*u
D
qvmZm) awGcsnf; awG&ygw,f? 'g
a-umifhvnf; vlxkukd ppfwyfvkd oabm
xm;-uw,f ? waoG ; / woH / wrd e f
jy@mef;_yD; vkdufemcdkif;cJhw,f?
'D a e Armppf w yf u aum =
b,fvkd trsKd;tpm; ppfwyfvJ?
uGefjrLepfawGuawmh zufqpf
pepfeJ ol&Jt}uH,kwfudk b,fwkef;urS
acgi;f ikH rcHco
hJ vkd = tckvnf;f acgi;f ikH c-H urSm
r[kwfyg?
jynfwGif;jynfy = zufqpfpepf
rSefor# qefusif-u?
ppftm%m&Sifpepfudk =
wkdufzsuf-u?

zufqpfpepfvufopfawG
tckacgif;jyefaxmifaejyef_yD?
zufqpfpepfa[mif;wkef;u
aocJh&wmudkvJ
rarhaysmufoifhygbl;?
zufqpf0g'qdkwm[m
t&if;Sifpepf&J xkwfvkyfr+/
e,fcsJpepf&J yHkpHwckqkdwmvJ
owd&oifhygw,f?
taxGaxGtwGif;a&;r; (,m,D)
. tpD&ifcHpm = 1994 ckESpfrS

19

(1)
EkdifiHwum owif;rD'D,mrsm;rS
r-umao;rD u xk w f j yef c J h o nf h owif ;
ESpfyk'fESifhpyfvsOf;aom pOf;pm;csufwcsKdukd
wifjyvkdygonf? yxrwyk'frSm rufqm
csL;quf j ynf e ,f r S Armjynf t pk d ; &tm;
pD;yGm;a&;t& jypf'%fcwf ta&;,la&;
Oya' rufqmcsL;quf bm;rm;avm
( Massachusetts Burma Law ) ukd
tar&d u ef z uf ' &,f w&m;k H ; rS y,f c s
vkdufonfhowif;? aemufwyk'frSm 0gaqm
'Drdkua&pDa&;&m nDvmcHt_yD; ay:xGuf
vmaom ( jyifopfEkdifiH. owif;xkwf
jyefcsuf )? owif;ESpfyk'fvkH;rSm 'Drdkua&pD
a&;/ Armjynf t a&;/ pD ; yG m ;a&;t&
jypf'%fcwf ta&;,la&;wkdESifh qufpyfae
ygonf?
(2)
Armjynfjynfolvlxku trkef;
}uD;rkef;aom etztm; 0kdif;0ef;qefusif
jcif;rSm tajccHtm;jzifh udqkd&rnfhudpP
jzpfygonf? ukdvkdeDb0rS vGwfajrmufa&;
ud;yrf;pOfumvu t*Fvdyftcuf Armh
tcsuf [k auG;a-umfoH xkwfcJh-u/ ,lq
cJhJ-uouJhokd 'DaewGifvnf; etz tcuf
tcJ}uD;av/ 'Drdkua&pD atmifyJGeD;av [k
,lqIjzpfonf? raumif;oly,f aom
vkyf&yfyg[k ,lqI jzpfonf?
uk v or*~ E S i f h if ; .vuf
atmufcH tzJGtpnf;rsm;/ 'Drdkua&pDESifh
w&m;r#wr+ u k d vk d v m;aom urB m h
Ed d k i f i H r sm;ES i f h urB m h j ynf o l r sm;wk d u ppf
20

tpk d ; &. rw&m;r+ r sm;ES i f h / jynf o l w k d


'Drdkua&pD tcGifhta&;rsm; cHpm;cGifh r&Sd
atmif &uf&ufpufpuf zdESdyf_yD; ydwfyif
aeonfrsm;twGuf 0kdif;0ef;qefusif-u/
jypf ' %f c wf - uonf u k d ta&;}uD ; aom
jynfywGef;tm;tjzpf ,lqxm;aomfvnf;
jynfwGif;zdtm; (jynfolzdtm;) u ykd_yD;
t"duusonf[lIvnf; tav;teuf
cH , l y gonf ? uG e f j rLepf r sm;taejzif h
vufawGt&vnf; Toabmxm;twkid ;f
usifhokH;vkyfaqmifoGm;rnf jzpfygonf?
ppftpd;k &tm; jypf'%fcwfa&;rSm
tajccHtm;jzifh udpPaumif;jzpfaomfvnf;
rwlaomjypf'%fcwfa&; udpPrsm;wGif udpP
wckcsif;tvkduf rwlv#if rwlovkd cJGjcrf;
pdwfjzm-unfh&ygrnf? Armjynf 'Drdkua&pD
a&;twGuf pdwf&if;apwem kd;om;rSefuef
pG m tul t nD a y;vk d o nf h Ed d k i f i H r sm; &S d
ouJhokd 'D,kefjrifI 'DcsKHxGifaom/ a&
aESmuf_yD; ig;zrf;vkdaom EdkifiHrsm; &SdaeI
jzpfonf?
u|efawmfwdkonf Armjynf.
vwfwavm tusKd;pD;yGm;rsm;udk tav;
xm;onfESifh wcsdefwnf;wGif tem*wf
tusKd ; pD ; yG m ;rsm;ud k v nf ; ajrmf j rif & ef
vkdygvdrfhrnf? tem*wf tE W&m,fukdvnf;
udwifwGufqzdk vkdygrnf?
Oyrmwck wifjyygrnf? zufqpf
*syef u d k Armjynf t a&;ES i f h rywf o uf
ao;rD/ ArmjynfawmfvSefa&; tiftm;pk
rsm;u tkyfpkd;ol _Adwdo#wkdtm; qefusif
awmf v S e f & ef ud ; yrf ; aeonf h tcsd e f

twGif;rSmyif xdkpOfu Armjynf trsKd;om;


Ek d i f i H a &;acgif ; aqmif w csKd u zuf q pf
qef usif a &;twG u f oabmw&m;a&;
buf r S pwif j yif q if c J h - uonf ? xk d
acgif;aqmifrsm; ajrmfjrifEkdifr+ pGrf;&nf&SdcJh-u
ygonf? xdka-umifhom zufqpf*syefrsm;
Armjynf w G i f ; 0if _ yD ; a0omvD j ynf w G i f ;
bDvl;0ifovkdrsKd; -urf;-u/ &rf;-ucsdefY
jynf o l w &yf v k H ; zuf q pf a wmf v S e f a &;
twGif; pkpnf;vmrdatmif oabmw&m;
a&;t&ESifh vufawGt& tcsdefwdktwGif;
atmifjrifpGm pnf;kH;odrf;oGif;EdkifcJhjcif;yg?
,aewnf & S d q J tE W & m,f
tm;vkH;onf etzukd rKdifyxm;ygonf?
okd&mwGif ordkif;tawGtuHt& jynfy
tE W&m,frsm;onf wcsdefcsdefY jynfwGif;
tE W&m,f okdr[kwf wdkif;jynf. t"du
tE W & m,f t jzpf ajymif ; vJ v mwwf
onf u d k v nf ; owd y&ef vk d y gonf ?
Armjynfokd a&muf&SdvmcJh-uaom ukdvkdeD
e,fcsJ pepf/ zufqpfpepfwkd udk &nf!e ;f jcif;
jzpfygonf?
(3)
rufqmcsL;quf bmrm;avm
ukd tar&duef. tjrifq
h ;Hk w&m;k;H u y,fcs
vkdufaomtcg jynfya&muf Armjynf 'Drdk
ua&pD tiftm;pkxJrS wcsKdu pdwfysufrd
a-umif; xkwfazmfajymqkdvm-uygonf?
tar&duefjynfwGif etzppftpkd;&tm;
pD;yGm;a&;qkdif&m jypf'%fcwf ta&;,la&;
tqdkywifoGif;csufrsm;ukd y,fcscJhonfrSm
Tw}ud r f w nf ; r[k w f y g? rd e,f

jynfolhtm%m
aumifpDxJY Armjynfqkdif&m pD;yGm;a&;t&
jypf ' %f c wf ta&;,l a &; tqk d ycsuf
tEkdif&onfhtcg xdyfqkH;rS rdawmf0efu
y,f c svk d u f o nf h tjzpf r sKd ; / uG e f * &uf
v$wfawmftrwff tpkwpku tqkdycsuf
wifoGif;onfukd tjcm;tpku qefusif
y,fcsvdkufonfh tjzpfrsKd;awG &SdcJhzl;ygonf?
tar&duef tpk;d &u Edik if w
H Ekid if u
H dk jypf'%f
cwf ta&;,la&; vkyf = rvkyfqkdonfrSm
tqdkygEkdifiH. vdktyfr+ESifh awmif;qkdr+wdk
tay: rlrwnfyg? xkdEkdifiHtm; jypf'%fcwf
vd k u f j cif ; jzif h tar&d u ef t pk d ; &twG u f
tusKd;tjrwf b,favmuf&SdrvJqkdonfh
tcsuf a y:wG i f o m t"d u rl w nf a e
ygonf? oltwGuf enf;enf;tusKd;&Sdv#if
jypf'%fcwfa&; enf;enf;vkyfrnf/ tusKd;
rsm;rsm;&Sdv#if jypf'%fcwfa&; rsm;rsm;
vkyfrnf? jyif;jyif;xefxefvkyfrnf? tusKd;
tjrwf &ykHray:ao;v#if jypf'%fcwfa&;
rvkyfao;yg?
a':atmifqef;pk-unfu etz
tpkd;&tm; pD;yGm;a&;qkdif&m jypf'%fcwf
ta&;,lr+rsm;vkyfzdk EkdifiHwumodk yef-um;
xm;_yD; jzpfonf? tar&duef tpkd;&u
vnf; a':atmifqef;pk-unf yef-um;csuf
udk arhavsmhjcif;r[kwfyg? (EU) tzJG0if
Oa&myEd k i f i H r sm;ES i f h tar&d u ef tpk d ; &
ukd,fwkdif xda&mufaom pD;yGm;a&;qkdif&m
ta&;,lrr+ sm; ryvky&f ao;onfudk orRw
uvifwefuvnf; owdyrdygonf? tar
&dueftpk;d &onf ArmjynfEiS hf pyfvsO;f aom
ol tusKd ; pD ; yG m ;uk d wG u f c suf c sd e f q
aejcif;om jzpfygonf?
Tae&mwGif tar&duef tpkd;&
. jypf'%fcwfa&;qdkif&m tcsuftvuf
wcsKdukd xkwfEkwfwifjyvkdygonf? ol.
Zmwf k y f t rS e f u k d od a p&ef jzpf y gonf ?
zGwx
f u
G rf S awmifydk reS ;f od&v#irf l Armjynf
twGuf tusKd;r&SdEkdifyg?
(4)
1996 ck E S p f ZG e f v (25 )
&ufaewGif aqmf'Dtma&;AD;,m;&Sd tar
&duef ppftajcpkdufpcef; AkH;cJGcHcJh&onf?
qufwkdufqkdovkd Zlvkdif (17 ) &ufaewGif
(TWA) av,mOf r sm; ayguf u J G r + j zpf c J h
onf? Ttjzpftysuf ESpf&yfwGif tD&ef =

vpfAsm;EkdifiHwkdESifh qufpyfr+ &SdEkdif onf


[k tar&duef tpkd;&u pOf;pm;cJh-uonf?
tck d i f t rmtm;jzif h rnf o nf h o uf a o
taxmuf t xm;rS r&S d a omf v nf ;
txif ukd pGyfpJGcsufvkyf_yD; tar&duef
tpkd;&u (d Amato Act) udk jy@mef;
vkdufonf? TOya'ukd orRw uvifwef
u vufrSwfa&;xkd;_yD; twnfyay;cJhonf?
tD&efESifh vpfAsm;EkdkifiHwdkwGif tar&duef
a':vm oef ; (40 ) xuf a usmf v G e f _ yD ;
&if;ESD;jrKyfESHaom rnfonfhEkdifiHjcm; a&eH
ukr`%Dukdrqkd tar&dueftpkd;&u ta&;
,lEkdif&ef tcGifhtm%m tyfESif;ay;vkduf
onfhOya' jzpfygonf? tD&efESifh vpfAsm;
Ek d i f i H w k d rS m t-urf ; zuf 0 g'ud k tm;ay;
tm;ajr m uf yae-uaom Ek d i f i H r sm;[k
0g&Sifwef. pGyfpJGjcif;cHae&aom EkdifiHrsm;
jzpf-uonf? trSefrSm tar&dueftpdk;&
taejzifh TudpEP pS &f yf ray:aygurf D vaygi;f
rsm;pGmuwnf;u (d Amato Act ) ukd
pOf;pm;_yD;cJh-uyg_yD?
1980 ckESpfrsm;uvnf; tar
&duefu tD&efESifh vpfAsm;EkdifiHwkdtm;
jypf ' %f c wf & ef ud ; yrf ; cJ h y gao;onf ?
xkdpOfu tar&dueftpkd;&. &nf&G,fcsuf
rS m taemuf E k d i f i H r sm;. pD ; yG m ;a&;
toufaoG;a-umjzpfaom a&eHaxmufyHhr+
uk d umuG , f & ef E S i f h yif v ,f a uG a'o/
ta&S tv,f y k d i f ; a'owd k wG i f aoe*F
AsL[m acgif;aqmifr+ae&mukd tar&duefu
&,lxm;&ef jzpfonf?
tjcm;Oya'w&yfrmS 1996 ckEpS /f
rwfvtwGif;u tar&duefuGef*&ufrS
jy@mef;vkdufaom (Helms Burton Act)
yifjzpfonf? usL;bm;jynf qefusifa&;
Oya'yg? usL;bm;*sufav,mOfrsm;u
tar&duef rSwfykHwifxm;aom av,mOf
ESpfpif;ukd 1996 ckESpf/ azazmf0g&DvtwGif;
ypfcscJh_yD;aemuf ESpfvt-umrSm TOya'
ukd jy@mef;vku
d o
f nf? trSerf mS Tav,mOf
ES p f p if ; ypf c srcH & rD t&if u wnf ; u
( Helms Burton Act ) uk d tqk d y
wifoGif;cJh_yD; jzpfygonf?
1960 ck E S p f r sm;uwnf ; u
tar&duefu usL;bm;EkdifiHtm; pD;yGm;a&;
jypf'%fcwfr+rsm;ESifh ukefoG,fa&; ydwfqdk

r+rsm; yvkyfvmcJhjcif; jzpfonf? xdkokd


yvkyfjcif;. &nf&G,fcsufrsm;wGif tawG;
tac:qkdif&m ta-umif;&if;cHrsm; yg0ifae
ovk d ol ausmaxmuf a emuf c H a'o
jzpfonfh A[kdESifh vufwiftar&duwkdwGif
oltcsKyftjcmtm%mykdifr+ukd xdef;xm;
a&;twG u f wnf q J t ajctaersm;uk d
rxdcdkufap&ef[laomtcsufvnf; yg0if
onf?
TOya' ESpf&yfudk jy@mef;vkduf
onfhtcg EkdifiHwumowif;&yfuGufwGif
uG u f uG u f n H n H jzpf o G m ;&onf ? ol .
wqif_h yD;wqifh qufwu
kd w
f ;kd jrihf ta&;,l
oGm;a&; tpDtpOf udk wdk;IuefuGuf
qefusifvm-uonf? aemufqkH;wGif tar
&duef tpkd;&tm; wefjyefjypf'%fcwfa&;
tpDtpOfrsm; ay:aygufrnfh tajctaexd
qk d u f a &muf v mcJ h o nf ? Ttjzpf r sKd ; ud k
tar&d u ef t pk d ; & tm%myk d i f r sm;u
ar#mfvifhrxm;cJh-uyg?
TOya'ESpf&yf rjy@mef;rD ( 6 )
vcefuwnf;u tar&dueftpkd;&onf
urBm&Gm}uD;wGif &Gmdk;wav#muf acgufwkH
acgufjyef av#muf_yD; jypf'%fcwf ta&;
,la&; wkwf}uD; wudkifudkif/ w&rf;&rf;ESifh
vlru
dk }f uD; vkyjf ycJo
h nf? _cdr;f ajcmufco
hJ nf?
ok d &mwG i f ol . jypf ' %f c wf a &; tqd k y
csufrsm;udk tjcm;EkdifiHrsm;u t}udrf}udrf
y,f c sqef usif c J h - uygonf ? Tonf r S m
ol. teD;acwfordkif;Y yxrOD;qkH;aom
tawGtuHyg?
tar&dueftpkd;&onf ppfat;
acwfuwnf;u ol.EkdifiHa&; ydifbufrsm;
uk d xd e f ; csKyf & ef E S i f h ol ud k , f u sKd ; pD ; yG m ;
umuG,f&ef &nf&G,fI pD;yGm;a&; jypf'%f
cwfonfhenf;jzifh Akdvfusv$rf;rkd;a&; vkyf
vmcJhonf?
jypf'%fcwf ta&;,lr+a-umifh
r_idrfroufr+awG ay:aygufcJh&onfuawmh
ppfat;acwf aemufykdif;rSm jzpfygonf?
qlyluefuGufr+rsm;/ r_idrfroufjzpfr+rsm;
ay:ayguf v m&jcif ; onf tar&d u ef
jynfolrsm;tygt0if urBmhjynfolrsm;.
yk d i f ; jzwf r + pd w f " mwf u d k xif [ yf a zmf j y
aejcif;yifjzpfonf? if;ykdif;jzwfr+ pdwf"mwf
rS m tar&d u ef . tm%mjyEk d i f i H a &;uk d
21

jynfolhtm%m
qefusif_yD; vGwfvyfcGifh/ ukd,fydkifjy@mef;cGifh
wdkukd xdef;odrf;umuG,fvdkaom _idrf;csrf;
a&;ESihf zGH zd;a&;vrf;a-umif; twdifk ;f vdu
k v
f kd
aompdwf"mwf jzpfygonf? 1996 ckESpf
tar&duef. jypf'%fcwfa&;qkdif&m Oya'
ESp&f yfukd 0kid ;f 0ef;qefusicf -hJ uonfrmS vnf;
Tydkif;jzwfr+ pdwf"mwft&yif jzpfygonf?
tar&dueftpdk;&onf t-urf;
zuf0g' qefusiaf &; qdo
k nfudk ta-umif;
jy_yD; EkdifiHwum EkdifiHa&;ESifh pD;yGm;a&;
qkdif&mudpPrsm;wGif oludk,fol tm%m&Sif
tjzpf cef tyf x m;ygonf ? pG u f z uf
usL;ausmfa&;0g' ukd usifhokH;&mwGif jypf
'%fcwf ta&;,la&; qkdonfukd enf;em
wcktjzpf okH;ygonf?
tar&duef. 1996 ckESpf (d
kd pfqef;vmonf[k
Amato Act ) wGif ykrd o
ajymEkdkifonfhtcsufrSm wqifh_yD;wqifh
qufwkdufwdk;jrifh ta&;,loGm;a&; tpD
tpOf jzpfygonf? xdktpDtpOfrSm wjcm;
EdkifiHrsm;. jynfwGif;a&;ukd 0ifpGufzuf
jcif ; yif jzpf y gonf ? rd w f a qG y J j zpf j zpf /
&ef o l y J j zpf j zpf wwd , Ek d i f i H a wG r S m
tar&duef Oya'awGESifh vkdufavsmnDaxG
raewwf-u&ifjzihf jypf'%fcwfa&; Oya'
}udrfwkwfESifh ausmaumhatmif tdkufcH-u
&rnf[k owday;_cdrf;ajcmufjcif; jzpfyg
onf?
aoG ; em;xif a &muf r + / Ad k v f u s
vkdpdwf jyif;jyr+wkdjzifh tar&dueftpkd;&
onf olOya'rsm;udk EkdifiHwumh Oya'
rsm;. txufwGif xm;ygonf? e,fvGef
w&m;qH;k jzwfciG hf (extraterritoriality) ukd
ykdrdkwdk;csJ usifhokH;Edkif&ef ud;yrf;ygonf? if;
e,fvGef w&m;qHk;jzwfcGifhjzifh tpysKd;_yD;
e,fcsJpepfa[mif;onf urBmtESH udkvkdeD
vkyfcJhjcif; jzpfygonf? 1852 ckESpf t*Fvdyf
=Arm ppfyJGwGif t*Fvdyfe,fcsJu xkdtcGifh
ta&;uk d t"rR & ,l o G m ;ygonf ? ol uk d
emcH a omwk d i f ; jynf r sm; tusKd ; pD ; yG m ;
jzpfxGef;ap/ olukdremcHaom wkdif;jynfrsm;
tusKd;pD;yGm; ysufpD;ap = Tokd olpdwf
uduf zefwD;&ef ykHazmfaejcif; jzpfonf?
tqkdyg (d Amato Act ) u
tar&d u ef t pk d ; &. ay:vpD a &;&mwG i f
tajymif;tvJ ( 3 ) &yf jzpfvma-umif;
22

azmfjyaeonf?
1? ol. tm%mjyEkdifiHa&; tawG;tac:
onf EkdifiHa&;bufrS pD;yGm;a&;bufokd
ajymif;vmjcif;?
2? jypf'%fcwf ta&;,la&;wGifvnf;
Ek d i f i H p k H y l ; aygif ; ta&;,l r + r S tar&d u ef
wEk d i f i H w nf ; . jypf ' %f c wf ta&;,l r +
tjzpfajymif;vmjcif;?
3? tawG;tac: qkdfif&mESifh yx0DEkdifiHa&;
qkdif&m EkdifiHa&;ydifbufrsm;ukd tuef
towf&Sd&Sd ypfrSwfxm;&mrS ol. r[mrdwf
rsm;ukdyg jypf'%fcwf ta&;,l&ef ypfrSwf
wk;d csJ ajymif;vJvmjcif;= wdk jzpf-uygonf?
ol.wOD;wnf; Akdvfuspdk;rkd;a&;
0g't& jypf'%fcwfomG ;a&; tpDtpOfonf
ol.&ufpuf-urf;uwfaom okyfouef
ud k jyk H o mru uk d , f h u k d , f u k d ,k H - unf
pdwfcsr+ avsmhenf;vmjcif;udkyg jyygonf?
olr[mrdwfrsm;tay: oltaejzifh pkd;&drf
aomu jzpfae&a-umif;ukdvnf; azmfjyae
ygonf?
ppf a t;vG e f a cwf w G i f tar&d
uefonf wOD;wnf;aom r[mtiftm;
vGef EkdifiH}uD;tjzpfjzifh ukvor*~ukd ol
tm%matmufokd qJGoGif;a&; ud;yrf;cJh
onf? twGif;a&;rSL;csKyf bl;xkdpf*gvDukd
'kwd,oufwrf; rxrf;aqmifEkdifatmif
olwOD;wnf;u ADwkdtm%mokH;_yD; zwfypf
cJhonf? ukvor*~trnfukd tokH;cs_yD;
wjcm;EkdifiHrsm;tm; trdefay;onfh enf;
vrf;jzifh bufppHk u
G zf uf usL;ausmaf &;0g'udk
wif;wif;rmrm usifhokH;vmcJhonf? Tokd
vkyfaqmif&mwGif olatmifjrifcJhonfh udpP
rsm;vnf;&Sdonf?
okd&mwGif wpwp oltwGuf
yk d r d k } uD ; rm;aom tcuf t cJ r sm;vnf ;
ay:aygufwdk;yGm; vmaeonf? ol.r[m
rdwfrsm; twGif;wGif EkdifiHa&;ESifh pD;yGm;a&;
t& xdyfwdkufjzpfr+rsm; ykdrdkwkd;yGm;vmaom
a-umifh jzpfygonf?
tar&dueftpkd;&onf tD&efESifh
vpfAsm;Ekid if w
H dk tm; 0kid ;f 0ef;jypf'%fcwfr+ y
-u&ef ol r[mrd w f r sm;ud k t}ud r f } ud r f
aoG;aqmifpnf;kH;onf? ratmifjrifcJhyg?
TtcuftcJukdausmf&ef wqifh_yD;wqifh
quf w k d u f w d k ; jr i f h jypf ' %f c wf o G m ;a&;

tpDtpOf ukd ajymif;vJ jy@mef;vkduf_yD;


olwa,mufwnf; a&SuOD;aqmifvkyfjy
ygonf? ola&Saqmifr+aemufu r[mrdwf
rsm; vdkufygap&ef &nf&G,fygonf? ol
&xm;bD;aemufwGif r[mrdwfrsm; uyf_yD;
vdkufygvmap&ef ud;csnfac:aqmifjcif;yg?
Tenf;jzifh tar&duef acgif;aqmifonfh
urBmhpepfopfw&yf azmfaqmifa&;wGif
r[mrdwfrsm;uvnf; ukd,fus&mtcef;rS
wm0efxrf;&Guf vkdufygap&ef jzpfonf?
(d Amato Act ) ESifh (Helms
Burton Act ) wd k onf vuf a wG wG i f
ukvor*~. tajccHrlrsm;jzpfaom wef;wl
a&;ES i f h tcsKyf t jcmtm%myd k i f r + w d k ud k
csKd;azmufjcif;jzpfonf? pD;yGm;a&;qkdif&m
wG i f v nf ; urB m h u k e f o G , f a &;tzJ G }uD ;
( WTO) . pnf ; rsOf ; pnf ; urf ; rsm;ud k
zsuf q D ; aeonf ? if ; Oya'rsm;onf
a'oqdkif&m wif;rmr+rsm;udk ykdrdkonf;oef
apEdkif_yD; urBmhukefoG,fr+vkyfief;. zGHzd;
wkd;wufr+wkdtm; xdckdufapEkdifygonf?
tar&duefjynfrS xkwfa0aom
( USA TODAY ) owif ; pmuyif v #if
tar&dueftpdk;& taejzifh jypf'%fcwf
ta&;,lr+wkdukd wjcm;EkdifiH tm;vkH;eD;yg;
wdktay: qifajcqifvuf trsKd;rsKd;okH;_yD;
csrSwfaer+ odkr[kwf _cdrf;ajcmufaer+wdkrSm
rnf o nf h &v'f a umif ; r# xG u f a y:vm
Ekdifp&m r&Sdyg [k a&;om;cJhygonf?
csKyf a jym&v#if tar&d u ef .
jypf'%fcwf ta&;,la&;rSm urBm}uD;ukd
Akdvfusv$rf;rkd;Edkifa&;twGuf wdkif;jynfrsm;
. tcsKyftjcmtm%mykdifcGifh/ vGwfvyf
cGifhwdkukd csKd;azmuf_yD; pGufzufusL;ausmf
vkdonfh oabmxm; yg&Sdaeojzifh urBmh
EkdifiHtrsm;pku qefusifuefuGufae-u
ygonf? TtE W&m,fukd *kwpdkuf apmifh
-unf h a e-uygonf ? Ttcsd e f r sKd ; wG i f
u|ef a wmf w d k u TtE W & m,f u k d v nf ;
wzuf u owd & S d a eoif h y gonf ? rd r d
wdkif;jynf. tusKd;pD;yGm;omv#if xm0&
tusKd;pD;yGm; jzpfygonf?
(5)
tD & ef / vpf A sm;/ usL;bm;
EkdifiHwkd. tajctaeonf Armjynf tajc
taeES i f h xyf w l u saeonf r[k w f y g?

