Kemal Tahir - Namuscular www.CepSitesi.

Net

BRKA SZ 1973'de, 20 Nisan' 21'e balayan gece, sabaha kar 5,30'da Kemal Tahir bir daha amamak zere gzlerini kapad ve bizi ebediyen

terketti. Her eye ramen beklenilmeyen korkun bir olayd bu, an olarak geldi ve bizi akna evirdi. Kemal Tahir hi bir ey sylemeden, hi bir vasiyette bulunamadan aramzdan ayrld. Ancak bu byk romanc btn sylemek istediklerini, romanlarnda hemen hemen sylemiti. Arkasnda bir sr sar defterle, yarm kalm birka roman brakt. Bu braklanlar, biz, elimizden geldiince hi deitirmeden yaynlamaya alacaz. Deitirmek, ya da tashihde bulunmak bizim haddimize dmez. Baz yerlerde, ok samim olarak, Kemal Tahir leli bir yl olduu halde, hi bir ey kmad, diye yaynda bulunuldu. Ne var ki braktklarn sraya koymak, eski yazdan yeni yazya evirerek daktilo etmek, pek de sanld kadar kolay olmad. Bir hayli uratk. imdi, aa yukar bir eyler meydana kt: Beer yz sahifelik, not halinde braklm be byk roman: Namuscular, Dam Aas Hr ehrin nsanlar, Sakin Bir Memleket, ve Bir Mlkiyet Kalesi. Bunlar yayma hazr, imkan bulduka, srasyie yaynlayacaz. Bu romanlarnda Kemal Tahir, gazeteci Murat'n kiiliinde daha ok kendi yaantsn dile getirmitir. Sahife kenarlarna koyduu notlardan anlaldna gre, btn mahpuslarn uyuduu korkun hapishane gecelerinde sabahlara kadar alarak bu sar defterleri st ste ym, korkun hapishane yllarn, oradan oraya srlmelerini tadna doyum olmayan trkesiyle anlatmtr. Anadolu hapishanelerinin koyu zindanlar, gerek insan smrs, mahpuslarn straplar, sevinleri, heyecanlar, btn bunlarn hepsi otantik olarak verilmektedir. Kiiliini yapan grlmemi cesaret, metanet, soukkanllk, akaclk ve insancl davranlar, bu romanlarnda da aka grlyor. Elimizde, bu hapishane notlarndan baka, bitirmeye mrnn vefa etmedii Topal hanet, Bat kmaz gibi iki dev roman mevcut. Bunlar da imkanlar nisbetinde deitirmeden yaynlamay dnyoruz. Ayrca Tarih Notlarn da yaynlayacaz. Bu notlarn be yz sahifesi zaten salnda daktilo edilmiti. Bundan byle eski yaz olarak kalan ksmlar da daktilo edilecektir. Bu vesileyle burada, Kemal Tahir'den geride kalanlarn hazrlanmasnda bizden yardmlarn esirgemeyen Dr. Sabire Dosdoru'ya, Nihat lken'e ve bu notlar yaynlamakta byk gayret gsteren Kemal Tahir'in editr Ahmet Tevfik Kfl'ye tekkr ederim. Trk edebiyatna ve dnya edebiyatna lmez eserler brakarak giden Kemal Tahir'in ellerini sayg ile periz. Saol. Ei Semiha Kemal Tahir

BLG YAYINEVNN NOTU Byk romanc Kemal Tahir'in ardnda braktklarn dzenli olarak yaynlamay amalayan Yaynevimiz, lmnden sonraya kalanlarn ilki olarak Namuscular sunuyor. Namuscular yazarn Malatya Cezaevi Notlar'nn ilk kitabn oluturmaktadr. kinci kitap ise Karlar Kouu bal altnda yaknda yaynlanacaktr. Kemal Tahir, cezaevi yllarnda tuttuu bu notlardan, daha o zaman bir roman karmt. Son yllarnda, bu ana metni bir roman bileimi iin temel olarak kullanmay kararlatrm, 1973'de esere yeniden el atarak bu Akitabm bandaki blm oluturan yeni bir romann ilk sahifelerini yazmtr. Namuscular'm bu yeni biimini bitiremeden ld. Kitabn sonraki blmleri 1945'te Malatya Cezaevinde yazd metni btnyle iermektedir. Ayr ayr zamanlarda yazlm ana metinle, onun bana aldmz son almann karlatrlmas, Kemal Tahir'in gerek dil, anlatm, gerekse roman mimarisi ynnden geirdii deiikliklerin kavranmasna yardmc olmaktadr. Yaynevimiz hem ansna duyduu saygnn bir belirtisi olmak, hem de bu ilgin karlatrmay salamak bakmndan, Kemal Tahir'in lm dolaysyla bitiremedii 1973'deki almasn bu kitabn ilk blm olarak sunmay uygun grmtr. Onu 1945'de yazlm olan Namusculan'm tamam izlemektedir. NAMUSCULAR 1973 Mazmanolu Hac Aptullah bir haftadan beri, yani on iki yl ar hapis cezasnn ay kaldn anlad gnden beri yerinde duramyordu. Mahpus damnda mahpus milleti akln sratp say saymay unutarak ay gn birbirine kartrmadka bin yl cezas olsa kan yatt, kmaya ka gn kald resi resine bilir, bilmekten baka apansz sorulsa, hi duraklamadan aynen askeriye usul hazr ola gelerek tekmilini verip savuur. Mazmanolu Hac Aptullah o sabah da rahat uyanm, gerinmi, esnemi bir cigara yakp bu gn sayarak ne kadar ceza kaldn, her gnk gibi hesaba vurunca apansz tam ay cezas kaldn anlayarak hh diyerekten sol dirseine dayanp kalknmt. Ceza aya... Hey koca tanr ne demektir bu? Cezay biz tepelemiiz yahu! On iki yl on iki bal ylan ejderhas gibi tepeleyip savumuuz koca tanrnn

desteiyle... Oh ki gcne kuvvetine kurban olduum koca tanr... ite davran o davran! Yata dirsekleyip yekinme o yekinme! O gn bu gndr uyku muyku, yeme ime, glp elenme hatta adam gibi fkelenip az tadyle dalama hak getire... Her bir iin yarsnda, Aman aydan gn aldk. Ya nedir koca tanr... Biz bu on iki yl sakn inedik getik mi sayende grtlandan kavrayp yere aldk m? diye elini bir zaman dizlerine bir zaman yanana vuruyordu. Yeni huylar peydahlamt ki, mahpus milletini artan huylar peydahlamt. Dama oynarken oyunu yarda brakp hemi de tam u kadar ta kraraktan damaya kaca yerde brakp Of of nedir hey allah! diye srayp kalkmalar peydahlamt ki o sra mendili kafasna yetitirmese yarm metrelik yazma mendil suya sokulmu gibi terden pslak kesilmekteydi. Saz alarken, Vay ki vay! Bizim saz maz nemize ey ihvanlar! demesiyle fukara saz duvara dayarken krayazp elleri ap arasnda imleyerek iki bklm savuuyordu. Voltaya dmt. lleki herkes yattktan sonra aralk voltalarna dmt ki frt frt gidip gelmesinden kovular uykuyu yitirmilerdi. Voltalar bakaca gitgide ksaltyor, drt adma belki de adma indirip durduu yerde topa gibi dnyordu. Nedir? diyenlere karl, Yanma bir namussuz gelip koulmasn diyerektir emmi! deyip frt diye dnyor, ban biraz sallayarak voltay brakt yerden kapyordu. Aslnda yemekten imekten de kesilmiti. Yemein ortasnda itah baltalanm gibi kopuyor, bir lokmadan nce, iki saat ili kfte yesem doymazm sanrken ikinci lokmay bir trl yutamyor, ne yapacan ararak aznda dolandrrken kusas geliyordu. Lokma surda kalsn, bir bardak suyu bile artk az tadyle ierek yrek yankln sndremez olmutu. Bardan tam yarsnda ap aklna eve gnderecei haber geldi mi, suyu muyu brakp selamlk kapsna kouyor, geceyse voltay ele alp sabaha kadar hr hr frlanyordu. Hasl Mazmanolu Hac Aptullah Bozo, on iki yl cezann ay kaldn anlad gnden beri, Malatya Cezaevinde anasn yitirmi kuzuya dnmt. Sabahn erkeninde cann kovulardan cmle kaps tarafna atyor, her sze karrm sanp, ha hi diyerekten uradan uraya seirtip kasabadan haber soraraktan debeleniyordu. Bu zamana gelinceye kadar saygl mahpuslardan iken bir aydan beri nce gardiyanlarn sonra da meydanclarn daha sonra mdriyet ksmnda cmle kapsnn iki yannda bulunan karlar kouuyle ocuklar kouunun maskaras olmutu. Mahpusanede olup bitenlerle btn ilikisini tamamyle kesmi gibiydi. Eskiden pire zplasa seyirtip sonuna kadar ilgilenen herif yannda adam kesseler dnp bakmyor, bu sra pencereden bir karga karalts gese, Nedir ola? diye seirtiyordu. nce dar kmas yaklat, bunca yldr nice nice bilmedii dalgalar olmutur, ilgileniyor ki oluk ocuk maskaras haline gelmesin, sandlar. Fabrikann Smerbank Malatya bez fabrikas Zagonu, iletmede Devlet Demiryollar beinci iletmesi olup bitenler bakaca gerek fabrika gerek iletme sebebiyle Malatya'ya gelip yerleen yabanlarn ehir yaaynda meydana getirdikleri deimeleri de gayet merak ediyordu. Bir aralk mahpushane bakkal

Abo'dan bir kk defter alp aklna gelen adlar alt alta yazdrr olmutu. kaca gn kma alayna gelecek dostlarn ahbaplarn, tanlarn listesiydi bu... Paytonlarla, tam alglarla gelip alacaklard elbette kendisini... ls kmyordu ya resmen dirisi kyordu. Dmanlar kna yaksn kna... Yklas u Malatya'nn gkleri gmbr gmbr gmlemeyince... arlarda esnaf, arastalarda ustalar raklar, Nedir yahu? Hitler mi bast? diye ii brakp uramaymca... Bir zaman giyim kuam mesele oldu. Aabeysi brahim Efendi terzi yollamt ki ly alsn da tahliye gnne giyimi yetitirsin! Vay ki Hac Aptullah kudurdu. Yahu bu dardakilerde hi mi akl kalmamtr, hepsini eytan m yelledi bunlardaki akim! Hele ki imdiye kadar btn Malatyalnn akll bildii Kahveci brahim Efendi... Vah ki vah, yahu, biz on iki yl mahpus yattktan sonra nasl bir teres olmalyz ki pantol giymeliyiz, bacaklarmzda ktan cepli pantol! Ya biz dama dmeden ktan cepli pantolonlulara Malatya'mzn sokaklarn dar etmedik miydi? Bizim mahpuslara dmemizin bir ucu da a yere srnen Antep alvar giyerekten efelenme belasndan deil midir? Ne olacak imdicik? Biz demek bouna m yattk Koca reisin srtmza sard on iki yllar... On iki yllar ki nice nice cieri Rus parasyle kapik etmez herif altda bir yatp asrilere giderek her bir yla drt buuk ay yataraktan on iki yl drt buuk ylda bitirip gelmedi miydi? Bir hafta kadar Mazmanolu Hac brahim'le anas Kar beyin balamalar duyuldu, mahpus dam, bir hafta kadar da bununla gnl eledi. Ktan cepli pantol iine Mozo hi yanamayacaa benziyor, kmaynca ne lazm gelir Kar bey... Senin brahim Efendi olun yle mi bellemekte ya hi kmaynca! diye baryordu. Barrken sol elinin ahadet parman tavana dikip sa elinin ahadet parman yere uzatarak bir aya nde teki arkada enikonu Kar beye hamle edecek gibi dikeliyordu. Bereket Kar bey anas byle kuru grltlere papu brakmaz yiit Osmanl karlardand. Doutan sarm da hi bir ey duymuyormu gibi pejcereden darya bakarak ylece oturuyordu. Sonunda dikkat edenler Mozo'nun darda olup bitenlerle de gerekten ilgilenmediini anladlar. Kendisini bir ieri ilerine, bir dar ilerine atmas akmlmdand. Uzun zaman mahpusta yatanlarn kar ayak byle bir aknla dtkleri ok grlmt. Bunun aresi grmezden anlamazdan gelmek, umursamadn da pek belli etmeden aldrmamakt. te bu gn, mahpus damlar iin en namussuz gnlerden saylan Mays ortasnn bahar gn, Mazmanolu Hac Aptullah bir bagardiyan odasna gidip bo duvarlara, bo sokaa bakyor; bir dar kp iskemlede uyuklayan erkez gardiyan Murat Efendiyi dikkatle seyrediyordu. Rastlantya bakmal ki kapdaki candarma nbetisi Mahmut Karafrtma da, tfengini iki eliyle kavram, srtn duvara dayayp oktan uykuya dalmt. Yahu nedir?. Dam boalsa bunlar... Yahu una candarma diyenin... Yahu Abu olacak pezevenk ya nerede? Bakkal bakkalln bilip dkkann sabah sabah amaz m? Tuh yzne drz! Bozo bir an

ieri girip tahsildar Vahap Efendiyle dama oynamay geirdi aklndan... Sonra talan bulmak, dizmek, oynamaya balamak... Vermek almak... ok ar bir imi gibi geldi kendisine... Ayak sesine ban kaldrd. Hemen frlayp pencere demirlerini tuttu : Hey Zemzem Hatunun Dmtek!... Bu nedir olum! Sabah sabah selamszdan m? Ya biz burda lm myz? Zemzem Hatunun Dmtek dalgnd. Sarslarak duraklad. Sanki ses gkyznden gelmi gibi nce yukarlara bakt, sonra darack sokakta deilmi de Malatya ovasmdaym gibi elini alnna siper ederek evresini gzden geirdi... Kimsin? Sesini alamadm koum! Yahu ben Kar beyin Bozo deil miyim anan le... Ben on iki yl mahpus damnda deil miyim? Vay Bozo! Vay ki Kar beyin akll Bozo... Demek sen on iki yldr bylece burada mahpus damnda... Oh ne yaman! Yahu Bozo olum, vaktiyle ruh gibi ahbabn Mehmet'i baklayp buraya gelirken, Hadi d bakalm nme diyerekten bizi alp gelmek yok muydu? Hst... koca tanr gstermesin, bugn bu nasl bir sz? Drt yz dirhem bir sz. undan ki bak bakalm, kelleyi kula iirip suratn kpkzl kana kesmisin! Beni surdan grp bildiine gre gzn grmekte, sesleyip doru yolumdan evirdiine gre soluun frtna gibi esmekte... Bunlar hep mahpusluun depdebesi... Ya benim gzm bulanm, sesim sulanm, dizlerim tutmazlanm, neden? Dar mahpusluun debdebesinden. Yak bakalm bir cigara aklsz Bozo. Vaktiyle bilmeden bir i tuttun... Meerse Kan bey seni kadir gecesinde dourmu... Postu kurtardn. Kurtardm m? Yahu on iki yl mahpusluk ne demektir? Aklmda yanl kalmadysa Bozo yavrum, sen askere gitmeden geldin girdin buraya... On iki yl mahpusluk ne demektir diye soru dedin deil mi? Bilmediinden dedin! Bilmedin nk srnmedin, mahpushane penceresinde srtarak yaadn... Adam ldrme suu ilemeyeydin, ele geceydin birinci askerliin iki ylndan sonra ikinci askerlie gtrrlerdi. Drt yl gezinirdin ki ayan kuru, srtn kaputlu gezinirdin. Gezinirken bencileyin az biraz dilerin dklr, cierlerin sokulurdu, dizlerin tutmazd. Gznn feri sner suratn ikembeye dnerdi. Hst. Bende laf buraya kadardr. Mahpus damnn penceresinde durup gelene geene haykrdna gre derdin olmal. Doru yoluna gideni sesleyip evirmek dertli adam ii deil. Dilein nedir anhyalm. evirmemizin nedeni Dmtek kardam, ne var ne yok? arlarda arastalarda yaramaz bir i... Ya da hayrl bir i... Olum Bozo... Siz burada kapalsnz! Sizin zagon bizim darnn zagonunu tutmaz. Bakarsn bizim hayrl dediimiz size hayrsz gelir. yidir gidiatlarmz deyeyim de sen anla... Hvesi hvesine brakp geldiin gibidir. Hani bir mbarek Cumhuriyet bayram gecesi durduun yerde ruh gibi ahbabn fukara Mehmet'i vurup ldrp geldiin ferahl gnlerde olduu gibidir. Hadi kal salkla... ardan bir istein var m? Akam dnerken brakrm! Unutmazsam! Unutmaya da unuturum; nk senin derdin birdir, benimki yz... Belki de iki yz... Eyvallah koum! Kar beyin getirdii orbay kakla da koca tanrya dua et! Mahpusluk gibi keyfi ele geirmisin! Biz darda yaamaktayz ki vay grrsn nasl yaamaktayz!

Zemzem hatunun Dmtek az biraz kafa sallayarak dahas belli belirsiz titreyerek geti gitti. Mazmanolu Hac Aptullah, ksacas Bozo, bir zaman cgaray derin derin nefesledi; u namussuz Dmtek tam da geecek sray bulmu, keyfini karmt. Ulan desem, herif grmedi, ya da grmezden geldi. Sen buradan ne demeye seslenirsin de sabah sabah... Birden irkildi.. Yahu nerenin sabah sabah! Bir sabah sabah bellemiiz! Ulan mahpusluk! Allah belan vere mahpusluk! Yedin bizi mahpusluk! Gne kuluu kt, nerdeyse le izgisini tutacak. Dur olum! Ya bu Dmtek pezevengi bu zaman nereden urad? Vay bama! Yahu olur mu? Aman sakm genelevlerde geceledi de bu namussuz, bize sabah sabah... Brak sabah sabah, derbeder Bozo... Cenabete attn ve de boyunca belaya battn! Aman Topal Sefer nerededir yahu!... Birden hoplayp kapya dnd : Sefer! Bire Sefer! Topal Aa... Yeti aman! Sefer'in topall sol ayanda idi. Sk basamadmdan gvdesini her admda savurup harmanlayarak dolard... Buyur Aptullah Aa... Yettim! Olum Sefer... Aman bilir misin! Namussuza uradm, trkesi resmen cenabete uradm. Yahu biz sabah sabah... Tbe... Sabah sabah nereden ektik getirdik bu gn biz... Bak bakalm yiit Sefer, hamamclarda scak su kalm m? Kalmsa? Kap bir teneke kar yukar... Cenabete uradk. Dklp temizleyelim de bugn iimiz akama kadar uursuz gitmesin! Ters gitmesin! Sefer pek bir ey anlayamad ama, Hay hay deyip savutu. Hey hey hey, dedim yahu Battal aa! Nereden nereye? Vay ben demem mi teyzeme! Bu herif azd, yularn toparlamadn m yandn demem mi? Vay sen misin! Merhaba olum, seni bana kt dedilerdi. Kim dediyse halt etmi... Bizim daha iki ay on sekiz gn cezamz var. Yok canm! Vah vah! Ne kadar verdiydi koca reis sana yavrum? Aklmda yanl kalmadysa... Dur bakalm! Yedi yl m verdiydi? Nerenin yedi yl emmi.. Yahu sen arttn m, sen beni kime benzettin, ben Kar beyin Bozo deil miyim? Bana koca reis on iki yl ceza vermedi miydi? Tamam! On iki yl tamam! Evet, seni koca reis gzelce nalladyd Bozo olum! Lakin bana sorarsan kii ne ederse kendine eder! imdi beendin mi yaptn?.. Kar dediin el kiridir, ykarsn geer! Ykamas boamak... Erkek ksm her kzdnda kar ldrse dnya yznde kar kalmaz! Ne kars yahu? Kartrdn ki Battal emmi, bsbtn berbat ettin! Dur bildim! yle ya sen baban ldr dnd, bada domuz beklerken... Hele yana bakalm Battal emmi! Yak bir cigara... Ben Kar beyin Bozoyum Bozo... Mehmet'i ldrdmd ya senin dkkann yanndaki kahvede Cumhuriyet bayram gecesi... Tamam! Bilmez miyim! nceden vurutunuz! ektim seni dedim: Yapma, iyilik getirmez dedim, tek dur! dedim, delikanllkta

vurumak, evet vardr ama, uzatmak yoktur... Peki beendin mi imdi? Bunca yl. Nice nice serseriler adam oldu, i tuttu. Evlendi barkland. Ne denilmitir: Er kan yol alr, er evlenen dl alr denilmitir. Allahma kr ve de hemerimiz gz bebeimiz Malatyalmz smet Paamzn sayesinde sava d durum vaziyetini korumaktayz. Sizin burada bundan haberiniz var m? Eh... ler gayet kyaktr. Tam bir koy, on al hesabdr. Milletin aklls topraa yapsa bildiin altuna kesmektedir. Malatyal Malatya'mza smazlanmtr. Ankara'lara izmir'lere belki de Ali Osman'n taht yeri istanbul'a hoplamtr. Hemi de eski hesap sokaklarda ayak erilii etmeklie deil ha... Malmlk edinmeklie... smail Aamz bilirsin! Malatya'mza Cumhuriyet zagonunca kzl kahveyi ilk aan yiidimizdir! smet Paamz bin yaasn, varlk vergisi kard imdilerde... Sizin ierde bundan haberiniz var m? Eh! smail Aamz paray heybeye depti, srd gitti, bir aynal kahve getirmi ki yok pahasna gavur mallarndan ele... Bir ucunda durdun mu br ucundaki baban tanmazmsm! Ne olacak? Ne mi? Yavrum uncack eyi kendi bana karamadn m? Aslan smail Aamz paray burada hangi iten kazand? Kzl kahve iinden deil mi? Haddini bilmezler ve de edebini tanmazlar, az laf m ettilerdi senin yiit smail aana... Dur herif! smail neden benim aam olmu... Hayr istemem! Vay ki yavrum! Akim olsa mahpus olur muydun! Hayr olmazdn! Gider smail aamzn yanma kzl kahve akiyede dururdun! imdi altunla oynardn! Belki de sana bir ekmek yolu gsterirdi, kyamete kadar yaayas smail aamz!... Heyvah ki sen sana ettin Bozo yavrum! nk smail aamz stanbul'da at kzl kahvede imdi kimleri tutsa iyi... En ufandan Hamiyet hanm, belki de Safiye hanm tutup oturtmu granfonun bana... Safiye hanmlar, Hamiyet hanmlar, Mzeyyen Senar hanmlar evirmekteymi fonografn sapn... Kahvesine adam birikmekteymi ki kaplarn camlarn krmacasma... Birbirini ezerekten ve de bakaca ezip ineyerekten... Vali arm geende demi ki: Ne olacak bu iin sonu demi bizim aslan smail aamz: smet Paamzn ba selamet olsun iin ben burada kz sesiyle ve de nice nice olan sesiyle saz sesiyle ve de gavur ii alg kutular sesiyle milleti avutmaktaym! Ben bunlar avutmasam stanbul'da senin gvdeyi kan toparlar gtrrd hey vali paa, sen ylemi belledin! demi. Vali ne demi buna kar? stanbul'un valisi? Buna kar stanbul'un valileri hi bir sz bulup diyemezler, var yr koca tanr yolunu ak ede! Skrsan ben buradaym diyerekten anlndan pm stanbul valisi ve de duyduum doruysa, Kargaalktasn sana gereklidir diyerekten rahmetli Atatrk'mz Gazi Mustafa Kemal Paamzn eliyle beline balayaraktan, Vur ldr, yakalanmadan sarayma yetimeye bak diyerekten armaan ettii altun kakmal alaman plan karm, senin smail Aann beline kendi eliyle balam... Yahu benim deil a gzlerine svdrme doymaz Selime'nin

Battal... Biz burada mahpus olup... Koca tanrya kr .. Hi bir pislie bulamadan cezamz yatp ikmakba abalamaktayz! Kavat smail aamla benim ne ilintim olabilir? Vay ki Bozo... Dnyann deitiinden haberin yok! Ettin mi kendine edeceini derbeder! Nolayd olayd, ah keke bu cinayet halkas boynuna gemeyeydi de smail aann kahvesinde akit olaydn... Yahu Battal aa... Sen bizi snava m ekmektesin sabah sabah, bunlar nasl bir laflar? Vay beenemedin mi? smail aamzn gnahna girenlerden misin yoksa... Tevekkeli koca tanr seni buraya sokmad. Sokar kurban olduum... undan ki sevgili kulu smail aamza laf istemez! Geende ne oldu haberin var m? Ne oldu? smail aa stneyse, bana lazm deil emmi! smail aa stne elbet, ne sandn? Bizim bundan byle bir lafmz smail aamzn stne, bir lafmz padiahmz smet Paamz stnedir. Evet senin gibi akl yetmezin biri kzl kahve amak meselesinde ileri geri sylenecek olmu sarholukla... smail aamz hi kzmam. Dilese itlerine paralatr, akaln kann arayanda bulunmaz demi.. Olum okuman yazman var m? Olan demi var! demi, oh ne kadar iyi, surdan bana benim katibi bulun, bir kat kapsn gelsin, kalemi de unutmasn! Katibi sryp getirmiler, smail aamz demi : Ola yaz bakalm u kada bir dmbk! Katip demi: Anlamadm! Demi smail aamz: Olum dmbn anlalmaz yeri yoktur, hele sen yaz! Yazm katip, smail aamzdr alm kad, okuma bilenlere gsterip okutmu, grm ki halisinden Dmbk... demi, yallah bismillah! Masaya sermi demi : Ula katip ko, kasadan altun torbalarn ikisini yklen gel! Altmu duymasyle kahvede ses kesilmi ki pire zplasa duyulur. Katip iki mein torbay g ile iniliyerekten getirmi. smail aamz torbalarn azndan mumlara bakm ki bast mhr kz gibi durmaktadr. Besmeleyi ekip torbalar am... Dmbk, kadnn zerine san kzlar arradak devirmi. Devirmesiyle kurban olduum altun neyi temizlemez ki... Ortada ne dmbk kalm ne kat... Her taraf sar altuna kesmi lts kamamaya dnp koca kahvede gz gz grmez olmu... smail aamz glm demi : Naslm bu bylece koum, hani bakalm dmbk mmbk! Bu gn nasl bir gndr Kar beyin Bozo herif dmb hkmatm rk kat parasyla silmekte deil, bildiin madeni parayla silip sprmekte... Sen mahpushanede rdnden dnyay unutmusun. Vah ki ne kadar yazk! Ver bakalm surdan bir cigara. Dilein nedir syle de, ben de gideyim ar ar, dnte getiririm. Mazmanolu Hac Aptullah Bozo aknlkla ille de umutsuzlukla evresine bakt. Bagardiyan odasnda bir eski masayla bir eski makam iskemlesinden baka hi bir ey yoktu. Bagardiyan Krt Ali Efendi okuma yazma bilmediinden kad kalemi, defteri kitab hi sevmiyor; gz nnde hatta yaknnda bulunduunu bilmesinden enikonu tedirgin oluyordu. Sofraya rt olarak gazete serilmek gerekse itihas kapandna, peynir tatlsnn bile keyfini karamadna oktandr inanmt. Belki de bu sebeple odas

masasyle sandalyasma ramen bsbtn plak grnyor, insana ikence yeri rknts veriyordu. Mazmanolu, Vah mahpusluk vah! Vay mahpusluk vay! Ulan mahpusluk. Yedin bizi namussuz! diyerek iini ekti. Yahu nedir bu... Biz bu sabah neremizden kalktk? Dn bn biri Yat olum mahpusluk gayet iyidir, yattna bir ye de bin kret! dedi geti. Baka bir kodo dedi ki: Olum sen sana ettin vah ki bu iin bu eek cennetine girecek sra hi deildi, padiahl kardn diyeyim de anla, dedi geti, fazladan bir de cigaramz ekip alp yzmze tkrerekten geti gitti. Ulan yuf olsun yuf! Gardiyan erkez Murat Efendi hala uyuyordu. Uyumaz bu kpolu! Akl sra bizi snamaktadr, anahtara el atacak myz, atmyacak myz? Demir parmaklkl kapya yaklat. Evet, ikinci candarmalm yapan Mahmut Karafirtma essahtan dalm gitmiti, u Karafrtma'mn kllg yoktur. Allahm bir aklsz kulu... unu kimse askere alr m uncack akl olan! Cgarasm azna tkarken duralad yine daha oynaka gemiti aklndan frt diye birden enmiti yine... Bo odaya girdi, pencerenin iine sol kalasn ilitirip Abo'nun eski tahtalardan yaplm penceresiz dkkanna dald. Bu dkkan arada bir gznde portakal sand kadar ufalyor, kua dolayp srtlasa alp gideceini sanyordu. Oysa namussuz Abo iini tepeleme doldurmutur ki sekiz ift m kz kosan rgalanmaz! Nerede bu Abo namussuzu Bozo olum, cinayet seyrine mi seirtti sakn! Cinayet mi? Ne cinayeti emmi? Vay sen duymadn m fukara Mazmanolu! Hey vah! Birini mi vurdular day? Kim kimi vurdu? Birini yle ya... Birini... Ya birini vurmakla bu pislik temizlenir miymi? Olum Bozo, ka zamandr demedim miydi, bunun sonu hayr getirmez! Nolmu ki oh day... Hele bir anlayalm ki... Herif, oktandr topramza kadem bastyd Bozo... Ben farkndaym! hvanlarma demedim mi? Dedim! Bo deil bu herif dedim! Kimdir? Hangi herif? Eski Malatya'nn kabristanna yerletiydi gelip eli yeil olas... Sakal gbekte... Byklara adamlar aslr babayiit! Dedimdi ama... Olmasn bu iler! Dnya sahipsiz deil demedin miydi?: Ne olacak imdi, buyur bakalm Bozo can! Kimdir bre day! Arlamaynca... Biz bu kapalda ne bilelim! Herif geldi. Bir katra kendi binmi, bir baka katra gn sarm... G dedimse acem hals am ipeklisi belleme... Bildiin hurma lifinden iki hasr... Bir yastk... Bir de halisinden dastan yams... Tata dil var, bu herifte yok... hvanlarla ok abaladk, yalvardk, dndk avradna svdk... Svmemiz yrekten deil, haa snamaktayz! Bildiin snava ekmekteyiz! Birka kez Heyvah ya eydi Battal Gazi efendim!, Yeti ey Ebamuslimi Horosan efendimiz! diye naraland duyulmu. Yalan mundar ben duymadm. Aslna bakarsan dedim di ya... Kimi vurmu? Kimdir bu yabann katrl belas! Ne yzden vurmu... Hele buralarn bir anlayalm ki day! Kimi derken... Uyuma Bozo olum, ben hamam aralna siperlenip

tam yz kii saydm! Yz kii dedimse gvde saymakta deilim ha, den kelleleri saymaktaym! Etme day! Gnl elemekte misin? Ben o sralarda hi deilim. Yavrum ya eydi Battal gazi teberini ne yapalm? Vurmasyla kelleyi uraya dren mbarek teberi... nce senin mumcu kei biti. nk bunun ardan aksatas haftada bir iki mum, haftada yz dirhem afyon... Mumcu kek meerse mumun bahasn arttrdka artrrm! Nedir? diye sorduka, Cenk halidir, byle olur diye glverirmi. Duyduum doruysa afyonun bedelini de arttrdka arttrm tiryakiolu... Duymamla kotum! Babas babamn hac yolculuu yoldadr. Olmaz dedim, yaraksz dedim, bizi dinleyen kim; az biraz zarar edilecekse de sineye ekilecek... nk byle bir evliyala ayak basm yiidin topramza konmas ne devlet! dedim. Evet mbarei bunaltmlar, Haktu diy erekten teberin sapma tkrme siyle... Olaca buydu bunun... Demirlere yapp iki yanma bakarak sesini alaltt: Bana izin koum, islam yoluna teber ekildi mi Mslmana durmak yoktur. Martine bakalm biz, mermileri kuru mu, yoksa az biraz sland m? Dur day! Sakm martini ekip... Dur aman day... Senin bildiin gibi deil! Martinle teberle... Herif ut parman azna gtrp duvarlara srtnerekten kayd gitti. Hac Aptullah, yalnz kalnca kendisini ancak toparlayabilmiti. Demek bu kkerin Cemal'i sabah sabah ekmi esrar... Th suratna, demek vard ya... Mdriyet ksmn asl cezaevinden ayran kaim demir parmaklklara doru yrmt ki arkasndan apansz bir bart duyarak bo bulunup srad. Nedir o? Nereye Bozo? Dnd. erkez Murat gardiyan sa yanann altndaki di ukurlarn karanlk karanlk gstererek glmsyor, Mazmanolu'nu pheyle szyordu; nerdeyse kalkp stn arayacakt. Mazmanolu'nun buna ok can skld. Cezas azalp bir yldan aaya dt deli idarenin gsterdii byk gveni haksz karacak hi bir hata ilememiti. Ne demek istemektedir bu avanak erkez? una hele una! kts farknda deildi ama iki metre boyunda manda boas kesiminde herif erkez gardiyan Murat yava yava klyor, gzne fndk faresi gibi grnmeye balyordu. Bu hal yeni bir bela idi. Bereket versin henz alamad iin, u pisi bir vuruta ezip geince ne lazm gelir? diyerek saldrya gemiyordu. Bunlar, baka baka eyler dnerek bi ribirlerini gz kantaryla lp bierken Nazlca bibinin crlak sesi duyuldu: Ah ki bela! Vah ki bela! Yoktur bunun kurtuluu adamlar! Kyamet belirtisidir, cehennemin Meyil deresine uaraktan varp yerlemektir! Ne oldu ki anacm? Esnafn kaz belasna m uradn! Teraziye parmak m attlar, hesab yanl tutup elde biri mi unuttular?

 Hani terazi... Nerede hesap! Bu hesap Arafat meydannda grlecek bir hesap! Olan kary yatrp kesti ki yavrum vay bama! Hangi?.. Aman ne demek bibi? u demek ki... Demi para!, fukara kar demi: Yoktur!, Vay yoktur nasl sz? demesiyle sa eline acem teberini sol eline arap cembiyesini almasyle... al almaz msn! Dediydim ama... Etme kardam, yanlzlk koca tanrya mahsus, bul kendine bir can yolda dediydim... Yahu koca nine, kim kimi vurmu? Bizim Malatyallmzdan m? Ya kimden olacakt? Vay akl, imdikilerde Malatyallardan baka birbirini kesen mi kald? ldrm m? Anasn m essahtan ldrm? Anasn elbet. Askerden gelip demi : Benim anm erefim var! demi: Asker dn kt evde ahbaplarma sofra vermesem hi olmaz! Fukara paray nerden bulur dul kar bayla... Demi: Aman olum on param varsa derime yapsn! demi... olak Hoca tespihini dndrerekten, kurumu sol kolunu savuraraktan grnmt. Kocakar topal Hocay grmesiyle mahpus damnn demir parmaklklar ardnda debelenen Hac Aptullah' brakp Hocann yolunu kesti: Duydun mu er dayanmaz Blbln topal Hoca... Oldu mu bize olanlar? Ne olmu deli kahpe... ekil yolumdan... Hani ya.. Hitler efendimiz gelip dzeltecekti? Hani Alaman'm kral dnyalar durduka duras Hitler efendimiz kurt ile kuzuyu bir arada gezdirecekti. Hani islam dini tamaktayd gizliden... Korkmayn avratlar, ou gitti az kald dediklerin hani? Nedir yahu Hac Aptullah, bu irkefi dalgalandran bela nasl bir bela? Birini vurmular ama hoca emmi, azndan alamadm, kary askerden gelen olu doruyas... Para isteyip vermediinden... Hangi karym? Hangisi olur domuz olak hoca, senin Glsm hanm... Vay! Rahmetli Kou buruun Glsm hatunu mu? Olu mu? Onun olu var myd? Yanln olmasn! Vay anan le... Deli bunak... Da gibi olan unutaydm! Essaaah... Kesmekte mi imdicik ktr ktr... Kesmekte ki o kadar olur! Kesmekte iken... Ya sen benim uurumu... Ya sen beni lafa tutup... Savul kahpe! Zararm dokunur ki sana, gr nasl zararm dokunur! olak hoca, olak kolunu savuraraktan bakaca bir hrsl m soluu peydahlayarak syrld, yolu eline ald ki ardndan martin kurunu yetmez. Mazmanolu Hac Aptullah on iki yl sren mahpusluunda bu anda iine dt umutsuzluu ancak birka kere duymutu. Ulan Mahpusluk! Allah belan vere mahpusluk! diye iniliyerek sakonun ceplerine saldrd ki tabakaya ulap cgaray tazeleye... Bu srada sokakta gidip gelme artm, telal admlar sklamt. Mazmanolu Hac Aptullah, erkez gardiyan Murat Efendi, ikinci askerlie alnm candarma nbetisi Mahmut Karafrtma beraberce ilgilendiler. Daha ilk szlerde nn de akl karmakark oldu. Evet, vuruma vardr! arl birbirine koyulmutur. Kran

kranadr! Neden? Bre Murat Efendi, bilmez gibi... Bu gn nasl bir gn ki... Vuruma krmaya neden aramal! Demek arda... Talanda varmtr yle ya... ar kart m baldrplak takm tutulmaz! Bizim bacanak dkkan kapatmadysayand! Yazk! arnn karmas hayr getirmez! arda bir ey yoktur! Bir it lmekle koca Malatya ars neden karacakm? Krt baskn m bu? Nasl it? Tebelle girimi ki day, birinci hamlesinde yz kii drm. Kim drm? Yahu sen ierdesin Bozo, biz dardayz alahmza kr! Sen mi bilirsin, ben mi? Surda karyla drdr etmiler, sen bizde kendini bilmez mi ararsn! Olum desem erkek gibi bir erkek kar drltsna bo verecek deil midir? Kary m vurmular arda? arda bir ey yok; herif karnn lafna laf yetiririm sanmasyle kahpe, ekmek ban nasl yallah ettiyse... Herifin karnn demez mi. Buyur bakalm! Sen ne demektesin aa, kar m vurmu herifi? Hangi kar? Nerde vurmu? Yok yle ey! Yok da, ya biz gzmzle grdmz n'apalm? Barsaklarm toparlam herifin, Aman bir payton arabas komularm... Her ka kurusa bir payton arabas... Ben bu yaradan lmem! Beni hastane doktoruna yetitirmenin kolay! diyerekten debelenmesini ben mi grdm, sen mi? Etme day! Yanlsn! Mesele arda... Mumcu kei eski Malatya kabristannda yatan... Hele olum Bozo... Mahpus damnda esrar dalgas olur ya, bu saatte bu kadar m olur! Eski Malatya'mzn ehit kabristannda evliya uratmak niyetindesin ama hi yama yok! Bu srada kii birden yetiti. Vah ki ne kadar... Kza yandm! Dur yahu! yle bir kza nasl yanabilirmisin! Pislik temizlenmedi mi gzelce? Pislik byle mi temizlenirmi... ncesinden sen ayak ban gevet, nn a... Salver! Ne denilmitir : Yemiyenin malm yerler denilmitir. imdiki zaman ne zaman! Peki ne oldu imdicik bakalm? Hadi gl gibi kar mezara, sen eek cennetine... Buna bizim koca reis on be yl sarar hi bakmaz; nah bana inanmazsanz Bozo kardama sorun. Karsn m vurmu herif? Vay, haberi size daha ulamad myd? Evet ktlkte yakalayp temizlemi. Zampara? Bu gnlerin kpolu zamparasndan baslan tutulan hi grdn m bre Bozo! Olan pencereden cpcbl komunun havlusuna hoplayp tatl cann kurtarm... Ne olduysa avanak karya oldu. Bre kahpe desem, ite hovarda gezdirecek tetikliin yok... Sen bu yollara neden heveslenirsin? Neyle vurmu? Lverle mi?

 Lver! Lver de... Patlamasn biz neden duymadk? Yatakta patlattrm besbelli... Sesi bountuya gelmitir. Bakaca iini bakla bitirmi arkadan... Arkadan m vurmu? Arkadan dedikse srtndan demedik, ncesi Lveri iletmi, ko yiit ardndan haneri aslm... Nerenin haneri... Herif seirterek geerken durmutu. Hrl hrl soluyordu: Haner yok lverdir! ki kurun! Biri kzl koltuktan, biri ap arasndan... Ya yle mi, al bakalm! demi, bakaca, bismillah! diyerekten skm... Keskin atclktaki hneri grmeli ki elli admdan kurunlar vzr vzr yaptrm. Aslnda kzn enitesini vuracakm ya... Son dakkada niyeti kza deitirmi! Ktlkte yakaladysa... Elli metreden skt ne demektir? Kimi ktlkte yakalad? Malatya'mzn birinciye gelen eyhinin kz ehli kzn ktlkte nasl bastrabilirmi elin yaban? Yaban! Anlamadm! Kocas deil mi? Yahu kz verimkar olsalar, herif kudurdu mu ki ekip vursun! Topal Sefer bir cinayet olduunu ksadan ieriye duyurmu, kapdakiler meseleyi anlamaya urarken mahpushanenin yola bakan btn pencereleri oktan barmya balamt: Karsn m vurmu? Kar m herifi... Bakla? Yoklver... Kzn kurunlam... Kzn paralam bakla fukara... Kz babasn uyurken baltayla doram Babas kzn ktlkte tutmasyla... Zampara? Zamparay bilmem! Vah! ite buna yandm! Benim aklm derinme ermez ama bu gidiin sonu ya heydir azizim. Oh tadndan yenmez! Benim sezinlediim bunda bir bityenii olmal. Dururken dururken, durup dururken kz ksm babasn baltayla drde neden blsn! Eer aklma gelen gibiyse... Koca reis! Ulan aklna gelen nedir namussuz? Kzndan bir ey mi umdu demektesin! Ya Malatyal seni ne yapar? Malatyal doru ie ne yapabilirmi? Darda karlar azmtr arkadalarm! Burada biz gven altndayz! Benim bildiim u hkmatmzm kapdaki candarmalar bizi beklemese bak gr Vahap efendi neler olur. Hele u ie, u ie hele... Demek on drdne girmemi kz baltay yallah etmesiyle z babasn tepeden kuyrua ikiye blm... Nasl bir kyamet belirtisi... Evet insan uslanacana azd. Bykte acma, kkte sayg kalmad. Bir vuruta uncack olan gebertmek nasl bir gavurluk! Nasl bir acmazlk... Hangi olan? Olan yok... Yok mu? Kim demi! Olandr vurulan... nk baba d dinlemedi. Paray bozmadan getir de sonra iinden dilediin kadarm al, harcan derim sanm fukara herif... Zamann itine bunlar denecek laf m? Suratna ite atar gibi atmasyle...

 Fabrikada m almaktaym olan? Fabrikada... Nah grdnz m kardalarm, bu fabrika kuruldu, Malatya'mzda slam terbiyesi kalmad. Benim szme gelirsiniz... Bu Malatyal bu fabrikay bir gece dmdz etmedike... lerden nce bir nara ardndan bir bart duyuldu : Ulan mahpuslar, ulan kulaklarna drttklerini, hep mi ldnz! Havadisim var havadisim, size tonla havadis getirdim! Aman durun uak kimdir? Yahu kim olur, Tellal sadcm Osman deil midir? Dinleyelim yleyse... Haberin dorusu geldi. Gardiyan Aptullah Nurol Bagardiyanlk odasna girip oktan beri aranan bir eyi bulup getirmi gibi nah buyurun anlamna zimmet defterini masann zerine att: Ohhh! Kahpeyi vurudu ki herif... Gayetle gzel vurdu! Ktlkte mi yakalam? Hangi herif? Nerde? Su st yapp boasaydm senden sonra alan vurup buraya geleydi diyen olmam m namussuza? Aman Vahap Efendi... Karsn deil kzn vurdu. Kzn m? Vay drz vay... Biz burada rrken darda iler ald yrd desene bay Aptullah Nurol! Artk kzlarn babalan m bastrr oldu darda?.. Aman Vahap efendi... Anlayamadm kardam! Neden? Babalarn kzlarn ktlkte bastrmak kanun mudur? Hayr deildir. Bu i analara verilmitir. Analar bastrr, eliyle koymu gibi bastrr, bastrmasyla hemen aslan kesilip rt bas etmeye svanr ve de ylesine gizler ki baba urada kalsn kzn kendisi ve su orta diyeceimiz zampara bile kukuya der ki, biz byle bir halt kartrdk m, kartrmadk m? Yahu! in alaymdasmz! Meseleyi anlyalm! Kim vurmu, kimi vurmu, nerde vurmu, vurulan lm m, lm mlm m, vuran tutulmu mu? Biz tanr myz? Kz tanrsnz! Vurulan kz? Biz? Olum sabahtan beri Kz mz diyerekten una resmen eski kula kesiklerden yllanm kart kahpe desene... Hangisinin babas bellidir ki bunlarn rz krk pezevenk mezarn yrtp kp vuruyor da namusumu temizledim diyerekten gerisin geri ahrete dnyor? Vay ki meseleyi anlyalm diyene... Olum sen bu maskaralkla kimdir vurulan vuran, kimdir gardiyan Aptullah Nurol, ksadan demedi mi gr neler olur! Kz geenlerde geneleve atlan Cemile... Fabrikada alt, aslnda bizim kydendir bunlar... Bunu on iki yanda satt babas... Alan olan askere gtrmler. Ardndan babasn da ikinci askerlie alnca bunlar kyde kimsesiz kaldlar di. Gelen geen az biraz gagalam benim anladm... Muhtar bakm ki dzen bozulacak, anas olacak kahpeyle bunlar srd kard kyden... Gelip mekan tuttular

buralarda. Oynak kary bilmez deilsiniz ya... Haram torbadan unu bunu koklam kar tek durur mu? Kyden ard sra gelenlerde olmu duyduum doruysa... Bakm ki fabrikada almak tatsz... Gizliden otlarm sanm... Eski ky oynalar moynalar... Fabrikadan yeni oynalar moynalar... Komular bakmlar ki bunlarn evi n kalabalklamakta giderekten... Mahallenin on yan am kopuklar da sa svazlyaraktan dolanmaktalar taban yanm it gibi. Sizin anlyacamz mahallede erkek geinenler eve girmezlenmiler, sabaha kadar kap nlerinde dolamaya balamlar... Ahmet Polis de oralarda oturur, pusulay tutmu... Ahmet Polis... u bizim... Eski kodo! Neden tutmu, polis hakk vermediinden mi tutmu? Mteri tamsa komisyonunu mu inkardan gelmiler? Gelmekle... Benim bildiim Ahmet polis bu ie ste verir. Tek mahallede oturduu sokakta vede bulunduu aile yuvasnda girme kma, gidip gelme hi aralksz srp gitsin! Polis Ahmet'in can cehenneme... Sen syle bakalm Vahap Efendi, ok ceza verirler mi... Kime? Kzn babasna? fadesine bakar, on be sene verirler, yirmi iki sene bile verirler. Ama kz kerhanede... Olsun. aresi aman Vahap efendi? fadesi bilir dedin, aresi? aresi... fadeyi dzgn verirse belki cezas azalr. Nasl vermeli? Kasten vurmadm demeli. Bir erkekle beraber grdm, aklm bamdan gitti falan demeli. Bilmez bu yollan fukara. Nasl etsek? Git syle. Bizi sorumlu tutarlarsa? Yok canm. Defteri koltuuna al, soran olursa, Ben mahkemeden geliyorum dersin. Ksmda el ayak ekilince kovularn arasndaki fayans deli koridorda uyku tutmam birka ar cezal ile yeni dmlerden bir ikisi grlt etmemeye abalayarak dolarlar, birbirlerine syleyecek laflan kaldysa ya da biri yeni dtyse ya da anlattklarnn arasndan biraz vakit getiyse ellerinden kazann nasl ktn, karakolda mahkemede olanlar, hemen hemen hi deitirmeden anlatrlar. Hamo voltaya binmi, iyicene de dalgmlamt. Maho yanap selam verdi. Askeriye tresince ayak deitirip yanma kouldu. Uyku tutmad m kurban? Uyku... Eh... Tutsa da, kulak asma kardam... Aklma dt apansz... dedim :yle olsayd da, u da yle olsayd hey allah!. Dedik evet! Bana sorarsan, kardalma diyeyim, her ktln ba sezinlemek... Adamda sezginlik ya hi olmayacak yada sezinledin mi, ver elini stanbul gurbeti, Ankara gurbeti diyip savuacaksn ki belay savuturacaksn! Derin derin iini ekti: Evet her bokluun ba sezinlemektir. Sen nasl sezinledin ilk nden?

 Neyi nasl sezinledim? Bende sezinleme yok. Sezinleme yok olmaz! Sezinleyeceksin mecbur... Adam bindii ksran yeni huylar peydahladn ossaat sezinler! Ksraa kurban olaym kardam... Biz kara hizmetkaryz! Biz mrmzde lafm burdan dar eee binmemiiz doyasya... Sen aa seyislii yaptndan ksran yeni huylar peydahladn belki bilirsin... Bize karanlk! Olmaz! Hi olmaz! Ne denilmitir: Derdini demeyen dermann bulamaz denilmitir, undan bundan pirelenmedin mi az ok? Hele hele! Ne gibi? Hovardaya aldanan karnn erine nefsi uyanmaz! Krk yl yanamasan nerde bu bizim herif diye aranmaz. Yanamaa kalksan el vermez! Belim armakta yreim bulanmakta der mzmzlanr. Bakaca, Ana haliyim demeyi tutturur ki bu rezil ana hali ayda e drde biner, belki de hi ara vermez olmu bellersin! Senin avrat byle huylar m peydahladyd ? Hey ye... Bizimkinde yeni huylar peydahlamak yok... nk bizimki hovarday kapda tamaya abalamad. Bu sebeple sezinleyemedik her hal... Biz gvenmekteyiz ki yz tank getirseler, bakaca eyhten imamdan grgc getirseler hi inanacamz yok. Bizim kahpe durduu yerde kat. Durduu yerde... Yabann herifine... Tbe! Hi duymadm. Bizim bamza duyulmam iler geldi karda! Haso da derin derin iini ekti. Ya sen? Sen nasl sezinledin kardalm en nden. .. Bizde de sezinleme yok! Yok, nk bizde ocuk dokuz ba... Etme kardalk! Bir tek kardan m bu dokuz ba... He ye! Bir tek kardan... Bir tekse kocamtr. Bu nasl bir bela kardalk, senin bela? Benim bela kardalm aa belasdr. Kyll bilmez deilsin. Kyllkte hizmetkar ksmnn rz namusu, mal mlk aann glgesinde olmakla... Aa m bozdu yreini kocam karya. Kocam ama yiitliini ne yapalm, bizim karda boy nah bu kapdan girmez eilmeyince... Okkaya eksen yz okkadan artk deilse de eksik de hi deil... Gsleri vard ki sen kardalmdan neyini saklamak, her biri ekin doldurulmu hal heybe gz gibi... Belini deme babayiit kavrayamaz iki kolu ile... Bacaklar dersen gtr Murat suyu kprsne dayak olsun! Dokuz ocuk dourmu... Farmam m u kadar? Farma yok! Ka erkek ka kz bunlarn? ocuklar sordum. Drd kz bei olan. Vay bama! Vay bama! Bunca oul uaktan sonra yle mi? Oul uak evet! Nefisli karyd gayet, sabahtan akama ekin bise, ta tasa... Yataa girdi mi Osmanl padiahnn sultan hanm gibi glgeden kmam, bir ay herif grmemi sanrdn; aygrlam ksrak gibiydi. Bizi ekitirirdi ki Yusuf peygamber olsan kamazsn penesinden... Ne yapar eder, seni mutlak gnaha sokar! Bir kezle iki

kezle kurtulsan, hak bereket diye dua et! Vay ki kahpe! Adam ldrr kahpe! Adam evet! Bu oulua sana yapveren benim ha, deerimi bil! diyerekten brm burard. Sana kalsa, sefil Maho beni uaksz oulsuz ldrecektin marazl! diyerekten glerdi. Bakaca, ayptr demesi, kmza bir de aplak ekerdi. Benim karnn yiitliini bizim oralarda bilmeyen yoktur. Osmanl kar dedin mi Maho'nun Asl diye karl kar dadan gelirdi iniliyerek. Dedim ya boyu benim ikim kadar... Bizim oralarda bizim avrad, ekin bierken baa koymazlard. nk sraya o saat dndrr, ini aaya dkerdi. Deirmende ou zaman ou pehlivanlarn yerden koparmay gze alamadklar kara ekin uvallarna yallah bismillah diye sokulurdu, Hele ekilin yavrularm... Hele ekilin ki bir... diyerek bir koluyla kaldrp hayvann srtna dayy verir di. Kavgalarda krei yabay yada oban sopasn, hele ki baltay ekti miydi deme zaptiye avuu nnde duramazd... Biraz oflad hlad: Demek koca tanr bunu bu kadar yiit yarattndan nefsini ere doymaz yaratm... Senin avrat nasld? Nesi nasld? Nefisten yana, nefis azgnlndan? Benimkisi... Benimki allah allah... e bak sen kardalk... Benimki nah uncackt, sovanm cc kadar deyim de anla... Yatakta kavradm m bitti gitti sanrdm! Dur hele, tamam kesimi ufarakt ya, fkesi yamand arkada; fkelendi mi yaban kedisine dnerdi; demek nefisliymi namussuz, sezinliyemedim demek; fkeli kan, bir de yiit kar m nefisli olur? Besbelli... Bir akam vardm ki gemi gitmi... Evet! Gemi gitmi... Bizi ald bir dnce... Biz dnmekteyiz. Dnmekteyiz, laf gelimidir. Aklmz bamzda yok ki neyi dnmekteyiz ? Taman! Akl batan sram olur yle sralarda... Derken... Derken... Geti birka gn... Byle bir gece, gece dedimse akam olmu vakit olmu... Ocakta ate yok! Bizim ev l evi gibi... Alasam m biraz hey allah demekteyim, aslnda yreim bir uzun hava ekmeli demekte... Komulardan utanmasam eytan Beko'dan bir uzun hava koy vereceim! Baktm darda bir ayak patrds... Kimdir demeye kalmad, baktm gelen Osman emmim... dedi: Ulan dedi, kar gibi ocak banda kl m eelemektesin yreksiz? dedi. Er olsan avradn koyup kamazd rezil! Doru... Doru olmaz m? Osman emmim salt emmim deil, karnn da babas... Bize bu laf kaan karnn babas sylemekte hemerim bylecene... dedim : Vay allah, vay allah, sen bana gnah yazmayacaksn bundan byle, vay allah! Amcamz bize byle derse vay allah, eller ne demez, var gel sen dn vay koca allah! Gzlerim karard. Zamanlar ekin bime zamandr. Amcam gitti. Deli gnl dedi: Olum soyun yat! sabah hayr! baktm yaz yaban ay na kesmi... Canm ttn istedi. Ttn istedi ya paketi karacak g nerede? Belkemiini, ylan gibi rpermekte yukardan aaa... O sra gzme ne arpsa iyi kardam, benim kt balta... Ay tam azna vurmu... Ilamakta ki ayna ka para eder. Yorgunluktan lmz ya... Cgara paketine davranacak g kalmam ya... Birden hopladm! Ellerime

tksrp baltay kaptm. Kapnn pervaz direine var gcmle yallah ettim. Delirmiiz yle ya... Delirmesek var gcmzle yklenir miyiz, dam bamza yklr demez miyiz! Meer baltann sap gevememi mi? Vurmamla demir vmlyaraktan uraya srad gitti. Vay anam biz bizi az kald ki dmann azna baltasz makasz... Vay ki vay! dedim. Dolandm odun ynna... Baltann sapn skladm. Denedim ki tamam! Aldm koltuuma... Yrdm it yryyle lenk lenk... Glgeliklerden... Srdm vardm karnn kat herifin evine sokuldum. t, mit?... O sra nasl bir sradr Jci ite mite bakla kardam... Essah! t mit yok! Diyeceksin olur mu? Allahtr, oldu. Duvarn dibine meldim. Canm bir cigara eksin! Yakmasam leceim. Tek dur namussuz! Sras mdr. nsanlktan kp canavar kesilecek sradasn! dedim ben bana... Maho ks ks gld, dirseyile Hano'nun brne dokundu: Mahkemede koca reise dedik : Aklmz bamzda yok... Yemin bile itik ama kulak verme kardalk, adamn akl bandadr ktlkte... Ky dinledim uyumu gitmi! Ky tmden uyumaz! Sen sana gel! Uyumaz evet! Vardr, surda bur da bir iki uyumaz... Hastas hovardas... Yeni evlenmii. .. Kpek gibi emekliyerekten dolanp dam bana ktm. Ne grsem iyi? Bunlar dam stne sermemiler mi yataklar... Bizim adamlarmz, kardam kyl olduundan m avanak olur, avanak olduundan m kyl kalr? Sen komunun karsn ileden karmsn, fazladan alp kamsn. Hisarda yatar gibi dam stnde yatar m adam? N'olacak peki imdi? Kendine de ettin bize de... Hele namussuz desem, hele namussuz... ini kolaylatrm sa ol diyeceine... Der miyim hi, demem! Kapy dayaklayp ierde yatayd vurmazdm vuramazdm. O frtnay o gece atlattm m kyden gerdim bir tarafa, bir yana... Yuf olsun! Ya erlik ld m? Erlik bizden ne kadar rak... Vara ldrmeyeydim de o da yaayayd ben de yaay aydm! Yaamaktayz ya koca tanrya kr hepimiz ite... Yok yaamak... Vurmasaydm, hep kurtulurduk. Aldrma! Olmu iin kts olmaz! ktn dam stne... ktm ya sen bana sor! Kse daa tuz uval karm gibi solumaktaym! melime gelsem kalkacan kalmam! Dedim : Aman Maho davran aman! Sen seni braktn m yandn bil! Ellerime tskrp baltay kavradm, dedim: Ya allah ya pir! Kaldrdm ki vuram... Herife mi, karya m? Herif de yok kar da yok... Farknda deilim! Say ki kardam hzr peygamber yetiti, bileime yapt. Durdum ylecene, dedim ben bana : Hele rezil! Kimlii bilinmeden nereye vurmaktasn! dedim: Elin susuzunu krlemeden ldrnce ne olur? te dnyada yatacak yer bulunmaz! Geri dur! dediim gibi, kardalma syleyeyim, adamn byle sralarda akl bandadr. Aklmz bamzdan srad istediimizi bilmeden iledik dedim ya koca reise, yalan! Dedim Gnah! Dedim, hele bakalm ki bir... Yorgan araladm! Tbe koca tanr bizi korumu kardam, meer yataktaki herifin anas deil

miymi... Az kald ki dorad idik, karck gittiydi bok yoluna! Baktm ki koca kar uyumakta adam gibi horuldayaraktan... Tbe hey allah, sen gnah yazma Maho kuluna! dedim yorgan braktm! Kar anadan plak nk... El karsnn plaklna bakmyacaksm! Bilmezden urasan kafan dndreceksin u yana... Yahu hayflandn ie bak sras mdr? Gnah mnah dnmenin sras m, yreksizinisin ki karda kurban, bsbtn yreksizmisin! Yreksiz adamzdr allahma kr... Kekeme bsbtn yreksiz olaydkda. Bu vartay atlataydk! Brak imdicik... Olan olmutur! Olan olmutur, evet! Baktm iki yatak daha var! Baktm, orta yatakta herif yatmaktadr. lm uykusundadr ki burnunu kessen alsan uyanaca yoktur... kz gibi solumak bunda... Her solukta alt duda iip kabarmakta sonras yeniden boalp inmekte... Baktm bir zaman... dedim: Ulan dedim, sen adamla elenmekte misin? Geriledim, sk durdum, baltay kaldrp, Hh! diyerekten kafasna yallah ettim, belden yukars yorganla beraber kara kazan gibi kabard kalkt, basp indirdim. Bu kez ie bakmal ki kardam balta kafa1 kemiine skm... ekerim gelmez, ekerim gelmez. Dedim : Aman Koca tanr bize kuvvet! zorlamakla baltay allaha kr skp kardm bu keyifle gldm, koca tanr gnah yazmasn, budakl odun yarar gibi vurdum ald, vurdum ald. Yar kemii bulunca taze et kokusu burnuma arpt. Kan kokusudur, kan kokusu... Kan evet... Durdum soluklanmak iin... Onu grdm ki eski kars teki yatakta dorulmu bizi gzlemekte... Meer bizim kar doradm herifin yannda yatar deil miymi... Hovardasn koynunda doramaktaym da zplayp dorulamamakta... Uykuda m? Yok! Gzleri vcrvcr bakmakta... Korku tutuu olmu besbelli! Vursana be herif... ki de kahpeye vursana... Vuracam! Dedim sra imdi karnndr! Hey koca tanr sen gnah yazma! Elime tskrdm! Aah kardama diyeyim baltay kaldracak gcm kalmam... Aman... Aman ya... Belki zorlatp morlatp kafaya bir iki vururduk ama eski kar birden bard. Bard dedimse korkmu kar barts deil, inledi o kadar, kiinin iniltisi bu iniltiyle benim kahpeye bir gayret geldi, bir gayret verdi nedense koca tanr kan bir hoplad, yorgan tepikleyip cpcbl urad yataktan... Bedeni aktr, sylemesi ayp, ay nda avkland ki az kalsn gzmz kamatra... Bir zaman drt ayak emekledi; baktm damdan aa kendini att atacak... Dur kahpe diye barp baltay frlattm! islam dini ak, kardam istesem kafay buldururdum. Dndrdm elimin terazisini kulan alm dibinden. lmeyince, bylesi ne kadar iyi olmu! iyi olmas... Emmi kz olduundan, Babas bize verir belki gerisin geri! dedik besbelli... Balta gidince dizlerde gvdemizi tayacak g kalmam... ktm yerde dermiim ki: Vay Maho, vay Maho, gnahlara battn Maho, allaha asi oldun garip Maho!... Muhtar geldi, dedi kalk ulan yr! Dedim: Ben bana sahip deilim.

Kalkamanaktaym muhtar aa! Dedi: Olmaz yle ey erliine yazk! Hopla kalk! Dedii gibi inanr msn hoplamamla kalktm. Muhtar bizi ahra kapatt ki herifin hsm akrabas bir ktlk etmesin! Ahrn scanda bizi bir ter bastrd kardam, debelenmesek kendi terimizde boulacaz! Bir yandan da karya acmakta yreimiz... Yazk eksikliine ne kadar yazk! diyerekten... Herifin karsna m? Yok yahu! Herifin kars kimdir ki... Bizimkine yanmaktaym. Kar yklyd. Senden olduu ne belli? Herifle topu on iki gn kaldlar. Harman zaman on iki gn nedir ki... Kendin bilmez deilsin ya, harman zaman ky yerinde ocuk tutmaz! Sen tuttursan yorgunluktan kar atar tohumu... nceden surda burda iftletilerse nereden bileceksin fukara? iftleme yok ya, var olsa da deersiz! nk ktlkte kar ocua kalamaz. Bizim kymzde byle derler bilenler... Dourdu mu? Yoksa o gecenin korkusuyla brakt m? Dourdu. Hemi de olan dourdu. Buradan akl verdi sa olsun Tahsildar Bedri efendi... Srdm gittim, koca reise ok yalvardm kanllar gibi, dedim: Klen olaym reis beyim, al benim kanm bir ieye, al olann kann baka bir ieye. at koca reis dedi: Ne kandr, hangi olan? Dedim : Byle byle... Kzd koca reis... Biz ayaa kalktkta syledik. Edeple syledik ellerimizi gbee koyduk. Koca reis bard: Sulu otur! Koca reis sulu otur dedi mi oturacaksn ister istemez! Mahkemede kaytldr. ocuk anadadr. Ne vuranndr ne vurulanndr, ya kimindir desem yahu muhtarn deil ya! Kar ne oldu? Ne olur karya? Amcam satt baka bir herife... Sana balktan hisse vermedi mi? Aldnn yarsn verdi, yirmi be kayma... Yirmi be kayma m? Ka para eder ldrsen iyiymi kahpeyi... Aslna bakarsan nce kary vuracaktn! Amcam da o gece dedi: Olum Maho, kary ldreceksin! O ki soyumuza bu lekeyi ald kary bitireceiz. Krtlkte zagonu budur bunun... Pislik byle temizlenir! Dedim : Yok, kar milletinde su olmaz. nk sa uzun akl ksadr. Hayvan gibi fikri yoktur. Karnn eytan er... iki laf edersin veya incik boncuk verirsin, der ardna alk kuzu gibi srer gelir. Say ki inie baladn sudur. dedim. Merhaba! Allah kurtarsn! Gezintiye yasak var m? Yoktur. Ya deminki sar yaz olan... Bize dedi: Yenisin! Dolanma ayak altnda. Seni ezerler! Dorudur ama, geceye deildir. Patrdsz gezinene gecede yasak yok... Nedir belanz kurban, adam vurmak mdr? Namusculuktur, kary vurduk. Vay ki benim gibi desene kurban! stne mi vurdun bilmezden... Bastrdn m hovardann altnda? Yok... Ya sen?

 Bende de yok... Sezinledin mi? Hi... Ya sen? Benimkisi de hi! Ya? undan hi ki kurban, geti gitti bizimkisi, ald bohasn mohasn... Ya senin ki? Bizimkisi baka... Tahsildar Bedri Efendi defterlerde silinti, makbuzlarda hile, bakaca vergi alp karlnda hi makbuz vermeyerek says hkmete de kendisince de belirsiz paralar zimmetine geirmekten be yl on ay ar hapse mahkmdu. Bu cezann altda birini yatarsa alma cezaevlerinden birine gidecek, orada bir gn iki gn saylarak bu belay ylda srtndan atp savuacakt. imdi 1943 yl Mays aynn 17 gn Malatya Cezaevi mdriyet ksmnda mahpuslarn ekmek hesaplarn yapyordu. Darda hava ok gzel olduundan can skknd. Eli ie gitmiyor, sinek usa dalgn dalgn bakarak byklarn ekitiriyordu. Dalgnlk gibi tembellik de sarkk yanakl ablak suratna, altlan i ksk gzlerine, kat kat gerdanna gerekten yaramaktayd. Aslna baklrsa devlet kesesine el attktan sonra yakalanmas biraz dalgnlndan, oka da tembelliinden ileri gelmiti. Biraz tetik dursa, yedii halt usulne uy dursa, mal mdr de, mfettiler de yz yl arasalar hi bir su bulamazlard. lk ilerde derli toplu alrken sonra dalgnlkla tembellik ar basm, kilimin drt ucunu suya brakmt. Dndke aldna piman olmuyor, fakat aptalca yakaland iin kendisini ayplyordu. Kim bilir ka bin kii bu gn bu hkmat soymaktadr ki, eytana sezdirmeden yadan kl ekercesine soymaktadr! Yr eek vede hayvan. Bir trkden her zaman syledii paray yavaa mrldand: Ateim ara kt Irak durun yanarsnz. Vay ki yanarsz. Oy ki yanarsz! Birden koca mahpushanenin cmle kapsndaki sessizlii gidip gelme durgunluunu yadrgad. Nedir olum? eytan gemekte desem... Fukara eytan buralara urayamaz. Urasa bir yere geemez! nk, ele girer ki, bunca zamann gl gibi namusunu lekeletmecesine... Gardiyan erkez Murat Efendi her zamanki gibi nne bir iskemle

ekmi, arkalna kollarn kavuturup ban dayayarak uyumutu. Malatyallarn vede Malatya mahpus dammm ksaca Bozo diye ard Mazmanolu Hac Aptullah kardaki bagardiyan odasnda derinlere dalm burnunu kartryordu. Bu Hac Aptullah on iki yl cezay hayr, allahm izniyle tketmedi, burnunu kartraraktan tketti. Evet her bir kimsenin bir huyu var, bu bizim Bozo'nun da ille burun kartrmas! Bozo, burun kartrmak illetini, mahpus damnda, bunaltdan vede mahpus dam isizliinden peydahlamamt. Mahpusa dmeden nce de byle burun kartrmak huyu vard. Bu yzden ubuk gibi delikanl anda nice nice naml kahpelerden doslar yitirmi, mahalle kahvelerinde ahbap meclislerinde, dost geceleri muhabbetlerinde yiitliinin verdii nam da yatlar arasndaki saygl yeri de epeyce zedelemiti. imdi tenhalktan yararlanrm sanp dnyay nutaraktan sa elinin ahadet parmayle burnunun derinlerine varmak turunu sarfederekten hap yakalamak, yakaladn ekip almak iin zorlatyor; bir yandan buna urarken te yandan bundan evvel avlayp kard hap sol elinin baparmayle ahadet parma arasnda bura bura kurutup yere atmaa abalyordu. Yahu unun elinden kabuklu ceviz yenmez, tuh allah belan vere Bozo gibi! Evet bu Hac Aptullah boktan yere adam vurup on iki yl ceza yemi anas Kar beyin aklna uyup alma cezaevlerinden birine gitmemiti. Gitseydi, cezay alt yl nce bitirmi olacakt. Vay ki akl! Ulan dan aylar aklland, bizim Malatyalmzn kimisi hi akllanmad tuh yzne! Yahu olum Malatya! Gemiine svdrrsn ki, Battal gazi efendimize kadar svdrr bizi gnaha sokarsn! Bir cgara yakt. Nah, buyur bakalm! Bir koca vilayetin bir koca merkez cezaevi olup... Vakit yleyi tuttu tutacak iken... Ulan olum akam kz sanat okulu olsa az biraz patrd duyulur! Vay ki mahpus dam bakkal hanesi sahibi dmbk Abo! Demek sen dkkan kilitleyip savuunca... Bizim buramz, suyu ekilmi deirmene mi dner? Yuf olsun yuf! Kalemi kavrad, rakam dkmeye balayacakken vazgeti. Dnyann

bir aptal biz miyiz? Rakkam dklecekti de kendi rakkamlarmz dkp mfettie tutulmasaydk ya... Allah belan vere tahsildar Bedri gibi... Bari bilemedin ki bari bileydin ki byle olur, hayfm alaydn ya u dnyadan dmbk! ok keyifli bir eyler dnyormu gibi glmsedi, trky deitirdi: Yz benden l Elli senden yz benden l Gam yardan vefaldr l Hi sevilmez yz benden. Cgaradan iki ekti ksrd. Bu ttnleri ne yaptlar yahu! Bunlara zehir mi kattlar? Rejinin ttn demekte ki : 'Benden sana hayr yok! Akln bana devir! Git sen sana kaak ttn peydahla!1 demekte ya... Bizde bu iin yiitlii hani? Gardiyan erkez Murat Efendi hafiften bir horultu tutturmutu. Vay ki bir bu eksikti. Ulan bura nere kpek? Ula bura nasl bir mahpus damdr ki ilkokulda uultudan durulmaz da burada t yoktur! Tuh allah belanz vere! Epeydir sokaktan da gelen geen kesilmiti. Olum bu sokak nasl bir sokak ki ileyebilsin gpegndz hi utanmadan?... Sokan yz adm ilerisinde Malatya'nn genelevi bulunuyordu. Bu ev ta deli bir avluyu eviren iki katl bir yapyd. Her odasnda bir genelev hanm kendi bana, keyfince almaktayd. nk Malatya'nn genelevinde aa karlar yani patron yoktu. Kapda gece gndz bir beki nbet tutar; alverie giri ka gz kulak olup ufaktan bykten hi bir kanunsuzlua meydan vermezdi. Bakaca krpe jandarma temeni, savc yardmcs, komiser muavini baylar da, ok gizli yrtlen dostumsu birer ilintiyle kzlarn hoyratlar tarafndan hrpalanmalarn, bedavaclar daha beteri harala yaamak isteyenler tarafndan srnrlmelerini nlyorlard. lle de zengin genelev hanmlarnn paralarm ileten hacdan hocadan birka byk tccar daha geriden, ok daha etkili olarak ortaklarn kurda kua kar kesinlikle savunmaktaydlar. Mazmanolu Hac ibrahim teki adiyle Bozo aklna bir ey gelmi gibi zplayp kalkt. Pencereye koup darya bir zaman kulak verdi, sonra oday birka kere dolanp of ekerek oturup burnunu kartrma iini brakt yerden srdrmeye balad. Tahsildar Bedri Efendi, duvarlara bakarak arand: Dur efendi! Bu gn gnlerden? Aman haa... Sal olmasn sakn! Vallah da saldr Billah da sal... Hani kurban olduum sal, hay kurban olduum sal... Yahu nedir? Biz mbarek saly unutmuuz, mbarek cumay unutmuuz? Evet bu gn sal gndr. Genelevimizde vatan hizmeti gren sayg deer hanmlarmzn izin gndr ve de Mazmanolu Hac Aptullah nam dier Bozo olumuz Malatya Cezaevi mdriyet ksmnda haa huzurdan ve de benzetmekte yanlma olmaz, taban yanm it gibi izine kacak genel birlemeevi hanmlarmz beklemektedir. Ve de derinden derine of larm birini bir paraya ekmesi de bundandr! Ve de bana sorarsan arkada, oflamas yerden ge kadar hakldr! undan ki on bir yl dokuz ay on sekiz gnden beri mahpus yatmaktadr. kmasna surda ay on iki gn on gn kalmtr. kar kmaz anas imansz Kar bey tarafndan dur aman demesine braklmadan evlendirilecektir. Ne fayda ki namussuz eyh Yusuf, fukara Bozo'dan karayak birka para vurmak iin ne demitir? Sen yatkn mahpussun, bu ileri

oktan unutmusun! Oysa iftleme ileri idmanladr, aras kesilince kendisi de kesilir, cenabet ince nazik ilerdendir. On iki yl mahpus yatm, kar yz grmemi herife ilk gnler rsvaylk elverir ki rezillii bir eek yk sabun paklamaz. yisi birka pangonot vereceksin. Kar bey iki kara tavukla bir olak getirsin! Bir muska dktreyim! Koluna bazubent saraym! Koca Bozo olum damarna onbe su km boas iftleme gc verelim, sallanaraktan k git! Bunun kemikleri cvmtr diyerekten seni adam hesabna almam sanr kahpe milletini nne kat. Aman Bozo aman bilir misin! Kpein olalm, biz ettik sen etme, yakamzdan d! Bunun sonunda bize lm grnmektedir aslanm! diyerekten amana getirmee bakalm demesiyle... Bu bizim aklsz Bozo eyh Yusuf un bazubentini pazusuna takal genelevimizin mbarek izin gnn bylece dneleyerekten beklemektedir ki kzlar grnce bedenimize bir uyanma, uzaktan uzaa bir hrslanma mdr; yoksama ki can ekilmitir de hi izi mizi kalmam mdr; yani biz naslz, darnn adam gibi bir adamlarna benzemekte miyiz. Yoksama z halimizde hi mi deiliz? diyerekten kvranmaktadr. Ksmn taymcs Alo koridora kt. Voltadakilere bakp ilerinde hatrl kimse bulunmadna emin olunca elini kaldrp emri bast : Ksm aalar, efendileri, beyleri, yataklara girmitir! Volta yasak! Yeni gelenler dolamasn yatsn, sopa yemeyim diyenler yorgan altna yallah! Yorgan altna... nnden geen Maho'nun ensesine bir aplak indirdi. Yallah kavat Maho, kar ldrenlere yalnz yatma cezas vermitir koca reis, yallah yalnz yataa... Oysa Maho eski mahpustu. Bu yasak ona dokunmuyordu. Bu sebeple bir yandan eski mahpus olmann imtiyazyle iinirken hemen ardndan kendisine saldrlm gibi can skntsna kaplmt. Cinayeti nasl ilediini yeni gelen Huso'ya anlatmak istei farkna varmadan yreini sarmt. Oysa lafa balarken byle bir niyeti yoktu hi... Niyetimiz yok muydu? Hele yalanc kpek... Sorarsn anlattrrsn ki herifi huylandrasm, kendin de huylanasm! Vezire pimanlk elverecek ki sabaha kadar of of ekerek uykuyu yitirecek... Ya sen yitirmiyecek misin namussuz? Yahu nedir? Dnyay bildiin delilik sarmtr. Bildiin delilik... Bir kydesiniz... Herifin karsn ileden kardn! Dam stne yatak serip sarlp yatmak nasl bir akl! Diyelim herif anadan kavattr; eli silaha milaha gitmez! Olum sen ky yerini bilmez misin? Kyn istemezi en dlek herifi lafa boaraktan eydi Battal gazi efendimize dndrmez mi? Kary ek al, sr gtr! Aradan on be gn gemeden herifinin gz nnde bala kullanmakla... Buna fukara Haso ne der diyerekten hi fikir etme! Buna Haso rezili hi bir ey demese yreksizliinden koca tanrnn kurban olduum gnl raz gelmez! Hayr gelmez! Hemi de hi gelmemeli! Ulan karlarda akl yoktur deriz ya, bizim gibi erkeklerde ya hi akl var mdr? Gel bakalm Maho alana! Ulan kpek ldrecektin diyelim, kar ldrlr m, yannda yatan kahpe avratl dururken bu kar bu yataa zorile mi gelmitir? Hayr aldandmdan gelmitir. Daha iyi olurum diyerekten gelmitir. Seni denedi, bakt ki adamlk senden ne kadar rak! dedi: Belki bu deyyus er gibi erdir. Bizi komuya yabana

muhta etmez yatak ilerinde belkime dedi! Ulan bu kavat Olo bize ne dediydi geldiimiz sra... Byle bir dertleme voltasnda?... Dedi: Olum Maho, sen karya tutkunmusun ki olan vurdun! dedi: Nereden mi bildim rezil Maho, surdan bildim ki, adam sevdiine kyamaz! Dedim: Ya sen nasl kydn kavat Alo? Tutkun deil miydin? Fikre vard bir zaman Alo fukara... Sonunda bir zaman dizini amarlad, bir zaman suratn yoldu. Dedi: Essah! dedi. Ulan essah! Demek ki kardama diyeyim kar milletinin ii yaman kardam! nk bu kahpeleri tutkunlar da vurur tutkun olmayanlar da... Maho bir cgara yakt. Bir zaman derin derin nefesledi. Diyelim ki dorudur kavat Alo... u halde, ademolu kendi yreini bilmez!. Yrek kahpe avrat gibi desene Alo kirve! Gn gnn tutmaz. Bu gn seversin, dersin: 'Hey allah, benim mrmden al unun mrne kat!1 Yarn kzdn m dersin ki: 'unu yatrp kesem pislik temizlene!' Akll adam kar vurmaz. Kary vurdun mu atlayp kurtulmal, snr ap Suriye'yi tutmal ki mahpusluk bindike binmesin! Evet, aslnda er ksm kary vurmaz. Resmen kendini vurur. Yahu el ayak tutarken kanszlk nasl bir bela! Hey allah, koca allah! Nasl bir beladr ha, 'Koca reis kar vurana tam cezay neden vermektedir? Sen sana ettin!' diyerekten vermektedir. Haa kt kardan yana olduundan deildir. Bunca Yzba, bunca binba, bunca savc komiser, uzatmal onba baavular, uzatmal jandarma baavular sorgu yarglar, beyden efendiden nice nice tahsildarlar, tapu memurlar retmenler, hi mi tutmadlar karlar hovarda altnda? Peki neden vurmazlar bunlar? nk herifler akll... nk bu dnyada len kurtulur! Brak varsn yaasn reziller! Sana yar olmayan kahpe, yeni herifine yar olur mu? Haydi kar yar oldu diyelim, herifin gnl gemez mi, kar yar olmazsa bulur kendine bir baka oyna... abalamak herife der! Varsn o girisin o gebertsin, varsn o gebertsin! Herifin gnl geerse buna alar sopay alar sopay... Allah yaratt demez. Alr senin cn ki kat katyla alr! Kat katyla alr derken Amo parmayle doksan dokuzluk tespih tutan elini bolua bak atar gibi vuruyordu. Banda yn rme klah, srtnda ham ipekten bir uzun entari, belinde aymtap ii bir kuak, bacaklarnda uzun paal beyaz don, plak ayaklarnda ince yemeniler vard. Bu sebeple voltada ayak sesi yerine kuru otlar arasnda tembel tembel srnen kalnca bir ylan hrts karyordu. almay hemen unutmutu ama tespihli elini bolua vurmay srdrmekteydi. Hayr bende sezinlemek yok! Neden mi sezinlemek yok? Sezinleyemezsin nki... Yahu kardam, aklna gelmez ki... Nereden gelecek aklna byle bir bahlk! Hovardamz nki, yabanc deil! Damadmz! Bakaca aamzn olu... Deme ya... Derim ki gr nasl derim! Benim haberim yok! Olan bizim byk kza dolanrm ne zamandr! Kz bakm trnandan kas kalmamtr! Anas olacaa demi byle byle... Biz fukara olup aann dede srmesi hizmetkar olup. Aamzn olu kzmz almkar olmakta... Evet dediin gibi... Sevineceimiz bir sradr! Lakin oul, aa olu amma bildiin namussuz... Adam deil ki kz karp veresin! Kz surda dursun kardalk it enii verilmez!

