Kemal Tahir - Hr ehrin Insanlar www.CepSitesi.

Net

BRNC BLM FAKR PRTAKSR Garson hsan, Felek kraathanesinin hela musluunda elini ykayan Murat'a sabun yetitirdi: Buyrun Murat bey! Teekkr ederim. Siz mi kazandnz.

 Evet. Ka parti? ki parti. Krk kuru aldm. Allah bereket versin... Onlar Cimdall'da sizi yenemezler. Burada, sizi Cimdall'da yenecek yok... Kat meselesi. Kat baka... Bir de'oynamak lzm. Siz yedili'ye varncaya kadar hesaplyorsunuz. Sade hesap deil... Onlar keyf iin oynuyorlar, biz geinmek iin. Arada fark var. Murat, le yemeinde ekseriya olduu gibi bir bardak ayla beraber simit yedii halde, elini, uzun uzad-ya sabunlad. Elini sabunlad zamanlar, vcudu keselenmi, temiz amar giymi gibi rahatlayp ferahlyordu. Sabunu, garson hsan'a verdi. Garson hsan, elinin srtn uzatt. Murat gld: unu avucuna neden almazsn? uursuzluk olurmu. kimizin de her eit uursuzluktan korkmamz acaip... te drdn... Zarar yok... Bana bir kahve getir. ekeri az olacak. Malm yo yemek yedik. Sonra hokka kalem isterim. Mektup mu? Kat ta alaym... Hayr. Oturup unyann en mhim suallerine cevap vereceim... Dehetli sualler... Gene mi defter Murat bey? Hem bu seferki ne gzel... Salam bir u bul... Yazya zeneceim... Defterin sahibini grsen, kk dilini yutarsn... Pek mi gzel bir hanm? Gzelmi. Ben, grmedim. Getiren yle syledi. Bir baka anket defterinde (Fakr'i prtaksr) imzasn grp beenmi te, (lle benim defterime de yazsn!) demi. Murat, bunlar sylerken, ellerini pantolonuna dokundurarak kurutmaa alyordu. Felek kraathanesi, ehzadeba'nn en byk dkknlarndan birisi idi. Yeni sahibi. Eref bey, stanbul Polis mdriyeti ikinci ubede taharr komiserlii yapyordu. Paray vurmutu. Yz tarakta bezi olduu syleniyordu. Beyolu'nda, bir meyhane ile bir kumarhane'de hissesi yarm, mehur randevucu, akr Eleni'nin dostu... ay iinde burann iini de ilerletti. Bitiik kfte-ci'yi (Et kokusu mterileri rahatsz ediyor) diyerek defedip, ara duvarda bir kap aarak, orasn da kraathane'ye ilve etti. Bilardo masalarn ikiden e kard. Yeni fincanlar, yeni iskemleler, yeni oyun letleri ald. Komiser olduundan, hibir baskn tehlikesine mruz kalmadan poker oynamak kabil olduu iin, semtin, hatta ehrin mehur oyuncular devama baladlar. Dier emsali gibi, muayyen bir vakitte kapatmaa mecbur bulunmadndan, uykusu kaanlar, son tramvaya yetiemiyenler sabaha kadar oturmak iin buraya geliyorlar. Kendisi, drt gnde bir urayp hesaba stnkr bakarak, hem 1 ocak, hem patron vekili, Hac'nn verdii paralan cebine soku verdiinden, mterilere kar ekingenlik de edilmiyordu. Murat, yeni ilve edilen ksmda, kedeki masaya oturdu. Geldii zaman ocaa brakt paketi almt. Sicimi zp gazeteyi at. Anket defterini nne koydu. Bu, kenarlar sar yaldzl, maroken kapl, fazladan aznda bir de minimini

kilit bulunan kaln bir defterdi. Sualler eski harflerle gayet sanatkrne yazlm, ayrca suluboya ieklerle de sslenmiti. Garson hsan, hokka-kalem'i nne brakt. Masay siliyor gibi yaparak, deftere bakt. Kaa bu defter imdi? En aa bir liradr. Vay canna! Bizim iki gnlk yevmiyemiz... Deer ama... Baksana yaldzl... Kilidi de var... Kilit niye? ini fikir dolduruyoruz olum, bizde, fikir hem kymetlidir, hem de, byle kilit altnda tutulur... Hep dolduracak msn? Hayr canm... Sualler yazmlar... Cevap vereceim... Ne olacak? Elence... Ne sormular... Birkan oku bakalm... Murat ilk suali okuduktan sonra defteri rastgele kartrarak birka tanesini syledi: Ruh nedir? Hangi sinema artisini seversiniz? p-tillarnz var m? Nelerdir? Fala inanr msnz? Anladn m hsan efendi? Hayr!.. Sizden evvel yazanlar ne cevap vermiler... Bakalm! Fala inanr msnz? nanmam ama, frsat bulursam, baktrmadan da yapamam. Ben de yleyimdir. Kim byle cevap veren? , Can yolda... sim mi bu? i Nm- mstear. Bu kabil anket denerlerine nam-i mstearla cevap veriliyor. Yani asl isim yazlmaz. Sen de mi byle yapyorsun? > Evet. Benimki de, fakir'i prtaksir... Ne demek bu? (Gnah ok bir fkaraj demek... Nede:; bunu beendin? Alay olsun diye. imdi sen ne cevap vereceksin? Bakalm... Batan balyacam... Sonunda biz de grelim olur mu? Hay hay! Sen imdi kahveyi getir... Garson hsan, ocaa doru gitti. Pek uzun boylu, pek zayf bir ocuktu. "Darleytam" da okumu, orasn bitirince, sanat mektebine girmek istemi, zayf olduundan kabul edilmemiti. Aslen Arnavut'tu. Bir mddet Arnavut kebaplarda, garsonluk, bulaklk ettikten sonra buraya kaplanmt. Murat' hem seviyor, hem sayyordu. Haftalarca kahve paras sormaz, hatta, baz baz, elli, altm kuru bor bile verirdi. Murat yenilirse kendisinden fazla zlyor, yenildii partilerde, lokum getirmemee dikkat ediyordu. Byk poker oyunlar olur da, oyuncular, tatahtada hesap tutmay birbirlerine emniyet etmezlerse, Murat' salk verir, bylece be, on kuru kazanmasna alrd. Kahveyi getirdii zaman, gizli birey sylyor gibi sesini alaltarak: Bu gece yukarda byk oyun var, dedi, bir yere kaybolma Murat bey.. Bakara m?

 Bakara... Hac "Mano'yu Murat efendi toplasn... Emniyetlidir. Benim biraz iim kt. Ge gelirim, belki de gelemem!" dedi. yi... Dur yahu! dalgaya dtk... Olmaz... Bizim Baf-ramaden'den yakacaksn... Vallaha kserim... 8 L-yvuu kibritten yakt:- Mersi!.. Birey deil... Bu gece be, on para karrsan izinli gecemde papaz uururuz. Kafay ekeriz... Olur... Murat, defteri biraz kartrd. Kendisinden evvel ancak kii cevap vermiti. Birisi (Can yolda), ikincisi (nci), ncs (ok bilmi). lk tetkikte can yoldayle, ok bilmiin erkek, nci'nin ise hanm olduunu anlad. Can yoldayle nci arasnda hafiften bir gnl rabtas bulunduu da seziliyordu. Herhalde, defter, bu inci hanma ait olmalyd. Sevdii delikanlnn fikirlerine, mesel, Volter'le Kant'tan daha fazla deer verdii iin, ilk cevaplar ondan almak istemiti. Delikanlnn da ii ciddi tuttuu belliydi. Orta snf halkn hi yadrgamyaca ekilde karlk vermiti. (ok bilmi) daha enteresan bir adamd. Kendi fikirlerini bakalarnnkilerden stn tutan, biraz kibirli, son derece madd olduu iin nd-n saklamayan insanlardan... Byleleri, halbuki gndelik ilerde, hayalperver grnenlerden daha ok hey-canl olurlar, ellerine kalem aldklar zaman gsterdikleri kuru mant hayata tatbik edemezler... Murat, kahveyi bitirdikten sonra, ie giriti: S Hangi airleri seversiniz? En sevdiiniz iiri? C Faruk Nafiz'i -Han duvarlar- Can yolda. Ben de -Suda halkalar- nci. Ahmet Haim'i -Karanfil- ok bilmi Eref merhumu: Padiah'm bir dirahte dnd kim gya Vatan Her dakika bir baltadan bir ahs hal kalmyor Gam deil amma bu mlkn byle elden kmas Gitgide zulmetmee elde ahl kalmyor.Fakir'i prtaksir. S Hangi Romanclar seversiniz? Sevdiiniz roman? C Reat Nuri -alkuuCan yolda. Ben de -Akam gnei- nci. Hseyin Rahmi -k- Fakir'i prtaksir. S Hangi sinema artistini seversiniz? C Pinamanikelli Can yolda Rudolf Valntino - nci Rollerinde muvaffak olanlarn hepsini - ok bilmi. arlo. Fakir'i prtaksir. S Sevdiiniz size ihanet ederse ne yaparsnz? (Vay canna! tehlike balad.) C Oturup alarm. - Can yolda. (Fena deil ferahlarsnz.) Onu unuturum. nci. (Aferin kzm!) Sebebini aratrrm. ok bilmi. Murat, "ldrrm" diye yazacakt. Biraz tereddt etti. Sonra vazgeerek "Hanmlarn gzn yldrmayalm. Belki sahi sanrlar." diye dnd. Ben de derhal ona ihanet ederim. deiriz. Fakir'i prtaksir. S Glmei mi, alama m seversiniz? C Srasna gre ikisini de. - Can yolda. Alama severim. im ferahlar. - nci. (Demek yukarda iyi bilmiim.) kisi de cidd i deil - ok bilmi. (Byle bir anket defterinde cidd i!

Hakikaten ok bilmi imisiniz. Azizim affnza maruren gln bir ciddiyetiniz var.) Ne bileyim? Biz insanz "Gleriz alanacak halimize!" demiler. Fakir'i prtaksir. S Hangi artlar iinde hayatnz istiyerek feda edersiniz? (Gene beni bir dehet ald!) C Vatanm uruna - an yolda. Akm uruna - nci. erefim uruna - ok bilmi. O artn belki bir baka kar yolu da vardr? Fakir'i prtaksir. 10 t C Evet, lzm! - an yolda. (Galiba zengin bu arkada... Yahud midi var.) Hayr! - nci. (te sonra deiecek, yahut piman olunacak bir fikir.) Tek bana etmese bile, saadetin artlarndan biridir. - ok bilmi. Bedbaht da etmez ya. Fakir'i prtaksir. S Cesur musunuz? C Arkadalarm cesur olduumu sylyorlar. - an yolda. (Hele meddahlar!) Fareden bile korkarm. - nci. erefsizlie kar, hayr! - ok bilmi. Deilim ama, yeri gelince korkudan dizlerim titremez, dilim tutulmaz. Fakir'i prtaksir. S Fala inanr msnz? C nanmam ama, frsat bulursam da baktrmadan yapamam. - an yolda. nanrm - nci. Bo ey - ok bilmi. (Yemin ederim ki iimizde en ok inanan sizsiniz!) nanlmaz m? stikbalden haber veriyor! Fakir'i prtaksir. S lm nedir? C Yaamann sonu. - an yolda Byk facia. - nci. Tabi bir netice. - ok bilmi. Ben varken lm yok, lm gelince ben yokum. Binaenaleyh dnmee demez. Fakir'i prtaksir. S iir yazar msnz? Hayr beceremem - an yolda. Maal'esef. - nci. Cidd bir i saymyorum. - ok bilmi. Ben de (maalesef) ama, evet demek iin. Fakir'i prtaksir. 11 S Hangi arky seversiniz? C "Al sazn al sevdieim.."i - Can yolda. (Saz da alyor demek! Bahtiyarsnz beyim!) ahane gzler ahane. - nci. (Ar aksaktr. Fena deil) "Bvef sevmek ne mmkn sevdiim birtanesin!" ok bilmi. "Bana -da- ne oldu -da- ben bilemem. Eski halimi -de- hi gremem. Aman, Amaaan!" Fakir'i prtaksir.. S Saz alar msnz? C Biraz keman alarm. - Can yolda. Piyano alarm. - nci. Hayr - ok bilmi.

Evet. Gramofon alarm. Dostlarm da pek iyi aldm sylerler. Fakir'i prtaksir. S Birini ldrseniz ne yaparsnz? C Viodan azab ekerim. - Can yolda. Istraptan ben de lrm - noi Yakalanmamaa alrm. - ok bilmi. Haketmise (Oh olsun!) derim. Fakir'i prtaksir.. S nsan saadet mi olgunlatrr, strap m? kisi de. - Can yolda. Istrap zannederim. - noi. Ne denedim, ne de dndm. Afedersiniz - ok bilmi. Mes'ut adamn ayrca olgunlamaa ihtiyac olmasa gerek. Fakir'i prtaksir.. S Ka sene yaamak istersiniz? C Altm sene elverir. - Can yolda. Sevdiklerimden evvel lmeliyim... - nci. (Ama, birazck evvel deil mi?) Kabil olduu kadar ok. - ok bilmi. 12 dnmek iin ok bilmitik lzm deil. Fakir'i prtaksir. S Hzr'a rastlasanz, bir dilek dileyin dese, ne dilersiniz? C Gzellik - an yolda. Zek. - nci. (Birinoi ve ikinci sualler bir araya gelince bana Bernar ov'a ait bir fkray hatrlattlar.) Para - ok bilmi. (Siz de bir Bekta fkrasn!) Biran gzlerini kapatmasn. Klahn kapmak iin. Fakir'i prtaksir. (Acaba bu cevap bakalarna nasl bir fkra hatrlatacak?) S Birey krsanz mahcup olur musunuz? C Evet - Can yolda. Pek zlrm. Alayasm gelir. - nci. denebilirse hayr. - ok bilmi. Haksz yere kalp krdmsa, evet, oam falan krdm-sa hayr. Fakir'i prtaksir. S Randevu saatlarna ehemmiyet verir misiniz? C Evet. Can yolda. Veririm ama, hep te ge kalrm. - nci. nsani ciddiyetine birinci deli! budur.. Elbette veririm. - ok bilmi. Ben veririm ya, Vatman efendiler ekseriya bu fikirde olmuyorlar. Fakir'i prtaksir. S Yaamak iin yalan muhakkak Jzm diyorlar, doru mu? Hayr! - an yolda. Hayr. Ben de yalandan nefret ederim. - nci. Evet... - ok bilmi. "nan Halk! Ebed bir ifadr. Aldanmak!" Buyrul-mu. Kabahat bende deil, karmdakilerde... Fakir'i prtaksir. S akay sever misiniz? C Nezih olmak artyie severim. - an yolda. Pek hazzetmem. - nci. Ciddiyet daha iyi deil mi? - ok bilmi. 13 muuu , evci. sruum purzenrar ue, Fakir'i prtaksir. S Dans etmei sever misiniz? C ok severim. - an yolda. Ben de ok severim. - nci. Mptels deilim. - ok bilmi. Arkadam gzel olmak sortiyle... Evet.

Fakir'i prtaksir. S kla merakl msnz? nsan elbette k olmal. Can yolda. Pek te merakl saylmam ama... - nci. nsan, temiz giyinmelidir- ok bilmi. Merakl olmasam, romanlardan (Sk)t severim der miydim? Fakir'i prtaksir. S Bu defterin sahibi hayalinizde nasl bir insandr? C Harikulade - an yolda. Btaraf deilim! Cevap veremiyeceim. - nci. Byle bir anket defteri yaptna, ve byle bir sual de sorduuna gre biraz hoppa! - ok bilmi. Murat, son suale, parlak bir cevap verebilmek iin kalemin sapyla byklarn okyarak dnyordu ki: Merhaba efendi! Diyerek, Erturul Hikmet karsna dikildi. Merhaba... Buyur... am vurdum. Dalmsn. Duymadn! Bitti. Otursana... Baheliye kadar kp geleceim... Burada msn? Her zamanki gibi... yi yleyse... apkam dursun... mez misin? Yok canm... Erturul Hikmetin yz, belki sert salarndan, belki de kocaman kulaklaryle uzun burnundan dolay, kurnaz bir kurta benziyordu. Birka adm ayrldktan sonra dnd: Abo urad m? 14 Gelirse salverme... Olur! Paras var. Bize ziyafet ekmeli... -Deftere dikkat etti. Geri dnd:- Gene mi anket? Evet... Sen bu gidile, birtek satr bastrmadan mehur olacaksn. Sinema artistlerini soruyor mu? Hayat nedir? de diyordur. Diyor. lm, Ruhu falan? Hepsi tamam... Yahu! Bu memlekette herkes neden kolayca klie haline geliyor. Nasl oluyor da can skntsndan patlamyoruz. Sen imdi ne dnyorsun? Son sualin cevabn! Nedir? Defterin sahibesi beni nasl hayal ediyorsunuz? diye sormu. Kolay! Bende hayalin hazr var. Dilersen kullan! Hem de neden kullanmyacakmsn. Byle ilerde lzumu olur diye yazm Nedim efendi. Sylesene geveze! Yaz! Bataraf icab etmez! Beyt geliyor: "Gerda-ni pskrme benli Gzleri gayet gzel - Srma kkl, sim gerden, zlf tel tel ince bel" Nasl? Hay Allah raz olsun! Pekl! Erturul Hikmet azemetle yrd. Hem air, hem boksrd. iiri aruzla yazar, air olduu iin ok zaman szncaya kadar ierdi. Boksu da keyf iin spor klplerinde deil, para kazanmak iin tuluat sahnelerinde yapyordu. Devaml bir i tutmasna mani olacak kadar keskin bir zekya malikti. Murat, nndeki k defteri mitsiz bir hareketle yavaa kapatt. Bu i genler

arasnda yayld yaylal belki bu Fakir'i prtaksir imzasyle cevap verdii yirminci defterdi. Ekserisi hanmlara ait olan bu defterlerin mehul sahibeleri, okadar tanmak istemilerdi de..; 15 Dir cgaru yuMi. uuiuu yene ism bir tramvay Fatih'ten Beyazt'a doru hzla geti. Kahvede, iki mtekait zabitten baka kimse yoktu. "Birazdan Darlfnn'lular gelir. Bilrdo'ya balarlar." diye dnd. inde byk bir eser bitirmi gibi, boluk hissediyordu. Garson hsan'a iaret etti. Su mu? Hayr! Gazeteleri ltfen... hsan gazeteleri getirdi: Akam Stk bey okuyor, dedi, boalrsa getiririm. Olur? Defter bitti mi? Bitti. Okusak... Mahzuru yoksa... Ne mahzuru olacak... Yalnz kirlenmesin! Kirlenmez... Dur, hsan efendi... yi hatrlattn... -Halbuki hsan aklna geleni hatrlatacak ey sylememiti:- Bir dakika... Buyur. Tarih atmadk. Sonuna bir tarih ister... Defterin son sualine verdii cevabn altna tarihi yazd: 5 Mart 1930 Kumarbazlar birer, ikier, toplanyorlard. Tekait Rt bey geldi. Ksa boylu, zayf, ilk bakta sinirli zannedilen bir ihtiyard. stanbulin'e yakn siyah setre, dz reyye pantolon, yanlar lastikli ekme rugan potinler giyer, bir de gm sapl abanoz baston tard. Otuz senelik memuriyet hayatnda -Bunun sekiz se16 1 t ne drt ay Mutasarrflkta gemiti- doyasya valilik yapamamt. ay be gn -Ne bir saat fazla ne bir saat eksik- tam ay be gn vali vekletinde bulunduu iin yeni tantklarna mbhem bir ifadeyle kendisini "Sivas Vali'yi sabka bendeniz!" diye takdim ederdi ama, ahbaplarna ahvalin ktlnden, bu memlekette kadir, kymet bilinmediinden ikyet ederken "doyasya valilik yapamadm. Re'sen mir olamadm. Bu kuru kafada -Byle sylerken bir byk bilardo yuvarlana benziyen sasz bana insafsz insafsz vururdu- Bu kuru kafada, birok hayrl projeler vard. Kendimi methetmek gibi olmasn, azizim, bu memlekete, tane vali geldi. Birisi Bursa Valisi Vefik Paa merhum, dieri, Badat Valisi ehit Mitat Paa merhum... ncs de bendeniz... Ne hazindir, memleket iin nekadar ayan teessftr ki bu ahstan birisi Tif'te ehid oldu ve ncs vali dahi olmad. Sebep? Buyuracaksnz! Arzedeyim: Merkezde Dahiliye Nazr, okuduunu anlamaktan ciz olur, tarada bir vali, akllara durgunluk verecek icraat yaparsa muvazeneyi devlet bozuluyor. Yahut da byle vehmediliyor. te, erbab hamiyyeti mahveden, erbab hamiyyetle beraber, Vatan harabeye gtren bu vehimdir Vallahl'-azm..." Halbuki Rt beyi iyi tanyanlar btn bu ikyetlerin zoraki olduunu biliyorlard. Abdlhamid, merutiyet, Balkan, seferberlik, igal, Kuvayi Milliye sralarnda, hi

sendelemeden, fiyasko vermeden ykn tutmay becermi, kii varsa -Vali olarak deil, usta mrte-kip olarak- birisi, hatta birincisi bu Rt beydi. Mteaddit apartmanlar, iki han, Balk pazarnda drt dkkn, Erenky'de bir kk, Sarahane banda 22 odal bir kona vard. Nakit parasnn yeknunu kendisinden baka -Allah bile- bilmezdi. Lf arasnda, ticareti sevmediini. irket kurup bir araya gelmeyi az ciddi saydn sylerdi. Birtek zevki vard: Mcevherat mukabilinde yksek faiz, ksa vade ile bor vermek... Bunu da, krdan ziyade mzayekaya dm yksek ailelerin sandklarnda, ekmecelerinde sakl ndde mcevheratn orada zorla 17 F.: 2 karp, muvakkat bir mddet iin de olsa, mlkiyeti altna almak zevki iin yapyordu. Gene yakn dostlarna bu manisini yle anlatmt: Kibar takmn bilirim! Ben de bu snfa mensubum. Birisine muhta deillerse, ngiliz Kraln adamdan saymazlar. Bir de dtler mi, mesel u garson hsan'dan besbeter olurlar. Hayr, efendim, af buyrun, garson h-san'da yle bir dknlk deil, dknln hibir eidi yok. Bare tabi hayatn yayor. Bizim snfa gelince, aya kayar kaymaz, sanki cehennemin esfelessafilinine yuvarlanr. Onlar byle tekerlenmi sralarnda seyretmei severim. Bir dakika uak, bir dakika Bey'dirler. Evvel, borcu, sanki sizi ihya edeceklermi gibi isterler. (Yok) diyeceksiniz. Bu ksaca kelime, kibirlerini tepesi st yere vurur. Hepsini, bil istisna kabiliyetsiz bir ihtiyar uak haline getirir. Erkek iseler, karlarna ait elmaslar, kadn iseler, merhum zevcelerinden kalm, bir kravat inesini, yahut kol dmelerini, bazan ve ender olarak murassa nianlar, size brakrken neler hissettiklerini benimle beraber olup seyretmelisiniz. Bir para lrler adeta!.. Bir para deil, elinize alp a.tutarak tetkike baladnzdan itibaren lrler de, kapdan kmak iin -Tabi istedikleri mebl alm olarak- kalktklar zaman dirilirler. Bir temaadr. Balzak merhumun insanlk komedisi bunun yannda bizim Karagz oyunlarna benzer. Rt beyin btn zevki, ikindi'ye doru Felek kraathanesine gelip ekseriye bir, bazan da iki seans poker oynamaktr. Bu oyunu, ok iyi bildiine, bahusus oyunda, bir ngiliz Lord'u kadar kibar davrandna kanidir. Fazla para kazanmay da, kaybetmeyi de sevmiyor grnmek iin ufak oynar ve kim rasgelirse onunla oynar. Halbuki poker'i bilmez, kazanrken de, kaybederken de souk kanl deildir. Bu heyecan paraya tamah ettiinden leri geliyor sanlmasn, paraya zerre kadar deer vermedii halde meydan muharebesi idare eden bir gen Bakumandan gibi davranmasnn bir baka sebebi vardr. Rt beyin de, btn mtekaitler gibi geriye kalan 18 UUIIIUW9LUI . 1_>U uuuyu, uuytuu, luiu,, ~~w.~ mek, baheyle uramak, koleksiyonculuk gibi eylerle doldururlar. Rt bey ise, ikindi ile akam arasndaki vaktini poker oynamaa tahsis etmitir. Bunu, bir elenceden ziyade, bir vazife gibi dikkat ve ciddiyetle yapar. Yaparken de sevilmi bir sanatn dnyay unutturan, ateini hisseder.

 Ne var gazetelerde bugn Murat efendi? Buyrun Rt Bey... Hi birey yok... Rahatsz olma... Japonlar yryorlar m? Manurya'da dlyor efendim. Bilmem ki... Mnasip bir haritada takip edemedim. Yryorlar m, duruyorlar m? Bilinmez... in ehirlerinin adlarn ben de aklmda tutamyorum. Hani kimse yok mu bizimkilerden?.. Henz erken olmal... Hava da berbat... Siz bu tipide nasl kyorsunuz? Rt bey, yakas krkl paltosunu silkeleyip ast. Yardma koan garson hsan'a: Bize iki ekerli kahve yap! dedi. Murat skld: stemez... Neden zahmet ettiniz? Ben imitim. Bir daha iersiniz... Yani ieriz demek istedim. -Etrafa bakt:- Bugn buras bombo... Sizin cimdallc-lar da gelmemiler. Gelip gittiler... Gene kazandnz tabi... Kazandm, evet... yi ama, bu byle n'olacak? Hl bir i bulamadnz m? Havalar... Baksanza... Bir yere klmyor. Bazan evde aklma gelirsiniz. "Ahbaplara syliye-yim, bir mnasip i aryalm" derim. Havalar kimseyi grmemize msaade etmiyor ki... 60 senedenberi byle k grlmedi. Eyp Sultan'a kurtlar inmi, bir mandray basm diyorlar. Limana buzlar hcum etmi... Gazeteler resimlerini bastlar. 19 getirdi. Pek gzel yazmsnz Murat bey, dedi. O, trnak iindekileri de siz yazdnz deil mi? Ben yazdm. Kzarlar tekiler... Bilmem... Asl yle abuk sabuk eyler holarna gidiyor. Rt bey, deftere alka ile bakarak sordu: Nedir? Gene iir mi? Hayr anket defteri. O da nesi? Yeni cat olundu. imdi moda! Byle k bir defter alp beer sayfa ara ile birtakm sualler yazacaksnz, sonra bunu ahbaplarnza vererek cevap istiyeceksiniz. E? Onlar da cevaplarn yazacaklar. Sonra? Sonras bu? Anlyamadm. Bir kere baknz. Rt bey, defteri at. lk suali ve cevaplar okudu. Sonra sayfalar evirerek bir mddet tetkik etti. Arada srada: Tuhaf! Acaip! Neler oluyor da haberimiz yok... "Git gide zulmetmee elde ahli kalmyor". Erefin miymi bu? Geenlerde hatrladm da bir trl airini bulamadm. Hafza kalmyor gittike... Hani sizin cevaplarnz? Fakir'i prtaksir nam mstariyle cevap veriyorum. Haa... u mesele... Durunuz bakalm... Defteri... orta yerden at. Bo

yapraklar evirdi ve suali ve cevaplar okudu: - S - Ruh nedir? Daman aklatt: - Vay canna! Ne demi bakalm: "Hayatmzn esas olan mphem varlk - Can yolda." Kim bu Can yolda? 20 t umyuum mtsum. - Peki... kinci cevap: "Varlmzn ikinci paras. -nci" Bu bir kk hanm galiba? Ben de yle tahmin ettim. Dorudur. Yazsndan belli. nc cevap: "Ten kafesinde ten blbl - Cok bilmi." Byle bir Ten kafesi sz hatrlyorum. Nerdeydi acaba? Durunuz aklm kartryorsunuz!.. -Rt bey bir mddet cidd cidd dnd. Sonra gzlerinden bir mitsizlik geti:- Benim yamda meseleyi byle hesaplamak zor, diye mahcup ve korkak glmsedi, siz de benim yama gelirseniz, belki bu pheleri kaldrr atarsnz: Ruhun ebediliine inanmak bir ihtiya olur da... Afedersiniz, sizi kederlendirdim mi efendim? Hayr! hayr! Geelim... Mamafi, fikirlerinizi pek alka bahis buldum. Bunlar dneceim... -Defterin yapraklarn tereddtle at. Sual ve cevaplar tane tane okudu: - Hayat nedir?" "Hayatmzn esas olan mehul varlk... -Can yolda, Ruh nedir sualine de bu cevab vermiti. Yoksa, hepiniz mi byle yaptnz! Hayr! Grelim yleyse... nci hanm: Yaadmz an! diyor. Doru gibi... Ne dersiniz? Kz olandan akll derim. Evet... Cinsi ltif ne kadar hava, hayalperver grnse de, birok hususlarda bizden daha madd dnrler... Devam ediyorum: Gelirken de, giderken de reyimiz alnmayan yolouluk. yleyse, bu (Cok bilmi) imzasna ne lzum var, deil mi? Anadolu'da, evlerin nndeki st kapal mahalle verilen isim. Fakir'i prtaksir! Rt bey, cevab bir daha okuduktan sonra Murat'n yzne dikkatle bakt: Sahiden, demin, hayat byle mi dndnz Murat efendi? Sahiden byle dndm. Nasl bir ted ile? Hayat denilen mahalleri bilirsiniz. Anadoluda 21 bulundunuz: stleri Kapaar ama, eKsenyu uu m unun aktr. Yani, hava cereyannn her trlsne maruz yerler... Zaten hayat, sahiden byle olmasa bizim, milletimiz, sundurmalara bu ismi vermezdi ki... Ka yandasnz? ki, ay sonra 19 bitiyor. Daha m yal gsteriyorum. Hayr! Daha gen... nsan artan da bu!.. -Baka eyler dnerek yapraklar evirdi. Suale rasla-ynca yz gld: - te yanza uygun bir sual: Ak nedir? Uruna ztrap ekilen his - Can yolda Hayatn saadeti! - nci, yi bildiimizi zannettiimiz halde, lme kadar renemediimiz eyi - ok bilmi. "O bulunmazsa, (Mek) olmazm. -Fakir'i prtaksir." -Rte bey dikkatle Murat'n yzne bakt: Bu kadar m? Bu kadar. Bir yerde okumutum. Ak iin ok sz edildi. i kartran da galiba bu gevezelik. diyordu. Cmle tastamam, byle deil ama fikir ayn... Birisini sevmiyor musunuz? Af edersiniz...

 Estafurullah... Hayr! Hi sevmediniz mi? Ben mi? Durunuz bakaym... Yalan sylemi olmamak iin biraz dnmeliyim... Olmad. Bu telefon numaras m olum. Byle hatrlannca hi raslamamsnz demek... Bilakis... Zannederim ki bir acaip vakadr. imdiye kadar kimseye anlatmadm. Ksack birey... Cannz sklmaz ya... Bilakis memnun olurum... Evvelki sene, Anadolu'da bir sahil kasabasnda bulunuyordum. Vilyet merkezi... Bunlardaki hayat bilirsiniz... Rt bey, yalnz iini ekti. Murat: te yle, diye devam etti, kahvelerde, meyhanelerde, birer tane garson kz vard, bir de Bar almt. Fakat gene de, akam olmaz m, kasaba mahpushane'ye benzer. 23 Nisan m, 19 Mays Bayram m, imdi hatrm22 danna, merasim yapyorau. oen ue yum. \cnuiu, uu-ta paralarndan bir ireti tribn kurmulard. Vali bey, Jandarma kumandan, falan iin... O zamanlar byle merasimlere Anadolu'da maa'aile gidilmezdi -Maa'aile sz de, anfamiy sz de nekadar sinirime dokunur anlatamam.- Tribnde bir sr erkein arasnda bir tanecik kadn vard. Kadn da deil, onbe onalt yanda bir kz Jandarma kumandannn kz... Bama gelen ii, hl tahlil edebilmi deilim. Kza, bir, iki defa yle baktm. Herkese nasl bakyorsam... Kan, gzn bile farket-meden... Birdenbire... Bir hl oldu bana... Gzme ayna tutuluyor, bunda da srar olunuyor gibi sinirlendirici bir hal... Artk bilmem, O kz m, yerini biraz deitirdi. Yoksa, gne milyonlarca senelik devri esnasnda, dnyamza gre milyonlarca defa geldii yerlerden birisine, gene mi geldi. Dedim ya, bunu tarifden cizim. Dndke, Faruk Nafiz'in iirinden bir msra aklma gelir: Gzlerim grmyor etraf, gne vurdu bana. Buna gne arpmasndan baka birey denemez... Kz hrukulde gzel oluvermiti. Gzel ne demek? Baka birey, bir korku, bir dehet... Birey... Kendimi toplamaa altm. Yzndeki renklerin zevkini mnalarn mnasn, uurumla deil hislerimle anlyordum. Anlamyordum, iimde senelerden beri dayanlmaz bir alk vard da, bu yz, o al tpatp duyuyordu. Ne eksik, ne fazla... Tpatp... yle ki... Eksikliin teln, fazlaln bouculuunu hissetmiyordum. Bylece, ebediyyen lmeden, mesut yaamak kabildi. Bu halet bir eyrek saat mi srd, yoksa bir saniye mi bilmem. Birdenbire, uur harekete geldi. eref tribnnde oturan -Kibirle oturan- bir kzla, lavvarda puvantrlk eden bir amelenin ne mnasebeti olabilirdi ki... Puvantrlk uydurma bir lf... Dorusu, amele... Kazma ile altrmyorlar da, ykanmaa gelen kmr vagonlarn yazmakta kullanyorlar. 71 kuru yevmiye ile... Hem de bu memuriyete geceli bir hafta oldu olmad. Ondan evel, tamir atlyesindeki kazanda atei idim. Yreime bir sz dt, beyfendi, bir an evvelki saadet 23 t umu, sol ovucumun iine vurmuum... Yarabb! Ya-rabbi! diye adeta inledim. Gzlerime ya gibi birey hcum etti. Ya gibi diyorum. nk bunlar hem yat, hem deil... Esasen ya idiler de, yreimden getikleri iin, gzlerime istim

buhar halinde kyorlard. stim buhar gibi sert ve scak... Biraz daha bakarsam bir felket olacak zannettim. Kalabal dirsekliyerek oseye ktm. Allahm! bana bu kz unuttur! Unuttur bana... diye mrldanyordum. Hem de bunun artk imknsz olduunu gayet iyi bilerek... Bamda stma nbeti esnasndaki ar-' lk, yaamaktan mit kestiren, lm kolay kabul ettiren O hasta serholuk vard. Deniz kenarna gitmiim. Orada mendirekin zerinde akama kadar yapayalnz ve hemen hemen hibir ey dnmeden, mthi bir korku iinde oturmuum. Akam zeri, dayanlmaz bir alk hissettim. Bu leden beri duyduum ilk makl ve beer histi. Ona raslamaktan korkarak arya dndm. A dkknna girince, yeni bir aknla uradm. Yanlmtm. Zerre kadar a deildim. Bilakis, saatlardan beri tonlarca toprak yemi, tonlarca deniz suyu imiim gibi toktum. Aya gldm, bir arkada aradm sylediimi hatrlyorum. Tekrar dar ktm. Yats zamanna kadar, yats zamanna kadar deil, yorgunluktan harap oluncaya kadar sokaklarda serseri serseri dolatm. Sonra 250 gramlk bir ie rak, biraz pevnir alarak eve gittim. Ev dediim ey, birtek odadan ibud bir kulbe idi. Bir tepenin yamacna, ameleler iin yaplm, on, oniki kk binadan birisi... Bazlarnda, hatrl ameleler, yani, kdemli ameleler, bekiler, srveyanlar. Keza ne avular aileleriyle birlikte oturuyorlard. Bazlarna, onbe, yirmi kii doldurulmutu. Bu kulbeler, bu kadar adamn ayn zamanda yatmasna msait bulunmuyorlard ama, kiraclarn yars gece, yars gndz altklarndan barnmak mmknd. Bizim evde, benden baka bir kii daha vard. O da geee alyordu. Lmbay yaktm. Bir eker sandn istifin altna ektim. Destiyi, barda, kahve fincann ge24 dum. Ceketi astm. Gmlein yakasn zdm. Mendil slatp boynuma sardm. Rak, bana haksz ve mukabelesi imknsz bir hakaret gibi ac ve alatc geliyordu. Henz iki fincan imeden bir ie daha almadma piman oldum. Bir ie ne demek? Bir gaz tenekesi rak almalydm. Unutuncaya kadar imek iin... Sonra yava yava, burasn brakp gitmek, firar etmek fikri geldi. Baka are de olamazd. kimiz ayn kasabada bulunamazdk. Bu byk bir facia olurdu. Akm anlatp anlatamamak, meselesini dnmyordum. Bunu baklarmz biran kar-lasa elbette anlard. Beni sevmesi veya sevmemesi ihtimali de mhim deildi. Hissettiim eyler yle ardlar ki, beni sevmi bile olsa, bunlar tamaa gcm yet-miyecekti. Gitmeliyim! Defolup gitmeliyim! diyordum. Galiba bu kararla biraz ferahlamtm ki, kap adl. Durunuz, yoksa. Jandarma Yzbasnn kz m geldi, diyeceksiniz... Gece yars... Bir telepati hadisesi olarak... -Rt bey, glmsemee alt:- ve bir de uyandnz ki... Hayr! Birka kulbe tede, bir anbar bekisi oturuyordu. htiyar bir adam. Bunun gen bir kars vard. Gen ama, bir gz kr bir kadn... ki aydan beri, byle gece vakti, yanma geliyordu. Kocas ite iken... I grdm de merak ettim, dedi, iiyor musun?, iyorum... yi ki geldin Glizar... Korkarak arkasna bakt: Kapy hemen kabatp kotu. Tkz ve ksr bir kadnd. Baz sakatlarda raslanan, o sokulgan kedi hali vard. Ve bir gz kr olduu iin, insan, nekadar cehtetse, O'nun ancak yarsn grp anlyor, dier yars, mphem, karanlk, mehul kalyordu. Oday tek gzyle bir kere hesapladktan sonra, O anda hi beklemediim birey yapt. Halbuki ne zaman

lmba yanarken gelse byle yapard. Ksa ve sert bir hareketle fleyip sndrd. Hemen boynuma sarld. Bir tuhaf kadn kokusu vard ki, iime arzu ile beraber irenme hissi verirdi. Sabahtan beri gayretle alp meydana getirdiim kymetli bir ese25 dim... Rt bey, yutkundu: Aferin evlt, diye mahcup bir glle sz kesti, ivi iviyi mi skt yoksa... Bu ryadan daha iyi... Evet... Sabahleyin uyandm. Glizar oktan gitmi, gece alan arkada sessizce gelip kardaki yatana yatmt. Uyuyordu. Rak iesi, herey yerli yerinde... Yalnz, rak kalmam... Ben hepsini imediimi iyi hatrlyorum. Yans falan kalm olacakt. Demek arkada, hazra konmu. ieyi afiyetle kafasna dikmi... Kalktm. Vcdumu dikkatle yokladm. Yreimi deil... Malm ya, bir insann shhati tam ise, zalarnn nerede olduklarn, ne haltettiklerini dah bilmez... Dar ktm. Gkte gene dnk gne, dnk renkler, dnk bahar... Ben de dn sabahki Murat'm... leden, gece yarsna kadar ektiklerim... Tpk, korkulu bir rya gibi oktan geip gitmi... nanr msnz? Evet... Sonra O'nu hi grmediniz mi? Syliyeceim... Kbus gemi... Bir an, buna inanamadm... Aldandmdan, korktum. Tekrar gelirsfe... Grrsem... Bir felket daha olursa... Felket deil, bir kyamet daha koparsa... Bu korku iddetini,gittike azaltarak O'na tekrar raslayncaya kadar devam etti. Bir manifatura maazasndan kyordu. Annesi de beraberdi. Bir an, O mu, deil mi diye tereddt ettim. Anladnz m? Anladm. Galt' ryet imi... Ne irkin, ne gzeldi. Kendimden ve ondan ayn zamanda intikam almak istemi olacam ki, O'nu insafszca Glizar'la mukayese ettim. ki gzl olmak Nadde'ye -Ad Nadde idi- fazla birey ilve etmiyordu. ki gz vard ama, vcudu tkz ve ksr bir gen kadnmki gibi inkiaf etmemiti. Bacaklar da benim o zamanki llerimle deta sska idiler. Sahi, ben bunu tribn'de otururken grmtm. Ne budalaym yahu! diye dndm. Utandm ektiklerimden... Sonra... Murat, birdenbire, bu hikyeyi, pekaz tand bu babas yerindeki adama neden anlattna aarak telala 26 baka, daha sama, daha anacak, bugnk haliyle kendisini ackl bir sefl halinde gsterecek bir dier maceray anlatmamak iin byle mezfeuhane bir gayrette bulunmutu. Demek bu kadar kuvvetsiz dm... Dertlemek ihtiyacyle kendisine hkim olmak kudretini bu kadar kaybetmi... Rt bey, yzne bakmamaa alarak, parman defterin sayfasn evirmee hazr, ihtiyatla sordu: Sonra? Murat, artk kendisini toplamt. Yzne, pervasz bir stanbul klhanbey'si neesi veren -Bundan emindi- tebessm ile gzlerini kltt: Sonras Rt bey... Ben anbara muhasip muavini oldum. Anbarda bir kooperatif vard. Yani bakkaliye... irketin memurlar bir de, ehrin yksek seviyesine mensup aileler, aylk erzaklarn buradan alrlard. Kooperatifin efi, ksa boylu bir talyan'd. Ben, ayn zamanda, burann faturalarn Trke'ye tercme ediyordum. Msy Morei, yani ksa boylu talyan dehetli zanpara bir herifti. Nazarnda kadn milletinin gzeli irkini, ufa, by diye bir fark yoktur. 9 yandaki kzlardan elli yandaki kocakarlara kadar

hepsinin bir manda tadna bakmadan yapamyordu. Bir Polonyal Mhendisin dokuz yandaki kzn, bir talyan ustabann elli yandaki anasn perken rasladm. Nadideler de buradan al veri ediyorlard. Msy Morci'nin okamalarna alanlar, ekseriye, le tatili sralarnda gelirlerdi. Ameleler ve memurlar yemee gittii zamanlar... Birgn an-bardan karken Nadde kapdan girdi. Saat tam oniki idi. Kzn elinde byk bir file vard. Demek ki, kooperatife teberi almaa gidiyordu. Hakikaten leden sonra babas namna hazrlanm bir Franszca faturay Trk-eye tercme ettim. ki hafta bununla megul oimadm. Fakat yava yava manasz bir meraka kaplm olacam ki, nc hafta, beklemee karar verdim. Nadde filesiyle ieri girdi. Bakkaliye ksm, asl anbardan bir tahta duvarla ayrlmt. Herkes yemee gittii iin kimseye 27 \ grnmek teniKes ae yomu. yuKiunmm uuunu bu tahta duvara yaklatm. Bir, iki budak delii vard. Fakat bunlardan birey grmek mmkn deildi. Halbuki Kurubacak ismindeki amele Msy Morci'nin yedii naneleri gzleriyle grdne yemin ediyordu. Biraz aradktan sonra gzetleme yerini buldum. Nadde, Msy Morci'nin kucana oturmutu. Entarisinin nleri beline kadar svalyd. Sska dediim bacaklar talyan'n dizleri zerinde halsiz halsiz sallanyordu. Hani o yataki kzlarda, pmesini bilmiyen acemi bir hal olur. Bunda bilakis, ustalk vard. Hi korkmadan zevk alyordu. Byle manzaralar seyrederken duyulan o ayp duygudan baka birey hissetmedim. Yahut da yanlyorum... Bu kk orospunun bana, farkna varmadan ektirdii azabn cn almak iin olacak, gene grlt etmeden anbardan ktm. Hzl hzl yryp birdenbire bakkaliye ksmna girdim. Bir an arm gibi durdum. Sonra, (Pardon!) diyerek geri ekilmek istedim. Bu, Msy Moroi'yi cr-m mehut halinde beinci yakalamamd. Birincisinde birbirimize iki gn dargn durmu, sonra anlamtk. Moroi beni ard. Kz, dizlerinden kalkmt ama, zan--para talyan elini brakmamt. Bana Franszca: Biz Nadde hanmla iyi dostuz, dedi, bunda bir fenalk yok... Bunda bir fenalk yok szn Franszca bilmiyenlerin yannda bir kere de Trke syledi. Ben Tabi, tabi! Dedim. Kararlatrdmz gibi, Siz bir dakika durunuz, ben merkeze telefon edeyim! diyerek kt... Nadde, o kar kmaz, utanm gibi arkasn bana, yzn duvara dnd. Ayaklarmn ucuna basarak, akalaacakmm gibi yaklatm. Omuzlarndan tutup evirdim. Morcinin oturduu koltua oturup dizlerime ektim. Hi mukavemet etmedi. Kz, fena pmyordu, ustasndan ald dersleri iyi aklnda tuttuu, pratikte de ep ilerledii belliydi. Mor-ci ksrerek yaklat zaman, ikimiz de, mesuttuk... te bu kadar... Sonra? Sonra... Bereket versin, babas baka yere tayin edildi de kk hanm, bu ilmin daha derinlerini 28 w w .w hm. >%> > v w . u. . v . - w. r y hut daha sonra emirberlerden o derslerin son ksmlarn da renmi midir? Malm ya, emirberliin byle mazhariyetleri oluyor. Ben bu hikyeyi neden anlattm... Evet^. Ak meselesi... Ak olmazsa mek olmaz m demiiz. Yalan! Asl mek aksz yerde daha iyi oluyor. nsann akl banda bulunuyor, mevzuu lzumsuz yere bytmyor, noktalar lerin zerine uurla koyabiliyor da

ondan... Bir de, k olmak iin, Romeo ve Jlyet'teki O malm ve klsik artlar ve teferruat muhakkak lzm deil. Ben o mehul ve deersiz kzcaz karsnda oniki saat, dnyada, hakik ve hayal hibir mehur kn hissetmedii azametli, korkun, ayn zamanda sarho edici duygular duydum. Ama, bu, buraya yazlmaz ki... Deil mi. Yanlarna yaklaayan Erturul Hikmet, Murat'n son szn duymutu. Nedir o buraya yazlmyan? diye sordu, anket defterine yazlmyan ey mi olurmu... Rt beyi acemi grdn de aldatyor musun musbet? -Bir iskemle ekip oturdu- Abo gelmedi mi? Gelmedi. Gelmez... Gelir mi? Aka tutuyor... Sylesenize Rt bey, buraya yazlmyan nedir? Rt bey sayfay evirmiti, gene suali ve cevaplar yksek sesle okudu: ptillarnz var m, nelerdir? Cigara ierim - Can yolda., Hayr. nci., Cigara - Cok bilmi., Okumak, bundan daha tehlikelisini henz duymadm. - Fa-kir'i prtaksir. Ne dersiniz Hikmet bey? Ben mi? Bu Fakir'i prtaksir'e mi? Ne diyeyim? Byle sama eyler yazyor da, bu defterler neredense, koa koa Felek kraathanesine geliyor. Okumak imi... Iptilya baknz... Seni nasl tahayyl ederler acaba? Murat, omuzlarn silkti: Yalan deil... Benim de iptilm okumak... Szacak derecede sarho olsam, iki satr okumadan uyuyamam... 29 ucy uuo\u un ouu^ a^vu. Hayvanlar sever misiniz? Hangisini? Severim. Kpei - Canyolda Kediyi. - nci., At' - ok bilmi, Dnya beense de sadakatini - Kurtu severim de kpei sevmem Fakir'i prtaksir. Erturul Hikmet yzn buruturdu: Kurtu mu? Bamza bir de kurt sevdas kyor. Allah beterinden saklasn... Mustafa Kemal Trkiye Cumhuriyetinin armas ne olsun? diye sormu. Sofradakilerden birisi (Kurt olsun) demez mi? Bizim omuzda, (Ne kurtu) demi. Efendim, hani bozkurt var ya... Ergenekon efsanesi... lageyik... Biz bu geyik mahlkuna pek mptelyz nedense, boynuzluluundan besbelli. Canm okuyup ezberlediniz mi? Trk Ziya Gkalp destan bile yazm. lageyik olanla kz bir yardan atm ta... Orada rememiler de... Yol bulup kamamlar da... Derken bir bozkurt peydahlanm... Malm... Mustafa Kemal Paa ne sylemi?. te oraya geliyoruz. Herif, sofrada bunu nakletmi te, hitamnda, Efsane olduundan, Trk efsanesi, armaya bozkurtu geirsek pek mnasip olur diye akl vermi. Paadr, mavi gzlerini belerterek: Kurtu, kpei brakn! nsana mahsus birey isterim! diye ban u, yana evirivermi... Kurtu bir de, kz paralanm kyl dayya sor bakalm mahallebi ocuu... Murat ciddiyetle cevap verdi: Ben bunu, Can yoldana inat yazdm. Kim bu Can yolda? nci hanma kur yapyor. nci kim? Vallah bilmem... Bilmediin yere, sen kurtu, kpei ne demeye kartryorsun... Hem bu koca

defter, hep kurt masal ile mi dolu?... Ver unu bana, iki kelime de ben yazacam... Olmaz... (Kimseye yazdrmasn) demiler... Olmaz... Yazacam, yama yok... ki kelime olsun yaza30 cam, biz ae aeramz yanunm , uusuu: uu uu un jv, ni icat, bu nevzuhur kdalk!.. Biz de taliimizi deniye-lim... Olmaz dedim ya, kafam kzdryorsun... Peki, peki fkelenme... Allah beln versin! Rt bey sayfalan evirmiti. Erturul Hikmet'in szne uygun bir sualde durdu: Allah nedir? Erturul Hikmet, akn akn ihtiyarn yzne bakt: Bana m soruyorsunuz Rt bey, tbe estafurullah... Siz de mi lyik oldunuz? Ben sormuyorum Haa! Sylesenize! Kitap soruyor deil mi? Ne cevap vermi bunlar? Bakacaz... Tbe Yarabb! Gnah yazanlarn boynuna... Tbe estafurullah! Elbette. - Can yolda, nanrm tabi. - nci., nanmak rahatlktr. - Cok bilmi. Beerin byle dalletleri var- Putunu kendi yapar, kendi tapar. Bunu syliyen Tevfik Fikret byk ve akll bir air efendim! Fakir'i prtaksir. - Rt bey, ar bir sesle, Murat'tan gzlerini saklyarak konutu: - te bunu beenmedim Murat efendi. Neden efendim? Hereye tahamml olunur. Lkin Allah'a hrmet lzm. Haydi hrmet ettik. Neye yaryor? Ruh sknuna... Bilhassa aresiz felketler karsnda tahamml kudreti iktisap etmee... Tutunacak madd bir yer kalmaynca manev bir yere tutunmaktan baka are kalmyor. Siz daha gensiniz... lerde bu szme hak verirsiniz. Ben byle dnyorum. Byle dndm iin de, o bahsettiiniz mkl vaziyette, Allah'a snmak ihtiyac duymuyorum. Bahsettiim mkl vaziyete inanyor musunuz? Byle mitsiz bir srada, insan tutunacak bir byk kuvvet aryor mu? 31 te ben o kuvvete Allah diyorum. Elhamdlillah mslman olduum iin de slamlarn inand ekilde bir Allah'a inanyorum. Siz de neye inanyorsanz, ite o Allah'tr. Ben byle sralarda, Mustafa Kemal Paa'ya inanyorum efendim. Rt bey, gzlerini kocaman kocaman aarak Murat'n yzne bakt. Alay etmediini, bilakis, son derece cidd ve inanarak konutuunu anlaynca, hayreti bsbtn artt, o kadar ki hissettikleri, izgili, ihtiyar yzn-da onu yorgun drecek arlktaydlar. Byk bir aresizlik ve hayret iinde Erturul Hik-met'e dnd: Siz ne dersiniz? Ben mi? Tevfik Fikret'in, bu akll ve byk airin szn tekrarlarm. Beerin byle delletleri var - Putunu kendi yapar, kendi tapar. Murat iddetle itiraz etti: O sz buraya uymaz. Mustafa Kemal Paa put deil... Sz doru ise her yere uyar gzmn bebei! Sen nerden bileceksin. Uymaz! Gene eski mnakaaya girmiyelim! Kerhaneleri hatrla bir... Bizim mill kerhanelerimizi... Rt bey merakla sordu: Neleri?

Erturul Hikmet, yorgun bir hareketle elini sallad: Uzun lf... Bir baka zaman konuuruz... Bu defterde daha ne marifetler var... Yanlarna iki pokerci geldii iin defteri braktlar. Ill Kraathane yava yava doluyordu. Tavla akrtlar, garsona seslenmeler, Bilardo bilyalarnn kard slak kemik grlts geni dkkn kaplamt. 32 Gelen pokercilerden birisi, ae Binbas idi. Uzun boylu iman, yznde iki tane siyah ben bulunan daima gler yzl, zabitten ziyade saf bir sebzeciye benzi-yen Galip bey, her akam muayyen saatte gelir, Rt bey gibi, biriki parti poker oynayp giderdi. Biz bu iin bir kere ibnesi olmuuz. Fayda vermez! diye gler, kazand zaman garson hsan'a bir cigara paras vermeyi asla unutmazd. nc oyuncu, Beiktal Adnan diye mehur bir pokerciydi. Btn kt oyunlarnda mahareti dillere destand ve mahareti de hileden ibaretti. Beyaz tombalak yz, daima glen gzleriyle bir Darlfnun talebesine benziyordu. Pikette, prafada bilhassa pokerde yzde doksanbe kazanrd. Rt ve Galip beyler gibi ahbaplarla oynarken hle yapamad malmdu. Kaybetse bile, zarara katlanr, fkr fkr glerek: Kat! sen benim gene ahlkm bozacaksn! diye sylenirdi. Pas diyerek valre girmedii zaman eer oyunun heyecanna kaplmsa, kendi elindeki be katla, dier oyuncularn yere attklar katlar, gayr ihtiyar kartrmaa, kzlar, papazlar, hatta yedilileri, kendisince malm bir usulle bir araya getirmee baladn farkederse, dalgn oyunculara, utanarak bakar, Canm Rt bey! elime vursa-nza! Hani sz vermitiniz ya! der ktlar, iddetle kartrp kirli bireymiler gibi masaya atverirdi. Galip bey: Ne duruyoruz? Atee devam edelim. lml dnyadayz. Vakit gemesin! dedi. Kaputunu karp duvara asarken: Olum garson! Hani bizim avadanlklar? diye seslendi. Rte bey etrafna bakt: Drdnc yok! anakta baln olsun. Sinei gelir Badattan... te Murat olumuz... Murat yazlar yazacak... yleyse, Erturul Hikmet olumuz... 33 F.: 3 tnugru niKme, uycuym uncmcc munouo un marklkla: imdi sra bizde mi Binbam, dedi, bizi mi soyacaksnz? Garson hsan, masaya bir yeil rt serdi. Kara tahta ile ucu dikkatle sivriltilmi arduvaz kalemini Murat'n nne kaydu. Ortaya hi almam bir deste poker kd att. Oyuncular, sevdikleri bir oyuna balayabilmek imknnn verdii heyecanl aceleci neeye kapldlar. Beiktal Adnan, kat destesini eline almt. Henz drdnc bulunmad iin, bandroln yrtmadan, usta parmaklan arasnda eviriverdi. Kendi kendine konuur gibi: Belki binlerce deste kat atm. Her zaman ayn zevki duyarm. Siz de yle misiniz Rt bey? Dedi. Evet. Galiba herkes yledir. Birisini bulsak... Bir tandk yok mu Murat efendi?

Murat, oturanlar gzden geirirken, kapdan ieriye arka arkaya iki kii girdi. Bunlar, keye toplanm pokercileri grerek daha ileri gitmek istememiler, mehur kumarbazlardan, Bitirim Niyazi ile Kr Sleyman idiler. Pek uzun boylu, adeta kanbur bir adam olan Kr Sleymanla, onun aksine, pek krsa boylu dimdik bir adam olan Bitirim Niyazi hem birbirleriyle geinemezler, hem de biribirlerinden ayrlmazlard. Oyun oynamaktan baka ileri ve sanatlar yoktu. Senelerden beri, hangi art iinde olursa olsun, bunlar biribirinden ayr gren olmamt. Buna ramen, gene hangi krl art iinde olursa olsun ayn karede oynadklarna da bir rastlayan yoktu. Binaenaleyh, oyuncunun bulunup drdncnn noksan olduu yerde, beraber bulunuyorlar, oyuna itirak iin mutlaka ekiip kavga ederlerdi. imdi de, Kr Sleyman, boyunun uzunluundan bilistifade ileri geerek masaya evvel yetiti: Drdnc m lzm? diye grtlan oynatarak tella sordu: Drdnc lzm. 34 ocu vurm... Hayr, ben oynayacam... una bak. Sen bu oyunda oynayabilir miymi-sin? Neden? Sana Bitirim demiyorlar m? Diyorlar ne olmu? Kr Sleyman, (Lahavle) manasna ban sallad: De, cevap ver, Adnan aabey! Beiktal Adnan gld: Doru sylyor Sleyman efendi! Sen, Bitirim, bizim canmz skarsn.. Vallaha skmam... Rt bey ahit... Geen hafta cannz sktm m, sorun... sterseniz ben hi kat yapmayaym... Benim yerime bakas kartrsn... Sonra aabey, biz, o kadar iy adam deiliz... harbi oynayacaz... Anam Kabe yolunda... Hst rezil!.. -Binba Galip bey, elini kaldrarak sz kesti, Kr Sleyman'a gz krpt: - Brak Sleyman efendi, u oynasn... nallah dekave olur da yerine sen geersin, bu bir, bir de, sen dmansn ya... Hle yapmadan oynatmak bunu ldrmekle birdir. Brak gebersin de, leinden dnya kurtulsun... Hay anna rahmet Binba beybaba... te grdn m? Ben inallah dekave olurum.. Canm kar da kurtulursunuz... Bismillhirrahmanirrahim.. Bitirim Niyazi byle syliyerek desteyi Beiktal Adnan'n elinden ald. Ambalajn yrtt. ki tarak vurup katlar, yeil uhann zerine gayet usta bir hareketle yelpaze gibi at: ekiniz beyler! Yerimizi bilelim! dedi. Rt bey aradan ald kad evirmeden konutu: Grlt istemez. ki seans oynayacaz. Her kav bir lira. Valr on kuru. Bop yok. Yani szde bop denilecek... Bir saatten sonra turlar. Sonra 16 pot... kide son pot Kudgras ve Kuje... Olur. 35 Peki... Her zaman byle oynuyoruz ya... Her zaman byle ama, pein konumak iyidir. Haa... Bir nokta daha var.

Kat parasn oyuna balamadan penen cepten vereceiz. Bastrn ellier kuru bakalm... Bir de onalt pot oynanrken her valr alta on kuru tabelay tutana, yani Murat efendi'ye kacak... Rica ederim... stemez Rt bey. Neden istemezmi... Sen bizim babamzn ua msn? Ben de eleniyorum, seyrediyorum. ime karmayn bakalm... Haydi evvel ellier kuru... Sonra da ilk kav olarak birer lira... Paralar Murat'a verdiler. Oyun balad. Oyunda iki esasl rakip vard. Dier iki oyuncu sanki onlarn mcadelesini devam ettiren vastalardan ibarettiler. Bu iki esasl rakip Beiktal Adnan ile Binba Galip beydi. Adnan, pokerde, bilhassa blfleri ile tannmt. Blf srasn sanki gaipten bilir, on kuru iin, yz kuruu gzn krpmadan tehlikeye koyar, blf yle bir srada yapard ki, dier oyuncular blfn olduunu Dinleri gibi bildikleri halde, iki yedili ile nasl tutaym birader ben bu hnzr! diyerek katlar masaya vururlard. Beiktal Adnan da fkr fkr glerek katlar mhim bir sr imi gibi dier arkadalarnn arasna sokuverirdi. Adnan blf iyi yapt halde, karsndakilerin blflerini tutmazd. Buna; Prensip meselesi, diyordu, blf benim ansmdr. ster ben yapaym, ister karmdaki yapsn, kesemem! Kazanaca kad ok zaman glmsiyerek yere atar, kendi kendine konuuyor gibi: Olmad omuzdam, blf bu kadar belli yaplmaz! Sonra insann cann yakarlar! diye sylenirdi. Buna mukabil, Galip beyin blf tutmakta ihtisas vard. Adnan'n aksine, asla blf yapmaz, fakat blf tutarak, kendi tabiriyle Kendini bilen oyuncuyu hacl etmee baylrd. Blf tuttuu zaman, byk bir sknt ve pimanlk iinde: Neyiniz var? diye soran zavallya, 36 efendim! der, srarlara ramen kad amaz, nihayet adamcaz: Onlar bile iyi! Bende hibir ey yok! demee mecbur ederdi. Binaenaleyh, Adnan'la Galip beyin bulunduklar karede oyun seyretmek oynamaktan daha zevkliydi. Rt bey bu zek ve kt dellosuna taraftar bulunmuyordu. lk zamanlar Vazifenin ciddiyetine yakmayan bu hale itiraz etmiti. Fakat ikisini de huylarndan vazgeirermyeceini anladndan olan, olduu gibi kabule mecbur oldu. Bunun kendi hesab pokerciliini tatmin eden bir taraf da yok deildi. Blf yapmak zevkini, Adnan'da, blf yakalamak zevkini de Galip beyde tatmin ediyor, kendisi, eski prensibine sdk kalarak oyunu telsz, dmdz oynuyordu. Kanaatna gre, (Pokeri bilmek) demek, ele gelen kadn, alaca ile vereceini iyi tahmnlemekten ibaretti. Yani yz kuru kazanabilecek bir katia 99 kuru kazanmak, bir kuru deil, sadece kaybetmekti. Nitekim, ancak yz kuru verebilecek bir kat iin, kardakinin elini grmek bahanesiyle yz kuru vermek te sadece kaybetmek, binaenaleyh poker ilminin cahili olmakt. Bitirim Niyazi, baka eyler dnyor gibi dalgn oynuyordu. Zaten deti byleydi. Tabiatn bilmiyenler, onu oyun arkadalarna, yahut gelmedii iin iskambil katlarna kzm zannederlerdi. Bu hal o kadar uzayp giderdi ki, arada srada, fazla rlns yapt, rest ektii zaman oyuncular bile (Sen de mi vardn?) manasna, akn akn yzne bakarlard. Hsl arkada kan-bur Sleyman'n aksine sessiz kazanr, sessiz kaybederdi. Sleyman iin, Poker oynamaz, Karagz oynatr! dedii mehurdu. Hakikaten Sleyman'n oyununa,

bilhassa iyi kat gelip kazanan oyuncular ve btaraf seyirciler iin doyum olmazd. Birisi valr dese, o, Benden de al o kadar! cevabn yaptrr. Atm diyecek yerde, Kuat ettim! der, sadece (Bop) demez, mutlaka Bir mini mini bopuk diye kelimeyi irin bir zavalllkla uzatr, Rlnsa, Aynen mahede eyledik karl37 pil! rest! diye barrd. Hele rest ekenlere kar bir dnp hesaplama tarz vard ki, kahkaha ile glmemek mmkn deildi. Kad uzun mddet file etmez, ederken bir aralk durup uzun uzun meydan okumu oyuncuyu szer, Ahval nasl? manasna gz krpar, tekrar besmele ekip parmaklarn dudana dedirerek Hele bakalm bizim kara papaz ne diyor? diye mrldanr, kat-lar gayet ar bir kapy ayormu gibi yzn buruturarak biraz daha aralar, ban birdenbire kaldrp: Yaaa... Biz papazlara gidiyorduk. Anladn m? diye sorar, bir mddet daha urar, gene apansz Ciddi mi bu sz? Sahiden rest mi buyurdunuz? diye tecahie vurur, nihayet grecekse: Vallaha karde, bana kalsa grmezdim... Deli miyim? Fakat ne haltetsin Kanbur Sleyman! te kara papaz, sen grmezsen, ben grrm diyor. Keyfimin tahtabou musun diye fkeleniyor. Paramn kelkhyas msn diye sakallarn dikiyor. Peki! Gr bakalm kara Papaz! Kaybedersen karmam haa... Yzne tkrrm vesselam!... Nutkuyle kad aar, grmiyecekse: Bana kalsa, grrm, hem de kazanrm... Lkin kara Papaz raz deil! Aslar orada hazr, buyuruyor. imdi dinlemesek olmaz! Hatr kalr. Var anann ak st gibi hell olsun! Peki! Paralarmz blfle aldn! Hell olsun! Grmyoruz. Kurtuldun! diyerek, iskambilleri toplard. imdi, gene keyifli keyifli glmsyor, kat ters geldii iin stste kaybeden Bitirim Niyazi'nin omuzundari tekilere gz krpyordu. Bir aralk: Bitirimmm! - diye' fsldad. Bitirim duymamazla geldi. Biraz sonra: Niyaziii! diye gene yava sesle sylendi. Niyazi gene duymam oldu. nc defa: Balarm trnandan pis katr! dedi. Niyazi, hmla dnp: 38 1 yorsun namussuz... Karya ge te biraz ansm deisin! O zaman da Rt beyin ans kt gider. Ben dztabanm! Balarm trnandan dedim ya... (Trnak) lf nc defa sarfedilince, Bitirim Niyazi: Bu yanmdan kalkmazsa ben oynamam! diyerek iskambil destesini tuttu. Galip bey stste iki blf tuttuu iin keyifliydi: Onlar bo lf olum! dedi, ans falan yok! Kat gelirse... Olsun bir kere huylandm. Evvel aka ediyor sandlar. Cidd sylediini anlaynca bu sz beenmediler. Yap kad! Dat haydi! ocuk gibisin... Yap kad diyorum rezil! Adnan, blfleri yakaland iin, Galip beyin aksine fkelenmiti. Gzlerini ksarak Bitirim'e fena fena bakyordu. Kr Sleyman da ender hiddetlerinden birisine kapld. skambil destesini ekip ald. Ktlarn srtna bakarak: te papaz! te kz. Bu da as! Bu da vale... Bu da vale! diye amaa balad. te bir kz daha... Buyrun size bir papaz... Ulan Bitirim, bize de mi numara namussuz! Adnan byle syliyerek glmee

balamt. Bitirim Niyazi, yz sapsar, mahcup, Sleyman'a bakmadan zr diledi: Deminden beri yapmayaym diyorum, elim gidiyor. Alm kudurmutan beter Adnan aabey.. Beyler kusurumuza bakmasnlar... Yeni kat atralm. Paras benden... Kr Sleyman, arkadann omuzuna dosta vurdu: 39 i um f dc uuuuu ^uuuu iiiciiiui uyu: Oyuna baka bir deste ile devam ettiler. ki senasta Murat be lira ktiplik creti ald. Bunun drt liras meruydu. Bir lirasn da saylar silip yazarken arttrmt. Bazan byle krl gnler oluyordu. Bazan byle krl gnler de olmasa... siz bir insan alktan lebilir. Ekmein okkas sekiz kuru iken dahi... Pokercilerin evlerine gitmesi, Murat' ferahlatt. Onlarn yannda kirli bir menfaat hissi duyduu iin can sklyordu. Rt beyin bazan byle merhameti tutard. Merhameti ama... Pek te sadaka deil bu para... Bir hizmet mukabili... Murat gene yava yava fkeleniyordu. Kendisi bir tehlikeye kar mdafaaya hazrlanr gibi kmldad. Byle fkelenirse, zarara girer... En aa bir, birbucuk lira... 6 kfte, 15 kuru, yz dirhem ekmekle yarm piyaz on kuru, 49 kuru ta rak... Rakdan sonra adamn stne bir hovardalk kyor. Hic olmazsa Naid'e gitmee kalkar. Hsl bir sr masraf... Anket defterini okuyan Erturul Hikmet'e gizlice bakt. Hikmet bu hesaplarn birisini bile yapmaz. Paras oldu mu son metelie kadar rakya verir. Hafifleyip rahatlyorum kardeler! diyerek gler de.. Ama, onun iyi kt ban sokacak bir evi var. Barbaros'la beraber batan babasnn ehit maayle annesi evi ktkanaat ta olsa geindiriyor. Murat, baka birey hatrlyarak, az daha, Hikmet'i bana musallat edecekti. Sahi! Bu gece, yukarda Bakara oynuyacaklar. Ocak Hafz manoyu almaa kendisini memur edecek, hic deilse, iki c lira gelir... Dnceli dnceli bir cigara yakt. Sefalet birok hususlarda Murat' inanmaz yapmt. Byk bir kahramanlk yapar gibi, garson hsan' ard. Buyur hsan efendi, dedi, u c lira oda kiras... u bir liray da al, kahve borlarn siliver. Bu hafta bir liray doldurmad sanrm. 40 Hikmet, paralara bakarak iini ekti: Abo gelse ierdik Fakir'i prtaksir... Abo gelmez... Mahallebici gzeline gitti desem, akamdr. ar kapand... Farknda msn, baz adamlara klk hi yaramyor. Bsbtn salak oluyorlar. Dier bazlarna?.. Dier bazlar akgz olur... Mesel? Mesel, ben!., dur itiraz etme... Ben, mrmn aktan hari ksmlarnda budalann biriyimdir. Fakat Cemile yanmda olursa, Aren Lpen kesiliyorum. Bir yerleri mi soyuyorsun? Bir yerleri mi? Bir yerler olur rrtu? Benim soyacak bir valdeciim var. Cemile'yle buluacaz. Para yok... Pekl! Anneme yle bir yalan uyduruyorum ki, ben bile, daha yarsn bitirmeden inanyorum. Ekseriya bu yalanlar feci eyler olduundan, gzlerim yaaryor. Son gnlerde bir usul daha kefettim. Para szdrmak hususunda m?

 Bunun neticesi de paraya dayanyor ya... Cemi-le'yi bazen Beyolu'ndaki otellere gtrrm. Zengin olduum geceler. Baktm ki, bu i hem pahal, hem de tehlikeli, bir usul kefettim. Meselede ak olmasa, krk yl hatrma gelmezdi. imdi yanmzda Abo mevcut deil, sana, itiraf edeyim, slmiyetten ikyete benim hic hakkm yok kardeim. Anlyamadm. Yoksa, mam nikh kyp eve mi gtreceksin... Sana baylrm Murat, hereyi evvel meru tarafndan dnrsn... Ben mam nikhndaki kolaylk, kolaylk deil, soytarlk yznden slmiyete minnettar deilim. slmiyetin kadnlar erkekten karan hkmne baylyorum. O hkm, zamana uyup tagayyr edeli hanidir? Evet, bizim mahalleler mstesna, dediin do41 zim valdecik, gene bildiini okur. te kefettiim usul bu mslman detine dayanyor. Gece yarsna doru, mahalleye yaklayoruz. Yokuun banda bizim Mesut oturur. Kapy vurup olan uyandryorum. Evde olsun olmasn, ehemmiyeti yok. Bir ceketle pantaion, bir de apka alyorum. Viranelikte Cemile bunlar gzelce giyiyor. Haydi bakalm doru bizim sokaa... Bir iki defa beki raslad. Viranelikte tebdil kyafet ederken mi? Karakola gtrmtr. Deil. Kapya be on adm kala! Selm verdi, selm aldm. Cemile de, merhaba beki baba demez mi? Sesini kalnlatrp... Az kald orospuyu iki yanandan pecektim. Eer mahalleden birileri sinemadan falan geliyorsa kz, mahsustan, kfreder. Dinini imann dedirtme bana! diyerek bir efelenmesi var ki, grsen glmekten lrsn. Annem, beni yanmdaki delikanl ile grnce, lmbay brakmasyle destur diyerek ieri kaar. Cemile Valdeyi rahatsz ettik birader! diye teessf eder. Misafir odasna gireriz. Kahveler gelir. Bir dn! Eve bylece kar getirdiimi bilse, valdem, yedi mahallenin bekisini, muhtarn bama toplamaz m? Sonra? Sonra, benim odama bir yatak daha sererler. Sabahleyin bir dalgnlk olmasn diye, biz benim karyolay bozarz, bu yer yatana gireriz. Gel keyfim gel! te buna akl derler. k akl! Birgn Kadriye Teyzem iin farkna varrsa karmam... Baka bir ihtiyat tedbirimiz daha var. Onu duy-san parman srrsn... Neymi? Baz geceler de ben Cemile'lere misafir gidiyorum. Yalana bak! Vallaha! Gene ayn usulle... Ayn usuln tersi!.. Sakn, kar kyafetine mi giriyorsun utanmaz. 42 ten ismimiz (Hikmet). Malm ya, hem kadnlarda var, hem de bizim gibi erkeklerde... Sen, haydi, Mesut rezilinin kapsna saat kata olsa dayanrsn, Cemile'nin byle ileke arkada var m? Dinle... Kz, kendi kendine bir gn karar vermi. Herhalde minnet altnda kalmamak iin olmal. Gene Bey-oluna kmtk. Dnte, Bu geoe bizdeyiz! dedi. Annen yok mu? Evdeymi... Karnn ne irret mahlk olduu cihana malm! Srtm rperdi. Zahir, sazda, kadnlara pek baygn bakm

olacam, kz, beni eve gtrp annesine sam bam yolduracak. alacak! dedim. (Olur olmaz... Olur olmaz) derken mahalleye yaklatk. O da bir kapy ald. Meer, sabahleyin gelirken oraya bir entari ile bir barts brakm imi... Bunlar aldk. Viranede tebdili kyafet mi? Virane yok. Yaknda bir mescit minaresi var. Yanm ta minare kalm. Onun iine girdim. Pantolonun paalarn orabn iine soktum. Zaten ben apkasz gezerim. Barty de bama sardm. Krtarak bizimkinin yanna katldm. Annesi yuttu mu? slmiyette, kadnn kadndan kamas da yok ya... Cemile'de anahtar var. eri girdik. Kadn uyuyor. Uyandrdk. Elini ptm. yi haltetmisin. Buram buram rak kokmuyor musun? Rak kokuyorum ama, nefesi ona gre alp veriyorum. Anneciim Hikmet beni yalmz gndermedi. Buraya kadar getirdi. Bizde kalacak Dedi. Hemen yukarya ktk. Keka... Sabahleyin? Sabahleyin, annesi ie gidiyor. Kahvalty hazrlam fkara... Akama kadar evde kaldk. Akam zeri ktk. Kadn kyafetinde misin? 43 Peki, senin annen de ie gitmiyor ya.,, cemile olacak kaltak sizden nasl kyor? O, bizden geldii gibi kyor. ehzade camisine kadar yle geliyoruz. Orada helalardan birisine giriyor. Ben nbeti duruyorum. Etraf tenhalanca iaret veriyorum. Erkek olarak girdii yerden, kz olarak zplayp kyor. Dedim ya slmiyet byk ey... Camisinin kenefinde bile keramet var... Siz bir gn yakalanr, rsvay olursunuz, grrsn... Asla! klarn bana bin trl bel gelmesi kitaplara mahsus bir yalan... Hayatta, i tamamiyle aksi... k ksmnn ii, bizim Abo gibi ahmak bile olsa, rastge-lir... Allah yok mu yahu? Abo, mahallebici gzelini sahiden seviyor mu? Btn k oraya tand. Kapalar'da mahallebici dkkn iler mi? diye dnrdm. inden gzel kz olduktan sonra Ok Meydan'nda bile ilermi... ahap bu k iki ton tavuk gs yemitir hilfsz... Netice? Netice, kz glmee balam hitamnda... Yalnz glmee mi? yi sual dorusu! Babasnn yannda Abo'nun boynuna sarlacak hali yok ya... Randevu falan demek istedim. te oras biraz aprak. Malm ya, bizde randevular ekseriya mahallebicilerde olur. Oras da l bir mahallebici dkkn... Baka bir yerde bulualm demek uymuyormu. Bir kere teklif edecek olmu. Daha dorusu bana bir yank nme yazdrd. Mahallebici gzelinde akl varm kardeim... u halde, oka tatl yediinden, tatlda da kardan m ne halttr ite o kimyadan fazla bulunduu iin olmal, kz akll. Ne cevap verse beenirsin. (Baka bir yerde bulumaa lzum grmyorum efendim! Baka bir yerde beni bekletmi olsanz ayp der, iim ksa gelmesem, mahcup olurum. Halbuki ite sabahtan akama kadar burada sizi bekliyorum. Ge 44 uyc yuoc yu u. v^cuc uct uuuuu uuu* yorsunuz... Falan demi... Abo: Nikhlamaktan bakas yalan! diyor... Ya, Faklte?.. Olan (Ben hem evlenir, hem okurum!) diyor. Hani bir fkra vardr. Kz gelin

ediyorlarm. Gvey evine gidecei gn dete uyarak alamaa balam. ly biraz fazla karm, biraz sahiye benzetmi olacak ki, yufka yrekli babas, Kzm, istemiyorsan, bu ii bozaym! demi. Yavru ne cevap verse beenirsin? Babacm! Ben hem alar, hem giderim! demesin mi. te bizim Abo'nunki de o hesap Annemin hastal hayrl-syle iyi olsun derhal grc gndereceim! diyor. Gveylik te hani haspama yarar. Hele evlt sahibi olmak yok mu? biilmi kaftandr kpolusuna... Erturul Hikmet kalkt. Yavru'nun ayhanesine Sadri Ethem gelecekmi. Haydi gidelim, dedi, Sadri senden pek holanyor. eriz. Teekkr ederim. Ben birisini bekliyeceim... Ebediyyen gelmiyecek birisi deil mi? Bazan ocuk gibisin Murat! Sadri kla kyafete metelik veren adam deildir. Kla, kyafete -Murat bir tuhaf gld:- byle birey mevzubahis olabilirse metelik verip vermemek dnlr. Bizde byle eyin lf dah yok... Haydi sen keyfine bak! Peki, bu byle byle ne olacak? Meraklanma! Bir are bulacaz... Greceksin... Biz Abo ile konutuk. Senin keyfine brakmyaca-z ya... Havalar pek fena gidiyor. nsana gz atrmyor ki... Haydi Allahasmarladk... Sadri gelirse, kafalar ektikten sonra buraya da urarz. Senin gazete iin ne alemde? Bilmem... Hakk Tark (imdilik musahhih olarak gelsin!) diyormu. Ben de buna raz olmuyorum. Sadri frsat gzlyor. Bir yer alrsa ilk namzet benmiim... sizlik cann skmyor mu? 45 i de, anladn manada isiz saylmazsn. Mesel, bugn* pokercilerin hesabn tutup birka lira kazanmak bal gibi bir itir. Hem de ehemmiyetli bir i. Dn ki, senin saatte aldn paray, Anadolu'da bir kyl ailesi 6 ayda ancak kazanyor. Binaenaleyh sen isiz bile saylmazsn... Nitekim ben de kendimi asla isiz farzetmiyorum. Ba-zan sabahtan akama kadar tavla oynuyorum. Bazen iki paket serkldoryan kazanyorum, bazan iki paket kaybediyorum. Zarar krn kardei olduuna gre ben tccar saylrm. Baz geceler iki liraya boks yaparm. Sonra iir yazarm... Sonra Cemile'yi severim. Bu da m i? Hem de en mhimi! Sen de benim gibisin. Tavla yerine cimdall oynarsn... Boks yerine, bazan sahiden drsn... fkelenirsin de... iir yazarsn, fazladan okursun... Bende okuma kabiliyeti yok. ki sayfada canm sklyor. yleyse ben kendimi faal ve faydal bir adam farzettiim halde, sen kendini, niin isiz ve tu-feyl sayyorsun? nk hayatnda ak yok azizim... Hayatnn tam yars l... Ak... Evet... Bu gece neelisin... Bu haldeyken bende de bir ak eksik zaten! Murat byle syleyerek kollarn ap kendisini gsterdi. Hikmet, gsterilen manzaraya zerre kadar ehemmiyet vermeden, kurta benziyen, kurnaz suratn buruturdu: Biliyorum ama, bu halin sebebi de kadnszlk... Hayatnda kadn olsa bu hali mutlaka altedersin. Seri bu hali altettikten sonra kadn gelsin diyorsun... Yanl, kadn bu hal gidince gelecek... Mamafih, bunlar, imdi,

Felek kraathanesinde bo lflar, hele bahar olsun... Havalar snsn... Uyuuk erkeklik kmldasn, bak, o zaman bana nasl hak vereceksin... Ve hak verince nasl iler baka trl olacak... Paltosunu, kendisinden emin bir hareketle omuzuncr att. 46 Anket defteri, gazeteye sarlm ve krmz bir sicimle balanm olarak nnde duruyordu. Murat, buna bakarak dnd. inde kendisinden bir eyler vard. Bir trl hayal edemedii gzel bir kza gidecekti. Belki o kz da kendisini grmek ister... Yava yava, yaamaktan korkuyor mu? Btn bunlar onun almetr mi? Yumuak byklarn okayarak, bireyler hesaplamaa balad. Bu hesaplar zihninden o kadar sk sk, o kadar yeknesak rakkamlarla geiriyordu ki, hesap yapmaa balaynca, adeta dinleniyordu. Bana elli lira lzm... Bu hlya, her zaman bu rakkamla dorudur. Ne tuhaf! Otuz liraya bir kat elbise... liraya iki gmlek... Be liraya bir ift iskarpin... apka, kravat ta be lira... Etti krk... orap, mendil i amar elli lira... Evet... Halbuki, Zonguldak'ta, bir gn bir tahtada ikiyz liray amelelere balamt. ki uval toz eker vinein sapanndan kurtulup kmr mavnasna dm, patlamt. An-bar efi bunlarn dereye dklmesini emretti. Byle pratik ilere akl ermedii halde, buna man olmasna hl aar... Bir ameleyle tahan helvaclarna numune yollam, ekerlere yirmi kurutan mteri bulmutu. Paray anbarn demirba amelelerine taksim ettii iin Muhasip Muhtar bey kendisine az m fkelenmiti? Elli lira olsa elverirdi?.. Otuz liraya bir kostm, falan, filn... Ama, biraz da harlk lzm deil mi? Hi olmazsa yz lira ister... buluncaya kadar idare etmek iin de elli lira... Ackmadn m Murat bey? Ben mi? Sahi, acktm... Onu dnyordum, Kfteci'ye gitmee eniyordum da. Ben yumurta piireceim... Beraber yeriz. yleyse ben de yumurta alaym... Hayr! Alt tane yumurta aldm. Yeter... Yeterse, helva alalm... Yumurtann stne tath iyidir. Sen bilirsin... Murat, garson hsan'a, onbe kuru verdi: 47 Yz dirhem de eKmeK a... Ekmek te var. Be kuru dursun... Hayr... Helvay onbe kuruluk alrsn... Hac da yer... Garson hsan bir kou gidip geldi. Yumurtalar ocan arkasndaki kk aralkta piirdi. Masaya bir eski gazete serdi. Ocak Hac, o gece, ikiye davetli olduundan yemee itirak etmedi. hsan onun yerine oca idare edecek, markalar toplayacakt. Hac, gznn birisi daima ksk olduu iin, insana fena fena bakyor hissini veren iyi bir adamd. Malsa-hibine o kadar sadkt ki, burasn, kendisine ait olsa bu kadar canla bala evirmee uramazd. imdi ender giyildikleri ve bavulda durduklar iin, tesi berisi izgi izgi burumu, lcivert elbisesi iinde rahatsz olduunu belli ederek Murat'a talimat veriyordu. Sen buradasn Murat efendi! Olanlara dikkat et... Bu bir...