jynfolhtm%m
tar&d u ef u Armjynf t ay:xm;aom
oabmxm;rS m vnf ; tD & ef / vpf A sm;/
usL;bm;EkdifiHwkdtay:xm;aom oabm
xm;ESifhxyfwl r[kwfyg? okd&mwGif urBmh
EdkifiHtm;vkH;tay: tar&duefuxm;aom
oabmxm;rS m tajccH w ck w nf ; om
jzpf y gonf ? tar&d u ef O D ; aqmif a om
urB m h p epf o pf a tmuf w G i f urB m h E d k i f i H
tm;vkH; emcHaexdkif-u&efom jzpfygonf?
Armjynf j ynf o l w d k . rsuf
arS m uf O D ; wnf c suf r S m 'D r d k u a&pD a &;
atmifyJGcHEkdifapzdk jzpfygonf? ppftm%m
&S i f p epf zsuf o d r f ; a&; jzpf y gonf ? T
rsuf a rS m uf OD ; wnf c suf atmif j rif a &;
twGuf jynfywGef;tm;ukd tajccHtm;jzifh
rypfy,faomfvnf; yJGvSefzsmcif; oabm
rsKd;ESifh jynfwGif;a&; 0ifpGufjcif;rsKd;um;
vufcHIrjzpfyg? bGaE Wm-uufolcdk; u
&Gmwef;&Snv
f n
S _hf yD; a-u;pnfoaH y;aeonfh
enf;rsKd;jzifh 'Drdkua&pDESifh vltcGifhta&;
auG;a-umf_yD; toHaumif; [pfaewkdif;
vnf; rsufpdrSdwf,kHI rjzpfyg?
EkdifiHwumudpPrsm;wGif yg;pyf
auG;a-umfoHxuf vufawGvkyf&yfudk
-unfh-u&ygrnf? tay:,Homefxuf
tESpfom&udk eufeuf+dif;+dif; xdk;azmuf
-unfh&ef vdkygonf? okdrSom usm;a-umuf
I &Sif}uD;ukd; = &Sif}uD;usm;xufqdk;aom
tjzpf r sKd ; uk d a&S m if & S m ;Ek d i f y gvd r f h r nf ?
rdrdwkdif;jynf. a&&SnftusKd;pD;yGm;ukdom
OD ; xd y f x m;_yD ; vk y f a qmif - u&ygrnf ?
ppfat;acwf _yD;qkH;jcif;onf urBm}uD;
xm0pOf _idrf;csrf;aomacwfokd a&mufjcif;
r[k w f y g? t&m&muk d rd r d w d k i f ; jynf .
tusKd;pD;yGm;tay: tajccHEdkifrS awmfkHusyg
vdrfhrnf?
(6)
0gaqm'Drdkua&pDa&;&m nDvmcH
t_yD;wGif ay:xGuv
f maom jyifopfEidk if .
H
xkwfjyefa-unmcsuf wGifrl pD;yGm;a&;
qk d i f & m jypf ' %f c wf a &;ES i f h ywf o uf I
bGif;bGif;ajymxm;ygonf? Armjynftm;
pD ; yG m ;a&;qd k i f & m jypf ' %f c wf ta&;,l
a&;udk jyifopfEdkifiHu vkyfrnfr[kwf =
[l a om t"d y ` m ,f y g&S d y gonf ? ol o nf
vnf ; jypf ' %f c wf ta&;,l r + vk y f =

rvkyfqdkonfudk oludk,fuskKd;pD;yGm;tay:
rlwnf_yD; qkH;jzwfjcif;yg?
jyifopfEdkifiHu olxkwfjyefa-u
nmcsufonf tar&dueftpdk;&tm; a0zef
jypf w if a ejcif ; r[k w f [ k qd k a omf v nf ;
a0zef j ypf w if j cif ; xuf yd k q k d ; ygonf ?
tar&duef. wckwnf;aom 0ifkd;pGef;
&Sdonfh urBmpepfudk qefusifvkdufjcif;
wenf ; qd k v #if tar&d u ef . t&if ; cH
&nf&,
G cf suu
f kd qefusiw
f u
kd cf u
kd f vku
d jf cif;
jzpfygonf? wdkfif;jynfwckwGif 'Drdkua&pD
pepf o d k ajymif ; vJ a &;onf ol Ed k i f i H .
jynfwGif;a&;jzpfI jynfyrS wGef;tm;ay;
ae&ef r [k w f q d k a om t"d y ` m ,f v nf ;
,if;xkwfjyefa-unmcsufwGif yg&Sdaeonf?
'Drdkua&pDESifh vltcGifhta&;udk ta-umif;
jy_yD; tar&duef. tjcm;wdkif;jynfrsm;tm;
0if a &muf p G u f z uf a &; ay:vpD u sif h o k H ;
aejcif;ukd qefusifvkdufjcif; jzpfygonf?
tqk d y g xk w f j yef a -unmcsuf o nf
tar&duefESifh olr[mrdwfwdk t-um;rS
ydyuQukd zGifhvSpfjyoaeonf? wckwnf;
aom 0ifkd;pGef;urBmhpepf jzpfa&;ud;yrf;r+
ESifh 0ifkd;pGef; trsm;tjym;&Sdaom
urBmhpepfjzpfa&; ud;yrf;r+ wdkt-um;rS
ydyuQukdvnf; xif[yfjyaeonf?
jyifopftpkd;&. t,ltqrSm =
'Drdkua&pDa&; ud;yrf;aom tiftm;pkrsm;
taejzifh rdrdjynfwGif;rS EkdifiHa&; jy\em
rsm;uk d ajz&S i f ; &if ; wjznf ; jznf ; csif ;
'D r d k u a&pD pepf q D o k d ul ; ajymif ; a&;
jzpfonf? TonfrSm t&if;&SifEdkifiH/ e,fcsJ
EdkifiHwkd. qENoabmxm;rSefukd t&if;cH
twk d i f ; azmf j yvk d u f j cif ; yg? ol w k d onf
'D r d k u a&pD a tmif y J G t wG u f t-urf ; zuf
zd E S d y f r + u d k t-urf ; zuf wG e f ; vS e f a om
enf;jzifh jynfolvlxk}uD;ukd,fwdkif tpkd;&
tajymif ; tvJ vk y f r nf u d k rvd k v m;yg?
Ttcsuf w G i f tar&d u ef t pk d ; &a&m/
jyifopftpkd;&yg oabmxm; wlnD-uyg
onf? tar&duefuvnf; awmfvSefa&;
enf;vrf;r[kwfaom enf;vrf;jzifh oludk
emcH r nf h tpk d ; &w&yf _id r f ; _id r f ; csrf ; csrf ;
ay:aygufvma&;ukdom jzpfapcsifygonf?
iS u f a ysmoD ; au|;a&; ay:vpD r S m xd k
_idrf;_idrf;csrf;csrf;jzpfa&;qENt& csrSwfjcif;

jzpfygonf? tar&duef/ Oa&myenf;rSm


ajAmif u svG e f ; ojzif h wzuf o m;ud k
apmfum;ovdk jzpfoGm;ygonf? ppftkyfpk
tawmf}uD; &SufoGm;ygonf? iSufaysmoD;
au|;_yD ; tucd k i f ; ovk d cH p m;oG m ;&I
&Suf&rf;&rf;_yD; jiif;qefygonf? xkdtcg
*syef 0 if v mum rsuf E S m rysuf a pbJ
wynfharG;Ekdifonfh tm&Senf;ukd usifhokH;
ygonf? Aef;pm;}uD; tm&SwdkufESifh eD;pyf
csifvmaom -opa-w;vsuvnf; enf;
wrsKd; prf;oyfygonf? tar&du/ Oa&myESifh
csufud;qufaeojzifh -opa-w;vsenf;rSm
atmif j rif b G , f r&S d y g? *syef v d k v nf ;
pD;yGm;a&;rawmifh/ aiGtdwfrazmif;yg?
*syef . enf ; uk d tar&d u ef u
ruefuGufyg? wkwfypfI &&/ acG;ukdufI
&& &wmy"me[k oabmxm;ygonf?
*syef r S m tar&d u ef xD ; &d y f a tmuf r S
wkdif;jynf? tar&duef. aus;Zl;a-umifh
pD;yGm;a&; tiftm;}uD;EkdifiH jzpfcJh_yD; ,ck
vnf; ppftiftm;}uD;EkdifiHjzpfa&;udk tar
&duef xD;&dyfatmufckdum ud;yrf;aeonfh
EkdifiH r[kwfygavm?
Armjynfonf 19 &mpk ukefcg
eD;wGif ppfvrf;ay:a&mufaeojzifh t*Fvdyf
udkvkdeD jzpfcJhygonf? ESpf 100 u|efjzpfcJh
&ygonf? 20 &mpk yxrESpf 50 ykdif;wGif
ppfvrf;usjyefI *syefatmuf a&mufcJh
ygonf? 3 ESpf zufqpfu|efb0 a&mufyg
onf?
21 &mpkwGif ppfvrf;tuscHI
rjzpfyg? Armjynf. 0ef;usiw
f iG f wnf_idr_f yD;
_id r f ; csrf ; aerS / ppf & moD O wk E S i f h ppf
tajctae ray:aygufygrS ppfvrf;b0 us
a&mufjcif;rS uif;a0;ygvdrfhrnf? tkyfpkd;ol
rsm;u tjrifwdk_yD; weyfpm; tusifht}uH
rsm;t& vkyfaev#if 'kuQawGEkdifygonf?
tk y f p k d ; ol r sm;. tjrif w d k r +
weyfpm;}uHr+a-umifh ppfvrf;usoGm;v#if
awmfawmfESifh vGwfudef;rjrifyg? &mpkESpfESifh
csDI u|efjzpf&ygvdrfhrnf?
tjrifwkdr+jzpfap/ weyfpm;}uHr+
jzpf a p t&if ; cH r S m ppf t k y f p k tm%m
wnf _ rJ a &; jzpf y gonf ? ppf t k y f p k o nf
tm%m wnf _ rJ a &;twG u f jynf w G i f ;
Ek d i f i H a &;cG i f w G i f weyf p m;tusif h t }uH
23

jynfolhtm%m
tajrmuftjrm; vkyzf ;l ygonf? atmifjrifonft
h cgvnf;&S/d 'kuaQ wGonft
h cgvnf;uH jzpfz;l ygonf? jynfwiG ;f Ekid if aH &;cGiw
f iG f upm;jcif;
jzpfI yvG,f/ jyifvG,f &SdEkdifygonf? EkdifiHwumhcGifwGif upm;&mY wuGufrSm;v#ifum; jyifr&aomtrSm; jzpfoGm;ygvdrfhrnf?
(7)
uGefjrLepfrsm;onf _idrf;csrf;aomenf;jzifh 'Drdkua&pDta&;awmfykH atmifyJGcHonfudk jrifawGvdkygonf? okd&mwGif tkyfpkd;ol
rsm;u vufeufjzifh t-urf;zuf zdESdyfaeygu tkyfpkd;cHrsm;taeESifh vufeufjzifh t-urf;zufckcHawmfvSefjcif;onf w&m;onf [k
uGefjrLepfrsm;u twdtvif; xkwfazmfa-unmxm;_yD; jzpfygonf? etz u _idrf;csrf;aomenf;vrf;jzifh jynfwGif;jy\emrsm;
ajz&Sif;a&;vrf;a-umif; ukd wzufowf ydwfypfvdkufygu t-urf;zufa&;vrf;a-umif;udk jynfolrsm; a&G;cs,fcGifh&Sdonf[k ,lqygonf?
jynfolvlxku qENrJjzifh tcGifhtm%may;xm;aom trsKd;om;'Drdkua&pDtzJGcsKyftm; rw&m;oif;a-unmrnfqkdygu
,if;vkyf&yfonf jynfolqENtm; t_yD;tykdif acsr+ef;vkdufum ar#mfvifhcsufrJhapjcif; jzpfygonf? xdkodkvkyfygu jynfwGif;EkdifiHa&;
jy\emrsm;tm; _idrf;csrf;aomenf;vrf;jzifh ajz&Sif;a&;vrf;a-umif;ukd etzu ,wdjywf ydwfypfvkduf_yD[lIom ,lq&ygawmhrnf?

'Drdkua&pDeJ vltcGifhta&;SdrSd[m tar&duefe,fcsJrm;tzdk t"dupH


r[kwfygbl;? edkifiHwumuGefjrLepfv+yfSm;r+udk qefusifa&; vkyfrvkyfomv#if
pHjzpfygw,f?
'Drdkua&pDeJ vltcGifhta&;SdrSd[m pHjzpfcJh&if tv,ftar&dueJ awmif
tar&durSmSdwJh ppftpdk;&awG oufqdk;Snfzdk rjrifygbl;? 'Dppftm%mSifawG
avmuf b,fppftpd;k &rS 'D 2 ckukd csKd ;azmufwm rSyd gb;l ? 'gayrJh 'Dppftm%mSif
awGukd tar&duefe,fcsJ u 'dk val wG eJ bufawmfom;awG tjzpf ypkysKd ;
axmifay;-uygw,f?
jynforl sm;taeeJ xifa,mifrmS ;um/ e,fcsJ tay:rSm pdwu
f ;l ,Ofr+ xyf_yD;
rjzpfr-d uzdk vdyk gw,f? Armjynf&J ordik ;f rSm 'grsKd ;udk jyifopfvJ vkycf w
hJ ,f? t*Fvyd f
vkyfcJhw,f? *syefvJ vkyfcJhw,f? tckawmh tar&duefu vkyfaew,f? 'Dordkif;
oifcef;pmawGudk rarh-uzdk vdkygw,f?
taxGaxGtwGif;a&;r; ( ,m,D ) . EdkifiHa&;tpD&ifcHpm/ 1994 ckESpf/
-o*kwv
f ( 15 ) &uf?

24

xd;k om;rsm;rsm;&atmifvyk af ewJh

xDqkdwm tpdk;&todtrSwfy
avmif;upm;yJGwrsKd; jzpfw,fvkd jrefrmh
pG,fpkHusrf;xJrSm wdwdusus qkdxm;wm
awG&ygw,f? 'gukdu|efawmfwdk vufcH
w,f?
ppftpkd;&taeeJ tuJqwfwJh
udpP tawmfrsm;rsm; &Sdygw,f? xdvdkufwdk
vkduf&if SL;SL;&SJ&SJeJ ikwfoD;pyfukef-uwm
awG&avh&Sdw,f?
Ek d i f i H a &;buf r S m 90 ck E S p f
a&G;aumufyJG&v'f (ppftkyfpk tm%mpGefh
&rSmjzpfvdk )
trsKd;om;nDvmcHudpP (ppfwyf
u xm0&tm%m qkyfudkifzkd )
tvm;wl jynfwGif;_idrf;csrf;a&;/
'D r d k u a&pD a &;/ wd k i f ; &if ; om; pnf ; vk H ;
nD ! G w f a &;ud p P a wG u k d v nf ; tajymrcH
ygbl;?
pD;yGm;a&;bufrSm jynfolawGudk
tcrJh tvkyfcdkif;apjcif;udpP (ukef&r,fh
bwf*suf oufomaevdk )
Ek d i f i H j cm;rS m Oya'rJ h tvk y f
vkyfaeolrsm; jyefac:a&;udpP (rdrduvnf;
tvk y f r ay;Ek d i f / ol w d k qD u 0if v mr,f h
EkdifiHjcm;aiGawGa-umifh )
rl;,pfaq;0g;udpP ('geJ touf
qufae&wmvdk qdk-u )
usyaf iGwefz;kd csa&;udpP (OD;ae0if;

u ol wouf aiG w ef z d k ; xyf c swm jrif


roGm;csifbl; ajymvdk qdkyJ?)
ppfa&;bufrSm ay:wmqJGwJhudpP/
tusOf;om;rsm; a&Swef;ydkwJh udpP/ &GmrD;+d/
vlowf/ trsKd;orD;rsm;ukd rzG,fr&m yusifh
wJh udpPawGvnf; twdktxd rcHyg? ('gawG
rvkyf&&if wyfyduJGoGm;Ekdifw,fvdk ,lqykH
&)
vlr+a&;bufjzpfwJh ynma&;rSm
wuUokdvfawG jyefzGifha&;udpP (ausmif;om;
awG qlrSmpkd;vdk )
&Sd_yD;om; wuUokdvfae&mawGrSm
ausmif;awGzGifhzdk/ rdjyifawGrxkwfzkd ('grsKd;
rajymeJ usef;rma&; xdckdufoGm;Ekdifw,f)
usef;rma&;rSm EkdifiHeJa'o 191
ckrSm usef;rma&; ypkapmifha&Smufr+tqifh
eHygwf 190 &aewJhudpP (0efcHvkduf&if *kdufyJh
rSm&,f/ aumif;atmifvkyfay;&&if aiGukef
rSm&,fa-umifh )
attkdif'DtufpfudpP (0efrcHEkdfif/
oduQmusw,f/ aiGukefr,f )
qENu b,fvkdyJ &Sdygap/ tao
qkyfxm;wmawG ywfywfusvmwmawG
&Sdovkd/ r#if;r#if;csif; av#mhav#mhay;ae&
wmawGvnf; awGvm&ygw,f?
'Dvt
kd wdk txd rcHEikd w
f hJ udpaP wG
xJrSm ppftpkd;& toufqufa&;twGuf
ta&;ygyg bmaiG&mS ay;aewJh atmifbm

avxDudpPvnf; ygaeygw,f? atmifbm


avxD e J vpOf v pOf vl a wG t vk y f + y f
atmif zrf;pm;xm;wm awG&vdk xDudpPudk
u|efawmfwdk pdwf0ifpm;rdygw,f?
xDa-umifh'kuQa&muf&wJh &wemykH?
Armjynf xDordkfif;ukd jyefvSef
avSm-unfhwJhtcg ukef;abmifacwf aemuf
qkH;rif;quf oDabmbk&ifvufxufvdk
oGm;awGygw,f? &nf&G,fcsuf ta-umif;jy
csufuawmh oabmuscsifp&myg? olaX;
trsm;ay:ayguf&ef rSL;awmfrwfawmfwkd
!dEd+if;wdkifyif_yD; vkyf-uonfvkd qdkygw,f?
pwifzGifhvSpfwJhtcsdefu jrefrmouU&mZf
1240 ck/ waygif;vrSm jzpfygw,f?
vuf a wG rS m tvk y f r vk y f b J
olaX;jzpfcsifolawGursm;/ xDkHuvnf;
wkHwnf;qkdawmh }udwf}udwfwkd; pnfum;
vSw,fvdk ordkif;rSwfwrf;wcsKdrSm azmfjy
ygw,f? vufrSwfwapmif aiG 5 usyfE+ef;eJ
vufrSwfaygif; 12000 a&mif;&avawmh
a&mif;&aiGaygif; 60000 usyf&ygw,f?
tcGefEkwf,lwmu 10000 usyfqkdawmh
&mckdifE+ef;tm;jzifh 1667 om&Sdygw,f?
aemufyidk ;f rSm xDx;dk olawG ykrd sm;
vmvdk xDkH 10 kHtxd zGifhvSpfa&mif;cs-u
&w,f? xDkHwkH[m vufrSwfwapmifukd
2 usyf E + e f ; eJ vuf r S w f a ygif ; 6000
a&mif;cGi&hf w
dS ,f? xDw
Hk kH wv 10 }udrEf e+ ;f
25

jynfolhtm%m
zGifhvdk 10 kHqkdawmh t}udrfaygif; 100 zGifhyg
w,f? w}udrfv#if tcGefaiGtjzpf 2000
usyf , l y gw,f ? t}ud r f 100 zG i f h w mrk d
wvwv bk & if h b mawmf a iG [ m
200000 usyf jzpfvmw,f?
tusKd;quftaeeJ vlawG[m
tvk y f r vk y f - uawmh b J xD xJ r S m yJ
pdwfua&mufukefw,f? yzG,faqmifzG,f
awGvJ raqmif&GufEdkif/ pD;yGm;a&;uvnf;
qkwf,kwfvm/ auG;wifoluwif/ tr+
tcif;awGay:/ w&m;waygifawGjzpf-ueJ =
tcsif ; csif ; -um; quf q H a &;awG y suf /
pnf;vkH;nD!Gwfr+r&Sd/ xxuGuG vkHv
O\m[vnf ; enf ; uk e f - uw,f ? vl
awmfawmfrsm;rsm;[m rdrdukd,fukda&mif;_yD;
xD x d k ; vm-uwmrk d auG ; wif u |ef j zpf
ukefw,f? xDzGifhcsdefu 2 ESpfeJ 10 vom
-umayvkd awmfayawmhw,f? 'gxufrsm;
-umvdkuf&if b,ftxd ajAmif;qefukefr,f
rod?
'D a e&mrS m tcsd e f r D avmb
b&dwftkyfEkdifwJh oDaygbk&ifudk todtrSwf
y-u&r,f xif y gw,f ? vl a wG tvG e f
trif ; ysuf p D ; vmwmuk d awG &_yD ; xD
vkyfief;ukd ydwfypfvkdufygw,f? 'gtjyif
qif;&Jom;awGtwGuf tcsif;csif;,Sufwif
aewJh xDauG;aiG usyf 20000 ausmfudk
vnf ; bmwd k u f u xk w f _ yD ; jyef q yf
apygw,f ? auG ; wif f u |ef j zpf aeol a wG
ukdvnf; a&G;Ekwf_yD; vGwfvyfcGifh ay;wm
awGvnf; vkyfcJhw,f?
oD a ygbk & if u d k buf E S p f b uf
tjrifu -unfhzkdawmhvkdr,f xifygw,f?
xDpzGifhwm olrSmwm0ef &Sdygw,f? Arm
vlrsKd;awGtaeeJ wc%jzpfjzpf vlysif;
vl z sif ; awG jzpf a pcJ h y gw,f ? e,f c sJ u
tuGuf&Sm_yD; (vufusef ) txufArm
jynfudk odrf;zkdacsmif;aecsdefrdk ykdta&;}uD;
ygw,f? olazmfwJhaq; olrEdkifjzpfoGm;wm
vnf; ygygw,f?
ol uk d ord k i f ; rS m vl n H h
wa,muftjzpf orkdif;q&m tqufquf
u rdwq
f ufay;cJw
h myg? 'gayrJh xD udpeP J
ywfoufvdk ol&Jaemufykdif; aqmif&Guf
csufawG -unfh&wmrSm wm0ef,lpdwf
&Sdwmawmh awG&ygr,f? &or# zm;vmodyf/
26

ig;vmodyf rvkyfwm/ udk,fhEdkifiHom;awG


auG;wifu|efjzpfwmukd ukd,hfaiGeJ a&G;Ekwf
vGwv
f yfciG ahf y;wmpwJh tcsuaf wGuawmh
oabmuscsifp&myg?
oD a ygbk & if pG e f v$ w f v k d u f w J h
xD udk t*Fvdyf e,fcsJtpkd;&u 1938
ckESpfrSm jyefvnfzGifhvSpfygw,f? wapmif 2
usyfE+ef;eJ wESpfudk 4 }udrf zGifhygw,f?
zqyvacwf/ tdrfapmihftpkd;&acwf
xDrsm;rS ==onf?
48 ck vGwfvyfa&; aemufydkif;
umvrsm;rSm 3 vw}udrf/ aemuf 2 v
w}ud r f z G i f h w J h _Ad w d o #tarG tpk d ; &
atmifbmav odef;xDqkdwm qufzGifhyg
w,f? vufrSwfwapmifukd 2 usyfE+ef;yJ
owfrSwfygw,f? xDxdk;olu owfrSwfaps;
xuf aiG y k d a y;&wm r&S d y g? tJ ' D a cwf
ted r f h q k H ; tpk d ; &tr+ x rf ; wa,muf & J
vpmaiG u 82 usyf jzpf y gw,f ? xD
wapmif&J wefzdk;[m vpm&J 164 om
&Sdygw,f? wapmif/ ESpfapmifxufvnf;
ykdrxkd;-uyg? 'ga-umifh pD;yGm;a&;t&vnf;
rxddcdkufvSyg?
vGwfvyfa&;acwf wcsKdcdkifrd
rsm;rSm a'otpkd;&u OD;pD;_yD; vGwfvyf
a&; ausmufwdkif pkdufxlzdk aomif;xD
qd k w mrsKd ; zG i f h - uygw,f ? wapmif u k d
wusyfE+ef;eJ a&mif;ygw,f? udk,fwkduf,l
xm;&wJh vGwfvyfa&;ukd txdrf;trSwf
y&wJh udpPjzpfvdk rkefzkd;yJzdk;xJu xkwf_yD;
aysmfaysmf}uD; xkd;cJh-uygw,f? aiGcJGwmrsKd;/
rvS L rae& aiG a umuf c H w mrsKd ; r[k w f
avawmh pdwftaESmiftzJG uif;ygw,f?
rxkd;vkdvnf; b,folurSvm_yD; pJGcsufwif
aerS m r[k w f y gbl ; ? ay:wmqJ G c H & r,f h
umvvnf; r[kwfao;ygbl;?
xDrS yl;vf ( rSef;wGJyGJ )
ppfwyftdrfapmihf tpkd;&acwfrSm
usawmh enf;enf;uJvmygw,f? xD
eJ wif &yf r aeygbl ; ? }uH h c d k i f a &; tm;
upm;uG i f ; awG zG i f h z d k vk d w ,f / &ef y k H a iG
vk d w ,f q k d u m abmvk H ; yJ G a wG pD p Of _ yD ;
tuefckdif;ygw,f? yl;vf vufrSwfawG
a&mif;ygw,f? yJGpOfawGrSm b,ftoif;u
b,f t oif ; uk d b,f E S * k d ; = b,f E S * k d ; eJ
Edkifr,f? okdr[kwf oa&usr,f = vkd

wG u f c suf _ yD ; yl ; vf wJ G & ygw,f ?