Dorusun! Zengin yerdir. Kz rahat eder. Gel gr ki hi olmaz. Neden mi? Hayle... undan ki bunun babasnda... Aamz olacakta kar ... En kk kardan doma bir kz kardei var bize gvey olacan... Bizim kz yat... On biri tamamladysa da on ikiyi daha tamamlamamtr. Elimizde dodu nki. . Bizim kzla iki gn arayla dodu. uncack bebe! Bize damat olacak namussuz bunun rzna gemi dediler. Aman ya... Buna ekmek gtrm sry gderken... Bakm ki da ba halvettir. Bana km alak! Olmaz yaa... Ben de duymamla dedim hi olmaz! Kar dedi neden ne olmu? Dedi: Zengin yerdir rahat eder! Oralarda dorusun ya gel gr ki hey avanak avrat hi olmaz! Kardr bir kez aklna koymu kardam. Dedi: Aa yeri iyi yerdir ille olacak! dedi: Kz benim deil mi? Verdim gitti! Dedim : Dur kar dellenme! Bacsnn bana kmesi iini ya ne yapalm?. Dedi: Aa takmn dman oktur. Bakalm doru mu? Kz ksmisi surda rzn krdrr da aasnn anln karalar! Ky yerinde biz neler grdk! Laf uzad drdra dnd. Ben eve ocaa giremez oldum. Geti bir zaman... Bir gn tarladaym. Olan geldi. Yakam tuttu, dedi: Beri bak Hamo, sen kz neden vermezlenmektesin bunca zamandr?, Aaolu sus yzne duramadm, dedim: Vermemek yok evet... Nasl bir sz, ka paralk kanck ki senden esirgemi olam. Nah kz senin gtr dere boyunda kes. Kann ararsam u gnee kr bakaym. Ne fayda ki evlenesi olmamtr kktr. Senin hamlene dayanamaz! Dedi: Ulan neresi kk? Er grd m aygrsam ksrak gibi kiniyerekten sar titretmekte dedi. Gltk. Dedi: Hayle... Sen karma! Ben anasn raz eder alrm! Evet, dediim gibi... Kar dnden raz... Kz verdiler. Aradan bir ay kadar geti, bir gn anas evde yok... Kz karma dikilip ne dese iyi... Dedi: Aa benim herif anamla yatmakta dedi. Dedi dedimse adam gibi demekte deil, hykrdyerek demekte ki biraz daha zorlatsa karn yarlacak... dedim : Ulan kahpe bu nasl bir laftr! Ben senin kemiklerini krmaz mym? Dedi: Nah u yemin u ant... Gzmle grdm ve de gzledim! Baktm rezillik diz boyudur. Yalandr yanltr, senin akim ermez, sen hele dur bana dediini hi kimseye deme! Kz defledim. Girdim dnmeye... Olur mu olur! Olandan umarm ya... Bunca zamandr bindiim ksraktan... Hayr bu gne kadar uncack kukulanmamm. Yiittir, Osmanldr. Olsa bir rezillii ky yerinde gizlisi ok srmez. Evet damadn sevmekte... Hemi de fazlaca sevmekte... Yemeyip yedirmekte, imeyip iirmekte. .. Aman damadm ackmtr. Kahpe, ayran orbasn yetitir. Aman yumurta krmaynca hi olmaz! Surdan tuzsuz ya kleini yuvarla gelsin! O gnden sonra bulatm kollamakla... Bir gn ilerde yatmaktaym. Kar ocaa su koydu. Su kaynaymca kenardan imar verip gveysini ard. Beraber eve girdiler. Hangi eve, ne demek? Bizim eve girdiler. Sradm sokuldum pencereye... Baktm bizim kar damadn nne alm, girimi ykamakla... Biraz bekledim. Bekledim dedimse soluklarm azma smazlanm. Baktm hayr baka bir ktlkleri yok... eri girdim. Dedim: Kolay gele! Dediler Ho geldin! Konutuk, dedim: Bunda bir ktlk yoktur ya kz daha bebedir, akl ermez bu iler gndz gz yaplmasn yaplacaksa kz uyuduktan sonra yaplsn. Kar birden fkelendi, dedi:

Bu nasl bir kt szdr, bu da benim bir evladm... Say ki benden kan olum. zerime binmeyin, sana inat kzma inat soyunur koynuna girerim, ne olmu namussuz, ne olurmu namussuzlar! Kyde ahbaplarm var. Bunlardan birisine ikisine dert yandm, dedim: Bu nasl itir? Dediler: Berbat itir. Biz neler duyduk. Sana lazm deil! iyisi aaya git, derdinin dermann iste, derdini yan dermann iste! Ertesi gn bekledim. Aa deirmenden gelirken atnn ban tuttum, dedim: yle yledir. Aman buna bir kar yol! Kzd gayet! Olan istedi, yanma hizmetkarlardan ikisini katp kzla beraber iftlie yollad. Ben of dedim, ferahladm. Aradan geti iki gn... Kar baktm tavuk tuttu, ekti kafay ald, dedim: Aman iyi, tavuk eti var bu gn bize! Tavuk surda piedurn, kar yal ekmee kt. Dedim : Oh oh! yidir! Bir de baktm ki ne greyim papular att kapya... Dedi: Ben kz grmeye gitmekteyim! Birka gn kahrm! Yalvardm dedim: Etme kan! Bu kadar oluk ocuk vardr! Etme gnahdr! Bunun sonu hayr getirmez! Sen sana gel aman kar! Hi umursamad, nne gerilecek oldum. Dedi: Geri dur! Ben iftlie gveyim iin mi gitmekteyim, hayr kz iin gitmekteyim! Dedim: Kza ne olmu?. Dedi:Krpedir! Ne ossa olur! iftlik yeri netamesizdir, sen nereden bileceksin!. Dedim ben bana: Bir sopa eksem una hey allah! Gldm kendi kendime... nki sopa ekmee gcm yetmez ki karya sopa ekilecek kar olsa ne kadar kolay... Kar srd gitti, gitti dedimse belli ki belasna gitmektedir. nki ylesine yolu tozutarak gitmekte, gitmeyi ben kimsede grmedim b gne gelene kadar... Kar gitti. Gn dikildi akam buldu. Ben duvar dibinde otura kalmm! Dizlerim beni tamaktan gemi... Ortalk karard. Ben beni yoklamaktaym! Hayr! im ekmek istemekte deil... Dedim : Aman olmaz ekmekten atan kesilmek er ksmna hayr getirmez! Odaya gittim. Canm skkn... Birisiyle attk. Dediim gibi, kyl oktandr iin farkmdaym. Demez mi kardama diyeyim : Bire namussuz! Dedim : Dur arkada! Namussuz nasl bir laf! Dedi, Namussuza namussuz derler! Bilmezlie vurunca dmbk ksm dmbklkten kurtulmaz. Dedim : Ne bilmezlii? Dedi: Ulan gveyin olacak rezil, karnla yatmakta deil midir pezevenk? Vay ki odann dam bama kt sandm, papular nasl buldum, nasl giydim, evi nasl tuttum koca tanr bilirse bilir. ocuklar dediler : Baba pekmez koyalm m? kelek karalm m? Vay siz misiniz bunu diyen. Aldm fukaralar beriye... Sopadan geirdim ki kafalarn gzlerini yarmacasma. O gece ekmek yemedim. Byk olan dedi: Ekmek? Dedim: stemez! Dedi: Nedir? Dedim: Bir ey yok! Sabahta ekmek yemedim. Oysa ben bir dakka ekmek yemeden durur herif deilimdir. Evet o gn bu gndr yreimiz iti bizim kardama diyeyim, bu ilik gitti gitti keseye vurdu. Keseye dedimse szm burdan dar torbalara vurdu, bildiin hayalara... imdilerde biz canmz ferahlataraktan kk su dker deiliz! Ertesi gn akama kadar srt st yattm. Biz hizmetkar olu hizmetkarz arkada! Bizim hamurumuz ile yurulmutur ve de bizim slalemiz aalarmzdan kt sz duymamtr; nk biz aa iine kendi iimizden hzl saldrrz. Ben bo duramam, bo durdum mu bil ki hastaym! Adam mahpus damna

dmeyince bo durur mu, bir de mezara girmeyince... Evet bizde laf vardr, bo adam mezarda gerek... Dur bakalm onu da orada bo brakrlar m? Bulmulardr ona da orada elbet bir i... Akam ekmeini oka yedim. Dedim: Ha imdi gelir, ha imdi gelir! imdi gelir dediim, kary ummaktaym. Baktm sabah olmu, baktm kar koynumda yoktur. Dedim : Bismillah arklar ektim. Srdm gittim, bize iki saat bir ky vardr, Kzlbrk derler, aas bizim aaya dman bir ky... Vardm aann odasna indim. Olam bir bir anlattm, dedim : Ben bunlar vursam gerektir aa... Sen ne dersin? Ne dedi vur, ne dedi vurma... Duvardan bir kurt tfei ekti, dedi: Al bakalm yiit Hamo! Dedim : Aman aa! Bizim kary kendin bilmez deilsin ya... Bir tek kurunla dmez! Oysa bu tfek tek atar! Aa gld, dedi: Krt tfeidir ola Hamo olum! Tek atar ama gayet yaman atar! Yiide elverir! Dedim: Aman aa... Dedi: Uzattn ki teres tadm kardn! Ykl! Aa ksmdr, ok sz edilmez. Tfei aldm eline vardm. Kahyay bulup barut kaban kurun kesesini aldm. Tfei temizleyip doldurdum : Hayda rasgetire! diyerekten omuzladm. Gece vakti yola ktm ay nda... iftlie var dim, ay gndzden farksz... Bir alnn dibine silah sakladm ki uzaktan gveyimiz farkedip davranmasn! Eve yanatm. Kpek mpek mi? Kpekler bizi tanr, hepsi elimizde bymtr. Ay yaylm ki gndz ka para... Vakitler yaz aylar... Damlarda yatlr scak geceler... Aa evinin damn gzledim bir zaman... iki yatak serilmi. Birisinde gveyimiz olacakla kz yatmakta... Birisinde bizim kar... Bekledim gzledim o gece bir vukuat yok... Kar yerinde, gveyimiz yerinde... Baktm sabah d yacak... Sinerekten Murat'n kysna indim. Sazlktr ky... Bakaca ince kumdur ki taze pamuk yatak ka para... Geceyi nbette geirdiimizden ikindiye kadar uyumuum. Ikindiliyin, allahm iine bakmal ki bizim kz bir bana suya geldi. Sordum: Ne oluyor? Bunlarn hali keyfiyeti nedir? dedi: Baba... Gece oldu mu, gveyin beni uyutup yanmdan kalkar. Anamn koynuna gider. Ben uyumulua vurmaktaym, ama yorgann altndan gzlemekteyim. Gveyin yerine gelecek olur gerisin geri... Anam brakmaz! Aman buna bir are, buna bir are! Dedim : Sus kahpe! Sus! Alamak neymi! Sen alama sus! Al gzmden bu gece... Bak bakalm bu gece neler olur! Dedi: Aman baba, kurbann olaym baba... Bir i edilecekse anam olacak ksn aradan... Bir i edilecekse aman anama edilsin... Aman benim herifime deme! Dedim: Sus, orasn allah bilir! Kz gitti. Belimdeki ekmei kardm. Yreim istememekte ama adam ekmek yiyecek mecbur... Ekmeksiz hi olmaz. Dalmm. Bir de ben bana geldim ki ne greyim, akam inmi, ben bir mendil ekmei yiyip bitirmiim. Susuzluk beni sarm ki yreime ate dse yle yanmaz. Evet, diyeceksin ki: Koca Murat suyunun kysnda bu susuzluk neyin nesidir? Ben de bilmem neyin nesi... Murat'a kapandm. Baladm imekliye... mekteyim ki Murat' tketmedimse de tketmemize de ok bir ey kalmad. Bu yrek yankl bana sorarsan arkada, susuzluk yangn deil. O gece bir i olacak... Allahm

gnah yazaca bir iler ki gayet kt bir iler! Yatsdan sonra srp vardm, tfei sakladm aldan besmeleyle aldm. Ezzasma baktm ki yerinde... Dedim: Ola Hamo! Allah belan vere! Yerinde olmakla... Ezzay deitirdim. Nem mem kaparsa almaz, almaynca vurmaa giderken bakarsn seni vurmular. Yava yava eve sokuldum. Dama yakn bir byk dut aac vardr. Onlar hayvanlara bakmaa ahra dolandlar, ben sradm aacn bana ktm. Aatan damn yolu kesedir. Dallar stne uzam damn... Kendini saldn m ayaklarn dama deer. Benim kar yataklar serdi. Bir yandan da trk tutturmu ki belli bir ey, keyfine sz yok. Ay dn gecenin ay ... Dn geceden artk da eksik deil! Ay adam iri gsterir. Benim kar dersen zaten yiitosmanl... Deme kanlarn ikisine, ne bedel! Ay nda btn irilemi ki g yetesi hi kalmam! slam dini ak... Orada bunu canm ekmesin mi? Dedim : Git iine rezil Hamo! Allah belan vere! Yataklan serince seslendi. Gveysiyle kz geldiler. Kzla herif bir yataa girdi. Bizim kar ilerdeki yataa gitti yatt. Aa ksmnn yatak hali fukaraya benzemez arkada. yi yediinden et met... Doyasya yediinden... Aynca cann Jektiini yediinden... Toprakla bouup ezilmediinden ille krpeliinde beli gl olur bunlarn... O sebepten kary ikiye e kimisi de drde karr. Yatmasyla kza kt kardam, kmesiyle kurtu itin canavara dalmas gibi dalp paralad. Bir paralamaya paralama demeyip ardndan bir kez daha paralad. Herif beride bu ii grrken benim kar kafay kaldrp kaldrp gzlemekte... Gzlemesi neyse ne, tava gelmi ki hrl hrl solumakta... Kz, fukara, krpenin zebunu da zebunun krpesi... Kudurgun canavarn hamlesine nasl dayanacak? Hrkadak uyudu, geti gitti. Ne denilmitir, uyku yar lm denilmitir. Biraz sonra herif kza iki kez seslendi. Dedi: Halime! Kz Halime! Sonra onu grdm ki kafay aygr gibi havaya dikti. Kaynanas olacan yatandan yana bakt, meer bizim kahpe bunu gzlermi... Yorgan aralayp hafife kolunu karp gel imar vermez mi? Gveyimiz kza iki kere daha seslendi. Karlk gelmeyince yataktan kt. Drt elle emekleyerekten yrd. Ay nda tm plak olduundan koca it gibi sokuldu. Adam eti kardam ay nda gm mecidiye gibi avklanmaktaym meerse... avk gzm ald deyim de sen anla! Gveyle kaynana bir yataa girdiler mi imdicik gzelcene... Yzme bir esinti arpt, frn azndan km bir esinti... Frn azka para... Bildiin cehennem ateinin sam yeli. Soluum kesildi. Dudam ossaat atlad. Ertesi gn grdm ki kan yrm, boynuma doru inmi gitmi! Bakaca zrl zrl ter bast bizi, kardama diyeyim de tere battk ki olursa o kadar olsun! Dutun yapraklan balamaz m hrdamakla... Aman durun yapraklar! unlar uyanmayn aman ha! diyerekten yalvarmaktaym. Meerse yaprak hrts duyacak sralar deilmi namussuzlarn... Baktm aradan bizim karnn sesi geldi. Kahpenin huyudur, o sra ksrak gibi kiner! Bir kinedi, bir daha kinedi bildim ki ii bitmitir, iini bitirirken herifinin neresini tutsa koparr; gveyimizin sesini duydum. Dedi: Kz orospu! Etimi kopardn namussuz! Karnn kna bir amar att. Ben beride tfengi dorultmaa abalamaktaym. Ne mmkn!

Dala taklr yapraa taklr. Dedim : Aman allah! Pislii temizlemek yok mudur! Bunlarn kann boynumuza yazmadn m hey allah? Baktim, laflamaa durdular. Herif dedi: Nedir niyetin? Yarn kye gidecek misin? Kar dedi: Yok! Herif Dedi: Ya babam gelirse kz! Keser bizi art olsun! Kar dedi: Baban deil Malatya valisi gelse botur. Ben bir kez ileden kmm ve de sana tutulmuum Bekir Herif dedi: iyi yleyse... Kal bakalm! Sen bir istersen ben be isterim! Babam olacak dmbn anasn eek kovalasn! Gltler bir zaman... Benim karnma bir sz dt. Bacaklarm skmasam Yandm diye baracam. Azma bir dut yapra aldm. Zehir gibi acym... Tukurdum gerisin geri... Kasklarm bir kska kavrad. Yahu nedir bizim erkekliimizi mi skp alacak bu namussuz titreme! diy erekten ben beni kavradm. Kafamn iine bir gmleme doldu arkada, top atlsa duyacam yok... unu anladm ki bir ekimeye durmu bunlar, kulak verdim, evet olan kzn yanma gelmek niyetinde, benim kahpe ol grp brakmamakta... t gibi yalvarmakta ki hi grlmemitir. Orada anladm ki kardama diyeyim, bizim kar azmtr, elden kmtr. Bize yar olaca hi kalmamtr. Kulak verdim. Benim kar dedi: Bir soluktur oh Bekir... Bir solukcuk... Vallah brakmam, billah brakmam! Sen bana bu kz bodurursun! Kz da boarm, seni de baltalarm! Dur azck! Olan yalvard dedi: Brak orospu! Benimki de can candr yoruldum kahpe... Soluk alam kalmad. Durmaktan hi bir ey hasl olmaz. Uyumazsan sabah srken bir daha deneriz bahtmz, Bunlar ekiirken yorgan atlar. Ay nda anadan plak ellemekteler. Tfengi dorulttum. Ellerimin terinden titremesinden zaptedeceim gemi... La havle ektim. U kulfallah bir elham okudum. Yeniden tfei gzme kaldrdm. Dedim : Bir kurunda ikisini karmal ki bir ie yaramali! Aklma geldi ki ya dediremezsem... Ya kar ya olan sa kurtulursa... Karnn elinden yakay syrmak yoktur. Olana geldi mi, hareketli nagant yastn altndadr. Dedim : Dur aman... Bekle ki uyusunlar! Kudurdun mu kpek Hamo? Sonunda olan yakasn karnn penesinden kurtard. Kar gveysini kznn koynuna yollamaa raz oldu. Lakin kza demeyeceine yemin iirdi, ilerde bir kpek uluyunca bunlar hoplayp irkildiler. Kar yorgann altna girdi, olan syrlp srnerek ylan gibi kzm yanma sokuldu, itin ulumasyla bendeki titreme de kesilmesin mi? Baktm, kasklarmzn gerilmesi kalmam, karnmzn gurultusu gemi. akaklarmdaki gmbrt hi yok... ite o sra beni ald bir fikir... Ben bunlardan hangisini vuraym? Kz der : Anam vur! Ben beni yoklarm, benim fikrim de yle... nki kanck it srtnmese erkek itin bir ie gc yetmez. Bunun buras evet dorudur. Gel bakalm kpek yrek baka niyetlerde... Demekte ki: Olum Hamo, sen bu Bekir olacak namussuzu uncacktan omuzunda gezdirir deil miydin? uncacktan... Don mon giymedii bebelii sralarndan... Bu alak Hamo day diyerekten ardn sra seirtmez miydi? 'Oh Hamo day, beni omuzuna bindir1 diyerekten yalvarmaz myd, ya omuzumuza bindirdiimizde ensemizden aa ieyip bizi berbat etmez miydi? Daha geen yla kadar bunlar deyip glmez miydik? imdi bu nasl bir itir? Hayr hakas ben bu rezili kurunlamalym ki... Bir zaman akl deitirdim. Yok kary

vurmam hi olmaz diye kvrandm. Aradan ne kadar geti bilmem, bir de baktm bunlar uyumular. Kar horultuyu aztt. Dedim: tamam zamandr Bir de baktm, niyeti kary vurmaya getirmiim. Dama ayak basnca baktm olanla kzm yatt yatak yolumu kesmi : Dndm bir zaman : Ben bana dedim : Olum Hamo, sen imdi karn olacak kahpeyi vuracaksn, sen mahpus damna deceksin. Bu namussuz gveyin sa kalacak! lene kadar kimbilir ka kary ileden karacak... iyisi mi pislii kkten temizlemeye bak! Yatan banda aklm deitirdim. Benim kz uyku haliyle kocasna sarlm ti... Ne olacak on yandaki bebe iyilii ne bilsin ktl ne bilsin. imdi alar, uraya gider gler, iyi ya... Olan vuracaz dedik ya, bunlar nasl ayracaz ki bizim kza bir ktlk erimesin? Sen bendeki akla bak kardam, tfei yere uzattm. Kz koltuk altlarndan tutup yavaa ekmeye baladm. Yahu, desen uyansa da uyku akmlyla barsa... Herif silah kapsa... Gitti gidersin sefil Hamo! Bereket kz hi uyanmad. Yeterince ayrdm, tfei aldm. Kzm zerinden damadmz olacak alan kafasna namly uzattm. Namlunun demiri kzm yanana deydi deecek... Tetie tam basacam. Bir de baktm, batan ilerisinde kuru ot yn var. Dedim : Dur Hamo, olmaz. Barut alazasyla bunlar tututu mu aann iftlik evini yakarz. Oysa aann bize bunca iyilii vardr. Yaramaz. Adam dara dt m kardam, aklna olmaz iler gelir. Yata dolandm, gveyimiz olacan ba ucuna dikildim, namly tam anlnn ortasna yanatrdm ki ha deydi ha deyecek... Dedim : Yallah bismillah! tetie bastm. Ne dersin kardam koca kurt tfeinin sesini suncack duysam ya... Hi... Sanki almad. Nedir demeye kalmadan onu grdm ki, kafa kemii bakr tas gibi uraya yuvarland. Damadmz olacak gzlerini at, bana bakt; sonra gerisin geri kapatt kasca gzlerini... Kz silahn sesine uyanmad ne dersin, bizim kar uyand, hemen doruldu, dedi : Nedir o? Bu grlt nedir? Beni grnce yrei szland besbelli nledi: Bekir sen misin? Seslenmedim, seslenmedim ama beni bildi namussuz! Elini dizine vurup dedi: Ne bok yedin Hamo? Srad, alnd. Anladm ki baltaya alnmakta... Tfengi atp evin ardndaki gbre ynn tarafna kotum, kendimi salverdim. Kar bararak arkama dt, beni iki kez Murat kysna indirdi. Yzmeyi evel eski renemedikti de, halt etmiiz. Bizi oralarda baltayla bir zaman kovalad. Can korkusuyla sazlarn arasnda suya girip gizlendim. Karnn bartsna iftlik uyand; nki benim kar yaralanm geyik tekesi gibi brerekten aranmakta ve de anadan plak olduuna hi aldrmadan aranmakta... Dediim gibi ay gn ndan gl... Kar elinde yaln balta uraya seirtmekte, buraya seirtmekte... Bekir'imi yedin kahpe dl... Gel beni de ye! diye barmakta... Akln sratt undan belli ki biraz durup baka bir laf tutturmakta : Yandm Hamo! Gel koum! Nah baltay attm! Gel yeti! diyerekten baltay uraya atp gslerini yumruklamakta... Neyse ki iftliin bekisi koca Sleyman yetiti, giyimini kahpenin kafasna att. Dedi: Geir unu srtna... art olsun kurunlarm seni... Kuduz kanck! Sen bizim iftliimizin altun adn bakra m

karacaksn! Kary g ile zaptedip eve kapattlar da bizim tatl can kurtardlar. Durum vaziyetin byle byle olduunu anlaynca sorgu yargc beyin yrei bize ok acd, kardam, bizim katlar yl mahpuslua gre yazd. Ne faydaki Koca Reis raz gelmedi. Sordu dedi: De bakalm Hamo, gveyin olacak namussuz, gzlerini ne zaman at, kafatas uraya yuvarlandktan nce mi sonra m? Dedim: islam dini ak... Kafatas uraya yuvarlandktan sonra.... Meer, kardam, nce at denecekmi. Neden mi? Gz akken vuruyorsun. Uykuda vurmann cezas ok! Biz bilemedik. Bereket aa geldi, tanklk etti. Dedi: Benim olum bir geberecek namussuz idi. Ne faydaki geldi bu fukarann banda akamlad domuz! dedi. Kzma el uzattn bile syledi. Syledi amma kanun dermi ki onun cezas baka, bu i baka dermi. Ya peki bu nasl bir kanun ki biz stne uradk? Olum Osmanlnn kanunudur ki bildiin orospu ukurudur. Orospu ukuru ne demek? Bilemedin mi kendi bana derbeder, Lastiktir. Ne yana ekersen o yana uzar. Demek bize geldi mi ektiler uzattlar. Ya bu namussuz Abuzer'e neden koca reis bir yl verdi? Hey allah! undan ki, Bedri efendinin dediine bakarsan, bu rezil Abuzer, diyesi ki Bizi everdi babamz olacak namert, ardndan kurramz kt, krpe gelini koyduk askere gittik ki vatan devimizi yapalm. On drt ay geti, Yzba taze evli olduumuzu bilip bize izin verdi. Yzbam bize izin vermeseydi oralarda ldk gittikti; nki bizi kar al kavram ki tastamam belkemiimizden, belki de yrek damarmzdan kavram... Kye geldik, gn gece evden kmadk. slam dini ak, senden nesini saklyaym, dorusu yataktan kmadk. Peki Abuzer, karda bir ey sezinliyemedin mi; alktan tokluktan, acemilikten ustalktan yana? Yok karda, nah yukarda koca tanr... Hi bir sezinleme yoktur. gn geti, babamz olacak namussuz bizi ard. Sald alacaklar toplamaya... Bir defter verdiki vay babo! Bu herif dnyann yzn azdan oktan alacak sam ki benim gibi on kpek toplaym dese bir ylda stesinden gelemez. Gittik seirttik, oraya buraya kotuk, kimine yalvardk kimine hrladk, toplanacaklar topladk. Para knn anamz olacak kahpenin nne atp yataa kotuk. Geti iki gn. Dedi anam; Seni baban armakta! Dedim : Nedir? Dedi: Bilmem... Srdm vardm, el baladm dedim : Ne var? Dedi: Hayda greyim seni kaak gtrmeye gideceksiniz! Ne demektir kaaa gitmek... Alaman'm Hitler harbi sras... Gidip gelmemek var gelip bulmamak... Ya biz bu avradn yannda hi mi yatacak deiliz! Bunu sylemekte deiliz aklmzdan sylemekteyiz, atadr. Olmaz olmaz, srdk gittik. Nice nice belal mayn tarlalar, pusulu boazlar atladk. Kaa getirdik, patay aktk dedik. Tamam, dmannn mr bu kadar olsun! Aama diyeyim seirttim karnn koynuna... Geti iki gn... Anam olacak kahpe sesledi, dedi: Baban ister! Dedim: Yahu ben canmdan bezdim, nedir bu herifin bizden alp veremedii hey koca tanr! Seirttim, dedim: Buyur! Dedi: Bostan bekliyeceksin. Dedim ; Kime kar? Dedi: Domuzlar yol etti. Uyudun mu gr neler olur! Gittim, oban kepesini attm bama, beliye sarldm. Gece yary buldu. Ne domuz var ne akal... Baktm uyku beni kapt kapacak... O sra canm kary ekti. Biz burada mahkemedeki ifademizi sylemekteyiz! Mahkemede koca reis ksmna anlatmanm ayb yoktur! Eve seirttim, grltsz girdim. Bir de baktm ki din kardelerim, bizim yatakta yatanlar ift. Aklm

bamdan srad. Bir nara vurdum : Ulan dinini imann... Baktm babam srad kt bizim avradn koynundan anadan plak..1. Dedim: Vay ki yandn, baba sen misin? Dedi: Ulan eolu eek, bostan neden braktn geldin! Dedim: u sebepten braktm ki babacm! ektim lveri, tuttum yakasn, karnna tam be kurun sktm ki pis kan suratma sramacasma... Can karken kolumu yle sarst ki az kalsn dizi yere aa... Grltye anam olacak kahpe uyand. Baktm debelenmektedir, dedim: Bu ne itir kahpe, dorusunu sylemessen elden gitmektesin? dedi: Grdn gibi Dedim : Ya bu grdm nasl itir? Dikildi dedi: Oh ellerin yeil ola yiit Abuzer kendi cn de aldn benim cm de Dedim: Brak c mc... Ya bu nasl rezillik? Dedi: Sen gittin aray bunlar uydurdu. Bir yldr her gece bu kudurmu karma binmekte ki, allah yaratt demeden binmekte hey oul! Balad alamaa... Dedim : Bu namussuz kyde muhtar yok mudur, hoca yok mudur? Dedi: Bunun hocayla muhtarla ii kalmadyd Abuzer'im. Dedim : Ya gelince neden demedin? Dedi: Bunlar ste karlar diye korktum. Gelinine kaynanalk etmektesin diyerekten... Bana inanmazdn belki! Vay gidi aklsz kahpe, allah belan vere! Bir tepme vurup kary kaldrdm. Korkudan belden alt yan tutmazlanm... nce sandm ki tutmazlanmaa vurmaktadr. Bir sopa ektim, biraz yokladm, hayr, akl sram gitmi, kapy pencereyi ayrmaktan gemi... Beli krlm ylan gibi yuvarlanmaktadr. Meer korkudan d de atlam pisin! Krk gne varmadan geberdi gitti de rezillik temizlendi oh ne gzel! Ya Abuzer Kardeim, kar savclkta ne dedi? Dedi: Evet dorudur. Erim askere gittikten sonra kaynatam stme kt, ne ettimse ukuru penesinden kurtaramadm. Sonunda raz oldum! Demi ki savc bey: Kaynanan olacak karya, muhtara sylemek yok mudur? Demi : rflyd kaynatam! Kyde uurunu kesen bulunmazd. Korktum, raz geldim, sonunda altm. Babam gibi canavara gerinemezdi kardam; on e girdiinin nc aymda aldk geldikdi. Babamz olacam ileden kardna kardnda on drd bitirdiyse de on bee girmi deildi. Un bee girmemi demek krpe ki olursa o kadar olsun! Kekliin gevrei... Peki bu rezillik byleyse adam bir kurunda kahpeye ekmez mi? eki ver bir kurun! Ulan kavat Abuzer adam o srada kuruna acr m namussuz! Bir lver kurunu ka kurutur ki sen bunu sakndn kavat binti kavat!... Kirvee! Buyuur! Kiliiv... Kiliv'in sana kurban olsun! Emrin can ba stne! Aman Kirveciim aman bilir misin! Amanda neyimi gzn kr ola... Sen seni zahmete verme ki bakalm ne olur! Kiliiiv... Ne demektir bu Kiliv? Be Kirve? Kilivi mi sordunuz Bey, Kirvenin ne olduunu merak m ettiniz? Kirve bizim buralarmzn bir adeti... Diyelim ki olunuzu snnet ettireceksiniz. Kendi durumvaziyetinize gre mahallenin ya da kasabann ileri gelenlerinden birisine gidersiniz : zniniz olursa ben benim olan sizin kucanzda kestireceim dersiniz. Asl budur

bunun... Ne faydaki deiti son yllarda az biraz... Az biraz dedimse adam akll deiti. Ne olur Kucanda kestiririm demekle... Neyi deimi? Kucanda kestiririm demekle bey, snnet dn masarifi yzde seksen olan kucana oturtacak herife der. Bunlar o saat kasz gsz yakn akraba kesilirler. Biribirlerini yar banda tutarlar. Vahap bey size Kirve diyor, siz de Vahap beye kirve diyorsunuz; hanginiz hanginizin kirvesi? Tahsildar Bedri efendi, Tahsildar Vahap efendinin yzne bir zaman bakt, la havle anlamna ban sallad: Sylesene kavat! Ben senin kirven deil miyim? Evet bey, sylemesi ayp ben bu namussuzun kirvesiyim, nki bunun krpe avrad; bu krpe avrad bizim kucamza verdi! Aman! Verdi ki Malatya'y ayaa kaldrmacasma... Diyeceksiniz ki krpe avradn nesi var ki snnet edile... Bunun krpe avratta snnet edilecek yerler oktu bey; salkm saakt ki snneti ne dese iyi, ben bunca yln snnetisiyim, bylesin! bir de Sam erifte arap karlarnda grdm, dedi. Avradndan balarm ha... Avradn olacak orospudan... Neden olum krpe avrad kucama vermedin de ben sana genelevden mi kirve oldum? Sende oul uak olmadna gre... Fakat ben onu bunu bilmem, bunun krpe avrad snnet ettirdiim iyi oldu. Yoksama Malatya'mzn altun adn bu kahpe az kalsn bakra evirecekti. Neden? Kapal yerde olanlar Malatyal nereden bilirmi... Kerametlerimi var bizim zampara takm tereslerimizin? Yahu bunun krpe avrad her gece bir muhabbete konuk deil midir. Yoklayp kullanmyan m kalmtr? Ulan avradn... Sus arkada! Bey yenidir, kirvelik bilmez. Benim avrat sana kurban olsun! Vay, bize kendi avradn srecek, hele namssuz dmbk! Olum senin pisi bu topraklarda kullanmayan kald m? Ben senin avrad deil, araya sokulup avrat sokuturmaya abalayan u Vaiz pezevenginin avradna demekteyim. .. Sizde hi namus yok mudur imansz herifler! Beyden ayp deil midir? Yine mi su bizde Sleyman bey... Kirveyi ben mi atm? Beyin kendisi sormad m? Hepinizi kurunlamal namertler! Bibaht olduunuzu bey nereden bilsin! Kannz aramasalar sizi kurunlamak helaldir. Hep akim fikrin vurmakta... Vura vura bu hale gelmisiniz! Allah belanz vere... Bizde bunun bir , laf iin adam lr. Sizde lafla adam lr. Avrada binmekle ldrlm adam hanidir. Olum aa imdi sen bize namusluluk mu satacaksn! Dur be herif, bir avrat lafdr ortaya atarsnz! abalarm ki hangi avrat olduunu bilmem. Bilemem! Bu bizim aamzda avrat oktur, benim saydm be taneden artktr eksik deildir! Siz hangi avrad ortaya alp ileri geri kullanmaktasnz? Hangisi olur pezevenk? En kk avrat! Top kahkll yeni krpe avrat! Tahsildarlar iin, candarma subaylar iin mahkeme reisleri

savclar iin geende ald avrada avrat... Kk karnn an size kadar yryp gelmedi mi? Bir sar varm Macar katanas ka para demekte binip gezinenler hoplatp f erahlyanlar... Vay bildim! Dedilerdi ki yeni bir kar ald ya bouna... Dedilerdi ki bu herif yle kahpenin hayr binicisi olamaz! Evet, byle binicinin ksra deildir. Memurlar takm ekva etmiler ki, demiler : Ankara'ya yazarz! Aaln da tadn kardn, namn maskara ettin! Biz gayri eski karlarla idare edileceklerden deiliz! Illallahtr ve de yeter elverirdir! Bir yenisini alp gelmez sen... Demiler ki: Balarz koca avradn ortanca avradn... Vay yandm yleyse bu dmbk buraya girdi gireli evi yata bo kalmaz olmutur he mi? Kalr m? Raky katr ykyle gnderen bu deyyusun evine inmekteymi kardalarm. Evet herkes nce aar ama bey, sonra yavatan yavatan alr! Neye alr? Rica ederim! Alr. Koca boynuzlu ko nasl alrsa yledir bu i aslna bakarsan bey... Kar ykldr. Karn burnunda dersiniz siz Trk adam... Kar karnn nne alr dizliyerekten iki yana rgalayaraktan gezdirir, iinir ki sanrsn o ii bu rezile etmemiler! Oysa ne demektir karnn yklenmesi? Gnlerden bir gn bana bir itir geldi demektir. Kim getirir el karsnn bana bu ii komunun hoyrat olu getirmediyse... Herifi getirir. Kimi olur bu kahpenin bu herif yedi kat yabancs... Aldn m aldm, verdin mi verdim demekle yedi katn yabancs hsm m olurmu adama akraba m olurmu... Hoca okur, imdilerde deftere parmak basarsn... Atlarsn yallah bismillah diyerekten... imdi alalm bakalm nedir? Bu Vahap efendi pezevenginin karsyla olan ilintisiyle beni bu pezevengin kar ile ilintim arasnda ne fark vardr? yleyse Vahab'm avradna u bizim Vaiz efendi can ekip svnce bana ne olur? Hi bir ey olmaz! Ya uraya dikilip benim avrada serse ne lazm gelir? Akrabam olmadndan hi birey lazm gelmez! Hanmefendi duyarsa? Duyarsa ad sylendiine sevinmeli! Bir ie yaramasa ad surda bur da sylenirimi? Gel hele mslman! Duyduum doru mu? Gazan mbarek ola! Nedir? Sen biraz nce ekya mekya m tutmusun! Brak yahu! Yuf olsun yuf! Yahu, bu bizim imdilerin zaptiyeleri byle de, ya bu Bey danda neden ekya ktlna kran girmitir. Surda durduk laflamaa baladk! una keklik geimini bekledik desene... Vallah billah eve yazarm! Yazmakla... Ev bizi bilir arkada! Biz on yldr evdekine bac karda demiiz! Bizim ukur mhrldr ki almas mahere kalmtr. Laflarken baktm ilerisi kart. Gzlerim uza eskisi gibi seemez olmu. Diyeceksin ki yahu bir gzlk... Gzlk nerede arkada, bu dnya sava rezilliinde gzlk hani... Adam sende, uzaktan grp de ne olacak? Bou bouna heveslenip istei kursanda kalmak deil midir? Yakndan grp tadna bakmadktan sonra... Dediim gibi ilerisi kart. Yahu bizim mileltimize ne oldu? Bizim milletimizi bir

yreksizlik kavramtr. Adam il yavrusu gibi dald. Kimi saa kimi sola, kimi uraya kimi buraya kamakta raraktan... Baavua dedim ki: Nedir olum! Seirt bak! Dedi: Yoktur allahma kr bir vukuatmz... Genelev hanmlar izinli kt gnler byle olur bu sizin Malatya'nn sokaklar... Derken birisi bard ki: Adam vuruyorlar! Baktm! Evet, birinin kolu kalkp inmekte, kalkp inmekte... Dedim: Kosana yreksiz! Vay ki yeninin zaptiyesi... Srtna vurmaktaym da palaskasn toparlamak gsterisiyle ayak srmekte. Onu grdm ki. Onu grdm ki herif sel yatana doru it ayayla lenk lenk yrd, evet elinde bir ey parlamaktadr. Birisi bard ki: Kary vurdu, kary vurdu, kary vurdu. Kary vurdu! Bunu duymasyla bizim yiit karakol komutan Baavuumuz dedi: Vay! Seirtti. Hele arslan! Boa salladn arslan, herife komakta deil... Ya? Dm karya komakta... Zaptiyeye bak zaptiyeye, kitapta ne yazar? nce katil yakalanacak yazar. Vay! ite o zaman tuttu senin eski zaptiyelik. .. Tuttu, ne dersin. Ben de herife seirttim su yoluna girince yetitim. Soluu kesilmi. "Kan tutar adam byle sralarda, adam vurmaa alk deilse... Dedim: Teslim ol, kpranma!. Bak elinde mi? Elinde... Sokuldum. Olur mu hi mdr bey? Akl banda yoktur sokulunur mu? Biz eski zaptiyeyiz ve de naml mahpushaneciyiz arkada! Ben beni yana alp sokuldum. Dedim: Teslim! Dedi: Yok! Sana teslim olmam! Dedim : Ya kime teslim olursun? Dedi: Vali paaya teslim olurum! Dedim : Demek aa idare etmez? Dedi: Etmez Dedim : Neden ulan kpek? Dedi: nki sen candarmasm, beni dversin! Dedim : Hay vah hay vah nerde benim candarma urubalarm? Ulan namussuz, ben mahpushane mdr deil miyim? Dedi: Yalandr. Vallah billah teslim olmam! Gzleri kararm ki fukarann sivili askeri seecei kalmam... Dedim : Olum! Ben mahpushane mdrym! Nasl olsa seni bana yollayacaklar! Dveceksem de dveceim! nki eli bal yollayacaklar! Gel teslim ol! Hakknda hayrls budur! Dedi: yi yleyse... Nah ite biz teslim olduk! Sen de artk stnn gereini yap! Bizi dvdrme! Mahpushane mdr Mehmet bey bizim yabancmz deildir! Yanatm. Evet, herifi gzm srmakta... Dedim: Ulan rezil! Sen kimlerdensin? Meer bizim kyden deil miymi... nek Mehmet derler... Dedim: Tuh yzne... Kimi vurdun rezil? Ba aldm, dedi: Kz vurdum! Dedim : Ola hangi kz? Dedi: Kerhaneye den Cemile'yi vurdum! Dndm hangi Cemile... Biraz nce yanmzdan geti ya... Tanr tank, bakmadm alc gzyle... Yenileri hi tanmaz olduk oktandr. Ka zamandr aaya uradm yok! Yalan sylemeyin Mdr bey... Geen hafta orada deil miydiniz? Geen hafta m? Yalan! Gnahm alrsn ki... Yalan syledin mi bozuuruz mdr bey, eve yazarm! Yazmakla... Ben kardan korkmam! Kar beni bilir. Allah bana tbeden bu yana haram sormasn! Aradabir arkadalar srer gtrr.

Ben muhabbetine meraklymdr. Oyununa gbeine... Candarmalar yetiti, el srdrmedim. Dvecekler miydi? Yok canm balyacaklard! Dedim : Yabanc deildir! Koyverin! Kolundan tutup karakola getirdim. Bulat alamakla... Alamak olur ama bu kadar m olur! Sarslmakta ki sk durmasa kemikleri salacak! Bir cgara yakt. Nefesliyince ksrd : Yahu nedir? Bu namussuz bizi boayazd. Hayr! Ben artk savcla gitmeyeceim bu gn... Oturup para hesaplarna bakalm! Hkmatm paras stnde... Mahkmlar tutukluklar uraya buraya yollama paralar... dare paralar... Karavana paralar, ekmek paralar... Hesaplar ardm oktan... Laf aramzda arkada, biz iki ucunu bir araya getirmekten ktk hanidir. Diyorum: Be lira harcanalm da, ay ba koyarz! Sonunda baktm, ay banda koymak yok! Ayl yatrmaktayz, olduu gibi... ksrd: Bak midem kabard! Hep imenin belasdr! Ellerini vurarak bard: Sefer! Ulan topal pezevenk! Yeti namussuz! Sefer, kapnn dnda hazr olmal ki Buyur mdr bey! diyerek girdi. Su... Ulan su dedim! Dur habis nereye? Emir almadan nereye? Topal bacana balarm ki... Gr nasl! Ali nerde, Ali? Benim bagardiyanm olacak teres, ben gelince bana grnmeli deil midir? Saym var mdr bey... Ne saym? Saym da neymi? Bulamadlar m daha fazlamz sakn! Bitiririm! Allah beterinden saklasn! Yahu hi grlm mdr bir mahpushanenin saym iki ba artk ka... Ulan siz beni urada astracak msnz? Hi grlm mdr, mahpushanenin says artk ksn! Artk, artk, artk demekteyim reziller. Sefer suyu koturdu. Mdr elini bana koyup iki yudum iti: Al unu! Kan gibi su... Ali efendiyi bul! uralar temizletsin! Cinayet sonu savc bey belki kalkar gelir! Yahu bu ne pislik? Yahu sizde hi adamlk yok mudur? Gbrenin iinde oturana bakalm ne derler? Herif bize Hayvan dese hakl deil midir? Ben leden sonra yargdaym! nki tanm. Su stne gir diinden bakalm herifin mahkemesi ne zaman biter! Ne verirler dersin? Belli olmaz! Olay anlatmasna gredir. Tanklarn tanklna gre. Karakol komutam uzatmal Aziz avu svp sayarak geldi: Vay pezevenk vay! Vay ki eli krlas drz! Yahu Cemile'yi adam vurur mu! El kadar kz... Namusdur bu avu! Namus mudur? Bire mdr kimin namusudur? Cemile'nin babas olacak dmbn namusu mu? Elbette! Namustur ve de temizlenmitir. Baavu bunu syleyen dervi gardiyan Aptullah'a suratn asarak bakt: Neden ulan dervi gardiyan? Bu nasl temizlik? Hepten... Kendisine de iyidir, srnmekten kurtulmutur, bakaca her gn gnahlara girmelerden kurtulmutur. Bakaca babasna temizliktir. Herif yere mi bakayd ky yerinde... Ayrca vatan vazifesini gren bir askerimizdir. Ayrca kyne de temizliktir ki ne kadar bir temizliktir. Koca bir ky, komular karsnda yere mi bakayd? Ne denilmitir, Temizlik imandan denilmitir.

 u Cemile kz ldrlnce he mi! Vay ki sizdeki temizlik... Vay ki sizdeki namus! Olum gardiyan Aptullah! Sen bou bouna dervi olmamsn, gidip eyh Osman'n maiyetine bu yrek fesatmdan komusun... Sen imdi oruspuya acdn m gerekten avu? Elbette acdm. Yazk senin candarma avuluuna ve de tezkere brakm uzatmal avuluuna... Demek sizde byle bir i olsa smtaraktan gezinir mi orospunun babas, karda, kyls myls? Bizi kartrma! imdi ortadaki l bizim deil sizin... Sizde adama acmak yok mudur? Adama acmak... Adam mdr orospu? Ya nedir? Adam deil de nedir? Orospu... Bereket Aptullah' mahpuslar ardlar; aptes almak iin kollarn emizleyerek yrd. avu syleniyordu : Ulan hayrl bir baba olsa kz orospu olur mu? Fukaray kucama aldm arabaya koyacam. Arabac yalvarmaya durmaz m, Aman demeleri baefendi demeleri batrmayalm demeleri, demeler kan olmasn... eytan dedi ki kz yere at da una tokatlar ulatr ard ardna... Hassittir dedim. Vurulmu insann vurulmu kutan fark yoktur. Yrei sanki btn gvdesine yaylm... Neresini tutsan orada vurmaktadr, scak scak... Baktm, bereket kan kesilmi! u namussuz paytoncunun bahtna ne demeli! Soluk alp vermekte mi daha? Yaras ka tane? Yarasna kim bakar. Soluk alp vermekte ama gzleri kapal... Cemile! Kz, Cemile hanm! dedim. Hani ar bir ey kaldrrken kendini zorlarsn da zorlatrken dilerini skarsn, yle skt dilerini... Ben lr mym bu yaradan kardeim? dedi. Araba hzlanm... Toz toprak... Gne tepeden bastrmakta... artmm! Merak etme sen, bu yaradan lmezsin... dedim. Yemin et? dedi. Vallah billah! Nah ite yemin. dedim. nanr msn dilimin ucuna nerdense hep bacm laf gelmekte. .. Her gelite bir gerisin geriye yutmaktayz! Diyiversek bir bacm. Bir bacm sz bize yapp gerekten bacmz olacak deil ya... Dervi namussuzu duymasn beyim, gerek... Adam orospuya dili varp bacm diyemezmi meerse... Oysa deyiversek kyamet mi kopard dese biri... Hastaneye varmadan meerse can km gitmi... Artk bilmem nerede teslim etti ruhunu... Deseydim de duymazd allalem! Ne kadar paras kt stnde? 110 lira... Bahekime teslim ettim, bir de kat aldm. Gtrdm blk komutanna verdim.. evresine bakmp sesini alaltt: Nasl vurdurdunuz kary gznzn nnde? diye kt bize tfl temen... Yahu grsek yetisek vurdurur muyuz? Buda m keyf iidir? MALATYA NOTLARI 1945 le zeri mahkemecilerle gelen gardiyan Abdullah, zimmet defterini bagardiyann masas zerine atarak, Herif kary vurdu gzelce! dedi. Bizim mahpuslardan m? Yok.

 Kim vurdu? Nerede vurdu? Hangi kz vurdu? Bunu ofr Faik, iman vcuduna, krmz ablak yzne hi yaramayan bir heyecanla sormutu. Bagardiyan Ali efendi, yzn buruturarak, Tela etme ofr! Akama getirirler, renirsin. Byle syleyerek elini byna gtrd. Byklarn kaztt halde byle st dudayla burnunun arasnda parmaklarn kmldatmay adet edinmiti. Gardiyan Abdullah zimmet defterini tekrar eline ald. Aralk duran kapdan, muhafz jandarmalarla mahkemeden dnen mefkuflar arasndaki konumalarn, karma kark sesleri duyuluyordu. ofr Faik dar kt, istanbullu, seslere kulak kabartt: Amma da vurdu ha! yi etmi. Biraz sk yrseymiiz, yetiecekmiiz! Yetiip de ne olacak? Seyrederdik, fena m? Oras yle... Seyrederdik, bir gzel... lr m kar? inallah lr. Herif kat. Allah vere de yakalanmasa... Gardiyan Abdullah, bu hususta ok eyler biliyormu gibi, iinden pazarlkl glmsemesiyle istanbullunun yzne bakt, istanbullu gzlklerini dzeltti : Hele anlat dervi... Sende havadis var. Vuran bizim o tarafl! Bagardiyan Ali, avucunun iinden alakasz alakasz sordu : Kimlerden? Sen tanmazsn. Ad Memet. Btn Malatyallar gibi... Bu ad Muhammed diye telaffuz ediyordu: Tepeky'den... Karsn m vurmu? Ktlkte mi yakalam karsn? Karsn deil, kzn... Bagardiyan elini yznden ekiverdi. Mddeiumumi muavini, Hkmet doktoru bir de cezaevi mdr ile karlamadka asla telalanmaz bir adamd. (Seferberlie itirak edip, ingiliz esir kamplarnda bir mddet kalan insanlarmz, ayr bir millet saylabilir. Heyecanlanma ve telalanma kabiliyetlerini kaybetmilerdir. Bagardiyan Ali efendi de, Sina cephesinde esir dp Seyidbeir kampnda geceleri, gzleri grmez eden ilal suyu ierek mtarekeyi beklemi lm artklarmdand.) Byksz dudan yoklamaktan baka iki mhim huyu daha vard. Pantolonunun tsn bozmamak iin, oturunca paalarn baldrlarndan yukarya kadar ekip beyaz yn oraplarn ve beyaz donunu meydana kardktan sonra daima sa ayan sol aya stne atar, stteki ayan bileinden itibaren frldak gibi evirir, yorulursa, diz kapana ekile vuruluyormu gibi titretir di. Herifin karsn deil de kzn vurduunu duyar duymaz, deminden beri darya bakarak evirdii ayam birdenbire zplatmaya balad. Yedi ocuu olmu, yedisi de yaamamt. Bu sebeple ocuklar pek severdi. Kanaatince babas ve anas sa olan herkes, ka yanda olursa olsun, daha ocuk saylrd. Hi bir eye telalanmayan, hi bir zaman kzmyormu gibi sakin duran bu adam, olu mahpus olup da iyi bakmayan babalara, sk

sk gelmeyen analara var kuvvetiyle fkelenir, kapda onlara direk direk krd. ofr Faik, iman vcuduna pek yaraan terlikleri plak ayaklarnda krdatarak, olup bitenleri beenip beenmedii anlalmaz bir yzle ieri girdi: i anlald beyim... dedi. Kezban' babas vurmu. Nerede vurmu? urada... Mahpusanenin ilerisinde... Basm ba. Yaamaz diyorlar. Cadde zerinde, yle mi? Cadde zerinde... Yakalamlardr. Bilmem. Kim bu Kezban? Aman beyim! Bilemedin mi? Demin pencerede konutuk. Deme, u kurt kz m? Evet. Ba gardiyan dargn dargn sordu : Hangisi bey? Demin bize... Demincek... Mahpus aabeyler! arya gidiyorum. Cannzn bir ektii varsa getireyim! Emredin! demiti ya? Gzel kzd... Krpeydi... Yazk! Vah vah! Acdm. Ad Kezban'd yle mi? Pencereye bir jandarma geldi: Katili yakaladk... Nerde? Karakola getirdiler. Bizim karakola m? Bizim karakola... Bagardiyanla ofr Faik derhal dar ktlar. Gardiyan Abdullah etrafna bakmarak, ayaklarnn ucuna basa basa stanbulluya yaklat. (Gayet ufak tefek, son derece hafif olduu iin her hareketiyle korkuyor ve kendisini mdafaa ediyor hissini veren bir adamd.) ok ceza verirler mi beyim? Verirler. Ne verirler? Onbe sene verirler. Yirmiiki sene verirler. Ama kz kerhanede... Olsun. aresi beyim? aresi... fadeyi dzgn verirse belki cezas azalr. Nasl desin? Kasden vurmadm. demeli. Bir erkekle beraber grdm. Aklm bamdan gitti falan demeli. Bilmez bu usulleri fkara!... Nasl etsek?... Git. Syle!... Bizi mes'ul etmesinler? Yok canm! Defteri koltuuna al. Soran olursa Ben mahkemeden geliyorum dersin. Abdullah zimmet defterini yardmc olarak koltuunun altna sktrd. stanbullu, vurulan kzn yzn gznn nne getirebilmek

iin, gzlerini ksarak kendisini zorlad. Gznn nne on yanda bir kz ocuu geldi. Kerhanede bulunan bir kadna bu hayalin benzer taraf yoktu. yleyse... Neden byle dnyoruz? Bugn ksa beyaz oraplar giymiti. Salar sar... Hani anas tarafndan yalanm kk bir buzann tyleri gibi slak dalgal salar... illi bir yz. stanbullu, yorgun bir hareketle cigara yakt. Kzn az galiba alacak kadar ufakt. Az bu kadar kk olduu iin sanki sesi o kadar ocuk sesine benziyor, incecik, mark kyordu. ofrn hakk var. Bize Mahpus aabeyler! dediydi. Ben de ona, evi yaplasca! dedim. Allah senden raz olsun.. ok yaa! falan dedim. stanbullu kibrit pn gizli bir i yapar gibi yavaa krd. Be dakika sonra vurulacan insan nasl sezmez? Telepati diye bir eyden laf edilir. Sal sakall herifler ciltlerle yazlar yazmlardr. Neden yazyorlar? Herkesi aldatmak iin mi? Hissikablelvuku... Malm oma... Kalbine doma... Tahteuur.. Bari yavrucak lmese... Birdenbire baskna uram gibi ard. Ka ay oluyor? Geen sene... Sonbaharda... Yamurlu bir gn... Kezban' kerhaneye gtrrlerken grmt. Kz nde... Srtnda eski, kirli bir entari. Ba ak. Yzn eliyle kapatmt. Arkasnda bir polisle bir beki. Polis ikide bir, srtn drterek yrtyor. yle ki... Yaral, yahut uykuda gibi her drtte Kezban sarsak admlar atmt. Daha arkada, askerlerden, ocuklardan mrekkep bir kalabalk... Adeta bir cenaze merasimi... istanbullu, pencerenin nnden geen mahpusane mdrne glmsedi. Bir baba, evladn kolay kolay vuramaz. Yzne mi vurdu acaba? Yzne vurduysa lmesi daha iyi... Zaten gzel deildi ki... Ama irkin de saylmazd. Vay anasn... Alc gzyle bakmamz... ok kr... Taymc topal Sefer ban kapdan uzatt: Mdr bey seni aryor beyim! dedi. Mdr krk yalarnda kadard. Hi ocuu olmamt. Hovarda ve sofuydu. stanbullu, btn kabahat sanki mdrdeymi gibi somurtarak sordu : Haberin var m? Olmaz m? Herifi ben tuttum. Yok canm! Aferin... Bravo!... Ben henz Adliyeye gitmemitim... Ke banda onbayla duruyorduk. Kz yanmzdan geti. Ben yenileri tanmyorum. Ka zamandr aaya uradm yok... Yalan syleme... Geen hafta oradaymsm... Geen hafta m? Yalan! Beni kzdrma... Tbe olsun yengeme yazarm. Senin salarn yolar. Ben kardan korkmam... Kar beni bilir. Onbe senedir harama ukur zm deilim... Allah bana onu sormasn... Baz baz arkadalarla urarm ama... Oturmaya, muhabbete meraklym... Sen cinayeti grdn m? Grdm. Elli adm ilerde ortalk kart. Herif meer vurmaya balam. Ayakta m? Evvela ayakta... Sonra, tabi yere dt. Birka bak da yerde vurdu. Baktm kayor. Hemen peine takldm. Candarmalm aklna gelmi mdr!

 iyi bildin... Biz eski candarma avuuyuz. Yenilere kulak asma! Bizim zamanmzda da, ta ekya doluydu. E!... Peine takldn.. Takldm. Onba kzn bana seirtmi... Be adam sen zabta memurusun. Evvela katil yakalanacak... Dedim ya, bilmezler... Bereket ben arkasn brakmadm. Su yoluna sapnca yetitim. Teslim ol! Davranma diye bardm. Bak elinde miydi? Elindeydi. iyi cesaret! Aferin! Saldrd m? Ne haddine! yle durakald. Adam kan tutar. Zaten kaarken sarho gibi sallanyordu. Sana teslim olmam. Ben valiye teslim olacam! dedi. Neden ulan, eolueek? dedim. Sen candarmasm, beni dersin! dedi. Ben candarma deilim. Hapisane mdrym! dedim. Yalan, vallah billah teslim olmam! dedi. Gzleri kararm fkaranm. Sivili, resmiyi farkedemez olmu. Ulan, ben hapisane mdrym. Nasl olsa bana geleceksin. Teslim ol. Hakknda hayrldr, dedim. yleyse teslim oldum, dedi. Ba yere att. uradan uraya komutu ama, istasyona kadar komu gibi soluyordu. Candarmalar gelince el srdrmedim. Dmek mi istedilerdi? Hayr! Balayacaklar! Raz gelmedim. Kolundan tutup karakola soktum. nk herif hakl! Kzn vurduu iin mi hakl? Elbette... Rabbim vermesin... Namus meselesi... Namus meselesi kolay deil. imdi namusu temizlendi mi? Brak u laflan... Baz seninle anlaamyoruz. Tabi temizledi. Kz kerhanede dursayd, temizlenir miydi? Kan byle eyleri temizl ey emez mdr bey... Bilakis sabit klar. Hem kerhanede kzm var diye adam utanmamak, iftihar etmeli. Kt bir ey olsa msaade ederler mi? Mademki resmen defteri tutuluyor, vesika veriliyor, tahakkuku almyor... Fazladan, dzeni bozulmasn diye kapya resm elbesisiyle beli tabancal beki koyuluyor.. Tuttu yine tersliin... Benim o kadar derin ie aklm ermez. Ben kerhane iyidir demedim. Bizim eriatimizde zina eden kadn taa gmlecek... Aldrma... O da bunun devas deil. Eer bu derde ila olsayd, hi deilse Mslman diyarnda orospuluk kalmazd. Babalk zor mesele arkada! Bamzda yok da atyoruz. Baba yrei dayanamamtr. Ben artk Adliyeye gitmeyeceim. Vakit geti. Belki mddeiumumi de gelir. Haydi biz ekmek hesabmza bakalm.. Senetleri yazdn m? Yazdm. Hazr... Hkmetin paras zerimde geziyor. Mcrimin sevk paralar, masarif, idare, takibat tahsisat, ben bu hesaplar, grrsn, bir gn birbirine kartrrm. Zaten arada srada be lira be lira karryorum... Bu ay ba, maa olduu gibi yatrdm. Dn gece... Dn geceyi hatrlar hatrlamaz rd , iine bak, midem kabard. Hep imekten... Kar bana kzyor. Zile birka kere vurdu. Topal Sefer'den su istedi. Su gelinceye kadar

pencereden darsn seyrettiler. Karda bir kerpi duvar, bir de tahta kap vard. Kedeki mahpushane bakkal 'Abu efendi1 henz dkkan amamt. Duvarn dibinde bir ihtiyar kyl, oraya atlm bir eski paavra yn gibi oturuyordu. Mdr bey, birka yudum su iti. Masadaki katlar kartrd: Sabahtan beri bir ey yemedim. Saat ka? On ikiye on var. O... Ala! Vakit gelmi... apkasn ald. Hesaplara leden sonra bakarz. Saatin doru mu? Dorudur. Doru deilse... Malum ya cinayet var. Mddeiumumi belki urar. Gelsin aldrma, vakit tamam... Krt yemekten sonra gelsin. Sen eve git. Yengeme selam ederim.. Eyvallah... Biraz da karakolda dururum.. Bakalm nasl ifade veriyor? Dar ktlar. Mdr bar bar barmaya balad: Ali nerde? Nerde bagardiyan Ali? unu arn... Ben gidiyorum. Ali nerde ulan? stanbulluya dnd: Syleyiver, bir yere ayrlmasn.. Mddeiumumi mutlaka gelir... uralar sprtmeli... Yahu! Bu ne pislik... D kapnn nbeti gardiyanna kt: Sizde adamlk yok mu? Gbrenin iinde oturuyorsun! stanbullunun koluna dokundu: Ben tanm! Sustne giriyor. leden sonra beni arama... Frnc gelirse senetleri imzalat. Paray yarn alsn., apkasn daima yapt gibi tersine giymi, kurdelay saa getirmiti. stanbullunun ihtar zerine ban at. Kapdan knca tekrar yanl koyup acele acele yrd. stanbullu, onu, cezaevi karakoluna girinceye kadar gzleriyle takip etti. nsanlar, tansn tanmasn, byle seyrederken, u anda ne dnyor acaba? diye merak etmek adetiydi. Nbeti gardiyan, taymc topal Sefer'e, mdrn azyle kyordu: Sizde adamlk yok mu? Biz gbrenin iinde mi oturacaz? Getir uradan sprgeyi... Temizle uralar... Savc gelecek... Akama kadar, cinayet hakknda hep ackl havadisler duyuldu. Kzn babas askerdeymi. Askerden gelince... Kznn kt yola dtn duyar duymaz... Namus meselesini Allah kimseye vermesin... Namusunu temizlemek iin... Lakin bagedikli kadar bu dnyada gaddar herif yoktur. Adamcazn aknlndan istifade ederek ifadeyi aleyhinde tutmu. Ne olacak! Bacs metres hayat yayor. Kendi namusunu bilmeyen elin namusunu nereden bilecek!... Malatya'nn zenginleri biare babaya avukat tutacak olmular. Avukatlar, biz para kabul etmeyiz! cabnda davay bedava greceiz demiler. ki tanesi, yemin etmi ki... Eer burada ceza verilecek olursa Ankara'ya gidecekler. Temyiz mahkemesine... Bamddeiumum, iyi yrekli bir adam. Katili alnndan pm. Sorgu hakimi Olum! Kanunda biraz soluk olsa... Ben seni mahpus damna bile tkmazdm, demi. Sorgu yargc der mi der! Be vakit namaznda... Ramazanlar byk camide Mevlit bile okuyor ki karlar alayor. Yalnz, cezaevi karakol kumandan Aziz Onba, tek bana ve iddetle katilin karsna kyordu. Mdr katilin tevkifiyle urarken Onba bir araba evirip kz hastaneye yetitirmeye almt. Gidip geliyor,

byk bir fkeyle baryordu : Pezevenk! Eli krlsn deyyusun... Kezban', adam vurur mu? Yahu, kzn ne gnah var? Sen bir hayrl baba olsan kzn orospulua dmez. Katille beraber olduu iin gardiyan Abdullah'a kzyor, bu szleri hep ona kar sylyordu : Hakl mym Abdullah? Hakszsn Onbam! Herif ne yapsn? yle deme... yle deme... Rabbim Mslmana byle bela vermesin... Bizim o tarafl olduundan ben bilirim. Namuslu bir adamdr. Namus ii tevatr mkl... ini ekti: Mkldr Onbam! Pekala! imdi daha kolay oldu? Allah belasn versin! Ulan, siz hepiniz gavursunuz... Krt deil mi kesmeli sizi... Fkaray kucama aldm. Arabaya attm. O sra... Sen belaya bak ki beyim stanbulluya dnd: Arabac Demeler kan olursa... demez mi? una palaskay eker misin! Tbe yarabbi! Yanma bizim Salih efendi bindi. Yahu! Vurulmu insanla vurulmu kuun hi fark yok. Yrei sanki vcuduna yaylyor da, her tarafnda scak scak arpyor. Kzn kolunu tuttum. Kolu da yrei gibi atyor. Yrei gibi... Bereket kan kesildi. Namert arabacnn talihi var. Kzn gzleri kapal... Kezban! Kz Kezban! dedim. Hani bir ey kaldrmak istersin... Ar bir ey! Dilerini skar adam. te yle gayrete geldi. Nefes gibi konutu: Ben lr mym, kardeim? dedi. Araba hzl gidiyor, toz toprak, gne... Grlt... Birdenbire cevap veremedim. Eildim de neden sonra, Merak etme, sen bu yaradan lmezsin! dedim. Allah yalan sevmez. Dilimin ucuna Bacm laf geldi. Adam orospuya Bacm diyemiyor. Halbuysa bey, sen onlara hep Bacm dersin... Keke ben de deseydim. Baktm ki ruhunu teslim etmi. Bizim yalan artk iitti mi, iitmedi mi bilmem. Gardiyan Abdullah, derin bir hnla iini ekti: yi olmu. Ortalk temizlendi. Neden ulan gardiyan? Gebermesi kendisine de iyi, babasna da iyi... Ortalk temizleniyor. Temizlik imandan demiler. Duydun mu beyim? una bak!... Duydum Onba! stanbullu kederle gld: Fazla sktrma. Bizim Abdullah dervitir. Muzur insann katli vaciptir diyerek sana bir de Kur'an laf syler. Abdullah ikisine de aarak bakt: Siz imdi orospuya acdnz m? Diye sordu. Onba cevap verdi: Acdm elbette... nsana acnmaz m? nsana acnr. Orospu insan m? Ya insan deil de nedir? Orospu... Ad zerinde... stanbullu sz deitirmek iin sordu : Paras var mym? Evet. Yzon liras kt. Sertabibe teslim ettim. Bir de makbuz aldm. Makbuzu blk komutanna verdim. Abdullah, alakayla uzand: Bak burasn iyi yapmsn Onba... Makbuz almasaydm para yanard. Sen sus... Sen gaddar bir herifsin gardiyan! Ben gaddar deilim. Haa! Beyi duymadn m? Ayeti Kerime ne

buyurmu? Ayeti Kerimeye szm yok!... Velakin sen gaddar bir herifsin... ofr Faik bagardiyan odasndan istanbulluya seslendi. stanbullu, demirlerin arasndan uzanp kendisini bekleyen kzlarn ellerini birer birer skt: Gemi olsun hanmlar! dedi. Eksik olmayn. Grdnz m bamza gelenleri? Tzey'in biraz arpk duran burnu sanki bir misli uzamt. Sesi de adamakll przlyd. Ondan daha uzun boylu, daha iman ve daha gzel olan Aye korkuyla arkasna bakt: Hadi Tzey gidelim. Dur biraz... istanbulluya dargn ban sallad: Bir aladm, bir aladm. Sabandan beri alyorum. Benim kzmd, anladnz m? Yetiip tremiyesice! Nasl kyd kzma?... Elleri krlsn... Nereye gidiyorsunuz? Komiser bekliyormu... Beklesin... Komiser! Vay komiser bey vay! Bizim eve gelip boy gstermeyi bilirler. Bedavadan yatmay bilirler. Cadde boyunda adam ldryorlar. Birisi yetimemi. Aye lafa kart: Grmemitir. Grmeden yetimek Allahm ii... Allaha canm kurban olsun... nc kz, ofr Faik'in dostuydu. Kocaman vcuduna ve bir tuhaf bakan mavi gzlerine o anda hi yaramayan bir kederle iini ekti. Malatya'nn genel birleme evi'nde bunlar drt tane birinci snf mal'd. stanbullu drdncleri olan Mnevver'i sordu. Tzey, Evde braktk dedi. Kzn tesi berisi meydanda. Karakola bu mesele iin gidiyoruz. Omuzunun zerinden bann bir hareketiyle kardaki bakkal dkkanm gsterdi: Baksanza Beki Hasan da beraber. Korkuyoruz. Bizi de vururlar diye... Herifi getirdilermi? Hayr. Daha getirmediler. Bagardiyan nerede? arn unu bana... Tembihatm var. En kt koua kapanacak. 'Kzn vurana idam verirler' diye duydum, doru mu? Zannetmem. dam vermezler ama cezas ardr. Ka para eder... idam vermezlerse... Vallaha, billaha mahkemelerde adalet yok... Cezas en aa onbe senedir. Beenmiyor musun? Elbette beenmiyorum. Amal namussuzu... Amal!... Size hepimiz ricaya geldik. Sakn ona istida yazmayn. Bak istida yazarsan, lm p... Nerdeyse alayacakt. Haydi sz verin. Gel buraya Aye... Sen de bir ey syle canm! Ne diyeyim karde? Ge oluyor. Karanla kalacaz. Komiser bize fkelenir. Umurumda bile deil... Yazmayacaksnz yle ya? Yazmam. ofr Faik'in dostu, gsn sarsarak gld: Mektup yaz aabey... Sizden mektup almaynca Tzey kuduruyor. Bize etmediini brakmyor. Tzey somurttu : Yalana bak!.. Ben mektup iin mi kzyorum? amarlarn yollamyor. Can bir ey istiyor mu diye sorduruyorum. Allah raz

olsun' diye karlk veriyor. i kfte ister misin? ofr Faik damam aklatt: Hastaya orba sorulur mu? Sesini alaltt: i kfte yalnz gitmez... Artk aalk sizden... Akim fikrin rakda... Biz evde, raky bir hafta yasak ettik... Beki tenbihli... Sarholar ieriye almayacaz. Kza Mevlt okutacam. Size de eker gnderirim. Beki Hasan yaklat: Haydi Tzey! Komiser, 'Acele gelsinler' dedi. Aldrma! Katili dmemi bile... insan hi lmemeli... lmek kt bir adet! nsan doyasya yaamal. Komiser bey geen akam benim odada Kezban'm salarn okad, okad da, Sana bir dokunan olsa kemiklerini krarm! dediydi. Bugn Mnevver duymu, herkeslere, Pekala oldu. Herif namusunu temizledi. Aferin! diyormu. Erkeklerin hepsini kesmeli... Hepsini... Aye gld : Murat beyi de mi kesmeli? Tzey, istanbulluya muhabbetle bakt: Murat beyin ne suu var. Mahpus bir adam. Mahpuslar iyi adamlardr. imdi Kezban'm babas da iyi adam olacak. Mahpusa getirirler. Tzey cevap vermedi. (Buna tenezzl etmedi demek daha doruydu.) Hi de armad. Btn emsali gibi, mesleine ait birka meseleden baka bir ey dnmeye pek alk olmad belliydi. Bir adm geri ekilerek stanbulluya boydan boya grnd : Bak!... Naln giydim. Nalnlarm gzel mi? Ben de senin gibi artk naln giyeceim. Kk tombul ayaklar tertemiz ve plakt. ok ocuk dourmu gen bir kadn gibi her halinde bir yorgunluk vard. Yznn btn gzellii glmsemesinden ibaretti. Somurtkan durduu zamanlar, huysuz bir olana benziyordu. Kzlar gren jandarma onbas koarak geldi. Tzey ona dnd : Hastaneye sen mi gtr dn? Onba, hazrol vaziyetine geip selam verdi: Ben gtrdm komutanm! Ne syledi? Ben lp kurtuluyorum. Allah geride kalanlar da tez vakitte bu pis dnyadan kurtarsn! dedi komutanm. Doru sylemi. Doru syledi komutanm. Selam verip durma, sinirime dokunuyorsun. Kzlar, genel birleme evinin bekisi Hasan efendinin n sra yrdler. Oturduu iskemleden kalkmak isteyen stanbulluyu bir el hareketiyle ofr Faik durdurttu: Hele otur bey... unlar bekleyelim. Gene bir domuzluun var. Bizimki rak getirecek. Aferin... yi yrekli olduu belli bir ey! O ne ylandr ben bilirim. Kezban'm lmne sevinmi. Gk gzlerinin ii glyor. Ben bindiim ksra tanmaz mym? Yreksiz

kahpe!... Rahmetliyi demek kskanyordu. Sylerim ha! Syle... Yreksizdir. nnde adam kes, kl kprdamaz. Bak, Tzey merhametli! Bir de kza edepsiz derler. Adamn hovardasndan, sertinden fenalk gelmiyor beyim... Aman, Abu dkkan kapatyor. ofr Faik, elini pantolonunun kemerindeki saat cebine att: Abu! Hey madrabaz herif! Selamsz sabahsz ne cehenneme savuuyorsun? Hele gel! Bakkal Abu, siyah ftr apkasn azametle dzelterek pencereye yaklat. Byle yeni tra olduu gnlerde, vaktiyle ne gzel bir delikanl olduu meydana kyordu. Cgaray hi sndrmeyen tiryakilerdendi. imdi dkkan kapatmakla megul olduu iin, uzun kiraz azln yanan cgarayla beraber, mintannn yakasndan ensesine sokmutu. Biraz sakat olan sol kolunu her haline bir azamet veren acayip bir ekilde sallayarak yrrd. Kza acdm diye lafa balad. Kza ok acdm. Ben bu fkaralara hep acrm. Hem acrm dersin, hem de vakit bulduka iman tahtalarna, insaf etmez kersin. O baka, ahmak ofer! ofre ofer diyordu : Ben iman tahtalarna kerken de acrm. Rospuya Orospu kelimesinin ilk harfini daima yutuyordu, rospu ksmna acyacaksn. Ulan, seninki Ksraa dost gibi bak, dman gibi bin! hesab! Yahu ofer! Sen ksraktan ne anlarsn. Benzin ya, d lastii, direksiyon... te senin iin bunlar! Ksraktan biz anlarz. Biz, eski adamlar! htiyar reis de eski adamlardan olduu iin herif, grrsn, idam eder.. ini ekti : Lakin herif de hakl! Vurmasn da ne halt etsin? Kz kerhaneye dyor. Velhasl iki ucu boklu denek! Birdenbire mitsizlendi ve o kadar sratle fkelendi: Canm beyim! u dnya batacak bir dnya olmu. Pis bir dnya! Cmlemiz rezil olmuuz! Kezban geen sene fabrikaya giderdi. Fabrikaya... Altm kuru ymiye! On iki saat ayak zeri alacak. Demek karya ayakta almak makbul deil! O zaman on iki saate altm kuru verirlerdi. Yatverdi mi, dakikas iki buuk lira! u halde karnn yatkn makbul zamanmzda... Tbe estafurullah! Aklna geldi mi? Geen k dkkana her zaman urard. Bir mum alrd, yz gram zeytinya alrd. Borca brakacak diye suratm asardm. Sonra mektebe retmen olunca... Allah belamz versin! Kerhaneye dp srtna entari giydiydi, sen bendeki iltifat grme. Kz, sulu bankaya kasadar olmu. Kezban hanm hele buyur! Kezban hanm bize merhaba yok mu? Rospu ksm paray dman gibi sarfeder. Kumarbaz da yledir. Besbelli, ikisi de hnlarn alyorlar. Sen bizi rezil ediyorsun! Al bakalm! demeye gelir. Dnya namussuz olmu. Bizi Tokma1 boyuna gtrp kurunlamal... Ulan seni bir dinleyen olsa byk camiin ba hocas beller. unda, beyim, kat Abu hali var m? Hele domuz! Bul karay, al paray! diyerek milleti soyduun zamanlar unuttun mu? Krk yl gnahkar bir yl tbekar demiler, fer. Ben emsiyenin zerinde kat atyorum. Parasn kaptran 'kazanacam!' diye yutuluyor. Sen uzatma! uradan yarm kilo domates, be kuruluk soan, bir demet maydanoz getir.

Abu smarlananlar geitrdi. Dnceli dnceli dkkan kapatt. Heybesini srtlad. stanbullu, geen k fabrikada alan (1) Tokma: Malatya'da bir su ismi. Kezban' dnyordu. O kadar gen olduu halde, bir eski yatak arafnn iinde o kadar yal, yle bitkin grnmek amele kadnlara mahsus bir eydi. Korkun bir ey! Bunlarn ne acayip talihleri var. Biraz k olsalar, orospularlar, biraz kendilerini yamal bezlere kaptrsalar ihtiyarlk yakalarn tutar .Dkkana girmeye cesaret edemezdi de yamurun, karn altnda kenarda beklerdi. Delik yn oraplar bacaklarnn yuvarlakln kaybetmiti. O zamanlar yzn hi merak etmediini stanbullu hatrlad. O zaman da, kerhaneye gittikten sonra da bu kzn yzne dikkatle bakmamt, ikisinde de acd iin galiba! Sahi! Dur bakalm! istanbullu, adeta yksek sesle byle syleyerek sanki bir eye hazrland. Bir gn, kerhane hizmetkarlarndan ihtiyar Cumal, ekil ulan! Yol ver! diye elindeki sepetle amele Kezban'm gsne vurmutu. O sralarda Kezban asker karsyd. Kocas 3371i imi. Kerhane hizmetkarlarndan Cumal, topald. Seferberlikte, Sina cephesinde yaralanm. Bagardiyan Ali efendi biliyor. ilkbaharda, kzlar arya giderken Kezban mahpusanenin nndeki emede Cuma'ya kunduralarn temizl etmiti, iki ay evvel gsne sepetle vuran topal Cumal, iki ay sonra Kezban'm kunduralarmdaki amurlar temizlemek iin melemediinden yere diz km, elleriyle iskarpinleri ykamt. Pekala! Ayrca cennet cehennem diye neden gevezelik etmiler yahu! ite insanlar lerini, birbirlerinden bu dnyada kolayca alabiliyorlar! Aferin Abu! Dnya batacak bir dnya olmu. Pis bir dnya! Eer btn bu olup biten ileri gtrp Tokma boyunda kurunlayamazsak!... Aferin Abu! Feylozoflukta Mustafa ekip'ten de, Rza Tevfik'ten de ustasn. nzn ii de 'bul karoyu, al paray!' ama seninkinde soyulann yzde bir kazanmas ihtimali var, tekilerin karsna gidenler yzde yz milyon zararldrlar. Aferin Abu! stanbullu bir cigara yakt. Bu gece rak olmazsa, mahpusluk fena

kecekti. mit orospularda. diye dnd. Deminden beri Onbann gitmesini bekleyen jandarma Salih buna arkadalar pek saf olduundan Salih Efendi diyorlard etrafn kollayarak pencereye yaklat. Merhaba beyim! Merhaba Salih efendi. Yak bakalm bir cigara!... stemez beyim... Sen i... Sen i... Ben de iiyorum. Yoook... Cigaran kalmayverir. Sen mahpussun beyim! Aldrma... Zaten bir paket cigara oniki sene yetmez ki... Yak hele... Salih Efendi cigaray yakt. Vaktiyle askerliini yapt halde, imdi ikinci defa ihtiyata arlmt. Yorgun ve usanm gzleri vard. emeden ip gibi akan suya bakarak dertleti: Babalk zor i beyim!.. Babalk gayet zor! Yemez yedirirsin, giymez giydirirsin. Sonra evlat gelir yetiir, bana bela olur. Ben kza da acdm, herife de... Arabaya Onbayle beraber bindik. Adam ksm ne kolay ruhunu teslim ediyor. 'Gik' demeden gidiverdi. Yallah! Can knca adam lr. Can demek, anlalan kan demek... yle ya... Kan szld m hayvan olsun, insan olsun, ii tamamdr. yi bildin Salih efendi! Ruh demek kan demek... stanbullu kederle gld: Huy cann altndadr diye bir laf ederler. Can gidince le kalyor. u halde huy dediimiz de leimiz olacak. Ne dersin? Vallaha, biz derinini bilmeyiz beyim... Sen daha iyisini bilirsin. Ben kur'a askerliimi de candarmada yaptm. O zaman da, Elaziz'de mahpusane bekledim. Bir iin farkndaym. Buraya iyisini bilenle, hi bir ey bilmeyen giriyor. Elaziz'de bir doktor vard. Tanyor musun bilmem. O da stanbulluymu. Evet, Doktor Hikmet! yi adamd. Allah selamet versin! Doktor dedim de aklma geldi. Kzn antasnda yzon kayme kt. Doktora teslim ettik. Sertabibe verdik... Doktor kza bakmad bile... Doktor ksmnn yrei kat oluyor. lm gre gre herifler kanksyor besbelli! antasnda nfus kad zuhur etmedi. Bu kt karlarn nfus tezkeresi olmaz m? Olmaz. Vesikalar var. Ekmek vesikas m? yi bildin. Ekmek vesikas... Acdm fkaraya... Yzon liray antasna koymu ki pazardan gazya, tuz, falan alacak. Alamad... Sen lm uzak sanrsn, lm arkanda gl glverir. Adam leceini bilir de ne zaman leceini bilmez... Biraz dnd. Burnunu eker gibi omuzundaki tfei iki kerre yukar atp dzeltti: Adamn ne zaman leceini bilmedii daha iyi. u lml dnyada en zor mesele namus meselesi... Bizim karakoldaki arkadalardan be tanesinin kars kam. Olanlarn ttn tepelerinden kyor. Gecenin yarsnda, uyku arasnda 'Of!' ektiklerini duy san gzlerin yaarr beyim. Namus ii mkl! Bu kancn da kocas askerdeymi. Mektubu okuyan adam, bir akll adam olsa da, yle yle yerine gelince sevabna, ksrp geiverse... Taymc topal Sefer ieri girdi:

 Ne yiyeceiz beyim? Hi bir ey yemiyeceiz. Ciddmi? Bu akam oru tutulacak olum! Pekala! Ben yumurta aldm. yi etmisin. Tzey bize ila getirecek. Cidd mi? Evet. Anladm. Faik yukarda salata yapyor. Islk alyor keyifle... Domuz ofr. Bagardiyan nerde? Koulara ampul takmaya gitti. imdi Tzey de gelecek mi? Gelecek. Gelsin. Tzey iyi kardr. Kezban'm vurulmasna ne diyor? Hi! Ne diyecek? Alam. Elbette alar. Tzey yrekli bir kar. Halbuysa Ali efendinin kars oh ekiyor. Neden 'oh' ekersin valde? Biare senin srlerini mi srd, gtrd? Tze'yi grnce pencereye yaklat: Merhaba bizim Tzey! Merhaba bizim Sefer. Naslsn? Nasl ne demek? Baksana bizi vurup ldryorlar. Sen imdada geliniyorsun. Hepimize Allah imdat ede. len mi lyor, ldren mi lyor daha belli deil... Tzey ve ofr Faik'in dostu, etraflarna bakmarak demirlerin arasndan katlara sarlm iki ie uzattlar. Sefer, bunlar kl alvarnn derin ceplerine sokuverdi. Kerhane bekisi Hseyin efendi, memur olmas hasebiyle, tabancasnn klfn ilikliyor gibi yaparak, mahpusaneye gizlice rak verildiini grmemi oldu. Tzey giderken stanbulluya parman sallad: Dediim gibi. Pezevenge sakn istida yazmayn. Assnlar namussuzu... Gidi deyyus! Treyip tremiyesice... Evi yklasca... Ba stne... Allah kurtarsn ekerim. Allah kurtarsm abi. Allah kurtarsn Murat bey. Allah kurtarsn hepimizi... Yarn amarlarn gnder. Daha temiz. Temiz olup olmadn siz bilmezsiniz, ben bilirim. Ba stne... Geip gittiler. stanbullu, bir mddet Tzey'in takunyelerinden kan tahta grltsn dinledi. Katili cezaevine ortalk kararrken getirdiler. Srtnda dmeleri zk yeni bir

asker ceketi, ayanda lacivert ulakiden bir klot pantalon vard. Kelepenin anahtarn bulamadklar iin ellerini edeple gbeine balam gibi duruyor, galiba tabi olmayan bir sratle soluk alyordu. Gardiyan Abdullah, abdest almay sonraya brakarak, plak ayaklarnda takunyeler, yn oraplar elde, koa koa geldi: Gemi olsun Memet! Eksik olma. Sakn aldrmayacaksn, eline salk. Ne verdiler? Onbe sene! Yok canm! Ne mmkn! Sen yanl anladn mutlaka! Aman bey!... Abdullah bir yere tutunmak istiyor gibi stanbulluya bakt: Kt yerde olduunu sylemedin mi? Syledik. Kerhanede deseydin. Dedim. Zaten bilmeyen mi var? yleyse... Gardiyan Abdullah oraplarn masann zerine att: Bu nasl i beyim? Hem de namus uruna... Namus meselesi yznden... Sen haklsn bey. Hak seninle beraber imi. Bu gidiat, bir vakit byle kalmaz. Grrsnz yklr bu devran... Zulm ile abad olann ahr berbad olur. Onbe sene mi? Yanllk olacak. Bunun ar tahriki, hafif tahriki yok mu? Bilmem. Temiz et, dediler. Temiz nasl edilecek? Temiz etmeli elbette... Mutlaka temiz edeceksin. te bizim Murat bey sana bir temiz yazversin. Zorlu yazar. Korkma, para almaz. Bedavadan bir temiz. Taymc topal Sefer, sard cgaray katilin azna koydu : Abdullah iyi syledi Memet dedi, bizim bey yazar. Zaten sen gelmeden onbe sene verirler dediydi. yle deil mi beyim? stanbullu ban sallad: Fazla vermiler. Temiz bozar. Sana be sene ceza yeterdi. Aldrma... Onba ieri girdi. Anahtar hmla kelepenin kk kilidine soktu. Fakat amadan evvel, sanki kelepesi alnnca szn dinlemeden yryp gidi verecekmi gibi telala sylendi: Hemen vurursunuz! imdi ne oldu? Onbe sene... Yat bakalm eek cennetinde... Hani avukatlar bedava mdafaa edeceklerdi. Hani mddeiumumi alnn ptyd... Allah akl vere... Murat bey dayansn layihaya... Katil bileklerini outurdu. stanbullu, kelepeyi ilk defa tayan insanlardaki bu hareketi iyi tanyordu. Demirden kalan soukluu daha dorusu pislii hemen temizlemek arzusu... Bir rahat nefes almak, bir nekahat! Yzne birdenbire bir yerden k vurmutu. Elmack kemiklerinin pek kk olduu, zerlerinde incecik krmz damarlar bulunduu grnyor, zaten yznde baka bir yere insan dikkat edemiyordu. Azna demin taymc Sefer'in

sktrd cigaranm dumanndan kurtulmak iin bir gzn yummutu. Asker ceketiyle zararsz ve merhametli bir ky bekisini hatrlatyordu. Mahpuslara yemek getiren kadnlar ve ocuklar, byk kapnn demir parmakl nnde ses karmadan toplanmlard. Gardiyan Abdullah oraplarn tekrar masaya brakp kalabala kt: Kapy kestiniz. Geri! Candarma sr unlar... Bagardiyan Ali efendi, mdahale etti: Brak ocuklar... unun stn ara!... Milleti nereye sryorsun? Yemek getirmesinl er mi? Ben nbeti deilim Baefendi. Nbeti olmak mutlaka lazm m? Arkada arkadaa yardm edecek. Sende hamiyet ne geziyor. Zaten kimse vazifeye bakmyor. Buras mahalle kahvesi deil. Ara unu! dedim. Bagardiyan Ali efendi, birisine sertelirken, gzlerini tavana diker, nefretle, haysiyet krc bir yz buruturmas ile konuurdu. Yine yle yapmt. Nihayet stanbulluya dosta glmseyip bir iskemleye oturdu. Abdullah lahavle manasna ban sallayarak aramaya balad. Bu ii zevkle, hatta ihtirasla yapard. Evvela kasketi kard. Evirip evirdi, mncklad. Masaya oraplarn zerine brakp omuzlarn tuttu. Kollar stten ve alttan svazlad. Ayrca koltuk altlarna yumruklaryle birer darbe vurarak oralara sert bir eylerin gizlenip gizlenmediini arad. Her vuruta Kezban'm babas bir kerre sramt. Sra czdana gelince, katlar masaya koydu. Ayr ayr ap bakt. (Halbuki okumayazma bilmiyordu.) Paralar sayd. Yetmi kuru. Czdann tekrar cebe koyulmasn sabrla bekledi. Adamn kuan, parmaklad. Yoklaya yoklaya takip ederek beline sarld. Bacaklar da kollar gibi aaya kadar svazlad. Ap arasna da hafif bir yumruk indirip Memet'i nc defa zplatt. Dur hele... Dur... Memurlukta ayp yok! diye gld. Sonra srtna bir amar indirerek 'yallah!' dedi. Fakat Bagardiyan bir gz iaretiyle ayakkablar gstermiti. Abdullah yemenileri karttrd. Terden siyahlanm yn oraplar da elledi, yemenilerin iini parmayle aratrd. Tabanlarn yere vurdu. Bir ey yok! dedi. Memet'e aadan yukarya glmsedi: Kusura bakma Memet... Vazife... Sen askerlik ettin. Bilirsin. Bilmez miyim!... Lakin ocuklar gelmi. Yani karm demek istiyordu: Biraz diyeceimiz vard. Hani nerde? Dur, Ali efendiye danalm. Ali efendi, 'olmaz' manasna ban sallad. Katili, demir kapdan ieriye soktular. Dier yemeklerle beraber, yeni gelenin kars da ieriye bir kn uzatt. Abdullah bezi zd. Taban kapan kaldrd. Bulgur pilav, iki tane kuru soan. Bir de tahta kak. Masann deliine sokulu ii Abdullah pilavn iinde sadan sola, soldan saa gezdirdi. Tekrar balad. Kadna krte bir eyler sylyordu ki bagardiyan Trke bard: Bir pilav yapar getirirsiniz! Yahu, herif burada betonun zerinde mi yatacak? imdi,hasta m olsun! Ko, haydi yatak getir... Yorgan getir. Cigara ier mi? Cigara getir. Paran varsa harlk ver.