Oyuncular gelirse, senin odann bitiiindeki oday aarsnz... Hepsi toplanmadan sobay yakmayn! Lzumsuz masraf olmasn, gnahtr... skambil destelerinin anahtarn hsan'a braktm. Manoyu dikkatle topla! Kavgaya, grltye meydan verme... Ben karakola urar nbeti komiserini grrm... Devriye gece vakti ay imee, simit yemee gelmesin... Eer oyun sabaha kadar srerse ben de yetiirim ya... Kz da var m ziyafette Hac? Hemen kzdan aarsn a yavrum! Bizim o vaktimiz geti... imdi kz kar olduk... Bir arkada vard. Hapisten kt da... buuk sene yatt da kt. Davet etmiler, gitmesek olmaz... Ama, unutuyordum, bilardonun uhalarna dikkat edin... Birisi yrtar da... Farkna varmazsnz... Geen gn sordum. Bir masalk uha, krk liraym... Merak etme... hsan delidir. Bir ie alalm da, urada ziftlenelim derse, bak gcenirim... Canm sklr... zaman baka, iret zaman baka... 48 vm.' insan miY enaen yuz ousa Kple devirir... Ben malm bilmez miyim a, yavrum! Buralar sana emanet... Zaten senin evin saylr. Olun gibi ever (*), kzn gibi gelin et... Evvel Allah, sonra sana... Git gle gle... Sen de gel diyeceim... Olmayacak... Lkin borcumdur, bir gece papaz uururuz. Gene yukarya ekiliriz de... Anladn m? Hamdi Bey her zamanki gibi saat onikiye doru geldi. Hava pek souk olduu halde, her zamanki gibi, pardss gene kolundayd. Murat'a elini uzatp karsna oturdu. Eli, her zamanki gibi yumuak ve souktu. Parmaklar bklmyormu gibi, karsndakinin avucuna ylece brakr, sonra geri alrd. Bu el, sanki bir vcuda bal deildi ve dodu doal asla hi bir i iin kullanlmamt. Halbuki Hamdi Bey bu cansz elin hezrfen parmaklar sayesinde geiniyordu. ini soranlara bir kereye mahsus olmak zere Komisyonculuk ettiini syler, sonra da bu mevzua tekrar gelmek istemezdi. Dnya kadar tandndan yalnz birka tanesi Hamdi bey'in asl iini biliyorlard. Bu i gece-yarsna doru tramvaya binip Beyolu'ndan stanbul'a gemekten ibaretti. Hamdi bey, gndzleri hakikaten liman kahvelerinde dolar, partisi bir paket Yenice'sine piket tavla oynar, parmaklan sayesinde yzde doksan da kazanrd. Tavlada zar tutmas, pikette kat dzmesi mehurdu. Sonra, bir kk meyhane lokantada birka kadeh atarak karnn doyurur. Beyolu'na kar, Galatasaray'la Taksim arasndaki kahvelerde gene piket veya tavla partilerine devam eder, saat onbirbuukta sinemalarn paydosunu beklerdi. Paydostan sonraki kalabalk Tramvaylardan birisine binerek stanbul'a dnerdi. Bu Tramvaylardaki ii, sarho, yahut yorgun adamlarn gs ceplerinden ipek mendil ve dolma kalem () Evlendir. 49 F. : 4 rm dzne dolmakalem, bir o kadar ipek mendil bulunurdu. Bu kadar kanaatkar olduundan senelerden beri bir defa bile yakalanmam, hapse girmemiti. aldklarn yalnz ve yalnz avukatlara, hkimlere, bir de gemicilere satard. Ender olarak, polise mracaat ettirecek kadar pahal bir kaleme raslarsa, onu Parker fabrikasnn mtehassslarndan daha ustalkla sker, altnn ayrr, iskeletini kendisine gre tamir ederek tannmaz hale getirirdi. Bu suretle kalem

kymetinden ok ey kaybediyordu ama, yakalanmak tehlikesi kalmyordu. Otuz yan oktan gemi olduu halde, ancak yirmibe yanda gstermekteydi. Kara gzl, kara kal esmer, yuvarlak, yzl, kara badem bykl, son derece yakkl bir adamd. zerinde de, ihtiyar babadan domalarda grlen bir hantallk bulunduu halde, bylele-rinin ekseriyeti gibi sevimsiz deildi. Bilkis tehlikeli mesleini, ancak sevimlilii sayesinde, byle tehlikesiz bir halde devam ettirebiliyordu. Herkesle abuk dost olur, fakat kendisinden alak seviyeli adamlara asla tahamml edemezdi. Byleleriyle dost olmasiyle alkasn kesmesi arasnda, iki, hafta bile gemezdi. Fakat bir kere de kan kaynad m artk o arkada iin her fedakrla katlanyor, ii ile, derdleriyle alkadar olmay be-ceriyordu. Kendisini, on, onbe seneden beri tanyanlar bile bir kadnla, geici de olsa, mnasebette bulunduunu grmemiler, duymamlard. Kadnlardan bahsetmez, yannda uzun uzadya bahsedilmesini de sevmezdi. Hele dost sayd insanlarn bir kadna k olmalar, onu haftalarca zer, arkada bir felkete, bir aresiz hastala duar olmu gibi zlrd. Byle sralarda, galiba, dostunu batan kardn dnerek o kza, yahut kadna adeta dman olurdu. Bunun sebebini birgn Murat'a yle anlatmt: Evet kadnlardan nefret ediyorum. Neden yalan sylemeli... Bu nefret evvel Annemden balar. Pek gz sulu bir kadnd. Vara yoa alard. Ben evimizde 50 N-'VI11 I 1. UUUUI I I alard kadn, erken gelse gene alard. Komuda, bir ses olsa, gzleri dolard. Bir cenazeye rastlasak gene yle... Haddin varsa nezle ol, bir iki defa ksr... yzne bakarak, sanki can veriyormusun gibi, boanr... Hl aarm birader, o karakuru ufak tekef kadnda bu kadar gzya nasl bulunur. Niyagara ellesi olsa, tkenirdi. Misisipi nehri olsa hkez... Sonra bir dier atm cihet, iinde bu kadar gzya sakl olduu halde, kadnn voud, gene de, nasl yle tahta gibi idi... On, oniki yandayken, "Bu kadn milleti, canskc birey" demee baladm iyi hatrlarm. Aksi gibi, mahallenin kzlar da benden pek hazzederlerdi. Peimi brakmazlar pisler... Ben nereye saklansam mutlak, gelir bulurlar... Hele evde hi rahat vermezlerdi. Mamafi, kadn denilen rezil mahlktan asl souyuum, baka bir sebeptendir. Rtiye'yi bitirdim. dadi'ye gidiyorum. Mahallede o sralar erkek te yok... Herkes seferberlie gitmi... Mektup yazmak bana dt. Birka senede yazdm yazlar, mektup olarak zarflayp cephelere yollamasaydm da, esere harcasaydm. Ahmet Rasim'in kitaplar kadar kitabm olurdu. Canan isminde bir komu kz vard. Annesi herzaman mektup yazdrmaa gelince onu da beraber getirirdi. nceleri, incecik, denek bacakl, souk bir mahlktu. Bir senenin iinde naslsa geldi geliti. Bacaklar, kalalar, gs dolgunlat. Gzlerinde, glnden bir iftelik peyda oldu. Uzatmyalm, bizi canevimizden tututurdu. Ben acemiyim... Kadn milletinden gzm zaten ylgn... Sevda balaynca bsbtn yabani oldum. Onu grmyor muyum, szm, sohbetimi, yrym, duruumu aryorum. Meer namussuz, anadan doma ifteymi. . ki bakta meseleyi anlam. Bir gece, bir punduna getirip merdivende kaba etimi imdikledi. Cierim koptu sandm. Bundan birka geee sonra idi. Annesine gene uzun bir mektup yazmtm. Ders almak bahanesiyle yukar ktm. Be dakika

sonra zarfn stn yazdrmak bahanesiyle peimden geldi. Hibir mukaddemeye lzum gr51 11 ICINOIZ.il I, nuiiuiuiiu w.. ,T- ------------_ dklarn, kendisini kuyuya atacan syledi. Gzleri deli deli bakyordu. Benim dilim tutulmutu. (Beraber kaalm) falan diyordu. Beraber kaacakmz. Bunu kime sylyor bilir misiniz? Kamaa karar verdii zaman ancak sandk odasna snabilen gz almam bir stanbul ocuuna... Ben, ondan perian olmu olmalym ki, beni teselli lzumunu hissetti galiba^ zlme ekerim! Sen zlrsen, ben kendimi ldrrm diye boynuma sarld. Bana pmeyi reten odur. Yava yava bizdeki dangalaklk ta kalmad. Kadn ksmn bilirsiniz, birisine birey retmek istedi mi, dakikasnda ezber ettirir. Biz gayr keklik etine altk. Bazan o bize geliyor, bazen geceleri beni tala alyor. nsan, saatlerce, saatlerce deil, ok zaman yats'dan sabah ezanna kadar durmadan, dinlenmeden pr m? Birisi sylese, ben hi itiraz etmem, (Hay hay! pr! Bama geldi zra!) derim. Nihayet, ben ii, baka oyunlara dkeceim srada, bir hafta iinde o yal Binba ile evlenmez mi? Dnya ykld zannettim. Deli olmak iten deil... Sanki lemde bir tane kz varm, o da benim Canan imi... imdi elden gitmi, ben bir bama zindanda kalmm... ntiharlar falan hep dndm. Bir iki kere kuyunun bana kadar gidip geri dndm. Zehir, rvelver, deniz, tasarladm. Baktm ki can tatl, bu sefer, Binba enitemi ldrmei gze aldm. Herif zbandut gibi bir ay idi ve igveysi girmiti. Mahallede erkek olmadndan, kocaman bir kmesin biricik horozu gibi gidip geliyordu. Ben dnden sonra Canan'la yzyze gelmemee alyordum. Sanki ben ona kallelik etmitim. Onbe gn m, bir ay m sonra idi. Bir gn evde yalnzdm. Gecelik entarisiyle taban yanm it gibi dolayorum. Yreime kalsa, pencereden ayrlmyacam. Canan'lar gzetleyeceim. Hi unutmam scak bir Temmuz gn.. Deli olmak iten deil. Kap alnd. Cumbadan uzandm. Yeldirmeli, bartl bir kadn. Kim o? diye cansknts ile sordum. A! buyurdu. Sesi yabanc deil... Ben bu sesi bileceim... Aklmdan evel, kalbim davrand. Canan 52 T dt ettim. Beni bir hicap sarmt. Sonra nasl oldu bilmem, merdivenleri apar topar indim. Kapy atm. Meb-ruke teyzem burada m? diye sordu. Cevap beklemeden ieriye girdi. Bilhare rendim ki annemin annesiyle beraber scaa gittiini biliyormu, mahsustan evin tenha zamannda gelmi... Mebruke teyze Mebruke teyze huu! diyerek yukarya kt. Annemin olmadn anlaynca tellanm, korkmu gibi davrand. Beni yukarya mahsus mu kardnz? diye sordu. yle bir hareketle yeldirmesi-: ni at, bartsn brakt ki bana yere kp dizlerine sarlmak dt Kaalm! Kaalm! Dnyann br ucuna gidelim dermiim... Salarm okad. Beni bir alamak tutmutu. Nerdeyse tkanacaktm. Biraz korkarak kucaklad. Adeta ben kadnmm da o erkekmi gibi sedire kadar zorla gtrdm. Bak artk korkum kalmad. Beraber kamaa hacet yok... Ne tatl demler sreceiz! diyordu. Cicimama'y ite o gn orada tattm. Neler biliyordu kaltak! Benim gibi gz almam srcak yavrusunu mahvedecek cilveler, ne numaralar... Artk nizama soktuk. Binba enitem vazifeye gidince, Canan bize geliyordu. Mahalleliye kar da bahaneyi uydurmutuk. Annemden Kur'an dersi alyormu. Binba enitemin nbeti gecelerinde de ben gizlice onlara gider

oldum. Toy bir delikanlnn akl ne kadar olacak? Onlara gittiim ilk gece, kocasyle yattklar karyolay grnce, beni kskanlk sarsn, bir kskanlk... Dnya yeniden bama zindan kesildi. Hayr! Herifi ldrmeden yaamann imkn yoktu. Suratm yle bembeyaz kesilmi, elim ayam yle titremi ki, farkna vard. Sebebini sordu. Kararm anlaynca, eytan eytan gld: Beyhude zlyorsun ruhum! dedi, eniten erkek deil ki... Evvel bir ey anlyamadm. zah etti. Herif yal imi... oktan erkeklii kesilmi... Kendileri kar-koca deil, baba-kz gibi yayorlarm. lk gecesi, zor, g bir i yapabilmi, ondan beriye birbirlerine srtlarn dnp karde karde yatyorlarm. O ii bir tarafa brakalm, dedi, iki kere stste pse, elleri, ayaklar titriyor, iki saat kendisini toplyamyor. l ii53 da iken gemeli idin!) diye iini ekiyor pinpon! derhal inandm. Onbe, onalt yandaki ocuklarn ortayal adamlar hani bir ihtiyar saymalar vardr ya.. te o his olmal... Gecelerden bir gece, gene onlarda yatyoruz. Birden kap alnd. Ne yapacamz ardk. Beni karyolann altna saklamaktan baka are kalmad. Binba enitem, birka kadeh atm. O hzla, karsn zlemi. Odaya Burnumda ttyorsun kar! diye girdi. Hayr ola evldm! diyerek peisra gelen kaynanasn, hele bizi yalnz brak! Elbette hayr... er mi olacakt! diye ite ite dar att. Krkpnarda, bapehlivanla km gibi, sevgilime bir kere dald. Kadn Dur, kudurdun mu? stm bam paralayacaksn dur! diye yalvard ama, herif dinler mi? te o gece, zerimde sabaha kadar, yap-,,,, madik marifet brakmadlar. Canan ilk anlarda, benim oraIIilli da bulunduumu dnerek ekingen davranyordu. Herifin ikyetinden her zaman byle yapmadn anladm. Sonunda ne olacak! Kadn deil mi?, kontroln kaybetti. Benim akma koyuverdii cilveli iniltileri, hafif ve mesut lklar duyduka bana bir hal oldu. Ertesi sabah savutum. ki gn kendimi toplayamadm. Aptal aptal dolatm. nc gn aklm bama geldi. Yreimi bir yokladm. inde nefretten baka birey kalmam hamdolsun. Bu yle bir irenme idi ki, yalnz Canan'a deil, dnyadaki btn kadnlara yetti. imdi ok kr zehire panzehirli-yim... Ylana erbetli olunduu gibi... Halbuki, Hamdi beyin doduu mahallelilerden birisi meseleyi baka trl hikye etmi, bu kadn dmanlnn sebebini, daha makul bir ekilde anlatmt. Hamdi beyin hikyesi, son geceye kadar doru idi. Son geceye gelince i atallayordu. Mahallelinin szne inanmak l-zmgelirse, zbandut Binba, kars ile Hamdi arasndaki mnasebetten phelenmi. Artk gnah vebali boynuna, ya bunu pmekten ileri gitmemi birey farzetmi, yahut karnn ne haltettiine, Allah'n bir olduuna inand gibi inanm ta, krpe yavruyu boamaa kyamam... Hsl, klar kollayp birarada bastrm... Ve Hamdi 54 karya dikip Hamdi beye ullanm... Yani cilveli Canan hanmn gz nnde, bre Hamdi beye, o fiili cebren icra etmi... Kadn dman Hamdi beyde mahupperestlik olduuna baklrsa, hikyenin ikinci ekline inanmak daha akla yakn geliyordu. Cnki Hamdi beyin tuttuu yol, kadnlardan deil, erkeklerden intikam almak yoluna benzemekteydi. Bu da, kendisine fenalk edenin kadn deil, erkek olduunu gsteriyordu.

Hamdi bey, karsna oturunca ahap', Hikmet'i sordu. Sonra birey hatrlam gibi: Sen Hepyek Ali'yi nerden tanyorsun? dedi. Hepyek Ali mi? Evet, geen gee, bana seni gsterdi de Bu kim? diye sordu. Ne olaeak? dedim. Cevap vermedi. Ha, u mesele... Bir hafta kadar oluyor. Buraya geldi. le zeri. Zaten onbe gndr buraya devama balamt. Tavla oynayacak adam aryordu. Nihayet beni gzne kestirmi olacak ki... Tavla bilir misiniz beyim? dedi. Biraz bilirim! dedim. yi! Ben de yeni rendim. sterseniz bir be atalm! dedi. Hay hay! dedim. Ciga-ram da yok... Av bekliyorum... Tamam... Av da bulmusun... Dinlesene... Pullar dizdik. Yavaa, av rktmi-yecek ekilde Cigara da olsun mu? dedi. Haydi olsun bakalm! dedim. Adetini bilir misin. lk partide mahsustan yenildi. Mahsustan yenileceim diye can da kt. Zar bu? nadna bana kt, ona iyi geliyordu. ylesine ki, bir aralk, ei, be oynamamaa balad. Herkes bei e oynamaa alr... Bu tersine... Vuracak zar vurmuyor. Ben de bilmemezlie dktm. ele vuruyorsunuz! diyorum. (Hayr! Be geldi!) diyor. Hsl bana zorla yirmi-be kuru kazandrd. Paray derhal verdi ve hemen pullar yeniden dizmee balad. Ben yirmibe kuruu cebime koydum. Yeter, artk! Ben oynamayacam! dedim. Can skld ama fazla srar etmedi. Ertesi gn geldi Var msnz? dedi. Hayr! dedim. Daha ertesi gn geldi. Ge56 M t; uy lumuu. #- u\ <u fa teklif etmee balad. Nihayet, daha fazla zmek istemedim. Ulan Hepyek Ali efendi, dedim, seninle istediin kadar oynarm. Evvel u parmandaki beyaz sargy, sarg ile beraber, onun arasna kstrdn hileli zar brakrsn... Sonra da kahvecinin zarlarn fincanla atarsn... ine gelirse... Ne cevap verdi? Yalnz adm sordu. Murat m dedin? Hayr! Barbut Ahmet, dedim. Herifi fena etmisin... Ben bunca senelik Hepyek Aliyim, byle oyuna dmemitim. Cigarann kymeti yok, enayi yerine getik, ona yanarm dedi. Ne cevap verdin? Cigara yabana gitmemi. Murat, ciy delikanl deildir. Klhanbeyidir. nanmazsan Ekrem beye sor, dedim. imdi aklma geldi de... yi etmisin... Namussuz Hepyek... Hi unutmam, bir gn Sultanahmet'te bununla kaptk. O zamanlar Hepyek stanbul'a yeni gelmi. stnde Anadolu safl var. Zaten o halle stanbul'u soyup sovana evirdi ya... imdi giritik. Ben zar tutuyorum, o zarla oynuyor. Farkndaym ama, benim de iime geldii iin seslenmiyorum. O nasl oynarsa ben de yle oynuyorum. Fazladan istediimi de yaptryorum. Evvel bir paket Yenice'sine baladk. ki oldu, drt oldu, sekiz oldu, onalt oldu, otuziki oldu. Vakit akam buldu. Alt-yzkrk kuru aldm. Yz kuru ta kahveye verdi. Yediyz krk... Bir yerde yemek yiyelim de oyunumuza devam edelim. dedi. Bastne dedim. Yannda bir de arkada var. Sirkeci'de bir kfteciye girdik. Yedik, itik. Hovarda adamdr. Bana kese atrmad. ktk Beyolu'na... Bir sabah kahvesine postu serdik. Kahveciler tenbihli-dirler. Ben ainalk etmeyince ahbaplk etmezler... Birka partiden sonra Yenice hesabn bir yana braktk. Baladk oyun lira, atmaa... Sabana karyd galiba! stste yirmidrt parti yenilmiti. Yetmi ksur lira...

Artk ikimiz de tokattan dmz. Uykuda gibi oynuyoruz. 56 me tane zar dt. Ben arm gibi yaptm, Hepyek hi istifini bozmadan, yanndaki arkadana Bu da nasl aka! Al u zarn! demez mi? Beendim feraseti! Faslasz yirmidrt saat oyun oynadktan, yz liraya yakn para kaybettikten sonra uyku sersemiyle lf p diye sylemek gzeldi. ki oyunum olduu halde glerek tavlay kapattm. Anlatk. O zamandan beri ahbabz! yi adamdr Hepyek... Gz tok adamdr... Ben de kendisinden memnunum... Mkl zamanmda imdadma yetiti. Hl bir i bulamadn m? Vallaha, artk aramyorum da... Usandm bey... Aa yukar bir seneye yakndr... Dile kolay... nsann midi kesiliyor. Havalar da berbat bir yere kamyoruz. Bir arkada var. Kara Kemal... Komisyonculuk eder, bilmem tanr msnz? Tanrm zppeyi ne olmu? Vdetti bakalm... Aratryormu... Bir baka tasavvurumuz da var... Aratrn... Bulabilirseniz ne l! Bulamazsanz Nisan sonunda i hazr... Hi meraklanma! O kadar ok vait dinledim ki... nanacam kalmad dorusu... te imdi ayp ettin... Beni sen, Kara Kemal'e benzetiyorsun... Veli bey sz verdi iyi dostumdur. Ktibi askere gidiyor. Nisanda sevkedilecek. En son Mays'n iptidasnda ie balarsn... Teekkr ederim... Eksik olmayn... Ne yaptk ki birader... Daha birey yapamadk ki... Bak gcenirim Murat! Ben seni severim... Bir ihtiyacn olur da sylemezsen darlrm. imdilik bir eye ihtiyacm yok... dare ediyoruz. Hatt rahatm bile desem inann... Hele yukardaki oday tuttuumuz ne iyi oldu. K rahat geirdik... Evet... te neredense, birdenbire aklma geldi. Benim bazan aklma iyi eyler gelir... Kendim iin deil ha! Dostlar iin... Nasl olsa kahvede vakit geiriyor bu 57 no ocuk deildir. Para canls olmayn severim. Polislerin iinde iyileri bulunmaz ya, bir de karsa byle tam drtyz dirhem erkek kar. liraya ucuz saylr. Buras sobal salon, yukars yatak odas... Gene de paradan yana sklma... Ben zengin saylmam ama, cebimde be on kuru varken arkadalardan da saklamam. Mersi... Dva ne oldu? Ha, dva m? Yahu! Benim bu Hkmet ilerine aklm ermiyor kardeim... Olan dvasndan vazgeti. Ettiine de ndirrj) oldu. Hatt, borcunu da gzelce dedi -Murat'n suratn astn grnce, mahcup mahcup glmsedi:- Bilirim, sen bizim bu huyumuzu sevmezsin. Lkin ne haltedelim birader, (Huy cann altnda) demiler... lmeliyim ki kurtulaym... Ben memnun muyum? Vallaha deilim! Lkin elimde deil yapamyorum... Ayp... Size yaratramyorum. Akl banda bir damsnz, iyi yreklisiniz. Merhametlisiniz! Bir de methetmee balama Allasen! Biz byle geldik, byle gideriz. Ben de mahcubum. Adliyede yerin dibine geiyorum. Lkin oldu bir kere... dedim ya... eytan drtt. im acele... Veli beyin bir tebligat varm. Ktip hasta olduundan bana rica etti. crada, o ii grdm. Yukarya kp kaydiyeyi yaptrdm. Tekrar aa inip mbair cretini yatracam da, on dakikaya kadar Karaky'de bulunacam... Arceza Mahkemesinin nnden geerken, (ieriye bir gz ataym) dedim. Ge gitsene be mnasebetsiz! Kalabalk, iersi... Binbir

ayak, bir ayak zerinde.. O kadar kalabalkta olan nasl grdm, hl hayretteyim... Grr grmez dizlerimin ba zld. Elinde bir mektep kasketi var. Salarn taram, ak kumral salarn. Yanaklar pespembe... Bir iim su canm... Methetme namussuzu... Peki, peki... Yanna yanatm... Her tarafm titriyor... te naslsa, irde elden gitmi... Hani bir beyit var: Gen hsn' sevmekte ben pran tyib eylemem, Hsn olur kim seyrederken ihtiyar elden gider. 58 L feryada balad. Yakama sarld. Evvel jandarma karakolunu, sonra polis merkezini boyladk. Bereket versin Sulh Hkimi tandk da, kefaletle brakt. imdi sarkntlktan mahkemedeyiz... Dedim ya, ayorum u hkmetin iine... ocuk dvasndan vazgeti. Bu sefer, kanun yakam brakmyor, ben" sanki kanuna birey yapmm gibi... Ama, deer... Bir grsen... Kes artk... Zrvalyorsun... Evet... Sen nereden bileceksin... Uruna be sene hapis yatlr. Meer, o yolun yolcusuymu ama, cilve-leecei tutmu... Geen gn beraber itik. Sarholuu bir baka trl gzel oluyor. Seni benim yzmden hapsederlerse diyor da glyor. Oh! Seni hapsetsinler! diyor. Bir fet canm! Erbabna bir babels... Yeni kalemler var m bakalm? Ha, demek sz deitireceiz. Pekl! yi birey yok! Ad eyler. Avukat ktibi olursan sana da bir tane lzm olacak... Paray hazrla! Evet... Bir dolmakalem eksikti zaten... Dolmakalem yalnz avukat ktibi olacan iin lzm deil... Sende airlik te var. Mutlaka sana bir kalem satacam... Grrsn... (airlik) dedim de, aklma geldi. Geen gn Avukat Veli beye seni gene methediyordum (Franszca bilir, Trkeyi hakikaten bilir... Fazladan air.) dedim. Yzn buruturdu. (te bu fena, dedi, ben airden ktip istemem. Akl baka yerde olur da ileri biribirine kartrr. Bana cidd bir adam lzm!) Ne cevap verdin? (Sen de airsin cidd bir adam deil misin yoksa?) dedim. (Elbette cidd bir adam deilim, dedi. Mahkemede bir iim olsa dnyada Veli beyden baka da avukat bulunmasa gene ben gelip kendime vekletname vermem!) diye gld. yi adamdr. Kibardr. Orta Selmi bey biraz delifiek ama, onun da kalbi temiz... Zaten ktiplere daha ziyade Veli bey karr... Orada rahat edersin... de... nallah... Allah kazadan beldan esirgesin. Kimi? 59 iki ay iinde ger gider de... Bu kadar bedbin olma canm! Sen bugn, yoksa cimdallda yenildin mi? Bilkis, bugn be lira kazandm. Oda kirasn, kahve borlarn tekmil verdim. imdi de cebimde bir buuk liraya yakn para var. yleyse haltediyorsun artk... Sahiden haltediyor-sun... Be lira mebus yevmiyesi... Hem bahsa girerim, seninkinden vergi de kesmemilerdir. Evet, kesmediler... te grdn m? Bana bir kahve smarlayacak yerde, durmu da kara kara syleniyor. Affedersin Hamdi bey...

Murat, garsona seslenecekti. Hamdi bey mani olmak iin derhal ayaa kalkt: Gidiyorum, dedi, aka ettim... Baka sefer... Alacam olsun! Cansz elini uzatt. Murat, onun arkasndan merakla bakt. Bu adamn hayatndaki en gizli vakalar renmiti de, ona neden (Hamdi bey) dediklerini bir trl anlayamamt. Bu d yankesiciye, bu ahlksz kulamparaya neden, kimler hangi sebeple (Bey) demiler, sonra bu sfat niin deitirmemilerdi. Maamafih, (Beylik) denilen asalete ait eyden bu adamda muhakkak ki bir eyler vard. Nitekim birok beylerde de bu adamda mevcut olan ahlkszlklar mevcuttu. Murat, garson hsan'n da kendisine, srarla (Bey) demesini hatrlayarak skld. Bu sz evvel alay zannetmiti. Halbuki hsan kendisini alay etmeyecek kadar seviyordu. Bu ne acaip bir dnya idi! O gece, kumarbazlar gelmediler. Oyun olmad. Murat yarmda yatmak iin odasna kt. Elektrii yakt. 60 t mamt. Garson hsan iki gnde bir sprd halde senelerin biriktirdii tozun henz birinci katn bile ske-memiti. Deme tahtalarnn aralklarn tamamyle kapatan tozlar, zemine boz renkte kauuk srlm gibi pis bir yumuaklk veriyordu. Elektrik ampul plakt ve incecik bir telin ucundan nerdeyse kopup decek gibi sarkyordu. Odada, dolap ye raf yoktu. Pencere camlarnn ou, sklerek, kullanlan odalarn krlm camlarnn yerine taklmak zere gnderilmi yerleri, Murat buraya tandktan sonra ksmen gazete ktlaryle, ksmen de kontrplk tahtalariyle kapatlmt. Odada mobilya olarak be tane masa, alr kapanr bir demir iskemle, bir eker sand vard. Masalardan , duvarn dibine yanyana koyulmu, stne Murat'n yata serilmiti. Dier ikisi, kar tarafta duruyorlard. Bunlarn zeri ve altlar alabildikleri kadar kitapla doluydu. eker sandnn zerinde de ciltli, ciltsiz kitaplar duruyordu. Duvara mhlanm byk bir iviye Murat'n paltosuyla apkas aslmt. Murat, iskemleyi yatann yanna getirdi. Ceketini dikkatle kard. Bu dikkat yrtlmas korkusundand. Fena halde eskimi, kol azlar, nleri, eep kapaklar tamamyle anm olan ceketin dirsekleri yamalyd. Yakasnn enseye gelen yeri tamamyle yrtlmt. n leke iindeydi. O kadar pis ve harap bir hali vard k, eer zerinde bu hale gelmemi olsayd, baka are bulunmamasna ramen Murat bunu lse giymezdi. Astar tamamiyle bitmiti. Sabahlar giyerken elleri ekseriya, kol astarnn yrtk yerlerine girer, Murat'a bir sr kfr ettirirdi. Murat bunu iskemlenin arkalna ast. Her gece ve sabahlar yapt gibi bir adm geri ekilerek, iren bir hayvana bakar gibi bakt. Byle bakt zamanlar Erturul Hikmet'in bir szn hatrlyordu. Bok-sr-air, kinata ve Murat'a fkelenirse: Bre budala, dir ye barrd, dnyada iktisad buhran var. Sebep mal bolluu... Yani dnyada o kadar ok ceket var ki, ceketiler

61 beriyorlar... Gene de senin srtnda ceket yok... Murat kederle gld. Belki de Hikmet haklyd ama, bu sze inanmamakta kendisinin de hakk vard. nsann biricik ceketi olur, o da bu halde bulunursa... Aldanma ki air sz elbette yalandr! denmez mi? Satlmayan ceket balyalarnn altnda ezilen adamlar ve tam alt aydanberi devam eden feci ceketsizlik... Ceket bol olsa da, kazak herhalde o kadar bol deildi. Bu da srtndaki kaza hl karp giyebildii iirt kendisine bir mazeret ve tesell oluyordu. Bunu, bir Romanyal mektep arkada vaktiyle hediye etmiti. O zaman, -iki sene evvelherhalde kaln, stc bireydi. Demek, yn rglerde deta insanlar gibi hastalanp ihtiyarlyorlar... te gnden gne, belli belirsiz incelmi... Baz yerleri, dirsekleri, kollar hareket eden yanlar, deta effaf lanm... Bir tarafndan teki taraf iyice grnyor. Darda, Mart gecesinin deli deli esen souk rzgr inliyordu. Murat'a, kocaman, bo, kimsesiz ahap bina, temelinden sallanyor gibi geldi. d. Kitaplara bakarak, elleri koltuk altlarna kadar kavumu ylece durdu. Ayn zamanda birka kitaba birden balamak detiydi. Bu gece, hangisine devam edeceini dnyordu. Bronte'nin Jane Eyre'L Hele dursun! Bu gece sarsak, karanlk, yalanc gibi eylere tahamml yok... Flober'in Trois Contesu... nsan, slptaki intizamdan bunalyor. Daha hafif... Daha budalaca olan, Sirano d Berjerak gelsin ortaya... Bir zamanlar, Fransa'y hop oturtup hop kaldran ne var bunda? 2 nci perdenin sekizinci sahnesine geldii halde henz hibir fevkaldelie rastlamamt. Duma per'in eserleri urada dursun, Misel Zevako'lar bile daha gzel... Hi deil, insan onlar elence iin okur... Bu, fazladan manzum... Maamafi, Sadri Ethem, Sirano, Fransa'nn 1871 malbiyetine meydan okumak iin yazlmtr. O zaman o kadar tutmasnn sebebi budur, demiti. Milletler de, ocuklar gibi avutulmak istiyorlar... Hem de Dev masallaryla... Murat byle 62 kibriti, yastn altna soktu. Yastk yz, yatak ve yorgan araflar, iki, ikibuuk aydanberi ykanmamlard. Bana gelen yerleriyle, yzne gelen yerleri koyu kurun denecek kadar kirliydi. nce pamuk yorgann zerine, eski bir ngiliz battaniyesi rtlmt. Bu battaniye, babas Mahir efendinin cephelerde kulland, tesi berisi yanm, iki yeri de, iviye taklarak yrtld iin yamanm bir emektar eya idi. Murat iyi hatrlyordu. Yeniyken tatl, bal rengindeydi, kuvvetliydi. Mahir efendi, battaniyesini: Kurun sksalar ilemez. ngiliz mal dedin mi bitti! diye methederdi. imdi artk o da, ihtiyarlamt. stne paltoyu koymadka, Murat', inae pamuk yorganla beraber stmaa yetmiyordu. Murat paltoyu, ividen ald. Battaniyenin zerine serdi. Byle paltonun altnda yatmaa bir trl alamamt. Uykusunun arasnda bile, zerinden kayp deceini, sanki dnerek rahatsz oluyordu. Dse kirlenir diy deil... Palto da, ceket gibi, artk kirlenmek kabiliyetini kaybetmi, kirlenmesi kabil olamayacak kadar eskimiti.

K bastrnca, aresiz kalm, Kapalar'daki Bit-pazar'ndan bebuuk liraya almt. Ald zaman, deta yeni gibiydi. Kendisine, bu kadar sert, byle dar, kollan bu kadar ksa da gelmemiti. O zamandanberi boy atp imanlad iddia olunamyacana gre, o souk k ikindisinde, ucuzca paltosuzluktan kurtulmak kendisini aldatm olmalyd. Kuman hi grlmemi bir yeil rengi vard. Spor biimi yaplmt. Bu spor biimlerin, eski elbise giyenler iin en faydal eyler olduunu Murat biliyordu. Biraz dar, yahut bol, biraz ksa, yahut uzun olmas ehemmiyetli deildir. Astar, cep azlar, yakas yeni gibi grnyordu. Kaln siyah kal yorgun gzl Acem, tersyz edilmediine kalbn basmt. Yedi liradan on para aa inemeyecek gibi davranmas, drtbuuk verdiklerini duyunca, fkelenmi gibi, (mal) depoya gndermee kalkmas da. Murat' aldatt. Be liraya kt. Acem altbuua indi. Murat yrd. Baka yere bakacak, bu kadar mnasibi63 zaman Acem seslendi. Paltoyu arkadalar da, ilk bakta beendiler. Eski ceketi saklyor, Murat'a, caddede gezecek bir kyafet temin ediyordu. Aldndan bir hafta sonra, bir gece, Beyo-Ju'na ktlar. Dnte yamura yakalandlar. Murat, srsklam olarak odaya geldi. Kendisine, ferah ferah sene byle gidecek, sonra da tersine evrilip daha bir o kadar hizmet edecek sanlan paltoyu, o gece, srtndan yeni olarak karp duvara ast. Sabahleyin, eskimi, mahvolmu bir halde buldu. Acem, bu' eski, her taraf bitmi, iplikleri rm biare eyi, yeil boya ve kola ile satlacak hale getirmiti. Meer, yakas, kollan, cep azlar, kamilen anp beyazlanmt. rgsnn iinde, teki ipliklerle yanyana gelemeyecek derecede rk bir cinsi vard ki, oktan daha Acem'in rutubetli deposunda bunalm ve eski satn almaa sklr mteri beklerken rmee balamt. Murat aresiz kalarak, arkadalarndan terzi Enver'e gitti. Enver de, dardaki cepleri skerek, tesine berisine yamad. Asl beden, yama tutacak halden kt iin, yamanan yerlerin hemen kenarlar, birka gn iinde kendilerini koyuverdiler. Zaten ereti boyas dkldkten, bilhassa cepleri alndktan sonra spor biimi palto, paltoluktan km, acaip bir Haham cbbesi haline gelmiti. yle ki, caddede giderken acelesi olmayan btn gelip geenier, bir kere dnp mutlaka bu yeni modaya hayretle bakyorlard. Murat ta bunu farkettii iin sokaa kamyor, mecbur olursa, sabahn erken saatleriyle, akamn alaca karanln tercih ediyordu. Kyafet dknlnn yava yava ahlkn bozduunu farketmiyor deildi. Gittike, insafsz, korkak, d bir herif oluyordu. Hele son zamanlarda, kendisini, apansz kalabalka bir yerde falan bulsa, birey alacandan, czdanlarn aracandan phelenecekler, maazallah, dalgnl esnasnda eline bir sadaka tututuracaklar, yahut, (Olum unu iskeleye kadar gtrver!) diyerek hamallk teklif edecekler diye d kopuyordu. Souktan ii titriyerek, kitaplarn yanndan yataa ka64 balamt. Demek artk kendisini lykyle kontrol edemiyor, bilhassa, yalnz kalnca sinirleri fena halde geviyordu. Gene Deli mi olacam? diye dnd. Sonra deli olacak adamn, deli olmak zere bulunduunu idrk edemeyeceini hatrlayarak kendisine cesaret verdi.

Pantolonunu kard. Bu da ceketin kumandand, onun kadar lekeli ve harapt. Paalar, arka taraf, birer parmak geniliinde anmt. K da yamalyd. Kunduralarn karmak iin iskemleye iliti. Hele kunduralar teki giyim eyalarnn hibirisiyle mukayese edilemez halleydi. Bir insan deil, Taksim Meydan'n bile bu bir ift pabu eskisi, derhal, ayya ve meczup bir dilenci haline getirebilirdi. Artk su ve amur tutacak yerleri kalmamt. Boyatmann da imkn yoktu. amurda yrmee mecbur kald gnlerin sabah, burada, oraplarn ayana giyerken gzlerinden ka kere ya gelmiti. oraplar buz tuttuklar iin... Byle sabahlarda nasl olup ta hl lmediine aard. lmyordu, sefalete alnca, insan bir manada yayordu ama, bir senede senelik ypranarak phesiz... Bir senede be sene ypranarak... imdi tam yirmi yana girmek zereydi. Bu ya, hereyi srklyor... Al, yoksulluu, bilhassa rezaleti... San zamanlarda artk doymaz hale gelmiti. Helvacya gidince evvel yz dirhem ekmek istiyor, onu be kuruluk helvaya katk etmee alyor, kendi kendine (Doymuyorum deil... nsan yerken byle olur. Bir bardak su iin kalkarsam, doyduumu greceim!) diyor, cehtediyordu. Yani be kuruluk tahan helvasn yz dirhem ekmee yetitirmee deil, ekmei tahan helvasna denk getirmee... Fakat ellerini ne kadar kontrol etse, lokmalar, galiba pek byk oluyordu ki, ekmek derhal bitiyordu. Henz son lokma, avurdunda iken yz dirhem ekmek daha istemek icap ediyordu. Hsl, le yemei olarak, eer peynir yahut helva yiyecekse, muhakkak, yarm okka elli dirhem ekmek lzmd. O da helvacdan utand iin... Utanmazsa daha yz dirhem yiyecek... Kolayca... Zevkle... Bir gn sinemada, artistin yemek ye65 F. : 5 diye barm ta arkadalarn artmt. Ekmek hakknda ihtisas vard. enberlita frnn dier frnlardan yirmi para fazlaya satt taze ve pikin ekmeinden bir insan bir oturuta ferah ferah bir okka yiyebilirdi. Beyazt frnndaki de ona yakn... Dierlerinden taze olduu takdirde yz dirhem. Bayatsalar, yarm okka... Bazan Kara Kemal'le beraber rak iiyorlard da, bir kk fran-calayla bir miktar pastrma yiyerek doyan Kara Kemal'e ayordu. Belki kendisi de eskiden byleydi. Lkin imdi yle olduu zamanlar unutmu gitmiti. Bir sene iinde yle olduu, yani insan gibi yiyip doyduu zamanlar unutmak kabil mi? Kabil ite... Bunun yal yemediinden, et, tatl falan yemediinden byle olduunu biliyordu. Btn yaz, zm, peynir ve btn k, helva yemiti. Arada srada, ahap'lara, Hikmetlere misafir gittii zamanlar mstesna... Bir de garson hsan'Ia ve Kara Kemal'le itikleri zamanlar... Kunduralar, bizzat kendisinden saklamak iin yatan altna itti. oraplar para para ve kirli idiler. Hava bu kadar souk olduu halde le gibi kokuyorlard. Bu kokudan yatakta bile vard. Yatar yatmaz biraz rahatsz ediyordu ama, sonra duymaz oluyordu. Oday tutarken. Komiser Eref bey: Sakn, kar falan getirirseniz! Bak bozuuruz! demiti. Ne gln bir sz! Bu pisliin iine mi? Murat yz kpkrmz, hmla gmleini kard. Bu gmlei geen hafta ahap vermiti. Verdii zaman kar gibi beyazd, sabun ve kekik kokuyordu. Vcudunu ykamad, eski ve kirli ten fanilasn deitirmedii halde, bu temiz gmlein ferahlatc tesirini sanki derisinde hissetmiti. Derisinde hissetmesi, biraz

hayal ama, boynu, bir mddet rahatsz olmamt. ahap pehlivan olduu iin boynu ve gvdesi Murat'tan bykt. Gmlek bu sebepten boynunu daha inoe gsteriyor, kendisine hastalkl, hastalkl deilse bile uzun ve tehlikeli bir hastalktan yeni kurtulmu gibi bir manzara veriyordu. Murat yataa girdi. Titreyerek yorgann bir ucunu 66 umu uu. ensesini nupumuK iin, oan aiK Dr na-reketle oynatt. Kitabn bkl sayfasn buldu. De Guiche Sirano'ya Donkiot'u okuyup okumad-n soruyor. Yeldeirmenlere hcum parasn.. Sirano: Onnc para diye cevap veriyor... Sonra yava yava bu sefil oda, bu insafsz k gecesi, yarn, brgn ve daha brgn, her ey, yerini Er-don Rostan'n kavgac ve bedbaht Gaskonyalsna brakt. Artk, (Manzum piyes olmaz!), (Sirano pek uydurma!) falan gibi makl dnceler yok... Edebiyat vazifesini yapmaa balad. Souk rzgr, yrtk pabu, pis yatak, doymak bilmeyen gen uzviyet falan filn, hep teferruat... Deersiz eyler... Dnyada yalnz Sirano var... Pervasz, kavgac, hatta biraz kstah... Yani genlik... Yani hayat... Le Bret biran sustuktan sonra Sirano'nun koluna girdi: Fais tout haut e'orgueillieux et amer, mais tout bas, Dis-moi simplement qu'elle ne t'aime pas! (*) Cyrano' birden bire: Tais-toi! (**) Murat, Sirano'ya hak verdi. Byle lf olur mu Seni sevmiyor! Ne demek? Sevmek te, sevilmek gibi yalnz bir insann arzusuna bal deil ki... Birisinin kendisine k olmas kadnn nasl elinde deilse, kendisini sahiden seveni sevmemek te ylece elinde deildir. Elinde olmamak lzm gelir... Seven adam bunun aresini bulacaktr. Murat Ben sevsem, mutlaka bulurum. Zira bako trlsne imkn olmaz ki... dedi. Halbuki seviyordu. Hibir are bulamayacan bildii iin de, sevdiinin, farknda deilmi gibi davranyordu. (Fakir'i prtaksir) ile Sirano arasnda acaip bir benzerlik bularak ard. (*) Herkese yksekten at, dk iindeki kini / Ama benden saklama seni sevmediini! (**). Sus, yeter! (Siyavugil evirisinden) 67 yordu. Kitabn iinde kaybolmak iin okumaa suratla devam etti. VI Murat srayarak uyand. Eikte, Erturul Hikmet'in her zaman srarla (Abo) dedii Pehlivan ahap duruyordu. Kapnn tokman brakmamt. Ona tutunuyor gibi -daha dorususerho bir hli vard. Murat, ahap', haliyle, yangndan yamru, yumru kurtarlm kabataslak bir tun heykele benzetti. Onu bir kere byle grmt. Hali idman kulbnde, her zaman yendii bir grei ile idman yaparken kendi oyunuyla yenildikten sonra minderde ayaa kalkp seyircilere byle bakmt. ahap: Sahi uyuyor muydun? diye yavaa sordu. Girsene... Saat ka? Alt? Saat altda bunu sormak iin mi geldin... ahap ieri girdi, kapy kapad. Yataa doru yaklat. Yar yolda, dnd. Kitaplarn bulunduu masalara gitti. Arkas dnk olarak:

 Haydi, kalk, dedi, giyin, gidiyoruz! Daha erken gzm, ar almamtr. - Ne ars?.. Baya... Kapalar... Mahallebii gzeline gidecek deil misin? Kalk diyorum. -Bir kitap alm, yapraklarn eviriyordu. Omuzlar yalanc imiler gibi geniti. Sol kula, grete krlm, dz ve irkin bir hal almt:- Kalk artk... Ben gidemem... Birisini bekliyeceim. stersen sana firakl bir ak namesi yazarm. Bankanota sarar 68 I . Duyunouc |ju_ vuif, mut jufiv/u. Yaknda da dn... Annem ld. Ne diyorsun!... -Murat, dirseine dayanp doruldu- Yalana bak! ld. -Kocaman omuzlar birden sarslmaa baladlar. ahap elindeki kitapla dnd:- Mahvolduk biz... Mahvolduk... Samalyorsun... Alama kar gibi... Nasl yahu? yi diyordun... Vah vah!.. Kalkp arkadan kucaklamak arzular duyuyordu.- Vah, Azize teyze vah!.. Sus diyorum... Ver uradan pantolonumu... Yahut dur, ben kalkarm... Giyinmeyi bahane ederek ahap'a arkasn dnd. Kendisini apansz uyandrd halde, saf bir dost yzne bakarak gzlerini amann sevinci birdenbire usuz bucaksz bir bolua inklp etmiti. Anas lm bir evlda, hi bir ey sylenemeyeceini, -teselliye dair hi bir ey- biliyordu. inden Vah zavall Azize teyze... Vah zavall Azize teyze! diye geirdi. Cehtettii halde, kadnn yzn bir trl gznn nne getirmiyor, daima bartl grd bu ufak tefek irkin kadn, orta boylu gzel bir kadn olan ve gzel bir kadn olarak len kendi annesi Cansezay'a kartryordu. ahap artk alamyor olmal... Hkrklar duyulmuyor ama, imdi dnp gzgze gelmek marifet... Glm-semee cebrederek omuzundan geriye bakt. Olan camdan darsn seyrediyordu. Elinde, hl bir kitap var. Franszca bir kitap... Moris Meterlen'in (Byk Skttan sonras) isimli eseri... Bu kitapta, lmn ve lmden sonrasnn hikyesi ne kadar budala bir entellektel-ce yazlmtr. Daha dorusu uydurulmutur. Neymi hastal? Bilmem: -ahap omuzlarn silkti:- ki doktor geldi. Birisi grip dedi. Birisi bronit... Ben Kanbur doktoru gtrelim demitim. Frsat elvermedi. ylece... akacktan ld... Gzel gzel konuup dururken... Babamla birbirimize bakakaldk... 69 Gee yars... Neden bana haber yollamadmz? yle armz ki... Komulara bile neden sonra seslendik... Hatt babama kalsa, bunu da yapmayacakt. Evin ii pek kark olduundan ayp olurmu... Byle lm olmaz Vallaha! Hi kuvvetini kaybetmedi. Akl banda... Yarn, brgn kalkarm, diyerek yardmc istemedi. amar ykam. Havalardan kurtulamad. Herey orta yerde... Bulaklar bile ykamamza raz olmad Ben kalkarm yarn! diyordu. nanlr ey deil ki.. imdi eve girersem sa bulacam sanyorum.

Murat: lk zamanlarda herkes byle zanneder! diyecekti. Dudaklarn ksarak vazgeti. Dudaklarnn bu hareketiyle, hemen slk almak istedi. Bir tango tutturmak... Fazla zlrse slkla bir tango parasn da ttrr... znts, fkesi o gayr ihtiyar hi semeden tutturduu tango paras sanki beraber ypranr, dklr, kaybolurlar. Birey yedin mi? Ben mi? Hayr! neye sordun. Bak imdi... Derhal karnmz doyururuz. Sonra teberi alr, eve gideriz. Ben Tahir amoama zorla yediri-rim... Biz eve gitmeyeceiz ki... Ya? Eyp Sultana gideceiz... Neye? Vasiyeti varm. Eveldenber babama sylermi. (Ben lrsem muhakkak Eypsultana gmdrnz.) diye... Biz gidip mezar kazdracaz. le namazn Eyp-sultan camiinde klacaklar. Alama artk... Alama! ocukluk ediyorsun... Ne yapalm? Yaadka bunlar mukadder. Senin gene ba-bqn var, benim o da yok ya... Biliyorum. Gece hep seni dndm. Komu kadnlar geldi. enesini baladlar. Yatan deitirdiler. Mumlar yakld. Kur'an okunmaa baland. Ben hep se70 I dim. Meer hi bir ey anlamazmm. Arada bir annem huysuzluk edince, ge kadlm zamanlar lzumsuz merak, sinir gsterince, dnyada annesizlik, babaszlk iyi derdim. zlme herkes senin gibidir. Evet, herhalde... -Kitab, hafif hafif, sol yumruuna vuruyor, sanki birey hatrlamaa alyordu:- Babam, annemi acaba benden ok mu severmi... Neden? Bilmem... Bana dn gece yle geldi... yle geldi ki... Artk o da ok yaamaz... Bir yeri kt deta... Bir aralk babam tanyamadm. Ltifeci adamlarn ztrab, cidd, somurtkan adamlarn kederinden daha kuvvetli oluyor. Bakas olsa, farketmez... Bir mddet ylece durdu. Sonra dii aryormu gibi ban iki tarafa inleyerek sallad... Yznde glmser gibi birey bile farket-tim. Ne dedi? Evvel birey demedi. Benim alamam seyretti. Sonra... ok sonra... Komular armak iin ayaa kalkt zaman, kapda durdu. Sanki mnakaa etmiiz de o mnakaann son sz imi gibi, iki kere: Bize yazk oldu! dedi. Tabi zor... Babalarmz, analarmzn ilk evltlar saylr. Dnsene onlar, annelerimizi bizden evvel tanyp seviyorlar... Doru... yle ya... Murat, yeil paltosunu ahap'a hmla uzatt: Tut unu! Kolu kopacak diye korkuyorum... Sonra apkasn bana yerletirdi. Bir an, yata dzeltmee davrand. Beyhudeliini kestirerek, yastn altndan cigara paketiyle kibriti ald. ahap'a bir cigara verdi: Bak hele... Kitab brak... Gidiyoruz... Sert bu ileri bilir misin? Hangi ileri?.. 71 Bilmem... Seni gtrmemin sebebi de bu... ardm, kaldm. Ben de bilmem ya... Elbet bir bilene rastlarz. Haydi.

Aada, ay, imei teklif etti. ahap: Eyp'te ieriz! diyerek raz olmad. Garson hsan, yzlerine merakla bakyordu. Darda gayet pis, amurlu, bulank bir Mart sabah vard. Dehetli souktu. ehzade Camii'nin kesinden Vefa'ya giden yola saptlar. Bir yere yetimek istiyorlarm gibi hzl hzl yryorlard. Daha bozacya varmadan Murat'n delik kunduralar su alm, iki aya da vck vck slanmt. Ayaklar byle sland zamanlar, Zonguldak'ta giydii ve eskimediklerine kzarak birgn amelelerden birisine veriverdii, ngiliz madenci botlarn hatrlyordu. Biraz kabaca, fakat ne scak, ne kuvvetli eylerdi. Bir ift te kaln yn orap oldu mu? stersen dereyi yryerek ge... Bana msn demezler!... Dn gece kumarbazlarn gelmeyii de ne isabet! ahap: Kata yattn? diye sordu. Erken yattm, ne olacak? Ge yattnsa dedim... hsan az kalsn beni yukarya brakmayacakt. Boktan bir mesele iin uyandracaksn zannetmitir. Syledin mi? Syleyemedim. Bu, yenilmek gibi bir eye benziyor. Sanki kabahat benim imiesine utanyorum. Bilirim... Ben de yle olmutum. Kahvede ikindiye kadar oturdum da, ne syledim, ne de arkadalar farket-tiler. Sonra birisi bir aralk, (Canseza teyzem) diye birey syleyecek oldu, galiba Necdet... Birdenbire kalbime birey sapland. Yavaa, evet, sahi, tpk bir kabahat itiraf eder gibi: Annem ld! deyiverdim. Halil vard. Kenan vard. de evvel inanmadlar. Sonra hep birden a* 72 t Neden? Alanmaz m? Alanr elbet... Ben alayamadm ite... Daha dorusu evelce ok aladm. Annemin lecei malmdu. Aylarca evvel biliyorduk. Geceleri, korkulu bir rya grmm gibi srayarak uyanr, byk bir sknt iinde, souk souk terleyerek annemin lmn dnr, saatlerce alardm. Bir felketi dnmek, ona maruz kalmaktan zor. Bylesi daha iyidir sanrm. Hangisi? Hi umulmad srada geliveren... nsan arr da... ahap, itiraz etmee, kendi felketinin bakalarnn-kinden daha feci olduunu ileri srmee enerek sadece derin derin iini ekti. Murat, yanl mevzuda konutuunu anlamt. Sz deitirmek iin: Erturul Hikmet'e urayalm m, diye sordu. urackta evi... Onu da alrz. Belki bildikleri vardr. Malm ya, dnyay tanr. Hayr istemiyorum! Niin istemiyorsun? Sana gelirken ben de dndm. Hatta bir aralk, geerken onu da alalm diye karar verdim. Sonra vazgetim. Ne bileyim... Vazgetim... Hikmet byle sralarda, aranmyor. Onu keyifli iken bulmal... Halbuki iyi airdir. Senden daha iyi air... Hassas yani... Ama hassasiyetinde bir acaiplik var. Sen amatr airsin, o sahici, hadiseler karsnda daha souk... Yanlyorsun! o belki de alard... Bak ben alayamadm bile... Alayamadn ama... Ben biliyorum, dehetli zldn... Sen dehetli azap ekmenin ustassn... Murat, hayretle, fakat bu hayreti belli etmemee alarak ahap'n yzne

bakt. Bu kaba saba, ablak pehlivan suratnda imdi inae bir hassasiyet vard. nsanlar byle tahlil edebileceini deil, bakalar tarafndan yaplan tahlilleri bile aklnda tutacan zannetmedii bu 73 hatrlad. nsanlar saadet mi olgunlatrr. ztrap m? Verdii cevab imdi cehtettii halde bulamyordu. Eer u anda defter nnde olsayd, yle yazacakt: Elbette ztrap... Saadetlerimizde, kstah ve hodgm bir taraf var. Hem de fazlasyle... Karmzdakilerin zddna basacak kadar... ;>.'y > :'/ ocuklar mektebe gitmek iin hzl hzl yryerek' yanlarndan geiyorlard. Ttn ameleleri de yle... Bu saatlerde, evelden de, sokakta bulunmu, gelip geenleri grmt. lerinde iki delikanlnn, byle sratli admlarla, mezar kazdrmaa gittiklerini neden hi aklna getirmemi? Evet, ahap, Erturul Hikmet iin doru dnyordu. Beraber olsayd, phesiz, tuluat kumpanyalarndaki ermeni oyuncularn taklidini yapmazd. O da kendileri gibi dnceli davranrd. Bunda; hatta, kendilerinden daha da samim olurdu. Yalnz arada bir fark var: Hikmet, muhakkak, bu souk Mart sabahnn mezarlk yolculuundan bir iir karma tasarlard. Bir yerde vaktiyle okumutu: airler annelerinin cenazesini gtrrken, yazacaklar iiri hazrlamakla megul olurlar. Yani, ztrap, ile kartrarak gayri samm bir hle getirirler mi demek istemi herif? Kendisi byle bir iir yazacak olsa nasl balard? Cigara m vereyim? ahap'a bir cigara verdi. Hi can istemedii halde bir tane de kendisi yakt. Az zehir gibiydi. Simit mi almal? Birey yemek lzm. Bu kocaman budalaya da zorla yedirmeli... Bunda utanlacak bir taraf yok ki... lme ayak uydurmak mmkn deil... Cnki lmde yrmek unsuru yok. lm, mutlak duru hli... Abdlhak Hmit Makber'i yazarken muhakkak, yeni bir sevgili bulmutu. Yeni sevgilisiyle mesut olan canl insaf baka, Fatma hanma mersiye yazan betbaht air baka... Unkapan iskelesine vapur yanamaz ki... Acaba kaykla m gitsek? Evvel sorarz. Vapur varsa bekleriz. Yoksa, ka74 !,<* S gitmek olmaz. Ben de krek ekerdim... Olmaz, dedim ya... Tamam krek ekecek zaman buldun... skelede birisi, on dakikaya kadar aaya vapur olduunu syledi. Bekleme salonuna girdiler. Burada kendilerinden baka yolcu yoktu. erde senelerdir odun yaklm gibi duvarlar ve bunlara yapk tahta sralar, kirden simsiyah olmutu. Gnesiz gnde, bu siyahlk bir eit rutubete benziyor, iskeleyi, uzun mddet denizin dibinde kaldktan sonra vinlerle dar karp buraya balamlar zannn veriyordu. Tozlu camlarn tesi, sarmtrak bir amurla dolmu, bir geni nehir yatana benzemiti. Hali burada, kardan geen kayklara, havuzlanma srasn bekleyen vapurlara ramen denizin hatta andrmyordu bile... Murat, alktan yorgunluktan, me hissetti. Eyp-sultan', kn hi grmemiti. Yazn, baz, Kthane'ye gitmek iin, bazan da, Kthane'de dolap, uzun bir yryle Edimekapdan ehre dnmek iin getii bu byk kasaba hakknda zaten hibir fikri yoktu. Mezarlklar da kendisine usuz bucaksz gelmemiti. Benim annem de Eypsultan'da gml!

 Yok canm... Sahi mi? Evet... O da vasiyet etmi... Bizim stanbul kadnlar, erkeklerin de ou yle ya, mutlaka Eyp sul-tan'a gmlmek istiyorlar. yi yleyse... Annenin yannda bir yer bulalm... Yalnz kalmam olurlar... Ben annemin mezarn bilmiyorum ki... Yalana bak! O nasl sz? Vallaha! Cenazede bulunmadn m? Hayr! Neden? te yle... nsan annesinin cenazesinde bulunmaz m? 75 Muru, uz. mjs, toprak rtlmesini grmee cesaret edemedim. Bu kadar kati bir neticeyi seyre yreim dayanmayacakt. O manzaray grmediim iin, imdi, senelerden sonra bile, lmn yalan olmas ihtimali var gibi geliyor, diyecekti. Gene kt bir mevzu tutturduunu anlayarak sustu. Sana sylyorum. Bulunmadm ite... Birdenbire hastalandm da. Durmu amcamla dil amcam raz gelmediler. Sonra gidip renebilirdin! Murat, biraz evvel, annesi ld gn kahvede olduunu sylemesine ramen yalana devam etti: Hastalm uzun srd. Bir aralk beni Adapaza-r'na yolladlar. Sonra geldim. Durmu efendi amcam lmt. dil usta amcam da Anadoluya gitmiti. ' Eee? -- E si zaman geti... Mezar kayboldu. Biz lahit falan yaptramadk. Ta diktiremedik. Tabi demir parmaklk ta ektiremedik... Vah vah! Arasra gider, ziyaret ederdin! Biz ta yaptracaz... Fena olmaz. Tabi... Siz, iyi yapmamsnz... Para meselesi... nsan, bulur buluturur. imdi aklna gelmiyor mu? Annemin mezar belli olsayd, giderdim. Biriki sre okurdum. demiyor musun? Hayr. Hi bylesi aklma gelmiyor. Bir, iki kere Eypsultan'dan getim. yle sahibi belirsiz, mezarlar ok... (Birisini anneminki farzedeyim) dedim. Olmad. Yenilerini ok yeni buldum, eskilerini ok eski... Annemin lm tarihi malm olduu halde, orada bu tarih hibir ie yaramyordu. Yeniler iin ok eski bir zaman eskiler iin de, ok yeni bir zaman gsteriyor sanki... Bir-ey okumaa gelince... Ben hibir yet, sre bilmiyorum. Sonra da ruha falan inanmyorum. Ben de inanmazdm. Daha dorusu bugne kadar inanmam zannederdim. Fakat lmn karsnda l76 Baka are olmasa da, bu da are deil... len bir insandan bize aneak hatralar kalyor. Hatralar da, ona deil, bize ait eyler... Zaten eer ruh sahiden lmemi olsayd, yaayanlar dnyada pek rahatsz olurlard. Dnsene... lkbahar havalarn... lkbaharn gkyz-lerini... O renklerin, yaama arzusu veren tazeliin iinde vcudu lm serser ruhlar dolar da biz bunu hissederek rahatsz olmaz olur muyuz? ahap, cevap vermedi. Kabahatli bir kk ocuk gibi kocaman, beyaz ellerini dizlerinin zerine brakmt. Murat: Yahu! Ben ne haltediyorum. Felsefenin imdi sras m? diye dnd. Grtlaklarna kadar lmn iine gmldklerinden bir trl baka mevzua geemiyordu. Bereket versin vapur grnmt.

Biletleri almak iin dar karak, bu skttan, -lme dair konumaktan daha beter olan bu sessizlik- kurtuldu. Vapur da pek tenha idi. nc mevkiin oturacak yeri parmaklktan ibaret rahatsz sralarnda birer cigara daha yaktlar. Pervane dnerken ihtiyar tekne, ksren bir adam gibi sarslyordu. Murat, Hali vapurlarna bindii zaman duyduu ters hisse gene kapld. Sanki vapur duruyordu da, iki taraftan ehir yryordu. Bu da insana, badnmesine yakn bir aknlk vermekteydi. Alk bir hareketle bacaklarn bkerek kunduralarn srann altna saklamt. Bunu farkedince, utand. Kendisini ne kadar sama eylerle rahatsz ettiini imdi daha iyi anlyordu. Baka bir sebep iin, ayn sokaklardan gemi olsayd, kyafetinden ne kadar utanrd. Halbuki bu sabah caddeler o kadar kalabalk olduu halde, kimseyi umursamamt. lm karsnda gnlk hayatn kk zavalllklar nasl da pek deersiz kalyor. falan diye bireyler dnmee baladn farkedince fkeden yz bembeyaz kesildi. Cebinden bozuk para karrken eli titriyordu. uradan bir simit falan bul, dedi, bireyler al... 77 oiL m: inci cue : Azmn iinde deil ya... Bfeoi vardr. Simit bu-lamazsan Acbadem kurabiyesi bulursun... Peki... Para dursun... Bende var. Ka tane alaym. Ben yemiyeceim... Artk ok oluyorsun... Neden yemiyecekmisin? Bu ne kadar srer? Geberinceye kadar yemiyeceksen diyeceim yok! Eer yarn falan yemee balyacaksan bu alk grevi beyhude... Yallah! ahap, ocuk gibi itaat etti. Biraz sonra pek bayat, elden ele gezdiinden susamlar dklm drt tane simitle geldi. Kendi payn da, obur gibi Murat'tan evvel yiyip bitirdi. Bu suretle itihas alm olmal ki: Acbadem kurabiyesi yokmu, dedi, hibir ey, yok... ikletten baka. Aldrma... Murat, ban darya evirdi. Kasmpaann stnde, uzaktan pek heybetli grnen, ilemez saatiyle Bahriye Hastanesi duruyor, onun dibinde, sar boyalar, denizin bulanklna pek yaraan eski Bahriye Nezareti, bakr mangaln altnda srtn kamburlatrm mark bir Van kedisini hatrlatyordu. Eski Bahriye Nezaretinin muntazam rhtm ve kn yapraklarn dkmeyen parkndan sonra gemi leleriyle dolu, mitsiz bir tersane sahili balamaktayd. Burada, son 100-150 senenin btn gemi modelleri vard. Hepsi de, Murat'a, belki tarihi iyi bildiinden hi kullanlmadan eskimi hissini veriyordu. Hizmetten kt halde, stn yelken beziyle smsk rtmei hl ihmal etmedikleri, kk saltanat vapurlar... lk icat istimbotlar... lk icat mahmuzlu harp gemileri... Artk tayfasz kalm ve hareket imknn kaybetmi, btn teknelerdeki sefil ve bedbaht mitsizlii sahil boyunca smsk balamlard. Bacalardan hibir * duman szmyor, merdivenlerinde, lombozlarnda hibir hayat almeti grnmyordu. Bayraksz, borazansz, vardabandrasz bu l harp gemilerini seyretmek insana bir mezarla bakarken duyduu eyleri hissettiriyordu. 78 nn arasnda bir ferahlk gibiydi. Halbuki, burann mehur bahriye zindann akla getirdii iin ferahlk duygusu da tam deildi. Manzara Hasky'e kadar bsbtn harap, dayanlmaz, karmakark oluyordu. Hali bile, burada, artk

eskimi ihtiyarlam bir denizdi. Bir deniz deil, denize pek uzaktan akrabal olan ve gittike bu mterek taraflar kaybederek, nesli mnkariz bir baka cins haline gelmi acaip bir su... Gdk bir nehir... Leler tarafndan tkabasa doldurulan ve doldurulduka daralan bir gl paras... Teknelerin, dolam bir yumaa ve ayn zamanda delikdeik bir kocaman tenis ana benzeyen ormanlarnn arkasnda, bir seyyar fotorafnn siyah perdesine benzeyen isten kapkara ahap tamirhane binalar vard. Rhtmda tersine evrilmi bir kayk teknesinin yannda iki ocuk kouyordu. Hemen dalacakm zannni veren eski bir pazar kay, irket vapurun dalgasyle ihtiyar bir orospu gibi iren bir cilveyle salnd. A! Gene o amandrada bir ilep var. Murat, yksek sesle byle syliyerek ahap'n koluna vurdu. Hangi amandrada? te... Ne tuhaf!.. Tuhaf olan nedir? amandra m? amandra elbette... Deil mi? Bir de mart kondu zerine... Bu ilep burada ne aryor acaba? Tamire gelmitir. Eski birey... Pek te kk.. Kk evet... Ararat ilepi de byle kkt. Ararat ilepi mi? Byle kkt ve muhakkak ki burada duruyordu. yleyse bu amandra eskidenberi burada olmal... Ne zaman eskidenberi? ngilizlerin zamannda... Mtarekede... Bilmem... Ben biliyorum... Tamam buradayd... Ararat ilebine cephane ykletiyorduk. 79 Evet... Sen ka yandaydn? Galiba on yandaydm... Sonradan corafyada Ararat da sz ne zaman gese ben buraya demirlemi; olan, eski ilebi hatrlarm. Bence bu dnyada Ararat da diye birey yok... O kk, eski ilep var... On yandaki ocuun cephaneyle ne alkas olur? Galiba o zamanlar benim bundan daha tehlikeli ilerle alkam vard. Ben o zamanlar Salih Reis amcay, Bill amcay, grtla oynayan amcay, -Bu Yzba Hakk beymi... M. M. den... sonra rendim?- Krtolu amcay... Bu da Mlzm Abdlvahap efendi... Bolevik Mustafa amca... Lz amca ama, kayk lz deil... teki lz amca... Bolevik Mustafa kim? te Bolevik Mustafa... Benim adm da Bolevik Murat't. Adil amcam byle sylerdi de hep... Bir de mam amca vard. Dursun efendi dersin o mu? Hayr! Bu mam amca, bir mescitte otururdu. Harbiye Nezaretinin arka tarafnda bir kk mescit var ya... te orada... Bunlar tamamiyle hatrlyor musun? Bana kalrsa, hatrlyorum gibi... Halbuki btn ocuklar yledir. Byklerinden duyduklarn yaadm sanrlar. Ben de, sonralar, marangoz Adil amcamdan, Sleyman amcamdan, Durmu efendi amcamdan duyduumu hayalmeyal hatrladklarma ekledim. Gemiye binmi miydin? "" Evet... Hsniye teyzemle beraber gittik. Kayk da bizdendi. Apansz bir

haber gelmi. Haberde, ngilizlere ihbarat yapld, yklemeyi brakp geminin derhal Hali'ten kmas icap ettii bildiriliyordu. Vaziyet birdenbire ok tehlikeli bir hale gelmiti. aresiz Adil amcamn karsile beni yolladlar. Kayk Hzraa, Yemi'e 80 Hamallardan birisi Hzraa gelince bize haber verecekti. Kadnn telsz halini her zaman hatrlarm. Peesinin altnda dua eder gibi dudaklarn kmldatyordu. Bir kere bana (eker alaym m?) diye sordu. stemez dedim. Annem byle tenbih etmiti. Sonra, iki defa syleyeceim szleri tekrarlad. Gemiye yakn geeceiz. Etrafta sesimizi iitecek kadar yakn sandal yoksa, Bill amcay aracaktm. Yakalanrsak Hsniye teyzem kars, ben de ocuu olacaktm. (Benim babamn ad Bill diyeceksin) diyordu. De bakaym!, Benim babamn ad BelN, Be-ll olmaz avanak Bill efendi!, Bill efendi!, Ya annenin ad?, Bilmez miyim Canseza hanm!, Sen hi akllanmyacaksn Murat! Annenin ad Canseza deil. Hsniye! Evet!.. Syle bakaym, biz oraya neden gittik?, eyden, evsahibi kira istedi. Para almaa gittik., Aferin! htiyar bir hamal, iskeleye girdi. Hsniye teyzeme iaret etti. Hzraa gelmi. Kaya bindik. Hsniye teyzem dualar okudu. Vapura yaklanca Baba, baba! diye bardm. Tayfalardan birisi: Kim senin baban? diye sordu. Hsniye teyzemin yzne baktm. Bill efendi! diye fsldad. Bill efendi benim babam! dedim. stba kir iinde, fesi kalpsz, tra uzam bir adam geldi. Hzra-ay tanynca, ne istediimizi sordu. Hsniye hanm peesini kaldrmadan yukarya bakt. eyhefendinin selm var! dedi. Meer parola bu imi. Sonra sesini biraz alaltarak emirleri tekrarlad. Hzraa bizi Hasky'e kard. Okmeydan'ndan, Kadnlaremesi'nden, Piyale'den dolap bizim eve geldik. Cephaneler yklenemedi mi? Bin ton cephaneymi... Krkbin tanesi tfek kurunu, st taraf, muhtelif apta top mermisi... Bizim gtrdmz emir zerine bir ksm kald. ngilizler gemiyi bastlar m? Hayr! Gemi ertesi sabah gn doarken Hali'ten kt. O zamanlar, Unkapan kprsnde, igal ordusunun casus baraj varm. Tevfik bey isminde bir zabit 81 F. : 6 Bin ton cephaneyi neden ykletemediler? Siz gittiiniz zaman saat kat? le zeri... Yanl... le zerinden ertesi sabaha kadar, bin ton cephane yklenmez mi? demek aklnda iyi kalmam... Sonra bunu Adil amcama ben de sordum. Vin kullanlmyormu. ilep oraya boyanmak bahanesiyle gelmi. Sandklar elden ele geirilip, gayet tehlikeli surette anbara kaydrlyormu. Cephaneler nerden geliyor? Kalenderaa cephaneliinden ift pazar ka-yklariyle sebze kfeleri iinde getirip gece, gemiye yanayordu. O zamanlar, stanbul hamallar ikiye bln-mlermi. Birisi Salih Reisin emri altnda Kuvayi Milli-yeye alyor, tekiler Hzr ve aban Reislerin adamlar, stanbul Hkmetiyle ngilizlere taraftarlk ediyorlarm... Hi korkmadn m? ok kktm. Korkuyu bilmeyecek kadar kktm. Sonra yaptmz ileri renince artk bunlarn tehlikeli olmak hali gemiti. imdi biraz cesur olmann sebebi herhalde bu. Ne dersn?

 yle... Haklsn... Bir de inanmak meselesi var. nsan cine, periye, eytana, ruha falan inanmazsa, birok korkulardan kurtuluyor. Durmu efendi amcam, Vicdan, namus, eref, bahisleri de byledir ama ters tarafndan. derdi. Durmu efendi amcam derdi ki: Bunlarn lekelenmesinden korkmamak ta insana bir eit cesaret veriyor galiba, Zemzem kuyusuna iemek gibi bir marifet... Durmu efendi amcan grmeyi pek isterdim. O kadar gayret ediyorum, dikkatle bakyorum, ona pek uzaktan da olsa, benzeyen bir Hocaya raslamadm. lle Hoca aryorsun da ondan... Namuslu adamlarn... Hem namuslu, hem de cesur adamlarn bir mterek taraflar var ya... te ona bakacaksn... 82 Hoca herhalde ok enteresan olur... htimal... htimal deil muhakkak... imdi greceksin ya... Dierleri hep d, aalk dilenciler... ylesine adnin bayas eyler ki, bir tabii hdise olmas lzmgelen lm bile dayanlmaz bir rezalet, bir namussuzluk haline getiriyorlar. Sahi... Ka kere cenazede bulunmak mecburiyetinde kaldmsa, annemi mezara kadar gtrmediime memnun olmuumdur. Bugn, Murat'n btn gayretine ramen sz dnp dolap lme, daha beteri anne lmne geliyordu. kisi de, artk, Eypsultan'a kadar somurtarak sustular. Tahteuurla inat etmek byle zntl sralarda, ite belli birey, pek beyhudeydi. VII Hani Akbabalarn hayret edilecek bir tabi insiyaklar vardr. Nerede bir le olsa oraya toplanrlar. yle ki, kyller, gece dada kalm hayvanlarn ararken, derelere, kayalarn ve allarn arasnda bakacak yerde, gkyzne bakarlar, Akbabalar, nereye doru gidiyorlarsa, o taraf tutarlar. Onlarn ok yksekte uup geni dairelerle dnd yerin ortas, lein bulunduu mahaldir. te Eypsultan'a ktktan sonra vuku bulan iler, tpatp buna benzedi denilebilir. Bir kahvenin kapsndan uzanp Mezar kazdracaz cenazemiz var, derdemez, hl sulu kar yamasna ramen, etraflarn, ar tenbel, fakat agzl hareketleriyle sahiden akbabalara benzeyen, onlar gibi asrlardanberi yayorlarm ve yalnz bu hazin ile geiniyorlarm hissini veren bir takm insanlar evirivermiti. Elleri ve sar son derece kirli, seyrek dileri ve krl sakal nikotinden sapsar, kamburumsu bir ihtiyar, n-, lerine dt. Bu ihtiyar, peyda oluncaya kadar, intizam83 yenler birdenbire geri ekildiler. Fakat bsbtn uzak-lamadlar da, onbe, yirmi adm mesafede l sahiple-rini gene de takip ediyorlard. Mezar kazdrmak iin, biryerden kt almak lzm geliyordu. htiyar adam, bu ii iki lira mukabilinde abucak bitirdi. Belediye Dairesinden dar knca: l hanginizin? diye sordu. Benim! diyen ahap'a bir kt tututurdu. te, mezar muamelesi... Cebine sok... Lhitli mi olacak, fkara mezar m? Anlayamadm. Yani iine ve stne ta denecek mi? Bilmem... Babam bilir. Olur mu ya... Hazrl ona gre yapacaz. Tabutla m gmlecek? Usul nasldr? Usul brak imdi... stersen tabutla gmlr, istersen kefenle... Hazrl ona gre yapacaz... Kefenle gmlecekse, tahta ister, "tabut smarladnz

myd? Babam marangoza yaptracakt. yleyse tabutla gmlecek... Bak, havalar yal olum, merhum, yahut merhume rahatsz olmasn... Gel, mezar lhitli yapalm... Salam olur. ok pahal m bylesi? Paras kolay... dare ederiz. ocuklar benim szmden kmazlar. -Sesini alatt:- Elimin altnda gzel talar var. Mezar talar m? Hayr lahit talar... Bir zengin adam zenerek yaptrm. Sonra akrabalardan birisi, buraya gmlmee itiraz etmi te, Karacaahmet'e gtrmler. Talar duruyor. Ucuza kapatrz. Merhum, yahut merhume. Annemdir. Allah rahmet eylesin... Allah sona uzun mrler versin... yleyse daha iyi, kadn ksmna lhitli mezar arttr. Namahrem, bir de eksiketek... Kadn ksmnn 84 ur vuku oaenmez... alar yukar tataym. Ruhu adolsun... Bize de sevap... Uzaktan uzaa takip edenlerden birine seslendi: Abdullah... Derhal, arac Rza babaya ko... Ben ona bir takm lhitlik ta braktm. Arabay koun... Sen de yardm edersin... Talar iine atn, yukarya karve-rin... Araba cretini efendi olum verecek. Sana da bir ttn paras uydururuz haydi... Nereye gmlecek emsettin efendi? Herkes nereye gmlyor eolusu... Tekke'nin karsna... -Pek budalaca bir ey iitmi gibi ban sallayarak, sanki kendi kendine konutu:- u Abdullah aptaln birisi... Ben baka yere cenaze gmdrr mym? -Murat'a dnd:Bakalar bunu bilmezler... Bilmeden eshab mesalihin nne derler... Utanmaz Herifler... Dnya bozuldu. Mezarlkta emniyet, uhreviyet kalmadu uraya askerler konmu... Geceleri, meraz aralarnda kt kadnlar gezdiriyorlar, esrar, rak iiyorlar, zina ediyorlarm... Ben rastlamadm. Rabbim gstermedi, inallah ta gstermez... Bir rastlasam zaten ileri tamamdr. Acemi klavuzlar, bunu bilmezler de, cenazeyi, yola yakn olsun, gtrp gelmesi kolaylasn diye bir eski ukura atverirler. Ayptr yahu, gnahtr. Hepimiz o yolun yolcusuyuz... Allahutal, adamdan bunun vebalini sorar. Belediye avuu Ahmet efendi, eksik olmasn hatrm sayar! Sizi grnce gnlm sevdi. Belli bir ey ms-lmanzadelersiniz. (Tekke'nin karsnda mezar isterim) dedim. (Oraya gmdrmyoruz. Kendin biliyorsun!) diyecek oldu. Sonra hatrm iin raz geldi. Eypsutlan'da insana lyk iki mezar yeri varsa, birisi de Tekke'ye m-lsk ve mcavir bulunandr. Birkere Tekke mbareke makam... Saniyen her zaman k yanar. l ksm, Ma-rifetname'de yerini grdm, a meftun olurmu. Iksz yerde rahatszlk hissedermi. Sonra malmuliniz, nisa ksmna mezarda bile tehlike vardr. Peri taifesi hatun kii cenazesine merakl olur. Elhasl, uzaktan mbarek bir Tekkenin, mbarek bir Trbenin parlamal... Can85 yolda olmal! Rabbim bize de byle bir makam nasp buyura, amn! Herif syledike, ahap'n yznde mitsiz bir korku, aresizlikten gelen bir barelik grnyordu. Byle eylere inanmad halde, Murat bile bir rperme hissetti. emsettin efendi, bir corafya liminin corafyadan, bir betonik liminin nebatattan, bir usta kimyagerin kimyadan bahsettii kadar selahiyet ve teferruatie lmden, lme ait o zamana kadar hi bir airin, hatta, Abdlhak

Hamit beyin bile bahsetmedii, hayal etmedii eylerden dem vuruyordu. Yokuun altnda bir tahta barakaya uradlar. emsettin efendi, kapy yumruklad. erden: Hey! diye bir ses geldi. Asana rezil! Kimsin? A diyorum. Benim, ben emsettin efendi! Sen misin? Nargilesi boklu... Defol, imdi iim var. Gel buraya rezil! Ne iin var? Cicimama yiyorum.. Cicimama.. Alay brak... Mteriler bekliyor. Mezar kazlacak... Yalan sylyorsun. Yama yok... Beni ka kere aldattn... Vallaha! Billaha... Sen yemine erbetlisin rezil... -Bir fslt oldu, konuan erkek sesi ierde birisine:- Yat diyorum orospu, diye kt, senin buraya geldiini grmtr. Rakdan imlenecek namussuz. Yat aa... Bu havada cenaze olmaz, ben bilmez miyim? -Sonra yksek sesle bardc-Haydi defol!... Baka kapya... A Kadri... A ta bak... Bak ki yalan m sylyorum. te beyler de beraber... Gene bugn aklabanln zerinde... Nerde benim, kazma sapm... Eer yalan syl-yorsan, artolsun kafan krarm moruk... Kap ald. Bir haftalk trayle, gzleri kan iinde 86 r lanmt. Yznde derin bir yara izi vard. Biraz da a-purdu. Soyunmutu. Beyaz donuyla beyaz gmlei kirden kuruni bir hale gelmilerdi. Ayaklar da aylardr ykanmamt. Sahiymi ulan! Vay lsn... Tbe estafurullah... Murat, rak kokusunu iyice hissetti. Byle serho bir adamn kazd ukura uzanp yatabilmek iin -Hem de bu yata ebediyyen diyorlard- insann ancak mdafaasz bir l olmas lzmd. Bu adamn kazaca ukur cennet-i l'da bile olsa, manen bir ptenekesi kadar kirli saylmalyd. Herif, ensesini kayarak bir mddet dnd. Sonra omuzu zerinden emretti: uradan pantolonla ceketimi ver... Sana dedim kalltak..'. Bunlar acele giydi. Kasketini de istedi. Hareketleri henz karar vermemi olduunu zannettirecek kadar mteredditti. Nihayet kasketini de kvrck, s, salarnn zerine yanlamasna attktan sonra mezar kazma kabul ettiini anladlar. emsettin efendiye: Birisini yolla da, Mehmet'i arsnlar, dedi. Nerdedir imdi? Nah, azmn iinde... Mehmet nerede olur andavall... Usturann dkknndadr. raa bakp gevi getirir namussuz... Kulbe penceresiz olduundan bir maara kadar karanlkt. Mezarc, kap ekmeden bu karanlkta kaybolmutu. Murat gzlerini altrp ieriye bakt. Deme toprakt. Karda, duvara eski bir gaz lmbas aslmt. Bunun tam altnda perian bir yatak, yatan nnde, yuvarlak bir sofra tahtas duruyordu. zerinde bir rak iesi, ktta mezelik teberi, biraz da ekmek vard. Yeil ipek kombinezonlu, plak bacakl, son derece esmer ve son derece irkin bir kadn, bana bir yemeni rtmee alyor, yzn yana tutarak kapdakilerden saklyordu.