rS e f o l r sm;&if avsmf a -u;enf ; enf ; &_yD ; /
rSefolenf;&if rsm;rsm;jyef&ygw,f? olwkdu
a&mif;&or#aiGay:u (xDrSm aumufwJh
twdkif;) 40 tcGefaumufygw,f?
ajrvwfykdif; wHcGefpkduf'kdif;vdk
toif; 20 ywf0ef;usif ,SOfydifwJh Akdvfvk
yJGrsm;qkd&if &wJhtaumufcGef[m renf;vS
ygbl;? 'DvkdeJ ckdif}uhHcdkifa&;uGif;opf wcsKd
ay:vmygw,f? ukd,fhrdudk,fha'otwGuf
upm;uGif;&wmaygavvdk ajzr,fqkd&if
ajzomao;w,f? ==xm;yg/ jy\emu
vlxkxJrSm/ vli,fawG-um;rSm (w&m;0if)
avmif;upm; pdwf"mwftjrpfwG,foGm;
apwmygyJ?
tm;upm;uG i f ; ud p P w if r u
tm;upm;&efykHaiGtwGuf ta-umif;jy_yD;
aemufyJGawGrSmvnf; yl;vf udpP}uD;u
quf&Sdaeygw,f? vG,fvG,feJ aiG&wJhudpP
vufrv$wfwwfwJh tusifhqkdwm azsmuf&
tcufom;uvm;?
'D v d k e J aps;onf a wG u vnf ;
aps;ra&mif ; Ek d i f yl ; vf w J G - uygw,f ? pm
rwwfayrwwf/ abmvkH;yJG r-unfhwwfwJh
ukefpdrf;onf trsKd;orD;rsm;awmif om;/
wl/ armif ausmif;om;awG tultnDeJ
yl;vfwJGcJh-uwmyg? ausmif;q&m ( wcsKd )
vnf; pmroifEkdif (}udwf_yD;) yl;vfwJG-u
ygw,f ? tpk d ; &tr+ x rf ; t&mxrf ;
awGomru aiGvG,fwJh ausmif;om;wcsKd
vnf ; vk y f v m-uygw,f ? tenf ; qk H ;
pmoif&if; pdwfu tJ'Dbufa&mufaewwf
-uw,f ? aetusbuf a &muf a v =
a&m*gwuf a vygyJ ? od y f r xd c d k u f v S b l ;
ajymvkd&wJh aus;vufawGawmifrS rdeJ
eD;wJh&GmawG 'Da&m*grvGwfygbl;? aus;&Gm
tqkH; wjynfvkH; abmvkH;upm;-uonf
aqmifyk'ftpm; aus;GmtqHk; abmvHk;
avmif;-uonf jzpfvmygw,f?
wcgrS m awmh ck d i f rd txuf
wef;ausmif; wausmif;rSm xl;xl;qef;qef;
tjzpfwck jzpfcJhygw,f? ckdifyxrwef;
ywfvnfabmvkH;ydifyJGrSm ausmif; (u)
oif;eJ ausmif; (c )oif; uef-u&r,fh
tvSnfha&mufvmw,f? ausmif;aumfrwD
u ausmif;&efykHaiGtwGuf aiGvkdcsifae

jynfolhtm%m
w,f ? tm;upm; (um,) q&m&,f /
abmvkH;uefr,fh ausmif;om;awG&,fyJ
}ud w f _ yD ; pD r H u d e f ; wck a&;qJ G a pygw,f ?
b,fvrdk S rjzpfEidk w
f hJ ausmif; (c ) toif;u
ausmif; (u) toif;udk 12 *kd; = 1 *dk;eJ
Edkifatmifuef&r,fvkd owfrSwfvdkuf-u
w,f? 'D*;dk ta&twGut
f wdik ;f um,q&m
wOD;yJ yl;vfwJGzdk wm0ef,l&w,f? 'gayrJh
yJG_yD;oGm;wJhtcg aygufwJhvufrSwfu 2
apmif j zpf a eygawmh w ,f ? wa,muf
a,muf u azmuf w m aocsmae_yD a yg?
usefwapmif aiGvmxkwfr,fholukd kdufzdk
ausmif;om;wcsKd apmifhaeayr,fh xkwf
r,fhol r&SdcJhygbl;?
yl;vf wJGwmtjyif wOD;csif;
avmif;-uwmvnf; tESHtjym;yg?
'ga-umifhvnf; yJGaumif;aumif;
raumif;aumif ; abmvk H ; yJ G awG u awmh
vlpnfum;_rJ pnfum;aeygw,f? ta0;u
vmuef w J h toif ; awG u t+ H ; ay; =
aiGpm;jyefwm/ wzuftoif;ajc-unfh_yD;
yl;vfwJG aiGxkwfjyef-uwm/ xdk;-ukduf-u
wmpwJ h owif ; awG v+ d i f v + d i f j yef vm
ygw,f?
'D v k d e J tm;upm;pd w f " mwf
ysuf p D ; oG m ;vk d u f w m abmvk H ; yJ G a wG & J
obm0 = awmif e J ajrmuf uef & wJ h
abmvkH;yJGtpm; ta&SeJtaemuf uef-u
wJhyJG/ olrsm;buf SL;&r,fhtpm; ukd,fh*kd;
ukd,f jyefoGif;wJhyJGawG rsm;vmygw,f?
ppftpkd;&acwf tqufquf xD?
xD vkyif ef;ukd orRmtmZD0vkd
ajymwwf-uygw,f? uHprf;wmyJ/ ukd,fhuH
&Sd&if aygufrSmyJqkd_yD; rjrif&wJh uHtay:
,kH_yD; ykHxm;vkdufwwf-uw,f? 'gu xDxkd;
olawGbufu &yfwnfcsufyg? olwdkrSm
tjypfr&Sdygbl;?
xD zGifholbufrSm -unhfjyef
awmh b,f v d k r S r + H ; wJ h / aocsmayguf
tjrwfxGufwJh vkyfief;yg? aiGusyf 100
zkd;a&mif;&wkdfif; aiG 40 usyf Ekwf,lxm;
ygw,f? ukefusp&dwf wGuf&mrSm &mckdifE+ef;
awmfawmfrsm;rsm; okH;&wJh'Dacwf a-umf
jim p&dwf rokH;&oavmuf enf;ygw,f?
a&eH o l a X;awG u rS xk w f v k y f p &d w f a wG
trsm;}uD; okH;&ygao;w,f? xD rSmawmh

ukefusp&dwf odyfr&SdvSyg? aemufwcku


tcsdefvnf; rsm;rsm;apmifh&wm r[kwfyg
bl;? wvyJ -umygw,f?
xD vkyfief;qkdwm urBmrSm
qef;wJhudpP r[kwfygbl;? 'gayrJh Armjynf
rS m vk d wu,f h u k d }uD ; rm;wJ h pD ; yG m ;a&;
vk y f i ef ; / tpk d ; &bwf * suf r S m tcG e f a iG
&mckdifE+ef; tawmfrsm;rsm; ae&m,lxm;wJh
EdkifiHuawmh &Sm;ygvdrfhr,f?
wvw}ud r f xD a pmif a & 24
oef;cJGzdk;avmuf a&mif;&ygw,f? wdkif;jynf
rS m vl E S p f a ,muf & S d w d k i f ; wa,muf u
xDxkd;w,fqkdwJh t"dy`m,fyg? wtdrfaxmif
vlig;a,mufE+ef;eJwGuf&if tdrfwdkif;xD
vufrSwf ESpfapmifE+ef;ausmfausmf xkd;-uwJh
E+ef;yg?
xDbma-umifhxkd;-uovJ?
'g[m xDvkyfief; bmha-umifh
}uD;xGm;vmovJqdkwJh ar;cGef;eJ twlwl
ygyJ ? tvk y f r &S d - uvk d / &S d w J h t vk y f u
rpm;avmuf-uvdk/ xGufaygufr&Sd-uvkd
aumufdk;r#ifukd zrf;qJG-u&wJholu trsm;
pkyg? wcsKdusawmh &SdwJhaiGawGeJ rwif;
wdrfEkdifvdk pD;yGm;a&;vkyfief;tjzpf uHprf;
-uwmyg? wcsKdu xDaygufvkd csrf;om
w,f q d k w J h eH r nf c H c sif v k d yg? 'D t xJ r S m
aiGrJudkaiGjzL vkyfcsifwJholawG ygygw,f?
olwkd [m tenf;pkjzpfayr,fh aiG&if;yrm%
rsm;rsm;okH;-uolawG jzpfygw,f? rayguf
aygufatmif xdk;olawGvnf; jzpfw,f?
uk,
d rf aygu&f if ayguw
f o
hJ al wGudk wefa-u;
xufykday;_yD; aygufvkduf-uwJholawGyg?
'DtxJrSm rl;,pfaq;0g;u&wJh aiGomru
tm%m (vkyfydkifcGifh) eJ&xm;wJhaiGawG/
qufa-u;aiG/ a0pkaiGawGukd jzL apcsifwJh
olawG ygygw,f? 'guvnf; xDvkyfief;
}uD;xGm;vmapwJh ta-umif;wckyg?
xD a&mif;&aiGrsm;?
2 usyfwefxD[m ukdvkdeDacwf
1938 ckESpf/ ZGefv 1 &ufaeuae 1989
ck E S p f / azazmf 0 g&D v txd 51 ES p f w k d i f
oufwrf;&SnfcJhygw,f? aemufqkH; 10 pkESpf
twGif;rSmawmh aps;E+ef;[m 5 usyf/ 10
usyf / 50 usyf ponf j zpf v mw,f ?
ukefaps;E+ef;eJ tykdifyg? &mcdkifE+ef;tm;jzifh
2500 yg? e0w = etz ouf w rf ;

twG i f ; xD a ps; 25q wuf w ,f q k d w J h


oabmygyJ?
a&mif;&aiG -unfjh yefawmh 10 ESpf
twGif; 10 qausmf wkd;vmygw,f? 1989
= 90 bmESpfrSm usyfoef;aygif; 9525
zd k ; om a&mif ; &ayr,f h 1998 =99
bmESpfrSm usyfoef;aygif; 10560 txd
a&mif;&ygw,f?
a&mif;&aiG odyfrsm;vm/ xDaps;
E+ef;uvnf; wifxm;awmh xkH;pHtwdkif;
qk a iG a wG u k d v nf ; wk d ; jr i f h a y;&ygw,f ?
tjrifhqkH;qk 1 odef;uae 3 odef;/ aemuf 5
ode;f / aemuf 10 ode;f / 96 =97 a&mufawmh
odef; 50 qkjzpfoGm;w,f? 99 ckESpfukefcgeD;
130 }udrfajrmufup_yD; odef; 100 jzpfvm
&mu ouU&mZf 2000 ESpf0ufrSmawmh
odef; 300 qk jzpfvmygawmhw,f? 'g
a-umif h a &mif ; &aiG a wG xyf w uf o G m ;yg
vdrfhOD;r,f?
u|Jul;a&yg xDcGefaiGawGvnf;
w&dyf&dyfwkd;vmwm awG&ygw,f// 1989
=90 bmESprf mS ppftpk;d &taeeJ tcGeaf iG
pkpkaygif; usyfaiG 5312 oef;&&SdcJhw,f?
xDay:u&wJh tcGefaiGu 381 oef;qdkawmh
&mcdkifE+ef;tm;jzifh 7 ausmfausmf&Sdygw,f?
1992 =93 usawmh tcGefaiG pkpkaygif;&J
129 txd jrifhwufoGm;ygw,f? 1998
=99 bmESpfrSm xDay:rS&wJh tcGefaiG
aygi;f [m usyo
f ef; 4224 oef;jzpfvmyg_yD?
twuftus tenf;tusOf; &Sdayr,fh 10
ES p f pk p k a ygif ; xD a y:rS & wJ h bmaiG u k d
ysrf;r#jcif;vkyf,lvdkuf&if tcGefaiG pkpkaygif;
&J 98 avmuf&Sdaeygw,f? 'ga-umifh
xD vk y f i ef ; [m ppf t pk d ; &twG u f r&S d
rjzpfr;kd ygy?J ryifryef; jy\emr&Sb
d J &GmcswhJ
rdk; rkd wefzkd;}uD;vSygw,f? 'gu ay:ay:
xif x if wef z k d ; yg? aemuf 'D w ef z k d ; &J
atmuf r S m vl a wG x D a emuf wwef ;
vef;vef; vkdufaeapwJh/ tmkHa&mufae
apwJ h wef z k d ; / bd e f ; pJ G o vk d pJ G a eapwJ h
wefzdk;awGvnf; &Sdygao;w,f? ppftpkd;&
uawmh 'gud k Ek d i f i H a &;wef z d k ; tjzpf
ykdjrwfEdk;ygvdrfhr,f?
ab;xGuftusKd;aus;Zl;rsm;?
'D a e&mrS m jzpf a ewmawG u k d
axGaxGjym;jym; azmfjycsifygw,f? xD[m
27

jynfolhtm%m
vl a er+ b 0twG i f ; us,f u s,f j yef jyef
ae&m,lvmawmh xDvkyfief;tay: trSDy
wJholawGvnf; rsm;vmygw,f? pm;uGuf
pm;vrf ; yk H p H a wG v nf ; ajymif ; vk d u f
vmygw,f? apmapmykdif;rSm yifpifpm;awGeJ
aus;Zl;cHaus;Zl;pm; vlwcsKdudk xDpmtkyf
100 =200 pojzif h 0,f c G i f h y grpf a wG
ay;xm;cJ h y gw,f ? tyd i f v l a rG ; ovk d
jzpfvmwm&,f/ a-u;wrf;!dvmwmawG
&,fa-umifh aps;uGufpD;yGm;a&; rsufESmzkH;
atmufrSm 'Dpepfudk y,fzsufypfvkdufyg
w,f? 0,fcsifol0,f/ a&mif;csifola&mif;
pepf v k y f y gw,f ? vuf a wG rS m 0,f c sif
oavmuf 0,f r &-uygbl ; ? vnf o l
pm;wrf; jzpfukefygw,f?
vlawGu 'kuQa&mufav = xD
ua&mif;ravmufav jzpfvmawmh xD0,f
&zkdukdu 'kvbjzpfvmw,f? xDqdkifawGu
b%f r S m tyf x m;wJ h aiG p m&if ; jy_yD ;
atmifbmav odef;qkXmecJGrSm xDpmtkyf
awG 0,f&ygw,f? b%fuxkwfay;wJh P.O
(Payment Order) jyayr,fh vkdoavmuf
r&/ &mcd k i f E + e f ; eJ jzwf c s_yD ; a&mif ; ay;
oavmufom 0,f,lcGifh &-uygw,f? tkyf
100 av#muf r S 5 tk y f a vmuf o m
a&mif ; ay;wm jzpf v mw,f ? 'ga-umif h
vkdcsifoavmuf&atmif ukd,fhr&SdwJhaiGukd
b%fawGeJaygif;_yD; pm&if;awGydkwif-u&
w,f? pm&if;jyay;kHeJ yk*~vdub%fawG
yG a yguf w k d ; uk e f y gw,f ? 'D a wmh v nf ;
rcufygb;l ? zdwcf si;f zdw
f f tdwx
f zJ w
d af tmif
P.O ukd jrefrmhpD;yGm;a&; b%fcJG 4/ 5/ 6/
uomxkwfay;zdk trdefcsvdkufygw,f?
xD x d k ; w,f qk d & mrS m vnf ;
tapmif 30 wwJG (wuwf) xd;k &ifudk aiGu
axmifcsDukefae_yD/ ckacwf xkd;-uwmu 10
uwf/ uwf 100 qkdawmh xDzkd;aiGudku
aomif ; od e f ; csD _ yD ; r&if ; vd k r&awmh b l ; ?
qif ; &J o m;rsm; ( tpk p yf u vJ G v k d )
uwfvu
kd f rxk;d Edik w
f mawmh aocsmygw,f?
xkd;wJhxDvufrSwfaygif; 24500000 rSm
ayguf w J h o l u 20000 rjynf h y gbl ; ?
xDaygufEdkifajc[m 1426 apmifrSmrS 1 qkyJ
ayguf E k d i f y gw,f ? qk a o; (1aomif ; /2
aomif;qk) omaygufvkd ayguf+H; +H;wJh
olawGuvnf; &Sdao;w,f? t&if;ausmf
28

ausmf / t&if;avmufom &wJholawGvnf;


&Sdw,f? vufrSwfaygif; 24 oef;cJGavmuf
uk d i f x m;ol w k d i f ; ruf c J h - uwJ h td y f r uf
vS v S a wG u k d vuf a wG cH p m;vk d u f & ol
(r[muHxl;&Sifwkd/ r[mhr[m uHxl;&Sifwkd
qkd_yD; pvG,ftcsdwfcHol ) qdkwmuvnf;
25 OD;yJ&Sdygw,f?
b,folawG jrwfvkduf-uovJ/
b,folawG uHxl;vdkuf-uovJ/
b,f v k d j rwf w mvJ
===
ponfpOf;pm;-unhf&if tifrwefpdwf0if
pm;p&m aumif ; ygw,f ? pvG , f t csd w f
cH & ol a wG u k d a wmh wu,f u H x l ; ol r sm;
tjzpf a,bk , s owf r S w f E d k i f y gw,f ?
b,folawG b,fvkdjrwfwmvJ = tykdif;u
ykdpdwf0ifpm;zdk aumif;r,fxifygw,f//
xDqdkifykdif&SifawGukdawmh tpdk;&
ud,
k w
f ikd u
f 0doravmbom; qkid ;f bkwf
ajAmifcsdwfray;awmhyg? apmif;yg;&dyfajc
avmufyJ vuf!Kd;xkd;jyaewm awG&yg
w,f? olwdkwawGtaeeJ eHrnf&Sd&if &Sd
oavmuf tusKd;&Sdygw,f? 'gayrJh ta&
twGuf rrsm;ygbl;? wcsKd pm;EdkifkHaomuf
EkdifkHyg? wcsKd auG;a-ukHyg? wcsKd vSLEdkif
wef ; Ed k if k H y g? ewf u awmf e J aA'if q &m
wcsKdvnf; tvkyfjzpf-uygw,f? vufcsKd;
a&wGufvkd &ygw,f? xDvkyfief;eJ ywf
ouf_yD; tvkyf&aeol trsm;pkuawmh
riwfkHwr,fu rsm;ygw,f?
wvw}udrf rSefrSef+H;aeolawG
uawmh 48 oef; (ukd,frxkd;vnf; udk,fh
tdrfuxkd;aewmrkd ) aom jynfolawGyg?
uk d , f x D a yguf v k d ayguf r S e f ; rod
avmufatmif tvkyfursm;/ tcsdefray;
Edkif/ owif;rD'D,mqkdwmuvnf; udk,feJ
rqkdif/ ynmA[kokwuvnf; r&SdwJh olawG
uawmh ESpcf gjyef;H+ -u&ygw,f? rD;xJ/ a&xJ/
&Gma&$&wJhtxJ/ xGufajy;&wJhtxJ/ arh
avsmhwJhtxJ/ aysmufoGm;wJhtxJ ygoGm;
vkd vmrxkwfwJh aiGawGuvnf; ESpfpOf
odef;axmifcsD &Sdygw,f? 95 =96 bm
ESpfrSm usyfodef; 1220 ausmf/ 96 =97 rSm
usyf o d e f ; 1380 ausmf & S d y gw,f ? wES p f
ausmfvdkrS vmrxkwf&ifawmh r[mhr[m
uHxl;&Sif}uD;u odrf;,lw,fvkd qkdygw,f?
aemufykdif; t}udrf 130 up

