SPEKULIME MBI KANCELARIN GJERMAN, BISMARK

Gazeta Rilindja e Kosovs

Ka koh q thuhet se Kancelari i par gjerman, (Otto von) Bismark, gjat Kongresit t Berlinit (l878), gjoja ka thn se Shqipria sht vetm nj koncept gjeografik, ndrsa shqiptart nuk ekzistojn. Faktet historike tregojn se Bismarku n mbledhjen e 7-t t Kongresit t Berlinit dhe n at t 13-t, shqiptart i zen me goj si popull etnik europian q ka hapsirn e vet, e cila duhet t ruhet e paprekur n kuadr t Perandoris Otomane. U bn m shum se njqind vjet qkur spekulohet me nj thnje t Kancelarit t par gjerman (Otto von) Bismark, se gjoja ka thn se Shqipria sht nji koncept gjeografik, ndrsa shqiptart nuk ekzistojn. Farkuesit e ktij konstatimi, n radh t par historiant serbomdhenj n krye me Cubriloviin, Haxhivasileviin, Grashaninin etj., q vijn deri n ditt tona, gjithnj kan cituar nj studim t Vlladan Gjorgjeviit (prndryshe Kryeministr i Serbis n prag t Lufts s Par Botrore), ku ai n nj libr pamflet (LAlbanie et les Grandes Puissances, SR.) kundr shqiptarve, t botuar n vitin l913 n disa gjuh dhe n disa qendra evropiane, sjell mendimin e Bismarkut t cituar nga dokumentet e Kongresit t Berlinit. Kt zbulim spektakolar historik Gjorgjevii e prdor qllimisht pr t ushqyer qarqet e priruna antishqiptare gjat dhe pas mbajtjes s Konferencs n Londr (1913) n mnyr q ata t ken nj argument m tepr q t mos u lejohej shqiptarve shteti, sepse dika e till nuk ka qen asnjher n projektet e kancelerive europiane q nga Kongresi i Berlinit e tutje, kur sht hartuar harta e Ballkanit. E vrteta, megjithat, sht tjetr fare. Gjykuar nga dokumente origjinale t Kongresit t Berlinit q ruhen n Ministrin e Punve t Jashtme t qeveris gjermane n Bonn, si dhe nga dokumente q u botuan n Gjermani me rastin e kremtimit t njqindvjetorit t Kongresit t Berlinit (1978) n nj vllim t madh nga Herald Bokit Geiss, mund t thuhet se ky konstatim i Gjorgjeviit nuk ekziston fare. N seancn e 10-t, s cils i referohet Gjorgjevii, shihet qart se shtja shqiptare nuk sht zan n goj fare. Prkundrazi, pr shqiptart dhe problemet e tyre q lidhen me Serbin dhe Malin e Zi bhet fjal n dy seanca t tjera, n at t 7-tn dhe n t 13-tn. N seancn e shtat, t dats 26 qershor 1878, n t ciln u b fjal pr Serbin dhe kufirin e saj t ri n drejtim t Bosnjs dhe t Ports (Turqis), n pikn katr t vendimeve t seancs, n mnyr recidive, vet Bismarku formuloi kt konstatim:

Kazat shqiptare Veshtrria, Kurshumlia, Yrkyp (Prokuplje) dhe Leskovaci nuk duhen ndar nga Porta (Turqia). Nse Kongresi do t vendoste q nj pjes e ksaj hapsire t shkputet, pjesa Prepolac-Shlubt (Takhali Khan Getsidt) pjest midis Kurshumlise dhe Prishtins duhet t mbeten n Turqi, n mnyr q t ruhet rrethi i Prishtins dhe i Vranjs, t cilat njheri duhet t paraqesin pjesn veriore t kufirit t Ports (Turqis). Ky pasus i Protokollit t Kongresit gjendet edhe n botimin komplet t materialeve t Kongresit t Berlinit nga Immanuel Geiss (n faqen 238). N paragrafin shtes t Protokollit 8, n pikn dy, po ashtu Bismarku, gjat diskutimit fjal pr fjal angazhohet q: Rrethet shqiptare Rozhaja dhe Gusia, si dhe Malsia e Hotit dhe e Kelmendit, po ashtu t banuara me popullat shqiptare, ti mbesin Ports (Turqis). Ne pikn c t t njjtit Protokoll, prap ndeshim propozimin e Bismarkut n kt form decidive q i sht paraqitur Kongresit, e ku thuhet: Pasi q rrethi i Tivarit, bashk me qytetin banohet ekskluzivisht prej shqiptarve, duhet t mbetet nn mbikqyrjen e Ports. (shih faqe 259.) Nga Protokolli i seancs s 7-t dhe anekset q iu bn Protokollit t seancs s 8-t, angazhimet e Bismarkut jan t qarta n t mir t ruajtjes s etnis shqiptare. Ato q gjenden n proceset e mbledhjeve flasin se Bismarku ka qen tepr preciz dhe decidiv n prcaktimin e territoreve etnike shqiptare. .<Prfaqsuesi turk, Mehmed Ali Pasha, n mbledhjen e 4 korrikut (1878), pas insistimit t Bismarkut, do t deklaroj, dhe kjo do t shnohet n Protokoll, se Porta do t respektoj veorit etnike t qyteteve dhe krahinave shqiptare si Plava, Gusia, Tivari. N t njjtin Protokoll, madje shnohet fjala prfundimtare e Mehmed Ali Pashs, ku thuhet: <Tivari shqiptar nuk mund t shkputet nga Shqipria. (faqe 296.) N seancn e 13-t t Kongresit t Berlinit, t mbajtun m 5 korrik (1878), ku bahet fjal pr disa privilegje dhe njifar si autonomi e Mirdits, q prkrahet nga AustroHungaria dhe Franca, Bismarku diskutimin e tij e mbaron me kto fjal: Duhet t bisedojm edhe pr nj prmas t shtjes shqiptare. Pra, ai edhe veimin e qllimshm t Mirdits nga ana e Austro-Hungaris dhe Francs, q krkonin t shtrohet n kuadr t disa privilegjeve, e konsideronte si segment t shtjes shqiptare. Po t ishte, si pohon Vladan Gjorgjevii dhe historiografia serbe, Bismarku nuk do ta zinte fare me goj shtjen shqiptare apo edhe bisedimin pr dimensionin e nj prmase shqiptare, si e konsideronte shtjen e Mirdits. N dobi t ktij konstatimi flet edhe nj material tjetr q ruhet n Arkivin Shtetror gjerman n Bon. Fjala sht pr hartn e re t Ballkanit dhe t pjess europiane t Perandoris Otomane q iu prezentua diplomateve n Berlin nga ana e Bismarkut, pas mbylljes s Kongresit. N kt hart shihet qart prkufizimi etnik i tokave shqiptare dhe i Shqipris, s mbetur n kuadr t Ports (Turqis) n Veri shkon deri te Vranje,