87 Kadri, iki kazma, iki krekle grnd. Bunlardan bir tanesini darya, kulbenin tahta duvarna dayad. Kapda biran durup bireyler dnd. Sonra kadna: Ben gidiyorum, dedi, bir saate kadar gelirim... Raky tekmil bitirsen, bak keyfine... Kapy stne kilitleyeceim... Kilitleme Yama yok... Biz yukarda urarken iki vizite yapar msn orospu... Hem de bizim yatamzda... Canmza rahmet! Kilitleme... Kes diyorum. Sopa geliyor... Mehmet kapy vurursa, seslenme... Yahut seslen... Bunlar alsn da abuk yetisin... dedi dersin... Olur. Herif, kapdaki halkalara bir asma kilit, geirip kat bir hareketle kilidi kapatt, iyi oturup oturmadn anlamak iin de bir, iki kere ekti, muayene etti. Tamam! diye gld, haydi bakalm.. -Kazma ile krei omuzlad:- Anladn m moruk? Bizde kar edindikten sonra kapy kilitlemeyecek aval gz var m baksana... Mehmet'ten mi korktun? Mehmet kardan anlamaz. Ona olan olmal... Eer ierdeki olan olsa da, bunu da Mehmet sezse, yle kilitler deil, Osmanl Bankas'nn kasas olsa, parmayla aar da ieri gene girer, sen bekle dur, artk... Gzle ki Topu Mehmet geleoek... -Murat'a, kurnaz kurnaz gz krpp gld:- Sakn bunun sarna aldanmayn efendiler, dedi, Nasrettin Hooa ne demi, ban ne kadar yeil sarsan da ben senin ne gvur olduunu bilirim demi... Kadri, ayp ediyorsun... akann da sras var. Beyler yabane. Sahi zannederler. Senin akac olduunu bilmezler de... akao olduumu, yle mi?... Benim akao olduumu... Pekl lahit mi olaoak dedindi? 88 Lahit! Ta ne yapacaz? Geliyor. Herey hazr... yi yleyse... Bizim akao olduumuzu mu demek?.. Pekl!.. Murat', ilk defa gryormu gibi, tepeden trnaa szd. Souk hava akln bana getirmi olmal ki, kyafetini pek beenmedi. Lahit mi? diye tekrar sordu. Evet dedik ya... Pazarlk kesildi mi? Be liradr. On para aaya idare etmez. Kolay... Kolaym... Asl zoru budur. Be liranz alrm. Hellinden be kaymenizi... Sonra maraza olmasn ha! Ben baka mezarclara benzemem. te bu sakall papaz bilir... Bakalar hem' iin ehli deiller, hem de, namussuzluk ederler. Geenlerde ne oldu? Haydar'n kazd mezardan ly kpekler karmlar da paralamlar... Fkarann leini kpekler yedi. Polise haber verildi. Cinayet mi var? diyerek dnyann aynasz birikti bamza... Bereket doktor Cinayet deil... Eski l! demi te, kurtulduk... Kpekler de azd birader, hepsi akal kesildi namussuzlarn, akal kesildi. Mezar var, mezarek var. Mezar var, ly bir haftada rtr, mezar var, ay sonra aarsn, l ierde kz gibi yatyor. te bu emsettin hoca denilen namert bilir. Biz, ekirdekten yetime mezarcyz! Nammz yrm memlekette... Nice beyden, efendiden adamlar, (Kadri usta) diyerek admza, anmza gelirler. Ellere bir vereceklerine, bana iki verirler... Hamdolsun, bu yama geldim, yani, yirmi senedir bu zanaattaym, ben diyeyim bin l, sen de, onbin

l gmdm. Birisini de kpekler paralamadlar. te, yz sorun sylesin! yle deil mi, nargilesinin marpucuna tkrdm yobaz! emsettin efendi, artk suratn ast. Cevap vermeyerek ban evirdi. Kadri, bir mddet cevap beklemi olacak ki, sesi kmaynca dnd: 89 Yr! Sen bugn samalyorsun. Vay, kstn m teres! - ' Kserim elbette... Hayr, ksemezsin... Bir kere anzorotun kokusunu aldn bu, bir... Bir de kary grdn... Kara aziye'nin tadn sen bilirsin... emsettin efendi, Murat'n kulana mahcup mahcup fsldad: Kusuruna bakmayn evlt! Meczubun birisidir. Yar divana olduunu burada herkes bilir de, byle sama sapan sylenmesine kimse aldrmaz. Bazan da, sofuluu tutar. Oamiden kmaz. Kafasn, Eypsultan hazretlerinin trbe parmaklna (Medet!) diye vurduunu grseniz, acrsnz... Esnaf koar da bunu oradan cebren ayrr. Esnaf yetiinceye kadar kafasn pare pare yard oktur. Bazan da ite byle zndkl tutuyor. O fahieyi neredense getirip kapatr. er, barr, arr... Kusuruna bakmaynz... Byleleri tekin olmuyor. ki kere yangn olacan bildi. Ate grdm... Ate decek... Ate! diye arda seirtti gezdi. Kalbi saf olduundan Allah ona malm ediyor. Besbelli... Zamann (Behll' Dnajs canm! Hi fark yok... O da, himmeti hzr olsun, byle melmet iinde puyn imi, gz kapal olanlar. kfre mstarak bilirlermi... k" teki mezarcya da haber gnderseniz... Bir yerde oturuyormu. Galiba o da Behll' Dn. Evet... Bunlar bir taifedirler... Pelerinden gelenlerden birisine emretti: Ali, ko Mehmet'i bul!.. Bir yerde oturur bilisin ya... ocuk omuzlarn silkti: Ben gitmem! Neden yavrum? leri geri haltediyor. Boku aziyle yese umurumda deil, el akasna da balyor. te, Necip gitsin! Ahbabdr. -Yanndaki sar sal olana dnd:Haydi o-Jum! Hazr, (Alacam var pezevenkten) diyordun... Olan biraz dndkten sonra dnd. 90 l\u I liv> yvixuyv wvii merdivenli yolun, doruca lme gittii belliydi. Yeile boyanm demir parmaklklar, ou meyillenmi mezar talar... Bir karmakarklk ki... Mezarclar akalaarak, birbirlerine irkin kinayelerle taklrken ahap'la Murat, etraf dolatlar. Her admda, slak toprak .ayaklarna yapyor, yrmeyi zorlat-ryordu. Hocann n methettii trbeye kadar gittiler. Pencere parmaklna eit eit bezler dmlenmiti. Ellerini iki tarafa, siper edip ieriye baktlar. Zemin alt keli tula ile denmiti. plakt. Ortada, iki mezar vard. Boaltlm bir evde, son seferi yapacak arabay bekleyen iki sanda benziyorlard. Murat, pencerenin pervazndaki erimi mumlara par-mayle dokundu. Bunlar buradan alrlarm da oraplara satarlarm... Babam yeniden evlendrmeli! Murat anlamadan arkadann yzne bakt: Ne? Babam evlenmeli diyorum. Bize kim bakar? Baban olmaz. Sen evlen... mkn m var? Son zamanlarda hep bunu sylerdi: Nasl bir kz olacan...

Dn nasl yapacan... Yreim dayanmaz... Yrek meselesi deil... Belki de baban tekrar evlenmeyi istemez... Kim bilir?.. Ellerini bellerine koyup, denize baktlar. Zlftaraa kprsne doru bir barsak gibi incelmiti. Orada, yosunlu tahtalara benzeyen birka yayvan ada vard. Sonra gittike netliini kaybederek uzaklaan, stanbul ehri... Burasn Piyer Loti pek severmi. Dnyada seyyahtan daha budala mahlk^olmaz. Neden? Bir de imdi grmeli... Yazn gelirler... Burada gml lleri de yoktur. Kimbilir, bizi nasl hayal edi91 yorlar. Kitaplardan anladma gre, ark diyince bu av-rupa'l zppelerde, bir masallar uydurma kabiliyeti balyor. yle ki... Her sabah ailemizden birisi lr de buraya gmersek seviniriz sanyorlar. Biz lme doru yaarmz gibi... Byle olmamz ilerine geliyor. Geen gn bir-ey okudum. Kprl Fazl Ahmet Paam hangisi, Fransz sefirine: Kiralnz o kadar byk adam diyorsunuz! Bu ticaret ileriyle nasl urayor? diye sormu. Ticaretle uramay ayp sayyoruz da.. Ben de Piyer Loti'yi ayplamyorum. Kendimizi ayplyorum. Nerdeyse, (Aman Piyer Loti sonra bizi beenmez!) diye korkuya kaplacaz... Herifi uraya getirmeli... Bir tahta eve sokmal... Ekmeini de uradaki elektrik fabrikasnda alarak kazanmaa mecbur etmeli... Bilmem, kendisinden baka sevdii var mdr? Onu da veremden ldrmeli... Alktan.;. Buraya gmdkten sonra eline kalemi vermeli... Bakalm ne yazacak? ahap, Buralarda kahve falan yok mudur? dedi. Ne olacak? Bir ey ierdik. Soralm... Sahi! ep vakit var. Kazlan mezarn bana dndler. Burada, toprak, birka kere elden geirildii iin yumuakt. ukur, daha imdiden, heriflerin gbeine geliyordu. emsettin hocaya oturacak yer olup olmadn sordular. Vardr. Buluruz, -dedi, sonra sesini alaltt:- Bu serserilerin batnda durmasak olmaz. ki kar eksik kazmay kr sanrlar... Nerdeyse araba da gelir. Talara bir kere bakarsnz. Lhti gzmzn nnde yaptrmaz-sam, yreim rahat etmez... Hele iimizi bitirelim... Oturmak kolay! -Daman keyifle aklatt:- Bir de yer bulduk ki... Sultan hanmlara mahsus... urada yatan kadn ermilerdendir. zerine kangal kangal nur indiini gzmle grdm. Bir byk Paann refikas imi. Cenazeye bel92 \ polis te getirmi. Gene bize bavurdular. Mezarn yerini biz beendik. Hitamnda on lira verdiler. Fakire fka-raya dattklar da baka... Cenazede paraya acmadn m, mevtann ruhu rahat eder. Zaten mevta ksmna ilk gecesi zordur. Mnkir-Nekir meselesi bir... Bir de mbarek aylr kalkmaa davranr da, ban tahtaya vurunca: Eyvah! lmm! der. te bu sralarda, arkasndan verilen sadakadan baka yardmcs yoktur. Siz hi merak etmeyin! Akamla yats aras buraya karm. Bir Ya-sin-i erf okurum. Yrei ferahlar rahmetlinin... Hepimiz o yolun yolcusuyuz... Mezarn iindeki dinlenmek iin biraz durdu. iddetle perdahlatt yznde,

derisi kemiklerine srmsk yapmt. Srtla da sipsivriydi. Ne okuyorsun sakall domuz! diye lf att. . emsettin hooa telland: Bitti mi Mehmet Can? Bitirir canm! Bir tuttu mu dev gibi alr maallah... Ne okuyorsun efendilere, dedim? Hi, konuuyoruz! Kara aziye aadaym. Kadri diyor ki: Bahta, talihe! diyor, ne alrsa razym! Elden versin! Bamn zerinde yeri var! diyor. Mnasebetsizlii brak ta iine bak! Ulan, ablama sylerim diye korkuyorsan, bizden sr kmaz. ine bak, dedim ya.. Zaten bizde kabahat! Sizin gibi namussuzlara mezar kazdryoruz. Gnaha giriyoruz ya... Semtli bulunmusunuz. Yreim rahat etmiyor. Peygamberimiz (Sana ta atana sen ekmek at!) buyurmu. Hele domuz! Peygamberin adn anma! arplrsn! Ablam seni Kara aziye'nin kulbesinde basmad m? Yedi mahalle teneke almad m? Riza beye dua et... Ablam artetti! E! Uzattn artk! Ben kardan korkan herif miyim? 93 yapsn! Vallaha, Tallaha. Ben de eve oyna alrm. dedi. Ben de, (Bizim emsi hoca yle eylerden korkmaz. Almadn kabahat!) dedim. Nasl iyi demi miyim? Tuu Allah beln versin! -Murat'a gene ban sallad:- Latifeyi sever bu Mehmet? Kusuruna bakmayz! -Sonra mezarcya kt:- Biz uradayz! Tekkenin arkasndaki kahveye gidiyoruz. Lahit ta getirecekler. Arabacy oraya yollarsn. Olur! Lkin Kadri'nin pazarlna birey demedin... Tbe Yarabbi! Mezarc arkadana gld. te kabul ediyor. Bu Papazn (tbe) demesi, (Bert her bokta varm!) demektir... Acele uzaklamak isteyen emsi hocann arkasndan seslendi:- Kara aziye'yi cann ekmediyse, Nazl Hseyin'i getireyim... var m bir diyecein namussuz!. emsi hoca, (Dnya bozuldu!) diye bir eyler sylyordu. Murat, byk bir keder iinde, bir baka hocayt (Durmu hocay) hatrlad. Onu hatrlamak her zaman, kendisine mit verirdi. Yavaa ksrd. Mezardan hep acele uzaklarlar. Artk grnmez olduuna kanaat getirilince yavalanr. Hele bu yamurlu, souk Mart gn Murat bunu bir kat daha iddetle hissetmiti. Yannda yryen Hikmet'e belli etmeden bakt. Hikmet'in kurt yz Profilden kurta benzerdi- so-murtmutu. nc gzetlemede gzgze geldiler. Hikmet sesini alaltarak: Ne Kbus! dedi. Hangisi? O Kur'an okuma fasl.. Klklarna baktm... O kadar paavra, o alt adamn srtnda nasl duruyor. Sanki stste zamka batrmlar, her batrlta didik-lenmi paavralarn iinde yuvarlanmlar... Kur'an da 94 Daha birisi besmeleyi yarlamadan teki havadan kapyor... Kavryor, peneleriyle mncklyor... Hsniye teyze mahvolmutur... Pisliin hi bir eidine tahamml edemezdi... Ben zengin cenazelerinde de bulundum. Onlara, kravatl, kelli, felli Hafz efendiler geliyorlar... lerinde besteler yapanlar bile var. Manzara daha besbeterdi. Ne yapmal bilmem ki... Rahmetli babam en gzel ekli bulmu. Bilmez mi canm? Anlayamadm. Barbaros zrhls ile beraber batm... Kendi isteiyle... Ne gzel... Sen ne yapacaksn? Vasiyet edeceim. Cesedimi yaksnlar, kln rzgra savursunlar..

 Sahi! En temizi bu... Hep dndm. Dnrken... -Etrafna bakp ahap' kollad- gzmn nne gelir. lk gece. yle upuzun yatyorum. Birey evvel gsmde gezinir. Sonra kefenin katlarn zorlar. Temas hafiftir ama ben gene de hissederim. lk zorlad yerden giremez. Dner bir baka aral tecrbe eder. Bu aralk kendisince birey hissetmitir belki de bir tehlike... Durup karanl dinler. Btn yeralt melekleri dikelir. Sonra daha itina ile tekrar balar. Nihayet kefenin bir yerinden deriye girebilmitir. Alk olduu iin eneye doru yrr. Sonra dudaklarmdan geer... Burnumu yandan dolar... Nihayet gzme... Ne diyorsun? Sus artk... Deil mi? Nihayet akrep... us rica ederim... yi ama, lym... Tahta parasndan, temel tandan farkm yok! Biliyorum ama, gene de sus! Mutlaka yaklmaf vasiyet edeceim... Birey daha aklma geliyor. Nedir bilir misin? Ne? 95 kati vard. lmyle beraber bu harikulade insan hissi, kadn duygusu heba m oldu? Tanbur Cemil'in parmaklarndaki tanbur almak melekesi... Ne bileyim, Neyzen'in sanat... Yahya Kemal'in bandaki iir yapan ey... Erturul Hikmet, durup Murat'n yzne bakt: Korkun adamsn bazan, dedi, kendine kar bu kadar hain oluun kederini insan gibi gsteremediinden... Farknda msn? nsan gibi... -Murat glmsedi ve Erturul Fikret'in bir msran tekrarlad:- Yrtk kunduralarm bana bu hakk verdi! Erturul Hikmet, arkadann perian ayakkablarna istemeden bakt. Kabahat kendisinin imi gibi utand. iirde (Bana) yerine (Ona) deniliyordu. Sevgilisi aktan bahseden aire glm... Byle alay etmek hakkn ona airin eski kunduralar vermi imi... fkeyle sordu: Sabahleyin bana neden uramadnz? Murat iitmemi gibi konutu: lm bazan ehemmiyet kesbediyor. nsan bir oturuta ona dair bir ok iir yazarm sanyor. Bana da olur. Sadr'ye sordum. (Yapamazsnz sanrm) dedi. Neden? lme dair yazabilmek iin lm madd varlmzda biraz duymamz lzm kanaatnda... Yani bir yerimiz mi lmeliymi? Bu zaten olurmu, bir muayyen yatan sonra lm hi sezdirmeden vcudumuza ilemee balam... Ekseriya damar sertlemesi halinde... Bu hal balad m, bir mddet tedirgin olan uzviyet lm korkusuna der, lm dnrm. (En iyi lm iirleri bu sralarda yazlsa gerek!) diyor. Lkin ben doru bulmadm. iirde hakikatin pay hemen hi yoktur. Biz sonradan iktisap ettiimiz bir zanaatle yazyoruz, deil mi? Sabahtanberi dnyorum. lm zor mevzu! Byk bir ressam, (Ah, demi tyl bir beyaz havlu resmi 96 yapaDisem!..j uumae iirde pek zor. Fazlas, fazla, noksan noksan... Bugnk hislerime uygun bir msra bulamadm. Hmit pek airane geldi. airane bile deil... Pek akll... Frenklerde de birey bulamadm! Kendin? Affet! yle berbat ki okumaa demez! Hele hele! Fikrimi syliyeyim de... O zaman dinlemek istemez misin. Hayat, hatsz,

virglsz bir cmledir ki onu birden okuyup sonuna da mezar denen bir nokta koyacaz.. Byle birey... Topu topu alt mini mini satr. Hepsi krkiki hece... Okusana canm! Bir cmledir ki hayat -Ne bir virgl, ne bir hat-Birden okuyacaz! -Bazan gen bazan erken- Sonunda mezar denen, Erturul Hikmet yavaa tamamlad: Bir nokta koyacaz!. hayr. Hi beenmedim. Sadri hakl... Hakl olmaz m? Abo bu sabah sana m geldi. Evet. lk sz neydi? Hep merak edersin... Dur bakaym1 Galiba: Biz mahvolduk dedi. lk sz bu mu? Hayr! Uyuyor muydun falan diye sordu da... lme dair ilk sz bu. Gelirken motorda hep seni dndm. Ben de bir felkete urasam sana koarm. Ama ne gibi bilir misin! Ben iki kii olsam... Yani iki para... Bir felkete uraynca teki paramdan evvel sana koarm... Mersi! Mersi ama, sen bize komazsn! Deli misin! Ben de size koarm. Hayr! Neden sen bize komazsn da biz hep sana koarz bilir misin? 97 F. : 7 Hayr! Uydurmayacam! Sende bir hal var, Sen sana koanlar naslsa kendine borlu brakmyorsun... Dur biliyorum. Bunun farknda bile deilsin. Yani bor mevzuu bahsolamaz. te bizi sana koturan da bu galiba... ahap yanlarna geldi. Motor bekliyormu, dedi, Adliyeciler tutmular. -Babas zabt ktibiydi:- Binelim mi? Murat, hi dnmeden cevap verdi: Binelim. Doru size gidiyoruz. Evi toplamak lzm. Baban sonra gelsin! Bu pratik ve tam yerinde bir teklifti. Bandan bir kere daha gemedii iin bunu nasl olup hatrladna kendisi de at. VIII batarafta bulunuyorlar, rzgr insan yzn kesecek kadar souk olduu halde aldrmyorlard. Halbuki Erturul Hikmet'in pardss inceydi. Murat'n slak ayaklar donuyordu. ahap'n ise stma nbetine tutulmu gibi ii rpermekteydi. Hikmet homurdand: una elbette deniz denemez... Belki zaman zaman Okyanus ta byledir ama, Hali asln inkr etmi bir haramzade... Sen denizi eskidenberi sevmezsin! Sevmem... Babama ok acrm. Deniz, baz insanlar, orospuca aldatr. Onlar farkettirmeden deitirir. Kendisine balar. Babam bir trl anlayamadm. Aramza bu cenabet giriyor! Haydi Hikmet bey abuk! diye barm. Kim? kinci ark... Blmeleri su alyormu. Terk-i sefine emri oktan verilmi. Babam bir diree dayanp trnan kemirmekteymi. Annem, deti olduunu syl98 ba elbisesi olduuna gre, yz gz de kir iindeymf. Gverte zabitanna gemisi ile beraber batma yaratryorum. Lkin makine ksmna ne oluyordu? irket vapurlarnda bazan bo bulunup, kafam kapdan kazan dairesine uzatrm.

Yzme istim kokusu ve slak bir hararet arpar! Belki cehennem de tpatp byledir. O basamaklardan aada, her zaman k yanan o pis, o darack ukurda, bir valye bulunacan nasl kestirirsin? anakkale'den dman geirmeyeceklermi... Haydi Cr-il'le Loyd Cor serseri... Babama ne? Ondan sonra da o kadar ok grlt oldu ki... Hikmet amcam pek yaamazd. O tabiatiyle... Makul bir surette lebilirdi ya... Allah, Allah! ylece bir demir diree dayanp trnan kemirerek... Su yavaa, pusudan yaklam gibi geliyor. Ayaklarnda slakln duyunca, piman olmu, bir kere merdivene bakm mdr? Tella... Daha dorusu can avliyle bir kere olsun atld m? O menhus Barbaros nasl da var kuvvetiyle zerine kmtr. " Barbaros'un batt gn iyi hatrlyorum. Biz o zaman Kasmpaa'da oturuyorduk. Bir Bayram arefesiy-di galiba? Kasmpaa ekseriya Bahriye zabitlerinin, kk zabitlerinin ve neferlerin oturduu semttir. Haber gelince, koca kasabaya bir hal olduydu. Allah gstermesin... Ben bir milletin bir tek insan gibi ban yumruklayarak alamasn dndke o gn gzmn nne gelir... Sakin sokaa yava yava bir hal oldu... Nasl anlatmal? Bir hal oldu! Tam karl... Demek hatrlyorsun? ahap tane tane sze kart: Hatrlamaz m? uradaki ilebi gryor musunuz? Mtareke de ayn amandraya bal bir kk ilebe bunlar Anadolu iin cephane ykletmiler. Bunlar kim? te bu Murat? 99 murttu:- Bir yalan syle ki yalana benzesin! Vallaha! Sor da bak! Demin gelirken anlatt. Baka zaman olsa Murat inkr ederek ahap' deliye dndrrd. imdi, Hikmete kar annesi lm arkada tutmak iin maceray ksaca hikye etti. Erturul Hikmet'in kurt yznde vahi bir gerilme olmutu. Murat'a tepeden trnaa bakt: Ka yandaydn? Bilmem! Herhal onu doldurmadmd sanrm... Sade o kadar m? Bacamdan byk ilere girmitim. imdi dnyorum da... Bama kasket geirip bir Bulgar stye yollarlard. Bir takm ktlar alnr, verilirdi. Sonra yksekkaldrm'daki Majestik sinemas yok mu? Oraya giderdik. Ne olacak? Ktlar, M.M. gurubu istihbarat servisine orada karanlkta teslim ederlerdi. te yle bir iten dolay gene gitmitik te.. Babam Fransz zabitiyle arafl kadn ldrmt. Hl gzmn nndedir. Biz sinemann antresinde, basamak yukarda duruyorduk.'Adil amoam bir de bakas vard. O bakasn sonralar yakalamlar da ikence ile ldrmler. Babam beni arkadalara teslim etti. Eli ceketinin d cebinde bir suya girer gibi yksekkaldrm'n akam karanlna kart. Mamafi, kpkrmz fesini alaca iinde kolayca takip ediyordum. emenin nne, drt yolazna gelince silhlar patlad. yi atard rahmetli... Sonra rendim. Zabite iki kurun, kadna iki kurun demi. Dier kurunu ne olur, ne olmaz diye atmam. Fesini bandan karp sola sapt. Evet, daima sola... Nur iinde yatsn Mahir amcam! Sonra... Biz sinema gibi seyrettik. Hemen de sinemaya girdik. Ktlar teslim ettiler. Oturduk. Hi unutmam! Bir acaip filmdi. Siyah mantolu bir adam vard. ato harabelerinde galiba bir hazine aranyordu. Hep yle deil midir? Hazinenin

plnn sk sk gsterdiler. Bugnk gibi 100 liyordu. Gece eve dndk. Adil amcam bana sk sk tenbih etti. Anneme bile sylemeyeceime dair yemin ettirdi. Zaten buna lzum da yoktu. Hi bir ey sylememee alktm. Adeta erkek gibi: Darda olup bitenler kar ksmna anlatlmaz. Ayptr. derdim. Fransz zabitini babamn vurduunu Annem aneak zaferden sonra rendi sanrm. Sonra? te bu kadar. Pardon! Sonra anladk ki kadn mslman kadn deilmi. O zamanlar, igal ordusuna, byle sahtekrlk yaparlarm... Yazk oldu ikisine de, derim... Niye gldn? Ben neye glerim! Kunduralarna baksana... Gene tuttu huysuzluun. Btn bunlarn yrtk kunduralarla ne alkas var? Birisini tandm. imdi Paris'te okuyor. Biz yatadr. O kadar zenginler ki... Eskiden de zengin imiler. Ayn tarihlerde... Yani senin Bulgar stden mhim ktlar alp sinemada Kuvay Milliyecilere teslim ettiin sralarda... Babann yani Marangoz Mahir efendinin film evirir gibi adam vurduu zaman... Pederi biraz ya-lym. Bir yerde sefirmi. Valdesiyle beraber bir aralk bu dediim arkada stanbul'a gelmiler. Gelir gelmez de konaklarn, igal ordusu zabitleriyle doldurmular. Gnlerden bir gn evin nnden elmaekerci geiyormu. Ne zaman bir elmaekerci grsem, macera aklma gelir, glmserim. Bizim arkada: Anneme gideyim, para istiye-yim de, elmaekeri alaym! ne olacaksa! demi yrm-m... ocuktur stkat odalara acele bakar, merdiveni iner, salonun kapsn aar. Bir de ne grsn? Annesi, birisini arka st divana yatrm, zerine ullanm. Divana yatrlan biarenin yz grlmyor ama, mavi uha pantolonu ile parl parl rugan izmeleri grlyor. Belli ki annesi misafir zabitlerden birisini yatrm. Meer bizim arkada o sralarda, hizmetilerden birisinin kendi yanda kzyla gre edermi. Bu grei yaptran ahba, kuuKDey kz yere yara m, Yaa KuyuKuey! sk bastr! diye keyifle barrm. ocuk ksm gramofon pl gibidir. Bakm ki annesi de gre oyunu oynuyor, fazladan Msylerden birisini iyice yatrm: Yaa Anne! sk bastr! diye aba gibi barmaz m? Uyduruyorsun? Byle bir macera belki olmutur. Lkin o ocuk sana anlatmaz. Esas olmas ya... Ben vallaha uydurmuyorum. Vakay bana gnn serbest gre malubu Fransz zabiti anlatt. Sonralar burada ticaret yapyordu. Gld de... lk rendiim Trke ite bu szlerdir dedi. Fransz'larn dilimizi nasl konutuklarn bilirsin. Herifin bir: Yaa Anne! Sk bastr! demesi var ki duyman isterdim. Gene o Fransz ahbabma gre: Biz az kalsn medeniyette Franszlar geiyormuuz! Anadolu'dakiler, herhalde Mahir amcalarm oyunbozanlk etmiler. Zira Fransa'da da byle iler oluyormu ama, oradaki ocuklar annelerine gayret vermeyi henz bilmiyorlarm. Sadece ayaklarnn ucuna basp edeple geri dnerlermi. imdi hatrladm. Klod Farer'in (Les Civilises) isimli romannda var. Demek romann da yazmlar. Bir de kendimizi Avrupallara tantamadk diye zlrz. Bir de sklmadan (Uyduruyorsun) dedin! Nasl yalan mym? Bizdekini deil Fransa'dakini yazyor! Daha iyi syledin ya. Fransz kendi marifetini saklamadna gre demek sammi... -Suya tkrd:- Annen asker dikii dikeceim derken verem oldu, arslanm, dedi, baban olumun yrtk kunduralar air Hikmet'e glmek hakk

vermesin diye evini yangndan kurtarmak istersen geberdi... Ayaklarn u anda su iindedir. Su ksm da bir muayyen dereceden sonra buz tutar. A gezdiin zamanlar bilirim. Arkadalar (Mektepler paydos oldu. Kzlar seyredelim!) diye tramvay caddesine kmak isteyince, sen klndan utanp bir i bahane ederek bizden ayrlrdn... Bir de sklmadan, (Bunun ne alkas var? tuttu huysuzluun!) diyorsun. Alkasn hl anlaya-madn m? Oyun byle bitmeyecekti olum! Ben doma 102 I daki mezbelelii ok kii nedir bilmez! Arada karpuz sergisi kurarlar. Karpuz sergisini ne bileceksin. Halis olan kerhanesidir. te orada mehur karakol vard. (16 Mart ehitleri) derler. Her sene ihtifal falan yaparlar da, havaya kurusk kubur skarlar. Uyurken snglenmi Mahir efendiler, Ahmet avular, bilmem kimler... Koca bir milletin iinde sar izmeli deil, yalnayak, bakabak Mehmetikleri!.. Ne zaman Feridiye'ye iim dse Abanoza urasam, nekadar sarho olursam olaym, altma yatan kzn arkasnda, bir tane 16 Mart ehidi, nn ehidi, Sakarya ehidi grr gibi olurum. Hst! Canm sklyor. Lfm kesmeyeceksiniz! ehitlerin elinden bibok gelmiyeceini bilirim. Kzlarn kerhaneye koyanlara, vizitesini verip icabna bakanlara ne bu dnyada ne de teki dnyada bir halt edemezler. Binaenaleyh ortada milli hakimiyete, misak- millye dokunan bir cihet te yoktur. Bunlara da dokunmadka her sz beyhude saylr. Gevezelikten ileri geemez. Lkin bir uzak tehlikesi var gibime geliyor. Ben bir daha Barbaros'la beraber batmam. Sen, bir daha muharebeye girip karn neticede veremden ldrtmezsin. Olunu yalnayak, dilenciden beter dolatrtmazsn. O zaman iimiz, o dediim arkadan hanm valdesine kalr. Dmanlar gene kolayca gelirler. Hanm valde ii yoksa sertliklerini yumuatmaa urasn! Baa m kar Murat yolda! Haklsn ama, bunu sylemek sana da bana da dmyor! Neden beim? Babalarmz bu niyetle dmediler... Netice byle olsun diye mi -Parmayle Murat' gsterdi:- dtler? Biz de alacaz! Senin imdi facia halinde grdn ey, 50 lirann yokluu. Elli lira ile keyfin yerine gelir. Ben ehzadeler gibi sslenirim. Rica ederim, rica ederim, ben babamn hatrasn 50 bin liraya deimem! Annenin hayatn? 103 Anan ne kadar severdin biliyorum. O kadar severdin ki, bir iir yazamadn. Bundan daha byk ispat istemem... Bir gn imitik. Aklnda m? Ne dedindi? lmeden evvel de byle mi idim bilmem, dedindi, bilhassa imdi, bu yoksulluk iinde iki dehetli ey oldu. Ba-zan hlya kurarm. Milyoner olurum. Bir milyonerin malik olduu eylerin hepsine malik olunca. Yreim deta bir demir duvara arpar. Bunlar anneme gtrememek... Ona (te al) diyememek duvarna... Elim, ayam kesilir. Belki de i bulamaym da bundan. Bazan da... nsanlarn ldkten sonra bireyler grp anlayacaklarna inanmadm halde, milyonda bir ihtimalle annem beni seyrediyor, zlyorsa... derim... O anda hereyi gze aldm olur. demedin mi? Dedim. Gene de yledir... Annen halbuki, son gnleri ben iyi biliyorum, seni doyasya pemedi. Hastalm gemesin! diye... Biri, bir kitabnda galiba (Hizmetkr

idarehanesinde bu verem oimak korkusunu ne gzel anlatyor. te bugn sen de o haldesin. Bu tehlikeye maruzsun. Mtemadi gdaszlk, soua kar giyinememek, yarn ne yiyeceim? nerede yatacam? korkusu... Bunlara ilveten anneni bahtiyar etmek imknndan mutlak surette mahrum kalmak... Hayr! te burada yanlyorsun! Annemin hatras iin btn Trk milletini bahtiyar edeceim. Kaytsz artsz btn Trk milletini... 15 milyon kii bir tek Can-seza hanmm gibi... Bunun iinde bana sataan namussuz herif te var. Kim var? kim var? Sahi! Bu maceray bilmiyorsunuz! Haydi onu da anlataym da bitsin! Bu yazd. Ne perian bir yaz!.. Bir ay evvel tabancam satmtm. gn evvel de o da gzel lz bam. Hatrlyor musun? Kemik sapi deil mi? Evet! te onu! Yz kurua sattm. gn sonra tama104 Denize kar bir sraya oturdum. nsan hibirey dnmeden yapamazm. Yalan! nsan, hi kafas yokmu gibi kendisini bile unutarak saatlerce dalyor. Sana birey daha itiraf edeyim: Alk iin birok eyler yazlmtr. Galiba hepsini tok adamlar uydurmu. Aylardr devam eden yoksulluk neticesinde, yava yava iliklere ileyen alk, le yemeinin bir saat gecikmesi srasnda duyulan mide kazntsna benzemez. Az sulanmas, mide kazntsna benzemez. Az sulanmas, midede sz falan olmuyor. Bir yorgunluk ta deil... Bir uyuukluk... Bir uyumak arzusu... Lkin sahi zannedip uyumaya niyetlenmemeli... Uyku gelmez. Zaten uyku normal itir. Sen tepeden trnaa anormalsin... Birisinden iitmitim. Uzun zaman a kalan insanlar, zayiflamazlarm. Bilkis, iman grnrlermi. Deri iiyor galiba! Sonra artk vcut kendisini braknca... Herhalde kalp hepsinden evvel oyunbozanlk etmeli ki... Koup dururken yznn stne devrilirmisin. Gelip evirirlermi ki lmsn. O anda... Ne rpnmak... Ne birey! Yalnz, gzlerinden birisinin alt patlarm ve oradan bir sar su akarm... Murat kederle glmsedi: - Herhalde alktan len adam bu suretle bahtna alyor olmal... Ben o gn Glhane Parknda henz bahtma alayacak halde deildim. Al bir fke eklinde hissediyordum. Kendi ahsma kar bizzat alaldn iin hiddetliydim. Sonra yava yava bir serholuk balad. Keyifli birey... Dnyay bir umursamamak... Hereyi d, deersiz, baya grmek... te iimde, beni (Murat) yapan her ne ise, o bir kck k, yahut, bir mini mini kz ocuu gibi darack bir yer: de oradan oraya koarken yanma birisi oturdu. (Merhaba) dedi. (Merhaba) dedim. Hafif sakal vard. Srtnda cbbeye benzeyen bir siyah pards... Bilirsiniz... Anadolu'dan mal almaa gelmi bir kasaba esnaf... Kolay bir teda ile bana rahmetli Durmu hoca amcam hatrlatt. Rahatlk hissettim. stanbul'lu olup olmadm sordu. (Evet) dedim. Memnun olmu grnd. Yabanclktan dem vurdu. Beraber dolama teklif etti. Herhalde 105 pek uysal davranmm ki... tiranna dukukuhi sumu en-ni nme atmaz m? Eyvah! Karakollara gitmisindir... Suratn tersine evirmisindir! Hayr! Ne hale geldiimi tasavvur edemezsin* Bir kere elimi bama gtrdm. cebime. Orada bulunmayna, herifin hareketinden daha ok atm. Nasl yerinde olmazm... -Murat glmsedi:- ama olmad da isabet... Bir an srd sanrm. O bir an bu adam hemen yere devirip artk baklayacak yeri kalmayncaya kadar baklamak lzm geldiine kanaat getirdim. Bunu yapamadktan sonra durmak beyhude olacakt. Nasl

bakmsam bakmm! yle bir korktu ki... Sakal titreyerek Tbe yiit! Tbe koum! Haltettim. Tbe! diye zplad kalkt. Bir aya da biraz topalm. Arkasndan kayboluncaya kadar baktm. Sanki o herif duruyordu da, etrafnda Glhane Park yaylanyordu. Bunu da m bahtiyar etmek istersin! Evet... Btn Trk milletini diyebilmek iin... Yanl seviyorsun arkada... Nasl seveyim? Btn dnyann namuslu insanlarn... Btn dnyann... Ve ancak namuslu insanlarn... Orospular hudut harici mi demek? Her eidi... ster, kasaba esnaf klnda olsunlar, ister, Fransz Yzbasn olunun (Yaa anne sk bastr!) teviki nnde beenenler oslun... Dursun amcam da byle derdi. Sen ne diyorsun ahap? Ben aire hak veriyorum. Orospular sevmek olmaz! yi ama, demin bak bu air ne dedi? Orospularn iinde 16 Mart ehitlerinin kzlar da varm. Erturul Hikmet elini kaldrd: Haa! Onlar orospu deil! Orospu... Biziz!.. Murat, o gn akam zeri girdii ahap'n evini, o 106 bettinjin kraat kitaplarndaki (Ey tam heda'ya) makalesini hatrlamtr. Bilhassa zabit gittikten sonra arkasnda brakt perianln iinde, kadnn ak kalm bir konsol gzn iade etmesini. Babay kedeki kahveye brakmlard. Eve yaklarken, Murat nedense bunun pek mkl bir i olaca-1 n, adamcazn kalmak istemeyeceini dnerek nasl hareket etmesi lzm geldiini tasarlam, bir are de bulamamt. Halbuki Tahir amca, arm bir ocuk gibi hi itiraz etmedi. Kapda bekleyerek ahap' anahtar getirmek zere babasna yolladlar. Erturul Hikmet: Annemi srtlayp getirsem nasl olur? diye sylendi. stemez. amar ykayacak deiliz! Meydandaki ufaktefei bir yerlere doldururuz. Zaten ne yapacamz da pek bilmiyorum ya... Hele girelim... ahap anahtarsz geldi. Babasnda deilmi. Komulardan birisinde olmalyd. ki kap tede buldular. Ev alt rutubet kokuyordu. Karanlkt. Bu karanlk kszlktan ileri gelmiyor, evin can snm tesiri veriyordu. Murat Cenazeyi burada ykamlardr diye dnd. Bir kere paltolar, pardsleri karacaz... Ne oluyor ahap? Hi! Rica ederim, alayacaksan, burada istemem... Sus bakaym? Alamyorum, Babam perian... (Anahtar!) dedim de... Yzme bakakald. Eminim ki beni tanmamtr. Biz bu evde iki kii barnamayz... Olmaz. Murat, fkeyle ayaklarn yere vurdu. Kunduralar karalm, dedi, etraf amura boarz. Haydi gelin arkamdan. Dur sana terlik vereyim. 107 liyorum, zordur. Lkin dayanacaz... Mevlt ne zaman okutulur? Erturul Hikmet patlad: Balatma mevltun geyik masalna imdi... Yeter... Mezarn bandaki herifleri grmedin mi? stemiyorum. dettir de... Krknda galiba...

 yi birey olsa, saklamazdk... Kes... Canm skyorsun! Odalar dolatlar. l yata olduu gibi duruyordu. Murat, havay deitirmek gayretiyle bunu evvel stn-dekilerle beraber katlad. Bardak, tas, mendil gibi eyleri bir dolaba soktular. evket, acele katlanan ilteyi tekrar sererek iindekileri dikkatli dikkatli devirdi. Yorgan, sanki birazdan kullanacakm gibi katlad. Hepsi de bu iler pek uzun srecek zannetmilerdi. Kendilerini pek artan ksack bir mddet iinde herey yerli yerine geti. Evde lmden hibir iz kalmad. Murat: yleyse yemek hazrlayalm! diye elleri belinde teklif etti. ahap: stemez, dedi, anahtar aldm Bedri beyler gn-dereceklermi... Oturalm da birer cigara ielim. Dur canm! Aklmda birey var diyorum. Sobay yakmadk! Haydi Hikmet sen odun getir. Sen de ahap bana biraz ra bul... radan evvel bir ey getir de sobann kln alalm. Bunu acele yaptlar. Odann akam loluu iinde de, sobann horultusu ve krmz oynak , lm hissini bsbtn uzaklatrd. Artk Tahir amcam gelsin! Ben gidemem. Hikmet getirsin! Daha iyi.. Sen de geceliini hazrla! Yalnz kaldklar zaman, sobada ellerini starak, a-hap'n yzne bakmadan konutu: 108 mecburdur. Birbirinizi beyhude yere zmekten birey kmaz! Ne kadar ac duyduunu bilirim. Lkin, baz yerde, evltlar babay geecek. Bilirsin zaten alamak hibir eyi halletmiyor. lk anlarda insan biraz ferahlandrr gibi olsa da, uzaynea faydaszlar... Sen Kur'an okumasn bilir misin? Biraz... Senin kadar... te canm... (Yasin)i yan-lsz okurum. Senin kadar dedin de dm koptu. yi yleyse... Bireyler yemee alrz. Sonra ben teklif ederim. Abdest alrz. Birer para Kur'an okuruz. Zaten Tahir amcam btap bir haldedir. Yatrrz. Sen de ayn odada kal bu gece... Ben yarn sabah erken gelirim. Baban ie gnderirim. Gider mi? Hi itiraz etmez... Bu akam anladm. Nereden anladn? Kahveye oturmasndan... Sen haydi, bir byk kapla abdest suyu getir. Sobann zerine koyalm... Kendisi annesine (Yasin) okuma hi dnmemiti. imdi, bunu nereden kardn aratrnca, lm karsnda, kederli bir insan teselli iin baka are olmadn anlyordu. Kederli bir insan ama... Kendisi gibi deil... Tahir amca gibi... Hikmet, Tahir efendiyi yukar kard zaman, komunun yollad yemekler de gelmiti. Tahir efendi, byk bir su ilemi gibi hep yere bakyordu. Olunun getirdii entariyi grnce hi ses karmadan soyundu. Sedirde, her zamanki yerine oturdu. Sofray nne getirdiler. Birka lokma ald. Murat'n piirdii kahveyi, verdii cigarayla beraber iti.

Mescitte yats ezan okunurken Murat: Haydi amca abdest alacaksnz! dedi. Eline su dkt. Sonra da kendisi azn, burnunu alkalad, yzn kollarn batan savma ykad. Ayaklarn ykamay da unutmu oldu. Zaten kimsede dikkat edecek hal yoktu. ahap'tan sonra Erturul Hikmet'e 109 air, ban (Ne olur?) manasna sallad: Abdest al. Sra ile Kur'an okuyacaz! Ben beceremem! Biliyorum. Sen Kulhvallah' okuyacaksn... Tbe estafurullah... Erturul Hikmetin ald abdest te, pek abdeste ben-zememiti. Murat, duvarda asl kitab indirdi. Tahir efendinin karsna oturup, bir gzel Besmele ekti. (Elham)dan balad (Elif, lm, mm)in ereve iindeki kadarn okuyup, Tahir efendiye uzatt. Aynmim'den iki sre de siz okuyacaksnz. -Sayfalar sratle arad- te unlar... Tahir efendinin sesi, uzaktan geliyor gibiydi. Dolgun ve przlyd. Murat onu dinlerken, Kur'ann burada bir itiyattan ibaret olduunu, ne kalbe, ne de akla mahsus hibir his uyandrmadn farketti. Buna ramen gene de insana pek tabii geliyordu. llerin arkasndan niin Hatim indirildiini, Mevlt okutturulduunu ilk defa bu kadar sarih anlad. Baka birey verilemez olduundan... Erturul Hikmet (Kulhvallah) ta bile fahi hata yapm, kitab Murat'a verirken: Ne kadar zormu! diye mrldanmt. ahap'n sesi gzeldi. Kur'an da iyi okuyordu. Sanki retilmi gibi aoele de etmedi. (Yasn) sresinin devam mddetince, Murat, bir kelimesini bile anlamad cmlelerin kafiyelerine dikkgt ederek, eskiden, babasyla beraber gittikleri Teravih namazlarn hatrlayarak, lm ve ly unuttu. Zaten umduu da buydu. ahap susar susmaz, elini kaldrarak dua okur gibi bireyler mrldand, acele: Artk yatalm! dedi, yarn sabah ben erken geleceim... Cigaranz var m Tahir amca? Var. Yoksa brakaym! stemez. 110 yataKiar yaparsnz aeg mrc Yaparm evet... Tahir efendinin elini pp Hikmet'le beraber ktlar. Hava poyrazdan lodosa evirmi, kuru souk, yapkan bir slakla dnmt. Hikmet, neden sonra: Kur'an okumay iyi akl ettin, dedi, baka hibir ey de yaplamazd. Ne hazindir... Hangisi? Hi bir akll i yaplamayacak yerde ie yaramak... Ben sana her zaman demez miyim? Hazin ama... Yook... tiraz istemem... Ben dindar olduum iin itiraz etmiyorum. Bizim memlekette henz sosyal fonksiyonu var... Ne biliyorsun? Senin (Bizim memleket) dediin yer neresi? Bu memleketin hangi mntkalarn iyi tanrsn?.. Hangi zmrelerini... Her

memlekette, kyl snf ananelere sadk olur. Din'e bahusus! Bizim memleket bakalm byle mi? Nasl? Ben iki sene Anadolu'yu kar kar dolatm. stanbul ocuklarna orasn gzelce gstermeli ki... Val-laha, dinle alkadar kimseye rastlamadk. En mtehass-b kasaba esnafdr, bizim kumpanyann kzlar iin az daha birbirlerini kracaklard. Yoksa, slmiyette artk zina etmek haram deil mi? yle olmuyor ki... Devir meselesi... Hem zina ediyor, hem mslmanl sapasalam kalyor. Tamam! Ben de bu kanaattaym. Ne gibi? Benim mslmanlkla hibir alkam kalmamal... Sen dilersen beni gene Mekke erifi kadar mslman saymalsn! 111 lam kaidelerini neden ktleyim! Hibir din, hibir Peygamber mmetine kt yol gstermez! En iyisi de islmiyettir. Esareti ilgay aklna getirmemi... Bizim Allah ngiliz Lord'undan daha m gaddar yahu?.. Eskimi ahkm yok demiyorum... Gene geldik, eski mnakaaya... Bu gece Kur'-ann bir faydasn grr gibi oldum. Belki yalnz bu geceki faydas kalmtr. Belki mi? Tabii belki... Yarna kadar dneceim. Aklm iyice yatmazsa bir bilene danacam. Neticeyi bana da bildir unutma! Hi unutur muyum? Ben bu geceki faydasnn da samalna eminim! Soruturacaksam senin hatrn iin soruturacam. Bir duyan olsa, beni ham sofu zannedecek! Ben annemin canna Kur'an okumuyorum... Aklnda bulunsun! Hem Durmu efendi amcam da, hoca olduu halde, Kur'an okumazd. ahap'a da syledim de... u Durmu efendi amcan grmek iin mrmden be senesini severek verirdim. Nerdeyse adn anarken (Celle Cellehu) diyeceksin. Adil amcam sana gstereceim. Onu grnce Durmu efendi amcam grm gibi olursun! Bak o zaman bana nasl hak vereceksin! Hem sen Adil amcamla yle gzel anlarsn ki... Neden? O da senin gibi komnist de ondan... Kebanda Hikmet: Sana gle gle, dedi, ben uradan bizim kza bir grneyim. Gnde iki kere penceresinin nnden gemezsem kavga ediyoruz, Bu gece olsun... Ne olmu bu geceye? ahap'n annesi... 112 i uuu seleyi istismar ederek mahailebici gzeline kendisini nasl andracan dnyordur. Artk gaddarlk ediyorsun! lm yle tuhaf birey ki... Hayatla iice bulunduu halde, ayn zamanda hayatla hibir alkas da yok... Tasavvur bile edemiyoruz. Bugn anlattn akrep hikyesinde bana feci gelen neydi bilir misin? Neydi? Akrep'in senin gzn oymas deil... Senin elini kaldrp onu defetmeyisin... Haydi Allahasmarladk fakir'i prtaksir!

 Gle gle air, - boksr, - gazeteci... Yeter... Hakaret oluyor... Kahveye urar msn? Bu gece mi? Hayr! Erken yatalm! nanmam. Paran varsa iersin. Vallaha imem! te abdestimle sana bir de ms-man yemni! Hikmet, arkadann elini skt. Her zamdn byle ayrlrlarken kendi iirlerinden bir msra sylerdi: Yolda ate bulursam yakarm cigaram! Murat dnerek yrd. Birok hususlarda, Hik-met'le fikirleri taban tabana ztt. yle olduu halde, ayn eyleri nasl seviyorlard, ayn eylere nasl kederleniyorlard? Buna esasta ayrlp teferruatta birlemek mi demeli, yoksa teferruatta ayrlp esasta birlemek mi? Esasta birleiliyorsa, teferruat insan nasl oluyor da bu kadar ayrabiliyor, teferruatta birleip esasta ayrlyor-larsa, esasta ayrlanlar teferruat bylece nasl birletirir? Bir cigara yakt ve yreinin adet sevinli oluuna evvel at, sonra zld. Hsniye teyzeye dehetli acdn biliyordu. yleyse?.. Saadete benzeyen bu gnl ferahl bir arkadaa kar vazifesini yapmaktan geliyor olmalyd! Ne kadar hazin olursa olsun vazife iyi eydi. Bu dnce gnl ferahln bir misli, daha arttrd. 113 F. 8 nk ayn zamanda Murat, kendisinin tenbel bir insan olmadn da bir daha ispat ediyordu. Nerdeyse slk almaa balayacakt ki, lodos'un yapkan rutubetini yrtk pabularnn iinde, taban derilerinde irenerek hissetti. Hay Allah belsn versin diye sylendi. IX Garson hsan, iyice merak etmiti. Sabahtanberi nerede olduunu sordu. ahap'n felketine ok acd. Byk bir fincanla ekeri az bir kahve getirdi: Seni iki kere aradlar! dedi. Kim? Adn syledi ya... Unuttum. Dur bakaym... Necdet mi? Necip mi? Necip olmal... Defterden falan bahsetti mi? Tamam! Defteri sordu. (Yazdysa alaym!) dedi. (Haberim yok!) dedim. yi demi miyim? Keski verseydin? Veremem. Tanmyorum. Huyunu bilmiyorum. akalamaa kalkar... Bir de ona m fkeleneceksin! Demek byle ha... ahap iyi arkadatr. Yazk, sabahleyin ondan m gelmi demek? Az kalsn, (Yok) diye siktir edecektim. Ondan gelmi. Eypsultan'a gittik. Mezar kazdrdk. ahap kederli ama, babas bsbtn berbat... Aldrma... Yarn yeni bir kar alr. Yeni kar btn dertlerini avutur. Bizde bir lf ederler. Derler ki: Makbul kar iki senede lr de yiidi yeni batan kz alr! lene dua eder. yle deil!.. Tahir amcam fena!.. Ben ahap'a acrm. nsan altm yana gelse, anne, annedir. Hi deil, gider de marrsn! Ben de bir i mi buldu dedim? Yoksa bana bir bel m geldi? Senin boktan ilerin oktur. Hem de bir kr olsa canm yanmaz. Onun bunun meselesi... 114 omu kk Myuet perun aa Kimseer armyor. O cihetten rahatm...

zlme. Nesine zleyim? Sz dinlemiyorsun ki... Bizde lf ederler: Akl veren ok olur da ekmek veren bulunmaz! Ekmek... Biz de kimseden imdilik ekmek istemiyoruz ya, hsan efendi. stesen de veren nerde? Sahi unutuyordum. Bu gece bakara var. Patron geldi. Seni sordu. Selm brakt. Getiren gnderen sa olsun... Bu gece mi? Bir de yorgunum ki... Yarn akama kadar yatarsn. Gene ahap'n anas lecek deil ya... Bu sefer Mustafa Kemal gelse yukar brakmam... Gazinonun yars bizim. Ne de olsa , be lira alrz. Care yok! Bekleyeceiz! Kimler gelecek acaba? Eskiler tamam... Adana'dan iki tccar gelmi. Paral heriflermi... yi. Pekl! Bakaraya saat onbirde oturdular. seyirciyle Murat'tan baka dokuz oyuncu vard. Murat hem fi veriyor, mano topluyor, hem de kt datyordu. Oyun bykt. Byk olduu iin de seyirci heyecanlyd. Bir mehur operet bestekr, bir doktor, Beikta'l Adana, Darlfnun'a gittii sylenen zengin bir delikanl, iki mirasyedi, iki yksek rtbeli, zabit, iki de Adana'l tccar... Oyun sessiz ve terbiyeli devam ediyor, kazananlar da, kaybedenler de efendice davranyorlard. kiye doru Murat'tan rak rica ettiler. hsan bir eyler uydurdu. Arkadann yorgunluunu hesaplayarak, Kendi yorgunluuna aldrmadan- yardma geldi. Kt datmay Murat'tan ald. Bu suretle, Murat'a kumarbazlar seyir imkn da vermi oldu. Birisi mi sylemiti. Bir yerde mi okumutu. (nsann ahlkn yapt i tayin eder.) diye bir sz aklna geldi. yi tand insanlar masaya oturup kda el srer 115 da, paralar da, artk kt ve para deillerdi. nsan olunun elenmek iin icat ettii bu resimli ve renkli kartonlar dnp kendisini icat edene nasl dehetle hkmediyorlard. Esas phesiz, kaybetmemek, mtemadiyen kazanmak olduu halde, parann nasl da hi bir deeri kalmyor, esasta deersiz olmas lzm geldii halde, birdenbire hayat bir kymet iktisap etmi saylan iskambillerin dnp dolamasna basit bir vastadan ibadet kalyordu. Terliyorlar, sararp kzaryorlar, korkup seviniyorlar, birbirlerini gzetleyip kollayarak, tereddt iinde veyahut gzn kapayp bir yere atlar gibi, oluk ocuklarn, ilerini, sevgi ve nefretlerini unutmu olarak grnyorlard. Banko! Kart! Elli liralk fi verir misiniz? Bana da... Evet, gene dokuz buldunuz... Ne ans... Mersi.. Rica ederim... Ve arada, mehur operet bestekrnn gzel kahkahas... Oyun sabaha kar dald. Mano, -yani kumar evinin hakk- 40 lira tutmutu. Yarsn patrona ayrdlar. 20

liray da birisi ocakya mahsus olmak zere pay yaptlar. Ayraa kazananlar hsan'a birka lira bahsis brakmlard hsan, elinin tersini azna kapatarak esnedi: Yorulduk ama, dedi, ne dersin? Bu hafta da dehetli ansm var. Byle giderse ahlkm bozulacak. Hi bozulmaz. Akl banda bir insan devaml olmayan kazanca gvenmez... Bak unuttum. Hamdi bey urad. Sen gelmeden biraz evvel... Seni sordu ona kalrsa i hazr diyor. Ne dndm bilir misin? 116 Sana elden dme bir elbise uydursak... Hamdi bey (Avukat yanna koyacaz.) diyor. Bu klkla gidemezsin. Nasl uyduracaz? Yedi liraya elbise vermezler ki... Zaten yalnz elbiseyle de olmaz. Kundura, gmlek, apka ister... Dur bakalm... Ben bir eyler dnyorum. Bir aresine bakacam... Ben de biliyorum. Kundura lzm... teberi lzm. Dedim ki patrondan biraz avans alrz. Otuz lira imdilik iimizi grr. Sen ie girince birlikte deriz. Ne kadar maa verirlermi? Hamdi beyin sz: 25 lira... Pek te az karde! stste on, onbe lira da kar varm. Ne gibi? Bilmem. yle sylyor. Bahi falan olmal... Bu da bir eit uaklk... Uaklk demiyelim, garsonluk gibi... Lkin ad: Ktip... olsun da... Byle srnmek daha m iyi? Aklma ka kere geldi de nedense sylemedim. Nedir? Bu yaz mnasip bir i bulunmazsa garsonluu de-nesek diyecektim. Neden diyemedin? Byle iler bizde ayp saylyor. Bizde dedimse, byk ehirlerin baz muhitlerinde... Halbuki stanbul'da yle garsonlar var ki gnde be liraya para demez. Bunu dnmeyiz de, ille ad ktiplik olsun diye zorlarz. Kendimiz de pek uydurmuyoruz. Muhit yadrgyor. Takdir edecek yerde... Haydi artk yat! Byle sylemenin ne faydas var. Bildiin halde, sen bile yapamazsn. Peki buna ne diyelim- Vallaha ilk onbe ldm, ldm dirildim. Hele birisi ilk defa parann stn almad. (Kalsn) dedi. Srtm ter kaplamasn m? Bir ayp geldi bana, hi sorma! Sonra dndm. Dndm de, Olum hsan! senin bildiin gibi deil, dedim, garson ksmn mteriler bir vakit insan yerine koymazlar dedim. 117 Fena manada sylemiyorum ki birader! Yan garson, garsondur. hsan, Mehmet, Ahmet, deil... Yzne dikkatli bakmazlar. Bir beyaz nlk... Bu beyaz nlk her tkrdya kendiliinden koar. Emirleri alr, yerine getirir. Ben de yleydim... Bu aklma gelince cesaretlendim. Sonra da insan alyor. imdi artk krk senelik garson gibiyim. Amerika'da, bir ok byk adamlar kklklerinde garsonluk, tezghtarlk, raklk ederlermi. te bu iyi bir det! Onlar garsonun halinden anlarlar? -hsan biraz dnd:- Anlarlar, dedim ya, insan byle eylere hem kolay alr hem de kolay unutur. Kulak verme... Hem garson kalmal, hem de byk adam olmal ki garsonlar unutmasn! Aferin hsan! Ne doru syledin... Yat! Gevezeliim tuttu. Bir yorgunum ki...

Murat, odasna girdi. Girer girmez, sabahleyin yatan dzeltmeden ktna her zamanki gibi piman oldu. Yorgan katlasayd, zerine delik deik battaniyeyi ekseydi sefalet bu derece dehetli grnmezdi. imdi ayaklar oktan kuruduu halde sabahki slakln zdra-bn da yeniden ekmee balamlard. Cebinde on liraya yakn para olduu halde, on kuru bulunmad zamanlarn azabn bilmesine ramen hi sevinmiyordu. Devaml olmaynca bir ie yaramaz... nsann, sahici insan olabilmesi iin ekmek paras, giyecek derdi, ban sokacak yer bulamamak korkusundan kurtulmas lzmd. Budayn kilosu iki kurua, bir metre yerli kuma iki-buuk lira, bir yerli kundura lira, basmann arn on-be kuru ve bir odann aylk kiras da lira olduu halde, bunu temin edememek, bunun yokluunu ekenlere temin etmei aklna bile getirmemek alacak birey deil mi? Kitaplarna kederle glmseyerek bakt. Anket defteri hepsinden ayr, daha yeni daha temiz duruyordu. Halbuki tekilere nazaran ne kadar feci derecede sama! diye dnd. Yorgunluktan srt aryordu. Panait 118 y ^< w www w j M. . ... Sirano'yu ald. Kald yerden iki sayfa okudu. Elektrii sndrp uyudu. Ertesi sabah erkenden ahap'lara gideceini tama-miyle unutmutu. Necip, Anket defterini almak iin ancak iki gn sonra urad. Ve ilk sz: Hazr m? diye sormak oldu. Hazr! Bir kere (Merhaba) derler. Sonra oturup bir kahve ierler.. Bilmem ki bekliyorlar da... Mekteptenberi bu tereddtl halini insann yreine merhamet veren bir sevimlilikle tayordu. yle ki, iki kere ikinin drt ettiinde bile hl mtereddit gibi bir hali vard. .', ... ^A ".--- ---'-< Birey unutmu, yahut, uraca birey drm te bulamam gibi can sknts ile kapya bakt. Nihayet iini ekerek oturdu. Hazr demek? Hazr canm! Ne kadar ehemmiyet veriyorsun. Huyunu bilmesem sahi zannedeceim. Defter mi? Kardeim, bamn etini yiyorlar. O kadar merak ediyorlar ki... Daha bir sr yazacak adam varm. Sen? Ben beceremem ki... aka edeyim diyorum olmuyor, ciddi davranaym diyorum olmuyor. Bana yazdrmak ta istemiyorlar. Zaten (Haydi) deseler, ben kendime mnasip bir nam mstear bile bulamam... Aylar geer... Kimler yazacakm, Bak Necip, nci hanm her kimse, rica ederim beni insafsz insafsz tenkit ettirmesin... nci mi? Kuzinim... Seni dnyada tenkit ettirmez. (Defterimin aheseri!) diyor. Hem sana birey syliye119 mu. uoraunu sana geirmege mecDurum. Ne yapacam bilmem ki... Bunu benim iin sorsan daha iyi edersin. Hem ben galiba bir kk Anadolu seyahatine kyorum. Artk geldikten sonra inallah... Dur bakaym! (Anadolu) dedin de aklma geldi. Senin annenin ad Oanseza hanm m? Evet, ne olmu? yleyse babann ad da Mahir bey... anm ne olmu?

 Ben bilmiyorum, dedim, gltler. Mehmet Pa-a'nn torunu Fatma hanm tanyorsun yleyse... Murat, tella gzlerini, krptrd.. Yutkundu. Fatma hanm m? Hayr! Zannetmem! yi vallaha! Bu (Zannetmem) bana mahsus bir sz deil mi? O seni ite pekl tanyor. Bir defterde Fakir'i prtaksiri okuyorlard (Kim bu kuzum?) diye sordu. Bizim Kuzin, (Benim defterime de yazyor. Neoip'in arkada Murat bey!) dedi. O zaman (Murat m?) diye dnd. Bir Murat tanyorlarm. Lkin seni Anadolu'da biliyor. (Valdesinin ad Oanseza hanm pederi de Mahir bey... Pederleri bir yangnda kazaya uradlar, dedi. Dou mu? Doru lkin ben hatrlayamadm. O seni hatrlyor ya, sen ona bak... Lkin azizim dehetli kz! Hem akll, hem de gzel... Ben o kadar tatl esmer grmedim. -ini ekti:- yleyse hazr ol kahveleri iince gideriz! Nereye? (Eer o Murat beyse mutlaka getirin) dedi. imdi beni bekliyorlar. Kapdan karken bizim kuzin, (O Murat bey deil de Fakir-i prtaksir ise, siz gene getirin!) emrini verdi. Sen daha imdiden bir ok evlerde mehursun. Yok canm! Ben zaten mektepten biliyordum. Tahrir vazifelerini hepimizden iyi yapardn. ok da okurdun... Seni 120 \ remem. Nas aa aKiiarnaa tutuyorlar. Bir sr yanlm kardlar. Ben tashih etmee baktka bsbtn kartrdm. Hasl senin yznden berbat bir haldeyim azizim. Yr gidiyoruz! Murat, glmsedi. Necip mi o kadar dalgnd. Kendisi, deti olduu zere kahvenin en kuytu kesine oturduundan m, kl kyafeti insanlar dehete drmyor-du. Yoksa, erkekler sahiden teferruat byle grmezler miydi? ok mteessifim kardeim, dedi, gayet mhim bir randevum var. Defteri al gtr. Hanmlara gyab hrmetlerimi syle. -Bir an dnd:- Fatma hanma ayroa selm ederim. Evet, imdi, hatrladm. Tanyoruz. (Anadolu'dan gelmi!) dersin ileri yznden valdeleri hanmefendiyi henz ziyaret edemediine pek mahcup.) dersin. lk frsatta Saide hanm teyzemin ellerini pmee geleceim. Nasllar? Grmeyen iki sene oluyor. Fatma... Pardon Fatma hanm, bymtr deil mi? Ben kkln bilmiyorum ki... Kocaman kz... Uzun boylu... Ne endam? Ben pek anlamam, bilirsin. Lkin kzlar bile kendisini beeniyorlar! Onun anket defteri yok mu? Bilmem. Biraz kibirlice... Herkes, (Fakir-i prtaksir! Fakir-i prtaksir!) deyip dururken hi lkrdya karmamt. (Murat) denilince alkadar oldu. Ben dorusu beendim. Neden gelmek istemiyorsun anlayamyorum. Bazan bir eleniyoruz... Teyzem de ho kadndr. Edebiyattan, musikiden yle gzel bahseder ki... Derhal anlaacamza eminim! Benimle hep alay ederler. Ben de aldrmam! yi ediyorsun! Bir gn elbet gideriz. Teyzeniz hanmefendiye hrmetlerimi takdim ederim. Lkin hanm arkadalarnza rioa ederim, beni lzumundan fazla martmasnlar! Seni pek beenirler. Hep yzn, kalbn, kyafetini soruyorlar. Anlatyorum. Onlarn houna giden szleri nereden bulursun Yarabbi! 121 ru srd: te! Dalgnsndr. Kaybedersen mesuliyet kabul etmem! Doru eve gideceim. -Deftere biraz korkarak, birok ta enerek

bakyordu:- Ev urackta, Llelide... Beraber geliversen... Cok iyi olurdu. Sevinirlerdi. Dans ta ediyoruz. Ben bir bama haklarndan gelemiyorum. Bazan kapy zerime kilitleyip, bir odaya saklanyorum. Bilirsin, saat makineleriyle megulm. Lkin rahat brakmazlar... Biri gider, biri gelir... Sen olsaydn... Biraz bam dinlerdim. Fatma hanm da dans ediyor mu? ahane! Vcudu pek msait... Bir endam! Hner rakkaseleri gibi... Demek gelmiyorsun! Ne diyecektim? Acele bir randevusu varm. Zaten byle bir davetle erefleneceini bilmediinden... te bir sr lf!.. Beni tekrar buraya gnderirler zannederim... Usandm canmdan!.. Ayaklarn srkleyerek, birisine marr gibi, ar ar kt. Murat arkasndan glmseyerek bakt. Baz hareketlerini taklit etmek arzulan duyard. Rus romanlarnda-ki acaip prenslere benzeyen bir taraf vard. Byk bir ocuk... Sonra Fatma'y dnd. Son grd zaman 14-15 yanda olmal... Gene de, gzeldi. Lkin boyu o kadar uzun grnmemiti. Demek serpilmi... Bu yalar kzlarn ocukluktan gen kadnla getikleri alar... Kalbi scak scak vuruyordu. Ne uzak seneler... ki sene halbuki... ki sene ama dehetli iki sene... lmle, azapla, yoksullukla azna kadar dolu... Gurbet... Falan... Elini tral yznden geirdi. Yreinde yorgunluk -daha dorusu -ihtiyarlk duyuyordu. Bo fincanlar almaa gelen hsan : Defter gitti mi demek? diye gld. Gitti, evet! 122 oook... Bir sr hazrlyorlarm. Biz bunu para ile yazsak ep kr edecekmiiz. O zaman da yazdran olmaz. Yama yok! -Kapya bakt. Eline ald fincanlar acele masaya koydu:- ahap geliyor... Ne diyeyim? Bana m soruyorsun? Gemi olsun diyeceksin! hsan elini uzatt. Gemi olsun ahap efendi... Duydum da, ok zldm. Saol hsan efendi! Ne yapalm... -Murat'a dnd:- Hani ertesi sabah gelecektin? Sorma! Uyandm ki le olmu... Gece bir trl uyuyamadmd. hsanla oturduk, dertletik deil mi? hsan : yle! diyerek tasdik etti. Murat: Bizim pehlivana bir kahve yap! dedi. Otur... Nereden geliyorsun? Tahir amcam nasl? Bugn ie gitti. Arkadalar (stersen birka gn biz idare ederiz) demiler. Lkin bir yerlerde vakit geilemiyor. Otur. Sen nerelerdeydin? Ben mi? Serseri olduk birader... Hl inanamyorum. Sana da byle mi gelirdi? Herkese... Bu inanamamak iyidir. nanamaya ina-namaya alyoruz. arya uradn m? ahap bir an syleyip sylememei hesaplad. Uradm. Halimden o saat anlad. Gitti geldi, sordu. Babas ierde bir ile megulm bereket versin... Syledim de alamasn m? yi kz! Eksik olmasn! armm... Duramadm. Tavukgsn olduu gibi braktm, ktm. Ertesi

gn uraynca babas: (Sizin tavukgsn kaldrdk!) dedi. (Bekledik dnersiniz diye, baktk ki gelmediniz!) yi insanlar deil mi? 123 yorlar... Erturul Hikmet nerede? O da iki gndr grnmyor! Bilmez misin! Dertli olduu zaman bir yere kapanr. Kafay eker. ki bana felket getirecek diye korkuyorum. Aldrma! Hikmet'in paras ona, felket getirecek kadar ok iki temin edemez. Oras da yle ya... Babam her gece seni sylyor. Ben onu serserinin biri sanrdm! inizde en yreklisi, aklls oymu! diyor. Eskiden bunu ltife olsun diye sylerlerdi. imdi byle konumak istemedii halde, gene de byle konuuyor. Alm! Alm ama, eskiden beni gldrrd, imdi a-layasm geliyor! sizliini syledim. Ahbaplarna bakacak! yle dedi ama, hi ummam! uraya gidince unutur, Dndenberi tutturmu (lle seni evlendirelim!) diyor. Canm skld. Canm! lenle lnr m? Er, ge.. ahap, ak kestane renkli gzlerini hayretle krptrd : Sen mi sylyorsun? Annemin lmnden gn sonra... O baka... Size bir kadn lzm be birader... stersen mahallebici gzelinden Tahir amoama bahsedeyim! Hl konuuyor. Ben istemiyorum.. Peki, peki! Ne zaman istersen haber ver! Kulbe gittin mi? Ne kulb? Faklteye bile uramadm. Hem bert sana birey syliyeyim mi? Ben hukuktan vazgetim. Bir sene sonra iyi akl! Ne yapacaksn? Kaptan olacam. Bu sene Ticaret-i Bahriye'ye talebe alacaklarm. Avukatlk, hakimlik hi birey bilmeden pek l baarlr. Kaptanla gelinee, mutlaka bir serdmenin bildiini bilmee mecbursun. Bak sonra karmam! 124 I kulak verme... Her sanat iyidir. Hakkndan gelmeli... Sen de artk beni bsbtn... kisi de duyduklar hakiki kedere ramen lmn sratle uzaklam olduunu farkederek ardlar. Eskisi gibi ltife etmemek iin kendilerini zorladklar meydandayd. Gene somurtmaa altlar. Murat, lenle lnmyor! Doru! diye dnd. Bu esnada Necip'in tekrar ieri girmesi mevzuu bsbtn deitirmi oldu. Necip, apkasn ensesine atmt. Murat, uzun boylu olduu iin, somurtmak ona yarayor! diye aklndan geirdi. Hayr ola? Kalk birader! Ben sana demedim mi? -ahap' belki de sahiden grmemiti:- Kalk haydi! Ne var? Seni bekliyoruz. Pastalar smarland. Sen Fatma hanmn nianls imisin de bize neden sylemedin? Kimin nianls imi?

Bunu tehditkr bir ifadeyle ahap sormutu. Murpt kendisini toplamak iin iki delikanly tantrd. Necip bir an, bir mttefik bulduuna memnun glmsedi. Ellerini masaya dayad: Haydi! Hele otur. mkn yok! deil mi ahap? Neyin imkn yok! Nianl olmann m? yi valla-ha! O ltife canm... imiz var ya... Limana gideceiz... Gayet mhim... Ne liman, anlayamadm? Necip : Olmaz, diye yalvard, hepsi geleceklerdi de, ben brakmadm. Buras Paris deil hanmlar. ehzadeba Kraathanesine gen kzlar henz devam etmiyor, dedim. yi demi miyim? Peki iyi sylemisin! 125 |~U II MU IIUIMllI lliu nur\u dest edip gtreceim! Kim bu Fatma hanm? Gene ahap soruyordu Mehmet Paa'nn torunu! Murat'n nianlsym! Ne demek? Murat glmsedi: Bir ocukluk latifesi... Fatma hanmn pederi Selim bey Sakarya harbinde ehit dt. Babamla ayn b-lkteymiler. Orada, cephede, bo vakitlerinde konuurlarken kz bana vermi oluyor. Sonra biz tantmz , zaman... Kktk. Bana retirlerdi. Ben Fatma'ya... Fatma hanma (Nianlm) derdim. O kzard, alard. Ben. de (atlasan da, patlasan da sen benim nianlmsn. Seni bana Selim amcam vermi!) derdim. Annelerimiz gl-rlerdi. Demek ki bunu hatrlamlar. Evet! Kendilerine sinema oynatrmsn! Filmi bile hatrlyor. Renkli bir inek filmi imi. nek ban salladka bir sevinirmisiniz ki... Sahi yle bir film vard. Galiba da, ancak be metre idi. Tekrar, tekrar evirirdik... te grdn m? Tamam! Yr gidelim... tekr kzlar inanmyorlar. tekiler inanmadklar iin Fatma hanm srar etti. Neye inanmyorlar? Fakir-i prtaksir'in Fatma hanmn nianls olabileceine... Neden? Fatma'y sana lyk grmyorlar galiba... Kanaat-larnca sen, Balzak'tan daha byk bir edipsin! te asl bu sebeple gitmemek lzm. Hanmlarr inkisar- hayale uratmayalm! imdi beni iyi dinle Necip! Yorulduun iin zr dilerim. Hemen git! (Kahvede yok!) dersin. ahap ihtiyatla sordu : Neden gitmiyoruz? Gitmiyor muyuz? -Murat bir kan kaldrarak yzne bakt:- Anlamadm! 126 sunup uu uum munusi umyuiuu; Yani... imiz var da... Beyfendiye onu demek istiyorum. Biz mutlaka limana inmee mecburuz. Kardeim! Vallaha bilmem ki... Ben de (i vardr) dedim. Buraya kadar gelmee endiimden... nanmadlar. (Bizi krmaz) dediler. (Bu kadar kabal ummayz) dediler. (Homongolos mu bu?) dediler. Sonra yolda aklma geldi. uradan dneyim de (Kahvede bulamadm.) diyeyim dedim. Lkin ite Murat bilir. Ben doruyu gidip, sylemei beceremem. Yalan hi olmaz... Yzme gzme bulatrrm... Gelse iyi olur. Hep beraber gideriz. N'o-lacak? Be dakka sonra limana gidiverin... Kyamet kopmaz ya... ahap, bu kadar mkul bir teklif karsnda tekrar mitlendi:

 Sana sylyoruz hemeri! Bana m? Ne? Evet (Kahveden kalkm) diyeceksiniz... Bir baka gn vadediniz. Mesel, bir hafta sonra... Olur mu? Ne yapalm? Olacak! Lkin pek zlecekler. Bu kz milletini bilirsin... Nuh der Peygamber demez! u halde burada yoksun!.. Yokum! yi... Birey daha alacaktm. Haa sahi! Sen ne ci-garas iiyorsun? Ne yapacaksn? O cins cigaradan da smarladlar. Ben cigara imediim iin adlarn bilmem. Sana sezdirmeden renip alacaktm. Sylesene... yi ama, ben gitmediime gre artk hacet kalmad! Sahi! Sen ok yaa e mi? Ben dneyim! Selm gtreyim mi? Sapttn m Necip? Hani ben burada bulunmuyordum. yle ya... yi ki hatrlattn birader!.. Eliyle selma benzeyen mphem bir iaret yapt. Yalnz kaldklar zaman ahap sordur 127 I iNfciutsn youiM Bir kere (Gitmedik?) deil (Gitmedin?). Kendini hemen araya sokuturma... Sonra tbe Yarabbi! u klma, kyafetime baksana... Hi aklma gelmemiti. yle ya... Lkin bu nianllk bahsinden ben kukulanyorum. Neden? Eski hatra... Annemin gnlerinden... Hemen sustu. ahap birey dnerek gene somurttu ve neden sonra : Amma da arsz bir kzm, dedi, elin adamna nasl oluyor da (Nianlm) diyor? Bu sz Murat' sinirli sinirli gldrd. hsan'la Murat akam yemeinde kendilerine baz baz yaptklar gibi mkemmel bir ziyafet ektiler. Ziyafet tanesi yzer paradan drder kfte, be kuruluk yarmar piyaz, bir de yz dirhemlik rakdan ibaretti. Kahve, akam ezanyla yats arasnda, bir saat kadar tenha oluyordu. Bu tenhalktan istifade ederek, ocakta kurduklar sofrann karsna geerler, ekseriya, hibir ey konumadan, bazan da tek tek, rabtasz gibi grnen mevzular dolaarak, ziyafetin tadn karrlard. hsan : Cok paran olsa her akam ier miydin? diye sordu. Bunu ikinci kadehten sonra mutlaka sorard. Murat, elini sallad : Bilir misin? Sofra muntazam olmal. Ahmet Ra-sim bey, (Mezeler gz iindir.) dermi. yle, gz iin bir sofra!.. Kar gibi tertemiz rtler, en hlisinden kristal kadehler... ki de aklbanda arkada... ki de kk hanm... Sesleri gzel olacak... Zannederim ki, byle olursa her akam iilir. Sahi! Ka kere karar verdim. Bir izinli gnmde Beyolu'na ksak diyorum. Olmuyor. Kfteciden sonra 128 dirmez... un t\cc yueset, seni egen Ya? Oraya yerlemeli... Herkesi tanmal, diyeceim... Bu sefer de usanmak balar. Hasl bo! Bo mo! Bir gece davranalm kardeim! yl Beyolu'na bir grnelim! Erturul Hikmet bey ne gzel syler: Grsn bizi grmeyenler diyelim. Olur. Hay hay! bulaym da sonra... Evet! bulmadan olmaz... Bir kk ie daha gelsin mi?

 Yok! Faydasz bir ey! Oturup birer kilo isek ser-ho olmalyz! Yahu, bazen canm ne ister bilir misin? Kendimi kaybedecek gibi ieyim, derim. Hani bazs efe-lenir... Bir hal gelir zerine... Nra atar, yalpalar... Mahsus yapar rezil! Ona m imrendin? Baz imreniyorum. Ben de aksine ok itim mi, olduumdan daha ar davranyorum. Serholuktan utanm gibi... Halbuki insan neden ier? Serho olmak iin ier... Yok! Serho olmak iin iilmez. Birbirinin lfndan daha ok lezzet almak iin iilir. Sonra trkler de insana, birka kadehten sonra, daha yank geliyor. Erturul Hikmet'te serholanmaz. Yatar szar da. szd ana kadar akl bandadr. Ekseriya, ayklnda iyi denler byle oluyorlar. Ayklnda yumuak adamlarn serholuu fena... Zemberei boanm saat gibi... Durduramazsn. Grltsnden kafan kazana dner! Kfteleri biraz staym m? stemez, bitirelim! Doydun mu? oktan... Ocak Veli day yemekten geldi. Keyfinize bakn Allaseniz, dedi, haber verseydiniz kalrdm. Onun detiydi, byle zerine geldii zaman delikanllar mahcup etmemek iin byle sylerdi ve ekseriya. 129 F.: 9 Gene de yle yapt. Zahmet ettin day! Zahmet mi olurmu Murat beyim! Allah ahit, seni ok severim. Hele bizim hsan, sana tutkun deta! Biraz grnmesen somurtur. Arar... Eksik olmasn! Ben de sizi seviyorum. Karde gibi geindik... N'olaoak yavrum! lml dnya bunun buras... Bir tatl dil, gler yz kalr. Murat dar kt. Her zamanki keye kuruldu. Midesi spscakt. Banda keyifli bir duman vard. Bir iki gazete almt. Takip ettii romanlar ekseriya bu sralar okuyordu. ; Dald iin Erturul Hikmet'in baueuna dikildiini farketmedi: Dalmsn ceride ummanna... Yok... Nerdesin hakikatsiz! Kurdun, kuun yuvas var, insan olunun yuvasr yok... Hay Allah belsn versin, sana incil hediye eden Amerikan misyonerinin. Ben usandm. Hi usanma! yle bir acaip slbu var ki... Baylyorum. ki bin sahifelik bir koca kitab, inadna da kk harflerle dizmiler... Bu iki bin ksur sahifede topu topu , drt tane esasl yalan var. Bu , drt yalan, bkmadan, usanmadan ve en tuhaf zerre kadar utanmadan tekrar etmiler... Baylyorum dedim ya... Hele Davut Peygamber'in bir marifetini grdm. Neymi? Davut Peygamberdir, bir gn can sknts ile pencereden komu evlerin avlularna bakar. Gayet gzel bir hatun grr. Akl bandan gider. Tahkik ettirir. Bir yaman zabitin kars olduunu anlar. Sen Peygamber Davut olsan ne halt ederdin? (Tbe) derim! Malm ya bir uygunsuzluk yaptmz zaman (Ben Peygamber deilim ya birader,) deriz. 130 :; uyc uuyo.