_yD;awmh vmrxkwfwJhaiGxJu r[mhr[m


uHxl;&Sifqktjzpf odef; 100 (,ck odef;
300 ) wqkay;ygw,f? 'DrufvkH;ay:u
wufvmwJh a&mif;tm;udkvnf; xnfhwGuf
&ygr,f? 1999 ckESpfrSmawmh xDay:u&wJh
tcGefaiG pkpkaygif;[m usyfoef; 4994
&Sdaeyg_yD?
xDaps;E+ef;rsm;wufvmjcif;?
aps;uG u f p D ; yG m ;a&; oabm
w&m;t& 0,fvkdol (xkd;ol ) rsm;vmawmh
xDaps;E+ef;awG wufvmygw,f? 2000 ckESpf
rwf v twG i f ; 50 usyf w ef w apmif u k d
&efukef =rE Wav;rSm 60 usyf/ armfvrdif
65 usyf/ wcsKd ae&mawGrSm 70 usyftxd
jzpfoGm;ygw,f? 2 apmifwJGwapmif rlv
100 rS &efukef =rE Wav; 120/ armfvrdif
150/ 5 apmifwJGqkd&if rlv 250/ &efukef
=rE W a v; 300/ armf v rd i f 400/ 10
apmifwJGwefzkd; 1500 rS &efukef =rE Wav;
1700/ armfvrdif 2100 jzpfoGm;ygw,f?
'D t wG u f wm0ef & S d o l t jzpf
xDqdkifykdif&SifawG/ xDa&mif;olawG uHuGuf
usm;us_yD; w&m;cHjzpfukefygw,f? xDqdkif
qdk&mrSm rsm;rsm;a&mif;&wJhqkdifu rsm;rsm;
ayguf z k d tcG i f h o mygvd r f h r ,f ? rsm;rsm;
aygufwJh qdkifudkyJ vlawGu a&G;xdk;-uwm
vnf ; em;vnf v k d &ygw,f ? aps;uG u f
pD;yGm;a&;vkyfief;awGrSm t&if;tESD;}uD;ol
u v$rf;rdk;oGm;wwfwm "rRwmyg? 'g
a-umifh eHrnf&vmwmeJtr# qkdifcJGawG
trsm;}uD ; xm;vmEd k i f - uw,f ? qk d i f c J G
q,f t csKd rS qd k i f c J G 600 txd a wmif
xm;EkdifwJh yif&if;qkdifponf ay:vmw,f?
qdkifcJGeHrnf cHEdkifzkdawmif aiGusyf 50000
avmuftxd ay;-u&w,f? 'ga-umifv
h nf;
aiG&Sifa-u;&Sifrsm;/ eHrnf}uD; tEkynm&Sif
rsm; 'Daps;uGufxJ 0ifvm-uwm jzpfyg
w,f? rpnfum;tyfwJh ae&mrSm pnfum;/
rxGef;um;oifhwJh vkyfief;u xGef;um;ae
wm[m wu,fawmh &ifemp&myg?
wk d i f ; jynf r S m jzpf a ewmu
tjrwf x G u f r ,f h vk y f i ef ; }uD ; rS e f o r#u
vnf; ppfwyfyikd f OD;ykid v
f rD w
d ufu ykid cf siyf idk /f
'grSr[kwf olarG;xm;wJh AsLkdu&ufawGu
vkycf siv
f yk /f wjcm;tjrwfxu
G rf ,fh vkyif ef;
awG u sawmh aus;Zl ; cH a us;Zl ; pm;rsm;/

jynfolhtm%m
vufa0cHrsm;udkom vkyfydkifcGifh ay;xm;awmh usefvlrsm;twGuf 'l;eef_yD;pm;&r,fhvkyfuGuf rusefawmhyg? rdaeqif;&Jom;rsm;eJ
aus;vufae wkdif;&if;om;jynfolawGb0u ykdqkd;ygw,f? a&$awmajy;vkduf-u/ &wemajr ajy;vkduf-u/ zm;uefa&mufvkduf/ e,fjcm;
ckdvdkuf/ jynfyxGufvkduf jzpfukefw,f? 'grSr[kwf aqmufvkyfa&; 0ifvkduf-u/ vrf;cif;vkduf-ueJ a,muf,ufcwfae-uygw,f?
'kuQonfpcef; a&mufoGm;olawGuvnf; rsm;rSrsm;yg?
rday:rSmusawmh aiG&Sdolu pufkHtvkyfkH axmifEkdifoluaxmif/ taxGaxG vkyfief;awGtwGuf ukr`%D axmifcsifolaxmif/
raxmifcsifolu ig;yGuf&mig;pmcs vkyfief;awGaemuf vkduf wmjzpfukefw,f? 'DvdkeJ pme,fZif;vkyfief;/ kyf&SifADG'D,dkvkyfief;awGrSm
pDpn
D n
H jH zpfvmw,f? xD vkyif ef;[mvnf; ig;yGu&f mig;pmcs vkyif ef;wckyg? t&Sed af umif;qJ vkyif ef;wckvnf; jzpfygw,f? ppftpk;d &u
a&avmif;ay;aevkd pnfyifvmwJh vkyfief;omjzpfwmrkd xDa&mif;olawGrSm wm0efr&Sdyg?
xdkif;csJxD?
EkdifiHawmfxD omru csJxDuvnf; vlxkukd 'kuQay;ygw,f? tr$mnDaemifyg? EkdifiHawmfxDu wvw}udrf/ csJxDu wv 2
}udrfzGifhygw,f? csJxDu jynfwGif;jzpf r[kwfyg? 'ga-umifh tzrf;cHxdwwf-uygw,f? rvnfr0,folrsm; = vufzsm;rsm;om xd-u
wmyg?
aemufqufwJG *d[faumiftjzpf 36 aumifukdvnf; xnfhEkdifygao;w,f? txufygxD 2 rsKd;avmuf aiGukefa-u;uscH
rxdk;-uayr,fh pdwf"mwfeJ tcsdefudkawmh xdcdkufapygw,f?
ArmjynfrSm jrif;yJGr&Sdawmhyg? udkvdkeDtarGqkd;ukd kdufcsKd;vdkufEdkif_yDvdk ay:yife,fcsJ qefusifa&;orm;rsm; vufraxmifwm
rawG&yg? acsmifxkd;xm;&wJh EdkifiHhOD;ao#mifudk xdrdwkdrdrSm pkd;[efwlygw,f? ar;cGef;awGvnf; wufvmrSm aocsmw,f? wpf
aysmuf_yD; ESpf a&mufvmwmawGu rsm;rSrsm;udk;?
ppftpkd;&acwf tqufquftwGif; jynfwGif;jzpf (xD/ 36 aumif) tjyif EkdifiHjcm;jzpf csJxD,Ofaus;r+ xGef;um;cJh_yD?
tm;upm;rSm acgufqJGpm;onf qdkwJh a0g[m&topf jzpfwnfvmcJh_yD?
dk;&mavmif;upm;awGvnf; xdef;odrf;xm;EkdifcJhyg_yD?
EkdifiHwumtqifhrD umpDEdkavmif;upm;0kdif;rsm;awmif ay:xGef;cJh_yD?
xDeJtwl avmif;upm;aps;uGuf}uD; pnfyif}uD;xGm;vmatmif a&avmif;/ aygif;oif/ ajrawmifajrmufay;cJh-uwJh rsKd;cspf
jynfcspf yk*~Kdvf}uD;rsm;. aus;Zl;um; }uD;rm;vSygbdawmif;?

odak =umifyh if "eSirf sm;onf vlawGta&;w}uD; vdak eaom


pm;ukef - aomufuek f txnftvdyw
f kd ukd vkyrf nft
h pm;/ 'kAu
dB EQ &W uyf
qdkufa&mufjcif;cHae&aom vltoacsF. aSarSmufwGif/ "eSifrsm;.
om;i,frsm; upm;&ef - u|Jaumfkyfrsm;ESifh "eSifrsm;ZeD;ESifh orD;wdk
tvSjyif&ef eHomawmifhaygif'gwdkudk vkyfudkifae=uavonf?
ocifA[de;f
( "eSiaf vmupmtkyf )
21/ 5/ 1939

29

taemufr;kd ukypf uf0ikd ;f qDuwufvmaewJh


ppf a t;ppf y G J r S m tar&d u ef [ m
a*:bmacsmh A f & J qd k A D , uf , l e D , H t ay:
tjiif;yGm;zG,frSdavmufatmif tEdkif&
vd k u f _ yD / tar&d u ef E d k i f i H & J pD ; yG m ;a&;
awmufav#mufaumif;aewmvnf; 10ESpf
avmufSdoGm;yg_yD? 'ga-umifh tar&duef
jynfu vlxkawG[m olwdk&J vufSd tajc
taeawGudk auseyfESpfodrfhae-uvdrfhr,f/
tJ'ED ikd if rH mS t&if;Sipf epf[m tefwck &H jcif;
rSdbJ at;csrf;om,mpGm jzpfay:wdk;wuf
awmhr,fvdk ,lqp&mygyJ?
'gayrJh tajctaeawG[m awmfHkvl
vHk;0em;rvnfEdkifavmufatmif txuf
u ,lqenf;eJajymif;jyef jzpfaeygw,f?
tar&dueftygt0if xdyfoD;taemufEdkifiH
}uD;awGrSm rawG&wm q,fpkESpf 2 ckausmf/
3 ckeD;yg;Sd_yDjzpfwJh vrf;r}uD;awGay:u
{&mrvlxkqENjyyGJ}uD;awGudk _yD;cJhwJh wESpf
wmumvtwG i f ; rS m yJ jyef a wG vm-u&
ygw,f? awG&wmrS t}udrf}udrfyJvdk qdk&
rvdk jzpfvmaeygw,f? t&if;SifpepfeJ
t&if;Sifvlwef;pm;twGuf at;csrf;pGm
qdkwm ordkif;pmtkyfxJut&m jzpfae
a-umif; arhaeolawGudk tJ'DEdkifiHawGu
vlxkawGuyJ jyef_yD;owday;aeovdk Sdyg
awmhw,f?
'Dwcg v+yfSm;r+}uD;awG pay:vm
awmh olwdkudk rD'D,mavmu/ EdkifiHa&;
avmupwmawG u od y f t av;rxm;
ygbl ; ? wcsd K uqd k & if tl a -umif a -umif
30

vlwcsdK h&J v+yfSm;r+vdkawmif ,lq-uwm


yg? 'gayrJh 20&mpkukd E+wq
f uf_yD; 21&mpk
udk qD;udvdkufwJh tar&duefEdkifiH qD,JhwJ
( Seattle ) rdu vlaomif;eJcsDwJh v+yfSm;
r+[m wurBmvHk;udk tHhtm;oifh oGm;apHk
ru 'Dtiftm;pkawGudk yrmrxm;bJaevdk
r&atmif jzpfoGm;apygw,f? 1999ckESpf/
Ed k 0 if b mvtwG i f ; rS m usif ; ycJ h w J h
urB m h u k e f o G , f a &;tzG J &J 0ef } uD ; tqif h
tpnf;ta0;[m aomif;eJcsDwJh vlxkawG
&JqENjyr+a-umifh yGJysufrwwf jzpfoGm;cJh
&ygw,f? 'DvdkeJ bDbDpDu urBmhtxl;
qef;qHk; r[mrdwfzGJr+}uD;vdk uifyGef;
wyfcJhwJh 'DqENjyyGJ}uD;awGudk rD'D,mawG/
Ekid if aH &;tiftm;pkawG/ ynmSiaf wG/ aemuf
_yD; "rRwmyJ tufzfbDtdkif/ pDtdkifat/
ykvdyfpwmawGu *ky/ apmifh-unfh/ cGJjcrf;
pdwfjzmwmawG vkyfvm-uygawmhw,f?
xl ; jcm;wmu
tHh-op&maumif;wJhtcsufwcsufu
'Dv+yfSm;r+awG[m tifrwefvsifjrefwJh
E+ef;eJ wurBmvHk;udkysHESHaewm jzpfygw,f?
wES p f a wmif r S d w J h u mvav;twG i f ; rS m
tar&duwdkufuae twWvE Wdwfork'N&m
}uD ; ud k j zwf _ yD ; Oa&mywd k u f u d k a &muf /
aemuftaSawmiftmSwdkufudk a&muf
oGm;ygw,f? tckqdk&if 'Dv+yfSm;r+awG[m
WTO ac: urB m h u k e f o G , f a &;tzG J csKyf /
urBmhb%feJ EdkifiHwumaiGa-u;&efyHkaiG
tzGJwdk&JaemufrSm t&dyfrnf;}uD;vdkvdkufyg

_cd r f ; ajcmuf a eovd k jzpf f a ewm awG -u


&ygw,f ? aemif t cg 'D t zG J awG t aeeJ
tpnf;ta0;}uD;}uD;rm;rm; vkyfr,fqdk&if
'DtE W&m,fudk xnfhoGif; rpOf;pm;bJ
aevdkr&atmif jzpfaeyg_yD?
aemufwcku tcsdeftcgjy\emyg?
'gawGay:aygufvmwm[m urBmht&if;Sif
pepf}uD;tzdk h *vdkb,fvdkufaZ;Sif;ac:
wurBmvHk;udk vuf0g;}uD;tkyfaoG;pkyfa&;
qdkwJh tpDtpOfeJ a&oifzl;rSm avS,mOf
rl;p yocdkuf/ wenf;tm;jzifh/ tSdef&awmh
r,ftyrSm kwfw&uf bGm;ueJay:vmwJh
ausmuf a qmif a wG v d k jzpf a ewmygyJ ?
ydk_yD;wdusatmifajym&&if *vdkb,fvdkuf
aZ;S i f ; &J ouf w rf ; 10ES p f o momrS m
vmawG&wJh pdefac:r++}uD;awG jzpfygw,f?
uGefrlepfawGu pdefrac:Edkifao;rD olwdk
tem;rSmSdwJholawGu pdefac:wm cH&w,f
vdk qdkEdkifygw,f?
owd x m;&rS m wck u 'D t zG J eJ
'Dv+yfSm;r+awGudk rmhufpf0g'D/ 'grSr[kwf
vuf0o
J rm;awGu acgi;f aqmifwm r[kwf
wmygyJ? 'DtxJrSm olwdkwawG ryg0if
wmawmh r[kwfygbl;/ yg-uygw,f? 'gayrJh
tcktxdajym&&if olwdk&J yg0ifr+ tcef;
u[m t"duvJ r[kwfbl;/ trsm;pk
vnf; r[kwfbl;vdk qdkEdkifygw,f?
thH-op&maumif;wmu 'gawGtxJ
rSm vufSdyg0ifolaeawG[m vlwef;pm;
vltv$m pHkvifvGef;vSwm jzpfygw,f?

jynfolhtm%m
tvkyform;/ v,form;utp/ ausmif;
om;/ vli,f/ trsKd ;orD;/ ygarmuQ/ ynmSi/f
pmaytEkynmonf/ omoema&;yk*~dKvf
pojzifh vltzGJtpnf;xJu trsdK;tpm;
cGJvdk&or# trsdK;tpm;tm;vHk;vdkvdk yg0if
aewmawG&ygw,f? pHkvdkuforS rdef;rvsm/
a,muf s m;vsmawG a wmif ygygw,f ?
tzGJtpnf;taeeJqdk&ifvJ tvkyform;
or*~ / v,f , mvk y f i ef ; S i f r sm;&J tzG J /
ausmif;om;tzGJtpnf;/ trsdL;orD; tcGifh
ta&; umuG , f a &;tzG J / t_rJ p d r f ; tzG J /
tpd k ; &r[k w f w h J tzG J tpnf ; pojzif h
tzGJtpnf; oA&eHaygif;pHkvdk qdkEdkifygw,ff?
'Dvdkyg0ifr+pHkwmeJtr# olwdkwawG&J
OD ; wnf a wmif ; qd k c suf a wG [ mvJ trsd K ;
trnftm;jzifh pHkvifrsm;jym;vSygw,f?
EsLuvD ; ,m;vuf e uf zsuf o d r f ; a&;/
ywf 0 ef ; usif x d e f ; od r f ; a&;/ trsd K ;orD ;
tcGifhta&; umuG,fa&;/ 'Drdkua&pDa&;/
vl tcG i f h t a&;&S d a &;/ tom;ta&mif
cGJjcm;r+wdkufzsufa&;/ tm%mSif qefusif
a&;/ tvk y f o rm;tcG i f h t a&; &S d a &;/
wwd,urBm EdkifiHrsm;tay: w&m;r#wpGm
usifhoHk;a&;/ *smrefzufqpf0g' jyefvnf
acgif;axmifvmr+ qefusifa&;/ usL;bm;/
tD&wfpwJh EdkifiHawGtay: ydwfqdkwm;qD;
r+awGudk zsufodrf;a&;/ pHkvdk=pHkvdkyg?
'DtxJrSm txl;jcm;wumh txl;
jcm;qHk;vdkqdk&rJh tcsufuawmh yg0ifolawG
b,fvdkyJ uGJjym;aeae/ awmif;qdkcsufawG
b,fvdkyJaxGjym;aeae/ tajctae wckvHk;
ud k owW K cs-unf h v d k u f & if ol w d k t"d u
OD;wnfwdkufcdkufaewm[m urBmhukefoG,f
a&;tzGJ/ urBmhb%f/ EdkifiHwumaiGa-u;
&efyHkaiGtzGJeJ EdkifiHvGefaumfydka&;Sif;}uD;
awG jzpf a ewmygyJ ? wenf ; ajym&&if
olwdk&J ypfrSwf[m 'Daet&if;Sifpepf&J
toJESvHk;eJ ajcvufawGvdkqdk&r,fh t
aqmufttHkawG jzpfaeygw,f? "rRwmyJ
jrm;OD;[m tdrfzlawmfwHcg;0qDudk wef;ae
ygw,f?
'gawG t jyif t&if ; S i f } uD ; awG u d k
rsufvHk;jyL;apwJh aemuftcsufwckuawmh
qENjyyGJta&twGufeJ yg0ifolOD;a&[m
odyfrsm;wJhtjyif t}udrfvnf; odyfpdyfwm
ygyJ ? wES p f a wmif r S d w J h umvtwG i f ;

axmifaomif;csw
D hJ qENjyyGJ av;=ig;}udrjf zpf
cJh_yD; v+yfSm;r+ti,fpm;awGvJ t}udrf}udrf
jzpfyGm;cJhygw,f? jzpfyGm;qJ/ jzpfyGm;vwWH
qdkwmvJ b,folrS rjiif;Edkifygbl;?
t&if;SifvltzGJtpnf;&J A[dkcsufr
vdk ajymEdkifwJh rd}uD;awGrSmrS aygufuGJ
avhSdwmeJ _idrf;csrf;pGmqdkwJh abmifxJu
rxGufwm[mvJ 'Dv+yfSm;r+awG&J xl;jcm;
csuf wckvdk jzpfaeygw,f? 'Dvdka-umifhrdkvJ
rD'D,mawGxJu kyfyHkawGrSm EdkifiHod/ urBm
od yk*~dKvfawG wufwufuGuG ygaewJh
yHkawG/ wjcm;yg0ifolawG ydkif;jzwfr+SdyHkawG/
wygwnf;rSm ESyd u
f yG w
f yhJ v
k yd af wG&J &ufpuf
-urf;uwfyakH wG pwmawGukd wurBmvH;k u
jref j ref q ef q ef awG ae-u&ygw,f ?
qD,JhwJvfrSmjzpf_yD;vdk oHk;vavmufSdao;/
tJ'eD J urBmw
h zufjcrf;vdk qd&k r,fh xdik ;f Edik if H
befaumufrdrSmvJ urBmhb%feJ EdkifiH
wumaiGa-u;&efyakH iGtzGJ wkd ukd qefusiw
f hJ
{&mrv+yfSm;r+}uD;awG awG&awmhwm[m
owdxm;&r,fh tcsufygyJ?
'Dae&mrSm wavmu jzpfyGm;cJhwJh
tar&duefEdkfifiH/ zDv'JvfzD;,m;rd}uD;u
orwavmif;bkSfti,f&J rJqG,fw&m;yGJ
udk qENjy-uwJhyGJrSm rwlwJhvlawG&J rwlwJh
&yf w nf c suf a wG t & ajym-uyH k a wG u d k
axmuf j ycsif y gw,f ? zD v 'J v f z D ; ,m;
v+yfSm;r+}uD;&J acgif;aqmiftzGJvdk qdk&r,fh
wdkufdkufv+yfSm;r+tpk( Direct Action
Group ) &J ajyma&;qd k c G i f h S d o l j zpf w J h
a*smhavuD ( George Lakey ) u tckvdk
ajymygw,f? usaemfwdk&J &nfrSef;csufu
awmh vl a wG u d k bma-umif h ' gavmuf
xufoefjyif;jypGm v+yf mS ;apw,fqw
kd mudk
trsm;odatmifvkyfzdk jzpfygw,f? qENjy
olawGudk ESdrfeif;zdkwm0ef,lcJhwJh tJ'Drdu
ykvdyfaumfrSifem wifrdkeD ( Timoney )
qdkoluawmh aemufwae rdawmf0efeJ
twl owif ; pmS i f ; vif ; yG J v k y f & mrS m
t&if;Sifpepf&J tdrfapmifhacG;yDyD tckvdk
ajymygw,f? 'DvlawG[m zGJpnf;tkyfcsKyf
yHk&J jyifqifr+Oya'/ tcef;( 1 ) eJtnD
_idrf;csrf;pGm qENjyae-uw,fvdk ajymvm
&if/ tJ'DajymwJhvl[m udk,fhOD;a%Smufudk
ppfaq;oifhw,fwJh? tar&duefzGJpnf;
tkyfcsKyfyHkuyJ bufvdkufwmvm;/ 'Dykvdyf

aumfrSifemqdkoluyJ bufvdkufwmvm;/
ES p f c k p vH k ; uyJ buf v d k u f w mvm;/
pOf;pm;&rvdk jzpfaeygw,f?
pOf;pm;p&mrsm;
wcsdKaom aSrDaemufrDyk*~dKvfawGeJ
owif;orm;awG[m 'Dae'Dv+yfSm;r+awG
udk 60pkESpfrsm;qDwkef;u taemufEdkifiH
awGrSm tESHtjym; jzpfay:cJhwJh oydwf}uD;
awG/ qENjyyGJ}uD;awGeJ,SOfxdk;_yD; -unfh-uyg
w,f? AD,uferfppfukd qefusiw
f hJ v+yf mS ;r+
awGeJ jyifopf/ tDwvDpwJh EdkifiHawGu
ausmif;om;eJ tvkyform; v+yfSm;r+}uD;
awG[m tJ'Dwkef;u rD'D,mawG&J onf;ajc
uduf owif;awGvdk qdk&rSmyg? 60pkESpfrsm;
wkef;u v+yfSm;r+awGrSm yg0ifwJholawG[m
pD;yGm;a&;/ vlr+a&; tajctaeawGay:rSm
rauseyf w meJ tar&d u ef tpd k ; &
&JAD,uferfay:vpDvdk vwfwavmcsif;
rauseyfp&mawG aygif;rd_yD; aygufuGJxGuf
vm-uwm jzpfygw,f? 'DwcsD v+yfSm;r+awG
rSm yg0ifolawGuawmh tajctaeawGudk
tcsdef,l avhvmoHk;oyf_yD; wdkufyGJ0if-u
w,fvdk qdkEdkifygw,f? [dkwkef;u vlawG
[m ES v H k ; om;tay: t"d u tajccH _ yD ;
wdkufyGJ0if-uw,fvdkqdk&if/ tck vlawG[m
OD;a%Smuftay: t"dutajccH_yD; wdu
k yf 0JG if
-uw,fvdk qdkEdkifygw,f?
avmavmq,frSmawmh 'Dv+yfSm;r+
awG & J t"d u aysmh u G u f [ m pnf ; vH k ;
nDnGwfr+yg? olwdktxJrSm yg0ifaewmu
vl r sd K ;pH k / tzG J tpnf ; rsd K ;pH k r[k w f v m;?
aemuf_yD; awmif;qdkcsufawGuvJ trsdK;rsdK;
eJ? wdkuftoD;oD;/ EdkifiHtoD;oD;rSm rwlwJh
aemufcHordkif;awGeJ ay:aygufvm-uwJh
tif t m;pk a wG wom;wnf ; pnf ; vH k ;
nDnGwfzdkqdkwm vG,fwJhtvkyf r[kwfyg
bl;? aemuf_yD;awmif;qdkcsufawG axGjym;
vG e f ; wm[mvnf ; ol w d k csif ; wG J v k y f &
cufapygw,f? wu,fvdkom pnf;pnf;
vH k ; vH k ; eJ nD n G w f E d k i f - u&if / wnD w nf ;
wyd i f w nf ; v+ y f S m ;Ed k i f - u&if tif r wef
aumif ; r,f q d k w m vl w d k i f ; em;vnf - u
ygw,f?
olwdkrSm XmecsKyfvdk tm;vHk;vufcH
wJ h acgif ; aqmif t zG J wck rS d w m[mvJ
}uD ; rm;wJ h tm;enf ; csuf } uD ; wck jzpf y g
31

jynfolhtm%m
w,f? tvm;wlyJ tm;vHk;vufcHxm;wJh
oabmw&m; tajccHwck rSdwm[mvJ
'Dv+yfSm;r+twGuf rao;wJh tm;enf;csuf
yg?
wdk;wufajymif;vJvmaew,f
acwf w acwf v d k ajym&awmh
ravmuf xuGvmaewJh 'DtzGJtpnf;
awGeJ v+yfSm;r+awG&Jwdk;wufajymif;vJr+
[mvJ xifomjrifomvSygw,f? Oyrm
wckuawmh yg0ifolawGxJrSm vli,fta&
twG u f rsm;oxuf rsm;vmwmyg?
avhvmtuJcwfolawG&J tqdkt& vli,f
ta&twGuf[m yg0ifoltm;vHk;&J 80
&mE+ef;ausmfawmif Sdygw,f? aemuf_yD;
vljzLyg0ifr+[mvJ wcg_yD;wcg rsm;oxuf
rsm;vmaeygw,f? e*dkuawmh pD;yGm;a&;/
vlr+a&;ta-umif;&if;awGa-umifh vlrnf;
awGu ydkpdwf0ifpm;w,fvdk wcsdKu ,lq
-uwmyg? tck a wmh vl j zLvl i ,f a wG
trsm;}uD;ygvm/ trsdK;orD;awGvJ trsm;
}uD; ygvmae-uygw,f?
tckaemufqHk; tajctaet&qdk&if
v+yfSm;r+awG[m awmrD;vdkysHESHvmae_yD;
awmif;qdkcsufawG[mvJ ydkvdkpHkvmaeyg
w,f ? vl x k a wG [ m &mpk E S p f E S p f c k a usmf
avmuf atmifhxm;cJh&wJh rauseyfcsuf
awGudk twdk;csaygufuGJ-uzdk pOf;pm;ae-u
ovdkygyJ? aemiffqkd&if 'DvlawG[m xpfueJ
Sd qENyJjyae-uw,fvdk hawmif ajymp&m
jzpfvmEdkifygw,f? aocsmaewm wcsuf
uawmh olwdk[m r-umcifrSm ykvdyfawG&J
qENjyolawGtay: dkif;pdkif;pGm qufqHudkif
wG , f r + u d k uef uG u f q EN j yvm-uygvd r f h
tkH;r,f?