 Para ne geziyor Ali efendi... Bizde fazla yatak ne geziyor. Yatak, getir dedim. Kz ldrttnz. Herif ieri girdi. unu gryor musun beyim? Hep kabahat u rezilde... 'Anasna bak, kzn al' demiler. Alama pis kar! Evvela alanacakt. Defol... Kadn, iki adm gerileyerek durdu. Boynunu bkmt. Srtnda ok eski, ok yamal, rengini kaybetmi bir yatak araf, plak ayaklarnda, topuklar tamamiyle anm nalnlar vard. Yzne kapatt eli kir iindeydi, ki yannda iki kk ocuk sanki yalnz kirden ibaret iki acayip mahlk trahomlu gzlerine konan sinekleri komaya bile lzum grmeden duruyorlard. Bagardiyan artk tamamiyle fkelendi: Ne durdun? Sen laftan anlamaz msn? Kab, ka geri versin! Hangi kab? Pilav kabn m? Hi unda akl var m? Herif pilav eteine mi boaltacak? Defol! Ykl huzurumdan... Yata getirdiin zaman alrsn. O zamana kadar ziftlenir. Ho, yemese de bir ey lazm gelmez. Rzkn tamam ald. Onbe senelik rzkn. Kz yediniz namussuzlar. Fkaray, urada yediniz! Mahpusta rak imenin keyfi yoktur da, bir acayip kibri vardr. Yasak edilmi bir eyi, birka kiiyi atlatarak yapmaktan gelen ve arkadalar birbirine o ana mahsus, meyhane samimiyeti ile balayan biare bir kibir. (Ama dorusu gardiyanlar ekseriya farkederler de, yzlemezler.) ofr Faik, mezeleri imdilik duvara dayal kk masaya hazrlamt. Birer fincan iiyorlar, azlarna birer lokma salata alp, pencerelerin nne koyduklar iskemlelere basarak darya bakyorlard. stanbullu, nc fincandan sonra yine ayn eyleri dnd : Rak dnyada mahpus olamyor. Tpk dardaki gibi, ite midemi kzdrd. Cigara daha tatl... Dardaki gibi... Darda akam olmaktayd. stasyon caddesinden ameleler geiyor, boz mintanl erkekler, boz entarili kadnlar, iten kanlar da, ie gidenler de ayn sratle yryorlard. Amele aileleri... nde baba... iki adm arkada ana... Sonra sekiz yandan on yama kadar kzlar ve olanlar... ten gelenlerin de, ie gidenlerin de zerlerinde, balarnda pamuk krntlar... Berikiler oniki saat ayakta durmaktan, tekileri gndz l gibi uyumaktan yorgun... Bu da bir eit mahpusluk... Aff, beraat, ahs veya nakd kefaletle tahliyesi kabil olmayan bir mahpusluk... Biraz daha bycek tabi... Biraz daha

genie... Salar biryantinli ustaba muavinleri, kaplar omuzlarnda ekserisi ocuk arabalar srerek memur karlar gemeye balad. Daha sonra paytonlara kurulmu bykler... Karakolun bayran indirmek iin Onbayla jandarma direin nne geldiler. Sngler takld. Esas vaziyeti alnd. Bayrak titreyerek iniyor. ki ii delikanls golf pantalonlarmdan genlik tekilatna mensup olduklar anlalan iki ocuk dimdik durarak selama itirak etti. stanbullu da mrldand arky kesti. ki payton dolusu sarho, bayran, amelelerin, memurlarn farknda olmadan, geni kol hareketleriyle edepsiz bir grlt halinde yuvarlanp gittiler. Bir elinde yarm tenekeden sapl kovas, tekinde al sprgesiyle harp zamannn kadn ps, sarholar srkleyen atlarn brakt eyleri toplad. ofr Faik teki pencereden sordu : Neye gldn beyim? Dnyaya gldm. Nesi var dnyann? Millet ite yayor. p kar da yayor mu? Vzr vzr. Git sor. Haline kreder. Grrsn. u mavi mantolu bayan grd halde, baka trl yaamak olduuna akl erdiremediinden kreder. Artk orasn bilmem... Bileceiz. Akl ermeyenin ou, akl erenlerin omuzunda... p kar kim biliyormusun? Ne bileyim? Budayn kilosu yzotuz kurua kt. Adyaman ahalisi olduu gibi ehre dklm. Kzlar bir ekmee ukuru zyorlarm. Adyamanldr. Adyamanl falan deil... Bizim Memetiin anas... Olu vatan mdafaasna... Anas sarholar eken atlarn gbrelerini temizlemeye... ofr Faik iini ekti: Doru bey... Allah belasn versin! Birer fincan daha itiler. Birbirlerine kederle glmsediler. Tekrar iskemlelere tnediler. (Pencere insan boyu hizasnda yapld iin iskemleye kmadan darsn grmek ka bil deildi.) Darda, biteviye akam oluyor. Kargalar, yanm kat paralar gibi, burasn hi tutmayan yksek bir rzgarn iinde simsiyah savruluyorlar, kavaklara konup kalkyorlard. ehirde aalar pek sk olduundan akam yemekleri iin yaklan ateler kerpi bacalardan kar kmaz dallarn arasnda, mavi sis paralan gibi kala kalmt. ngiliz adasna benzeyen bir bulut, tek bana krmz gkte yzyordu. ofr Faik, gzel sesiyle hafiften bir trk tutturdu : Mendilin ile yolla! Ucun gmle yolla, ine be elma koy Birini

dile yolla! Yaa ofr! Kesme arkasn... u dalar kmrdendir, Geen gn mrdendir, Felein bir kuu var, Trna demirdendir. Kezban'la yattn myd? Doru syle... Ksmet olmadyd, yetiemedik. Kerhaneye dt zaman sen dardaydm. Dardaydm ama, bir kerre bizim kaltaktan gz aamadm. Sonra kar ilk dt zaman kenef gibiydi. Fabrikada alanlar gryorsun. Alktan, uykusuzluktan avurdu avurduna kmt. Canl cenaze... st yok, ba yok. Alt odalardan birisinde pis, snepe geziyor. Senin Tzey acd. Para verdi. Yukarya ald. 'Kzm' dediini duymadn m? Sonra da biz ieri dtk. Kezban yrmesini, srtmasn rendi. Dost tuttu. Kim dostu? Ismetpaa'dan bir Hseyin var. Hukumat Hseyin Hkmet kelimesini Hukumat diye sylyordu. Dur hele... Sen onu bileceksin. Burada mahpus yatt. Bildim... yi ocuktu. Acmtr. Acmaz m? Ben bile acdm. Yazk... stanbullu, miyop olduundan fazlalaan karanlkta gittike bir ey grmemeye balamt. Birdenbire arkasnda elektrik yand. Pencereden indiler. stanbullu : Yazk!... dedi. Hepimize yazk... Haydi sofray kur. Elleri pantalonunun cebinde, can cigara isteyerek, fakat inadna imeden odada volta vurmaya giriti. Bu odada yalnz yatyordu. Buras kendi odas... Kap aral da saylrsa genilii sekiz, uzunluu yedi admd. Sol kede portatif karyolas duruyor. Ortada, hem yemek, hem almak iin byk bir masa. Sa kede bir dolap, dolabn stnde iki gz kitapla dolu, boyasz am tahtasndan kitap raf. Bunlarn zerinde hikaye ve romanlar iin not dosyalan, msvedde katlar, bir ay fincannn iinde drt, be gnlk kurumu iekler... Kapnn karsndaki kede air Nazm Hikmet'in yalboya byk portresi. Bunun altnda kzl ordunun kadn birliklerine mensup bir svari resmi. Duvarda boydan boya Cumhuriyet gazetelerinden kesilmi renkli haritalar. Libya, Balkanlar, ark cephesi... Uzak ark ve kurun kalemle izilen hareket mevkileri. Stalingrad'da henz dlyor. Alman ordusu Vladikafkas'a inmi. Elalemeyn tehlikede... Dnya sanki burada nefesini kesmi... Baskn bekliyor. Bir silkinecek... Bir davranacak. ril'in szyle : Bir hedef ya boaznza sarlmtr yahut ayaklarnzn dibindedir. stanbullu yavaa, Allah belasn versin! dedi. Kimi kalaylyorsun bey? Kzn babasn m? Yok canm! uray yapan mimar... Bu nasl bir mimar? Pekala! Haydi diyelim ki sana pencereleri yksek yapman emrettiler. Plan izerken yrein titremedi mi? Ulan namussuz desem, uraya olunun tekerlekli ve lespitini koyarmsm? rr, paslanr diye koymazsn. Anladn m ofr? Hayr beyim. Pekala! Bak ben ne dnyorum : urasn mutlaka kz mektebi yapmal. Pencereleri yktrman boydan boya her taraf cam olacak.

Caml kk gibi. Tavanlar bile buzlu cam olmayacak. Pencereye, kapya demir takmak yasak!.. Demir yasak... Kilit yasak... Kelepe yasak... Hepsi yasak... Adam balamak yasak... Rezil ksmn nasl zaptetmeli? Rezil ksmn m? Rezilliini dnyadan srp kararak... Hele i bakalm bey... abuk olalm. Nahiye mdrleri belki misafir gelir. Hele ielim. Bu dnya, byle gider... Yama yok. Byle gelmi ama, byle gitmez. Bir yerde, grrsn, tekerlenir. Boynu altnda kalr. nallah... istemeyenin gz kr olsun! ofr, dar kp aa seslenerek topal Sefer'i ard. Sefer ieri girince havay sevimli bir hayvan gibi koklad: Kokuyor beyim! Koksun olum! Gardiyan ksm, fkara olduundan, mrnde rak imemitir. Bir ey anlamaz. Karnn a m? A deil... Yak bir cigara... Rak vereceim ama kouta kokar. stemez. Ben u kza acdm. Hep acdk. Sefer, stanbullunun verdii cigaray kulana koyup kendi tabakasn kard. Yirmi belik ttn iiyordu. Fakirdi ama gnl zengindi. Byk bir ciddiyetle, ameliyat yapan bir operatr gibi Onu imdi neden operatre benzettiini stanbullu bir trl anlayamad cigara sard. Herif alyor beyim! dedi. Babas m? Babas!... Neden alyor? O da m acm. Bilmem. Sz syleyemiyor. Alyor. Bu herif bu cezaya dayanamaz. Hangi koua verdiler. Namusularm yanma m? Hayr... Nahiye mdrlerinin kouuna... Mdrler yemeye buyur ettiler. i almad. Mdrler oturmaya gelecekler. yleyse... Biz raky abuk bitirelim. Sen urada biraz kat, paavra yak. Anason kokusu kaybolsun. Ali efendi yemeye gitti mi? Gitti. Nbeti gardiyan kim? Banazl Hac! Geri kalan raky acele acele itiler. Onlar yemek yerken Sefer, beton demeye biraz pamuk, bir iki gazete koyarak yakt. Sonra kapy ardna dayad. Masa rtsn savurarak her zaman yapt gibi rak kokusunu darya kovalad. Nahiye mdrleri drt taneydiler. Kylden toplanan hkmet hissesi buday arp satmaktan mevkuftular, ikisi yerli, ikisi yabancyd. Yerliler zengin ailelerin ocuklarymlar. Yabanclardan bir tanesi de izmir erafndan Rza beydi. Hukukta okumutu. Her gn tra oluyor, mahpusanede entariyle dolaan yerli meslektalarn ayplyordu. Alayan babann tesirine kaplmt. Adamcaz alyormu. Boulacakm. Yemek yiyememi. Abdest alp namaz klm, insan bu dnyada namusu iin yaadndan... stanbullu, 'namus' szne glmsedi:

 Efendiler! dedi, istanbul tevkifhanesinde bir kurt Musa ile beraber yattk, idam altndayd. Yalanc ahitlere hakim yemin verdirirken zplayp kalkm. Namus dedikleri hangi kydr. Ne tarafa der! Bir kerre onu sor! diye barm. Namus yok mu dnyada? istanbullu, sesini mahsus tatllatrd: Dnyada, tabi, namus var. Lakin akll adamlar iin... Btn mefhumlar akll adamlar iin var. te o sebepten ben dil inklab ile ne halt etmek istediklerini anlayamyorum. Complexe d'inferiorite'yi aahk duygusuna evirirsek bundan Kezban'm babas ne anlar? Namusu da allah gibi beliyorlar. iyi sylediniz... Herkes namusu kendine gre anlar. Bu sebeple, ben olsam, mesela Kezban'm babasna hi ceza vermem, ineyi kendimize batralm uvaldz aleme... Haa huzurunuzdan... szm meclis harici, kznz kerhanede... Kahveye kamazsnz, memleketi brakp defolmal... Vuruyorsunuz. Mahkeme onbe sene veriyor. Aklma yle bir ey geldi Rza bey.. Zenginlerin, u zenginlerin kzlar hi mi ktlk etmez? Kadnlar hi mi hovarda tamaz? Neden hep fkaralar namus uruna katil oluyorlar? Bu onlarn namusu olmadna m delalet eder? Yani fakirlerin demek isdedim. Namusu bilmediklerine... Onlar kan her eyi temizler zannediyorlar. Halbuki kan, herhangi bir lekeyi silmez, bilakis sabitletirir. Ben Memet'i tanmyordum. Benim gibi buradaki yzelli mahpus da tanmyordu. imdi bedin, mecmuu dnyay tutar. te namusu temizlenmedi, tersine, payimal oldu. Bir bu... Bir de Kezban' vurmak neyi halleder? Kezban' vurmak... Kz kt olmu. Bunda sizin de benim de hissem yok mu? Orospuluk tek bana icra olunur bir zenaat deildir. Belki tek banza her eyi yaparsnz. Lakin orospuluk mutlaka iki kii ister. Hatta ikiden de ok fazla... Bir kadn... Bir sr erkek... Bir tek orospuya, binlerce hovarda... Ekserisi aile babas, kz ocuk sahibi insanlar. Namuslu insanlar. .. Camiye gidenlerden, kurban kesenlerden, mevlt okutanlardan... Btn bunlarn kt olan kadnla su ortakln anlayamadm. Anlataym: Komumuzun kz, yahut kars oynak... Durun daha batan balayacam. Hepimiz zampara adamlarz. Bununla nrz. Bu iin ustasyz. Syleyin bakalm, ne kadar orospu olursa olsun ilk defa grdmz bir kadndan sklr myz? Sklrz. Biz erkekliimizle sklrsak, kadn elbette bizden daha utanga olur. u halde, benim talip olmamdan ziyade, onun yabanc bir adam nnde soyunmas daha zordur deil mi? Tabi, evvela zordur. Tamam... te oraya gelmek istiyordum. Evvela zordur. imdi kaldmz yere geliyorum! Komumuzun kz, yahut kars oynak. (Komu misaldir. Kz kary ve bizi mahalleden alp istediiniz yere gtrebiliriz.) Bu oynak kz bana ben soldaki komuyum gz ediyor. Yumuak davranyor. Tenhada tutup, Yavrum! Bu iin sonu fenadr. Sen anlayamyor sun. Doru durmazsan, babana yahut kocana sylerim, diyorum. Evvela zor olduuna mutabktk deil mi? yleyse

fena halde utanr. Utanmak da elbette mutlak ve ebed bir ey deil. Bir mddet sonra size dnd. Siz sadaki komusunuz. Siz de ayn eyi sylediniz. Kardaki komu bizim ofr. O da yle syledi. Zina nasl vuku bulur? Oras doru... Evet... Lakin bizim konutuumuz kerhane meselesi!... Gelelim kerhaneye. Kezban kerhaneye deli u kadar ay oldu. Siz de zaman zaman oralara gittiniz. Kezban iin sylemeyeyim. Dier kzlarn orada bulunmas yznden hi vicdan azab duydunuz mu? Vicdan azab byk kelime. Tabi insan olarak acdm. Pekala! Siz, ben, buradakiler vicdan azab duymadk, birisini vurup ldrmek istemedik de Memet neden Kezban' vurdu? Babas deil mi? Babaln sosyal meneini burada aratrmak uzun olacak. Demek ki o biarenin bizden fazla bir eyler duyduu, kendisini bir baka trl mesul sayd muhakkak. Muhakkak. yi ama Kezban kerhaneye kendi isteiyle gitmedii gibi, kerhaneyi de kendisi icat etmi deildir. Ben grdm. Bir beki, bir polis bir sr de kalabalk yavruca arkasndan iteleyerek zorla oraya gtrdler. Bir sr nizam onu orada, aynen bizi burada tuttuu gibi, zorla tuttu. u halde, Memet'e fenalk eden sade Kezban deil, ayn zamanda kerhane ve kerhaneyi zarur klan artlar. Haydi buna da doru diyelim. Kerhane kalbeladan beri mevcut olduuna ve hayrl bir rzgar esmedike daha asrlarca mevcut olacana gre ve bu akam artk Kezban orada yok diye Malatya ehrinin genel birleme evinde sermayelerden birisinin eksil meinden baka bir deiiklik vuku bulmadysa, kz ldrmek neyi halletti? Doru, tabi... Cehalet de bu ite... Evet, cehalet bu ii biraz daha kartrd. Be ocukla bir kadn daha sokakta kald. te o kadar. Buna kar biz yalnz acyoruz. Ve acmakla vazifemizi yaptmza inanarak vicdan huzuru bile duyuyoruz. Neden hkmetimiz tekkeleri kapatt halde kerhaneleri kapatmyor? diye dnmyoruz. Kerhane olmasa fuhu gizli yaplr da ondan. Gizli fuhu yok mu? Barlar, algl gazinolar, mstahdemin idarehanelerini, gzel daktilolar, metres hayatn saymyorum. Mahalle aralarnda ka tane kerhane dolduracak umum kadn var. Bu mkemmel bir tekilattr. Bu mkemmel tekilatn resm penesine den Kezban' ldrmek bir ey halletmiyorsa baba kabahatlidir ve onbe sene ceza hakkdr efendim. Meseleyi yle dnmeli sanrm : Kerhane ve orospu topyekn bir milletin yzkarasdr. Bir memlekette ak veya kapal orospuluk yaplyorsa orada istiklalden, milliyetten, vatan sevgisinden, ereften ve namustan bahsetmek iin insann hi deilse kerhanedekiler kadar yzsz olmas lazmdr. Ne are ki bu iler giderek tabi hale gelmi. Bir tarafta namusunu temizlemek meru hakk, bir tarafta hastalk korkusuyle kerhaneyi devam ettirmek meru mazereti... Biz nelere almz yarabbi! stanbullu bir an durdu. Bir ey hatrlam gibi elini kaldrd. Yz karma kark olmutu. Durun bakalm! Daha alas var. Orospuluk bile milliyetilii, yksek rkl propaganda eden vasta haline geliyor. Yani birka

sene sonra onu, yalnz mazur grmeyeceiz, bir taraftan da alklayp tamime alacaz. Artk mbalaa ediyorsunuz; Mbalaa nasl sz! Mbalaa birisini aldatmak iin kullanlr. artp aldatmak iin. Eer, burada kim olursa olsun birisini aldatmak istesem, ben de sabahtan beri herkese uyardm. Herif iyi etti, namusunu temizledi, derdim. nsanlar aldatmann en doru yolu, en kestirme yolu, szlerini tasdik etmektir. Orospuluk bir yzkaras olmaktan maalesef kyor mdr bey, bir rk stnl misali oluyor. Kezban'm babasna ben ite o sebepten kzyorum. ofr, uradan kitab ver. Bata duruyor. Kk, pis bir kitap... urada canm... Kalkt. Kitaplar raftan kard. Birisini getirip masaya koydu: te beyler, gld : Ne tuhaf! Sizin evden getirttiiniz kitaplardan birisi imi. zmir Hikayecileri Antolojisi. Okumadnz anlalyor. Kk kardeim gndermiti. Okumaya vakit bulamadm. yleyse... Ltfen sabredeceksiniz..Yapraklar acele acele evirdi: Size efendiler, ncili erif okumu bir muharrirden bahsedeceim. ncili erif okumu bir muharrirden ve bir Trk orospusundan... Halis kan bir orospu... Arad yeri buldu: ncili erif okumu muharririn ad ve soyad: Erturul Deliorman. Tanyor musunuz? Mdr bey? Hayr. Genlerden olacak. Evet, genlerden... Babas ad Salih. Anas ad: Sdka, Doum tarihi: 1332. Ooo, pek de gen deil. 26 yanda... Tahsili: lk tahsilini Bulgaristan Eskicuma Trk rtiyesinde ikmal etmi. Trk sefareti vastasyle Balkesir muallim mektebine yerletirilmi. 1936'da Sivas'tan mezun olmu. imdi, inklap sayesinde kzlarla erkeklerin bir arada okuduklar ilkmekteplerden birisinde hocadr. Kendi ifadesine gre ilk dinledii kitap Sleyman elebinin mevlidi.lk okuduu ncili erifmi. Muharririn hayatna gelince : lk yazs Balkesir'de Trk ili gazetesinde km ve daha onalt yamdayken ayn gazetede Sesler bal altnda her gn bir fkra ve muhtelif imzalarla rportajlar, hikayeler, romanlar yaynlam. Vallaha uydurmuyorum. Aynen okuyorum. Gelelim eserlerine ve edeb mesleine: lk ertmenlii Malatya vilayetinde olduundan tesadfe ne dersiniz? hemen btn hikayelerinin mevzularn buradaki Ayvalk kynden almm. Son drt senedir, zmir kazalarnda retmenlik yapm. imdi Yeni Asr gazetesinde muharrirlik etmekteymi. Mecmua ve gazetelerde km hikayeleriyle, henz neredilmemilerinden meydana getirdii drt, be kitab varm. Kendi tabiriyle iki yakas bir araya gelince neredecek. Size imdi hikayeyi okuyacam. Aynen : smi: Gavur!. Balyorum : Geceleyin kasabann en canl soka muhakkak ki krmz fener sokadr. Meyhanede ipi kranlar, ikinin ve ebed kadn dasslasnn kprtt hakik hviyetlerini etrafa tara tara faytonlarla o sokaa girerler. Hadisenin olduu gece krmz fener iki tarafa yalpa vuranlar, kap kap dolaanlar, kark ikilerin kamlad seslerle doluydu. nk gndz lgn bir neeyle Cumhuriyet bayram kutlanmt. Byle gecelerde Allahm affedemeyecei hi bir gnah yoktur. Kapsnda gemici feneri yanan evlerden ncs adeta kudurmutu.

erisi hmcahmt. Dardan kapya yklenenlere anakadm az dolusu kfrler savuruyordu. Fakat laf anlamayan, Kezban, Kezban diye haykman... stanbullu glmseyerek durdu : Beyler! te bakn. Vallaha uydurmuyorum. Hadise garip bir tesadften ibarettir. Belki bu mevzuda bu kitab hatrlaym da bu tesadften ileri geldi. Vaka Malatya'nn krmz fener inde ceryan ediyor. Kahramannn ismi de Kezban. Size de yle gelmiyor mu? Biz sanki hikayenin u anda, vaktiyle yazlm bu hikayenin mabadini yayoruz. Devam ediyorum. Msaadenizle diye hay kran bu insanlara kfr para etmeyince tatl dil dkmek mecburiyetinde kalyordu: Beyler! Kezban deil ya, marsk Emine bile bo deil bu gece... Baka akam buyurun, yarn akam buyurun. Kezban iki aydr bu kasabada alt halde, bir trl doyulamayan bir kadnd. Nereden geldiini, nenin nesi olduunu doru olarak bilen yoktu. Bu hayata yeni mi atlmt, yoksa tramvayl ehirlerin umumhanelerinden mi buraya gelmiti? Soranlara kahkahayla glerek: Bir orospunun hayat ne olacak arslanm! derdi. Bak keyfine sen. Son derece neeliydi. Mterilerini elendirmek, memnun etmek hususunda mthi sabr sahibiydi. Oturduu yerde duramazd. Gramofona oynak bir plak kor, mayosu iindeki (geceleri krmz mayo giyerdi) kvrak vcudunu kvra kvra dner, dnerdi. Yorulunca bam avulayarak oturan mterilerden birinin kucana ylr, fkr fkr glerek gzleri kapal birka dakika ylece kalrd. Gece bir hayli ilerlemi, sokan yk biraz hafiflemiti. Kezban gene gramofona uymu, tahta demeleri zngr zngr titretiyor, aa kadnn: Deli misin sen ayol? Akamdan beri yirmi mteri savdn otur, dinlen biraz. Aa, bylesini hi grmedim. eytan kulana kurun, hasta olacaksn, kz! diye barna mukabele olmak zere karsnda parmaklarn akrdatarak gbek alkalyordu. Tek, tk mteri kapnn kk penceresinden yle bir gz atyor, ieri girmeden geip gidiyordu. Saatin onikiye yaklat srada, kap alnd. eriye azlarnda pipo, sar sal, uzun boylu iki kii ile beraber yine k giyinmi, gbekli bir adam girdi. Kezban oyununu bozmamt. Gelenler garip bir dille selam vererek hasr iskemlelere yerletiler. Plak durmutu. Uzun boylulardan biri azndaki piponun yan bandan dumanla kark birtakm anlalmaz kelimeler kararak ellerini rpt. Kezban onlara bakmadan anakadmm kollarna yld. Yabanclar, alakayla Kezban', laubalilikten fazla kadn samimiyetiyle dolu vcudunu seyrediyorlard. Karlarnda, oturduklar yerde uyuklayan biri iman, teki gekin, ncs ukulata renkli kzlarn varlklariyle yokluklar

birdi sanki. Kezban aa kadnn kucanda kaakalmt. Gzleri hala kapalyd. Belki de uyuyordu. stanbullu nefes ald: Buraya, hikayeci yldz koymu. Yani tasvir ve takdim bitti. Bu hikayenin yazlmasna sebep olan asl vaka balyor demek. Birer cigara buyurun. Devam ediyorum : Bu iki yabanc, mtehasss sfatyle bir dost memleketden getirtilmilerdi. Harp yangnndan ok uzakta bulunan bu kasabada yaamak onlara sonsuz bir zevk ve huzur veriyordu. Sabahleyin, bol kahvaltlarndan sonra i otomobillerine binerler, toz, toprak iinde askerlik oynayan ocuklarn, sr mayslarn eeleyen tavuklarn ve kaldrm zerinde gneleyen komu kpeklerin, darack sokan iki keesine kalarn keyifle seyrederek ve onlara anlamadklar bir lisanla bararak kasabaya onbe kilometre mesafedeki ilerine giderlerdi. Onlar zaman zaman yoklayan bir yokluun sknts vard: Kadn! Hayr, gzel olmas art deildi. Sadece kadnlk edecek kadnlarn yokluu. Kendi memleketlerini dnyorlard. Akam paydosundan sonra mendil, gmlek, kravat gibi sk sk deitirdikleri uh kzlarla herhangi bir parka, herhangi bir gazinoya, herhangi bir kabareye giderler, bol bol dans ederek doyasya elenirlerdi. Ne kaygsz hayatt o!... Fakat burada? te bir yl oluyordu ki aa yukar yirmi be bin nfusu bulunan bu Anadolu kasabasmdaydlar. Bu bir yl iinde hi bir gen kza kur yapmak frsatn dahi ele geirememilerdi. Ne taassuptu bu!... Her pazar gn park, tren zaman istasyon, hnca hn kadnla dolard. Fakat bu, iriyar endaml, geni omuzlu, mavi gzl, sarn, pipolu delikanllara alc gzyle bakan bir tek gen kza rastlamamlard. Bu akamki baloya, onlar da usulen davet edilmilerdi. Her zaman, bir veya iki erkee mukabil, tmen tmen kadn ve gen kz vard. Daha evvel tecrbeyle renmilerdi ki bunlardan herhangi birisini dansa kaldrmaya teebbs etmek

ks ks geri dnmekle neticelenir di. Bu yzden kendi dillerini przsz konuan gen kaymakamn kendilerini bfeye davet ediinden istifade ederek bir aralk ondan dam rica ettiler. Netice hi de mit ettikleri gibi kmad. Bu teklif karsnda gen kaymakamn yz birdenbire kart. Byle bir eyin olamayacan, burasnn bar olmadn, arzu ederlerse falanca yerdeki Trk Bar na gitmelerini izah ve tavsiye etti. Bunun zerine sar sal ve pipolu iki gen tercmanlarn yanlarna alarak faytoncunun rehberliiyle buraya geldiler. Kaymakam Trk bar demiti. Lakin ne garipti bu Trk barlar!... Sokak banda faytondan inmiler, biraz yrdkten sonra bir kapy almlard. Kapnn zerindeki kk pencereye kartma resim gibi ihtiyar bir kadm yz yapm, sessiz bir kritii mteakip, onlar ieriye, bir toprak avluya, oradan da yar plak vcutlu bir kadnn oyunu ve akrak sesi ile dolup taan bask tavanl bir sofaya almt. lk dakikalarda yadrgadklar bu yer, git gide holarna gidiyordu. Hele o kadm, ihtiyar ana kadnn kucanda, bir ortaa ressamna model olacak derecede nefis vcutlu kadn! Onlara her eyi unutturmutu. ki yabanc Kezban' iaret ederek burnundan geliyormu hissini veren yumuak ve sisli kelimelerle iman tercmanlarna bir eyler sylediler. Tercman gzlerini kendilerinden ayrmayan aaya Kezban' gstererek : Msyler, bayan istiyorlar! dedi. Mthi yorgunum anne, beni mazur grsnler! Cevap yabanclara tercme edildi. Fakat iman tercmann yanndaki uzun boylusu sertleen sesi ile bir eyler syledi: Ne demek? Byle yerlerde mteri reddedilmez... demi. Kezban birdenbire doruldu. Kalar atlm, avurtlar sklmt: Yorgunum efendim! insan hasta yapan yorgunluktan anlamaz m bu adamlar? diye hiddetle sylendi. Onlar, dman gibi, kinli bak ile szyordu. Tercman bu cevab tekilere tercme etmeye lzum grmeden, Bu msylerin kim olduklarn bilmiyorsun galiba hanm? dedi. Hem ne olursa olsun, bir orospu, mterisinin arzularn yerine getirmeye, zevkini yapmaya mecburdur . Kezban gsn yumrukluyordu: te ben, orospuyum ve mterimin zevkini yapmayacam. Anladnz m? Msyler kim olursa olsunlar. Arzularn yerine getirmiyeceim ite... Dudaklar titriyor, gs hzl hzl inip

kyordu. Dier kadnlar, akn akn ona bakyorlard. Kendi aralarnda sk sk Kezban' ekitirirler ken Ne para canls kar! lecek kadar yorgun oluyor da, gene mteri kabul eder, altn bileziklerden artk kollar grnmez oldu, derlerdi. aa kadn bile hala aknlktan kurtulamamt. iki yabanc, yerlerinden kalkmlar, tercmana asab asab bir eyler sylyorlard. Tercman lalettayin bir umum kadndan yedii bu hakareti hazmedememi gibi yerinde duramyor, oflayp poflayarak; Senin gibilerin hakkndan polis gelir. Polis lazm polis! diye yksek perdeden syleniyordu. Kezban iradesini kimsenin eiltemiyeceinden emin halile ve gururla cevap verdi: Buyrun efendim! Polis iki admlk yerde... Arzu ederseniz ben araym. iman adam, hakikaten dar kmt. Biraz sonra yalca bir polisle ieri girdi. Grlty duyan dier evin sermayeleri ak sak kyafetleri ile birer ikier geliyorlar, onlarn etrafnda halka oluyorlard. Tercman, hiddetli bir sesle, vaziyeti polise izah etti. Kezban bir sandalyeye km, onlarla alakadar deilmi gibi bir tavr almt. Ecnebilere daima nazik olmay, onlara kolaylk gstermeyi kendi vazifesinin mhim bir dsturu sayan polis, Kezban1 a dnd : Msyler ieri girdikleri vakit, seni iftetelli oynarken bulmular. Demek ki yorgunluk bahane... u halde, buna sebep ne Kezban? Gen kadn sandalyesinden tekrar frlad. Sabr tkenmi gibiydi. Kollarn savurarak, Sadece istemiyorum. Anladnz m sebebini? Evet, yorgunluk falan hepsi bahane... stemiyorum efendim, istemiyorum. Fakat vazifeni unutuyorsun. Vazifem mi? Yapmyorum vazifemi... Mecbursun... Polis, Sonra, senin iin fena olur... deyince krmz fener in dilberi, adeta deliye dnd. Zaten trnaklarn avularna geirecek derecede asabi idi. Birden parlad: Bana hi bir ey olmaz polis bey. Boazna bir ey tkanm gibi boularak devam etti: Ben gavurlara orospuluk yapmam polis bey... Yutkunuyor, dudaklar daha fazla titriyordu. Kendisini tutmak istedii besbelliydi. Fakat rolnde muvaffak olamad. Gzlerinden iri iri taneler dklmeye balad. Bouk bir sesle: Beni nihayet buradan baka bir yere srebilirsiniz. Elinizden bundan baka ne gelir polis bey? Fakat srleceim yer gene bir Trk memleketi deil midir? Herkes susuyordu. Polis bile sylemeye hazrland cmleleri yutmutu. ki yabanc alk alk kadna bakyorlard. Kezban sklan yumruklarn kalalarna vurarak kesik kesik syleniyordu: Ben gavur orospusu deilim polis bey! Bir sandalyaya ylm, ba kollar arasnda hkra hkra alarken azndan, Ben Trk orospusuyum polis bey... Ben Trk erkeklerinin

orospusuyum.. szleri dkld. Dier kadnlar balar nlerinde susuyorlard. Yal polis, gzlerindeki slakl etrafa gstermemek iin ar ar baheye kt. stanbullu kitab ileri doru srd. Yumruunu stne koydu: Anladnz m? Ben Trk erkeklerinin orospusuyum polis bey. Srtnda krmz mayosu... Bir saat, kendi kendine dans etmi, bundan baka, akamdan beri yirmi Trk erkei ile yatm, kan yzde yz halis bir Trk kadn... Yzde yz rk bir hikaye... Hem de realist... Hem de yank... Yalnz Kezban ismini beenmedim. Ayhan, Gkhan, Kayahan, Begmhan falan olmalyd da okuyucunun fikrini Turanlara, Anayurda doru srp gtrmeliydi. Irklk artk kerhaneye kadar girdi. Mill bnyemize elhamdlillah yerleti. Gayr bize hamdolsun zeval yoktur. Byle ey olmaz. Uydurduu belli bir ey! Zanneder misiniz? Size bir kk hikaye daha anlatacam. Bunu birisinden dinledim. Bir air mebusun olu anlatt, i Bankasn soyduundan mahpustu. Almanya'ya gidip gelmi yiitlerden. Orada Naziliin Alman milletinin ruhuna nasl yerletiini ispat iin insann gzlerini yaartan bir hikaye sylemiti: Bir krmz fenerli haneye gitmi. Berlin'de... Bereket versin orada nfus kad sormuyorlar. Bir mayolu kz beenip yukar km. Soyunmular. Kadncaz bizim olann snnetli olduunu grr grmez yataktan srayp duvara kadar kam, var kuvvetiyle bararak, eline ne geerse Trk delikanlsnn suratna frlatmaya balam. Feryada yetimiler. Vaziyeti renen feryada itirak etmi. Aralkta yahudi kelimesinin sk sk getiini bizimki farkedince ii anlam. O da bilmukabele Trk, vallaha Trk, billaha Trk! diye naray basm. Polis gelmi. Artk orasn sormadm. Bizdeki gibi ihtiyar, gz yal, bir kanun mmessili mi, yoksa by terlemi bir S.S muharibi mi? Her neyse... Pasaport meydana koyulmu, hecelenmi. Trklk, gne gibi, meydana km. Grlt bastrlm. Olan zifafa nail olmu. Kannn hakkn Aryen kzndan paras mukabilinde alm, te iki hikaye. Yalnz bizimki daha orijinal. Bir kerre vaka Cumhuriyet bayram gecesine denk getirilmi. Aferin! Demek radyolarmz, Trk kadnnn nasl olup da esaretten kurtulduunu ballandrrken bizim Kezban krmz mayo ile gbek atyormu. Tabi atacak. Vazifesidir. Duymadnz m, rkdamz ve ayn zamanda kanun mmessili polis bey, o ihtiyar ve gz yal memur ne diyor? Fakat vazifeni unutuyor musun? Mecbursun... Sonra senin hakknda fena olur, demiyor mu? Gbek atmak da, gavurlarla yatmak da baz Trk kzlar iin, Cumhuriyet bayram gecesi demek vazife imi. Vazife. Aksi takdirde sonu fena olur. Buna adyla sanyla grev derler. Halbuki dnya i blm zerinde durur. Ne yapalm? Ben muharrirlik edeceim. Bizim kz katili Memet'in olu amele... kimiz de hakkmza bu memlekette kanuna hrmet iin raz olacaz, iblmn inkar m ediyorsunuz? iblm var! Siz harpte leceksiniz. Ben Patagonya'da sefaret katiplii yapacam. Baz Trk kzlarna, u kefere misafirlerimizle dans ediversenize diye teklif edemiyen kaymakam bey, ayn kefereleri Trk barna terif buyurun diyerek yine bir Trk kz olan Kezban'm bana neden

musallat ediyor? Hep iblm denilen muvazeneye riayet iin... u halde, i blmnn aleyhinde misin? Kanaatinizce iblm olmamal m? blmnn lehinde ve aleyhinde olmak diye bir hadise yoktur. Hepimiz iblmnn iinde doar, iinde lrz. Mesele i blmnde deil, i blmnn zor yerine dm vatandan orada ebediyen kalmasnn vatan ve millet selameti saylmasmdadr. Vazife, her eyden mukaddes... Hangi vazife? Oras belli deil... Bizim Trahom hastanesindeki doktor da vazifesini yapyor, u anda polis dairesinde, yahut jandarma tavlasnda vatandaa sopa atan, ikence eden insan da vazifesini yapyor. Bu iki vazife ara smda hi mi fark yok? En byk Trk alimi merhum Ziya Gkalp, Gzlerimi kaparml vazifemi yaparm buyurmu. Kezbanlar, gzlerini kapayp vazifelerini yapmaya mecburdurlar. Eskiden bu i iin art aranmazd. imdi, kk bir fark oldu. Kezbanlar, Trk erkeklerinin orospusu olduunu hi unutmadan gzlerini kapayacak, vazifesini yapacak!. Kezban'm babasna neden kzyorum? Yahut da ona niin sizin gibi acmyorum! Bir evi yahut bir soka, kerhane yapyoruz. Kzlarn ellerine vesika vererek oraya doldurup zenaatlerinden temett alyoruz. Fazla olarak vazifesini yapmak istemeyince stne kanunun beli tabancal mmessilini gndererek cebretmeye kalkacak kadar hayaszl gkyzne karyoruz. Bizi baklayacana, yani btn Kezbanlarm namusunu arayacana evladm ldryor. Hepimiz de yle yapyoruz. Gcmzn yettiine vuruyoruz. Biz adinin bayas, bayann adisi olmuuz. Kendimizi methetmemizin sebebi burada, ihtiyar Rum kars, Beyolu'nun gne grmez sokanda komusuyla yapt bir kavga esnasnda Trkle hakaret edebilir mi? Kanun eder diyor. Yaramz bildiimizden gocunuyoruz. Namus telakkisi vardr. Lakin tersine evirip fkaranm boynuna buka gibi geirilmi duruyor. Zenginlerin namusu baka, fkaranm namusu baka... Bir kadn operatr ahbabm vard. Kadnlar dourtur. Krtaj deil. Dourtur. Kibar ve zengin kzlarn zedelenmi bekaretlerini pis bir usulle tamir ederdi. Dourttuklarn beni ok severler. Her zaman gelir ararlar. Fakat kzlklarn tamir ettiim hanmlar, beni o andan itibaren unutmay seviyorlar. Ben de onlarn bu unutkanlklarndan memnunum. nk bir anlk zaaf denilen yalana inanmam. Be bayan pekala, kk bir nahiyeyi her felakete kar muhafaza edebilir, ilerinde kere nme kadn yatp kz olan kz kalkanlar oldu. U kere ayn souk ve utanmaz eda ile beni tanmazlktan geldiler, demiti, ite gryorsunuz, operatrlk de bazen nankr bir zenaat oluyor. Haklsnz. Fenalk yok demiyorum ama, yava yava dzelteceiz. Bu biraz da tahsil ve seviye meselesi... Eski telakkiler birdenbire sklp atamaz. Yava yava hepsi yoluna girecek. Eski telakkilerden iyiye doru deil, hayasza doru ykseliyoruz. Eskiden, taassubun yol kestii devirde, islam orospusu olduu iin gavurla yatmayan Kezban'm macerasndan, bir hoca, cami krssnde vaaz mevzuu karamazd. Haya ederdi. imdi, Trk rkndan olduu iin gavurla yatmayan orospucuun ackl, pardon, erefli hayat, babayiit rklarmzn mill ideallerini ispat

eden bir vesile oluyor. Bir antolojiye bilhassa o hikaye almyor, iyilik yapmak iin vakit geirmek mazeret deildir. Yava yava fenalk yaplr. Komunun karsn yava yava kandrr da batan karrz. Harf deimesi, apka giymemiz, hep birdenbire olduu iin tuttu, yaad. Dman yenilince yava yava diyerek imha muharebesi durdurulur mu? izmir'e, Sakarya'dan onbe gnde inmek yanl da, oralar ky ky zaptederek gitmek mi doru... Orospuluk pskll festen daha ehemmiyetsiz pskll bela m ki yava yava kaldracaz? Hayr. Orospuluun kkleri iktisaddir. ktisad temele dokunmak kabil olamyor. Bu iktisad temel durduka orospuluk, itima zaruretlerden madut olmakta devam edecektir. Yerli nahiye mdrlerinden Sadk bey, gayet hakl bir sz bulmu gibi, masasnda otururken phesiz kendisine pek yaratrd bir azametle lafa kart: Geenlerde de iktisad dediniz. Her eyi iktisada getiriyorsunuz? Bundan baka, insanlar idare eden bir kuvvet yok mu? Mesela nasl bir kuvvet? Manev bir kuvvet. Yani Allah m? Evet. Sadk bey, gecelik entarisiyle byk takm bir kadna benziyordu. Ona bakarken, istanbullu, deminden beri derdini bol bol dkt iin duymaya balad ferahl birdenbire kaybetti. Tekrar fkelendi: Yani, Memet'in kzn ldrmesi Allah tan m? Tabi... Takdiri ilahi. Kezban'm orospu olmas da m Allahtan? Elbette. yleyse... Siz Allaha pek acayip bir i grdryorsunuz... Kirli bir i... Ertesi gn, cezaevi mdr istanbullunun odasna kt. Kederli ve mitsiz bir hali vard: Onbe sene verdiler. Duydun mu? Onbe sene vermiler, idamdan balad. Esbab muhaffefe grlerek onbe seneye indi. Aklnda m damadn ldren mer'e de on be sene verdilerdi. Yahu, bunlar namus uruna ban belaya sokanlara dmanlk m ediyorlar? Hayr. Namusular, ii bilmiyor. Millette tabi cahillerde bir kanaat var: nsan karsn can istedii zaman vurabilir sanyorlar. Ktlkte grrse vurmasn m? Bir erkek karsn ktlkte grp ldrrse zaten ceza on drt aya kadar indiriliyor. Bir artla: Kadnndan phelenmemi olacak ve oda kapsndan girince mnasebet halinde bulacak. Vazkanunun kanaatince erkek ksm, bu vaziyette mutlaka adam ldrrm ve mazur imi. yleyse neden bu kadar ar ceza veriyorlar? Dedim ya art var. artn da Allah belasn versin, urtun da. Sen bir kahve piirt. Bastne... stanbullu, kapdan Sefer1 e seslendi. Kahve syledi. Mdre bir cigara verdi Tabi sade iersin?

 Sade elbette. Dn akam... Haberim var. Baavu syledi. Kafay ekmisiniz. Havadis dinlemeye vakit bulabildin mi? Ne havadisi! Ben bu szlerin hi birisine inanmyorum. Bu kadar adam lse dnyada insan kalmaz. Yalnz Almanlar kazanyor. Sen una bak. Bizde civcivleri sonba harda sayarlar. Hep Almanlar yenilecek diyorsun. Herifler ilerliyor. Aldrma... Keskin sirke kpne zarar. Hayr! Ben ngilizlerden pheleniyorum. Kanck bir hkmet. Ruslar ezdirecek. Hani ikinci cephe almyor ki... Alr. Stalingrad dt m, dmedi mi? Mahallelerini alyorlar. Bugn, yarn der. Bizim radyo ne sylyor? Hep ayn laf. Biz bitarafz. Hangisi bize vurursa gzn oyarz. Alman dostumuz, ngiliz mttefikimiz. Yok, dorusu iyi idare ediyorlar. Allah raz olsun. Bizimkiler dorusu kurnaz... Evet, kurnaz. Sefer kahveleri verdi. Mdre bir de cigara sard. Bagardiyan Ali efendi bir kat getirip imzalatt. Mdr ilerini hatrlad: Ben ekmek paras almak iin Maliyeye gideceim. Dn gelen herif, ana tarafndan bize akraba olurmu. una bir temyiz layihas yazver, sevaptr. Pekala! Karar sureti karalm m? stemez. Lzumsuz masraf etmeyelim. Vakay biliyorum. Bir ey yazarz. Hi olur mu? Sen masrafa bakma! Karar suretini karsnlar. Bir istida vermeli, karar sureti istemek iin. Bir istida da mddet talebi... yle dokunakl yazacaksn. Okuyanlar alamal. Kolay. Yank yazacaz. Artk, sen idare ediver. Ben gidiyorum. Gle gle... Mdr gittikten sonra stanbullunun zerine bir tembellik kt. Kendisinden ne zaman bir istida yazmas istense bu vck vck tembellii hissediyordu. Cezaevi atlyesine kundurasnn skn diktirmek iin inse, marangozlara takunyasnn kopmu kayn yaptrmak istese, terziye skn diktirmek lazm gelse, ayn duyguyu karsndaki insanlarn da duyabileceini dnerek zlrd. Bugnk devirde her eyin parayla almp satlmas bir bakma gzel bir icatt, insanlar, zenaatlerinden zaman zaman yle bkyorlar ki onlardan, byle bkknlk sralarnda yardm istemek adeta gaddarlk oluyor. istanbullu kurun kalemini yoklad. Bir para kat ald. Takunyalarn tkrdatarak aa indi. Asl mahpusanenin kapsn atrp koulara geti. Birka kii, Asr cezaevine gnderilmeleri iin yol paralarnn gelip gelmediini sordular. Arslan tayn paras istedi, istanbullu verdii on kuruun derhal kumara gideceini bildii iin: Bununla katk al. Sefer sana yarm tayn versin...dedi. st kata kan merdivenin banda aa lardan ikisine rastlad: Safa geldin bey. Haydi kahve ielim... dediler. ok da srar ettiler.

 iim var! Sonra... leden sonra., diyerek zorla ellerinden kurtuldu. Sadaki ksma girdi. Bahe ak olduundan koridorda kimse grnmyordu. Sokak stndeki koua bakt, ilerde, kede kalabalk vard. Memet de aralarnda oturuyordu. istanbulluyu grnce hepsi birden srayp kalktlar. Oturun! Oturun rica ederim. Elini sallayarak hzla kotu. Kayserili Tevfik, yatana rtt seccadeyi derhal yere serdi. stne iki byk minder attlar. stanbullu, Tevfik'i de beraber ekerek oturttu. Merhaba! Merhaba bey. Merhaba! Atei yak!... istemez. Be dakika oturacam. Yama yok. Gelmek senden ama gitmek bizden... Sen atei yak... Kulak verme... Taze kahve ektik ki... Ah kayserili, tezgahtarlktan vazgemezsin. Siz neden darya kmadnz? Kitap okuyorduk. Ne kitab?... Bir iyi kitap. Uru Abbas derler bir kitap, Haydi devam edin. Ben de dinlerim. Tahsildar Dursun efendi, gm kenarl gzln dzeltti. Krteyi hatrlatan tuhaf trkesiyle kald yerden okumaya devam etti: Bunda hikmet ne ola... Durun bakalm... Yeni balamsnz. Dursun efendi unu badan oku! Gzm olasn beyim... Senin yannda ne haddimize al sen oku... Olmaz. Ben dinlemeyi severim. Sen bilirsin. Gnah benden gitti. Rivayet olunur ki Hazreti Peygamber aleykisselam zamannda bir uru var idi. Adna Uru Abbas derler idi. Her gece uruluk eder idi. Hazreti Peygamber aleykisselam ona ve onunla sylesene lanet eyler idi. On yl bu kii daima bu ii iledi. nki ecel geldi. Akibetilemir vefat eyledi. Kavim ve kabilesi bu adam gtrp bir kuyuya braktlar. Derhal Cebrail aleykisselam gelip hazreti Peygamber'e haber verdi ve etti ya Muhammed Rabbin Hakcelalla hazretleri sana selam eyledi ve buyurdu ki benim has kullarmdan bir vel kulum vefat eyledi. An kuyuya braktlar. Var an karup eshap ile namazn klasm ve her kim ann namazn kla ehli cennet ola dedi. nki Hazreti Peygamber iitti. Taaccp eyledi. Gelip ol kuyudan Uru Abbas hazretlerini kardlar. Hazreti Resul aleyhisselam etti, suphanallah on yldr ben buna lanet ederdim. Bunda hikmet ne ola dedi. Anda ol meyti yuyup ve kefenleyip namazn klmaya hazr oldular. Resul aleyhisselam mbarek ba parmann zerine durdu. Eshap sual eylediler ki Ya Resulallah niin mbarek ayanz dz basmadnz. Resulekrem buyurdu ki gkten ol kadar ferite indi ki ayam basacak yer bulamadm dedi. Hakkn hikmetine hayran oldular. Ol kiiyi defneylediler. Hazreti Resul aleykisselam buyurdu ki ol Uru Abbas akrabasndan bir kimse bulup getrn. Amelinden sual edelim ne amel iler idi ve bu mertebeye neden

eriti. Vardlar bir baliga kzn bulup Hazreti Resule getirdiler. Resulekrem etti ya kz! Senin baban ne amel ilerdi? Biliyor musun? Ol kz etti: Ya Resulallah babamn hakka yarar bir ameli yoidi. On yl urlk ederdi. Yalnz an biliyorum ki geen Recep ay geldikte heman pak gusul edip ol ayda artk urilik etmezdi. Ve evden dar kmayp bu ay Allah tealanm aydr deyu bu duay okurdu. Hazreti Resul aleyhisselam iidicek, ya kz, ol dua kandedir dedi. Kz ol duay sandktan karp Hazreti Resule gtrd, Resul aleyhisselam dahi duay okuyup yzne srp bu duann nuruna taaccp eyledi ve etti acaba Uru Abbas bu duay kande buldu derken derhal Cebrail nazil olup etti ya Muhammed Hakcelalla hazretleri sana selam edip buyurdu ki bu duay Uru Abbas bir zahit kulumun evine urulua girdi idi. Sandn ap mal ve ake ararken sandk derununda bir hokka bulup ann iinde bu duay buldu. Sevinerek evine geldi. Okuyup acebe kald. O zamandan beri uruluk etmeyip bir kerre sabah ve bir kerre yats namazndan sonra okumaya balad .Ve dahi ok ok sevaplar eyledi. Gayr uruluk eylemedi. Daima elinden ve dilinden brakmayp okurdu, imdi ya Muhammed senin mmetinden bir kimse bu duay okusa veya bile gtrse Hak Celallah buyurur ki azmi celalim hakk iin ol kuluma yerler ve gkler arlnca ve gklerde melekler ve yer yznde olan mahlukat adedince ve denizler katresi kadar sevap yazarm. Ve cennette nice kkler ve saraylar veririm ve kavimler sanmca gnah olsa balarm eer bir kii bu duay yazdrp kefenine koyup kabire gtrse kabir azabndan ve Mnkirnekir heybetinden emin ola ve kabrine cennet pencereleri ala ve marip ile mark miktar vasi ola ve Huri kzlar yolda ola. Kyamet gn yz ayn on drd gibi ola ve kyamet ehli an tazim ile grp kendi hallerine piman olup diyeler ki alemi dnyada ol duay bulup okuya idin imdi biz dahi bu sevab bulurduk diyeler imdi bu duay zinhar gaflet etmeyip yazp gtreler ve okuyalar ve kabrine koyalar ek ve phe etmeyeler her kim ek getrse kafir olur neuzubillah teala hazreti Resulallah salylalallah aleyhivesselam emreyledi cmle sahabeler yazp gtrdler ve mmetine tekrar vasiyet eyledi ki bu duay yazdrana ve okuyana ve bir ehirden bir ehire gtrene ve yazmaya heves edenlere yarn kyamet gnnde efaat ederim ve her kim bu duay daim okusa ar alada bir melek ara kim mutuluk olsun ya Tanr dostu Hak teala senin gnahn yarglad diye allahu alem duay Uru Abbas... Tahsildar Dursun efendi, gzln dzeltti. ksrd. Kitab pencerenin na kaldrarak derin bir besmele ekip uzunca bir dua okudu. Herkes gzlerini yarm kapam dinliyordu. stanbullu farkettirmeden, kzn ldren Memet'e bakyordu. Dn akam hi uyumad yznn sarlndan belliydi. Gzlerini duman yakm gibi krptrarak anlamaya alyordu. Dimdik oturduu ve parman bile kmldatmad halde, dehetli bir tela iinde bulunduunu istanbullu, galiba gzlerini krtrmasndan sezdi. Hi hazr olmad halde usuz bucaksz bir merhamet hissetti ve yava yava Dursun efendinin kekeleyerek okuduu Arapaya fkelendi. Elini kaldrp susturaca srada Arapa bitti tekrar Trke balad: Evvelki gn iki rekat namaz kla, surei fatihadan sonra her ne okursa okusun namazdan fari olmaya burada bir kerre Selevat erif getire. Bin alt yz altm kerre ya Allah diye andan sonra her gn bin

yz kerre Lailahe illallah diye yz kerre de Muhammeden Resulallah diye ramazan aynn aherine dein doksan bin kelimei tevhid eder. Ol kii kabre girincek Mnkir Nekir suali gelincek ol meytin evresi timur hisar olur Hak taala hazretlerinden nida gelr ki ya Mnkir ve Nekir dnn ger diye siz benim o kuluma sual edemezsiniz. Zira benim ol kulum dnyaca Kelimei tevhid okudu. Kyamete kadar rahat ola... Dursun efendi iini ekti. tekiler de amin der gibi ayn slak sesleri kardlar. Dursun efendi ackl bir ciddiyetle gizli bir ey sylyor gibi: Mhre geldik dedi, iyi dinleyin, Hak celallah hazretleri buyurdu ki benim kullarmdan her kim bu mhr grp ve iidip yazdrmazsa, azmi celalim hakk iin ol kulumun iman phelidir ve Habibimin mmeti deildir. Ol kulum cehennemden halas olmaya, imdi her kim mmeti Muhammetten ola azmi celalim hakk iin bir aka verip yazdrsa kalm orucunu derim ve eer aka verip yazdrsa cmle gnahn balarm. Drt aka verip yazdrsa dnyasn mamur ederim. Eer be aka verip yazdrsa ahiretini ruen ederim. Ve dahi olunu ve kzn balarm. Alt aka verip yazdrsa cennette bir kk veririm. Ol kk havaya kaldralar ve eer yedi aka verip yazdrsa sekiz cennet kaplar alr. Dokuz aka verip yazdrsa cmle maln ve rzkn Allahu taala hfzede on aka verip yazdrsa bir feritah yaratrm ol feritahm yetmi bin az ve yetmi bin dili ola ann iin kyamete kadar tebih edeler ve sevabn okuyana ve okutana balayalar ve bu mhr gtrene balayalar ve her kim iki rekat namaz kla ve el kaldrp hacet dilese cemi haceti reva ola... istanbullu dayanamad: Dursun efendi, bu kitapta mhr de varm? Var beyim. Hele oku bakalm... ste buyur: Lailaheillallah Muhammeden Resulallah ya rahman ya rahim ya mestean ya Muhammed ya Ebubekir ya mer ya Ali ya Hasan ya Hseyin ya Yahya ya Ha Um ya Allah lahavle vela kuvvete la bllaahySazim celli celalehu. ite muhur bu. Niye gldn? Aklma bir ey geldi. Anlat allasen... Fareye demiler ki... u delikten bu delie gir, sana bir tulum peynir vereceiz. Fare bakm bakm da olmaz demi. Neden yahu! Sen deve msn? diye amlar. Yol yakn, navlun ok Bunda bir it olu itlik var demi. Siz bu kitab nereden buldunuz? Memet,e mhr erifi sylemi de Memet okutmak iin getirdi. stanbullu, Kezban'm babasna dnd: Bir ake bu gnk parayla ka kuru tutuyormu?Fkaralar iin on kuru. Sen fkara msn? Fkarayz. Ka akalk mhr alacaksn Memet glmseyerek nne bakt, istanbullu srar etti: Sylesene... Bakalm... Ksmet... _ yi ama... Yahu sizin fare kadar aklnz vok akaya cennette kk alnr m.1

_ Beyim, dnya Kuran zerine duruyor. Biz iman etmiiz. yi ama, buradaki dolandrclk meydanda. Mslmanlkta duay parayla satmak olmaz. Sonra ne gzel!... Uru Abbas duasn oku! Cennete ge. Peki namaz, oru, hac, zekat nerede kalyor? Elli sene rezillik edeceiz, elli birinci sene eyh Yusuf a bir mhr erif yazdracaz, Feritah bize dua edecek. akaya Mslmanl deimek olur mu, gnahtr. Kayserili Tevfik'ten baka herkes yarm azla evet dedi. Kayserili Tevfik, Bey doru sylyor diye devam etti, byle sama ey olmaz. Bu kitab mahpuslar aidatmak iin yazmlar. Gnlmze ferahlk vermek iin... Yalana bak! Ben adam vurmuum. Uru Abbas duasn okursam gnahm silinecek... Yama m var! Doksan bin defa Allahuekber denilecekmi. Bunu Mslman nasl sayacak? Buna tebih dayanmaz. Elazizli eyh Kamil efendinin mritlerinden birisi izahat verdi: Tebih doksandokuz tanedir. Her devir edite bir tanesini sol elinin iki parmana sktracaksn. Yirmi devirde yirmi ekirdek. Tespih tamam olunca doksan dokuz tane yz. Doksan dokuz tane yz ne tutar bey?... Dokuz bin dokuz yz. yleyse doksan bini bulmak iin tespih ka kere devredilecek? On kere... te grdnz m? Her iin kolayn Allah bize gstermi. Lakin bir art var: Bkmyacaksm. Yarn yine ekersin. badetten bkmak Rabbimin gnlne g varr, gnahtr. badetten bklmam? Tbeyarabbi! Kayserili Tevfik yzn buruturdu: Biz nelerini grdk. Hele ceza tasdik gelsin... Bakalm nasl bkarsn Memet aa! Aman tasdik gelir mi? Hepsi stanbulluya dndler. Dursun efendi sordu: Tasdik ederler mi dersin beyim? Belli olmaz. una bir layiha yazver, sevaptr. Yazacam. Mdr beyle grtk. Karar sureti karmal dedi. Sen bana knyeni syle bakalm Memet. Knyemiz... zollunun Tepe kynden Kadir olu Memet Arslan. Tevellt de ister mi? stemez. Karar sureti iin bir istida yazacam. Bir de mhlet isteyeceiz. Birisi, merakla sordu: Temyiz bozar m beyim? nallah bozar. nallah... Bozmaz m ne mmkn? Ben ummuyorum. U sene de aa vermiler. Cezas onsekiz seneydi. Buna Kocareis merhamet etmi. stanbullu, byle syleyene hayretle bakt. Pek uzun yzl, gzleri siyah bir sicim gibi yumuk, dilek bir adamd. Kendisinden pek emin konuuyordu. stanbullu sordu: Senin fiin dolduruldu mu? Hayr beyim. ki ay sonra dolacak. Sana onsekiz sene mi verdiler?

 Onsekiz sene. Sen de mi kzn ldrdn? Hayr. Ben de namus uruna yatyorum. Karnn oynan vurdum. Ceza verileli ok oldu mu? ki sene oldu. Ben gelmeden evvel. Tevekkeli, tanmyoruz. Neden esbabiye ye sokmadlar?1 Sokmadlar. Kocareis bana fkelendi. fkelenmekle olmaz. Sen ii anlatver. Kar bakasna kat. Biz dnyoruz. Aklm bamda yok beyim... Byle bir gece... Gece. dedimse akam zeri. Amcam eve geldi. Sen yiit olsan karn bakasna kamazd ulan! dedi. Amcam yabanc deil. Karnn babas... Bize bu laf kaan karnn babas sylyor bylece... Vay Allah! Vay Allah! Sen benim kusuruma artk bakmayacaksn Allah! Amcam byle derse eller ne demez, diye dndm. Gzm karard. Byle ekin bime zaman... Soyunmadm. Ay var. Bir yorgunum, bir yorgunum... Bel kemiim ylan gibi rperiyor. Baltay aldm. Kt bir balta... Yukardan aa bir denedim. Frlad uraya... ndim derenin iine... Baltann arasna bir yonga soktum. Koltuuma aldm. Gittim karnn kat evin altna meldim. Ky uyumu. Arada, tek tk uyumayanlar da belki vardr. Kpek gibi emekliyerekten dama ktm. Hey kyl milleti! Sen bir kerre komunun karsn ileden karp karmsn. Hisarda yatar gibi dama yatak serilir mi? Bizim kylmz bey, hem kendine eder, hem komusuna... Ev iinde yatsayd vurmazdm.. O da kurtulurdu, ben de kurtulurdum. Hep kurtulurduk. Daha ylece, soluyarak ktm. Yukarda aklm bama geldi. Elin garibini yanllkla ldrrsn. Gnah Hseyin! dedim. Kurnaz kurnaz gld: Mahkemede Aklmz bamzda yoktu dedik. Aldrma... Adamn akl banda oluyor. Baltay kaldrmken ylece durdum. Yorgan atm. Rabbim bizi korumu bey. Herifin anasn, az kald doradk gittiydi. Kocakar adam gibi horul horul uyuyor. Tvbe yarabbi! diye yorgan ektim. Ayp bir ey. Malm ya, bizim oralarda anadan ryan yatarlar. Kar namahrem! teye gittim. Yldz alacas, birden ald. Herifi grdm. kz gibi soluyor. Duda davul gibi iiyor da hemen boalyor. Ulan sen adamla eleniyor musun, rezil! Baltay kalasna Hmhhh! diyerek yallah ettim. Yorgandan bel taraf, kazan gibi kabard. Tekrar yere dt. Bu sefer balta kemie skca gmlm. ekeriz kmaz, ekeriz kmaz. Odun yarar gibi bir ayam omuzuna bastm. ki tarafa rgalayarak yava yava ektim. Bir taraftan da glmem tuttu. Yarlacak ktn kamas kendinden olacak, diye glverdim. Herifin eski kars tede yalnz yatarm. Benim altmdan kaan da herifin koynundaym. Ben koynundaki kocasn am gibi doruyorum. Gzlerini vcr vcr am bakyor da, korkudan kalkp kaamyor. Hhhh! diye vurduka kafa, eneye kadar yarld. Burnuma taze et kokusu, kan kokusu arpnca aylmm. Ceza imdi karya geldi. Yarabbi! Sen gnahm affet! dedim. Lakin elim bir trl varmyor. Bereket eski kar bir kerre bard. Adam gibi deil, kurt dalam gibi bir ses. Bu ses ovay tekmil tuttu beyim.. Gk grlemesi gibi meret! Kar barnca benimkine bir gayret gelmi. Kendini damdan att. Ayamn arasnda plack kmldadndan,

besbelli, fkelenmiim. Baltay bir kerre salladm. Sol kulana demi. Adam, el terazisiyle ldrp ldrmediini bilir beyim. O dakikada bir cesaret gelseydi, onu da bitirirdim. slam dini aikare bey, ben korktum. stmde bir bak kald. nk baltay savurmuuz. Bir bak... Katm tarlalara doru... Vay Hseyin, vay Hseyin! Artk sen Allaha kar asi oldun! dedim, iime bir alamak gelsin, bir alamak. Dizlerim tutmaz. Boazm kurumu. Stma bastrnca adam nasl takattan der, ite yle bir i geldi bama... armm. Nereden bildin diye sor. Karma acdm. Herifin ilk karsna deil, benimkine acdm. Kar ykl idi beyim. Sonra biz mapustayken dourdu. Dinim gibi biliyorum ki olan benim. Lakin mahkemede bize fkesinden Bundan deil, lenden! dedi. Herifle on iki gn yattlard. Harman zaman on iki gn neye yarar? Harman zaman, ky yerinde ocuk tutmaz. Bir de kar ksm bir kerre kt oldu mu, ldm allah ocuu tutmazm. Biz byle biliriz. Reise bunlar hep syledim. Kanl gibi yalvardm. Reis bey, benim kanm bir ieye, ocuun kann bir ieye koy. Tbb adli doktoruna yolla!... Tabancann kurununu bilirlermi, ocuun babasn haydi, haydi bilirler dedim. Bunlar ayaa kalktm da, edepli edepli, yalvararaktan syledim. Sulu otur! diye bard. Kocareis, sulu otur diye terslerse artk ne diyeceksin. Oturdum. imdi mahkemede kaytldr. ocuk ne benim ne de o herifin... ikim1 zin arasnda saylyor. Kar duruyor mu? Kar baka kocaya gitti. Kary neden evvela ldrmedin? Amcam Kary ldreceksin! Bunun usul byledir. Pislik temizlenir dediydi. ki gn dndm. Kar milletinde bir vakit su olmaz. Eksik etek!... Akl yoktur. Hayvan gibi bir mahlk. Akl var, fikri yok... Kar milletini tekmil biz kandrrz. ncik verirsin, boncuk verirsin. Bir laf sylersin. Kar aldanr gider. Kar su gibidir. Be herif! Sen bir kary batan karr, evine gtrrsn. Bu Hseyin ne der bu ie? demezsin. Su erkeklerde... Sen erkei gryor musun beyim? Hseyin nasl sdrdna herkesi artacak kadar uzun uzun iini ekti. Kendi kendine konuuyor gibi dalmt Lakin.. Cesaret edip kary ldrmek varm beyim. Hseyin, sen kary seviyormusun. Adam sevdiine kyamaz. Gayr orasn bilmem!... Reis de senin gibi syledi: Anlald dedi karya kyasya vurmadn. Niyetin herifi ldrp sonunda kary tekrardan kabul etmekti dedi. Doru mu? Bilmem ki... Adam kendi yreini hi bilmez. Yrek, dnya gibidir. Bir gn bir gnn tutmaz. Bu gn seversin, akam iin geer. unu ldrsem de kurtulsam dersin. Gece koynuna girer, bu sefer de hey Allah, benim mrmden al da unun mrne ekle, dersin. Kar ksm eytann kendisi beyim. Bize onsekiz sene drt ay gn verdiler... Parmaklarn birbirine geirdi ldrdm gece herifle bir yatakta yatyordu. Kim bilir. Belki herif de kendi kendine, Hey Allah! Benim mrmden alda unun

mrne kat! demitir. Duas kabul mu oldu? Gzlerini yere ald Bizim oralarda geceleri plak yatarz. Onlar da plak yatyordu. Eski kars ilerde yalnz yatyordu. Bunlar beride, scack sarlmlar... On iki gnlk kar olduundan demek hevesi gememi. Herif ld kurtuldu. Biz burada her gn lyoruz. Adam, adam vurmamalym. Adam vurmuyorsun, kendini vuruyorsun. Varsn yaasnlar. Elbet kardan bkard. Sopay alard. Sopay yerken benimki Aman ne olayd da eski kocamda otursaydm, derdi. Piman olurdu. yle deil mi beyim? yle... Mahkeme kararlarn pek ziyade merak eden Kayserili Tevfik yavaa sordu: Neden tam ceza vermiler beyim? Ahmet stanbulluya brakmadan elini kaldrd: Bize de tam ceza verdiler. Demek ki usul byle... Karn ktye dnce, bu mahkeme hazzediyor. Oh, tamam! yi bir i. diye seviniyor. Ahmet enelerini skmt. kk elmack kemikleri ve ukura kam gzleriyle tatara benziyordu. Yumruunu hafif hafif dizine vurarak, dargn ve kindar anlatt: Ky yerinde hizmetkar ksmnn rz, namusu aann elindedir. Aa ksm hizmetkarnn rzna ters bakmayacak. Lakin dnya bozulmu beyim. Bende ocuk dokuz tane. Bir kardan dokuz ocuk. Drd kz, bei olan... Benim kary bizim oralarda bilmeyen yoktur. Osmanl bir kar. Boy, benim ikim kadar. alr, amma ylesi alr. Deirmende ou zaman erkeklerin ykleyemedikieri uvallar hele ekilin yavrularm! diyerek bir koniyle hayvana atverir. Krei, yabay ekti mi, sekiz dokuz erkek nnde duramaz. Byk kz, bizim aann oluna verecek oldu. Ben raz gelmedim. Aa olu! Ba stne! Zengin yer... Kz rahat edecek. Lakin adam o adam deil... Babas evli, en kk kandan doma bir kz kardei vard, onbir oniki yanda, uncack bir kz! Bunun rzna gemi dediler. Kardeinin rzna gemi... Tuh, Allah belasn versin! Raz gelmedim. Lakin kar, ille de olacak! dedi. Drdr dan bktm. Usandm. Bir gn tarladaym. Olan geldi. Ahmet, Sen kz neden vermezsin? dedi. Yz yzden utanyor. Aa sen bilirsin! Kz senin, gtr kes... Lakin daha ufak! dedim. Ulan nere si ufak? Erkek grd m, ksrak gibi sarsn titretiyor, diye gld. Gltk. Kz verdiler. Aradan bir ay kadar geti. Bir gn anas evde yok. Kz geldi. Alyor ocuk. Ne var? Dedim. Aa, benim herif anamla yatyor. dedi. Ulan o nasl bir lakrd! Kemiklerini krarm! dedim. Kz yemin etti. Yalandr, hele sen dur.. diyerek kz yolladm. Girdim dnmeye... Bizim kar damadn hakikat ok seviyordu. O gnden sonra kollamaya baladm. Bir gn ilerde yatyorum. Kar ocaa su koydu. Su kaynaymca kenardan imar edip gveysini ard. Beraber bizim eve girdiler. Sradm pencereye... Bizim kar, damad nne alm ykyor. Biraz bekledim. Baktm, baka bir ktlkleri yok. eri girdim. Kolay gele! dedim. Ho geldin! dediler. Konutuk. Bunda bir fenalk yok ama kz daha ocuktur. Akl ermez.

Bu iler yaplmasn! dedim. Kar birdenbire fkelendi. Bu da benim bir olum! Kafam kzdrma, sana inat, soyunur koynuna girerim! Ne olurmu? dedi. Ertesi gn, aa deirmenden gelirken atn ban tuttum. Meseleyi yle yle anlattm. Hiddetlendi. Olan, bizim kzla beraber iftlie yollad. Aradan iki gn geti. Kar, tavuk piirdi. Yal ekmek yapt. Kz grmeye gideceim dedi. Yalvardm, etme kar! Bu kadar ocuk sahibi olduk biz. Gnahtr! dedim. Raz gelmedi. Kz cahilmi. Yalnz bana... iftlik gibi yerde... una bir sopa ekeyim. dedim. Gcm yetmeyecek. Glmeyin kardalar... Dorusu1 bu! Kar gitti. Ben adan yemekten kesildim. Meer, kyl iin farknda imi. Byle eyleri dnya iitiyor da sen duymuyorsun. Odada byle oturuyoruz. Canm da fena sklm. Birisiyle attk. Bize namussuz demesin mi? Ulan dedi karn gveyinle yatyor pezevenk! dedi. Akam eve gittim. ocuklar bir kerre srasyla dayaktan geirdim. Yzlerini, gzlerini paraladm. O gece ekmek yemedim. Byk olan, sofray hazrlad: Haydi! dedi. stemez! dedim. Ne var? dedi. Bir ey yok, dedim. Sabah da ekmek yemedim. Halbuki ben bir dakika ekmek yemesem duramazdm. O gnden beri, beyim, yreim iti. Sonra ilik keseye vurdu. Hayalarmza... imdi, canm ekerek abdest edemiyorum. Ertesi gn akama kadar srt st yattm. Ben yle el gibi ocukken ie girmiim. Ben bo oturamam. Bo oturdum mu hasta olurum. Adam bo durur mu? Bo adam mezarda olur. Dur bakalm, o da orada bo mu? Ona da orada, mutlaka bir i bulmular, derim, dnrm de... O akam da ocuklara bastm sopay. Ertesi gn de kar gelmeyince, arklar ektim. Bize iki saat bir ky var. Kzlibrik derler. Aas bizim aaya dmandr. Oraya gittim. Maceray bir bir anlattm. Ben bunlar vuracam aa, sen ne dersin? dedim. Bana bir kurt tfei verdi. Krt tfei bilir misin beyim? Bilmem. Uzun olur bizim tfekler. Uzaktan iyi vurur. Lakin tek atar. Bir kerre attn m, namluyu temizleyeceksin, yeniden dolduracaksn. Yarm saatin ii! Velhasl uzatmayalm, tfei srtladm. Oradan gece vakti yola ktm. iftlie vardm. Bir alln dibine silah sakladm. Eve yanatm. Bereket kpekler bizi tanr. Ay gndz gibi. Yaz aylar damda yatar insan... Dam gzlemeye baladm. ki yatak serilmi. Birisinde kzla gvey olacak yatyor, birisinde benim kar. O gece bir ey fark edemedim. Sabah olurken Muradn kenarna indim. Sazlarn iine, kuma yattm. kindiye kadar uyumuum. kindi zeri, Allahdan olacak kz yalnz bana suya geldi. Sordum. Baba, gece oldu mu, beni uyutup yanmdan kalkyor. Anamn koynuna giriyor. Ben uykuya vuruyorum. Halbuki uyumuyorum. Aman buna bir are! dedi. Alama! Sen alama sus! Al gznden bu gece! dedim. Kz gitti. Belimdeki ekmei kardm. im hi istemiyor, ama bir iki lokma yiyeceiz. ylece dalmm. Bir de ayldm. Akam olmu. Bir mendil ekmei btn bitirmiim. Susuzluk beni sarmu. Yanyor uram. Ate dm yanyor. Belli bir ey! O gece elimizden kaza kacak. Yatsdan sonra tfei besmeleyle doldurdum. Eczasna iyice baktm. Yava yava eve yaklatm. Dama

yakn byk bir dut aac var. Onlar hayvanlara bakmaya gidince ben aaca ktm. Benim kar yataklar serdi. Bir taraftan da trk sylyor. Keyifli... Ay adam byk gsterir. Karnm her taraf gzmde byd. Yataklar serilince seslendi. Geldiler. Kzla herif bir yataa girdi. teki ilerdekine yatt. Aa ksmnn karch fkaranmkine benzemez beyim... yi yediinden, toprakta ypranmadmdan beli kuvvetli olur. Kzn iki defa icabna bakt. Sonra kz uykuya vard. Biraz sonra herif kafasn at kibi havaya kaldrd. Kaynanas olacan tarafna bakt. Meer domuz kar uyumazm. Kolunu beyazca karp imar etmez mi? Gvey, kzn adn sesledi. Cevap kmaynca kalkt. Adamn eti ay nda gm gibi parlyor beyim. avk gzm ald. Gveyle kaynana yataa girdiler. Yzme bir rzgar arpt. Frndan km bir rzgar. Dudam ossaat atlad. Zrl zrl ter bast bize... Dutun yapraklar da inadna hrdyor. Tbeyarabbi! Benim karnn huyudur, Allahm emri srasnda kei gibi barr. Adamn gsn paralar. Yzlerini karaladktan sonra gvey, Kz orospu! Boynumu kopardn! dedi. Kna bir amar att. Allahdan da utanmaz m adam. Ulan, ekin yorgan stnze! diyerek az kalsn baracam. Avularm terden slanm. Tfei dorultmak ne mmkn? Kz uyanr diye de korkmuyorlar. Herif Yarn gidecek misin? diye sordu. Kar th dedi. Babam gelirse kz!, Baban deil ya isterse Malatya valisi gelsin! Ben bir kerre ileden kmm Bekir! dedi. yi yleyse... dedi bizim damat... Glyor reziller... Benim karnma bir sz dt. Yanyor iim, yanyor... Azma bir dut yapra aldm. Ac geldi, tukurdum. Ate, bama kt. uralarm bir ho oldu beyim... Seslere kulak veriyorum. Kafamn iindeki gmbrtden, silah atlsa nafile, duyulmaz. Yalnz anladm ki olan geri gelecek, bu sefer kar brakmyor. t gibi yalvaryor. te o, zaman anladm ki benim kan azm. Gayr faydasz... Yalvaryor... Bir soluk dur. Dur hele... Vallaha brakmam... Seni paralarm.. Dur! diyor. Arada bir de glyorlar. Olan, Yoruldum, orospu! Ben yoruldum. dedike... Ahmet gzlerinin yaardn, eline bir damla dnce anlad. Kibrit pyle betonu izmekten vazgeti. stanbulluya glmsedi: Kusura bakma beyim... Namus meselesi zor mesele... Tfei dorulttum. Baktm ki ellerim titriyor. Lahavle ektim. Kuluvallah bir Elham okudum. Tekrar tfei gzme aldm. Aklma geldi!... Ya vuramazsam... Ya lmezse... Olann ba altnda haraketli Nagant tabanca var. Dur hele... Bekle hele... dedim. Nihayet kar, olan kza gndermeye raz oldu. Lakin kza demeyeceine yemin verdirdi. Titreme ellerimden yreime vurdu. Yreim, karnm titriyor. Dilerim birbirine arpyor. Boulacam tesi yok. Sesinden uyanacaklar diye dilimi aralarna sokmuum. Sabahleyin kk aynaya baktm. Dilimin kan, azmn iki yanndan eneme akm. Dilim delik delik olmu. lerden bir kpek uludu. Sesi duyunca, iimde titreyen damar rpadak durdu. Artk ka saat gemi bilmem. Dam stndekiler uyumular. Kar da horluyor, herif de... Zamandr dedim. Aatan syrldm. Beni adan dam saymadklar belli bir ey... Merdiveni bile ekmemiler. Yukar ktm.