 Ne istiyor? Dinle iki gzm! Hemen bir kt yazm. O sralar Davut Peygamber'in ordular bir ehri muhasara ile megul imiler. O zabite bu kd verip doruca kumandana yollam. N'olacak? Kumandan, zabiti en tehlikeli yere hcum ettirip, civardaki askerleri birdenbire geri ekecek. Anlayamadm. Neden nur-u aynm! Zabiti geberteceiz ki kars bize kala! Bunda anlalmayacak ne var? , Bunu Davut Peygamber mi yapyor? Davut Peygamber, ne sandn? Kitaba neden yazmlar? Allah Allah! Uyduruyorsun! Uyduruyorsun, dedin mi, demedin mi, yarn n-cil-i erf geliyor. Bir oku da daha ne marifetler var, an-ta? Kardeinin karsyla iftleen mi istersin, z babalaryla yatan iki hemire mi dilersin, can kaygusiyle nikhl karsn kzkardeim diye takdim edip ellere ettiren mi ararsn? Bu namussuzluklar ne demeye yazyorlar. Hristiyan milleti de byle ilere gayret versin, diye mi? Vay beyim var! Davut Peygamber'in kssasn diler misin? Tabi! Karnn kocas lr. Davut Peygamber dul kary ekip alr. Sonra! Onlar ermi muradna... Sonras daha acaip... Kitabn belki yz sayfasnda, yzlerce Davut neslinden melek geliyor. Hepsinin maceralar ksaca anlatlrken bir de mhim kayt var: Bu melek, Davut Peygamber'in Allah'a ho gelen yolundan ayrld. Milletini gazaba uratmaa sebep oldu! deniyor. Yani, komusunu ldrp karsn almadndan besbelli... 131 incil-l eni yum ycyo... stemem! Hayr! Gelecek... Dursana, ne srtyorsun? (Hoh!) de! (Hoh!) de bakaym! Vallaha sen imisin namert! Yok canm! Diim aryordu da, bir kadeh bulup gargara ettim. nanrsam, asl ben gargara etmi olacam... Heie dur... stemez! Vallaha istemez... Bak, imem!.. Dur, dedim. Erturul Hikmet, kendi tabiriyle Ku gibi uup gitti. Be dakika sonra arka cebi ikin olduu halde geri geldi. Ocakya seslendi: Veli day msn, ne kannars namussuzsun! Birer ay gnder! ekeri sakn iine atma! Bir namussuz sesi geliyor! Yavrum hsan! Sese bak! Bizden mi? aylar gelinoe birer yudum aldlar. Sonra her yudumun boluunu konyakla tamamlayarak, derin bir keyf iinde ar ar demlendiler. Erturul Hikmet byk bir ustalkla ahap'tan annesinin lmnden hi lf amad. Gene kz vasfediyordu: Bir ho ki... Kz ksmn insan oyuncak niyetine seviyor. Bir trl ciddiye almyor. Onlar halbuki bizi dehetli ciddiye alyorlar. Dnyorum, sebep u olsa gerek: Bizim onlar uruna yaptmz eyler, erkek olmamz haysiyeti ile pek sudan iler. Mesel, gece vakti tenha sokaklarda dolama ele alalm! Bu i bir delikanl iin kalabalk sokaklarda dolamaktan daha tehlikesiz. Yani her zamanki hayatndan daha basit! Fakat bir de gen kza sor... O seninle beraber, iki adm atma byk bir fedakrlk, kahramanlk sayar! Bundan rkekliine

ramen bir de budalaca gvenmesi vardr ki... Evet! Anlyorum. Nereden anlayacaksn? yle bir souk herifsin ki... Ka kere syledim. Bizimkinin bir tpt arkada 132 var. Mebruke... Grmeli! Yeme de yannda yat! Ben bile arada srada, (unu braksam da, berikine mi balasam!) diyorum. Bir Cuma sinemaya gidelim... Karanlkta kolay anlarsnz... Konyak kafana vurdu. Tam kdalk edecek sram ya benim? Bakalarnn dnmesi lzmgelen eyleri, hi stne elzem olmad halde, neden dnrsn? Klk kyafetine bu kadar ehemmiyet veriini bir trl anlayamyorum. Neden be yahu? Geen gn Eypsultan'dan gelirken, bu klk kyafet bahsini nerelere gtrdnd? Bir szn bir szn tutmuyor ki... O zaman konyak imemitim. Aklm bamda deildi. Ben imediim zaman sylediim szlerden mesuliyet kabul etmem! imdiki szm doru! Brak, Mebruke hanm. (Ben bu klksz herifi ne yapaym?) desin! Belki demez! Ben haysiyetimi bir kz ocuunun (Belki demez) ihtimaline teslim edecek adam mym? Haysiyet mi? Haysiyetin bu ile mnasebetini kavrayamadm! Ayp deil ya.. Senin iir! Yere batsn yahu! Keski yazmaz olaydm. Bir daha sana iir okumayalm yleyse... O lfn gelii... Haddine mi dm! Kunduram yrtk diye benimle alay edecek ha!.. Azn yrtarm, azn... Hem sen bana baksana kuzum! Ben Erturul Hikmet olduum halde, klkszln bana kar izzet-i nefis meselesi yapmyorsun da, elin bare budalasna kar nasl byle dnyorsun? Sen beni seversin! Belki Mebruke de sever! Aradaki (Belki) ye hi mi dikkat etmezsin be air! ki arkada daha geldi. Cimdall oynama teklif ettiler. Murat'la Hikmet ortak olarak kar karya oturdu-ar. Hikmet suret-i haktan grnerek sordu: ; " 133 Cigara falan var m? Vay akgz vay! N'olmu? Mutlaka kazanacamz ne belli? Hem Murat'la ortak olmu, hem de (mutlaka kazanacamz ne belli?) diyor. Sen bizi gz almam srck yavrusu mu sandn? Birer ay ieriz! Peki canm! Var m, yok mu diye sorduk! Gnah m? Hem de gnah- kebir... Dolandrc! Murat byk bir sratle oynuyordu. En kk kda kadar hesaplamakla ve asla kaput olmamakla mehurdu. Altok iskambilde ustalna da diyecek yoktu. ok zaman bir kahve halk, iini, gcn brakr, Murat'n ustalk ettii partiyi seyrederdi. Erturul Hikmet de fena oynamyordu. Birinci partiyi kolayca kazandlar. Kahve kalabalklam, domino, tavla grltleri artmt. Seyirciler de etraflarna toplanyorlard. Murat, hep nne bakt halde, sylenmeden yapamazd: Onlu geldi! Haydi oyununa bak! Niin tellandnz? Ben sizin yerinizde oslam. Onludan evvel baca oynardm.

 ok beklersin! Teekkr ederim. Benzinin sararmas hakikati haykryor! Bre ortak! Demindenberi (Bacak) diyorum. Bizi mahvettin! Erturul Hikmet somurttu: Cebime mi sokaydim? Ben onu oynamaa mecbur deil miyim? Cebine elbette... Marifet cebine sokmaktadr. Dnya cebine sokmak zerine kurulmu... Bir daha rica ederim bacak, macak deme! Herifi kukulandryorsun. Onludan evvel oynard. Hi sana benziyor mu? Bu arkada adeta akll! Yani kendi akl kendisine elverir. Vcudunu bir yere arpmadan gezdirmee yeter! 134 i Bizimki? Ne diyeyim? Yar var, ayar var! Allah selmet versin! Hamdi bey nedense bu akam erken gelmiti. Murat'n szlerine fkr fkr glerek yannda oturuyordu. kinci partiden sonra, Hikmetle tavlaya getiler. kisi de oyunu yanlsz oynarlar, birbirlerine zar da tutmazlard. Murat ta onlar seyretmekten zevk alyordu. Hamdi bey: Vursana manzumeci! dedi. Kimi vuraym? Seni mi? Neden? Pulu... Bei ben olsam vururdum. te ondan yeniliyorsun ya... Kim yenliyor? Aman Garson efendi birader! Ltfen tebeir yetitir. nkr edecek! Bilakis, inkr etme diyerek sana oyun verdik! una oyun der! Sinirime dokunuyor. Bir mars bir oyun... etmez mi? Yoksa, buuk mu saylyor? Marsn bir baka halveti vardr. Gele mi? Neden gele atyorsunuz? Bu suretle bir hamle kaybetmi oldunuz? Sus! Zar duymasn! Zar bunun byle olduunu bilmiyordu. Bilse hi gele gelir mi? Drt oldu. Biraz daha devam edelim. Bir de atarsam! Elbette devam edeceiz. Ben seni denemek iin syledim. Neyi deniyorsun? Tavla bilip bilmediini! Netice? Bilmediin meydanda! Zira tavlada mars diye bir-ey yoktur. Bir oyun almaa alacaksn! Mars olur, kadere... te ebe bir ak verdi. Gel Hamdi bey ne sana, ne bana! At ta kazan! Sonra (Eyvah!) dersin! Son pimanlk fayda vermez! 135 At uzatma! __ Bir daha teklif ediyorum. Ne sana, ne bana! Zarlar yuvarlad. - te grdn m? Vuruldun! deminki szn yerine getiriyorum. Demin (Vur) demeseydin. vallaha vurmazdm! __ Oyna... Ben o kemiin byna tkreyim! Gelmemeliydi ki... Bu da olur! Oyna! Yama yok! olur. Bir tavla bilen gelsin! __ Oyna! Samalyorsun! Ben ite bu sebepten bununla oynama istemem. iir

yazar gibi oynar... Be attm da e oynadm - Gene Felek yendi beni! Hesab he mi? __ Duydunuz ya mslmanlar! Sahtekrlk ettiini azyla syledi. Saymam! Sana kalsa oktan savuacaksn ama... Bereket versin, ahit ok... stersen eyek kapsn vereyim... Kzma! Aman eyek kapsn da renmi. Tevekkeli deil... Ne oluyor diyorum. Murat bey siz mi rettiniz? Yardmc saylmaz. Tavlada yekyekedir. Bu esnada, (Trk Salonu)nun garsonlarndan birisi, Murat'n yanna geldi. Kulana eildi: Bizde bir arkadanz var. Sizi aryor? dedi. Kim? Ben tanmyorum. Bural deil. Kendisi neden gelmiyor? Yannda bir hanm var. (Mutlaka gelsin) dedi. (Be dakika getein de gitsin!) Murat duvardaki saate bakt. Onbirdi. Nasl bir adam? Esmer! ok mu? ok! Bildim. Zahmet ettiniz. Mehmet efendi, ltfen kendisine (i var!) deyiniz olmaz m? Bastne! 136 Garson gidince Erturul Hikmet sordu: Neymi? Birey yok! Neymi Alasen? Birey yok dedim ya... Dans msabakas varm, (girecekse Duyursun!) demiler. Girelim n'olacaksa... Bir de nammz danslara yrsn! Hep tavlada yenecek deiliz ya... Kim yenilmi. Drde drt!... Hah! Bunu itiraf iin sylemitim. Durunuz De yle mi? Oyunu biraz bilseniz, (Be) diye brakrdnz! Zehir gibi atyor bu gece... Bu gece bunu g yetmez! Sana gelen zarn yars bana gelmeli de... Tam yars gelirse, ben be yapncaya kadar, siz iki buuk yapabilirsiniz... Bu da bir muvaffakiyettir. Benden iki buuk oyun almak... Hey Yarabbi! te bir dse daha... Bende pul kalmad gzmn bebei! Baka paran var m? Hamdi bey, kpkrmz olmutu. Ne zaman yenilse be dakika kadar dehetli zlrd. Lkin seyirciler de hak verdiler. Hikmet'e yenilmek bakasna yenilmee benzemezdi. Sanki karsndakine tavlay muhakkak retmee yeminliydi. imdi gene mehur hikyesini, byk bir ciddiyetle anlatmaa balad: Herif hamama gitmi! Bakm ki bir delikanl, gbek tanda oturuyor ve de kara kara dnyor. Herif sormu: Ne var olum! Yoksa senin rzna m getiler? Delikanl ban sallayarak cevap vermi: Keski rzma geseydiler day, beni yendiler! Zordur Allah gstermesin! Dmanlar bana... Pek, mkldr... Ulan kemik!.. Senin krk paralk namusun olsa Hamdi beye merhamet ederdin... Yarn akam! Bu sz, Hamdi beyin fkesini altettiine delletti. Yanaklarn

ukurlatrarak sevimli tebessmyle glmsedi. Tavla bahsi da burada bitti. 137 arkada bir mddet susunca seyir iin toplandlar, kibarlk ederek uzaklatlar. Hamdi bey Murat'a: Bugn gene senin avukatla beraberdik, dedi. Ktip galiba zannettiimizden daha abuk ayrlacak. Sevki-iyattan evvel Ankara'ya gitmek istiyormu. Erkn- harbi-yede bir akrabas varm. Onu grp bir yere yerleecek-mi. Bu sebeple hazrol! Ben hazrm! Olan yarn giderse, ben yarn seni gelir alrm! brgn giderse brgn... Bastne! Erturul Hikmet: Hay Allah raz olsun Hamdi bey, dedi, korkuyorum, giderek ahlk bozulacak! Ne. gibi? ey oluyor. Adeta rkek oluyor. Ben, halbuki bilhassa Murat gibi ddamlar isiz kalnca yrtc olurlar sanrdm. Hani tebihte hata olmaz (A kpek frn ykar!) esab! Hamdi bey bir an dnd: Deil, dedi, bilakis... Alk insan snepe eder. Ne demiler (Yiitlik atla, silhla, parayla olur.) Murat tane tane konutu: Snepelik bildiimiz halde gelse, insan belki onu aklyla defeder. Lkin yle gelmiyor. Bir baka trl! Dnya birdenbire deersizleiyor. Bu deersizlemek biraz fazla srerse, yle sanrm ki, a adam, erefini dahi korumaa enir! Zaten her eit ahlk dknl de birdenbire balamyor ki... Yava yava, o kadar derinlere deceini havsala almaya almaya... Nihayet bir daha yer yzne kmann imknszlat bir yere kadar indiini ararak farkedince... Deil mi? Herkes iin deil... Yalnz sefalet her zaman bu neticeyi vermez. Baka yardmc unsurlar da ister. Mesel iki, mesel ailede mtemad geimsizlik... Erturul Hikmet, Hamdi beyin arada srada, byle konumasna her zaman aard. Hi grmedii hal138 de, uzun senelerdir devam eden yalnz hayat, bu acaip yankesiciye demek felsefe yapmak, itima artlar tahlil etmek imknn vermiti. Zaten pis sanatna ramen, dier emsali gibi kalkmamak zere dmemi olmas da belki bundand. Kitap okumay sevdiini, bir byk ve kaln deftere beendii iirleri kaydettiini biliyordu. nsan drecek unsurlar var ama, bereket versin bsbtn dmesine man olan unsurlar da var! diye dnd. (Tlk Salonu) nun garsonu tekrar geldi. Gene Murat'n kulana eildi: Affedersiniz! diye fsldad, arkadanzn ad Kara Cemal'mi. Cok mkl vaziyette olduunu sylyor. (Bir dakika iin gelsin de gitsin!) diye rica etti. Neymi? Vallaha bilmem! Paras m yok? Ama zannetmem! Serho mu? Deil! Ya? Galiba bir belya att. Masasnda Zifos kr Oturuyor. Kz var dedinizdi? Kz da var. Zifos ne istiyormu? Bilmem. Akamdanberi beraber iiyorlar... Zifos'u bilmez deilsiniz. Ad zerinde...

Erturul Hikmet daha fazla sabredemedi. Garsona: N'oluyor Mehmet? diye kt. Birey yok Hikmet bey... Murat aabeyi bir arkada istiyor da... Ne biim arkadam. Biz burada aa glgesinde oturmuyoruz. i olan herif kendisi gelir. yi vallaha! Murat byklarn ekitirerek dnyordu. Hikmet'-in ceketini ocaktan alsa da bir an gitse mi? Pantolonu da berbat... Hele kunduralar da berbat... Kara Cemal'in yaza kmaz ileri oktu. (Bre serse-r! denilse... ehzadeba'nn Trk salonu'nda ne iin var? Beyolu dar m geldi?) Sz uzatmamak iin: 139 Peki, hemen geliyorum! dedi. Garson'un arkasndan dnerek bakt. Neymi canm? Bizim Kara Cemal.. E? Serho galiba! (lle gelsin) diye tutturmu. Gidecek misin? Bir bakaym. imdi gelirim! Dur evvel ben sana bakaym? Otur oturduurt yerde... Ben o zppeyi hi sevmiyorum. Arkadatr. Arkada olsa semte gelince evvel buraya urard. Yannda kz varm. Vay beyim vay! Dans salonunda .fink atan kzn hatr iin mi sana uramam. Peki uramadysa imdi ne demee aryor? Demin (im var) dedin ya... Yapkandr. Ben gider gelirim... Siz savumayn! Hi olmazsa hsan'n ceketini almak iin, bir de sustaly ap hazrlamak fikriyle kahve ocana doru gitti. Zifos bulak herifti. Hele sarholuu btn stanbul'a illallah ektirmiti. (Zifos) ad da zaten bundan geliyordu. Aykken eker gibidir. Lkin bir de iti mi? Hele bugnlerde Bahriye askeri de olmu... Ocakta, Veli dayya gstermeden sustaly at. Ceketinin d cebine soktu. Bu esnada, ceket deitirmekten vazgemi, orada birisi vastasyla ya Kara Cemal'i, yahut Zifos'u dar armay tasarlamt. Glmseyerek caddeye kt. Kara Cemal iyi boks yapard. Bilhassa sol yumruklar pek kuvvetliydi. Zifos'u saniyede tepeleyecek iktidarda olduu halde... Ban sallad. Arkasnda hzl hzl ayak sesleri duyarak dnd. Erturul Hikmet, ba ak geliyordu. Hayrola! Ben de geliyorum. Olmaz. 140 ] Uzatma, ben de geliyorum. (Zifos) diye bir lf w duydum. Zifos ne oluyor? Zifos falan yok! Sen kahvede bekle... imdi geleceim... Palton da yok... Dilerin birbirine vuruyor haydi yr!.. yleyse riea ederim, iime karma! Vay, i te mi var? Karma, dedim ya... Dans salonunda cazbant sesi darya vuruyordu. Msteciri Asm bey, uzun boylu yakkl bir delikanl, yal grete olduu kadar dansta da ustayd. Murat'

glerek karlad. Ar bir sesle: in farkna vardm ama, hele ortalk biraz daha tenhalasn dedim, diye glmsedi, lkin Kara Cemal, ille sizi ard. Daha iyi... Siz ltfen birisini yollayn da, (Zifos'u) bana arn! Gelmez. Cok sarho! Yahut ta numara yapyor. Ka kere adam gnderdik. Bir kere dar alsak... Ben hesabm biliyorum. Bir de benim iin arn! Ne diyelim? Murat geldi! Seni istiyor! deyiverin bakalm! Asm bey, garsonlardan birisini yollad. Kendileri de kapunun aralndan gzlediler. Herkes dans ettii halde, Kara Cemalle kz oturuyorlard. Zifos, deti olduu zre iskemleyi birden igal etmi, birisine oturmu, birisine kolunu, dierine ayan dayayarak yaylmt. Garsonu, ba ar serho gibi gse dm olarak dinledi. Sonra hatrlamaa alr gibi gzlerini zorla at: Buyursun yahu! dedi, Murat bey gelsin! Pekl! Bunu kap aralndan duymulard. yi bir tesadf eseri olarak Kara Cemal kapya yakn bir yerde oturuyordu. Burasn salondan alak bir blme ayrmaktayd. 141 I HOI lliv I i\j*-ovj vuu in I\UI IUUI VilVf l remezlerdi. Erturul Hikmet'e adeta yalvard: Sen girme! Ayp olur! Bak ne kolay halledeceim. Sz ver! Asm beyle burada duracaksnz! Vuruursanz? O zaman girersiniz! yi yleyse... Murat, sratle yrd. Blmeye girerek, serho Zi-fos'un bana dikildi. Daha yaklarken ellerini kollam ikisini de meydanda, plak grmt. Merhaba arkadalar! diye glmsedi. Kara Cemal, byk bir ykten kurtulmu gibi srad: Buyur. Neredesin yahu? Merhaba... Murat bey!... Vay Zifos ta buradaym! Alem yaparsnz da haber vermezsiniz yle mi? Kza dnd:- Safa geldiniz efendim! Bunlar pek hakikatsiz olmular ama, sizi grnce mazeretlerini anladm. Siz bir arkada ihmal etmee fazlasyla deersiniz.. Beni takdim etsenize... Nadire hanm... En sevgili arkadam, canm cierim, kardeim Murat bey... Murat kzn elini skp Zifos'un ayan dayad iskemleyi ekti oturdu. Cannz sklmyor ya?., dedi, neden dans etmiyorsunuz? Kara Cemal kekeledi: Ediyoruz. Hani nerde? Tango boa gidiyor. Ben epdir senin dansn seyretmedim. Kalkn bakalm! Kz, bsbtn korkmutu, hakk da vard. nk yeni gelen Zifos'tan daha serser idi. Kyafetinden belli. gnlk sakal da cabas... Kara Cemal sz ikiletmedi. Kz piste koturdu. Kalabala dalverdi. 142 N'oluyor Zifos! Brak aabey! Hemen dansa kalkn dersin. Biz burada akamdanberi... Sen ne bileceksin! N'olmu?

 Bu kz... Bu orospu! Tbe estafurullah, yahu bizim bamz belya sokacak! Sen bunun yedii naneleri duysan kulan kesersin namussuzum? Seninle bir alkas m vard? Benimle alkas olsa, u da lf m Allasen, Karo olan oktan tepelerdim. yleyse... Bu kz, senin anlyacan bizim Mlzm'n dostu! Hangi Mlzm'n? Bizim Talim Taburunda... E? Blk zabiti... Peki! Bir de baktm, burada oturuyoruz. Beyolu'ndan buraya neden atlamlar. Mlzm'n korkusuna... Bizim Mlzm yiit delikanl... Biz de bugne bugn muteber saylrz. Dostunu ellerle grnce can bama srad lkin dur bakalm dedim. Evvel rak ielim de dedin yle mi? Evvel bir anlayalm, dedim, bizim Mlzm Allah selmet versin, yiit delikanl ama, orospu pozlarn hovardalk numaralarn pek bilmez. Olur ya, belki bir olan arkadadr. (unu gtr de biraz dolatr, ben de arkanzdan gelirim!) demitir. Klhanbeylikte bilmez deilsin, kar, silh yabancya teslim edilmez ama, Mlzm bu? Sonra baktn ki yle deil... Deil. Cinler tepeme topland. (Dans etmeyeceksiniz.) dedim. Bak Zifos! sana bu ii hi yaktrmadm. Hangi ii? 143 Bu kadarck ii sen bilirsin... Lkin serholuk akimi kartrm. Nedir? Bu senin yaptna dpedz (Pezevenklik) derler. Ulan sen elin zabitinin dostunu kollayacak delikanl msn? Tuuu ervahna... Aman! Aman, ben duydum, bakas duymasn! Haydi yavaa savu! yi ama, zabitin... Balarm zabitin srmalarndan... Defol diyorum. Bir de Zifos kodoluk ediyormu mu desinler? Eller Bahriye ocana girince hi yoktan yiitlenir! una bakn! Kalk savu! Ben olanla kza birey belli etmem. Zifos, bu lflara kanacak kadar serho deildi. Buraya otururken (Anafordan birka kadeh yuvarlarm.) demiti. Birka kadeh te yuvarlaynca, (u kz, Sahiden zabitin dostu olan Nadire'yi- bu gece de bizim zarmza baksn!) diyerek fikri bozmutu. Murat'tan bakas olsayd, -Merkez memuru lz Fehmi bey bile olsa- bu niyetini dayak yemeden deitirmezdi. Kendisine Zifos lkab bak atmasndan ziyade, dayak yeme kabiliyetinden dolay verilmiti. Lkin Murat' tanyordu. Grr grmez, iin iinden (Maraza olmadan) nasl kacan dnmee balam, hemen de aylmt. Murat'n kendinden taraf olmas houna gittiinden cilveleniyordu. Bunu Murat ta gzlerinden anlad. nk Zifos kavga etmee karar verse, yle hain bakard ki... Yuvarla unu da bas! dedi. Gelseler de (Eyvallah!) desem... Bas diyorum. Canm skyorsun... Kz fena deil de Murat bey... Gel bu gece... Hl sylyor... Kzyorum ama... 144 Zifos raky dikip kalkt. Yumruunu efece azna srd. Bir kere dans eden kalabala bakt.

 Bu gece sana baladm, dedi, lkin bunlar baka yerde bastrrsam, Allah kermdir. Ona szm yok! Eer baka yerde bastrr da, kzn iman tahtasna kmezsen namertsin! Hem frsat elimden alrsn! Hem de u sylediin sze bak! Geliyorlar. Defol! Zifos kollarn kabartarak kp gitti. Murat arkasna dayand. Kara Cemal'le kz, ta, yanna gelinceye kadar farketmemi grnd. Sonra kibarca glmsedi: Afedersiniz, kr efendinin acele bir ii varm. Gitti. Selm brakt. Gelecek mi? Bu gece mi? Yok canm! Gitti gider, dhi gider. Siz daha kalacak msnz? Hayr, hayr! unu ielim de biz de gidelim deil mi cicim! Kz, omuzlarn silkti. Murat'a dikkatle bakyordu. Henz beldan tamamyle kurtulduklarna emin deildi. Murat garsona seslendi: Mehmet efendi hesap! Sonra da arkadaa bir otomobil bulunuz... Bana msaade hanmefendi! Gle gle efendim: Kara Cemal atld: Oimaz. unu bitirelim. Sen de bizimle beraber geleceksin! imiyorum. Doktor yasak etti. Sonra arkadalar bekliyor. A, baksanza buraya kadar gelmiler. -Kap aralndan bakan Hikmet'e elini sallad:Geliyorum. Kalkti:-Allaharsmarladk! Yarn bana yazhaneye mutlaka ura! Kara Cemal, komisyonculuk ederdi. Tehlikeden kurtulunca sanatna ok iyi giden yksekten konuma detini gene ele almt. Murat ona mazur gren bir glmsemeyle bakt. 145 F.: 10 Nadire'nin elini skt. Siz, dedi, Cemal'in imdiye kadar tand en gzel hanmsnz. Bunu biliyor muydunuz? Pek ok hanm tanr m? Bu da nasl sual? O kadar iyi dans etmei benimle renmedi ya... Kzkardeiyle renmi... Ellinci kzkardeiyledir. Ama, siz de iyi dans ediyorsunuz. Nerden bildiniz? imdi seyrettim ya... Hayr seyretmediniz! Konuuyordunuz? Mmkn m? -Aynay gsterdi:-Siz buradan bakyordunuz, ben buradan... Btn yollar Roma'ya kar, demiler. Btn gzler, gzele bakar. Efendim. yi geceler... Ancak adm ayrlmt ki kzn merakla sorduunu duydu: Kim bu? Bir arkada! Ne tuhaf adam! Tuhaftr... Ne i yapar? Kara Cemal'in cevabn artk iitmedi. Hikmet: Bu kadar m? diye somurtarak sordu. Bu kadar. Neymi? Anlatrm. dm. Hzl yr!.. atm dorusu. Benim bildiim Zifos eek sudan gelinceye kadar dayak yemeden sz anlamazd! Ne

dedin? Anlatrm! Kahveye girince, kahve ay sylemek bahanesiyle gene ocakla gidip sustaly kapatt. Pantolonunun sa cebine soktu. Bize ay! dedi. Hikmet, Hamdi beye kap aralndan seyrettiini 146 I naklediyordu. Zifos'u Hamdi bey de iyi tand iin iin byle kolayca halledilmesine amt. Murat anlatmak zorunda kald ve sz yle bitirdi: Herkesin iyi anlad bir konuma ekli vardr. Ben Zifos'la nasl grleceini bilirim. Bakas olsa arslan fkelendirirdi. Ben ona, (ulan, sen pezevenklik etmee utanmyor musun?) dedim. Erkekliine dokundu. yi vallaha!.. Duydun mu? Erkekliine dokunmu... Sen bu martavallar bize mi yutturacaksn!. Hikmet te, Hamdi bey de kahkahalarla glmee balamlard. nce kendisini Hikmet toplad: Allah akna unun dorusunu syle, dedi, geerken yatmamsa, komiser Fehmi beye anlataym dp^ nce bir bahse gireyim... raksna... Sonra anlataym... Asker olunca sakn Zifos'un huyu mu bozulmu! Hele anlat! Fehmi bey meseleyi biliyor. Bahse girmez. Girse de sonunda benim olduumu bilince kendisini kaybetmi saymaz. Ben bu Zifos'un adn duyardm. Kendisini grmek nasip olmamt. Malm ya ehzade'de pek grnmez. Mekn Aksaray'dr. Evet! ki sene evveldi. Bir akam rahmetli Durmu efendi amcam grmee gittim. Kahveye km. Kahveye gittim. Baktm ki dama oynuyor. Damay iyi oynard rahmetli. Meraklyd. Elini ptm. Kenara oturdum. Seyre baladm. Ne zevkli adamd. Ne kibard. Bir an brakmak istedi. Raz olmadm. yleyse bu gece bizdesin yeen! dedi. Annemin hastal sralar... Uzatmayalm, seyredip dururken ieriye yalpalayarak birisi girdi. Evvel hi umursamadm. Buras mahallenin ihtiyarlarna mahsus sessiz bir kahveydi. Byleleri aneak birisine bakmak iin gelir, hemen de karlard. Bu yavru, doruca dama oynayanlarn yanna yaklat. Durmu amcamn karsnda durdu. (Hoca! Sana geldim!) dedi. Durmu amcam ban kaldrd. Derhal cannn skldn anladm. (Ne baktn 147 hoca? sana geldim diyorum.). (Neye geldin uKru.'j, m lira daha vereceksiniz), (Vermem dedim ya, vermemi), (Vermez misin? Allah Allah! Buras daba m? Sen adam soyuyorsun), (Tbe estafurullah!) (Bir de tbe ekiyor, mslmanlk taslyor! Ulan ben adamn sarn boazna dolarm da it lei gibi srrm, sen beni bilir misin), (Olum ayptr. Biz seninle pazarlk ettik. ki ereveye be lira verdim. te kahveci Hasan aa da iinde. Sonra iki lira daha istedin verdim. Ben sana her gn iki lira m vereceim?), (Elbet vereceksin! Pazarlk sarholua rastlad. Dolandrdn!) (Haydi iine git kr! Ben senin akrann deilim! Ayptr!), (Vay! Sen bana ayp m dedin? Ulan biz ayb senin gibi yobazlardan m reneceiz! Sen beni bilir misin? Bana kim derler. Ulan paralar... artolsun bak! Sakalna dedirtme... Evinin tekmil camn erevesini aa alrm! Evini orospu evine eviririm... Ben...) galiba daha da syliyecekti. Frladm. Tam aznn ortasna bir yumruk... Birden kan f-krd. (N'oluyor?) demee kalmadan, iki de eneye... Dmedi namussuz, ne dersin! Geri geri gitti! Sradm bir de akana ektim. Bu sefer yannn stne ykld: Birisi: (Aman elinde bak var!) diye barmasn m? Durmu amcamn zerine ban hazrlayp gelmi. Baktm sahi! Kolunun iinde sustal ak. Bileini bktm. Derhal brakt. Ba alnca kna bir de tekme yaptrdm. (Kalk namussuz!) dedim. Sarholuk falan

kalmad. Beni tanmaa alyor. Srdm. Kapdan dar attm. Kahveci (Eyvah imdi cam ereveyi indirir!) dedi. (Sesini duyaym, barsaklarn deerim. Sen beni bilir misin?) diye kkredim. Savutu. htiyarlar, (Berhudar ol! Ellerin dert grmesin!) dediler. Durmu amcam: Neden attn elin itine diyecek oldu. Pek fkelenmiim. (Daha atmak geride... Bu mahalleden defolmadka yakasn brakacak deilim!) dedim. Lkin dama partisinin de tad kamt. Yarm saat kadar oturup kalktk. Yolda Durmu amcam: Olann kabahi yok! dedi, martan var. tekinin berikinin zerine salyorlar. Bir gzel iiriyorlar da... Kim? dedim. Manavn damad, diyorlar, birisi var, o! 148 I (tlerle ban derde girecek! Teyzen duymasn!) dedi. Hava scak! Ceketi karp koluma almtm. Bir taraftan da (Hergelenin ban olsun pei sra atmalydm. Delikanllkta ayp!) falan diye dnyordum ki bir nra ortal velveleye verdi. Meer, neredense bir kocaman saldrma peydahlam, yolumuzu kesmi. Nra da bilirsiniz korku almeti! Durmu amcam! Dur gitme! demee kalmadan frladm. Ceketimi bana atmamla bileini kavramam bir oldu. Japon oyunu vardr. Ne gzeldir. Sa elini alttan sokarsn ufak bir tazyik, ya ba brakacak, yahut kolu krlacak! Pala, yere dt. Bizim kr efe, (Vay kolum!) diye haykrd. Bu sefer daha fazla fkelenmi olmalym ki palay aldm. Srt hilfsz bir parmak kalnlnda kepenk demiri gibi bir almet. Boynuna, srtna, omuzlarna, bacaklarna vurarak nme kattm. Kasa kaamyor. Dursa duramyor. Feryad gkyzne kyor! Ben sade (Yrmezsen Vallaha ldreceim!) diyorum. Durmu amcam yalvarr... Mahalleli pencereleri, kafesleri srd. oluk ocuk topland. Kan kulandan sicim gibi szyor. Kemiklerine kemiklerine vurarak, olan bir gzel yumuatarak karakola soktum. Tesadfen bizim Fehmi bey orada serkomiser deil mi? Bu Fehmi bey mi? Bizim imdiki merkez memuru? te bu? Tanmam oradandr. kr (mdat! Beybaba beni ldryor!) diye feryad bastrnca, odadan frlad. Ne iyidir bazan, hi bir ey sormadan kr'ye iki tokat ekti. Vallaha ben de beendim. Sonra rendim ki deti byleymi. Hakl da olsa mutlak daya yermi. Serkomiser adamn iyi bildiinden bizim hikyeyi (Malm! malm! Ka para eder. Gebertmeliydiniz ki...) diye dinledi. Bu srada Manavn damad koarak geldi. tini kurtaracak! Beni grnce ard. yidir bilmez misin? Hayrola sen burada ne aryorsun? dedi. Meer bir oynak gelin yznden Durmu efendi amcam hatrn krm ta intikamn kr'ye aldracak ol149 verdim. Lkin sustaly alkoyaum. nau unu u^hm. ~ zel bir ngiliz sustals... Yazn karpuz falan kesmee lzm oluyor. Sonra? Sonra kr ile birka kere Yenikap'da karlatk. iyordum. Geldi. Masaya ardm. Rak smarladm. Hep sopa ekilecek deil ya... Biraz da ziyafet ekilecek... O zamandan beri aramz iyidir. yi olduu belli! Yoksa vallaha bir araba odun yemeden, yakanzdan dmezdi... Erturul Hikmet birden Hamd beye dnd : Sen neden gelmedin? Gel diye iaret ettim ya!.. Byle oyunlarda beni bir kalem geeceksiniz! Hele korkak! stersen korkak de! Ben size ayorum. Zifos kr ile insan ne

yapabilir. Vursan sana yazk! Vurul-san gene sana yazk! Bunlar cins adamlardr ki brakmal kendi cinsiyle vurusun! Murat iini ekti: Ben de o kanaattaym. Lkin brakyorlar m? Bir de bu kyafetle dans salonuna girdik... Be dakika evvel, birisi benimle iddiaya girseydi, demek kaybedecekmiim!-Gld:- Kyafet dedim de aklma geldi bakn Hamd bey, beni avukata gtreceiniz gnden bir gn evvel haber vereceksiniz. Neden? Benim de kendime mahsus bir hesabm var. Rica ederim. Olmaz m? Hay hay! Ben burada yoksam, hsan'a, yahut ocak Veli dayya syleyin! Daha iyisi bir tezkere yazverin... Olur. Sen imdi pikete var msn? Demek tavlann acsn benden karacaksnz? Varm. Evet! Hamd bey, Murat' pikette kolayca yendi. Geen akamdan bir ay alacam vard, dedi, bedavacl hi sevmem! Haydi aznzla syleyiniz. 150 Evet! Neden? Kupalar atacam zaman iki kere ayama bast da yzden kurtuldum... Vay! aret memurluu da m var beyim? Hikmet filozofa ban sallad: Her marifet var ama, neyleyim ki kt eylik etti... Anlarsn ya!.. Bir daha elimi gstermem! Sizi ay aalar sizi!.. Aata olmaz. Ottur... Nebatat ren... Ben piket renirim daha iyi... hsan aylar getirdi. Murat bey! Efendim! Haydi! Saat dokuz buuk! Dokuz buuk mu? Hani dokuzda uyandracaktn? hsan muzip muzip gld: yle tatl uyuyordun ki kyamadm. Ge uyudum da... Bir trl... Uyku tutmad. diyecekti. Gzlerini outurarak sustu. Hava yle gzel ki, pencereyi aaym m? Fena olmaz! Saat dokuzda bir yere mi gidecektin? Keke uyandrsaydm? Farketmez. Dokuzda uyansam dokuz buukta giderim, demitim. imdi onda giderim. ay buraya getireyim mi? Bir de simit? 151 ce kald. Darda gne vard. Ik, eski tavan daha perian gsteriyordu. Hafif bahar rzgr bir kt parasn hrdatmaktayd. Murat: Ylan srnr gibi! diye dnd. Gece bir intihar karar verir gibi sknt iinde uzun mddet uyank kalmt. Byle tereddde dt sralarda, herhangi bir kararn kat safhasn, sabaha brakmak detiydi. Gn , hlyalar tartaklayarak, hakikate benzer hale getiriyor, karanln byk facialar ekline soktuu eylerin byle olmadklarn kolayca meydana karyordu. Mamafi bu sefer, parl parl bahar sabah^ havadaki tatll, rzgrndaki serinlii, gneindeki shhat ve nee unsuruna ramen gecenin teredddn bsbtn bertaraf edememiti. Bir an Erturul Hikmet'i arad. imdi tesadfen gelmi olsa ne kadar faydas

dokunacakt. air olduu halde, bazan, hazan deil her zaman, ne bitmez tkenmez bir nikbinlii/manaszlklar defedii vard. Gzlerini krptrarak dinler ve derhal kararn bastrrd. Murat, biraz kmldad. Kendisini bir fenalktan alkoymak istiyor gibi ar hareketlerle bir cigara yakt. Kibritini frlattktan sonra arkasndan bakt. eker sandnn tam nne dmt. aret Tamam! diye kederle glmsedi. Cigaray bitirinceye kadar sabredemedi. Sanki biraz vakit geerse kararndan cayacak, kararndan caynca da hereye yeniden balamak icap edecekti. Dn gece, Hamdi bey uram, (Yarn deil brgn... Yani aramba gn gidiyoruz.) demiti. Tenbih ettii z-re birgn evvel haber vermi oluyordu. Bugn Sal... Sal bir millete uurluymu... Bir millete uursuz, bir de biz deneyeceiz bakalm! Cigaray da kibrit pnn yanna frlatt. Srayp kalkt. Btn k soukta kalnca kollarn hzl hzl ap kapard. Hava lk olduu halde gene ayn hareketi yapt. 152 ?' k ^WI||IWI\| VJ\A \J\^ ket, bu pantolonla deil bir avukat yazhanesine, bir k- mr ocana bile girilemezdi. Mamafi, eker sandna yaklamaa bir trl cesaret edemeden pencereye gitti. Alak damlarn tesinde Lleli yangn yerinden bir ksm ve daha ilerde Marmara Denizi'nden gkyzne benzeyen el kadar bir para grnyordu. Derin derin nefes ald. Koridorda bir ses duyarak telland. hsan gelirse btn tasavvurlar bozulacakm gibi sanda kotu. Kapan at. Parampara olmu birka iamarnn altnda bir krmz boha duruyordu. Bunu kard. Bir an elinde, arln belki yz misli fazla hissederek yle tuttu. Sonra yataa getirip yavaa koydu. Yznn kzardn hissediyordu. Uzaktan uzaa samaladnn da farkndayd. Eli belli belirsiz titreyerek krmz bohay at. Bu hareketinde bir eit ibadet arl vard. Ak bal rengi ipek grnd. Murat o zamana kadar bunlara doyasya bakmadn hatrlad. Demek ki iki senedenberi sandnda durduu halde, bir gn ayrlacaklarn sezmiti. Bunlara ebediyyen hasret kalacak, bu hasreti, sonralar hi bir eya telfi edemiye-ekti. Hoyrat, hatta hain hareketlerle katlarn at. Ahmet Haim'in iirlerinde grlen kadar gzel, krmz karanfiller... Ve bunlarn bir eski ini yeilliinde yapraklar... Elini yavaa zerlerinde gezdirdi. Bu temasta ipek yumuaklndan daha baka bir yumuaklk hissediyordu. Annesinin gelinlik yatak takm... Btn sefaletlere, bazan alklara, ev kiras verilmedii aybalarnda mal sahibi kadnn insan yerin dibine geiren szlerine ramen asla satlmayan bir bunlard. nk Mahir efendi, birgn karsna: Bunlar Murat'n dnne saklarz. demiti. Canseza hanmn vasiyeti vard: Baban istemiti. Dnnde bunlar kullanacaz! Ben gremezsem, sen gene yle yaparsn! Gzlerini biraz kst. Dnyada, bundan daha gzel 153 Annesinin gelinliinde Fatma Sultan'n husus yaptrp gnderdii takm... Peki, imdi kim yatacak bunda acaba? Bunu dnr dnmez, birdenbire

ferahladn anlad. Bu ferahlk, ebediyen bu pis odada, bu pis yatan zerine koyduu ve birazdan mutlaka satmaa mecbur bulunduu mukaddes, cici ve temiz eylere byle bakamayacandan geldii kadar, gece kendisine azap olan fena dncenin birdenbire deimesinden gelmiti. Kim yatarsa yatsn... Birisi yatacak ya... Herhangi bir Trk delikanls... Gzlerine ya toplanmt. Hayvanlk bu bizim yaptmz! diye kendisine mahsustan kt ve akalaan bir ocuk gibi somurttu. Peki anneciim! Msaadenizle satyoruz! zr dilerim sizden... Baka are yok ki... Hemen bohay kapatt. Kolunun altna ald. Ak duran sanda bakt. Artk bunlar gittikten sonra sanda da ihtiyac yok gibiydi. Kapatmak ta beyhude... Bir an gz paltosuna iliti. Ceketi mi, yoksa paltosu mu daha berbatt? Bunu ka gndr bir trl kestiremiyordu. Bylece gitmei daha mnasip buldu. Kapy burasn bir daha gelmemek zere terk ediyormu gibi olduu halde brakarak ekti. Kilidi takmaa da endi. Kendisine cesaret vermek istedii zaman yapt zre gzlerinin iiyle glerek aa indi. Geldin mi? Az daha tekrar uyudun diye... hsan bohay grd. Bir an sustu. i sezmie benziyordu. Lkin birey sormadan szn bitirdi: Yukar kacaktm. Otur. ay bir... Demli olsun! Hazr yavrum! Murat, oturmadan ayakta ay iti. Byk lokmalarla simiti acele bitirdi. Bu imdi iinde bulunduu an, ok evvelden bir daha yaam gibi bir ey hissediyor, kahvenin bombo masa ve iskemle kalabalna, yeil uhal bilardolarna aarak bakyordu. 154 . Birey sylemeden kp gitmei ok istedii halde: unu satacam! dedi. Sen bilirsin! Bir ay benim ceketi alsan diyorum. Belki bir de pantolon uydururduk. Olmaz. Satacam. -Nedir? diye sormasn bekledi. Byle bir sual gelmeyince minnetle glmsedi:- Eyvallah!.. Hac sa efendiye git... Bizim hocaya... Ziya'nn babas... Hay Allah senden raz olsun! Neden? Dnmemi miydin? Bilkis... Nereye gtreyim diye hep dnmtm de, aklma gelmemiti... Eyvallah! Uurlar ola! Deerini bulamazsan... Biz Veli day ile grtk... Yirmi, otuz lira denkletirecektik. Eksik olmayn... Bir bakaym da... Sen bilirsin... Darda kendisini umduundan daha kuvvetli hissetti. Demek ki hsan'la Veli day dn, yahut daha evvelleri kendisini dnmler... Byle, dier insanlar tarafndan dnlmek ne tatl, ne gvenilecek bir haldi. Ayrca Erturul Hikmetin, ahap'n, Hamdi beyin dndklerini, zldklerini de biliyordu. Bu baha biilmez alkay hak etmek iin bu insanlara hi hizmette de bulunmamt. yiliklerinin asl kymeti de burada ite!., diye glmsedi. Sahaflar ars'ndan kp Kapalar'nn siyah kapsn grnceye kadar asl

mhim olan hi hatrlamadn bilememiti. Daha ilk admda koltukular, Satlk m? Bir grelim! diye yolunu kesmee balar balamaz, ard. Kaa verecek? Ne eder? Piyasa... Falan... Hem glmseyerek alclar geiyor, hem de iddetle dnyordu. Nihayet bohay, asla geri gtremiyece-' iini, tekrar sandn dibine yerletiremiyeceini, bunun 155 di. Annesinin gelinlik yatak takm bir Kere satlmaa Karar verdikten, yani gzden karldktan sonra btn hususiyetini kaybetmi saylrd. Her ka kuru verirlerse, verecekti. Cebimde yedi yz ksur kuru var... Bizim iimizi imdilik otuz lira grr... Eksik kalrsa kahveden dorulturuz. Artk isiz olmadmzdan borcun zarar yok... diye dnd. Kapahar'nn rutubetli loluu kendisine pek rahat geldi. rcler kapsna giden yola sapt. Ziya'nn babas Hac sa efendi, burada yazmaclk yapyordu. Uzun boylu, zaif, her zaman hiddetli bir adamd. apka kanunundan sonra lahiyat Fakltesi'nden istifa etmi, burada yazmacla balamt. Kapahar'nn akln bandan alan divane herif! Pazarlksz mal satmaa kalkt halde, drt be senedir batmayma herkesin ap kald Hac sa efendi... Gene ekmecenin nnde, kaln bir kitap okuyordu. Gzlklerinin zerinden Murat'a bakt. Murat' kendisine gre severdi. Eski terbiye iktizas, kk bir hareketle gelmesine sevindiini, yer vermek istediini belli etti. Murat eline davrannca, daima temiz, daima hafif elini, delikanlnn avucuna kibarca vurup ekti. Oluna : skemle! dedi. Hayr! Oturmayacam, efendim! Bir ricam var. Buyrun. Bastne... Ama gene de oturun... -Oluna, her zamanki fkesiyle deta kt:- Kahve! Zahmet etmeyin! Okuyordunuz... Bakyordum. -Kitab dizlerinin zerinde dik tutuyordu:- Buyrun! Bir i bulmak ihtimali varm. Bir avukatn yannda ktiplik gibi birey! Bu kyafetle olmayacak. Valdederr kalm bir para vard. Satmak istiyorum. Delletinizi rica edecektim. sa efendinin, her zaman sert bakan yeil gzlerin-N 156 den sratle bir merhamet geti. Hangi dine mensup olursa olsun sahici dindarlarda raslanan bir kuvvetle -Bu herhalde, dnyay, dnya ilerini sahiden umursamamaktan geliyordu;- Kendisini toplad : Anz! dedi. Daha yorgan yznn bir parasn grmemiti ki: Peki! Peki! diye telland. Namahrem karsnda gibi gzlerini evirdi. Oluna, her zamankinden daha byk bir fkeyle -Bana Kevork aay arn! dedi. Kevork aa, dkknn tezghtaryd. Sabah tenhalndan bilistifade, dier dkknlarda ene yartryor, ok sevdii Hac sa efendinin pazarlk dmanln ekitiriyordu. He! Ne varm? diye tella yaklat. unlar alnz! Onnik efendiye benden selm ediniz. Derhal satmak istiyoruz. Mmknse ltfen kendisi gelsinler... Olur... Elbette gelsinler... Kevork aa bohay alp gitti. Hac sa efendi, saklamaa alt sinirli bir hareketle, kitab bir yere

koydu derhal yerini deitirdi. Mehmet Akif beyefendiden mektup aidim, dedi, bir de gzel kta ilve etmiler... Ziya! Efendim? Mektup. Dn gelen mektup! Dedim ya, efendibaba, evde braktnz... Evde brakmm... Okumanz isterdim... Gzleri dald. Trk Salonu'nu ileten Asm, byk oluydu. Mehmet Akif, Asm isimli kitab biraz da, bu eski dostunun olunun adyla yazmt. Hac sa efendinin en byk kederi oullarnn ikisinin de okumay sevmemeleriydi. Murat iirle urat iin gizlice takdir ediyor, u anda kendisine mracaat ettiinden dolay memnun oluyordu. Gurbetten ikyeti mi stad? yle birey seziliyor. Dassla zordur. Siyasete karmayacak bir adamd. Karmamalyd. 157 r KahveI Hep ayn sze geliyoruz efendim? Karmak mevzuu bahis deil ki... Herey evvel siyasettir, sonra herneyse o... Bunlar Erturul Hikmet beyin fikirleri... Siz de mi byle dnyordunuz? Evvelce bilmiyordum. Sonra kabul ettim. Size de hakl gelmiyor mu? Bilmem. Ben bunda hakl olmay istemiyorum. Lkin tarihe bakarsak, hep ayn ey olmu. air, edip, sanatkr, hasl nerede kalem ilemise... Fra da... Herey, siyasete doru gitmi... Hazin... nizi soutmayn!.. Sessiz beklediler. Ziya babasna sezdirmemee alarak baz iaretler yapyor, (Akam bulualm!) demek istiyordu. Kevork aa eli bo dnd: Gelecek! dedi. Murat: Beendi mi? Alacak m? diye sormak istedii halde, Hac sa efendinin konumasn merak iinde bekledi. Hoca, duymam gibi alt dudan iniyordu. Neder* sonra : Msr' hatrlyorum, dedi, ehirlerini deil... Arabistan kalbini... Bilhassa l, islmiyete uygun gibi geliyor. Alyisiz tabiat... slmiyetin aslnda fakr var... Haz-reti mer, muharebelerden getirilen ganimetleri grm te: slmn arasna kervan ykleriyle nifak giriyor. buyurmu... Ayplar gibi ileriye bakt. Beyaz sakalnn arasndan mahcup mahcup glmsedi: Biz de, baksanza dnya malnn maherine dtk. Peder merhum grse akln oynatrd. Bundan on sene evvel bana da birisi sylemi olsayd, bastonuma davranrdm... Peygamberimiz alverii hayrl grmler.., Burada soygun yaplyor. Alveri deil... Her koyun kendi bacandan aslacak. 158 Hayr islmiyette ktle gz yummak yok!; Bir kii dzeltemez ki... Bir kii bozuyor. Bir kii bozuyorsa bir kii dzeltir... Hi deilse dzeltmee alr. Biz gzmz yumuyoruz. -mitsizlikle omuzlarn silkti:te byle... Murat, pek az insana kar duyduu bir hrmetle sa, efendiye bakyordu. Durmu, efendi amcasyle ne gzel konuurlard.

kisi de ayn eyi ayn zamanda hatrlam olmaldr ki Hac sa efendi: Rahmetliye giderek hak veriyorum, dedi. Bir ok. szlerini saygszlk zannederdim. Meer dnya iine derinden vkfm... Akif hocadan ok derin... Durmu amcam m? Nur iinde yatsn! Bakayd! Geenlerde bir arkadan valdesini defnetmekten dnyorduk. Gene lkrdy Durmu amcamdan atm. Bizim, air ne dedi bilir misiniz? Nerdeyse adndan sonra (Cel-le celle) diyeceksin! dedi. nsansz yerde Allah ta yoktur. -Ban kaldrdi;-Buyrun, diye topland, sizi rahatsz ettik Onnik efendi... Estafurullah hocam!.. -Kolunda boha, hi almam gibiydi. -Murat korkuyla yutkundu:- Malsahibi burada m? Malsahibi benim! Daha iyi... -Onnik efendi okbilmi bir glmsemeyle Murat'a bakt:- Gayet ince i. Saray ilerinden... Erbabna rastlarsa iyi para eder. Biz erbabn bekleyemeyiz! Kabilse siz bekleye--eksiniz! te orasn arzedeceim... Bugn moda baka trl... Erbabn beklemek iin alan tabi ona gre fiyat verir. Lkin ben baka birey teklif edeceim... Bohay? derhal alrz! Neyi alrsnz? ine sarlan bohay!.. Anlayamadm. Onnik efendi, bohay sa efendinin nne koydu. Murat ta mrnde ilk defa gryormu gibi hayretle, 159 inanamayarak bakyordu. Bu, krmz atlastan eski bir-ey! pekleri akm, altnda tyl pazene benzeyen bir sar astar bir bir meydana kmt. zerinde sar srmadan arap harfleriyle yazlm birtakm yazlar vard. Bu srmalar da eskilikten baz yerlerde ayrlmlar, bu suretle altndaki astara karmlard. Murat, annesinin bunu eskiden beri hamam bohas olarak kullandn hatrlad. Antikac Onnik efendi, i tarafn evirdi. O zaman bohann katl asl astarnn kurun renk ipekten olduu, arasna bir de sar bez koyuldu grld. Halis Berber ii... Vaktiyle... Yani yz sene evveline gelinceye kadar Cezayir'de yaplrm. Bu ok daha eski bir mal... imdiki halele, yatak takmndan iki misli para eder. Dndm ki eer ihtiyac defederse, yatak takm kalsn... -Murat yutkundu:- Bir mnasip mteri zuhurunda ben size haber veririm. Getirir, baktrrz. Hac Isa efendi, Murat orada yokmu gibi yere bakarak biraz dnd: Boha ne eder? diye sordu. Sizden saklamam. Yz lira eder. Lkin beklemek lzm. Ben seksen liraya alrm. Peki yatak takm? Biliyorsunuz. Aynn yaptrmak istesek hem ustas yoktur, hem de ikiyz liraya kmaz. Lkin u anda 30-40 lira ancak verirler. Demodedir. Peki bohay satyorum! Seksenbe lira vereceksin... Dur! Ben bu be liray senden, aktan alacam! Ziya! Son heceyi gene fkeyle uzatmt: Efendi baba! Bir kt getirsenize... Hayr, iki kt demek istiyorum. Birisine bohay, dierine yatak takmn sarnz... nndeki ekmenin gzn ekti:- Onbe lira vereyim mi? Bozuk var m? Veriniz!

Hac sa efendi onbe lira verip iki tane elli lira ald. 160 i Bunlar ekmecenin zerine krlacak birey itinasiyle brakt. Ziya, alveriin her eidinden zevk alan bir arl keyfiyle evvel bohay paketledi, kvrak bir hareketle Onnik efendiye takdir etti. Sonra usta parmaklaryla yatak takmnn ipeini zevkle okayarak onlar da sard. Murat, bu esnada, Kapalar'nn yedi, sekiz asrlk tavan umu ta i bir gne iinde kalm gibi gzlerini krptryordu. Sevinten yrei kamamt. Daha garibi artk annesinin gelinlik yatak takm, elden ele dolat ve bohasn kaybettii halde, kirlenmi deildi. Bilkis, pahal boha defedilince olduundan da daha temiz bir hale gelmiti. Son bir senedir, bir de para bulmak hlyasna kapld zamanlar bile en byk rakam olarak 50 liradan yukarya kamad iin, imdi ekmecenin zerinde duran bankanotiara korkun bir eylermi gibi gizlice bakyordu. Hac sa efendi, olunun iini bitirerek yerine gitmesini bekledi. Ve kendilerini yalnz kalm sayarak sordu: arda birey lzm m? Herey lzm!.. -Murat kekeledi:- Herey... Bir elden dme elbise alalm demitim... Biraz kullanlm cinsten bir ift kundura... Gmlek, i amar!.. Pekl! Kevork aa! Buyur! Koltuku Hac'y arr msnz? Can bastne... Murat atld: Zahmet oluyor. Sizi megul ediyorum. ok teekkr ederim... Gelsinler de bakalm.. -Bir an dnd.- Ben satmaa bir trl alamadm, dedi, dkknclk bile garip geliyor. Yatak takmn satsaydnz zlecektiniz deil mi? -Cevap beklemeden devam etti:- Bu kadar zaman satmadnza gre... Oluna dargn bakt:- Mskiltnz sylemilerdi. Lkin artk kimse kimseye yardm edemiyor. tf-E 161 F. : 11 Hi byle dnmeyin. Siz olmasaydnz ben bsbtn beceremezdim. Buraya geldim geleli hep aklmdadr. Neler rendik... Evvelce ok ey biliyoruz sanrdk. Meer hi bir-ey bilmezmiiz! Estafurullah. Hayat hakknda... Hayattan darda rahata yaamz. Burada ok grdk... Biz, asl deeri, deerini kaybetmiin stne saryoruz. Deersiz muhafaza etmek iin deerliyi feda etmek... -Ksa ksa, sinirli sinirli gld:Bilmediimizden... Eski bir memleket... Uzun zaman talanla yaam... Her evde kimbilir ne kymetler beyhude yere mahvoluyor. Mesel boha! Pek eski, ie yaramaz gibi durduu halde... Byle kitaplar da vardr... ine yz liralk bir tapu senedi yahut bir nian berat koymulardr da bir yere sokuvermilerdir.. Kevork aa, iman enber sakall, krmz yanakl bir adamla beraber dnd. te, dedi, n'olacaksa... Getirdik... Hele gvur! Buyrun hoca efendi! Bu seferki, antikac Onnik efendiden baka trl birisiydi. Hac sa efendi suratn ast: Bir iimiz dt size, bize bir kat elbiseyle bir ift kundura lzm. Elbise ngiliz kuma m olsun?

Hac sa efendi, hakaretle bakt: -.,; Elbise dedim, tezghtarlk istemem. Tersyz edilmemi, az kullanlm... Beden? te Murat bey oluma... Eskici hac, Murat'a tepeden trnaa bakt: yi geldiniz, dedi, tam sras... Dn bir elbise aldm. Bey olumuza biilmi kaftan! Hac sa efendi: Rengi? diye sordu. Kahverengi cevab zerin Murat'a dnd. Olur efendim. Bir beis yok... Hac; 162 , ^ ymcu, neni uunara aa yaptrm. Son moda... Bir iddia zerine gznden karm... Astar ipek... Lkin biz biraz pahalya aldk. Vah vah! Bu sefer yleyse zarar edeceksiniz. Pahal alp ucuza satmak aksatada iyilik,getirmez diyorlar. Hi denemedim ama... c ,- <? 't Hac Isa ok nadiren akalard. Kevork aa, frsatt karmadan kahkaha ile gld: Anladn m cierim? diye Hacya dnd. Hac, felkete uram gibi iki tarafna medet arayarak baknmaa balamt. sa efendi: Siz bize ihtiyaten birka kat getirin, dedi, ayakkablardan da birka ift isteriz. Haydi bakalm! Biraz sonra kat elbise ile iki ift kundura getirildi. Kahverengi kostm, herifin methettii kadar vard. Henz hi giyilmemi gibi duruyordu. Yksek bir terzide itina ile diktirildii, giyime merakl bir adama ait olduu belliydi. Murat'a da pek uydu. Kunduralardan da siyah tamam geliyordu. Hac Isa efendi, elbiseye de, kunduralara da batarv savma bakm, yzn ekitmiti. Ne vereceiz, diye sordu. Bunlara m? imdi bunlar beenildi demek? Aklndan kurnazlk geiyor. Ben gryorum. N vereceiz? Kurnazlk dersin hocam! Pekl! Sen mnasibini syle... Ben razym! Haydi! Eskici hac, bunu kurnazlk ederek byle sylemi^ ti. Hac sa efendi zerre kadar tereddt etmeden: . Pekl! dedi, yirmi lira veriyorum... Ziya! Efendi baba! Sar... Dur hocam! Ayaklarn peyim. Yirmidrt liraya alnm bunun. ngiliz kuma... Biz dkkn kapatalm m yahu? 163 Ziya, elbiseleri sarmaK iin Kauumuyu ^muh w"* misti. Hac aresizlikle Kevork aaya dnd: Sylesene gvur! ki lf ta sen de! ok verdi. Benim paramla onbe bile etmez. Bizim efendi pazarlktan ne anlar ki cierim? Peki, neden glyorsun? Glmenden belli... Ben batyorum yahu! Bak hocam, yirmibeten bir kuru aa olmaz... Yirmidrt lira doksan dokuz dedin mi mallar bende kalr. Murat, bugn ikinci defa sevindi. Kendisi de verilen fiat pekaz bulmu,

elbiseyle ayakkablara krk lira baha bimiti. Herifin daha imdiden 25 liraya raz olmas akl alr ey, deildi. Lkin Hac sa efendi baka bir hesap tutturdu: liradan metresi... kibuuk metre ne eder? Kevork aa? Efendim! liradan m dedin? 7 buuk lira eder. On lira da diki paras. Onyedibuuk lira... Dn bizim Nedim efendiye kunduralar kaa aldnd. Yeni kunduralar? kibuuk liraya... Ne etti? Hepsi mi? Yirmi lira! Evvelce neden sylemediniz? Biz, yepyeni eyalarn bedelini, kullanlm hurda eylere vermiiz... -Gzlnn zerinden hacya bakt:- Yirmi liray alyor musunuz? Yoksa sayaym m? Pek zarar ederiz. Batmakla birdir... Ortam duyarsa... -Orta yoktu, olmadn Hac sa efendinin bildiini de biliyordu:- Bizim ortak fenadr. Huysuz bir herif... Hac sa efendi glmsedi. Kevork aaya bir elli liralk uzatt: unu komulardan bozdurunuz! Para bozulmaa gidince herif tekrar yalvarmaa giriti. Drt lira, sonra lira, sonra iki lira, daha sonra bir lira, daha sonra, hele Kevork aa hzl hzl yaklar164 alayacak gibi buruturuyor, Batarz yahu! Biz iflah ol- mayz! diye rpnyordu. Lkin Hac sa efendi yirmi li- ray verince, gzleri parlad. Disiz azn kapkara aarak gld: Hak bereket versin! diye fazladan bankanotlar birka kere de enesine srp sevinerek yrd. Kevork aa arkasndan: Bizi yere aldn ya, glersin namert! diye bard. Sonra yepyeni kat iamar, gmlek, bir apka, bir sveter, bir kravat, ift orapla birka mendile de topyekn 16 ksur lira verdiler. Bu suretle Murat, insan iine karmayan korkun bir sefaletten 36 lira ile kurtulmu oldu. Kendi yedi lirasyle beraber cebinde 59 lira kalyordu ki girecei iin iki aylk maa demekti. amarlardan bir katn, bir gmlek, bir ift orapla beraber ayrd. tekiler burada kalsn, diye yz sevinten kpkrmz rica etti, ben bir kere hamama gideyim... Ykanaym... Olur mu? yleyse, Kevork aa! Murat beyle beraber ltfen gidin. Eski elbiselerini de getirin bakalm! N'olacak? Bakalm! Murat hamamda acele soyundu. Srtndan kardklarn Kevork aaya teslim etti. Kendisini tellklara temizce ykatt. kp giyindii zaman aynadaki delikanly az kalsn tanmayacakt. Bu, annesi ldkten sonra aknlkla sefalete dp orada kaybettii bir daha da bulunmaz sand Mrat't. Gzlerine hcum eden yalar kimseye gstermemek iin apkasyle megulm gibi biraz durdu.

Gebinde 59 lira... Srtnda insana lyk elbise... Ve yarn i... Dkkna dnd zaman, drt lira kendisini bekliyordu. Srtndaki partallar da kimbilir neye yaramak iin bu kadar etmilerdi. 165 ecu t nuui e etti. Paketleri yklendi. Artk caddelerden gemesine bir mahzur kalmamt. hsan ne kadar sevinecekti! ocuklar bir sevinecekler ki... Srtndakilerin ar hesabiyle yirmibe, otuz lira tutmasna bir trl akl erdiremiyordu. kardklar drt lira ettiine gre demek aradaki fark ancak otuz liraym... Otuz lira, nasl oluyor da, bir insan birok eylerden, muazzam, havsalaya smaz, mhim, zevkli, haysiyetli eylerden mahrum edebiliyordu? Kendisi asl kymetinden zerre kadar kaybetmedii, bu kymete bir zerre de ilve etmedii halde... Bu akl almaz fark nerden kyordu. Bir tra olmal! diye glmsedi. Evvel tra olmal da kahveye sonra gitmeli! Bir seneye yakndr ektii azap aklna geldi. Ne kadar budalalk etmiti. O sefaleti, ne kadar beyhude ekmi meer... Annesinin vasiyetini tutacam diyerek... Alktan, souktan geberip gitseydi, sanki vasiyet yerine gelecek miydi? Bir an duraklad. Annesinin hatrasna kar hrmetsizlik edip etmediini dnd. Hrmet iinde hl ayn kuvvetle mevcuttu ama, bu hrmetin kuvvetinde artk burumasndan endie bile etmedii yatak takmnn kl kadar alkas kalmamt. O pis bohann nedense, 85 lira ettii bir arda, yatak takmlarn, bir eit hakarete uradklar muhakkak olmakla beraber artk hi tereddtsz 40 - 30 hatta 20 liraya satar, zerre kadar da znt duymazd. Sefalet adam sersem ediyor! diye dilerini skt. Beyazt Meydan'n gzel bir bahar gnei tertemiz doldurmutu. nsanlar yryorlar, k kadnlar tramvay bekliyorlard. Neden (Fakir'i prtaksir) imi, dedi, hayr! (Bolevik Murat) ta deil. Boleviklikte zenginlik yokmu... (Murat bey!) hsan benim hakkm da, benden bile doru dnm... 166 nuu vcccn y ucyo esinde ttncye yaklat. 63 lira yemekle mi tkenir!.. Acaip ey!.. Artk can hibir ey de istemiyordu. Sevmedii yemekleri bile hatrladka az oburca sulanan adam sanki o deildi. Tamam! te byle birader! diye glmsedi. Ltfen bir Yaka verir misiniz? Kibrit? Evet. Bir de kibrit ltfen! Bir senedenberi ilk defa kibrit alyordu. Bir seneden-beri cigarasn hep bakalarndan yakmt. Altm para veremeyecek halde olduu iin... Paketi orackta at. Siyah ktl ve ueu yaldzl ci-garalardan bir tanesini azna koydu. Tututurdu. Paketlerini toplad. Dkkn cameknlarnda apkasna, ceketine, pantolonuna bakarak ve kunduralarn grmee alarak saadet iinde yrd. 167 KNC BLM AVUKAT KTB I Han, Karaky'de, Murat'n mrnde gemedii dar sokaklardan birisindeydi. nsan

dardan ta cephesine baknca iersini tahmin ederim sanr, fakat kapdan girer girmez yanldn derhal anlard. Hamdi bey! te geldik! dedii zaman, Murat, nerdeyse inanamayacak ve i bulmann neden bu kadar zor olduunu hemen kestirdi. Zira burada bir i olabileceini tasavvur etmek bile mmkn deildi. Dikkatle kvrlm byklaryla gayet yakkl bir delikanl -Hann Odabas Sivasl Hseyin aa- Hamdi beye glmseyerek selm verdi. Beyler yukardalar m? Daha gelmediler. sterseniz anahtar vereyim? Sesinden bir acaip aka ahengi vard ve bunu sylerken istihfafkr bir eda ile Murat' szmt. Hamdi bey: Fena olmaz, dedi, ite size yeni ktip! Kapc, kalarn belli belirsiz att. Bu sefer, Murat', alc gzyle tetkik etti. yle mi? Hogeldi, safageldi! Ad ne efendinin? Murat! 168 Hayrl olsun... Beyler iyilerdir... Sesinde ilk kinayeli ahenk kaybolmutu. Drt senedir hann odabaln yapyor Hayret beyin, parlak ocuklardan ktip almadn, ii keyifle kartrmadn biliyordu. Anahtar verdi. Selim efendi de iyiydi, dedi, askere gitti fkara!.. yi olmaz m? Lkin Murat beyi daha seversin. Hovardadr... Kafay ekmesini bilir. Selim gibi ham deildir. -Murat'a izahat verdi:- Hseyin Odaba yamandr HaaL Klhanbeyidir. lhi Hamdi bey... Ne arasn! Bizden geti. stanbul topra bizi yumuatt. Klbk olduk. Kar sznden kamyoruz. Sen onu, Emine ablama anlat... Ben yutar mym? Sor yleyse... Sor da bak... ki kadeh imek iin iki gn yalvaryorum. Tam gnl oluyor. Sofray kuruyorum. Aralkta bir huy karyor. Yallah, ikinci kadehi yasak ediyor. Sakn, iki kadehle szp yatyor musun? yleyse hakldr. Yok canm... Tbe Yarabbi! Lf nereye getirdi imdicik... Murat'a ahbap ahbap gld. Hann dardan manzaras yeni bir bina gibi grnd halde, ierisi bir kurun-u vusta kervansaray tesiri brakyordu. Merdivenler, demeler tat. Yazhanelerin d kaplarn kaln demir kepenkler rtyordu. Tavanlar yksek, koridorlar lotu. kinci kat sahanlnda kenara koyulmu bir tahta srada, kii oturmaktayd. Hamdi bey, bunlardan birisine: Merhaba Cemil usta! Erkenoisin maallah! dedi. Bizim erkenci olmamz ka para? Bey gelmedi ki... Bugn ktip Selim efendi de yok. 169 \ iktip, Murat efendi! Murat efendi mi? nallah uurludur. Rabbim muradmz verir yle ise...

Koridorda tane demir kap vard. Bunlardan sa-dakiyle soldaki almt. Demir kanatlarn arkasnda, buzlu camla rtl ikinci kaplar bulunduu iin ierileri grnmyordu, fakat sadakinden tkr tkr daktilo sesi geliyordu. Hamdi bey (Bismillah!) diyerek ortadaki kapy byk anahtarla, bunun ucuna bal kk anahtarla da arkadaki caml kanad at. Koridorda bekleyenlere: Buyrun! dedi. Girdikleri yer, bycek bir odayd. Karda iki pen ceresi vard. Bunlardan birinin nne, herhalde ktibe ait olan, telefonuna ramen mtevazi, bir masa koyulmutu. Daha kk bir dier masada daktilo duruyordu. Masann karsnda iki eski kanepe, biribirini tutmaz bir ka iskemle sralanmt. Hamd bey: Ge bakalm makamna Murat bey! dedi. Murat, glmseyerek, ziyaretilere mahsus iskemlelerden birisine oturdu. Neden gemedin? Geeriz kolay! Hele beyler gelsin! Vay, sen bana hl inanmyor musun? Murat, (sus) manasna kalarn kaldrd. Hamdi bey: Bari daktiloyu olsun gzden geir, dedi, hi altn m? Markas nedir? ki parmakla yazdktan sonra hangisi olursa olsun... Beceririz. Beyler ayr odalarda m oturuyorlar. Hayr! Soldaki bekleme odasdr. Bazan mterilerden birbirini grmek istemeyen olur. Yahut, vekilinden bakasnn yannda, velev ki eriki de olsa, grmek arzu etmez. O zaman bu odaya geirirsiniz. Sizde dzen oktur. stersen gel bir dolaalm. 170 Cemil usta: Evlt nereli? diye sordu. stanbullu! yi... Dva ne alemde? te srnyoruz. Bir kere kazandk. Bir kere bettik. Bir kere daha kazandk. Geenlerde Temyiz'de mf'rafaa vard. Onun neticesini renmee gelcKm! ;' in i yleyse, usta! Biz hayrn gremeyiz ya, ocuklar rahat etseler... Cemil ustann sa taraf inmeliydi. Bir ayan srklyor, eli her zaman titriyordu. Mehur duvarc ustas imi. Day tarafndan hi umulmaz bir miras ii km. Keski kmaz olayd, diye Murat'a glmseyerek dert yand, ele geecek para, bizim gibi aptan dm fkaralarn ryasna girmeyecek kadar ok. Aa, yukar yedi, sekiz bin lira... Bir kere de hasedine kapldk. g te yok. Dava kovalamak avcla benziyor. nsan bir kere kendisini kaptrd m, iddiaya bindiriyor. Avc ksm da byledir. Sabahtan akama kadar dolar, kundura, pantolon eskitir, can telef eder, havaya kurun skar. ki bldrcnla ya dner ya dnmez... Krk gn davar eti, bir gn av eti demiler. Bldrcnn tanesi iki kuru... Rahata alp yesene dersen fkelenir. Dava kovalamak ta byleymi. Ha kazandm, ha kazanyorum, derken avukat yazhanelerinde helak oluyoruz. Allah selmet versin Hayret bey komudur. O da Kadky'de oturur. Vaktiyle pederleri merhumun inaat ilerinde hep biz

alrdk. Eski hukuku unutmam. Bize on para sarfettirmeden davay takip ediyor... Bu esnada Odaba Hseyin aa, tertemiz parl parl bir tepsi iinde en keyif ehli tiryakinin houna gidecek zarif fincanlarla iki kahve getirdi. Hamdi bey: Bizi mahcup ettin Hseyin aa, dedi, sylemeyi unuttuk! 171 Hogeldin Murat efendi! Buyur. Murat, ihtiyar Cemil ustaya ve dierlerine teklif etti. zr dilediler. Kahve taptazeydi. Gayet kvamnda piirilmiti. Hamdi bey cigara kard. Bu sefer, imanca ve esmer adama sordu: Sizin i ne civarda? Hep yle... Kayt suretleri bir trl kmyor. Tapu dairesi, bir daire deil, batakhane... -Lisanndan ermeni olduu belliydi:- Bugn, yarn diyorlar. Ktip Selim efendi de, askerlik derdiyle bizim ie bakamad. te yeni ktip! p diye karr! Lkin Kasapyan efendi, sen de adaletini gsterirsin! Beni bilmez gibi... Bugn karsn. Ben vdimde-yim... Selim efendiye bir kat elbise vadettim. te, beyo-luma da hepinizin huzurunda sz veriyorum. Kayt suretleri kt gn kuma kestiriyoruz. stedii kumatan. ngiliz! Elbette ngiliz... Yerli klstrlerden alr mym hi? Haftaya elbiseyi hazrla... Haftaya dersen, i baka oluyor! Elbisenin cebine hellinden iki tane de on liralk koyacaz... Sen hele bir aydan haber ver! yleyse haftaya muhakkak... -Murat'a gz krpt:- Ben sana yolunu retirim Murat bey! Murat, kendi namna yaplan bu alen pazarlktan fena halde sklmt. Hi olur mu? dedi, bizim vazifemiz... Elbise falan istemez! Hrant efendi, pikin bir glmsemeyle cevap verdi: Sizin vazifeniz kaytlar karmak delikanl... Biz de kendi vazifemizi biliriz... Murat, Burada insann can hi sklmaz, diye dnd. nc mteri -Bunlara burada (Gedikli) deniliyordu- bir cinayet davas iin gelmiti. Kardei ofrm, 172 u vurv caret davalarnda daha ziyade Hayret beyin baktn, cinayet ileriyle de Halil beyin megul olduunu syledi. Telefon alnca, szn keserek dinleyiciyi ald. Alla! Hayret ve Celil beyler yazhanesi... Kimi? Yoklar... Hayr! O da gelmedi. Bastne... Bir dakika... -Murat'a iaret etti: Yazver- Bir dakika... Buyrun... 24800... ki, drt, sekiz, ift sfr... Gle gle... Dinleyiciyi yerine taktktan sonra Murat'a glmsedi: Kendileri yoksa isimleri yahut telefon numaralarn bir yere kaydedersin. Varlarsa, hangisini istediler. Hayret beyi mi? u bir numaral zile basacaksn. ki numaral zilde Celil beyin, ierdeki telefonlarla onlar konuuyorlar... Anladm. Hi Adliye'ye gittin mi? ki kere... Pek azm birader!

 Bir defa Hseyin Rahmi'nin davas vard. Bir defa da komnistlerin... yleyse bugn beraber gideriz. Acemilik ekine.. Zahmet etmeyin! Zaten kfi derecede rahatsz ettim. Nasl sz? yle karmakark bir yerdir ki... Sonra yabanc grp horlarlar. Mamaf Tahir beyde orada... ahap'n babas... Murat bunu hatrlayarak pek sevindi: Sahi diye gld. Hatr da saylr. Benim de birka ahbabm var. Dier avukat ktiplerini de tanrm. Hemen baladnz. Durun bakalrn! Yoo... Artk kzyorum ama. Ben pek gvenilir adam deilimdir ya. Bu sefer nedense bana gvenmenizi istiyorum. kisi de beni dnyada krmazlar. Hem efendim, onlar bize yalvarsnlar.. 173 p mu aupc....... y>-"-v <-..^.-..w~______ __ iddetle ald. Ksa boylu, iman, yz kpkrmz, badem bykl. bir adam: Merhaba! diye adeta bararak ieriye girdi. Bekleyenler hep birden kalkmlard. Murat ta srad. Yalnz bey istifini bozmad. Arkadan uzun boylu^ seyrek beyaz sal, matru ve son derece mlayim yzl, zarif birisi daha grnd. Bu da Hayret beydi. Af buyrun! Beklettik mi? diye zr diledi. Celil bey, gzlerini ksarak Hamd beye bakt: Hayrola! dedi, gene bir domuzluun vardr. in gcn domuzluk... Akln fikrin domuzluk... Hayret bey, tamamiyie aksi bir yumuaklkla: Teekkr ederim Hamdi bey, dedi, kapy amsnz. Efendileri darda bekletmemisiniz... Ktiplik ettik. Bir de telefon numaras yazdk. Evvel beylerin iine bakn da... Celil bey, apkasn ieri odaya gtrmt. Hayret bey kapnn yanndaki engellerden birine ast. Ha! ayakta duran Cemil ustaya yaklap elini omuzuna koydu: Otursanza... Rica ederim. Ka kere sylyorum. Ta buraya kadar yorulmayn. Eve urayp bir telefon et-tirsenize... te gene beyhude geldiniz. Murafaaya girdik. Karar bir hafta sonra kalemden alacaz. Eskiehir'deki arkada bize telefon edecek. Siz bir daha yorulmayn rica ederim. Ben size haber gnderirim. Saol! mrn uzun olsun... Geeyim de, bir bakaym dedim. Bir daha sakn deme... Olur mu? Bu srada, Celil bey de, kendi mvekkilini ieri armt. Hayret bey, Murat'n ayakta durduunu grnce: Oturunuz, dedi, oturunuz rica ederim... Elli yalarnda kadard. Kyafetine itina etseydi bu* yataki baz erkeklerde grlen kadnc tiplerden birisi 174 UIUIUU. nc nuc\c, ocom c mv o^v v& unisti. Murat onu Celil beyden daha ok beendi. Hrant efendiye: Vatan mdafaas iimizi aksatt efendim, diyordu, Selim efendiyi askere gtrdler. Ben de bir trl, bakamadm. Lkin bugnden itibaren ciddiyetle uraacaz... nmzdeki celseye yetiiriz. Mutlaka... Paradan ekinmeyelim. Korkuyorum... Bir ahit var... Nerdeyse

geberecek... Allah gstermesin! ahit ksm ifade vermeden lebilir mi? Hi duyulmam bir mesele... cat m karyorsunuz! Mterilerinin ellerini skp selametledi. Hamdi beye; dnd: imdi geliniz bakalm Hamdi bey... Asl cidd iimizle megul olalm. Bir dakika bekleyeceksiniz! Adnz nedir sizin? Murat. Murat bey! Bir dakika... Rica ederim efendim... Hamdi beye yol verdi. Asl yazhaneye girdiler. Biraz sonra ofrn kardei de kt. Artk ierde Murat'n mukadderat mevzubahs ediliyordu. Yrei heyecan iinde bekledi. Neden sonra bir zil sesiyle giri kapsna bakt ve yavaa: Giriniz! dedi. Zil devam ediyordu. Nihayet kendisini armalar ihtimalini dnerek tella kalkt. Ara kapy vurdu: Buyrun! Beni mi istediniz efendim? Kar karya iki byk yazhane vard. Hamdi bey Hayret beyin yannda bir koltua kurulmutu. Celil bey: Evet! Gelin bakalm! Adnz (Murat) yle mi? Evet! yle buyrun Murat efendi -Yazhanesinin nndeki maroken kapl iskemleyi gsterdi:- Oturun... Galatasaray'da m okudunuz? . 175 'i? I bvet! Bitirdiniz mi? Son snfa getim. Braktm. Pekl! -Bu sefer Franszca devam etti:- Neden bitirmediniz? Murat hi tereddt etmeden ayn lisanla cevap verdi: Ailev mahzurlar zuhur etti. Annem ld. Baktm ki zorlamak beyhude olacak. Sonra!.. Bir sene kadar Anadolu'da bir mektep arkadamn ticaret eden babasnn yazhanesinde altm. Aye-tullah bey ld. lerini tasfiye ettiler. stanbul'a dndm. Geindirmee mecbur olduunuz kimseler var m? Hayr! Hi kimsem yok. Affedersiniz. Bunu verebileceimiz creti dnerek, bir de tahsilinize gre bunun pek az olacan hesaplayarak sordum. Rica ederim. Bu sefer, Trke konutu: Sakn imtihan saymayn. Bir de yazdaki sratinize bakacaz. Ben delidolu sylerim de... te kt... Balyoruz. Bir istida msveddesi dikte etti. Murat bunu eski harflerle gayet sratli yazd. Sonra uzatrken: Yazm irkindir! dedi. Celil bey bir bakta aradn grm gibi: irkin ama okunakl ve dorul dedi -Ortana dnd:- Bir ey soracak msnz? Hayret'in oktanberi her imtihana karn tok! Gene mi iir? Pekl! Siz ltfen bir dakika d-arda bekleyin! Biraz sonra zil gene ald. Murat gene kapy tkrdatt.