32

'DvdkqENjyyGJawG rsm;vmwmeJtr#
wk d u f y G J 0 if o l a wG [ m tawG tuH a wG
ydkrsm;vmovdk enf;y&d,m,fawGvJ ydk=ydk
uG , f 0 vmwm awG &ygw,f ? zD v 'J v f
zD;,m;u qENjyyGJawGwkef;uqdk&if olwdk
[m ajymufusm;ppfwdkufovdk tzGJi,f
av;awGcGJ_yD; ae&mtESHrSm vlppkvdkuf-uyg
w,f? 'DvdkeJykvdyfawGudk t"du vlpkqENjy
-ur,fh ae&muae tmHkv$Jypfvdkuf&Hkru
rdrdudk zdcGJ r,fh ykvdyftiftm;awGudkvJ
ao;i,fomG ;atmif jzefypfvu
kd Ef ikd yf gw,f?
ykvdyfawG&J wifudSmazGawGSdr+ wckrSm
qdk&if qENjyr,fholawG[m ykvdyfawG&J
ESdrfeif;r+udk &ifqdkifzdktwGuf "mwfaiGum
rsufESmzHk;vdk[mutp pm;eyf&duQmtxd
pepfwus jyifqifxm;wm awG&ygw,f?
aStvm;tvm
tueftowftrsdK;rsdK;a-umifhf urBm
ay:rS m uG e f rl e pf a wG & J v+ y f S m ;r+ a wG
'Da&edrfhwckudk a&mufaecsdefrSm jynfol
vlxkawG&J qHk;H+;r+/ em-unf;r+awGtwGuf
az:xkwfwdkufyGJ0ifzdk tckvdk v+yfSm;r+awG
Sdaewm[m aumif;wJhudpP jzpfygw,f?
t&if ; S i f p epf & J jzpf a y:wd k ; yG m ;r+ a wG u d k
rauseyfwm[m uGefrlepfawGrS r[kwfbl;
qd k w J h tcsuf u d k v J ay:vG i f x if S m ;
apygw,f? awGae-u&wJh yHktwdkif;qdk&if
taemufEdkifiHawGu tkyfpdk;olawG[m 'D
v+yfSm;r+awG ay:aygufwnfSdaewmudk
-unfjzL[ef rSyd gb;l ? olwkd ESrd ef if;zdcyJG akH wG
[m tid;w}uD; SdvSygw,f? 'Dv+yfSm;r+
awG wnfSdaewm[m olwdk'Drdkua&pD&J
jy,k*fvdkvJ tom;r,lEdkif-uawmhygbl;?
*vdkb,fvdkufaZ;Sif;[m ola-umifhepfem

&w,f q d k w J h wwd , urB m Ed k i f i H a wG r S m


omru ola-umifhtusdK;trsm;}uD;Sdw,f
qdkwJh taemufEdkifiHawGrSmvJyJ }uD;rm;wJh
qefusifr+awGeJ uHawGae&ygw,f? qEN
Sdonfjzpfap/ rSdonfjzpfap 'Dv+yf&Sm;r+
awG e J uG e f rl e pf a wG & J t&if ; S i f p epf
qefusifa&;wdkufyGJawG[m tjyeftvSef
taxmuftul jzpfaewm trSefygyJ? -um
&if olwdkcsif;ydk_yD;eD;pyfvm-ur,fqdkwmvJ
b,folrS oHo,rjzpfygbl;?
uGef rlepftE &W m,fvkd wrifzefw;D _yD;
ppfat;ppfyGJ}uD;udk zefwD;cJh/ ruUmoD0g'eJ
olEdkifiHwGif;u uGefrlepfawGudk csKyfcs,f
owfjzwfcJhwJh vufeufxkwfvkyfa&mif;
0,fol oef;uG,folaX;}uD;awG&J udk,fpm;
vS,f tdrfzlawmftzdkawmh jynfolvlxkudk
zdESdyfzdk ta-umif;jyp&m &vmEdkifygw,f?
olwdktaeeJ Armjynfu ppftpdk;&vdkyJ
'D[mawGudk vuf!d+;xdk;jy_yD; jynfolvlxk
udk zdESdyfa&;twGuf taqmufttHkawGudk
wdk;csJtm;jznfhwm vkyfaumif;vkyfvmEdkif
ayr,fh olwdk b,fvdkyJvkyfvkyf ordkif;&J
vd k t yf c suf t & ay:vmwmjzpf w J h 'D
tifftm;pkawGeJ olwdk&J 'Dv+yfSm;r+awG
ydkrdk}uD;xGm; wufuGvmrSmudk rwm;Edkif
ygbl;? tcktcg qENjyHkomSdao;wJh 'D
v+ y f S m ;r+ a wG oyd w f t qif h ajymif ; vJ
vm&if b,fvdkjzpfrvJqdkwmvJ pdwf0ifpm;
p&mygyJ?
ppfat;ppfyGJ}uD; _yD;oGm;_yDqdkayr,fh
t&if;Sifpepftzdk taemufppfrsufESmrSm
t&m&m at;csrf;aeonf vdk ajymvdk
r&Edkifyguvm;?

ygwDA[ka
d usmif:tbd"rRm ykc
hd scsuf
a[ma=ymcsuf ( 4 ) rStquf

tod a y:ayguf v mjcif ; ES i f h


ywfoufI rmhufpf0g'qkdif&m tbd"rRm
kyf0g'. &Sif;vif;azmfjycsuf?
OD ; a%S m uf o nf awG ; ac:r+ .
t*Fgtpdwftykdif; jzpfonf/ awG;ac:r+onf
OD;a%Smuf. pGrf;&nfjzpfonf?
tod o nf jrif h r m;pG m zJ G pnf ;
xm;aom ouf&Sdkyf0wK. txl;pGrf;&nf
t*Fg&yfjzpfonf? todonf kyf0wK jzpfay:
wdk;yGm;r+. tjrifhqkH;aomtqifhYom azmf
jyEd k i f o nf ? vl r + a &;tod o nf vl Y om
e*kdyg&Sdonf? tqifhjrifhrm;aom owW0grsm;
(txl ; ojzif h td r f w G i f ; wd & p> m ef r sm;ES i f h
vl0Hrsm;) Yvnf; tdk;qkH;aom ADZomef
jzpfaomtod yg&Sdonf?
vl . tod ay:ayguf & ef E S i f h
omef z J G wnf & ef tajccH t a-umif ;
tcsufrSm tvkyfESifhtvkyf. yrlv+yf&Sm;r+
jzpfonf? tvkyf. tusKd;oufa&mufr+
a-umifhom vlwdkonf wd&p>mefavmurS
vlavmuokd }uD;rm;pGm ckeful;ajymif;vJ
a&;udk jzpfajrmufvmapEdik af yonf? tvkyf
yrlv+yf&Sm;r+onf vljzpfrnfh vl0H. -o*Jepf
taqmufttkHtwGif; eufeJaom ajymif;
vJr+rsm;udk rkcsyif jzpfay:vmapI/ if;
t*Fg&yfrsm;. tvkyfwm0efrsm;ukd uJGjym;
vmaponf? a&Sajcaxmuf ESpaf csmif;onf
oGm;vmjcif;ESifh opfyifwufjcif; ud&d,m
tjzpfrS tvkyfvkyfonfht*Fg&yf jzpfvm

onf? tvkyfjzpfpOftwGif;&Sd ajcaxmuf


ES p f a csmif ; onf wpk H w ck a om twwf
ynmES i f h e nf ; em &&S d v m_yD ; / zswf v wf
vsifjrefvm_yD; rSefuefwduspGm yrlv+yf&Sm;
vmEdkifonf? Ttcsufrsm;onf om;pOf
ajr;quf rsKd;dk;vkdufvmawmhonf?
a&Sajcaxmuf ESpfacsmif;onf
tvkyf.t*Fg jzpfvmojzifh vljzpfvmrnfh
vl 0 H . f o G m ;vmenf ; ud k tajccH t m;jzif h
ajymif;vJypfvkdufayonf? rwfwwf&yf_yD;
vrf ; av#muf v mwwf j cif ; onf / vnf
acsmif;k;d (toHxu
G w
f )H ESihf &iftHk (tqkw)f
ud k }uD ; rm;pG m -oZmt&S d e f o uf a &muf
vmonf ? Tok d jzif h vl j zpf r nf h v l 0 H u
if;wkd (vnfwHkd;ESifh &iftkH ) udk vGwf
vyf p G m tok H ; cs&ef jzpf v mcJ h o nf ? vl
jzpfrnfhvl0Honf rwfwwfr&yfEkdifcJhv#if
if;.tquftEG,fjzpfonfh vlonf rv$J
ombJwGm;Iav#muf&rnf? oGm;&if;-unfh
+ & mrS m vnf ; acgif ; atmuf o k d -unf h _ yD ;
oGm;&vdrfhrnf? xdkrSwqifh rdrd. xifjrifr+
rsm; &vmvdrfhrnf? igwkd. bdk;pOfabmif
qufrsm;onf rwfwwf&yfvm_yD;aemuf/
ywf0ef;usifudk cJGjcm;odjrif&ef }uD;rm;aom
omvGefcsufudk &&Sdvmonf? xdktcg olwkd
. jrifuiG ;f onf rE+id ;f ,SOEf ikd af vmufatmif
us,f j yef vm_yD ; tbuf b uf r S aepOf
xifjrifr+rsm;ukd &&SdvmEdkifavonf?
xkdtcgrSpI tmkHt*Fgrsm;onf

vl j zpf r nf h v l 0 H . OD ; a%S m uf t wG i f ; ok d
,cifuxuf ykdIrsm;jym;aom xifjrifr+
rsm; ,l a qmif v mcJ h o nf ? jyif y xk d ; qG r +
rsm;onf tmkHt*Fgrsm; twGif;okd 0ifvm
_yD;/ Tae&mwGif eAfa-umv+yf&Sm;r+rsm;
jzpfvmonf? if;wdkonf OD;a%Smuf}uD;
vkH;jcrf;ESpfck. ta&cHGrsm;okd a&mufvm
onf E S i f h wyd i f e uf tod yrl c suf r sm;
tjzpfodk ajymif;vJvmonf?
tvkyfyrl v+yf&Sm;r+ESifh wcsdef
wnf;Y tvkyf yrl v+y&f mS ;r+. tajccHay: Y
a&S;vlrsm;onf wa,mufESifhwa,muf
wpkHwckaom ta-umif;udpPrsm; aqG;aEG;
vkdaom w&m;ESifhukdufnDaom vkdtyfr+
ay:aygufvmonf? qdkvdkonfum; toH
yD o aompum; vd k t yf r + ay:ayguf v m
onf? a&S;vlrsm;onf tvkyfjzpfpOfwGif
t&m0wKESifh tjcif;t&m trsKd;rsKd;xJrS
wpk H w ck a om
vk d t yf r + u d k
wif;wdrfapEdkifaom (t&m0wKESifh tjcif;
t&mrsm;) t&mrsm;ukd &SmazGawG&SdcJhonf?
ab;ywf 0 ef ; usif . qk d ; 0g;aom tajc
taersm;u jyif ; xef I od E k d i f c J a om
obm0tif t m;rsm;ES i f h wk d u f y J G 0 if & mY
a&S ; vl r sm;tm; twl w uG vk y f u k d i f
aqmif & G u f - u&ef wG e f ; aqmf a y;cJ h o nf ?
pkaygif;vkyfukdif ud;pm;-urSomv#if vlrsm;
onf ab;ywf0ef;usif. jyif;xefaom
tif t m;pk r sm;ud k ck c H E d k i f r nf [ k ae&m
33

jynfolhtm%m
wumwGif vufawGb0u vlrsm;udk ynm
ay;cJhonf? ay:aygufcgp a&S;bkHtzJGwGif
wlnDaom tvkyfyrlv+yf&Sm;r+udk aqmif
&Gufvdkv#if toHxGufaom pum;tay:
tajcpku
d rf o
S mv#if jzpfEikd af yonf? vltzJG
tpnf; ay:aygufvmonfESifhtr# toH
xG u f a om pum;vnf ; ay:ayguf v m
avonf? if;onfvlrsm; wOD;ESifhwOD;
quf q H & ef v k d t yf a om enf ; vrf ; jzpf _ yD ;
vl tzJ G tpnf ; jzpf a y:wd k ; yG m ;r+ w G i f
tiftm;}uD;rm;aom wkdufyJGud&d,m jzpf
ayonf?
tvkyfyrlv+yf&Sm;r+wGif toH
xGufaom pum;onf igwdk.a&S;acwf
bdk;pOfabmifqufrsm;. -o*Jepfukd,fxnf
wckvkH;udk tiftm;}uD;rm;pGm -oZmt&Sdef
ouf a &muf a ponf o mru OD ; pG m yxr
OD;a%Smufudk -oZmt&Sdef oufa&mufvm
jcif;yif jzpfonf? OD;a%Smuf}uD; vkH;jcrf;
ESpfck. ta&cHGwGif vkyfief;cJGtopf ay:
ayguf v m.? ta&cH G tjcm;vk y f i ef ; cJ G
tm;vkH;onfvnf; tajccHtm;jzifh yjyif
ajymif;vJ vmavonf?
OD;pGmyxr tvkyfay:vmonf?
xd k a emuf tvk y f E S i f h 'G e f w J G y gvmaom
t&mrS m toH & S d a om pum;jzpf o nf ?
TESpfckrSm t"dutjzpfqkH;aom wGef;tm;
jzpf o nf ? if ; wk d . -oZmt&S d e f ouf
a&muf r + atmuf Y omv#if vl 0 H .
OD;a%Smufonf vl.OD;a%Smuftjzpfodk
wjznf;jznf; ajymif;vJvmjcif; jzpfav
onf ? (TtrS m pum;onf td e f * J v f
a&;onf h vl 0 H r S v l t jzpf o d k ajymif ; vJ
vmaomjzpfpOfwGif tvkyf.tcef;wGif
yg&Sdayonf )
xd k a-umif h vl 0 H t jzpf r S vl
tjzpfokd a&muf&SdvmonfhjzpfpOf (bkd;pOf
abmifqufrsm;. b0jzpfpOf) onf tvkyf
a-umif h v nf ; aumif ; / toH x G u f a om
pum;a-umif h v nf ; aumif ; cE< m uk d , f
OD;a%Smuftpdwftydkif;rsm; wjznf;jznf;
ajymif;vJvm_yD; vljzpfvmjcif;ESifh ywf
oufI rmhufpfvDeif0g'tbd"rRm rloabm
rsm; rS e f u ef a -umif ; uk d 0d Z m ynm
taxmuftxm;rsm;u oufaoxlvsuf
&Sdayonf?
34

Ttaxmuf t xm;rsm;uk d
t*FvdyfvlrsKd; yg&*l}uD; csm;vf'g0if (1809
=1882 ) u bdkiftkdvkd*sD (owWaA') wGif
azmfxkwfcJhonf?
'g0if u vl E S i f h v l j zpf v mrnf h
vl 0 H . taqmuf t tk H u k d avh v m&mY
if;wdkonf wlnDaom bdk;pOfabmifquf
rsm;rS qif;oufvm-uonf[k ed*kH;csKyf
ajymqdkcJhonf?
vl o nf w d & p> m ef r S qif ; ouf
vmonf [ k uvvaA'[l o nf h 0d Z m
ynm&yfu ed*kH;csKyfcJhonf? okwf&nf ykd;
aumif r sm;ud k vuf c H v d k u f a om vl .
om;Ouav;rsm; oaE<wnf&mY if;. jzpf
ay:wdk;yGm;r+u jzwfoef;cJhaom tqifh
tm;vkH;onf EdkwdkufowW0g. uJGxGuf
vmaomom;Orsm; tm;vk H ; jzwf o ef ;
cJh&onfh tajctaeESifh wlayonf?
ok d jzif h vl . oaE< o m;onf
tdk;qkH;aomomefrS vlomef jzpfvm
onftxd vl.wufvSrf;aeaom jzpfay:
wd k ; yG m ;r+ . t"d u tqif h tm;vk H ; uk d
tusOf;csKyftm;jzifh xyfwvJvJ jyefjzpf
aeonf?
uvva&-unf jzpfay:wdk;yGm;
onfh awmfawmfaemufykdif;usonfh tqifh
Yomv#if uvva&-unfY vl.-o*Jepf
uk d , f x nf . erl e mxm;avmuf a om
xl j cm;onf h v uQ % mrsm; xif & S m ;vm
avonf? uvva&-unf. OD;a%Smuf
onfvnf; +yfaxG;aom jzpfay:wdk;yGm;r+
vrf ; a-umif ; ud k jzwf o ef ; _yD ; aemuf y d k i f ;
tqifhaygif;rsm;pGmuddk jzwfoef;cJhonf?
okH;vt&G,f oaE<om;. OD;a%Smufonf
tqifhedrfhaom vl0H.OD;a%SmufESifh tqifh
wlayao;onf?
xkda-umifh vluvva&-unf
onf if ; .jzpf a y:wd k ; yG m ;r+ jzpf p Of w G i f
yxrqkH;tm;jzifh if;ESifhta0;}uD; uGmvSrf;
aom owW0gwkd. omefrsm;ESifh qifwl
onfhtcsufrsm; uG,faysmufoGm;_yD;/ if;
ESifhykdrdkI eD;pyfaom owW0g (0g ) Ekdwkduf
owW 0 g (if ; teuf vl j zpf r nf h vl 0 H .
uvva&-unfvnf; tusKH;0ifonf ) ESifh
qifwlonfh tcsufrsm;udk ydkrdk-um&SnfpGm
xdef;odrf;xm;avonf?

tod o nf A[k d e Af a -umpepf


umv-um&S n f p G m jzpf a y:wd k ; yG m ;&mrS
ay:xGufvmaomt&mjzpfonf[lonfh t
csufudk &Sif;jy&ef k&Sm;jynf&Sd ( yg;Aavmh )
u &SmazGwifjycJhonf?
yg;Aavmhonf eAfa-umv+yf&Sm;
r+ r sm;. tjrif h q k H ; azmf j ycsuf r sm;ES i f h
OD;a%Smuf}uD; a&mifjyef[yfr+. qufoG,f
r+rsm;ukd kyf0g't& 0dZmenf;us oufao
jycJhonf?
rmhufpf0g' tbd"rRm kyf0g'u
omv#if 0dZmynmukd vufeufwyfqifcJh
_yD ; / tod a y:ayguf v mjcif ; ES i f h omef
zJGwnfjcif;jzpfpOfESifh igwdk. a&S;bkd;pOf
abmifqufrsm;u wjznf;jznf;ajymif;vJ
jzpfay:vmum wd&p>mefb0rS vlb0okd
}uD;rm;pGm ckeful;ajymif;vJjcif;jzpfpOfESifh
if ; ES i f h q uf p yf a eaom jy\emrsm;.
tESpfom&ukd rSefuefpGm em;vnfvmap
ayonf?
awG;ac:r+EiS hf bmompum;wdk EiS hf
ywfoufI tEkydavmr kyf0g'. &Sif;jy
csuf?
if;wdknD!Gwfr+ESifh tjyeftvSef
oufa&mufr+?
awG;ac:r+ESifh bmompum;onf
umv&S n f - umaom vl tzJ G tpnf ;
jzpfay:wdk;yGm;r+rS xGufay:vmaom t&m
jzpfonf? if;wdkonf vltzJGtpnf;.
jzpf a y:wd k ; yG m ;r+ t & ay:ayguf v mI/
jzpfay:wdk;yGm;vmayonf? vltzJGtpnf;
jyifywGif bmompum;[lI b,fawmhrS
r&S d c J h / &S d v nf ; r&S d E k d i f a cs? Tae&mwG i f
igwkd onf awG;ac:r+udk azmfjyaom ud&,
d m
jzpf o nf h bmompum; (toH x G u f
ajymqkdaom bmompum;/ if;aemuf
a&;om;azmfjyaom bmompum;) wkdukd
ay:aygufaponfh ta-umif;tcsufrsm;ukd
r&Sif;jyvkday? TtcsufESifh ywfoufI
txufwGif tao;pdwf &Sif;jycJh_yD? vltzJG
tpnf;. ay:aygufr+/ jzpfay:wdk;yGm;r+ESifh
eD;uyfpGmqufpyfaeaom bmompum;ESifh
if;jzpfay:wdk;yGm;r+. obm0w&m;rsm;ukd
avhvmokH;oyfv#if vltzJGtpnf;orkdif;
avhvma&;ukd tajcyI avhvmokH;oyf
&rnf? vltzJGtpnf;onf vlwef;pm;

jynfolhtm%m
r&S d a om/ xd k jyif v l w ef ; pm;&S d a om
jzpfay:wdk;yGm;r+ tqifhrsm;ukd jzwfoef;cJh
onf[v
k nf;aumif;/ xkad emuf vlwef;pm;
vltzJGtpnf;onf ykdrkdI jzpfay:wdk;yGm;
vmaom pepfopfjzpfonfh uGefjrLepf vl
tzJ G tpnf ; ud k ae&mvJ $ a y;&rnf [ k
vnf;aumif; vltzJGtpnf; ordkif;pOfu
azmfjyaeayonf?
rwlaom Ttqifhtm;vkH;wGif
bmompum;onf vlvlcsif;qufqHa&;
ud&d,mjzpfonf? ,Ofaus;r+ESifh 0dZmynm
jzpfay:wdk;yGm;r+. wefqmyvmjzpfonfh
bmompum;onf vlwef;pm;rsm;tay:
wef;wloabmxm;onf? vltzJGtpnf;&Sd
vl w ef ; pm;tm;vk H ; uk d wl n D p G m tvk y f
tau|;yonf? Oyrmqkdv#if aus;u|efpepf
acwfumvu rnfonfhtrsKd;om;wdk.
bmompum;rqd k aus;u|ef y d k i f & S i f E S i f h
aus;u|efrsm;udk tvkyftau|; ycJhonf?
qk d v k d o nf u m; ES p f O D ; pvk H ; uk d / vl tzJ G
tpnf;&Sd vlwef;pm; ESpfckpvkH;ukd wcsdef
wnf; tvkyftau|;yavonf? bmom
pum; tjyifywGif vlr+a&;b0 r&SdEkdifyg?
xkwfvkyfa&;ESifh zvS,fr+. pnf;kH;jcif;ESihf
jzpfay:wdk;yGm;jcif; r&SdEkdif? vlwef;pm;rsm;ESifh
vlr+a&;tpkrsm;. EkdifiHa&;qkdfif&m/ ,Of
aus;r+qkdif&mESifh 0dZmynmqdkif&m b0wdk
onf r&SdEdkifay?
Oyrm pepfa[mif;ukd pepfopf
ESifh tpm;xdk;cJhaom k&Sm;jynfwGif ajru|ef
pepf u k d t&if ; &S i f p epf u tpm;xk d ; cJ h
aomf v nf ; k & S m ;bmompum;rS m
tajccH t m;jzif h ya'o&mZf p epf acwf
umv&S d bmompum;ES i f h wyk H p H w nf ;
&Sdaeao;.? tajccH tkwfjrpfa[mif;ESifh
if;. txuftaqmufttkHukd tajccH
tk w f j rpf o pf E S i f h if ; ES i f h u d k u f n D a om
txuf t aqmuf t tk H u tpm;xd k ;
vdkufaomtcg bmompum;a[mif;ukd
wpkHwckaom bmompum;opfu tpm;
xkd;jcif; jzpfay:rvmonfukd igwdkawG-u
&onf? vlwkdonf bmompum;a[mif;
uk d zsuf q D ; ypf & ef rpOf ; pm;-uay?
tb,f a -umif h q k d a omf if ; onf acwf
umvwck r S ay:xG u f v maom t&m
r[kwfbJ/ vltzJGtpnf; orkdif;w&yfvkH;rS

ay:xGufvmaom t&mjzpf_yD; wcsdefwnf;


wGif bmompum;a[mif; zsufqD;jcif;wGif
bmompum;opf zefwD;&efvnf; rpOf;pm;
aoma-umifh jzpfonf? xdka-umifh ordkif;
acwf u mv wck u k d wjcm;acwf u mv
wcku tpm;xkd;aomtcg bmompum;
onf usef&pfaeao;I vltzJGtpnf;opf
vlwef;pm;opfrsm;ESifh vlr+a&;tkyfpkopf
rsm;ukd tvGefaumif;rGefpGm tvkyftau|;
yvsufyif&Sdonf?
vD e if / pwmvif w d k acwf u
k&Sm;jynfwGif t&if;&Sif0g'ukd zsufodrf;_yD;
qdk&S,fvpf vltzJGtpnf;opfudk wnf
aqmuf & mY tajctaerS m vnf ; T
twd k i f ; yif jzpf a yonf ? qd k v d k o nf r S m
vl tzJ G tpnf ; pepf a jymif ; vJ o G m ;
aomf v nf ; k & S m ;bmompum;onf
tajccHtm;jzifh t&if;&Sifpepfatmuf&Sd
bmompum;ESifh wykHpHwnf; &Sdaeao;.?
"rRwmyif tjcm;aom tjcif;t&mrsm;
tm;vkH;xJYuJhokdyif bmompum;xJY
vnf; jzpfay:wdk;yGm;r+um; &Sdaeayonf?
if;.pum;vkH;rsm;wGif wcsKd pum;vkH;
rsm;onf a[mif;EGrf;vmojzifh bmom
pum; ZmwfckHay:rS wjznf;jznf; xGufcGm
ay;&um if ; wd k tpm; tjcif ; t&m
opfrsm;ESifh ukdufnDaom pum;vkH;opf
wcsKd ay:ayguf v monf ? Tok d jzif h
bmompum;rsm;onf wjznf ; jznf ;
ydkrkdjynfhpkHvmjcif;yif jzpfonf? bmom
pum;. tajccHpum;vkH;ESifh o'NgzJGpnf;
yk H o nf bmompum;. wqif h w uf
vSrf;aeaom jzpfpOftwGif;Y wdk;yGm;&m
tajccHtjzpfyif usef&pfaeao;onf?
ok d aomf tajccH t k w f j rpf E S i f h
txuf taqmufttkH tpm;xkd;cH&aom
tcgY bmompum;onf if ; .
taqmufttkt
H &qkv
d #if (tajccHtm;jzifh
,cifuESifh wykHpHwnf;&Sdv#if ) bmom
pum;onf tajccHtkwfjrpf vuQ%mESifh
txuftaqmufttkH vuQ%mygaom
tjcif;t&mrsm;ESifh roufqdkifay? bmom
pum;onf wpkHwckaom vlwef;pm;ukd
tvk y f t au|;yonf r [k w f ? vl tzJ G
tpnf; wckvkH;ukd tvkyftau|; yonf?
tajccH t k w f j rpf w ck u k d tvk y f t au|;