O sraya kadar niyetim kary vurmak... Lakin dam stnde dura kaldm. Kzla olann yatt yatak nmde... Ahmet! Sen kary vuracaksn. Kar lecek... Sen dama gireceksin. Bu namussuz, baka bir hizmetkarn namusuna dolaacak... yisi m... dedim. te orada aklm deiti. Yataa yaklatm. Benim kz, uyku iinde kocasnn gsne iyice sokulmu. Ne olacak? On yanda bir ocuk. yilii ne bilsin, ktl ne bilsin!... urada alar, urada unutur. yi, ama biz bunlar nasl ayracaz. Tfei yere uzattm. Kz yavaa geri ektim. Bak u bendeki fikre bey. Uyanrlar da beni vururlar diye dnemiyorum. Aklma bile gelmiyor. Bereket uyanmad benim kz... yice ayrdktan sonra tfei aldm. Kzn zerinden damadm olacan akana namluyu uzattm. ylesine ki namlunun demiri kzn yanana dedi deecek... Tetie basacam srada bir de baktm, yatan ilerisinde kuru ot var. imdi barutun harile bunlar tutuur. Ev bunun babasnn mal. Bunun babasnn bize iyilii var. dedim. Adam o srada her eyi dnyor. akaktan skmak olmaz. yleyse... Yata dolandm. Ba ucuna dikildim. Namluyu tam alnnn ortasna dayadm. Tetii ektim. Ne dersin bey, tfein sesini hi duymadm. Kafa kemii, bakr tas gibi uraya yuvarland. Damadn gzleri ald. Bana bakt, kapand. Kz silahn sesine uyanmad ama, bizim kar ilerden, Ne o grlt! diye doruldu. Beni grnce gveyi si zannetmi olmal ki Bekir! dedi. Seslenmedim. Seslenmedim ama beni tamd. Ne bok yedin! diyerek srad. Tfei atp merdivene kotum. Peime dt. Artk ka saat bilemem, bana oralar dar getirdi beyim... ki kerre Murat kenarna indirdi beni. ki kerre iftlie srd. Baz kz gibi bryor, baz akal gibi inliyordu. Hitanmda bacaklarmn kuvveti kesilince baktm beni ldrecek, iftlikteki yanamalara doru katm. Beni karnn elinden kurtardlar. te bizim i byle oldu beyim. Sana evvela sene mi vermilerdi? sene... Mustantik iki defa sordu. Olum dedi. Tfei dayaynca gzn at m? dedi. Amad. Sonra at. dedim. yi dn evladm. Ate etmeden evvel, demek amad m gzlerini? diye bir daha sordu. Amad. dedim. At demeliymi. Biz bilemedik. yleyse, yavrum, sana sene gn verdireceim. Evrak yle tuttum. Var, yr ellerin yeil olsun. dedi. u halde, mustantik ii beendi yle ya? Beendi beyim. nk bizim aa olunun zerine ahit]ik etti. Aa mustantie dedi ki: len domuz, bir yerde lecekti ya... Ne faydaki geldi bu fkaranm banda akamlad. dedi. Kzma el uzattm syledi. Krd cevizleri hep hikaye etti. Mahkemede syledi mi? Sylemez mi? te o sebeple Kocareis sene verdi ya... Lakin temyiz mahkemesi onbe seneye kard. Ben byle bir kanun grmedim. Kanunu brak... Olum, kanun deil bunlarmki, orospu ukuru... Lastik, birader, uzadka uzar. Allah belalarn versin... Ulan Alman! Yeti kafir olu kafir! stanbullu, son sz syleyene ters ters bakt: Alman kartrma... Alman'm daha iyi olduunu nereden bildin?

Dursun efendi, gzlklerini emniyetle dzeltti: uradan bilir ki beyim, bunlardan yezidi olmaz. Bunlar Allann bir belas... Yahudinin hesab... Vaktile Sivas'a vali gndermi padiah! Vali, geldiinin akam aa, tccar, bezirgan takmn ziyafete arm. Yedirmi, iirmi. Kahveden sonra, Sivas'n en zenginini aaya buyur etmiler. Ahra sokmular. Direkte bir tiftik keisi bal duruyor. Vali sormu: Aa bu nedir? Bu mu? Sayenizde tiftik keisi Devletlum! Vay bu mu tiftik keisi! Hele ykn! Adam sopann altna ykmlar. Bir, be, onbe, valinin avuu yaklam, Lzumsuz yere dayak yeme efendi, be yz lira ver de hayatm kurtar. demi. Adamcaz be yz saym. Duvarlar tutunarak giderken bir takrip meseleyi yukardakilere tlatm, ikinci zengini buyur etmiler. Vali sormu: Bu nedir bu? Adam bakm bakm. Kei dese dayak muhakkak... Bu mu Vali paa hazretleri!.. Bu halisinden ko... Hem de Erzurum koyunu... Mor koyun cinsi... Bire ykn! Ykmlar. Onu da szdrmlar. Velhasl, sra yahudiye gelmi. Yahudi ahra girince vali, Bu nedir bezirgan? demi. Yahudi derhal elini belindeki kemere atm, Paam demi, bu ne keidir, ne koyundur. Bu Allahm bir belasdr. Her ka lira iktiza ise emret! Onun gibi... Bunlar da ne Alman'a benzerler, ne de ngiiiz'e benzerler. Bunlar Allann bir belasdr. yi ama Alman daha beter... Sen beter diyorsun, ben deil diyorum. Herifin biri yola km. Yol atnda baka bir yolcuya rastlam. Beraber giderlerken yamur balam. kinci yolcu heybeyi am, birinci yolcuya bir muamba vermi. Biraz gitmiler. kinci yolcu, Nasl muamba? diye sormu. yi kardeim! yi elbette. Grdn m, ben ihtiyatkar adamm. Muamba olmasayd, imdi slanacaktn... Sa ol karde. Biraz daha gitmiler... Muambada maallah muamba... yi dnmemi miyim? Yolda birine rastlarm, yardmm dokunur, diyerek bir tane fazla aldm. Zibidinin iti gibi sr sklan olacaktn. Ha? Eksik olma efendi! Biraz daha gitmiler. Babadan vasiyet var, diye balam, muambann sahibi, ihtiyat elden koma dediydi. Cennetlik bir adam bizim peder. Muamba olmasayd, suya dm spaya dnecektin. Sahi... yle... Allah raz olsun... Biraz daha gitmiler. Yollar bir rmaa uram. Kpry geerlerken muamba sahibi tekrar, Nasl muamba! Hey pederim. Topran bol olsun... Sana bu muambay vermeseydim... derken teki artk dayanamam, muambay yere alm. Kendini kprden suya atm, bir dalm km, bir daha dalm km. Nihayet yar beline kadar suyun iinde dorulmu... Ulan namert! Muamba olmasayd bundan daha beter mi slanacaktm. Yr, seni gzm grmesin! demi. Biz de yle olduk beyim!.. Bir slandk ki, Alaman bile gelse bundan beter slatamaz. yi ama, bak bizim Abuzer'e bir sene ceza verdiler. Aman! Ona da m ok vereceklerdi, yahu! Olan z babasn, karsnn koynunda yakalam... Byle srada adam vurmayacaz da ne zaman vuracaz? Sen ona bakma! Abuzer. Buyur beyim. Babandan phelendin miydi? Ne mmkn beyim! Adam babasndan phelenir mi?

 Nasl ifade verdin? Olduu gibi syledim.. Biz braktk askere gittik reis bey dedim, ondrt ay sonra izin kt. Kye geldik. gn evde oturdum. Babam beni alacak toplamaya yollad. Bir gn sonra yallah deirmene... Postallar karmadan, bu sefer de kaak almaya... Yahu biz karnn yzn hi grmeyecek miyiz? Bir gn bostan bekleyeceksin dedi. Gittim. Gece yars, canm kary ekti. Kusura bakma reis bey, buras mahkeme olduundan dorusunu syleyeceiz. Burada siz, peygamber postunda oturuyorsunuz. Eve geldim. Grlt etmeden ieri girdim. Bir de ne bakaym, yatakta iki kii yatyor. Ulan! Dinini imann! diye bir nara vurmuum. Babam karma dikildi. Sen misin baba! Benim eolu eek, bostan neden braktn? u sebepten braktm ki... tamam be kurun skmm gsne... Bir elimle yakasn tutup, gsne sktm kurunlar... Pisin kan suratma fkrd. Can verirken kolumu, zelzele gibi sarst. Yere aldm. Grltye ra yakm, anam kotu. Kz bu ne rezillik! dedim. Sen gittin aray uydurdular. Bir senedir her gece beraber yatyorlar hey olum! diye balad alamaya... Bana neden sylemedin? Geline kaynanalk ediyorsun, diyerek inanmazdn yavrum! Ulan Allah topunuzun belasn versin! Bir sene verdiler. Bir ey kalmad. Biz cezay tkettik bey... Allah size yardm etsin! Kar ne oldu? Korkudan atlam. Krk gn sonra ld. fadede ne sylemi? Evet, kaynatam stme kt. Ne yaptmsa elinden kurtulamadm. Sonunda raz oldum. demi. Daha ocuktu bey... Oniki yanda var yoktu... Akl m erer? Bak, Abuzer, eer anan syleseydi, onlar kollasaydm cezan idamdan, Memet gibi, onbe seneye inerdi. Bizim millet cahil olduundan ifade vermesini bilmez. Kardan phelenince, kanun vurmayacaksn, boayacaksn diyor. Ama phelenmeden, apansz stlerine varr da, ktlkte rastlar vurursan, o zaman mesele bakalayor. Erkek ksm, akln kaybediyormu. istanbul'da byle bir vaka oldu. Bir ofr karsndan pheleniyor. Lakin kimseye farkettirmiyor. Karnn oyna, olann en aziz arkada. Hangi gn, nerede bulutuklarn iyice reniyor. O gn irkete gidince doktora km. Hasta olduuna dair bir rapor alm. Eve uram, bakm kar yok. Komulara sormu. Anasna gitti demiler. Anasna gitmi. Kocakar Buraya gelmedi demi. yleyse syle de eve erken dnsn. Ben hastaym valde, demi. Doru arkadann evine. Kapy alm. Arkada aar amaz, herif gsleyip ieri dalm. Kan karyolada anadan doma yatyor. Kocasn grr grmez yatan altna girmi. Olan eilmi, tabancay boaltm. Gitmi karakola teslim olmu, ifadesinde Ben bunca senelik karmdan hi phelenmemitim. O gn hastalandm. Eve geldim. Kaynanama gitmi olduunu anlaynca oraya gittim. Sonra Evde kimse yok. Arkadaa uraym da bir ay piirteyim, dedim. Kapy ap beni grr grmez, benzi att. Kekeledi. Hayrola! dedim, demedim, ierden bir kar sesi,

arkadamn adn seslendi. Karmn sesini tandm. Odaya yrdm. Sonrasn bilmiyorum. Ondrt ay verdiler. Yatt, kt. yi ama bey, biz bu usulleri bilmeyiz.Biz kurduz! Kabahat sizde deil, kabahat evvela fkarahkta, sonra cahillikte... Fkaralk u sebepten kabahatli ki... Kary parayla satn alyorsunuz. Kt yola saptn sezince boayamyorsunuz. Kolay m? yz lira masraf etmisiniz, batmsnz. Halbuki adam bindii ksra bilmez mi? Karnn fikri bozulunca.. Su vermesinden bellidir. Lakin doluya koyarsn almaz, boa koyarsn dolmaz. Sopa atarsn, kt sylersin. Daha beter yz gz olursunuz. Cahillik sonra yakanza sarlr. unu yakalayp hovardasyla birlikte ldreyim. dersiniz. Cahil adam aklna bir ey kilitledi mi kurtulamaz. Konu komu da, Vur, namusunu temizle, derler. Haklsn bey. Boamak gitsin. Lakin adamn nefsi brakyor mu? Adam cn arayacak oluyor. Peki, zenginler neden bizim gibi dnmyorlar? Brak namertleri... Zengin demek namussuz demek... Hepsi deil tabi... Zengin ksmnn da elbet namuslusu var. O kary boar, kurtulur, ki ay sonra paray sayar, onbe yanda bir kz daha alr. Memet, ar ar sordu: Kz kt yola derse?.. Oraya hi aldrmaz. Meseleyi biraz da unutturur da birisine veriverir. Tahsildar Dursun efendi gld: Hakkn var beyim. Bizde bir Nail aa vard. imdi para babasdr. Paray pezevenklikte kazand. Bu Malatya'ya algl kahveyi ilk defa o at. Bir gn paydostan sonra Mazmanoluyla ekimiler. Mazmanolu kavat diyecek olmu. Nail aa, glm. Okumak, yazmak da bilmez. Otelin katibini arm. Yaz uraya bir 'kavaf kelimesi, demi. Katip kocaman bir kavat yazm. Aa cebinden keseyi karm. arkadak altn devirmi. Haydi Mazmanolu, oku bakalm... demi. Akll adamlar glmler. Mazmanolu, Allah belanz versin demi, yrm. Sen paray bilir misin? Bir de, paral adam sinirli olmuyor. i tkrnda... Dnyor besbelli. Diyor ki: Bir orospu yznden hapse gireceiz. Karmz kesilecek. Adam sende. Affederim gider kaltak! diyor. Sen halbuki, zaten barut gibisin. Yar a, yar tok... Ky yerinde karn, kzn kt yolda deilken odaya koymazlar. Bir de alnna kara bulamsa, iki adam arasna hi klmaz. Her dert fkaranm banda arkadalar... Asl namussuzluk, bu devirde fkaralk... Memet, yere bakarak ihtiyatla sordu: Demek, bizim cezay temyiz tasdik mi eder beyim? Belli olmaz Memet. Biz elimizden geleni yapacaz. Namuslarna kalm bir mesele. Sizin kz kerhaneye derse ne halt edersiniz? diye yaz. Yazacaz. Vicdanlar varsa... Kayserili Tevfik, elini kaldrd: Vicdan kartrma... Bu srada, kapdan ieriye kavat Alo

girdi. Elli, elli be yalarnda, salar, sakallar bembeyaz, fakat son derece gl kuvvetli bir adamd. Bacanda beyaz bir dondan baka elbisesi yoktu. Pazlar, gs adaleleri pehlivana benziyordu. Ulan, burada msnz reziller! Diye bard. Gzleri pek fena grd iin yaklanca stanbulluyu farkederek duraklad: Kusura bakma bey... Seni farkedemedim. Ben bu namussuzlar aryorum sabah beri... Kimleri aryorsun Alo? Hseyin ile Ahmet'i... ikisinin de tepelerine dikildi. Balyoz gibi yumruklarn balarnn zerinde savurmaya balad: Ulan avratlarn... ettiimin kavatlar... Sabah beri... Ulan deyyuslar... Ulan kelimei ehadet getirin... Elden gidiyorsunuz... Dn nme... Yallah! Bedri efendi aryor... Nerde bizim pezevenkler! unlar sr, getir! dedi. Haydi! Herkes ve herkesle beraber Hseyin'le Ahmet de glmeye baladlar. Kavat Alo bir nara att: Kalkn dedim, avratlarn... Ulan kalkn... Namusular gzleriyle msade isteyerek kalktlar. Kavat Alo iterek onlar dar kard. Kavat Alo da ad stnde namusulardand. O da karsn vurduundan onsekiz seneye mahkm edilmiti. istanbullu iini ekti. Dursun efendi gzln dzeltti: Ne oldu bey! Sen daha, bizim namussuz Bedri'nin tayfasna alamadn m? Alamadm Dursun efendi! istidadn yok... Hamdolsun evet... istidadn yok dedim ya... Bak grrsn. Onbe gne varmaz, Memet'i nasl altrrlar. Memet korkuyla sordu : Beni neye altracaklar Dursun efendi? Okumaya altracaklar! Allah raz olsun. eyh Yusuf efendi de altracak. Ben Kuran kolayca sker miyim? Kolayca skersin. tekiler glmeye balaynca Memet hepsinin yzne ayr ayr bakt. Neden olduunu kendisi de bilmeden ban nne edi. istanbullu yavaa sordu: Bedri efendi, niin hep namusulara musallat oluyor? Namusu olduklarndan... Anlyorum. Hazin ey! Hazin ama, bir bakma hakl!... Hakl olamaz. nk bunlar maksad sezemiyorlar ki... Bsbtn aryorlar. Bir ktl, bir baka ktlk ile tedavi etmek mmkn

deil... Bizim Bedri hi bir eyi tedavi etmek gayreti gstermiyor ki... Eleniyor. Ben insanlarla elenilmesini sevmiyorum. Sen insanlar mahpus etmeyi de sevmiyorsun ama beyim, kanun bu ii pek seviyor. Kayserili Tevfik, garip olduu iin Malatyallarn birok hususiyetlerini tenkit etmekten holanyordu. Gzel yzn ast: Ben Bedri efendiye bu ileri hi yaratrmadm dedi. Kendi kredisini de dryor. Fkaralara da yazk. Siz yalnz yazk dersiniz. Aferin, herif namusunu temizlemi dersiniz. Herkes de yle sylyor. Lakin bir lokma ekmek isteseler veren bulunmaz. Bedri'ye gelince: Ser, sayar ama, kumarda kazanrsa bunlara para datr. Kayserili Tevfik, gnlsz gnlsz tasdik etti: Oras doru... Eli ak bir adam. Lakin o huyu olmasa... stanbullu kederle glmsedi: Dnya, tersine dnm Tevfik. yi adam bile iyilii fenalkla beraber yapyor. Galiba bir gn gelecek, hepimiz yalnz iyilik yapmaktan hem korkacaz, hem utanacaz. Cezaevinin o sralarda mevcudu yzelli yzaltm arasndayd ve iki gnden beri esas defterlere gre iki kii fazla kyordu. Mahkm defterini saydlar: Yzsekseniki, mevkuf defterini saydlar: Yzyetmi. Para cezasndan da iki kii var. Yekn: yzelliyedi. Ekmek defteri de tadat edildi. Sekiz kii ekmeksiz olduu iin, ite, hasl cem: yzkrkdokuz. Gel gelelim, iki gnden beri, daha dorusu iki gn iki gecedir ierisi saylyor, mahpus iki kii fazla grnyordu. Bagardiyan, istanbulluya kim bilir ka defa tekrar hesaplattrd: Yaz bakalm beyim: Onbir kar kouu. Ondrt ocuk kouu. Sa alt kou: Seksenbir. Sol alt kou sekseniki, sa st kou yetmidokuz, sol st kou doksaniki. Topla unlar allasen... Topla diyorsun ama, benim hesabm kuvvetli deildir ki... Sen bu hesab tahsildarlara yaptrmalsn. Topla beyim... Hele topla... Ben ardm. Neye aryorsun? Darda ahval perian olduundan... Ekmek bulmak gayet mkl olup... ki kii, ziyaret gn ieri kamtr. Alaym sras deil beyim... Mdr bey bana kzyor. Hele unlar vur biribirine... Alay m? Yahu, ben doru syledike bu bizim millet alay zanneder. Gzn a sergardiyan... Budayn kilosu yz kuru... Burada tayn bedava. Duyan olursa iki kii deil, ikiyz kii gelir. Jandarmalara tembih et... Ondokuz dokuza dokuz elde var bir. jandarmalara tembih et, ierden dar kaan olmaz, duvardan atlay atlay vermesinler, dersin. Dokuz, elde ka vard. Elde bir. iki, , onbir, ondokuz, yirmialt, otuzbe. yzelli dokuz, iki mahpus fazlamz var. Sergardiyan bu i, gayet tehlikeli bir hal ald. Akim varsa, iki kiiyi gizlice brakver. Beni brakrsan, mddeiumumiye gidip sylemem. Ah bizim elimizde olsa... Hele bir daha yaz ver elim... uraya, u temiz kada ek... Bagardiyan artk rakkamlar ezberlemiti. Gzlerini tavana dikerek yazdrmaya balad: Kar kouu onbir...

ocuklar ondrt, alt sa kou seksenbir... Netice tabi deimedi. Kanuna ramen Malatya cezaevinde iki tane susuz vatandan yatmakta olduu rakamlarn belagatli diliyle meydana kyordu. Bagardiyanda nihayet tela balamt. Bir kii noksan ksa maazallah bu tela iki gn evvel kyametleri koparrd. Galiba Fazla mal gz karmaz diye dnm, aldrmamt. Mdr bey gelecek. Gelirsem mevcudu tamam isterim. Sonra sen bilirsin, dedi. Aman beyim, kalk unlar beraber sayalm. imdi herkes bahede, koridorda... Atlyede... Gece sayarz. Gece mi? Mdr bey gelecek diyorum. Ben imdi hepsini koulara tkarm. Herkes, be dakika yatann zerine oturuversin... Geberirler mi bu reziller? Ddkler alnd. Gardiyanlar koutu. Mahpus, glerek, homurdanarak, mitsizlikle ban iki tarafa sallayarak koulara girdi. Koular grmedike sefalet kelimesinin lisana hangi sebepten girdii ve nerede kullanlaca anlalmaz. Herkes betonun zerinde yatyordu. Ranzalarn beheri seksen drt liraya kyormu. Karyola getirmek, tahtadan kerevet yaptrmak imdilik nedense yasakt. Dnya zerinde ka eit ul, kilim paras, hal eskisi, uval, bez, hasr varsa yerlere serilmiti. Bunlarn stne, duvarlarn dibine minderler, yataklar toplanm duruyordu. Pencere ilerine kaseler, tabaklar, tuz kabaklar, sabun kutular, kk knlarda biber, nane, bulak bezleri, cigara tablalar, kurutulan meyve ekirdekleri koyulmu, duvarlara erzak torbalar, elbiseler, kasketler, ay ibrikleri, yarm gaz tenekeleri, balamalar aslmt. nsanlarn mtemadi kederi ve fkesi btn bu eyaya ve duvarlara sinmi gibi ieri girenlerin yreine birdenbire merhamet ve rperme kyor, hele gece olup tavandaki yirmibe mumluk ampuller yanmca, ancak evinden uzakta kalmaya mecbur kyllerin duyabilecei iflah etmez gurbet hissi ve yalnzlk afeti de btn bu uygunsuzlua karyordu. Karanlkla beraber balayan kurt kaval, ge vakitlere kadar kaybolmu ocuklarn korkusunu ve ikayetini uzatr dururdu. Krtler, iki kerre ezilmi btn milletler gibi insanlarn yzne daima glmseyerek, keder ve korkuyla bakarlar ve bu glmsemeyle bu korkulu baklar, koua yarard.

Mahpusane kyller iin bir eit hastalktr. Derman yok, bu cenabet illetin derman yok bey! stanbullu saymaya balaynca birisi yumuak yumuak sordu: Af m var beyim? istanbullu glerek ban sallad. Artk hepsi, kk sesleriyle tek tek konutular: Af olmaz m? Hkmet uykusunu kaybetmi... Ben burada padiahlk edeyim, tahta oturaym da... Hem de koca hkmet olup... Ne demek! diye uyku aras zplyormu. Verirler yleyse... Grrsnz... Aff bize verirler. Verirl ermi ama rzna geeriz diye korkuyorlarm. Bu af dediin de dii mahlk mu? Dii mahlk. Sen ne sandn? yleyse arlk almadan vermez. Bu hesap af hesab deil... Ya ne hesab? Kayp hesab! Bizden biri inallah kay, blmtr. obanln zorluu burada... Bakarsn, hayvanlardan birisi noksan... Arayp bulacaksn. Mal canm yongas... Susun yahu! Biz vazife grmeyecek miyiz? Vazifeye canm kurban olsun Baefendi. Biz Murat beyle konuuyoruz. Bey, eksik miyiz, fazla myz? Fazlayz Abuzer! ki kii fazla kyor. Bak bakalm, yabanc var m? Yabanc ne demek. Trk umum Trk demektir. Hep kardeiz. Sen u dadan, ben bu dadan... Gazete ne yazyor beyim? Aman gazeteden de haberi var. Bu nasl bir kurt... Beenmedin mi? Arslan gibi bir kurt. Olum, krdn arslan gibisi olmaz. Eer bunu gazeteden rendinse, belli bir ey, gazeteler yalan yazar. Saymadan bir netice kmad. Uyzellidokuz rakkam sanki cezaevi idaresiyle iddiaya girmiti. Mdr bey, tela iinde geldi. (Her zaman gelirken ve giderken tela iindeydi? O kadar yumuak bir adam olduu halde bu telan sebebini stanbullu bir trl anlyamyordu.) Bagardiyana, yukarda stanbulluyu sinirden ldrecek kadar manasz surette bard. Nihayet bir gardiyan, Murat bey! Mdr seni aryor! diye posta geldi. Hayrola mdr bey! Ben istifa edeceim. Artk Ali de vazifeye bakmyor. stifa edeceim. Gidip dut kurusu satacam. Ben bktm. Ne olmu. Telalanma canm... ki kii fazla geliyor. ki kii... Canm, defterlerde bir yanllk vardr. Katip nerde? Katip geldi, gitti. Bakatip arm. Yahu! Ben ne halt edeyim? Katip hafz imi. Trk sylemeye aryorlar. Kabahat senin. uraya bir daktilo alalm, dedim. Etme birader. Benim elenecek sram deil... Bir de daktilo eksikti. te bizim katipten ala daktilo mu olur. Gtrp yanan okuyorlarm. Namusum berbat oldu. yi trk sylediinden kanlar kaynyordur. Sen yle otur. Bir

kahve piirsinler. Kahvenin sras m? Ali! Eek herif! Buyur. __Mahpusu baheye cemet. Bir masa ile iki iskemle karsnlar. Defterleri gtr. Defterleri sen gtr. Bir de esas defterleri kaybolur. Yahu siz beni astracak msnz? stanbullu, mdr beye bir cigara verdi. Ali dar pencereden dary iaret etti: Krmzl geiyor. Ko mdr! Hangi krmzl... Vay canna! Bu kza gittike bir hal oluyor. una bak... Tbe yarabbi! Allah beterinden saklasn! Sen de imdi bana kz gsteriyorsun. Ne halt edeceiz? Canm mdr bey, eksik olmasn da fazlann zarar yok. Nasl zarar yok? Daktiloyu kenara brakarak kk masay koturdular. Sergardiyan Ali efendi, defterleri koltuklad. Mdr bey, dar gidecekmi gibi apkasn bana geirdi. Tesadfen olsun, kurdelenin fiyongasm sola getiremiyordu. stanbullu her zamanki gibi ihtar etti. Mdr bey, her zamanki gibi evirip evirip apkay yine yanl giydi. Radyoya bakarsan seninkiler yenilecek. Kim benimkiler? Ruslar. Neden benimkiler imi. Kuvayi milliyeye sandk sandk altn, gemiler dolusu tfek, cephane verirlerken ben iptidai mektebine gidiyordum. Eski harflerle elifba okuyordum. imdi benimki mi oldu? Ruslar yenilecek. Zannetmem. Stalingrad dm m? Dmemi ama, bir ey de kalmam. O bir ey mhim meseledir. Canm efendi! Bok mu kald, dnya kadar topran ald. Almak marifet deil, oradan kmak marifet. Bu i baba hrsz tuttum a dnecek grrsn. ngiliz kallelik ediyor. Hani ikinci cephe... Elbette kallelik edecek. Onun da zenaat o. Bak grrsn. te buraya yazyorum mdr bey... Hitlerin eline Malatya cezaevi de gemeyecek. Neme lazm herif, Allah iin, yiit herif... Dnyay nne katt. Yenilirse de kabadaylkla gidecek. Helal olsun... Birisi evini bassa, karnn rzna gese Neme lazm, yiit herif! der misin? O nasl sz? ite dosdoru bir sz. Bana dokunmayan ylan bin yaasn! Yahu mdr, nasl dokunmad, ite ayanda kundura yok. u haline baksana... Mdr, terbiyeli bir ocuk gibi eilip kunduralarna bakt. Bunlarn yz para para olmu, bombeleri km, topuklar arplmt. Baktlar. Mdr kederle glmsedi.

 Allah hepsinin belasn versin! Doru! Alavere, dalavere kurt Memet nbete! Ad Memet olduu iin bu sz kendisine pek mnasip dyor, her tekrarlaymda seviniyordu. Cezaevi avlusu, kk talarla dolu, rplak bir toprak bahesiydi. imento ve kire tozlar toprana o kadar sinmiti ki, oraya her knda yaplmakta olan bir binay insan aryordu. Gne burada daha kuvvetli, daha parlakt. Duvarlar, zerlerinde jandarmalarn gezinmesi iin alak yapldndan bahe ferah grnyordu. Kenara, betondan bir havuz yaplmt. Bir kar derinlii olan bu havuzun zerinde, ince borudan on iki musluk akyordu. Musluklarn ou bozulmu, kopmu, su lzumsuz yere akmasn diye, buralara bezden ve aatan tkalar koyulmutu. Mahpuslar doru saymak istisna edilirse, ii pek iyi bilen bagardiyan, masa ile iskemleleri kapnn yanma, glgeye koymutu. Mdr bey birisine, istanbullu birisine oturdu. Evvela mahkm defterini atlar. Anadolu'nun her mntkasndan fazla burada isim benzerlii vard. Malatyallar : Malatya'nn hacs, Besni'nin Vakkas , Urfa'nm Vahap , Hekimhan'n Aliseydi si, Adyaman'n Abuzer i pek boldur, derlerdi. Mahkm defterinin birinci numaras Hseyno ya aitti. Mahalle bekisini ldrd iin, dokuzyzotuzteki aftan istifade edememiti. On be sene drt aydan beri yatyordu. Ad okununca, ban iki yana sallayarak, srtnda arkas tamamiyle kopup dm paltosunu kavuturarak sola geti. (Ban iki tarafa sallamasnn sebebini stanbullu merak edip sormutu. Kklnde, tepesini ustura ile kaztp perem brakmlar, alnndaki kakln ucuna para ve nazarlk balamlar. ocuk gzn kapatan bu ngrdaklar her saniye, bertaraf edebilmek iin ban sallam, senelerce ayn hareketi yaptndan artk huy olup kalmt. nden de, arkadan da baklsa yorgun bir kz hatrlatyordu.) kinci mahkm, smet Paann uzak akrabalarndan dokumac Hamdi idi. O kadar zayft ki her an nefesi tkanm da boulacakm gibi insana sknt veriyordu. nc numarada yemenici Memet Emin... Drdncs... Mahkmlardan sonra mevkuflarn yoklamas balad. Bu defterin de en banda

idama mahkm edilmi bulunan Tecdeli Ali bulunuyordu, (idamlklarn hazin bir talii var : idamlk mahpus asla mahkm defterine kaydolunmaz. Evrak bozulmazsa bir gece saat te gtrlp aslr. Ertesi gn mevkuf defterindeki kaydna krmz mrekkeple hkmn infaz yazlr.) stanbullu okuyup dururken kzn ldren Memet, sradan kp azametle yaklat: Beni de okuyuver beyim! Dur, sran gelsin! yi ama bizim iimiz var. stanbullu ararak bam kaldrd. Kez ban'm babas omuzuna bir torba asm, bu torbann iine kaim bir kitap galiba Kur'an koymutu. Mdrle akraba olduundan adeta maryordu. Mdr, dalm gitmiti. Yoklama sesi kesilince ii farketti: Ne oluyor? diye sknt ile sordu. Hi... Kezban'm babas atld: Memet bey... Diyorum ki... Beni evvela okusun... Benim iim var. Ne? Ne diyorsun herif? Beni evvel okutuver. iimiz var. Kur'an okuyacaz. Kur'an m? Sen mi okuyacaksn?.. Ulan sen okuma bilir misin? Bilmem. yleyse... Ulan rezil! Ykl... yi ama... Evvela okuyuverse... Git... Git dedim... Gitsene eolusu... Elini o kadar iddetle sallad ki, sanki bu iddetle ayaa kalkt. Memet korkarak geri ekildi. Mevkuf defteri bittikten sonra, ekmek defterini beriye aldlar. Ad okunan srayp ieri giriyordu. Sra Memet'e gelince, mdre de, stanbulluya da darlm olduu pek belli olan bir yavallkla duvarn dibinden ayrld. Kur'an torbasn bir eliyle gsnden iki kar ilerde tutarak baheyi terk etti. Mdr arkasndan, Allah beterinden saklasn! diye homurdand. stanbullu gld : Aldrma... Cezas daha tasdik edilmedi. Allah imdada yetisin diyerek namaz klyor, okuyor. yi ama okuma bilmez ki... Buras neresi mdr bey, dakikada retmilerdir. Arapa deil mi uydur uydur oku! Tbe de... Gnah!.. Yahu! Bu dnyada akl kalmam m? Ya kalmam, yahut lzumundan fazla... Yahu! Ben bktm... Haydi karlar, ocuklar da sayalm. Mddeiumumilie gideceim. Kadnlar kouunda onbir kii vard. Adile'nin anas ocuunu kucana almt. Mdr Adile'nin yanan okad. ocuk kouunu sayarken yer deitiren kk kurt ocuunu tokatlad. ki kii tahliye edildii halde, deftere ilenmemiti. Adlar okununca arkadalar bu hakikati meydana karmlard. Mdr bey, hafz katibe sve saya tahliye tarihlerini iaretledi. apkasn alelusul ters

giyerek kp gitti. stanbullunun ilk ii taymc Sefer'i armek oldu : Bana baksana... Buyur beyim. Tzey amarlar yollad. Onu brak. Kezban'm babas var ya... Memet. Biliyorum. Boynuna bir kuran asm. Okuyor mu? Okuyor. Okuma bilmiyormu. Geleli yirmi gn olmuyor. Nasl renmi? Adam gibi okumuyor. Ya... ite. Kitab nne alyor, yapraklarn eviriyor. Hani sen u kitab evirirsin Sefer, Franszca lgati gsterdi : te yle eviriyor. Eee... E., si yapra bir bir evirirsen okumu gibi sevab varm. Kim sylemi? eyh Yusuf... Kitab de o satmtr. O satt. Be liraya... Sefer gittikten sonra stanbullu bir cigara yakt ve birdenbire Memet Akif ten bir msra hatrlad: Din de krkn ayn olmu, ters evirmi giymiiz! Tahsildar Bedri ve arkadalar, istanbullunun kanaatine gre ayr bir insan cinsi, nevi bu dnyada ya inkiraza yz tutmu, yahut da yeniden yeniye tremeye balam bir kabile idi.istanbullu ankr cezaevinden Malatya cezaevine srgn edildii srada, yola kmadan evvel ve trende Malatya hakknda duyduu ve bildii eyleri birer birer gzden geirmi, yeniden tasnif etmi ve birtakm pein kanaatlere gelmiti. Bu kanaatlere gre Malatya derebeyliine ve isyana yaknd. Hakl olsun, haksz olsun, siyas bir mesele uruna silaha sarlm insanlarn bu ehirde kendilerine mahsus adetleri cari olmak lazmd. arkllar derebeyliin romantik meziyetlerini hala muhafaza ediyorlard. Ekiyalk ederken kadn soymazlar, birbirlerini vururken araya bir kadn girse ona hrmeten silahlarn indirirlerdi. Namus ve din meselelerinde son derece mutaassp idiler. Mert ve ak yrekli, yani iptida insanlard. Geldiinin ikinci gn, baheye indii zaman kendisini duvarn glgesinde hazrlanm bir yere davet ettiler. Buras kilimler, hallar ve deklerle denmiti. aylar kaynyordu.Orada, be tane ihtilastan mahkm tahsildar, drt

tane aa, iki tane eyh ile tanm ve o zamana kadar hi iitmedii kirve kelimesini renmiti. Tahsildarlardan birisi ve belli ki memur takmnn elebas Bedri efendi idi. Bu, gayet uzun boylu, gayet iman, krmz yanaklar, elleri hele parmaklar iman vcuduna gre son derece gzel ve nazik bir adamd. Lisan, istanbul ivesinden pek az ayrlyor, hi glmeden akalamasn biliyordu. ay datlrken dier bir tahsildara, Argal Vahap ismindeki gzel ve kibar delikanlya mtemadiyen Kirve diye hitap ettiini istanbullu nihayet farkederek sordu: Affedersiniz, bu kirve ne demektir Bedri bey? Kirveyi mi merak ettiniz beyim? Kirve buralarn bir adeti... ocuunuzu snnet ettireceksiniz. Kendi vaziyetinize gre mahallenin, yahut kasabann ileri gelenlerinden birisine gidersiniz. Ben bizim olan sizin kucanzda kestireceim. dersiniz. Bu teklifi yaptnz adam hemen hemen mutlaka kabul etmeye mecburdur. Kabul etti mi snnet dnnn masrafn yzde doksan kendisi yapacaktr. Snnetinin nnde ocuu kucana alr. O andan itibaren iki aile akraba olur. Nasl akraba, birbirlerine nikah dmez halde akraba. Adeta kardelik. Ekseriya namahremlik kalkar. lnceye kadar, hatta babalar ldkten sonra bu akrabalk srer. En mkl vaziyetlerde kirveyi hi ekinmeden imdadnza arabilirsiniz. Ne gzel bir adetmi! Bu kirve sz Krte midir? Malumualiniz Krtede birok Faris sz var. Ben esasn pek bilmiyorum. Ama bu kelime girift kelimesinin deitirilmii olmal... Arada srada kiriv diye kullanrlar da ondan karyorum. Kiriv derler. Bir de kibrite kirbit denildii gibi kivre eklinde de telaffuz ederler. Tahsildar Bedri efendi bu izahat verirken istanbullu, trende gelirken Krdi stan'm derebeylik romantizmi hakknda dndklerini tasdik eden ilk dostluk ve yardmlama alametine rastladndan memnun oluyor, etrafmdaiklerin neden glmsediini ve Diyarbekir aalarndan Hamdi bey olu Sleyman beyin Bedri efendiye neden ka, gz ediini anlamaya lzum grmyordu. Nihayet beenen bir glmsemeyle sordu: u halde, siz, beyefendinin kirvesi misiniz, yoksa bey efendi... Adnz belleyemedim. Kusura bakmayn. Vahap. Yoksa Vahap bey sizin kirveniz mi? Ben onun kirvesiyim! istanbullu reneceini renmi gibi susunca nc taksildar vaiz efendi, hi ummad bir sualle lafa kart: Neden sen Vahab'm kirvesi oluyor musun bakalm? nk kars kucamda... Kars m kucanda? Evet. Karsnn nesini snnet ettirdin. eyini... Biraz biimsiz imi. Konudan komudan ayp olacak diye...

Malum ya bizim yenge her gece bir yerde misafirdir. Tahsildar Vahap, Ulan avradn... diye balayacak oldu. Sus kardeim. Beyefendi henz acemidir... Benim avrat sana feda olsun... Brak u pisi... Malatya'da kullanmayan kalmad. Ben senin avrad deil, u vaiz olacak pezevengin avradn... Meclis hep bir azdan kahkahayla glmeye balamt, istanbullu kendi hesaplarnn byle bir netice vermesi karsnda yle armt ki artk hayret bile edemiyordu. Asl alacak taraf, bundan, bu muazzam ve mthi kfrlerden en fazla konuan kiinin keyiflenme siydi. Buna yalnz keyiflenmek de denilemezdi. Adeta mtelezziz oluyorlar, usuz bucaksz bir saadet duyuyorlard. Yava yava akln bana toplayan istanbullu, sz bu mecraya getirmek isteyenlerin daha balangta nlerine dikilen Sleyman beye hayretle bakarak adeta imdat istedi. Sleyman bey, mecliste kendisinden baka bu trl akadan holanmayan ikinci adamd. Elli yanda gsterdii halde bir gen kz gibi utanarak Bedri efendiye kt: Sizde hi namus yok mu? Beyden ayp... imansz herifler! Sleyman bey, kabahat imdi bizim mi? Bey kirveyi kendisi sordu. Sizin bedhah olduunuzu nereden bilecek... Hepinizi kurunlamak. Kannz aramasalar, sizi vurmak helaldir. Hep akim fikrin vurmakta... Vura vura bu hale gelmisiniz. Sleyman bey, kabahat kendisinde imi gibi mahcup bir yzle istanbulluya dnd : Bey, kusura bakma! Bunlar ite grdn... yi ama... te bu kadar. Allah belalarn versin bunlarn. Bizde, bu lakrd iin adam lr. Bedri efendi, koca gbeini hoplatarak gld : Grdnz m? Hemen lm, hemen lm!... Sizde bu laf iin adam lrm de sen bu yaa kadar nasl yaadn a, Sleyman bey... Yeter dedim ya... Herkes glyordu, istanbullu o zaman, bu taifenin ham bir insan bulmann tadn gzelce kardklarn anlad. Aalarn iinde en uzun boylusu, duda yank bir adamd. Glerken yz adeta iki para oluyordu. Bu iki para gln acayipliini seyrettii iin, uzun aa kendisini hemen toplad: Bedri efendi, ilk gndr, keselim bu sohbeti! dedi. Bu kadarck sz Bedri efendiyi hakikaten fkelendirmeye yetmiti. Elini hmla kaldrd: Sleyman bey malum! Bey de yeni geldi. Acemidir. Ya sana ne oluyor avradn... kavat... tekiler eskisinden daha ok gldler. Uzun aann yz bsbtn iki para oldu. Bedri efendinin karma kirvelik ettii tahsildar Vahap efendi masum bir ocuk gibi sordu: Hangi kary kasdettiin anlalamyor. Bizim aa da kar be tane. Hangisi olacak pezevenk... En kk kars... Kk karnn an buraya kadar geldi. Bir sar varm, Macar katanas gibi... yleyse bu herif ona binicilik edebilir mi?

 Sorduuna bak. Kendi binmeye almam ki... Kaymakam, jandarma kumandan ikayet etmiler : Aa biz gayr eski karlardan bktk, usandk. llallah! Bir yenisini al, balarz avratlarn gemiinden demiler. Onlarn hatr iin ald yeni kary... yi yleyse... Aa hapse dt deli ev misafirsiz kalmyrmtr. Kalr m? Raky gnderen bu deyyusun evine iniyormu. Sleyman bey ne yaparsn manasna, istanbulluya bir iaret verdi. Hakikaten yaplacak bir ey de yoktu. Uzun aann en kk olu ile torunu da kendisi ile beraber mahpus idiler. Birisi babasna, birisi dedesine sylenen bu szlere, yakn oturduklan yerden kirli kirli glyorlard. Tahsildar Bedri efendi iin felsefesini izaha balamt: Herkes evvela bir aar. Sonra alr. Neye alr Bedri efendi? akaya alr. ocuk olmak neye delalettir. Kadnla yatmaya. Ben karyla yatyorum efendim. yi amma ben karmn nesiyim? Anas deilim, babas deilim, kardei deilim. Benim kanmla benim aramdaki shriyet mesela bizim hatunla Vahap arasndaki shriyetten farkszdr. u halde, avrat dediine svlnce bundan bana hi bir hata gelmemek icap eder. Bilakis ben onu, bir muayyen mesele iin almm. Eve oturtup besliyorum. Szle de olsa bir bakas ayn meseleden dolay kendisini methederse, kendisine talip olursa sevinmeliyim. Gurur duymalym. Arkadalarmn arasnda kadrim itibarm artmal. Bir trl anlayamyorum efendim! Belli... Vah vah! Hanmefendi duyarsa... Neyi duyacak? Byle akaya alndn... Mdr efendi, istanbulluya acyarak bakt, sonra arkadalarna dnd. Vaiz, bak bey ne diyor? Vaiz efendi, adal adal anlatt: Bir gece bunlara gittim. Paray muhasebeye yatrmm. tik. Otele dneceim zaman sofrada beni drtt. Karnn oturduu odann kapsn at: Kz bana bak! dedi, Vaiz efendi misafir gelmi. Ben yalnz yatamam, diye tutturdu bu gece berabersiniz. Greyim beni mahcup edersen karmam... dedi. Tabi latife ediyorsunuz, byle ey olmaz. Vaiz yemini bast. tekiler de tasdik ettiler, istanbullu hayretten ziyade korkuya yakn bir hisse kaplmt. Yavaa sordu : Hanmefendi ne dedi? Ne diyecek efendim. Terlii ekip stmze yrd, ikimizi de kapya kadar kovalad. u halde, haberi var... Olmaz m? Haberi olmasa akann tad kmaz ki... Vaiz efendi, Bedri efendiye dnd: Haydi beye anlat u bizim Adana seyahatini... Adana seyahati iyi akld. Lakin dnyadaki btn Nahiye mdrlerini Allah kahretsin... Bedri efendi, aydan bir yudum ald. Hudutsuz bir nme iinde anlatmaya balad: Bir gn bu vaiz, bir tahsildar arkada daha, bir de ben imeye baladk. Bilmem kanc iede Nuri olacak pezevenk eytan gibi aklmza girdi, Haydi Adana'ya gidelim diye tutturdu. Barda para yiyecekmiiz. Biraz yalvarttk, raz olduk. Bu sefer de iyi ama karlar da beraber

gtreceiz. demez mi? Bak, buna fikrimiz yatt. Fikrimizin yatmas u cihetten ki... Bizim avratlar huyumuzu bilirler. Bildikleri iin de bizimle uradan uraya gitmezler. Aman unlar kandrmann kolay... Bereket versin ansmz iyi rasgeldi. O sralarda bizim olan evlendirmek gayretine dmz, kar ierden, ben dardan kz aryoruz. Hemen evlere daldk. Adana'da bir zenginin kz koca aryor oldu. Bize Yetiin bre gelin, diye haber uurulmu. Benim kar evladnn mrvvetini grecek, hemen davrand. Bunlarn avratlar da dnr gitmeye merakl... Taktlar taktrdlar, srdler srtrdler. Sepetlere nevaleleri doldurduk. Akllar balarna gelmeden n de trene attk. Adana'y dnp glyoruz kendi kendimize, keyifleniyoruz. Karlar orada bir otele yerletireceiz. Biz yallah bar'a... Tren Glba'na yaklarken ben bu vaiz olacak avradn... me Olum, pencerede grnmiyelim, Stk istasyona inmitir, dedim. Stk orann Nahiye Mdr. Tabi her trende gelir. Piyasaya bir kere kar, ben byle dememiim, pencereye abann demiim. Herif bizi grd. Grmesiyle ieriye hcum etmesi bir oldu. Bir taraftan da inin, haydi aa.. Brakmam artolsun.. diye baryor. Yalvarmaya baladm. Nihayet Karlar da beraber. Biz Adana'ya gidiyoruz. Mesele yle yle... Aman oyunu bozma, dedim. Namusu tuttu pezevengin. Bizim kary buldu. Yengeciim.. Bu namussuzlarn arkasna dtnz siz nereye gidiyorsunuz. Kz laf btn yalan.. dedi. Yemin etti. Kar milleti deil mi beyim, hemen kandlar. Bize laf drmeden sepetleri toplayp aa indiler. aresiz biz de beraber. Oralar kalabalk olmasa, rezillik alp yryecek. Bereket versin ahali ok. Stk, Hele siz nden yryn. Doru bizim eve. Hay yengeciim, sen bu deyyusun huyunu bilmez misin? diye glyor. Karlar nde biz arkada Nahiyeye doru yola ktk. Nahiye ile istasyonun arasnda bir kra tepe vardr. Yokua sardk, sarmadk arkamzdan Pat pat.. bir ayak sesi.. Stk dnd. Vay Recep bey... sen de mi istasyonda bulunuyordun? dedi. Herifi bize takdim etti. Yol mteahhidi imi. Herif yanmza geldi ama, gz ilerde yryen karlarda. Nihayet dayanamad, sordu : Kim bu hanmlar? Ben Stk'ya meydan brakmadan anlattm : Velinimet dedim, biz kumpanyayz... Ne kumpanyas bu byle..? Halis tiyatro kumpanyasDeme.., Dedim gitti. artolsun biz kumpanyayz.. Vaizi gsterdim : te komik.. Herif bunu tepeden trnaa bir kere szd. Besbelli bu bizim Vaiz komie pek benziyor. phesi kalmad bunun soytar olduuna, sevindi. Demek imdi bu karlar oyuncu karlar m? Ne sandn velinimet., ekirdekten yetime oyuncu karlar bunlar.. Benimkini tarif ettim : u yeil mantolusu bir gbek alkalar, alimallah, bulgur kaynatyor sanrsn. Damarlarn boalr. Yanndaki kahve rengi manto giyenin marifetini nasl anlatmal. te mdr bey ahit.. Sor da bak... Bir gzler var can alr.. ncs velinimet en az kullanlm odur. Biz buraya gelmeden Malatya'da oynadk. Vali bir gece muhabbetine yz lira verdi. Lakin huyludur. Gen merakls... Mteahhit yutkunmaya balamt. E, imdi ne olacak? diye yalvarmaya balad. Efendimiz, biz buraya geldik ama mdr bey oyun oynamaya msaade etmiyor. Karlar cilveli olduundan cinayet falan kar diye korkuyor. Halbuki evet, karlar cilvelidir. Lakin yle iin acemisi deiller. de eski kula

kesiklerden... Onar hovarday bir kapdan alr brakrlar da biri birinin ruhu duymaz. Biz bu kadar masraf ettik. imdi oyun oynamadan gidersek... Mteahhit yumruunu skt. Belli ki mdrle aralar iyi. Oyun kolay. Mdr beyden ben size msaade alrm. Yalnz bir artla, bu akam biz bize bir muhabbet yaparz. Yarn akam oyuna balarsnz. Kabul m? Artk orasn mdr bey bilir. Mdr bey ne bilecek. Bu akam ziyafet benden, ban birine ekiliriz. Saz alan var m iinizde? Nuri'yi gsterdim. Mkemmel cmb alar. Her telden alar ya... dile cmb mehurdur iyi yleyse... Bu akam biz bize..., Emredersiniz velinimet.. Kanlar mdrn evine girdiler. Biz kahveye gittik. Mteahhit hazrlk yapmak iin koarak gzden nihan oldu. Herif bir sofra hazrlam Bavekile mahsus... Bana ktk efendim. Etrafa bakmadan attrmaya, ekitirmeye baladk. Bizim velinimet evvela ses karmad. Sonra kvranr oldu. Hakk var. Karlar bekliyordu. Karlar nerde? Biraz itik, iki amele hizmet ediyor. Velinimet kendi kendine sylendi: Kebap hazr ama, misafirler hazr deil.. Hangi misafirler velinimet? dedim. Bayanlar tab.. dedi. Bayanlar gele dursunlar, hele kebap terif etsin.. dedim. Kebap geldi. Biz kollar svadk. Kebaba hcum ettike adamcaz imdat arar gibi etrafna bakyor. Nihayet raknn verdii cesaretle, Nerde kald bu bayanlar? diye cidd cidd sordu. Kulana eildim. Bara bara meselenin iyzn anlattm : Velinimet., yeil mantolu afetin burada bir belals varm. Tabi son dakikada haber verdi. Yavrucuk utand besbelli.. Jandarma baavuu olacak habis kendisini kerhaneye atmakla tehdit ediyormu. Ortalkta kimse kalmad zaman mahfi gelecek. Tabi velinimet.. Kadncaz istikbalinden havfediyor. Kahverengi tayyrls derseniz zaten krpe... Nfus memurunun metresi imi. imdi bir duyarsa beni de sizi de perian eder diye alyor. Hi merak etmeyin. Bizim komik bu ilerin erbabdr. Tertibatn almtr. Biraz vakit gesin. Sabr... aman sabr.. Somurttu ama seslenmedi. On dakka sonra bizim keyfimiz sinirine dokunmu olmal ki.. Nerde kald bu kaltaklar? diye bir kerre celallendi. Komie dndm: Hakikat ge oluyor. Git getir... dedim. Ulan sen git getir. dedi. Sen gideceksin pezevenk! diye davrandm. lsem gitmem... Gitmezsen avradn... Aman kardeim bu nasl bir sz. Mdr beyden ayp.. Mdr beyin de avradn... Yahu., sen serholadm. Hi olmazsa velinimetten skl..Velinimetin de izzetli saadetli avradn... deminden beri kendisini zorla zapteden Nahiye mdr makaralar koyuverdi. Velinimet yle kzd ki yekden o da bize svd. Sabaha kadar bir elendik, bir elendik... yiki sizi ekip vurmad. Yiit yiiti gznden tanr demiler. Biz adammz tanrz beyim. Eer her avradna sdm ekip beni vursayd, abdi hakirin imdi kemikleri dahi rmt. Dnyada byle avradn... ettiklerim kyamet gibidir. Bedri efendi, byle syleyerek o zamana kadar lafa karmadan glmseye glmseye dinleyen ksa boylu, ember sakall aa efendiyi gsterdi. Bu aa efendi, fazladan hac idi. imdi be olu ile beraber

bir cinayet meselesinden dolay mevkuf bulunuyordu. Gzel ve tatl kfm ayn lezzetle iade ettikten sonra vaiz efendiye dnd : Hele mademki atnz, beye, hapisane mdrne oynadnz oyunu da anlat bari... imdi pezevengin lafn etmeyelim. Keyfimize bakalm. Olmaz, anlat.. Efendim. Malatya'ya bir jandarma blk kumandan gelmiti. Anl, anl bir yzba. Aya bu topraa basar basmaz, Aman benim avrada secek bir ahbap yok mu? Huyluyum ben... lrm vallaha.. demi. Gelip yeil otelde beni buldu. Tantk, bilitik. On dakikada krk yllk dost olduk. Haa meclisten dar, ben ok pezevenk grdm. Lakin yzba Kani bey gibi iinin ehli deyyusa rastlamadm. imdi Bedri'ciim kzar. Benim hakkm zayi oluyor. Benden baskn yoktur, diye fkelenir ama, siz kulak asmayn. Yzba Kani'nin yannda bu pezevenk on para etmez. Kirve... Haa meclisten avradn bellerim. Ksa kes... Derken efendim, gnn birinde bizim cezaevi mdr Mehmet bey telal telal Adliyenin merdivenlerini karken yzba Kani bey yolunu kesip yakasn toplarlad. Ulan sen hapishane mdr msn?, Evet yzbam., Bir de evet diyor, ulan sen benim karya smsn. Aman estafurullah ben mi? Sen. Kurban olaym yzbam yanllk vardr. Yanllk ne demek? Burada ka tane hapishane mdrsnz siz? Ben yalnz bama hapishane mdrym ama... Herif amas kalm m? Karya smsn Vallaha, billaha yalandr yzba bey. Ben de eski jandarmalardanm. Senelerce karakol kumandanlklar yaptm. Bana Mehmet avu derler.. Ekyalar yakaladm, iki kere yaralandm. Ben orasn bilmem. Sana tekat maa balayacak deilim. Benim avrada sen nasl sersinBeyefendi, bir yanllk olmutur. Haa smme haa... Benim hanmefendiye sebtetmek ne haddime..., nkar etme, ben yerinden haber aldm. Smsn Vallahi smedim Smsn Billaha smedim, Smsn Siz Mslman deil misiniz. Dinim Rabbane hakk iin smedim. Allah beterinden saklasn., Smsn ulan, bundan daha beteri mi olur. 'Ben bu yeni yzbann avradn yle yle edeyim.' demisin ya... Demedim yzbam, artolsun demedim. Etrafa toplananlara yank yank bakp yardm istedi. Bulamaynca, Size bu iftiray kim syledi? diye sordu. Ben birinden haber aldm. Kam bu biri?, Oras sizi alakadar etmez. Bizim mdr, Allah selamet versin fazla sktrlmaya gelmez. Yumak adamdr, lakin birdenbire fkelenir. Mademki inanmyorsunuz. Ne yapalm yzba.. Benim iim var. Brak yakam, dedi. Yaka braklr m? Avradma s... Bir de geip gidecek..., Yahu smedim diyorum. Smsn. Haydi itiraf et. Sonra fena olur. Bir, iki kere sarsnca mdrn artk tahamml kalmad. O da yzbann yakasn kavrad. Yzba! diye bard, ben senin avradna smedim. Lakin inanmyorsun. Yemin ettim, art ettim inanmyorsun. Smeden Sdn diyeceine sveyim de elinden geleni arkana koyma... Al ite yzba senin avradn bende, btn Malatya ahalisi de evire evire... Artk dayanamadk, Bedri ile kapnn arkasndan meydana ktk. Biz gleriz, yzba gler, ahali gler... Mdr bizi grnce ii anlad. Artk svmeye kantar aramayn... Gle gle

karnmz yarld. Bundaki zevki anlayamadm... Ayrca bir zevki yok. Zevki iinde.. Biz avrat meselesine lzumsuz ehemmiyet atfedenlere kzyoruz. Bir kf re adam ldryor lar, birbirlerine dargn duruyorlar. Bunlar hep cahillik alameti. Tellakkilerde asrilie doru bir inkilap yapyorsunuz demek?.. ok doru sylediniz beyim. Lakin dikkat ettim. Yalnz hanmefendileri yad ediyorsunuz. Valdelerle hemireler, kerimeler... Yok... Oralar kartramayz. Ktlk eden kary boar kurtulursunuz. Ehli namus valdeyle hemirede. Deil mi beyim... Siz de pek doru bulmadnz m? stanbullu korkuyla dikildi: Hayr, hayr yanl anlalmasn. Filhakika ben bekar bir adamm, size nazaran bu elenceden daima karl karm. Fakat zevkine varamadm, varamayam da anladm. Beni denemeyeceinizi mid ederim. Estafurullah beyim... Cebir yok... Arzu var.. Vaiz efendi, Bedri beye dnd Grdn m kavat? Beyfendi bizden deil dedim. Naslm? Zarar eder... Ben zarara razym Bedri Bey. Siz bilirsiniz. Bir kere deneseydiniz fena olmazd. Bu gidile daha epey buradayz. Biri birimizi tanmaya vakit var. O zaman greceksiniz ki ben kfrden nefret eden bir adam deilim. Bilakis kfrn yerinde yaplann severim. Bu huyu mahpusanede peydahladm da zannedilmesin, istanbul'un kibar aleminde kfrleriyle mehur bir arkadam vard. En nazik hanmlar ellerini pen, nlerine diz kp hngr hngr alayan baylardan usandklar zaman ona mraacat ederler, Rica ederim. Bir kfr ediverin. Erkee hasret kaldm, derlerdi. Demek baz kibar hanmefendiler de benim kanaatmda. Sizden ayrldm nokta udur: Ben kfrn ok cidd bir i olduuna kaniim. Alay mevzuu edilmesine yreim raz olmaz. Sizi ayplamyorum. Belki bugnk artlar iinde sizin icad da denemek bir eit rahatlktr. Beni akalara kartrmamak artyle ahbap ahbap yaarz. Bu ifah mukaveleye o gnden sonra iki taraf da ciddiyetle ve dikkatle riayet etti. istanbullu, yalnz ertesi gn bir kk tahkikat yapt ve rendi ki Bedri bey ve arkadalar btn tolerans larma ramen son derece namuslu aile babalar idiler. Ve her kk ehir kadar dedikoducu olan Malatya'da, bilhassa karlar en namuslu, en erefli kadnlardan saylyorlard. Bu adamlara stanbullu, Kfr liberalistleri adn takt. Malatya'da yaadka bu adetin, kasabada birka memurla, mahpushanede birka aaya ve dierlerine inhisar etmediini, yava yava nahiyelere oradan da kylere daldn, adeta bir gizli mezhep gibi genilediini ve mezhep saliklerinin, birbirlerine mridana bal olduklarn, yardm dahi ettiklerini rendi. Mahpusanedeki elebalannm mezhebi yaymak iin setikleri sahalar ise hazin bir tali ile namus uruna cinayet ileyen biarelerdi. Bedri bey ve avenesi bilhassa bunlar srarla takip ediyorlar, cahilliklerinden ve fkaralklarmdan istifade ederek kolayca mezhebe alyorlard.

Byle okumu efendilerin kendilerine akran muamelesi yapmas, demek k, bizim kyllerin pek houna gidiyordu. Seneler de gese Beylere svmeyi gze alamadklarndan kendilerine bol bol svdryorlar, zevkten yan baygn dm gibi avratlanna her "vlmede gzlerini szerek feylesofa glmsyorlard. Kezban'm babas Mehmet'in mahkemesi crmmehut kanununa tab olduu iin dosya zarfnda pek az evrak vard. stanbullunun temyiz layihasna yazd gz yaartc fkralar. Asker baba, ktle slk etmi krpe bir yavru, vatan vazifesinden aln ak avdet ettii gnn ertesinde nagihan rasgelmi falan filan be para etmedi. Karar bir rekor tekil edecek kadar acele tasdik edildi. 27 gnde...Tasdik havadisi, mahpusaneyi, cinayet havadisi kadar yrekten sallad. Btn o zaman sylenenler, yeniden tekrarland. Namus fedaisine acdlar. damlk Necde'li Ali ve otuz seneye mahkm olanlar bile Mehmet'in onbe senesi iin dizlerini ddler, beddua ettiler. Birka kii bahede stanbullunun etrafn evirdi: Bu ne hal bey? Bu ne biim bir i? Bunlarda hi mi namus yok? ehnehanl Mistik day ismindeki ihtiyar, kalabal yard. Orta yere dikildi. Pek uzun boylu olduundan ileri doru eilmi gibi dururdu. Ayaklar dnyann en byk ve en yamru yumru ayaklar idi. Ancak cezaevi atlyesinde alan yemenici Mehmet Emin'in dedii gibi yumuak yemenileri giyebiliyordu, Mahpusanede ekseriyeti tekil eden saysz hakik bignahlardan birisiydi. Kye delikanllar kahpe getirmiler. Mistik day bunun encamndan rkerek man olmak istemi. stne yrmler. Svrlerken yieni arkadan yetimi, Mstk'm belindeki Nagant' aradan yakalam, Ver de unlar vuraym diye ekitirmeye balam. Meselenin bandan beri Mstk'm niyeti kyde bir ktlk kmasn deil mi? Klfa smsk yapm. Mistik tabancay vermemek, yeeni ekip alarak adamlan vurmak isterken Kt silah patlam, kan kurun araya giren biarelerden birisinin gbeine saplanm, herifi ifadeye gayr muktedir bir halde Malatya memleket hastanesine yetitirmiler. Tahkikat nceleri iyi gidiyormu. Sonra araya eski dmanlklar karm. Yeeni ben vurdum diye bar bar barrken ahitler Mistik ekip vurdu demiler. El altndan hastaneye haberler uurulmu, kendisini biraz toplarm gibi olan mecruf hikmeti hda Beni Mistik keyfi vurdu der demez ruhunu teslim etmemi mi? Tabancann klfn iinde patladn tbbadl kefedip zahire ihra edememi, Mistik iin sarpa sardn biraz ge anlayp zira pek hasis bir adamdr Reis, Mddeiumumi iin kesenin azn am ama, bir rivayete gre, vasta olan herif drt bin liray afiyetle yiyip grlecek yerleri grmemi. Eski kanun zerine Mstk'a anakkale'de, Sina'da, Kafkasya'da, ran'da ve Galiya'da den bu kahraman avua kasten adam ldrmek suuyle onbe yl ceza vermiler. Temyiz tasdik etmi. Ya haddini tecavz eylediinden imdilik asr cezaevine de gidemiyor, btn entari giyen erkeklerin insana verdii acayip hisle yzn boyam bir kocakar gibi bahede, kouta, hkmete, kanuna, konuya, komuya svp sayarak dolayor. Kalabal yarp ortaya knca, eski muhtarlarda rastlanan hakaretli bir bakla kyllere bakt :

 Neye atnz hayvan herifler., diye bard. Daha usul, nizam renemediniz mi? Temyizde oturanlar ancak on seneden aa olan cezalar tetkik ediyorlar. Ceza on seneyi at m, Doru., ite meydanda bir ey. iyice ahit dinlemiler. Doru olmasa on seneden fazla vermezlerdi. Haydi basalm imzalar, diyorlar. Lakin on seneden bir gn aa verilmise... Dur bakalm... Bu ite bir bityenii var. Para oynam. Bekleyelim. Eve bir ey brakan olmazsa Adaleti dnrz, diyerek dosyay uraya koyuyorlar. Anladnz m, reziller... Sonra yere tkrerek, devaynasma vuran bir leylek hayali gibi yrd gitti. Mehmet'in eline 1957 senesinde tahliye edileceini bildiren gn kadnn verilmesinden bir hafta sonra istanbullu, taymc Sefere sordu : Mehmet ne yapyor Sefer? Kur'an okuyor mu? Kur'ar ne gezsin beyim... Kur'an kumara bast. Ne halt etti.? Kumarda yutuldu. Yata verdi, yorgan verdi, sonunda kur'an da verdi, iki liraya eyh Yusuf a geri satt. Ne olacak imdi? Mslmanlk elden gitti mi? Brak pisi beyim. Kary sktryor. Para getir bana, evrak Ankara'ya kaldracam diyerek on lira ald. Demin kar alaya alaya on liray getirdi. imdi ierde kumar var m? Olmaz m beyim... Hem de byk kumar. .. istanbullu, gzln takt. Cigara paketini, kibritini, azln ve tespihini alp takunyalarn krdatarak merdivenleri indi. Demir parmaklkl kapy atrp asl mahpushaneye girdi. Minder'in tahsildar Bedri beyin kouunda serilmi olduunu sylediler. Buras st sa kouun yemekhane siydi. Orta yerinde karlkl iki kou kaps bulunan dar bir koridordan geti. Binann cadde zerindeki kanadnn sonuna kadar yrd. Bir taraf mutfak bir taraf yemekhane olarak ayrlm ksma girdi. Kumarbazlar pencerenin dibindeki keye yerlemilerdi. Etraflarn merakllar ald iin kimlerin oynad kapdan grnmyordu. Bedri bey, yerinden kmldayarak, uraya bir yatak serin. Kahve piirin! diye emretti. Oyuncular da yarm azla birer Merhaba ekip ilerine devam ettiler. Bedelcilik ettii anlalan zmirli Ali bey, stanbulluya bir cigara verdi. stanbullu yavaa sordu : Kim kazanyor Ali bey? Kumarda kazanan olmaz beyim. Kumarbaz istasyon, para tren... Gelip gider. Ortaya krmz yzl gzel bir minder konulmutu. Etrafnda drt tane istasyon vard. Birisi kocaman vcuduyle bir merkez gar gibi Bedri bey, teki srasiyle eyh Yusuf, Erzincanl Mevlt, Krt Bekir'in Cuma Ali. eyh Yusuf numara makine ile sakallarn tra eden ve daima sarkl dolaan ihtiyar bir adamd. Tombul yznde

ince maden ereveli gzlkleriyle gzleri sanki yerlerinden frlam burnunun ucuna sarkm gibi duruyordu. Dmann ldrd iin onbe sene, ekyalktan sabkal olduundan da bir sene, topyekn onalt sene cezas vard. ldrd adamn baparmayle iki gz yakaland zaman cebinde kmt. Sabkal olduu iin asri cezaevine gidemiyor, bu sebeple hi ekinmeden kumar oynuyordu. (Asri cezaevinde mahpuslar alr. Orada alarak geirdii alt ay cezalarnn bir senesine kar hesaplanr. Fakat bu hakk elde edebilmek iin mahpushanede inzibat ceza yani kumardan, kavgadan zindana atlmak cezas grmemek lazmdr. Mahpuslar asri cezaevine gidip cezalarnn yansn mahsup ettirmek gayesiyle uslu dururlar.) Erzincanl Mevlut pek salam yapl, fakat pek ksa boylu bir delikanl da ayn vaziyette idi. Erzincan zelzelesinde ehir batp, sa kurtulan arkadalar felaketzedelere yardmla megulken kye kadar gitmeyi daha akl kar grm, evvelce de hapishane mdryb aras ak olduundan kaydna firari iareti drlerek aftan istifade ettirilmemiti. Malatya'ya srgn gelmiti. Zelzele yamasndan epey mal edinmiti. imdi bunlar kardeleri vastasiyle sattrp gelen paray muntazaman bu minderde kumara veriyordu. Krt Bekir'in Cumal'ya gelince : Ufak tefek bir adamd. Anlatt hikayelere baklrsa elli yanda olmas icap ediyordu. Halbuki bedenen kk yapl insanlar gibi gen gsteriyordu. Malatya mensucat fabrikasnda alan asri cezaevine gitmi, fakat ancak ay bannabilmiti. Gizlice kyne gitmekten geriye iade etmilerdi. Nizamname mucibince tekrar oralara gnderilmesine imkan kalmadndan naml bir mtegallibe olan babas Bekir aann verdii harlkla kumar oynar, her hafta gelen parann muhakkak iki mislini borlanrd. Bu kiinin de Bedri beyin burada liderlik ettii avrata svme mezhebine salik idiler. Binaenaleyh kumar, pek rahat bir hava iinde devam ediyordu, istanbullunun oturur oturmaz rendiine gre bugnn kumar pek cidd ve pek heyecanlyd. Bir kere Erzincanl Mevlut aabeylerine, Mavzerleri sakladnz yeri Hkmete haber veriyorum. Bir haftaya kadar yz lira karmazsanz artolsun Erzurum divan harbine hazr olsun, diye bir tehdit mektubu yollayarak be gnde tegraf havalesiyle yz liray getirtmiti. Cuma Ali, babasna bir haber uurup Yata satyorum. Yetmibe liradan aas iimi dnyada grmez, diye her zaman tekrarlad ve en msbet netice verdii tecrbeli tehdidi savurmutu. Btn bu gayretler, tedbirler, Mill Korunma Kanunu mucibince tevkif edilen Samanolu isimli zengin tccar iin almyordu. Samanolu mehur hovardalardan ve kumarbazlardand. Harbin bandan beri, vurduu vurgunun hesabn ardn arkadalarna yeminle kendisi sylemiti. Heyhat ki girmesiyle kmas bir olduundan, ancak dn gece eyh Yusuf a yz lira yutulmutu. imdi eyhten bu yz liray almaya urayorlard. Hayat batan baa rezillik ve namussuzluktan ibaret olan eyh Yusuf un iki

meziyeti vard. Son derece namuslu bir kumarbazd. Pek fkara olduu ve ok zaman yavan ekmek yedii halde bin lira kaybetse mzklanmaz, kederlenmez, bor istemekten baka bir vesileyle kimseyi rahatsz etmezdi. (Borcu da kendisini yutanlardan deil hi kumarla iliii olmayanlardan isterdi.) Paras varken tasavvur edilemeyecek kadar cmertti. Herkese paket paket cigara datr; drt, be kiiyi davet iin, eit eit yemek piirirdi. Eski ve mehur kumarbazlardand. Yz sanliraya bir zar atp kaybettii ve kalkarken kln bile kprdatmad yeminle syleniyordu. Bunlarn drd de kumar hakik ngiliz centilmenleri gibi sanki spor olsun diye oynamaktaydlar. Seyri tekilere bakld zaman duyulan merhamet ve fkeyi vermiyordu, istanbullu, asrlardr insanlar mahveden bu acayip ve pis iptilay bu drt kiinin hareketlerinde ve yzlerinde taraf tutmadan ve ii szlayp yrei sklmadan rahata tetkik etmeye balad. . Tahsildar Bedri bey ile Erzincanl Mevlud'un yzleri kpkrmz, tekilerin yzleri sapsaryd. Hayat u anda bu drt insan iin zarlarn zerindeki siyah noktalardan ibaretti. Arada gidip gelen bankmotlar vesile ve teferruattan ibaretti. Terli avularda hnla buruturulan renkli kat paralar vesile ve teferruat kelimelerine de pek ziyade yakacak kadar deersizlenivermilerdi. imdi zarlar Erzincanl Mevlut'tayd. Daima korkak oynad iin daima kaybeden Mevlut, belli ki en fazla eyh Yusuf tan ekiniyordu. Zarlar sallarken, Postan ak tut avradn bellediim...diye yalvard. te ak olum... A unlar... A diyorum. Atmam artolsun... lira aldm. Be lirann iine iki tane iki buukluk mu sokuyorsun sakal boklu... At... Haydi at... Be lirann ikisi nne... Haydi yavrum zar. Zarn biri minderden darya yuvarland. Minderden darda saylmad iin Mevlut tekrar eline ald. Sallamaya balad: Tut bakalm... Yutturuyor musun olum, ben senin baban yerindeyim. te tuttum. Zar. ki bir geldi. Barbut denilen bu oyunda Dse, Dbe, De tam kazanyor, ebe nne kaydyla tutulan bir de ne gelir denildii zaman btn tuta alyor, ayn artlar iinde Henyek Dubara, Drt cihar ve ki bir kaybediyordu.

Be lirann ikisi nne dedii postada iki lira kaybetmi oldu. 5 liralarla beraber zarlar da eyh Yusuf a gemiti. Tutma sras tahsildar Bedri'deydi. Minderin zerine iki tane ikibuuk liralk koyup parman aralarndan geirdi : At ylece... Haydi yavrum de. eyh Yusuf byle syleyerek zarlar orta yere frlatp bo kalan yumruunu Hhh.. diyerek gsne vurdu. Kazanacak, kaybedecek bir ey gelmediinden zarlar bu sefer Bedri beye geti. eyh Yusuf postay yedi buuk liraya ykseltti: At... ne gelirse... Ne gelecek eyh.. Al sana de.. Hakikaten de geldi. Tahsildar yedi buuk liray alrken bir de mani syledi: Ay gibi dodun karma.. Sancak sal Emine.. Eminenin de Allah belasn versin sancan da... Bu ne kadar de. Sana de atyorum ama bu pezevenklere krlyorum, lk hamlede Cuma Ali'ye krlarak drt lira kaybetti : Ne ettin vicdansz... diyerek zara tkrd. Seyek'ten sonra mutlaka kazanacana iman etmi olan eyh Yusuf, bu zar grr grmez postay arttryor, bu yzden ksa bir mnakaa balyordu : Yahu.. Bu seyek nedir? Papazn uuru... Olmaz, postay arttrma... Ben arttrrm. Paran seviyorsan oynama... Biz burada ocuk avutacak deiliz. Sabahtan beri biz para kaybediyoruz. Daha iyi ya... Haydi at. Kaybettiini beer kuru beer kuru karamazsn. Mevlut zarlar frlatp gsn yumruklad : Haydi olum Kl.. Tuh.. Namussuz.. Bak yavrum zar. Sana namussuz dedi yavrum. unun elini krver. Yallah.. De misin velinimet... Zarlar, bu sefer Cuma Ali'nin eline gemiti Kimine borcu vard, kiminden alaca: Senden iki isterim. Sen benden istersin tahsildar. Canm alacan al, borcunu de... Benden nasl istermisin. iki istersin. Aman bir liramz da diri diri gtrecek. Ksa gnn kan az olur diyerek... Buras vergi dairesi deil pezevenk... Sen adam m soyacaksn. Zar gelirse soymak deil, cierinizi alacam. Ne sandn? Aha bu iki lira ard var. Bir iki bir olum. deelim de grmemie dnsn. Grmemi babandr... ite sana bir dse... Ulan dubarac.. Sen dsseyi ryanda m grdn? Haydi babam.. Her zar atta gslerini yumruklayp Hhh diye bardklarndan beton duvarlar inim inim inliyordu. eyh Yusuf un gene ans almt. Tut dediini yutuyordu. postada zavall Mevlut'u tertemiz etti. Son liras da gidince pehlivan yapl ocuk, sol brnden vurulmu gibi iini ekti. Etrafna bir ey grmeyen kanl gzlerle bakt. Dnyann en mnasip, en cidd, en tabi szn syler gibi, izmitli Ali beye : uradan De ura ver., aea.

 Veririm ba stne... Yalnz yata rehin brakrsn. Kaa?. Eskisi gibi yatak, yorgan, kilim krk lira. Bir hafta beklerim. Elli liray getirir malm gtrrsn. Krkbe ver. Olmaz. Krkiki ver. ki liraya bizi krma... Olmaz dedim ya... Allah belan versin... Say paralar... Yama yok. Getir prtlar... Getirmezsek inkar m ederiz? Ver be lira... Sramz geiyor. Durun yahu.. Sra bende... Durum... Bana atacaksn tahsildar. Sana nasl atacakmm?... Paran hani.. Ulan sen adam m soyacaksn? At uraya... Hele bir at... Yata getireceiz... Olmaz. Delinin defteri duvar, demiler. Ben alayacama sen ala... Para hani... Para Ali beyde... Ali bey bir makbul adam mdr? Elin deyyusu... Hakikat, Deyyus bu Ali bey... Deyyusum elbet... Siz ne sandnz... Ulan kendini huzurumda methetme... Birisi de doru sanr... Aklm kartrmayn. Biz burada resmen kumar oynuyoruz. At bakalm eyh. ki buuun ikiyzkrk nne... Postay doru tut. Ulan sakall pezevenk. Bundan doru posta m olur? Buna kimse zar atmaz. Ikiyzelliye ne gelirse... Ataym m? Olmaz. On kuru bana lazm. Neden lazm? ekimeden can sklan Cuma Ali tahsildarn yerine cevap verdi: On kuruu sonunda urgana verip kendisini asacak. At da u rezilden dnya kurtulsun. Asmazsa... Asmazsa pezevenktir. Sonra asmazsa bak karmam... Haydi yavrum De... Hhh.. ite de. Dt gnlm bahri gama cunbadak. Urgan parasn da aldn kavat... Kes sesini, hala trk sylyor. Bu herif arkya merak sarmaya balad. Dururken basma bir i getirmesin. Akln oynatp... Uykulunun olu gibi, salya smk bir yanda, daltaak sokaklarda gezinmesin ... Orasn bilmem. Daha iki zar byle doarsa hepimizi donsuz brakacak. Trky biz syleyeceiz. Bu sz Mevlufu dalgnlktan uyandrd. Kaba etine ine batrmlar gibi tuhaf bir ses kararak ileri doru sarsld. Srad. Yemenileri bile ayana geirmeden betonda plak ayaklarla ap ap kotu. Deminden beri tahsildar Bedri, zmitli Ali beye yirmiyedibuuk lira borlanmt. ki buuk lira daha istedi. lk atta kazand. ki buuk liray geri verdi. imdi elinde kalan iki buuk lirann elli kuruu da, tabi, Ali beyindi. Bedelciye, her alta iki buuk liraya elli kuru faiz vermek, kaybettiklerini faizsiz borlanmak kanundu. Eer bedelcinin ans varsa, bor verdii adamlar bir dzye kaybedip kazanmazlar,

ayn iki buuk liral bir verip bir alrlard. Bu suretle kardaki oyuncularn her zarda elli kurular bedelcinin cebine girerdi. Kanun byle olduu iin, kendi parasyle oynad halde, zmitli Ali bey, tahsildarn kazanmasn da istemiyordu. stanbullu geldi geleli, Kezban'm babas Mehmet, ayakta duranlarn arasnda kumar seyretmekteydi. Kendisi oynuyormu gibi elleri titriyordu. Onun da gzleri kzarmt. Mevlut'un kalkmasndan istifade ederek nndekileri yavaa aralayp minderin kenarna oturdu. Sabahleyin karsndan ald on liray muska gibi bkmt. At bakalm eyh efendi... Bir bir at...dedi. Bir bir mi? Ulan pezevenk, topal eekle kervana m karyorsun? Burada senin kannn diyeti dolanyor. Ben ka gndr otuz lira verdim. Yata verdim. Gnahtr. Gnah bana sen mi reteceksin? ek araban... Etme eyh efendi... Etme kurbann olaym. Atmam artolsun... At, bir defa at... Allann yok mu? Peygamberin yok mu? Allaha Peygambere kurban olaym. Posta gibi posta tut... Hele bir de unu at... Bir def ack... Bir defa at da, sonra hi atma... Mahsustan, onu zmek iin eyh nazlanyordu. Nihayet Cuma Ali ile tahsildar Bedri bey araya girdiler. lk zarda Mehmet iki lira kazand. Zarlar eline ald. Fakat eyh Yusuf be lirann iine ikinci bir belik ile iki tane lira saklamt. At ne gelirse... dedi. Zar dubara oturduu iin Mehmet btn parasn birden kaybetti. Evvela mthi bir mitsizlikle zarlara hcum etti. Mzklanmaya, hatta dmeye hazrland sesinden belli oluyordu : Saylmaz. Ben saymam... Neyi saymazsn ulan deyyus? Saymam... Be lirann iine byk para koydun. Byk para nerde? ite bir belik iki tane de tek lira... Olmaz. Be lirann iine yedi lira koymusun. Sen de bir ey syle Bedri bey... Bana da gnahtr. Ulan avradn... ettiimin rezili... ine byk para saklamam ki! Be lirann iine be lira koymu ...Haydi defol... Biz oyun oynayacaz. Gitmem... Ne mmkn... Ben de oynayacam. Yannda oturana dnd : Surdan be lira ver. Ne be liras?. Be lira kardeim... imdi veririm. Be lira ver, alt lira veririm. Yedi lira veririm... Para deil mi? imdi veririm. Ben dolandrc deilim... Hrsz deiliz biz... Parann deeri mi olur? Haydi... Bende para yok... Veririm. Sekiz lira veririm... mitsizlikle ellerini dizine vurdu: Vallaha veririm. artolsun veririm. art ettin de inandm. Sen neye inanrsn? zmitli Ali beye dnd Ali bey uradan be lira ver. Ceketi brak, on lira vereyim. Ceketi mi? Al, buyur... Al ite... Yrtar gibi soyundu: te buyur. Ver on liray... Ceket senin maln... Al...

izmitli Ali bey, pazarlksz raz olduu iin phelenmiti. Mehmet'in zddna basmak istiyormu gibi ceketi evirip eviriyor, gnee kaldryor, tersini, yzn muayene ediyordu. Neden sonra on lira verdi. Mehmet, kazanaca yzde yz muhakkak imi gibi, mitle tekrar mindere eildi: At bakalm eyh... At bakalm. Bir bir at. Yahu sra eyhte deil... Ben tutacam, zar tahsildar atacak... Ben zararlym Cuma Ali aa... Ben de zararlym... Haydi uzatma... Mehmet gene iki elde on liray kaybetti. Bu mddet iinde Mevlut mahpusaneyi batan baa dolam, para bulamaynca yata srtlayp gelmiti. Dengi yere brakmay bile dnemeden Mehmet'in ikinci on liray yutulmasn ayakta seyretti. Namusu Mehmet'in ipi kesilince yata kouun kesine ykt : te yatak... Ver krk be liray... Krk dedik. Krkbe. Ben yata sana sattrmam. Paray bulurum. yleyse daha iyi. Krk veririm, elli alrm. Krkbe vereceksin. yleyse bir haftaya kadar ellibe getirirsin. Oras kolay... Mevlut krkbe liray ald. Kendisine mnasip bir yer ararken kouu koarak dolap para bulamayan Mehmet arkasnda peydahland. Soluyarak, Mevlut aa... dedi. Mevlut duymad bile... Mevlut aa... Ne dedin? Be lira ver... Sittir ordan... Ver be lira... Yedi vereceim... Ayan peyim... Bak ceketi mi de aldlar. Benim ceketim de gitti. Yeni asker ceketim... Ben farknda deilim, oynam, yutulmuum. Farknda deilim... Hele deyyus... Farknda deilmi. Sen karya bile oynarsn ama, kar eline gese... Kar para getirecek, sana veririm, iki lira kar var. Hassittir... Vallaha getirecek... Be lira... zmitli Ali bey dayanamad : Oyunu bozacaksn.. Be lira istiyor. Dakikada iki buuk lira kazanan sulu bankay ldrm de pezevenk... imdi... Lahavle velakuvveti... Defol... imdi gardiyen gelecek... Gelmez... Varsn gelsin. Ben gardiyana yalvarrm. Be lira daha ver... Gardiyan gelene kadar bir zar atalm... Sevaptr. Mevlut oturmutu. Kumarbazlar tekrar ie baladlar. lk postada minder sahibi olan Ali bey, manoyu okudu : Elli var. Kazanandan elli kuru minder hakk ald. nc elde tekrar, Elli var dedi. Tekrar elli kuru ald... Bu akama kadar byle devam edecekti. Kavat Ali, ite tam bu srada uykudan kalkt. ulun altmda plak yatyordu. Bann altna koyduu gmleini avucuna top gibi yumaklayp terlerini sildi, istanbulluya mahcup mahcup glmsedi.