n Lindje zbret kah Tetova deri n Ohr dhe shkon n Jug deri n Janin dhe Art. Kjo hart ka qndruar nj koh t gjat n kabinetin e Bismarkut. Megjithat, spekulimet e qllimshme t Gjorgjeviit dhe t historiografis serbe rreth Bismarkut jan br fakt historik edhe pr shum historian shqiptar, t cilt edhe sot e gjith ditn citojn at q nuk e ka thn kancelari gjerman. Nga mosnjohja e fakteve, veanrisht e materialeve origjinale t Kongresit t Berlinit, dhe dokumenteve t tjera q jan botuar rreth ksaj konference tepr t rndsishme pr Ballkanin dhe pr ne, historiografia shqiptare kt kapitull ende e trajton n baz t ngarkesave ideologjike apo t referencave spekulative t t huajit. sht koha q t hulumtohen t gjitha dokumentet dhe t dilet me nj qndrim t qart, t plot dhe shkencor rreth Kongresit t Berlinit dhe shtjeve t tjera, t cilat ende gjithnj jan t mistifikuara, t pandriuara apo t keqinterpretuara. (Jusuf Buxhovi, marr nga RILINDJA (Prishtin) 11 shkurt 1995, f. 10 ) *** Koment: N lidhje me shtrembnimin e historiografis serbe t qndrimit t kancelarit gjerman Otto von Bismark, pr shtjen shqiptare, kemi nji konfirmim edhe me studimin e Prof. Stavro Skendi: The Albanian National Awakening. (Princeton University Press Princeton, N.J.: l976) te cilin po e riprodhojm pa shkurtime. (SR) <M 31 tetor 1880, u mbajt nji mbledhje e prgjithshme e paris shqiptare n xhamin kryesore t Janins; aty u vendos q shqiptart duhet t ishin gati me mbrojt atdheun e tyne nga agresioni grek. N at moment, i gjith Epiri ishte akoma n duert e shqiptarve, t cilt kishin marr sigurime nga Komiteti i Lidhjes (s Prizrenit) Shkodr, se do t ndihmonte n momentin q grekt do t kalojshin kufinin (e tokave shqiptare). Autoriteti i tyne (shqiptarve) ishte i fort n Epir, ai i Sulltanit ishte i dobt. Prandej, nuk ishte e sigurt nse Sulltani do t ishte i aft me u dorzue grekve (qytetet) e Arts e Prevezs. <Nji Konferenc e dyt e Ambasadorve u mblodh ather n Istanbul. M 21 shkurt 1881, Konferenca krkoi q Sulltani t paraqes propozimet e veta. Delegati turk propozoi q Janina, Metsovo dhe Preveza mos ti jepen Greqis, sepse do t dilnin vshtirsi t mdha nga shqiptart. Nji propozim me shkmbye Epirin me (ishullin) e Krets u sugjerue nga (kancelari gjerman) Bismark, dhe q ma von u njoh si politika e kompensimit. Rusia e prkrahu fuqimisht, si duket nga dshira q t shtyhet Greqia sa ma shum nga kontinenti (i Europs) dhe t jet e kufizueme n ishujt, d.m.th. t jet sa ma pak e damshme pr interesat sllave. Propozimi dshtoi<(f. 81) <Dy mendime t shprehuna n at dit jan t mbshtetuna n logjik t shndosh, prsa i prket marrdhanjeve n mes t shqiptarve dhe grekve. I pari u paraqit n revistn franceze Journal des Debats (26 mars 1879) q krkonte t mos bahen llogarit pa shqiptart. Sepse do t ishte nji gabim i madh me mendue se shqiptart nuk jan nji komb. Ekziston nji komb shqiptar i vrtet q sot mendon pa asnji dyshim t fitoj vetqeverisjen. Dhe kshtu duhet t mendojn edhe grekt<.

I dyti u faq nga (Kancelari) Bismark, cili ma par kishte mohue ekzistencn e nji kombsie shqiptare. N shkurt 1881, kur filluen prleshjet n mes t turqve dhe shqiptarve n Veri (Tuz, Hot, Grud, Plav, Gusi etj., SR) (Kancelari gjerman Otto von) Bismark deklaroi se ishte n interesin e Greqis t jet n marrdhanje t mira me shqiptart, meqense ata jan aleatt e tyne natyral kundr sllavve dhe turqve. (f. 86, dhe shnim 144: L.Tandschau, Durchfuerung des Berliner Kongressakte (1880-81) n Dr. Busch.Deutsche Rundschau, CXXXXVII-April, May, June 1911, ff. 222-248) (*) Prof. Stavro Skndi i referohet autorit francez A. Mousset. LAlbanie devant lEurope (l912-1929) f. 7; si dhe Federal Writers Project, Massachusetts. The Albanian Struggle in the Old World and the New, l939; < At the Congress of Berlin, however, Albanian demands for autonomy and protests against the partition of their land were dismissed with (Chancelor) Bismarcks curt: There is no Albanian nationality. (f. 35) Gnjeshtra e Dr. Gjeorgjeviit arriti t penetroj edhe shkollart shqiptar. N botimin e vitit 2002, Historia e Popullit Shqiptar, nga Akademia e Shkencave e Shqipris, Instituti i Historis, kjo shprehje prsritet pa kritik: <Abdyl Frashri, kryetar i delegacionit, u prpoq t bindte kryetarin e Kongresit, Kancelarin Bismark, n nj takim q pati me t, q ta prfshinte n rendin e dits s nj sance edhe shtjen e kombit shqiptar. Por kancelari gjerman nuk pranoi, duke u shprehur brutalisht se nuk ka nj komb shqiptar. (f. 162) Kjo gnjeshtr e trillueme nga Prof. Vladan Gjeorgjevi vazhdon t prsritet edhe sot e ksaj dite n shtypin shovinist serb. ***