yonfr[kwf tajccHtkwfjrpftm;vkH;ukd
tvkyftau|; yonf? xdka-umifh bmom
pum;wGif vlwef;pm; vuQ%m r&Sdacs?
vl v l c sif ; quf q H a &; ud & d , m
jzpf a om bmompum;onf txuf
taqmufttkHESifhvnf; rwlonfh tcsuf
rS m = if ; .t0ef ; t0d k i f ; onf txuf
taqmuf t tk H . t0ef ; t0k d i f ; xuf
twkdif;rod us,fjyefjcif;yif jzpfonf?
bmompum;onf xkwfvkyfa&;rS tajccH
tk w f j rpf / tajccH t k w f j rpf r S txuf
taqmufttkHtxd vkyfief;t0ef;t0kdif;
tm;vkH;&Sd vlrsm;. v+yf&Sm;r+w&yfvkH;ESifh
wkdufkdufqufoG,faeonf? txuf t
aqmufttkHonf tajccHtkwfjrpfESifhom
v#if wkdufdkufqufoG,faeonf?
bmompum;ES i f h vl r sm;.
v+yf&Sm;r+omef tm;vkH;onf wkdufkduf
qufoG,faeaoma-umifh bmompum;ukd
rk c syif tquf r jywf uG , f 0 vmap
vdrrhf nf? pufrv
+ yk if ef;ESihf v,f,mvkyif ef;/
0dZmynmESifh twwfynm/ a&mif;0,fa&;/
o,f,lykdaqmifa&;ponfwdk. jzpfay:
wd k ; yG m ;vmr+ u vnf ; bmompum;uk d
pum;vk H ; opf r sm;/ pum;topf r sm;jzif h
rd r d u k d , f u k d jznf h p G u f & ef awmif ; qd k v m
aeayonf ? Tok d jzif h bmompum;.
o'NgtaqmufttkH aumif;rGefvmonfh
jzpfpOfudk vG,fulvmaponf?
bmompum;. xl ; jcm;aom
vuQ % mrsm;ud k zG i f h j yvk d u f j cif ; onf
bmompum;. twGif;ykdif;jzpfay:wdk;yGm;r+
w&m;rsm;ES i f h tvG e f t a&;}uD ; onf h rl
oabmrsm;ukd csrSwf&ef 0dZmynmtm;
taxmuftul ycJhonf?
bmompum;. jzpfay:wdk;yGm;r+
onf wnf & S d a eaom bmompum;uk d
zsufodrf;ypf_yD;/ bmompum;topfukd
zefwD;aomenf;jzifh jzpfajrmufvmonf
r[kwfbJ/ wnf&Sdaeaom pum;. tajccH
ay:wGif bmompum;. tpdwftykdif;rsm;
ud k wk d ; csJ I yk d r d k a umif ; rG e f v mapaom
enf;jzifh jzpfajrmufvmapayonf? bmom
pum;onf t&nftcsif; omefwrsKd;rS
t&nftcsi;f omefopfodk ul;ajymif;&mY
aygufuJGaomenf;jzifh jzpfajrmuffvmonf
35

jynfolhtm%m
r[kwfbJ/ ta[mif;ukd csufcsif;zsufodrf;
ypf _ yD ; topf u d k w nf a qmuf v k d u f o nf h
enf;jzifh jzpfajrmufvmonf r[kwfbJ/
t&nf t csif ; opf tpd w f t yd k i f ; rsm;
wjznf ; jznf ; pk y k H v mI t&nf t csif ;
ta[mif ; rsm;/ tpd w f t yd k i f ; rsm; w
jznf;jznf; aysmufuG,foGm;onfh enf;jzifh
om jzpfajrmufvmayonf?
bmompum;ESifh awG;ac:r+onf
wckESifhwck rcJGcGmEkdifavmufatmif quf
oG , f a eonf h wpk H w ck a om t,l t q/
csif h c sd e f r + E S i f h qif j cif r + u k d razmf j yaom
bmompum;[l I b,f a wmh r S r&S d c J h ?
bmompum; tcsuf t vuf vk H ; 0ryg
aom/ obm0k y f 0 w K rygaom Avm
[if;vif; awG;ac:r+[lI b,fawmhrS r&SdcJh?
&Sdvnf;r&SdEdkifacs?
bmompum;onf awG;ac:r+.
wdkufkdufjzpf&yf jzpfonf? (Tum; rmhufpf
. ajymqdkcsufjzpfonf )
awG;ac:r+onf bmompum;ukd
tm;ukd;rSomv#if wu,fhjzpf&yf jzpfvm
Ekdifonf? bmompum; (0g ) toHxGuf
ajymqdkaom bmompum;ESifh a&;om;
azmf j yaom pum;onf wpk H w ck a om
awG ; ac:r+ u k d v nf ; aumif ; / yuwd b m0
urBmavmu&Sd tjcif;t&mrsm;ESifh ywf
ouf a om t,l t quk d v nf ; aumif ; /
urBmavmu jzpfay:wdk;yGm;r+. yuwd
bm0 w&m;rsm;udkvnf;aumif; azmfjy
aomenf; (omef ) jzpfonf? awG;ac:
r+ u d k bmompum;ES i f h v nf ; aumif ; /
bmompum;ukd awG;ac:r+ESifhvnf;aumif;
cJGypfvkdufv#if pdwf0g'pJGvrf;aeolrsm;.
EGHxJokd usa&mufoGm;vdrfhrnf? awG;ac:r+
ay:vmonf E S i f h wyd i f e uf csuf c sif ; yif
bmompum; ta&cHGyg&Sdayonf? Tjzpf
pOfonf wcsdefwnf; jzpfay:vmr+yif jzpf
onf? if;wdkukd wckESifhwck cJGypfjcif;ukd ry
oifhonfomru/ if;wkdudk tcsdefumv
yk d i f ; pnf ; a-umif ; t& cJ G y pf j cif ; vnf ;
ry&ay?
awG ; ac:r+ t,l t qwk d ES i f h
uku
d n
f pD mG awG;ac:r+. tESpo
f m&ESihf if;.
us,f j yef euf e J a om twd k i f ; twmud k
tenf;ESifhtrsm; rSefuefpGm azmfjyEkdifrnfh
36

wpkHwckaom pum;vkH;rsm; &Sdvmonf?


pum;vkH;rsm;onfvnf; awG;
ac:r+ rSefuefr+ESifh wdusr+udk azmfjyaom
twkdif;twm 'D*&Dt&-unfhv#if av;euf
r+ twdkif;twm &Sdayonf? TtcsufESifh
ywfoufI pum;vkH;ESifh awG;ac:r+ qufpyf
r+ & d S v #if twG i f ; oabmES i f h omef .
a,bk,squfpyfr+vnf; Todk &Sdayvdrfh
rnf? Tonfum; wckukdwck -oZmt&Sdef
ouf a &muf j cif ; jzif h tcsif ; csif ; t-um;
wd;k wufaom jzpfay:wd;k yGm;vmr+ jzpfpOfyif
jzpfonf?
awG;ac:r+onf pum;vkH; tcsuf
tvufrsm;udk t_rJwrf;-oZm oufa&muf
_yD; bmompum;uvnf; o'NgzJGpnf;ykHukd
-oZmoufa&mufayonf? bmompum;
uvnf; awG;ac:r+ukd jyefvnf-oZmouf
a&muf u m awG ; ac:r+ . wu,f h t ES p f
om&ud k yk H o G i f ; ay;_yD ; azmf j yayonf ?
bmompum; jynfhpk Haumif;rGefvmav/
vlom;awG;ac:r+. uG,f0r+ESifh }uD;rm;
aom atmifjrifr+rsm;udk ykdrkda&mifjyef[yf
Ek d i f a v jzpf a yonf ? if ; ES i f h a jymif ; jyef
tm;jzifh ajym&v#if awG;ac:r+ykdI xif&Sm;
vmav/ ykdrkdIjynfhpk Haumif;rGefvmav/
ykdrdkwdusvmav/ bmompum;vnf; ykdI
&S i f ; vmav/ yk d r k d I wd u svmav/ yk d r d k
vG , f u l v mav/ b0if u sr+ r sm; yk d r k d I
jynfhESufvmavyif jzpfonf?
txufygwkdrSm bmompum;
ESifh awG;ac:r/+ pum;vkH;ESifh t,ltqwdk
tjyeftvSef yrloufa&mufjcif;ESifh ywf
ouf I touf y gonf h tEk y d a vmr
w&m;yif jzpfayonf?
Tjy\emtm; cJGjcrf;pdwfjzm
jcif;ukd tqk;H owf&mY igwdk onf atmufyg
ed*kH;csKyfcsufrsm;udk csKyf,lEdkifayonf?
awG;ac:r+onf igwkd.todwGif
yuwd b m0jzpf & yf u k d a&mif j yef [ yf j cif ;
jzpf o nf ? bmompum;onf vl r sm;
t-um;Y wa,mufESifhwa,muf awG;ac:
r+ukd azmfjy&ef owfrSwf&efESifh wqifhwuf
vSrf;&ef enf;emjzpfonf? qdkvkdonfum;
bmompum;onf vlvlcsif;qufqHa&;
ud&d,mjzpfonf// awG;ac:r+ESifh bmom
pum;onf wck E S i f h w ck rcJ G c G m Ed k i f

avmuf a tmif quf o G , f a eayonf ?


if;wdkonf wckukdwck t_rJwrf; tjyef
tvSef yrloufa&mufayonf? tEkyd
avmrusaom Ttjyef t vS e f yrl
oufa&mufr+onf awG;ac:r+ESifh bmom
pum; uG,f0vma&;ESifh jzpfay:wdk;yGm;a&;
twGuf ta-umif;tcsufwck jzpfayonf?
Ta[majymcsuf . twG i f ;
oabmudk cJGjcrf;pdwfjzm&mrS atmufyg
ed*kH;rsm;ukd &&Sdayonf?
yxred*kH;?
tbd"rRm. tajccHjy\emukd
ajz&Sif;&mY kyf0g'*dk%f;ESifh pdwf0g'*kd%f;
[lI tajccHjzpfaom/ wckESifhwck qefusif
aom &efbuf*kd%f;ESpf*kd%f;onf tpOf
ojzifh wnf&Sdayonf?
tbd"rRm. tajccHjy\emukd
kyf0g'tjrift& &Sif;jyjcif;onf/ pdwf0g'
t& &Sif;jyjcif;ESifh ajzmifhajzmifh}uD; qefusif
um kyf0wKonf yxrt&mjzpfI tod
onf 'k w d , t&mjzpf o nf [ k k y f 0 g'u
,lqayonf? pdw0f g'url if;t,ltqESihf
ajzmif h a jzmif h } uD ; qef usif _ yD ; tod o nf
yxrt&m/ kyf0wKonf 'kwd,t&m[lI
,l q onf ? vl r + a &;ork d i f ; vuf a wG ES i f h
0dZmynm. atmifjrifr+rsm;u rmhufpf0g'
tbd " rR m k y f 0 g'. 0d Z m enf ; usr+ E S i f h
awmfvSefr+ukd oufaoxljy&ef/ tbd"rRm
pdw0f g'. 0dZm enf;rusr/+ azmufjyefrw
+ kd ukd
oufaojyaeayonf? rmhufpf0g'tbd"rRm
kyf0g'onf vltzJGtpnf;&Sd wdk;wufaom
tif t m;pk r sm;/ oef ; aygif ; rsm;pG m aom
vkyfom;jynfolrsm;. awG;ac:r+ tvHawmf
jzpf o nf ? tbd " rR m pd w f 0 g'url urB m
a[mif ; . azmuf j yef y suf p D ; aeaom
tiftm;pkrsm;twGuf tvkyftau|; yae
ayonf? tbd"rRme,fy,fwGif *kd%f;ESpf
*dk%f;. wdkufyJGonf vlwef;pm;wdkufyJGukd
a&mifjyef[yfjcif;jzpfI wd;k wufrE+ iS hf azmuf
jyef r + t -um;/ 0d Z m ynmES i f h tarS m if
tiftm;pkt-um;&Sd wkdufyJGukd a&mifjyef
[yfjcif; jzpfonf?
'kwd,ed*kH;?
rmh u f p f 0 g'. tbd " rR m k y f 0 g'
onf 0dZmynmESifh vlr+a&;vufawG.
}uD;rm;aom atmifjrifrr+ sm;ukd trSD yvsuf

jynfolhtm%m
toufonf oufrJht&mrsm;udk umv&Snf-umpGm jzpfay:wdk;yGm;r+rS ay:xGufvmaomt&m jzpfonf[lonfh oabmw&m;t&/
vufawGt& }uD;rm;aom t"dy`m,f&Sdonfh ed*kH;ukd &&SdcJhayonf?
urBmay:wGif toufonf vkdtyfaom ta-umif;tcsuftm;vkH; jzpfay:vmaomtcgY ay:aygufvmayonf? xdka-umifh
ouf&Sdt&monf oufrJht&m jzpfay:wdk;yGm;r+rS w&m;ESifhukdufnDpGm ay:xGufvmaomt&mjzpfonf? xdka-umifh p-um0Vmudk
zefqif;aom wefc;kd t}uD;qk;H ocifta-umif;ESihf ywfoufI pdw0f g'u wefqmqif_yD; ajymqkcd sut
f m;vk;H onf 0dZm ynm tajctjrpf
vkH;0r&Sday? if;wdkonf vlvlcsif;aoG;pkyfr+tay: tajcpkdufonfh aovkqJqJ yduJGvmjcif;ESifh ykyfokd;aqG;ajrhvmjcif;wkd. tusKd;quf
jzpf_yD; pepfa[mif;urBma[mif;rS ay:xGufvmonfht&m jzpfonf?
wwd,ed*kH;?
igwdktmkHcHpm;r+ tm;vkH;. a&aomufjrpfonf igwdk.todrS trSDcdkuif;pGm wnf&Sdaeonfhkyf0wK jzpfonf? qkdvkdonfum;
pdwf"mwftjcif;t&monf kyf0wKu cE<mukd,ftmkHt*Fgrsm;udk *,ufkdufonfh tusKd;oufa&mufr+ jzpfonf? t"dy`m,frSm pdwf0g'
ajymqkdcsuftm;vkH;rSm vkH;0yif 0dZmynm tajctjrpf r&Sday?
pwkwed*kH;?
todonf xl;jcm;pGm pnf;kH;xm;aom ouf&Sdkyf0wK. *k%ft*Fg&yf jzpfonf? todonf vltzJGtpnf; umv&Snf-um
pGm jzpfay:wkd;yGm;r+rS ay:xGufvmaom t&mjzpfonf? &nf&G,fcsuf&Sdaom tvkyfyrlv+yf&Sm;r+ESifh toHxGufaom bmom
pum;wdkonf vljzpfrnfhvl0Hukd vltjzpfokd ajymif;vJvm&mY tqkH;tjzwfay;aom tajccHtcsufESpfcsuf jzpfonf? tvkyfonf
vlom;udk zefwD;cJhonf? OD;a%Smufonf awG;ac:r+.t*Fg jzpfonf? awG;ac:r+onf OD;a%Smuf.pGrf;&nf jzpfonf? xdka-umifh
awG;ac:r+ESifh OD;a%Smuft-um; rnfonfhqufpyfr+r# r&Sd[laom pdwf0g'orm;rsm;. ajymqdkcsufrsm;onf obm0rusaom r[kwf
r[wf ajymqkdcsufrsm; jzpfonf? if;onf wu,fh0dZmynmESifh enf;enf;r# rwlacs?
yred*kH;?
bmompum;ESifh awG;ac:r+onf wckESifhwck rcJGcGmEdkifavmufatmif qufoG,fae_yD; wckukdwck t_rJwrf; tjyeftvSef
yrloufa&mufayonf? bmompum;onf awG;ac:r+udk azmfjyaom ud&d,mjzpf_yD; vlrsm;t-um;Y awG;ac:r+udk owfrSwf&efESifh
azmfjy&efenf;em jzpfonf? bmompum; tcsuftvuf rygaom Avm[if;vif; awG;ac:r+onf b,fawmhrS r&Sday? &Sdvnf;r&SdEdkifacs?
xkda-umifh awG;ac:r+ESifh bmompum;udk cJGypfonfh pdwf0g'orm;wdk ajymqkdcsufrsm;onf "e&Sifvlwef;pm;ukd tvkyftau|;y_yD;
0dZmynmESifh enf;enf;r#rwlay?

urBm}uD;wnfSdr+[m xrf;ydk;xm;olwpHkwa,muf Sd&r,fqdkwJh =


tajccHtm;jzifh rSm;,Gif;wJh oabmw&m;tajccHeJ pOf;pm;wJhtcgu vloef}uD;u
xrf;/ vdyu
f xrf; jzpfcyhJ gw,f? vl odk r[kwf vdyu
f aum b,fay:&yfaeovJqw
dk m
qufawG;awmh vHk;csmvnfukefawmhwmyJ? wefcdk;Sifjzpfvdkjzpf/ vdyfay:vdyfqifh_yD;
vdyfoHo&mrqHk;wm jzpfvdkjzpf/ a,mif0g;0g;jzpfukefrSmyJ? trSefw&m;eJ -umav
a0;av jzpfrSmyg?
oabmw&m;tajccH rS e f u ef w J h t cgusawmh od y ` H e nf ; usprf ; oyf r +
jzpfvm_yD; ud&d,mopfeJ prf;oyfav trSefw&m;ydkawGavav jzpfvmygw,f?
taxGaxGtwGi;f a&;r; ( ,m,D ) . Edik if aH &;tpD&ifcpH m/
f ( 15 ) &uf?
1994 ckEpS /f -o*kwv

37

abm*aA' a[ma\ymcsuf
a[ma=ymcsuf ( 6 ) rStquf

jy\em ( 2 )?
t&if;.vSnfhywfr+?
t&if;.vSnfhywfr+ESifh vSnfhywf
r+tcsdef? t&if;.vnfywfr+onf w}udrf
vnfywfkHjzifh &yfqdk if;oGm;onfr[kwf?
vnfywfr+wck _yD;qkH;_yD;aemuf/ aemufxyf
vnfywfr+wck jzpfyGm;um t&if;v+yf&Sm;
r+. vSnfhywfr+tcsdefrsm; ay:aygufvm
ayonf? t&if;. vnfywfr+ukd oD;jcm;
uif;uGmaom tjzpftysuftjzpf oabm
rxm;bJ / umvyk d i f ; jzpf p Of taeES i f h
xGufay:vmonfhtcg if;ukdt&if;. vSnfh
ywfr+[k ac:ayonf [k rmhufpfu qkdcJh
onf?
vSnfhywfr+ jzpfpOftwGif;wGif
t&if;onf xkwfvkyfa&;e,fy,fESifh vSnfh
vnfa&; e,fy,frsm;ukd jzwfoef;&onf?
xkwfvkyfa&; e,fy,ftwGif; t&if;wnf&Sd
aom tcsd e f u k d t&if ; . xk w f v k y f a &;
tcsdef[k ac:onf? vSnfhvnfa&; e,fy,f
twG i f ; wnf & S d a omtcsd e f u k d t&if ; .
vSnfhvnfa&; tcsdef[kac:onf?
xkwfvkyfa&; tcsdeftwGif;wGif
tvkyfjzpfpOf. tcsdefonfvnf; tusKH;0if
onf ? ok d jzpf I xk w f v k y f a &;tcsd e f E S i f h
tvk y f c sd e f o nf wxyf w nf ; r[k w f a y?
xkwfvkyfcsdefonf tvkyfcsdefxuf ykd&Snf
onf? tvkyfcsdef tenf;ESifhtrsm;udk xkwf
vkyfa&;u. vuQ%mu OD;pGmqkH;jzwf
38

ayonf? Oyrm csnfiifpufkHu aepOf wpkH


w&m yrm%&S d a om 0g*G r f ; uk d csnf j zpf f
atmif xkwfvkyfay;Edkifonf? okdaomf
rD;&xm;pufacgif;kHu rD;&xm;pufacgif;
wckvkH;udk xkwfvkyfEkdif&ef &ufq,ftcsKd
apmifhqkdif;&ayonf? 'kwd,tm;jzifh pufkH
. twwfynm a&csdefu qkH;jzwfayonf?
xkwfvkyfaom ypPnf;trsKd;tpm;wlygu
twwf y nm a&csd e f j rif h a om puf k H .
tvk y f c sd e f t yd k i f ; tjcm;onf wk d a wmif ;
onf? twwfynm a&csed ef rd ahf om puf.
Hk
tvkyfcsdef tykdif;tjcm;onf &Snfavonf?
tcsKdaom xkwfvkyfa&;vkyfief;Y tvkyf
ypf r S w f o nf obm0jzpf p Of . -oZm
oufr+ukd cH&onf? TumvtwGif;wGif
if;.t*Fg&yfwGif lyaA'qdkif&m/ "mwkaA'
qdkif&mESifh tjcm;ajymif;vJr+rsm; jzpfay:
apayonf? TtcsdefrsKd;Y tvkyfjzpfpOf
onf wck v k H ; ok d r[k w f wpd w f w yk d i f ;
tm;jzifh &yfpJoGm;ayonf? Oyrm t&uf
azmufaomjzpfpOfESifh opfyifrsm; aygufzGm;
aom jzpfpOfonf TuJhodkaom xkwfvkyf
a&; tcsdefyifjzpfonf? Oyrm pyg;oD;ESHrsm;
pkdufysKd;&mwGif ysKd;}uJonfhtcsdefrS &dwfodrf;
onfhtxd tvkyfjzpfpOfrSm vkH;0vkdvkdyif
&yfpJoGm;ayonf? xkwfvkyfa&; tcsdefonf
ukef-urf;rsm;udk okdavSmifcsdefvnf; yg0if
onf? xkwfvkyfa&;ukd ykHrSeftmrcHEdkif&ef
twGuf rnfonfh xkwfvkyfa&; uYrqkd

wpkHw&m yrm%&Sdaom ukef-urf;rsm;udk


okdavSmif&ef vdktyfayonf? tcsKdaom
ursm;Y ukef-urf;rsm;udk &moDtvdkuf
xk w f v k y f a oma-umif h (Oyrm ok d ; arG ; /
aq;&Guf) okdavSmifcsdefonf ykdI-umav
 ?
onf
t&if;vSnfhvnfa&; tcsdefonf
tojymt&if ; rS xk w f v k y f a &;t&if ; ok d
ajymif;vJcsdefESifh ukefpnft&if;rS tojym
t&if ; ok d ajymif ; vJ c sd e f yg0if a vonf ?
wenf ; tm;jzif h xk w f v k y f a &;ypP n f ; ES i f h
vkyftm;0,f,l&ef vkdtyfaomtcsdefESifh
ukefpnfa&mif;&ef vkdtyfaom tcsdefrsm;
yg0if o nf ? vS n f h v nf a &;tcsd e f twd k
t&Snfonf aps;uGuf.0,ftm;ESifh a&mif;
tm; tajctae/ xkwfvkyfaomae&mESifh
aps;uG u f . tuG m ta0;ES i f h o,f , l y k d
aqmifa&; tajctaeu t"dutm;jzifh
qkH;jzwfayonf?
t&if;. xkwfvkyfa&;tcsdefESifh
vS n f h v nf a &;tcsd e f . pk p k a ygif ; onf
t&if ; . vS n f h y wf r + t csd e f jzpf o nf ?
xk w f v k y f a &;utoD ; oD ; . tcsuf
tvuf/ xkwfvkyfa&;tcsdefESifh vSnfhvnf
a&;tcsdef rwl-uaoma-umifh t&if;.
vS n f h y wf r + t csd e f o nf trsKd ; rsKd ; tzk H z k H
&Sdayonf?
t&if ; . vS n f h y wf r + t csd e f u d k
wG u f c suf & mwG i f trsm;tm;jzif h ES p f u k d

jynfolhtm%m
,lepftjzpfxm;_yD; wGufcsufayonf? tu,fI t&if;wcg
vnfywfonfhtcsdef okH;v-umygu/ wESpfv#if vSnfhywfonfh
t}udrfonf av;cgjzpfonf? tu,fI q,fv-um_yD;rS wcg
vnfywfI_yD;ygu wESpfv#if vSnfhywfonfht}udrfonf okH;ykdif;
ESpfykdif; jzpfayonf? t&if;. vnfywfonfhtcsdefESifh vSnfhywf
onfht}udrf ta&twGufonf ajymif;jyeftcsKd;tpm; jzpfonf?
owfrSwfxm;aomtcsdefY wywfvnfywfEdkif&ef vkdtyfonfh
tcsdef wkdawmif;ygu vSnfhywfaom t}udrfta&twGufonf
yd k I rsm;avonf ? wenf ; tm;jzif h vS n f h y wf a omt&S d e f yk d I
jrefavonf? ajymif;jyeftm;jzifh wywfvnfywfEkdif&ef vkdtyf
onfhtcsdef &Snf-umygu vSnfhywfaom t}udrfta&twGuf ykdI
enf;avonf? wenf;tm;jzifh vSnfhywfaomt&Sdef aES;avonf?
wnf_rJaeonfht&if;ESifh vSnfhvnfaeonfht&if;? vSnfhywfr+.
xl;jcm;csuft& xkwfvkyfa&;t&if;ukd wnf_rJaeonfh t&if;ESifh
vSnfhvnfaeonfht&if;[lI cJGjcm;Edkifonf? wnf_rJaeonfht&if;
onf pufcef;/ pufud&d,m/ taqmuftOD;/ tjcm;tvkyfud&d,m
tp&Sad om omefrsm;jzifh wnf&adS eaom xkwv
f yk af &;t&if;xJrS
tpdwftydkif;udk qdkvkdonf? wnf_rJaeonfh t&if;.kyf0wK
toGifomef tm;vkH;onf xkwfvkyfa&;jzpfpOfxJwGif yg0if-u
onf? if;.wefzkd;onf pufcef;/ pufud&d,mrsm;. yGef;yJhr+
twdkif;twmt& xkwfvkyfvdkufaom txGufypPnf; topf
twGif;okd wefzdk;tpdwftykdif;tvdkuf a&$ajymif;oGm;avonf?
Oyrm wGicf pHk ufwvk;H onf wode;f wef_yD; q,fEpS t
f ok;H yEdik o
f nf
qkdygu txGufypPnf; topftwGif;okd a&$ajymif;oGm;aom
if ; .wef z k d ; onf waomif ; jzpf a yonf ? q,f E S p f - um_yD ; rS
aoG;pkyfr+jzpfpOf.yg0ifr+t&
cJGjcm;aomf
rajymif;vJaomt&if;
ajymif;vJEdkifaomt&if;

if;.wefz;kd tm;vk;H a&$ajymif;_yD;Ekid o


f nf? wnf_rJaeonft
h &if;.
wefzdk;udk ay;acsEkdif&eftwGuf ukefpnfrsm; a&mif;cs_yD;aemuf
t&if;&Sifrsm;onf wnf_rJaeonfh t&if;. yGef;yJhr+t& oifhavsmf
aom aiGyrm%udk umvtykdif;tjcm;tvdkuf Ekwf,lavonf?
vSnfhvnfaeonfh t&if;onf ukef-urf;/ avmifpm/ t&efypPPnf;
tjzpf wnf&Sdaomt&if;ESifh vkyftm;ukd 0,f,laom t&if;rsm;udk
qd k v d k o nf ? uk e f - urf ; / avmif p m/ t&ef y pP n f ; rsm;. wef z k d ;
tm;vkH;onf xkwfvkyfa&;jzpfpOfwGif ukefpnfxJokd wcgwnf;
a&$ajymif;oGm;onf? vkyftm;.wefzkd;onf ukef ypPnf;rsm;
twG i f ; ok d a&$ ajymif ; roG m ;aomf v nf ; xk w f v k y f a &;jzpf p Of
twGif;wGif if;udkjyefvnfxkwfvkyfEkdifonf? ukefpnfukd a&mif;_yD;
aemuf t&if;&Sifrsm;vuf0,fokd jyefvnfa&muf&SdEkdifonf? if;.
vSnfhywfaom enf;emonf vSnfhvnfaeonfht&if;. tjcm;
tpd w f t yd k i f ; rsm;ES i f h wl n D o nf ? xd k a-umif h wnf _ rJ a eonf h
t&if;ESifh vSnfhvnfaeonfh t&if;.vSnfhywfr+ t&Sdefonf rwl
-uay? wnf_rJaeonfht&if;. vSnfhywfr+t&SdefonfaES;_yD; vSnfh
vnf a eonf h t &if ; . vS n f h y wf r + t &S d e f o nf jref o nf ?
wnf_rJaeonfht&if; wywfjynfhaomtcg vSnfhvnfaeonfh
t&if;onf tywftcsKd vSnfhywf_yD;jzpfaeavonf?
a&Sydkif;Y tpGef;xGufwefzdk; xkwfvkyf&mY yg0ifr+wGif
uGmjcm;r+t&t&if;ukd rajymif;vJaomt&if;ESihf ajymif;vJEikd af om
t&if;[lI cJGjcm;Edkifa-umif; azmfjycJh_yD; jzpfonf? ,ckvSnfhywfr+
omefwGif uGmjcm;r+t& t&if;ukd wnf_rJaeonfht&if;ESifh
vSnfhvnfaeonfht&if;[lI cJGjcm;Edkifayonf? TcJGjcm;r+ESpf&yf.
qufpyfr+udk atmufygtwdkif; azmfjyEkdifayonf?