 Buyrun canm! Biz bize iken kapy vurmak bile lzumsuz! imdi beni dinleyin! Hamdi beye inanmak lazmsa biraz kavgao imisiniz! 176 Murat, Hamdi beye dnd. Kabul m, inkr m etmek lzm geldiini kestirememiti. Hamdi bey: Kavgac da sz m? diye adeta methetti, semtte nam sylenir. Doru mu? Kuru grlty pek sevmem de efendim... Rahatsz olursam... Anlald. Silh tar msnz? Evvelce tardm. imdi kullanmyorum. Neden? yi atar msnz, diye soracaktm. Hamdi bey, kendisine ait bir eseri methediyorlarm gibi keyifle glmsyordu. Murat ciddiyetle cevap verdi: nkta yapmazsa vururum, biraz... Aferin! Ben her zaman byle arap fs gibi yusyuvarlak deildim olum! Bir zamanlar Makedonya'da komiteci kovalardk. ttihat artklarndanz. Severim yrekli delikanllar... Sra sizin Hayret bey!.. Hayret bey gzlerini krptrd: iirle de megulmsnz. Okumasn severim efendim. Yazar msnz? Beendiim bir kta, bir beyt, bir msra bulursam, evet, bir deftere biriktiririm. yle mi canm? Bizzat yazarmsnz! Estafurullah efendim... Hamdi bey: Yazar, dedi, lkin arkadalar arasnda da byledir. Okuduuna rastlamadm. yi yazdna dellettir bu! Ne demi! Malmdur benim suhanm mahlas istemez - Farkeyler n ehrimizin nktedanlan. Kimindi Yarabbi? Murat bo bulunarak: Nedim'in... dedi, sonra derhal zr diledi. Birde... Hyde sunuht tra etmee memur -Allaha kr cmlemizin berberi vardr. Murat bu sefer ses karmad Kimin? 177 F. : 12 Bilmem ki... Hele hele... Abdlhak Hamit'in sanrm... Bravo! imdi Murat efendi, biz size lyk olduunuz paray verecek deiliz. Lkin gene de arkadalnzdan istifade etmei istiyoruz. Vaziyet-i hazra malm. ktisad buhran dnyay kasp kavuruyor. Bundan biz de zarar gryoruz. Celil bey atld: Bre niye uzatrsn! Olum biz sana ayda otuzbe lira vereceiz. Esas burada ktip maa 25 liradr. iirden anladna hrmet be lira bizim arkada veriyor, silh-rlne hrmet, be te ben ilve ediyorum ediyor 35 lira... Hamdi bey sana yollarn retir, ayda 10-15 lira da muamelattan karacaksn. Etti mi (50) lira? Byk bir dava kazanld zaman bizim yzmz gler, bundan sana da ayrca hisse kar. Hayret bey, fena airdir ama, iyi patrondur. Bayramlarda elini keseye atmay unutsa, biz hatrlatrz. Hasl geiniriz. Oldu mu? Teekkr ederim. Faydal olmaa elimden geldii kadar gayret ederim.

 Seni bsbtn buraya balayacak ta deiliz. Bizim iimiz ne de olsa kolay dner. Biribirimizi iyi tanrsak... Buras bir piyasadr. Burada kendini iyi tantrsan istikbali yksek bir yere, mesel bir irkete falan geebilirsin. Lisan biliyorsun. Teekkr ederim. Sabahleyin saat dokuzda burada bulunacaksnz. Hamdi bey (Yaplacak ileri ben gstereceim!) diyor. yle mi? Evet! Bugn Adliye'ye beraber gideceim. Daireleri gstereceim. Ktiplerle tantracam! yi... Pekl! imdi syle bakalm Murat Aka, ilk aylna mahsuben avans falan ister misin? Teekkr ederim. Param var efendim! Mnsz ekingenlikten hazzetmem. Dobra dobra konumay severim. Paran yoksa, kendini lzumsuz yere 178 skntya koyacaksan, bu hal zekn ispat edecek deildir. Koskoca bir Mesnev yazm bile olsan! Hayret bey: Mesneviyi kartrma diye ka kere rica ettim! diyerek adeta yalvard. Gene mi (Mesnev) dedim? Yahu kltr meselesi... iir bahsinde ite ben cim karnnda bir noktaym... Aklma bir Mesnevi gelir... Bir de k mer dvan... Hayret bey bu sefer, korkuyla yzn buruturdu: Rica ederim... te grdn m? Mamafi, bitti. Hepsi bu kadar... Demek para lzm deil! Hayr! Bir defteriniz olsun! Bazan bizim hesabmza masraf edersiniz. Oraya yaznz. Para tkenince isteyin. Kolay efendim! ir t imdi makamnza geiniz. Zile basp odabay arn. Drt kahve emredin. Terik-i mesaimiz erefine ielim. Bana bazlar deli Celil derler, bazlar Celalli Ce-C lil... Bakalarndan, mesel, bu Hamdi bey olacak eyden duyacanza ben syleyip kurtulaym. erik-i cr-mm de Kibar Hayret bey tesmiye olunur. Kibarl eyden gelir... Rica ederim. Hemen baladnz m? Yahu! Nasl olsa bir evin adamyz! gn sonra reneceiz... Rica ederim diyor. -Murat'a sahibi kibarlkla:-Kusuruna bakmayn, dedi, neylemeli! (Deli) olduunu pein sylyor. Deli utanmazm ta sahibi utanrm. Sizin iin deil ama, umumiyetle her yerde tekrarnda fayda vardr: Avukat yazhanelerinde gayet hava gibi grnen szlerin bile sylendikleri yerde unutulmas lzmdr. Bize -Yani bu biz sznde artk siz de varsnz!bir ok aile srlar tevdi edilir. Tabi efendim! Bu cihetten msterih olmanz rica ederim. Biliyorum. Hamdi bey sizi o kadar methetti ki... Biz de kendisine, en az kendimiz kadar gveniriz. Umu179 m mahiyette konutum. -aya sz Kunveen mucu ouy.c-yin. Birisi gelirse oturtup haber vereceksiniz. Telefon etmilerdi efendim. Hamdi bey numaray yazdrmt. Sahi! Unutuyorduk. Teekkr ederim. Numaray bulunuz da arayan zata burada olduumu bildiriniz! Murat, sevin iinde kt. Oturaca oda, kk masas, eski kanepeleri, umumiyetle byle bekleme odalarnda rastlanan hazin plaklk, kendisine son derece irin gelmiti.

Evvel kahveleri mi sylemeli, yoksa telefonu mu bulmal? diye dnd. Duvardaki zile bastktan sonra telefonu at. Santral hanmdan braklan numaray istedi. Dinleyici elde beklerken, kapda kk bir olan ocuu grnd. Siz mi aldnz? Evet. Drt kahve getireceksiniz. Beylerin nasl itiklerini bilir misiniz? Biliriz. Hayret bey sade ier... Celil bey ekerli. yleyse... Birisi sade ekerli olacak. abuk. -Telefona dnd:- Allo! Buras Hayret ve Celil beylerin yazhanesi. Bizi aramtnz da.. Evet... Buradalar... Hayret beyi mi? Veriyorum efendim! Zile bast. Hayret beyin (Allo!) demesini bekledi. Dinleyiciyi yerine brakt. Ellerini zaptedemedii bir sevinle outurdu. Artk seki phesi yok! Bir i sahibi olmutu. Sevin gayet az srd. Daha evvelki gn kbus iindeydi. Hem de ne biim kbus?.. Ancak imdi hatrlarken ne kadar dayanlmaz olduunu daha iyi anlyordu. Dehetli bir yorgunluk hissetti. Kahve ne kadar lezzetliydi. Drt kahve emrediniz! demilerdi. Terik-i mesaimiz erefine ielim! Acaba parasn verse mnasebetsizlik mi etmi olurdu? Bunu dnp dururken rak nne bir takm yuvarlak tenekeler brakt. Nedir? 180 _______, viiuu. UU IUIIC. Parasn? Durunuz! Parasn beyler verdi. det byle. Marka sende durur, paray beyler verir! Sen daha yenisin de bilmezsin! Saol delikanl! Sen bana bilmediklerimi ret! Olan dilerini gstererek gld. Celil bey yarm saat sonra giderken masasnn zerine bir ajanda brakt: Buyur, dedi, eski ktipten sona kalan iki mirastan biri budur. Bunda mahkeme, temyiz, icra ve murafaa gnleri yazldr. Her akam ikimizden de defterlerimizi ister o gn kaydetmediin davalar kaldklar gnn hanesine kaydedersin. Her sabah o gnk dava dosyalarn dolaptan karr, masalarmzn zerine koyarsn. kinci miras, anta... Nerede anta? Beraber aradlar. Masann alt gznde siyah meinden gzel bir anta duruyordu. Dosyalar buna doldurursun. Bizden evvel mahkemeye gidersin. Hamdi bey sana orada ne yapacan gsterecek. antay, ajanday grp pek mhim birey-ler zannetme! Bir haldir canm... Elini, mitsizce sallad. Murat arkasndan bakt zaman ceketinin altnda byk bir rovelver farketti. Avukatn silh tamaa neden mecbur olduunu dnd. Ve Celil beyin babacanln biraz daha beendi. Sanki ie balamasnn birinci gnn saymlar gibi leye kadar baka bir mteri de gelmedi. Murat, bundan istifade ederek makineyi gzden geirdi. Hayret beyle Hamdi bey, ierde fsl fsl konuup glyorlard. leye yakn ktlar. Patron: Defteri aldnz m? diye sordu. ' Evet efendim? 181 nz Hamdi bey sizinle beraber kalyor, tsoye hemen usanr. Sizi ne kadar sevdiini bundan anlyorum. Tebrik ederim.

 Eksik olmasnlar. Hepinize minnettarm efendim! Minnet mevzuu bahis deil... -Hamdi beye dnd:- Kalyor musunuz? Kalyorum. Yemek yeseydik. Biz Murat beyle beraber yeriz. Haydi size uurlar olsun! Biraz da daireyi gezdireyim. Evrak dolabn falan gstereyim... yi olur! kisi kalnca, Hamdi bey mesut bir glmsemeyle: te oldu arkada, dedi, iyi adamlardr. Sahiden yidirler. hr zamanda Muhammed mmeti, ne kadar iyi olabilirse... Senin ne stne lzm. ine bakarsn! Dnyay dzeltmee memur deilsin... Byle gelmi byle gider. Tabi canm! Eksik olmayn Hamdi bey... Bu iyiliinizi sonuna kadar unutmayacam. yilik falan yok!.. imdi evvel bekleme odasndan balayalm. -Soldaki kapy at- Perdeler her zaman kapal durur. Buraya mteri aldn m, elektrii yakarsn! Oda, ktip odas kadard. ki koltuk, bir kanepeden baka, iki kanatl, gayet byk, eski dolapla iki hafif ci-gara iskemlesi btn mobilyasn tekil ediyordu. Patronun odasna getiler. Murat burasn bu sefer dikkatle gzden geirdi. Yerde kymetli olmas lzm gelen byk bir hal vard. Mobilyalar, yeni maroken kana-pe ve koltuklar daha pahal cinstendiler. Mteaddit, ayakl abajurlar, bilhassa minenin zerindeki mermerde birka heykel, kk vazo, duvarlarn arbal ktlar burasn bir i ciddiyetiyle beraber zevk sahibi insanlara ait olduunu da gsteriyordu. Yazhaneler bir rnekti. zerinde kaln camlar, kymetli yaz takmlar, baz minimini ssler, kaln ciltli kanunlar, dsturlar vard. 182 -virip srmeyi yukar itti. Dosyalar byk sar zarflara koyulmulard. zerlerinde sra numaras yazl. Bir haftaya kalmaz hepsini reniriz. imdi halvete buyur. Nereye? Halvet! Bir kap at. Buras tek pencereli kck bir odayd. Bfeye benzeyen siyah aatan bir dolap, bir de kadife kapl, ayaklar ve ba taraf gayet ince ilenmi bir divan, stun biimi bir sehpa zerinde krmzms bol kocaman abajuriyle bir elektrik ampul duruyordu. Pencerenin storu aaya kadar inik olduu iin iersi lotu. Hamdi bey, stuna gidip dmeyi evirdi. Oday krmz bir k doldurdu. te buras halvet! Hayret bey ocuklarn, Celil bey hatunlarn baz baz burada kabul eder. Konsltasyon meselesi... Gizli i olduundan meslek srr dediler ya... Anlyorum. Beni alkadar etmez! Artk orasn sen bilirsin. Yalnz ben u kadarn sylemee mecburum: Hayret bey rica ediyor. Sakn benim ocuklarmla alkadar olmaa kalkmasn! Ossaat bozuuruz! dedi. Aklmn ermediini... szn bile sevmediimi syleseydin! Syledim. Son derece sevindi. Daha imdiden gzne girdin! Celil beye gelince: Ho adamdr. Onun zamparalna da benim aklm ermez. Ben, malm, Hayret beyin mezhebindenim. Lkin Celil beyin bir huyu var ki severim. O

da dedi ki: Bize gelen hatunlar sen bilirsin, dedi, ktibi gzm tuttu benim, dedi, hepsini ltfen bana muhta etmesin, bir ucundan da o balasn! dedi. Rica ederim. Vallaha aka deil... Hayret beyin ocuklar kskanp, Celil beyin kadnlar kskanmamasna amaz msn? Tarihte mehurdur. Zamann sadrazamna m, ser183 misler. (Asker namuslu namussuz uuMmyu, < ediyor) demiler. (Kaldrp beni... deiller ya...) buyurmu. Hayret bey arkadann bu szn beenmedi de aynen byle cevap verdi. Yani, hatun cihetine fermanlsn! Brak Allesen! Benim kadn dnecek sram m? Bilmez gibi... Bir hafta sonra grrz. Celil bey, bu lkrdy keyfinden sylemiyor. Yiitlik bende kalsn diye sylyor! Sen istemedike bsbtn stne kerler... Buras neresi? Avukat yazhanesi... Bak kulanda bulunsun Allann melikesi olsa, benim karm bir avukat yazhanesine on dakika girdi mi, boarm! Gene lfa yekn tutmadn Hamdi bey! Bilmem! Yzde birisi doruysa, yzde doksando-kuzu yledir... stisnalar... da kaide olamaz! Kendin de greceksin ya... imdi bu ilk ders! Yr, yemek yiyeceiz. Bugn bana misafirsin! Olmaz... Bilakis! Bugn sen bana misafirsin! imdi darlrm haa... Bugn sen benim ram saylrsn. rak ustaya tbidir. Gel arkamcek!. O gnk mahkeme dosyalarn antaya yerletirdiler. Bunu besmele ekerek Murat eline ald. Kapy kilitleyip anahtar aada, Hseyin aann kck hcresinde duvardaki numaral yerine astlar. Hamdi bey raa Tokatl'da bol biral bir ziyafet ekti. Tramvaydan Sultanahmet'te indikleri zaman, Murat saat bir bir buuk arasnda Ayasofya Camiinin nndeki yolun kalabaln ve bu kadnl erkekli kalabaln bir aralk merutiyet mebuslarnn toplandklar muazzam ahap binaya girdiklerini ilk defa farketti. Doruca ikinci kata ktlar. Burada avukatlarn, apkalarn, paltolarn braktklar vestiyer vard. iman bir adam, Hamdi beyi glerek karlad. Murat'n elini skt. Celil beyle Hayret beyin apka astklar engelleri gsterdi. 184 _____ .nvm^cc uuuuar. nama Dey, buralardaki tandklarna Murat' tavsiye etti. Aralkta, ktiplerden birine, bir de dolma kalem satt. Mddeiumumilik'te ahap'n babas Tahir beyi grdler. Alt katta icra dairelerini gezdiler. Asliye Cezada Celil beyin bir dvas. Hukukla Ticarette Hayret beyin c davas vard. Hamdi bey kapya aslm listelerde, sralar bulup ktibin gelmi olduunu avukata bildirmek zere kenarlarna birer iaret ekti. Dolaacaksn! dedi, mahkemeler yaplp sra size yaklanca orada hazr bulunmaa alacaksn. Mbair bard m, eer avukat henz gelmediyse, yahut bir baka mahkemeye girmise, ieri dalp (imdi gelecek efendim!) diyeceksin! Hakim dinler mi? dettir. En sona brakrlar da yeniden arrlar... Bir kere mahkemeler bitirilir, kalemlerdeki iler bilahare takip edilir. Celp karlr. Lyiha teblj olunur. lm harc yatrlr. craya koyulur. Hacze gidilir. imdi btn bunlar karmakark gelir ama, bir haftaya kalmaz, benden usta

olursun. Az daha unutuyordum. Asl mhim yeri atladk. Mahkeme veznesini. Gel bakalm. Yeni ktibin erefine iki avukat da, detleri hilfna o gn Adliye'ye erken gelmilerdi. Bilhassa Hamdi beyin yardmyle davalar beklemek pek kolay oldu. Kalemleri Hayret beyle beraber bir daha dolatlar. Bu arada, Hamdi bey Murat' birka avukat ktibiyle tantrd. Bunlardan birisi Tapu'da bir ii olduunu lf arasnda syleyince, Hamdi bey sabahki ermeniyi hatrlad. Hayret beye meseleyi anlatp Tapu'ya gideceklerini syledi. yi olur! Sen gidersen ii bir solukta karrsn! Hayr bizim Murat beyin ahbaplar daha oktur. Numaray alp beraber Tapu dairesine gittiler. Hamdi bey mahzeni, evrak memurunu tanyordu. Bir kenara ekti. Biraz konutuktan sonra Murat' ard: te Mehmet efendi sz verdi, dedi, yarn akam 185 tini verir. Sultanahmet meydanna ktklar zaman anoak buuktu. Hamdi bey. Usul bozmayalm arkada! dedi, bir avukat ktibi ilerini bu kadar erken bitirdi mi, bir saat tavla, ktt oynar! mkn yok! Ben yazhaneye gitmeliyim... Ayptr. Asl gidersen ayp! Gel diyorum. Sra kahvelerden birisine girdiler. Gle gle iki parti tavla oynadlar. Murat yenildi ve hemen kalkt. Gidiyor muyuz? diye sordu. Artk sen yolu belledin! Yalnz bana umarm ki "yazhaneyi bulursun! Biraz da ben alaym karde! Sahi! Megul ettik... Bugn de bir (megul ettik) tutturmusun. Gee kahvede buluuruz. Gremezsek ben yarn gene yazhaneye urarm. Rioa ederim, benim iin yorulmayn.., Hak oyunu tr. Mmkn olursa gn beraber dolaacaz... Drdnc gn yalvarsan gelmem!.. Haydi gle gle... Dur az kalsn unutuyordum. Geerken Kara ky'de Hrant'a urarsn. Adresini yazver. -Syleyip yazd:- On lira alrsn. Yarn akam Tapudaki Mehmet efendiye be lirasn verirsin. Be liras? Affedersin. Artk nerdeyse sana (Avanak) diyeceim. Be liras da senin. Olmaz. Ayp. Hem patronlar duyarsa... Onbe lira almadna zlrler. Meraklanma! Byle i senede bir gelir... det byledir. Hibir yerde detleri bozmaa almamal. Elbise meselesi de aka deil... Hrant' bilirim. Namussuzdur. Lkin ben de ondan aa kalmam. Elbiseyi kestiririz. Ben utanyorum. 186 ucyu, uUI,um._..om. un 19c uuuuk. ie uuaagmz zamanlar aklna geliyor mu? Murat'n ii szlad ve bu acaip yankesiciye minnetle bakt. Ona kar duyduu bor hissi, dnyada pek az jnsann tand arlktayd. II Yazhanenin bulunduu katta, bir dier avukat yazhanesi ile bir daktilo makineleri tamir atlyesi bulunuyordu. Odaba Hseyin aa ile hizmet dolayisyle selm-laan Murat, bu saylmazsa evvel, bitiik yazhanenin k-tibiyle tanmt.

e baladnn ertesi gn le zeriydi. Peynir ekmek alm, ay sylemiti. Gece verdii karara gre birka ay kabil olduu kadar az masraf edecek, bir kere kahvenin stndeki o perian odadan kurtulacakt. ay brakp kan ran birisiyle konutuunu duydu ama, aldrmad. Kap vurulduu zaman az doluydu: Buyrun! diye mkiltla seslendi. Caml kap evvel araland. Sar kvrck salar, pembe beyaz tombul yzyle otuziki diini gstererek glmseyen delikanl, Franszca: Girebilir miyim? diye sordu. Fakat, tabi... ok uzun boyluydu. Gayet k giyinmiti. Parmanda stn markal kaln bir altn yzk, kolunda, bycek bir altn kaplama saat vard. Gayet tatl bir esans kokusu getirmiti. Afiyet olsun aziz meslektam! Ben, avukat msy Andstan'n ktibi Panayot Yordanidis... Memnun oldum. Bana da (Murat) derler. Merref oldum msy Murat! Franszcay pek gzel konuuyor, Rumluu zerre ka187 Bir iki lokma alr msnz? nmeye endim. Teekkrler... le yemeini ekseriya yemiyorum. nk gbekten korkuyorum... Baksanza... Bembeyaz, gzel tombul elini imanca insanlara pek yaraan bir hareketle karnna vuruyor, kederlenmi gibi ak sar kalarn kaldryordu. te, daha iyi sylediniz... Burada yemek yok... Kahvait... -Kapy aan ra gsterdi:- ay m? ay! Peki... -Oturdu:- Sizi dn akam grdm. (Anlaacaz) dedim. Biz artk bu zanaatta insan sarraf, olduk. Franszcay ne gzel sylyorsunuz! Mektepte rendim. Hocalarmz Parisliydiler. Bana m sylyorsunuz? -Gzn kurnaz kurnaz: krpt:- Franszlar ne derler: Lisan yatakta renilir derler. Ben bu gzel telffuzun arkasnda cilveli bir Fransz: kz gryorum. Deil... Hayr! Beyhude... Aldanmam... Biz de kudretimizce zan-parayz azizim. Zanpara olduu kyafetine gsterdii itinadan anlalyordu ama, bu kadar acele samimiyet Murat' phelendirdi. Hemen yatakta lisan renmekten bahs amas ya, bir maksat iindi, yahut da delikanl, irikym gzel erkeklerin ekserisi gibi biraz safayd. Murat bunu anlamak zere ihtiyatla sordu : Sizin kapda iki isim var! Birisine kulak asmayn. Yerli Rum... Siz nasl dersiniz -Trke syledi:Tatlsu Rumu! -Szn kendist de beenerek keyifle gld: Asl patron msy Anastas ngiliz tebaasdr. ngiliz tebaas olanlar burada avukatlk yapabiliyorlar m? Burada... -Elini (Adam sende) mnasna sallad. Sonra parmaklarn biribirine srterek para iareti yapti:-sterling her yerde geiyor. Anlayamadm. Para m kazanyorsunuz? Para m datyorsunuz? 188 ' ^u^., x^youu\r buzu zerine Kendiliinden meydana kvermi bir akadan ibaret olduu halde, msy Yordanidis gsne vurmular gibi vcudunun st ksmn arkaya ekti. Gzlerini krptrarak Murat'a pheyle bakt. Anlamadm? diye tereddtle sordu.

 Ne bileyim! (Para) dediniz de... sterlingten bahsettiniz. Sizin patron avukatl ste para vererek mi yapyor? dedim. Yordanidis asl aka buymu gibi kahkahalarla gld: Sarman! Sarman! Mon diy! = (Gharmant! char-mant! Mon Dieu!) derken ellerini dizlerine vuruyordu: Murat, onun bu (Sarman, Mon diy!) szn sk sk tekrarladn ve yalnz birinci kelimede btn stanbullu Rumlar gibi () yerine (S) dediini biraz sonra rendi. Yordanidis'in anlattna baklrsa, msy Anastas, burada birok ngiliz firmalarnn umum vekili, hukuk m-aviriymi, hkmetle, bankalarla, belediyelerle ileri olunca, kanunlarn baz maddelerini anlamak isterlerse, bir mukavele imzalayacaklar zaman msy Anastas'a mracaat edlermi. O da bizzat gremedii ilere eriki olan Trk tebaas avukat kotururmu. Msy Yordanidis: Siz de bizim yazhaneye mensup saylrsnz aziz meslektam! dedi. Murat'n armasn bekledi. Bu aknl grnce pek sevindi. (Sarman! Sarman!) diye ellerini dizlerine vurup keyiflendikten sonra izah etti: Trke evrakn bir ksmn, bizim ihtiyar yazar... Bir ksmn Selim efendi buraya gelmeden evvel noterdeki daktiloya tape ettirirdik. Selim efendi gelince ona verdik. Fikir benimdir. Siz? Ben ngilizce ve Franszca ksm idare ederim. Trkeleri burada yazdrmak benim de iime geliyor. Notere kadar gitmekten kurtuluyorum. Sizi pek beendim. Bize yardm edeceinizi umarm. Bilmem ki vaktim olur mu? sterim tabi... Bedava deil. Patron, kesesi elinde bir centilmen189 dir. Mesel bir sr vekletname sureti karmak lazm gelir. Beherine elli kuru veririz. Bir defada be tane karrsnz. Ekseriya, beher vekletnameden 15-20 tane lzm oluyor. Biz ngiliz usulyle alrz. Birisine Bayram tebriki yollasak, bir de musaddak vekletname sureti ili-. tiririz. Gzel deil mi? Burada gene sarman kelimesini kullanm, gene ellerini dizlerine vurmutu. Murat, dnyann en sevimli budalalarndan birisiyle kar karya olduuna iyice kanaat getirerek rahatlat. ocuk ay getirince msy Yordanidis, yzn ekiterek, berbat bir Trkeyle: Temiz mi bu? inde sinek yok ya?., diye sordu. Fakat derhal yzne tebessmn takarak hi titizlenmeden biraz ekmek kopard. Peynir ald. Sizi memnun etmek iin... diyerek itihayla yemeye balad. Kolayca imanlamak istidadnda olan gen uzviyet sun' olarak a brakldndan, daimi bir alk ekmekteydi. Yordanis'e peynir, ekmek, Murat'a gre birka misli daha lezzetli geldii halde, her lokmada yz azarlanm bir ocuk gibi aslyordu. Nihayet iini ekti. Alktan lyorum dostum, dedi, lkin bizim matmazel raz deil... antasnda bir ip var. Her bulumamzda onunla karnm bir kere lyor. Eer ip kavumazsa darlp derhal gidiyor. Aman! Evet! sterseniz ekmek yiyiniz, o zaman cicima-ma'dan mahrum kalyorsunuz.

sterseniz nefis bir kadnr gute ediniz, o zaman da bylece ekmei koklayacaksnz Korse taksan! Ne diyorsunuz siz? Bama gelen felket hep korseden douyor. Bir gn bizimki korse kullanan bir ihtiyar adamla kalm... Nefret etmi... yle olacam diye. Kalm m? Anlayamadm. Eskiden, yani benimle arkada olmadan evvel randevu evine gidiyordu. Lkin grmelisiniz. Benden iki, ya byk olduu halde, 15 yanda mektep talebesi sa190 nrsnz... Grmelisiniz dedim! Mutlaka grrsnz. Buraya gelir. Bazan tabi... Bir eye ihtiyac olursa... Hakikatte ka yanda? Yirmibe. Affedin! Bunu sizin yanz da beraber renmek iin sordum. Demek 22 deiniz. O kadar... Beni ihtiyar bulmuyorsunuz ya! Nasl bulurum. Aramzda, ancak sene fark var. Bilkis pek ocuk buluyorum ki menfaatim icabdr. Msy Yordanidis yarsna kadar itii ay bardan kaldrarak derin bir kedere kaplm gibi ikyet etti: Kadnlar ok seviyorum. Btn felketim de budur. Kadnlar... Bir tanesini, be tanesini deil... Btn kadnlar... Sizin padiahnz Abdlhamit'i dnrm. Dnyada kskandm biricik erkek odur. -ini ekti:- Halbuki bir tanesinin bile hakkndan gelemiyorum. Ne demek? O mnada deil... Hayr, ok kr, kuvvetli erkek olduuma inannz. Beceremiyorum. Birisine kapldm? m? Kendimi kurtaramam! O beni brakncaya kadar. imdiki kadnlar da elbet bilirsiniz. yi kazanan, eli ak, yrei merhametli bir kavalyeden kolay ayrlmyorlar. Mesel, benim arlot iki seneliktir. imdi gitse, kilisedeki sadaka kutusunu bir gnlne doldururum. Mamafi, erkek erkee itiraf edeyim ki henz kendisine doymu da deilim. Beni acaip bulmuyor musunuz? Herkes biraz yledir. Sizi samim buluyorum! Mersi! Ben insan sarrafym! Sizi grr grmez beendim. Selim efendi de iyiydi ama, biraz tutuktu. Sonra lisan bilmezdi. Derdimi bir trl anlatamazdm. er misiniz? Biraz! Ne iersiniz? Rak! Olmad. Zanpara deilsiniz... Beyhude yalan sylemeyin. Dnyada inanmam! Neden canm? Zanpara ksm azna bir damla rak koymaz. Beni 191 zanpara olduum iin daima bira ierim. Bira, doktorlar sylyorlar, erkeklik kuvvetini kat kat arttrrm. Bir deneyin de bakn... ben, eer karnm, bulutuumuz gn ly amamsa arlot'a amanallah artrm. imdi sylesem inanmazsnz... Bir gecede... Dokuz defa... Evet, mbalasz! Dokuz defa... Kz, az daha (polis) aracakt. Gzel deil mi? Pek!..

Murat da karsndaki gibi ellerini dizlerine vurarak (Sarman) diye fkr fkr glmt. Msy Yordanidis, bu hareket, kendisinin imi de, biz-.zat kendini aynada seyrediyormu gibi bir an bakt. Sonra zevkle tekrarlayarak : Harikuladesiniz Msy... msy... Murat!.. Msy Murat... Harikulade... Anlaacaz. Lkin "bir artla: Siz beni rak imee zorlamayacaksnz. Ben sizi bira imee dilediim kadar zorlayacam... Mutabk myz? Hayr! Hayr m? yleyse bir sahte Trkle konuuyorum. Kimsiniz msy? Hangi millettensiniz? Trk iftiharla... Olamaz. Trkler kadncdrlar. Size biray ka kere tecrbe ettim diyorum. yi ama... Ben inanmyor deilim ki... Bilkis inandm iin olmaz dedim. Ne gibi? Neden? nk nasl anlatmal... Benim henz matmazel arlot gibi dayankl bir partnerim yok... Msy Yordanidis, imdiye kadar kullandklarnn hepsinden daha iddetle bir (Sarman!) ekti ve dizlerini actana kadar amarlad. Gzleri ya iinde: Vah zavall dostum! Zavall dostum! dedi. Sizi temin ederim ki ok daha dayankllarn bulacaksnz. Asla (Polis) diye barmayacak olanlarn... Buras neresi? Siz iin merkezinde bulunuyorsunuz... Elinizi uzatmaa .bile hacet kalmayacak. Grrsnz... in merkezinde... 192 -Sonra kapya bakarak sesini alaltt:- Bir dost nasihati: Sakn bir tanesine balanmayn. Sakn bana benzeme-yin! Henz mrnzn gelecek anda bulunuyorsunuz... Her iein bir ayr tad vardr... Bal da ayr ayr ieklerden toplanr. Bir tek iek! ne kadar gzel olursa olsun giderek tadn kaybediyor. -Tekrar iini ekti:- Ben mahvolmu bir adamm! Siz bari kendinizi mdafaa ediniz. in merkezi dediniz? Merkez nerede? Msy Yordanidis sahiden ard ve dnyann en akn mnasyle dolu bir (Sarman) ektikten sonra anlatmaa baiad. Merkez buras... Bu iinde bulunduunuz oda... Burasn bir tavuk kmesi farzediniz. Anahtarn size teslim ettikleri bir kmes... Bizde bir sz var: Kurt komusunu yemez! derler. Komu mu? Hani komu? Siz nerede oturuyorsunuz? ehzadeba'nda... Neresidir bilmem! Lkin bu Karaky'de olmad malm. Burada, bu odada bile otursanz gelenler gene de size komu saylmazlar... Nerelerden geliyorlar? Uzaklardan... Allah bilir. nsan ekmek yedii yere fena gzle bakmayacak. Rica ederim. Gnahm karan papaz gibi konumayn. Demin ne syledim. Siz elinizi uzatmayacaksnz. yle dnn bakaym! Yakkl adamsnz... Kadnlar sizin tipinizi benim tipimden daha ok beenirler. ltifatnza minnettarm. ltifat deil... Hakikat! Buras (Merkez) dedim. Bu da hakikat! Ben bu merkezden zerre kadar istifade edemem. Bu da bir nc hakikat... Hem de en fecii! Neden? Bir kere arlot'tan korkarm. nk yalan sylemesini beceremem. Neredense biliyor. Kulaklarm kzar-yormu. Sonra sizin kadnlar tuhaf! Hristiyanla yatma 193 F. : 13

deta gnah sayyorlar. yle glmeyin! Bizim kzlar aa-ha ho bulmuyor musunuz? Anlayamadm? Onlar da size kar milliyet yahut din gayreti gtselerdi... Evet, sizinkiler daha hatrnaz! Bizimkiler daha akll... Mesele bu! Mamafi, zengin Trk ailelerinde ecnebilerle yatp kalkanlar ok... Murat, itiraz edecekti. Trklk ve islmlk dvas gtmek iin yeri de, mevzuu da pek mnasebetsiz buldu. Demek, buraya birok gzel kadn m gelir? Ben dndenberi buradaym. Henz irkinine bile rastlamadm. . Ktan yeni ktk. Havalar kararsz. imdi klk elbiselerle gelemiyorlar, baharlklarn ya yaptrmaktadrlar, yahut da havalarn kararszlndan giyip kmaa cesaret edemiyorlar. Havalar byle giderse bir hafta sonra sizinle konuuruz. Hesap, Msy Yordanidis'in safiyetine uymuyordu. Murat: Bunu nasl tecrbe ettiniz? diye sordu. Tecrbe etmedim. Bizim Matmazel syledi. Nitekim kendisi bir haftadr gelmiyor. Bu akam da telefon etmezse... Bu esnada kap ald. Hamdi bey, deti olduu gibi yz ter iinde grnd: anta hazr m rak? Ben ge mi kaldm? Buyrun! Hep ayn sz sylemekten ayrea utanyorum. Zahmet ediyorsunuz. Ge efendim! Tanr msnz? Komularmzdan... Bilmez miyim? -Hamdi bey, azdan kaplm ksack Franszcasyle sordu:Naslsnz msy Yordanidis?" yiyim... Siz naslsnz? -Msy Yordanidis de aksine, Trke konuuyordu. kisini dinlemek pek hotu:-Murat beyle tantk. Bir arkada ki!.. Hamdi bey Trkeye evirdi: Yoo... Kskanrm haa... Ben onun nasjl arkada olduunu senden renecek deilim BalikaryaJ. yi arkada... Selim efendiden lytv^ 194 J Hele getirdii misale bak! Haydi efendi gidiyor muyuz? Gidelim! -Yordanidis'ten zr diledi:- Mahkemeler balar. Kusura bakmayn! Rica ederim,.. Ben sizi lfa tuttum. -Hamdi beye parman sallad:- Nasl oouklar? Hangi ocuklar? Bir de soruyor! -Murat'a gz krpt:- Bu da Hayret beyin cinsinden... Bunlar olans... Kzdan anlamyorlar... Hamdi bey: Hele kfire hele... Senin iin yok mu? diye mahsustan kt. Yordanidis : Nasl olsa renecek... Murat bey akll adam... Siz onu Selim efendiye yutturursunuz. Buraya geldi. Aradan aylar geti. Bir gn ne dese beenirsiniz? Hayret beyin amma da ok yeeni var! dedi. Ben biribirine kartryorum. Hergn bir baka elbise giyiyorlar da fark rm edemiyorum? Yeeni bol vesselam! dedi de beni az daha glmekten ldrecekti. Gzel deil mi? Hamdi beyi parmayla tehdit ederek kt. Hamd bey arkasndan hmla bakarak : Yahu kendisi daha ka sene ie yarar... diye sylendi. Murat:

 Yasak! diye atld, istemiyoruz! Fikri kendinize saklayn. Biraz saf ama, fena ocuk deil... Biz fena m dedik birader? Sen dn akam H-rant'a uradn m? Hrant'a m? Uradm. Evet... Yazhanede yokmu... Hamdi bey gzlerini bir an kst: Tabi efendim, diye somurttu, dn bir bugn iki derhal avukat kesildin. Baka memleketlerde nasld bilmem. Bizde henz avukatlk yalandan ibaret! Doru syle! Dorusu! utandm Hamd bey! 195 Peki utandn! Bugn akam zeri venmei efendiye uramyacak msn? Urayacam. Uranmaz m? Be lira? Ben cebimden veririm de... Yahu sen adam deli edersin! Sen Hrant'n kim olduunu bilir misin? Burann mterisi! yi vallaha! Burada eit eit mteri var. H-rant'a elini veren parmaklarn sayp alacak. Dnyay kafese koymu namussuz! Tbe estafurullah... Haydi d nme... Sen galiba elbise bahsine aldandn... Yok canm! Hi bu kadarck i iin insan elbise yapar m? Bir kere i (Bu kadarck) deil. Tapu'dan kayt kacak! Hem de dedem zamannn kayd. Meseledir. ki elbiseye deer... Lkin mahkeme resmen sormu. Nasl olsa cevap verecekler! Kim verecek, Tapu mu? Bir kere mahkemenin ancak onuncu tekit tezkeresi evrak kaleminden odacnn defteri arasna ancak girer. Ondan sonra tekrar bir o kadar tekit tezkeresi yazlacak ki Mehmet efendi, gzln takp bir kere ltfen okusun! Ho yeni harfleri de bilmez ya... Birisine okutacak... Peki! Elbise bahsi, senin acemiliine kar atlm bir olta... Az kalsn Hrant' dn bozacaktm. Sonra dndm ki, kendi oltasyle kendisini avlamak daha lezzetli olacak. imdi yr yanmsra... Mutlaka lkrdya karma! Beraberce Hrant efendinin yazhanesine gittiler. erisi sokaklara blnm bir kocaman hann bir kesinde, etraf cameknia evrili bir bycek dolaba benzeyen yazhanede, Hrant efendi emlk komisyonculuu ediyordu. Yazhane bir eski masa, iki iskemle, bir de bu minimini arala deil en geni manifatura maazasnda bile irilii gze arpacak bir hantal kasadan ibaretti. 196 Seni aryoruz aa? Buyrun!.. -Hrant efendi, ipii gzlerini krptrarak Murat' tanmaa alt. Tellanmt. Fakat avukat ktibi olduunu karnca tel kalmad. Gld:- Siz rrm siniz? Buyrun! Bir haber var m? Tapudan? Bir kere Mehmet efendi iin sana ait olduunu biliyor. Etme! Numaray yzmze frlatt. Kendisi gelsin, dedi. Aman! Nereden bilmi?.. Dva bana ait grnmez. Bilmi! Bilmez mi? Kan kuras... E? E si? Haydi beraber gideceiz? mkn yok! Bugn kalsn! Grdnz m? Ne fena tesadf! Bir mhim sat var da... Mal sahibi ile alcy bekliyorum. stersen eytan bekle... Yalnz aklnda bulunsun, sen gelmedike i

olmayacak. Veyahut biraz ey yapacaksn! Hrant gene gzlerini krptrd. Dudaklarndan kurnaz bir ey geti: Sylesene birader! Lf neye dolatryorsun? Azn topla! Bir kere ben senin gibi namerdin biraderi olamam! Ne biim lf! Birisi duysa, nikhna zarar verecek sanr! Hey olum! Onbe lira vereceksin. Yirmi ya... Onbe elverir! On vereceim! Onbe elverir... Lf bitirmeden frsat vermiyorsun ki... Arada elbise olduu iin 15 elverir. Elbise kolay! Kaytlar mahkemeye gelsin elbise hazr... te Karabetyan'n tabels! Bizim terzimizdir. Hesabmz var. Tccar terzi. Mal Avrupa'dan getirir! Hilesi yok! Karabetyan'n hilesi olmadn bilirim. Lkin H197 I vadedildi. ki sene srd. Selim efendiye devrolundu. bir buuk sene de onun ardndan dolat. imdi Murat beye ciro ettin! Lkin hak oyunu tr Hrant baba! Bizde en yaman ekirge ancak iki kere srar. Hakk ile Selim iinde karmadm. Gldm. Seyrettim. Celil bey ka kere syledi. Hayret bey rica etti. Sen utanmazsn. Sermayen de budur. Gene atyor beyzadem! Olmaz m dedik de sen bu lflar byle katar ediyorsun cierim? Cierini itler yesin! Tetkik- tiraz Komisyonunda iki dalavereli iin var. Sus! Allah beln versin. Ktibi aldatmsn. Evraka bireyler olmu. Reisi tanrm. Bir duyarsa Zeyrek yangn gibi yandn gndr. Kaytlar bu akam hazr. Murat beyin enitesi Tapu'da mdr muavini! Elbiseyi kestiriyor muyuz? Yoksa Mehmet efendiyle grmee beraber mi gidersiniz? Allah beln versin! Nedendir Yarabbim? Ayasof-ya'nn byk imam lyor da, bu Hamd olacak rezil srtarak karmda dolayor! On lira... On liraya raz msn? -Murat'a dnd:- Bey olum! Bak Tapu mdr muavini enitenmi. Bir kibarzade olduun tavrndan belli! Bunun lfna uymak yaramaz! Bunu bir ldren olsa, kzm vereceim tesi yok! pnJjraJL Onbe! Elbise kesilecek. imiz acele Hrant efendi kardeim! Sen acele iten anlarsn cierparem! nsan cierparesine byle mi yapar? Sabahtan-beri siftah etmedik. Vay buras manav dkkn m? Onbe lira... Nerede burann bekileri? Ne olacak? Dkkn beklesinler. Terziye gideceiz. Benim yreim mi dayanr? Selm syleyin! ly alsn! Ulan gvur! Tbe yarabbi! Sen bu numaralar bana m yapyorsun? Bundan evvelki ktiplerin lleri ka kere alnd? Kart yazacaksn! O da makbul deil ama, 198 __ 9<jr\u yuMUi. ouiiu isuyii --------rini elden alacam. Elbiseye bir yerinde hile yaparsan yrtacam! Mehmet efendi seni gzlyor. (200) lira borlu imisin. Drt defa yalan sylemisin. Her eyi de biliyor karde! Git! Gzm grmesin! nallah tramvay aitnda kalrsn! nallah...

 Hot kpek! Kart yaz! Paray kar! Hrant efendi, birdenbire hem glmsedi, hem de ki-barlat. Murat'a: Biz fena adamlar deiliz evlt, dedi, Hamdi bey de, ben de iyi insanlarz! Elbise sana hell olsun! Kart yazd. Onbe liray da verdi. Sonra : Bu i bitsin! Ayroa bahii de unutmam! Hamdi ijey ahit! dedi. Murat bey benim arkadamdr. Oyun istemem. Bu dnyada kimsesi yok! Hamdi beyin sesi son kelimelerde bir tuhaft. Murat, onun kendisiyle bu kadar megul olmasnda, yalnzlnn tesiri bulunduunu sezdi. Kendisi de bu dnyada kimsesiz bir adamd. Demek ki, bazan kimsesizlik de bir eit akrabalk oluyordu. Terzinin merdivenlerini tereddtle kt: Hamdi bey tokmaa elini koyunca, tella sordu. Patronlar birey sylemesinler! Neye? Hrant' yere vurduumuza m? Yahu sen ne diyorsun? Bu akam Celil bey bana bir de ziyafet eker.. Hayret beye gelince biraz hasistir. Lkin bir kocaman kta yazacana bahse girerim. Elbiseyi lcivert ngiliz kumandan smarladlar. gn sonra hazr olacakt. Hamdi bey merdivende onbe liray Murat'a verdi. Be lira da caba bizim rak, dedi, yarn stajn sonu... Her saatime be lira versen beni arama! nsanlara fazla yardm etmei sevmediim gibi, ender olarak yardm etmek istediim adamlar da uzun uzadya srtmda gezdirmei sevmem! Gzn a! Bu da bir oyundur ama, 199 reneceimi hi sanmyorum. Yzme gzme bulatrrm gibi... Zannetmem. Sana zorla retirler. nk sen de benim gibi yenilmei sevmiyorsun! Murat bugn baka baka adamlardan, ikinci defa (zorla retirler) szn iitiyordu. in acemisiydi ama, szlerin yerine gre kymetini takdirden ciz deildi. antay tutan elini var kuvvetiyle skt. Karaky saati biri on geiyordu. Hamdi bey, bo geen bir otomobili durdurdu. Murat'a : Haydi! -dedikten sonra ofre emretti:- Gayet sratli! Tapuya gidiyoruz! Evvel mahkemeye gitmiyecek miyiz? Hayr! Evvel Tapu'ya! Be liray verelim. Aklnda bulunsun, pein para i grdrtmek iin daima iyidir. Bir ey sorsam! Sor! Bakyorum da, birok ahbabnz var. Birok ilerden haberdarsnz. Muameleden de anlyorsunuz! Neden byle bir i tutmadnz? Nasl bir i? Muakkiplik diyorlar. Bir yazhane aardnz. Yahut bir avukatla terik-i mesai edersiniz! Yapsam iyiydi ya... Bir trl yapamadm. Bakn Murat bey! (Dnyada iki eit adam var) derler. Birisi insanlar maiyetinde altrmak kabiliyetine malik adam! Dieri de, mutlaka birisinin maiyetinde almaa muhta insan! yle mi? Evet! Halbuki yle deil... Arada bir nc eit insan vardr. Ne birilerini maiyetinde altrma becerir, ne de birisinin maiyetinde almaa... Buna ksaaa (Serseri) diyelim... Durun anm! Biz ne de ok (Estafurullah!) kullanrz. Bu benim dediim, daha dorusu temsil etmee altm (Serseri )tipi bizde henz yok gibidir. 200

_____ ^^unu, yunul Ul[ pC^K-ta arap iesi, et konservesi kutusuyla yan gelmi sakall... Bir torbas, bir de denei olur ekseriya... Bildiniz mi? Evet! Baka eidi. (Bohem) dedikleri ehir serserisi-dir. Paray nerden bulur? Nasl yaar? Kendisi de pek bilmez. te bu tip ne bakasn idare etmee kalkar, ne de kendisini bir bakasnn idaresine verir! Ben size bir yazhane anz! dedim. O zaman da yazhanenin emrinde olacam. Her yazhanenin kendisine mahsus kanunlar var. Yazhane sahibi de onlarn emrindedir. Yazhaneyi kendi keyfim iin amyacam ya! Mesel sizin bir iinizi takip edeceim. Bunu kabul ettiim anda size balanyorum. Uradnz zaman orada bulunmaa mecburum. Tabi. te grdnz m? Yazhane bize (patron) oldu. Zaten uramyaym desem iim rahat etmez. Gnm, yahut gnlerim bana zehir olur. Halbuki bazen cebimde be. para olmaz. Mahalle bakkalndaki kredime gvenerek be gn evden ayrlmam. Tenbelliin tadn karrm. O zaman da iin zevki size ayn hisleri vermez mi? Bilmem! Belki de verir... Lkin denemee hi de niyetim yok! Yorgunluk meselesi galiba! Kendimi imdilik yorulmu hissetmiyorum! Evlenmei de dnmyor musunuz? Btn bu szlerden sonra m? Ho adamsnz dorusu... Yahu! Dnyada kadndan, bilhassa nikahladnz kadndan daha mstebit bir patron olmaz ki... Hamdi bey kkr kkr gld. Tapu dairesinin nnde otomobilden indikleri zaman: ofrn parasn veriver! dedi. Bana da ltfen be lira ver. Murat syleneni yapt. Tapu dairesi henz kalabalklamamt. nndeki. 201 vade, baz korkun ruyaaruu msum \uuuo n^...,~~------ve bir trl k yolu bulunmad iin ter iinde uyandran ksma getiler. Mehmet efendiyi, gayet byk, ypranm defterlerle dolu bir odada yapayalnz buldular. Hamdi bey selm verdi: Hazr m bizim kaytlar? Hangi kaytlar? yi vallaha! Dn numarasn braktk ya... Evet... u mesele. Dur bakaym... -Defterlere mitsiz mitsiz bakt: Evet, zahir! Hay Allah raz olsun! Kocakar bir dua edecek ki... Fakir bir kocakar... Yzyirmi bilmem ka sehimde onyedi buuk sehim mi nedir? te sana hellinden be lira... Fakirse vermeseydiniz... Zaten para diye vermiyoruz.. Dua niyetine veriyoruz. Kiminin paras, kiminin duas demiler. Mehmet efendi, sol eliyle yazyordu. El hareketi her hafta bir kere duraklad iin seyri insana i sknts vermekteydi. Defterdeki kaytlar vaktiyle kimbilir ne iin baslm, imdi msveddelik olmu bir kda kard. Mahkeme mzekkeresiyle beraber Hamdi beye uzatt: Buyur. Bo bir daktilo bulunuz! Birka kuru verdiniz mi hem temize eker hem de imzalayacaklara imzalatr. Bu usul beeniyorum. mzaclar karlarnda krpe kz grdler mi, okumuyor bile... stersen bor senedi imzalat, istersen idam fermanlarn... -Kederle glmsedi:-

 yle... Bir de gen tapucularla daktilo hanmlar beenmezsiniz bunaklar! Byle kuru kuru beenmei ne yapaym! Onlar da beni beenmediler ki... Ablama sylerim. Sen beni bilir misin? (Fikri bozdu bu herif! Gzn a!) derim. Vallaha sevinir! Sevinir mi? 202 ki idman sayesinde bize de bir sehim kar diyerek... Akl varsa sevinir! Hay Ailah mstahakkn versin! Bu hi aklma gelmemiti. Nerden gelecek! Zamane genlerinde akl ne arasn! Glerek ktlar. Hamdi bey: Sen doru mahkemeye ko, dedi, listelere bak! Bugn ok mahkeme var m? ok... Yedi tane... Yedi tane ok deil... Bazan onbe tane olur! Sen idare etmee al. Bizim burada tandk bir daktilo hanm olacak. Mesai balamadan unu karttrvereyim. Bozuk para... cabederse ben veririm. Hesaplarz. Haydi ko... Murat Mahkemeleri dolat. Listelere iaret etti. Hepsini iitmek kabil imi gibi, merdiven banda durdu. eit eit adamlar inip kyorlar, kouyorlar, barp aryorlard. En fazla beyaz sarkllar nazar- dikkati celp ediyordu. Din adamlarnn, dnya ileriyle, bu kadar iddetle megul olmalar acaipti. Murat, iiyle alkas bulunmayan mevzulara dalmak zere olduunu anlayarak silkindi. Ticaret mahkemesini yokladktan sonra cezalarn alp almadn anlamak zere aa kata indi. esasnda pek cidd grnmyordu. Pek cidd grnmeyen bir iin, bir sr insana ekmek paras temin edii ayrca alacak bir eydi. Hamdi bey geldii zaman avukatlar da gelmi bulunuyorlard. Bu suretle Ticaret mahkemesinde bir tek dava akta kalm oluyordu. Onu da oradan baka yerde davas bulunmayan bir avukat ktibine emanet ettiler. Hamdi bey ran bugn cra'da altrmak istemiti. antaya koy! dedi. Hrant trl domuzluk dnr. (Bakaym) diye kpek gibi yalvarr. Sakn gsterme! 203 r istemez ya... imdi gelelim icra ilerine... icra er avukatln yarsdr. Senin iin ayrca kr vardr. Mesel bir senet icraya koyulacak deil mi?.. Murat'n var gayretiyle su gibi ezberlemek istedii bir ok yeni ve mhim eyler sylyordu. Bunlar aklda tutmak, bir yere bylece yazmadka imknsz gibiydi. Ciddi mi deil! Ben de ne kadar budalaym! Her i bilmeyen iin ciddiden de beter... Buyrun bakalm? de-rne emri nedir? Haciz kararn nerden alacaz? Ill Murat, gazeteyi dikkatle katlad. nne koydu. Katlad yer, ereve iinde bugnn 1 Nisan olduunu, okuyucularn aldanmamak iin dikkatli davranmalarn ihtar ediyordu. Birisi (Puvason Davril) yapmak isterse Murat, bunu gsterecekti. e balayal drt gn olduu halde, sevinci de, heyecan da henz yatmamt. Gece uyanp ok kr! Bota deilim! diye kendi kendine glyor, sabahleyin erken kalkyor, insanlar daha ok seviyor, kzlar daha gzel buluyor,

manzaralarn hepsinden holanyordu. Yrei, iir yazamayacak, birey okuyamayacak kadar feraht. Yazhane urada dursun, koskocaman ve karmakark stanbul Adliyesini de deta benimsemiti. Baka herhangi bir i, bu kadar zevkli olamaz sanyor, Bankas'nn stanbul ubesi'ne Mdr tayin etseler kabul etmeyeceine emin bulunuyordu. Erturul Hikmet, i bulduuna umduu derecede sevinmemi, ahap, avukat ktipliini ona lyk grmemiti. Yalnz garson hsan, kendisi kadar mesut ve heyecanlyd. sizlik ne cenabet eydir bilirim, diyordu. nsan rkek eder namussuz! Darleytam'da bir hocamz vard, 204 (bo ouracagnza, bedava aln!) derdi. Kendini kuvvetli hissediyorsun deil mi? Daha deil karde! Sanki aka gibi geliyor. Rya gibi... Uyanacam da... Yalan olduu meydana kacak... Byle bir ey... Sana belli etmemee alrdm ama, senden fazla zlrdm. Biliyorum eksik olma; Biraz para biriktirmeiisin... mkn m var? Aklmdakileri bilsen... Brak imdi aklndakileri... Erturul Hikmet beye kulak asma! (Ziyafet) lkrdsn beenmedim. Yok... Bir ziyafet hakkettiniz! yle bir gece dnyann anasn satacaz! Gene sen bilirsin! Lkin biraz daha beklemeli... Anafordan bir elbise geliyor. Aldm gn... Aldm gn deil, aldm gnden sonra senin ilk izninde ziyafet hazr arkada!.. Gel unu akn pursuva... Yapalm... Ayp! Erturul Hikmet duymasn... (Para kazanmak bazlarn hasis eder!) diye lf dokunduruyor. Sonra da (Benim szm tabi sana raci deil! Ahlksz heriflere mahsus!) diyerek bir de ii salama balyor. Kendisi bir baltaya sap olmad da ondan... Anlald ziyafet verme desem de vereceksin. Bari masraf bana brak.. Bu olur! Peki! Vekilharl sana veriyorum. Sz... Murat bunlar hatrlayarak glmsedi. Odas, yaz k gne grmyordu. Bu sebeple bir eit akvaryum loluu vard. Buna ramen burada bulunmaktan memnundu. Odaba Hseyin aadan sklmasa, byle saat sekizde deil, altbuuk, yedide gelecekti. Halbuki, Hseyin aa, acemi ktibin yeni hevesine kar, usul, erkn retmek, bir de lzumsuz yere aptallk etmesine mani olmak iin: Dokuzda iba yapmal! demiti, erken geldiini, mteriler sezerse onlar da erken gelmee kalkarlar. O zaman da biraz ge kalsan sylenirler. Avukat yazhanesine kim gelir? derdi olan gelir! Derdli adamn g205 I zne de bir vakit uyku girmez! Gene sen bilirsin Murat efendi! Murat'n bilecei, buradan hazzediyordu. lk sevine, gesin, ne gzel! Biraz alacak, iirlerini derleyip toplayacak, ilerde bir de kitap karacak!.. Zile basp kahve syleyerek, sessiz, sakin, yaz babam yaz!. Darda birileri fsldayorlard. Nihayet kap kibarca vuruldu: Buyrun! Sol bitiikteki daktilo makineleri tamir atlyesinin ya-hudi matmazeli, dilerini gsterip glmseyerek: . Msaade var m? diye ban uzatmt.

 Rica ederim! Yalnz msnz? Artk deil... Henz tanmyoruz ama... aresiz... Bir de komu demek akraba demektir. Bizim patron da gelmedi. Her taraflar kapal... Bir lira bozuk para rica edecektim. Birazdan iade ederim. Murat, derhal elini cebine att. Sonra bir an durdu. Gazetenin (Sakn aldanmayn, bugn 1 Nisan!) yazs gzne arpmt. Lkin bu bir anlk tereddd matmazele belli etmeden: Sevinle... -diyerek drt tane yirmibelik ayrd Adm Murat'tr. ereflendim msy! Bana da Reina dersiniz... Paralara bakarak bir kan kaldrmt. Kurnaz kurnaz dnyordu. Birazdan... Patron gelince... Borcumu derim. Ne zaman isterseniz... Kz, paralar ald. Sar salarn bann gzel bir hareketiyle arkaya att. Gsleri, kalalar ve baldrlar dolgun olmasna ramen vcudnde gene bir incelik, tenaspten gelen bir atiklik vard. Murat: Yz ocuk yz* gibi masum ama, gzleri eytan m! diye keyifle dnd. Bu masum bebek yznde yalnz belli belirsiz boyanm kaln dudaklar kadncyd. Mersi msy! 206 Bir ey deil... Ben ne kadar budalaymdr. Affedersiniz... Bugn ayn ka? Biri. Mays'n m? Hayr! Nisan'n! Nisan'n biri mi? Ne diyorsunuz! Mahvoldunuz zavall komum! Efendim? Mahvoldunuz... -Nefis bir dalgalanla glmee balad:- Sizi soydum... Vah vah! -Darya seslendi:-Msy YordanidisL Yordanidis: Ben size sylememi miydim, diye glerek grnd. Trkler, esmer insanlardr, ekerim, sarnlara dayanamazlar. Akllar derhal karmakark olur!.. Murat'a gzn krpt:- Somurtmayn! Be liradan ne kar? Matmazel Reina tashih etti: Ancak bir liras varm. Onu verdi! Ne demek? Ben mrmde sizin kadar merhametli bir yahudi grmedim. Yani, pardon, (Merhamet) yahudi-de olunca ne mnaya gelir, bilirsiniz! Msy Yordanidis!... Hayr! Pardonu geri alyorum. Bu dakikada, dnya zerinde, Murat beyden daha bahtiyar bir baka Trk bulunmaz. Peki ne olacak? Alt lira yeter! Nerede yetermi? Ben tek bama alt liralk bira ierim... Matmazel arlot gznz karr... Bir Nisan'da da m yasak? u bizim arlot, Lejyon etranjer yzbas olmalyd. -ini ekti! eki benden niin be lira istediniz. Siz eski ahbapsnz, Msy... -Murat adn tekrarlad:- Msy Murat henz yenidir. Sonra huyunu bilmiyorum. Belki akay sevmez!. Siz her eyi istediiniz kadar sevimli yapabilirsi207 niz Matmazel bu bir, bir de ben asl somurtmaktan holanmam! Ne iyi ettiniz. ki senedir byle yapyoruz. Msy Yordanidis iki senedenberi muntazaman

beer lira kaybeder. Bugn le yemeinde beraberiz. Mamafi gelecek seneyi bilmem! Bu sene yemek paranz kendiniz demi oluyorsunuz. Yordanidis filozofa konutu: Ben kadnlar ok sevdiim iin mi tanyamyorum bilmem ki... Hep beni aldatrlar. imdi arlot'u greceksiniz. le zeri gelecek... O matmazele de benzemez. Beni cebren aldatyor. Be lira ister. (Puvason Davril yapacaksn! Olmaz!) dedim. Ne Puvason Davril'i! Ben bugnn ne olduunu bile bilmiyorum! Ben cidd konuuyorum! Sen iin alayndasn. Ver be liray! Veririm. Birok gler... te Puvason Davril! diye ben buna derim! Benim avanak sevgilim! der... Gzel deil mi? Siz de niin zlyorsunuz? nsan bazan da mahsustan aldanvermeli! Yordanidis, byle syleyen matmazel Reina'ya mitsiz mitsiz bakt: Aldanmann akas bile ho deil... Murat kendisini yeni toplamt: Otursanza, diye rica etti, birer kahve ielim. Ben gryorsunuz, pek beceriksiz bir ev sahibiyim. Yordanidis hemen oturdu. Lkin matmazel Reina zr diledi. Patron gelir. Sabahlar ekseriya fkeli oluyor, atacak yer aryor. Bu Ruslar kendi memleketlerinde, bu sabah fkeleriyle nasl yaarlar bilmem ki? Patronunuz Rus mu? Muhacirlerden. (Ben beyaz Rus'um!) diye iftihar eder. Bunlarn siyah da m var? diye dnrm. Yordanidis: Kzl var meleim! diye izahat verdi. Onlar da sabahlar byle fkeli midirler? Duyduum doruysa onlar gnn yirmidrt saa-tnda fkeli olurlarm... yleyse kimseyle geinemezler! 208 Dorudur. Sahi mi? -Kz biraz dnd, Murat'a gamzeli bir tebessmle bakt:- le yemeine kadar orvvar!.. Kz kapda durup dnd: Nianlnz varsa davet edebilirsiniz!.. aka edelim derken size sknt vermek istemem! Bir tane olacak matmazeli. Lkin annesi henz dourmad... Bu sebeple daha uzun mddet bizimle beraber yemek yiyemez. -Gld:- Mamafi yemekte gene drt kii mi olacaz? Ne demek? Ayn eyi teklif ederim. Nianlnz getirebilirsiniz... Deil mi? Msy Yordanidis? Matmazel Reina'nn nianls da sizinki ile yat sanrm. Eer dndenberi birdenbire bymediyse... Kz, ciddiyetle: Yemekte drt kii olunacaktr, diyerek kt. Msy Yordanidis grltyle daman aklatt: Ne kz!.. Haydi kahveyi syleyin bakalm! Beni sabahleyin insafszca soydurduunuz iin mi? (Bir sudan iki kere ykanlmaz!) derler. Bu kadar aptal olduumu iki gn iinde ner-den anladnz beyefendi! Ne kadar bedbahtm! Estafurullah... yle ya... Hem Reina gibi bir prenses tantyoruz, hem de ikyet ediliyor. Ben bunun deerini takdir edemeyecek adam mym? Af buyrun! Henz lykyle tanamadk galiba! -Azametli bir hareketle czdann kard. Bir kart alp uzatt:- Ltfen sizde kalsn... uraya bir yere ivilemenizi tavsiye ederim. Hakkmda hkm verirken bir gz atarsnz! Murat kart ald : Yordanidis Dr. d'Amour 209

F. : 14 Fevkalde! Byle bir meseym uou. .--------Tekrar merref oldum! Ne zannettiniz! -Bu esnada gazeteyi grd. Gzlerini ksarak bakt:- Dehet! diye bard. Sizi tebrik ederim aziz meslektam! Elinizdeki kart benden ziyade size lyk. Neden? Bir liray verirken bu gazete... Hay Allah! Bizim yarmkan ngiliz duymasn! Sam ban yolar! Kim? Benim patron! Anas ngilizdir. Neden? Trkler akllanyorlarlar, diye.. Demek ki matmazeli bir bakta ltnz. Puvason Davril'e raz oldunuz! O biare de kandrdm diyerek sevinir! Syleyeceim! Rica ederim. Tamamyle ters dnyorsunuz! Bu gazete bilkis, benim dalgn bir adam olduuma delildir. Kendime gvensem nne koyar m idim! Sanki nme koydum da bir ie mi yarad... Nefis adamsnz azizim! Anlaacaz. arlot sizi sever! arlot'a meseleyi anlataym da, aptal yahudi ile gizlice elensin! Matmazel arlot hangi milletten? yle kark ki... Evvel, gbek evvelki dedesinin hangi milletten olduunu bulmal... Bir kt ister... Yazarak aaya doru ineceiz: Byk babasnn babas Polonya'l imi. Babas Rus, anas Yahudi bir melez adam... Olu bir Alman'la evlenmi... Onun olu bir Fransz kars alm... Gelelim kadn tarafna... Byk anann anasnn anas talyan, Yahudi ana bir sveli'den domu... Olunun ald karsnn anas bir spanyol'mu... arlot'un annesi olan Franszn annesi Maltz... Ka oldu! Bilmem! Ben birgn enmeden saymtm. Galiba sekiz millet... Zaten arlot gibi hne bir kz ancak sekiz ayr milletin karsyle erkei bir araya gelip gayretlerini 210 ileyi senedir nasl ekeriz arkada! Yordanidis'i, Karadal hademe ard. Delikanl: Patron! diye kalkt, birazdan sizi gtreceim! Nereye? Bizim patronla tanrsnz! dettir. Rahatsz etmiyeyim! Dnyada rahatsz edilemeyecek birisi varsa, o da benim patrondur. Niin? Her eyi evvelden dikkatle hesaplar. Sizi tanmak iin be dakika ayracaktr. Mhlet biterse... teki odaya geer... Siz Sonra... gelmesini isterseniz tam gn beklersiniz! Sarman! Deil mi? Yordanidis glerek kt. Murat, onun kadar derbeder bir sevimlilii asla olamayacan biraz da hasetle dnd. Kart nnde duruyordu. Doktor d'Amour! Ak doktoru! Dikkat etti. Hayr daktilo ile yazlmam. Bir matbaaya smarlanmt. nsanlar nelerle urayorlar, nelerden zevk alyorlard? Beyhude gibi geliyordu ama, insanlardaki

hususiyetleri meydana getirip, hayat yeknesaklktan karan da bu mini mini budalalklar deil mi? Artk hibir faydas kalmad iin gazeteyi bir kenara koydu. Ajandasn at. O gnk davalar bir kk kda yazd. Dolaptan dosyalar karmak iin patronlarn brosuna geerken Yordanidis'e istedii kahveyi smarlamadn hatrlamt. Adeta kederlendi. lk gelen mteri, uzun boylu, deta kanbur, altmlk, fakat drt gnlk trana ramen din bir ihtiyard. Salar ve sakallar oktan beyazlanm olduu halde, yznde gene de bir esmerlik vard. Bu esmerlii, galiba geni kenarl eski ftr siyah apkasiyle, rengi gneten kr-mzlam perian paltosu veriyordu. Ceketi, pantolonu da siyaht. Ayana mest-lstik giymiti. Bu sene scak211 M i 3 h o ro ro a I i r-f =r. co q II. > It cd a CD X< Q CD N 3 Q i i x- a Q r* CD 5' (Qt CD = > CO X" CD x1 co < Q Q> O CD (Qc -r^' Q- nT z^ Q -co 3 CD 03 3 5 _ Q S. O < 3 CD O" CO Q 3 a co CD CD N < CD CO C-Q.

-CO CD ^ O CD ^ 3 CQ<(Q 3 CT C: Q 2. Q- N Q. D 3 5T CT O C 3 S CQ<-< u X- 3 Q. q_ q =: 3< \ -w x- q ^ ct s | =: 3 o--O ? c. CO x- j-* 3 ^,(0 Co q -L- 3 =: X- 3 CD -Q __i i- -CO rt jj CT " 3 c ~ CT Q ^ X-CD _. Q s = :. (Q < 5' O ^ Q O O Q =. Q. Q CQ< 3 3 3 < 5 =i 2 ~ Q.-C0 -co m ? Q "q CD ' 2 CD is N Q3 9CD 3 a 3 CD 3 CT CO T3 Q CT 2; 3 3 C: -CO CO c CO a 3 I l&li I. l CD < <_ Q ^ CD CD 3 CQ 3. _ Q. mi I I: I I S " I

CD -CO o g 3 Q CD - 9: -CO | CD q CO . cd : Q O Q C 5 3 o cp_ 3 -S c? f g.cd a 3 CD 3" Q. .* CD CD 3 7T a. c o co" 3 3 ^ S D 3" Q. q 9. CT a Q < a 2. 3 cd 5 n 3 3 < 5 3 2. 3 S o ~ < < H 3 ""^ i CD O CD Q. CD 3" CQ; a Q CT 3 9. CD 3 CT Z* E! ^> 3 "5' CT CD a. CO 5' CD ? 3 ^ CT Q. O Q. C= Q CQ CD 3 CD c 3 Q a X o' S-a$R = Q CT Q " a-g i-g! n> r> 5- ; C:" 2. O CD X" CQ <5 , CD g. CTSx& N

?.Q. ^- CD 9 ! CQt S q--co 3- _; _, Q 5- 3 Q 5 -J Q ^ "2 >CDdcdcdcq2ct3 2 9R 3-S' 9. F^c7?CTg 3 co' Q = ct -o 3 - - a a 8 5 -co Q -CO Q -03 ro a CO -i ~ 3 3 3; < cd C: CD i,3 CD CD 3 S- 3"< 5 3 x-3 5 5- - 5- w CD 3" N - > 3, C Q, -<' ' Q CD O X- S Q Q C ^<-2 Q Q 9. 23 S-< 9- g ct q -a a o a 55 5 rt Q 3 2. CD -T CQ cp_ CD O CD D o en Q I 7> a CD CD s 3-:

Q : 3 Q. Q g CD Q- 9t 3 o "CO i Q 3 Q i Q 3 Q "CO f 3 Q "CO l~r ST CD CT CD ^; -i CO _ CT CD "~\ 0 (Q 3 '03 O O Q CQ ^? n- Q> tiff CD CD Q if CD 3 C 3 X Is < C | if 3 -co o I Q P_ 3 2q CD -co -Il Q CT xcr -CO ^ 3 3 cd !.3 cd-55' f 8:cQ.a x? Q. O; "' c Q <. q_ 3 D CD Q O X- c = Tf, u: = O O _. Q 2. E-3 CO 3 -i" =: Q q "^ o q -co CD 5 t- ,X -*- l~t5 9-3 =o 5 g _ ! 2 2_ e - 5 S.

_ __, ^ ^ X" Q O: C: 0 Q -t CO CD ffl 3 3" g 3 3--' Q Q -^ O" CD ^ 3 ==.Q Q 9-CT -" ci x- 5" 3 Q CD ^ 3 -CO -CO CD = 3 Q q a 3 C CD -< xO Q- 05 T^- C CD 2 N 3 CD ^ 5! ^ : -I' ro 3" S _ o Q Q 3' s s< X" X" T" a ro 3 ro ro 3 Cp 3" - 3" 3 Q Q_ Q. ^ a ~ -CO g- C: *^ O iQ 3 C! "2 q q Q. rn D S Q 3. Icfllo-o- 3 2 "" 3 C-ffl Q< 1 E S 2. 3 CT . ~S CT CT - CD lara girdim desenize -Durun geldiniz? Evet! Selim efendi askere Ne sylyorsunuz, o babam askerliini de mi yapmam? Ben kendisini tanmyorum tanyorlar!

bakaym! tsuraaa un kas vard. Siz yeni mi gitti! yandaki herif daha efendim! Beyefendi

Msy Samoil, gazetenin zerinden kadna bir kere bakt, duymamazlktan geldi. Bir yama daha girdim. Hastalkl falan olmal... Geri kalmtr. Ferah otuzundayd ayol! Yerinden kmldamaa takati yoktu. Askerlikte ne yapar zavall! Murat, halbuki selefini byle dnmyordu. Kadnn sraryle hayalindeki arkadan birbirine uyduramad. Yadrgad. Bizim dava leden sonra m? Evet! Hep kartrrm. Bazan leden evvele koyuyorlar. Buraya gelmezsem unutulur, gidilmez sanyorum, iim iime smyor. Cehennemin de bir ucu. Biz Ayvansa-ray'da oturuyoruz... Ablam orada iskele memuru Raif efendi ile evli... Tanr msnz? Hayr! yleyse Hali'le alkanz yok. Vapurla gidip gelirseniz mutlak tanrsnz. Kse Raif derler. Rabbim dana gre kar verir. Tevekkeli herifi kse yaratmam... Bam atelere yakt. (Gel enite? stme varma! stemem!) diye az m ayak direndim. yi adamm... Kmil adamm... yi adamm, kmil adamm da, iki kars neden oturmam... Kse'yi bizim ahlksz herifin tatl dili ile iki dkkn aldatt. Dili de tatldr. Bilmeyen (Ne halk adamcaz) der. Bir de gelip bana sormal... Beni bu taze yamda avukat yazhanelerine drd. Mahkemelerde srndryor. Biz grmedik... Benim babam, Ayvansa-ray'n Baimam'yd. Yirmi be sene muhtarl var. Babam, gbeine kadar sakal varken bir kere bile karakola girmi kul deildi. Zahir nazara geldik... Bu kapy rendik. Allah beterinden saklasn! 214 ama, bu ikyet bizim, evlilikte bedbaht olmu orta halli stanbul kadnlarnn acl dert yanmasna da benzemiyordu. Bir bakasna, pek candan acmad birisine, batan savma tercmanlk yapar gibi bir hali vard. Gergin pembe yanaklar ona her zaman utanm bir gen kz hali vermese, insan bsbtn arr, acaba seviniyor mu diye tereddde derdi. ahitleri getirmedim, dedi, lzm myd? Hayret bey (Ben size haber veririm!) demiti. Ben bilmiyorum efendim. Birey sylemediler. Evvelce ahit dinlettik. Hayret bey (Daha iki tane olsa iyi olur.) dedi. atm kaldm. stemiyorum efendim! Bir halini grmezsem istemez miyim? apkn m yoksa? Kim? Murtaza denilen hmbl m apkn? Keke apkn olsa... Herkesin bandaki bir hal... Elbet birgn gelir, uslanr dersin! Horoz benim deil mi, diledii plkte einir de gene gelsin! dersin! -Ban iki tarafa edal edal sallad:- Benim derdim kimselerinkine benzemez. Allah gvura, fta vermesin... -Murat, msy Samoil'i dnerek telland. Lkin gazete kmldamad bile.- Benim derdim... i beni yakar, d seni... Hesab... Oturup kimselerle dertleemiyorum. Sabr ta dayanmaz!. Murat, yava yava merak etti: Kumarbaz falan m? Kumar erkek ii kardeim... Benimki ahlksz... Sylenmez ki... Murat: Olan m yleyse... diye dnerek belli belirsiz kzard. Ka senelik evlisiniz? Drt sene... lk zamanlar iyiceydi. Sonra sonra azd. Dalara talara Yarabbi! Kap iddetle ald. Hepsi de avukatlar geldi zannederek baktlar.

ki hanm mteri ieri girdi. Gayet ktlar. Bir rnek giyinmelerinden hemire olduklar anlalyordu. Murat: Skn etti nisa taifesi!.. diye dnerek: 215 buyrun eTenum: ucu. Kadnlar evvel yanl gelmiler gibi durakladlar. By -Otuz yanda kadar olan Kne- Yirmi, yirmidrt gsterene- Franszca: ardm! dedi. Sonra Murat'a dnd. Trke sordu: - Yeni ktip siz misiniz? Evet efendim, buyrun! Eer ge kalacaklarsa beklemeyelim. Gelirler sanrm. Daha gecikmezler. Birisi nci hanmn yanna oturdu. teki bir iskemle ald. Murat, bugnk davalarn iinde bunlar alkadar edebilecek dosyann hangisi olduunu bulmaa alt. Gen hemire: iniz uurlu olsun! diye glmsedi. Teekkr ederim efendim! Adnz ne sizin? Murat efendim! Hukuk'a m gidiyorsunuz? Hayr efendim! yleyse ahadetnameniz yok! Yok efendim! Vah vah! Byk hemire Franszca: Braksana ocuu rahat! dedi. teki: Ya anlyorsa!., diye cevap verdi. By gayet pikin Murat'a Franszca sordu: Bu lisanla gryor musunuz? Murat, baz baz yapt gibi, anlamazla vurdu. Efendim? diye Trke sordu. Franszca bilir misiniz demitim. Ben mi? Hayr! Neden sordunuz? Sordum. Hi... imdi asansrcler bile konuuyorlar da... Murat' insan hesabna koymad belliydi. Delikanl: Almak lzm! diye kendisine cesaret vermee a216 aey nunp yuzunu gstermiti. Yeni gelenler onu ayn zamanda szdler. Beenmeyerek burun kvrdlar ve anlayan bulunmadna tama-miyle emin olarak gayet gzel, gayet ilek bir Franszca ile serbest serbest grmee baladlar: Kk hemire: Benim burada hemen canm sklr. Kuyu gibi! dedi. Senin erkek olmayan her yerde hemen cann sklr. Neden? Erkek yok mu? Hani? Gazete okuyan m sylyorsun? Kk ktibi... Ne tuhaf kalar var... Ne varm kalarnda... Bilmem. Birisi yukarya kalkk gibi... O imdi moda yavrum! Hepsi yle yapa yapa kalarnn birisine yer deitiriyorlar. Az da fena deil... Neden azna indin? Byklar daha houna gitti. Dorusunu sylesene... Hemen alnrsn. Ben byk merakls deilim! Biliyorum... Dilerine bak kazma gibi... Sapsar...

 Sarl cigaradan... -ini bir tuhaf ekti:- imdi gene kzacaksn! Bu cigara ien erkeklerin yle bir tad oluyor ki... Aifte seni... Vaaha!... Halbuki ttn esasta o kadar tatl deil... Neden bilmem. Senin salarn yolarm... Kk kz glverdi. nci hanmn Frenkce'den can sklm olmal ki, ne olursa olsun diyerek sordu: Sizin de boanma davanz m var hemire? Sual daha ziyade byk hemireye sorulmutu. imdi asansrcler bile Franszca. demesine ramen, gene de dnya zerinde bu lisan kendisinden baka bilen yokmu gibi davranan hanm, hakarete uramasna suratn ast: 217 kurtarsn! Amin kardeim... Bir daha m tbeler tbesi... Birincisi miydi? Hayr... -Bir an tereddt etti:- ncs... ncs m? -Gld:- kurtulamayacanza bahse girerim. Siz evlenmeden yaayamayan kadnlardansnz... Nafile (Amin) dediniz! Vallaha aklmda fikrimde yoktu. Kse enitemi siz bir bilseniz... Aklna koyduu ii mutlaka yapar. Az m yalvardm. (Beni dertli halime brakn! Vallaha kendimi kuyuya atarm!) dedim. (Rahmetliden sonra bana erkek yz haram olsun!) dedim. Kk hemire Murat'a bakarak glmsedi. Baz Meryem tablolarndaki o ince, o sarn gzellie benziyordu. Kelebek gibiydi. nsan dokunsa, hususiyetini tekil eden yumuak bal ve ipek gibi renkler elinde kalr zannederdi. Ablas, iman kadnn derdini hi merak etmemi ^olacak ki kurtulmak iin tekrar Franszca'ya bavurdu: Gitsek te sonra m gelsek... Ben merdivenleri bir daha kamam... Peki! Kahve ier misin? Hayr! Ben ieceim. -antasndan kk yass bir tabaka kard. Tabaka altn kaplamayd. Cgara ald:- Ktip bey, kibrit bulunur mu? Var efendim! Murat, kibarca ate verdi. Az kalsn: Kahve syliyeyim! diyecek, Franszca'y anladn belli edecekti. Kadn: Mmkn olsa da bir kahve syleseniz! dedi. Hay hay! Zile bast. Gene ajandas ile megul olmaya balad. Kk kz: Kibar ocuk! Grdn m? dedi, bundan evvelki pek budalayd. 218 tcuo uuui cmc: Bilmez miyim? Fazla kibarsa... Ben dnrm. Bakalm buraya bunu kim alm... Eer Hayret bey getirsiyse... Lzumundan fazla kibar olmal... Ne diyorsun? Sahi... Kk kz Murat'a bir eit hakaretle, hatta irenmeyle bakt. Murat, kendisini var kuvvetiyle zorlayarak zaptedebildi. Sz gayet feci bir man tayordu. lk frsatta bu korkun pheden bu terbiyesiz kadnlar kurtarmaa karar verdi. mrnde bir daha bildii bir lisan bilmiyor grnmee de yemin etti. rak gelince, kk kza:

 ekerli mi olsun? diye sordu. Ben imeyeceim? Sizinki efendim? ekerli olsun! Siz imez misiniz? nci hanm sadece su istedi. Msy Samoil iini eker gibi yavaa: mem! demiti. Ancak bu kelime zerine, Murat onun yahudiliini ve bu suretle de Franszca bilmesi ihtimalini dnd. Hemirelere kar duyduu fke bir misli artt. in iinden nasl kacan, pheye den namusunu nasl temizleyeceini dnyordu ki, kapy Yor-danidis at: Bir dakika gelir misiniz ltfen! dedi. Murat az kalsn kalkyordu. Yalann bu anda meydana karmaa cesaret edemiyerek aptal baklarla baka-kald. Byk hemire: Franszca bilmiyor, msy! dedi, ne istiyorsanz bize syleyin. Bilmiyor mu? Evet! Yordanidis gzlerini kst. Yutkundu. Sonra gze! g-lmsemesiyle dilerini gstererek: 219 Sahi nerden bilecek zava, aea, ninen ne syleyin. Biz bitiik yazhanede oturuyoruz. Patronum kendisiyle grmek istiyor. Patronunuz Trke biliyor mu? Orta bilir. Peki! -Murat'a dnd:- Bitiik yazhanede oturu-yorlarm. Patronu sizinle grmek istiyormu. Ben bilmem... Ne yapalm?.. Orada bir Trke bilen varm... Pekl imdi oldu. Dar kp kapy ekti.. Yordanidis: ' Bunlar ne numara! Arkada! diye fsldad, sende i okmu... Sorma! Bir kere (bilmem) dedim. (Ne konuacaklar bakalm!) diye... Bir daha tbeler tbesi... Seni beenmediler mi? Bilkis pek kibar buldular. Daha ne istiyorsun! Efendim, almak meselesi... Ben bu kadar kibarl ne becerebilirim, ne de becermee kalkarm... Kibar demee de kzyor Allahm! Daha evvel bilseydim, patrona sylerdim. Haydi gel! Seni bir methettim ki... Patron merakland. Elini su bardana gtrnce msaade ister kalkarsn. Usulmz byle. Su bardana m? Evet greceksin ya!.. Murat, bitiik yazhaneye ilk defa giriyordu. Kap, kk, darack bir koridora alyor, bir bekleme sras, burasn bir kat daha daraltyordu. Yordanidis'in kitabet odas sadayd. Koridorun tam karsnda bir kap, bir de solda baka bir kap vard. Kardaki kap asl patronun yazhanesine alyor, bu yazhaneye Yordanidis'in odasndan ikinci bir kap ile de girilebiliyordu. Yordanidis. ite bu ikinci kapy vurdu. Cevap beklemeden at. te! diyerek Murat'a yol verdi. Oda bir blme ile ikiye ayrlmt. Arada kap kanad yoktu. Koyu kahverengine boyanm blmenin nnde

220 __ ___,.-,v,ww. muinli u rv bakta nedense, ngiliz tebaas oluu yalan gibi geldi. Zayft ama, sanki btn ngilizler ve onlarla tebaalk alkas bulunanlar uzun boylu olmaa mecburmular gibi, bu adam bilakis ksayd. Yeil kirpiksiz gzleri, salar tamamiyle dklm yuvarlak kafasiyle bir yerli insana benziyordu. Bonjur msy! diye elini uzatt, Franszca grtnz sylediler. Evet! Ltfen oturunuz. Memnun oldum. Bizim ufak tefek ilerimiz oluyor. Yardmnz esirgemezseniz seviniriz. Becerebilirsem hay hay! altnz ilerin ayndr. Baz vekletname suretleri isteriz. Baz diplomatlarn tercmelerinden de suretler karlr. Hay hay! Urarm Msy! Teekkr ederim. Yordanidis ileri yle hazrlar ki sizin yazhanenin i srasn bozmam oluruz. Zaten Hayret bey dostumdur. Bir mahzur grmez sanrm. Ayrca ben kendisiyle greceim... Bu srada telefon ald. Adam telefonla konuurken Murat etrafa bakt. Kede ince ktlara kopye karmak iin kullanlan siyah kollu bir sktrc vard. Bundan baka, gerek oda, gerek patronun masas alacak kadar botu. Masada bir yaz makinesi duuyordu. Bu makine, herhalde, yaz makinelerinin ilk icadnda yaplm numunelerdendi. Murat bir eini henz hibir yerde grmediine emindi. te yalnz bu yaz makinesi, sahibinin ngilizliini meydana koyan bir madd anane delili saylabilirdi. Masada makineden baka yarsna kadar dolu bir su barda duruyordu. Bu yarm bardak su, Murat'a, eczal imi, yahut, burada, bir tehlikeli hasta varm da, ldrc krizler geldii zaman bu suyun yardmyle bir mehul hap yutar, kurtulurmu gibi bireyler dndrd. Patron ngilizceyi, dilerinin arasndan, tane tane ko221 uuyuuu. __ yapm gibi dnerek: Yes! dedi. Telefonu kapatt, pardon, diyerek Murat'a glmsedi, sonra... Vilyette yabanct diplomalarn, vekletnamelerin mhrlerini.tasdik eden bir makam var. Yordanidis size orasn gsterir. cabnda vekletname, diploma asllarnn mhrlerini oradaki numunelerle karlatrp tasdik ettirirsiniz. Bunlar iin sizden evvelki arkadalara birer kk cret veriyorduk. Deersizdir bilirim. Fakat bugnk imknlar daha fazlasna msaade etmiyorlar. Rica ederim... Komuyuz! Biribirimize yardm etmee mecburuz. cret olmasa da ben elimden geldii, kadar faydal olmaa alrm. Nerede okudunuz? Galatasaray'da... yi mektep. yi talebe... Teekkr ederim efendim... Grtmze memnunum. -Elini bardaa uzatt.- Hayret beye sevgilerimi syliyebilir misiniz? Hay hay! Msaadenizi rica edeyim. Bir sr mteri var ki... Gle gle... Yordanidis kapy kapattktan sonra Murat'a sevinle elini uzatt: Ortak olduk, diye fkr fkr gld. Patron sizi beendi. Nerden belli? Cok eyden belli. Bir kere mektebi sordu ki ben yedi senedir yanndaym, bu nc sefa vuku buluyor. Her halinden anladm canm... yi...