 Terlemiiz beyim... Bu namussuzlar adam uyutmuyorlar ki... Mahpushanede ona herkes Kavat Alo derlerdi. Bu kt lakaba kzmazd. Genliinde pehlivan gibi kuvvetli ve emsali az bulunur erkek gzellerinden olduu syleniyordu. Kynde hem aa, hem de zenginmi. Hala tarlalarnn hesabn bilmezmi. Lakin ne fayda... Kz kardeleri hacir altna aldrmlar. Mahkm olduktan sonra da fazladan vesayet ilam kartmlar. imdi, merhametlerine kalm bir ey, ayda on gnderiyorlar, onbe gnderiyorlar. Bandan geenler, beyaz sal, beyaz bykl bu gzel ihtiyara hi yakmyordu. Krk yama yakn, Malatya'da bir kahpeye tutulmutu. Bir ev kiralayp beraber oturmaya balamlard. Hazr paralar tkeninceye kadar kimse felaketi farkedemedi. Sra tarlalar satmaya gelince ky halk hep birden ayaklandlar. Ne demek olsun... Kymzn Hanedan evlad olup... Bir ekmek sahibi Aazade... dediler. Kz kardelerinden birisinin kocas da tesadfen Muhtar bulundu. Beygiri ekip Malatya'ya kotu. Avukatlara dant. Gece gndz ien Alo'yu kolayca hacir altna alverdiler. Alo almay denedi. Bor arad. Nihayet yava yava, herkesi, baba dostlarn bile altrarak, ip omuzunda hamallk etmeye kadar dt. Bir hamal paras, Malatya'nn mehur kahpesi kocagz Emey'i besleyebilir mi? Alo gene yava yava, eve hovardalar toplamaya balad. Gizli gizli yaplan bu yeni zenaat sonunda btn Vilayete malm olduu zaman hamal Alo'nun ad (Kavat Alo) olup kmt. Utanmad, itiraz etmedi. Ya ilerledike, mtemadi keyif geceleri devam ettike Kavat Alo sratle kt. Nihayet facia gecesi gelip att. Raziye bir haftadr kavga karp Alo'ya yz vermemiti. Bir haftadr btn yalvarmalar fayda vermedi. Kar Alo'yu koynuna almyordu. O gece bu dertle Alo hovardalarn raksn su gibi iti. Gece yans adeta delirdi. Misafirleri sopayla kovalad. Raziye'yi zorlad. Emeline muvaffak olamaynca baltay ekip kary bin para etti. Tepeden trnaa kan iinde karakola gidip alaya alaya teslim oldu. Kary hala seviyordu. ldrp kimseye brakmad iin memnundu. Mahpusanede kou hizmetilii yapar, Bey ve Aa taifesinin bulaklarn ykard. Kumarbazd. Btn hakik kumarbazlar gibi cebine giren parann bir meteliini bile kumardan baka yere sarf etmezdi. Her zaman oynamyordu. Oynasa da, devaml oynamas iin ilk azda kaybetmesi lazmd. Yoksa bir lira kazanp geri ekilir, oyuncular ileden karrd. Alo'yu paralamak Malatya cezaevinde, yalnz kumarclar deil, btn mahpuslar alakadar eden bir hadiseydi. Her ayda bir kere bu hadise vuku bulur, herkesin yz glerdi. Alo ay damla damla biriktirdiini on dakikada veriyor, plaklar sevindiriyordu. imdi uyanp gmleini giyince, akln kaybetmi gibi gzleri dnm Mehmet'le karlat: Alo be lira ver... Ne be liras... Tbeyarabbi... Be lira ver... Alay m ediyorsun avradn... Be lira ver. ekil nmden... Be lira ver. Ortada para dnyor. Kazanrsam yata, yorgan, kilimi, ceketi kurtaracam. Seni kim yuttu?

 eyh Yusuf. Ne verdin? Yirmi kayme verdim. eyh kazanyor. yz lira dn gece ald. imdi de Vallaha yz liradan fazla ald. Haydi, be lira ver. Drt yz lira m? Drt yz lira... Ben ceketi kaybettim... Alo artk dinlemiyordu. Kocaman ellerinde bir titreme balamt. Sk sk yutkunuyordu. stanbullu'ya glmsedi. Glmsemede, af istemek, lmden korkmak, kazanmak hrs... Her ey vard. Kalabal yararak kar duvarn kesine gitti. Arkasn dnp gsnde bir eyler arad. Sonra bir yumruu smsk mindere yaklat. Savulun ben geldim... eyh Yusuf... Pezevenk... Kelimeyi ahadetini getir... eyh Yusuf aadan yukarya bakt. Zarlar zorla elinden alacakm gibi altna saklayvermiti : Oynayacak msn? Oynayacam... ki lira alp kalkmak yok... Kalkmak yok... Kalkarsan, bak... Tepelerim. Kalkarsam tepele... Yalnz zarlar abuk toplamayacaksnz. Benim gzlerim farketmez... Yalana bak... Drt cihar at sen... Bak nasl farkeder. Drt cihar inallah hep sen atacaksn. Tut yleyse... Aha tuttum... Yere bir iki buuk lira koydu unun yzellisi nne... Herkes nefesini kesmiti. Alo kazanrsa kalkaca muhakkakt. Kaybederse, eyh Yusuf un bugnk ansna gre Alo paralanacakt. eyh Yusuf evvela bir ebe atp yzelliyi haklad. Arkadan tekileri de dolap tekiler de Alo'yu mahvetmek iin postalar azaltmlard Bir liray da ald. Zar Mevlut'a geti. Bu sefer Alo bir lira kazand. Zarlar eyh Yusuf un burnuna doru sallad: Tut postan... At, bir liraya ne gelirse... Tuttun mu? Tuttum... Yum gzn geliyor. Zarlardan birisi minderden dar frlad iin tekrar sallad. Tuttun mu kerhane eyhi? Tuttum Kavat Alo.. Parana da m acmyorsun.. te de. Vay yavrum... Drt cihan de mi belledin. Lira gidince, Alo bu ii hi beklememi gibi ard. Gzleri hakikaten az gryordu. Yrtc bir ku gibi meldii yerden etrafna baknd. Namaz yeni bitiren kk Hseyin'e iaret etti. Yahu Hseyin.. Gel bakalm... Gel olum.. Bak bizi soyacaklar... Bakasna benim emniyetim yok... Kazanrsa gzlk vazifesi grdnden dolay Hseyin'e maktuan bir lira vermeyi adet edinmiti. Hseyin doru ocuktu. Kimseye gstermemeye alarak biraz para daha kard ve tututular.

nceleri alp veriyor, keyifleniyor, e cihar mutlaka, Yaa yavrum... ebe., diye kapyordu. Ne ebe... ecihar. Dur bakalm... Zarlar gzlerine kaldrd : Ne var arkada. Ben de zannediyorum. Mahkemeye gitmeden hakkm ver. Lakin stste kere kaybedince telaland. Yannda oturan Kezban'm babasna dnd : Bama daha ne gelecek.? Bu eyh bizi temizleyecek... Ulan at bakalm. Vay avradn... eyh... Ulan elinde senin zehir mi var. Bana bir balta verin unun elini keseceim... At bakalm... Tut arslanm... Zarlar Alo ald, bir mddet sallad: Ulan zar... Ulan Allahsz zar. Allahsz. ..Att, kaybetti. Vay bama gelenler... Etme zar... Allahm, dinini seversen zar... Bir defa gel... unu bir defa kraym... Bir defa... Vallaha baka istemem... Bir defa... Hele at... Hele at... Ulan mindere atsana... Cebinden acele acele para kard: At, ne gelirse... At... Bir defa gel zar Padiah... Bir defa.. Sana bir eycik demiyeceim... Sesim karsa kahrolaym... eyh kazand, ikinci postada Alo'ya bir dubara att. Alo paralar nne ekmeden zarlar yakalad. Ia kaldrd. U kere pp bana koydu: Aferin kemik... Aferin kemik... Maallah sana... Hep byle isterim. Hep de oturacaksn. Tut postan eyh... Tuttum kavatolu efendi... Al dei... O senin cilvendir. Zar cilveyi sever. Sen al dsseyi... Aman.. Bu da nasl bir i.. Dse diyor, dse geliyor. Benim ecelime mi susad bu it zar. Yahu benim canm alacak bu zar. Gmleinin sol tarafndaki cepte para bulamaynca on yedi lira kaybettiini anlyarak dehetle etrafna bakt. Yannda oturan Mehmet'in kafasna vurdu: Bakma.. Sen benim zarma bakmayacaksn, istemem... Defol yahu... Defol... Uursuz.. Avradn bellerim... Benden ne istiyorsun? Ben de yutuldum. ldrdn Kezban'm zerinden eekler gesin... Kalk defol... Tekrar elini bo cebine daldrd. Bir ey bulamaynca yzn svazlad. Zarlar sallayan Cuma Ali, Hele tut Kavat.. Yoksa temizlendin mi? diye sordu. Temizlendin mi ne demek? Tutacam... Gmleinin nn boydan boya yrtt, teki cebinden bu gmlein de bir sr cep vard bir kn para kard. Bunlar iki avu miktarnda gm yirmibelikti. Hepsini birden mindere dkt: At una... At ne gelirse... Kaybetti. Tuhh.. Battm... Ulan zar. Ulan put zar. Ulan imansz zar... Bir taraftan da gmleini yokluyordu. Bir kn daha kard. Bunda da gm ellilikler vard. At una kurt Bekir'in olu... una da at. Sras gelinceye kadar enesini titreterek bekledi. Arada bir, Of of oof.. diye gsn yumrukluyordu. At una ne gelirse...

Gene kaybetti. Bu sefer elini evvela yere sonra var kuvvetiyle azna vurdu : Namussuzum, Allahm inkar edeyim... Ben bu zar kesecektim. Kesik diyecektim. Dilim tutuldu. Dilim varmad... stste birka tokat daha att: Ah Alo... Ah pezevenk Alo... Ah babann avradn Alo... dilin varsa da kesik deseydin. Dbei bir kessem... Bir kesik desem... Vay kavatolu. Azndan pembe salyalar akyordu. eyh Yusuf, kana ehemmiyet vermeden hem zarlar sallad, hem de yumak yumak sylendi: Alrken iyi miydi? Cilveli orospu.. Bu Raziye mi, kesiyorsun? Tut bakalm... Tutacam... Tutacam... Gmleini tamamiyle paralad. Para bulamaynca donunun ukurunu ekip kard. Bunun arasna byk bankj notlar dikkatle dikmiti. Artk rakamlara bakmaya lzum grmyordu. At... dedi. Attlar. Kaybetti. At., dedi. Attlar kaybetti. Nihayet donunun ukurunu ve sonra an paralad. Para kalmamt. Kirli trnaklariyle vcudunu baldrlarndan omuzlarna kadar arad. Mncklad. Gsn iki defa izdi. Kann yzne ald. meldii yerden bir kere srad. Fakat dorulamad. Balyoz kadar byk yumruunu gsne vurdu. Arkas st devrildi. Malm alacanza canm aln... Param aldnz canm da aln! diye tepindi.Ban betona vuruyor, edep yerini ekitiriyordu. Yrtk donu dizlerinden aaya kaymt. Etrafnda aydan beri trl mahrumiyetlerle biriktirdii paralarn knlar srnyordu. Kalk ulan ayptr., dediler. Oturdu. Ban yumruklayarak, gsn trmalayarak alamaya balad: Paralarm... Benim paralarm... Ben onlar onar para onar para biriktirdim... Onar para onar para... Kkten biriken para uurlu derlerdi. ldm. Malm aldlar. Yandm... eyh Allah belan versin... Avradn bellediiminin eyhi... On para on para biriken paraya g m yeterdi? Bitti deyyusun gc.. Hep de.. Hep de... Ulan dei kavat... ahit olun arkadalar.. Ben bu eyhi vurur ldrrm... Ben bu paralar alrm. Ben bu kouta birinizde para brakmam tahsildar... Soyguncu tahsildar. Namussuz tahsildar. eyh... Vay sakal boklu vay.. Ulan Mustafa Kemal... Mezarnda kurt kaynaya (ok ayp).. eyh Sait biaresini sen neden asarsn? Bunu assana Atatrk... Bunu gtr, asver. Vay paralarm... Vay paralarm.. Ulan benim param adama hayr eder mi? Benim param bir vakit hayr etmez... Suratna sal sollu iki tokat indirdi. Gebersene Kavatolu... urada uyuyorsun. Senin zar oynamak neyine... Bunlar babann koca boynuzlu sar kzleri mi?.. Sen nereye kouyorsun? Dinleyenler artk tahamml edemediler. En yukarda tahsildar Bedri beyin en altta eyh Yusuf un kahkahalar olmak zere glmeler m m tt. Kavat Alo ararak sustu. Ulan bana m glyorsunuz pezevenkler? Topla donunu pis herif.. Donumda ne var? Donumda metelik kalmad... Topla, dedim. Sen ii azttn... Tahsildar Bedri bey bu sefer cidd konuuyordu. Kavat Ali korkarak

donunu toplad. Edep yerini kapatt. Yaral bir kpek gibi duvara srnerek dar kt. Para knlad paavralar yerde kalmt. eyh Yusuf, Elli lirasn aldm., diye ne kadar yemin ettiyse de kimse inanmad. Kavat Alo, gene paralanm, iki buuk aydr trl rezilliklerle toplad 130 liray onbe dakikada verivermiti. gn, gece hi yemek yemeden yatacak, drdnc gnn sabahnda glerek kar koua gidecekti. eyh Yusuf la akalamak iin... eyh Yusuf un mehur bir sz var ki dorudur: Kumarbazn onuru olmaz ki utana... Ziyaret gnleri mahpusane, muhacirler tarafndan gnbirliine doldurulmu bir han'a benziyordu.istanbullunun oturduu dare ksmnda ocuklar kouur, heybeli, torbal, paketli, bohal kadnlar, izinden gelmi askerler, kur'as km delikanllar, akn ihtiyarlar, toprakta yorulmu orta yal erkekler iner kard. Gardiyanlarn yatmas iin yapld holde, bo duran iki oda ve koridordaki demir parmaklkl kap konuma yeri olarak kullanlyordu. Odalarn bir taraf asl mahpushanenin merkez salonuna alan demir parmaklkl byk pencerelerden k almaktayd. Demirlerin bu tarafnda ziyaretiler, br tarafnda mahkmlar bazen ayakta, bazen oturarak adamlariyle konuurlard. Mahpus delikanllar kadnlara gsteri yapmak iin giyinmeyi, tra olmay ihmal etmezler, aralkta ikier, er kiilik gruplar halinde, tespih ekerek dolarlard.istanbullu, odas d tarafta olduu iin ziyaretilerin ounu bilhassa kk ocuklar tanyordu. Bunlar kn, odasna snmaya gelirler, kyden, Allahtan, lmden ve muharebeden konuurlard. Giderek kkler Gzlkl Dayya ayrca kk hediyeler bile getirmeye balamlard. Besni kazasndan, ibrahim'in kz Feyziye, Adyaman'dan bir gz kr Nuri ve kk kzkardei Emi, Ptrge'den Abuzer'in yeeni yedi yanda Hseyin, Banazi'den Hac Emir aann torunu Cemal, Malatya'nn iinden ekerci Vahab'm kz Sevim, Hac Abdullah'n yeenleri Melahat, Nuriye, Kirpinin Hseyin'in kz Mabu, bellibal dostlardand. Baharda idemden balayarak, son gzde elmaya kadar, srasiyle kiraz, dut, gl, mm (kays) zm, karpuz, ceviz, kuru dut, pestil ve kn krizantem ve resimli mecmualar getirirlerdi. Ayrca, kocalarna, damatlarna evlatlarna bedava istida yazd mahpuslarn ihtiyar analar, kaynanalar, karlar ak kapdan kafalarn uzatp biraz tereddt ettikten sonra bir bakra yourt, yahut st, doum zaman az pekmez zaman taze pekmez, tandr, sa ve msr ekmei brakp bir sr de kurtulma dualar ettikten sonra giderlerdi. Bunlar yle dorudan doruya yree dokunan alakalard ki, istanbullu her defasnda, bir acayip mahcubiyetle aryor, istanbul dilencilerini hatrlatan biraz yayvan, biraz alayc burada alay Allah kelimesine aitti ifadeyle, Allah raz olsun, diyordu. Tabi Allahm ii bir harekete raz olacak veya olmayacak hali kalmamt. Bu sz de pekala deitirmek daha baka daha realist bir sz bulinak kabildi.

Fakat karsndakiler, bu mukabeleden belli ki holanyorlard. (Bir mehur kt'a vardr. Birisi birisine kafir demi imi. O da ona Mslman diyor da, Yalann karl oldu yalan diye seviniyor, te yle bir hal.) istanbullu onlara, en aa 1360 senelik bir kocaman ve hayasz Mslman yalan sylyor, onlar da onu kendileri gibi dini btn (...) Mslman zannederek bir kocaman yalan irtikap ediyorlard. Velhasl her taraf memnundu. Sefer topallayarak, topallarda insan pek artan bir sratle ieri girdi: Beyim hele gel... Ne var? Gel de rezillie bak... Ne rezillii? Tahsildar sktrdlar... Tahsildarn hali fena.. Hangi tahsildarn? Bedri beyin... abuk gel.. Bedri bey ierde, hanm yenge darda karlkl iskemlelere oturmulard. Tahsildarda, istanbullunun pek yadrgad bir sknt, bir edepli sknet vard. Ekseriya, dizlerine brakt tombul ellerine bakarak ba nnde konuuyor, kzarp hafife terliyordu. istanbullu, gnde belki yz defa ad burada kfrlerle beraber geen yenge hanm dikkatle tetkik etti. Biraz iman, beyaz bir kadnd. Krk yan ferah ferah gemiti. Boyasz yznde, ok ocuk dourarak be ocuu vard, kadnlk vazifesini bitirmi, ihtiyarla teslim olmu yorgun bir hal kolayca seziliyordu. Sol yananda iki tane ben farketti. aaron deildi ama, yemin edilebilir ki, kararlar kat' ve fedakard. (Bunlar kadnda kahramanln snrdr.) Gneten rengi solmu bir jandarma mavisi manto giymi; ban siyah bir ipekle rtmt. Ayandaki kunduralar da eskiydi. Anlatyordu: Bedri beye danalm dedim. Siz raz olursanz bey ne diyecek? Siz raz oldunuz mu.? dediler. Beye danacam, dedim. Olan benim gzm tutmad. Sen bilirsin, istersen ben kncaya kadar sabredelim. Lafa bak... Elbette sen kncaya kadar sabredeceiz. Sen buradayken ben dn m yaparm? El alem ne demez? Sen bilirsin... Sonra... Dkkancya gittim... Kiralar hi bir zaman intizamla vermiyor. Dedim ki... Facia, Kar kocann gndelik ileri konumalarnda deildi. Krt Bekir'in Cumah, Vaiz efendi, bir de zmirli Ali bey, tahsildar Bedri beye srnerek volta vuruyorlar, heyecanl heyecanl syleniyorlard: Nerde bu pezevenk... Nerde? Yahu unu arsanza... Her lafta Bedri bey, ban titretiyor, gzlerini karsndan kararak bir bakla yalvaryordu. Henz harln alamamt. Harlk u siyah antann iinde duruyordu. Kira almaya dkkana gittiine gre, iyilii de zerinde olduundan yenge hanm bugn cmertlik edebilirdi. Bedri bey, cigara imediinden, yemei de evden gnderildii iin cep harl olarak haftada be liraya raz olmutu. Halbuki kendisine on lira lazmd. Bir taraftan karsn dikkatle dinlerken bu fazla be

liraya nasl bir mazeret gstereceini dnyor, arkasnda gidip gelen namussuzlarn nihayet dayanamayp ii berbat etmelerinden korkuyordu. stanbullu, Avrata svme mezhebi'nin biraz klbklktan trediini, bu bedbaht hisle mall kocalarn erkek erkee kaldklar zamanlar suiistimal etmemek iin derhal almaya giritiklerini sezdi. Arkada dolaanlar, iin akaya tahamml olmadn bildikleri iin, Bedri beyi gizlice tehdit etmekle iktifa ediyorlar, ileri gitmiyorlard. Bedri bey nihayet demire azn yaklatrarak bir eyler syledi. Evvela harlndan fazla iki buuk lira, sonra da dier iki buuk lira uzatld. Paralar ele geirir geirmez, sanki gelecek, hafta yokmu gibi birdenbire deiti. Haydi bakalm, yallah., dedi, ocuklarn gzlerini perim. Kz yalnz bana sokaa brakrsn. Bak artk sen dn. Hanm yenge cevap vermeye lzum grmedi. Ba rtsn pek alk, pek kadn kadnck bir hareketle dzeltti. El skmadan ayrldlar. Bedri bey, birdenbire geri dnd: Ulan deyyuslar.. Deyyuslar iki kii kalmlard. Bedri bey, yana yana, en gevezelerini Krt Bekir'in Cuma Ali aay arad. Birdenbire gzleri_ keyifle, sevinle parlad. Cuma Ali'nin de Ziyaretileri gelmiti. teki odann penceresinde konuuyordu. ki evliydi. Byk kardan yedi, kk kardan drt ocuu vard. imdi birka komu karsiyle beraber bu oday Cuma Ali'nin haremi doldurmutu. Tahsildar Bedri bey bir mthi ksrkle grtlan temizledi: Nerede Cuma Ali pezevengi? diye kkredi. Cuma Ali, hi istifini bozmadan konuuyordu: Babama dersiniz... Ekini hemen satmasn... Ben yerinden haber aldm. Cuma Ali deyyusu nerde? Haber aldm ki... Ekin pahalanacak... Ulan pezevenk... Ulan avradm... Cuma Ali'nin artk vurdumduymazla imkan kalmamt. Glerek dnd: Ne istedin Bedri bey?... Bir de ne istedin diyor... Kavat... Kadnlar alk alk glmseyerek balarm evirdiler. Cuma Ali, laf altnda kalmasn sevmezdi. imdi dnyordu. Birdenbire ne hatrladysa hatrlad. alvarn savurarak koulara doru kotu. Mutfan penceresine srad. Bedri beyin kars keyi dnmek zereydi. Hanmefendi.. Hanmefendi., diye seslendi. Kadn durup bakt. Bedri bey sizi aryor. Eline birtakm kap kaak, torba falan alarak tekrar konuma yerine dnd. Demir parmakla yzn dayad. Byk karma, Sen pezevenk lafna alksn kar., dedi. Bunlar ehir pezevengi... Bama gelenler... O nasl bir adam... Sen konutuuna baktn da onu adam m belledin, bayrn deyyusunu hay kan... Bir taraftan da merdiveni kolluyordu. Bedri beyin kars sofaya kt, istanbullu nne geip geri evirmeyi dnd. Lakin, meseleyi

anlatmak da ayr bir meseleydi. Tahsildar Bedri bey.. Tahsildar Bedri bey!. diye bardlar. Elini ykyormu, kurulanarak ve sylenerek salona kt. Beni hangi avradn... aryor... Ulan... Karsn grnce ard: Kz, burada ne aryorsun? Sen armadn a? Lahavle... Ben radyoyla m ardm? Pencereden seslendiler... Kz hangi avradn... ite Cuma Ali bu sray bekliyordu. Elleri kuann nnde yle yaklat: Hanmefendi, bu avradn... dedi, seninle oynuyor. Bu pezevengi sen adam m belliyorsun. Karmn yannda bana svmediniz. Ben uyku uyuyamam, diye alad da, arkadalar seveplanna seni ardlar. Sen bu deyyusu... Tuh Allah belanz versin... istanbullu odasna giriverdi. Kadn sylenerek kpkrmz merdivenleri indi. Orta salon kahkahadan deniz gibi dalgalanyordu. Ayn gn leden sonra istanbullu uyurken kap ald. Bey uykuda msn? Kr msn ulan ne var? Bak, seninle grecek. istanbullu dirseklerine dayanarak doruldu. Srtna araf yerine son moda, bir yatak rts atm, ipekli bir entari giymi ihtiyar, bitik bir kadn kapda duruyordu. Eteini iki taraftan iki ocuk tutmutu. Ne istedin teyze? stanbullu Muret bey varm. Sen misin? Benim. uraya kadar geleceksin. Seni Mehmet aryor. Hangi Mehmet. Kezbanm babas... Ne olacak? istanbullu somurtarak taymc Sefer'e dnd: Beni bunun iin mi uyandrdn rezil? Beyim. Hkmet Mehmet de geldi. Sen olmazsan konumuyor. Bunlar yalvardlar. Pekala.. Sen git bakalm kan.. Ben giyinir imdi gelirim. Kadn ar ar dnd. Odaya belli belirsiz bir koku da yaylmt. Ayaklarna ipek orap, topuu ak spor kundura giydiini o zaman farketti. Mirasa konmu... Hay Allah belanz versin.. Bir cigara yakt. lenle, bir vakit lnmyordu. Mehmet'e o kadar kzd halde, kumara vereceini de bilerek, Tzey'e yalvarm, Kezban'm eyalarn anasna teslim ettirmiti. Hastaneye teslim edilen 110 liray almak iin de veraset davas amlard.imdi, ortada halledilmemi bir radyo meselesi kalyordu. Kezban'm dostu Hkmet Mehmet, ii inada bindirmi, mklat stne mklat karmt.Kzn odasndaki radyonun, herkes, Kezban'a ait olduunu biliyordu. Yalnz bunu acente'den Hkmet Mehmet satn alm, muameleyi tamamiyle kendi zerine yaptrmt. Kz babas ldrnce, inat olsun diye, Mal

benim demiti. Cebren kz kard iin sene hapis yatan ve evvelce ilkmektebi bitirip bu kadar mddet de mahpus staj gren Hkmet'e g yetirmek, artk Mddeiumuminin de haddi deildi. Tahsildarlarla beraber yemek yediinden ve yeni yazs gzel olduu iin milletin istidalann yaza yaza avukat kesilmiti. Cezaevindeyken bo zamanlannda ceza kanununu, ceza muhakemeleri usul kanununu, elinden drmez, her maddeyi yerde bulmu gibi telala, hayretle okur ezberlerdi, istanbullu, Kezban'm babasnn ricalanna, alamalartna dayanamayp haber gnderdii zaman, haberi gtren .gardiyan Abdullah'a bilmem ka tane kanun maddesinden, usulden, davadan laf amlard. Gardiyan Abdullah; Brak namussuzu beyim demiti, Avukat efik bey yannda halt etmi. Ona bir vakit laf kar etmez. istanbullu glmseyerek tespihini ald. Hkmet Mehmet, eski mahpushane arkadalariyle konuuyordu. Kezban'm babas demirin te yannda, anas beri yannda bu uzun boylu, gzel delikanlya canm alacak gibi bakyorlard. istanbulluyu grnce Hkmet Mehmet koup eline davrand: Geldim uyuyordun aabey... Naslsn? iyiyim Hkmet... Sen naslsn? Sorma, yreim yanyor... Ben kza ok acdm. Ne yapalm? Kurtuldu. u geride kalanlarn rezilliine bak... Abeyiim.. Kyde, burada, kahvede, keranede her lafta ben seni hatrlyorum. Buraya sk gelmediime bakma.. Vallah billah her gn adn anyoruz. Kyl ne diyor? Eskiden sana Hkmet diye lakap takmlar... Sorma... imdi Byk Hkmet olmusun yavrum, sana sz yetmez... diyorlar. Hele radyoyu, bir akmlatrl makineyle deitirdim mi bizim ky Paris'e dnecek. Seni biz buraya radyo ii iin ardk. Farkndaym. Senin nnde konuacaz. Sonunda Getir, ver dersen bastne... Sana canm kurban... Gel bakalm... stanbullu, kendisi gelmeden evvel Hkmet Mehmet'le konuan delikanllar savd: Haydi, biraz dolan, bizim iimiz var. Gel uraya Mehmet... Mehmet, Kumandann grm bir asker gibi, sahte ve gayr tabi bir hrmetle demire yaklat. Kars da bu taraftan yanma geldi. Hkmet Mehmet, Kezban'm babasna nefretle bakt: Sen benden ne istiyorsun herif? Efendi... Radyo makinesi kzn mal imi... Radyo makinesini aklndan kar. Bana kalsa biarenin prtlarn da sana vermezdim. Beye dua et... Tzey'in gnln etti de, bu senin karn olacak orospu, Kezban'm yatak rtsn bana ekiveremezdi. Pabularn giyemezdi. oraplarn... Lahavle vela... Ulan sizin gibi rezil var m? Mehmet efendi bize zaten Allah vurmu. Biz mahvolmuuz. Bak bu yavrular sokakta kald. Alama... Sen Murat beyi kandrrsn ama beni kandramazsn. Dua et, yoksa btn kzlar yemin (bastlard. Kezban'm burada bir

inesi yok. Hepsini sevabnda biz ireti verdik. diyeceklerdi. Neyse, oldu bir i.. Radyo kzn malym... Radyo kzm mal ama, bakalm kz sizin malnz m? Ulan pezevenk, kz evlendirecein srada sana alamad m? Ben o herifi istemem, diye alamad m? Kz ksmna bakma... Bugn istemez, yarn ister... Nasl istermi. Kocas olacak kavat askere gidince kaynatas geceleri Kezban'm stne kmedi mi, kz gelip sana sylemedi mi kaltak? Kadn yzn saklad. Anlalmaz eyler syledi. Demirlerin arkasnda namusu dudaklarn yalyordu. Hkmet cotu: Dili tuza demi kei gibi ne yalanyorsun. Sen izinli geldin. Kz sana meseleyi bir tamam anlatt. Kaynatam benimle yatyor, demedi mi? Dedi. Lakin biz askerdeyiz, izinli geldik... Sus... Gveynin babasndan krat ekin, yirmi lira almadn m? Aldk. Bunlar at. Sen fkaral bilir misin? yleyse kz neden vurdun?... Ellerin lafyle vurdun. Ulan senin namusun var m ki sen namus temizliyorsun. Ben ona haber yolladm Baka vilayete gitsin, dedim. Gitsin, demi. Senin lafnla gidebiliyor mu? Fkara istida verdi. Kabul etmediler. Komiserin gz var, jandarma zabitinin gz var, zabt katibinin gz var. Hey Yarabbi... Dnyada senin gibi namussuzun ktlna kran m girmi. Kz yollamadlar. Namusunu temizleyeceksen, kzm kaynatasn vursana... Pezevenk kocasn vursana... Ulan, kz yetmi kuru yevmiye ile fabrikaya girdi. Gelip neden gtrmediniz? imdi radyo davasn gryorsunuz. Kan, eteini tutarak ocuklar ileri doru itti: Bunlar a yavrum.. Bize acma... Bunlara ac... Kes sesini... Bana aa analk etme... Senin dnyadan haberin yok. Bu kocan olacak pezevenk kumar oynuyor kar... Kzn radyosunu da kumara m bastracam? Vallah billah yalan.. Ne kumar Mehmet efendi? Yemine de almsn. unda hi utanma, arlanma var m? Radyo benim. Size radyo deil selam verenin Allah belasn versin. Ne dersin beyim? Haklsn Mehmet., istanbullu hmla ieriye dnd: Eer mesele anlald gibiyse sende vicdan yok, namus da yok, insanlk da yok, utanmak da yok... Tuu... Haydi gel Mehmet... Haydi yr.. Benim iim var beyim. Keye dayad bir sepeti ald: Sefer nerde? Biraz m m getirdim. unlar da iersin. U paket kyl cigarasyle bir kibrit uzatt. Merdiven banda istanbullunun elini tut Bir lafn var. Hi unutmam... lrken de unutmayacam bey... Her ey akldan gelir. derdin. Her ey akldan geliyor. Akldan geliyor ama, akll adamn namussuzu daha beter olur Hkmet... Bu da aklnda kalsn... Akll namussuzun yannda Kezban'm babas yedi kere zemzemle ykanmtr. Yahu.. Bu dnyann akll, aklsz, bu namussuzlardan nedir ektii? Tuu... Kederle glmsedi. Ben haftaya urarm, urayamazsam birisini yollarm. Sana zerzevat gndereceim.

 Zahmet etme... Ne zahmeti.. Allah, Allah.. Yar yolda durdu: Hakl mym bey. Radyo verilir mi? Verilmez.. Keski prtlar da almasaydk. Sana ok kzdm ama... Sonra Ne yaparsa iyi yapar, diye seslenmedim. Kza yazk ettiler aabey... imdi hangisi orospu yahu.. Kezban m, babas m.? Galiba, bu gnlerde biz hepimiz, bir para orospuyuz Mehmet... Bir saat sonra Tzey ziyarete geldi. Bir ay hapis yatt iin mahpusluun halini biliyordu, istanbulluyu ok sevdii halde bu sebeple hi sslenmiyor, ev kyafetiyle, hatta fazladan bir de tenteneli nlk takarak, ayaklarna takunyalar giyiyordu. Her hafta bir kutu bal, bir kilo tereya getirmeyi adet etmiti. Bunlar Sefer'e teslim ediyor, istanbulluya her sabah yedirenek gelecek ziyaret gnne kadar bitirilmesine yemin verdiriyordu. Bu pek acayip bir sevgiydi. Bir kere bile pmemiler di. Byle bir ey akllarna da gelmiyordu. Mahpusun kelepesi bir para da ruhundayd. Mtemadi bir usanma, bir yar llk, bir ateli hastalk hali, insan yom yordu. Konuacak hi bir eyleri olmad halde, bir saat kadar nasl konutuklarna istanbullu tam bir hafta aard. Kezban ld leli szn bir yerinde Tzey mutlaka u suali soruyordu: Pezevenk ne yapyor? iyidir. Kumar oynuyor. Yata falan yutuldu. Betonda yatyor. Oh olsun... Dur bakalm daha beteri var. Bize zaten Allah vurmu. Bir de sen ne demeye vurursun, a kavat. istanbullu, Hkmet Mehmet'in geliini anlatt. Tzey olup bitenleri pek beendi. Yz gld. Biraz Seferle, biraz bagardiyan Ali'yle konutular. Meyve yediler. Nihayet Tzey kalkt. Giderken de hep ayn eyleri sylerdi. Babana mektup yaz, ellerini perim. Kardeine mektup yaz, selam ederim. Olur. Kadn kyafetini elleriyle yoklad. Bu srada gsnde bir ey hrdaynca aklna geldi: Durun, size bir ey gsterecim... Bluzunun yakasndan bir kat karp uzatt: Bakn bakalm bu nedir? stanbullu at: Buna makbuz derler kzm. Evet makbuz. Dn bizi Vilayete ardilar. Ben, Aye, bir de Mnevver. Emniyet Mdr istemi. Varlk vergisi iin. Ne iin? Varlk vergisi karmlar. Beeryz lira verdik. Alay ediyorsun.. stanbullu makbuzun beyz rakkamma aarak bakt: Bu nasl i?"

 Bilmem. nz de verdiniz mi? Verdik. Koca emniyet mdr neler syledi. Vatan tehlikede imi. Bu parayla orduyu besleyeceklermi. Dmana kar... Brak dman... Sen beyz liray nereden buldun? Manifaturacmz var ya... Ondan bor aldk. 91 gnde altyz lira vereceim. Faiz olmaz olur mu ekerim? Verdii ne devlet... Doru verdii ne devlet? stanbullu biraz dnd. Byklarn iniyordu: smail aa ka lira vermi haberin var m? Bilmem. Yediyz lira vermi. Senden yz lira fazla... Paray yatrr yatrmaz, stanbul'a kotu ismail aa... Gavurlarn satlan mallarndan krk bin liraya bir gazino alm. smail aa m? smail aa... Sen imdi bu makbuzu ne yapacaksn? Kaybedeceim. Sonra isterler mi? Zannetmem. nklap mzesine koyulacak bir matah olmasa gerek. Haydi sen artk git. Gidiyorum. Bunda kzlacak ne var? Vermese miydim? Vermemek olmaz ki ninem... Vatan meselesi... Ordu besliyoruz. Dman gelirse senin apartmanm alr. Benim apartmanm yok. Alay m ediyorsun? iftliin de mi yok? Yok ya... una bak... Apartmansz, iftliksiz adam m olurmu? Seni serseri diye tevkif ederler. Kimse duymasn. sterlerse duysunlar. Allah Allah... Sonra dman gelirse, yavrum, senin rzna geer. Tzey Adam sende manasna elini, varlk vergisi makbuzuyle beraber sallad. Takunyalarn betonda krdatarak geti, gitti.. Topal Sefer, meyve sepetini, tereyala bal kutusunu almt. Yavaa sordu: Bizim Tzey1 den ne almlar beyim? Vergi almlar yavrum. ok mu? ok deil. Dur bakalm., istanbullu pencereden darya bakarak hesap etti: ok deil Topal aa, ikiyz krk kiiyle yatarsa deyecek, ikiyz krk kii ile... Gnde stste drt kiiden iki aylk mesele. teki vergilerle beraber senede gayr safi kazancn drtte biri... Anladn m? Anlamadm. Rezillik bu bizim iimiz.. Kahpe ksmndan ne vergisi istiyor? Tbe Yarabbim... Sefer knca, istanbullu bo mdr odasnda ne yapacan ararak ylece durdu. Siyah muambadan rtsnn altnda daktilo makinesi taktaklamadan uslu uslu duruyordu. Duvarda kocaman bir Vatan haritas aslmt. Egemenlik ulusundur, Biz bize benzeriz, Ne mutlu Trkm diyene, Admz andmzdr., Durmayalm deriz ve ktk ak alnla... Pencerenin nne bir sere kuu kondu. iyi ama biz Kezban'm babasna neden kzyoruz? Kzn yar varlk vergisi vermekten kurtard, ikiyz krk kiiden kurtard. yilik etmi

de haberimiz yok. Onbe seneye kar bir kck iyilik... ingiliz Kralnn tacndan daha pahal... Nbeti deitiren jandarmalar, karda karakolun avlusunda, Doldur boalt levhasnn nnde, tfeklerini boaltyorlard. istanbullu mekanizmalarn elik akrtsn kalbi sklarak dinledi. Cigarasm yere att. Azndaki acl tkrd. Demin herife ktk... Ne hakkmz vard?.. Demirlerin arkasnda radyoyu alabilmek iin yzlerine yalvararak bakan adam mitsiz adam, gzlerinin nne geldi Utand. Bir de ktk. HkmatTa beraber olup... TELGRAFI ABDURRAHM Mazmanolu hac Abdullah, deminden beri, dalgn bir ciddiyetle hatta kederle burnunu kartryordu. Krmz ve byk yznde burnu kocamand. Krmzyd. Burun kartrmak, kartran iin tadna doyulmaz bir i, seyreden iin pis ve usandrc bir harekettir. Mazmanolu kendini bildi bileli burnunu kartrlm; ne ak, ne lm tehlikesi, ne alay, ne dedikodu Mazmanolunun elini burnundan ektirememiti. Kerhanedeki dostu, vaktiyle Burnunu kartrrsan, seni ieri almam. dedii halde para etmemi. Onsekiz yerinden vurmular, delik deik vcudunu hastane sertabibi masaya uzatm, terzinin hrka yamad gibi dikmi. O srada Mazmanolu gene byle dalgn bir ciddiyetle burnunu kurcalamakla megulm. Arkadalar, Oyun kardklar zaman herkesin taklidini yaparken Mazmanolunu da burnunu kartrrken temsil ederler, seyirciler glmekten krlr, Mazmanolu da gler. Ama gene e eli burnundadr. Yaknda oniki seneyi gn gnne tamamlayp kacak. Tabi evlenmesi mevzubahis. Anas kz istemeye gittii zaman, enesi dk koca karlar Kar bey, Senin Bozo hala burnunu kartrr m? diye soruyorlarm. imdi, stanbullu, aralarndaki mukaveleye ramen ek elini! diye barmaa yalnz istanbullunun mukavele mucibi hakk vardr. Baka kimse maazallah mdahale edemez bunu sylemeye eniyor, onun burnunu kartrmasna da, kendisinin enmesine de kzyordu. Bir seneden beri yemek arkadal yaptklar iin Mazmanolunun hangi hareketlerle burnunu kartrd kendisince malmdu. Evvela, ahadet parman sa delie sokar, bir mddet aratrr, sonra ne kardysa bunu ahadet ve baparmaklar arasna alr, sa elini, orta parmaklarndan biriyle sol elinin bir kenarna ilitirerek ufalamaa balard, ite asl facia buradayd. Bu manzara karsnda stanbullu her zaman air Necip Fazl'm yzndeki ackl tik'i hatrlyor, bu iki harekette de sahipleri iin bir anlalmaz rahatlk, hatta k*urturu sezerek ikisine de acyordu. Hac Abdullah, burnunun sa deliini brakp sol delie geti. Kapal duran mahpushane kapsnn nnde kiiydiler. Kardaki bakkal dkkan kapalyd. kiiydiler. nc ahs Murat efendi gardiyand. (D kap nbetisi.) Gardiyan Murat efendinin soyad Byk t. Birok soyadlarmm aksine, Murat efendinin ismi msemmasma uygundu. Kendisi fevkalade uzun boylu, gzel bir adamd. Kr salar, izgisiz matru yzne hi yaramyor, stne kire dklm gibi insana uzanp fiskelemek arzular veriyordu. O kadar k giyinirdi ki, kyafetiyle mesleini birbirine

uydurmann imkan yoktu. ok zaman, yabanclar Murat efendiyi mahpushane mdr sanrlard. Abazayd. Kafkasya'dan geleli otuz sene olmutu. Onsekiz seneden beri de bila fasla gardiyanlk ediyordu. Bu mddet iinde hapishane nizamnamesinden bir tek madde bile renememiti ama iki tane mhim kibar kelime ezberlemiti: Teessf ederim, seni vazifeye davet ederim. Bunlar o kadar sk sk, o kadar yerli yersiz kullanrd ki ikisinin de artk hi bir deeri kalmamt.imdi ban sarsarak uyukluyor, daldka ahtapotlu burnundan acayip sesler karyordu. Nbeti jandarma ksrnce uykudan srad. Anahtarlar aratrd. Desteyi cebinden karp zincirini pek alk bir hareketle oturduu iskemlenin arkalna takt ve kolunu stne koyarak emniyetle gzlerini yumdu. Yazn, mahpushanenin leden sonralarnda vakit gemek bilmez. Yapkan ve insafszdr, insana yaamakla yaamamak arasnda hi bir fark kalmam gibi bir yorgunluk, bir tkenme hissi gelir. istanbullu, uykudan kalkt iin bsbtn sinirliydi. Burada, bu kii suyun akmasn bekliyorlard. (Yazn, ehrin sular 13'de kesilir, 17'de tekrar akmaya balar.) Mazmanolu hac Abdullah sokaktan geen amele kyafetli bir adama seslendi: Nereye aa?... Selam yok mu? Adam durdu. Mahcup mahcup glmseyerek elini cebine atp Kkapya yaklat, sigara paketini kard: Merhaba.. Nereye byle... Aaya m? Mazmanolu Aaya szyle kerhaneyi kastetmiti. Burnunu kartrmaktan vazgemedii iin elinin arkasndan kurnaz kurnaz glyordu. Adam cigara sarmaya balamt. Temmuz gnei arkasndan vuruyor, hissedebilecei harareti dnerek istanbullu, betonun rutubetli glgesinde otururken bunalyordu. Adam, dokuma fabrikas iilerine mahsus sapsar yzne hi yaramayan kpkrmz diliyle cigara kadn slatt. Bunu yaparken kendi kendine bir mhim ie teessf ediyormu gibi ban soldan saa, sadan sola sallamt. Dilerinin ucuyle kadn fazlasn kopard. Aza gelecek tarafn yaptrmadan cigaray demirlerin arasndan Mazmanoluna uzatt: Herifi getirdiler mi? dedi. Kimi? arda adam vurdular. Haberin yok mu? Hac Abdullah elini birdenbire burnundan ekti. Sol yanamdaki eski bak yaras, gen ve iman yznde derin bir krk gibi grnyordu. Tepesi pek ziyade seyreklemi sar salarn svazlad. Bunlar pek acele yapmt: lm m vurulan? diye sordu. Murat efendi, demek ki tavan uykusuna yatm, dost dman dinliyordu. Adamn yerine cevap verdi: Vurulan lr. Vurulan lmezse vuran lr. Adam: lme yok., dedi. Kim vurmu?

 Postanede... Abdurrahman bey diyorlar... Abdurrahman m? Kimin olu? Yerli deilmi. Yabanc. Garip. Diyarbekir'li dediler. Kimi vurmu? arolu'nun kzn vurmu. arolu'nun mu? Allah Allah.. Byk kz m vurmu? Kz kocaya gitmedi mi yahu... Neden vuruyor? Kz bekarm. Kk kz besbelli... stemi vermemiler. Kzn enitesini vuracakm. Ali bey dkkana kanca kz vurmu. Kz orada naryor? Bilmem. Kimi dedi ablasndan geliyormu... Kimi dedi hamamdan km. arolunun kz da maallah... Gzel mi? Ben ieri girdiim zaman, u kadar ocuk olmal. Ben gayr yeni yetienleri tanmyorum. Tombul... Boylu boslu... Gzel mi ne demek, dnya gzeli... istanbullu, hamamdan yeni km krpe ve tombul bir kzn krmz yanaklarn gznn nne getirdi. Mazmanolu, herif brakp gitmesin diye sual stne sual sormaya balamt: Sen grdn m? Silah iyi miydi? Ben grmedim. ardan gelenler syledi. Silah elbette iyidir. Yahu., insan merak edip gitmez mi? Adam sende... Biz lyoruz kardeim... Haline kret... Zamanlar ktledi. Sizin haberiniz yok... Ve ayaklarnn altnda lastik varm gibi hi ses karmadan yrd. Mahpushane kapsnn karsnda alak bir kerpi duvar vard. Ahrn duvar. Ahrn zeri toprak damd. Bir kat zerine yaplm eve bitiikti, iki taraftaki aalar, damn kenarlarn kaplam, orta yeri sert topraktan bir ky yoluna benzemiti. st tahtalarla atlm baca, bir gvercin yuvasn hatrlatyordu. Nbeti jandarma duvarn dibine gidip tan stne oturdu. Tehizat belli ki, scakta kendisine pek ar geliyordu. Beliyi (Yani mavzeri) kucana uzatt. Gzleri nerdeyse kapanacakt. (smi Bayram'd. ihtiyat erlerden olduu iin adeta ihtiyar grnyordu.) Mazmanolu, burnunda yarm brakt ii tekrar eline almt. Gardiyan Murat efendi, anahtar destesini tekrar iskemlenin arkalna asp kolunu stne dayad, istanbullu, elini sallayarak Mazmanoluna nihayet kt: Kartrma unu... Hac Abdullah elini hemen aa ald. Kim bu Abdurrahman acaba Murat bey? Kim olduunu bilmem. Demin bahelerden, su balarndan, rak alemlerinden bahsettik. Biz burada darsm hep mesut sanyoruz. arda kz vuracaklarn hi aklmza getirdik mi? Abdurrahman olmayacak... Yeni geldiyse bilmem. Lakin yeni gelse arolunun kzn nerden bilecek?.. Hayr. Benim bildiim postanede Abdurrahman yok. Gardiyan Murat efendi, sol akamdaki ceviz kadar uru parmaiyle bastrarak cevap verdi: Doru. Abdurrahman yok.

 Dur bakalm... Abdurrahim bey var. Tamam. Diyarbakrl Abdurrahim bey. Abdurrahim beyi sen bileceksin bey. Hayr bilemedim. Bilirsin... Sleyman beyi grmeye gelirdi. Siyah bykl... Yok canm... Sahi onun ad Abdurrahim beydi... iyi ama o evli deil mi? Bilmem. Evli ise rezalet... Murat efendi tasdik etti: Evet... Rezillik. Mazmanolu cigarasm siyah kehribar azlna takt: .Durup dururken adam vurulmaz. Bir sebebi vardr. Ekmee hile kartrmaktan sene hapse, 1000 lira para cezasna mahkm edilen Hafzn sar'al olu geldi. Kapdan parmaklklarn iki eliyle tutarak ieriye, asl mahpushanenin demir kapsna doru dikkatle bakt: Murat efendi babam arr msn? Murat, zengin mahkmlara bizzat hizmet etmekten asla enmezdi. Hafz armaya gitti. Mazmanolu sordu: Birisini vurmular, doru mu? Doru... ar'lnn kzn bir garip vurmu tabancayla... Kzn yaras neresinde? ArkadanJki kurun atm. kisi de demi diyorlar. stanbullu, ekinerek lafa kart: Radyo dinledin mi delikanl? Dinlemedim. Almanlar ilerliyorlar. Dinlemedin de Almanlarn ilerlediini nerden biliyorsun? Herkes yle sylyor. istanbullu, asabiyetle bir cigara yakt. Mazmanolu bu havadise sevinmiti: Almanlar kazanyor beyim dedi, gayr bunlara g yetmez. Hele bakalm... Nesine bakacaksn? Sen ziyafeti hazrla... Ziyafeti sen vereceksin. Neticede Almanlar yenilecek... Allah gstermesin... Gstermemek isterse Allah da beraber yenilecek Mazmanolu... Tvbe de beyim... Ben korkak deilim hac, tvbe demem. Tvbe Yarabbi.. Tvbe.. Frnc Hafz ara kapdan geti. Siyah alvar, al kua, biraz eri duran kasketi, beyaz sakal hele masmavi, berrak, insana kabahatsiz ocuklar gibi dimdik bakan gzel srmeli gzleriyle yree emniyet veren saf bir hali vard. Tayyare cemiyeti ilanlarnda kz, damad, torunlariyle, kuzulariyle elini gzlerine siper ederek Trk hava kularn seyreden ihtiyar kylye benziyordu. (Bizim resm ressamlarmz, resm airlerimizden daha hassas, daha hayalperest oluyorlar. Kyllk bahsinde bu ressamlar, milleti airlerden daha kolay ve daha ok aldatmlardr.) Hafz efendi, istanbulluya mbarek bir selam vererek oluyle pencereden daha serbest grebilmek iin bagardiyan odasna girdi. Gardiyan Murat efendi, ii her zaman bo oturmaktan ibaret olduundan dedikodu yapmadan daha uzun mddet duramyordu.

Sesini alakt: Beyim... Buras nasl bir memleket?..Biz Kafkasya'da grmediimiz rezillii burada grdk. u, koskoca bir hafz. Sen hafz bir adamsn. Ekmee hile karr m? Ekmek Rabbimin nimeti... Nimete hile kartrlr m? Hamuru almlar. Burada kpee doramlar. it bile yememi. Ata vermiler. At da yememi. Millet fkelenmi. Ankara'ya yollamlar. Orada bu ilere bir ingiliz mhendis bakyormu. Mhendis, hamuru ilalam. Bunu insan yemez.. diye rapor vermi. Bu i olal bir aya yakndr. Hala biz ekmek diye gbre yiyiyoruz. Orasna ben de atm. Neye ayorsun, ingiliz mhendis, raporunda insan yemez, demi, Trk yemez dememi. Demek biz insan deil miyiz? Allah, Allah.. Rapor geldii zaman ben adliyede idim. Asliye hakimi raporu bir okudu. Vay gidi hafz vay diye sandalyeden frlad. O zaman hafzn yandn anladm. sene mahpusluk... 1000 lira cezay nakdiye... Hafz yaktlar. Lakin nimete haram katmak da gnah.. Mazmanolu kapya bakt: Hafzn yanmas ekmee hile kartrmaktan deil. Vaktiyle yannda bir ahretlik kz vard. iftlikteki hizmetkarlardan birinin kzn evde alsn diye getirmi. Bu herif kzn rzna geti. Kz gebe kald. ocuu aylkken drmler. Bu hafz, kimse srrma agah olmasn diyerek aylk ly ocaa atp yakm. Kz da krk gn iinde al basm. Lohusa ksmn yalnz brakmaya gelmez. Fkaray kim dnr. Atmlardr ekmek damna... Orada al bomu kz... ite o mesele ayana dolat. istanbullu glmsedi: Dorudur. Vaktiyle herifin biri Peygambere mracaat etmi. Ben gnah iledim. efaat et de Allah gnahm balasn, demi. Peygamber dua etmi. Herif sevinerek giderken kapda srm, dp orackta aya krlvermi. Srnerek geri dnm, feryada balam. Aman ya Muhammet.. Bu ne biim efaat.. Bak benim bacam krld.. diye alam. Peygamber glm: Bu bana gelen eski yaptklarnn cezas.. Son gnah ilerde ekecektin, demi. Hafza da bylesi oldu demek? Byle oldu beyim... Kk Remziye babasnn yemeini getirdi. Babas Selim ile beraber byk babas Necip aa da mahpustu. Mddeiumumi Selim'in ve arkada Savfi'nin idamn istemiti. stanbullu sordu: ie gitmeden mi Remziye? Gececiyim. Yeni mi kaldn? Kz baiyle tasdik etti. Beyaz tlbentten, kenarlar krmz boncuklu bir rts vard. Bir hafta gece, bir hafta gndz, zeminden bir buuk metre aada, pencereleri yaz k kapal ve iplikler kppmasm diye muayyen bir rutubet derecesini muhafaza etmek iin borularla slak hava verilen ve saat ba beton demesine su balanan kalabalk ve grltl bir yerde oniki saat ayak zeri rutubet ve pamuk krnts yutarak almaktan yz bir acayip renk balamt. Vcudu adeta ufalmt. Bu klme, btn hatlariyle muntazam ve belli belirsiz bir erimeye

benziyordu. Rengi sar deildi, bal rengini hatrlatan bir effafl vard. Bu effaf kk yzde, Meryemana resimlerinin dimdik bakan korku bilmez mavi kadn gzleri akmak akmak bakyordu. Ufak tefek erimi gibi vcudun btn rengi, kuvveti ve canll, insann birdenbire nazar dikkatini celbeden ve kk ocua hi yaramayan bilek kalnl ak kumral salarna toplanmt. Mazmanolu, k rktmemeye alarak laf at: Ne getirdin Remziye? Pilav. Byk babanla gene dargn msn? Dargnm. Babam hapse koydu. Ha, bak soracam da unuttum. Birisini vurmular, sen grdn m? Remziye yzn evirerek sakland. Sylesene... Anlald grmsn. Grmedim. Duymadn da m? Duydum. Bir kz vurmular. Neden vuruyorlar? Remziye omuzlarn oynatt. Utanyordu. Bu esnada babas da i kapnn azna gelmiti. Bararak soruyordu: Hasta deilsiniz ya?.. Deiliz. Sen hasta deilsin ya... Deilim. amar ykadnz m? Ykad. Yarn gnderecek. Olan nasl? iyi. Dr gitme... Selim, her yemek getirite Remziye'ye be kuru verirdi. Topal Sefer, eyrei demirlerin arasndan uzatt. Mazmanolunun, Hele duyduunu anlat rezil.. demesine aldrmadan, kk kz plak ayaklanndaki topuu anm eski, krmz terlikleri srkleyerek gitti. Sanki erkeklerin kendilerini niin lafa tuttuklarn bilen bir byk kadn gibi darlmt. Mazmanolu, kederli kederli ban sallyordu. Vaktiyle, bu katil ii bana gelmeden evvel, bir kavgada on drt yerinden yaraland zaman kafasndan bir damar kesilmiti. Bu sebeple ba durduu yerde belli belirsiz titrer, konuurken kekeliyormu hissini verirdi. Bey dedi, bu kz gayr bymez. Neden? Fabrika ocuk ksmn eziyor. Bu kz hamal olduundan ezildi. Hayvan ksm da byledir. Krpeliinde zora kotun mu kavrulur. Hey Yarabbi dnyadaki btn fabrikalar yakmak. Balama kylle... Makine dman. Doru bir sz canm.. Eskiden ne fabrika vard, ne bir ey... gene biz gl gibi geiniyorduk. Fabrika kt, ttn kt. Grmediimiz iler. Malatya'ya garipler doldu. .Namus kalmad.

Boz nlyle bir amele kadn, kapnn nnde durmutu. Olu kz karmaktan ocuk kouunda yatyordu. Geen hafta da onun kzkardeini karmlard. imdi herkes delikanllna hrmet ederek, kendisine bir ey duyurmamaya alyordu. stanbullu bunu hatrlad: Malatya'nn namusu gariplerin keyfine mi duruyordu? Ak atn yannda duran ya huyundan ya tynden demiler. Asl kabahat trende... Treni sen hayrl bir icat belleme beyim... Bu memlekette biz sivrisinek nedir bilmezdik. Trenle beraber geldi. Glba'ndan sinei odaya bindirdi, uraya getirip koyuverdi. Kasaba esnaflarna mahsus btn bu szleri Mazmanoluyle istanbullu belki yz defa mnakaa etmilerdi. Bu akam endii iin istanbullu lakrdy deitirmek fikriyle amele kadna sordu: Cinayeti duydun mu teyze? Sebep neymi? Sebep ne olacak? istemi de vermemilerdir. Bekarsa vermeliydiler. Kabahat kzlarn anasiyle babasnda... Gardiyan Murat efendi, elini akamdaki ura gtrd: Kz vermeli dedi, biri istedi, bahane buldun, ikincisi istedi, bahane buldun. ncye mutlaka vereceksin. Vermezsen, bu sefer senin kzma bahane bulurlar. Bahane bulmaya kalyor mu karde? Zaman kt olmu. Kzlar analarn dinliyorlar m? Benimkini grmediniz mi? Dizimin dibinden ayrmazdm. Sebep olanlarn gz kr olsun... S ebep damadn... Damadm elbet... Nerede olduklarn rendiniz mi? rendik. Benim olann enitesi bulmu. Bana sylemiyorlar. Hkmete gitsek, olan buraya getirecekler. Benimki de burada... Bir bela kar dedik. Ka lira balk verecekler?... Bal yere batsn... Olan duyarsa... Duysun varsn... Yama yok. Hep senin olan karacak deil ya... Srayla demiler... Kadn glvermiti Glersiniz. Kz analar... Olun gelin getirse somurtursun. Yahu., kan ksmna damad neden ho grnr? Elenme Murat efendi. Evladn yok da glersin... Bu zamanda evladn var, derdin var. Peydahlarken byle demezsiniz. Kendi banz da belaya sokarsnz, herifin ban. Kadn kpkrmz geri ekildi. Gardiyan Murat'n akalar malumdu. Sz kimseye batmazd. imdi, sz kendisinde kald iin rk dilerini gstererek keyifli keyifli glyordu. Bakkal Abo, bir gazete dolusu havadisle geldi: Evet dedi, Abdurrahman deil, Abdurrahdm bey. Evet akl banda, kendisi bilir bir adam. Evet, kz istemi vermemiler. arolunun evi, Mazrnanolu bilir, postanenin karsnda. nce iaretlemiler; sonra mektuplamlar. Kz , drt defa kaacak olmu, ii enitesi bozuyor. Zaten Abdurrahim bey, enitesi olaca vuracakm. Tabancay grnce korkak herif, dkkann birine kat. Sen grdn m? Grdm, ite o ana baba gnnde kz meydana kt. Herif, Al

yleyse, diyor. Ka yerinden vurmu? ki yerinden... Birisi arkadan girdi, gs paralad at. ikincisi baldrdan... Tam Hkjnet meydannda silah sesleri alnca millet ard. Kz dt. Abdurrahim beyi jandarmalar evirdi. Herif neme lazm, memur ama yiit. Tabancay bir kaldrd, ukura atlad: Yanamayn.. Yakarm. dedi.. Aman.. Sonunda basmlardr sopay. Ne hadlerine... Btn memurlar topland. Herkesi kendi adam kolluyor. Polis komiseri de ahbabym. Elini, kolunu sallayarak yanat da, Kardeim, ver u tabancay.. dedi. Kzn be, alt erkek kardei var. Korktu galiba. Evet olur ya... Onlar da onu vururlar. mu Kaoanat Kimae ado erendi: 1 Kabahat elbette karda... Kaltaa bak... Aranzda bu kadar i ilerlemi, kaver sene... yi olmu... Murat efendi, anahtarlar iskemlenin arkalarndan alp bacaklarnn arasna koydu. stne rahata bada kurdu: iyi olmu elbette dedi, aifteliin sonu kurun. Evet... Aifteliin sonu kurun... istanbullu sordu: Bekar mym? Bekar. Evli olur mu? Alacam, demi. Adamlar gndermi. Kzn babasna kalsa verecekmi. Lakin enitesini bilir misin? Hergeledir. ite onu vurmalyd. Kzn ne suu var? Gardiyan Murat efendi, deminki fikrini deitirdiini farketmeden bu sefer de tasdik etti: Doru... Kz ksm kuzuya benzer. Nereye eksen oraya gider. Asl enitesini vuracaksn? Sylenenler doruysa... Abdurrahim bey kza onbin lira yedirmi, istanbullu merakland : Onbin liray nasl yedirir Abo efendi? Burada kz gezdirecek yer yok. Manto falan da alamaz. Manto ne demek? Kz arafl... Bunlar eski aile beyim... Zengin aile... yleyse onbin lira laf yalan... Artk bilmem. Tam onbin lira yedirmi diyorlar. Gardiyan Murat efendi pek hasisti. Korku ve telala dalgnlktan uyand. Boynunu uzatt. Kza onbin lira yedirmi. Demek bu Abdurrahim bey de zengin bir adam. Yoksa bu para aylkla kazanlmaz. Zengin... ok zengin... Diyarbakr erafndan... Babas bu olana iki kazan dolusu altn brakm. Aabeyi de mebus. Nere mebusu? Artk bilmem. Mazmanolu, Tabancay grdn m? dedi. Toplu mu, Brovning mi? Siyah bir tabanca elinde parlyordu ama... Farketmedim. Her halde iyi bir silah olacak. Top gibi patlyordu. Murat efendi dnya zerindeki btn zenginlere kar bitmez tkenmez bir hrmet duyard. Ne yaparlarsa yapsnlar zengin adamlar haklydlar. Aferin dedi, iyi etmi. Silah da muhakkak iyidir. Zaten paral

adam yiit olur. Sen kopuklara kulak asma... Bu kadar zengin olup... Bak Allahm iine... Kzda hi akl yokmu. Byle bir beyzadeye raz olmaz m? Kz razym. Kzn zerinde Abdurrahimin boy resmi km. Olann zerinde de kzn resmi bulunmu. Kz arabayla hastaneye gtren polisten duymular. Abdurrahim.. Abdurrahim.. diye sayklyormu. Kurundan lmese bile mutlaka korkudan lr. Kzolan kz ksm, kurun sesinden fena rker. ite burasn bilemedin Abo.. Kz ksmnn azm hi bir eyden korkmaz. Kurun u kadar ey.. Cebinde hovarda resmi tayan bir kz u kadar kurundan korkar m? Oras da doru Murat efendi... Azm kar Allahtan bile korkmaz. Allah belasn versinsin.. Getirdikleri zaman istanbullu ile Mazmanolu Hac Abdullah yukarda yemek yiyorlard. Bu sebeple adam gremediler. Yalnz taymc Sefer, kara gzl, kara kal, parlak siyah bykl Abdurrahim efendiyi pek beenmiti. Babayiit diye teessfle ban sallyordu, krte konutu. Glyor. Umurunda bile deil... Ceza vermiler mi? Kzn raporu alnmad iin ceza vermemiler. Sleyman beyi grmeye gelen telgraf m bu? Evet. Yazk olmu. Bey, bu kar milletini Allah bizim bamza bela m verdi? Artk oras, malum deil. Biz mi onlarn bana belayz, onlar m bizim bamza bela... Bu taraf ahrette belli olacak. Hangimiz hangimize bela olduksa ahrette ii duman desene... yi bildin. Ahrette ii duman. Ahrette ii duman olann da bu dnyada ii i olum... Benim bu dnyada iim berbat bey, te dnyada kazandm m? Elbette kazandn. te dnyada da kurt tfeiyle adam vuracak deilsin ya... Sefer, rahat rahat gld. Gzel bir ocuktu. Sa ayann topuu zrl olduundan bir acayip yryordu. Kendisi Adana1 da alrken alt aylk karsn komulardan biri karmt. Sefer kye dnnce kadnn kendisini topal olduu iin terk ettiini rendi. Bismillah diyip kurt tfeini doldurdu. Krt tfei, ancak asker mzede grlen cinsten bir eydir. Mavzerin be gbek, kara martin'in gbek ceddi olmaldr. Namlusu gayet uzun, kunda ay biiminde, horozu akmak tandan tek atar . Herif kurunu yer yemez, topa gibi bir kere dnp yan st yklm. Yklmasa da yaplacak bir ey kalmyor. kinci kurunu atmak iin tfekle yarm saat uramak lazm. Krtlk devrinde airet muharebelerinin gnlerce sjirp neticede, iki taraftan da hi kimsenin burnu kanamadan mtareke aktetmenin nasl mmkn olduuna stanbullu kurt tfeinin mahiyetini renmeden akl erdirememiti. Mustafa Kemal Paa, Yunan harbinde Kahtah mebus hac Bedir aay cepheye gtrp muharebeyi gstermi. Aa efendi siz de byle mi drsnz? diye sormu. Hac Bedir aa da, Evet Paam, demi. yleyse adamlarn topla da Aymtab'a imdat git. Hac Bedir aa adamalarn toplayp Aymtab'a imdad gitmi. Bilmem ne mevkiinde bir Fransz karakoluna atar atmaz geri dnm. Sebep kurt tfei...

Fakat taymc Seferin tfei Hac Bedir aa askerinin tehizat kadar talihsiz deildir. Bir kurunda herifin kolunu cam gibi ufalam. Topal kocadan kaan kar imdi olak kocayla oturuyor. Kan iin kocann ola, elbette topalndan daha fenadr. Yatakta koup zplamak lazm deil ama, karsna smsk sarlmak vazife, istanbullu Sefer'e bu ciheti ilk syledii zaman delikanl biraz dnm, sonra kocaman bir tebessmle glvermiti. stanbullu o gnden beri Sefer'in daha rahat, daha keyifli olduunu farketti. Artk alt sene ceza ona eskisi kadar ar gelmiyordu. Yemekten sonra tekrar cmle kapsnn nne indiler. Buras her yerden daha serindi. stanbullu iskemlesinin arkaln duvara dayamt. g gcp geyeni, taze cinayet hakknda sorguya ekmeye devam ediyor, omuzlarnda trl heybelerle dkkanlarn ge kapam esnaflar artyordu. Hemen hepsi dokumac olan bu adamlar tezgahlarnn bandan ayrlmadklar iin vakay duymamlard. Bunlar belki de seneden beri dnyann her tarafnda muharebe edildiini de yeni yeni, iplik noksanlatka reniyorlard. phesiz General Romel adnda bir insann yaamakta olduundan da henz bihaberdiler. Ekmein vesikaya bindirilmesinin sebebi de bunlar din Hkmetin budaymz Almana satmasndan ibaretti. ehre bir buuk saat mesafedeki Banazi ky ahalisinden olan gardiyan hac, alt aydan beri mesleini bir trl renememiti. Hala insanlara acyordu. Akam nbetisi olduu zamanlar daima yapt gibi ocuk kouunun kapsn ardna dayamt. ocuk kouu, stanbullunun bir aydan beri tek bana oturduu odann tam altnda, ayn byklkte drt ke bir yerdi. Onun da iki penceresi vard. Darack bir koridordan giriliyor, aptesanesi solda kalyordu. ocuklar da nihayet azm olmallar ki ekseriya mevcudu sekizi dokuzu amazken imdi tamam on sekiz kii olmulard. Adeta balk istifi yatyorlard. Kapnn her alnda scak ve pis bir nefes kokusu koridoru kaplyordu. Kap stlerine kapal iken pek grltc olan ocuklar, u anda, akll, uslu, duvar dibine, betonun stne oturmulard. ocuk kouunun tam karsnda, tpa tp ona benziyen kadnlar kouu bulunuyordu.Asl mahpushane, hemen on, onbe adm geride olduu halde, pek uzakta ve pek derindeymi gibi acayip ve tehditkar seslerle homurdanmaktayd. Erzincanl Muharrem mavzerini usanm bir hareketle sa onuzundan sol omuzuna geirdi. Oturanlara selam verdi ve kapnn kenarna dayanarak uyuklamaya hazrland. Bu da ihtiyat erattand. Salakl, kendisinin iddia ettii zre zelzeleden sonraki bir i deildi. Daha evvel, kur'a askerlii srasnda, Eroiye jandarma mektebindeki arkadalarnn anlattna baklrsa, bu Muharrem o zamanlar da byle Allahm aptalym. Alt ay san solunu belletememiler de, nihayet kantine hizmeti almlar. Zelzeleden sonra bu salaklk tabii bsbtn ziyadelemi. Karakol kumandan Aziz onbann mstacel ve gizli bir mzekkeresi zerine kendisinin silah doldurmadan nbet beklemesi karar altna alnmt. imdi 350 kiilik ceza evini bo bir tfek ve henz aalarn tepeleri kararmadan uyuklayan gzlerle bekliyordu. Nbet deitirildiine gre saat sekizdi. Be dakika sonra Mazmanolu saatma bakt. Sekizi

be geiyor. Be dakika sonra stanbullu saat'na bakt. Sekizi on geiyor. Sonra ikisi birden saatlarma baktlar. Sekizi onyedi geiyor. Beraberce, Radyo gazetesi balad... dediler. Mazmanolu, 1939'dan beri siyasetin Trkiye'de gsterdii acayip gelimeler karsnda fena halde arp neticede Alman hayranlnda karar klanlardand. Bunlar iin yryen, vuran, ezen, eviren ve daima galip gelen kuvvet sanki kendilerine aittir. Olup biten ilerin karn hemen yarn sabah beraber bleceklerdi. Muharebeye yava yava bizzat girmiler, artk iinde bir Nazi neferi gibi bizzat dr olmulard. Almanya'nn yenilmez olduuna, karsnda durulamayacan, hele bu harbi mutlaka kazanacana Hitler' den ve Gbels'ten daha emindiler. Kanaatlarma gre Trkiye'de hakikati yazan iki namuslu gazete vard: Cumhuriyet ve Tasvir, iki vicdanl vatanda vard: Hseyin Hsn Erkilet ve Ali ihsan Sabis. Bu iki eski generalin, ehirleri Alman ordusundan evvel zaptetmeleri, dman ordularn S.S. tmenlerinden evvel evirip ezmeleri holarna gidiyordu. Gene saatlarma baktlar : Radyo gazetesi bitti... dediler. Mazmanolu, Bakalm Stalingrat dt m? diye yksek sesle fakat kendi kendine sordu, istanbullu fkesini gizlemek iin sesini alakt : Derse ne olur? Derse mi... Derse i biter... Hangi i? Ruslarn ii... Bitmez. Gelecek sene burada gene grrsek, tabi, sen darda olacaksn. Ben sana soracam : Kubief dt m? sen ya Dt diyeceksin, ya Dmek zere diyeceksin. Ben gene sana, Dse ne olur diyeceim. Sen de biter diyeceksin. Hangi i Mazmanolu? Ruslarn ii Bu bylece Ural'lara, Sibirya'ya Viladivostok'a kadar uzanr. Sonu? Sonu Almanlar yenilir. Hep byle sylyorsun beyim, yenildiini grmyoruz. Herif yryor. Yrsn bakalm... te baefendi geldi. Bagardiyan muavini Mulu Mehmet efendi, adeti olduu zre tam dokuz Radyo gazetesini dinledikten sonra grnmt. Admlarn tek tek basyor, her iki admda bir rkek bir hayvana yaklar gibi durup etraf dinleyerek yaklayordu. Kapya gelince demirleri tutup durdu. Jandarma Muharrem'e her zaman taklrd: Uyudun mu Muharrem aa? dedi. Uyumuum. Tfek nasl? Dolu mu? Bo. Bou dolusundan iyidir. Kaza kmaz. Durup mahpushaneye kulak verdi : Kaza kmaz. Doru mu szm? Doru. Kapy aan gardiyan hacnn, asma kilidi kilitlemesini bekledi. Anahtar elinden ald: Ne var, ne yok hac? Saln baefendi. Abdurrahim beyi getirdiler mi?