t&if;.tpdwftydkif;rsm;
pufcef;ESifh tjcm;taqmuftOD;rsm;/
pufypPnf;ESifh pufud&d,m
ukef-urf;/ avmifpm/ t&efypPnf;
vkyfc

vSnfhywfr+omeft&
cGJjcm;aomf
wnf_rJaeonfht&if;
vSnfhvnfaeonfht&if;

wnf_rJaeonfht&if;ESifh vSnfhvnfaeonfht&if;[laom ydkif;jcm;r+wGif ajymif;vJEdkifaomt&if;onf vSnfhvnfaeonfh


t&if;.wpdwfwydkif;om jzpfonf? tu,fI t&if;udk wnf_rJaeonfh t&if;ESifh vSnfhvnfaeonfht&if;[lIom ykdif;jcm;_yD;/
rajymif;vJaom t&if;ESihf ajymif;vJEidk af om t&if;[lI rcJjG cm;ygu tpGe;f xGuw
f efz;kd . a&aomufjrpfukd zk;H uG,&f m usa&mufayonf?
t&if;&Sifvlwef;pm; EkdifiHa&;abm*aA'ynm&Sifrsm;onf wnf_rJaeonfht&if;ESifh vSnfhvnfaeonfht&if;. ydkif;jcm;r+ukdom
todtrSwfyonf? rajymif;vJaomt&if;ESifh ajymif;vJEkdifaom t&if;[laom ykdif;jcm;r+ukd vkH;0todtrSwf ryay?
wnf_rJaeonfht&if;. tpdwftydkif; toD;oD;onf if;wdktokH;yjcif;cH&aom oufwrf;twGif;wGif ESpfpOfyGef;yJhr+rsm;
jzpfay:avh&Sdonf? if;yGef;yJhr+rsm;onf bufESpfbufrS jzpfyGm;ayonf? bufwzufrSm if;ukdtokH;yjcif;a-umifh jzpfonf? tjcm;
bufwzufrSm obm0a-umifh jzpfonf? Oyrm opfom;jzifhyvkyfaom puftpdwftydkif;rsm;onf aqG;wwfonf? oHjzifhyvkyfaom
puftpdwftydkif;rsm;rSm oHacs;wufwwfonf? TuJokd yGef;yJhr+udk wnf_rJaeonfht&if;. taumiftxnf&Sdaom yGef;yJhr+[kac:onf?
(odkr[kwf kyf0wKt& yGef;yJhr+[k ac:onf) wnf_rJaeonfht&if;Y taumiftxnf r&Sdaom yGef;yJhr+[laom yGef;yJhr+rsKd;vnf; &Sdao;
onf? (if;ukdpdwfydkif;qdkif&m yGef;yJhr+[kac:onf ) TyGef;yJhr+rSm enf;emtwwfynm wdk;wufvmr+a-umifh tvm;wlpufrsm;udk
xkwfvkyfaom tvkyf. ukefcef;r+avsmhenf;&mrS jzpfay:vmjcif; jzpfonf? okdr[kwfygu ykdrdkaumif;rGefaompufrsm; tydiftqdkif
39

jynfolhtm%m
a&mif;cs&mrS vuf&pdS ufrsm; wefz;kd avsmeh nf; oGm;jcif;a-umifh jzpfay:vmjcif; jzpfonf? wnf_rJaeonfh t&if;. taumiftxnfrahJ om
yGef;yJhr+onf t&if;&Sifrsm;tm; qkH;+H;aponf? xdka-umifh t&if;&Sifrsm;onf wnf_rJaeonhft&if;. vSnfhywfr+ukd wwfEdkifoa&G
vsifjrefatmif vkyfonf? waewm tvkyfcsdefukd wkd;jrifhjcif;/ tvkyfjyif;xefr+udk jrifhwifjcif;/ 24 em&DvkH; tvSnfhus tvkyfwufaom
pepfusifhokH;jcif; tp&Sdonfh enf;emrsm;jzifh pufud&d,mukd wwfEdkifoa&G tjynfht0 tokH;cs_yD; wdkawmif;aom tcsdeftwGif;wGif
wnf_rJaeonfh t&if;.wefzdk;ukd jyefvnf&&Sd&ef ud;pm;-uavonf?
udwifpkdufxkwfaom t&if;. wckvkH;vSnfhywfjcif;? wnf_rJaeonfht&if;ESifh vSnfhvnfaeonfht&if;. vSnfhywfr+
tcsdefrwl-uaoma-umifh udwifpkdufxkwfxm;aomt&if;. wckvkH;vSnfhywfjcif;onf t&if;.tpdwftydkif; toD;oD;. ysrf;r#
vSnfhywfr+jzifh owfrSwf&ayvdrfhrnf? wnf_rJaeonfht&if;rSm wodef;/ ig;aomif;jzpf_yD; pufkHtaqmuftOD;onf av;aomif;ukefus
I/ tESpf 40 tokH;yEkdifonf? pufud&d,mrsm;onf 9 aomif; ukefus_yD; 10 ESpf tokH;yEkdifonf? tjcm;tvkyf ud&d,mrsm;onf 2
aomif; ukefus_yD; 4 ESpf tokH;yEdkifonf? vSnfhvnfaeonfh t&if;onf 5 aomif;jzpfonf? wESpfv#if 6 }udrfvSnfhywfygu
udwifpdkufxkwfaom t&if;wckvkH;. vSnfhywfr+rSm atmufygZ,m; twdkif;azmfjy Ekdifayonf?


 



!" 

(

 %
)* + ,

 .
01
 .

 

5 

  



   



#$%&%%% #'#%
-%&%%% #'-%

  



  

#$&%%%
#&%%%

/%&%%%
2%&%%%
$%&%%%

2%%&%%%

/&%%%
$&%%%
4%%&%%%

4#$&%%%

#'#%
#'-
3

#6$7

pkpkaygif;t&if;. vSnfhywfr+t&Sdefonf xkwfvkyfa&;t&if;. zJGpnf;r+ESifh qufpyfaeonf? pkpkaygif;t&if;xJwGif


wnf_rJaeonfht&if; yg0ifaom tcsKd;tpm;u rsm;ygu t&if;.vSnfhywfr+onf aES;ayvdrfhrnf? vSnfhvnfaeonfht&if; yg0ifr+
tcsKd;tpm;u rsm;ygu t&if;.vSnfhywfr+onf jrefvdrfhrnf?
tpGef;xGufwefzkd; xkwfvkyfr+tay: t&if;.vSnfhywfr+/ tcsdef. *,ufdkufr+? tpGGef;xGufwefzkd; xkwfvkyfr+tay: t&if;.
vSnfhywfr+t&Sdefonf }uD;rm;pGm *,ufdkufayonf?
t&if;.vSnfhywfr+ t&Sdefjrefygu udwifpkdufxkwf&aom t&if;udk ac|wmEdkifonf? txl;ojzifh vSnfhvnfaeonfh t&if;udk
ac|wmEdkifonf? t&if;&SifESpfOD;. pufkHtwkdif;twmrSm wlnD-u_yD; vpOfpkdufxkwf&aom vSnfvnfaeonfht&if;rSm waomif;uspD
jzpfonfqdk-uygpkd/ tu,fI yxrt&if;&Sif. t&if;vSnfhywfr+ jrefqef_yD;/ wvv#if w}udrfvSnhfywfygu vqef;wGif xnfhoGif;aom
aiGwaomif;ukd vukefwGif jyefvnf&&SdEkdifonf? aemufwvwGif TaiGwaomif;ukd jyefvnfxnfhoGif;Ekdifonf? Tokdjzifh udwif
pkdufxkwfaom t&if;aiGwaomif;jzifh vSnfhvnfaeonfht&if;. vdktyfcsufukd jznfhpGrf;Edkifayonf? tu,fI 'kwd,t&if;&Sif.
t&if;vSnfhywfr+rSm aES;_yD; wESpfv#ifwcgom vSnfhywfygu yxrvwGif xnhfoGif;aom aiGwaomif;ukd ESpfukefrS jyefvnf&&SdEdkifonf?
'kwd,vwGuf wzefaiGwaomif; jyefvnfxnfhoGif;&jyefonf? Tokdjzifh vSnfhvnfaeonfh t&if;twGuf aiGwodef;ESpfaomif;
vkdtyfayonf?
vSnfhvnfaeonfh t&if;twGif;&Sd ajymif;vJEkdifaomt&if;. vSnfhywfr+ jrefygu tvm;wl udwifpdkufxkwfaomt&if;u
wlnDaomtcsdefykdif;twGif;Y tpGef;xGufwefzkd;udk ydkrdkay;pGrf;Ekdifonf? t&if;&SifESpfOD;wGif ajymif;vJEdkifaom t&if;ESpfaomif;pD&Sd_yD;
tpGef;xGufwefzdk; E+ef;rSm 100 jzpfonfqkd-uygpdk/ tu,fI yxrvl. ajymif;vJEdkifaomt&if;rSm wESpfv#if w}udrfvSnfhywf_yD;
'kwd,vl. ajymif;vJEkdifaomt&if;onf wESpfESpf}udrfvSnfhywfv#if ESpfukefokda&mufaomtcg yxrvlonf tpGef;xGufwefzdk;
ESpfaomif;&&Sd_yD; 'kwd,vlrSm tpGef;xGufwefzdk;av;aomif; &&Sdayvdrfhrnf? if;wdk.rlv tpGef;xGufwefzdk;E+ef;rSm wlnD-uaomfvnf;
ESpfukefwGif ay:xGufvmaom tpGef;xGufwefzdk;E+ef; (wESpftwGif; xkwfvkyfaom tpGef;xGufwefzdk;ESifh wESpftwGif; udwifpkdufxkwf
aom ajymif;vJEkdifaomt&if;ukd qkdvkdonf ) rSm rwlnD-uawmhay?
yxrvl. tpGef;xGufwefzdk;E+ef; 20000 20000 ] 100
40

jynfolhtm%m
'kwd,vl. tpGef;xGufwefzkd;E+ef; 40000 20000 ] 200
t&if;. vSnfhywfr+ukd jrefatmifvkyfygu t&if;&Sifrsm;tm; ydkrkdrsm;jym;aom tpGef;xGufwefzkd;ukd ay;pGrf;Ekdkif
aoma-umifh t&if;&Sifrsm;onf enf;emrsKd;pkHjzifh xkwfvkyfa&;tcsdefESifh vSnfhvnfa&;tcsdefukd wwfEkdifoI av#mhypf-uavonf?
xkwv
f yk af &;tcsed af v#m&h mwGif t&if;&Sirf sm;onf t"dutm;jzifh enf;emtwwfynm topfrsm;ukd rScD _kd yD; ypPn;f wckukd xkwv
f yk af om
vkdtyfonfhtcsdefESifh obm0. -oZmoufa&mufr+ tcsdefukd av#mhypf-uonf? if;aemuf waewm tvkyfcsdefESifh tvkyfjyif;xefr+ukd
wdk;jrifhaomenf;jzifh txGufypPnf; xkwfvkyfaomtcsdefukd av#mhypf-uao;onf? t&if;.vSnfhvnfa&;tcsdefudk av#mh&mwGif
t&if;&Sifrsm;onf o,f,lydkaqmifa&;/ a-u;eef;ESifh pmykdvkyfief;rsm;ukd xGef;um;apjcif;/ ul;oef;a&mif;0,fa&; tzJGtpnf;rsm;udk
yjyifzJGpnf;jcif; tp&Sdaom enf;emrsm;ukd tokH;y-uonf?
Tokdenf;emrsKd;pkHjzifh t&if;.vSnfhywfr+t&Sdefudk vsifjrefapaomfvnf; t&if;&SifpepfwGif wnf&Sdaeaom ydyuQrsm;
a-umifh enf;emtwwfynmwdk;wufr+ukd t_rJwrf;wm;qD; aESmifh,SufcHae&jcif;a-umifhvnf;aumif;/ ukefpnfrsm; t_rJvkdyif
a&mif;rxkwfEdkifaoma-umifhvnf;aumif; t&if;&Sifrsm;. t&if;ukd vsifjrefpGm vSnfhywfvkdaomqENrSm taumiftxnf ray:EkdkifbJ
jzpfaeayonf? pD;yGm;a&;uyfqkd;}uD; qdkufa&mufcsdefYum; Ttajctaeonf ykdIyifqkd;&Gm;avawmhonf?

vlordkif;[m jzpfdk;jzpfpOfe,fy,fu vGwfvyfwJhe,fy,fudk aS+_yD; tqufrjywf


wdk;wufxGef;um;vmwJh ordkif;pOfjzpfw,f? 'Dordkif;pOf[m b,fawmhrS tqHk;owfrSm
r[kwfbl;? vlwef;pm;SdaewJh vltzGJtpnf;rSm vlwef;pm;wdkufyGJ[m tqHk;owfrSmr[kwf?
vlwef;pm;rSdawmhwJh vltzGJ tpnf;rSm topfeJta[mif;/ trSefeJtrSm;wdkufyGJ[m b,fawmhrS
tqHk;owfrSm r[kwf? ukefxkwfvkyfa&;wdkufyGJeJ 0dZmynm prf;oyfa&;e,fy,frSm vlom;wdk[m
rjywfwdk;wufaew,f? b,fawmhrS wae&mwnf; &yfwefaerSm r[kwfbl;?
'ga=umifhvlom;wdk[m tawGtuHrsm;udk rjywfaygif;Hk;oHk;oyf+yD; awGSdcsufawG/
wDxGifcsufawG/ zefwD;csufawGeJ wdk;wufcsufawG&atmif vkyf&p+rJyJ? &yfwefvdkwJh t,ltq/
bmrSjzpfjzpfajrmufajrmuf rvkyfEdkifqdkwJh t,ltqeJ b0ifjrifhwJht,ltqrsm;[m tm;vHk;
rSm;w,f?
csdKtifvdkif;
wwd,t}udrf jynfvHk;u|wf jynfoluGef*&ufwGif wifoGif;aom tpdk;&
vkyfief; tpD&ifcHpm 1964 ckESpf?

41

tajctaeawG jzpfay:aeygw,f?
'Dowif;xGufvm_yD; 2 v t-um
-o*kwfv 7 &ufaexkwf
e,l;a,mhcfwdkif;rf&J azmfjycsuft&
tar&duef jynfaxmifpk
umuG,fa&;0ef}uD;Xme ab;usyfeHusyf
jzpfaewm od&ygw,f?
umuG,fa&;0ef}uD;
'Hk;cGif;'Hk;tpDtpOfudk
udk[ifvnf; trsKd;om;
ynmSifrsm;qefusif
'kH;usnfumuG,fa&;pepf vkd
av;pm;tyfwJhorw}uD;cifAsm;/ trnfay;xm;wJh 'DtpDtpOfudk
orw}uD;. usefSdaeaom oufwrf;
tqkH;tjzwfray;EdkifbJ &ufa&$vdkuf&
umvtwGif;rSm 'Hk;cGif;'Hk;tpDtpOfudk
a-umif;/ jy\emawGuawmh
taumiftxnfraz:&ef
ysHoef;vmwJh 'kH;vufeufudk
tav;teufyef -um;tyfygonf?
'kH;cGif;'kH;eJokH;}udrfypf&mrSm w}udrfom
Tpepfa-umifh tumtuG,f&rSmu
atmifjrifcJhwmuwcsuf/
enf;enf;/ ola-umifh u|efawmfwdk
vufawGvkyfaqmif taumiftxnf
EdkifiH.t"duusaom vHkcHa&;
azmfaewJhtzJGeJ
tusdK;pD;yGm;rsm;udkd xdcdkufaprnfh
umuG,fa&;0ef}uD;Xmewdkt-um;
tE W&m,fu ydkrsm;aeygonf?
oabmuJGvJGaewmuwcsuf/ aemuf_yD;
'g[m tar&duefEdkifiHu
umuG,fa&;0ef}uD;Xme twGif;rSmyif
Edkb,fqk&ody`HynmSif ig;q,fwdku
tjrifrwl-uwmawGvnf; ygygw,f?
Zlvdkifv 6&ufaepGJeJ orw
olwdktjiif;tckH jzpfae-uwJh
uvifwefqDudk ydkvdkufwJh
txJrSm 'DtpDtpOf[m t}udrf}udrf
pm&JtpcsDcsuf jzpfygw,f?
prf;oyf-unfhrS pdwfcs&r,fh tajctae
tar&duefjynfaxmifpk[m
&Sdr&SdodEdkifr,f? 'Dvdkprf;oyf&ifvnf;
rdrdudkxdatmifypfcwf EdkifpGrf;rSdwJh
aiGukefa-u;usrsm;r,f/ rlvukefusp&dwf
EdkifiHi,fav;awG&J tE W&m,fudk
cefrSef;xm;cJhwmawmif a':vmuka
umuG,f&eftwGuf ,ckuJhodk
6000 &Sdaew,f = qdkwJh
a':vmbDvsHq,faygif;rsm;pGm oHk;pGJaeyg ta-umif;jycsufawG ygaeygw,f?
onfqdkjcif;udk kSm;ESifhwkwfwdk
csKyfvkduf&ifawmh
taejzifh trSefyif,Hk-unf&ef
aemufwufvmr,fhorRw
cufygvdrfhrnf? olwdkonf
oufwrf;twGif;rSmawmif jzpfEdkif/
'H;k vufeuftyid t
f qdik w
f yfqifa&;udjk yefvyk _f y;D rjzpfEdkif ,wdjywfudajymvdk
ypfv$wf&ef toifhxm;Sd-uonfh
rjzpfao;bl;qdkwJh tajctaeygyJ?
taetxm;odk jyefvnfa&mufSdukef-u
'gawGuawmh
ygvdrfhrnf vdk 'DpmrSm
urBmukdwEdkifiHwnf; pkdrdk;csifwJholawG&J
owday;xm;ygw,f?
twGif;ykdif;jy\emawG jzpfygw,f?
aemufqHk;taeeJ 'DpmrSm
uk%moufp&m ta-umif;vnf;
tu,fI T'Hk;rsm; prf;oyfatmifjrif r&Sdygbl;? pmtkyfwtkyf&J eHrnfudk,l_yD;
onf qdkOD;awmh wyfqifa&;rSm
ajym&&if rif;'kuQeJrif; yJav?
tcsdefvnf;rwef/ zef;wD;&mvnf;us/
u|efawmfwdk jrifwmu
tE W&m,fvnf; }uD;vSygonf vdk
'kH;cGif;'kH;tpDtpOf qefusif-uwm[m
az: jyxm;ygw,f?
urBmh_idrf;csrf;a&; v+yf&Sm;r+&J
ody`Hynm&Sif}uD;rsm;
tpdwftykdif;wckjzpfw,f? uvifwefqD
wGufqxm;wJhtwkdif;vnf;
uefuGufpmydkwJh ody`Hynm&Sif}uD; 50

wdkwdkxGmxGm

jynfolhtm%m
&Jvkyf&yfudk u|efawmfwdk udqdkw,f? 'Dv+yf&Sm;r+rSm ody`Hynm&Sifrsm;omru
tzJGtpnf;rsm;/ rD'D,mavmuom;rsm;/ tEkynmonfrsm;eJ
urBmh_idrf;csrf;a&;udk cspfjrwfEkd;wJh urBmolurBmom; tm;vkH;uyg0if
qefusifuefuGuf-u&ygvdrfhr,f?