Murat, Yordanidis'in odasn acele gzden .geirdi Patronun makamna nazaran buras on kere daha kt. Hele son sistem Amerikan yaz makinesi, ierdeki korkun eskiliin sebebini bsbtn anlalmaz hale getiriyordu. Yordanidis, Murat' kapya kadar, kolu omuzunda getirdi. Kapda kulana fsldad: Aklnda bulunsun! Pazar gnleri buras senin 222 yer... Ne demek? Anlamadn m? Pazar gnleri bizim patronlar olmaz, Cuma gnleri seninkiler... Sahi! Birader msy Yordanidis, kadn meseleler rinde hakikaten doktor imisiniz! Operatr - Doktor! Evet! imdi bir imtihan daha kald. Nedir? le zeri bira imtihan... Oradan da tam numa-, ra alrsanz... Gayret ederim. Bir art var m? Benim bilmediim!.. eceiz. Sarho olmayacaz. Pek zor ama, urarm... Pek zor! Zor tabi... Allah yardmcnz olsun! Amin!.. Msy Samoil, gazeteyi bitirmiti. Eski perian bir deftere, tutulmasna imkn kalmam gibi grnen mini mini bir kurun kalemle bireyler kaydediyordu... Rakamlar, tabi... Murat henz yahudiden bir -air grmemitir ki... ki hemire Celil beyin mterisiydi. Tesadfen evvel Celil bey geldi. deti olduu zere: Vay efendim! diye haykrarak ieri girmi, haykrmay hi kesmeden, mterilerini hemen gndermiti. stida ve lyiha msveddelerini evde hazrlad, avukatlkta henz konsltasyon usul pek yerlemedii ve tezcanll yznden mterileri byle ayak zeri savd iin Murat, Celil beyin akama kadar ne ile megul olduunu bir trl anlayamyordu. Zaten yazhanede pek oturduu da yoktu. Arayan olursa ieden sonra Adliye'ye gelsin, ya223 I I du. Zaten pek mecbur kalmadka celse saatlerini ikisi de leden sonraya koyduruyorlar ancak, stanbul Ad-liyesi'nde olmayp mesel Beyolu, Beikta, Kadky, skdar mahkemelerindeki ilerini sabahlar gryorlard. Hayret bey, drt gn iinde Murat'a iki lyiha dikte ettirmiti. Celil bey, yazhanede on dakika dursa, saatlerce ta tam gibi yoruluyor, sanki dinlenmek iin mterilerinden ve kendi tabiriyle Dkknndan firar ediyordu. Buna mukabil, Hayret bey, yazhaneye adeta btab gelmekte, kapdan girer girmez, zerindeki yorgunluu naslsa atp zindelemekteydi. Onu da aksine, yazhanede bulunmak, mvekkilleriyle uzun uzadya grmek dinlendiriyor gibiydi. (Bunun iki istisnas vard ki Murat az zamanda rendi.) O gn Hayret bey, Celil bey gittikten sonra geldi. Bekleyenleri bayla nazikne selmlayp geti. Bylece ktibini herkesten evvel grr, telefon bekleyenler varsa evvel onlarla grr, sonra mvekkillerini geli srasyle kabul ederdi.

Murat, patronunun arkasndan yazhaneye girdi: Ne var ne yok? sualine: Telefon eden olmad efendim, dedi, bitiikteki avukat arkadanz sevgilerini sylememi bildirdi. Teekkr ederim. Bir ileri olursa yaparsnz. Bizce bir mahzuru yoktur. Tabi bizim ilerimizi aksatmamak artiyle... Tabi efendim. Ve tabi cret mukabilinde... Zaten cretsiz yaptrmazlar. Sra kimde? O fkara yahudide efendim. Hangi fkara yahudi. Samoil mi? Evet efendim! Hayret bey, gzlklerinin zerinden ktibine sahici :bir hayretle bakt: 224 Bir insann sizce zengin saylmas iin servetinin hangi rakkamla balamas lzm? diye ktibini rktme-mee alarak sordu. Murat, derhal phelendi ve maksad anlamam grnerek: Mesel: 100.000 lira! diye zenginlik balangc sayd hakiki rakkamn on mislini syledi. yleyse azizim, bizim Samoil efendi, sizin hesapla sekiz, dokuz misli zengin.. Aman efendim! Yani milyoner mi? Evet! Tam rakam bu civardadr... O kyafet... O hal... Bir tek simit yedi. Acdm da... Cay smarlama akl etmediime zldm. Ismarlasanz ierdi ve size bir ok da dua ederdi. Mehur madeni eya fabrikasnn, Beyolu'nda tane muazzam apartmann, mteaddit 'dkknlarn sahibidir! imdi oluna bir kontrplk fabrikas amay dnyor. Baz ecnebi irketlerde de mhim sermayesi iler. Evet, acnacak bir adamcazdr. 35 lira maala alan bir ktibin merhameten smarlayaca aya bile muhta!.. Sakn bir daha iin esasn renmeden merhamet etmee kalkmayn. Haydi getirin u mendeburu! Pardon! Mendebur sz kendisine aittir. Bizim iin en kymetli mteri! creti dolgun ve pein verir. Garaz ahsnadr. Murat, dar kt: Buyrun msy Samoil! diye yol verdi. Mersi olum! erde az durdu. Hayret bey, bu klksz milyoneri kapya kadar getirdi. Onu selmetlerken, nci hanma da: Buyrun! demiti. Samoil efendi, ktiple yalnz kalmasndan bilistifade, kurnaz yahudi gzleriyle delikanlnn yzne baka-rak Franszca sordu: Kadnlarn gevezeliine ne dersiniz yavrum? Terbiyesizliine deyiniz! Bence gevezelik terbiyesizlikten daha byk bir sutur da... Aldrmayn! Bir daha da bildiiniz bir lisan 225 R: 15 bilmiyor grnmeyin. Eer size fena sylenmesini istemezseniz... Peki, siz nereden anladnz? Franszcay bildiinizi mi? Onlar konuurken bizzat kendi yzne bakm olsaydnz siz bile bu lisan bildiinizi anlardnz. Biraz phe bile kalm olsa, sizi aran delikanlnn tabii hitab, ii meydana koyard. -htiyar adam

glerek iini ekti:- Ne are ki byle gevezeler bakacaklar yerde konuurlar... -Gzlerinden bir tebessm geti:- Lkin kk yosma fena deil... Sizi beenmemi de saylmaz... Mutlaka c alacaksnz kabil gibigrnyor... Hayr! almay dnmedim ama... Bir donabildiim lisan bilmiyor grnmee tbe ettim. i elence olarak kabul ederseniz tatl bir eyden kendinizi mahrum etmi olursunuz. Size biraz evvel verdiim nasihata kulak asmayn. Ben de ayn suretle davrandm. Sz bana dnseydi, benim iin kimbilir neler sylerlerdi. Bereket versin, genlerin bulunduu yerde, kadnlar ihtiyarlarla velev ki, elenmek iin de olsa megul olmuyorlar. Genliimde tarketmedim ama, bu da bir fkaralk imi... Bu macerann nasl bittiini merak edeceim! Eer almaa karar verir, bir neticeye de varrsanz, srrnz bu ihtiyar adamcazdan saklamayn! Ama bilmem ki, buna almak kadar sevap ilemek de; denir mi? Elini birisine fkelenmi gibi sallayarak kt. Msy Yordanidis, Matmazel arlot'u ilk tand adama gyaben Ba bels diye takdim ettii halde,, onunla ndn de saklamaa ICzum grmyor, bunu her szyle belli ediyordu. Murat, hele sekiz ayr milletin birlemesinden meydana geldiini hesapla kardklar kz pek merak etmiti. Grr grmez, gerek giyiniini, gerek hareketlerin 226 ve gerekse kusursuz gzelliini pek beendi. ariot sahiden melezdi. Esmerliini spanyollardan, saf bakl mavi gzlerini svelilerden, vcudunun en kk kmldannda hissedilen kadn hassasiyetini Franszlardan, hsl, san, ellerini, sesinin ahengini bir baka milletten alm, hepsini birbirine hi yadrganmayacak ekilde kaynatrarak insann nefesini kesecek bir terkip meydana getirmiti. Murat'n elini eski bir ahbap gibi skt. Kederlenmi gibi: Demek yenildiniz msy! dedi. yle memnunum ki matmazel! Yenildiinize mi? Evet! Baka trl sizinle tanmak saadeti kimbilir ne kadar gecikirdi. Mersi! gndr bizim efendi... -(Efendi)yi Trke sylyordu.- Sizden bahsediyor. detidir de kulak asmam! Herkesle hemen samimi olur. -Yordanidis'e dnd:- Rica ederim, dedi. Murat beyden baz eyler renebilirsiniz. Mesel, herhangi bir hususta olursa olsun yenilmei bu kadar centilmence kabul etmei mutlaka ren... yi ama ruhum! Bu yenilmedi ki... Hile yapt! Matmazel Reina gzel gzlerini merakla krpty-d. Kime? Nasl hile? Kime olacak! Size elbette! Murat: Rica ederim! nanmayn! dedi. Yordanidis hi umursamadan izahat verdi: Halbuki yahudiler akgz olurlar, diye duyarm. Siz sakn valdenizin oyununa kurban olmayasnz Rai-na! Ne gibi? Olur ya pederiniz megulken... Bir ufack kabahat... Siz neler sylyorsunu... Baksanza ariot! 227 I Hele bir qnlayayim da bakarm elbette!... Ne olmu? Bu liray kazandm diye seviniyor sevgilim. Bir de baktm ki Murat

beyin nnde bir gazete... Hem de dikkatle katlanm bir gazete... Katlad yer ne yazyor bilin bakalm! (Bugn Nisan'n bir'i. -Aldanmamaa gayret edin!te byle birey! Reina Murat'a bakt: Anlayamadm. Hayr! matmazel! Uydurur... Siz beni yere vurdunuz! Gelecek sene acsn mutlaka karacam! Olmad. Eer byleyse... Masrafn elli kuruuna itirak edeceim... Yordanidis keyifle gld... Fena etmezsiniz... Dorusu bu! Sizin elli kuru biralara bir baka lezzet verecek... Az kalsn unutuyordum. Baknz arlot, sevgilim... Bugn bira imekte ta-mamiyle serbestim! Neden? Msy Murat'la iddiaya girdik! Ne olacak? Hangimiz daha evvel sarho olacaz diye... Yok canm! -Murat'a dnd:- Bizim efendiden evvel sarho olabilmeniz iin bir kahve fincan bira ile masann altna devrilmeniz lzm... nki bizim efendi, iki kahve fincan le tamamdr!.. Yordanidis: Grrz! diye kabard. Murat zr diledi: Maalesef, bu keyifli ma bugn kabul edemiye-ceim. Saat birbuukta Adliye'de bulunmaa mecburum! te bu olmad! Durunuz bakaym! Sakn u mesele mi? Kzlar: Hangi mesele? diye sordular. Yordanidis, bir mhim ey kefetmi gibi ciddileti: Bunun bugn bir marifeti daha var matmazeller, dedi, esasn renemedim. Dnyordum. imdi bizi hemen brakp savumak istemesinden galiba bir netice 228 Neymi? Nasl yardm? Efendim! Bu (Bey), bugn bir numara daha yapt. imdi ltfen sualime dikkat edin. Dnerek cevap verin. Murat bey denilen bu emsalsiz sahtekr Franszcay nasl gryor? Franszcay nasl m gryor? ok gzel! Sizce Matmazel Raina? Fevkalde... Peki! Eer size dersem ki Franszcay bu kadar gzel, bu kadar fevkalde konuan adam, gene bu sabah Fransz lisann bilmediinden benimle anlamak iin bir tercman aradysa... Siz neler sylyorsunuz kuzum? demedim mi? te ikinci bardakta serho oldu. Hayr sevgilim serho deilim... Hani bir kadn var. Bir kere Garden Barda rastlamtk. Seninle biraz konumutu da ben (Gzlerini hi beenmedim) demitim. Sen de kahkahalarla glmtn. Hatrlyor musun? Hayr! Olmaz! Hatrlayacaksn... Gzleri houma gitmeyen kadn... Bir Trk kadn... Yannda o gece de sar sal bir kz vard. Erkek gibi bir kadn. Durunuz! Sakn Adalet hanm olmasn! Tamam! Adalet hanm... O gece de sylemitiniz. Peki!

 te Adalet hanm bunlarn mterisidir. Yannda bir sar sal kzla beraber gelmiler. Bu nedense Franszca bildiini saklam. Ben kendisini bir i iin armaa gittim. Franszca syleyince kadn bana ne dese iyi? Franszca bilmiyor. dedi. Sonra da aramzda tercmanlk etti. Bundan ne kar? te imdi de bizi hemen brakp gitmek istediine gre... Hayr! Msy Murat'n hangi sebeple yle hare229 hanm iin olamaz. Neden? nk... Olamaz. -Bir tuhaf gld. Raina'ya gz krpt:- Adalet hanm sen de bilirsin dedi. Murat bey de bilir belki... Onu tanmayan yoktur. Mehur randevucu Adalet... Bir ad da Zanpara Adalettir. Murat merakla sordu: Nasl dediniz efendim? u halde bilmiyorsunuz! Randevuculuu kadar sevicilii de mehurdur. imdiki dostu Kadriye... Sar sal bir kz deil mi? Adn bilmiyorum. Sar sal. Evet! imdi onu seviyor -Yordanidis'in yanan okad:- te bu sebepten onlarn Murat beyle bir alkas olamaz anladn m? Peki ama... Daha kendisi de pek gzel... O kadar yal da saylmaz! Zevk meselesi tontonum! Bir de mazereti var. Diyor ki: Nasl olsa ihtiyarlayacam. Bir gn erkekler beni brakp gidecek. O gn param olsa da, param sayesinde kendime erkek bulsam, bulduum olan, (Aman u kocakary atlatsam da sevgilime gitsem!) diye kvranr! yisi mi, erkek denilen hodgm mahlku imdiden unutaym! Bir fikir! Ne dersiniz? Murat tereddtle konutu: Hastalk... imdi biraz rahatladm. Raina: Benim byle aprak fikre aklm ermez! dedi. arlot: Benim de, diye gld, mamafi mesele sade fikir meselesi deil... Kendisi daha pek krpe iken Aryeta'nn eline dm. Senelerce onunla dost yaadlar. rendiini satyor. Aryeta'y bilirsin deil mi? Bilmez miyim? Raina bu cevab Yrmei bilirim der gibi sylemiti. Murat, Adalet hanmn mahiyeti ile beraber arlot'un 230 renmi olduuna sevindi. Saat biri eyrek geiyordu. Msaade istedi. O senenin 1 Nisannda Murat iin enteresan eyler renmek mukadder olmal ki Adliyede kendisini bir ba-. ka acaiplik bekliyordu. nci hanmn ii basit bir boanma davas olduu halde, tpk cebren rza gemek celselerinde yapld gibi. Reis salonu boaltm, dinleyicileri dar kartmt. Murat, bundan birey anlayamad. Kadnn gerdan iirerek derdini yanamamaktan ayrca ikyet etmesini tatrlad. Bsbtn merakland. Nihayet dayanamad. lerini bitirip karlarken Hayret beye bu ciheti sordu: Avukat, gayet tabi bireyden bahsediyor gibi: Sahi, sen bilmezsin, dedi, kocas mahbubperest galiba... Gayr tabi tekliflerde bulunmu... Boanma sebebidir. Davay kazanacaz! Doru yazhaneye gidersin. Benim biraz iim var. Temyiz lyihas bugn biter mi? Evet! Ayasofya Camiinin minarelerinde mezzinler Al-fah'u Ekber! diye kyameti koparyorlard.

IV Cuma gn yazhane kapal olduu halde, Murat Yordanidis'lerin baz ileri iin, leden sonra Han'a urad. Odabann yandaki oluna bir kk teneke otomobil ald alal kattaki itibar artmt. Adamcaz anahtar koturdu: Kahve arkandan gelir Murat efendi! diye glmsedi, ekerli yle ya? ekerli... Bizim arslan ne yapyor? Otat m? Ellerini per. yidir. Dediim gibi... Olan ksmna fiske vurulmaya231 I edersiniz... sonra Kymu^e... Yazhanenin kapsn at. Yordanidis'e geldiini haber vermeden evvel, patronlarn masalarn dzeltmee karar vermi, bunu, dn kendilerine de sylemiti. Tetkik iin karlm dosyalarla kanun ciltlerini yerlerine koydu. Lzumsuz ktlar desteledi. Okunup cevap verilmi mektuplar ekmecelerdeki yerine yerletirdi. Daktiloyu da hazrladktan sonra Yordanidis'e bakt. Rum delikanls harl harl yazyor, alrken bir kat daha sevimli oluyordu. Geldin mi karde! yi! diye dalgn dalgn glmsedi: Burada m oturalm, sizde mi? Sen bilirsin! Burada oturalm. Gelen giden olur. Peki! Kahveleri syledin mi? Hayr. te bunu beenmedim... Marko! Karada'l ihtiyar hademe, her zamanki gibi beyaz byklarn aa ekerek Bu onda bir eit nn ilikleme hareketiydi:- grnd: Bize iki kahve syle... Dur, nereye? Bir de kendi-ne syle... Haydi! Eyvallah! imdi uraya otur bakalm... te gazeteler... Daktiloyu getirsem de bir taraftan balasam. Sahi! Ben byle eyleri hi dnemem! ini bitirince ne yaparz bilir misin? Hayr! Nereden bileceksin? arlot gelecek. Sana bir srpriz var. Ne gibi? Sylememee sz verdim. Sana bunun kolayn reteyim mi? Belki birgr mhim bir yerde lzm olur. 232 Sylememee sz verdin! Cann da ille sylemek: istiyor. Hem szn tutup hem de cannn istediini yapmak, pekl, kabildir. Nasl? Mesel: syleyecein eyi be ksma ayrrsn. Drdn sylersin. Bir tanesini alkoyarsn. yi vallaha!.. Hi aklma gelmemiti. Deil mi? Yemin etsen ban armaz! Mamafi mademki matmazel arlot ille srpriz yapmak istiyor, syleme... Esasn ben de bilmiyorum. Bilsem hi duramam... Sen o gn lokantadan kalknca arkadan bir mddet konutuk. Kzlar seni elenceli adam buldular. Yalnz benim arlot korkakln ayplad.

 Neyimi? Anlayamadm? Korkakln... Nereden anlam. O kadar da gayret ettim. Korkak olmasa, bizi brakp acele gitmezdi. u halde patronlarndan pek korkuyor! dedi. Doru sylemi. Keski gitmeseydim... Beni mdafaa etmedin mi? Cesaret meselesinde lf syliyemem. Kz benine patronlardan korkmadm iyi bilir. Lkin grlty sevmediimi de bilir... yleyse, bana bir ceza m tertip edildi. Yoksa cesaret vermek iin tecrbe edilmi bir usul m tatbik edilecek?.. Bilmem! Yalnz, u kadarn syliyeyim! Yalnz kalnca (Murat bey Reina ile arkada olsalar, nasl?) de--dim. te o zaman (Benim bir srprizim var. i berbat edersen sonra karmam! Yahudi kzlar erkeklerle paralarnn hatr iin konuurlar. Sonra Reina'nn huyunu* ben sevmiyorum.) dedi. Pek ho! Elin kz sanki raz oldu da... Bizim taraf beenmiyor! Neden raz olmayacakm. Yalnz, sonra dn-.. 233 .ildir. Neden? Bir kere abuk usanrsn. Baz kaamak yapmak , lzm olur. Buraya birisi gelir. Hsl, tatszlk kar. Murat, Yordanidis'in ciddiyetine uzun uzun gld. aka ediyor gibi: Zaten olmaz msy Yordanidis, dedi, benim byle ilere girieoek zamanm deil... Anlayamadm. Byle ilere krk yanzdan sonra m girieceksiniz! Hayr! O manda sylemedim. Hibir surette lzumsuz masraf etmek istemiyorum. yi ama, azizim, bu senin elindeki bir i saylmaz. Daha imdiden ben Reina'nn niyetini beenmiyorum. Reina yaban kzdr. Bir kere aklna koyarsa hap yutarsn! Hi te yutmam! Sana devrederim. Operatr doktor olduun iin... Sakn ha! Sakn bana gvenme! -Bir an tereddt etti. Sonra kederle iini ekti:- Bir kere denemedim mi sanyorsun! Bir tokat att. Kooa han tepeme ykld zannettim. Yok anm! Sarman! Hem de ne sarman! Bir de stelik, (arlot'a sy-sliyeoeim!) diye tutturdu. ki ift ipek orap aldm da vazgeirdim! Arkada olduklar iindir. Arkadalklarna sanki ne zarar gelirdi? -Kapya >,bakarken sesini alaltt:Patronlar gidince eigaralar getirteceim... Olmaz. Yazhanede ioap etmez! Yahu sen de yazhaneleri kiliseye, camiye ben-iZettin! Benim patronun ekmecesinde halis sko viskisi hi eksik olmaz. Onun patronu yok! Vay eanna! u kadnlar, bizim ruhumuzu nasl rkolayca kefediyorlar! Sen hakikaten korkuyorsun! 234 htlar. Murat, frsat bulduka dnyor'du. Sahiden herkesin bir grte anlayaca kadar korkak m olmutu? u halde, hsan hakl! Her zaman (sizlik insan dlek eder. Fenal burada!) demez mi? Her eit ahlakszln ba da korku... Tvbe estafurullah!..

 Birer kahve daha!.. stemez! stemez olur mu? yleyse bu sefer benden... Birader, nasl bir sz! Geen sefer sanki benden miydi? Dayansn patron! Sen karma! Yordanidis bir aralk bir yere telefon etti. Evet! Burada, beraberiz. Bir saatlik iimiz kald! demesinden arlot'la grtn Murat anlad. Gene korku meselesi aklna geldi. Bu mnasebetin ald ekilden korktuu hakikatti. Hem kzlarla gezip tozmak houna gidiyor, hem de bu suretle verdii karar tatbik edemeyeceinden rkyordu. Bir hesapla, yz liraya ihtiyac vard. Bir kk odac okumay yazmay seven bir insana lyk bir surette demek iin belki bu bile az gelecekti. Bir karyola, bir komodin, bir elbise dolab, iki iskemle, yere bir kk seccade. Kitaplar iin ya bir do-iap daha, yahut raflar... Onbe, yirmi gn evvel, elbise derdi ekiyordu. Pr-tllar irenerek karp irenerek giyer, soyunmak ta, gi-ginmek te kendisine dert olurdu. imdi iki kat kostm vard. Kahvenin zerindeki berbat odada bunlar nereye, koyacan armt. Duvara asyordu. Lkin duvarlardan birisine gne karyd. Elbiseyi bu suretle berbat edecekti. teki biraz yamur yasa slanyordu. VekJetname suretinin bir yerinde durarak: Bak hesapta perde yoktu. Perdesiz olmaz! diye dnd. Gene yapaca masraf bir kda yazp ka lira tutacan cemetmek arzusuna kaplmt. Perdesiz olarak (80) lira hesap ettiine gre, perdelik basmalara da gitsin gitsin be lira gitsin... Neye daldnz beyefendi? , 235 Kadn gelmitir. Baksana ilkbahar! uuunauKe iime keder doluyor. Bir taraftan da inanmyor, benimle eleniyorsun sanyorum. Hangi hususta?.. Hibir kadnla alkam yok diyorsun! nsan nasl yaar? Ben lrm. Sen operatr - doktorsun... Biz avukat ktibiyiz! arlot ta inanmad. (Bu zamanda byle ey olmaz.) dedi. (Seninle elenmi) dedi. Ben yemin edince (Bama gelenler!) diye elini yanana gtrd. yle yapmas bir irindir ki... Evvel, yerli Rum patron gitti. Babayan, gler yzl bir ihtiyard. Buras bir yolmu kendisi de yabanc bir yolcuymu gibi sessiz ve alkasz gelip gidiyordu. Asl patron, kmadan evvel Yordanidis'i arm, bir mddet grmt. apkas banda grnce Murat hayret etti. Sanki plak yazhanesinin arkasnda, su bardayle beraber oturan yorgun adamcaz bu deildi. Yana gre ok kt. Bastonunu ve eldivenlerini gayet kibar kullanyordu. Bonsuvar efendiler! demiti. Yordanidis rahat bir nefes ald: Artk patron benim! diye bard. te ispat! Murat'n daktilosunun zerine yedi lira brakt. Nedir? Seni bedava m altracaz! Buras ngiliz messesesi ama, sen ok kr Hintli deilsin. Cebine sok! Demek pein mi? Her zaman! Patronun bir bu huyu iyidir. Bir de stne lzm olmayan ileri

hi grmez! Evli mi? Anasndan bekr doanlardan... Fena da yapmyor. O suratla deil mi? Karsn bakalarna muhta etmekte bir zevk yoktur... Hey Marko! Neredesin ihtiyar kurt! Marko, bir eli bynda, glmseyerek grnd. Serbestsin. Ben izin veriyorum. Yarna kadar! Ge236 erken kiliseye ura. Babamn canna bir mum yak! Zaten akam oldu msy Yordanidis! Tabi... Her zaman le vakti kulacak deil ya... Yani, izninize teekkr ederim demek istedim. . Birey deil... Giderken bize Hseyin aa'y gnder! Unutma! Bir kda yazaym m? Gene keyiflisiniz, Msy Yordanidis, unutur muyum? Ne bileyim? Ben olsam unuturum. Hatta imdi bile senden ne rica ettiimi unuttum... Elektrii de yak-ver! Eve! Tamam! Mersi Msy Marko! Murat, okunakl olsun diye kopye karyordu. Sona iki tane kalmt. Bu gidile zengin olacaz! diye hafif bir slk ttrmekten kendini alamad. Nedir? Hi! Bir ses geldi de... Severim ben o sesi! Burada bir neeli adam var! demektir. Her eyi biliyorsunuz. Sizden birey gizlemek kabil deil! En fena tarafm! Bu dnyada rahat etmek iin, bilmemek lzm halbuki... Kap vuruldu:- Buyrun! Ooo! Siz misiniz Hseyin Aa! Ne o? armsn msy! Ben mi armm! Ne diyorsunuz? Sizinle kim elendi! Marko dedi ki... Ah! Demek btn Srplar akac insanlar... Haydi doru syleyin! Ziyafet olduunu sezdiniz de kendiliinizden geldiniz deil mi? Ne ziyafeti? Bfr de sorarsnz! Baya ziyafet! Biz Murat beyle bir iddiaya girdik. Hatta bu iddiaya baladk bile... Lkin bir sebepten dolay yarm kaldyd. imdi ben (Msabakaya Hseyin aa da karsn! Bakalm hangimiz kazanacaz?) dedim. Neye karacam? 237 Ma var. eceiz. Hangimiz daha evvel yklrsak paralar ondan. Var msnz? Hseyin aa'nn gzleri parlad. Bizim krat her tarafa iler msy Yordanidis, dedi ve de bizim kratn lm arpadan olsun! Bira m, rak m? Siz bilirsiniz! Sen drt ie bira al... Bir kenara koyarz. ki ie de rak... Raklar acele ieriz. Bizim matmazel gelecek. O gelirken biraya eviririz. Her zaman yle yapmyor muyuz kuzum? Bastne! Meze? Salam, peynir, turu! -Murat'a sordu:- Siz birey istemiyor musunuz? Elverir! Yahut biraz tuzlu badem de alalm. -Demin yan cebine sokuverdii banknotlar kard:- Ben vereyim de sonra hesaplarz! Yordanidis gzlerini kocaman kocaman aarak hayretle sordu : Nedir? Para m? Neye? teberi iin...

 yi ama azizim, Karaky'de bizim alacaklarmz-parayla satlmaz ki bedavadr, deil mi Hseyin aa! Oda-ba'ya gz krpt:- Haydi, hl burada msn, Trk! Scak birey de yaptralm, diyorum. Buras senin evin saylr. Yaptrrsan kendi asilzadeliindir. Yalnz madam bize kzarsa, karmam! Ne haddine! Sen sopay uzak bellersin ya, o kafanda gl glverir. Hseyin aa mehul bir hasma efelenerek kt. Yordanidis : yi adamdr, dedi, iyi de ier... Hovarda canm!" Kary da bakasndan karm. Kar da kar!... Bir giy-dirsen!.. Sus yahu! Ayp! Methediyoruz. Hey Trkler! Birisini methetmek te mi gnah! Dorusu karnn yzn iyice grmedim. Lkin kk kzkardeinden belli! 238 1 Ka yanaaY Grmedin mi? Hayr! yi vallaha! Sizin yazhaneyi kim temizliyor. Kk madam temizlemiyor mu? Bilmem! Hem kk diyorsun, hem de madam diyorsun! Hem kk, hem de madam olmak kabildir. Hem de iyidir. Kz ufak tefek! Lkin ablasndan daha akll! stanbul'a kkken gelmi. Burada evlenmi. Sonra boanm. stanbullu saylr. Yzn rtmyor. Bana glyor. Lkin bir kere elini tutaym, dedim, atee demi gibi ekip kat. Bir daha ben buradayken ieri girmiyor. Sizin-kadnlar sizden daha mslman! Sen de herkese satayorsun birader! Bir gn bana bir bel gelir ya... Bakalm! Aman arlot'tan daha beter bir bel m gelebilir? Bunu da ben matmazel arlot'a sylerim. Lfa' tutma da iimi bitireyim! Yordanidis ile Hseyin aa, sofray hazrlayncaya1 kadar Murat ta son vekletname suretlerini makineden kard. Yorgunluktan srt armt. Arkasna dayand. Rak kokusunu lezzetle koklad. alarak yorulmak, creth pein almak, ikiyi hakettiini bilerek, dinlenmek ve neelenmek iin imek... Yumuack bir keder hissediyordu. nsanlar ne kadar kolay bahtiyar olabiliyorlar.. Gene yleyken dnyada ne kadar isiz Murat var... Sktrlm-a av hayvanlar gibi ay nn, deniz kenarnn, gzel kzlarn sevincini tadarak yaayamayan srlerle Murat'lar... % e balad balayal, daha dorusu, srtna rabtal bir elbise giydi giyeli, Necip'in kendisini, bir gn kzlarn yanna gtrmek iin ne kadar srar ettiini hatrlyordu. O gn pek farkedememiti ama, yreinde birey krlmt. Bu krlan ey her neyse,, daha uzun mddet tamir kabul etmeyecekti. Buna emindi. 239 Haydi beyim! Geliyorum Hseyin aa! Handa kimse kalmad m? Bizden baka kimse yok! Kap kapal m? Yengen bekliyor. Matmazel gelecek... yle deil mi msy Yordanidis! Gelecek, acele edelim. Pek az konuarak nc kadehleri itiler. Hseyin aa, bir Anadolu hovardas

gibi raky zorla iiyor, itike arlaarak sofraya bir i ciddiyeti veriyordu. rete alkl, ieyi biribirine msavi dokuz kadehe pay etmesinden belliydi. kinci ieyi de arkasna vurarak kolayca at. Bu srada kap tkrdad. Hseyin aa : Kim o? diye diklendi. Cevap yerine tkrdlar tekrarlannca: Gelsene kz! Yabanc m yar? diye seslendi. eri giren olmad: Tvbe Yarabbi! nsan rahatsz ederler. Bunlar insandan hari bir insanlar! Hayvan gibi bir insanlar... Kk bir tepsi ile dnd. Tepsi parl parld. tane bembeyaz peetenin zerine tane tertemiz atal koyulmutu. Ortada yada yumurta... Haydi, unu soutmadan yuvarlayalm... Misafir umduunu deil bulduunu yer... Yordanidis, kurnaz kurnaz sordu: Yenge neden girmedi? Yenge deil... Bizim baldz. Bir de stanbullu geinir. Murat beyden utanyormu... Bunu o mu hazrlad? O hazrlad. stanbul usullerini biliyor. Bizi beenmiyor haspa... yi servis! Aferin! -Saatine bakt:- Vay! Yedi olmu. Doldur Hseyin aa! Matmazel nerdeyse gelir. Murat gittike neeleniyordu. Hele Yordanidis'le Hseyin aann Trke konumalar tuluat kumpanyalarnda grlecek manzaralardand. Yordanidis, duraklyor, d240 nyor, byle kendisini skm farzettii zaman tombul delikanl sevimlilii artt iin Murat yardm etmiyordu. Asl garibi, hemen her Trkte grlen haldi. Sanki cmleleri berbat ederse Yordanidis daha kolay anlayacak-m gibi Hseyin aa da lisan perian etmekte ondan ,aa kalmyordu. Kap bu sefer grltyle ald: Bonsuvar efendiler! diye glerek Matmazel ar-iot girdi. te buna darldm. Beni beklemediniz mi? Yordanidis ayaa kalkmt. Beklemez miyiz? Biralar soutuyoruz. Bu rak? Hohla bakaym! Hohla diyorum. Ben, bir kadehik itim... Bir kadeh bile deil. Yarm kadeh... Birdenbire midem armasn m? Midemin arsn bilirsin ya, diime vurur. (lle diiye gideceim! unu ektirip kurtulacam!) dedim. Murat brakmad. Rak iyi gelirmi. Ne gevezedir gryor musunuz? stersen bir f dolusu i! Yusyuvarlak oluyorsun. Seninle beraber gezmee utanyorum. Neden ekerim, hl nasl olmu ta zayflatama-m derler diye mi? Terbiyesiz! Seni yiyecek deilim ya... Bilmem ki... arlot apkasn, Kovboy filmlerindeki svariler gibi, arkasna att. Tayyrnn kollarn, aka olsun diye yukarya kvrd. Haydi! Nerede souk biralar! dedi. Hseyin aa ieleri meydana karnca gzel bir Trkeyle konutu. Sizin madama sz verdim fazla iirmeyeceim! Karamaz. Yalan! * Karamaz m? Bizim yanmzda kazaklk ediyorsunuz. (Cok ierse keyfine... Ben yapacam bilirim) dedi. Benden sylemesi...

 imdi, deli gnl ne diyor? Git, iki ie rak getir, diyor! Bir baka yol var m? 241 F.: 16 Ne yolu? Kapdan baka bir yol! Hayr. yleyse gidemezsiniz. Kapda karnz oturuyor... Canm matmazel, Murat bey sahi zannedecek. Sen de bizi bsbtn berbat ettin. Eekten dme evirdin! Haydi erefinize. Murat bey de sizden daha cesur deil. Hatta o sizden bile korkak... Neden belli? Sizin hi olmazsa karnz var. Korkuyorsunuz ama, gene de evlenmisiniz. Eer duyduum sahi ise, Murat bey, kadnlarn glgesinden bile korkuyormu. Korkarm matmazel! Neden? Size birey mi yaptlar? Dinler misiniz? Hani bir Azrail var. nsanlarn cann alan Melek! Evet! te o Azrail, bir gn Allah'tan izin istemi. (Ben yoruldum. Yerime bir mddet birisi alsn! stirahat edeceim!) demi. Allah da ona on sene izin vermi. Azrail dnyay dolam. stanbul'u her yerden fazla beenmi... Buraya yerlemek istemi. Bir orta yal adam eklinde Fatih'e gelmi. (Nalbant Hac Mehmet aa) ismiyle bir dkkn ap yerlemi. Aradan bir iki ay gemeden mahalleli yakasna sarlmlar. (Biz seni sevdik. Evlendireceiz) demiler. (Durun! Etmeyin!) demesine meydan brakmadan, evlendirmiler! Bir kadn almlar. Bir seneye varmadan bir de oullar olmu. Kadn kavgac, geimsiz bir mahlk imi ki Azrail'in anasndan emdii st burnundan gelmi. Brakp gidecek lkin evlda kyamyor. Nihayet olu on yana basm. zni de bitmi. Giderken olunu bir kenara ekmi. (Ben annenin errinden savuuyorum. Sana bir iyiliim dokunsun! Doktorluunu iln et! Nerede bir hastaya gidersen, beni orada grrsn. Ayak ucunda duruyorsam, hasta iyi olacak. l diye bir ka damla su ver! Ba ucunda duruyorsam, hasta mur hakkak lecek. Ona gre konu! Beni de senden baka242 s gremez!) demi. Savumu. Olan babasnn nasihati zerine doktorluunu iln etmi... Murat (Doktor) kelimesinin her geiinde Yordani-dis'e bakarak glmsyordu. Nihayet Trkeyi iyi anlayamayan delikanl Franszca sordu : Ne oluyor? Meraklanma kendimizi mdafaa ediyorum. arlot: Sonra? dedi. Sonras efendim! Olan mehur doktor olmu. En mitsiz hastalar iyi etmee, bir eyi yok gibi grnenlerden bazsnn leceini sylemee balaynca nam dnyay tutmu. Gnlerden bir gn bizim padiahn kz hastalanm. Padiah mehur doktoru arm. (ki damla illa en mitsiz hastalar tedavi ediyormusun. Kzm kurtaramazsan vallaha billha kafan keserim.) demi. Olan kzn odasna girmi, bir de bakm ki babas ba ucunda duruyor.

Balam yalvarmaa... Lkin Azrail Allah'tan emir ald iin (Care yok!) diye ban sallyor-mu. Doktor bir aralk dar km. Tekrar ieri girmi. Aradan bir dakika gemeden darda bir grlt kopmu. Azrail: (Ne oluyor?) diye meraklannca doktor kapdan ban uzatm. Sonra Azrail'e dnm: (Birey deil baba, demi. Annem burada olduunu haber alm da ieri girmek istiyor!) Azrail bu sz duyunca pencereden atlam kam. O sultan hanmn hl yaadn sylerler. Bana gelince: Hibir zaman Azrail'den daha cesur olduumu iddia etmedim. Pek k! Anladn m Panayotaki? Hayr! Ne olmu? Neye glyorsunuz! Ben gene bir pot mu krdm? 4 Deil canm! Murat bey kadnlardan niin korktuunu anlatt. Lkin ben hi de merhametli bir insan deilim! Bana gelecei bilse... Ne gelecek. Bilsin daha iyi! Murat bey, elinde anta, antann iinde ruj ba-tonundan baka bir ey gezdirmeyen matmazellerden kor243 T kuyor. Bu gece kendisini birisiyle tantracam. Kimle? Gece gndz silhla oynayan bir kzla... Anlayamadm. Daha iyi. Grnce anlarsn! Ne dersiniz Murat bey? Elence uzun srmez derim. Neden? Ben eskidenberi silhtan korkarm matmazel. Hele bir kadnn elindeki silhtan dm kopar. Bizde bir lf var. (Bo silh eytan doldurur) derler. ekinirler. Bir de (Kadn da eytandr.) lf var. Hem eytan tarafndan doldurulan, hem eytann elinde bulunan bir silha Al bile kar koyamaz. Yreime iner de... Uzun mddet zevk alamazsnz! Siz alay edin bakalm! Grrz! Yordanidis gzlerini krptrarak dnyordu. Nihayet : Sarman! diye bard. arlot'un ne yapmak istediini kestirdii anlalyordu. Murat'a ban sallad: Mahvoldunuz azizim! Maalesef size ancak bir suretle yardm edebilirim. Bir kt veririm. urackta vasiyetnamenizi yazarsnz! Pek mi fena vaziyetteyim? Her hususta... Lkin arlot pek insafsz davranyorsunuz! Bizi brakp gitmesinin bir cezas olacaktr. -Murat'a ciddiyetle sordu:Tfek atmasn bilir misiniz? Atmak denilen eyin hibir eidini bilmem! Hi tecrbe etmediniz mi? Hayr! Ondan bilemiyorsunuz. Herkes de sizin gibidir. Tecrbe etmeden evvel demek istedim. Grrz! erefinize yeni avc! Murat'n srar zerine erkekler iin iki ie rak, arlot iin de bira getirttiler! * Hseyin aa'nn kars vakit ok getii iin kapy 244 yalnz gozer grnyor, du surene Kocasmu fkelenmedii pek belli olmuyordu. arlot birka Rumca tango syledi. Hseyin aa'nn gayet kuvvetli bir sesi vard. Mahpusane havas, deveciyi falan ard. Bir aralk sz naslsa randevucu zanpara Adalet hanma gemiti.

Murat, o gnlerdenberi merak ettii bir ciheti sordu : Adalet hanm da, yanndaki kzcaz da Fransz-cay gzel biliyorlar. Nerede renmiler. Pratikse alacak ey! Hayr! Adalet hanm Fransz rahibelerinin mektebinden mezundur. Aryeta'ya dmeden evvel staj rahibelerden grm. Bu evlenmeyen dindar kadnlarda marifet oktur. teki? teki de ayn mektepte okuyor. Zaten Adalet hanmn evine ekseriya mektep kzlar gelir. Rahat bir ev! leden akama kadar alrlar. Gece ekseriya kimse bulunmaz! Sonra herkesi de almazlar. Kulp gibi canm! Kaytl zanparalardan iki tanesi tavsiye edecek... Kzlar piyasa mal olmadndan, tandklara rastlamak ihtimaline kar tedbirli davranyorlar. Mteriler evvel salona alnrlar. Sermayeler gzetleme yerlerinden bunlara bakar. Tandk olmadna iyice kanaat getirmedike ieri girmezler. Kadn ok para kazanyor. Lkin hovardal da brakmaz! Bazan bara gitti mi, etrafna belki 10 tane kz toplayp onlara konsomasyon yaptrr. Fazla serho olursa ampanya atrr. Aynalar falan da krar... Biraz iftetelli oynar... Biraz alar... fkesini alamazsa elbisesini paralar. Otomobile koyup gtrrler. % Biraz sert grnmt ama, byle amur olduu belli deildi. Siz nerden bileceksiniz? Murat glmsedi. Sahiden bilmiyordu ama, kendi cahilliinden arlot'un limlii daha alacak bireydi. ar245 ilot, kapal kelimelerle kini eyc u...___ paraya, Murat da bunlar kzararak dinleyen bir mektepli kza benzemiti. Handan saat ona doru ktlar. ki tarafl yazhanelerle dolu bu dar sokaklardan Murat, geee vakti hi gememiti. Bir ortaa ehrinde dolayorlarm gibi tuhaf eyler hissederek arlot'un yannda yryordu. Serin bahar rzgr serholuuna, tatllk katmaktayd. ki sevgilinin seslerini duyduu halde ne konutuklarna dikkat bile etmiyordu. arlot'un iki kere ve katiyetle: Olmaz! demesi zerine alkadar oldu. Ne var? uradan bir otomobile binelim diyorum. Raz gelmiyor. Nereye gideceiz? arlot cevap verdi: urackta... Tophane'ye varmadan... Yz admlk yol... Bu benim erkeim korkuyor. Korktuunu da itiraf etmiyor. Neden korkuyor? Ge olmu. Galata'da uygunsuz adamlara, sarholara rastlarrmzl Biz de serhouz! Serho insan iyidir. Zddna basmazsan glp geer, deil mi? Evet! Neye (Evet!)? Siz de mi otomobile taraftarsnz? Hayr! Ben size tabiim! Nasl isterseniz yle hareket edelim. Siz Galata'daki serholardan korkar msnz? Korkarm ama, gene de yayan gidebilirim. Yani dizlerim kesilmez, dudam atlamaz! Yordanidis keyifsiz bir sesle: Beyhude inat! dedi, bir otomobile binsek kyamet mi kopar? Binmeyeceiz. stemiyorum. Siz isterseniz otomobile bininiz. Bizi orada bekleyiniz. Murat bey benimle beraber gelecek! yle deil mi?

 Tabi! ' 246 un... ner lara apalarla doludur. Serho herifler... Ne lzum var? yle istiyorum. Canm skyorsun! Tramvay caddesine ktlar, Yordanidis, arlot belki fikrini deitirir diye cigara alma bahane ederek kar kaldrma geti. arlot: ocuk gibi bir adam! dedi. Ben bylesini sevmem cima, bir ho taraf var. Hi olmazsa korktuunu saklamyor! Evet samim arkada! Ben pek beeniyorum. Hemen acele etmeyin. Bir eit hainlii vardr. Neden yle hainlik yapar anlayamadm. Nasl hainlik? Anlatlmaz ki... Bir mddet sonra rastlarsnz. Yapt hareketin hainlik olduunu mu bilmez!.. Hsl garip... Yordanidis arkalarndan yetiti. ocuk aldatr gibi: Aklma bakn, ne geldi, dedi, Beyolu'na ksak... Bir yerde otursak! Sizi bara davet ediyorum. Otomobille Boazkesen'den dolarz. Gelirse Safo'yu alrz. ini bi-tirmemise ben tekrar dner getiririm. Otomobille... Otomobili bu gece aklnzdan karn! Yayan gideceiz! Sarman! Her zaman keyifle saklayan kelime bu sefer, bir yenilgi halindeydi. Murat gizlice gld. Yordanidis beyhude tel ediyordu. Bir kere Galata, tramvay caddesi demek deildi. Sonra herhangi bir mnasebetsizlie uramak iin buraya devam etmi olmak, burann kzlaryle alkalanmak lzmd. arlot'un nerede oturduunu sormamt ama, Galata'da olmadna nere-dense emindi. Mamaf Yordanidis'e (hain) diyen bu kz, imdi gznn nnde sevgilisine lzumsuz bir surette hainlik ediyordu. (Niin insanolu, kendi zfn mutlaka bakasna maletmek ister!) diye bireyler dnd. 247 Abdullah efendi lokantasnn m/.uo..^-.. ... , rma gemilerdi. Birka zararsz insan burda tramvay bekliyordu. ki tarafl dkknlardan bir ikembeci ile bir iki manav ve bir iki meyhaneden baka hepsi kapalyd. Bu hal, aydnlk caddeye emniyetli bir hal veriyordu. Murat, arkadalarn belli etmeden Ne olur ne olmaz! diye dnerek sustal aksn ceketinin d cebine ald. apkasn geriye att. Yannda kadn bulunduu sralar, birisinin en ufak terbiyesizliine tahamml edemiyordu. Bu terbiyesizliin kendi ahsna yaplmas da art deildi. Yannda kadn bulunanlara hakl haksz demeden ka kere yardma girimiti. Kanaatnca bir kadnla beraber gezen erkek, ne kadar kavgac olursa olsurt kimseye atmazd. (Siyah Gl) barna be on adm kala, arlot: te geldik, diyerek, bir nianc dkknnn tezgh nnde durdu. Bonsuvar Safo! Bonsuvar arlot Seri! Oo, bonsuvar msy Yordanidis! arlot Murat' gsterdi: Size bir avc getirdim! Avc deil! Bu akam, birdenbire tfek atmaa merak sardran bir arkada! Ad Murat'tr. Yordanidis'le beraber alyorlar! Lkrd naslsa tfekten ald. Pek srar etti. (Yarna kalsn) dedimse de dinletemedim. Kolay! -Safo, Murat'a gzlerinin ii glerek bakti:Hl fikrinizi deitirmediniz mi? > Hayr matmazel!

 Mutlaka bu gece atcl sonuna kadar ren~ mek mi istiyorsunuz? Sonuna kadar. Sz m? diye arkadan lfa kart. Murat bir pusu sezerek arlot'un hainlik bahsini hatrlad. Sz elbette! Arka arkaya on tane vuruncaya kadar atacaks~ nz! 243 Durunuz! Bir ey syliyeyim! Bunu da matmazel Safo'dan iittim. yi bir atc olmak iin, bu tfeklerden^ birisinin namlusunu altndan yaptracak kadar para ver-meliymi. O hesaba aklm ermez. Cebimdeki kadar atacaCebinizdeki kadar deil msy! reninceye kadar. yle zannederim ki derhal reneceksiniz! Neden matmazel! Bir gznz, hem de sol gznz biraz kstnz. Bu nianclk almetidir. Cigararin duman kamt. Ben farknda deilim. yleyse evvel cigaray brakn! Sonra tavsiye ederim, tetii ekeceiniz zaman nefes almayacaksnz! te size tfeklerimin en doru atan! Bir dakika! Baknz! -Durduu yerde dnd. Pek nian almadan att! Tavan; dt:- te ispat! Haydi! Murat, tfei acemi acemi tutmutu. Bir mddet hedef beendi. Sonra srasyla atmaa balad. yle derirr derin nian alyor, yle itina ediyor, fakat yle vuramyor-du ki, yirmibeinci, yahut otuzuncu atta seyirciler nasf olup ta tesadfen bir kere bile vuramadna amaa baladlar. Safo bir aralk : Bu gece bu kadar idman yeter! diyecek oldu. Yordanidis: Sz verdi! Paras bitinceye kadar atacak! diye bard. Gelip geenlerden iki kii seyir iin durmulard. Murat, tfei her gze alta muhakkak bir kere ar-lot'a soruyordu : Hangisini vuraym Yenge! Tavan! Hay Allah kahretsin! Peki imdi hangisini? Trompetiyi... Hay Allah! imdi? rdei 249 demekte bo bir ses karmaktaydlar. Yordanidis korkusunu unutmu, sevin sesleri karmaa balamt. Btn mr aknlk ve bir nevi bunalma iinde getiin-deh bir bakasn o halde grmek houna gidiyor olmalyd. Arada srada : Kanc? diye soruyordu. Safo, tfekleri gittike daha mtereddit doldurarak: Artk sayamyorum. Baksanza bir avutan fazla sama birikti! dedi ve arlot'a Rumca birey syledi. ar-lot omuzlarn silkti. Seyirciler de, bu beceriksiz fakat inat atcya glmee balamlard ki, Murat dolu tfei elinde tutup yorulmu gibi alnn kayarak yavaa sordu : Peki! urada parlayan delikler nedir? Onlara bakmayn! Siz tavan avcssnz! Nedir rica ederim! Onlar m? Arkasnda k var. Cam kranlara bir paket cigara veriyoruz. Beher at be kurutur. Vurursanz be kurua bir Yenice cigaras alrsnz! Daha evvel neden sylemediniz matmazel? teessf ederim! Seyircilerden birisi:

 Hele arslan hemerim! diye sevindi. Murat, bu sefer tfei pek gzne almadan, tpk Sa-fo'nun att gibi att. Cam krlm, k snmt. Deminden beri keyifle glmseyen tra uzam patron bir snen a, bir de Murat'a bakt. Murat ondan daha ok arm olarak -. imdi Yeniceyi kazandm m matmazel? diye sordu. Tabi kazandnz! Peki yanndaki da sndrrsem! Bir Yenice daha alrsnz! Yarabbi! Sen yardm et! * kinci da sndrd. Bu sefer Yordanidis sevinle ellerini rpt. 250 Murat tfei indirdi. Hayr bu akam bu kadar yeter! Ben bu ii reneceim! Patron bu fikirde olmamal ki: Bir kere daha atnz bakalm! dedi. Nereye ataym? Gene camlara... Murat gld. Tfei eline ald. Amerikan filmlerinde-,ki herifleri hatrlatan bir tavrla dirseini tezgha dayayp patrona doru hafife uzatt: imdi atacam. Vursam saylmayacak! Neden? Saylsn! Saylmayacak! nk patron, yz defa atsa m vururum. Hele siz atnz! Yordanidis te : At! Hi aman verme! diyerek tevik etti. Seyircilerden deminki adam da : Hak oyunu tr! diyordu. Murat, nc defa sndrd. Patron fkelenmi olmal ki: Devam edeceiz! dedi. Tfei bu sefer kendisi doldurdu. Bir dakika klar yakacam! Camlar takacam! Siz bilirsiniz! Patron hedeflerin arkasna geince Murat Safo'ya fsldad: Atacam ama saylmyor matmazel! Neden? Saylsn! Fena m kazanyorsunuz! Hayr saylmyor! Benim cebime bir ey girecek deil! Biliyorum. Lkin fkaralarn fkaralar soymasn iyi bulmuyorum. lk yanan derhal sndrd. Patron artk geri gelmee vakit bulamamt. Cam koyup yaknca Murat atp vuruyordu. Yordanidis'in keyfine diyecek yoktu. 251 I YOSSO! aiye uuymyu, yum mu: U)u ~..-----------ryordu. Nihayet Murat, oyundan usanm gibi: Mersi matmazel, diye tfei kabul etmedi. Sizi biraz elendirdimse sevinirim. Gel artk patron! Biz hesap ettik. Attmla vurduum denk geldi! Yeniceler sizde; kalyor! Olur mu delikanl? Bari ilk tanesini alsanz... Ben bunca senedir bu sanattaym. Byle atan grmedim. dman meselesi... Deil mi matmazel arlot? Hayr idman meselesi deil! Yalanclk meselesi! Teessf ederim. Sakn ha... Elenesiniz diye byle hareket ettim. Emin olun baka bir marifetim de yoktur. Bu marifet t& pek mhim saylmaz. nk matmazel! Safo da

fevkalde atyor. arlot yalanc somurtkanln brakarak elini uzatt: Tebrik ederim Murat bey, dedi, ho oldu. Artk bunun erefine patron da bu gecelik Safo'yu bize yarm saat erken verir. Olur! Peki! Haydi kzm! Ben geerken eve sylerim. Bilmem ki... Pek yorgunum! Sizi rahatsz edersem... Hl syleniyor! Nerede bunun beresi? Safo, beresi elinde dar kt. Tezghn arkasnday-ken bu kadar ufak tefek olduu anlalmyordu. imdi, yanlarndayken bir orta mektep talebesine benzemiti. arlot Yordanis'e dnd: Demindenberi otomobil diyordunuz, dedi, haydi imdi bir tane eviriniz bakalm! Siz benim kadar uysal* kz zor bulursunuz. Nereye gideceiz? Herhalde uyumaya deil! Amavutky kimbilir ne> gzeldir. 252 Geri dnp Karaky'den bir otomobile bindiler. Yordanidis ofrn yanna oturmutu. Kzlar bir md-<det Rumca konutular. Sonra arlot, Murat'a : Marko'ya gidelim, olur mu? dedi. Ben oraya hi gitmedim. Sahi mi? Evet! itirim. Bana gre bir yer deil! Neden? Zengin harc! Ben fakir bir insanm matmazel... Q kadar ok para harcayamam. Ayda ne kazanyorsunuz? 35 lira... Maam budur. Gene akalamaa baladnz. Baksana Yordanidis! Efendim! i * ; Arkadanz gene bizimle eleniyor! Szne inanmak yok! Geti! Allah bir dese nafile... Ayda 35 lira ile alyormu. Ha bakn bu doru! Doru mu? Haydi canm! Ya siz yalan sylyorsunuz yahut Murat bey! Neden? Siz de avukat ktibisiniz, 150 lira alyorsunuz. Aktan 50-60 lira kazandnz sylyorsunuz. Evet? yi para aldnz harcaynzdan belli. Nasl oluyor da ayn ii yapan Murat bey bu kadar az alr? Evet? yi ama sevgilim onun patronu Trk! Trk olsun! Ayn i bu kadar fark edemez! Eder! Trkler, kr, yanlarnda altrdklarnn maandan keserek karmak isterler. Bilhassa ngilizler, tersine yanlarnda altrdklarna ok vererek kr etmei biliyorlar. Baka meseleler de var tabi... 253 f imdi, Murat beyin 35 liraya alt sahi mi? Evet! 35 lira alyor. Aktan da bireyler kazanyor ama, ayl 35 liradr. Kz biraz dnd, sonra kederli bir sesle zr diledi: Affedersiniz Mfrat bey! Ben sizi de Yordanidis. kadar kazanyor zannetmitim. Maanz o sebepten sordum. Kusura bakmayn. Rica ederim. Bir de ak yrekliliinizi tebrik ederiz. Bunu Safo sylemiti. Murat, sokak fenerlerinin nda sratle girip kan

arabann loluunda kzlarn yzne bakt. Mersi! dedi. arlot: yleyse Marko'nun gazinosuna gireceiz, diye lf deitirmek istedi, orada iki gazino vardr. Buradan giderken birincisi Marko'nun... Daha kktr ama, servis daha iyidir. Sonra Marko ut alar. arklar da yapyormu. Siz bilirsiniz! Pekl! Allah vere de tenha olsa... Henz erken... Belki tenhadr. Neresi erken matmazel! Saat geceyarsna geliyor! Amavutky iin erken saylr. Oraya ok defa Beyolu kapandktan sonra giderler. Akntburnu'nu dnecekleri srada, arlot ofre: Marko'ya gidiyoruz, dedi, tam kapda durmayn. Biraz beride ineriz. Bakalm kimler var. ofr, arabay gazinoya be alt metre kala durdurdu. arlot evvel indi: Canm o kadar istridye istiyor ki, diye yrd. Aydnla girmeden camdan bakt. Ve bakmasyle geriye ekilmesi bir oldu. Murat, Safo ile beraber yaklamt. Kzn yzndeki sahici korkuyu grd: 254 Ne var? diye sordu. abuk, arabaya! Ne var canm! Girmiyeceiz! Ben girmem! Neden? Feyzi bey var. Kim bu Feyzi bey? olak Feyzi derler. Arabaclar khyasym... Duyamadnz m? Hayr! yleyse bilemezsiniz! Pek edepsiz bir adamdr. Bir kere serho oldu mu, bir memleketin polisi zaptede^ mez. Beyolu'ndan iki kz gtrd de, iftliinde aylarca hapsetti. Sizi tanyor mu? Bir alkam yok! Lkin alkal olmaa bal deil... Sonra benim kasap oyunumu pek beeniyormu. imdi girersek mutlaka beni oyuna kaldrr. Kalkmasam olmaz. Neden? Korkarm. Yordanidis yanlarna gelmiti: Ne duruyoruz? diye sordu. arlot'un anlattklarnn yarsn dinlemeden: Dnelim! dedi. Murat: Samalyorsunuz, diye sesi biraz sert konutu, yalnz m bu herif? Hayr! ki kii daha var. ki de kadn getirmiler. Murat, camdan bakt. olak Feyzi bey, yannda Turucu ile Edimekap'lr arabac kr mer, oturuyordu. Haydi birey olmaz! Gireceiz! dedi. Dnyada girmem! Sonra ben kzarm! Hem byle klhanbeyleri yannda erkek olan kadnlara ters bakmazm. Ben byle duydum. Bilmiyorsunuz da... 255 ! s Olsun! Bir bakalm... -Safo'ya dnd:- Siz de kor-;kuyor musunuz? Ben korkmam! Neden?

 Bana istemediim bir eyi hi kimse yaptramaz. Evvel ldrmedike... yi! Haydi yleyse... Geliniz arlot! Greceksiniz bu gece size kasap oynatmayacaklar! Neye gveniyorsunuz? Bu i sama tfekle cam krmaa benzemez! Ben iyi taliime gveniyorum. Sezar kaykya ne demi: Korkma! Sezar' ve taliini tayorsun! demi. Haydi girelim. arlot delikanlya bir an bakt. Onun sakinlii sinirine dokundu. (Ya, peki!) mnasna ban sallayarak ve belli belirsiz glmseyip ne geti. Yordanidis: Bu gece eve sa selmet girebilseydim... diye homurdand. Safo, Murat'n koluna girdi. Murat bu harekete ararak yan gzle bakt. Hayr! Korkmutan ziyade, birisine meydan okumaa hazrlanm gibiydi. Yaman bu kk! diye sevgiyle dilerini skt. arlot, ierdekileri grmemezlie gelerek bfe tarafna doru yrmt. Aksine onlardan baka da mteri yoktu. Garson dipteki masann iskemlelerini ekti. arlot, arkasn Feyzi beyden tarafa dnerek oturdu. Murat Safo'ya sordu : Ne iersiniz? , Rak tabi! Siz matmazel! Ben de! Murat somurtmu oian Yordanidis'e keyifle gz 'krpt: Yaadk ahbap! Bilmem ki... Bana kalsa ben arlot'un szn dinlerdim. O hepimizden iyi bilir. Onu da dinleriz. O sizi nasl dinledi. (Otomobile 256 jo, aaea nea: yle barmayn canm! Barmadm ki... Seslendim... Ne bileyim! mdad isteyerek Safo'ya bakt. Kz kendisini tetkik ediyordu. Murat bu ii rahata yapsn diye ban evirdi. Feyzi beyin masasnda ut ve ark balamt. Murat : te ne gzel dedi, tenha bir yer... Hem alg, hem tenhalk ekseriya bir arada bulunmaz! Haklsnz! Gzel! Safo, byle sylenerek, dilerini gsterip glmt. Byle glmek ona pek yarayordu. Pek yarayor ne demek, fevkalde... Murat biraz daha dikkatle baknca kzdaki acaip gzellii birdenbire sezdi. Bu ancak baz Rum kadnlarnda rastlanan hareket gzdllii idi. yle ki en mini mini hareketiyle, mesel gzlerini krpmasiyle sanki hudutsuz bir lde gzellik, daha dorusu cazibe istihsal ediyor, denebilirdi. Murat ilk hayranlnn hemen arkasndan sebepsiz bir korku hissetti. Safo yalnz hareket cazibesiyle deil, heykel olarak da kusursuz bir vcude malikti. Ufak tefeklii ilk bakta bu kusursuz heykel gzelliini saklyor, fakat dikkat ettike her azasnn ayr ayr ve bir arada mkemmel olduu anlalyordu. Yan tahmin etmek te mkld. Bir haliyle ondrt, onbe yandayd, bir haliyle onsekiz, on-dokuz... Murat, ayn zamanda korku ve

hayranlk duymaktan memnun: Nefis bir kz diye keyifle dnd. Kadehleri doldurdu: Hele leyelim... Adet yledir deil mi? dedi. yi olur! Kk kz, raky da gzel iiyordu. Kl kprdamadan... Yordanidis, daha imdiden Saryer'de brek yemekten bahsetmee balamt. Murat duymamazla vurdu. Safo'ya doru eilerek: Sahiden rahatsnz ya? diye sordu. 257 F. : 17 Rahat olmanz istiyorum... Rahatm! Ben arlot'a benzemem. Aramzda fark var. Biz ikimiz de doma byme Galata'lyz. Lkin o son zamanlarda Beyolu'na geti. rkeklii bundan ileri geliyor. Galata'llar korkmaz m? Korkar! ok defa korktuklarn belli etmezler. te ben bunu istemiyorum. Ben de u anda hi bir eyden korkmuyorum. nk baktm, siz korkmuyorsunuz! Benim korkmadma demek eminsiniz? Tabi... Teekkr ederim. imdi yreim ferahlad! lk defa gzlerini biraz ksarak, arlot'u korkutanlarn; masasna bakt. erkekte de kibirli bir arlk vard. Feyzi ile Turucu tam karsna dmlerdi. Kr mer'in arkas dnkt. Glmsedi. arlot: Rica ederim, bakalaryla megul olmayn! diyeyalvard. Ne yapaym bilmem ki?.. Haydi falnza bakacam! Veriniz bana elinizi arlot. Olmaz canm! Baka birey zannederler. Hani bakalaryla megul olmayacaktk! Veriniz! -Adeta zorla elini tuttu:- Ne gzel! -diye gzlerini kltt:- Bir kere mrnz gayet uzun! O kadar uzun ki yz yandan fazla yaayacaksnz. Senet veririm! htiyar olacaksnz! Yznz burumu muambaya benzeyecek te torunlarnzn torunlar bugnk resimlerin size ait olduuna bir trl inanmayacaklar! Safo, bir ocuk gibi kahkahalarla glmee balad. arlot korkuyla elini ekti. Kza Rumca kt. Kahkahalar durmad iin Feyzi ile Turucu bu tarafa baktlar. Bir eyler konutular. mer de ban evirince Murat gzlerini indirdi ve bu sefer Safo'nun eiirjl tuttu: Bu akam talihli eller grmek varm, dedi. te 258 bir matmazel ki, aktan yana ans pek parlak! Ne gibi? Kendisini birisi seviyor. Yahut sevmek zeredir. Bu matmazelin ans sevgiden yana ak. Yalnz sevgiden yana... nk kendisini seven daha dorusu sevmek zere olan delikanl yle pek sevilecek bir matah deil, vah vah! Nasl? Bir kere zaif! Sonra fakir... Sonra dedim ya, irkin... Kalar siyah m? Evet! Salarndan bir tutam alnna m dklyor? Tamam!

 Tfek atmakta mahir mi? Yeni balam kendisi yle sylyor. Sonra ey mi?.. Cesur mu? Kendisi sylyor. Bilmem! Biraz da yalanc... Deil! yleyse irkin de deil... Yrei de yz gibiyse iime gelir... Murat avucundaki kck eli sevgiyle skt. Kz bu hareketi sezmemi gibi davrand. Elini ekmeden ciddiyetle devam etti: Bu (ime gelir!) szn ben ilk defa sylyorum. Delikanl buna emin olmaldr. Emindir. Eilip bu kk avucu pmek lzm m diye dnrken garson bir ie rak getirip masaya koydu: mer Aa gnderiyor, dedi, ehzadeba'l Murat beye... Murat ban kaldrd, glmsedi: Eyvallah mer aabey, diye keyfiie bard. Grdm ama, grmemezlie geldim. Bir de bana sofuluk satarsn! Ben gene bildiin gibiyim. Bunlar gryor musun? Zorla getirdiler. \ , I Sen zora gelir misin, gelmez misin, benden bakas pek bilmez. Teekkr ederim. Birey deil. alg ister misiniz? Keyfinize bakn. Hep bir aradayz! Eilip Safo'nun avucunu yavaa pt. ; Kz: Mersi! dedi. arlot, bir ba hareketiyle san salarn datt. Bir anda ii anlam ferahlamtt. Dargn dargn bakt: Demek onlar tanyor muydunuz? dedi. Neden daha evvel sylemediniz? Hayr! Feyzi ile tekini tanmam! Siz de bana mer aadan bahsetmediniz! Feyzi bey maiyetinde bir sr koyun gezdirir hepsini nerden bileyim! Yanl efendim! Bakalarn bilmem. Yalnz bu gece sizin Feyzi dediiniz mer aann maiyetinde saylr! Ne demek? yle olmazsa, bize kendi namna rak yollayabilir miydi? Klhanbeylikte de usuldr. Masaya da trafa da en hatrls hkmediyor. O masann en hatrls mer aadr. Feyzi beyden hatrl klhanbeyi olduunu hi iitmemitim. Birka tane var. Onlar da, Feyzi bey klhanbeyi oldu diyerek evden kmyorlar. Ben esasnda, mer aay iyi tanmam! Benim tandm mer aann da aasdr... Yok anm! Kim bu? te yle deil mi ruhum? Safo : Evet! dedi. Murat, kadehini doldurdu. Bir yudumda iti. Yumruunu efece azna srd. Oh! Ne mesudum! diye iini ekti. Bu hareketin ve bu szn kendisine pek yaratn biliyordu. Kza rol kesiyoruz! diye kalarn att. 260 Be gn sonrayd. Hayret bey skdar'a 11 vapuruyla getii geceler yapt gibi hi ii olmad halde hava kararncaya kadar oturmutu.

Murat yazhaneyi kilitleyip aa indii zaman saat yedibuua geliyordu. Anahtar Hseyin aaya verirken olu Mehmet koarak dizlerine sarld. Ne o Mehmet? Baban sana para vermedi mi? Vermedi! yleyse ben vereyim. Neden yukar gelmedin. Hani kavlimiz byle miydi? Gnde bir kere gelecektin ya... -ocuun nne melmiti. Be kuru verdi:- imdi beni kucakla bakalm... Murat bey bu para vermek huyunu sevmiyorum. Neden aa? Olmaz. ocuk ksmi paray ne yapacak? Eer senin sylediin gibi olsa, Mehmet'in paray almamas icap eder. Birey yapacak ki alyor. Hem sana sylemedim mi? Yeenlere amcalar karr! Bana hep amcalarm karrd. Hem de ne amcalar... -Aklna birey gelerek gld:Hl da karyorlar da, iimi bozuyorlar. Ge kaldm bak... Nereye! Gel gitme! Bu gece biz bize bir papaz uuralm. Taraaya sofray kurduraym. Musa avutan gramofonu da aldrrm. Ne gzel! Dedim ya... Birisini bulacam. Birisini bulacam da bir yere yetieceim. Sz veriyorum bir gece taraada biz bize eleniriz... Bu gece olmalyd. Ka para eder. Murat kalkt. Elini oouun bana koydu. Yumuak tylere byle dokunmak ve aadan yukarya kendisine bakan bebek yz seyretmek houna gidiyordu. Allahsmarladk! diyeoei srada, kar kede duran siyahlar giymi kza gz iliti. Hayal grm te korkmu gibi: Safo! diye bard! 261 I Kz orada msn? Tvbe Yarabbi! Hseyin aa merakla bakt. Tvbe Yarabbi! diye Murat'n szn tasdik etti. Bir saattan fazladr orada duruyor. Sakn seni mi bekliyordu. Bilmem ki... -Murat hzla yrd. Elini tuttu:- Gel-sene... Seni aptal seni! nsan haber vermez mi? Belki istemezsiniz dedim, patronunuz birey syler diye... Ne mnasebet! Epidir bekliyor musun? Hayr! imdi geldim. Yalanc seni... Gel buraya... -Elini brakmadan Hseyin aann yanna gtrd:- te aa, dedi, bunu arayacaktm. Allah gnderdi. yi bak bir daha ke balarnda grrsen kolundan tut getir... Biraz vahidir: Demek matmazeli bulmaa m gidecektin? Evet! t Hay Allah raz olsun! Ayana geldi desene... Matmazel ok yaa e mi? Sofray hazirlyaym... Taraada otururuz! Olmaz! Bu gece bir baka yere davetliyiz! Gelecek hafta sz veriyoruz deil mi Safo? Evet! te grdnz m? Gelecek haftaya hazrol... Kzn koluna girdi. Bu ince kolu gsne skca bastrd. -Ne iyi ettin?., diye sevinli bir sesle konutu:Ben de sana gelecektim. nanmam! gecedir nerelerdesin! Anlatrm. Ben ne haltlar ettim. Hem gece u-ramadm, sana haber de yollamadm. Hem bu gece ziyafet hazrlattm. Sanki seni evde bulmamak ihtimali yokmu gibi... Neden gelmedin?

 Anlatrm, dedim ya... Teekkr ederim ne iyisin? Nasl da dnmedim. Geleceini tahmin etmeliydim. Nereye gidiyoruz? 262 yor! omu noufi seni oeK Hibir ey anlamyorum. Ben de... Byle aptallklarm vardr. Taliime gvenirim. Taliime de deil... Dorusu sana gvendim. Umdum ki evden kmazsn, beni beklersin! Doru mu dnmm? Kprba'nda bir otomobile bindiler. Murat: Doru ehzadeba! dedi. Safo: stanbul tarafna m? diye korkuyla sordu. Evet, ne var? Bilmem ki... Ben mrmde belki drt defa gemedim. -Delikanlya sokuldu:Kusura bakma! Korktum onladn m? Murat, sevgilisinin, boyasz ocuk yzne muhab-betie bakt. Parl parl siyah gzlerine bakmaa doyam-yordu. Boya kullanmad gibi koku da srnmyordu. Lkin vcudunun bir temizlik kokusu vard. Dinle beni. Eve biraz ge dnsen olur mu? Sen bilirsin! Mersi! Bak ne yaptm? e girmeden evvel ok sknt ekmitim. Bu sknt zamannda bana her hususta yardm eden arkadalara bir ziyafet vermek icap etmez mi? Doru! te bugn, daha dorusu dn akam, bu ii hazrladm. Seni de pek merak ediyorlard. (Siz hereyi tamamlayn getiririm! Peki) dedim. Zaten ziyafeti, sen izin-Jisin diye bu gece veriyoruz. Dn, evvelki gn, daha evvelki gn neredeydin? Anlatacam! Rica ederim somurtma! Hayr. imdi yalan m soyliyeyim: Somurtmak sana dehetli yarayor. Sana glmek te yarayor sevgilim... Sana herey yarayor. Neredeydin diyorum? Acele iyi deil... Biraz sabret! Ziyafette Kimlerin olacan merak etmiyor musun? Hani ikinci defa bulutuk ya... Ertesi akam, bu263 I dala gibi sslendim. Saat onbiri iple ektim. Patron aay ediyor. Ben gizlice seviniyorum. Garsonu bekliyordum. Gecikince canm skld. Ama, (Olsun, dedim, her zaman beni birisiyle davet edecek deil ya... Giderim) dedim. Kotum (Siyah Gl)'n kapsn atm. Masamz bo! Garsona sordum. (Gelmedi.) dediler. Dkkna dnmek, patronla beraber eve gitmek lm oldu. Ertesi gn fkeli kalktm. (Ben ona gsteririm!) diyordum. Fakat buluma saati yaklatka fkem azald. Nihayet hi kalmad. (Kim bilir ne ii kmtr! Ne kadar yorulmutur.) diyordum. Gene garson gelmedi. Gene o perdeli kapy atm... Sen fena bir adamsn anladn m? Bir yalan olsun uydur. Neden gelmedin? Sen cevap ver! Bizim yazhanenin orada olduunu nereden rendin? Yrdanidis'in hann biz biliriz. arlot'la iki defa gitmitim. arlot bir zamanlar orada alt. Bir daktilo tamirhanesi var ya...

 Evet! te orada... imdi ayn yerde Reina alyor. Sen Reina'y da tanyor musun? Tanmaz mytm? O da Galata'ldr. Zaten onu da oraya arlot yerletirdi. arlot iyi kzdr ama, biraz eydir... Nedir? Anlamam gibi... eydir ite... Peki peki! imdi syle bakalm! Cann ne istiyor! Seninle bir tenha yerde kavga etmek istiyorum. Bir haber gnderebilirdin? Kavga kolay sevgilim! Ziyafeti rica ederim ihmal etme. Asl senin erefine verilen bir ziyafet! Dost gecesi mi demek? Hayr! Bak, ne biim oldu. Ben arkadalara bir ziyafet verecektim. Aramzda yabanc kimse bulunmayacakt. Dorusunu istersen ziyafet aybanda verilecekti. Sen araya girince, bir hafta evvele aldk. hsan izin gecesini bir defaya mahsus olarak deitirdi. Onlar henz seni tanmadklar iin ziyafeti sana hazrlam oluyorlar... 264 Ka k oacagzy Bir hesapla... Dur bakaym! Nesibe abla, kocas, Nuri... Erturul Hikmet, Zekiye, ahap, bir de hsan, bir de seninle ben... Ka oldu? Bilmem! Bir dnlk... Murat isimleri tekrarlad. Safo, parmaklaryla sayd. Sekiz kii! Bir de Hamdi bey var. Lkin gelmiyor! Ona da ayr bir ziyafet borcumuz var. Aklnda bulunsun! Eer her ziyafet verdiinde gn grnmeye-ceksen.. Bozuuruz... Murat, narin vcudu kendisine doru ekti. Salarn derin derin koklad. Ama gene de seviniyorsun deil mi? diye sordu. Hi cevap verir miyim? Seviniyorsun! te belli birey! Murat, arabay ehzade camiinin kesinde d urdur--du. ofr kahveye yollad. Garson hsan efendi var, dedi, onu bulunuz! Beklediimizi syleyiniz! Olur mu? hsan, Erturul Hikmet ve ahap ofrle beraber geldiler. Erturul Hikmet: Nerede kaldnz? Bu zaman ne zaman? diye kt. kisi ofrn yanna oturduu iin ierde skma-mlard. imdilik Safo'ya birer ihtiyatkr (Merhaba) ekmilerdi. Murat: te Ninem, seni gn zen adam bu kurt suratl airdir! dedi. Kz da, Erturul Hikmet de birey anlayamadan baktlar. air: Dur hele.. Aman Abo! ofrn yanndan ahap homurdand: Babandr. Evldm! Niin kendinden bir lf bulamazsn! 265 bunu bir yerde okudun. Dn ki senin okuduunu bir bakas da okumutur. Meclis-i Mebusan'da oluyor. Ba-banzadelerden birisinin adn yoklama srasnda ktip (Yaban) diye haykrm. Adamcaz: (Bdban'dr, Baban!) diye cevap vermi. yle deil mi matmazel! Anlamadm efendim! Sanki ben anladm m? Yalnz u kadarn sylenmeliyim! Ben sizi u anda

tandm. Buna olsun ahitsiniz ya... Daha dorusu henz tanm bile saylmayz deil mi? Evet! yleyse bu Fakir-i Prtaksir bize bir iftira hazrlyor matmazel! Rica ederim salam durunuz! Sizi ben tanmadan nasl zebilirim. ahap nden sze kart: Mutlaka zmsndr! Fenal naslsa yaparsn! yilik olsa, inadm yok! Fenala geldi mi, tanmana falan hacet kalmaz! Biz senin ne domuz olduunu biliriz! Matmazel (Salam durunuz!) dememde nasl hak-lymm! Grdnz m? ki oldular. teki ince uzuna gelince: Ses karmadna aldanmayn! O bu Murat olacak iftiracnn ba yalanc ahididir. Murat, elli yanda olsa, "bu bizim hsan- b iz'an onbe yanda bulunsa, yirmi sene evvel Murat'n bandan bir i gese de ahit iktiza etse bu herifi gsterir. Bu herif de Kur'an'a el basarak gzleriyle grdne yemin eder... Aman salam duralm... hsan kendi kendine konuur gibi: imdi iyice kanaat getirdim, dedi, domuzluk airde... Neden? Sende olmasa burada sessiz sedasz oturan adama arkasndan iftira etmezsin. Ne yapm Murat bey? Mhim bir eyse, fazla srdrmiyelim! Atverelim darya.. Bktm canim! Matmazel sk duralm.. Safo Muratla bulutuktan beri ilk defa sahiden gl--d. 266 uuvuu: Bre air! Nereye? Eyvah! Akln karm. Matmazel zaten kendi bana iken bunun akl yetimezdi de, ben benimkinden biraz verirdim sevabma... Bylelerine sevdalanmak hi yaramaz. Bir senedir gidip geldii evi unuttu. Ben unutmadm mendebur! Zekiye yengeyi alacak deil miyiz? Pardon! O ciheti sylemedim! Kavga ettik! Fahieyi defeyledim. Talk- selse ile boadm. akay brak! Bu gece byle eyler istemiyorum. Dneceiz! ahap lkabna yakan bir homurtu ile: Nafile, dedi, yemin ediyor. O kadar yalvardk. Raz edemedik! Bir oyun var ya, Allah beterinden saklasn! Nasl oyun? Bu herif, o arsz kzdan ayrlsayd, imdi oktan kfelik olurdu. Kafasn duvarlara vururdu. stn ban paralard. Bakyorum akl banda... Bir taraftan da yemin brakmyor ediyor. Safo: Ne olmu? diye yavaa sordu. Bilmem! Anlarz. Erturul Hikmet beyin sevgilisi de gelecekti. (Darldk) diyor. Ltfen bu gecenin erefine barsnlar. Kabahat beyde ise iyi olur. Kabahat matmazelde ise daha iyi olur. Hayr matmazel! Bizim dinimizde bir (Talk- Selse) vardr. Erkek ksmnn azndan bir kere kt m bitti! ahap : Nerede o erkek? Kimden bahsolunuyor? diye ordu. hsan'n tarifiyle yryen ofr, nihayet Langa'da bir taraf bostan olan toprak bir sokaa sapm, iki katl bir tahta evin nnde durmutu.