 Getirdiler. Hangi koua verdiniz? Yukarya. iyi. Koularda snen ampul var m? Yok. Yok dersin. Gidip baktn m? bakar? Mdr bakmaz, bagardiyan bakmaz. Bakmadm. Neye bakacaksnz. Ben olmasam kim Dayansn Mulu... Yahu sabahtan beri adliyede lyorum. stanbullu gld : Yalan. Sabahtan beri lsen imdi karma oturursun. Seni bekliyoruz. Mhim bir havadis yok beyim. Hep yle. Stalingrat dmedi mi? Daha dmedi. 33 mahallesinden 20 mahallesini almlar. Dyorlar. Mazmanolu atld: 33 mahalleden yirmi mahallesi gittiyse dt demektir. Radyo gazetesi de yle syledi. ehrin dmesi gn meselesidir dedi. Elalemeyn'de taarruz balam m? Hayr. Denizalt meselesi uzatt. Benim denizalt lafna canm sklyor. Hele otur... Olmaz. Abdurrahim beye bir bakaym, ierisini gezmeli. imdi gelirim, istanbullu onun arkasndan bakt: On seneden beri gardiyanlk ettiinden ve kendisini bu ie ihtirasla verdiinden kurnazl, birok insanlarda olduu gibi yalnz gzlerinde kalmam, byyp gelierek hemen btn vcudunu, hatta elbiselerini sarmt. Her hareketi sanki kurnazlktan ibareti. Btn kurnaz adamlar gibi daima megul, daima telal, daima yorgun ve daima rahatszd. Sekiz sene, ayda 19 lira cretle alm, iki seneden beri muavin olup 24 liraya ykselmiti. Gardiyanken nbet tuta tuta anahtara kilide fena alm olmal ki, nerede bir kilit grse, yolu bir kapnn nne urasa mutlaka asma kilitleri, kapal olup olmadklarn anlamak iin ekitirir, kilidin kancas azn averse keder ve korkuyla etrafna bakmrd. Kaplarn da almasndan zerre kadar hazzetmedii belliydi. Galiba kanaatmca kaplar hep kapanp kilitlenmek iin yaplm iyi ve faydal eylerdi. Almalarnda iyi ve faydal hi bir ey yoktu. Seferberlikte jandarmalk etmi, Mu'taki ermeni ktalinde kendi ifadesine gre zorlu hizmeti dokunmutu. Saklamaya alrd ama kars o karklkta eline geirdii zengin bir ermeninin gzel kzyd. Bunu Mslman edip nikahlam, Ruslar bastrnca alp bu tarafa karmt. Malatya'da senelerce manifaturaclk, kahvecilik ve meyhanecilik ettiini bilenler kendi tabirince henz lmemilerdi. Raky davul zurnayla itii mehurdu. Yamadan gelen altnlar suyunu ekince her eye tbe edip Memuriyet vermeye balamt. Trkiye'de memur milleti, bir ayr kabile olup asrilii Kravat, Lenger apka ve krpk byktan ibaret sayar. Memur olmak iin bu art mutlaka lazmdr ve bakaca hi bir eye ihtiya grlmez. Bu deimez kaideye ramen Mulu Mehmet efendi, byklarn kkten

kaztr, krl salarn alabros kestirirdi. Uzun seneler basur ektii iin, bir de her frsatta suratna stste perdah yaptrdndan derisi, burumu bir masa muambasna dnmt. Laf sylerken sivri grtla iner kar, gzleri ve elleri mtemadiyen krlp iaretler ederdi. Btn eski ayyalar gibi gevezeydi Bir lafa balarsa mevzudan mevzua geerek uzun uzun anlatr, nihayet maddeten ve manen yorularak hasta derdi. Kendi iddiasna gre iki imekten erkeklii kurumutu. Ktln ba nefs'ti. (Yani erkek milletinde bir, kar milletinde yedi olan nefsi emare.) Adam bir kere kar milletine Bac dedi mi, sonras kolayd, iine de, evine de, ahbabna da ancak o. zaman faydas dokunabilirdi. Yoksa, akl ukurda, tavukta, keklikte dolaan herif on para etmezdi .Koular gezip yeni gelen telgraf Abdurrahim efendiyle konutuktan sonra kapnn nne gelen bagardiyan muavini sze evvela bu felsefesinden balad: Abdurrahim beye acdm dedi, oturuyor. arm. Tabi piman. On be senelik bir memur. Kar erri beyim, zor bir mesele. Adam ya zamparadr, ya deildir. Zampara olmayan adam, erkeklii tkenmi adamdr. Erkeklik durduka doksan yama gelsen nafile... Kar grmez misin gzn lar. nsan paraya doyar da, erkek gz karya doymaz. Sebep : Sebebi meydanda : Karlan tr tr yemek adet olmam. Ekmei banacaksn. Karlan Rabbim, bize helal etseydi... Yani etlerini helal etmeli. Kat kebab yapsaydk... Tavasn firma verseydik, belki doyardk. Alalm Abdurrahim beyi... Sen evli barkl, oluk ocuk sahibi bir adamsn. stanbullu sordu : Bekar diyorlard. Ne bekan beyim... iki ocuu var. On senedir evli. Diyarbekir bizim o taraf. Hemeri saylrz. Artk bilmem kz sevdiinden sonra m deli oldu, yoksa evvelinden mi deliydi de deliliinden mi kz sevmeye giriti. te bunu beenmedim. Evli adama byle iler ayptr. Ayp olmaz m? Kzla sevimiler. Pek iyi... Sr git dememiler, gr ge demiler. Mazmanolu araya girdi: Mesele anlalyor. Sabahtan beri arolu'na kzyoruz. Kzn enitesine kzyoruz. Lakin ne yapsnlar. Elin oluk ocuk sahibi adamna gen kzlarn metres mi verecekler? Kary boar alrd. Bylesi olmaz m? Ha, bak o zaman olur. Murat araya girdi: Mazmanolu.. Hemen amin dersin. Byle rezillik nasl olur? Karnn ne gnah var? Karnn da bir gnah yok.. Belli bir ey. Lakin herif ite seviyor. Evli adamn bakasn sevmesi ne demektir bilir misin? Ne demektir? Hey kar., biz bakasna gnl verdik. Haydi sen de bann aresine bak.. demektir. Bey, hep byle sylersin. Erkek, baka, kar baka... Ulan, oniki senedir yatyorsun. Hkmet af vermedi diye de kzyorsun; halbuki sen Hkmetten daha insafszsn. O, bari, kar baka, erkek baka, demiyor. A beyim, imdi karyla erkek bir olur mu? Ekseriya olmaz. Mesela: Senin baban lm. Baban ld zaman

siz u kadar ocukmusunuz. Ananz da gen kanym. Gzelmi, isteyen ok olmutur. Kocaya vard m? Varmad. Ne dedi? ite benim iki tane kocam var. Bunlar bana yeter, dedi. Evet. Baban leceine Anan lseydi... Herif evlenmez miydi? Erkek ksm ocua bakamaz. Kar bakar. ocua bakmak, karya daha zor. Erkek kar bir olmuyor. Karlarn bazs bizden daha erkek... Daha yiit. Ne dersin baefendi? Doru beyim.. Hac Abdullah fikrinde srar etti: Hemen Doru dersin Mehmet efendi. imdi Abdurrahim bey kar sevmi. Vurmu. Bunda bir namussuzluk yok. Lakin kars birisini sevseydi, delikanly vursayd... Orospuluk olurdu. Buna ne diyelim? Bagardiyan muavini cevap bulamad iin istanbullunun yzne bakt, istanbullu glmsedi: Hkm erkekte olduu iin biz byle kaide koymuuz... dedi. Yoksa orospunun diisi, erkei olmaz. Orospuluk huydur. Sz verip tutmamak, borcunu inkar etmek, birini casuslamak, arkadan adam vurmak, kendinden zayf ezmek; hatta korkmak bile yerine gre orospuluktur. Biz, halbuki, orospu diye, kocasnn stne dost seven, kerhaneye den kadna diyoruz. Hem de hangi kadna, mutlaka fakir olacak; zengin karsndan, zengin kzndan hi orospu olmuyor. Hb hanm, elli yandan sonra hekimin oluna gnl vermi. Boyu kadar kzlar, oullar var. Hekimin olu denilen ipsizle evlenmi. Evlenir evlenmez orospuluktan kurtuluyor. Hekimin oluna bir fakir kocakar gnl verseydi ne olurdu? u olurdu : Hekimin olu parasz kary almazd. Kan ne yapacak? Arkasna decek, yalvaracak, alayacak, rsvay olacak. Herkes Orospu diyecek. Gel gelelim, otuz yanda, yakkl hekimin olu paras hatrna Hb hanm alnca orospuluk ortadan kalkyor. Bugn bakyorum, arolu'nun kzma Orospu diyen olmad. nk babas zengin. Hem de doru... Fakir bir adam olsayd kzn derhal reddederdi. Reddedilen krpe kz bir mddet urada burada gezer, nihayet kerhaneye derdi. arolu kzn reddetmez. Fakir reddeder de, arolu neden reddetmez? arolu'na kahvede hi kimse, Sus otur, senin bir kza gcn yetmedi, pezevenk.. diyemez de, fkaranm yzne bar barverir. Doru... Lakin benim bildiim arolu... Bu memleketin erafmdandr. Namuslu bir adam. Kzn kabahati varsa bu ii temizler. Kzn kabahati varsa ne demek? insan, kendisine varmayan her kz ldrse i raa varr, Dn gece benimle mi yattn ki surat ediyorsun? diye bir laf ederler. Herif on bin lira para yedirmi. Bakalm doru mu? Bagardiyan muavini ...bir ey hatrlam gibi elini sallad: Doru... Abdurrahim bey kza ok para yedirdi. Bunlar Diyarbekir'in erafmdandr. Aylndan baka mebus aabeysi para yollar. Tarlalarndan bahelerinden para gelir. yleyken evde bir ey komam satm. Kar namus belas, yatak yollam, battaniye yollam. Lakin dikkat ettim. Bir yatak araf bile gndermemi. imdi bakalm, evde ocuklar kilimin arasnda m yatyorlar? Grdn m Mazmanolu? imdi Abdurrahim beyin yapt orospuluk

deil midir? Telgraf Abdurrahim beyin mahpushaneye geliinden iki gn sonra, ierde yarm krat kadar bulgur, bir miktar tarhana satn ald duyuldu ve bu suretle evinden yemek gelmeyecei anlald. imdilik yataktan kmyormu, birtakm katlar kartrmakla megulm. Bu katlar her ne ise okurken okurken yzn buruturduunu, kendi kendine iaretler yaptn arkadalar fark etmiler, ilk gece biraz alam. Teselli vermek istiyenleri, insann her vakti bir olmaz. Hatrnz krarm, diye tersleyivermi. Arkadalar, Sinirli bir adam diyorlard. Byle giderse Elaziz'i boylar. ikinci gn kendisini biraz toplaynca meseleyi soranlara tabancasn ve atcln glerek methetmi: Elli metre kadar mesafe vard, iki kurun dedi. Mutlaka lr, greceksiniz.. diye nm. Karsn methediyorlard. Sylenenlere inanmak lazmsa dnya gzellerinden birisi de Abdurrahim beyin karsyd. Kadn da byk yerin, ekmek sahibi bir hanedan kiinin, bir tanecik kzym. Rezillii duymasyle, ocuklarn alp babasnn evine gitmi. Sordu : Nasl? Sizin mezhebe girecek mi? Biraz mkl.. Girse de kulak verme beyim. Yzn tavan gibi oynatyor. Herif deli... Bir tecrbe etmediniz mi? Ettik. ay hazrladk. Misafir getirdik. Laf aras biraz svdm. Hi oral olmad. Akh baka yerde. Kz neden vurduunu sylemiyor mu? O taraf amyor. Yalnz, inallah lr. lmeli... lm temizlik, diyor. lrse kendisini tahliye mi ederlermi? yle dua ediyor ki, yalnz tahliye etseler ar cezadakilerin yakasn brakmayacak. Marifetine karlk bir de iftlik istiyecek. Desene ki... Evet beyim... nsan gibi fikri var. nc gn, Abdurrahim bey mdre kt. Fotoraf getirmeye msaade istedi dediler. stanbullu, fotoraf vesilesiyle bahede meydana gelen seyri hi bir zaman karmazd. Takunyalarm tkrdatarak avluya geti. Kapdan atlar atlamaz iin akaya asla tahamml olmadn farketti. Telgraf Abdurrahim bey, kyafet tebdil etmi, orta yerde dolap duruyor, frsattan istifade ederek asri cezaevine gideceklerin vesika resimlerini kartmaya uraan fotorafnn boalmasn heyecanla bekliyordu. Ayana Adyamanl Ali'nin alvarn giymi, beline ipek, beyaz poudan bir kuak dolamt. Srtnda sadakor ceket, banda burmal arap kefiyesi vard. Gzlerine bu kyafet hi de aykr dmyordu. Ortas nerdeyse yere srnecek alvar istisna edilirse amerikan filimlerindeki eyh Ahmet'lerden birisine benziyordu. Daneleri gm, yakut, sedef kakmal bir tespihi sinirli sinirli ekmekte, arada srada kk bir aynada yzn, bilhassa byklarn kontrol etmekteydi. istanbullu, kimsenin nazar dikkatini celp etmemeye alarak kar duvarn

dibine bir hal serdirdi. stne iki minder attrp oturdu. Vesika fotoraf ektirenler, bunlar asri cezaevine mahsus filere yaptrlaca iin mdrn emriyle sakallarn, byklarn ve salarn kaztmlard. Objektifin karsnda kendilerini bir acayip gayretle sktklar, gzlerini alabildiine atklar, Dersimli fotoraf suratlarda glge ve izgi brakmamak gayretiyle resimlerin arabma bol bol krmz kalem srd iin hi kimsenin kendisini tanmasna imkan kalmyor, resim sahipleri ellerindeki yabanc insana hayretle bakyordu. Hele Kzlba dedelerinden Hseyin aa, bir kar sakal, uzun byklar kesilince zabit tekatlerine benzemiti. Kalabalkta anadan doma kalm gibi kvranyordu. Nihayet sra Abdurrahim beye geldi. Bey, iskemleye kuruldu. Sa ayan sol dizinin stne att. Tespihi sallandrd. Sol yumruunu skp gbeine bastrd. Bu birinci pozdu. kinci poz ayakta, nc poz profilden ekildi. Fotoraf paralarn alp mterilerini nemli kartlarla orta yerde brakt. stanbullu, yannda oturan tahsildar Vaiz efendiye, Telgrafy ar bakalm... dedi. Fotoraflar pek beenerek ie balad. Siz yakkl bir erkeksiniz., demeyi de unutmad. Abdurrahim bey ancak o zaman stanbulluya alakayla bakt: Ben sizi bir yerde grm olacam.. diye gzlerini krptrd. yi hatrladnz. Sleyman beyi ziyarete geldiiniz zaman grmtk. Sahi... Cezay bitiremediniz mi? Daha oniki sene var. Sleyman beyden mektup alyor musunuz? Hayr. Hakikatsiz kt. Arkadalara syleyeyim. Makineyle buluruz. Fena olmaz. Orada rahat mym? Rahatm. Ne de olsa kafas... rahatm, evet... bizim o taraflar iyidir. Ata biniyormu. Ava bile gitmi.. Madenkmr kadar siyah ve parlak byklaryla beraber st dudann yansn oynatt. Fotoraftan demek ki beendiniz. Pek beendim. Halbuki bir at olmalyd. Atn zerinde, tfekle kmalydm. Tabi o zaman daha heybetli dururdunuz. Mamafih, burada, bu kadan da elverir. Bunlar suya koymal. Neden? Malum ya... daha ok dayanr. abuk sararmaz. Hemen koymak lazm m?

 Hemen deil... Yukarda koymal. Yukarda koyacam... Lakrdya daldk. Affedersiniz. Gemi olsun diyemedik. Baa herey gelir. Buras yiit makam... Yiit makam olmaz m? iyi bildiniz. Vaiz efendi alay ettiini saklayarak konutu : Ben de yiit makam diyerek koa koa, sevine sevine geldim. Ertesi gn pencereden bakyorum. Aman, aada kanlar dolayor. Bunlar neyin nesi? diye sordum. Onlar da mahpusmu. Daha ertesi gn bir ocuk feryad. Yahu bu ses ne oluyor? ocuk kouunda kavga var. Meraklanma, dediler. imdi pheliyim. Makam yiit makam olmaya, muhakkak yiit makam.. Lakin yiit nerde? Yiitlik bir vakit battal olmaz Vaiz efendi... Tespih iyi kmn? Battal olmaz. Tespih de iyi km... Vaiz efendi fkeyle istanbulluya dnd. u resimlerden birisini al da beyim, gazeteye yollyalm. Gazeteye mi? Bunu Abdurrahim beyle istanbullu beraber sordular. Vaiz tasdik etti: Gazeteye... Pek iyi olur. Bey gazetecidir. u meseleden u meseleden byle bir i olup... Tabancayla, kasabann ortasnda kz vurmu... Artk ballandrr bizim bey... yleyse... Durun. Bu resimler olmaz. Evden at zerinde bir resim getirteyim. At zerinde... O daha iyi... At zerinde... Ne dersin beyim? Getirtiniz. Krolu gazetesine gndeririz. Yann olur mu? Yarn da olur br gn de olur. Posta daha br gn gidecek. Basarlar m? rvcuci uctsaaima. ocviiiic" uc... Hayvannz var myd efendim? Evet. Halis kandr. Mahpus olduuma yanmyorum. Ceylan1 dan ayrldm, ona yanyorum. Beni bir gn grmese hastalanrd. Demek asil hayvand? Birader, Urfa'da bir airet reisiyle ortak almlard. Tabi benim Ceylan' deil. Ceylan'm valdesini. iki aya biraderin, iki aya reisin. Ceylan ikinci taydr. Henz yanda olduu halde, iki kou ald. Cinsi nedir? Seklair. En iyi cins bu mudur? Evet... En gzel cinsi Hamdan'dir. Sonra Kreyan, Maneki, Cinfi, Ubeydan gelir. Benim tayn arka sol aya beyazdr. Malum ya, ilerdeki sa, arkadaki sol beyaz olursa uursuz saylr. Kaskta kvrck bir kl varsa netameli. Kuyrukta bkl kl, eve ziyan dokunur. Byle hayvan ne kadar koturur ezersen, yani hayvan ne kadar yorulup terlerse evin dzeni, o kadar bozulur. Pekala demin bahsettiiniz cinsleri nerden bilirsiniz? eceresinden. eceresini doru sylerler mi? Arap eyhleri kafalarn kesseler yalan sylemezler. ecereye hile

kartrmak namussuzluktur. Bizim o taraflarda bey, at satmakta bedhahlk yapld duyulmamtr. Ucuz bir ey deil ki... Asilzade bir ksran bir tek aya 150 maden liraya alnr. Bir tek ayak. At sahibine gtrdn hediye, yalvarmak iin dktn dil de caba... Pekala.. Bir tek ayak nasl taksim edilir. Ayam aldn m ksrak sende durur. Bu hayvanlarla ne gzel av olur.. Aman beyim sizde de avclk var m? Biraz... Bu derdin az, ou olmaz. Hangi av seversiniz? Yaban rdei. O da iyidir ama ille tazyla tavan av... Tazy saldnz m? Pe pee taklrlar. Taz aman yetiti dersiniz. Tavan artma verir. Taz ileri doru yirmi adm frlar. Dner. Tavan gerisin geriye yolu tutmu, elli adm ara brakmtr. Taz topraa kapanr. Sanki tavanda bir ip var, tazy kendisine ekiyor mbarek, ite o srada, beyefendi, mr ark dururmu derler eskiler... mr ark deveran etmezmi. Taznn nefesi krk gibi iler beyim, nefesin hrts yaklanca tavana Rabbim bir gayret verir. Hayvan sanki kopar. Tavana aptal derler. nanmayn. ok aklldr. Mahsustan, taznn ayaklar yorulsun diye, tal yerlere, aalara doru kaar. Taz dz yerde av alr. Tavan artma verince kendini taa, aa gvdesine vurup paralayan tazy ok grmm. Yani, beyim tavan av erkekedir, ya taz kazanr ya tavan. Sizin o tarafta keklik av yokmu, yle duydum. Yoktur. Tavandan sonra av keklik av. Bende imdi bir keklik var. Cezam belli olsun buraya getireceim. Siverekli kahveci hac dayy duydunuz mu? Mehur keklik avcsdr. Hayr duymadm. Bir keklii vard. Olursa o kadar olsun... Dkkan kapatp memlekete gidecek. Satmaya kalkm. Bir Malatyal drt krmz lira vermi. Hac day be lira istemi. Adam ne binlik be liraya bedava. Drt liraya brak hac aa.. diye etraflarna toplanmlar. u keklie bir lira krdnz ha.. diyerek glm. Al be krmz.. demiler. Bu sefer de, Ben ii anladm. Siz avc deilsiniz. Hem cebinizde fazla para var, hem de kekliime pazarlk ediyorsunuz, diye satmam. Ertesi gn bana feldi. Odaya girince bir de baktm kafes eline. Selam verip oturdu. Artk bilmem, bir saat mi, iki saat mi keklii konutuk. Nihaet gidecei zaman... Keklie biraz bakt. Ik ald, hayvann knal ban svazlad. Kafesi dzeltti. Eyvallah dedi, gidiyor. Yahu kafesi braktn! dedim. Sana hediye getirdim imek!.. Avclk fkara harc deil. unun tren parasndan aciz kaldk, dedi. Olmaz. Hi olur mu hac day.. Al sunu.. dedim. Navlun parasn vermeye davrandm. Sen akimi m kardn day.. geti, gitti. Keklik tabi adam gibi, arkasndan bir tsn, cierim paraland. Siz de metriste mi avlanrsnz? Metriste... Bizim oralarda bir keklik metrisi iin dn bozulur. Hac Tayyar bey vardr. Bize uzaktan akraba da olur. Palu beylerinden Tayyar bey. Haim beyin dedesi... Bir gn keklik avna gitmi. Av iyi

olmu. Bir akam evvel de baklava yemilermi. urada bana bir dilim baklava getirene ben ne vermem, demi. Evinin imam meerse heybesinde bir ka dilim baklava getirmimi. karp bir dilim vermi. Tayyar bey, bir dilim baklavaya, bir ky balam. Keklik av diyince beyim... Senin keklik ter. Durur ter, durur ter... Birdenbire yabana keklik sesi verir. Derken yaban erkek senin diiye doru dner. Dii sesi, mbarei yumaktan zincirle eker gibi getirir. Maya'nm stne sanki kurun sesini iitmez. Arkadalar derler, kan iinde rpmrlar. O vurulana kadar kafese saldrr... Diiler kuluka zaman, yumurtalarn erkekten saklarlar. Gider gizlice atarlar. Erkek keklik diisiz kalnca deliye dner. Dii sesine vurgun vurgun gelirler, Kekliin diisi kahpe kar gibidir beyim. Sesi gzel erkee tutulur. Kocasn brakr da gider. Esiz kalan erkek ter. lerde diiyle gezen bir baka erkek keklik de o biim cevap verir. Benim de diim yok, diye yalan syler. Yalan syler ki stne gelmeye de, kavga kmaya... Bunlar adamda olur mu beyim? Ben bu av sevmiyorum. Hayvanlarn sevgilerinden, kabadaylklarndan istifade ediyorsunuz. Ne demek? yle ya... Talardan siper yap, arkasna gizlen... Diisiz kalm biare keklii, maya sesiyle ar. Sonra ate et... O kadar kolay deil beyim... Sabah olmadan saat evvel kalkacaksn. Yollarda cann kar. Souktan donarsn. Keklii kurar beklersin... Bir kerre byle ava gittik. Bizim kazann nfus memuru da beraber. Gn domadan benim keklik yabanlar uyandrd. Kuluka zaman deil. Erkekler bizim kekliklerle dmeye geliyorlar. Nfus memuru kekliini methedip duruyor. Derken bir erkek kt. Kanatlarn yere srerek kardan koptu. Kafesin etrafn bir dolat. Nfusunun keklii susuvermez mi? Haydi yavrum.. Haydi knal yavrum.. Ne mmkn.. Keklik bir kerre yld m para etmez. Nfusu, Artk bu av yapmaz cenabet... dedi. Kafesi bir tekmede paralad. Kekliin kafasn ekip kopard. Ben av unuttum. Glyorum. Derken beyim, gk yznden siyah yelkenler kalkt. Da karanl birdenbire etrafa kt. Frtna balad. Frtna azd. Dalar gmbr gmbr inlemeye balad. Bre aman.. Kafesi kucakladm. Ceketi karp keklie sardm. Yolu elime aldm. Nufusu arkam sra kouyor. ki saat aada bir harap ehir var. Kabristan, deirmen yeri hala durur bir harap ehir. Oraya kadar geldik. Yiyecek torbas yukarda kalm. Ben ceketsiz yle slanmm ki... Denize dme dnmm. Satlcan, zatrrie hazr derler. Avcya hi bir ey olmaz. Lakin av zor itir. lle keklik av... kide bir gzel byklarn kmldatan tik'i, gayr tabi bir surette parlayan siyah gzleriyle, acele acele ve kat'iyetle anlatt bu av ve hayvan hikayeleri, bandaki arap kefiyesine, alvarna ve tespihine pek yarayordu. Mahpushaneye yeni gelenler, gelilerinin sebebini her rastladklarna stste anlatmadan yapamazlar. Abdurrahim bey bunun biricik istisnas idi. Sanki buraya keklik ve beygir bahislerini konumak zere gn birliine gelmiti. Ve dnyada kendisini alakadar eden baka bir bahis mevcut deildi. Deminden beri ayakta durup konuulanlar dinleyen sar bykl pek gen bir delikanl, stanbulluya bir kat uzatt. Srtnda tayyareci niformas vard.

 Beyim ltfen una bakar msnz? Nedir bu? ddianame. Ne oldu? Kz m kardnz? Hayr. Kz ezdim. Tayyare ile mi? Delikanl glmsedi: Hayr otomobille. Ben tayyare alaynn ofrym. Ha.. Dn ezilen kk kz meselesi... Merak etmeyin bir sene cezas var. Bir sene mi? Az m buldunuz? ok... Pek ok. Bir are yok mu? Benim enitem mebustur. Temyizde bir ey yapamaz m? Orasn bilmem... Bu kada gn iinde itiraz edilecekmi. Hayr. yle yazarlar ama, itiraz faydaszdr. O itiraz ne demek bakn: Mesela sizin yerinize bir bakasn getirirler. Bu iddianameyi gnderirler. O adam, katta yazl olanlara deil, kadn kendisine ait olmadna itiraz eder. Anladnz m? Anladm. Vah, vah.. Alay komutanmz bana dedi ki, ocuu ezdikten sonra polislere teslim olmadan doru Alaya kaabilseydin ben seni kurtarrdm, dedi. Doru mu beyim? Kurtarabilir miydi? Doru... Kurtarrd. Tahsildar Vaiz efendi ile telgraf Abdulrahim efendi hayretle istanbulluya baktlar, istanbullu onlara glmseyerek kad ocua iade ettikten sonra tane tane anlatt: Alay komutan hakl. Ezilen kimdir? Bir ocuk. Ne kar can cehenneme... Hi yle ey olur mu bey? Olur Abdurrahim bey. Bu binba bizim ordunun binbas deil anlalan. gal ordusu binbas, igal ordusu olmasa, bizi dman saymasa Alay komutan, keyf iin hzl giden bir otomobilin kaza yapm ofrne seni kurtarrdm diyebilir miydi? Evet delikanl.. Mhim bir frsat karmsnz. imdilik bir sene yatacak gibi grnyorsunuz. Bir kerre de mebus eniteniz urasn.. ocuk kpkrmz uzaklat. Vaiz, istanbullunun huyunu bildii iin kurnaz kurnaz sordu: imdi ne dndn Murat bey? Bu delikanlnn hemiresini dndm Vaiz efendi.. Sarn, pek gzel bir kadn olmal... Abdurrahim efendi ekinerek konutu: Pek sert sylediniz. Hele Binba iin.. Ben sert sylemedim. Alay komutan kt sylemi. Siz de burada lzumsuz yere korkuyorsunuz. Halbuki at, silah, para insana cesaret verir derlerdi. Yoksa delikli demir kt da mertlik bozuldu mu? Biz memuruz beyim. Memur ksm siyasetle uramaz. Siz artk memur deilsiniz. Mahpussunuz. Hem bu szn siyasetle bir alakas yok ki... Abdurrahim bey, iin raa varacan kestirmi olacak ki

fotoraflarn souk suya koymak bahanesiyle acele gitti. Etrafa melen kyller, Yaa bey... Mebus olunu fena bozdun. Telgrafy rkttn., diye gltler. stanbullu, Vaiz efendiye sordu: Hep atlardan, kekliklerden mi konuuyor? Hep... Bir de dua ediyor. Kz mutlaka lmeli... Kz lmezse i fena diyor. Anlatmyor musunuz? lrse onsekiz sene ceza verirler. sterlerse 180 sene versinler, diyor. Kz buna ne yaptysa fena yapm. Kzlar insana hi bir ey yapamaz. Biz fenal daima kendi kendimize yaparz da biarelerin zerine atarz. O gn leye yakn, stanbulluya en kymetli misafirlerinden birisi geldi. Bir koca demet iek getirdi, istanbullu pek sevindi: Oo Hanmefendi diye ayaa kalkt. Ka zamandr grnmyor dunuz efendim. Nerdesiniz? Mediha on yanda bir kk hanm ciddiyetle elini uzatt: Mektebe gidiyoruz efendim... Buyrun iek... Teekkr ederim. Nerde sizin bardanz kuzum... Bunlar suya koymak lazm. Hac Abdullah, topal Sefer'i armak istedi, Mediha kt. Seferi ne yapacaksnz? Siz de Anca... Hac Abdullah'n yeeni oluyordu. Sefer iekten ne anlar? Krt Sefer... Kz sen de kurt deil misin? Neden, siz onu atfetmisiniz. Anan kurt... Ana demeyin. Bayan retmen bize Anne dememizi syledi. Pekala... Anne dersek, senin anan Trk m olacak? Rica ederim. Mektepte de bana kurt kz diyorlar. Sen ne diyorsun? Ben kurt kz deilim. Krt kz olsam babam ark giyerdi. Halbuki benim babam sar kunduralar giyiyor. stanbul kunduralar dedim. Amcasiyle stanbullunun glmelerini anlayamad iin Medina somurttu. Kesik siyah salarn hmla sallad. Yananda bir Halep ban izi vard. Gzleri trahom geirdii iin, byk kadn gzleri gibi biraz dalgn bakyor, uzun kvrck kirpiklerine bu bak pek yarayordu. Hala elinde tuttuu demeti koymak iin bir bardak ald. Mediha bu ieklerin ismi nedir? Bilmem. Bu ieklere Anne iei derler. Yahut da ben bu ismi verdim. Rahmetli annem bunlar ok severdi. Mediha bir an durdu. Alnn krtrarak dnd. Sonra kk elile iekleri iki kere okayp derin derin koklad. Murat aabey keski anan sa olayd... dedi. Olayd iyiydi ama ite ld... Ne lm... Anne ksm bir vakit lmez, anneler tuz almaya giderler. Tuz almaya m? Bu ne kadar tuz almak... Hand gelmiyor. Kendisi gelmiyor ama haberi gelir. Bir karga var... Bildiimiz

karga... urada tse, ite annenizden haber kt demektir. Ama, bakn nasl. imdi karga tt m susup dinlersiniz. tmesi bitince Yarabbi... Bir daha tsn... diyeceksiniz. Bir daha terse anneniz mutlaka iyidir. Sana bunlar kim syledi? Karga haberden ne anlar? Anlarm efendim... Hi anlamaz m? Tilki bile ezan okundu mu durup dinl ermi. ie bak... Pekala... Avrupa tilkileri ne yapyor. Orada ezan yok. Artk bilmem... Babam syledi. Susun ki syleyeyim. Durun. Durun... Tilki akam ezann dinlermi. Bir ayan enesine vurmak gnahtr, dedi. Sen gnahtan korkar msn? Korkarm. Tbe Yarabbi... Gnahtan korkulmaz m? iyi ama kk kardeini dyormusun. Hayr, dmem. Kendisi dt. Ben onu seviyorum. Lakin birisi evimizden alp gtrse hayr, sevap kazanr. Yavaa dar atsa... Bu ne biim bir laf. insan kardeine byle der mi? Sor bakalm, karde nedir biliyor mu? Daha babasn bile aramyor. Sen de aramryordun. Ben aramyormuum ama, onun gibi huysuz da deilmiim. Hac Abdullah elini kaldrd: Dur nme... Murat aabeyine syleyeceim. Beyim, ben mahpusa yeni dtm zaman bu daha domamt. Drt, be yama basnca bir bayram gn ziyarete getirdiler. Buna sordum: Kz, sen anann gelin olduu zaman biliyor musun? dedim. Biliyorum amca... Anam gelin getirirlerken ben korkmuumda komulara kamm... demez mi? Bu kz ite bu.kadar aptal. Uy bama gelenler... Bu amcam delirmi mi ne? Bu nasl sz... Yalan... Vallaha yalan... Zaten ben amcama kstm. Sevim'e ampul vermi de bana vermedi. Sana da verdim. Krmsn. Ben krmadm. Kk krd. Sen krmsn. Bir daha sana vermeyeceim. istersen verme... Sen Sevim'e iyilik et. Murat aabeyim de bana iyilik eder. Bir daha sana vermeyeceim ne demektir. Benimle ks oldunuz.sterseniz Sevim'e yz tane verin. Bir ev dolusu verin... Bakn amca, Vallaha bir defa ksersem Atatrk gelse barmam, istanbullu aralarna girdi: Nafile iddia etme... nmzde bayram var. Nasl olsa barrsnz. Sahi Bayram'a ne kadar kalm. iki ay. Ramazan'da oru tutacak msn aabey. Hayr. te bu olmad. Oru tutmalsnz. Bu ramazan mutlaka oru tutun. Bakn, dinleyin, deil mi amca? Ramazan iyidir. Bir ku varm. Krmz bir ku. Pencereye gelir, bakarm. Gider Allaha dermi ki Murat aabey kulun oru tutuyor. Onu abuk mahpustan kar, haydi kar, der. Siz krmz kuu brakn da ltfen u dolab an. Biz daha az. Hanm hanmck hizmet etmelisiniz. Soframz bari kurun.

 Bastne... Medina dolab at. Sahanlar kard. Gazocam yakan amcasna bunlar srayla tad. Masann stne bir gazete serdi. Ekmekleri dilimledi. Suyu tazeledi. Yznde alt dudan iiren bir ciddiyet vard. Kaklar, atallar iyi temizlenmemi buldu. Ve birdenbire odann noksann farkederek dikilip durdu: Murat aabey mahpus nerde? Kim bilir. Darda besbelli. Yazk. O da ackmtr. Ltfen arr msnz? Bastne. stanbullu kapdan darya seslendi: Mahpus... Gel pisi pisi... Gel... Mahpus... Aada keskin bir miyavlama duyuldu. Vede istanbullunun omuzuna srad, ilk bakta sevimsiz bir hayvana benziyordu. Rengi donuk gibiydi. Halbuki biraz dikkat edilince gzellii ar ar meydana kyor, kendisini herkese sevdiriyordu. Gerdannda, eyrek byklndeki beyaz benek mstesna dz kurun renkteydi. Sansara benziyordu. Tyleri uzun olduu halde, vcudu gene de kkt. Tahsildar Bedri bey, mahpus insanlara da Mahpus isimli bu kediye de insan gibi fikri var, diyordu. istanbullu ne zaman volta vurmaya balasa, byle srayp omuzuna kar, ensesine yatarak horlaya horlaya, gezintiye itirak ederdi. Rengini evvela btn mahpushane yadrgam, sonra herkes onu sevmiti.* Koularda et piirip istanbullu ile beraber davet edenler bile oluyordu. O zaman kalabalktan rkmeden, istanbullunun kucanda akll akll otururdu. Mahpusu, yalnz mahpuslar deil, ziyaretiler de tanyorlar, gelirken ekseriya ona bir para et krnts, dalak, cier paras getiriyorlard. Komu ocuklar, yaral bir sere tutsalar, kapp koarlar, mahpusu arp ksmetini takdim ederlerdi. Mediha, kediyi biraz okadktan sonra snm tabaklardan birisini sofraya koydu. Yanan parman bir taraftan emiyor, bir taraftan amcasna kyordu: Siz burada bizim elimizi yakyorsunuz... Hani sizin bezleriniz. Bykanneme syleyeyim de size bez getirsin... Haydi Murat aabey, Mahpusu yere brakn. Brakn diyorum. Kedinizi derim ha... ikiniz de ellerinizi, yznz ykayacaksnz, insan yzn ykamadan yemek yerse eytan da onunla beraber yemek yermi. Adamn karn doymazm Haydi yleyse... Hep beraber yz ykamaya... Ben yzm ykamam... Evde yedim. Bugn mektep olmadndan anneme su tadm. ocuunu gezdirdim. Demek Annenle kavga etmedin mi? Biz evimizde kavga etmeyiz. Komularmzn ocuklarnn seslerinden usanrz. Ben hi alamam...

 Eer imdi yzn ykayp yemee oturmazsan alayacaksn. Neden? Sol kulan ucundan bir parack keseceim. Amcam beni kurtarr. Haddine mi dm... Sor bakalm, benim iime karabilir mi? Karmaz msn amca? Sus aman... Benim de kulam keser. Yemekte Mediha, sofra rts vazifesini gren gazetenin zerindeki resme dald. Altndaki yazy okuyunca istanbulluya dnd: Baksanza top atyorlarm... Dnyada top yok. Lastik top. Muharebede bizim lastik toplar m atyorlar kuzum? Hayr. yleyse bizim toplara ne oldu? Eritmiler de otomobil lastii yapmlardr. Hay, gzleri kr olsun, biz neyle oynayacaz? imdilik bezden top yapmal. Zplamyor. Bir ie yaramyor ki... Bizim gzel lastik toplanmz Ruslar m otomobil tekerlei yapt? Hayr Almanlar... nallah yenilirler... nallah... Hac Abdullah araya girdi: Kz sus... Sen beni batracak msn? Neden? Eer Almanlar yenilirse ben senin bu Murat aabeyine bir ziyafet vereceim. Yenilmezse?... Yenilmezse, o bana verecek. inallah Ya Rabbim, Almanlar yenilsin. Murat aabeyim burada garip. Senin annen var, kardein var. Biz varz. Ne istersen piirir getiririz. Murat aabeyim ziyafeti nerden bulsun? Onun da adam var. Tzey hanm yapacak. Mediha, bir kan yukar kaldrd. Bu lakrdy hi beenmemiti. Olmaz dedi. Kt karnn yapt yemek yenmez. Gnahtr. Erkekler kabahat yapm gibi utandlar, istanbullu sz deitirmek istedi: Bize yemekten sonra ay yapacaksnz. Fala bakacaksnz. Haberiniz olsun. Bastne... Fal dediniz de aklma geldi. Ka gn evvel komularda oturuyorduk. Annem kahve falna baktrd. Yaknlarda bir l var. dediler, iki gn sonra arolu'nun kz vuruldu. Ne olmu? Hastaneye gittiler mi? Annesi, tabii, gitmi... iyi... lmez diyorlar. Ne diyormu kendisi?.. Ne desin. Utamyormu. Utanyor muymu? Utanmaz m? Btn Malatya onlar konuuyor. Lakin aroullarm biz severiz. Hatrl insanlardr. Misafir gidince paralanrlar. uraya bir yatak sererler, bir de minder koyarlar. Misafiri rahat ettirirler. Vallaha ne iyiler bu aroullar... Ama balarna bir hal geldi. Adam kahveye gidemez olmu. Bizim kahveye her akam urarm. Babam dedi ki, O gnden beri gelmiyor fakat, dedi. Allah herifin belasn versin...

 Demek ki kzn kabahati yok? Kzn kabahati olur mu? Zengin insanlar. Kala kala o herife mi kalmlar? Komular hep byle mi diyor? Byle diyorlar. Hac Abdullah, iddiasnda hakl km gibi istanbullunun yzne muzafferane bakt. Murat bey, kn yannda dn akamki mnakaay tazelemek istemedi. Bereket versin bu esnada Vaiz efendi, uzun boyu, daima somurtkan yz ve her koputa birka tanesi kaybolduu iin nihayet onbir boncuu kalm, kehribar taklidi tespihle ieri girmiti. Beni kaynanam seviyor dedi, buraya gelmeden nereye uradmsa sofray kurulu buldum. Marifet kaynanann muhabbetinde deil, sen yola kmak iin yemek vaktini gzlemisin. ilahi beyim, ben bu kadar ak gz olmasam, kaynanam da beni sevmezdi ya... Safa geldin kk hanm. Ho bulduk efendim. Bize ne getirdiniz bakalm? iek getirdim. Bunlar artk iek de mi yemee baladlar? Ben yesinler diye getirmedim. Koksunlar diye getirdim. O baka mesele... Ben de yemee getirdiniz diye korktum. Mediha sofray toplayan Sefer'e yardm etti. ay bardaklarn karp hazrlad. Sonra misafirden utand iin Murat'n kulana fsldad: Nerde iskambiller aabey. Siz ay ierken ben de falnza bakaym. Olmaz. Sen de ay i. Biraz souun.. .Azm yanyor. Benim azm neden yanmyor? Sizin bardanzn az geni. Hava alyor da abuk souyor. Vaiz efendi hayretle kn yzne bakt: Gryorum ki sizin de gznz ak hanm kzm. Ama, aym soutmaya bunun faydas yok ki efendim... Vay canna.. Yahu, bunlar dn cin olmadan bugn adam arpacaklar. Bir kar ocuklar eytan olmu. Vay anasn... Mediha parman kaldrd: Sakn eytana svmeyin. Neden? eytana sverseniz ocuunuz oalr. Ne diyelim? Lanet kr eytana dersiniz. Vay canna... Ulan Hac Abdullah bunun babas da byle akll m? Babasn bilmem ama maas aklldr. Senden baka amcas var m? Yok. yleyse yalan syledin Hac... Ayb ettin. Mediha somurttu: Aman.. Tbe dedik yeen.. Lafmz geri aldk. Fala bakmayacam ne demek? Ben uykumu kaybederim. Biz burada fal sayesinde yayoruz. yleyse Murat aabeyimden iskambilleri isteyin. Desteyi nne koyduklar zaman bir mddet dokunmad. Fsl fsl bir eyler mrldand. Arada srada Allah, bismillah dedii duyuluyordu.

Sonra bir mddet ayn ciddiyetle katlar kartrd. Murat aabey bunlarda ka kaat var? Bunu bir trl aklnda tutamyor, her zaman soruyordu. Elli iki tane kzm. yleyse ka pay yapacaz? Onpay. Sahi, on pay olacakt. Bismillah...Parman slatt.nallah bu nz erken karsanz ak gelsin. Haydi Allah, Yarabbim.. Katlar yzlerinin stne masaya brakmaya balad. On tane olunca yanllk yapmamak iin bir daha sayd. Bu suretle desteyi beheri drder taneden on paraya bld. Usttekileri evirdi. Birbirine benzeyenleri kenara toplamaya balad: ki olan geldi. Onlar ite aldk, ite yedilileri de aldk. Siz de bana yardm ediniz ki armayaym... ite lleri de aldk. Fal evvela doru giderken blmler azaldka alan katlar birbirini tutmaz olmutu. Nihayet be blm kald zaman hepsinin zerine ayr cins kat isabet ettii grld. Bu suretle faln kapal olduu anlald. Mediha galiba bunu hi beklemiyordu. nn yzne de akn akn bakt. Vaiz efendi ban sallad: Grdn m? Biz kamayacaz bu cenabet yerden... yle demeyin. Ben anladm. yicene kartmlmazsa bu fal kmyor, iyice kartrmadm. Korkmayn erken karsnz. Sizi bedava yatryorlar. Bu sefer ok ok kartrd. Yeniden ayrd. Sonuna yaklat zaman katlarn altna gizlice bakarak hile yapmaya giriti. Ayn cinsten olup alt alta gelmi iskambillerin yerlerini ciddiyetle deitirdi. Nihayet elini kaldrd: te tamam... imdi tutuyorum. kacaksanz ak gelsin bakalm... Raz msnz? Razyz... Son kaatlar da evirdi. Tabi fal mnasip netice verdi: Grdnz m? kacaksnz mahpus aabeyler. Hi merak etmeyin. Allah byktr. Ald Allaha kr... nc fal da huysuzluk edip almamt. Bunu neye tuttuunu evvelce sylemek istemedii iin, pek zldn fark ederek sktrdlar. Naz ona getii iin amcasna kt: Babama tuttum canm aman... diye ban evirdi. Ben zaten biliyorum. kmaz ki... Neden? Rak imesin diye mi tuttundu? Rak imesin diye. Demek iiyor mu? Ban nne edi ve gzlerini yumarak fena halde zld: iyor. Evvelki gn iti. Hasta yatyor. ksryor... Elini dizine vurdu, sonra parman srd : Hasta... insan rak ier 2 Yalvaryorum. Bana glyor. Sonra hastaland m ben alyorum. O kadar kederlenmiti ki fal oyununu braktrmak istediler. Vaiz efendi elindeki krmz boyay kastederek sordu: Siz bu yaknlarda bir dne gitmisiniz kk hanm, ite ben de falla bildim. Hayr. Dne gitmedik.

 yleyse bu parmamzdaki kna neyin nesi? O kna deil... Resim yaparken krmz kalem srlm. Demek siz hi kna yakmazsnz? Yakmam... Ben mrmde elime ne kna yakmm, ne bir ey. Neden? Sonbahara kadar elimde kalr. Mektebe gitmeye utanrm. Ben mektebi sayarm. Cumartesi gn dersimi yaptm diyelim. Pazartesi hastalansam bayan retmen, Dersini yapmad da ondan gelmedi, demesin diyerek defterlerimi komu ocuklaryle yollarm. Aman, yoksa sen yaz yazmasn da m biliyorsun? Allah beterinden saklasn. Biliyorum elbette... Murat beyin gs cebinden kurun kalemini ekip ald. Gazetenin kenarna yaklatrp bekledi: Haydi bir ey syleyin de yazaym. Bakm nasl biliyorum. Yaz... Yaz hele... bir tane Biz bize benzeriz, yaz. urasn da syleyeyim. Oraya kargack burgack bir eyler yazarsan sonra keyfine. Okumay biraz da biz biliyoruz. Niye gldn kz? istanbullu da gld. Niye glecek. Vaiz amcam Biz bize benzeriz den daha sama bir laf bulamad m? diye glmtr. Medina istenilen cmleyi kitap harfleriyle zenerek yazd. Beendirdi. Soyadyla beraber kendi ismini de altma ilave etti. Sonra srasyle babasnn, amcasnn, Murat aabey sinin adlarn da kaydetti. Vaiz efendi: u hale bak diye anlatyordu, adeta yazyor. Benden de iyi yazyor. Eski harfler zamannda olsa... Hey Yarabbi... Elifide mertek sanrd. Mediha kalem elinde durup dinlemiti, istanbulluya dnd: Eski harfler daha m zordu aabey? Pek zordu kzm. Nasl? Sana imdi bunu anlatmak meseledir. Ver bakalm u kalemi. Mesela: Millet yazacaz. Yeni harflerle yle deil mi Millet. Yani dikkat et. Bir (M), bir (), iki tane (LL), bir de (T) yle ya... Tabi ite Millet. imdi bunun altna eski harflerle Millet yazacam. Yalnz eski harflerle yazlan Millet'in harflerini yazyorum. Bir (M), bir (L), bir de (T). Bak u (MLT) bu ne okunur? Hi bir ey okunmaz. Hani bunun sesli harfleri... Sesli harfleri aklndan sen koyacaksn. Mediha biraz dnd. Kendisiyle alay edip etmediklerini anlamak iin erkein yzne bakt. in ciddiyetini anlaynca: Bizim harfler iyiymi karde dedi, yaasn bizim harflerimiz... te bunu ben senin amcana bir trl anlatamyorum. Neyi anlatamyorsun? Yeni harflerin eski harflerden iyi olduunu... y ama enm amcam eski harfleri de, yeni harfleri de bilmiyor ki. te o sebepten anlatamyorum ya... Eski harflerde keramet var sanyor. Keramet nedir? Keramet mi kzm? Keramet = Cehalet1 tir. Kap vuruldu. stanbullu:

 Gel... diye bard. Urfal Cuma ieri girdi. Uyuyorsun dedim bey... Uyandrmak olmaz dedim. Yok, uyunur mu? Buyur, otur. Cuma, iskemleye iliti. Ayanda yalnz, beyaz bezden bir don olduu halde, belinds ipekli bir kuak, stnde ipekli bir gmlek, daha zerinde, hava pek scak olduu halde, ksa kollu, kenarlar ilemeli bir Krt aba's, banda beyaz keeden klah vard. Klahna bir ipek pou sarmt. Pou sarmasn mahpushanede Cuma'dan daha iyi bilen olmad syleniyordu. Kenarlar pskll, pek byk ve siyah bir ipek kakol u gzelce bker, bunu kendisine mahsus bir kvraklkla bana sarp bir ucunu omuzuna sarktr d. Trahomlu gzlerine ramen pek yakkl bir adamd. Kzkardeini karan bir aa olunu ldrm, maraba olduu iin kendi Aas da dahil yedi gbek mtegallibesi mahkemeye dolarak bareye 18 sene ceza verdirmiler di. Drt gbek slalesinin Hamid Aalara sadakatla hizmet ettiini syleyerek nr, kzkardeini karan aazadeyi ldrd iin kendini, aleyhine yalanc ahit bulup mahkemede tesiri nfuz gsterdikleri iin de Aalan hakl bulurdu. Her iki taraf da vazifesini yapmt. Temyizin evrak tasdik etmesiyle bitmi, devran gene o devran oluvermiti. Urfa cezaevinde Gn kad eline verilince Cuma Urfa beylerinden Rza beyin hizmetini grmeye balam, bey hapishane mdriyle ztlap mahpushaneyi kartrd iin Cuma, onbeer gnden iki defa otuz gn zincirlenip zindana atlm, sonunda da Malatya'ya srgn edilmiti. Mdrle uraan Rza bey olduu halde, onun orada kalp kendisinin buraya gelmesine, fkelenmek yle dursun, amaa bile lzum grmedii anlalyordu. Malatya'ya geliinin haftasnda Diyarbekir beylerinden Sleyman beyin hizmetine girmiti. Birisine uaklk etmeden yaayamad belliydi. Bir keye iki diz stne oturup efendisinin yzne, a bir kpek gibi bakmadan nefes alnabileceinden haberi yoktu. Hizmetilii artk para iin de yapmyordu. Koyunlarn tehlike karsnda obana doru kamalar gibi Cuma'da bu hal insiyaki ve kar gelinmez bir histi. Sleyman beyin paras aylarca gelmedii zamanlar, Cuma kesesinden harcam, beyini asla etsiz, kahvesiz, ttnsz brakmamt. Beyin cezas 3 seneden aaya inip kaza mahpusanesine nakledilince Cuma'nm 70 liras da beraber gitti. O zamandan beri 8 ay getii halde, para deil, bir tek mektup bile gelmedi. Buna ramen Cuma, Sleyman beyi hayrla yad eder, ismini, bir garip ibadet ve takdis duygusiyle anar. On gnden beri de Telgraf Abdurrahim beyin hizmetkarln yapyor. imdi, simsiyah pala byklariyle kuvvetsiz bir ocuk gibi iskemlenin kenarna ilimitir. istanbullunun sz sylemesini, daha dorusu emretmesini bekliyor. E Cuma... Ne var ne yok? Bey nasl? Allah sana mr versin bey... iyidir. Selam var. Getiren, gnderen saolsm... iyi bir adam bare.. yi. Byk yerin evlad. Asilzade... Cezay ok verirler mi? Belli olmaz. Kzn lmesine, lmemesine bal. Kz lmez. Kt kar bir vakit lmez beyim. Sleyman beyden mektup gelmedi mi? Sana yazdysa yazd bey... Bize ne yazacak? Bana da yazmad. Canm sklyor. una bir mektup ataym. Azma

geleni syleyeyim, diyorum. icap etmez beyim... Orada kim bilir... Bakalm mektup yazdracak adam var m? Canm bu nasl sz? Ava gidiyormu ya... Av baka... Ava gider. Ava gidilmez mi? Sleyman beyi o taraf tekmil tanr da... Mddet serbest karmtr. Senin para ne olacak? Para bedbaht ey beyim... Helal olsun... Bunlar, asilzade adamlar, yze kar iyidirler, sonra unuturlar. Dnceleri ok olduundan... yle ya... urann harman, urann odunu, misafir, Hkmet ii, kyl, hizmetkar... Bunlar hep dert... Byk ban byk derdi demiler. Allah selamet versin. Abdurrahim bey de Sleyman bey gibi mi? Yemek beenmiyor mu? Deil beyim... Bunun yrei pek alak... Pilav bulsa pilav yer, bulmasa ekmek peynirle karnn doyurur. Akln bir kere kza takm... Erkein delilii de sevda... Ne diyor? Hi bir ey demiyor. Konusa ferahlar. Konumaz ki... Dnr. Halbuysa dar yerde dnmek erkee bir vakit yaramaz. Adam hasta eder. Karn ars verir. Ben evi dnrken dnrken hasta olurum. Tbe... yatmam ama, karnm giril giril eder, keyfim kaar. Demek Abdurrahim bey bir ey sylemiyor? Sylemiyor beyim. Yalnz senden bir ricas var. Buyur, elimden gelirse hay hay... Cuma birdenbire utand. Gzlerine adeta korku dolmutu. Kapya imdat arar gibi bakyor, kocaman erkek elleriyle, bir kk kz gibi abasnn ucunu kvryordu. Sylesene, neymi derdi? Bugn Ziyaret beyim. Bugn beyin ocuklar gelecek, ite o sebeple... Ne yapalm? Bir de baka kar gelecekmi beyim. Abdurrahim bey selam etti. O kary, ocuklar grmeyecek. Kim o kar? Haa huzurdan bir kt kanym beyim. Hastaneden haber getirecekmi. imdi anladm. Lakin ben gelecek kary tanmyorum. Ne yapacaz? Gardiyan Ali Seyd tanyor. Zaten haberi Ali Seyd gtrp getirdi. Kary buraya, senin odana alacak. Bagardiyana syledik, ocuklar gidince bizim beyi buraya koyuverecekler. yleyse... Vay Cuma vay... Bunu sylemeye mi geldin? Sen benim yerime sz verebilirdin. Hi olur mu beyim?.. Danmadan ne mmkn? Yok, yok... sana gcenirim. Bana gcenme beyim. Ben seni Abdurrahim beye anlattm. Sleyman beyin ahbab dedim. Herkesin hizmetine koar dedim. Kendisi utanyor. Git, yalvar, diye gnderdi. Yalvaracak bir ey mi? Selam sylersin. Bastne... Cuma kalkt, iki eliyle tutup istanbullunun elini pt, alnna gtrd. Ya istanbulludan byk olduu halde, bu hareketim nlemenin imkan yoktu. Elleri gsnde geri kt, istanbullu kapda onu durduttu: okdandr kye mektup yazmadk. fkelendin mi?

 Eksik olma beyim. erde yazdn veriyorum. Sana zahmet ediyoruz. Sen bilirsin. Dur hele nereye gidiyorsun? Sana bir ey soracam ama doru syleyeceksin. Ben doru sylerim, istanbullu yaklap alak sesle sordu: Abdurrahim beyin karsm grdn m? Grdm beyim. Gzel mi? Gzel beyim. Nasl yani?... ok mu gzel? ok gzel... Anamt bacm olsun. Teva tr... yleyse neden bu belay bana dolam. Amcas kz olduundan... Ne demek? Amcas kz olunca... Anlayamadm . Cuma, kapnn tokman brakt. Biz vaktiyle koyun gderdik beyim dedi, da balarnda davar peinde dolardk. Da ksm, kasaba yerinden daha kalabalk saylr. Da sen kimsesiz bellersin. Bir al arkasnda seni gzleyen olur. Halbuysa kasaba yerinde insan ok olduundan sen seni kollarsn. Pekala... Amca kz diyordun... ite oraya geleceiz beyim. Bir de oban ksm, adamla gezmeyip hayvanla gezdiinden hayvan gibidir. Haa huzurundan, hayvana bak obana bak... Adamsz yer, adam edepsiz eder. Adam bir bana kimseden utanmaz. Allahtan korkmaz. Akll bir aa, on tane olu olsa birini davara yollamamal. obanlk hizmetkar ii. Bak, Hac Emir Aann ban oban olu derde soktu. Neden? Akl, hayvan gibi olduundan... Vaktiyle biz obanlk ederken Beko Aann drdnc olu da obanlk yapard. Bir gn, abdest bozmak iin dere kenarna oturdum. alvar toplayacam sra baktm ki Beko'nun Msto yukardan aaya geliyor. Dur u ne aryor diye kalkmadm. Bir dii kpei var. Kpek de beraber. yle ieri kou kadar yaklat, ite orada kpein arkasna geti. Ne demek anlamadm? Yani beyim, haa huzurundan kpei uydurdu Hay Allah belasn versin.. Sonuna kadar seyrettim de ben de byle syledim. Ulan bu ne rezillik... Hi utanmad.. Yzme glverdi. Bir de kars var beyim... Dnya gzeli... Bir baksan, bir daha bakarsn. Krmz yanakl, kalar, gzleri kara... Kar paras gibi... Bir ky bir Kar... Sormadn m? yle gzel kars varm da o halt neden yapm? Sordum. Karya nefsim uyanmyor benim, dedi. Herif hakl... Adamn nefsi bacsna uyanr m? te bizim Abdurrahim beyin kars da amcas kz... imdi anlyorum. Bu da doru... Sana Abdurrahim bey mi syledi bunu? O sylemedi. Lakin byle meseleler okka gibidir beyim, okka her yerde drtyz dirhem. Vay canna.. Bari sevdii kz da gzel mi? Artk orasn bilmem. Adam kary gzellii iin sevmez ki... Neden sever bakalm?

 Sevdiinden sever beyim... Sevdiinden... Anladn m? Anladm... Eyvallah beyim... Eksik olma... Asilzade ksmna acyacaksn. Sen, ben bamz kurtarrz. Bunlar krk yama gelseler ocuk gibi olurlar. Kabahat kimde? Zor grmemiler... Keklik beslerler... Arap at beslerler... iyi tfek atarlar... ite o kadar... Eyvallah beyim... Eyvallah Cuma... Cuma geri geri kt. Ulan Cumo... Ulan klahl erkan harp... istanbullu byle syleyerek dnceli dnceli glmsedi. Vay bama... Sen burada m oturuyorsun Murat bey... Odan gzelmi... Kz... Tuu... Safa geldin. Sen nerelerdesin rezil? Gelecektim. Gelecektim... Lakin Adyaman'a gittim. Kalta ele geiremedim. Kim bilir hangi hovardasiyle nerelere sakland kaltak... Siz oturun, ben Abdurrahim beyi buraya yollarm... diyip gidince Gley hanm arafnn pelerinini arkaya atarak erkek gibi rahat ve emin, oturdu. Bir sene evvel, evli bir kadn gece vakti ayartarak bir hamama gtrp birka polise teslim etmi, sonra serholukla kavga kararak ismail polis in elbisesini, tabancasn kurcalam, komiserin evine gtrmt. Serholuk fkesiyle balayan bu i, sabahleyin elenceli bir vaka haline dner gibi olduysa da, leden sonra, vaziyeti kurtarmak iin komiser zorlu bir zabt tutmaktan baka are bulamadndan Gley hanm ertesi geceyi hapishanede geirmek mecburiyetinde kald. Bu mecburiyet Kaltak ortadan kaybolduu iin tamam yedi ay srmt, istanbullu ile bu srada tanmlard. Gley krk yalarnda gsteren, pek irkin bir kurt karsyd. Btn Adyamanllar gibi gzlerinde trahom vard. Bunu ancak kendisini iyice rahatsz etmeye balaynca tedaviye giriir, artk acmaz, yanmaz, akmaz olunca arkasn bolar, hastalk srp giderdi. imdi gene tedavi altnda bulunduu kirpiklerinin tamamiyle yolunmu olduundan anlalyordu. Baz trahomlularda, gz kapanacak hale gelmedike kirpikler gayr tabi bir surette uzar ve kvrlr. Gley'in irkin suratnda byle uzun ve kvrck kirpikleri vard. Kirpik denilen says malum kllarn ne kadar mhim bir ey olduunu istanbullu imdi bu kirpiksiz yzde pek iyi anlyordu. Yz tamamiyle boalm gibiydi. Tahtadan bir heykel taslan hatrlatyordu. Gley istanbullunun bakndan meseleyi anlad: Gzlerimi doktor yoldu dedi, ila verdi. imdi biraz rahatm. Sen naslsn bakalm? Tzey gelip gidiyor mu? Eksik olmasn geliyor. iyi kzdr fkara... iyidir. Senin Abdurrahim beyle ne iin var? Kar dalgas... Gley dudan kvrd: Abdurrahim bize komu oturur. Karsn da tanyor musun? Tanrm. Gzelmi. Kulak asma... Gzeldin hani ya Er'in, gayretliydin hani ya Ev'in? derler. Kz daha m gzeldi?

 kisi de ayn bok. Birisi eek gibi susar, cilve nedir bilmez. Abdurrahim beyin karym diye kibirlenir. teki, eek gibi cilve yapar, elin oluklu ocuklu herifini batan kardm. nr. Bilmez misin Murat bey, kar ksmnda akl var mdr? Ya erkek ksmnda? Erkein de aptal aptal olur. Abdurrahim krk yama gelmi arolu'nun kz elin oyna... Ham herif krkndan sonra bir azd m ite byle ortal berbat ediyor. Ulan rezil.. Hem araya girer kz batan karrsn, hem de imdi... Glme... Senin bu ite parman olduunu bilseydim meseleyi bandan anlardm. Neden bilemedin? Ben burada hapis yatarken Abdurrahim iki kere ziyaretime geldi. Farknda deilim. Ben Sleyman beye geliyor sanyordum. Kz da iki kere buraya geldi, herif de... Kz da grmedin mi? Hatrlamyorum. Hatrlarsn. Bir gn merdiven altnda oturuyorduk. Sana saati sordum. Mahsustan... Orospuyu gresin diye... Farknda deilim. Doru... Belli obuasn diye eski rtyle gelmiti. Sana bakt da kulama, Aman Abla.. Ne gzel insan, dediydi. Uydurma... Nasl raz ettin ocuklu herife... Sen onu anlat... ehir yerinde kzlar imdi kendi ilerini kenidleri gryor. Bunlarn evleri daireye kardr. Pencereden iaretlemiler. Yeni mesele deil... Alt, yedi sene evvel... Yahu kz ka yanda ki? Eh.. Yirmi, yirmibe var. Neden bu zamana kadar evlenmemi?... Herifi seviyor. Senin hesaba gre bu ie on yanda m balam? On yanda... Kar ksm zaten krpeliinde azar. Bir kere de gmlein nn yrtt m iflah olmaz. te tamam... Azan karnn bana krk bela gelir, en k lm, demiler. Kz kandrdn da imdi bir de... Ben kandrmadm. Abdurrahim bey bir tenhada yalvard: Aramz iyi, lakin haberleecek emniyetli bir adam bulamadm. Aman bilir misin? dedi. Ben Raziye hanm severim. Kim Raziye hanm? Kzm ad m? Kzm ad Mnevver. Raziye hanm kars. Abdurrahim olacak rezile dedim ki... Avrat duyar dedim, kuru yerini amur etme. Akll ol, dedim. Nafile ate saa sarm. nce raz olmadm. Baktm herif anas lm tay gibi dnyor. Yreim acd. Erkek ksmna dnmek zarardr. imdi istediini yapmal. Kz hitamnda yz evirirse Raziye hanm da bir ey duymaz. aeam. Mektubu gtrdm. yi haltetmisin. Sevaptr beyim... Sen imdi filancaya u mektubu ver desen, olmaz m diyeceim. Benim yreim yufkadr. Yalvarsalar dayanamam. Lakin kza her laf syledim. stersen sor. Paras benden Dellal' senden... Uzatma... Ne dedin? Dedim ki, Kuyruu satp iyama m veriyorsun deli... dedim. Szm hak m nahak m?

 iyi demisin. iyi, dedim. O ne cevap verdi? Artk i iten gemi. Ate saa sarm. Ben lyorum abla... Senin haberin mi var? dedi. Olan bir mektup yazdysa, o drt mektup yazd... Kzm adn ne? demiler. Balc demi. Oh daha tatlsn ya... Zamane kzlar bildiin gibi deil Murat bey, istemenin ilac vermek diyorlar da, bir ey esirgemiyorlar. Sonra? Sonras... Hep kabahat Raziye hanmda... Eti cier eden de avrat, cieri et eden de... Erkek ksmn ba bo brakmayacaksn. Daha evvelleri ben bu Abdurrahim'in halini beenmedimdi. Evde oturmaz. Otursa ah eker, of eker. Raziye hanmn kulan bkverdim. Burnunu kaldrd, iki ocuu var ya ona gveniyor. Douran avrat Ezrail'i yener ama komunun uncack kzn yenemez. Adamn biri damdan dm. Gzlkl bir doktor getirmiler. Bu benim derdimi bilmez. Damdan den birini bulup getirin.. demi. Hele edepsiz... Kadncaz, ne halt etsin. O da komusuyla m fingirdeecekti? Kar biraz fingirdek olmal. Gzele bakmann gze faydas var. Adamn yrei ferahlar. Kar milletini sen bilmezsin. Oynadka gzelleir. stne, bana bakar. Yzne renk gelir. Kary, hovarda akllandrr Murat bey... Allah belan versin... Senin nasihatini tutsalar btn evli kanlar kendi balann da, kocalannm balarn da, komu olanlarnn balann da belaya sokarlar. Bela ne demek? Benim szm bir kere kt erkekler iin... Yiitin altnda at aksamaz derler. Kt erkein kans da biraz akll olursa krk yl hovarda tar da kimsenin haberi olmaz.. Haberi mi olmaz? Olmaz elbet. Usul var. Krpeliinde ihtiyar hovarda bulacak. Babas yerinde diye sz edemezler. Krk yama dedi mi ondrt yanda olan sevecek. Evlad yerinde, diyerek gene phelenmezler... Vay imansz vay.. Bu dil sendeyken ok ocaklar sndrrsn. Benim ne suum var. Raziye hanm, Abdurrahim mrnde hovardalk etmemi, aptaln biri... Mnevver kz Allahtan oynak.. Kz ksm anasna eker... Anas da m oynaktr? Oynak olmaz m? Bir ktl grlmedi ama frsat elvermediinden. Ot bile kk stne biter demiler. Kzlarn martmlar. Bir evin bir kz. Zenginlik yerinde... Kocaman konak... Padiah saray gibi. Babalan sofu olduundan kz evden karmaz. karmaz ama kz ksmnn basks anasdr. Basksz yufkay yel alr, basksz kz kel alr demiler. Zengin kz i grmediinden gz pencerededir. Babas anas var m diye sorma, Terbiyesi var m? diye sor. Bunlann avlularnda bir su akar, byle mbarek su mu olur? Irmak gibi. Dalgas fili toparlar, kp kuu kapar. rltsnda insan gibi uyursun. Mnevver orospusu, herifi batan karmak iin tenhada soyunur da bu suya girermi. plak grne grne Abdurrahim'i yakm. Kamm

kan bir kuru, namusu yz kuru, demiler. Kz ksm namusunu bilmez. Erkek ksm da kza meftundur. Neden? Ne bileyim? Oynamaktan maksat yutmak... Bunu hi dnmezsiniz. Kz olan kz dedin mi aklnz oynar, iyi ama, kzlk, dulluk ne demek? Ellenmemi de alsan bir kerecik kz kullanacaksn, ondan sonra boyuna dul. Karlarn baht da byle... Gley, kurnaz kurnaz glmseyerek, kirpiksiz gzlerini szd, istanbullunun paketinden bir cigara alp yakt, istanbullu birdenbire sordu: Herif bu ie onbin lira sarfetmi. Doru syle, sen mi soydun kar m? Tbe Yarabbi... Ben yalvarmalarna dayanamadm. Eer on paralarn aldmsa imam Hasan, Hseyin kan olsun. Allah beni muzmahil etsin. Cin, Peri kitab beni arpsn. Sus kz... Dinim gitsin on para almadm, imanm gitsin on para almadm... Ben para iin mi?... una bak... Sana bunu Abdurrahim mi syledi. Nikahm gitsin ki almadm. Haydi ar. Kelam kadime basarsa ben yalanm. Allah O Allahsa elbet yalancy helak eder. Kz rezil... Fazla sylyorsun inanmyorum. iki olumu bir tahtada vereyim ki para almadm. imdi inandn m? Lafa bak senin bir tane bile olun yok. Olsun. Biz yemin ediyoruz. Ben kimseden bir ey istemem. Azmla itiyeyim de neremle yiyeyim? Eer bunu sana Abdurrahim sylediyse... Hele rezil... Hele gelsin... Evin yurdun ykla rezil... Yetiip yetmiyesice... Kan iken gemiyesice... Beddua etme, akalayorum. aka imi. Ben para canls avrat deilim... Hay gzn kr ola Abdurrahim... Krmz (tumanlya) hasret gidesin e mi? Kz bu ne demek? Krmz tumanl m? Gley utanm gibi ban evirdi: Kar laflar bunlar. Dnde kzlar, gelinler oyuna kalkmazsa, Ak tumana hasret gidesin kalkmazsan, derler. Ak tuman erkek demek. Krmz tuman kar. Kar milletine Ak tuman'a hasret gidesin dedin ma korkudan yz sararr. rpadak oyuna kalkar... Susup fabrika ddn dinledi: Vay bama... Ge kaldm. ahm... Nerde bu herif? imdi gelir. Mdr gitmeden bu tarafa brakmazlar. Ben ge kaldm. Sabahtan beri dolayorum. Hastaneye gittim, istanbullu, Kz nasl? diye soracakt. Bu esnada Abdurrahim bey sadakor ceketi, kefiyesi ve Adyaman alvariyle tespihini krdatarak ieri girdi ve selam vermeden stanbullu'nun sormak zere olduu suali sordu. Mnevver hanm nasl? iyidir. Selam var. Sen deli misin Abdurrahim bey. Haydi kza acmadn, kendine de mi acmadn? Haydi kendine acmadn oluuna, ocuuna da m merhamet etmedin? Malatya'nn avratlar diyorlar ki, Bu ne eit imi? diyorlar. Brak imdi... Yaras nasl? iki, gne kadar eve gtrecekler. Yaras saalyor. Mektup verdi mi? Hani mektup? Ne mektubu? Kzcaz lm, lm dirilmd... Raziye hanm ne

dedi? Kzmtr. Alamtr? Onu kartrma... Ben mektup isterim Gley... Bir kelime... Bir kelime yazsn. Bir kelime getir. Yirmi lira vereceim. Yirmi lira... Bir satr yazversin. Yazmaz. Hi yazar m? Dnyaya rezil ettin. Daha bu rezillik bir ey deil... Byk rezillik geride... Abdurrahim bey birdenbire korkun derecede sinirlenmiti. Dikkatle kvrlm byklarn arptan tiki ziyadeleti. Her istediini yaptrmaya alm bir Aaolmm acizden gelen btn hayvanca fkesi gzel yzn sarmt. Byk rezalet geride! diyerek ayam yere vurdu. Beni mahkm ederler de kurtulurum diye gvenmesin... Beni neye mahkm ederlerse etsinler altda birini yatarsam asr'ye kacam. Zaten o zamana da brakmam. Memleketten iki lhizmetkar geliyor. Birisine varacak olursa dn gn hem onu, hem de kocas olaca, ldrecekler. Ben lmedike Mnevver bakasna gidemez. Delinin aklna bak... Kzn evlenmeye falan niyeti yok. Dman szdr, inanma... Mahpusta dedikodu ok olur. Yalnz sana yalvaryor, Aman ocana dtm. Beni ele vermesin. Namusumu rjaymal. etmesin. Aramzda bir ey yok, diyiversin.. diye alyor. Hele mektuplar m babam duyarsa ben beni ldrrm diyor. istanbullu kendisi de avc olduu iin Abdurrahim'in yzndeki manann av drm bir avcya mahsus zafer ve gvenme hissinden geldiini anlad. Arap kefiyesinin altndaki bu esmer ve gzel suratta ancak ldrme anlarnn mthi gaddarl belirmiti. Bu iki insan arasnda geecek konumay pek merak ettii, onlarn da kendi mevcudiyetini yadrgamadklar halde, fena bir ie lzumsuz yere ortak olmamak iin dar kt. Kar bey hasta deilse her akam ayn saatte yemek getirirdi. Gen yanda dul kalp, Hac Abdullah'la aabeysi ibrahim'i ve bir sr kz evladn kimseye muhta etmeden yetitirdii iin mahallesinin btn insanlar Ona alkanlndan kinaye, An bey karl olarak Kar bey diye lakap takm. Hac Abdullah da bunu her zaman tekrarladndan btn mahpushane, gardiyanlariyle beraber, Ona byle hitap etmeye almt. Halbuki vcut itibariyle yle ar alkan grnmyordu. Pek zayft pek km bir hali vard. Yznde, mavi gzlerinden baka burumam yer kalmamt. Hele az, dileri tamamiyle dkld iin iyice bzlm bir eski para kesesine benziyordu. Bacaklar o kadar inceydi, vcudu o kadar elimsizdi ki, insan Onun arkasndan bakarken, deneklere binmi bir kk kz ocuunu andrrd. Her akam yorgun ve usanm gelir, onbir sene, onbir aydan beri devam eden bu halinden artk ikayet edecekmi gibi soluyarak bir yere ker, fakat biraz dinlenir dinlenmez adeta keyifle glmserdiGen yanda dul kalp erkek evlat byten analarn ekserisi gibi, olunun arkadalarn sevmekle olunu sevmek arasnda hi bir fark grmedii iin yalnz istanbullu ile konuur, onun shhati, neesi, itihas ve cannn istedii yemeklerle megul olur, bu suretle ayn zamanda Hac Abdullah'a efkat gstermicesine gnl ferahlard, istanbullu iin Kar beyin be dakika ge kalmas mhim bir vaka idi. Byle fevkalade akamlarda,

 Kz sen nerde kaldn Aifte? Sen nerdesin evi yaplasca? dive mahsustan krd. Kan bey de ayn sahte tavrlarla, olduundan daha yorgun grnmeye alr, kalarn atar, ite geldim... Yolda, Hseyin'in anasna rastladm. Beni lafa tuttu. Kk kz peime dt. Alad. Sonra yar yolda byk kz geldi ald da ge kaldm. Yemek yetiiyor mu? Misafirler bastrd. Utanmazlar! diye belli bal mazeretlerinden birisini sylerdi. Vaktinde gelmise, istanbullu derhal saatma davranr, Maallah.. Tamam... diye glerdi, ite saat alt, ya Mslman.. Sen bu kadar doru saati nerde buldun? Mminin kalbi saat yavrum., diye iftiharla kalarn atard. Oniki senedir, hapisteki oluna yemek tamaktan ikayet etmezdi ama, btn olan analar gibi gelini ve torunlar ekitirmeden yapamazd. Gelini zaten ilk batan gz tutmamt. imdi hele Hac'nm tahliyesi yaklatka ahdediyordu: Bu sefer olann gnlne brakmayacak, gelini kendisi iin seecekti. En fazla zld ey en byk torunu Mediha'nm kendisini adam yerine koymamas, bunak saymasyd. Tabii kabahat hep gelin olacak soytarnnd. ocuk ksm, anasndan duyuunu sylemez mi? u halde komunun gelini, teki komunun kz bir araya geldiler mi, kendilerini ihtiyarlar ekitiriyorlard. eytan domuz da o sebeple byk anasn saymyordu. Kan bey bu akam gene be, on dakika ge gelmiti. stanbullunun kmasna meydan brakmadan derdini yanmaya balad: Daha fabrikann erkekleri gemedi. Saati kuran yok ki vaktimizi bilelim. lyor muyuz, kalyor muyuz anlayalm. Altn saatlerden knla, knla alar saatlere kaldm. Anlald. Kabahat saatlerin. brahim efendi nasl? Sorma... Gene gndr iiyor. Ben leden sonra pazar'a gittim. Kahve akirdi (Garson) yolumu kesti. Neler yapmam benim brahim olum... Kahve Mars olmu. Kahveyi kilitlemi... Akam, misafirleri (mterileri) haydi paydos diye kovalam. Balamlar Arpac'yla imeye... Eve gittim ki horultusu ara kyor. Yz l sfat... uraya kusmu. Kz tokatlam. Derken uyand. Su istedi. Geline Verme dedim. Beni dinleyen kim? Bir tas su koturdular. Dilemesiyle Vay anam diye kvranmas bir oldu. Sanclanm. Araba gibi yuvarlanyor. Her zaman sanclanr da tbekar olur. Gene ay imemeye tbe etti. O sra lecek de, gene parmayle hesaplad. Tbeyi Bayram'a denk getirdi. Tbe btn btn azd. Feryad ge kyor. Demek benim byk olann gayr ii rm, iyi olmu. Mstahaktr. Bakalm ne sancs tuttu. stne sarlk m geldi. Elbet doktor ister. Bam rttm, doktoru buldum. Doktorun arkasndan koarken alp veriyorum: Allahm sen bizi elbiseli eytan errinden sakla.. Esbapl eytan ivasmdan muhafaza et... diye yalvaryorum. Kim elbiseli eytan? Kim olacak. Arpac... Arpac ile adam ortak olur mu? Bu benim evlatlanm deli... Bu benim oullann adam m? Arpac zengin, sen fakirsin. Arpac kumarbaz, ayya. Gelmite Haydi ielim demi. Defet misafirleri demi.

Kahve'yi kapatmlar. Daha neler greceiz? Vay bama... Vay bama... Bu yata, deli gnl diyor ki, Git bir karanlk delie gir, orada gzelce l. Eski zaman lmyle... Ne gzel! Yan yerde saylsn kan bey... Ben bktm. Kendine kt syleme... ocuklar nasl? Onlar da bir baka bela... Yok... ocuk ksm evin erefidir. Evin erefi olan terbiyeli ocuk. Bizimkiler atl Cin... Pestili sakladm, yer be yer... Sabahleyin baktm deceiz, verdim de yediler. Bu zaman pestil yiyen ocuu ben kn neyle avutacam. Hele olan btn serseri... Komu ocuklar Haydi meyva alalm, demiler. unlara bak... Halbuysa bizim Malatya'mzda meyva haram deildir. Sahibi bahedeyken ieri girersin. Aac sallarsn, doyana kadar yersin. Giderken de adam sana bir mendil dolusu ikram eder. Elhamdlillah dersin. Sabahleyin dutlar salland m, garip komularn hakkn ayrmak bizim usulmz. Bizim Mesut, canavarlar bizim baheye doldurmu. Meydandaki armutlar yetmemi de, Hele gelin... Asl iyi armut urada, diyerek bey armudunun yerini gstermi. Babas dd. Brak imdi ocuklar... Syle bakalm sen... Darda ne var ne yok? Susun da rahata oturun. Dars bir fena olmu. Tayyarolunun ekerini tutmular. 59 torba ekerini... Ne yazk olmu. Merakmdan uyuyamadm. Canm Kan bey... Sana ne oluyor? Tayyarolu da mahpusanede uyuyamad. Lakin merakndan deil... Kumara oturdu sabaha kadar. Kaybetti mi? Yzseksen lira kaybetti. Oh olsun... Kumar oynar m akll adam. Rahmetli babam anlatrd. Birisi otuz altn kazanm, otuz parasn yemeden gerisin gerisiye yutulmu. Bu erkek ksm ne delidir. imdi kumar karlar da oynuyor. Bey, paa kanlar... Kocalar azlarna vurmazlar m? Tevekkeli deil bu dnya batacak. imdi Tayyaroluna ceza m verecekler? Bana iftira ettiler desin. Komular mzevvirlemilerdir. Birisi usulla gitti polise syledi, kt kenara. Bu alamette mzevvirlikten para kazanacaklar. Herkes hafiye yazlm. Komusunun gldn isteyen mi var? Pekala sen urada alarken onlar ekeri u kadara satsnlar da para m kazansnlar? Para kazansnlar. Zengin komu iyidir. Zengin komudan adama bir vakit zarar gelmez. Ne rezillik gelirse fkaradan gelir. Olmad Kar bey. Fkaralarda eker saklam adam duydun mu? Bak Tayyarolu'nun suu meydana kt. 59 torba eker. Beyanname verecekti vermemi. Bir torbas da arada kaybolmu. Kars alyor... Ahmet polis, arabann zerinden alp usulla bekiye yklemitir. Grrsnz Ahmet polis armtr. Ahmet polisi sen grdn m? Bu benim oluma ahitlik eden polis... Kazan kulpudur. arda it gibi dolar. Allah vere de bu Ahmet polis haramilii ok srmese... Kar bey belli ki mahallede her gn belki yz defa tekrar edilen

lakrdlar kendi dncesine ait olup olmadklarna zerre kadar ehemmiyet vermeden syleyip duruyordu, istanbullu, gene burnunu kartrmaya girimi olan Hac Abdullah'a gz krparak alay ettiini fark ettirmemek iin ciddiyetle ve yavaa sordu: Ahmet polis haramilii var da, Tayyalu haramilii yok mu? Tayyarolu ekeri saklyor. Tccarlar hep mallar saklyorlar. Sebep? Bulunmayacak da millet bunalacak, fazla fiyata alacak. Olun kahve iletiyor, eker pahaland m sana da zarar. Elbet bize de zarar. Ben bize zarar deil mi dedim. eker bu kadar frlarsa o kahveyi biz ne yapalm? Mteri de iyice seyrelmi. Olan Valiye kotu yalvard. Yedi kurua idare etmiyormu. On kuru fiyat istemiler. Vali, esasta Laz. Malatyalya dman. Olmaz demi. Ocakya lira veriyor. akirtlere yzelli kuru mritlere yirmibe kuru. Yz yetmi be kuru. ite o kadar. Ik yanacak. Su ister... Vay bama... Dur, dur... Bir i daha oldu. Karaka'm kzn muhbirlemiler. Hem avrattan zahire almlar, hem de gidip muhbirlemiler... Hkmet de gelmi mhrlemi. Ne satm? Zahire satm. Kaa? Herkes kaa satyor? Kilosu 120 kuru. Kirac on krat alm, Behet on krat alm. Hep onar krat almlar. Gizliden almyor. Ne gnlere kaldk yarabbi... Kan maln gizli satyor. Sen paranla buday gizli alyorsun. Sonunda beer krat daha alacak olmular. Vermeyince haydi Hkmete... Bu millet, artk doyasya ekmek yemez... Geti. Huylannca, Dur cad... Gidip muhbirleyelim de sen gr, denir mi? Muhbirleyince ne oluyor? Hkmet mhrlyor. Aldrma... Kaldrp gtrmyorlar ya.. Kaldrmasnlar.. Bir kere Hkmet parman takt, mhr bast m, o evin oca sner. Hac Abdullah lat olsun diye sordu: Sen hi almadn m Kar bey? Almadm. Buday nereye sokaym? Fare mi yesin? Deli deli sylenme. Bu alamette insan korkuyor. Ne bir kar ola, ne de Hkmet evine gire demiler. Hkmet adam yemin tanmaz. Vallaha dersin inanmaz. Arpacnn evi de aranacakm. Faydas yok, mutlaka aranacak... Tarla sahibi, konak sahibi brakmayacaklarm. it a, biz de a... diyorlarm. Herkes buday saklayamaz. Evi rabtal olacak. Olmad. Sen buday almalydn. 120 kurua... Bir de Mekri bularsa... Keyfe bak... Biz ne gnlere kaldk. Komulara her vakit sylyorum, istanbullu olum, ehil fkaras nedir? diyorum. Buraya geldii zaman yan kilosu 50 kurutu. Budayn krat otuz kurutu. Hep pahalanacak dedi. Keramet sahibi bir adam... Grdn m? Sor bak... Daha kacak.. diyor da o sebepten alsan diyorum.

 Ben eriattan korkarm. Neler yedi bu di, ne altn oldu, ne gm diye bir laf var. Kimse cevizi ift grmeden ta atmyor.. Biz ne gnlere kaldk? arya ksan, sanki kilitlemiler de kamlar. Kimsecikler yok. insan pdaditdL knca eskiden kalbi ferahlard. Pazar enlenmi, oh.. derdi. Bugn gittim. Uuuyy.. Kimse kalmam. Mteri ok. Dkkanc yok. Kasabn n kyamet gibi. engele iki tane gvde asmlar. Birisi A'ya mahsus imi. Kesilmez, blnmez dediler. Yalvardm. Kftelik iin buddan veri ver ahm. diye kanllar gibi yalvardm. O'nun da sahibi var dediler. Dkkanlarn kasap pazarnda, dnya kilitleseydi Bekirgiller kilitlemezdi. Hanm'in Mehmet kilitlemezdi. Hep kitlemiler. Davar yok. Sr kesiyorlar. Yasz bir et. amur gibi. Duvara atsan yapyor. Tuza ne oldu? Tuzu Alman'a veriyormu Hkmet. Her eyi Alman'a veriyormu da Bizim millet varsn, acndan gebersin diyormu. brahim kilo tuzu iki yerden yalvararak ald. Tuzu uvala koyan hangisi, torbaya koyan hangisi... Sabunu, tuzu talandan karyor bu insanlar.. Bir grseniz, kurt, ehirli, garip, yerli hep ayakta. Oras bayram yeri gibi... Sat yasak dediler, p cam indirdiler. Ahali, kenara ekilip boynunu bkt. Ben ge kalmm. Gittiim zaman kapy da kilitlemiler, iki herif aralktan para ile mendili ieri alyor. Kendileri tartyorlar, kendileri lyorlar. Artk insaflarna kalm bir ey... Gizli rak eker gibi tuz aldk. Tbe Yarabbi... Dur bakalm bir de peynirci getirmiler, doru mu? Getirdiler. Yzelliye satm, iyi bildin. Vaktinde atma aldlar. Ka kald. Tuz koydular heriflere piyango vurdu. Piyango vurdu ama Kar bey, marifet bu yamada para kazanmak deil, kazandn sindirip yemek, sen Allah bilir misin? Adamn burnundan getirir millet ksm... Burnundan... Doru... Bir kere Hayyalessala... dedi mi... Bir kere Yahu... nasl vicdannz raz oldu da benim kanma ekmek doradmz? dese... Ah almak iyi deil. Fkaranm ahi tutuverir. Seferberlikte de byle olduydu. Bir krat zahireyi bir altna sattlar d. Dkkan sahipleri lort oldular. Bir gece grltyle uyandm. Bu benim oullarm o zaman 10 12 yamdalar. Darda bir kyamet... Silahlar patlyor. Delikanllar kim bilir, kimin kzn karyorlar cebri alarak dedim. Pencereden baktm ki gkyzn kzllk basm. Bunu grnce kocakarlar okumaya baladlar, Ay tutuldu sandlar da... Lakin ibrahim Ana cami yanyor dedi. Oh ne ala... Yansn... dedim. Neden? Bunlarn babas vurulmadan caminin mtevelli siydi, lnce mtevellilii bizim elimizden aldlar. Yand iyi oldu. Ate arya atlayvermi. Hep sokaklara ktk. Eski arnn zerine tahtadan at ekilmiti. at birden harlad, her ar tututu. Bitpazar, kasap pazar, meyve arastas, ekin arastas hep yand. Bitpazar hakikat bit pazaryd. Karanlk karanlk dkkanlar. Lakin dolu dkkanlar. Yeraltnda mal dolu.