wdkwdkxGmxGm

aeonf [k od&onf?
wESpf_yD;wESpf ykdrkdrsm;jym;
vmaeaom TaiGrnf;rsm;tm;
Tta-umif;udk 2000 ckESpf/
urBmhajrmufjcrf;rS yk*~KdvfawGu
txnfazmf&ef ud;pm;cJh-ujcif;jzpf_yD;
ar 16 &ufaexkwf kdufwmowif;wGif
ykdifqkdifonfrSefaomfvnf; olwkdonf
avwyf t xl ; vuf e uf A [d k u
awGEdkifonf?
tcGefuif;vGwfcGifh&aom/
wm0ef,lcJhjcif; jzpfonf?
ppf a t;umv.
tppftaq;enf;yg;aom urBmh
a&z,f.pmeJywfouf_yD;
txGwftxdyf tcsdefwckjzpfaom
awmifjcrf;wGif oGm;a&mufc0gcsavh&Sd-u
tar&duefu bmrSwfcsufrS
1957 = 58 ckESpfwGif tar&duefonf
onf? Oyrmtm;jzifh k&Sm;EkdifiHrS
ray;bJaeonf? TpDrHudef;rSm
qdkAD,uf,leD,Hukd ausm&ef[lonfh
rmzD;,m;*kd%f;rsm;onf if;wdk.
v#Kd0SufpDrHudef;rsm; jzpfavh
&nf&G,fcsufoufoufjzifh Tokd
rormaiGukd qmrkdtm/ Aefaemhwl ponfh
jzpfx&Sdonfhtwdkif; avxJwGif
&rf;&rf;um;um; }uHpnfzl;a-umif;
ypdzdwfork'N&mxJrS u|ef;av;rsm;ay:wGif
aysmufuG,foGm;onf?
xdkpOfu yg0ifcJhaom tar&duef
oGm;a&muf &if;ESD;jrKyfESH-uonf?
bmha-umifhvJ =[k
ody`Hynm&SifwOD;u *sme,f
_yD;cJhonfhESpftwGif; Tenf;jzifh
ar;p&mrvkdavmufatmif udpPu
wapmifwGif a&;om;vkdufonf?
aiGjzLjzpfcJhaom aiGta&twGufrSm
&Sif;aeygonf? }uH}uD;pnf&mvdk tHh-o
u|efawmfwdktaeeJ
a':vmbDvsH 350 rS 400 txd&Sdrnf[k
csifvnf; tHh-o-uyg?
v$wfwifr,fh'kH;ysHukd wnfaqmufwJh
cefrSef;onf?
_idrf;_idrf;csrf;csrf;aevkdol urBmol
tqifhtxd ra&mufcJhayr,fh
olwkd Tokdvkyfaqmif
urBmom;rsm; tzdkawmh
'DurBmay:uae vSrf;-unfh&if
Ekdifjcif;. t"duta-umif;&if; w&yfrSm
azmufcJGjzpfcJh&if = = = qkdaom
b,fvkdjrif&Edkifw,fqdkwmudk
{&mr aiGvkH;aiG&if;}uD;awG tppftaq;
tawG;a-umifh a&Sjzpfvmrnfh
tpD&ifcH&wJh tqifh txdawmh
twm;tqD;r&Sd O'[kdoGm;vmcGifh
tusKd;qufawG pOf;pm;_yD; &ifwkefyef;wkef
a&mufcJhygw,f [k ,ckcsDum*kdwGif
&aejcif;a-umifh jzpfonf? ,cktcg
jzpfrd-urSmyg?
aexdkifaom lyaA'ynm&Sif
urBmt&yf&yfrS rmzD;,m;*kd%f;
vD,kdewfa&z,f (Leonard Reiffel )
acgif;aqmifrsm;omru tm&S/
u ar;jref;csufwckudk ajz-um;&if;
rl;,pfaq;0g;vkyif ef;udt
k axmuftulywJh tmz&duESifh vufwiftar&duwkdufwdkrS
a&;om;cJhonf?
bdef;jzLorm;rsm;/ ukduif;a&mif;0,f
*vdkb,fvdkufaZ;Sif;
olu 'DvkdAkH;azmufcJhGwm&J
olrsm;vnf; Tvrf;a-umif;a-umifh
&nf&G,fcsuf[m tJ'Dwkef;u
}uD;yGm;vsuf &Sd-uonf[k
yJ&pfwGif tajcyonfh
tmumobufrSm u|efawmfwdkxuf
yx0DEkdifiHa&;qkdif&m rl;,pfaq;0g; apmifh owif;w&yfu qkdygonf?
omaewJh qdkAD,ufawGukd
rl;,pfaq;0g; wJhqkdv#if
-uyf-unfh+a&;tzJG ( Geopolitical
u|efawmfwdktpGrf; odapzdkjzpfygw,f Drug Watch: GDW ) qdkwm
urBmwGif a&$}wd*Honf xif&Sm;onf?
[k arv 4 &ufaexkwf _Adwdo#EkdifiHrS &Sdygonf? owif;pmq&m/ okawoe
tn-w ArmEkdkifiHonf xkd;xGufum
obm0 trnf&Sd ody`H*sme,fwGif
ynm&Sif polaygif; 200 ausmf yg&Sdonf? ausmf-um;cJhonf? okdaomf_yD;cJhonfh
a&;om;cJhonf? at 119/ vAdrmef
ESpfuawmh bdef;txGuf yxrae&mrS
urBmay:&Sd
TtzJG}uD;. tqkdt& urB
c&D;pOf avhvmcsuf (v#Kd0Suf ) [k
'kwd,ae&mokd qif;ay;cJh&onf?
rl ; ,pf a q;0g;uk e f u l ; ol
trnf a y;xm;aom
yxrae&m wufvmol tmz*efu
oluG,f}uD;rsm;onf *vdkb,f
Tv#Kd0SufpDrHudef;tm; 1957 ckESpfrS vdkufaZ;&Sif;a-umifh aiGa-u;rsm;
,ckESpfbdef;pkdufysKd;r+udk w&m;0ifydwfyif
1958 ckESpfv,ftxd taumif
wm;qD;aom trdefxkwfjyefvkdufonf?
c0gcs&onfrSm ykdrkdvG,ful tqifajy
43

vay:rSm EsLuvD,mAkH;cJG&ef tar&duef}uHpnfcJh

jynfolhtm%m

wdkwdkxGmxGm
'ga-umifh aemufqkH;tajctae
ESpfcsKyfpm&if;ukd
-unfh-u&ygOD;rnf?
urBmwGif
ausmfawmh avSol}uD;
Zmwfvrf;rsm; &Sdygonf?
eHrnfxGufaeonfu
ArmjynfESifh
pkdufysKd;olwkdif;&if;om;rsm; =
}uD;}uD;rm;rm; tjrwfxGuf
tusKd;cHpm;cGifh &aeolrsm;u
tkyfpkd;olESifh vufwqkyfpm
VL}uD;VLaumif;rsm;om
jzpfcJhonf?
EkdifiHwumwGifvnf;
rmzD;,m;*kd%f;rsm;u
jzefcsda&; vkyfief;rsm;ukd
vuf0g;}uD;tkyf_yD; cyfaxmaxm
aeEdkifcJh-uonf?
,ckawmh
*vkdb,fvkdufaZ;&Sif;}uD;.
tusKd;yr+a-umifh
urBmay:&Sd rl;,pfaq;0g;
ukefonf}uD;rsm;
b,fr#csrf;omonf/
b,fvkdvSnfhywfEdkifonf
qkdonfukd odvm-u&yg_yD?
enf;ynm/ twwfynmrsm;a-umifh
jrefjref ajc&mcHEkdif/
jrefjrefowif;jzefEdkifonfh
&v'faumif;ukdjzifh
udqkd-u&rSmyg?

44

tm%meJavmb
tm%m&SifwcsKd&J
csrf;omuG,f0r+ pm&if;Z,m;wcsKd
awGvdkufrdw,f? csrf;om-uwmawmh
[kwfyg&J/
b,fvdkcsrf;omr+rsKd;vJ =
cdk;-u0Suf-u&mu &wJh
"eawGjzpfygw,f?
ewfvlom"kac:&r,fh tvkyfawGvkyf_yD;
pkrdaqmif;rdvm-uwm r[kwfyg?
'ga-umifhvnf; wcsKdu
raocifuwnf;u tykyfeHxGufygw,f?
wcsKduawmh ao_yD;rS
waxmif;axmif;xygw,f?
zdvpfykdiforRwa[mif; rm;udkpf
bkH; xm;cJhwJh wefzdk;u
tar&duefa':vm oef; 5000 r#
&Sdygw,f? zdvpfydkiftpkd;&u
jyefaumufoif;aumufvdk &wmu
a':vmoef; 2000 = 'DtxJrSm
tpk&S,f,mvufrSwf/ wdkufwm_cHajr/
aiGom;/ pdefa&$&wemawG ygygw,f?
Zkdif,morRwa[mif; rdkblwl&J
csrf;omuG,f0r+ukdawmh a':vmoef;
4000 rS 10000 txd cefrSef;-u
ygw,f? olraocif wdkif;jynfu
xGufajy;&w,f? EkdifiHjcm;rSmyJ aow,f?
EkdifiHawmfuolykdifqdkifr+
wcsKdw0ufukdom jyefodrf;Ekdifw,f?
vufqkyfvufukdiftaeeJ
qGpfZmvefb%frSm tyfxm;wJh
a':vm 4 oef; azmfxkwfvdk&_yD;
'DaiGudk 'Dtwdkif; cJxm;&w,f?
wdkif;jynfu rat;csrf;ao;awmh
pepfwus razmfxkwfEkdif-uao;ygbl;?
a[wDvkdu|ef;i,fav;&J
orRwa[mif; 'lAm;vD;,m;uawmh
a':vmoef; 120 rS
a':vmoef; 400 avmuf

uG,f0ygw,f? ZeD;eJuGm&Sif;&mrSm
'DaiGawGxJu awmfawmfrsm;rsm;
okH;vkduf&w,fvdk qkdygw,f?
Ekdif*sD;&D;,m;orRw tbmcsm
qdkwmvnf; &Sdao;w,f?
aemufwuforRwtkdbmqef*sKdu
tbmcsm[m EkdifiHt}uD;tuJ
b0a&mufwm 5 ESpfawmifrjynfhao;bl;/
EdkifiHawmfaiG a':vmoef; 4000 ausmf
cdk;,lcJhw,f vkd ajymygw,f?
'DtbmcsmqkdwJhvl[m
raocif rdef;r&$if 3 a,mufeJ
ae&if;xdkif&if;/ taysmfusL;&if;
toufxGufoGm;wJh tm%m&Sifyg?
EkdifiHawmftcrf;tem;rvkyfbJ
ao_yD;aemufaerSmyJ o_*FKd[fvdkuf-u
ygw,f? ZeD;jzpfolu txkyftykd;jyif_yD;
EkdifiHjcm;vpfxGufzkd avqdyfukd
qif;ygw,f? tppfaq;cH&ygw,f?
o,fvmwJh weifhwykd;txkyf}uD;awGu
38 xkyfawmif ygygowJh?
ajz-unfhawmh
c&D;aqmifvuffqJGtdwf}uD;awGxJrSm
a':vmaiGawG tjynfhtodyf
xnfhxm;wm awGvdkuf-u&w,f?
tif'kdeD;&Sm;orRwa[mif;
ql[mwkd&J csrf;omuG,f0r+ukdawmh
a':vmoef; 40000 (bDvsH 40) txd
wGufxm;ygw,f?
ukd,fhwdkif;jynfeJ ywfoufaewJh
yk*~Kdvfjzpfvdk
enf;enf;ajzhpGufajymcsifygw,f?
62 ckESpf Armjynfukd
ppfwyfutm%modrf;_yD;wJhaemuf
jrefrmhenf; = jrefrmh[efvdk
auG;a-umfcJhygw,f? tvJvJtuJGuJG
jzpfoGm;wJhaemufrSmawmh tif'kdenf;
tif'kd[eftjzpf ajcvSrf;jyifygw,f?

jynfolhtm%m
ql[mwkd&Jom;orD;awGeJ
pD;yGm;a&;csdwfqufr+awG vkyfygw,f?
uHraumif; ta-umif;rvSwmu
tJ'DtcsdefrSmyJ
ql[mwdktzwfcHvdkuf&w,f?
jrefrmhenf; =
jrefrmh[efacwfu ukd,fykdif[efeJ
OD;ae0if; csrf;omoGm;wm &SdcJhygw,f?
aemufwuf e0w = etz
ppfAkdvfawGtaeeJ ql[mwdkqDu
enf;,lp&mawG/
ar#mfvifhcsufxm;wmawG wykHwyif
&SdykH&ygw,f? tJ'DtxJrSm
a&&Snftm%mxdef;enf;eJ
ukd,hfukd,fukdcsrf;omatmifvkyfenf;u
t"dujzpfygvdrfhr,f? OD;ae0if;enf;u
yGifhusaeyg_yD?
e0w = etz AkdvfcsKyfawG
ajcvSrf;awGvSrf; (wcsKduawmh
tcsKyfxJa&mufukef ) vkd
aumif;wkef;&Sdao; = a&Suajy;jyaewJh
ql[mwkd arSmufxkd;vJoGm;wm
awGvkduf-u&w,f?
'Dawmhqufajy;&rvm;/
aemufjyefvSnfh&rvm;/ qwfwiHiH
jzpfukefygw,f? ql[mwdkcrsm w&m;kH;rSm
&ifqdkifae&yg_yD? arSmufxm;aomcGufukd
vSefvkdufbdouJhokd
pif;pif;}uD;jrif&avrvm;/ bl;
wvkH;aqmifvkduf/ usef;rma&;
ta-umif;jyvkdufeJ ckvdkyJ
qufoGm;vkd&rvm;/
apmifh-unfh-u&rSmyg?
tm%m&SifawGrSm
wlnDcsufawG&Sdygw,f? twW/
tusifhpkduf/ vkyf[efawGrSm
azmfjyygw,f? EkdifiHawmf&JbmaiGawG
tvJGokH;pm;vkyf-uw,f? 'DaiGawGeJZdrfcH/
rdef;rvkdufpm;-uw,f? raocifrSm
ukd,fhrdom;pkaqGrsKd;awG tajccdkifatmif
vkyfxm;wwf-uw,f? aiGawGudk
EkdifiHjcm;b%fawGrSm uJh0SuftyfESHxm;-u
w,f? EkdifiHjcm;rSm tdrf_cHajrawG
0,fxm;-uw,f? a&ydwfpum;ajym&&if
udk,fhrormr+awG ay:wmawmif
vufa&muf"eOpPmawG jyefrtyf-ubJ/

xGufayguf&Sm-uwmrSm wlw,f?
u|efawmfwdkEkdifiHrSm
ppftm%m&Sif tpkd;&wufaewm 38
ESpf&Sdaeyg_yD?
ppftkyfpk&JuG,f0r+owif;awG wcsDwcsD
aygufxGufvmygw,f?
EkdifiHjcm;tm%m&SifawGeJ Ed+if;,SOfEkdif =
rEd+if;,SOfEkdif 'DaeumvrSm
rajymEkdifao;yg? okdaomf
ausmufrsuf&wemvkd = eJqufpyfae-u
olawGjzpfvdk rom&ifaer,f/
atmufwef;uszdkawmh r&Sdyg? OD;ae0if;u
olvufatmufi,fom;awGudk ajcr_rJ
vuf_rJatmif vkyfxm;zkd
ynmay;avh &Sdygw,f?
trltusifhawGrSmvnf;
EkdifiHwumtqifhrDygw,f?

wdkwdkxGmxGm
= rm;ukdpf udpPawGukd
ao_yD; 10 ESpf-umrS
azmfxkwfEkdifcJh-uw,f?
= rkdblwl&J
"eOpPmawGuvnf; ay: _yD;&if;ay:&if;
jzpfvmaeygw,f?
= ArmjynfyJ usefygawmhw,f?
tm%m&Sif}uD;/
tm%m&Sifav;awGtvSnfh
r-umrDa&mufvmrSmyg = vdk
,kH-unfygw,f?

udk;&D;,m;pD;yGm;a&;avmurS b0oHo&m
ta&Sawmiftm&SrSm pwifcJhwJh
aiGa-u;tusyfkdufr+uae
tusKd;quftjzpf awmifudk&D;,m;EkdifiHu
a'0l;ukr`%D}uD; Akef;Akef;vJ
usoGm;_yD;wJhaemuf
[Gef'kdif;ukr`%D}uD;vnf; rsufvkH;eDaeyg_yD?
*,drf;*,dkifeJ xdef;!dr+awG
vkyfae&ygw,f? aiGa-u;awmifhwif;r+eJ
vkyfief;t& [Gef'kdif;u
EkdifiH&JxdyfqkH;tqifhrSm&Sd_yD; a'0l;u
'kwd,ae&mrSm &Sdygw,f?
[Gef'dkif;ukd
wnfaxmifolvnf;jzpf/ tpktrsm;qkH;ukd
ykdifqkdifolvnf;jzpfwJh c|efusL,Gef;u
rdrdwdktdrfaxmifpktaeeJ 'Dukr`%D}uD;&J
tkyfcsKyfr+vkyfief;awGxJ yg0ifr+
av#mhcsay;r,f? jynfytpk&SifawGudk
tkyfcsKyfr+rSm ykdrkdyg0ifcGifhay;ygr,f = vdk
arv 31 &ufaeu a-unmoGm;ygw,f?
a'0l;u
tauG;a':vmoef;aygif; 78000 udk
jyefrqyfEkdifvkd
u|rf;jyefusoGm;&jcif;jzpfw,f? 'DaiG[m
aiGa-u;tusyftwnf;u
oufomapzdkqkd_yD; tkdiftrftufzfu
awmifukd&D;,m;EkdifiHudk

acs;ay;wJhaiGpkpkaygif;xuf a':vmoef;
20000 ykdaeygao;w,f?
tckwcg [Gef'kdif;ukr`%D
tajc,dkifvmawmh tpkd;&taeeJ
vufykduf-unfhaevdk rjzpfawmhyg?
xdef;!dr+awG yvkyfay;-uzdk
trsKd;rsKd;zdtm;ay;awmhrS 'Drdom;pku
yef;ay;vufajrmufoGm;jcif; jzpfygw,f?
r-umrDrSmyJ 'Dukr`%D}uD;udk
ckwfxpfa&mif;cs&ygawmhr,f? 'Dtcg
tpkawmfawmfrsm;rsm;[m
EkdifiHjcm;om;awGvufxJ a&mufoGm;-u
rSmyg?
[Gef'dkif;taeeJ
ajrmufukd&D;,m;EkdifiHxJ
&if;ESD;jrKyfESHxm;wmuvnf;
tawmfrsm;ygw,f? tar&duefuom
[Gef'kdif;tpk&S,f,m trsm;tjym;ukd
0,f,lvkduf&if jy\emwufvmp&m
&Sdygw,f? ajrmufukd&D;,m;u
tar&duefawGudk &if;ESD;jrKyfESHcGifhryzdk
Oya'xkwfxm;vkd jzpfygw,f?
qkdkd;pum;wckrSm
i&JeJajcmuf = bkHeJajrmuf
qkdwm&Sdygw,f? aps;uGufpD;yGm;a&;
acwfumvrSmawmh a-umfjimawGu
45

jynfolhtm%m

wdkwdkxGmxGm

v$rf;rdk;ae_yD; bkHcef; ukdom tr$rf;wifae-uygw,f? a'0l;eJ[Gef'kdif;wkd&J


}uD;us,fcrf;em;r+udkom rdwfqufay; cHae&ygw,f?
twGif;ykdif;tusyftwnf;ukd rjrif-uygbl;? wu,fu a'0l;eJ[Gef'kdif;
&ifqdkif -u&wJh tjzpfrsKd;[m t&if;&SifurBmrSm wav#mufvkH; &SdvmcJh-u
wmyg? tD;,lrSm/ *syefrSmomru tar&durSmyg jzpfqJjzpfvwWH udpPawGyg?
i&J &Sdaeao;wmukdvnf; jrifwwfzdkvdkygw,f?
tESpfom&ukdvnf; oabmayguf-u&ygr,f?

urBmhtm;upm;avmurS -oZmt}uD;qkH;vl 50
tm;upm;avmuwGif
tiftm;csdefcGifv#m ajymif;aeonf?
l;ywfrm;a'gcf (Rupert Murdoch)
onf Ttajymif;tvJudk
txif&Sm;apqkH; yk*~Kdvfjzpfonf?
olonftm;upm;orm;r[kwf/
tkyfcsKyfolvnf;r[kwf/ okdaomf
_yD;cJhonfh q,fpkESpftwGif;
olonftm;upm;avmu.
-oZmt}uD;qkH; yk*~Kdvf jzpfvmonf?
twWvEdwfork'N&m wzufwcsufESifh
tm&Swkduf/ -opa-w;vsEdkifiHwdkY
tm;upm;ukd -unfh+r+ESifh aiGa-u;
okH;pJGr+wdkudk t}uD;tus,f
ajymif;vJoGm;apcJhonf? urBmESifhcsDaom
-oZmta-umif;ukd ajym&mwGif
urBmhabmvkH;tzJGcsKyfOuUX
bvufwmESifh tdkvHypfaumfrwDOuUX
qmrm&efcsfwdkyif olukdrrD-uay?
'guawmh 2000 ckESpf/ rwfv
27 &ufxkwf *g;'D;,ef;owif;pmrS
aumufEkwfcsuf jzpfygw,f?
'Dowif;pmu pOfay;xm;wJh
pm&if;xJrSm tm;upm;0goem&Sifrsm;/
pmzwfolrsm; txdtawGrsm;wJh
eHrnfwcsKd xkwfEkwfjyygr,f?
1? l;ywfrm;a'gcf = rD'D,molaX;}uD;?
2? qufbvufwm =
urBmhabmvkH;tzJGcsKyf OuUX?
3? [GrftefwkdeD,dkqmrm&efcsf =
EddkifiHwumtkdvHypfaumfrwD OuUX?
4? vD,kdumhcf = *smr%DrS
rD'D,molaX;}uD;?
5? wufwmem = pDtifeftifef (CNN)
46

owif;Xmeukd wnfaxmifol
wOD;vnf;jzpf/ (AOL)
wdkif;0gemrD'D,mvkyfief;}uD;.
'kOuUXvnf;jzpfw,f?
6? zDvfEkduf = EkdufuD (NIKE) ac:
urBmht}uD;qkH; tm;upm;tokH;taqmif
ypPnf;ukr`%D}uD;. OuUX?
7? vJeuf*sKd[efqif = Oa&my
abmvkH;tzJGcsKyf OuUX?
15? qDvfAD,kdbmvlpudkeD = tDwvDEkdifiH
atpDrDveftoif; OuUX?
17? csm;vfpfzk = urBmESifht0Srf;
udkumukdvmrS }uD;rSL;usif;yaom
tm;upm;yJGrsm;. wm0efcH?
24? a&mbwf'a&;zwfpf =
tuf'D'wfpfukr`%D}uD;. OuUX?
40? z&ifhbufuifabm0g; =
*smr%DabmvkH;tzJGcsKyf OuUX?
44? rkdufu,fa*smf'ef =
,ciftar&duefa-u;pm;
bwfpuufabmorm;/
,cktoif;ykdif&Sif?
46? 'Gefuif; = vufa0SyJGpDpOfol?
48? wdkuf*g;0k'fpf = a*gufoD;dkuform;?
49? ,D;ef*sL;yGef =
Oa&myabmvkH;avmurS urBmausmf
abmhpreftr+udk
Edkifatmifvdkufay;ola&Sae?
'Dpm&if;-unfhvdkuf&ifukdyJ
b,fvkdyk*d~KvfawGu
tm;upm;avmuukdk
csKyfukdifxm;EdkdifovJqdkwm ykHay:ygw,f?
eHygwfwpf tqifh&xm;wJh yk*d~Kvf[m
urBmay:rSm tatmifjrifqkH; a-u;pm;

uvyfoif; refcsufpwm,lEkdufwuf
toif;ukdawmif
aiGeJayguf0,fxm;vkdufEkdifolyg? aiGu
tm;upm;ukd a&Saqmifaeygw,f?
r-umcifuyJ ouU&mZf 2006
ckESpf/ urBmhzvm;ydifyJGtdrf&Siftjzpf
*smr%Dudk a&G;cs,fvkdufygw,f?
trsm;pku &r,fxifxm;wJh
awmiftmz&duEdkifiH 1 rJeJ
ta&;edrfhoGm;ygw,f?
awmiftmz&duEdkifiHukd
rJay;zkdvkyfxm;wJh tdk&Sif;eD;,m;EkdifiHawG
ukd,fpm;y ukd,fpm;vS,fu rJray;bJ
a&SmifxGufoGm;ygw,f? _cdrf;ajcmufcH&vkd
vkd qkdygw,f?
aqmif;&moD
tkdvHypftdrf&Siftjzpf aqmhvdwfpD;wD;
(Salt Lake City ) rd ta&G;cH&atmif
vmbfaiG,l_yD; rJay;cJhwJh
tkdvHypfaumfrwD0ifawGukd
ta&;,lvkduf&ygw,f?
,ckusif;yawmhr,fh ouU&mZf
2000 tdkvHypftdrf&Sifjzpfzdk yDuif;eJ
qpf'eD ,SOfydifyJGrSmvnf;
jy\emay:cJhygao;w,f?
csKyfvkduf&if
tm;upm;rSmvnf; vmbfxkd;wm/
_cdrf;ajcmufwmawG &Sdaeygw,f?
zGHzd;_yD;EkdifiHawGu urBmhpD;yGm;a&;wifru
tm;upm;rSmyg zGHzd;pwkdif;jynfawGtay:
tcGifhta&;,laewm awGEkdifygw,f?
+H;onfEkdifonfxuf =
yg0if,SOfydifjcif;omt"du qkdwJh
tkdvHypfaqmifyk'f[m tdrf&SifEdkifiHtjzpf

jynfolhtm%m
usif;ycGifh &a&;rSmyg tusKH;0if aeovm;rod/ qif;&JEdkifiHrsm;om vkdufem&rnfh
aqmifyk'fvkd jzpfaeygw,f? tkdvHypfoduQmukd aiGeJ0,fvdk&ae_yD qkdwJhoabmyg?
tm;upm;rSm tqifhtwef; &SdcJhzl;wJh Armjynf&J tajctaeuaum =
= ta&Sawmiftm&S tqifhrSmawmif jrufpm;vkdufae&wm
-umyg_yD?
= Armhtm;upm;tay: -oZm&Sdol b,fESa,muf &SdygovJ?
(csKyfvkduf&if = wa,mufyJawGygw,f)
= tm;upm;a&Sa&;uaum =
ArmjynfrSm rm;a'gvdk oluG,f}uD;rsm; ay:xGef;aeyg_yD/
odef;&mcsDvSLolyif &Sdvmyg_yD? vkdtyfonfrsm; !ef-um;vkduf&if xyfvnf;vSL-u&OD;
rSmyg? a&Sa&;ukdawmh apmifh-unfh&ygvdrfhr,f?
usef;rma&;eJ ywfoufwJh tqifhrSmawmh tpGrf;jycJhyg_yD? ?

wdkwdkxGmxGm

47

UPZGXP
jrefrmhenf;jrefrmh[efzufqpf0g'

e,fcsJ qefusiaf &;

ppftkyfpk&JEdkifijH cm;a&;0g'

10

zufqpfpepfta-umif;

16

Armjynfqikd &f mowif; ( 2 ) yk'f

20

xd;k om;rsm;rsm;&atmifvyk af ewJ'h ikd cf sKyf

25

taemufr;kd ukypf uf0ikd ;f qDu

30

tbd"rRmydk cscsuf

33

abm*aA'a[majymcsuf

38

Edik if w
H uma&;&mwdw
k x
kd mG xGm

42

ArmjynfuGefjrLepfygwD
A[dk0g'jzefcsda&;XmerSxkwfa0onf

You might also like