Murat: Borcumuz! dedi. hsan, ofrn syledii miktar dedi. 267 I I vetiyle eviriyor bir taraftan da : Vardm baktm demir kap srgl Benim yarim annesinden grgl diye mrldanyordu. Kapy misafirlere Zekiye at. Nerde kaldnz siz? diye somurttu. ahap, kuvvetli pehlivan kollaryla Erturul Hikmet'e sarld: Geri! Namahremdir. Giremezsin! Bre Abo! Salver! Hayr sen cehennemliksin! Ben Zekiye yengemi severim! -Kza kt:Ban rtsene aifte! Bunun de-mindenberi ne haltettiini bilsen? Murat, Safo'ya yol verdi. Talkta Zekiye ile tantrd. Kucaklamanz rica ederim, dedi, haydi Zekiyebac, unu benim yerime p! Zekiye, kz bir an tepeden trnaa szd: Ne cici yenge! diye sevinle barp boynuna sarld. Sonra elinden tutarak merdivene doru gtrd ve yukarya seslendi: Nesibe abla! Bir grsen!.. yle gzel ki bebek, gibi... Murat, ahap'a yksek sesle : Bu kzn akl, iz'an, zevk-i selimi olmasa, bizim air bir tek msra bile yazamaz! dedi. Erturul Hikmet: Ah benim Zekiye diye mrldand, ne yalancdr. Bu huyunu deitiremedim gitti. Nafile... Erkekler merdivende itiirlerken Nesibe'nin sesi duyuldu: Sahiden cici bu kz! Beklettikleri iin kzmtm! ya... Buna baladm... Ne eker ey! Murat: Nerede Nuri efendi? diye sordu. Kaln bir ses : . 268 cevap verdi: Nuri efendiyi grr grmez erkekler hep birden kahkahalar koyuverdiler. nne bir petemal ekmi, kollarn svayp omuzuna bir havlu atmt. Bana, herhalde bir beyaz torba geirmi olmalyd. Elinde bir delikli kepe tutuyor, ancak l-i Osman sllesinde grlen kemerli burnu, incecik dudaklar ve azametle atlm ka-laryle (Aba) rolne km bulunuyordu. Nesibe hanm : te bylece sizi bekliyor, diye ikyet etti, lp gidecek hl oyunu brakmayacak! Nuri sadece : Mayonezi abd-i ciz yapt, dedi, hanmlar (Biz yaptk diyelim) dedilerse de, bizim ev merhum pederden kalma, hac evidir, yalan girmez... Safo'ya glmsedi:-Mayonezden anlar msnz? Severim. Keke Allah'tan bir baka ey dileseydim. Bunlar azlarnn tadn bilmezler. (Emeklerim boa m gidecek Yarabbi) demitim. yleyse... Haydi! Sofra bana! Sofra, bostana bakan odaya yuvarlak bir masa stne kurulmutu.

Nuri efendi, -Bahriye muzikasnda Gedikli Baavu-iskemlelerin arasndaki biricik koltuu Safo'ya gstererek : te makamnz! dedi. -Sonra hmla Murat'a dnd:- Bilirsin ki insanlara adlaryle hitap etmeyi severim. nsan insana takdim ederler. Sahi! smi (Safo) dur. -Kza gld:- Bunlar sra-siyle saymak lzumsuz. Sen hepsini birdea aklnda tutamazsn... yi insanlar sevgilim. Hepsi de namuslu insanlar... Ablamn ad Nesibe'dir. Bu da Zekiye yengem. Sy-Je bakaym! Safo: Oraya Nesibe ablam otursun, dedi. Olur mu cici gelin! Sana hazrladk. Bir gecelik ben yerimi sana veriyorum. 269 I Teekkr ederim. Aldm kabul ettim. Lkin siz otursanz pek sevinirim. Biz de hemiremle... Zekiye... Zekiye hemiremle beraber iki yannza otururuz. Erturul Hikmet ii kestirip att: Bu kk dehetli kurnaz! dedi, dikkat edin arkadalar... Bizi harap edecek. Maksad anladn m kadn? (Kadn) Yani Nesibe gzlerini krptrd: Neymi? Ortaya otursa iki yanna mecburen siz oturacaksnz? Murat'tan ayr kalacak. Halbuki sen ortaya geersen Murat belki bunun yanna der! -Birdenbire Safo'yo dnp sordu:- yle deil mi kk iblis! Tabi yle... Safo bunu o kadar gzel sylemiti ki Nesibe hanm onu tutup pt: Peki ekerim dedi, kuvvetli mazeret! Haydi, ben ortaya oturacam! Benim kocam hasretime bir mddet dayanr. Siz sa tarafa geiniz. Zekiye sen de soluma... Murat'la Hikmet yerlerini armazlar. -Kocasna gz krpt:- Sen de ekerim, tabi karma oturursun! hsan'la ahap serbesttirler. Erturul Hikmet kendi kendine sylendi: Tabi yleymi... u herifin de Allah iin sevilecek yeri var ya... Nuri, bandocu olduundan resm ziyafetlerde ok bulunmutu. Sofray gzel idare ederdi. lk kadehleri Safo ile Murat'n erefine ikincileri, Nesibe ile Zekiye'nin adna iirdi. nc kadeh umumiyetle Sfat lh Apollo'nurt erefine kaldrlrd. Murat, kadehler fazlalamadan Safo'ya bir meseleyi izah etmek istedi: imdi arkadalar, diye ciddiyetle sze balad, birisi birisinin iine lzumsuz yere karrsa... Bu karma, dier biriki insana zarar verirse... Ne olur? 270 yc un ub^u tenp olunur ki.. Mnasebetsizlik, eden mahere kadar unutmasn! imdi size meseleyi ksaca anlatacam. Hkmnz verirsiniz... Ben bu grdnz matmazeli, alnmn teri, elimin hneri ile kazandm. Anlayalm... Ne demek? Ak konuulsun! Pekl! Hani, tfekle nian atlan yerler var ya... Bu matmezel onlardan birisinde alyor. Geiyordum. Baktm ki orada tek bana duruyor. Baktm ki pek te fena deil... Biraz karakuru ama, neylersin... Koyunun bulunmad yerde... Sen onu affetmisin! Aldrma ekerim eski mnasebetsizliidir... mrnde hi byle kz grmemi ki... Safo: Peki canm! Hele bitirsin! diye yalvard.

 Elbette bitireceim!.. Tezgha yanatm. Baktm-ki bir budalaca adam duruyor. Patron! Baksana arkada, dedim, u kadar hedefe u kadar sama isabet et-tirirsem, bana u kz verir misin? dedim. Erturul Hikmet: Sakn herif raz m oldu, diye hayfland, senin samacba olduunu bilmedi mi? Eyvah! Bilmedi ne dersin! Raz oldu, ben de hedeflere vurdum. Neticede bu bizim oldu. Artk bizim malmz ya... Ertesi gece gittim. Dkkna urasam iime gelmiyor. yeri daima kendi kaideleriyle alr... Bu matmazel de biraz asabi imi... Bir terbiyesizin kafasna tfein dipiini vurduu oralarda mehur... A, kim syledi? Safo bunu hayretle ve biraz da utanarak sormutu. Byle bir hdise vard. Galata bir senedir syleye syleye bitiremiyordu. Serho herif: Hele bir ver! demi, sonra bir daha Hele bir ver!, bir daha Hele bir ver! Drdncde kz cinas anlamad diyerek: Hep mi byle vere271 II gzn uydurup eilmi... Hayr bylesi de van aye-rek dier bir tfein dipiini kafaya indirmi... Biareyi . eczanede ayltmlar. Murat gld : Sizin dkkndaki tavan! derken efendim! Biz bir tenha meyhaneye oturduk. Garsonla haber yolladk. Bir de baktm. Koa koa geliyor. Beenmedim. Neden? Neden olacak? Kz ksm biraz nazlanr! (Olmaz) der! Hemen komal m? Filhakika biz bunu patronundan kazandk ama... (Neyse biraz arszca ama, ilerde dzelir inallah) dedik. te yz... Belli bile ettim mi Allah iin sylesin... Uzatma! Peki ablacm! Ertesi gece gene yle yaptk. Tam birer duble itik imedik ki kap ald. eriye Galata'nn en mehur efeleri, hatrl klhanbeyleri, Krt Sleyman, Topal kr, Pi Ali girmesin mi? Korktun mu yreksiz? Tuu Allah beln versin, bari kadnlarn yannda syleme... Grdnz m mslmanlar ehzadeba'lln namn berbad etmi... Korkulmaz m? Deniz ar... Gurbet eli... Ben toplanmaa vakit bulamadan yiitler doruca zerimize geldiler. Bizim masaya oturdular. Neden sonra ii anladm... Neymi? Birisi, demin sylediim mnasebetsizlii yapm. Benim Galata'da bir nianc dkknnda bir kz kazandm Kerim bey amcama sylemi... Kerim beyi siz bilirsiniz ya, matmazel bilmez. -Safo'ya dnd:- (Binba Kerim bey) derler. Eski Bahriye Binbalarndan... Rahmetli babamn en aziz ahbaplarndandr. Hem de stanbul'un en hatrl klhanbeyi!... Hani ilk gece Arnavutky'nde bir kr mer gsterdimdi. Evet! te onun aas... Bizim kaptan amca meseleyi 272 yujuHou Huyuu ovum. \u senear uramad uaia-ta'ya inmi. Eski tandklar bulmu. Bizi tavsiye etmi. Zaten Galata'da ka tane delikanl varsa

bu karakuru kzn peindeymiler. Ne kazanyorlarsa (ille bunu belki nianda sol brnden vurur alrz!) diye patrona veriyor-larm. Bizim zerimizde kald duyulmu. (Vay! Ne demek olsun! Bir mektepli zppeye biz Galata'dan kz m kaptrrz.) demiler. Kaptan amca zamannda yetimi desene... Yoksa seni Galata'llar paralard alimallah! Deil mi? Amca yetimi... Efelere syledikten baka: Merkezde kim var hele bir bakaym! demi. Bir de ne baksn! Merkez memuru Naci bey de eski omuzdalardan... Hsl her taraf smsk balam. -Safo'ya dnd:nanmazsan bunlara sor sevgilim, diye ciddiyetle konutu. Ben himaye altnda gezmeyi sevmem. Halbuki kaptan amcama gre daha kollanacak ocuum... Canm skld. O sebeple gelemedim. Beni affedersin de il mi? Safo Murat'n yzne upuzun bir bakla bakt. Sonra glmseyerek ban evirdi: Ayp oldu, dedi, anlayamadm. Deil mi ablac-m? Dur hele bunu Erturul Hikmet yapmtr. Cezay ona vereceiz! Erturul Hikmet: Elbette yaparm, diye fkelendi, herifi biz avukat ktipliine verdik. Galata caddesinde keklik avcl hesapta yoktu. Bir gece bekledik gelmedi. kinci gece ortada grnmedi. nc geee gene kmaynca, hsan'-la vaziyeti grtk. Bu hsan azn arad. Duyar duymaz, can bama srad. Sen olsan ne yaparsn. Nuri karde? (Hele urada bir ihtiyar adamcaz var. Bakalm ne der bu ie?) dedim. Cat kap Kerim beye... nce kzd. (Ben ona gsteririm!) falan diyordu. Sonra yapt tahkikat nasl netice verdiyse... (Zarar yok! Buyurdu. yi yerden aldm. Yrekli kzm. Bizimki turnay gznden vurmu!) dedi. Bir de fazladan srtverdi. Bilmez misiniz, 273 F. : 18 ne kadar talilidir. beyaza vueinuei uouu UIun,u....... zerine der. Ben Murat'a birey demem! u kz Kerim bey nasl beeniyor, ona aarm... Sus! O nasl lkrd!. Haketti... Deil mi Zekiye Yenge! Zekiye: Pek beendi de ondan, diye krtt, bana da byle yapar! Hoppala! Bre ielim. Bunlar hep ortaoyununa kmlar. Nuri byle syleyerek kadehleri doldurdu. Sonunda ut'u duvardan indirip karsna uzatt: Haydi karcm, dedi, bakalm bizim ut bu ie ne diyor? Ceza? Mzevirliin1 burada hi mi cezas yok? Ceza sonra tayin edilecek... Havaya gre... Haydi sen karcm! Nesibe hanm ut'u fevkalde alyordu. Ksa bir taksimden sonra: Yeter ey gzleri sevda dolu esmer gzeli arksna balad. Halbuki sarn bir kz olan Zekiye'yi ilk getirdikleri gece: Sar salarn srma telleri... arksn almt. Nesibe hanmn ut'u, ite byle akll bir ut'tu. Nitekim, Erturul Hikmet'in cezasn da: Biz Heybeli'de her gece mehtaba -kardk! trks ile gene bu ut tayin etti. Yemekten sonra Yenikap'da sandallar tutuldu. Dnyann en gzel mehtabnda iki

sandal yan yana uzun uzun dolat. Nesibe evden darlmazlarsa kaydiyle misafiri gece yatsna alkoymak istedi ama, Murat: Merak ederler... diyerek raz olmad. Safoyu otomobille evine gtrd zaman saat biri geiyordu. Sokan karanlnda tantklarndan beri nc defa ptler. 274 Murat: Artk yazhaneye gelirsin, olur mu? dedi. Peki! Nasl bizim arkadalar... ok sevdim. Onlar da beni sevdiler deil mi? ok. Peki yleyse... Haydi git... Beni ryanda gr e mi? Ah elimde olsa... Bekleyen otomobile binip arkaya yaslannca ilk dncesi: Sahiden seviyorum! demek oldu. Sahiden sevmesem aklma yatmak gelmez mi? Ve (Yatmak) kelimesinden sonra, kck ve tama-miyle mdafaasz gibi grnen Safo'ya kar usuz bucaksz bir merhamet duydu. Hibir manas olmad halde: Peki! diye mrldand. Peki ama, birader sen milliyeti genlerimizden-sin! Bu nasl olacak? Hangisi? Anlayamadm. Erturul Hikmet, mnakaaya hazrland zamanlar yapt gibi ban iki kere sallad: Neden be birader! Seviyorum diyorsun? Sevginin sonu, senin gibi adamlarda evlenmee gider. Bir kere kz olduuna emin misin? Eminim! Nerden geliyor bu emniyet! uradan... Bir kere kzlar iin, kadnlar iin bir sr dedikodu yaplr. En kk vesileden istifade edilir deil mi? Evet! Hi alkas olmayanlar da, varm gibi konuurlar. Mill huylarmzdan birisi de bu! te Safo'da aksine... Hi kimse, hibir sz sy- lemiyor. Deil kzlk kadnlk meselesi... Birisiyle arkadalk ettii vaki deil... Zaten beni grr grmez Galata ite bu sebeple hop oturmu, hop kalkm... Kerim 275 amcama hem Galata'llar, hem de merkez memuru sylemi. Peki! N'olacak? Hep dnyorum. Dnmek zorlu milliyetilere pek yaramaz! Milliyetilik baka milletten kz almay yasak m ediyor. Bana ne zarar dokunabilir? Sana bir zarar dokunmaz. Lkin ocuklarna dokunur. Hele bir de geimsizlik olursa... Ben de hep ocuklar hesaplyorum... Bir tuhaf olurlar... Hele kkken ister istemez annesinin tesirinde bulunacaklar... Ama sevilmee lyk deil mi? doru syle... Bence yalnz sevilmee deil, evlenilmee lyk... Hele Zekiye bir sevmi ki... Syleye syleye bitiremiyor. Ne yapacaksn? Hi! Henz ortada ne var? Henz ortada birey yok da sen gndr ayn szle benim kafamn etini neden

yiyorsun? Ben hemen evleneceim diye mi?.. una bak! Oda tutmaktan eya almaktan dem vuruyormu-sun. Bunlar hayrl haberler saylmaz. nsanolu kendisini atee atarken tpk byle davranr. Biraz sabretsen iyi olur sanrm. Bir kere yerine iyice yerle... Yer de bir yer olsa... Seni hi kimse, hatta -kendin bile- benim kadar bilemez! Deli misin! O sefaletten sonra... Sefaletin hibir deeri yok. Hem oktan unutulmutur. Doru syle. Sahi! Giderek rya haline geliyor. Sanki akaym gibr... Cnki gayr tabi idi. Gayr tabi olan btn hayat paralar hemen unutulur. Zaten unutmasan bamza bir ay iinde bu Safo belsn karmazdn? (Bel) diyorsun. O seni bir seviyor ki... Benim (Bel)lann her eidini hem de ok ok sevmediim ne malm? Sanki Safo hanm (Bel)da, Zekiye hanm (Bel) deil mi? Bunlar hep ayn mal.. Biz de 276 __, ..,____ larn zerimizdeki kepaze tesirini... Neymi? Hemen dikenlerini kardn? Evlenme ekli, devam, neticeleri daha insanca olsa, sen de, ben de u anda ne kadar mesut olurduk. Kzlar da mesut olurlard. Gene olaoaklar? Peki neden tereddt ediyoruz yleyse? Bilmem!.. Emniyet istiyoruz. Emniyet neden yok? Canm hesaplamadan emniyet nasl olsun? Hesap meselesi deil aslanm! Para meselesi... Para herhangi bir hatay bugn pekl tashih edebiliyor. Vicdan azaplarnn falan eklini deitiriveriyor. Paral adam kendisini de, kendisine balananlar da, yapaca bu kabil ileri de, emniyette hisseder. (Bir bel gelse, eline ikibin lira veririm! Yallah!) diyemedii iin... Ne mnasebet? Bir kere byle gaddarca hesap olmaz. Byle gaddarca hesap yaplsa bile, o birlemeden hayr kmaz! Sonra, eer zenginler senin sylediin gibi hareket etseler, sk evlenip boanmalar ve nihayet aradklar kadn bulup mes'ut olmalar lzmdr. yle mi hepsi... Gene ayn meselenin baka cephesi geldi! Biz imdi fkara olduumuzdan zenginleri kendi fkara hesabmza vuruyoruz. Halbuki zengin olsak evlenmei de zengince dneceiz. Yani dengimizi arayacaz. Araya, byle Safo'lar, Zekiye'ler karsa, o zaman hesabmz evlenmek zerine deil, elenip, elencenin bedelini demek zerine kuracaz! bizim iin emniyetli bile grnse, Zekiye ile Safo iin ayn emniyetin mevcut olduunu iddia edemezsin sanrm... Ne karmakark bir sz! Fikirlerin bu kadar karmakark olduu iin bir trl gvenemiyorum. Aldatlyorum gibi bir hisse kaplyorum. Zor yayorsun air! Bu kadar ayr cepheli bir kafayla insan daima sknt iindedir. Hibir ey sende kati deil... 277 kati deil... Ben ne haiteaeym Herkes senin gibi? Ben neden daha rahatm? Sen (Daha rahatm) zannediyorsun! Korkak olduun iin (Acaba bu hissim doru mu?) diye aratramyorsun! Ben mi korkam? Bir manada elbette korkak deilsin!

 te gene geldik atal yola... Bir insan hem korkak, hem cesur olur mu? Yani (Hi korkmam) demiyorum. Lkin (Cesur adam) deyince bu en az, (Cesareti korkusuna galip adam) demek olmaz m? Mevzua gre... Bizim Sadri (Dnyada hi bir ey mutlak deil!) der. Bu basit grnen sz bkp usanmadan da tekrarlar! Bak aklma geldi. Sen bu hatun iin Galata'nn btn kopuklaryla -netioesi lm bile olsa-dvmekten korkmazsn! Lkin Safo'yu doludizgin sevmekten, bu sevmenin tabi neticesi olan evlenmekten daha lf alr almaz korkuyorsun! Birinde lm var. Birinde yok... Bilkis. Daha beteri var. erefsizlik... Geldik eref bahsna: -Erturul Hikmet iini ekti:- Hep bylesiniz zaten sizinle konuurken kk kafesinde bir kanarya kuu seyreder gibi olurum. Frl frl dnersiniz... Brak da cevap ver! eref lmden de mhim bir i ise, senin Safo iinde yzde elli, yahut yzde bir erefsizlik ihtimali varsa bu ie neden giritin? Neden devam ediyorsun. Kz mutlaka almayacaksan, onunla gezip dolaman biarenin erefini az da olsa lekelemez mi? Bakasnn -bilhassa seni seven seni sevmekten baka gnah olmayan bir kzcazn- erefini dnmeyen adamn erefi lmden ileri tuttuuna beni sen deil, senin paa baban da inandramaz! yi ama ben yalan sylemiyorum. Seni u anda bu eref szyle aldatmak istemediimi pek al biliyorsun. Ben bir hali izah etmee alyorum. Bilmez miyim? Keski aldatmaa alsan... O za' 278 ,,,u um mum, ur maKsaan olur. uurla hareket ediyorsun demektir. imdi yalan sylyorsun. Hem yalnz kendini aldatyorsun. Bunun bile farknda deilsin! O kadar feci ki sylediim halde anlatamyorum. Sylediin doru gibi... Lkin milyonlarca insan benim gibi dnyor. Milyonlar bilmem! Bildiim bir ey var: Safo'yu seviyorsun! Tpk milyonlarca insann birer Safo'yu sevdikleri gibi... Sevdiin Safo iin vazifen bu olduu halde, mesuliyet kabul etmee yanamyorsun. Bahsettiin milyonlar da kendi Safo'larma kar byle hareket ediyorlar. Sonra birisi sana bunu anlatt m? Ya vazifeyi merte omuzlamak yahut Safo'yu sevmek zevkinden kendini mahrum etmek gibi iki kafi karar zarureti hasl oluyor. te burada, sen ve seninle beraber olan milyonlar kallelik ediyorsunuz... yleyse sen Zekiye'yi neden almyorsun? Ben de kallelik ediyorum be birader!.. Yalnz aramzda minimini bir fark var. Ben bunu syleyecek kadar cesurum, -ki bu cesaret de nlecek bir matah deil. Sen ve milyonlarn bunu itiraftan korkuyorsunuz! nlecek bir matah halinde bulunmasa da cesaret cesarettir. Korkunun her eidinden iyidir. Ne dersin? Dneceim! Peki! Neye gldn? Dnmek burada hi bir eyi halledemez! Neden? Mesele sana bal deil... Sistem meselesi... O bahsettiin milyonlardan ayrlp, yani onlarn temsil ettii sistemden ayrlp bir baka sisteme balanmak meselesi ki... Erturul Hikmet mitsizce elini sallad. Kurta benzeyen yznde kederli bir glmseme vard. Murat: Hayr! hakl olamaz! diye dnd. Byle neticesiz mnakaalardan sonra birbirlerine ksa bir mddet iin de olsa

bir mddet iin de olsa gizlice krlacaklarna bilakis sevgileri daha ok artard. Zaten aralarndaki ba, ekimelerin para para getirip 279 I farkna vardrmadan kuvvetlendirag samu uuonu^.v. dand. Erturul Hikmet: Hele bir cigara ver! dedi. Saat onikiyi vurdu. Garson hsan, kahve ocana dayanm ayakta uyuyordu. Yz bembeyazd. Kat gibi... Murat, birden rperdi. Erturul Hikmet haklyd. Sa-fo'yu tandktan sonra evvelce verdii oda tutmak ve bu/ oday rabtal bir ekilde demek fikrine bir de kz alp o odaya gtrmek tasavvuru mphem bir surette karmt. Kz gtrmek ama... Nikhsz falan... Hani cigara yahu? Daldn deryalara!.. Cigara... Evet! Paketi kard. Bir tane de kendisi yakt. hsan, ba nne eildikten sonra birden uyanm, utanarak etrafa bakyordu. Bir insan alak olsun... Alak olduunu bilmesin! Acaba kabil mi? Murat bunu kendisi iin dnmt. Hamd bey, hava pek scak olduu halde deti zre pardss kolunda, ieri girdi. Pardsy sanatn kolaylatrmak iin tadn Murat biliyordu. Sanat yankesicilik! Gene de iyi adam... Hem de nasl glyor! Tertemiz! Yankesici Hamdi bey sevimli tebessmyle yaklat. Merhaba! dedi, prafaya var msnz? Ge deil mi? Onbe kasa oynarz. Hey kahveci! Getir uradan prafalar... Bana da bir ay yap! Parmaklarnn insana zevk veren usta hareketleriyle ktlar datyordu. Murat korkuyla dnd: Belki demin bu parmaklar iki tane kalem almtr! Hani hi belli deil! Erturul Hikmet: Pas! dedi. Murat da: Pas! dedi. 280 L Kupaya oynayn beyler! diye fkr fkr gld. Oynamadlar ama, tabi, oyun gene devam etti. VI Murat, ilk maayle hemen bir masa takvimi alm, bunun zerine gerek mahkeme celselerini, gerek telefonla verilen randevular kaydetmee balamt. Elli kurula temin edilen bu basit vasta, yazhane ilerini birdenbire ktibin gz nne koymu oldu. Patronlar, ilerin intizam peyda ettiinin hemen farkna vardlar. Yeni ktip, kendilerine hi bir ey teklif etmeden, meslein hususiyetlerini nazara alarak, hizmetleri dzenlemiti. Artk lyihalar son dakikaya kalmyor, bu yzden ayrca car sknts ekilmiyordu. Celil bey msveddeleri zaten evinde hazrlamaktayd. Murat, onun dosyalarn bir gn evvelden karmaa balad. lk defa sabahleyin, Celil bey: Yanl olum! Yarnki ii bana bugn yaptrdn! dedi. Murat: Hayr efendim, diye cevap verdi, baknz nasf dndm. Lyiha ve istida yazmak hususlarn akama brakacam! Mteriler gittikten sonra ben

oturur, bunlar rahata hazrlarm. Bazan ge olur. Yorulursun! Bilkis... Gndz hafif getii iin yorulmam. Yalnz yazhaneden ge km olurum. Kahvede oturacama burada almak daha iyi. Sizae bir mahzuru yoksa byle yapalm. Hem iler aceleye gelmez. Bazan tekrar okumaa vaktiniz olmuyor. Bir ka kere, ben lyihalar arkanzdan yetitirmee altm. Peki! Bana gre hava ho! Bir tecrbe edelim de... Baknz ne gzel olacak. 281 BU i, nayre ueye uu nuuu \->uy um^u.. . ,o7,~-bey, her zaman zaruretlerin cebriyle alyor, herhangi bir vazifeyi zamanndan bir saat evvel yapmak sopa yemek gibi zoruna gidiyordu. Murat, gn stste, brgnk dava dosyalarna ait msveddelerin yaplmasn teklif etti. Meseleyi anlatt. Neden anm? (Bugnn iini yarna brakma) demiler. Bunu diyenler ayn zamanda (Yarnn iini de bugnden yapma!) demilerdir de, dedelerimiz ikinci maddeyi unutuvermiler. Hayr! Greceksiniz! pek rahat olacak. -Glmsedi:- bu suretle nnzde daima bir bo gn bulunacak. Kendinizi pek yorgun hissederseniz, bu aralktan faydalanrsnz. te imdi faydalanaym diyorum. Hayhay! Ben size bir kahve sylerim. er dinlenirsiniz. Arada gelen olursa savarm. Telefonlara (Yok) cevab veririm. Zaten o kadar kolay dikte ediyorsunuz ki... Arada birisi lfa tutmasa yarm saatte bitiririz... Faydas?.. Hi bir ey aceleye gelmez... Ben msveddeleri makineden geceleri karacam. Gndz, pek mstacel bir mesele zuhur etmedike yaz ile uramayacaz. Ben beceremem ama... Bir deneyelim. Haydi kahveyi smarla! Allah Allah bu delikanl beni yeniden avukat stajiyeri yapacak... Murat birey sylemedi ama buna ikisinin de ihtiyac vard. kisi de her gelen davay karmadan alyorlar, bunlar kabul ederken yalnz creti vekletin pein ksmn hesaplyorlard. Sanki davay kazanmak imknszd da, kazanmak imknsz olduu iin cretin mtebaki ksmn hesaba katmak sama bireydi. Belki de bu sebepten dava dosyasn tetkik etmek, tevhid-i itihat kararlarn kartrmak, kanun ve tefsirleri tekrar tekrar gzden geirmek, erhleri okumak ancak birka byk davaya inhisar ediyor, dierleri Allaha emanet braklyor, 282 racaat olunamyordu. Abone olunduu iin muntazam gelen resm cerideleri gzden geirmee bile sanki vakitleri yoktu. Murat bunlar, kendisinden evvelki ktiplerin naslsa akl ettikleri ekilde aylk olarak biriktiriyor, her ay sonunda sicimle balayp dolaplardan birisinin alt gzne yuvarla-yveriyordu. Zenaat, feci bir surette klie haline gelmiti. O kadar ki, dava arzuhallerinde ou kerre, (Delail-i kanuniye) ksmna -Mevzua gre- Ceza Kanunu'nun yahut Ticaret Kanunu'nun yahut Kanun-u Meden'nin mevad' mahsusas denilip geiliyordu. Murat ie balayal krk gn olduu halde, patronlarnn btn srlarn

renmiti. Celil bey, maruf tabiriyle (Keskin zanpara) idi! (Keskin zanpara) tabirindeki hususiyet, kadn sememek, dolaysyla kadn sevmemekten ibaretti. Keskin zanpara hibir kadn, gzel-irkin, gen-ihtiyar, cahil-okumu, kderbeder diye ayrmadndan -Hele Celil bey gibi ebed bekr ve zengin ise- o kadar ok kadnla ayn zamanda mnasebette bulunmak zorunda kalr ki, ilerinden birisini ayrp sevmesi deta imkanszlar... Yazhaneye drt tane mehur randevucu devam ediyor, bunlardan baka tek balarna alan (Kokot) denilen birka hanmefendi uruyor, bunlardan baka kendi tabiriyle Elleri altnda daima gz almam ev pilileri bulunan bir iki bohac kadn gelip gidiyordu. Birini veya bir kan birden peyledii iin koca deitirmek ihtiyacn duyanlar da, emsallerinden aldklar tavsiyelerle Celil beye komaktaydlar. Bunlarn yirmi senedir faslasz devam eden bu hayat neticesinde, mevcut unutulmu tandklar, eski gzarlarn da ilve edince Celil beyin ne kadar ar, fakat Murat gibi gen bir delikanlya gre ne derece tatl bir yk altnda bulunduu anlalyordu. Adamcazn cepleri, antas, hatta baz dalgnlna geldii iin dava dosyalar, yazhane gzleri, irili, ufakl, kadn fotoraflaryla doluydu. Bunlarn iinde 283 4 beis grmeyen profesyonel hanmlara kadar her eit kadn vard. Ayrca mahut pis iftleme resimleriyle dolu iki kocaman albmle, yaldzl defterlere, herhalde bir hattat tarafndan itina ile temize ekilmi (Bahname), (Kaymak taba), (Zanbak) suretleri gzlerden birisini doldurmu bulunuyordu. Celil bey, iin hlyasna muhta olacak is-tirahati asla bulamad iin bunlara senelerden beri el srlmeiTii olduunu Murat, zerlerine birikmi tozlardan anlad. Celil bey, babasndan kalma, gayet byk gayet eski bir konakta (Dad) dedii bir ihtiyar kadnla beraber, oturuyordu. Arada srada, bu Konaa her milletten muvakkat hanmlar getirmiti ama hibirisi, beyin -kendi tabiriyle- bamtelini bulup yakalayarak yerleememiti. Celil beyin bir gn bir arkadana syledii u szler, Murat'a bu keskin zamparann neden evlenmediini biraz anlatm oldu: Samn teli kadar kadnla yattm. Hepsinin muayyen bir tarifeye uygun bir creti vard. yle rahatt ki bu hal... Artk ustas da oldum galiba... Bakar bakmaz'. Baremin u derecesinde diyorum. Ekseriya da yanlmyorum. Hi olur mu? Hep o yollarda gezdiinizden... cretine baha yetimez namuslu kadnlar da vardr. Varm evet! nanlacak dostlardan duyarm. Merak da ederim. Ben henz rastlamadm. Evlenmediim de belki bundandr. Eer byle bir kua tesadf etsem, para ile raz olmazsa, deli olurum, tesi yok! Kendimi ldrecek deilim ya... Derhal izdiva teklif ederim. Lkirv rastlamadm. Bizimkisi kuma beenir gibi... Tutuyorsunuz, ovucunuzda skyorsunuz... Bazan dkknn loluundan kap nndeki gnee karyorsunuz! ki metre seksen santim kestiriyorsunuz... Hayatnzda bir derbederlik... Bir boluk hissettiiniz olmuyor mu? ocuk ihtiyac gibi... Asla! Boluk mu? Bilakis... O kadar doluluk hissediyorum ki bakaca bir kadna neden lzum olacan 284 r

-anlayamyorum. gocuKiara gelince: Bir ok var. lerinde zabit olanlar, mhendis mektebine gidenler... Arar msnz? Hoca biz erkekleri en sonunda anamzn adyla a-.rr? Ben bunu unutur muyum? Celil bey yalandka kadn ihtiyac artan garip tiplerdendi. O kadar yorulmuyorum ki, diyordu, bir gn vazife banda, alnmn akyla ehit olacama eminim! Bir an uyanp kzcazn yzn grmek, grp glmek isterdim. Temennim odur ki bir fakir kzcaza tesadf etsin! Malm ya, czdanmda her zaman bin liradan fazla para gezdiririm. -Burada hznle glmsyordu:- Bilmem ki uzanp cretini almaa cesaret eder mi? Hani (Ben ehit badeyim dostlar demim yad eylesin!) diye balayan bir iir var ya... Bakalm bizim Hayret vadetti. Byle erefle geberirsem, bir tane de bana yazacak! Ben ehit zanparaym. diye mi balar dersiniz!.. Son zamanlarda az iiyordu. Murat buraya gelmeden evvel, sokakta kalp krizi geirmi. Birka hafta hastanede kalmt. Bunu hatrlattklar zaman: Halbuki ben bu meredi hi te kullanmadm. Oyunbozanlna ne dersiniz? diye glyordu. Hayret beyin yazhane gzlerinde de meslee ait olmayan eserler ve ahs srlar vard. Nedm dvan, Sru-r divan, Mahrupname'den baka birinci sayfasnda gzel bir talik yazylaairiz n veririz anmza - Giremez fahie dvanmza beyti yazlm henz baslmam kendi divan bulunuyordu. Byk bir san zarf, yakkl delikanl resimleriyle doluydu. Yazhanenin en alt gznde Murat, bir acaip muhaberat dosyasna rastlamt. Bu dosyadaki mektuplara baklrsa Hayret bey, Trkiye Masonlar Locasnda olduka yksek mertebede bir (Karde)ti. Bir sr itima davetiyelerinde Murat'n anlayamad noktal iaretler ve unvanlar bulunuyordu. Murat bunu rendii zaman, merak ettii ve bir man veremedii bir baka hususu da anladn zannetti. Bu husus, .mahkemelerde hi bir davalar, yazhaneyle 285 hibir i alkas bulunmayan ziyaretilere aitti. Bunlar, imdilik, birisi mebus, birisi mahkeme azas, dierleri muhtelif serbest mesleklere mensup olmak zere, 6-7 kiiydiler. Hepsi de istisnasz kibar adamlard. Hayret beyle byk dostluklar bulunduu halde, eer geldikleri zaman yazhanesinde deilse Murat'la otururlar, edebiyattan, iirden bahsederler, alak gnlllk gsterirlerdi. Yalnz bir tanesini Murat bunlara katmyordu. Bu zat, otuz yanda olduu halde, daha gen grnmee alan, ekseriya malm delikanllardan bir iki tane getiren, grltc, herkese tepeden bakmaa alr. Hayret beyle olan hususiyeti ile ndn her hareketiyle belli eder birisiydi. Murat, onun, azametine ramen grmekte olduu ii daha ilk grte tahmin etmi, sonra da yanlmadn anlamt. Hayret beye ocuklar Cemil isminde olan bu herif bulup getiriyordu. Sanatnn incelii ve erefiyle de hakl olarak marurdu. Lkin gururunu Hamdi bey de ekemez olmal ki pek az sk bir adam olmasna ramen bir lkrd srasnda: Kendisini de az kullanmadk! Kibirlenecek? Hakk mdr? demi. Murat'a iin bir trl kendi kendine tahmin edemeyecei bir dier cephesini de anlatmt. Ve gene bir aya varmadan Murat anlad ki, dier kellifelli ziyaretilerin

zannettii gibi masonlukla bir alkalar yoktu. Mason bile olsalar, hi deil, buraya gelileri Merk- azam'n emriyle, Locann hizmetleri iin vuku bulmuyordu. Bu olanclar, zanparalarn aksine takm halinde alyorlar, zevk ilerinde birbirlerine yardm ediyorlard. Hangisi eline yeni bir para geirirse tekilere derhal haber yollamakta, cemiyeti toplantya armaktayd. Murat bunu anladktan sonra bir mddet Hayret beyin ocuklar adeta kskanmasna mana veremedi. Lkin nihayet ii sezdi. Kskanlk, kulp azalarndan gayrsna karyd. Aralarnda mtekabiliyet esas car olsa gerekti. Murat'n akl erdiremedii dier bir nokta da, kullanlan malzemenin pek krpelerden intihap edilmemi* 286 mv a yu9 uiuouu uuunmuurru dikkat olunmas idi. (ok sonralar bir gn Hamdi bey bu hali, kanunen gayr mmeyyiz ocuklar batan karm olmamak gayretiyle izah etmee almtr.) Hayret bey, kskanlna ramen zenaatnda, orta Celil beyin prensibini kabul etmi grnyor, mahbup-perestliine ramen gelip gidenlerin iinde bir tanesine bir baka muamele yapmyor, hususiyet tesis etmi grnmyordu. Murat, bir dier hususa daha dikkat etti. Celil beyin, evi msait olduu halde, gelen hanmlar bitiikteki bekleme odasna almaktan, orada uzun uzadya kalmaktan herhalde zevk alyor olmalyd. Buna mukabil Hayret bey, delikanllar asla yazhanede kabul etmiyor, buraya hangi sebeple olursa olsun geldiklerini hatta istemiyordu. Byle sralarda, derhal telalanmakta, kendisine hi yakmayan sinirli bir aceleyle: Ne var? Evet! Bir ey mi dediniz? Peki, bir dakika... Efendileri -yahut hanmlar- greyim! der, sz ksa keser, mterileri savdktan sonra: Evet! Buyrun gidelim! diye delikanly n sra dar karr, Murat'a, bakmamaa alarak: Bir irkete urayacam. Adliye'ye ge kalrsam, davalar talik ettirmee alnz! emrini verirdi. Krk gn iinde drt kere byle syledii halde bir kere bile davalarn talikine meydana vermemi, biraz ge te olsa celselere yetimiti. Patronlarn husus hayatlarna ait olan bu haller, ister istemez iin ciddiyetini bir mhim miktarda sulandryor, ktibe, ne de olsa biraz havailik veriyordu. Zaten aradan bu kadar az bir zaman getii halde, Murat, bir avukat yazhanesindeki iin de nihayet bir nalbant dkkanndaki i kadar kaba ve yeknesak olduunu anlamt. Bir kere btn mterilerde bir mterek taraf vard: Dertli olmak. Filhakika herkes derdini kendi kltr ve mizacna gre yanyordu ve herkesin derdi birbirine hi 287 3 oenzernyuuu umu, ^^ a~..^__,_______ dertli adamlarn ldrmekten bahsettikleri sralarda dahi, bir yalvaran taraflar oluyordu. Zaten avukat yazhanesine gelmek bal bana zaaf almetiydi. Zaafn da manzaras insan abuk usandryordu. Murat, ilk zamanlarda deiik maceralar, deiik tipler grerek hi sklmayacan zannederken bu kanaatn-da yanldn anlamt. Hele

patronlarn ahvali, iin ciddiyetini bozunca, usanma daha abuk geldi. Celil ve Hayret beylere muhta olan, onlarn yardmn para ile temine alan, bilhassa, saatlerce sknt iinde bekledikleri, ikyet etmedikleri halde, kapdan grnr grnmez, mitle ve hrmetle srayp selma duran bu barelere eskisi kadar acmaz, dertlerini ciddiye almaz oluyordu. Bu hal, kira otomobilinde gidenlerin, yayalara, tiyatro localarnda oturanlarn parterdekilere tepeden bakmalarna benzemekteydi. Hediye hanmn -Sska bir Bonak kars- gsterdii bir fotoraf zerine btn ileri yzst brakarak savuan Celil beyi hasta gstermek, olan tellal Cemil'in Haydi abuk Vallaha gider haaa... Bir nazl ki... diyerek iki ayan bir pabuca soktuu Hayret beyin bir irket meclis-i idaresinde olduunu sylemek Murat'n nazarnda, mteri (Mvekkil) denilen bare insanlarn itibarn dehetli kryordu. Darda iler de evvel pek kark grndkleri halde, yava yava basitlemiler, nihayet kaba bir hale gelmilerdi. Usuz bucaksz Adliye binasnn avu ii kadar-l, memur kalabalnn esasta kalabalkla hi alkas olmad bir aya varmadan anlald. Avukatlar gurup guruptular. Her gurubun her dairede bir mutemedi vard. , Bu mutemet, baz baz yazhaneye urar, patronlarla husus grrd. Bu sebeple ktibin ii pek kolaylayor, girdii her dairede mutlaka bir Kap yolda bulunuyordu. Bu sebeple cra Reisine deme emri havale ettirirken Ltfen nc icra memurluuna. demek bile garip bir hareket deildi. Buna gre Mstantiklik, Ceza mahkemeleri de ksm ksm ayrlmt. Hatta avukat ktipleri bile 288 vura yumz: uu Kaaey kodu etmemi, eskidenberi her yerde imdadna yetien kolay dost olmak ve emniyet kazanmak kabiliyeti ile btn avukat ktipleri ile ayn zamanda ahbap olmutu. Adliyedeki ilerinde ahap'n pederi Tahir beyle, Hamdi beyin dostlarndan da yardm gryordu. Hasl, yeknesak ta bulsa, ii kavramt. Rahatt. Drt gndenberi de yeni bir elencesi vard. Mehur randevucu Zanpara Adalet hanmn dostu Kadriye hanm, le vakitleri muntazaman geliyor, Murat' terbiyeli ve asl bir ba hareketiyle selmladktan sonra ciddiyetle soruyordu: Beni telefonla arayacaklard efendim? Bir keresinde, saati hangi taraf ardysa aramlard da... Bu kaln sesli bir ecnebi erkekti. Murat'n btn srarlarna ramen adn sylememi, stste zr dileyerek biraz sonra tekrar rahatsz edeceini bildirmiti. Dier defalar, Kadriye hanm orada bulundu. Murat, onun yannda Franszca bildiini belli etmemek iin adamcazn: Matmazel Kadriye oradalar m? sualine, sts-te Efendim! Anlamyorum. Trke syler misiniz? diye cevap vermi, kz sabrszlandrm, neden sonra: Evet! Sizi aryorlar! diyerek telefonu brakmaa raz olmutu. Kadriye hanm, patrondan iltifat grd bir yazhanede, bare, dil bilmez bir ktibe ne kadar ehemmiyet verilirse ancak o kadar aldr ediyor, ilk gnn insiyaki ekingenliini kaybederek muhavereyi st ak bir hale getiriyordu. Dn bsbtn aztm: Hayr! Olmaz! Beni btn yemisiniz! Ablam boy-numdaki rkleri grd de... Halbuki siz Franszlar, ka-

289 F. : 19 mutuk! demiti. Herifin dkt diller zerine de: aka ettim canm... Size acemi bir erkek demek hakszlk olur. imdi bile gzmde ttyorsunuz... diye cilvelenmiti. ok gzel kzd. Franszca'y ok gzel konuuyordu. Kendisini, bilhassa lisan bilmedii iin erkek yerine koymuyor gibi davransa, bir baka erkekle aralarnda geen en mahrem hadiselerden byle ak ak bahsetse de dinlemek Murat'n houna gidiyordu. Zaten bu sebeple: le zeri burada msnz? diye sorduu zaman: Her zaman! Saat birbuua kadar buradaym, cevabn vermiti: Yemee kmaz msnz? Burada bireyler yerim. N'olacak! Peki! Beni bir arkadam arayacak ta... Burann telefonunu verdim... olur mu? Hay hay! te bugn de beinci ziyareti bekliyordu. Hesabna gre Kadriye hanm merdivenlerde olmak lzmd. Nitekim kap ald. Sarn ve harukulde bir iek gibi grnd. Ayn hesapl bas iareti... Ayn lakayt, hatta insihfafkr glmseme... Bonjur efendim! Beni aradlar m? Henz aramadlar hanmefendi. Buyrun! Sizi rahatsz etmiyorum ya... Hayr! Gryorsunuz ki hibir iim yok... Nedense, bu sefer, kz izahat vermek lzumunu hissetmiti: Bir ev almak istiyoruz, dedi, tapu muameleleri de pek uzuyor.. Sabahlar kmak zorunda kaHyorum. Bu telefonla grtm adam emlk tellal ihtiyar bir erme-nidir. Mzmzl ablamn cann skt iin benim bama att. yle mi efendim? Hayrls olsun da... 290 ........ ,... /-Mum ucum. oen istemiyorum. Ablam fsrar ediyor. Ablanz hakl. Mal, maldr. Bir mddet sustular. Burada bylece usanmyor musunuz? Ben atlarm dorusu... Vazife... N'aparsmz? Evli misiniz? Hayr! Ben de aptal gibi.. Kusura bakmayn... Telefon ald. Murat dinleyiciyi kaldrd. Beklenen herifti. Gene Franszca olarak sordu: Kadriye hanm oradalar m efendim? Murat bu sefer, en gzel Franszcasyla cevap verdi: Af buyrun... Kimi istediniz... Buras avukat Hay-! ret ve Celil beylerin yazhanesi... Ben ktipleriyim... Kadriye hanm aryorum... Anlayamadm efendim. Celil bey yoklar Nakli-yat- Hariciye Trk Anonim irketinin -Uyduruyordu ve mahsustan lf uzatyordu- Meclis-i idare itimana gittiler. Ltfen adnz sylersiniz ben kendilerini telefonla haberdar ederim, yahut geldiklerinde bildiririm. Sizi ararlar efendim? Kadriye hanm... Kadriye hanm mi dediniz? Bin defa affnz dilerim msy... Evet buradalar efendim. Veriyorum. Birey deil... Memnuniyetle... Kza dnd. Aadan yukarya bakarak glmsedi: - Sizi istiyorlarm. Emlk tellal ermeni olacak.

Buyrun! Kadriye'nin nnde lm bir adam dirilseydi bu kadar armaz ve rkmezdi. antasyla eldivenlerini masaya brakt. Tekrar ald, tekrar brakt. Telefonda ksaca: Akam buluuruz dedi. Szleri uzatmadan dinleyiciyi yerine koydu. Gzlerini aarak: Franszca biliyordunuz yle mi? dedi. 291 Hayr bilmyoraum. vj yun ... -------gelmitiniz ya... Konuuyordunuz. Pek houma gitti. renmee karar verdim. Burada gazete okuyan bir ihtiyar vard. Hatrladnz m? Evet! Onun ad msy Samoil'mi. Ben de bilmiyordum. Fikrimi ona atm. Ders vermei kabul etti. O gnden beri alyorum. -Franszca konutu:Becerebildim mi? Ne de olsa insan acemi olunca korkuyor. O kadarck lkrdy syledim ama bir de bana sorun. Alay ediyorsunuz! Bir ayda imkn yok... Rica ederim... Bana cesaret veriyorsunuz! Mama-ti bizim cinsimizde lisan renmek bir istidattr. Babam Trkeyi iki haftada renmi. Annem erkeseyi bir ayda... Hi olur mu? Beni budala yerine koyuyorsunuz! Teessf ederim. Neden canm? Babam Trkt. Annem de erke... Siz de mutlaka Fransa'da bulundunuz. Byle grme pratikle olmaz. Fransa'da deil, Galatasaray'da hanmefendi.... Oturmaz msnz, bir ay ielim... Hem de biraz pratik yaparm. Bana iyiliiniz dokunur. Hi oturabilir miyim? -Birey hatrlamt. Sahiden mahcup olduunu Murat anlad:- Gevezeliimizden dolay zr dilerim. Ablamn mnasebetsizliini ltfen affeder misiniz? Madem ki siz emrediyorsunuz. nsan sizden hibir ey esirgeyemez ki... Pek tuhaf... Sizde kabahat var. Neden sakladnz?.. Sonra bu kadar lisan biliyorsunuz avukat ktipliinden baka bir i bulamadnz m? imden pek memnunum... Anlalyor. nsanlarla elenmek hounuza gidiyor .olmal. Hukuk'a m devam ediyorsunuz? Hayr! Doruca burada alyorum. Maam da 35 lira... 292 unu: uy r\uun m: -cuvcc lye cumasn, Murat elini tutacakm gibi ekinerek ald:- Gideyim ben dedi, msaadenizle... Yarn le st bekleyeyim mi? Hani bizi affettinizdi... Rica etmitim. Affedilecek bir hadise olmad. Ben ev alm satmnda ermeni tellalla yaplan grmelerin her eidinden zevk alrm... Kadriye parman tehdit eder gibi cilveyle sallad: Varamaz sizi! Unutun bakalm... Beni rezil ettiniz! Franszlarn (Mezar gibi sr saklar) diye bir szleri vardr. Bana da arkadalar yle sylerler. (Murat'tan sr kmaz!) derler. Adnz Murat m? Merref oldum. Evet... Sadk hizmetkrnz... Yarn gene gelin, e mi! Sz veriyorum. O srada darda bir iim olacaktr. Kadriye bu sefer ciddiyetle elini uzatt: Kibarsnz... dedi, arkada olalm, olur mu? Murat hemen ayaa kalkt. Uzatlan eli bir erkek arkada gibi skt:

 Pek ereflenirim. Siz de benim kusuruma bakmayn. Sonuna kadar sabretmeliydim. Franszca bilmeyen bir Trkn sevime dilini, hangi lisanla olursa olsun, anlamayacana kanaatiniz var gibi geldi. Halbuki ben, bu dnyada, Trkler kadar sevimesini bilen bir baka millet yok diye nrm. Yoo. Hani arkada olacaktk. -Elini ekti:- Beni meraklandrmayn bakalm... Tecrbe etmek istersem, bir belya atacam seziyorum... Bu esnada, kap terbiyeli terbiyeli vuruldu. Murat: Buyrun! diye bard. Safo, her zamanki gibi rkek baklaryla aralktan bakt. Murat: Gelsene ruhum! diye sevinle bard, gir canm! Bak sana yeni arkadam takdim edeyim... -Kadriye'ye 293 dondu:- ite sorunuz, dedi. Bitarar Dr ant benim Dir-ck sevgilim. Sevme kabiliyetimden memnun mu deil mi? -Safo birey anlamadan bakyordu:SorsanzaL Kadriye: Pek eker ey! diye samimiyetle beendi, insan bunu oturup yer. Hayr okar... Sahiden - sever. Ad (Safo) ama, tarihteki o yaramaz kadnla hibir mnasebeti yok. Kuzu gibidir benim sevgilim... Kuzu gibi de deil... Arslan gibi... Kadriye kendi adn syleyerek Safo'nun elini skt. Tebrik ederim matmazel, dedi, elenceli bir arkadanz var. Sr sakladn da iddia ediyor. Yarn, le zeri buraya gelir misiniz? Neden? Gelirim! Geliniz de efendinizin sahiden sr saklayp saklamadn anlayalm. Nereden? Gzlerinizden canm... kisini de bir el hareketiyle selmlayp kt. Safo: Ne oluyor? dedi. Murat, maceray bandan sonuna kadar anlatt. Safo glmeden: Kim bu? diye sordu. Belki bilirsin. Mehur bir randevucu zanpara Adalet hanm varm. Aklnn ermeyeceine emin olduum bir ekilde bu kz severmi. Biliyorum. Bilmez miyim? Bundan evvelki dostu (Eleni) idi. Ya, biliyorsun demek? Daha iyi! zah kolaylat. Sonra, bu kk hanm o iten usanm olmal ki bir delikanl bulmu... Buradan telefon etmei de tehlikesiz saym! Baz lisan zor renenler, o lisan kendilerinden baka bilen bulunmaz zannederler. Aptallklarn kolayca meydana koyarlar. Anladn m? Sen byle gzel aptallarn, aptallklarn meydana karmakla uramasan, daha iyi edersin. 294 . Vay kskanlk m? Elbette kskanlk... Ben sahici kadnm... Byle sokak sprgesi deil... Sesinde sevimli bir iftihar vard. Murat onu skca kucaklayp pt. Haydi, Arnavut piyazcya gidiyoruz, dedi, sana bugn beyin salatas smarlayacam. Bugii ben hem zengin, hem de bir koca kuzuyu tek bama yiyecek kadar am... Belli gzlerinden... Kt adam... Koluna girip gsne yasland. Seni bir seviyorum ki! dedi. Ya ben? Sen sevmesini ne bileceksin? Murat kapy kilitlerken Matmazel Reina sabun kutusu elinde dar kmt. Safo'yu grnce evvel hayretle durdu. Sonra hafif bir sevin l ile kollarn at. Kucaklap ptler. Reina:

 Murat beyi nerden tanyorsun? diye sordu. Tanyorum. oktan... oktan da benim neden haberim yok? Bilmem ki... Dur bakaym... Sen buraya geen gn de geldin. Bir arada merdivende grm gibi oldum. Yukar knca Yordanidis'e gittim. (Hayr! Buraya gelmedi) dedi. Bizim yazhaneye baktm. Belki bana gelmisindir, diye. Orada da grmeyince (u halde benzetmiim.) dedim. Meer kk kzn sevgilisi sa kolumuzun altndaym ta, haberimiz yokmu... Hele anlat! Murat lkrdnn uzayacan sezerek Reina'y da yemee davet etmesini Safo'ya syledi. Kz biraz nazlandktan sonra: klar rahatsz etmemek lzm ama, ben, ii, benden gizlediiniz iin size ceza olsun diye kabul ediyorum! dedi. Ellerini ykayp hazrlanmasn bekleyerek parmakla dayandlar. Bu esnada, merdivenden kan garip kyafetli bir de295 I Ukanl Murat'n tahmini hilfna Safo'ya bir kere bile bakmadan doruca kendi yazhanesinin kapsna dayanmt. Demir kapy kapal grd halde bir, iki kere tartaklad. Sonra yumruuyla dmee balad. Murat ses karmadan, glmseyerek seyrediyordu. Delikanl, ierden cevap bekleyerek durduu zaman, yksek sesle konutu: Ak dediler! Nasl i... Hey ktip bey!... Ktip adam!.. -Tekrar yumrukland:- Avukat bey... c-> &l(Wf Murat, daha fazla zmemek iin: '-*' ,------x Bir ey mi istediniz? diye sordu.. Delikanlnn hareketlerinden ziyade ruhunun tell olduu neredense belliydi. Evvel birey anlamam gibi gzlerini krptrarak Murat'a bakt. Gm ereveli demode gzlkleri vard. iman krmz yz matrutu. Tkz voudyle tepeden trnaa siyahlar giyinmi olduu halde, ksa boylu grnyordu. Kyafetine acaiplik veren ey, siyah krayat idi. Bu kravat dnk papyon eklinde balanmt. nsana 19. asrn Fransz bohem airlerini hatrlatyordu. Kapc yukarda adam var, dedi, Hani yoklar! Ben varm... Gidiyorum. le yemei zaman... Acaip delikanlnn yzndeki usan ve alkaszlk hemen kayboldu. Siz mi? diye at, bir baka ktip olacak nerede? Askere gitti. imdi ktip benim!.. Sylesene kardeim... -Bu kelimeyi, kaim, diye sylyor zaten dier kelimeleri de yuvarlyordu ki, ruhu tell tesiri yapmas da belki bundand:yi yleyse... Hayret bey yok mu? Murat, yzn belli belirsiz buruturdu. Adalet han/ mm bir gn kendisine kibarlk (!) izafe etmesine ne kadar zldn bylece unutuyor, bilhassa delikanllar karsnda gizli bir nefret hissediyordu: Ne yapacaktnz efendim? Ben onun arkadaym! YaaL 296 Evet. Belki benden bahsetmitir. Ben de airim... (airim) derdemez, Murat: Hay Allah kahretsin! diye keyifle haykrd. Delikanly ancak imdi tanmt. Bu kadar gecikmekte hakk vard. Zira kendisini ancak iki kere grmt. ki keresinde de gzlkszd ve srtnda Bahriye Gedikli Baavu elbisesi tayordu.

 Siz galiba air brahim Rza beysiniz? Evet ama... Nereden tanyorsunuz? Mterek dostlarmz var. Sonra bizi bir kere tantrdlar. Ondan sonra da bir kere daha bulutuk. Lkin aradan zaman geti. Hatrlamazsanz da haklsnz... Nesibe hanmlarda... Dnn... air gzlerini tekrar ve ceht sarfettiini meydana koyarak krptrd. Sonra yz saf ocuk glmsemesiy-le ald. Aklma geliyor. Size iirlerimi okumutum. Adnz... eydi... Durunuz bulaam! Murat... Sahi! Murat! demek imdi buradasnz! Pek memnun oldum. Hay Allah raz olsun... -Anoak imdi Safo'-yu grmt:- Affedersiniz! dedi, pek dalgnm... Berbat bir i... Peki nereye gidiyorsunuz? Yemee. yleyse sizi davet ediyorum Rica ederim. Biz sizi davet edelim. Olmaz. Dnyada olmaz. Benim davetlimsiniz... Sonra da bana Hayret beyi nerede bulacam sylersiniz. Kolay! Beraber Adliye'ye gideriz, Adliye'ye nasl olsa gelecek... Sahi! yle ya... Hi aklm bamda yok kardeim... Gemiden geldim. Bir sr i... Bir sr inanlmaz macera... Bir koca kitab dolduracak felket... Hayd buyrun... Bize misafirsiniz! Hayr! Gcenirim. Beni krarsnz. Pek kederliyim... Pek... Byle diyordu ama tombul vcudunun her eit ke297 deri byk bir inatla ieriye sokmadna gene de insan emindi. Zaten sesinde de kederli bir aire mahsus ahenk-ten zerre hissedilmiyordu. Murat, sz misafirlik mevzuunda uzatmad, Safo'ya dnd: air brahim Rza beyi size takdim ederim, ded, misafiri olma kabul eder misiniz? Bastne ama, bizim bir misafirimiz daha var. Msy bunu bilmeli. Daha memnun oldum... nerede. imdi gelecek hazrlanyor. Murat, takdime devam etti: Arkadam matmazel Safo! Memnun oldum matmazel. Trkeyi ne gzel sylyorsunuz. Adnz duymasam sizi Trk zannederim. Teekkr ederim... yle mi? Murat: Hatrladn m cicim, dedi, hani bir gece Nesibe hanmlara gitmitik. Hatrlamaz mym? te, brahim Rza bey, onlarn en iyi dostlarndan-dr. Ben kendisiyle ancak iki kere grebildim ama, Franszlar ne derler: Dostlarmzn dostlar dostlarmzdr. Beyefendi airdirler. Yani poet! Yok canm! Pek sevindim. Bir poet'le tanma eskiden beri isterdim. brahim Rza, hi te tevazu gstermeden: / Mademki yle ben de size bir akrosti yazacam! dedi. Reina'y da aire takdim ettikten sonra drd beraber lokantaya gittiler. air evvel: Rak! diye kkredi. Fakat Murat, Adliye'de aznn kokacan ileri srerek mani oldu. yleyse bize bira getir, garson adam! Souk bira... Benim iim yanyor... Bunu gene derdinden mtevellit bir yanklk olarak 298 ileri suruyorau ama, sabahtan beri imekte olduunu da saklamad. Yznn

detinden fazla kzarmas da bunu zaten meydana koyuyordu. Bereket versin, derdini sofrada amama akl etmiti. Yahut da yeni yazd birka iiri Murat'a okumak istedii iin frsat bulamad. Nesibe hanmlarda dier bazlarn dinledii bu iirler Murat'n zerinde gene o zamanki basit ve bo tesiri yaptlar. .- /<?. ."/.<> ' .- . ,'-Vezin, lisan, cinas, hatta his tamamiyle eskiydi. Hele Dokunma cigarama, kk ellerin yanar, O benden de talihsiz bir dakkalk mr var!.. diye balayan uzunca bir manzume bu ilk beyit iin yazlma benziyordu. Nitekim airi de ayn zamanda iirin ilhamn da anlatm olarak byk bir teknik hatas irtikp ederek bunu saklamamt. Bir yere misafirlii gitmi. Bir cigara yakm. Tabloya koymu. O srada, bir kk ocuk gelmi. Cigaraya dokunmak isteyince, air iirin birinci msran irticalen Vezinli olarak drm. Daha dorusu doduunu grm... iirin ad (Cigara dumanlar) idi. Hazrlanan kitaba -Kitabn ismi (Zindan) olacakm- bir ayr fasl olarak ilvesi lzm gelmiti. Erkekler deta kabalk yaparak kzlarn cann skacaklarn dnmeden btn yemek boyunca edebiyattan bahsettiler. Murat, airin Reina'nn gzelliiyle arszca alkadar olmamasn beendi. Yemein sonunda krk yllk dost haline gelmilerdi. Belki de bu dostluk hissiyle, Murat ilk kitabn bastrmaa hazrlanan bir airi gnlerden bir gn bir le zeri bir avukat yazhanesine koturan (Dert)i sahiden merak etti. Kzlardan ayrlnca, dnyada iirden baka bir ie asla ehemmiyet vermediini anlad iin bunu sormakta bir mahzur grmedi. Ne are ki iirlerinde sade basit olan air, (Faciat!..) diye vasflandrd muazzam der299 dini yanmakta ayn sadelii ve Dastg g^ biribirini tutmaz birka kelime ile Ailev bir mesele... deyip tekrar (Zindan)a dnmt. Murat Zindan'n kacana da, kmadan evvel msveddelerin batan sonuna kadar bizzat air tarafndan kendisine okunacana emin oldu. nki daha imdiden brahim Rza bey : Bu akam beraberiz kardeim, diyordu, bir kenara oturur, birka kadeh eker, edebiyattan konuuruz! Nuri bey de izinli mi? Bilmiyorum. Dertten bir tarafa bakamadm. Belki gelmitir, belki gelmemitir. Onlara gidelim mi diye sormutum. Hayr! yi ocuktur. Lkin havadir. lle karsna ut aldracak! Ben iirle megul olmak istiyorum. iir okuruz. Sonra da istersen Nesibe'lere gideriz. Bir Fransz airi (Her eyden evvel mzik!) demi. Ben (Her eyden evvel iir!) diyorum. Hayret beyi grnce size izin alacam... Sakn haa... Rica ederim... imiz zaten abuk biter... Hibir mahzur olamazd. air adamdr. -Birbuuk saatten beri ilk defa iirden baka bir mevzua geti:- Biraz olancdr ama, ahlkszl bizi alkadar etmez, -Tekrar iire dnd:- (Zindan) ona okudum. Beendi. Hatta bir de iir itham ettim. Size de bir tane ithaf ederim. Bu kadar ltfa. kendimi nasl lyk greyim?..

 Hayr. iirden anlyorsunuz... Sahi matmazele de bir akrosti vadetmitim. smi de pek ho. Yunan mitolojisine kadar gidiyor. air Salih Zeki bey pek beenecek... Bu gece yazar, yarn yazhaneye getiririm. Ben iiri pek kolay yazarm... Bir oturuta be alt tane yazdm olur. Baz arkadalar lisan renmemi tavsiye ediyorlar. Halbuki dnyorum. Lisan renmediim daha iyi... Tesir altnda kalmyorum. lhamm, serbest ve bakir bulunuyor. Yedi Meale'ciler nedir yle... Frenkeden tercme edas veriyor... Abdullah Cevdet bey benim iirlerimi ok se300 gn stada gtreyim. Kabul gnnde gideriz. Olur mu? Tanmyorum. Ben tanyorum ya... Pek ho adamdr. Pek ho... Ona da bir iir ithaf ettim. Ne iyi... Efendim? Siz hi borlu kalmazsnz... Oras yle... iir yazmadan duramam. (iir ruhun gdasdr.) demiler. Gayet-doru... (tihat)'ta bir sr iirim kt. Dier mecmualarda da intiar ettiler ya... tihat'ta devaml nerettim. Bilmem grdnz m? Maalesef, bir ay evvelisine kadar stanbul'da deildim. Zarar yok! Bende her nshadan birka tane vardr. htiyat severim. Size bir seri vereyim... Zaten kitaptan da vereceim... O kadar ok arkada var ki... Koca bir liste oldu. airlere yollamasam icab etmez. Biz airler biribirimize kitaplarmzdan vermee mecburuz... Tramvay ahalisi onlar dinlemee balamt. Zaten air brahim Rza bey konumasa da, dkk papyon kra-vatyla derhal nazar- dikkati ceibediyordu. Ve bilhassa ilk eserini karmaa hazrlanan bir air iin yle olmas icap ederdi... Her yerde halkn nazar- dikkatini celbetmek belki de bir saadetti. Halbuki, zilini ttrerek Sultanahrned'e doru koan bir tramvaydaydlar. air, (Facia) diye tavsif ettii ailev bir derdi avukata anlatmaa gidiyordu? Dnya garipti vesselam! Nasl garip olmasn! Mesut adamn gmlei, dileri salam ihtiyarn yiyecek bir eyi bulunmuyordu. vn air brahim Rza ile kars Mzeyyen hanm, evlendiklerinin nc aynda boanmaa karar vermilerdi. Bu nc ay sz, baka insanlar iin tadklar belli 301 kasnda Gedikli Baavu olan brahim Rza efendi, eve ancak haftada, yahut onbe gnde bir gelebilmiti. Bu suretle btn evlilik hayat, onyedi gnden ibaretti. airin lf aras: Bunca senelik aile yuvasn temelinden ykyoruz. Kolay deil! sz, herhal bir seneye bile yakn sren ve mtemad ayrlklarla getii iin delikanlya olduundan da daha uzun grnen nianllk devresinden kalm olmak lzmd. Mzeyyen hanm, ak kumral sal, yeil gzl, mtenasip vcutlu. -Bacaklar pek az arpkt ama, bu ona kuvvetli bir kadn hissi veriyor, deta gzelliini tamamlyordu.- Cidd bir kzd. Bir bankada daktiloluk ediyordu. air brahim Rza beyle bir dnde tesadfen tanmlard. Byle iler ekseriya airlerin bana gelir olmal ki, brahim Rza, hi farknda olmadan tutuldu. Yahut, araya giren bir kocakar hassas delikanlya bunu ustalkla telkin etti. Mesele uydu ki, kzcaz vey baba elinde

bulunuyordu. Hayat cehennem gibiydi. Yetim bydnden ba yumuak, daima bask altnda tutulduundan etei tertemizdi. brahim Rza gibi okumu -kmil, bilhassa, mr Donanma'da- yani evinden uzakta- geen ve dnya zerinde bir tek akrabas bulunmayan bir insan iin, byle boynu bkk, sessiz, dnyann bu bozuk devrinde adm sokak ilerine sakz etmemi bir kz, ele gemez bir devlet kuu, bir piyango, bir Allah'n nimeti saylrd. Artk bilinmez, esmer ve ksaca boylu bir delikanl olan air, her tip zddna mptel olur, kaidesine gre, uzun boylu sarya yakn tipte olan Mzeyyen'e sahiden k m olmutu, yoksa, erkeklerin yzde doksan dokuzu gibi evlenmeden duramad iin (Nasl olsa birisini alacaz! te bunun nesi var?) m demiti. Her ne hal ise, aka gibi balayan bir sz, bir haftann iinde ciddileti. . brahim Rza beyi, ertesi hafta tatilinde kzn da tesadfen (!) bulunduu bir ahbap toplantsna ardlar. Yenildi, iildi. Byle bir maksat iin hazrlanm toplantlarn, ba gz edilecek delikanlya tatl gelen bir taraf 302 4. s... nuu, peK ya Kocakarlar tarafndan salar, yz okanmak, her szne glnmek gibi cihan deer iltifatlarla, insana, bir daha bir daha evlensem dedirtiyordu. Mzeyyen hanm, bu toplantda da dnde olduu gibi bir tarafa oturmu, arada srada tebessm ederek, lkrdya hi karmadan, hatta, verilen yiyecekleri de inatla kabul etmeyip, usluluunu, kibarln brahim Rza'ya ispat etmiti. Kzcazn bu ekingenlii kadnlardan deta korkan, onlara ne yapacan sahiden aran brahim Rza beyi bile cesarete getirmi, deti olmad ve hi beceremedii halde ltife olsun diye: / Hanmefendi galiba dilsiz! Vah vah! demi, hz-rnu krm geirmiti. ibrahim Rza'ya kalsa, hazr toplanlmken orackta sz kesip ii bitirmee dahi kalkacakt ama, Nesibe hanmn dehetli bir ka atmas, bu pek orijinal ve candan harekete mani oldu. Ge vakit, dilsiz tazeyi yol zerinde bulunan evine teslim edip kendi kendilerine kaldklar zaman, Nesibe hanm lf doruca mevzua getirip : Fena kz deil, dedi, bir yerde alyor, diye duydum. Nerede? Bankada! yi! Oradan tahkik ederiz. Ne lzumu var abla! Gzel kzn dman ok olur. Birisi bir iftira etse!.. N'olacak? Ben dakikasnda anlarm. Daha iyi! Be saat kadar bir arada bulunduk... -Kocasna seslendi: Nuri efendi be saatte ka dakika var? Be saatte mi? Dur... Olsa 600... Tamam 300 dakika var... Teekkr ederim... -brahim Rza'ya gld:- Senin hesabnla kz yz defa anlam olman lzm. Haydi anlat! 303 dim. Tenhada... u mesele... Herhalde yeni bir usul olmal... Tepeden trnaa soyunmas... Bir divana falan uzanmas da lzm gelecek mi? Hep alay edersin. Ben bak nasl anlayacam? Ertesi gn brahim Rza bey, bir

yahudi doktordan kap kadar rapor alp bunu bir istida ile beraber Donanma Kumandanlna gnderdi. Bu suretle onbe gn kazanm oluyordu. Paalar svad. ki akam bankann nnde gizliden nbete girdi. Kzcaz, kz arkadalaryla bile nsiyet etmeden, ba nnde tp tp evine gidiyor, ne vitrinlere, ne de lkrd atan terbiyesizlere dnp bakmyordu. nc akam, kat' kanaate gelmi bulunan brahim Rza bey (imdi) bunun yanna nasl sokulmal? terslerse, rezil ederse...) diye dnerek on adm gerisinde yokuu karken, yz sene yaasa, eline geecei umulmaz bir tesadf imdadna yetiti. Bir bahriye askeri -ibrahim Rza biraz dalgn olduu iin bunlar birbirinden ayrdedemezdi ama, iyi tesadfle tanyordu:- Kza musallat oldu. Omuzu bana sokulmu, ban uzatarak -burnunu deta salarnn arasna sokarak- mrl mrl birey-ler sylemee balamt ki, brahim Rza dayanamad. le; ri atld. Defol! imdi seni tepelerim! diye kkredi. airin binde birinde bulunmayan dehetli bir bilek kuvveti vard. (Galiba btn kuvveti de bundan ibaretti.) Bunu askerler de arkadalar da biliyorlard. Zaten kuvvetli bile olmasa, bir Gedikli Baavuuna, bilhassa, ahsan tantklar takdirde, bir neferin kar gelmesi pek nadir vukuattand. Delikanl: Pardon Baefendi! diyerek uzaklat. brahim Rza, sivil iken asla apka giymez, sk kvrck salarn arkasna tarayp sokaa yle kard. Ba eip selm vermesini de bilmiyordu. Affedersiniz Mzeyyen hanm... diye kesik kesik sylendi. Aksi gibi aklna esasl bir lf da gelmemiti. 304 ne are ki ancak kzdan ayrldktan sonra kabul etti. Mzeyyen hanm, glmsedi. Yardmna teekkr etti. Dnyada ne terbiyesiz insanlar var! Meobur olmasam, krk yl sokaa kmam... dedi. Sesinde keder vard. brahim Rza'nn air kalbi paraland. Tepesine bir duman kt. Nasl olduunu hl bilmez, on adm m dese, bin adm m dese, ite byle mphem bir mesafe iinde evlenmei kararlatrm oldular. Daha dorusu, bir karanlk tnele girdiler... Oradan szl ktlar. brahim Rza, ertesi gn icap edenleri annesine yollamak kavliyle kz mahallesinin snrnda brakt. Bir otomobile atlamasiyle Nuri'lere dayanmas bir oldu. (Murat'la ite bu sralarda tantlar.) Nesibe hanmn: Hele dur! Sen delirdin mi? Olmaz! demesine ikisi de -Yani hem brahim Rza, hem de Nuri beyler- feryad ederek kar geldiler. Sen ok oluyorsun? Nesi var? Vallaha ablacm melek. Canm ben melek deil mi diyorum... Kar, kafam kzdrma. Biz kan kur'asyz! Bize Bahriyeli derler. Ocakdan yetimeyiz. Vallaha ablacm, ben anladm. yi ya, olmaz ki... Her eyin bir usul erkn var... Bir kundura almaa gidiyoruz da birka dkkn dolayoruz. Bre hatun! Bu kundura m ki... Biz hayat arkada alacaz! Ben kz geen gn aktrmadan tetkik ettim. Olursa bu kadar olur. Vallaha ablacm! gndr peindeyim. Allah'n kulu bir kere sa tarafna dn de bak... Ban nne eiyor da... Bylesine yere bakan, yrek yakan derler diye korkuyorum! Nesibe! Eer usuln byle olduunu bilseydim, ve hem de bu usul tatbik

etseydim ben seni almazdm. 305 F.: 20 I evlenmek iinden vazgeeceim... Usandm. yleyse ben karmam. Bana ne demee bir de danyorsunuz! Ne haliniz varsa grn. Bu benim kocam zaten haftada, bir ka dn grmezse can kar... Kzla ne konutunuz? Vallaha ablacm! Ne konuulur. Ben neler syledim farknda deilim. Sonunda Allah takdir ettiyse n'a-palm? Birisini yollar annemden istersiniz! Ben annemin sznden kamam! dedi. Otomobile atlamamla buraya seirttim'. imdi birisini yollasak da... Hemen istesek mi? Gecenin bu saatnda... Hi de fena olmaz! Vallaha ablacm... Ben grc m yollasak diyorum. Ben birisini yollasak da birka ie rak aldrsak... Nian erefine urada iiversek diyorum. Nuri keyifle gld : te doru bir sz! Haydi ko Rzacm! Biraz da buz getir... Ben de mayonez... Nesibe kkredi: Mayonez istemiyorum... Vallaha alr bam giderim... Peki, peki! O geoe kararlatrdklar gibi Nesibe ertesi gn yanna bir baka arkadann karsn da alarak grc git-t.i Annesi kzndan daha sessiz, daha kadn kadnckt. Nesli yava yava mnkariz olmu, ar pazar bilmez ev kadnlarndan... Krk metelii avucuna doldur, uzan-ver, liray elinden ek al... Saymaktan haberi yok, aklnda tutmaktan haberi yok. Bir kere efendiye danalm! vey mvey ama, ne de olsa evin bir erkei, dedi. Bunu da belki on kere tekrarlad. Evin erkei biraz yalyd ama, gz plkte hovardalardand. Hem de' raky kz gibi iiyordu maallah... Nuri'nin ahbaplarndan Mavnaclar khyas Hzr Reis'le cancier ahbap olduu anlalnca, Divanyolu'ndaki kftecide bir akam oturdular. Hesapta kaynbaba hatr sa306 .,./ | yMluyu^Ml\IUIUI. 1 UI\Ul birinci binlik devrilip ortal samimiyet tufan kaplaynca. Hzr Reis, Nuri'nin (Aman!) demesine meydan vermeden, ra yakndaki kahveye koturup brahim Rza'y getirtti. El pld, aln pld. Bardaklar tokuturuldu. Otomobile dolunup Beyolu'na uzanld. Gecenin saat ikisine kadar girip kmadk yer kalmad. Daha muhabbetin yar yerinde, damat hangisi, kaynpeder hangisi Nuri ayrt edemez oldu. brahim Rza, hem ikiye dayankl, hem de gayet ciddi ocuktu. tike ciddiyeti artar, bilmeyenlere sknt bile verirdi. Halbuki kaynbaba aksine itii her bardan birka misli cvyordu. Bahriye ocandan yetime uar delikanllarla, dnyann kna parmak attn her cmlede tekrar eden Sefer Reis bile herifin pei sra ye-tteemez oldular. Soluk solua koarken: Yaman herif! Kopuun domuzu! Yaadn Rza olum! Byle kaynbaba dostlar bana!.. Gayr karlkl ekersiniz kafalar... Krmadk ceviz brakmazsnz!.. Kaynbaba bu pohpohlar duyduka couyor: Bizim ansmz her tarafa iler. Vay siz bizi gz almam srck yavrusu mu bellediniz? u sokakta da bir ev olacakt?

 Asl maln gzleri, Sidikli'nin evindedir... te u krmzl yok mu? Bir iftetelli oynar... Bir oynar.. Bakarken iliklerin gever, Nuri bey kardeim... nsan gc tahamml etmez! Nuri gzn sabaha kar, bir otomobilde aabildi. Ormanms bir yerden geiliyordu. Hzr Reis, kaynbaba oktan hap yutmular, le gibi serilmilerdi. Yalnz brahim Rza, dimdik oturuyor, bunca senelik tiryaki olduu halde nedense, acemi hareketlerle cigara iiyordu. Sokan kesinde, kaynpederi zorlukla uyandrdlar. Bir mddet mehul kimselere svp sayd. Nihayet, yurda geldiklerini farkedince, Nuri ile Sefer Reis'in yakalarn toparlad: Dinim Rabbena hakk iin olmaz... Brakmam! Ne 307 II1 demek olsun!.. Yoo buraya Kaaar bi/xieyu\... uun^u,. sonra bizdeyiz! Deil mi damat! yle efendim! Bizdeyiz! imdi bize gireceiz! Bir sofra kurduracam, sofra adna lyk... ivi iviyi sker demiler. Deil mi damat! Sker efendim! Yahu! Hay Allah! te ben byle bir damat isterim. Allah sizden raz olsun! Damat ksm itaatkr olmal! Deil mi damat? Evet efendim! ok sz edildi. Yeminler, artlar, su gibi akt. Mahalleliden ayp olur, dediler. Kaynpeder: Mahallelinin gemiini, geeceini!... diye dikildi. Evden ayp! dediler. , Evdekilerin bilcmle sllesini... diye kkredi. brahim Rza beraber olmasa, gene neyse ne... cap etmez! dediler. : imdi balarm brahim Rza'nn damatlna, diye ayakland. Nihayet, nedense birdenbire yumuad. Yalpalayarak evin kapsna kadar kendi kendine gitti. eri girdi. te o zaman, akamdan beri, mnasebetli mnasebetsiz her sz konutuklar halde, evlenmek bahasna temas edemediklerini Nuri ile Hzr Reis anladlar. Bir an, serholuk kuvvetiyle kapjy alma dndler. Bereket brahim Rza'nn akl bandayd. htiya yok sanrm, dedi, kaynpeder, bana vra (Damat) dedi. Bu sz raz olduuna dellettir. Ne demek? Ak konuacaz! (Olur) demeli! Sz almadan brakr mym? Benim Hzr Reisliim nerde kalr? stemez canm... Hele kaynpeder bir uyusun, uyansn... Kahvede buluruz! Ge ekilmeyecek ya bu adam! Serholarn akl biraz yatar gibi oldu. Nuri'nin Nesi-be korkusu balam, keyfi kaar gibi olmutu. 308 remiyordu. Hzr Reis, kesin kes sz alamad iin erefini pay-mal edilmi sayyor, kfrn birini bir paraya savururken arada: Olmaz! Kfteciyi atrp yeniden balayacaz (Sil batan! Hesab!) Tuu namussuz Hzr... Tuu Allah beln versin! Seni bir adam bellediler de... Seni nne drdler. Ben senin ne bok olduunu bilmez miyim? Ben o herifin yerinde olsam, kz vallah billah vermem! Lkin o herifte byle vicdan ne gezer. ek olum! ofr birader, ek kfteciye! 4- Kftecide gn domadan ne var ki... Biz imdi dor/ca hamama gideriz. Siz ikier soda iersiniz! Ykanr biraz uyuruz! Sabah ola hayr ola!