Ate dnce Malm... diyen hangisi... O tccarlar deli ohnular. Yangn sndrmeye kim bakyor? Herkes talana dalm. Hkmet tututu. Bir taraftan... Jandaramlar aknlkla kurun skyorlar. Atee silah para m eder? Mahpuslar barmaya baladlar. Hseyin bey Belediye Reisi. Tabancay ekti. Kapy arkasna dayad. Gelin yavrularm... diye mahpuslar bir tamam klaya gtrd, idamlklar kamad da, onbe senelik bir mahpus kat. rmkt'dan Murat kat. arda rezalet diz boyu... Bir kasay, talanclar yuvarlaya yuvarlaya nmden geirdiler. Tccar mallan yerde srnyor. Aklnda m Hac, biz de bir merkep yk zahire getirdik. Sabahleyin Mal talan edenleri Hkmet yakalyor dediler. Eei kimseye gstermeden salverdim. Zahire kald. Seferberlik senesi... Bir altna bir krat buday satanlar perian oldu. inallah bunlara da bir afet gelecek. Afet gelmeden olmayacak Kan bey. Haklsn.. Biz ne afetler grdk yavrum.. Seferberlik senesi bir de ekirge afeti dt. Dellallar sokaklara ktlar. Bar bar baryorlar: Allahm, Peygamberini sevenler... Haydi ekirge krmaya... Dini btn Mslmanlar.. Haydi ekirge krmaya... Ermenistan tarafndan ayayle geliyormu bu ekirge... Adam yiyen cinsi imi bu ekirge... Haydi babayiitler... Analar, Baclar, kardeler... Dini bir uruna ekirge krmaya. ite o sene ekmek yldza ktyd. O zaman Afet gavurlardan oldu dediler. Harp gavurlardan olmutu. Ermenileri kestiler de millet biraz ferahladyd. imdi iimizdeki gavurlar bizim gavurlar. apkay giydik. Karlar plak geziyor. Namus kalmad. Bu seferki afet tekinden beter olacak demi. Kim demi? eyh Kazm efendi. Kazm efendi sylediyse dorudur. Ee, daha ne demi? Bu memleketi zelzele batracak demi. Erzincan gibi. Hep karlarn namussuzluundan, sen fabrikay grdn m? Kanlar hep batan kt. Nerde yetimi bir kz varsa, olu olanlar onlar tanyor. Bamza gelenler.. eriat gitti, biz byle olduk. Eskiden afet de olsa byle rezillik grmedik. Eskiden her ie Mft karrd. Ulu Cami yaplrken minareleri tamam ktlar. stlerini kapatan ustalardan birisi yuvarland, ld. Malatya Mfts katil minare ile ahit minareyi onbe gn hapsetti. Kz, minare hapsolur mu? Olur. Ustalar onbe gn altrmad. Minareler onbe gn klahsz bekledi. Minare demek, Allahm bir kulu demek. Minare ksm gece vakti, kimse grmeden bir kere secdeye kapanrm. Cemaat az olursa adam gibi alarm. imdi bamza ta yaacak. Hepimiz batan ktk. Batan ktk dedin de aklma geldi: arolu'nun kz evine geldi mi? Geldi. Grmeye gittik. Zavall taze, bir yatakta yatyor. Beni grnce ban duvara evirdi. Utand. Yaptndan m? Gnahn alma yavrum... Yemin ediyor. Herifi tanmyormu. te asl o bizim gnahmz alyor. Adam, tanmad kz hi vurur

mu? Deli bir herif... Vurur vurur... Kz yemin ediyor. Alyor. ok yemin ediyorsa, ok alyorsa hi inanma.. Yok olum... Asilzade yerin kz. Fabrikada alan cinsten olsa ben de seninle beraberim. Uuy bama... Ben ge kaldm... Yarn akam gelecek misin Kar bey? Gelmeye geleceim.. Lakin gitmek zor. Hele ben beni bir gtrsem.. Her akam byle vedalard. Kar bey kk fakat acele admlarla gitti. Oniki seneden beri faslasz olarak mahpusta yatan Hac Abdullah gn azaldka, uykusunu ve istinasn kaybediyordu. Gndz hi bir yerde on dakikadan fazla oturamaz, gece, yatakta duramaz olmutu. Artk paket ttn iiyor, burnunu daha ok kartryor, ban daha fazla sallyordu. Ceza be seneyi at m insana akadanm gibi gelir. Mehabetini, dehetini kaybeder. Bir tamam yatp bitirmeyi gze alamadndan, Bu byle kalmaz. Allah cmerttir. Bir af olur falan diyerek uza asla dnemem yen bir ocuk dalgnl iinde yaanr. lk iki sene uyku ve itiha dardan daha muntazam daha fazladr. Can, baka trl bu baka trlnn asla tarifi bulunamaz sklr. Bu sralara Anasnn orbas daha karnnda... Hele birka sene daha gesin de grrz derler. Birka sene sonra uyku ve itiha azalr. Buna mukabil, uyuklamaktan ibaret bir yorgunluk, ba, gvdeyi ve ruhu sarar, itiha terbiyesiz bir ocuk gibi her aklma geleni iddetle istemekten ve birka lokmada bkvermekten ibarettir. Yatkn hapis iki vnden baka yemek yemez. Artk uzun arkadalklara da tahamml kalmamtr. Buraya girmeden evvelki hayatna ait sevda, kavga ve dier maceralarn o kadar sk sk o kadar ok da kalan paralarndan bkmtr. Bir yeni arkadaa hepsini, birbiri peine, hikaye eder. Maceralar tkenince kendisine bir baka yeni ahbap arar ve eski hikayeleri ona anlatrken bunu nce dinleyenlerin orada bulunmasna tahamml edemez. Bu yzden kskanlklar, dedikodular bir ay evvelki can cier arkadalar birbirlerine kanl bakl dman yapar. Yerlilerin ekseriya birbirlerinden nefret ederek yabanclardan ahbap peydahlamalar hep bu macera anlatmak zaruretinden ileri gelir. Hikayeler, mahpusun iinde bulunduu ruh halinin birer aydnlk pencereleridir. Eer bir zamparalk hikayesine baladysa (daima birdenbire, arkasndan drtmler gibi balar.) can o gn le sonundan beri iddetle ama tahamml edilmez, mthi bir alkla kadn istemektedir. (Gece mutlaka hamamc olunur.) Bir kabadaylk maceras, mahpusun o gn, muhakkak, ya bir gardiyandan yahut da bir dier mahpustan hakaret grdn dspat eder. Bir gn evvel dehetli mitsiz olan bir insan, bir gn sonra dnyay pespembe grr. Mahpus, darack bir muhitte hislerin havsala almaz mesafelerinde hi bir srat lsne ve tebih kalbna smaz bir hzla bir kutuptan dier kutba kadar gidip gelen, inip kan bedbaht ve mesut insandr. ldrdne pimanln hemen arkasndan, Oh iyi ettim de namussuzu yedim. Kars ellere kald ya... diyen insafsz bir kibir ve yrek ferahl hazrdr. Mutlak dindarlktan, Allah bile hari tutmayan kfrbazla geer. kma midi bir saat evvel elle tutulacak kadar yakndr da bir saat sonra kyamet gn kadar uzak ve imkanszdr. Dardan gelen en ufak bir

grlt tabi kanksanmam, yabancms bir grlt olsa, bir kk ocuk gelse, birisi arsa, en mhim bahis, en mhim misafir, en mhim elence tabi kumar mstesna derhal olduu yerde elektrik cereyan gibi kesilir. Mahpusdaryla olan ruh alakasn uykuda bile kaybetmez. Senelerce ryalar hep darya aittir. Ancak altnc seneden sonra yava yava mahpusluk tahteuura yerlemeye balar. Ryalarn pencerelerine de demir parmaklklar, kollarna kelepeler, insanlarnn arasna gardiyanlar karmaya balar. Ar ceza koularnn ar ve kederli geceleri, aralk aralk fasih sayklamalarla blnr, bu zavall byk ocuklardan birisi insann yreini paralayan bir mitsizlikle annesini arr. O zaman derin uykudaymlar gibi tek balarna yatanlar daha dorusu bizzat kendi kendilerine kar bile uyuma taklidi yapanlar, balarn yastklarndan drder parmak kaldrarak, kendileri gibi ge uyuduklarn pek iyi bildikleri arkadalaryle bakrlar. Sonra yeniden, kouun yerine yalnz birisi nefes alyormu da tekiler bu mddet iinde hatta duyulmayacak kadar zayf nefes bile almyorlarm, nefes almak cihetinden de mutlak istirahate varmlar gibi muntazam soluklar duyulur. Zamann saat tk tklariyle deil, insan zerre zerre, saniye saniye eskiterek getii hissedilir. Tekrar bir sayklama: Vurma.. Vurmasana ulan. tekrar tek bana soluyan arkadan nbeti nefesleri... Dur ulan .mma koyduumun... Abdeste kalkan bir arkadan srklenen ayak sesleri... Darda nbeti dd. Uzaktan bir kpek havlamas. Uyumayanlar rahatsz ederek, adeta imdat isteyerek uzar gider. Kn ksrk, yazn kanma ve drt mevsimde osuruk sesleri batar kar. htilam olan bir arkadan kvranmalar, yatak komularn kurnaz kurnaz glmsetir. ehveti ve kadn vcudunu senelerdir unutmu bu hadm erkek kalabaln uyurken seyretmek hazin bir eydir. Gece gndz bir arada yaayan insanlarn korkun yalnzl kou uyuyunca daha beter meydana kar. Her yatan bir ayr ev deil, sanki bir ayr ky, daha dorusu baka Bayraklar altnda yaayan birer yabanc memlekettir. Mahpuslarn, mahpusluktan baka mterek taraflar sanki yoktur. Dmanlkla dolu bu sessiz saatlarm iinde zerlerine arlk ken arkadalarn, sklm eneleri arasndan dilsizlere mahsus bunaltc sesler karmaya balamalar yabancl birdenbire aradan kaldrr. Uyank olan yatak komusu kabusa yakalanm arkada adyla arr. Uyandramazsa uzanp yorgan sallar. Hrlt hemen kesilir. Yaral hayvanlara ait birka ksa ikayet iniltisinden sonra bunalan arkada sadan sola, yahut soldan saa dner, ekseriya derin uykusuna ara vermez. Fakat zaten uyank duran bir eye can sklm gibi derhal bir cigara yakar. (Uzun mddet uyuyamayanlarm ekserisi cigara tiryakileridir.) Bayku ter. damlk arkada sabaha kadar hemen hemen hi uyumayan, sabahleyin ilk aydnlkta maddeten ve manen baygn den o'dur. iini eker. Uyumayanlardan birisi, artk uyuyanlar uyandracana ehemmiyet vermeden yksek sesle, t mbarek t.. t de u ls mahpusu yk artk.. diye sylenir. Ve bu bitmez tkenmez geceler Hac Abdullah iin tam on sene onbir ay onbe gnden beri faslasz devam edip gitmektedir. Girdii zaman delikanl imi, imdi adeta ihtiyardr. Girdii zaman cesurmu, imdi artk korkak bile deil rkektir. Girdii zaman akll imi, imdi artk

insiyaklariyle yayor. Bereket versin bu deiikliklerin yalnz kendisi farknda deildir ve ruh yorgunluktan lecek kadar ok yaadn zannetmektedir. Mahpus'ta haftalar ve aylar insann ban dndrecek derecede sratle geer. (Bu srat bizim trenlerimizden fazla gibidir.) Halbuki seneler bir trl gemek bilmez, ama mahpus gene de her gnn hesabn muntazaman enmeden, bkmadan aklnda tutar, her sabah yattna bir gn zammedip yatacandan bir gn tarh eder. En dalgn srasnda, Ne kald? diye sorsalar derhal, kalan senesiyle, ayyle, gnyle syleyebilir, isterse bu cevap, Daha ok. Bugn saymazsak yirmi sene, drt ay( onyedi gn var, eklinde olsun. Mahpushanelere yazlan mektuplarda hemen daima, Sayl gn abuk geer,, Dar gnn mr az olur, diye yazlrsa da bu szler yalandr ve teselliden ibarettir. Sayl gnler, bilhassa byk cezalarn sonunda sahiplerine kar pek namerte davranrlar. Bitmek bilmezler. Ateli bir hastalk gibi insan hayatndan bezdirirler. Bu bezginlik, dnya zerindeki bezginliklerin en sahicisidir. Senelerden beri farkna varlmadan, damla damla birikmi ve gnlerden bir gn arkadan kancka bastrvermitir. Kanckl evvela sevince benzemesindedir. Hac Abdullah bir sabah uyand zaman, kuvvetli bir rya grm gibi cezasnn iki sene bir gn kaldn hatrlam ve son derece sevinmiti. Ceza'y ldrdn. Yarabbi sana ok kr.. Hemen o esnada kabahatmi gibi kalkp oturmutu. Gne bir baka trlyd. Kou daha aydnlk, daha derli toplu, hatta biraz da sevimliydi. Ayakta duran ihtiyara glmsedi. Tuu.. Yahu biz ne yaptk.. Bir hafta evvel, Kamil denilen namussuzun kafasna az kalsn destiyi vuracakt. Biz ne halt ediyoruz yahu.. Sonra stste, fikirleri birbirine arparak dnd : Kamil namussuzun biri. Kavatm birisi bu Kamil. Bu KannTin karsn babas kullanyor. Bacs orospu.. Kendisi ibne.. Adam, bylesine fkelenir mi? Birdenbire mahpusaneye kendisini balayan balarm atr atr koptuunu hissetmiti ve leden sonra kma ihtimalinin ilk hakik can sknts stne ullanmt. Artk o gnden itibaren sevinten kedere, mitten mitsizlie komaktan manev varlnn nefesi tkand. Bir mddet fazla yatt iin kendisine acyanlara fena halde fkelendi. Halbuki eskiden bu gibi szler hatta farknda olmadan gururunu okuyor, kendisini kouundakilerden yksee karm gibi acayip eyler hissediyordu. Eekler.. Yatlm cezann deeri mi olur.. Bir gn gibi geliyor. Bir mddet yeni gelenlerin haline gizlice, Ohh.. dedi. Bir mddet bunlara acd. Artk af havadisleri onu hi alakadar etmemeye balamt. te buna bir trl alamyor, arkadalar af ihtimalinden atklar zaman, sze eskisi gibi yreiyle karamadm hissederek, bu hissi onlar da anlamlar gibi kendi kendine utanyordu. Sanki artk mahpus deildi. Mahpus deildi ama gene buradayd.Cezasn gn gn hesap edememeye balamt. Ay ay hesaplamak da duyduu aceleyi tatmin etmiyor, mevsim mevsim dnyordu.Halbuki gardiyanlar olup bitenlerin sanki farkna varmamlard ve bunu inatlarna byle

yapyorlard. Biz artk kaar myz reziller.. Biz artk... Lahavle... Evvelce pek fkelendii ve buralarn tek namussuzluu sayd feci hal yava yava bana geliyordu da bundan zerre kadar phelenmiyordu. Artk mahpuslarla beraber deildi; idarenin adam olmutu. Eskiden herhangi bir arkadaa yaplan en k k bir hakszlk karsnda kkrerdi, istidalar vermeye, mddeiumumilere gitmeye kalkard. imdi her meseleyi yattrmaya, elinde olmayan bir asabiyetle gardiyanlar, mdr korumaya girimiti. Eskiden, Ah benim de cezam senin cezan gibi az olsa, ben yapacam bilirim, derken imdi, Ah benim de cezam seninki kadar ok olsa, gsterirdim heriflere! diye, sanki teessfle ban sallyordu. Eskiden btn kadnlar ve btn kzlar ok gzel, derhal evlenmeye layk bulduu halde, artk hi birini en gzellerini bile kendine layk grmez olmutu. Akl bu mevzua taklnca bir mddet keyifle ve gizliden gizliye glmsyor, sonra birdenbire somurtarak iin en tehlikeli tarafn dnmeye balyordu. Yahu bizde erkeklik kald m bakalm.. Hey Yarabbi.. Gerdek gecesi... Tuu.. Kendimi ldrrm. lmek iyi bir ey. Hey Yarabbi.. Baz baz da vaktiyle mahpushanede yaplm kavgalar hatrlyor, vurulup len arkadalar gznn nne getirerek kendisini onlarn yerine koyuyor, korkuyla yutkunuyordu. Velhasl, ar cezann bitmesine yakn, bir insann bana gelenler, hareketsizlie mahkm olan bir dnce aleminin ne kepaze, ne dejenere bir hal aldnn ispatyd. Birisini ldrmek eer o adama fenalk etmek iin yaplan bir ise, lnn ebediyyen hareketsiz kalarak yalnz dnmeye mahkm edilmesi ihtimalinden baka bir mazereti olamaz ve muhakkak ki intikamlarn en namussuzcas da budur. Hac Abdullah, cezas bir sene kald zaman Cumhuriyet Bayramnda Af olmayna cann skan birka mahpus arkada dnerek gizlice sevindi. Ar mesut insanlarn istisnasz herkese kar hatta bizzat kendi nefislerine kar duyduklar hayvanca hodgaml, hayinlii ve merhametsizlii duymaya balamt. kmak iin duyduu acele arttka, sanki kendisini burada brakmak ellerindeyken dmanlk olsun diye arkadalar tutuyorlarm gibi abucak fkeleniyor, ztlarma basmak iin her zaman szlerinin aksini sylyordu. Eskiden pek ar, tane tane, msamahakar bir adamken artk ellerini, kollarn sallayarak, sert sert baran huysuz bir insan olmutu. Anas ge gelse kzyor, erken gelse gene kzyordu. Yemekleri de ihmal etmeye balamlard. Gelin elbette usanmt. Kaltak.. una bakn.. unun yemee benzer yeri var m? Ttnlerde de eski tat aramamalyd. Harman bozmular, katlar berbat etmilerdi. Ttnn iindeki odunlar ayklaymcaya kadar gbei atlyor, iman gevriyordu. Bu Reji'nin Allah belasn versin. Eskiden... yi ama, artk eskiden hi bir ey anmak istemiyordu ve beterin betei de u ki ilerden de hi bir ey bilmiyordu. Dnya deimi, insanlar, gkyz, Malatya ehri bir ho olmutu. Bizim zamammzdaki polisler kalmad. Bizim zamanmzdaki meyhaneler... Halbuki meyhanelerle artk bir alakas da yoktu ya... Artk imeyecekti. Bana ne geldiyse Serholukan gelmedi mi? Hakikaten bana ne geldiyse bir deil birka serholuktan gelmiti.

Malatya'nn kopuklar raky kadehle imeyi bilmezler, tasla ierler. gn mtemadiyen gece gndz ierler ve bir hafta hasta yatp ay mddetle rakya tvbe ederler. Malatyalnn ikisi az, oktur. U Malatyal birbirlerini perek imeye balar, sonunda birbirlerini vururlar. Hac Abdullah, ldrd delikanl byle bir iki aleminin sonunda akacktan yaralamt. Drd banda, gsnde olmak artyla ondrt bak yarasndan ibaret bir aka... Hac Abdullah hastaneden knca aabeysi brahim yzn u tarafa evirip, Hep seni vuracaklar m byle? diye sormu. Ne yapaym aa? Tabancam yok. Al, unu beline tak. ite buna dokuzlu Brovnik derler. Bir daha da yaralanp gelirsen buraya gelme... Kaldr kendini Murad'a at... Hac Abdullah yaralar biraz iyileince tabancay kuann arasna sokup kahveye km. Bir Cumhuriyet Bayram gecesi... 1930 senesi... O zamanlar byle tombul tombul, salar dklm bir ihtiyar deilmi... ubuk gibi delikanlym. Kahvede Ali'yi arkadalaryla kat oynarken bulmu. Doruca gsne pe pee be kurun yerletirmi. Ali gzn krpmam, kmldamam. Ahali kap ikisini yalnz brakmcaya kadar Hac Abdullah'n yzne glmseyerek bakm. Hac Abdullah vakay her anlatnda buraya kuvvetle basar, Glyor herif... Adam gibi srtyor. Ne yalan syleyeyim. Kurunlar demedi sandm. Geri kalanlar da skacam... Ne olur ne olmaz. Ben byle dnrken yerinden srad kalkt. Ban ekti. Artk tabancay kullanamadm. Beni yeniden sekiz yerimden baklad. Meer be kurunun bei de demi, yleyken... Ben zaten yaralardan yeni kalkmm. O da lm yarasn alm. kimiz de kahvenin iine serildik. Ali ld. Beni de lm halinde hastaneye gtrdler. Mahkemede Hakim soruyor: Siz birbirinizi neden byle vuruyordunuz? Dnyorum dnyorum. Hi bir sebep aklma gelmiyor. O da bekar, ben de bekarm. Namus meselesi desem kim yutar. Velhasl bize 12 sene verdiler. Bir, iki sabkamz da knca, haydi bakalm, Aftan da istifade ettirmediler mi? ite yatyoruz. Szn burasnda, Hac Abdullah, kk bir ocuk gibi akn akn insann yzne bakar. Artk piman olmaktan bile bkm bir hali vardr. Ali en iyi arkada imi. Senelerce beraber hovardalk etmiler. Dostlar da birbirlerini severlermi. Malatya'da uzun arkadala misal olarak onlar parmakla gsterirlermi. Lakin... eytan ii beyim., diye Hac Abdullah ban sallar, ne desen bo. Kabahat bende mi, Ali'de mi, bana tabancay veren aabeyim ibrahim'de mi, anlayamadm gitti. Halbuki asl dmanlarmz urada gle gle yayor. Hac Abdullah'n Asl dmanlar babasn ldrenlerdir. Rahmetli, Byk Cami'nin hem imam hem de mtevellisi idi. Boyu benden bir kar yksekti. Bir sesi vard. Ezana balad m aa Malatya'dan dinlerlermi. Anam anlatr : Yrei yufka bir herifmi. ocuk gibi bir herif. Millet seferberlikte, Ermeni keserken anam demi ki, Herif sen de bir gavur kes.. Sevaptr. Sen erkek deil misin? Herkes Gazi oldu, demi. Babam bir sabah, gn rken eline komulardan bir kl alp Ermeni kesmeye gitmi. O zamanlar ermenileri mahpushaneye doldurmular. Karlar, ocuklar akamlar

kaplarla sinilerle yemek getiriyorlar. Gardiyanlar yemekleri alyorlar. Gn domadan Ermenileri yirmier, otuzar yallah, Bey dana... Malatyal da sevaptr diyerek gavur krmaya gidiyor. Babam bir sabah, anamn zoruyle kl elinde yola km. Gavurlarn kollar iplerle bal. Fazladan birbirlerine de balamlar. Alayan hangisi, yalvaran hangisi... Babam bir mddet peleri sra gitmi. Yar yolda : Ben bu halt edemem. Gazilik de olmay ver sin.. demi, geri dnm. Yrei ite bu kadar yufka. Gel gelelim meyve aalarna merakl. Bizim sattmz ba imdi bile mehurdur, ierisini Cennet zannedersin beyim... Cenneti ala sanrsn. Her eit meyve vardr. O zamann devrinde Amasya'dan elma fidan getirip dikmi. imdi gavur as Mm var ya ite onu babam icat etti derler. Meyveye merakl rahmetli. Byk baheleri kiralayanlar yevmiye verip babam gtrrlermi. ieklere bir baksa, ka okka mm kacan hvesi hvesine sylermi. ilkyaz geldi mi, artk gz ne kar grrm ne evlat. Gider baheye yerleirmi. ite o gidi. Tam zmlerin sonu almana kadar. Etme Hoca derlermi, yahu bu nasl adet.. Camiyi mtevelli ksm bolar m? derlermi. Bolamak deil, haa, camii erifin meyvesi, Elhamdlillah, hi solmaz, rmez. Kyamete kadar tazedir. Lakin benim bahe bakm ister... Gnahtr, diye glverirmi. Bir sene Malatya'nn kopuklar bizim baheye dadanmlar. Gelir, gelir aalar yolarlarm. Babam yalvarm, sm, beddua etmi, alam. Hergeleler, bakmlar ki Hoca telalanyor, ii aztmlar. Rahmetli sonunda baka are bulamam. Eline bir kurt tfei alm. Bir gece gene hrszla gelmiler. Tfei birinin gs beraberine skm. Lakin vuramam. Onlardan biri de, serholukla bir kurun atm. Karanlk gecede domuzun kurunu, tam kalbe demez mi? Sabahleyin l sn bulmular. Ben yle byle hatrlyorum. Pek aklm ermiyor. Lakin brahim iyi bilir. I Btn Malatya alam. Hay Hoca, Hay Hoj ca.. diyen mi ararsn... Herkesin yreini yakan mesele, kim vurduya gitmesi... Seferberliin sonlarna doru, kurunun deeri var da adamn deeri yok... una sormular, buna i sormular. Arkasn bolamlar. Kar bey, Mutasarrfn nne km. Bunlarn babasn vuranlar falan falan kiiler, diye ekva etmi. Kim bakar? kii imiler. Biri ld. Birisine inme indi. Hala srnyor. nc iyidir. Zengin... Hali vakti yerinde... Bak bey.. Yapan bulur, derler. Bazs hi bir ey bulmuyor. Hava buluyor. in yoksa bekle... Beklemekten dizlerin kopar. Ne demiler : Gle su gelinceye kadar kurbaann gz patlarm. Hele zengin adama yaz da bir, k da bir... Hac Abdullah, stanbulluya belki on defa anlatt bu hikayenin bir yerinde mutlaka bu felsefeye girer, tane tane, kocaman ve aln ak kafasna pek yaraan bir arlkla, yar atasz, yar kocakar ikayetine benzeyen szleri sarfederdi ve sra asl anlatmak istedii yere geldii iin sesini biraz alaltrd: Babam vuranlardan biri Vahap derler bir adam ay sonra mahpusa dt. nc gn kapya bir ocuk gelmi bir tava, iki karpuz getirmi. Vahap1 a verilecek diyip savumu. Tavadaki eti sekiz arkada yemiler. Yarm saat sonra balamlar feryada... Demeleri skecekler, kendini yere vuran hangisi, gsn, karnn rmalayan hangisi. Bereket arkadalar Sarmsakl yourt yetitirmiler. Doktor

komu. Bunlar Hastaneye kavuturun demi. Anladmm ii.. Tava'ya a koymular... imdi geti, gitti. Kar bey'e sorarm da Benim haberim yok diye yemin eder. Lakin benim yreim hala phede... Rahmetlinin acsyla Kar bey cehennemi gze ald besbelli. Malum ya adam zehirleyen doru cehenneme gider. Katillik fena bir zanaat ama, silahla yaparsan belki affolur. Ben hocalardan iittim. Zehirin aff mazereti yokmu. Yallah gayya kuyusuna... Vahap zehirden kurtuldu. Yalnz salar dkld. Onbe gnde delikanl herif ihtiyar oluvermi. Mahpusaneye geldikten ay sonra bir akam ezannda yedi arkada, cmle kapsn basmlar. Kap'nm nnde bir tahta parmaklk varm. Avluda gezerlerken parmakl duvara balayan ivileri gizliden gizliye gevetmiler. Tam akam vakti, hoca Allahuekber der demez, bunlar da naray vurmular. Parmakl nbeti jandarmann stne devirmiler. Birisi Af geldi arkadalar.. diye barm. O zaman da mahpus dolu. 700 mevcut varm. Yars dalm. Alaca karanlkta silahlar atlmaya balad. Biz Krt bast diye korktuk. Neden sonra mahallenin bykleri Mahpus boanm dediler. Anam Hey Allah, Hey Allah.. diye dizlerini douyor. Bizim Malatya'nn bir adeti var. ehir ua kaar da bir eve girerse mutlaka saklarlar, sonra badan baa geer gider. Silah sesleri Sivas caddesine doru gidiyor. Her taraf Allah vermesin, kart. Vahap'in kap kamadn sabaha kadar renemedik. Sabahleyin, birisi anama mjde getirdi. Uyze yakn mahpus kam. Kimi kurtulmu, kimi yakalanm, ilerinde yalnz Vahap' vurmular. ls Hkmet dairesinin nnde yatyormu. Bizim Kar bey, mjdeyi getirene boynundan iki altn koparp bahi verdi. brahim'le beni nne katt. O srada ben sekiz yandaym, ibrahim on yanda var, yok. Biz iin farknda deiliz. Anam deliye dnm. Yryn, yryn evlatlarm.. diye hrl hrl soluyor, biz kz, kouyoruz. Hkmet dairesini kalabalk evirmi. Toprak atsan yere dmez. Anam bize retti. Heriflerin arasndan getik, ly kaldrmn zerine yatrmlar. Kan iinde bir l. stne kotuk. Polis Rza efendi bizi nledi, ibrahim'e bir tokat att. Korktuk. Anamz bir kere bard. Gene kotuk. Bu sefer bir tokat da ben yedim. Kar bey yeniden seslendi. Biz lye koarz, polis amarlar, millet alad beyim... Hitamnda Brak ocuklar! diye polisin stne yrdler. Rza efendi kenara ekiliverdi. brahim'le beraber lee yaklatk. Parmaklarmz yarasna basp birer lokma kan emdik. Anam eve gelince, bir danamz vard onu kurban kesti. Sen Kar bey'i, sakn, yle belleme... Bizim mahpusluumuz ykt fkaray... Bak beyim kar milleti, erkek ksmndan yrekli oluyor. O yrekle bir de elleri silah tutsa... Dnyada adam brakmaz ldrrler. Hey kar milleti. Hac Abdullah' son gnlerde byk bir keder sarmt. Her taraftan ad arlyormu, hangisine cevap vereceini, nereye koacan arm gibi bunalm ve usanm bir hali vard. Yemekten de kesilmiti. Burnunu kartrarak volta vuruyordu. Gece, bir mddet altktan sonra stanbullu da yanma gitti. Beraber gidip gelmeye baladlar. (Mahpusanede Volta denilen gidip gelmeye yrmek denemez. Admlar gittike klp azalr. Nihayet sz bittii zaman Voltaclar, drt, be admlk bir mesafede dnp dolamakta olduklarn farkederler.) stanbullu hesab pekala bildii halde yavaa sordu :

 E Hac.. Ne kald? Onbe gn. Cezay ldrdn. Hayr ceza bizi ldrd. Aldrma... Olmu iin kts olmaz. Darda olsan bu oniki seneyi yaayacaktn. Yaayacaktm. Biz srndk. Bamda sa kalmad. Sen u istiday yazmadn. Kolay... Yazarz. Yazver. Bakalm ka gn kazanacaz? Ben gn yazacam. Yutturursak ne ala.. gn kazanrsak Oniki kalacak. Oniki gn... Bak beyim, bu oniki gn oniki seneye dedi. Aldrma... Kendini avutmaa al. Adam kendini nasl avutur. Cigaray bile canm istemiyor. Yemek yesem doymuyorum. Yemesem ackmyorum. Yatyorum, uyku uykuya benzemez. Ben uyusam da dinlenemiyorum. Dardan korkuyorum bey. Ne gibi dersen, beni anadan ryan Hkmet meydanna brakacaklar sanyorum. Bir kere u pantalon meselesi canm skyor. Pantolon meselesi diye bir mesele yok. Uzatma.. Nasl yok? Senin aklna gittik de pantolon yaptrdk. Fena m oldu? Pek fena oldu. Ben mrmde pantolon giymedim ki.. Hac Abdullah piman piman ban sallad: Pantolon... Yahu biz pantolonlularla alay ederdik... imdi de biraz seninle alay etsinler. Parayla deil, srayla... yi ama senin eski arkadalarndan hi birisi artk alvar giymiyor. Kim alay edecek? Oras yle... stiday nasl yazacaksn? Diyeceim ki... Ben bu crm 931 senesinin Cumhuriyet Bayram akam iledim. U gn tatil olduundan tevkif mzekkeresi Bayram sonu yazlm, tarihi de yanl atlm. Gerek polise, gerek hastaneye sorun, diyeceiz. Biraz ackl yaz. Oniki senedir yatp... Aftan istifade ettirilmeyip ve asr cezaevine gitmeyerek... Artk sen bilirsin. Ben bilirim. stida ksmnn ackl yerini kimse okumaz. Okumasn. Gene sen yle yaz. Bastne.. Yahu deli olacam. Bizi Aftan nasl istifade ettirmediler? Kabahat Mddeiumumide... Dman tarafndan para yedi. Bize kyd. Be sene evvel kacaktk. Be sene ok ceza beyim. ok ceza... Lakin Mddeiumumi para yedi denilemez. Senin sabkan varm. Sabka var olmaya, var. Sabka var ama, idare etmek de var. Nasl idare etsin. len herifin babas takip ediyor. Asl kabahat, asr cezaevine gitmemekte. .. O kabahat de Kar bey'in... Geldi alad. O sralar, 1937'de, asr cezaevini bilen de yok. Kmr ocana gideceksin. Ayandan yerin dibine zincirle seni balayacaklar. Artk gven ki gnee kacam diye... Kaybolduun bir gn... Beni yazdlar da, doktora yalvararak, ie yaramaz diye rapor aldk. Almaz msnz ya... Hey bizim Trk milleti.. Faydal bir ey teklif

edildi mi, su grm eek gibi geri geri gider. Haklsn bey...1930'de gitsem... 1937'de alt sene yatm oluyordum. Kalyordu 6 sene... 1940' m yarsnda dardaydm. U buuk sene oluyordu. Hey Yarabbi... Bizim Kar bey, beni sevdiinden mi yapt? Ben kanar mym? Byk olu serho. ilerde, geride serholukla edepsizlik yapyor. Biz burada bulunduka kimse kendisine uymaz, ibrahim darda klhanbeylii yapacak diye Hac Abdullah ierde yatsn bakalm. Olan oldu. imdi kzmak faydasz. Kar bey'in akl o kadar erer. Kar ksm neden byle aptal olmu beyim. imdi de beni evlendirmeye kalkyor. Bakalm bizde erkeklik kald m? Erkeklie ne olmu? Vallaha, benim hi midim yok. Kary unutmuum, gitmiim. Dndke utanyorum. Bizden erkeklik geti. Byle syleme... Doktorlara sormular. Onbe, yirmi gn sonra yine eski hale gelirmisin. Hani o gnler... Baba demi, sen cennetliksin. Hi ummuyorum evladm, demi. Hem yahu... Bu devirde evlenmek ne oluyor? Dnya btn kar kesilmi. Her taraf kan. Kim syledi? Herkes sylyor. Tren geldi. Karlar batan kard. Dokuma fabrikas ald karlar batan kt. Arkadan bir de ttn fabrikas kurdular. Darda namuslu kar kalmam diyorlar. yle lakrdlara kulak asma... Darda namuslu kar kalmam da, akamdan sonra delikanllar mektebe neden seirtiyorlar. Tzey, Adanal, Krkz, Mnevver nasl para kazanyor? O baka... Ben sordum. Elini sallasan bini bir paraya imi. Aalarn altnda, su yollarnda, ekin tarlalarnda yat yatveriyorlarm. Kar milleti bam am da dar dklm. Kabahat trende, bir de fabrikalarda. Trenin adam gtrp adam getirmekten, mektup gazete tamaktan, mal nakletmekten baka bir marifeti yoktur. Bunlar da, Malatya ahalisini adam eden iler. Fenalk deil. Fabrikalara gelince: alp para kazanan kan, evde oturan kardan daha namusludur. O nasl laf... Tbe Yarabbi... Doru bir laf... alan kar erkekten rkmez. Paras da az, ok vardr. Para iin de yatmaz. Kald iki mesele. Birisi gnln edersin. O zaman evde de otursa bir. Yalnz fark u: Evde oturan kzm, karnn gnl kolay olur. Zira bizi erkek zanneder. Halbuysa alan kz, erkeklerin ne mal olduunu hemen anlar. Erkeklerin amirlerinden nasl korktuklarn, haklarn nasl arayamadklarm, nasl yalan sylediklerini grerek, Tuu... bunlar m erkek? diye ban eviriverir. Yani daha kolay konuursun ama, daha zor aldatrsn. Evdeki kzlarla konumak zordur, lakin onlar da aldatmak kolaydr. Brak beyim. Adam bir karyla konuur da onu yola getiremez mi? Namuslu ise getiremez. Namusluyu konumuyoruz. alanlar konuuyoruz. alanlarn ou namusludur. Namuslu olmasa gnde 12 saat almaz. inadna m sylyorsun bey... Kerhane kzlar, Fabrika ald bize

i kalmad, diyorlar. Kulak asma... Jandarma blk kumandan arslan gibi bir zabit. Kerhanede dostu var. Fabrikada deil. imdi fabrikalar karlarn ahlakn bozmad m? Onbe gn sonra kacaksn. Grrz. Ben de kar bulamayp kerhaneye mi gideceim? Oniki sene yattktan sonra senin iin kar kmaz kerhaneye gitmek pek ayp olur. Bir aresini buluruz. Alay ediyorsun beyim. Almanlar Ruslar yenemez dedim, inanmadnz. Pahallk olacak dedim, inanmadnz. Ben ne yapaym? imdi Af da olmayacak m? Henz bir alamet yok. yi ama, Yirminci yldnmnde de bunlar az ok bir ey vermeyecek mi? Bakalm. nmzde daha buuk ay var. Bir, iki ay sonra ben sana sylerim. Byle diyorsun da arkadalar sana kzyor. Hatr iin laf syleseydim, mahpus olacama Mebus olurdum. Kzmalarna gelince: isterlerse bana kzsnlar. Kzsnlar da... Bizim millete en evvel kzmay reteceiz. Korku yreimize ilemi de hepimiz kzmay unutmuuz. Telgraf Abdurrahim beyin karsn istanbullu pek baka trl hayal etmiti. Bir kere, bila istisna, herkes kadnn dnya gzeli olduunda ittifak ediyordu. Kz, eline su bile dkemezmi. Kadn grd zaman, istanbullu fena halde skutu hayale urad. Buradaki Dnya gzeli sz, halkn ruhunda fazlasiyle mevcut olan tabi ve basit roman ihtiyacndan domutu. Dnya gzeli bir kadini urada boynu bkk brakp, daha irkin bir kza sevdalanmak, sonunda bu sevda yznden elini kana bulayarak kendisini de ailesini de perian etmek. (Demek ki kadn irkin olursa faciada alacak bir taraf kalmayacakt. Halk ne kadar kolay aklanyordu. Btn mefhumlar gibi irkinlik ve gzellik de onun iin mutlak eylerdi. Allah gibi. stnde mnakaa edilmez eyler.) Abdurrahim beyin kars, istanbulluya gre hatta pek irkin bir mahluktu. (Buradaki, pek irkin, Dnya gzelinin akslamelidir.) Evvela pek uzun boyluydu. (Yahut da topuklarna kadar inen siyah mantosu O'nu olduundan daha uzun gsteriyordu.) Sonra pek byk kemikli ve pek zayfti. (Ayn siyah mantonun gz aldatmas da olabilir.) Sapsar yznde bu yz de iki kar kadar uzundu, kaim siyah kalar, yuvarlak, kapkara fakat kk gzbebekleri vard. (Gzbebekleri ok siyah, ok yuvarlak, ok kk olduklarndan, gzlerinin ak insan artacak kadar fazlalayordu.) Sol yana alt alta tane Halep ban iziyle prtk prtk olmutu. Galiba gnahtan korktuu iin bam siyah bir ba rtsyle yle saryordu ki, bu mantolu korkun kadnn neden korkun? kel olmasndan insan pheleniyordu. Kollar da gayet uzundu. Elleri nerdeyse dizkapaklanna deecekti. Ayaklarna, tek atkl, uzun burunlu, siyahl beyazl rugandan, bir parmak topuklu, eski moda kunduralar giymiti. anta tamyor, boya, pudra kullanmyor, yalnz kaim kalarna belli belirsiz rastk ekiyordu. Lzumlu eylerini mendilini, para czdann, evin kocaman anahtarn ceplerinde gezdirdii belliydi. Btn bu

hengameye iki tane iri altn di, bir kaim nian halkas ve dimdik duran inat ve hay in bir ba ilave edince Dnya gzelinin nasl bir mahluk olduu anlalr. Gayet ar, tane tane, karsndakine, ltfen ve merhameten hitap ediyor ve iki, kelimeyle, bir ky balyor gibi, yksekten konuuyordu. Kelimelerinde taklite benzeyen kurt lehesi vard. Kocasnn yzne asla bakmyor, szlerini, sanki asla itiraz edlmezmi gibi kat sylyor, olan ocuunu kz hi adamdan saymad meydandayd canl deilmi de, bir malm gibi mutlak surette, mlkiyeti altnda tutuyordu. Evinde kimseye ehemmiyet vermedii iin mi byle mstebitti, yoksa kendisine hi ehemmiyet verilmeye verilmeye o da artk teki insanlar saymaz m olmutu? stanbullu bunu ok dnd, hatta bir konuma arasnda Abdurrahim beyin azn arad, lakin inandrc bir neticeye varamad. Bu iki insan kar kocadan baka her eye benziyorlard. Evlendikleri halde, birbirlerine lnceye kadar zt yaayan ve bir arada grldke birbirlerinin ahsiyetini gln edecek kadar ezip bozan iftler oktur. Fakat bunlar kadar, bu hissi ilk anda ortaya koyan bir aile daha olamaz. Bayan Abdurrahim, sz sz bir ablaya benziyordu ki evlenmek iin o'nu hi bir yere grc gndermek caiz deildi. nk dnya zerinde bu grmceyi gnl rzasyla kabul edecek kadar cesur bir gen kz, bir gen kadn bulunamazd. Bu kadn evinde mutlaka ekmekleri kilitler, ocuklar kzgn maayla derdi. Henz drt yanda olan kz ocuu, daha imdiden tpa tp anasna benziyordu. Anasna benzedii iin de, insana yaamamas lazm imi gibi acayip ve merhametsiz bir eyler hissettiriyordu.Lakin olan henz yedi yanda olmas na ramen byk bir ahsiyet sahibi idi. Babas odada olmasa, irkin mrebbiyesiyle beraber, buraya bizzat misafir gelmi bir ehzade yi hatrlatyordu. Son derece gzeldi. Siyah kvrck salar, geni ve akll alnna dyor, ok bilmi ve kederli gzlerini glgeliyordu. Anas konuurken, kadnn pot kracandan ve bu suretle haysiyetini zedeleyeceinden ekiniyormu gibi ii sklarak yere bakyor, babas konuursa iftiharla ban kaldryordu. En sonunda elini masaya vurarak son sz sylemesini, bu mahvedici ve asla bir neticeye balanmaz gibi devam eden mnakaay bir tek kelimeyle makul bir yola sokacan istanbullu her an bekledi. Abdurrahim bey, ellerini outurarak karsnn tabi bu sralarda pek sinirli olduunu, kendisi de konumada hazr bulunursa belki yardm dokunacan, bunu ltfen kabul etmesini rica etmiti. Deminden beri bazen trke, bazen krte gryorlard. Kadn, istanbullunun orada olmasna ehemmiyet bile vermemiti. Lakin kocasnn tahmini hilafna, sanki o'nu mutlaka yalanc karmaya evvelden karar vermi gibi hi sinirlenmiyordu. zerinde hakarete uram, kadnlk gururu yaralanm bir hal de yoktu. Hep ayn sesle, kelimelerin hi bir yerinde alalp ykselmeden, yznde en kk bir hareket olmakszn, ya pek ehemmiyetsiz, yahut da bu odadaki insanlar zerre kadar alakadar etmez bir mevzudaym gibi konuuyordu. Avukatn kanaatma gre mektuplar ve resimleri Mahkemeye mutlaka ibraz etmek lazmm. Yoksa en ar cezay verirlermi. Cezann azaltlmas iin mektuplar ve resimler Mahkemeye teslim edilecek.

Baka are yok. Kendisi imdilik memlekete gitmek taraftar deil. Bu mahkeme ii hele neticelen sin... Kadn gittikten sonra Abdurrahim beyle istanbullu, erkek erkee meseleyi bir daha mzakereye giritiler. Kzn el yazsiyle mektuplar var m? Olmaz m? Drtyz, beyz mektup var. Bazs tabi uzun, bazs kk puslalar... Bayram tebrikleri... Ne dersiniz mahkemeye bir faydas olur mu? Kz taraf ne sylyor? iftira ediyorlar diyor. Kz taraf mahkemeye hi gelmiyor ki... O kadar srar ettim. Kz, babasn yahut enitesini mahkemeye getirsinler diye... Olmad. Avukatlar var, namussuz bir herif... Siz ne fikirdesiniz? Bilmem ki... ok ceza verirler mi dersiniz? Cezay brakn. Kz hala seviyor musunuz? Ne demek? Elbette seviyorum. Bana ceza verirlerse... Kz da bakasiyle evlenmeye kalkarsa vurduracam. yleyse mektuplar mahkemeye vermemek lazm. Tabi, bakasiyle evlense vurduracam szne inanmyorum. Yaptramazsnz, diye deil, yaptrmak istemezsiniz diye.Durunuz szm bitireyim.. nk byle bir i mertlie smaz. Bu bir. Bir de, elbet avukat bizden daha iyi bilir ama, kanun bize, her mektup yazan kz sokak ortasnda vurmak msaadesi vermiyor sanrm. Hanm neden byle sylyor? istanbullu, Hanm intikam almak istiyor, dememek iin ksrd: Hanmefendi, tabi, bunu kendiliinden sylememitir. Birdenbire sustu. Aklna fena bir ihtimal gelmiti. Karsnda asabiyetle yzn krtrarak ve erkek grnne ramen u anda bir kk ocuk kadar aciz ve yardma muhta olduundan phe etmedii adam rktmemek iin kelimeleri arayarak, sabet ki dedi, yani gzel bir tesadf bize yardm etmi. Mektuplar yannzda elbette?... Hayr evde... Evde mi? Hanmefendi nereye sakladnz bilmiyor mu? Ararsa bulamaz m? Neyi arayacak? Mektuplar m? Evet. Aramaya lzum yok. Kendi sandnda. Efendim? Sandnda dururlar. Okuma bilmez mi? Bilir. yleyse... Anlayamadm beyim. Size niin danyor yleyse?... Kadn ksm kocasnn emri olmadka kendi bana bir i yapamaz. Bizim taraflarda ayptr. Anlayamyorum. Neyi anlayamyorsunuz? Bizim hanm, byk yerin kzdr. Bizde asilzade kzlar nefisli olur. O sebeple her birinin bal iki, bin liradr. Ben, amcamn kz olduu halde, bizimkine bin lira balk

verdim. yleyse... Hanmefendiyi nasl grc yolladmz? Kendi zerine ortak getirmek zere kz istemeye nasl gitti? Ben yollamadm ki kendisi gitmi. Aklm ermiyor .Bir i oldu mu, kar, kocasnn sevdiini gidip isteyecek, istemezse ayp... Erkek canls demesinler diye... Bizim kanlar istanbul karlarna benzemez beyim. Zaten anasnn tane kumas vard, alktr. Tevekkeli, iiniz i. O sebepten el kzyle mektuplamsmz. Mektuplatk ama... imdi ne yapacaz? Mademki hanm yenge sizin sznzden kmaz, mektuplar mahkemeye vermemeli. Bence bundan baka are yok. Kzcaz adam gnderdi. Yalvaryor. Mektuplar vermemeliyiz. Sizi her zaman mert bir insan gibi dnr. Sonra bir gen kzn namusunu daha fazla paymal etmek yaramaz. Sizin erkekliinize gvendi. Ailesine kar, memlekete kar O'nu korumaya mecbursunuz. Mektuplar vermesek bize ne kadar ceza keserler? Bilmem. En fazla 12 sene sanrm. ki sene yatarsnz. Asr cezaevine gidersiniz. Topu topu alt buuk sene. Benim daha imdiden yattm ceza. Daha gensiniz. Ben cezadan korkmuyorum. Kz beni beklemez de birisine varr diye dnyorum. Daha iyi ya... Mektuplar mahkemeye ibraz etmek her halde O'nu sizi beklemeye zorlamak iin tutulacak biricik yol deildir. Bilakis siz O'nu rezaletten kurtarrsanz hakknzda baka trl dnecektir. Pekala, imdi ne yapalm? lk i, mektuplar buraya getirteceiz. Kadnlar ne kadar metin olurlarsa olsunlar, byle meselelerde kendilerine gvenmek olmaz. Komular akln elerler. Avukat belki srar eder. Mektuplar ve resimler emniyet altnda bulunmal. Resimleri de getirteyim mi? Resimleri de getirtiniz. Lakin vermeyeceinizi sylemek doru deil. Mahkeme iin istiyormu gibi davrannz. Lzum yok ama, bastne... Abdurrahim bey bandaki arap kefiyesini babayiit bir hareketle dzelterek odadan kt. nsanlarn erefi, haysiyeti, namusu, tek kelimeyle mukadderat bazen nasl tehlikeye dyor, hi tanmadklar adamlarn elinde kalyordu. Hayat dorudan doruya bir romandan ibaretti. Yaayan her ey bir romand. stanbullu, mesleinin ehemmiyetini meydana karan bu vaka karsnda emniyetle glerek bir cigara yakt. Birka gn sonra Abdurrahim beyin olu krmz atlastan eski bir bohaya sarlm, bycek bir paketi getirdi. stanbullunun odasndaki masann zerine kirli bir eymi gibi nefretle brakt. Babaoul krte konutular. stanbullu bildii birka kelimeden

annenin hasta olduunu, birok da aladn anlad. ocuk biraz arapaya biraz acemceye benzeyen kelimelerle sk sk Ker (= Eek), Pr driye (=ok alyor), daykem (= Annem) diyor anasndan bahsederken, belli bir ey, kadna kzyordu. Buradan, evde eek gibi alayan karya selam bile gtrmeden, kk bir asker gibi kat admlarla kp gitti. Babas, asl syleyeceini, tabi, unutmutu. Arkasndan telala kotu. stanbullu, dar pencereleri bir adam boyu yksek, kaim demirli, beton odada krmz knla yalnz kald. inde plak ve krpe bir kadn vcudu varm gibi tuhaf ehev bir eyler hissediyor, rahatsz oluyordu. urada, bir gen kzn phesiz kolayca sevecek ve aldanacak kadar budala bir kzn mehul mrne ait en mhim paralar vard. Yrei, akl, belki de eti... Bunlarn bylece o siyahl kadnn sandnda senelerden beri durmas alacak bir haldi. Abdurrahim bey, yaral serelere eza etmesini seven mark bir ocuk gibi bu iki kadna senelerce eziyet etmiti. Kadn bu mektuplar kim bilir nasl okudu. Kimseyle dertlememeye nasl katland. (Dncesinin burasnda stanbullu rperdi. Bu kadar iradeli bir kadn adam kolayca ldrebilirdi de.) Farkna varmadan uzanp bohann yumaklma deen elini hzla ekti. O kan, insan gibi alamay da beceremez. Hele kaltak. Kendi kendisine hayret etti. Farknda olmadan Abdurrahim'in karsna kin tutmutu. yi ama bu kalabalkta en susuz olan zavall o deil mi? Bu insafsz dnce, evini, erkeini ve ocuklarn asla mdafaa etmesini bilmeyiinden geliyordu galiba... Hem kendilerine ederler, hem de bakalarna... Baz insanlarn abahatszlklarma ramen yaamamalar, yaamalarndan daha faydal... Abdurrahim bey ieri girdi. A nerdeyse yere srnecek siyah parlak uhadan Adyaman alvar, sadakor ceketi, Arap kefiyesi ve dikkatle tra olmu yznde katran srlm gibi parlayan simsiyah byklariyle bu kyafetin arkasna, saklamba oynamak iin gizlenmi bir ocua benziyordu. Bu hissi veren utanga baklaryd. atk kalarna ramen gzlerinde kederli, akn, korkmu bir eyler vard. Amadnz m? diye sordu. Ne mnasebet... istanbullu adeta rkmt. Kendini toplad: Aarz. Hele buyrun. Abdurrahim bey, sinirli parmaklariyle (parmaklar beyaz, uzun ve pek muntazamd.) insana mutlaka piyanoyu hatrlatyordu. Dmleri zd. Evvela bir kk bayram tebriki zarf dt. O kadar temizdi ki zerinde ayn zamanda yemek yenen ceviz masann ne kadar kirli olduunu birdenbire meydana karvermiti. Abdurrahim bey, pokerde kazanm katlarn muzafferane aan lakayt br oyuncu ustalyle zarflan krmz atlasn buruuk ularna doru yayd. te bunlar.. Resimleri de gndermiler mi? Gndermilerdir. Arayp buldu. Sekiz senede kzcaz ancak tane resim yollamt. de

kk amatr fotoraflar tarafndan ekilmi eyler. Hani ne kadar net olurlarsa olsunlar, iindeki insanlarn yz deil, madd varlnn btn havas grlr. Abdurrahim bey, bir tanesini, krlacak bir ey gibi dikkatle ucundan tutup stanbullunun nne srd: te Kadriye'm bu... Ne kadar gzel... Yreinin en gizli szn sylyor, ruhu titriyordu. Ablak suratl, byk memeli, kaim bir kzd. Gsne tane ine takmt. Resim dizlerine kadar olduu iin bacaklar farkedilmiyordu. Evlenmesi gecikmi btn tombul kzlardaki dnyadan bkm lapaclk, duruundan belli oluyordu, istanbullu sordu: Ka yanda? Yirmi iki, yirmi ... Gzel mi? Gzel, Allah balasn. Amin... Ben bu resme... Bir bu resmine elli lira verdim. Kime? Fotorafdan m aldnz? Hayr. Gley evlerinden ald. Tam elli liram gitti. Lakin helal olsun... Bu resimler de olmasayd, bu mektuplar da gelmeseydi, ilk seneler ben mutlaka kendimi ldrrdm. kinci resimde, kucanda bir kk be bek tutuyordu. Salarn rzgar kartrm, gzlerini gne kamatrant. Tombul bir anaya benzedii halde, istanbullu, bu kk ve saf resimde bile bir hayinlik sezdi. Baz erkeklerin hep hayin kadmlara dmesi, baz kadnlarn da hep hayin erkeklere dmesi acayip bir tesadft. Denebilir ki herkes kendisinde mevcut olmayan iyilikleri deil, ktlkleri sevgilisinden istiyordu. Atn insan ve yk tamas, kedinin fare tutmas, kuun umas ne kadar tabi ise, demek, baz erkek ve kadnlarn hayatlarnn sonuna kadar ayn vazifeyi grmeleri de mukadderdi. Kadriye de bu adamn evine girse, tekine benzeyecekti. Bunun iin zayflamasna, irkinlemesine, siyah manto giymesine hi bir lzum yoktu. stanbullu sezdirmeden, yan gzle Abdurrahim beye bakt. Tehlikeden habersiz, resimleri seyrediyor, dilerinin arasndan konuur gibi hazin tikiyle suratn buruturuyordu. istanbullu, bu mdafaasz adamla ayn odada, ayn havay teneffs etmekten usanmt. Rahatlamak iin derin derin soludu: Resimler sizde kalsn dedi. Msaade ederseniz ben mektuplar gzden geireyim. Sr saklamasn bildiime eminsiniz ya... Estafurullah... Hayhay... Resimleri alyorum. Bu mektuplar dikkatle okuyun. Bakn ben ne dndm. Bu bizim iimiz roman olacak bir ey... Gazeteye verilecek bir ey... Kerem gibi... Leyla Mecnun gibi... Anlyorum. O ciheti de dneceim. Gene haber yollamlar. Aman mektuplar mahkemeye vermesin, diyorlar. Ben pheleniyorum. Neden? Siz Gley denilen karnn bana sadk grndne aldanmayn. Kzn enitesi araya girmi olabilir. Bana fazla ceza verdirmek iin. Bana fazla ceza verirlerse kzn midi kesilmez mi? Ah asl O'nu ldrmeliydim. Kahpe herif... Kat. Halbuysa Kadriye, dur diye

bardm halde, elimdeki tabancay grerek kamad. Kz yiittir. Hem de erkek gibi aklldr. Rica ederim... Dikkatli okuyun... ie yararsa mahkemeye vereceim. Namusu paymal olacak imi. Umurumda deil. Kerhaneye dse nikahlayacam... Byk bir mitsizlik iindeydi. Ancak kz bir bakasna vermeye kalkarlarsa vuracana yemin ederken ii ferahlyor, seviniyordu. Bu mevzuda darda, kendisini ne kadar avutmaya alsa, muayyen zamanlarda, bu dayanlmaz yenilme hissine, mitsizlie kaplyordu. Resimleri czdanna koydu. Kuka tespihini masa1 dan ald. (Bu tespihin irin yuvarlaklarn daha gzel olsun diye, tla delip bu deliklere ikolatalardan ald kalay katlardan tkamt. lk bakta tespih, sedef yahut gm kakma gibi duruyor, fakat dikkat edilince sahtekarlk anlaldndan sahibini gzden dryordu.) istanbullu yalnz kalr kalmaz, byk bir yorgunluk hissetti. Rzgar kk tebrik zarfn kmldatmcaya kadar katlara elini srmedi. Rzgar, deminden beri hissettii canllk hlyasn kuvvetlendirmiti. Birisi bunlar hemen alp gtrecek de, kendisini meraktan ldrecekmi gibi bir eyler duyarak kalkp kapy rtt. Hava son derece scakt. Muharebede bile adam ldrlemeyecek kadar scak. Rzgar yangn kokuyordu. stanbullu bir byk tas su iti. Kk zarf at: Sevgili deli'm, Deli dedim ne dedim Rahim sana ne dedim, Kutynden kalem olsa yazlmaz benim derdim. Kkten kusur, bykten Af. Bayramnz kutlu olsun. Ellerinizden skarm. Yaz iyi okunuyordu. glerin kuyruklar sert izgilerle ke ekilmiti. Btn ilkmektepte el yazsmda rleri, alan, sleri kitap harfiyle yazyordu. Taassupla ortamektebe gnderilmeyen kzlarn hemen hemen ekserisi gibi yazy sadece komu delikanllara ak mektubu yollamak iin unutmayan bir hal Kadriye'de de vard. Nokta, virgl, sual iareti kullanmyor, konuur gibi, ne yazarsa yazsn kabul edileceine emin olduu iin, konumadan daha rahat yazyordu. Belli ki maksat kelimelerde ve cmlelerde deil, mektup

gndermi olmaktayd. Okuduu bayram tebriki, istanbulluya Btn bir roman birden hlasa etmi gibi artk deminki meraktan eser kalmamt. Bu ocuklar iyi tanyor, bunlardan birisinin mektuplarn hayrma da olsa okuduu iin daha dorusu aptal gibi merak ettiinden kendi kendisini ayplyordu. Bir halk gazetesinde drt sene tahrir mdrl yapm, gazetecilie musahhih olarak balamt. Her eit yazy, en acemisini bile kolay okuyordu, ite bu kolaylkla mektuplar tarih srasna koymaya, batan sonuna kadar bir kelime atlamadan okumaya lzum grmeden, takld kelimelerden bahisler ayrarak gzden geirmeye balad: Babamn yanma adam gndereyim demisin. Babamn sz para etmezki. annededir. Annem de diyorki kars bile olsa yinede vermem. Onun iin sen kendini yorup kredini krma. Sen onlardan aa adam deilsin. Sekiz sene beklemisin. Sekiz sene daha bekle. Benim canm yokmu? Gn kesilmi mahkm gibi evde oturuyorum. Sabrn sonu selamettir. Dn saat sekizde evinin nnden getim. Kzn grdm. ok fenadr. Zerre kadar sana benzemiyor. Kfrederek alyordu. nsann eti yenmez, derisi giyilmez. Tatl dilinden baka nesi vardr. (Not: Ben sana kstm. Neden resmi geri gndermedin. Bu mektubum son olsun.) Derdini hep bana yazmsnz. Benim elimden ne gelir. Gelen bir ey olsa sana hi bir ey ektirmezdim. ki senedir senin elinden ektiimi bir ben bilirim birde Allah bilir. Geen gn seni diide grdmd ya, sen hemen gitmi hanmna sylemisin. Gley anam azn aram da, tarkma varm. Kar ahyormu. Kusura bakma sen ok gevezesin. Sana gvenip de bir i yapamam. Sen bana idareyi mi dnyorsun. Demisin. dareyi dnmeyen insan neye yarar. Nius ok oluyor. Nfusunun iazla olmasna meydan verme. ocuun ou fenadr. Sakn seni hanmndan kskanyorum diye aklna kt bir ey gelmesin ben kskanmay hi sevmem... Dnk mektubunda niin Elaziz'e gideceimi sormusun. Rahim bey Elaziz'e biz senin elinden kayoruz. Evlenmeye gidiyorum. Mademki sen evlisin. Ben de evli olurum da her eyi serbese konuuruz. Rahim, sen benim tabiatm daha iyice bilmiyorsun. Hanmn olmasa, ben anneme babama derim ki ben Rahim'i istiyorum. imdi dersin ki ben hanm memlekete gnderirim. Benim vicdanm kabul etmezki ben senin yannda olaym da o da, ocuklarnn babasndan uzakta boynu eri kalsn. Hanmn dursa buda benim houma gitmez. nk dedi kodu yapar. Beni rahatsz eder. Benimle dr. Onun iin kuma stne gelemem. Gelsemde ne anlarm. Daha imdiden elbet her eyi gyabmda sylyordur. Gelirsem ozaman neler yapmaz. Annem bana diyorki: Rahim'e ben kzm neden vermiyeyim? Ondan iyisinemi vereceim. Sekiz senedir ne ktln grdk. Yoksa hem kars, hemde amcas kzdr. Nasl seni metres vereyim, diyor. Geen gn seni ryasnda grm ki sen bizim evde yatyormusun. Birden bana seslendi. Kadriye hele kalk. Ben bir fenalk grdm. Sen Rahimle

sarlm yatyormusun yle gcme gitti ki ok kr rya imi, dedi. Ben de hi bir ey demedim. Yalan, yalan Hayrdr inallah dedim. Babam Elaziz'e Kirve olacak. Beni de o sebeple gtryor. Ben bura da kalrda annem giderse ben Gley'in evine gelir seni grrm. Annem gitmezse ben Elaziz'e gider sana adresimi yollarm. Sen de gn sonra gelirsin. Babam buraya dnecek. Biray sonra tekrar gidecek. Snnet dnne. Rahim sen sakn olunu snnet yapma... Ben gelinceye kadar bekle.. Daha ya kktr. Ben geleyim de Haydar'ma bir gzel dn yaparz. Olmaz m? Gn domadan neler doar. kimizde lene kadar bylemi kalrz? Gzmz Haydar iin bari bir dn grsn. nallah ya knda hannm lr. kimizde kurtuluruz. Hanmnla beraber kznda lmeli. Haydar bana kalmal... Allah bizi severse bu ii byle yapsm. Benim midim bundadr. Rahim bey, daha senin yam pek byk deil, benim yam da byk deil. Dui bakalm Allah ne gsterecek. Ona gre hareket edelim. Beni Paa'ya verseler ben gene varmam. Szlerim hep akadr. Kusuruma bakma. Her iki gzlerinden perim. Benim yerime Haydar'm gzlerini p. Ben Haydar' ok seviyorum. Dnya kadar seviyorum. Haydarla beraber bir resim ektirde bana yolla. Sevgilim, Sana bu mektubumda (gl) diye bir ey anlatacam. Dn gece annem daym glere yatmaa gitti. Birde baktmki saat birde kap almyor. Hi ses karmadm. Meer anamm. ki saat kapda bekledi. Sonra kalktm, atm. Diyor ki Birden Rahim aklma dt. Dedimki, beni evime gtrn, dedim. Gtrmeselerdi yalnz gelirdim. Anne akl ite.. Rahim bey, cuma gnnden beri seni hi grmedim. Nerdesin? mrm tkendi, mrn tkensin. Benim ahm sana kalmaz. Bir ku olsan da bizim eve baksan, halime acrsn. Babam sa olmasayd, ne derlerse aldrmaz, sana kaardm. Babama acyorum. Boynu el iinde bkk kalr. Fuat diyorki Mebus'un biri yeni bir hamam yaptrm. Kadmerkek beraber gidecekmi. Sende bekle beraber gidersin. dedi. Ben de Benim beyim kim? dedim. Rahim dedi. Kzdm Senden aa bir adamm? Elbet beraber girerim, dedim. Annesine demi ki Kzn, bilmi ol kocakar, hamam yaplrsa, mebus hamamna Rahimle beraber gidecekmi. Bereket annem inanmad. teki olan kardeim Hzr diyorki, Dnyada bir muradm var. Yerine gelse kurban keseceim. u Kadriye Rahim'e varp sonra perian olup evimize dnmeli. Kardelerim ben yaptm, siz yapmayn, demeli. O zaman Vallaha pantolonumu satp kurban alrm. diyor. Desin bakalm. Bunlar iin ben su olup aktm, ate olup yandm. Bu derdi onlarn namusu iin ekiyorum. Gene benimle urayorlar. Lakin iki inat bir maraftr. Beni Paalar istese gene varmayacam. Yalnz senden bir ricam var. Bana bir ey gnderme. Benim her eyim var. Ne vakit yanma temelli gelsem, o zaman hediye alsan alrsn. Msade et de kara gzlerini doya doya peyim. Bir de ayaklarn peyim, bu mektubumu kimseye gsterme. Gley karya bile gsterme, lm gresin ki bu mektubumu hemen yak. Ben Gley'e bu mektubu baka bir i iin yazdm syledim. Bak, senin yznden ben yalanc oldum. Bu mektuplar ne zorlukla yazyorum. Yreim ku gibi vuruyor. Sevgilim, efendim mektubunu aldm. ok zldm. Sebebi ise, Mehmet demlen O pis olanla Gley karya yolluyorsun. Ya Mehmet arda okursa,

birisine okutursa. .. nsan sevgilisine gnderdii mekfubu bakasna verir mi? Sen demek ki herkese ak olarak bizi sylyorsun. yle sana kstm ki lnceye kadar sana mektup yazmyacaktm. Sen benden ne kadar byk de olsan akim benden azdr. Ben km ama senden akllym. Ben seni sevdiimi Gley kanya bile azmla sylemedim. Halimden anlad. Birde mektup getirip gtryor tabi... Ben seni sevmesem mektubunu bir vakit kabul etmem. Byle eyleri iki kii bilecek. nsanolu iy st emmitir. Dnyada ne olur ne olmaz. Benim kadar derdin olsa bilmem ki ne yapacaksn. Sen hi olmazsa serbestsin. Ben mahpus gibiyim. Bir yere brakmyorlar. Geen gn kardeim olacak Hzr, u Kadriye lse de slalemiz kurtulsa. dedi. Ben de fkelendim. Beni Rahim'e verin banzdan giderim. dedim. Kurtulursunuz ite.. dedim. Annem iitmi bana bard. Ben de yi ettim de syledim. On tane Hzr Rahim'e kurban olsun dedim. Gnln varsa git kzm, dedi. Ben de giderim, ne olmu. Rahim teki damatlarndan aam? dedim. Rahim'e gidersen, benim kzm deilsin. Arkana bakmazsn. Ne anna var. ne baba var. Babann sana yaptklar gzne, dizine dursun.. dedi. imdi, drt gndr annem benimle konumuyor. Ben benimle ksl olduklarn hi sevmem. Canm, o saat sklr. Herkesle konumalym. Glmeliyim. Ama senin hatrn iin aldr bile etmiyorum. Senin cann saolsun. Dediklerinin biri umurumda deil. Ben yalnz seni dnyorum. Seni grmezsem aklm bamdan gidiyor. Para. mal gzmde yok. Rahim'in yannda olsam da isterse da banda olsam, diyorum. Beni nalla ivi arasna koysan gene seninim. Sz birdir. Benim sevgili olum Haydar'm gzlerini benim yerime p, olmazn? Seni neden bukadar ok seviyorum? Elbet gnl gnle kardr. Sen de mutlak beni okadar ok seviyorsun. Canm sana fedadr. Ben seninim, sen de benimsin. Sana kar kusurum varsa aitet. Sen ne emredersen ben yle yaparm. Kendine iyi bak. Her iki ellerini hrmetle skarm. Annem Banazi'ye gidecek. Sah gn. Bende senin yanma geleceim. Nbetin ne zamansa bana bildir. Seni krk dakika grsem elverir. Gecenin saat dokuzunda gelirim. Bir de pazarlm var. Gelirsem beni hi pmiyeceksin. persen gelmem. nk ben pmekten hastalanyorum. Gelirsem, sende beni dinlemezde yle yaparsan gcenirim. Kusura bakma acele yazdm, iyi yazamadm. Bu yaz sana layk deildir benim sevgilim. Dnk mektubunu aldm. Yazdklarn btn kabul ediyorum. Ne kadar ok ocuun var. ki tane ocuk. Onlara bakmak lazm. Her bir hanmn pislii, temizlii ocuklarndan belli olur. Hele o kznzn hali nedir, ne ayp ey?.. Deli arlanmaz, sahibi arlanr. Sen elinden geleni yap. Anas beceremezse gnah boynuna... Kz daireye geliyorda sen O'na nasl kzm diyorsun. Yz pis, elbisesi pis... Bak saolsun, benim babam, bu sknt srasnda bir ey istersek bize iki ey getirir. Ben babam ok severim. Bir muska iin tamam krk lira verdi. Bu muska ile sen benden vaz geermisin. Ben senin gzne domuz gibi grnecekmisim. Bana annem yalvard. Aman kzm.. Bu muskay boynuna tak ki paramz boa gitmesin. Ben de dedimki Paraya yazk deilmi? dedim. Babam da annemden ikayeti.. Dn bana dediki Kzm.. Annenin elinden nereye gideyim de kurtuJayjm. dedi. imdi bunlar brakalm.

Ben ne diyordum: Yani Rahim bey, sen ocuklarna bakmyorsun. Yazktr. Ben acyorum. Hem de hasta halimde senin ocuklarn dnyorum. Hastalm zarrrie imi. Ama iyi baktk, haiit geti. Sakn hanmn memlekete gnderme. Adam adama yk olsa can gvdeye yk olur, demiler. Sen hep inat ediyorsun. Gley'e gel de seni doya doya greyim, diyorsun. Beni hi bir zaman yalnz brakmazlar. ocuklar bana annelerinden daha dkndrler. Bu da bir tali. Ben de bulumamz istiyorum, kimiz bir odada ofursafc, tikrimi sylerim. Yazmak olmuyor, beni dinle. Elinden geldii kadar iazla al. Bir ev sahibi ol. Tabi burada bir evin olmal. htiyarlarsan elinde mal kalr. Neden evini benim yzmden datacaksn. Hanmna da yazktr. Parann kymetini bil ki babam gibi okrsin. Bak bizim on para borcumuz yokfur. Ben seni herkesten yksek grmemi isterim. Sakn benim iin Bugn beni sever, yarn bakasn. deme. Mektubuma bu kadarla nihayet verir, her iki ellerinizi hasretle perim bay Rahim. Bay Rahim, Bugnk mektubunuzu aldm. Bana kzmsnz. Karnz Sana O kzdan fayda yok demi. Sen de Ne zaman olsa Kadriye benimdir, demisin. Sana ayorum karn kim ki sana sz sylyor. Demek sen ona ok yz vermisin. yle anlyorum ki sen kendini saydrmamsn. Ben senin yerinde olsam, O'nu it yerine komam. lsem de kurtulsam diyorsun. Sen lme ben leyim. Senin gibi erkek bin senede meydana gelmez. Sana Kadriye kurban olsun. Sen bir karnn lahna dayanamazmsm. Ben nasl bir sr adamla baa kyorum.? Bir daha bana lmden laf etme. Ben lm lahna meraklanrm. Bir eyi krk kere syleseler olurmu. Hemen o lakrdy sylersin. Ben bakasn bir gn olur, koynuma alr yatarnm. Ben senden bakasn koynuma almam. Ama sen her zaman bayan'mla yatyorsun. Bana da biraz merhamet et. Mektubunu okuyunca canmn hrsn kk kardeim Mitat'tan aldm. Sabahtan bir gzel dayak attm. Maay zerinde iki para ettim, ikimiz bir olduk, iki saat alatk. Bu bir gzel bahane oldu. Yreim boald. Sonra Mitat'a acdm. Yavrucuun ne suu var. Yirmi gn oldu seni gremiyorum. Hrsm hep ondan. Cin tepeme sryor. Galiba bayann zmemek iin bizim evin nnden gemiyorsun. Ona yazksa bana da yazktr. Benim senden baka derdim yok. Ne zaman gelirsen haber verde pencerede bekleyeyim, seni bir kere greyim. mrm harap ettin. Halbuki sen mektubunda bana Kahrol diyorsun. Bunu sana yaktramadm. Sen byksn ama akl yata deil, bata imi. Bana bir daha kt sz syleme... Bana anam, babam kt sylemezler. Beni nazl byttler. stme gl atmazlar ki dikeni batmasn diye. Ben bu yama geldim, kimseden dayak yemedim. Sebebi, kkten beri byklerimi sayarm. Sen de benim bymsn. Seni de elimden geldii kadar sayyorum. Ellerini perim bay Rahim. Candan sevgili bay Rahim, Dn gece seni grdm. Yreimde gller ald. Ama seni o halde grdm ki ok acdm. Vcudun iskelet gibi olmu. Kemiklerin nerdeyse bir bir saylacak. Seni imdiye kadar byle yakndan grmemitim. nsan kendisini bu kadar harap edermi? Yazk deilmi? Ben O geceden beri seni ok merak ediyorum. Aklm bamda deil. Sen de Ben senin iin byle zayfladm, dedin. Hakszlk bu.. Ben senin ocuklarn bayann kabul ediyorum. Daha ne dnyorsun? Benden idare

bekleyin. Evi ben idare ederim. Hepinizi idare ederim. Artk zayflama.. Bana inan. Benim yalanm ka kere tuttun? Kendini hi zme. Ben bir sz dnr syierim, syledim mi arkasnda kyamete kadar dururum. Bak, Gley karnn evine geleceim, dedim. Babam evde brakp gizilden geldim. Ben geldiim zaman dokuza onbe vard. Ben senin yannda bir saat onbe dakika oturmuum da bana bir dakika gibi gelmedi. Hep aklmda. eri girdiim zaman sen ayaa kalktn. Hi erkek ksm, kadna ayaa kalkarn? Buyur dedin. Yanma ofurdun. Sana yavaa Teekkr ederim dedim. Yava sylediimden, tabi duymadn. Cevap vermedin. Ellerin titriyordu. Ben ieri girince senin yzn sarard. Ben de o gece hasta gibi oldum. Btn bunlar birbirimizi ok sevdiimiz iindir. Senin yannda iken hem seviniyor, hem de zlyordum. Hep sen konutun ben dinledim. Her sz kabul etmi oldum. Skt ikrardan demiler. Ne yapdmsa sana msade ettim. tiin cigaranm duman hep azma gitti. Halbuysa ben cigara dumanndan nefret ederim. Diimi sktm. Sana bunu belli etmedim. Bir de bana cigara imeyi teklif ettin. Ben senin imene raz deilken... Galiba paran da ok, 30 kuruluk cigara iiyorsun. Sevgilim, tek rak i (e cigara ime... Ben kokusunu sevmem. Mektubunda yazyorsunki Sen de benim dilimi emeydin ne kadar tatl olduunu anlardn, diyorsun. Sen bana yle yaptn zaman yreim buland. Seni ne kadar seviyormuum ki Yapma demeye kyamadm. Lakin o zaman elini kalbime koy say dm, nasl vuruyordu anlardn. Yznn tyleri hep derime batt. Byklarn hep azma girdi. Ellerin souk olmutu. Vcudunda ne kadar tylerin varsa sanki uzamt. Almadm iin bana tuhat geldi. Senr den uzakta durmamn, gzlerimi yummamn sebebi budur. Ama gayret eder alanm. Beni mrmde hi pen olmad ki... Kardelerim bile pmezler. Buna alrm diyorum ama* dn gece senin pek sabrsz olduunu da anladm. Korkuyorum. Ne olur ne olmaz. Sabrn sonu selamet. Ama bu lallarn hepsi faydasz. Senin, benim dediimiz olmaz, Allahm dedii olur. Beni karmay teklif ettin. te bunu sana hi yaktramadm. Sen beni alak etmek istiyorsun da ben seni neden yksek grmek istiyorum? Bana kamay layk grdn iin sana teekkr ederim. Sen evli iken ben seni kabul edip bekliyorum da sen babamn, anamn gnllerinin olmasn bir trl bekliyemiyorsun, Bugn severim de yarn bakasna giderim, diye dnme. Sen yz yama gelsen yine kabulmsn. Zavall sevgilim, salarn hep beyaz olmu. Her beyaz tel, bana gelinlik telim imi gibi sevimli geldi. Daha gzel yazamyorum ki yreimdekileri tarif edeyim. Ellerini hasretle perim. Halbuki oraya gelirken hep ellerini pmeyi dnmtm. Zaten bir arada geen zamandan bir ey anlyamadm ki... Adeta hasta gibi oldum. Kusura bakma, bir daha gelirsem mutlaka elini peceim. Paltonu tutup giydirecektim. Kendin giydin. Elbisenin seni bana kar utandrdn yazyorsun. Hemen tarkettim. Pantalonun tszd. Bu da hanmnzn terbiyesidir. Ben seni elbise iin sevmiyorum. Bana ne sylersen hakkmdr. Sen benim bymsn, sylersin. Sen benim cierimsin iimsin. Yalnz senden bir ey istiyorum. al ki bayanndan bir baka ocuk daha olmaya... ocuk yapmak iin O'na mutlaka yaklaacaksn. Ben hrsmdan lrm. Dnyada senden baka kimsem yoktur. Bana haksz yere kzarsan da varol. Sevgili Bay Rahim,

Geen mektubumda sana Geveze dediime gcenmisin. Ama haklym. Gley'le oturup beni konumusun. Ne kadar sevmediim eyler varsa hepsini yapyorsun. Hele o Krt'lerle gezmene yle canm sklyor ki... Bir daha bizim evimizin nnden kyllerle beraber sakm geme. yle geersen su yolundan ge. Seni, o pislerle beraber gzm grmesin. Hele o top kravat boynunda. O'na ok sinirleniyorum. yle eyleri brak da stne bir elbise yaptr. Elbiselii biraz fazla al da Haydara da bir elbise ksn. Bay Rahim kendine bir yazlk kar yad pards yaptr. Biraz kendine bak. Vcudunu harap etme. Dairede gece nbeti iken neden pijama giymiyorsun? Pijamahk al. Pijama ve frenk gmlei ipek kumatan olur. pekli giyin. yi giyinmeyen hasta olur. Bana kzmsn da Baka yere becayi edileceim, diye yazmsn. Gideceksen yakma git. Ayda bir kere olsun, gelir, bana grnrsn. Seni bir aydan fazla gremezsem artk deli olurum. Hem sonra hayalin gzmn nnden gider. Sen zarar edersin. Resim istemisin. Benim imdilerde yalnz bama karlm resmim yoktur. nallah beraber aldrrz. Bir de Haydar' amcasna gndereceini yazmsn. Halbuki ben O'nu ok seviyorum. O'na temiz baklsa O ok gzeldir. Geveze szn geri aldm. Haydar' benim yerime iki kere p. Bayanna bir bilezik al. Burma bilezik. El iinde karndr. O'nun an, senin ann. Bana gnderdiin dolma kaleme teekkr ederim. Ben sana ne gndereyim? Bu mektubum ace le oldu. Kusurumu aftet. Sen benim bymsn. Ben daima byme hrmet ederim. Babamla annem kavga etseler hi karmam. Bam dintir. Sen byk olduundan ben senin iine karmam ama kt bir i yaparsan senin iyiliin iin karrm. Bayanna mutlaka bilezik almalsn. Bir bilezik O'na ok deil. Kocas diri iken elinden alnd. Yazktr. Ben onun gibi deilim. Canmn istediini bana alacaksn. Demek ki benim istediimi de mi yapmyacaksm? aka sylyorum sevgilim, ben senden hi bir ey istemem. Yalnz bir ricam var: Bu mektubumu da, teki mektuplarm da hemen yak. Bir de Gl ey karya hi bir ey syleme. Ne diyeceksen bana anlat. Az kald unutuyordum. Ama aramzda kalacak. Babam bana bir muska almt. Seni benden vaz geirmek iin. Uzakta bir byk hoca varm, O'na yaptrmlar. Ben takmaynca altn ile kaplatmlar. Boynuma takmadm. Bende duruyor. Taktn m diyorlar, .Evet diyorum. Bay Rahim, karma mjde ver. ok hastaym. Bu sene ben mutlak lrm. Kadn sevinir elbette. Portokal soyamadml ree koyamadmlNe scak azn varmlBir trl doyamadm. Mektubunu aldm. Bana Sen pek beceriksiz bir insansn diyorsun. Acaip.. Uykudamsm? Bir ey beceremeseydim, yanma nasl gelirdim? Ben yle aptal aptal dururum ama, akldan yana hamaratndr. Senden ayrldktan sonra babamn yanma uradm da sonra eve geldim. Annem az kalsn lecekmi. Nereye kayboldun? dedi. Babamn yannda oturdum dedim. nallah baban lr de senin de midin kesilir. O herif sana arka veriyor, diye alad. Sonra beraber komuya oturmaya gittik. Meer annem sana katm diye korkmu. .Ben kamam ki... Ne olacaksa elbet iyilikle olacak. yle deilmi anneciim? diye azn aradm. Yerle gk birbirine ne kadar uzaksa biz de birbirimize okadar

uzakmz. Sonra sen beni ortada koyarsan birisi bana bakmazm. Gl gibi adm ben perian edermiim. Bunlar hep annemin szleri. Ben hangi tarata gideceimi ardm. Sana kaamam babam kederinden lr. Annem beni sana vermiyor. Ben hasretinden leceim. Bilmemki ne olacak? Cuma gecesi yanma gelecektim. Gley karya sz verdim. Sonra misafirler bastrd. Gelemedim. Senide beklettim. Musibetler, saat onikide gittiler. Bu saatten sonra dar kmaya cesaret edemedim. Kusuruma bakma.. kinci bulumamzda birka kere iini ekmitin. Yreim paraland. Ben gelmeyince gene ylemi yaptn? Halbuysa bulutuumuz zaman sana her msadeyi vermedimmi? Saat ka? diye bile sormadm. Seni istediin kadar ptm. Ah sen ne tatlsn? Hem tatlsn, hem acsn. Dudaklarm, gsm, omuzlarm hep ekim ekim ekiliyor. Dilerinin yerlerini, morluklar grecekler diye dm kopuyor. Sigara imediine teekkr ederim. Kokusunu almadm iin seni doya doya ptm. Her taratm hala szlyor. Ama zarar yok. Yalnz bir ey syliyeceim: Sen ok sabrsz bir adamsn. Sen kz halinden hi anlamyorsun. Ben senden hem utanyorum, hem de korkuyorum. Sen galiba bayanndan baka bir kz grmedin. Bama bir i getirirsen ancak kendimi ldrmeliyim.. Kz halini sen bir bilen arkadana dan. Tabi benim adm syleme.. Ne bana zarar olsun, ne sana zarar olsun. Hemde gzelce vakit geirelim. Daha ne yazaym. Bu kadarn bile yazarken utanyorum. Her iki gzlerini hasretle perim. Haydar'm da gzlerini perim. Ne olur kzn lsede mr Haydar'a zammolsa... Acele cevap. Muhterem baym. Dn mektubunu aldm. ok memnun oldum. Ka zamandr seni gremiyorum. Heleki bende senin resmini koynuma alyorum. ki gsmn arasna koyup yatyorum. pe pe kartonda hal kalmad. Gece gndz seni aryorum. Her zaman yanmda olman istiyorum. ok canm sklyor. Sen galiba bana by yaptrdn. Allah akna byle bir ey yaphrdmsa bozdur. Banada gnahtr. Elbise soruyorsun. Yaparsan lacivert kumatan olsun. nce beyaz izgili lacivert kumalar varya... te onlardan... Aklnda kalsn izgileri beyaz olmal. O sadakor ceketini bir daha giymiyeceksin. Ben onu hi sevmiyorum. Hem de sana layk grmyorum. Bak Rahim bey, ben namaz klyorum. Sen de namaz klmaya bala.. Allah belki bize acr. Bizi bir usull biri birimize kavuturur. Yanma gel diyorsun. Yanma neden geleyim? Yanma gelince seni doya doya pemiyorum ki... Yeri belli olursa bayannla kavga edersiniz. nsan sevdiini perken Aman yeri belli olmasn.. diye dnrse tad kmyor. Sevincim dalyor. Sonra eve gelirsem iim fosbfn sklyor. Gne kararyor. Halbuysa te taraftan sen bunlar hi dnmyorsun. Sen hoyrat, yaramaz, insatsz bir adamsn. Her tarafm koparyorsm. Ben sana ylemi yapyorum. Mektubunda Ben senin artk aa'nm4 diye yazmsn. Ben demek senin beslemen miyim? Sana kstm. Bir daha byle bir laf istemem. Sen benim baymsm. Ben de senin bayannm ite okadar. Ah bir kere sen benim baym olsan, ben de senin bayann olsam... Kurban keseceim. Evine gelsem mevlut okutacam. Geen sefer geldiim zaman boynumda babamn yazdrd muska vard. lm gresinki doru syle, sana domuz gibimi grndm. Domuz gibi grnsem beni yle sevmezdin ki... Bu muskalar yalanm kuzum? Allah bizim ekdiklerimize acsn. Sana bir daha sanlaydm da, sonra leydim.