 Ne mmkn! Bilmez gibi Rza! Akolsun! Senin yznden biz evde seferberlik mi iln edeceiz. Nesibe'-nin huyu malm! Hl uyumamtr. Yemek te yememitir. Doru bize gidilecek... Kfteciden baka yere gitmem. Kfteciye giderim. ra gnderir, herifi artrm. Kz isterimi Verirse ne l! Vermezse yapacam ben bilirim. Ben size gidemem! Nesibe ablamdan korkarm! Nihayet, Nuri'nin yalvarmalarna dayanamadlar. Otomobil yryebildi. brahim Rza hem yetim hem kszd. Darleytam'-da okumu, oradan Gedikli Kkzabit mektebine gitmi, Mzkac olmutu. Dnya zerinde dikili aac olmad gibi, bir bakasna ait dikili aacn altnda biraz nefes almaa oturmak iin serecek eski hasr da yoktu. Btn eyas, bir kat siyah elbise bu da zenaat iktizas, baz konserlerde sivil bulunmak mecburiyetinde kald iin yaptrmt.- ki tane beyaz gmlek, bir rugan pabu, drt tane de dkk papyon kravattan ibaretti. Beyliin verdii gmlek ve donu giyer, ok zaman da gemiden ayda bir kere kard. Buna ramen boazna dkn bir air309 di. KazlQuan renn umiMiemc uy p dknd. Bunu temin edebilmek, yani iirlerini dinleyecek adam bulabilmek iin her nne geleni yemee, imee davet eder, bir kere (Haydi!) dedi mi eline geen adam ancak brahim Rza msaade edince, yani krktk serho olunca kurtulurdu. Bir oturuta, elli kfte yemesi d vukuattan olan airin birikmi on paras da yoktu. Nian merasimini husus mahiyette kk bir toplant halinde yaptlar. ki tarafn pek samim birka ahbab bulundu. Yzkler takld. Taklr taklmaz, kzn bir fazileti daha meydana kt. Mzeyyen yalnz sakin, terbiyeli, silik bir hanm deildi. Bankada altndan olmal hesaba falan dehetli akl eriyordu. brahim Rza'y bir kenara ekti. Vaziyeti renince kalem kat almasn, syleyeceklerini yazmasn emretti. On dakikada bir koca liste meydana getirdiler. Bu. kocaman liste (Aile yuvas) denilen messesenin demirban tesbit ediyordu. Baa, iki kiilik, somyal, kesme bronzdan bir karyola yazlm, nne bir hal atlm, iki koltuk bir kanape, alt sandalye, bir orta masas, bir komodin, bir gardrop, aynal bir tuvalet takm, bfe, hsl aile yuvasna mutfaktan aptesaneye, aptesaneden yatak odasna kadar ne lazmsa alt alta sralanmt. Karlarna tahmin fiyatlarn da kondurdular. air eldeleri unuttuu iin bir mddet terleyerek muvakkat yeknu bulmaa alt. Nihayet sevgili nianlsn sabrszlandrd. Kz kad kalemi ekti, elektrikle iler bir hesap makinesi sratiyle yz ksur liralk mtevazi bir hasl- aemi meydana getirdi. O sralar brahim Rza, dier arkadalar gibi ayda 47 lira ksur kuru kazanabiliyordu. Acem Kral'nn Bunlar yahi ddk alyor, diye beenerek adam bana datt bir tek Aeem altnndan baka biriktirilmi paras da yoktu. Gzn, diini, kemerini, ne kadar sksa, messeseyi kurup aabilmek iin bir sene gemesi lzm gelecekti. 310 umua. uzu-medi de: Evet, ben de yle dnmtm, dedi, bir sene... Ayda 30-35 lira biriktireceksiniz! Bir kere izinli geldike bir pansiyonda kaldnz sylediniz. Buna lzum yoktur. Eyalarnz bize getiriniz. Sonra erkekler savruk olur. Her ay biriktirmei kararlatracanz paray bana teslim edeceksiniz! Sevin, brahim Rza'nn boazna scak bir nefes halinde tkand:

 Olur sevgilim... Bastne! diye kekeledi. Bu mddet zarfnda ben de ie gideceim. Tabi biz buraya yalnz sizin alacaklarnz yazdk. Ayrca ben de birok eyler alacam. Sonra dn iin sakn masraf dnmeyin! Nian gibi yapacaz! Ben grltden hazzetmem! Hele bana sormadan gazetelere iln ettirme-, e kalkarsanz karmam! Biz babayan insanlarz. O iler kibar, zengin takmnn marifeti... te byle... Bu liste bende kalsn. Para toplandka birer ikier alrm. zinli gnlerinizi burada geirirsiniz! Olur mu? brahim Rza'nn saadetten gzleri yaard. Hemen eevap veremedi. Demek ki Haktai, dana gre kar veriyordu. Bin yl arasa -byle binlerle anlan rakkamlar air lsdr,- elinden yzbin kz geirse, bylesine rastlayamazd. Tam istedii gibi... Artk kendisini gnl fe-rahlyla iire verebilir... Deryalar gibi iir yazar... Dnden sonra gene para biriktirilecei anlalyor. Her ayda bir cilt iir neretti mi, Babli, neye uradn arr... Varsn sasrsn... Ve hem de gz krk ylda bir air grsn! Hemen mjde vermee Nesibe'ye kotu. Lkin daha ilk szde yanl kap aldn, herkesin saadetini nedense kskandn anlad. Nuri'nin kars biraz dinlemi, sonra: Hibir ey anlayamadm! Sen, igveysi girecek bile olsan, eyalarn kendin alp, kendin gtrmelisin! Ayrlmak icap ederse... Ayrlmak m? Sen ne sylyorsun abla!.. 311 uanm, nemen ayrauunamz., ucmyuum. uuuju bu... Neler olur... Ben seni dnyorum. Beni dnyorsun! Lkin Mzeyyen'i tanmyorsun! Sen bu kz sevemedin gitti. Ne demek? Koynuma alacak deilim ya... Senin karn! Evime gelirse hogeldi, safageldi. Ben gidersem, iyi muamele ederse bir daha giderim! Etmezse uramam.. Lkin senin iin sylyorum. Teekkr ederim. Sen ne diyorsun Nuri? Nesibe Grmcelik ediyor. Aldrma... Kz iyi kz!.. Ben Bahriyeliyim! Ocaktan yetitim... Bize numara skmez... Brakn imdi bo lf. Bir mayonez... Nesibe kalarn att: stemem!.. Yeminli olduumu bilmiyormu gibi... Bayrama kadar mayonez yasak bu evde.. Peki neden bayrama kadar?.. Cnki bayramda elenmek hakkndr. Terleyeceksin, rpnaoaksn. Madem houna gidiyor, pekl! Ben de seni seyreder elenirim!.. brahim Rza, o gnden sonra dnyay terketmi deli keiler gibi perhize girdi. Gemiden mmkn olduu kadar az kyor, asker cigaras iiyor, asker karavanas yiyordu. Alacam kz memnun edeceim! derken az kalsn btn gedikli arkadalarn darltacakt. lk gnler aypladlar. Fakat yzne kar birey sylemediler. Sonra araya en aziz dostu Nuri'yi soktular. Kulak vermeyince kzdlar. Bir mddet konumadlar. Sonra alaylar balad. ocuklar zabitlerden birisine yalvarsak da unu emirber alsa... N'olacak? Orada kemik yalar. Erzak iden kar. iden kan erzak satar da, evine bir divan yast alr...

Saf ocuk olduu iin daha bir hafta gemeden neden byle davrandn herkese sylemiti. imdi onun cezasn ekiyordu. Bereket versin airdi. Muhiti ile bu 312 ^yuu om -uruz ua nianlsna Kar duyduu sev- gi- imdadna yetimi, Rza'y gerek delirmekten, gerek elinden bir kaza kmasndan bunlar korumutu. Bir oturuta 50 kfte az pilv yiyen air asker kara-vanasyle ilk zamanlar biraz szlmedi deil, fakat veut buna nsiyet peyda edince tekrardan eski tkzln elde etti. Ve ayn mddet iinde sabahtan akama kadar iir yazd iin rekor yapt sylenen Viktor Hgo'dan daha fazla ll kafiyeli iir yazd. Bunlar hep, sevda zerine, nianllk zerine, evlilik zerine nasihatlar, dualar, methiyelerdi. u devre birok arkadalarn zararna devam etti. Bunlr yazlan iirleri dinlemek, bazan da beenmek ba-hastia ikili ziyafetleri kaybedenlerdi. Fakat asl mahvo-lan Nuri oldu. nki bu sefer, btn yazdklarn ondan baka dinletecek bulamam, stelik raky da ona aldrr olmutu. Nesibe, bu aylarda, iirin kendisinden de, lkrdsndan da, ahenginden de yle usand, kadncazn asab o derece bozuldu ki bir gn bamya ayklarken gayr ihtiyar yksek sesle : Evlilik lemi bir baka lem Ne keder var, ne ztrap ne elem! dediini farketti. ard, korktu. Var kuvvetini toplayarak bunu brahim Rza'y dinlerken mi dalgnlkla ezberlediini aratrd. Yoksa kendisi mi uyduruyordu. Nihayet kendisinin uydurduuna kanaat getirince bamyalar yere sap sinir nbetiyle hngr hngr alamaa balad. Ve o gnden sonra da evde her trl iir okumay katiyyen yasak etti. brahim Rza hayatnda bu iir okuyamamak mecburiyetinde kald sralarda ektiinden daha mthi bir ztrap hatrlamyordu. Bir kere apandisitten ameliyat olmu, kendisini operatr bana kuzu gibi teslim ettiren kr barsak krizi bile bu derece feci olmamt. Filhakika aresizlik bagsterince iirlerini nianlsna okumaa 313 Daam. /luvu uwoi^c u^ ^.v... a zn tamamyle baka eyler dnerek bir alkasz dinlemesi vard ki, hassas bir airi deil, en kaba bir inam bile ileden karrd. Bereket ki, bu aylar, macerann son perdesine rastlamt. lk kararda tesbit edilen demirba miktar nihayet tamamland. Nfus tezkereleri bir gn besmeleyle jra- halle imamna verildi. Tarafeyn zhrev hasalklardan^yc- <; na muayene olundu. Vesikalk fotoraflar ektirildi. Kat-tar bir yerlere asld. Mddet tamamlannca sessiz sedasz nikh dairesine gidildi. Aldn m aldm, vardn m vardm denildi. mzalar atld. Formalite tamamlanp air brahim Rza beyle bankac Mzeyyen hanm -air (Daktilo) demee namus ettiinden, soranlara (Bankac) demeyi det edinmiti:- evlenmi sayldlar. Sevimli adamlar olan bahriyeliler en mtevazi bir toplanty ahane bir ziyafet haline getirmenin srrna her devirde vakf idiler. Bu devrin bahriyelileri de meslekda-larndan aa kalmadlar. Hele damadn mzkac olmas ii daha kolaylatrd. Sessiz sedasz olacana iyice karar verilen nikh merasimi birdenbire sakin mahalleyi velveleye uratt. Btn alaylara, fkelere ramen, arkadalardan birisinin, galiba Hamdi'nin!

(Deli utanmaz, hac utanr! Davranalm yoldalar! feryad da tesir etti. leye kadar horoz sesleriyle nazl nazl dinlenen Kasmpaa'nn bir ahap soka birdenbire sanki ordu basksna uramt. Tam alg, kyametleri koparyor, eline ilk geeni bana atan kadnlar, sokaklara uruyorlard. Ev bir anda maherden numuneye dnd. Bizim brahim Rza'nn dn var. Haydi basalm! diyen, gveyin hangi sebeplerle masraf etmeyi istemediini de bildiklerinden raklarn mezelerini sepetlere doldurup, oluk ocuk kapya dayandlar. Evin bu maheri kabul etmesine maddeten imkn yoktu. Bitiik komular da, mzka sesiyle muhabbete geldiler. Hi hazr olmadklar halde sofalar atlar Bahelerin aralarndaki tahta havaleler -ki baka bir srada bir yongasna doku314 ..u.^v" *--. n..<-v,u rvyumtn Kupura- Dizzat sahipleri tarafndan gz yaartacak bir gayretle alaa edildi. Eli ie yatkn birka delikanl, bata her dem taze kaynbaba olduu halde oktan bellerine birer futa dolayp hizmete girimilerdi. Kalabalktan hazzettiini kendisi bile o gne kadar bilmeyen mahalle karakolunun Komiseri de apkay basp kapya dayand. Krt bekiyi gizlice bir kenara ekti. Dilek gvura bir selm uurup halisinden birka gaz tenekesi kaak rak yaratt. Hasl, semtin hl vasfn ede ede bitiremedii koca meydan dn Allah tarafndan kuruluverdi. Kocakarlar bunu olann, saflna, kzn namusluluuna/ anasnn evcmentliine) babasnn delidolu ama, temiz kalbli olduuna verdiler. Herkes bu orbada bir tutam tuzu bulunsun istedi. Hele kafalar ttslenince kendi keselerinden otomobilleri Sulukule'ye koturup kek getirtenler, ayrca zurna ile zilli maa, darbuka temin edenler zuhur etti. Daima fkeli olduundan yanna salvatla varlanlarn kr kr gbek att iki kiinin yannda adn sylemee utanan sklganlarn st perdeden gazel ektii, mrnde mantar tabancas kullanmamlarn hele komiserden yz bulunca peder merhumdan kalma Karada altpatlarn sandklardan karp havaya havaya boalttklar grld. Benim kz an hreti ne yapacak? sznn boluu anlald. Ricalin himmetiyle dalarn devrildiinden, milletin elbirlii sayesinde olmaz olmaz olduundan, en ikillilerin bile zerre kadar phesi kalmad. Heyheyler o derece gemi azya ald ki, kadnlar tarafnda gelini erkekler tarafnda gveyi gren tanyan kalmad. Belki de, dnn bu hale gelmesinin balca sebebi de bu oldu. Herkes bizzat kendisine ait bir cemiyet varm gibi cann diine takm, erefini ortaya atmt. Bereket Nesibe, geceyarsna doru akln bana devirdi de, btn bu grltnn asl maksadn, monolog sylemee hazrlanan kocasna anlatabildi. Bir taraftan gmbrt gkyzne karken oktan unutulmu olan gelinle gveyi birer ke bulup bir senedir trl mahrumi315 I yetlerle dayanp denen geraeK oaasna sotuuur. rsu-py bir gzel kapattlar. Dn ehli o kadar kendi lemine dalmt ki, ayrca kapya bir nbeti koymaa' lzum dahi grlmedi. Nuri, karsn kolundan ekerek, deta cebren, syleyecei KayseriT monologunu - hani u plklara almam eyi- dinleyebilecei bir yere gtrd.

algya iaret edip susturduktan sonra, omuzunda meddah mendiliyle ortaya kt. Kayseri'den bir eek yk pastrma sardk... diyerek cana can katmaa giriti. brahim Rza, btn heyecanlarn samim olarak iire vermi bir delikanlyd. Byle bir eyin -bu ey ne olursa olsun- Fenafili olanlarn, o eyden hari dier btn hususlarda gsterdikleri temkin, arlk, kendilerini kymetlendiren itidal, brahim Rza'da bol bol vard. En uar erkeklerde bile nikh defterini imzalarken balayan ve el titremesi gibi tecelli ederek gerdein malum ve basit hususiyetinin bir safhasna kadar devam eden heyecana, air olduu halde ve apansz koca bir dnn damatln yklendii halde, zerre kadar kaplmamt. Zaten hayatnda iirlerinden baka yerde kzlara, kadnlara kur yapmasn, kur deil, bireyler yaparak kendisini bir baka trl beendirmesini beceremezdi. Binaenaleyh Mzeyyen'i artan, bir soukkanllk gsterdi. Sakin bir sesle : Haydi sevgilim soyununuz! dedi! Bir gen kz iin bu sknet ve bu emir, ayrca ve yepyeni bir korku oluyordu ki brahim Rza bunu aklna bile getirmemiti. Nitekim, tamamiyle baka sebeplerle gelin alamaa balaynca bir an ard. Bir senedir bu gece iin hazrlanlmyor muydu? Trl mahrumiyetlere bu gece iin katlanmamlar myd? Hatta u anda bile dardaki muazzam grlt, onlarn bu odada, yalnz demirlerine 42 316 uru vcruiMtjr u Kuryouaa yapacaKiar taDi Dr i, bir vazife iin deil miydi? yleyse, imdi, son dakikada, gsterilen bu arifane tecahl veya cahilane ariflik ne demekti? Rica ederim alamann sras m? -Biraz bekledi:-ocukluk vallaha... ocukluk -akasnn bile kyametleri koparacana emin olduu halde ve gaddarlk ettiine biraz da zlerek devam etti:- Beni sevmediini zannederim sonra Mzeyyen!.. ......4 ^^'V.v i-i^tpna/v Seviyorum... Seni sevmez olur muyum? -Dnyada en ok kullanlan bu fersude kelime kzn imdadna ye-timj gibiydi:- Sevmesem bu azab eker miydim? Sen beni... Sen beni -bir hkrk...- Sen beni... / _ Evet! Mahvettin! Ben lmeliydim. Sen beni yaattn! lmeli miydin? Ne demek bu? Ben lmeliyim! Ben... -Bir hkrk ve mindere kapan!- Ben sana lyk deilim! air evvel, kzn imdiye kadar gstermedii, ar ball yznden gstermedii bir sevda tezahr karsnda bulunduunu zannetti. Ne de olsa basit bir daktiloydu. Bir koca airle... Deil mi efendim?. Bana lyk olup olmadn ben takdir edeceim... -Hi alk olmad halde byle st perdeden konumak hem garibine gitti, hem de houna. ksrd:- Zaten seni lyk bulmasam evlenir miydim? Hayr! Bilmezsin... Ben alan biriyim... Ben lmeliyim! brahim Rza, belki kt bir airdi, bu nc defa sylenen (lmeliyim) sznn feci bir ekilde hanere-den frladn sezmeyecek kadar da, mna ve cmle selikasnn yabancs deildi. Tella cigara paketini arad. Bir yerde unutmutu. Hay aksi eytan... Syle bakalm bu tmek lkrds ne demek? Bunu artk deminki marur

air, birisini kendisine ltfen lyk gren byk sanatkr sormuyordu. Tel-lanmt. 317 yle asl, yle yksek... Omuzlarn sarsan hkrklar olmasa kz derdini dkp ferahlayacak ya... brahim Rza, aresizlikle, can dehetli cigara isteyerek ve Nesibe'yi imdada armak arzulan duyarak nne meldi: Syle ama... Bitir ki... Hibirey anlayamyorum. Ben d bir kzm... Sana lyk deilim... Senin yaptn bykle lyk deilim. Beni ldrmelisin. Beni ldr... nk, efendim, vaktiyle bir cahillik etmimi... Birisi kendisini namussuzca ifal edip... Falan, filn... Haydi beni ldrsene... Beni ldr artk... Bana azap verme... brahim Rza stste yutkundu. Dn grlts bir beyninin iine girmi gibi yaklayor, bir, Okmeydam'na doru uzaklayordu. Yaklat zaman, pencereyi ap var kuvvetiyle: Sizin iten haberiniz yok! Dne paydos! diye barmak arzusuna kapld. Kendisini mkltla zaptetti. te bu esnada, komodinin zerindeki Yenice paketi ve kibrit... -Cigarann Yenice olduunu nasl farket-tiine hl aar- grd. Srayp kalkt. Hayat arkada, bu sramadan dehete derek: Ay! diye hafif bir lk koyuverdi. Cigara!.. Bir cigara yakaym da... Konuuruz! Of! OOf! Oh Yarabbi kr! Mzeyyen'e arkadalarndan birisi -byle bir gece, byle bir odada, bylece lmek arzular duyan tecrbedde bir arkada- Of ekmee ba.' larsa korkma! demiti. J^ Mukavva hrdad, kibrit saklad. Derin i ekilere benzeyen nefeslerle akn gvey ninemi ttnden almaa balad. Neredense Hamdi'nin sz hatrna geliyor biteviye tekrarlyordu: Deli arlanmazsa Hac arlanfr! Deli arlanmazsa Hac... Deli arlanmazsa... Deli... Kim bu? 318 Onu elime vermeliler de... Kim? Nasl oldu? Neden onunla... Neden mi evlenmedim. Sevmiyordum. Sevilmee deil, selm vermee lyk deildi. Hemen anladm. Lkin o zaman da i iten gemiti. Bir zaaf nmdan namussuzca istifade etti. Daha pek de ocuktum. Annemi dndm. Kendimi ldrsem kadncaz helak olacakt. Sonra nme sen ktn! nme kmasaydm ben lnceye kadar evlenmeyecektim. Seni sevdim. Btn kuvvetimi kaybettim. Tam bir sene dndm. ki yol kalyordu. lp kurtulmak, yahut senin mertliine gvenmek... lmek zor deildi, senden ayrlmak imknszd. Hele se-nj/bir bakasyle nianlanm, sonra da evlenmi dndke deli oluyordum. Beni affetmeni isteyemem. Buna hakkm yok... Beni hizmeti diye kabul et... Cariye diye.^. Sana lnceye kadar, lnceye kadar deil, benden usanp beni kovuncaya kadar hizmetilik edeyim... N'olur... Bu kadarn Mzeyyen de mit edemiyordu. Kendi szlerine kendisinin de alayas gelmiti. Demek kul skmaynca Hzr yetimiyordu. Karsndaki ta olsa buna takat getirmemek lzmd. Zaten air olduundan yrei yufka hesab da vard. Hakikat brahim Rza, byle bir yalvara dayanacak kat kalbli heriflerden deildi. Sonra, kza -pardon kadna-kar hissettii sevgi de, airden arta

kalm bir acaip nesneden ibaretti. Mesel bir gzel otomobil, bir gzel sandal da belki byle arzu edilirdi. Zaten bir akll adam ne demi? Kz ksm bir defack kz olarak kullanlr! Sonras hep duldur. Bir ey syle... Bana hakaret et... Razym... Efendim! Kimdi bu herif... Neciydi? Gvey raz olmu grnyordu. Kimin artn yediini renmek istemesi herhalde bundan ileri gelse gerekti. Mzeyyen, yzn kollaryla saklad iin rahata dnd: (Ad bir adam) dese kocasnn erkeklik erefini belki de krabilirdi. 319 bir zaDii! ueu. Karsnda ayn zamanda bir air deil de sahici bir Gedikli avu bulunsayd, bu i bu byk hata yznden, dzelmee yz tutmu bir haldeyken berbat olabilirdi. Bahriyeli mi? Nizamiydi mi? Nizamiyeli... . u dangalaklardan birisi desene... imdi nerede? Bilmem! Ka senedir grmedim... arka gitmi galiba... nallah geberir... nallah... Peki... Nasl oldu? Mzeyyen bunu soran yz grmek ihtiyaciyle kvrand. Neyi grmek istediini de bir trl kestiremiyordu. En iyi cevab alamak olacakti. Balad. Bu sefer, dilerini de takr takr birbirine vuruyordu. Cigarann bitmesi ite bu sraya rastlad: Sen drst bir kzsn. Buna eminim! Bir ahlksz tarafndan aldatldna da eminim... Artk alama!.. Benim erefim ikimize de yeter... Hayr! -Bu bir zafer l halinde kmt. Korkarak miyavladi:- Olur mu? Ben lyk... Brak imdi. Haydi kalk... O, yapt alaklkla kalsn... Bak bakaym bana... Hayr! Yzne nasl bakabilirim?.. Bak diyorum. mkn yok... Bana merhamet et... Yalvarrm sana... u sndr... Sndrecek mi? diye nefes keserek bekledi. Oh! Ya-rabbi kr! Oh! Kuvvetine, kudretine kurban olduum Allah'! Elektrik dmesi ne gzel bir sesle saklarm!.. Karanlk ne gzelmi... Sinema tevekkeli bu kadar tatl... te bylece karanlkta, sanki Mzeyyen hanmn kocas bitiik odada uyuyormu gibi sessiz sedasz yattlar. brahim Rza, gsterdii byk civanmertlii, merhameti, insanl hesaba dalmasayd; bir kerecik aldatlm olduunu syleyen karcnn, giderek, ustalk brakmayp kardn farkeder, (Ustas acemisinden iyidir) diyerek belki ansna da hayran olurdu. 320 UUUUncr uyunug anaa, gecenin kepazeliini gsne ine batrmlar gibi ac ac hissetti. Bir hata m ile.miti? Korkarak karsna bakt. Taptaze, dalgal kumral salariyle karn doymu bir ocuk uykusuyla uyuyordu. Rahatsz rahatsz kmldannca Mzeyyen gzlerini at: Uyandn m ekerim, dedi, rica ederim cigara yakma! Sabahleyin cigara ien erkeklerden holanmam!.. Anlalan kpry geinceye kadar ayya day demek Mzeyyen hanmn izzeti nefsini fena halde yaralamt. O geceki zelil yalvarlarn, -bunlar rol icab da olsalar- brahim Rza'ya bir trl balayamad. O za- . mana kadar kendisini gaddarca terkeden zabite -bunu doru sylemiti:- fena halde

kin tuttuu halde, gerdek gecesinden sonra bu hissin tamamyle deitiini hayretle grd. Giderek, ilk gz ars eski tatlln alyor, hatta, budala kocasna, peinen oynad lezzetli oyunda, kendisine yardm ettiinden dolay minnet hisleri bile duyuyordu. Bu hislerin giderek hafif hafif zlemee, sonra deta hasrete, sonra dayanlmaz bir iddetle gzde ttme-e, (Gebe kalrm) korkusuyla yaplm yarm yrtk eylerden baka trlsn bir de onunla denemei ihtirasla arzu ettiren kemikleri szlatc, sinirleri gerici bir delilie dnd. brahim Rza fizik bakmndan kuvvetli erkekti. Daha kzken zaaf anna den ve ilk geceki marifetleriyle kabahatini affettiren karsndan zevcelik vazifelerini istiyordu. Mzeyyen'in bandan byle ackl bir serencam-^ gememi olsayd, air, bu vazifeyi bu kadar serbeste, belki de istemezdi. Fakat kendisini her cihete hakl g-ren bir vaziyet vard. lk gnler, tkrnda giden iler.. Da-ha bir hafta gemeden bozulmaa yz tuttu. Arkadan-da bir gnlszlk balad. Bereket alnan 15 gnlk izin bitmiti. kisi de bir mddet alp para biriktirmedii, ancak; cierpareden bir iaret peydahlanrsa, hanmn evde oturmasn kararlatrdlar. brahim Rza yeni evlilik hzyle her hafta izinli k321 F. : 21 ma beceriyordu. te bu haftada Dr geer, yemi nu-nma daha ikinci ay pek ar grnd. Ayba sanclar, ba arlar, sinir nbetleri, birbirini kovalad. Nihayet bunlar yle bir hal ald ki; evlenmeden evvel bana felket getirenin hangisi olduu anlalmaz bir ekle girdi. Sanki hanmefendi, kocasnn bana gelen byle bir felketi o zaman ltfen af buyurmutu da dndke nefretini yenememee balamt. air koca, buna bin trl hiss, ruh, asab mnalar veriyor, bizzat Mzeyyen'in bile kendisini mazur gremedii yerlerde, bir mazeret uydurup iin iinden kyordu. Lkin, fedakrln da bir hududu ve bir ie yararl olmak lzmd. Haftada bir gece evinde kalan yeni evlenmi gen, kuvvetli bir erkek ayn karyolada yatan gen karsndan istifade edemezse, velev ki air bile olsa, aklna bin trl phe girmek mukadderdi. Gsterdii licenapla kar filhakika ihanet mevzuu bahsolamazdi. Lkin sebepler herhalde kendi bulduu psikolojik saiklere uymuyordu. (unu kefedeyim de dermann bulaym?) diye karar verdi. Bir gn hafta aras izinli kt. Tebdile soyundu. Bankann kapsnda nbete girdi. Kars iki dirhem bir ekirdek grnd. Kedeki pelerinli zabitin koluna girmesiyle yallah Tnel istikametini tuttu. Gzleri dnen licenap koca, ilk gayretle savlet edecek oldu. Yaklanca karsnn konumakta olduunu duyarak: Hele ne diyor? diye dinledi: ok geciktim mi ruhum, diye akyordu, dn de sen beni beklettin! ':e<t Demek bana mukabele-i bilmisil mi yapyorsun! Ben imdi sana gsteririm. Ne gstereceksin? Hele eve gidelim. Tvbe deyinceye kadar... air kalbinin derununda muazzam bir boluk hissederek duraklad. Bir tek yumrukta, insanlara tvbe ettirmekle nen boz pelerini ivi gibi topraa geirerecek kadar kuvvetliydi. Lkin bunun beyhudeliini de ayn zamanda ezmek

arzularyla olanca kuvvetiyle beraber hisr setti. 322 w av ~.~ unut yov yun. rvuns aa yeni gelmie benziyordu. Sabahtan akama kadar bankada, eshab- mesa-lihin ilerini grp paydostan sonra da drt saat fazla mesai yapan bir gen kadn ne kadar harapsa Mzeyyen de o kadar harapt. Kocasn grnce kendisini pek zorlamadan somurtuverdi. Hemen hastalndan bahis at. Bana bir earp sarp bir de asprin yuttu. Nerdeyse sol yanna devrilip kendinden geecekti ki (Boanma) kelimesiyle zemberei- boanm oyuncak maskara gibi zplad. Gzleri parl parl, rya m, hakikat m? Allah bu muradna da nai! mi ediyor? diye bakt. Neredense bu duasnn da kabul edildiini anlayarak bandan earp syrd,. Dnya apnda muahedeler mzakere edecek bir kaarlanm diplomat edasyla ayak ayak stne att. air, gene insanl elden komayp kulan ensesinden gstermee kalkmt ki Mzeyyen hanm, oktan hazrlanm olduu anlalan boanma projesini burnuna dayad: Bir kere kendisi hayatndan memnundu. Lkin mutlaka boanmak istiyorsa, buna da olmaz demeyecekti. Ben nafakadan vazgeerim, siz de eyalardan vaz geersiniz... dedi. yi ya ben mahkemeyi dnyorum... Kary boamaa karar verdikten beri, Hayret beyin yazhanesine boanmak iin gelen kadnlarn rezaletlerini hatrlam, yrei szlamt. Ne de olsa boanncaya kadar kadn nikh altnda saylrd... Pek mi zordur? Avukat tutmak lzm. Benim avukata verecek param yok. Kendi iimi hamdolsun kendim takip ederim. Adliye'de elbette bir ahbap bulunur. te onu dndm. Benim bir avukat ahbabm var. Sana onu tutarm. Siz? Bana avukat istemez. Hayret bey ii abucak bitirir! 323 Benden parq istemesin de, isterse uuuk. uunosin... brahim Rza o gece, -Saat onbire doru- ilk geldii gibi, bir kenara atlm eski bavulunu alarak Madam Ka-tina'nn pansiyonuna dnd. Bunlar airden renmi olan Murat, bugn brahim Rza ile karsnn gelmelerini bekliyordu. Dehetli kederliydi. nsanlndan nefret ediyor, insanlndan nefret ettii sralarda alttan alta kabaran dehetli fkelerinden birisini de ayn zamanda bekliyordu. Byle fke nbetlerinde tamamyle baka bir adam olduunu bilirdi. Daha imdiden okuduu kitabn -okuduu deil, nnde ak tuttuu ve zaman zaman sayfalarn geliigzel evirdii kitabn- her tarafn imzasiyle doldurmutu. Bereket versin, geveze mterilerden kimseler yoktu. Samoil efendi deti olduu zre bir tek susaml simitten ibaret kahvaltsn lezzetle yapm, gazeteyi aralarna perde gibi gererek kendisini yalnz brakmt. brahim Rza ile karsn Notere gtrmek, kadndan Hayret bey namna bir boanma vekletnamesi almak icap etti. Her mvekkilden istedikleri bu ii Murat nedense dnmemiti. Her zaman da vekletname iin lzumlu iki ahitten birisi kendisi olurdu. Noterdeki daktilo bu sefer de adn ve adresini hi sormadan yazd iin ayn kad bu kadnla beraber imzalamak bsbtn azap oldu. Frsat bulduka farkettirmeden bakyor, bu kadar basit bir kzcazn bir koca

kitab dolduracak hayaszl, bu kadar kolay, zerinde hibir pislik brakmadan nasl becerebildiine ayordu. Bir mddet de, kendi bana gelse ne yapacan tahmine alt ve kendisine byle bir i yapamayacaklarna, bunun imknszlna deta emin olduunu grerek at. brahim Rza da tuhaft. Maceray bilmese, kar koca olduklarndan haberdar olmasa kz kardeinin ileriyle megul bulunan bir aabey zannederdi. O kadar tabi g324 . rnyordu. Acaba, bylece fedakrlklara devam etmekte bir tamir midi de mi vard? Sabahtan beri ektii azabn, kadndan nefret etmekten ziyade, artk sevmee balad brahim Rza'dan irenmek korkusu olduunu anlad. Evet! Benden baka trl dnyor. Tamamyle baka trl dnyor. Belki bu dnyada herkes birbirinden tamamyle baka trl dnr, dedi. bitince Murat'n her eyi bildiinden zerre kadar phelenmeyen Mzeyyen kendisine ar bir kadn -daha beteri namuslu bir kadn- hali veren cidd baklaryle Murat'a bakt. / Teekkr ederim. Zahmet verdim efendim, de* mi^ti, baka bir i kalmad ya... Hayr efendim! Peki. Bankaya gidiyorum Rza... Siz gelmeyebilirsiniz... Teekkr ederim. Gle gle... air, karsnn elini skt. Resm kaytlara gre daha bir mddet kar koca grnen bu iki insan orackta ebe-diyyen ayrlm oldular. Murat: yleyse... Orospuluk kolay! diye dnd. Akam, patronlar gittikten sonra, msveddeleri makinede yazmaa oturdu. Bunlardan bjr tanesi de Mzeyyen hanmn zevci brahim Rza bey aleyhine at boanma dvasnn arzuhaliydi. Meden Kanun ahkmna uysun diye sebep olarak (Ruh imtizaszl) gstermilerdi. Arzuhalin bir sureti mahkemede kalacak, dieri brahim Rza'ya tebli edilecekti. air, u anda, Murat'n masasnn bir ucunda bir iiri defterine temize ekmekle meguld. Adres? Hangi adres? Size bir adres lzm. Bu pis eyi gemiye gndert-mek istemezsiniz ya... Pansiyona gelsin... Murat, adresi yazd. Hl iirle uraabilmesine kz325 mal m, glmeli mi? Acaba, hdise karsnaaKimn na geldii iin mi kendisine bu kadar feci grnyordu. Kendi bana da gelse, byle tabi mi karlard? Bak, burasn deitirdim. Oku! Sen ocukken daima Yzkoyun derdin. imdi hep arkast dyorsun, ne tuhaf! Nasl olmu? Bir daha oku!.. Eli enesinde ibretle ve korkuyla dinledi: Durunuz bakaym... te bu fevkalde brahim Rza... Bu gzel... Hi bunu bu kadar gzel anlatan iir duymadm.

 Sahi mi? -air btn yreiyle mesut gld:- Ben de daha gzel olacan anladm da... Evvel: Sen eskiden daima... demitim. (ocukken) daha manal... Fevkalde tebrik ederim... -Msralar yavaa tekrarlad:- Evet... Dndenberi nasl defedeceini bilemedii aknl -demek hissettikleri nefret, acma falan deildi:- lk defa ve birdenbire dalmt. inin temizlendiini, bir sabah uyannca, irkin yarann tamamyle kapandn grr gibi hissediyordu. Bereket versin, insanlarn adilikleri, faziletleri gibi mrl deildi. Anormal olduundan herhalde... Halbuki fazilet normaldir. Karsnda izzet-i nefs imknnn son boumuna kadar yaralanm bir erkek vard. Bu erkek ayn zamanda fena airdi. Fakat arada demek byle gzel iirler de syleyebiliyor, daha fevkaldesi, en mkl zamanda sanatna ilticay beceriyordu. Hele kr birader! diye glmsedi. Bu esnada telefon ald. Murat dinleyiciyi ald. Alo! Oras neresi? -Bir kadn Franszca gryordu.Kim var? Buras avukat Hayret ve Celil beylerin yazhanesi. Kimi istediniz efendim? 326 Ben ktipleriyim? Adnz yok mu? Murat. Murat bey siz misiniz? Evet efendim? Ltfen kim gryor? Bfrisi... N'apyorsunuz? Rica ederim! -Murat gld:- Telefonunuzu bek.i-yordum. yleyse ben kimim? imdi duyduum sesin sahibi... Dnyann en gzel sesinin sahibi... / nanmam... -Gld:- Ho adamsnz. Yannzda kimse var m? Hayr! Demek, yapayalnz msnz? Yapayalnz... Allah gibi... Susunuz canm... Ben korkarm... Demek yalnzsnz. Evet. Yannzda olma isterdim. Kolay. Hemen geliniz! mkn yok. Neden? O kadar uzaktaym ki... Hemen yola ksam, ancak yarn sabah gelebilirim... yleyse emrediniz ben geleyim! Sizin iin mesafelerin baka bir ls m var, korkun adam! imdi anladm. Beni tanmyorsunuz! Neden? Tananz kuzu gibi olduumu bilirdiniz! Beni size ekitirmiler. nanmamanz rica ederim. Olur mu? Madem ki yle istiyorsunuz... Sizden hibir ey esirgenemez... yi geceler ruhum... Durunuz... Bir saniye... Telefon kapand, ibrahim Rza: 327 N'oiuyor yanu.' ucu, u*. nugm girecektin? Sahi! Bu arzuyu biraz duydum.

 Kimmi bu kfir? Ne ister? Ne istedii malm ama, kim olduu mehul.. Birisi bizimle akalayor air! Erkek mi, kadn m? Kadn! Bizim askerden birisi bir lf etti: Erkekle aka edersen fena olur, kadnla aka edersen zina olur. Bunu bu kefere hatun bilmiyor mu? Murat, baka birey dnyordu. Nihayet: Buldum! diye elini havada sallayarak parmaklarn krdatt. Zinadan korkmayn bu akac hanm, muhakkak, zan-para Adalet hanmn melek kadar gzel dostu Kadriye hanmd. Murat Ne ses! Bal gibi! diye iini ekti. VIII Avukatlar Temyiz murafaalarnda bulunmak iin iki gnlne Eskiehir'e gitmilerdi. Murat ie baladktan sonra ilk defa yazhanede yalnz kalyordu. Mahkemeler buna gre talik edildii iin Adliye'de; umum vekili bulunduklar bir iki irkete ve devaml mterilere evvelce haber verdiklerinden, yazhanede i yoktu. Murat, dn gece balad bir iiri bitirmee alyordu. (Ak soneleri) serisinin nc iiri olacakt. Dn gece tamamn yazd halde, sabahleyin beenmemi, ata kara ortada, bir kafiye ile msra kalmt: Ve sevda ruhumuza akan deredir kzm! .................. baka kimse, Benim kadar inanmaz sendeki aka kimse, nmde kalbin ak bir penceredir kzm! 328 uuuu, munisin r\uutuu o yu^liym IBKrar tekrar temize ekti. Sonra daktiloda yazma denedi. te nmz sra omuz omuza glgemiz te yeil ve beyaz, ite kzl ve sar! te deniz ye dalar ve mart kanatlan te Allah ve sevda ve ite sen tertemiz! Dur sevgilim! Bir tanem! Ruhum! Bir dn hele Sevmek ebediyyet mi? Rya m, bir anlk m? Saadet mi, ac m, hayat m, karanlk m? Neyi tketiyoruz byle alelacele?.. Halbuki byle bir ey yazma ne dnm, ne de istemiti. inde bir kendini ayplama hissi vard. Murat, phenin hi bir eidini sevmiyor, bunun pimanla eri yakn duygu olduunu biliyordu. Pimanlksa ne kadar msbet olursa olsun, mkemmel bir yenilmeden baka birey deildi. Telefonla yaplan kk bir ahbap akasnn kendisini byle artmasna da kzyordu. Nerdeyse Fakirlikte bal bana bir fazilet var. diyecekti. u anda 35 liraya alan, fakirin fakiri bir insan olduu halde, bir iki ay evvelkine nazaran ne kadar deimiti. Kadriye denilen karmakark ve terbiyesiz kzla Sa-fo'ya ihanet etmeye hazrlanyor, bunu bizzat kendisinden bile saklamak iin uydurma ak iirleri yazmaa kalkyordu. Bereket versin kim, ilham denilen, kuvvet namusluydu. Edepsizliini ite ack aa yzne arpmt. Bir an, katlar yrtp kurtulma dnd. Bu da kendisine ayr bir konaklk gibi geldi. Kederli bir slk ttrerek yorgun bir hareketle arkasna dayanmt ki kap vurulmadan acildi. eriye birisi gayet zaif, hastalkl, birisi gayet tkz ve

salam iki kadn girdi. Bir rnek giyinmi olmalar hemen nazar dikkati celbediyor, birisinin srtndaki zengin biarelik, teki329 nin USXUriUtJ UN yu^ciim v^^.-. ---------Murat katlar eliyle kapayarak, kapy vurmadklar iin biraz dargn sordu: Bir ey mi istediniz efendim? Sska kadn, Murat', srden kurban seen bir usta. celep.gibi, gzden geirdi. Yeni ktip sen misin? Evet! yi yleyse... -Yanndakine dnd:- Burada m oturalm? Neden ieri girelim! -Gzel kadn, her gzel kadn gibi lzumsuz yere somurtma sevmiyor olmal ki Murat'a glmsedi:- Ablam, Hayret beyin refikalardr efendim, dedi. Ben de baldzlarym tabi... Murat, ayaa kalkt: Safa geldiniz efendim, dedi, buyrun... Hayret beyin Eskiehir'de olduunu elbette biliyorsunuz... -Ara kapy at:- Buyrun! -Arkalarndan yrd:Kahve syleyeceim. ekerli mi emrediyorsunuz? Evvel su isterim. Lkin bardaklar temiz olmal. Aadaki pis rak getirecekse burada ne kahve iilir, ne de su... Siz efendim? Ben de kahve isterim. Murat, odasna dnp zili ald. Tekrar ieri girmek istemiyordu. Sonra beyhude yere fkelendiini anlayarak glmsedi. Bizim kadnlarmz... Hele irkinseler, hele patronunun kars bulunuyorlarsa... Maiyetlerine niin (Sen) demeyeceklermi?.. Yordanidis'in odasna gitti. Merakl patronunun yarm dzine su barda olduunu biliyordu. Bunlardan iki tanesini hademe Marko'dan istedi. Bizzat sabunlad. Bir tepsiye koyup ieri girdi. Buyrun, dedi, ben elimle ykadm. Temizdir. Sakn musluktan m doldurdunuz! Evet! Sska kadn pek fena birey grm gibi yzn bu330 uouuu. uy&j uuuuy uuy iv"' LJir UUKIia OflU dehetli ayplayp Murat'a emretti: Bana Tadelen getirteceksiniz. Terkostan bir yudum isem, bir ay hasta olurum. Bastne... Bilmiyordum. Derhal... Bir yudum terkosla bir ay hasta yatan bu kocakary bizim Hayret bey, bir bardak terkos iirip neye ldrmez ki... diye kendi kendisiyle ltife ederek ra bekledi. Fincanlar gzden geirdi. Tepsiyi ald. Bir ie Ta-delen smarlayarak gene yanlarna dnd. Kahveleri verdi. igara paketini kard. / Kullanrsanz!.. Patronun hanm eliyle sinek kovar gibi defetti. Hemiresi ayn ii/nazik bir tebessmle yapt. antasndan gmten zarif bir tabaka kard. Bundan ince bir kadn cigaras ald. Alk bir hareketle -Bu harekette yalnz gzelliinden gelen bir sevimli kibir vard:- Ate bekledi.

 Mersi! dedi. Bu mddet iinde, Hayret beyin kars, buraya hi istemeden girmi, pheli bir yer olduunu biliyormu, imdi neredense birileri saklandklar yerden frlayp stne atlacaklarm gibi korkulu baklarla etrafna bak;-yor, tehlike sezmi, sska bir kpek gibi havay deta kokluyordu. Murat, ne diyeceini merakla bekledi: Buralar pek bakmsz kalm... Hayr. Dediim gibi... Biz bir ktip bulduk! O da rahmetli Abid efendiydi. Hatrladn m? u hoca bozuntusunu mu sylyorsunuz abla! Rica ederim... Nedense o bare ile senin yldzn barmad. Lkin sadk adamd bu bir... Bir de deme ev kadnndan titizdi. Ne zaman gelsem, elinde bir bez, buralarn tozunu alr rastlamtm. Yeni harfleri bilmiyordu. Bir trl de renemedi. Daktiloya gelince: Galiba gvur icad diyerek, el srmek bile istememi... Gnahtan korkmu. Beye syledim. Hi deilse emektardr. Burada, 331 hademe giDi munaiazu bucuh, ucunu. y dim. Hangi szm dinledi ki... Aksine, zddma basar gibi zavallya yol vermi... -Murat'a birdenbire sordu:-Siz nerede oturuyorsunuz? ehzadeba'nda? Anneniz, babanz var m? Hayr! kisi de mi yok? Hayr! Patronun refikas: te grdn m? mnasna kz kardeine bakt. Kz kardei: Vah vah! diye ablasnn yerine de teessf etti. irkin kadn, bu sefer, Murat'a, sorguya ektii maznunu apansz yakalamak isteyen bir Mstantik tesiri veren garip ifadesiyle gene birdenbire sordu: Bizi nasl buldunuz, bakalm? Murat evvel anlayamad. Kann birisini kaldrarak ar bir sesle: Anlayamadm? dedi. Gzel hemire izahat verdi: Ablam, sizi enite beime kimin tavsiye ettiini soruyor! Hamdi bey isminde birisi... Tanyorlarm.. Selim efendi askere gidinoe, o Hamd bey beni tavsiye etmi... Hamdi bey!. u ahlksz herif deil mi? Ben onun-buraya gelmemesi iin kyametleri kopardm. Hem geliyor, hem de adam getiriyor yle mi? Murat, fena halde telland. Herhangi bir hususta Hayret beyle refikas hanmefendi arasnda tatszlk mevzuu olmay aklndan bile geirmemiti. D kap alp rtld iin, krd pota da bir are dnmek frsatn karmamak isteyen Murat dar frlad. Tadelen iesini ald. Fakat artk bunlara hizmet etmei can hi istemiyordu. Bardaa boaltp -inde birka damla Terkos kaK masna dikkat etmiti:ieden doldurdu. Yrrken de: 332 yapar acaba? diye glyordu. Buyrun! Temiz mi? Kapal ie... Kimbilir... -antasndan bir kk mendil kard. Bardan kenarna gerdi.

Biraz sola dnp yzn saklayarak birka yudum iti:- Pek soukmu... Daha yaz gelmeden bunlar neden byle soutuyorlar? Murat, tepsiyi brakmak bahanesiyle odasna dnd. Yerirfte oturdu. Oturmak, asabn m dzeltti nedir, hem Hayret beye, hem de karsna birdenbire hak verdi. Oelil bey de ortann aile saadetini yakndan bildii iin evlenmemi olmalyd. Demin yazd iirden bir msra gzne iliti: te Allah ve sevda ve ite sen tertemiz! Acaba bu sinirli, dertli kadncaz da bir zamanlar, birisine, byle bir msra ilham edecek gzellik ve tazelikte bulunmu muydu? Gler yzl olduu bir hayat paras yaam m? Kadriye hanm ve daha beteri, Safo, birok hakl haksz sebeplerden dolay mesel yirmi sene sonra bu hale gelebilirler miydi? Zil ald. Murat somurtarak ayaa kalkt. Patronun kars da ayaktayd. Murat'n aklna teyi beriyi mi kartrd? suali geldi. Gzel hemiresi, herhalde, hazrlanan konumaya taraftar bulunmamal ki eline bir Dstur cildi alm, bunun arkasna deta saklanmak istemiti. Murat, ksrerek kendisine cesaret vermee alt. Birey olursa kabahat Hayret beyindi. Evde byle bir tehlikenin mevcut olduunu insan tlatamaz m? Haydi kendisi tlatmad, diyelim, Hamdi bey vastasiyle, yahut babacan elil bey vastasiyle... Buraya kimler gelip gidiyor bakaym? Nasl kimler? 333 Yan minici : ocu Siz kimi soruyorsunuz? Buraya bir takm uygunsuz ocuklar geliyor. Ben biliyorum! Evet! , te bunlar soruyorum. Geliyorlar m? Ka kiidirler? N'apyorlar? Beni bu yazhaneye (Avukat ktibi) olarak tuttular hanmefendi! Bana dediler ki... Buraya her eit insan gelir. Kadn, erkek, gen, ihtiyar, ahlk sahibi, ahlksz... Bunlar bizim mterilerimizdir. Sana verilen paray biz bunlardan kazanyoruz. Sen mteriler arasnda fark gzetmeyeceksin. Hepsine ayn muameleyi yapacaksn. Fazla merakl olmana da raz deiliz! Avukat yazhaneleri... Maallah, siz bizimkinden daha baskn avukatmsnz. Dersinizi iyi yerden almsnz!.. yi yer!.. Evet! Hayret beyle Celil bey byle sylediler. Siz istediiniz kadar inkr edin. Ben hereyi biliyorum. Yalnz u kadarn syiiyeyim ki benimle iyi geinmezseniz burada ekmek yiyemezsiniz!.. Kz kardei: Abla rica ederim... diye araya girmek istedi. Sinirli kadn, onu bir el iaretiyle susturdu: Ben bunlarla nasl konuulacan bilirim. lk zamanlar bit olacak miskin de beni aldatmak iin Kur'-an zerine el basp yemin etmee kalkt. imdi bana bak olum! Benim kocam ahlksz bir adamdr. Ben yirmi se-nedenberi neler ekiyorum. Belki de hakikatte ahlksz deildir. Lkin (Kii refikinden azar) demiler. Fena insanlar kocam batan karyorlar. Bir kere Hamdi bey dedikleri serseri, sonra Cemil denilen, namussuz, daha birka tane var...

imdi isimleri aklma gelmiyor. Bunlarla konumasn yasak ettim. O da bana sz verdi. Senden istediim, bunlar her zaman geliyorlar m? Yalnz m geliyorlar. Telefon edip bizimkini aryorlar m? Bana syleyeceksin? 334 _.-, . .ufiv. uur uuyull IOIUIIUUI UU DUlunsayd, sizinle tamamyle baka trl grecektim; Fakat yoklar. Gelince bir defaya mahsus olarak gene kendileriyle bu hususta konuacam. Hayr! Onun haberi olmamal... Ben yle demek istemedim! Ben sizin ne demek istediinizi anlamayacak adam deilim. Ltfen bir dakika... Ben buraya ayda 35. liraya muhta olduum iin geldim. Bukadarck bir paraya muhta olmasaydm, sizinle tanmak erefinden belki ebediyyen mahrum kalacaktm. Sze evvel, buralarn bakmndan baladnz! Bana pencerelerin, masalarn tozunu alacam vazife olarak verilmedi. Teklif edilseydi, belki kabul ederdim, belki de etmezdim. Bugn acaip bir hal alm bulunan sevgili dnyamzda, hereyin para ile alnp satldn, hereyin para ile lldn de biliyorum. Gene biliyorum ki iyi bir garson bugn ayda 70-80 lira kazanyor. Ben ktip olacam diye 35 liray 80 lira ile deitim efendim, yoksa, 80 lirann iinde iki tane 35 lira ve bir tane de 10 lira bulunduunu hesaplamaktan ciz deilim. Ben o maksatla sylememitim. Bilmez miyim? maksatla sylemediinize emin olduumdan bunlar anlatyorum. Kahveleri bizzat veriim, su beendirmee ahm da Trk olduum, sizi misafir saydm iindi. Pek azametlisiniz... Azamet olur mu? Kk bir insanm. imdilik haysiyetimden baka da mdafaa edecek bir eyim yok. Ben de, kk bir insan olduum halde, bir tek eyi, herkese kar her trl vaziyet iinde mkemmel mdafaa edebilirim. Gene o Abit efendi misaliyle bana burada olup bitenlerden sizi haberdar etmem lzm geldiini anlatmak istediniz. Celil beyi ka senedir tanrsnz? Ne demek? Kocamla yirmi senedenberi ortaktrlar. Yirmi senedenberi tanyor musunuz? Tanyorum. N'olmu? 335 fair o kadar zamandanberi tanmaktasnz. Burada olup bitenler hakknda en doru malmat bu iki zattan ok daha mufassal olarak alabilirsiniz! Ben geleli henz iki ay bile olmad. Onlar bana sylemezler ki... Onlar sylemezlerse ben nasl syleyebilirim? Yalan sylemediimi, hounuza gitmek, tevecchnz kazanmak gayretiyle bireyler uydurmadm nereden, nasl tahkik edersiniz? Ne zorunuz var? Belli mi olur efendim? Sonra bir noktay daha arzedeyim de bitsin! Szlerinizden burada olup bitenlerden haberdar bulunduunuz, bunlar beenmediiniz de anlalyor. Bu haberdar olula beenmeyisin tarihi eski olmak lzm! O zamandanberi nasl olup ta dzeltemediinizi ve benim yardmmla neyi, nasl dzelteceinizi bir trl anlayamadm. Siz ne enesi kalabalk adammsnz...

 Ben aklma gelenleri doruca sylerim. Bir n-dm tarafm da budur. Siz Hayret beyin refikalar hanmefendisiniz! Sizi Abit efendi denilen o bare ile fsl fsl konuur, zevcinizi ekitirir hayal ettike messir oluyorum: Ben henz pek tecrbeli bir yata saylmam. Fakat bir kadn iin kocasn istemedii yoldan evirmenin aresi bu olmasa gerek... Gzel hemire szn yarsnda alkadar olmu, kitab kapatp Murat' seyre balamt. Nihayet: Cok doru! diye lfa kart, adnz ne sizin? Murat! Doru Murat efendi! Ben bunlar bunca senedir ablama sylerim. Belki de byle anlatamadm. Dinlemez, kendisini helak eder. Hakikatte aramzdaki ya fark ikidir. Baknz, kendisini yiyerek ne hale geldi! Murat, patronunun karsna bakt. Baktna da piman oldu. Bare nerdeyse alayacakt. Yirmi senedir enine boyuna dnp bir trl halledemedii bir ie tek336 Sesini yumuatt: Ben babam ok kk yata kaybettim efendim, dedi, o sebepten Hayret bey yandaki btn insanlara, baba nazaryla bakarm. Hatalarna zlrm. yilikleriyle iftihar ederim. Annemi kaybettiim zaman pek te bebek saylmazdm. Lkin anne kayb iin ya mevzuubahis olamyor. Bu felket krk yamzda da bamza gelse, bizi bir kk ocuk gibi vurur. O sebepten, -Glmsedi:sakn yanl anlamayn! Benden yal hanmlar da, onlar beni evltl ister lyk grsnler, ister grmesinler, anne sayyorum. Size her hususta hizmet etmee, yardmda bulunmaa hazrm. Fedakrlk etmesini hem severim, hem de beceririm. Lkin yapacamz i, beni ve bilhassa sizi asla kltmemeli... Sizin bir trl anlayamadm bir hissinizi tatmin etmek iin ben adnza kavga mevzular gnderecek adam deilim. Bravo Murat bey. Grdnz m abla? Ne kadar ayp oldu? Ben fena m syledim. Ben yle demek istemedim ki... Bir ktle elbirliiyle mani olmak... Hayr! Siz fena sylemediniz! Aile yuvanz mdafaaya urayorsunuz. Bu bir kadnn en erefli, bence seyrine de doyum olmaz hareketidir. Lkin hareketin erefli, vastalara dikkat etmei icap ettiriyor. Aklma geldi. Siz, bu konumamzdan Hayret beyi maazallah haberdar etseniz. O da daha sorsa, ben de size sylediklerimi ona tekrarlamak zorunda kalsam... Bu hal, mdafaa etmek istediiniz aMe birliini herhalde kuvvetlendirmez. Ktlklerden temizlemez. Babam, yirmi senede muharebeye giderek elde edebildii biricik evimizi yangndan kurtarmak isterken yaralanp ld. Annem, beni okutmak iin asker amar dikerken verem oldu. Ben size kar Hayret beyin hareketlerini mdafaa etmiyorum. Onu ben de ayplama gcmn son haddiyle ayplyorum. Lkin, dnmelisiniz! Madem ki braklp gidilemiyor. Katlanmay, daha ulvi bir hale getirmei olsun becermeli. Size 337 F.: 22 Ifl medi. Biraz insafl dnrseniz, n DugunKu nae ge-mesinde belki kendi kusurunuza da raslarsnz... Hayr! Benim ne kusurum olabilirmi? Var demiyorum. Haa! (Kii refikinden azar) dediniz. Refik, muhit, sonra, iyzn bilmiyoruz, bir sr ruh, irs tesirler... Hayr affedin... Hi

kimseyi mazur grmediimi bir daha hatrlatrm. Ben size dayanma ve dayanmay ulv bir hale getirme yollarn aratrrsnz diye anlatyorum. Beceremediimi de biliyorum... Bilkis ok iyi becerdiniz! Bu gn o kadar syledim. (Gitmeyelim abla!) dedim. Beni dinlemedi. -Kabaday bir hareketle elini sallad:- Erkek ksmnn stne o kadar dmee gelmez... Hem gelmez, hem demez... Abla, gnl rahat, olduu anlalan hemiresine dnd: Bulmusun Allah'n baresini de... imdi geni geni, akl veriyorsun!.. Neden bareymi. Ben de az m ektim? Bilmez gibi... Rica ederim... Sa yanna inme indirinceye kadar srtt. Ben de senin gibi davransaydm, imdi oktan verem olmu lmtm. Ne yapaym, elimde deil... Ben istiyor muyum? stemiyorsun ama, bir aresini de bulamadn! Murat bey sanki yanmzdaym gibi syledi. O Abit olacak yobaz eskisinin zamannda az kalsn bunca senelik eviniz yklacakt. imdi o gnleri unuttun! Yeniden balamak istiyorsun! Peki, bir are dnmeyelim mi? Canm Abla! A deilsin, plak deilsin... Enite beyim de artk k olunacak kadar gen saylmaz... Brak bakalm. ou gitti az kald. Yaknda yorulur. Deil mi efendim? Murat, ciddiyetle Hayret beyin karsna taraftar kt: Bize basit geliyor ama, hanmefendiden istediimiz fedakrlk ta kolay deil. Sonra bu mesele, af buy-run bana kskanlkla alkadar grnmyor. Hanmefendi 338 M 3 Tabii... Fenama gidiyor! Bilhassa ben o sebepten syledim. zzetinefs meselesi yaparken izzetinefsi tekrar tekrar zedelememee dikkat etmeli! Sonra u kadarn temin edebilirim ki hdi-se nihayet bir vakit geirme, muayyen bir muhite devam eklinden ibaret sanrm. Bazs kulbe gider kumar, oynar, bazs avcdr, bu ie merakl ahbaplaryla yaz-k, da-bayr gezer. Hayret beyin muhiti de, bir manada airler muhiti... Peki, yle olmasa da mesel Celil bey gibi olsa raz mydnz? Brakn u ihtiyar apkn... O benimkinden daha rezil! Grdnz m? Her damn altnda byle, ufak byk bir facia saklanyor. Orasn da dnyorum. Bu dnya lml dnya Padiahlar sknt ekmiler, (Sana n'oluyor. Yedi ocukla maarada m kaldn?) diyorum. Baz baz ferahlyorum. Bazan da btn cinler tepeme toplanyor. te asl, cinler tepenize topland zaman kendinize hakim olacaksnz. Deil mi efendim? Murat, bunu kk hemireden sormutu. nmeli kocasna ramen kyafetini, yzndeki shhatli neeyi byle muhafaza edebilmesi marifetti. Bo szler! Ablam bunlar ancak be on gn dinler, sonra tekrar mzmzlanmaa balar. Mamafi burada iyi bir mttefik buldum. Elbirlii edersek ii her zaman tehlikesiz bir halde tutabiliriz. Gelirken bir korkuyordum ki... Neden efendim? O Abid olacak rezil gibi birisine rastlarsak, diye... pek metin davrandnz. Gzel de konuuyorsunuz! Hu-kuk'a devam etmeniz kabil deil mi? Deil. Hem de Hukuk'la gzel konumann hi bir mnasebeti yok. nk bizim mahkemelerimizde mdd-faa bir baka trl cereyan ediyor. Sahi! Ben Enite beyimin nasl avukatlk ettiine aarm. airdir. yleyken parlak konumaz. Acaba bi339

ra baka avuKauaru uu u^ gibi... Bunda mahkeme usullerinin tesiri olduu kadar memleketin iinde bulunduu artlarn da tesiri var. Ne gibi? Sz tehlikeli... O heyecanla azdan birey kaarsa... Bunu nereden mi biliyorum... iir yazarken kalemim ok zaman... imdi anladm. airsiniz de... Tebrik ederim. Hayr efendim! yle birey demek istemedim. Yani (airler yazarken...) dedim. Anlald. yi konuuyorsunuz ama, yalan kt sylyorsunuz! Haydi abla! Gidelim mi? Daha bir sr yere urayacaz!.. Gidelim. -Hayret beyin kars ktibe ilk defa glmsedi:- Burada konutuklarmz kendisine sylemeyeceinize eminim! Deil mi? Terif ettiinizi de bildirmeyecek miyiz? Hayr! Geerken uradmz bize kahve ikram ettiinizi sylersiniz... Teekkr ederim. Sizi bir an bile zdmse zr dilerim... Beni affettiniz deil mi? Ne mnasebet? Ben sizi zdm! -Kzkardeine dnd:- Ne ho ocuk! Murat onlar koridora kadar geirdi. Orada birden hatrlad: sterseniz bir araba arsaydk... Telefonla... Hayr! Tnel'le karz. Mersi! Murat parmakla dayanp arkalarndan bakt. Kk hemire, merdivenin dnemecinde ban kaldrd. Kendisine pek yaraan erkeke bir el hareketiyle veda ederek ktibin bu alkasn mkfatlandrm oldu. Murat: Lzumundan fazla m akll, ne? diye glmsedi. Bir cigara yakt. Bir byk zafer kazanm gibi ii ferahlamt. Belli belirsiz kibirleniyordu da... Annesi lmeden evvel de kadnlarla az konumutu. Sonra ka340 maktan kovalamaa vakit bulamam, yatlarnn kz peinde kotuklar sralarda, ekmek kavgasna atlmt. Anadolu'da geen birbuuk seneyi de dar bir kasaba muhitinde bu ihtiyac en basit, en kolay, daha dorusu en kaba ekilde tatmin edivermi, ba ve sonu kopmu bir hayat paras zerinde daha derli toplu birey dnmemiti. stanbul'a dner dnmez, i aramak gayretiyle -ilk gnlerde bunu kolay zannederken birdenbire kapld korkuyla- gene kzlardan, kadnlardan uzak kalmt. Hele paras bitip, kl, kyafeti de, insan dehete drecek bir sratle perianlanca (Kadn) lfn azna bile almaktan ekindi. imdi, iki ay iinde, bu tehlikeli cinsle olan mnasebetini dnrken gururlanmakta kendisini hakl buluyordu. Kadnlar eskiden de Murat'tan hazederler, bunu sak-lamazlard. Lkin Murat bu hali, bir eit psrklk sayd huyuna vermiti. Kimseye rahatszlk vermek istemez, bundan iddetle kanrd. Herhalde tehlikesiz bir insan olduunu anlyorlar, ona gre samimi muamele ediyorlard. Bir yerde, bir Entelicens Servis ajannn (Alman casuslarnn en tehlikeli taraf insann yzne dimdik, gzlerini hi kptrmadan, ileri glmseyen masum baklarla bakabilmeleridir) diye bireyler yazdn okumutu. Esasnda znparaha zenmedii, erkeklerin bir ou gibi kendisiyle alkadar olan her kadndan birey istemek hakk olduunu aklna getirmedii iin galiba Alman casuslar gibi hareket edebiliyor, ilk tant dakikada, hangi tabakaya mensup bulunursa bulunsun, kadnlarn yzne ileri glmseyen masum baklarla dikedik bakmasn beceriyordu. Kendisini zorlad taraf -Buna ekseriya Rol kestiimiz diyordu: -onlarla bir erkek arkada gibi konumaa almasyd.

Baz baz tabiiliini kaybederse kendisini abuk toplar, hemen karsnda mesel Erturul Hikmet varm gibi davranr, birden ta-biileerek, uydurma incelikten -hakikatte bir ekingenlik341 ten, hatta bir eit korkudan ibarettir- vazgeerdi. Bunu ona, sevgi ilerinde pek acemi olduu halde, bir erkek arkadatan daha tok szl davranmasn ne-redense renmi bulunan Safo da bir kere anlatm: yle hosun ki, demiti, bilmem, teki erkekler de byle midirler... Ama sanmyorum. En klhanbeyi... Bizim Galata kopuklar bile kadnlara kar bir arrlar. Ya bsbtn tutuk, yahut, bu tutukluu saklamak iin olmal, bsbtn kaba olurlar. Sen hatrlyor musun? lk gittiimiz gece ovucumun iini pmtn. Pek zanpara-ca olmas lzm gelen o hareketi bile ben hi yadrgamadm... Adet olsayd mesel arlot da, ayn tabiilikle yapard. Ama ben budalaym! Sen bunlar elbet bilirsin! Hayr Hi bilmiyorum. Teekkr ederim. te imdi, gene yle davrandn! Bu cevab bakas da belki byle syler. Lkin insan, yalan m sylyor diye phelenir. Sende buna hemen emin olunuyor. Ben hi mi yalan sylemem! te bu olmad. Bugn byle adam hi yoktur. Mesele yalan sylemekte deil... nandrmakta... Sana insan hemen inanr! Murat biraz duraklad. Sana insan hemen inanr.. sznde korkun birey vard. Btn mnasebetlerinde, dier insanlarn suu, kendisine hemen inanlan insana geiyordu. Safo'ya iir yazarken, Kadriye'yi dnmek... Sonra da, samimiyetine nedense herkesi inandrmak!.. Pis i! Telefona can sklarak bakt. imdi tekrar o mehul sesi duymay ne kadar istiyordu. Kadriye olduuna yzde yz emindi. Bir sevici kadnn dostu olan ve hi sklmadan bir Fransz delikanlsyle sevien bu tamamyle mahvolmu kadnla, Sana hemen inanr! diyen gen kz gene yanyana dnd. Kadriye ile alp veremediinin ne olduunu bulmaa alt. Galiba gayrtabiiliini merak ediyor, bireyler tahkik etmek istediini... 342 A Bizzat kendimizi de mi aldatacaz!.. Tuu... Yzmze! Yrt unlar... Haydi! Katlar yrtaca srada, telefon ald. Murat, mutlaka birey yapmas lazmm gibi tereddtle dudaklarn yalad. Dinleyiciyi kaldrd: Alo! Alo! Neresi? Hayret beyin yazhanesi! -Telefon eden Kadriye deildi!- Kimi istediniz? Celil beyi... Ben arkadalarndanm. Canakkale-den geldim. Nerede bulabilirim. Eskiehir'e gittiler. Ancak yarn akam dnecekler! -Bu esnada kap acildi. Murat arkas dnk olduu halde, eliyle grlt edilmesin, manasna bir iaret yapt:- Ltfen adres braknz... Bilirler mi? Adnz Hamit... Vahit... Evet Hamit bey... Gelince sylerim efendim. Estafurullah gle gle... Hayal inkisarna uram olarak dinleyiciyi yerine koyup dnd. kisi ayn zamanda: Vay Ali! Vay Murat aabey! dediler. Ne o? Buyur? Hayrola? Ali, onalt yalarnda gzel bir ocuktu. Murat onu garip tesadfle

ehzadeba'ndaki kahvede tanmt. Nerede oturduunu bilmiyordu. Ama ehzadeba'l olmadna emindi. Bu sebeple her zaman kahveye geliini de bir mddet yadrgamt. Sen burada m alyorsun? Burada!.. -Bir an durdu. Kendisi iin gelmediini cmlamti: Ne istiyorsun? Hayret beyi grecektim. Sen Hayret beyi nereden tanyorsun? Tanyorum. Bir iimiz vard da... Neydi iiniz! Yok mu? Yok. Syle bakaym... iniz ne? 343 Hi! Bana bir yerde bir i bulaoakt. u mesele... Bugn gelmeni mi syledi? Hayr! Ben geerken uradm. Gelmez mi? Bugn gelmez. Eskiehir'de... -ocuun yz kederlendi:- Yahut brgn dnecek... Peki... Ben gene urarm. Hoa kal... -Kapya doru yrd. Tekrar dnd:-Bana kzmadn ya Murat aabey? Neden? Hayr! Ben biliyorum kzdn! -Glerek masaya yoklati:-Vallaha aklna gelen gibi deil. Nedir benim aklma gelen? Murat, yava yava fkeleniyordu. Kann birini hafife kaldrd. Sylesene!.. Ben biliyorum. Lkin vallaha yle deil... te sana yemin... Ya, nasl? Bunu hi dnmeden sormutu, sorar sormaz do piman olmutu. Edepsizlii deip durmann ne lemi vard? Zaten bu sualin kendisini inandracak cevabn, bu hayasz olan deil Haktal bile veremezdi. ey! Bu Hayret beyde ince zenaat var! Ne var? Ne var? nce zenaat... Anlarsn ya... Kar tabiatl bir adam. teki trls deil... Vallaha... Tuu Allah belnz versin! Defol rezil... te grdn m? Bana kzdn!" Defol diyorum... Yallah! Demek inanmadn m? Hamdi beye sor da bak.... Sen gider misin, kafana birey ataym m? ocuk hemen kt. Fakat arkasndan, oday azna kadar dolduran, tahamml edilmez bir irenlik brakmt. Bir gn, kahvede cimdall oynarken... yi hatrlyordu. Bu rezil yanna oturmutu. Oyun aras Murat bir ekime 'farketti. Birisi, ticaret mektebine gittii sylenen, 344 her zaman serho ve daima kstah bir talebe, bunu bt-lardo oynamaa davet ediyordu. Murat evvel aldrmad. Lkin szler gittike tuhaf-lanca ister istemez alkadar oldu. Kalksana ulan! Kalk diyorum. Ben bilmiyorum Mehmet aabey... Kalk! Nasl bilmiyorsun? Ka kere oynadn! Param yok! Biz vereceiz... Kalk haydi. Hayr! O herifler seyrediyor. Adama lf atyorlar... stemem!

Murat, baz adamlarn, bilhassa gen ocuklar bilardo oynarken yapkan ve inat baklarla onlar seyre daldklarn bilirdi. Yan gzle kar sralara bakt. tanesi oradayd. Mehmet'in ocuu getirmesini bekliyorlar, daha imdiden gevie benzeyen hareketlerle enelerini ve grtlaklarn oynatyorlard. Kalksana haydi. stemiyorum. Seyrediyorlar. Lf atyorlar. Sanki namussuz! Ne kar. Gze yasak m var?.. Olmaz. E, uzattn... Sonrasn sen dn serholuuma rastlarsan... Vallaha aabey... Baka birey syle bamla beraber. Murat, ocuun korktuunu anlar anlamaz, ktlar brakp ban evirdi. Fena bir sesle sordu: Serholuuna rastlarsa n'olurmu? Mehmet bir an ard. Fakat Anadolu delikanllarnn ekserisi gibi stanbul ocuklarn nazik kibar sayyor, ehemmiyete almyor. Aa olu olduu iin de henz el yumruu yememiti. Kendisininkini Bozdoan armudu sanmaktayd. Bana m, dedin diye sordu. Sana ya? Sen serho olursan n'olur? Ben mi? Ben serho oldum mu? E serho olmalym da grmelisin! Oiddiye almayan bir ifadeyle gld. Bu mdahaleden 345 sonra ocuu mutlaka kaldrmak izzetinefis meselesi olmu gibi bileini tuttu: Kalk... Uzattn... Ali, bileini kurtarmaa uraarak Murat'a adeta iltica etti. Murat: Baksanza oynamak istemiyor! dedi. Sen karma! Oyununa bak... Neme lzm! Lkin ben karmadm ki birader! Ben karsam byle karrm! Ve oyun yazlar yazlan bycek arduva-21 Mehmet'in suratna yaptrmasyle yumruklar pei peine indirerek bunaltmas bir oldu Karsnda oturan Erturul Hikmet de -det olduu zere- ayrmak bahanesiyle araya girmi, Mehmet'in kollarn tutmutu. Saniyenin iinde bilardo merakls delikanlnn surat kpkrmz oldu. hsan da bir taraftan Ayptr! diye barrken bir taraftan pirinten yaplm kaln ayakkab ekeceini ensesine birka kere indirmiti. Nihayet bareyi onlara teslim ederek Murat, seyircilere doru yrd. Bilrda seyretmek istemisiniz, dedi, ben oynar-sam, seyreder misiniz? Biz mi? Kim sylemi... Haltetmiler! Sen beni bilmez misin Murat bey... Defolun!.. Gzm grmesin!.. Allah belnz versin!.. Herifler kuzu gibi gidinoe, Memet yanl yere arptn anlamt. Birka gn (Ben bu c alrm!) diye dolat. Taraftar arad. Lkin en gvendikleri: Murat iyidir yahu! Sen de gittin kime attn? dediler. Sonunda ii, bilardo seyircilerinin yabanclndan istifade ettiine vererek evvel tantlar, sonra da bartlar. O gnden sonra Ali kahveye girince Murat'lar bakar, oradaysa glmseyerek yaklar, edeple selm verir, yanna otururdu. Her lfa karmamas, arada birey almaa komas, cigarasna kibrit tutmas Murat'n houna gidiyordu. 346 Her sene mbarek (Ramazan) aynda her tarafa kangal kangal (Nur) yaar! Mbarek (Ramazan) ay geince, (Nur) ksm duracak deil ya... ekilir geldii yere gider. te bu mbarek ayda, her sene, yalnz ehzade-ba'na (Nur) yerine, haa huzurunuzdan, (Orospu ocuu) yaar. in garip taraf, (Nur) ksm gibi, mbarek (Ramazan) defolup gittikten sonra geldii yere dnmez... Bizim ehzadeba'mza yerleir, kalr!

Bunu Erturul Hikmet sylerdi. Ali iin de, kavgadan bir mddet sonra gene ayn sz tekrarlam, yalnz: Bu bir acaip orospu ocuu ya Allah encamn hayra tebdil eylesin! Amin! demiti. Murat fkeyle glmsedi. Sonra Ali'nin Hayret bey iin sylediini hatrlayarak etrafna akn akn bakt. . Bulunduu yerde, ltife tarznda dahi szn ettirmeyecei bu namussuzluklarn ite, gelip orta yerine kurulmutu. Yava yava bir baka mesele dnd. Seneler getii, zerinde uzun uzun dnd halde, hayatn belki on kere anlayamad iler dolaysyle lm tehlikesine hi dnmeden atm olan Mahir efendinin, evini yangndan kurtarmak isterken can vermesinin sahici sebebini bulamamt. (Mal canlsyd desem... Ne zaman boru alnmsa komu... stne elzem olmayan yerlerde ileri atlm...) Sakn, ayda kazanlan otuzbe lirann, bu kadar mthi, bu kadar namussuz, bu kadar kanck birey olduunu gene bu kadar korkun bir sarahatle anlad m acaba? Ayda 35 lira annesini belki veremden kurtarrd. Ayn 35 lira, kendisine de bu irkefe srnmeden yaamak imknn verebilirdi. O zaman elbette bu iler olmayacak deillerdi. Fakat asrlardr aresizlik ekmi, aresizliin btn hacl edici eitlerini en sahici insan ztrabn ekerek denemi Trk milleti Gz grmeyince gnl katlanr! rahatln, bu pis aldan belki de, daha msbet iler yapmak iin elde ederdi. 347 zerine iir yazd katlar yava yava yrtp sepete att. Babasn hakl bulmasnn garip sevinci, bu hakl buluun imdi hi bir ie yaramadn mitsiz mitsiz hissetmesiyle btn manasn kaybetmiti. Tpk kendisi gibi, bir trl brakp gidememi olan bir kadn -Hayret beyin karsn- takdirle hatrlad. O do kendisi gibi, belki de ekmek paras iin brakp gidememiti. Onun ekmek paras ls 35 lira deildi de, mesel ayda 150 lirayd. Fakat bu ikisinin de ayn zaruretlerle ayn bataa saplanp kaldklar hakikatini deitiremezdi ki... Yalnz burada bir mhim nokta vard. Kadn yirmi sene sonra da, faydasz olduunu, bile bile tekrar tekrar mcadeleye atlyordu. Bakalm, bu mahvedici, alaltc gidiin iinde, yirmi sene sonra deil, iki sene sonra Murat, ayn mcadele gcn, u anda daha iyi anlad bu sahici kahramanl, kendisinde bulabilecek mi? Korkuyla etrafna bakt. Dudaklarn yalad. Telefon alnca anlamadan bir an bakt. Dinleyiciyi ylan tutar gibi ekinerek aldr. Alo! Alo! Siz misiniz Murat bey? Murat, ksrd: Kimsiniz? Pekl biliyorsunuz? Biliyorsunuz da gene soruyorsunuz? Murat bu kark halet-i ruhiye iinde kendisiyle ka gndr elenen hanma hazrlad tuza apansz kurmaktan kendisini alamad. Trke olarak: imdi karmda kim oturuyor biliyor musunuz? diye sordu. Anlamyorum. Ltfen Franszca... Pekl anlyorsunuz!.. -Byle demiti ama, telin br tarafnda, umduu tereddd bile bulamamt:- sminizi tekrar rica ederim... znt verdiinizi biliyorsunuz. Size gaddar diyeceim ama, bu zntnn bile beni ne kadar sevindirdiini tahmin ettiinizi dnyorum... Kelime haksz olacak... Orada olup bu cmleleri nasl sylediinizi sey348 yor. tsen Diraz sevsenz Kim olduumu derhal kefederdiniz! te bu kalpsizliinizin cezasn ekiyorsunuz!. Sakn gene yalnz olmayasnz... Tabi yalnzm...

 Yazk! Dnyann en gzel frsatlarndan birisini daha karyorum desenize... imdi orada olmalym!.. Ne yapardnz? Tahmin edemiyor musunuz? Hayr! Hi! Pek de safsnz sevgilim... Sizi yle perdim ki... Bir tek pte btn pmek kabiliyetinizi tketirdim. Baka hibir kadna bir zerre bile kalmasn diye... Allahasmarladk... Durunuz... Rica ederim... Baknz ne diyeceim! Yalan! Allahasmarladk. Telefon kapand. Murat, artk btn scakln kaybederek bir anda len kendi telefonuna dnyann en b- , yk aresizliklerinden birisiyle bir mddet bakt. Ve bu <; sefer, tamamyle baka bir manada dudaklarn yalad, Bu ile ciddi suretle megul olmalym! diye keyifle dnd. Telefon irketinde alan birisini bulup kendisiyle biraz evvel grenin kim olduunu nasl reneceini sormalyd. Santraldaki matmazel, son defa o kadar rica ettii halde, bilemediini sylemi sonra: Yoksa memnun deil misiniz? diye glerek muhavereleri dinlediini de anlatmak istemiti. Bir kadn, dier bir kadnn srrn mutlaka saklamaa karar verince,buna hibir are bulunamayacan Murat biliyordu. Bugn aksi gibi, bir i bahane ederek Safo da gelmeyeceini sylemiti. Yordanidis... diye bireyler dnmee henz balamt ki, Rum delikanls ieri girdi: Bir dakika uradm, dedi, hemen gidiyorum. ok dndm azizim Murat! ki tarafl vicdan azab ekiyorum. Bu mnasebetsiz azab iki tarafl ekmektense birte ati li bul hisse bir kend misti sel le a^ di ki sene s. mcadeU gidiin ii rat, ayn sahici ka Kork' ylan sug ma birbirimize yardm etmekle mkellefiz. Zaten baka trl da haklarndan gelemeyiz ki... Murat mide kaplarak szn kesti: Bitirecek misiniz? Meraktan atlyorum... Brakmyorsunuz ki... Ne diyordum: Haklarndan gelemeyiz. Yalnz rica ederim... Siz de elbette bir frsatta size kar gsterdiim bu dostluu unutmaz, bana yardm edersiniz. Neymi canm? Telefon... Brakn telefonu... Kzlar bize, bize deil yalnz size byk birey... Hazrlyorlar. Ne? Bir srpriz! Ne gibi? Bir byk gezintiye karar verdik... Perembe akamna kadar... Nereye? Safo ile matmazel arlot mu? yi bildiniz. kisi... Ne oyunlar canm! Ne plnlar!.. Bir sr karacaklar... Sizi tellandracaklar. Mamafi, benim srlarn ele verdiimi bilmesinler diye siz gene yle davrannz... Nasl davranaym? Onlarn istedii gibi... Onlarn ne istediini bilmiyorum ki... Kadnlar ne istediklerini bize kolayca anlatrlar. Meraklanmayn. Nereye gidilecek... Boaz'a... Gece Boaz'da m kalacaz? Evet... Asl srpriz burada... Otelde odalar oktan tutuldu. Yalnz hanmlar vapuru karm olacaklar... Tellanp nazlanacaklar... Falan... te bilirsiniz... Murat: Acaba telefon eden aifte arlot mu? diye dnd. Sonra bu

dncesini, Yordanidis sanki anlayabilmi gibi telland. Zaten bu anda, kendisini sevin yz gznn nne geldi. Ondan baka hereyi unutarak sevinle gld. Mjdenize teekkrler... Kahveyi hakettiniz, dedi. Yalnz kahveyi mi? Ben sizin kadar soukkanl bir Trk daha grmedim. Yordanidis byle syledi ama, garsonu armak iin zile de bast. Birinci Cildin Sonu

Bandrol uygulamasna ilikin usul ve esaslar hakknda ynetmeliin 5 maddesinin ikinci fkras erevesinde bandrol taimasi zorunlu deildir. Son . Bu Kitap bizzat benim tarafmdan [ [ By Igleoo ]] tarafndan

www.CepSitesi.Net - www.MobilMp3.Net - www.ChatCep.Com

Siteleri iin hazrlanmtr .E-Book ta kimseyi kendime rakip olarak grmem bizzat kendim orjinalinden tarayp E-book haline getirdim ltfen emee sayg gsterin. Gsterinki ben ve benim gibi insanlar sizlerden ald elektrikle daha iyi iler yapabilsin. Herkese sayglarm sunarm . Sizlerde almalarmn devamn istiyorsanz emee sayg duyunuz ve paylam gerek adreslerinden takip ediniz. Not Okurken gznze arpan yanllar olursa bize neriniz varsa ya da elinizdeki kitaplar paylamak iin bizimle iletiime gein. Teekkrler. Ne Mutlu Bilgi iin Bilgece yaayanlara.

By-Igleoo - www.CepSitesi.Net