Ellerini hasretle skarm. Allaha smarladk sevgilim. Sevgili Rahim bey, Haydarn hasta olduunu yazyorsun. Aman Rahim sana byk ricam : Haydar1 a iyi bak. Doktor getir, baktr. O benim olumdur. Emaneti sanadr. Evvela sana sonra Allah'a emanet etmiim. Anas olacak kaltak alak bir kadndr. Haydar'ma bakmaz ki... Ben yannda olsam hemen iyi olurdu. Aman Rahim paraya, masrafa bakma. Haydar'm doktora gtrn. ok mu hasta? Ne olursa olsun evine gidip bakacaktm. Sonra bayann benimle kavga eder diye cesaret edemedim. ok hasta deilse, Allah akna bir gn daireye getir de gzmle greyim. Beni merakta brakma. Kpein olaym Rahim bey... Doktora iyice muayene ettir. O'na gelen derdler bana gelsin. Olumun o gzel gzlerine Kadriye annesi kurban olsun. Acele cevap beklerim. Drt gzle beklerim. Rahim bey, O Gley kalta bana neler etti. Artk canmdan usandm. Tam yirmi lira verdim Haydar'mdan bir haber getirsin diye. Hala bir ses kmad. Hastalk kzamk mi? Kzamksa geer. Bana Allah akna acele bildir. Sen yreksiz bir adamsn. Deli bir aadmsm. Merhametsizsin. Allah belan versin senin. ocuun can bir ey ister de almazsan lm p. Bizim komuda bir stanbullu Latife hanm var. O'na kzamk hastaln sordum. Pehriz istermi. Krmz eker yedirilecekmi. O krmz ekeri ekerciler bilirmi. Al. erbet yapsnlar, iirsinler. Olumu senden canl canl isterim. Benim ne talihsiz bam varm. Sevgili Rahim bey. Mahsus selam eder her iki ellerini hasretle skarm. Sana mektup yazmadm iin bana gcendin. Kusur bende. Affet. Senden ayrldktan sonra dnya gzme zindan kesiliyor. Seni grmek iin her eyi gze aldm. Dairenin onunaen getim. Gene de gremedim. Geen gece ektiin ah'Ian bir trl unutamyorum. Ne kadai dertli olduunu anladm. Ben de senin kadar dertliyim. Seni yle zledim ki... Ben artk sensiz duramyacam. Gzmde ttyorsun. Acele ediyorum. Annem beni aryor. Dnyada senden baka herkes lsn.. Sevgili bay Rahim. Ben hastaym. Benim zerime bir hal geldi. Seni hi aklmdan karamyorum ki... Kardelerime ka kere Rahim'ciim demiim. Ben sana altm. Bu ttne almaya benziyor. imdi senin benim uruma, bir szmle sigaiay nasl braktna aklm erdi. Teekkr ederim. Sana bu mektubu acele yazyorum. Haydai' dn daireye getirdin. Grdm. Allah senden raz olsun. Gzlerini benim yerime pmedinse lm gresin. Sevgili efendim, Mektubunu bugn aldm. Bir resim daha yollamsn. Resmin ne gzel km. Ne kadar sevindiimi tarif edemem. Doyuncaya kadar ptm. Kocacm.. Kocacm.. diye aladm. Seni iki mememin arasnda tayorum. Sofrada, onlarn yannda otururken farkef firm eden etime bastryorum. Seni yle zledim ki... Ben senin derdinle artk leceim. Hi duramyorum. Hasretine dayanamyorum. lm bir gndr, alamak gn demiler. Sen bana ne yaptn ki ben byle yanyorum. Tuz gibi eriyorum. Seni doya doya pemeden leceim diye korkuyorum. Dnyada senden daha tatl bir ey yokmu. Anamla babam yarn gece Banazi'ye gidecekler. Ne olursa olsun seni ieriye alacam. Seni benim yatamda yatracam. Beraber yatacaz. Hep

bunu dnyorum. Seni elimle soyacam. Ben artk senden hi utanmyorum. Seni gsmde yatracam. Seni doyuncaya kadar peceim... lsem senin yannda soyunamam diyordum ya yalan... Btn amarlarm karacam. Anadan doma... Bana artk ne istersen yap... Beni ldr. Ben senin uruna deli olmuum. Deli olmuum ben. Bende seni peceim. Her taram kanatacam... sterse bayann grsn... Ben senin erkekliini yiyeceim... Doyana kadar... istanbullu, bu nndeki katlar daha edepsiz bir feryad kopararak herkesi buraya toplyabilirlermi gibi elini zerlerine kapatt. Ve yksek sesle, Dehet., dedi. Gnler istanbullu iin olduka rahat geiyordu. Birisine iyilik yapt iin memnundu. Arada srada, pek beeri bir hisle bu yardmndan, inanlmaz bir tesadfle Kadriye'nin haberdar olmasn istiyordu. Yzn hi grmedii bu kzcaz ruhunun en derin en hasta yani en dejenere taraflariyle tanmt. O'na kzp dururken giderek merhamet duymaya balamt. Onyedi yanda bir ocuk, kendi kendisine byle olamazd ki... Kzn sevdiinden ayrmak iin muska yazdran baba, kzyla, evli ve iki ocuk sahibi bir erkek zerinde kavga eden ana. Mebus hamamlarnda beyleriyle beraber ykanmak imkanna nihayet malik olan kadnlarn havadisini kz kardeine getiren delikanl, mektuplarn tayan, bir ocuun shhati hakknda 20 liraya haber ulatran ve baz geceler evine sevdallar kapatp savuan Gley ve tabi, iinde byle aprak mnasebetlerin gecenin en ge saatlerinde kolayca cereyan eden bir kasaba mahallesi bu ilerden hisselerine gre derece derece mesuldler. imdi, kurunlarla beraber hacaleti de yalnz bana Kadriye ve bir para da ailesi mi ekecekti? stanbullunun tahmini hilafna pederin bir de namusu ayaklanr, kz reddetmeye, sokaa atmaya kalkarsa... Bu isterik ocuk doruca Tzey'in yanma gidecekti. Tzey'in yanma... Varlk vergisi vermek iin... Az kalsn... Bereket, Abdurrahim beyle anlayaca ekilde konumutu. O'na anlatmt ki erkeklik byktan, kalay kakmal kuka tespihten, Adyaman alvariyle Arap kefiyesinden ibaret deildi. Hele mevzubahsolan mertlik ar ortasnda bir kz ocuunu iki kurunla yere sermek de olamazd. Burada susmak lazmd. stanbullu, yiitlikten dem vururken herkesin en namert heriflerin bile duyduu kolaylkla ne gzel szler sylemiti. , drt sene evveline gelinceye kadar dnya zerindeki en mhim meseleleri keklik beslemekten ve siklavi tay sahibi olmaktan ibaret sayan, ve byle olduu iin de, tabi, alt dairede mteaddit takdirnamelerle taltif edilen alt snfl iptida mektebinden mezun hem kk memur hem zengin bir derebey slalesine mensup bulunduundan iki defa betbaht bir adamcaza merdane hareket ederek bir gen kzn kalbine gidecek yolu gstermek; bunu O'na inandrmak kolay bir i deildi. Yahut stanbullu bunu pek zor baardn zannetmekten, yani muvaffakiyetini mkilat lsnde kymetlendirmekten zevk duyuyordu. Mektuplar gene o atlas bohaya, mhim bir ey yapyor gibi Abdurrahim beyin nnde sarm, ularm sanki dua okuyarak hazin ve erkeke kelimelerle dmleyip, te bu da oldu azizim demiti, bunlar alnz. En dorusu hepsini

derhal yakmaktr... Karsndaki gzlerde doup batan imkanszl sezerek lafn biraz yumatt: En iyisi yakmamal. Yaktktan sonra, cezadan ucuz kurtulmak gibi sefilce, namussuzca bir hareket imkan kalmaz. O zaman elbette yaptnz fedakarlk daha az deerlidir. Bunlar itina ile saklaynz. Mahkmiyetten sonra gzel bir mektupla bayana yollarz. Anlyor musunuz? Mektubu ben yazacam. te denilecek, siz bana, benim erkekliime gvendiniz. Bir gen kzn bir erkee mektup yazmas ona olan itimadn gsterir. te ben o itimad en mkil artlar iinde suistimal etmedim. Hayatma kar sizin eref ve haysiyetinizi korudum. Eer sokakta silahla taarruza uramak size herhangi bir zarar verirse ben gerek ierde ve gerek darda onu da demeye hazrm. smimi her zaman tayabilirsiniz. Anladnz m? Kadriye hanm, hassas bir kzdr. Bu hareketinizin manasn muhakkak anlar. Yz seneye mahkm e3ilseniz yolunuzu bekler. Tabi, hadiseler gerek sizin refikanz, gerekse O'nun ailesini yumuatm olacaktr. Az vakitte kavuursunuz. Size verilecek ceza, zulmetseler 12 seneyi amaz. ki senesini burada, drt buuk senesini asri cezaevinde geirirsiniz. Yaknda bir af olmazsa be, alt sene sonra dardasmz. Bu szlere kar Abdurrahim bey bir tek sual sormutu: Mektubu yazmay vadediyor musunuz? Mahkemenin bilmem kanc celsesinde bu celse gizli yaplmt Abdurrahim beyin pek sinirlendii, hatta salondan karken davac Avukatn bu pek ihtiyar, pek ufak tefek bir adamcazd bir tokatta baygn olarak yere serdii duyulmutu. Bu vakann hikayesi, o gn mahpusaneye Abdurrahim beyden daha evvel geldi. Merakllar yolunu bekediler. lk karlayan, Izollu Aalarndan Ismik Aa idi. istanbullu yukarda bulunduu iin meseleyi topal Sefer koup anlatmt. Gemi olsun beyim diyecek oldum. Ne var? Bugn mahkemede Avukata... Galiba bir tokat da sen istiyorsun. Ykl karmdan!... Hepsi bu kadar Bir hafta sonra karsnn ocuklarn alarak memleketine gittii duyuldu. Daha bir hafta sonra Abdurrahim beye ceza verdiler. 8 sene 4 ay. Neredense, kendisine temyiz etmemesi de ihtar olunduu iin ceza katiyyet kesbetti. Bunun altda birini yattktan sonra yani tevkifinden bir sene, drt ay, yirmi gn sonra fii doldurulup bir asri cezaevine gnderilecek. Geri kalan yedi seneyi bir senesi be ay saylarak topu topu 35 ay zarfnda bitirecek. 35 Ay. 1943 senesinde piyade askerliinen 67 ay daha az bir mddet... Bir leden sonra topal Sefer gene bam iki tarafa sallayarak odaya girdi, istanbullu sordu: Ne var ulan Krt? Brak beyim... Krtlk de berbat oldu... Brak... Hayr m? u Abdurrahim bey yok mu? E... Rezilin biri imi?

 Kumara m balad? Keski kumar olsa... Kumar erkek ii... Hani O'nun yanma bir kan geliyordu? Gleym? Ad batsn. Gley... Ne olmu Gley'e? Demin geldi. Ka gndr geliyor. Ceza tasdik olal, herifin eline gn kad verdiklerinden beri... Bir aydr, Gley hep geliyor. Her gelite ekiyor herifin paralarn... Aralarnda ne olmusa olmu... Bugn, demirin nnde konuuyorlard, inadna kalabalk. O Rahim bey alamaya balamaz m? Gley denilen orospunun eline davranyor, karnn elini pecek. Aman sen bilirsin, sen bilirsin.. diye yalvaryor. Cuma nihayet kary kodu, Beyi ekti gtrd. imdi sordum hala alyormu. Sebep? Sebebini renemedim. Sebep neymi bey? Erkek karya kar alar m? Sen bir Abdurrahim beysin... Tuu namusuna... Kadnn elini pecek.. Sefer'e aadan bardlar. stanbullu yalnz kalnca rahatsz rahatsz dnd. oktan beri Abdurrahim beyle konumamlar di. imdi farkna varyordu ki kendisinden adeta kamt. Allah, Allah., dedi, baheye ksam ieri giriyor. eri girsem baheye kyor. Meraklandm dorusu... Abdurrahim beyin ekinmesine baklrsa ii Gley'den renmek daha doru olacakt. Kadna yolu derse cezaevine uramas iin haber gndermeye karar verdi. stanbullu bu karar iki gn unuttu. ki gn de haber gtrecek gardiyan, Gley'i bulamad. stanbullu tela etmeye balamt. Abdurrahim beyin herkesin ortasnda hngr hngr alayarak bir kadna yalvarmas iin bir tek hadise vukubulmu olabilirdi. Mutlaka Kadriye'yi ailesi iyi, kt birisine veriyordu. Abdurrahim beyin gsterdii bykle kar bu hareket hakszlkt. stanbullu, istemeden kart ve epey de marifet gsterdii bu macerada artk bitaraf deildi. Tekrar ve bu sefer Abdurrahim beyden yana mdahale etmesi, meseleyi kza mnasip ekilde mlatmas lazmd. Kzdan alnacak cevaba gre, babasn arp ak aa konumak bile icap ediyordu. istanbullu da, btn edebiyatlar gibi, zaman zaman hayatn gidiine kendi hayaliyle karr, ondan birka adm ileri atlp birtakm dnceler hazrlard. imdi de kza yazaca ackl mektubu, pederine syleyecei makul ve insafl szleri tasarlamaya balamt ki, beinci gn ikindi zeri Abdurrahim bey odaya girdi. Gene ayn kyafetteydi. Gen ve gzeldi. Gley'in nnde alam olmasna ramen zerinde yenilmi bir insanda bulunmas lazm gelen hi bir kederli taraf yoktu. Yalnz kapy adeti olmad halde

vurmutu. Oturmuyordu. stanbullu, yanl t verip ii berbat etmi gibi kendisini kabahatli bularak telala yer gsterdi: Nerdesiniz? Ben de sizi grmek istiyordum. Hele oturun. Rahatsz etmedik ya beyim... Estafurullah. Oturun rica ederim. Abdurrahim bey bir iskemle ekip oturdu. Cebinden tespihini kard. Kefiyesinin saaklarn, kibirli bir kadnn salarn arkaya atmas gibi bann bir hareketiyle omuzlarna koydu. O bunlar yaparken stanbullu byk bir sknt iinde sze nerden balayacan dnyordu. Nihayet, byle vaziyetlerde, en iyi arenin, manasz ve kabul edilmeyecek mazeretler sralamaktansa, dorudan doruya kabahati yklenmek olduunu kestirdi. Fakat ne de olsa kendisi de bir insand. Ben diye balayacana: Biz dedi, galiba bir hata yaptk. Evet beyim. Byk bir hata... Byk m? zam da etmeyelim. Bir kere 12 yl ceza vermediler. Hamdolsun sekiz seneye indi. Keski oniki sene verseydiler de sizin sznzden kmasaydk. Benim szmden mi? stanbullu, anlamayarak, fakat telalanarak gzlerini krptrd. Vallaha beyim... Ben Olmaz dedim, yalvardm. Lakin kar ksmn bilirsiniz. Adem Aleyhsselam' cennetten... Cenneti brakn. Siz neye Olmaz dediniz? Mektuplar mahkemeye vermek meselesine... Ne diyorsunuz? Sakn mektuplar... Avukat bir taraftan... Evet... Mahkemeye verdik... Kar bir taraftan beyim, bana dmanlk ettiler. Ben mahvoldum. Mektuplar mahkemeye verdiniz mi? Verdik. Hepsini mi? Hepsini.. Yiit adammsmz Abdurrahim bey... stanbullu ayn zamanda hem fkeleniyor, hem ireniyor, hem de hi bir mesuliyeti kalmad iin: RAH ATLASI YORDU: Aferin... Demek hepsini verdiniz. Resimleri de verseydiniz bari.. Resimleri de verdik. yi ama beraber ne demitik. Bana sz vermediniz miydi? Sz vermitim. Lakin ben O'nu seviyordum. Kar dedi ki... Bizim hanm... Babas yemin etmi dedi, bir satr el yazs greyim. Benim O isimde kzn yok demi, dedi. Bizim hanm da yemin etti. Burada Kur'an'a el bastrdm. Kz, babas reddedince, sokakta kalacakt. Bizim hanm alp beraber memlekete gtrecekti. Bize kendi eliyle dn yapacakt. Siz de hayvan gibi bu sama laflara inandnz m? nandm. Babas kabul etmez diye dndm. Herifin namussuz olduunu kestiremedim. Kz size vermedii iin mi? Daha dorusu reddetmek suretiyle onu sizin avucunuza ister istemez dmesini temin etmediinden mi namussuz... yi Vallaha... Burada namustan bahsedemeyecek birisi varsa... Tuu... Mahkemede mektuplar okundu mu? Okundu.

 Babas orada myd? Oradayd. Kadn Aza? Mahkeme Azasn soruyorum. O da oradayd. Ne yapt? Yzn katla kapatt. Yarsnda Yeter Reis bey tahamml edemeyeceim, dedi. Babas? Alyordu. Durun bakalm... Avukat doduunuz celse mi bu? Evet. Avukat tokad neden hakketti efendim? Bana, salondan karken, Siz alak bir adammsmz, dedi. Yalnz alak m dedi? Evet. Deil mi efendim? Haketmi. O kadar ucuz olmamas lazmdr. imdi anlyorum. Karardan sonra kza mektup yazdnz. Gley'i gnderdiniz. Kulak asmad deil mi? Tamam. yi haber almsnz. Tabi, Gley'e yalvardmz. Akln celin diye... Yalvardm. mkan yok. O Aladnz da... Kendimi kaybetmitim. Bama gelen felaketi... Vay banza bir de felaket mi geldi? Kz evlendiriyorlar. Komularnda bir gen zabit vard. Fakir bir ocuk. Eskidenleri Kadriye'yi severmi de vermezl ermi. Fkara diyerek... Meseleyi duymu. Mektup yazm. imdi veriyorlar. Vay alaklar vay... Size danmadan yle mi? Kz reddedip sokaa atacaklar yerde... Pekala Abdurrahim bey... imdi ne yapalm istiyorsunuz? Bilmem ki... Ben dilim dnd kadar yalvardm. Derman bulamadm. Siz muharrirsiniz. Ltfen bir ackl mektup yaznz. Kzn kalbini yumatalm. Sahi... Ben muharririm... yle ya... te muharrirliin krk ylda bir kere ie yarar yeri geldi. Baka bir are dnmediniz mi? Mesela delikanlya hadisenin iyzn bir mektupla anlatp... Dndm. yi yleyse... Yazdnz m yoksa?... Yazdm. Ak yazsaydnz. Ak yazdm. Anlalyor. O da kzn babas gibi kabul etti.. Vallaha beyim siz keramet ehlisiniz. Evet... kabul etti. inanmad ki gnde cevap aidim. Kadriye hanm, size yz verseydi onu kahpece vurmazdnz, diyor. Daha bir sr hakaret... Demin byk hata dedim ya... Keski sznz dinleyip mektuplar vermeseydim. istanbullu birdenbire bu szle, kendisinin mektuplar mahkemeye vermemek nasihati arasnda nasl taban tabana zt bir dnce olduunu anlad. Sa yumruunu sol elinin iine yava yava vurarak glmsedi: Haaa... u mesele... Ben ne budalaym.. Mektuplar hi olmazsa top yekn vermeyecektin. Yarsn saklamalydm. Bu sekiz sene drt ay

zarfnda kza kim talip olursa bir tanesini yollardk. Vazgeerdi. Deil mi beyim? yi ama Abdurrahim bey, dnyada deyyus, hergele, pezevenk, namussuz bir tane deil ki... Haklsnz beyim. imdi mektup yazmak faydasz m? Siz ne fikirdesiniz? Ben ardm. Hi bir ey dnemiyorum. Siz muharrirsiniz. Ackl bir mektup yaznz. Zaten sz de verdinizdi... Sz m vermitim? Ben sizi, pala byklarnza layk olmayan bir erkek sanrdm. Meer onlar tamay haketmisiniz. Neyi?... Byklarm m? Ne mnasebet.. stanbullu yumruunu gevetti. Kahkahayla glmeye balad. Sonra yerinden kalkt. aresizlikle oday enine boyuna biraz dolat. Bu herife Krte de sylese hi bir ey anlamyordu. Abdurrahim bey... Bu ii zorlamayalm... Brakalm... Allah ne takdir etmise o olacaktr. Eer ezelden Kadriye hanm size ksmet ise bunu hi bir kuvvet bozamaz. Orasna amenna... Lakin bir mektup... Mektubu imdi brakn rica ederim. Namussuz herif Namussuz kelimesini sylerken zevkten gzleri parlyordu. Almaya raz olursa mektup sker mi? Orta yerde bir namussuz varken muharrir buna hi bir are bulamaz. Durun alamayn ama... Ayptr. Nihayet erkek olduunuzu unutmamaya mecbursunuz Abdurrahim bey, asilzade yerin evlad olduunuzu nasl unutursunuz? Erkek alar m hi? Hele sizin gibi bir erkek... Malatya mahpusanesine birdenbire ar bir ekingenlik kmt. Bir byk cinayet ilenmi de insanlar kan zerinde yryormu gibiydiler. Sanki alak sesle konuuluyor, kabil olduu kadar iaretle anlamak isteniyordu. Aman ha... Aman ha... Aman... Amanhaaa... Onbe mridiyle eyh Sleyman efendiyi getirmilerdi. eyh Sleyman efendi'yi Dnyann batacana bir alamet canm... Hergele'yi, Put'u brakyorlar da haa smme haa, Allah diyeni getiriyorlar. O gnlerde, Malatya ehrini bir korkulu dedikodu kaplamt. eyh Sleyman efendi, demir parmaklkla, kelepeyle, Jandarma sngs ve Gardiyan kilidiyle zaptedilir bir adam deildi. Ayan bir kere topraa vursa... Aman Yarabb.. Sleyman efendi kuluna gazap vermiyesin... Erzincan'nm hak ile yeksan olmasndan bir gn evvel eyhi ziyarete gidenler, Hazret'i bir derin murakabeye dalm, kendinden adeta gemi bulmulard. En kymetli mridi Kara day'y bile bir gz hareketiyle tersleyip Yerin dibine sokmutu. Gzleri iki kere alamt ki bunun manasn bilenler bilirdi. 1939 Austosunun 31'inci gn de tpk tpksna ayn szleri sylediine yemin ediyorlard: Alametler belirdi... Kyamet alametleri... Erzincan felaketinden bir gn evvel de gene byle mrldanmt ve o gece, kendisini Izollu kprsnn beri tarafnda, banda yeil sark, srtnda siyah cbbe, belinde bir kocaman boru sokulu olarak grenler olmutu. (Silo aa O gece ehir'den ky'e dnyormu.) lde eyh'i byle grnce akl tarmar olay azm... Hayvandan yere atlam. O srada bir imek (Silo aa buna imek

diyor ama, cahil adam ne bilecek k mevsimi imek olmaz ki Nur demeli.) Bir imek etraf yeile Gark etmi. Medet ya eyh'im.. diye barmas zerine eyh'efendi, parman dudaklarn gtrp Sus.. iareti vermi. Sona ark tarafnn gkyzn gstermi.. Gkte, iki tane yldz peydahlanmaz m? Yldzlar alalmilar, alalmlar, eyh'in ba stne inmiler. Bu sefer de ortal bir beyaz k kaplam. eyh'efendi ayan fkeyle yere vurup... Feyekn.. diye barm.. Silo aa.. Hayvan bir kinemedir ald, diyor, hayvan sanki dourmu ta tayna sesleniyor. Birdenbire dnyay zelzele tuttu. Ben diz ktm yerde yzkoyun topraa kapandm. Kelimeyi ahadet getirmee baladm. Ertesi gn duyduk ki Erzincan batm. Erzincan'n batt gece, sabk tahsildar merhum Ali beyin onalt yandaki kz Necla (bu Necla da eyh Sleyman efendi'nin mridlerinden birisidir) eyh'in hanesinde misafirmi. Gece yarma doru eyh efendi kahve istemi; kz piirip getirmi. Bir de bakm ki efendi yatanda yok. Dar kt galiba diye beklemi. Biraz sonra eyh hazretleri ieri girmi. Dileri birbirine vuruyordu. Ayaklar ve entarisinin etekleri slakt. Omuzlarnda kar taneleri grdm. 'Dar m ktnz efendim? ' diye sordum. 'Sus ocuk.. Sus.l dedi. Kahveyi imedi. Kbleye dnp secdeye kapand. Benim iim bir tuhaf oldu. Alamaa baladm. diye meseleyi ertesi gn anasna anlatm. Zelzele Malatya ve havalisini de fena halde sarst halde mal ve can kaybna sebebiyet vermemiti. Bu rivayetler azdan aza gezerken Erzincan'n bana gelenler duyulunca halk bir merak sard. Erzincan'n evel eski, batmaa mahkm bir lanetli memleket olduu malumdu. Hamamlarnda olan oynatp fi'li livata'ya mptela imiler... Olu askere giden bir herifi bir herifi deil, birok herifleri zelzeleden sonra anadan ryan, geliniyle ayn yatakta l bulmular. Lakin akl ermez bir cihet var: Yklmayan binalardan birisi de Erzincan kerhanesi... Ne demek bu? Allah, orospu kullarna neden merhamet kld? Bunun hikmetini birka kere eyh Sleyman efendiye sordular. Efendi, esrarengiz esrarengiz glmsemekle iktifa etti. Yalnz bir defasnda, draki maal bu kk akla gerekmezi Zira bu terazi bu kadar sikleti ekmez.. buyurdu. Dnyann bozulduu muhakkakt. Fakat bu bozuk dnyann birka ermi kulun yzsuyu hrmetine durduu da muhakkakt ve bu ermi kullardan birisi de eyh Sleyman efendiydi. Nice nice kerameti zahir olmutu, inanmamak kafir olmakt. Zaten inkar kimin haddiki btn Malatya'nn kerametine iman ettii Kaif Hoca btn parasyle ekmek alp kpeklere dorayan ve sekizinci karsn, oluyle beraber yakalayp akln aran bir derin ulema ka kere hasta okutmaa arld evlerde, hastalara bir kere bakp, Bunu Peygambere gtrn diyerek eyh Sleyman efendiyi salk vermiti. Hazreti Muhammet Aleyhsselamm ahr zaman Peygamberi olduu malum iken, Kaif Hoca'nm bu sz ne demekti? Bunu Malatya'nn ulemas ok dnd ve iki paraya blnd. Umumiyetle eyh Sleyman efendinin baz taraflarn beyenmeyenler henz sakal brakmamasn, kadnlara bilhassa gen kzlara el vermesini, ticaretle uramasn (bir byk hazr elbise imalathanesi iletiyordu) ve dier emsalinin aksine gler yzl olmasn ve muhitindeki byk tesirini ekemeyenler, bu kadar

Ayp l olan bir adama Mslmanm bu derece tapmasn Kaif Hoca'nm ho grmediine ve Peygamber lafn kinayeli sylediine hkmettiler. Dierleri, szn son derece sarih olduu ve baka manalar aramann icap etmeyecei fikrindeydiler. eyh hazretlerinin hapse mahkm edilmesi garazkarlarm ekmeine ya srd. Ehli keramet ise eyh Sleyman efendi kendisini de mritlerini de halas etmeli idi. Bu hakl fikre ilk gnlerde teki taraftakiler de itiraz edemediler ve btn Malatya, 9 kazas 100 ksur ky civar Vilayetlerin ahalisiyle beraber eyh'in oribine yakn mridi mahpusluun ilk haftasnda dnyay, ikinci cihan harbinden daha mthi bir vaka ile allak bullak edecek bir mucizeyi, nefeslerini keserek beklediler. Bu ilk hafta okadar hailev getiki Cezaevi mdr Mehmet Er demir bey bile rahat bir uyku uyuyamad. Hamailini stne ald. Eski muskalarn kuand. Apdestsiz yere basmayarak namaza balad ve ikiyi terk etti. Allah beterinden saklasn byle bir i, onbe senelik mdriyet mddetince hi basma gelmemiti. eyh efendi, yallah diyip srra kadem basarsa meseleyi yksek Vekalet'e nasl arzedecekti? 12l13 Austos 1943 cuma gecesi saat 11 raddelerinde nbeti gardiyan falan mahpuslar kontrol ettiinde gizli ayin yapmak suuyle 3 ay hapse mahkm olup Kutblzaman lakabyle maruf eyh Sleyman efendiyi yatanda bulamam, yaplan tahkikat neticesinde efendinin kerameti sayesinde kilitli kapulardan geerek... Yahu Allah beterinden saklasn... Adama deli derler... te bu korku ile gardiyanlar daireye toplayp sk skya tembih etmiti. eyh getirildi getireli hepsi abdestli dolayorlar, bo vakitlerinde Kur'an okuyup salavat erife ekiyorlard. Mdr bey stste, Aman haa... Aman haa... demiti ki gnlerden beri gerek mahpuslar gerek gardiyanlar ve gerekse jandarmalar arasmda tekrar edilen mitsiz nida ve tehlike iareti ite buydu. Bir hafta sonra bir kk keramet krnts mstesna akl almaz bir hadise vuku bulmaynca mahpusaneciler biraz ferahladlar. eyh efendi, rastlad insanlara glmseyerek, beyaz ipekten entarisini savura savura koridorlarda, avluda, koularda dolap duruyordu. Keramet krntsn gardiyan kk Ali grmt. Yeminle Kitap arpsn diyerek anlattna baklrsa asl mahpusaneyi mdriyet dairesinden ayran byk demir kapy besmeleyle kilitleyip sandaliyesine yeni oturmutu ki eyh Sleyman efendi, kapunun demir parmaklklar arasndan Cigara duman gibi geip nne dikilivermiti. Kk Ali,belki yznc defa anlatrken dudaklar kuruduu iin bunlar yalayarak yle sylyordu : Mdr beyin tembihi var. besmele ekip kilidi rpadak kapadm. Anahtar cebime sokmaa frsat elvermedi. eyh hazretleri kapy geip karma dikildi. Mbarek glmsyor. Yzme bakyor da, glmsyor. Aman eyh'im, Aman... Aman eyh'im... demiim. Dilim tutulmu. Parman azna gtrd. Meraklanma.. Biz sizi mesul etmeyiz.. dedi. kp gitse ne yapardk? Hi... Bereket merhametli bir adam. Dnd de ieri girdi, ite bu elindeki cigaranm duman gibi bey... u cigara gibi yanaymki, duman gibi mbarek... Bu vaka ehrin zerine gece karanl gibi kt. Her yere girdi. eyhin taraftarlar, kerametin bu canl ve samim ahidini, mnkirlere kar karmak iin alt defa byk ziyafetler verdiler. Hangisi nerede

rastlarsa Kk Ali'nin acele ii olduuna aldrmayarak bareyi adeta zorla kahvelere srklediler, aylar smarladlar ve kahve halkna kar hadiseyi tekrar tekrar ve yksek sesle anlatmaya mecbur ettiler. u hale gre eyh Sleyman efendi de bir emri lah'yi yerine geirmek iin kendi arzusuyle nefsini daha dorusu fan kalbn mahpus ettirmiti. Hakikatte manev varl serbestti. Nitekim, bir mddet sonra gardiyan Kk Ali'nin ahit olduu kerameti tasdik eden birisi daha zuhur etti. Bu da eyh efendinin mritlerinden birisiydi. Ayn gn, byk Cami'de, arka saflarda namaz klarken selam verdii srada, eyh efendiyi sa yannda grmt. Evvela kk dilini yutmu, stne bir rperme gelmi. Ben beni kaybedecektim. Srtm svazlad. Sakin ol Hac... diye fsldad. Srtma dokunmasyle aklm bama devirdim. Namaz tamamladm. Bir de ne bakaym, eyh efendiyi koydunsa bul.. Mbarek ilehanesine dnm... Koarak mahpusaneyi tuttum. Elinde bir gl goncasryle karma kt. Benim tekrardan dilim dolat. Medet eyhim.. Medet.. diye eteine davrandm. Rabbim neye muktedir deil ki be adam, hayret edersin.. diyerek beni tersledi. eyh Sleyman efendinin ortalama bir hesapla onbin mridi olduu syleniyordu ve mnafklar ve garazkarlar tarafndan yle hasis bir hesap karlyordu: Beher mritten senede birer lira gelse onbin lira... ikier lira gelse yirmibin lira, er lira gelse, otuzbin. Tabi stste beer lira gelir, senede ellibin lira... malathanenin kar, bahelerden, tarlalardan, ayrlardan ald da caba... Hak bereket versin.. eyh efendinin dnyal da ahretlii kadar salam... Eskiden muska da yazarm. Lakin mahkemeye elyazs delil oluyor diyerek ka zamandr bu adeti terk etmi. Artk ekere okuyuveriyor. Bildiimiz ay ekerine... Bir tek ay ekerine nail olup bunca yllk cin tutmalarna, gs darlklarna, ksrlklara are bulmak iin Ankara'dan, istanbul'dan nice nice beylerin ya bizzat geldikleri, yahut mutemet bir adamlarn saldklar malumdu. Hatta bir keresinde Elaziz Paasnn kars m, baldz m bir bayan derde uram, eyhi gtrmekten baka are bulunamamt. te o sebepten son yedi senedir eyh hazretlerini Hkmet rahat brakyordu. Bu seferki ie kainat amt. Bu seferki i, Allann bir hikmeti canm.. Yedi sene evel bir ayin esnasnda baskna urayp ay hapse mahkm edilen eyh efendi, evrak saklanarak infaz yllardan beri geciktirilirken birdenbire gelip cezaya yatmay aklna koymasn m? Mademki ileye teslimi nefsedeceiz, evvela rzk meselesini halledelim. diyerek iftlikleri, mm bahelerini, hayr messeselerim gezmee karar vermi. zollu'nun 35 pare kyn husus bir kamyonla kamilen dolam. Geri dnerken Silo aann hanesine iki kilometre mesafede, yamurlu bir akam zeri hikmeti hda kamyon bozulmu. ofr tamirden aciz getirince arnaar halfelerden birisi olan Silo aann hanesine ilticaya karar vermiler. Silo aann ky Frat sahilinde, bir tepenin zerinde kain olup elli haneliktir. Elli hanenin elli hanesi de tekmil eyh hazretlerinin mridi olduundan, makinenin arza

vermesini mridan Allahm bir ltf sayarak kadnl, erkekli aann konana toplanmlar. Nahiye mdr olacak dinsiz zaten baskn esnasnda sarho bir halde bulunduuna herkes yemin ediyor dier bir dinsiz olan karakol komutan ile birlikte, ellerinde tabancalarla Davranma.. diyerek baskn vermi. Bereket kyl yemek hazrlamakla megul bulunduundan ancak konan bir odasnda ileri gelenlerden on iki kii eyhe o gnden beri refakat eden halifesiyle on be nefer erkek ve eyhin odasnda, bayramlk ve dnlk esbablaryle sslenmi on sekiz kar ki cem'an otuz kii yakalayabilmiler. Silo aann herkese gizlice sylediine baklrsa herifler biraz sabrl olabilselermi, btn ky, yediden yetmie kadar srkleyip Malatya mahkemesine dkeceklermi. Gene bereket versin, Malatya cezaevinin karlar kouu, oniki mevcuduyle zaten ykn alm bulunduundan Mddeiumumi karlar gayr mevkuf brakmak zorunda kalm. Mahpusanede eskiden beri mahpus olan mritler bu ii duyunca dizlerini ddler ve Silo aaya azlarna geleni sylediler. Bir kyn bir kocaman aas olup da... Hem de eyh hazretlerinin birinci Halfelerinden iken... Etraf gzc koymadan... Haydi oldu olanlar, Hkmet memurunun hali malum., nsan elli verir, yz verir... Mademki az var. Rvet yememi olmaz... Pekala... Buna kar Silo aa pek uzun boylu, o kadar uzun boylu ki, insana beyaz entarisinin altnda ayaklarna sopalar balam zannettiren, esmer 55 yalarnda bir adam yle dert yanyor : Para teklif ettik. Almadlar. toklu teklif ettik. Elli krat buday teklif ettik, iki tane kilim teklif ettik. Elbstan kilimi... Bir Acem seccadesi teklif ettik. Raz olmadlar. Neden? Deli mi bunlar? Deli deilmiler. Tabi onlarn da yrekleri yanm. Lakin ne fayda.. Silo aa saf adamd. Belki kendi iinde yani ky aalamda kurnazdr. Fakat eyh Sleyman efendinin Halifeliini becerecek mertebede diplomat olamamt. Yana yakla anlatt hikayeden yana yakla, nk kendi kynde eyh hazretlerini Hkmete teslim etmek, bir kurt aas olan Silo iin lmden beterdi mahpusanede birka akl eren mesela istanbullu Murat bey iin iyzn sezdiler. ayr zaman idi. Izollu Nahiyesinin btn mm (yani kay s) bahelerini eyh hazretlerinin ortayle, Malatya mebuslarndan bir zatn orta adeta yanyarya kapatmlard. Kays pek nazl bir meyvadr. Yetimesiyle rmesi bir olur. Allah da bir kere Malatya'ya kays verdim buyurdu mu, da, ta kays kesilir. Geen sene, iek stnde iken bir souk dalgas aalan tamamyle yakt iin bu sene, dallar meyvay ekemez hale gelmilerdi. Bahe sahiplerinin gz yldmdan bahelerin yz ucuza kapatlmt. Anlalan mebus bey de, eyh hazretleri de, fiyatlarn umumiyetle yerden yava yava kalkmak zere olduklarn, birdenbire boanp aralaya srayacaklarn sezmilerdi. Izollu ve havalisini bu sene daha balangta bir amele noksan sard. Delikanllarn silah altnda olmas, derelere cephanelik kazdmlmas, umumiyetle vilayette m m'm fevkalade bol olmas bu amele noksann akl almaz bir dereceye karmt. Her ne kadar toptanclar vaziyeti fkara gruhuna belli

etmemek istedilerse de, mzrak uvala smad. Yevmiyeler her zamankinden iki eyrek fazlalaarak otuz kurua frlad. Bu vaziyet karsnda mebus beyin orta, devlet otoritesine bavurmak mecburiyetini hissederek karakol komutanna ve nahiye mdrne mracaat eyleyip Muavenet istedi. Kylere jandarma kt. Yar hatrla, yar cebren, bekaya toplamak meselesinden kylnn ipi gayr tabi bir ekilde karakolun eline gemi olduundan amele, mebusun kiralad bahelere dkld. eyh efendinin orta olaya evvela kendi vastalaryle aresaz olmaa yeltendi. Para etmediini grnce ban aarak Malatya'ya kotu. Meseleyi eyh efendiye bildirdi. Tabi, eyh Sleyman efendi de Allanma snd. Izollu mmlarnn yarsn rtmemek iin Haktaala'y, cenneti, cehennemi, Kur'an ve kyamet gnyle beraber yardma ard. Bir kamyon tutup Karaday'y da yanma alarak yola kt. Izollu Nahiyesi, yediden yetmie kadar, karerkek eyh'in mridi bulunuyordu. eyh Sleyman efendi gelmi sz kulaktan kulaa yldrm gibi yayld. Tavuklar, toklular kesildi. Gn domadan ie balayp, gn kararmcaya kadar bahelerde gne altnda terleyerek alan adamlara bir din gayreti sirayet etti. l gibi yataa deceklerine her kyde bir eve toplanp eyhlerini arlamaa giritiler. Yemekler yendi, dualar okundu. eyh efendi, dnyann fan olduundan balad. Ahirete geti. Yedi cehennemi, yedi cenneti, cehennemin azabn, cennetin nimetlerini sayd. Tarikat kardeliinin her trl kardelikten stnlne sz getirip kendisini honut etmek isteyenlerin yarndan itibaren Nakibend tarikati halfelerinden Mustafa beyin bahelerinde almalarn, her ne kadar be kuru eksik yevmiye verecekse de, memlekete ahlakszlk, gavurluk getiren heriflere yardm etmektense ayn zamanda sevap kazanmann daha karl olacan, karakolun hi kimseyi urada, burada altrmaya hakk bulunmadn, zaten Mustafa beyin de Baavu ve Nahiye mdr beyle greceini syledi. Mebus beyin orta sarho bir herifti. Fazladan Elaziz umumhanesinde dostu da vard. ki gn buradaysa, be gn Elaziz1 de yayordul Yerine bir sr ayya brakmt. Bunlar, i gzelce yryp dururken birdenbire hangi sebeple akasadm hemen fark edemediler. Aman, zaman derken eyhin kamyonu etraf sratle dolat. Bir hafta sonra mebus beyin orta zevke kanksam olarak suyu geip Izollu'ya girince ate saa sarmt. Saa kotular, sola kotular. Mridan meselenin iyzn ifa etmediklerinden, muavinler de olup biten ilerle eyh Sleyman efendinin ziyaretlerini birbirine balayamadklarmdan birka gn de aknlkla, yalvarmak ve tehdit etmekle geti. Nihayet mesele meydana kt. Mebus beyin orta ie eytan kart zannederken bilakis Allah'n mdahale ettiini anlaynca dini btn bir Mslman gibi kadere riza gsterip Ankara'ya Takdir'e tedbr uymad diye telgraf ekeceine Izollu'nun Elaziz'e yakn olmasndan ve Elaziz'in cumhuriyetin ilanndan bu tarafa syan mntkas olmasndan dolay oraya ekti. Jandarma Baavuuna eyhlik, Embiyalk, Rejim, mtegallibe, irtica kelimeleriyle dolu bir nutuk ekti. Baavuun korkudan avular terledi, rengi utu. Herif Makine bana geip Ankara'da Millet Meclisi'ni bulacam. Bey'e vaziyeti anlatacan yeminle sylyordu. Nahiye mdrn ardlar. Meclis kurdular.

Msademeyi efkar'da barikay hakikat dodu. ey'in kuruttuu, kkrtledii mmlarn nereye satlaca henz belli deildi ama, mebus beyin mahsulat, fiyat temevvlerindeki haklar sras geldike nazara alnmak artiyle 1950 senesine kadar sevgili kardeimiz, Almanya'ya toptan devredilmi bulunuyordu. Hadisenin yalnz bir dahil piyasa meselesi olmayp devletimizin haric siyasetiyle yani yksek politikasiyle sk skya alakadar olduu akmlatrl radyosu vastasyle gerek Berlin gerek Bari istasyonlarnn Trke neriyatn gece gndz takip eden ve Tasviri Efkar gazetesine abone olan Nahiye mdr tarafndan fark olundu. Jandarmalar, avu, Mdr hep atlayp eyh'in arkasna dtler. Dnte zira artk mrid'i kamil'in irat gezintisi nihayete ermek zereydi. Silo aann konandaki ayinde yetitiler. Allah Hu.. Allah Hu.. sesleri gecenin iinde kyameti koparyordu ki devlet otoritesi derhal tertibat ald. En yakn karakoldan telefonla vilayet makam hadiseden haberdar edildi. Bu taraftan da Mddei umumi muavini, Emniyet mdr, Ksm siyas komiseri, Vali muavini bindiler. Nahiye mdr, Trk rkndan olduunu stlerine ispat etmek iin elinde tabancayla pusuda bekliyordu. osede otomobil'in horultusu duyulunca, Nat Pinkerton romanlarnda okuyup, Amerikan filmlerinde grd gibi Davranma yakarm.. Kanun namna diyip avlu'ya girdi. eyh efendi, ilk aknlkla karlar olsun karabilmek iin muhtelit ayn'i derhal harem selamlk haline getirmek tedbirini dnmt. Karlarla erkeklerin tamamiyle ayrlp ayrlmadn bizzat kontrol etmek isterken Ne fena tesadf..Karlar odasnda basld. Bu hikaye, bu kadar sarih olarak ancak eyh'efendinin cezasn bitirmesine yakn anlalmt, ilk haftalar eyh'e de, mritlerine de, Halifelerine de misafir muamelesi yapld. Hep bir olup Hkmet'e, Kanunlarna, Adliye'sine sld, beddua edildi. Sonra yava yava Silo aa'nm safln kefeden Kpolu kpekler bareyi, eyh'i teslim etmekle ithama baladlar. Silo aa, o tarafa kvrand, bu tarafa kvrand. Bireyler uydurmaa, eyh'in rettiklerini, Karaday'nm ezberlettiklerini yzne gzne bulatrarak sayp dkt. Fakat ok bunaldka perdenin, hi farknda olmadan, hi phelenmeden bir tarafn tutup yava yava kaldrarak iin i yzn rlplak ortaya serdi. Fakat eyh'efendi'nin mahpusanede misafir bulunduu zamanlarda ve bilhassa tahliyesinden sonra mahpuslar iddetle alakadar eden okadar umulmaz hadiseler cereyan etti ki mahkmiyet sebebi unutuldu, gitti. Zaten eyh Sleyman efendi tevkif edilmi, geliyormu. laf duyulur duyulmaz, ceza evindeki sofularn Reis'i Bunlarm yars Reisiyle beraber eyh'in mrid'i idiler. Hac Hseyin efendi, haberi getirene iki kere stste Sahi mi? Sahi mi? diye sormu, sonra Yarabb sen nelere kadir deilsin.. Sana byk demiyen kafirdir. Diyerek sevinle' secdeye kapanmt. Sonradan renildiine gre eyh Sleyman efendi bir senedir gece, gndz Allah'u taalaya niyaz ediyormu. Gelsin de u Murat beyin elinden din'i mbn'i islam' bir if lakrd ile kurtarsn.. diye. eyh Sleyman efendi'nin tevkifi haberi, gardiyan kk mer'in de yreini sevinle hoplatt. Onun da kendisine gre eyhine ektirecek (yarmas) vard. Ve en nihayet ya msait olmad iin cezas idam'dan 24 seneye

den ve yedi senedir mahpus yatan Sazl Mustafa bu havadise, dierleri gibi nmayi yapamad halde, yrei lk lk bir ho olacak kadar sevindi. eyh'in Alev dmanl mehur olduundan yalnz Ali kullar somurttular. eyh Sleyman efendi'nin birinci Halifesi Karaday, mahpushaneye geldiklerinin haftasnda tezgah'm kouun bir kesine kurdu. leden sonrayd. Bir ksrkle boazn temizledi. Bir dier ksrkle Hazr larm dikkatini zerine ekmee alt. Kabil olmaynca derince bir of deyip, kocaman bir besmele ekip Kulhvallah bir Elham okudu. Dizleri zerinde duran kaim kitab eline ald. Silo aa bu iareti bekliyor gibi, kimini eliyle, kimini gzyle halk Karaday'nm etrafna cemetti. Karaday gzlerini kitaptan ayrmyarak, Arapay pekok hatrlatan zorla acaipletirdii bir trke ile: Kitablhamdiyye ve Kemalatlahmediyye nam eserin muharriri yazc olu Eeyh Mehmet efendi ruhuna fatiha... dedi. Karaday mukaddeme yapt: Burada cmlemiz kaza ve kader kurbanyz. Yreimizi Haktualaya ak tutalm. Hak'k ve kitabn unuttuumuzdan felakete dtk. nmz mbarek Ramazan' erf... Dnyamz berbat ettik. Bele ki ahiretimizi abad etmee alalm... bu kitap bize doru yolumuzu gsterecektir. Balyorum. Anlamayan sorar. Sormak ayp deil, sorup renmemek ayp... Bugnk dersimiz ihvanlar (Kyamet alametleri) dir. Vaktimiz olursa cennet ve cehennem de hikaye edilecek... Hitamnda mkl olan sorar, renir. Kardeler kyamet alametleri onsekiz olup cmlesi zaman zaman meydana kacak. Kitab rasgele yerinden at ve ezberden okumaa balad: lim okunmayacak. Cehalet ve fesat oalacak, ilimden maksat bugn onlarn mekteplerinde okutulan yalan, dzen deil... eriat ilmi... Kur'an zerine ilim... te bu alamet meydana kt. Ortal fesat ve cehalet brd. kincisi: Zina edenlerle arap ienler ziyadeleecek. Zina, haa smme haa namaz gibi ayphktan kt. arab' hkmet yapp satyor. ncs: Kadn oalp erkek azalacak, ite dnya'ya bakn, yollarda kar bolluu var. Karlar erkein ekmeini ald. Ba ak dairelerde alyor. Drdncs: mmet arasna kl girecek ve bir daha kalkmyacak. mmet arasna kl girdi aalar... te biri, tekini gavur niyetine krd. Hala kryor. Beincisi: Cihanda ok veba olacak. Veba oldu. eit eit veba oldu. Eskiden biz bukadar hastalk bilmezdik. imdi Haktuala'nm iine karyorlar. Ba arsa bir ad var. Doktor, haddine bakmadan, ila verir. Ne ilac bre kafir. Sen Rabbimin takdirini bozabilir misin? Silo aa kaim sesiyle: Haa., diye cevap verdi. Karaday bayla tas tik etti:

 Sonra beytil mukaddes alacak. Bu ok mhimdir. Aklnzda kalsn... ook... Cemaat, nefesini keserek bekledi. Lakin kitapta buna dair tafsilat olmadndan Karaday baka bir alamete geti: Sonra mal okadar fazlalaacak ki birisine yz dinar verilse... Dinar yani bankanot... Yani bir lira... Yz dinar, yz lira... Birisine yz dinar verilse mesrur olmaya... Mesrur, yani, sevinmeye... Sonra Arapta fitne olacak, kafirlerle sulh yaplacak. Doru bir sz.. Arapta fitne zuhur etti. ingiliz'le, Fransz'la sulh yapt Arap ureba... Sonra ttn imek mumileecek. te cmlemizin cebinde birer tabaka, birer emzik Azlk Kibrit. Mslman tren'in erkei gibi azmdan burnundan duman savuruyor. Karlar bile bu zkkma mptelaoldular. te kardeler, bu alametler tekmil olmutur. Biz ahr zaman mmetiyiz.. Bilenler, (Ahr er.) buyurmular. Biz erre uradk. Bykten ke efkat, kkten bye hrmet kalmad. Hac Hseyin efendi, derin bir vecd'iinde, Murat beyle her mnakaada tekrarlad bir meseleyi sordu: Bu harp, kitabn yazd harp deil mi? Altma varmam, yetmie yetmem, dedikleri. ite O harp... yi bildin. yleyse bu harbin sonunda Avrupada bir Devlet, Almanya olsa gerektir, dini islam kabul edecek yle mi? yledir... Tamam... Hac Hseyin efendi, Murat beyi yakalayp yere vurmak gayretiyle etrafna bakt. Kalkacak gibi bir hareket yapt. Yarabb.. Ya Rabb kudretine inanmyan kafirdir. diye mrldand. Karaday henz zuhur etmiyen alametleri gemiti, inandrc sesiyle'ok iyi bildii bir meselede rahat rahat konuuyordu: Deccal kacak. Evvela 30 yalanc Deccal kacak. Yalanc Deccallar kt. Bir ksm Sultan Mehmet devrinde zuhur eyledi. Kavuklar, alvarlar Yenierileri kaldrdlar. Bir ksm, Sultan Aziz devrinde zuhur eyledi. Cihan Padiahn hal' eyleyip hitamnda katleylediler. Bir ksm Sultan Murat devrinde zuhur edip, ol Padiah' tahtndan indirdiler. Bir ksm Sultan Hamd efendimiz zamannda zuhur ettiler. Bunlara Cn trk denildi. Reisleri sakall bir papas't. ingiliz iinde yaard. Onlar da Bulgarya, ve Rum ekyasiyle birlikte gelip Abdlhamd efendimizi hal' ettiler. Hrriyet diye bir bid'at kardlar. Hrriyet yani, bugnk serbeslik. Karlarn plakl... Bid'at... Yani kfr... Bunlar ktlk getirdiler. Abdlhmd zamannda biz ekerin okkasn iki kurua yerdik. Lakin bir kyde bir aann evinde eker ancak bulunurdu. imdi eker inci deerine ykseldi. Lakin her yerde var. Zira kitabn kavlince otuz deccal'in en sonundaki Deccal dierlerini ortadan kaldracak. Bu ten birincisi geldi. Gzleri gk, benzi sar, Kitap bunun bir zaman adn da deitireceini syler. Adn deitirdi. Kafir iinden gelecek idi. Rumeli'nden geldi. Rumeli kafiristan'dr. Bu Deccal halka mal verecek. Halka dediyse kendi taifesine mal verecek. Dnyay apartmanla doldurdular, ite nya mal, dnyay tuttu. Kendisini mal fitnesinden kurtaranlara ne mutlu.. Ey kardeler, nc Deccal da helak olunca Mehd Resul yetiecek. Mehd'nin devri krk sene... Bu krk yl iinde Deve ile

Arslan, Kurt ile kuzu beraber yryecek. kinci Deccal bamzdakidir. Uuncusu yolda. Birinci Deccal onbe sene hkm srecekti. Onbeinci senede geberdi. kincisi yedi sene hkm yrtecektir. te bunun da drt senesi geti. urada sene bir sknt kald. Sonras selamet.. Mehd bir rivayete gre magrip'ten, bir rivayete gre arktan gelecek. Bir de Yec, Mec var. Bunlar sedleri ykp am' erifi geecekler. Tabariye denizinin suyunu kamilen iip tketecekler... Gk yzne, Haa smme haa, ok atacaklar. Oklarnn ucu, Haktaala tarafndan kana batrlp geri evrilecek. te o zaman ktlk olacak. Bir sr ba, yz dinar'a kacak. Yz dinar, yani yz altn... Bunlar mahvolnca bir rahmet yaacak, dnyada bolluk olacak. Bir nar yiyenler doyacak. Kaat kebab yemi gibi... Bu esnada birden bir canavar kacak. Ba kz ba, Hmzr'a benzer gzleri. Fil kulakl, boynuzu var kei gibi... Boynu devekuu'na gs arslan'a benzer. Derisi kaplan derisi, kuyruu ko kuyruu, ayaklar deve aya, iki kanad var ve Arapa konuur... Trke bilen cemaat korkun bir kederle iini ekince dil bilmez krt'ler de korkuyla birbirlerine baktlar. Silo aa meseleyi onlara krte anlatt. Bu esnada Karaday: Nasl.. Ben size demedim mi? manasna gelen kibirli bir durula Silo aa'nm tercmesini bekledi. Sonra parman slatp kitabn bir sayfasn evirdi: Alametler tamam olunca, kardelerim, Sr'u srafil Sr'unu ttrecek. Bu yle bir avaz ki evvela cemadata, yani canszlara tesir edecek. Halk yerinde dururken dalar gitmi grecek. Yer yz dmdz olacak. Ac denizler kalmyacak. ehirler, kyler harabeye dnecek. Cmle yldzlar gz yapra gibi dklecek. Gkyz kuru toprak gibi yarlacak... imdi gelelim Maher'e: Gne bir mil miktar maher halknn ba zerine yakn gelecek. Baz ulema bir mzrak boyu yaklaacak buyurdu. Lakin harareti, yalnz kafirlere tesir edecek. Kafirlerden bir ksm boaz ukuruna kadar, bir ksm gsne kadar, bir ksm gbeine kadar ve bir ksm dizine ve bir ksm topuuna kadar ve kimi hamamda oturur gibi batan ayaa terliyecekler. Figan edecekler. Lakin ne fayda... Ama mminlere bir bulut glge salacak. Mminler krslerde oturacaklar. Maher'e yaln ayak ba kabak klacak. Peygamberimiz efendimiz eshabma maheri vasf eder ken Aye anamz sual etti : Ya Muhammet, Avrat ksmna ba akl yaln ayaklk vebal deil mi? Hazreti Muhammet cevap verdi: Hayr, vebal deil. Zira ogn her kes can kaygusuna decek kimse kimseye bakmyacak... Ey kardeler, maher yerine serholar serho olarak gelecek. Destileri ve kadehleri boyunlarna aslm olacak. alg alanlar alglaryla birlikte gelecekler... alglaryla... Karaday va'zm burasnda, duvara asl balama'ya bakt. Balama, Sazl Mustafa'nnd. Sazl Mustafa'nn gzel yz birdenbire kpkrmz oldu. Ban yere ierek iinden bir daha balamay eline almamaa yemin etti. Zaten oktanberi Hanm'm Ali talipti. Karaday'ya satmak ta gnah olup olmadm dantktan sonra ucuz pahal defetmee karar verdi. Karaday imdi de Srat' hikaye ediyor, bin yllk yol olduunu, Bin yl yoku, bin yl ini, bin yl dz, olduunu, kldan ince, kltan keskinliini,

cehennem zerinde kain bulunduunu, kurban kesenlerden kurbanlar kabul olanlarn kolar zerinde, dini btn mslmanlarm kanatlanp geeceklerini anlatyordu. Sonra deftere geti. Defterde cmle insanlarn gnah ve sevab kaytl idi. Maherde herkesin nne kendi defteri alacak Defter'i amal'ini oku denilecekti. Dnyada okuma bilmiy enler ahrette Arapay okuyacaklard ki defter arapa zerine tutulmutu. Haktaala herbir hesapta kullarna nida edip Ey kulum, Kiramen Katibin Yani sual melekleri ziyade yazp sana zulmetmiler mi? diye soracak. Kul da cevap verecekti. ZulmetmemiJerdir Yarabb.. Zira orada yalan sylemek mmkn deildi. Karaday, parmaklarm tkrkliyerek bir sayfa daha evirdi. Fakat kitaba bakmaa sanki tenezzl etmiyordu. O anda sanki bir baka alemde, fan insanlarn grmee ve tatmaa muktedir olamadklar gzellikleri ve lezzetleri seyredip hissetmekteydi. Krl kvrck kalarnn altndaki kurnaz ve hain gzlerine, izgilerle dolu esmer yzne birdenbire tarif edilmez bir azemet ve hassasiyet gelivermiti. Cennet, kardeler.. Dedi, cennet Allah'n kullarna bir ltfudur.. Sekiz cennet var demiler. Lakin cmle mmin kullarna yer vardjr. Yedi g, yedi yeri bir yere cem'edip bir havanda dseler, hardal tanesi gibi paralasalar, ite Rabbimin bukadar cenneti vardr. Cennet'in kapusu Nur1 dan ve altn ve gm ve kzl yakut ve yeil zbercet ve ak inci'dendir. Ve topraklar misk ve akllar inci mercan1 dr. Kklerinin altnda Kevser rmaklar akar. Cennet'in sekiz kapusundan yedisi fkaraya birisi zengine mahsustur. ehitler bizden evel girecekler, onlardan sonra kulluunu iyi yapp, eyh'ini, hocasn memnun edenler girecek, daha sonra fkaralar girecek. lk rastlanan kk saf gmten olup erefeleri altndandr. erefeleri yani, sedirleri, bundan sonra rastlanan kk etraf bahelik bir kktr. Yol zerindeki aalar cennetliklere enlik eder, herbir aacn herbir yapra bir avaz verip cennetlie yetmi hlle giydirir. Sonra bir kk dahi grnr. Kzl yakut'tandr. inde bu yalan dnyada nikah ettiin helal'in seni bekler. Melekler O'na mjde gtrrler. Helalin ayak zeri durup seni karlar. Elbiseleri okadar latiftir ki vcudu rtp gizlemez, lakin yz yllk yoldan tatl kokusu burnuna vurur. Orada trl ipekle ilenmi dekler, srmal ve incili yastklar serilidir. Bir sofra kuruludur ki tabaklar nur'dandr. Kaselerde trl erbetler doludur. Her nakadar isen yeniden dolar. Aalarn meyvalar da yenildike gelir, yetiir. nki cennette asla birey noksan olmaz ve aalarn kkleri altn ve gm ve dallar yeil yakut ve kzl yakut ve beyaz incidir. Meyvalar kaymaktan yumuak, baldan tatldr ve ekirdekleri di altnda kolayca erir. Dallarndaki kular makam ile tp ehli cennete derler ki Biz, bizi cennet bahelerinde besledik. Selsebil ve kafur pnarlardan, Kevser havuzundan sular itik. Etimiz semiz ve tatldr. Bizi yermiiniz? Derler bylece sizi, yemee tevik ederler. Ehli cennetin cam ekerse, akllarndan getii gibi, kebap m, s m, dolma m, her ne eitse piip, nurdan tabaklarla nlerine gelir. Yedikten sonra kemikleri Haktaalanm emriyle toplanp, bunlar canlanarak mahallerine uar, trl seslerle trk sylerler. Orada yle aalar

vardr ki glgesi hi gitmez ve seirtsen yzyl atl geemez. Cennet ehlinin kelam Acemce, trke deil Arapadr. Orada hepimiz Kur'an syleeceiz. nki cennete gidecekler, maherde birer hlle giyecekler. Yolda iki havuza rastlanacak. Srat'tan beride iki havuz. Birinden abdest alnacak, birinden ieceiz, iinde bulunan aklndan karacaksn. Melekler orada saf tutmu, selama durmulardr. Atlara ve develere yakut ilemeli eerler vuruludur. Cennete en nde Muhammet Mustafa aleyhsselam efendimiz girecek. Cennete girecek erkek taifesinin vcudnde kl kalmryacak. Sakallar kmyacak, gzleri srmeli grnecek. Hepsinin derisi beyaz olup salar kvrcklamtr. Cennet ehlinin erkei, diisi 33 yanda bulunacak. Cennete fkaralar zenginlerden krk yl evel girecekler. Zira dnyada ok sknt ektiler. Cennet ehlinin hali tarife smaz. Bir kere yzlerimiz ayna gibi parlak olacak ki er avratmm, avrat erinin yznde kendi cemalini grede ak duya... Zira dnyada yle karcklar vardr ki salar ak, gzlerinden ya ve apak akar. Sakn benim bahtm ne kara deme.. Cennet iinde bir byk pazar vardr. Bu pazarda suretler satlr. Herkes istedii sureti alp yzne geirir. Kt karya denler, eer sabrederlerse orada karlarna can'u yrekten ak olacaklar. Karlar da her gece yeniden bakire olup her sabah kzolan kz halinde uyanacaklar. Eer bir avrat, kocas lp, yahut boanp baka bir kiiye varmsa O'na sorulacak. Hangisini gnl ekerse onunla oturacak. Bundan baka Rabbim her mmine huriler ve gulmanlar ihsan edecek. Her evde, her minderde, kamer yzl, eker szl gzeller bulunacak. Bunlar temiz sal, hilal kal, kara gzl, iveli nazl, inci dili, mercan dudakl, gl yanakl, servi boylu huriler ve gulmanlardr. Herbirinin zerinde bir saatte yetmi trl renk verir ve yetmi trl eide dner, hlleleri vardr. Lakin bulibaslar cam gibidir. Hurilerin ve gulmanlarm vcudu de nur'dan halkedilmitir. Nurdan olduu iin kemikleri, kemiklerinin iindeki ilikleri dahi grnr. Okadar gzeldirler ki birisinin parma dnyaya ksa gne'in nurunu mahveder. Bunlardan birisi denizlere tkrse deniz tuzunu kaybedip erbet gibi tatllanr. Rabbimin beher mmine verecei huri ve gulman beer yzdr. Bundan baka drtbin kz, sekizbin dul kadn, kaffesi onikibin beyzdr. Ayrca Peygamberimiz efendimiz de mmetine yetmier huri, yetmier gulman hediye edecek ki yzleri gne ve ay' utandrr. Dudaklar ekerli ve balldr. Gulmanlar ab' hayat gibidir. Bunlarn iinde yle huriler vardr ki belinden yukars olan, belinden aas kzdr. Aa yerleri misk'ten, ortalar amberden, yukarlar kafur'dan halkedilmitir. Her gece cima edip bakireliini size brakp sabahleyin tekrardan bakire olurlar. Her mmin'in ayak ucunda ikisi her daim oturup saz alarak trk syliyeceklerdir. Bundan baka her mmine seksen biner tane hizmet olan verilecektir ki gzellikleri akllara hayrettir. En ad kimseye onbin kul verilecektir. Bunlar karmzda el kavuturup hizmet bekliyeceklerdir. nki bunlar gavur ocuklarndan akl bali olmadan lenlerdir. Bizim klelerimizdir. Birgn bir Arabi gelip Resul kainat Muhammet Mustafa aleyhsselama sordu. Ya Muhammet, sen diyorsun ki cennette her mmine yetmibin huri, yetmibin gulman verilecek. Ve hurilerle gulmanlar nur1 dan

yaradlmlardr. yle mi? Resul kainat Evet yle buyurdu. Arabi sordu: Nurdan yaradlm bir mahluk nasm pp koklanr?, nki nur can'dr. pp koklamak mmkndr. Pekala biz bukadar bakirenin hakkndan nasl geleceiz? nki rabbilerbab yle emir buyurdu ki cennet ire her mminin yz erkek kuvveti kadar fetahal'bab kudreti ola. Cmlesinin visaline erecek ve sahifeyi muhabbete eritirecek. Derin bir lezzetle gzleri ufalan Hac Hseyin efendi: Yarabbi.. Sen nelere kadir deilsin. Seni inkar eden kafirdir.. Diye haykrd. Karaday belli belirsiz glmsiyerek bir sayfa daha evirdi: Velhasl, dedi, her kii, cenneti alada kendisinden daha ala kimse yoktur bilecek. Bu srada Haktaala Muhammet alehsselam cennette evlendirecek. Yani kendisine damat edecek. Bu dnde Peygamberimize Fir'avunun hatunu Asiye ile Meryem'i birden nikahlyacak. Btn mminler dne davetli olup her davetli iki mahbb hediye gtrecek, ite bu dnde Haktaala cennet ehline mbarek yzn gsterecek. Sonra herkes yerli yerine gidecek. Yolda Adem aleyhsselam'm meyvasm yiyip cennetten kovulmasna sebep olan aaca rastlyacaklar. Budaklar... meyvas beyazdr. Havva anamz Adem babamz kandrp, eytan'm ivasiyle bu meyvadan yedirmitir, ite o sebeple Rabbim kar ksmna fkelenmitir. Demitir ki: Ey avratlar.. Ben aklda, dinde, mirasta sizi natemam ettim. Hayatnzda cefa ve keder ekeceksiniz. Sizi esr eyledim. Olanlarn sizden domasn mukadder eyledim ki lm acsn lmeden tadasmz. Cemaate girmiyeceksiniz. ahadetiniz makbul olmyacak. Size yalnz haya ve merhamet verdim. Olan douracak ve amar ykayacaksnz ki ikisini de erkekler yapamaz. Doururken lrseniz sizi ehitlerle bir tutarm. te okadar. demitir. Arkadalar, avrat ksm ne mslmandr ne frenk. Lakin bir tanesi bir mslmana gerek. Rabbim cemi cmleyi avrat errinden emn eyleye. Amin.. Kouu kindar bir inilti dolat. Karaday bir sayfa daha evirdi. Orada bir korkun ve pis ey grm gibi suratn ast: Cehennem'e geldik.. Dedi. Cennetin bir de cehennem'i var. Hak'ka erik koanlar adam ldrenler, namuslu kadnlara orospu diyenler, zina edenler, dman nnden kaanlar, sihir ve by yapanlar, yetim mal yiyenler .anasna, babasna, eyhine as olanlar, fesat karanlar, rvet yiyenler, hrszlk edenler, arap, ienler cehennemliktir. Lakin stku sadakatle tbe ederlerse, kurtulsalar gerektir. Haktaala cehennemi halkeyleyip bin yl yakut krmz olarak yakt. Sonra bin yl yakut beyaz olarak yakt, sonra bin yl yakut siyah olarak yakt. El'an siyahtr. Alevinde asla k yoktur ve atei snmez. Cehennemden ine delii kadar bir delik alsa ehli dnya yanar, kl olurdu. Ve eer ehli cehennemin esbablarmdan birisi gk ile yer arasna aslm olsa, hararetinden ve kokusundan cmle halk lrd. Cehennem elbisesi katrandan olup cehennemliklerin vcutlarna yapr, alevlenir ve cehennem ateini ziyadeletirir. Eer cehennem zincirlerinden bir endazesi ulu dalar bana, mesela bizim Bey da gibi bir dan tepesine konulsa yedinci

kat yere kadar erirdi. Cehennemin yedi kapusu vardr. Ve yedi kattr. Her katta ateten yetmibin ehir vardr ve her ehirde yetmibin mahalle vardr, her mahallede ateten yetmibin bahe vardr, her bahede yetmibin kuyu vardr, her kuyuda ateten yetmibin tabut vardr ve her tabutun iinde yetmibin akrep vardr. Ve her akrebin ateten, hurma aac kadar kuyruu vardr ve her tabutun zerinde bin zakum aac vardr. Ve herbirinin uzunluu yetmi arm'dr ve her birinin yannda yetmi ylan vardr, her ylann aznda bir zehir deryas vardr, ite bunlarn hepsi gavurlar iindir. Bir de namaz klmyanlar, oru tutmyanlar, zekata mani olanlar, zina ve livata, livata yani olanclk edenler, arap ienler ve zulmedenler ve yetim mal yiyenler iindir. Lakin mslman ksm dnyada tobe edip gitmise, Rabbin merhameti hadsiz, hesapszdr. O'nu cehennemden kurtarr. Gavurlarn derisi cehennemde okadar kaim olacak ki gnlk yol kadar. Bu deri kamilen yanp tkenecek ate etine ve kemiine dayannca yeniden deri peydahlanacak. Kafirlerin bir duda bann zerine, bir duda gbeine inecek, Boyunlarna ateten birer deirmen ta aslacak ki ate bu ta saa sola savurup gslerine arpacak. Gavurlar cehennemde herzaman a olacaklar. Ama dayanlmaz derecede a olacaklar... Ekmek diye rtklarnda zebaniler, zakkum aacnn mey vasm verecekler. Bu aacn mey vas eytan bana benzer. Her taraf dikenli ve boynuzludur. Bunlar kffar'm grtlana taklr. Aa zorlasalar grtlaklar paralanr. Kendilerini bir hararet sarar. Su diye yalvarrlar. Zebanilerin verdikleri su kan ve irin'dir. Gayya deresinden gelir. Gayya deresi cehennemin teki derelerinden hararete okadar fazladr ki teki dereler onun scaklndan ve pisliinden gnde bin kere Allah'a snrlar. Cehennem ne zaman sakinlese Haktaala O dereden su serper, atei hzlandrr. Suyunu ienin barsaklar doranr. Ar'tan cehenneme be dere daha akar ki bunlar erimi kurun ve erimi bakrdr, ikisi gndz gece akar. Cehennem'den bir katra, katra yani damla su karp dnya dalarnn zerine braksalar cemi sular ve taamlar onun pisliinden maazallah fasit olurlar. Karaday kocaman bir krk gibi iini ekti. te kardeler, cehennem byle bir cehennemdir. Mslman ksm cehenneme gitse bile gnah kadar yanp cennete geecektir. Lakin kffar iin cehennemden kmak yoktur. Ebedi... Yalnz, cehennemden gelen mslmanm aln ortasnda bir siyah damga bulunacaktr. Kardeler bizim dinimiz Hak dinidir. Peygamberimiz Hak Peygamberidir. Ahr zaman Peygamberidir. slam dini hem kolaydr, hem de zordur. ki yzl bir kltr. Hepiniz Elhamdlillah Islannz. Kaza kader kurban olarak bu dar yere dmsnz. Az cezallar kacak, ok cezallar ilesini dolduracak. Hepiniz dnya yznde, evladnzdan uzak cehennem azab ekiyorsunuz. inizde sulu var, susuz var. te dnyanz berbad olmu. Hi olmazsa ahretinizi abad ediniz. Allah size ltfetti Bir mrid'i kamil gnderdi. O'nun eline, eteine sarlnz Gsterdii yola giriniz. Bakn ite kitap ne yazyor.. Birka sayfa evirdi ve adeta okudu: Herkim vaktin imamn bilmeden lse cahiliyet lm ile lr. nki mezhebi snnette mminler zerine er'an vacip oldu ki: Bir mrid'i kamil bulup Ana

bat edeler. Bizim mridi kamilimiz eyh Sleyman efendi hazretleridir. eyhlik bir byk mertebedir. Her kula myesser deildir. te kitap ne yazyor.. Sayfalar evirerek arad ve nihayet buldu: eyh'ine yalan syliyen, O'nun gsterdii yola gitmiyen, O'nun arkasndan szn eden cehennemlik kullardandr. Euzubillah... Karaday kitab kat' bir hareketle kapatt. Dinleyenlere glmsedi. Silo aa bile O'nun okumadan yazmadan bihaber, bir kara cahil olduunu bildii halde elindeki kitab olsun hi yadrgamamt. nk senelerdenberi duymaya alt ve aksini hi iitmedii eyleri sylyordu. Ve iine gelen eyleri... Tayna topal Sefer, sakat ayann zerinde seke seke Murat'n odasna girdi. Bey.. Merhaba Sefer olum.. Aman yat vr bey. Yataa giriver. Hayr'ola.. Bir gzel kar m geliyor? Hac Hseyin efendi geliyor. Yat haydi... Ben (UYUYOR) derim. Sebep.. Sen bilmiyorsun beyim.. Sabahtan beri ay hazrlyorlar. Nerede? Kouta... Kouta ay hazrlyorlar. Seni davet edecekler.. Yataa girip kendimi naza m ekeyim? Niyetleri kt bey... Seni imtihana ekecekler... eyh Sleyman efendi ile seni biribirinize koyuverecekler... Anlamadm... i kt beyim... Sen kitaplara falan atyorsun ya... eyh Sleyman efendi seni berbad edecekmi. Ciddi mi? Vallaha.. Eyvah., iyi yleyse... Yataa girsem kurtulur muyum? Bugn atlatrz. Yarn? Yarma Allah kerim bey... Yarma kadar sen kitaplar devredersin. Gece koularda hep seni konuuyorlar. (Haydi, erkekse eyh'efendi'nin karsna ksn. Biz cahil olduumuzdan...) Diyorlar. Ortal kartran hep Hac Hseyin efendi... Hac Hseyin efendi, bu esnada kapuyu at. Burada msn Murat bey? Diye sordu. Salna duacyz... Seni almaa gel Nereye? Bize gideceiz. ay piirdik te... eyh Sleyman efendi var... Silo aa var. Asl buraya toplanacaktk. Bagardiyan made etmedi. Ne zahmet... Ben gelirim. Sefer olum... uradan tebihi ver. Topal Sefer, suratn bir kar asarak tebihi fkeyle uzatt. abuk gel beyim... Tevfik urayacak. Belki aadan da gelen olur. Gelen olursa (Evde yok) dersin eek. Hac Hseyin efendi, belini bkerek yol verdi. zerinde iman vcudne hi yaramyan bir eviklik vard. Adeta ayaklar yere demiyor, takma dilerini meydana karan glmsemeyi belli etmemek iin zorla kalarn atyordu. Merdiveni inerlerken Murat sordu: eyh'efendi alt m mahpuslua? Alt. yidir. Selam var.

 Saolsun... Ben de kendisiyle zaten grmek istiyordum. te grdn m, frsat elverdi. A bakalm kapuyu mer efendi.. Gardiyan kk mer, telala anahtarlar arm desteyi krdatyordu. Her zaman byk bir dalgnlk iinde bulunan, biraz mahcup ve sessiz bir adamd. Bir taraftan anahtar kilide sokarken bir taraftan Murat'n kulana fsldad: Aman beyim. Bir srasn drrsen bizim meseleyi a. u ii bitirelim. Klelerin sefil dt, bit bizi yiyecek.. Meraklanma aarm. Murat, takunyalarn kapu dibinde brakp, oturmalarna iaret ederek ve bazsn okaya okaya eyh Sleyman efendi'ye yaklat. Ve kalkmak iin davranan eyh'i omuzuna bastrarak oturttu: Rica ederim rahatsz olmayn. Olmaz, yle buyuracaksn. Sa tarafa... Estafurullah... Siz daha misafir saylrsnz. Buras bizim evimiz. Murat oturdu. eyh Sleyman efendi sesinde adal bir ciddiyetle fakat yz glmser: Merhaba... Dedi. Merhaba... Merhaba arkadalar... Naslsn dede? Adam ldrmekten onbe seneye mahkm kocaman krl sakall Hseyin dede: Gnlmz ho... Dedi, seni grdk daha sevindik. eyh'efendi'yle aranz nasl? iyidir. Saolsunlar... Duyduuma gre eyh'efendi'nin hatr iin namaza balamsn. Haa bey... Haam? Murat, eyh Sleyman efendi'ye glerek dnd: Duydunuz mu? Duydum ve zldm. Namazla aka olmaz. aka etmiyor ki... (Ben Allah'n bir gnahkar kulu deilim. O sebepten bana birvakit namaz iktiza etmez.) Diyor. Bunlarn namazlarm Hazreti Ali toptan klm imi. eyh Sleyman efendi'nin yzndeki tebessm silindi. Sakalsz, muntazam yz ancak krk yanda gsteriyordu. Dk siyah byklan kaim dudaklann glgelemi, krmzln daha ok arttrmt. Byk kara gzleri bir kla parlyordu. pek entarisinin iinde vcudu zaif fakat kuvvetliydi. Parmaklar beyazd. Ve asla i grmemi olduundan sonderece nazikti. Karaday'ya bir gz iaretiyle cigara vermesini emretti. Murat, birka gnden beri hazrlandn duyduu bu imtihana umduundan daha sakin girdiine ayordu. Bu rahatlk herhalde kendi evinde olmaktan gelmiti. Cigaray yaktktan sonra: Gemi olsun efendim, dedi, kusura bakmayn, biz dede ile her zaman latife ederiz. Estafurullah... Tabi kusur ettik. Daha evvel ziyaretinize gelecektim. Rahatsz etmiyeyim dedim. Yerlemek te bir mesele... Nasl rahatsnz ya... Rahatz... ay m verdiler? Hayr hepsi alt ay. ay da evelden vard. Temyiz1 den evrak gelmiti de, bir mnasip zaman bekliyorduk. Allah bu sray takdir buyurmu.

 yle... Sizin nakadar? Onbe sene... Vah, vah... Epi oldu mu? Be sene oldu. Asr ceza1 evi diye birey icad etmiler. Oradan istifade edilemiyor mu? Hayr... Biz hkmet'e kar geldiimizden nizamname bizi kabul etmez. iyi olur inallah... Mesele neydi? Komnistlik. Vah, vah... Tabi iftira... Hayr iftira deil. Ben komnist'im.. Komnistlik nedir? Vatan hainlii. Bize gre en ksaltlm tarifi u: Biz, insann insan her ne suretle ve her ne bahanesiyle olursa olsun soymasna raz deiliz. eyh Sleyman efendi bayla tasdik etti ama hi inanmadn da saklamad. Murat umurlamad. Dede'ye: Temyiz1 den haber kt m erenler? Diye sordu. Daha birey yok... eyh Sleyman efendi, Aslen nerelisiniz bey? Diye sordu. stanbulluyuz. Peder sa m? Sa. Valde? Sizlere mr. Birader falan yok mu? Birisi asker. Birisi mahpus. Vah, vah... Bari namerde muhta olmuyorsunuz ya... Hayr. imdilik namerde de merde de muhta deiliz. alyoruz. Bir zanaat m tuttunuz? Bizim eski zanaat. Romanlar yazyorum. Sama, sapan eyler. Elenceli romanlar. Ekmek paras ksn da efendim. aylar verdiler. Murat, mahpuslara kendi hususiyetl eriyle biraz takld. Karsn ldrene Kar ldrmee tbe mi Abuzer?. Diye soruyor, bir taraftan da eyh Sleyman efendi'yi tetkik ediyordu, insana arlk veren bir adam deildi. Okadar kibar bir hali vard ki binlerce cahil kyly pei sra nasl srklediine akl erdirmek kabil deildi. Tarikat'm sordu. Nakibend imi. Menemen isyanndan, bu isyanla hibir alakas olmad halde, idam edilen Anadolu kavamdaki Nakibend der surat asan Karaday ya iaret ederek: Arkadanz m efendim? Dedi. Evet. Bizim yar' garibimiz. Ad Karaday'dr. Day, Amca demiyorlar getiriyorlar. Evet. Getiriyorlar. Getirsinler bakalm... Hac Hseyin efendi birey mi diyecektin? Hac Hseyin efendi, Murat'a bakmamaa alarak yarm yrtk anlatt: Karaday ile bir mnakaamz var eyh'im. Ruh zerine bir mnakaa...

 Neye karar verdiniz? Hi birey'e karar veremedik. Size danacaz. Arkadalar da dinler istifade eder. Fena olmaz, fena olmaz. Sorun bakalm mklnz... Beyfendi cevap versin... Asl maksada okadar acemi girmilerdi ki Murat, elenmek iin olsun ii uzatmad. Karaday neyi renmek istiyor Hseyin efendi? Diye sordu. Ruh'u... Ruh nedir? ok zor bir meseleye parmak basmsnz. Fen henz Ruh'un esasn kefetmi deil. Bir eyin esas ilmen tesbit edilememise onun zerinde mnakaa etmek biraz da beyhudedir. Bakn bu neye benzer: Hoca Nasrettin zamannda Akehir'e bir Kei gelmi. Hocayla imtihan olmak istemi. Meydana kmlar. Kei: (Dnyann orsas neresidir?) Diye sormu. Hoca hi tereddt etmeden ayan yere vurmu, (ite tam buras.) Demi. Kei itiraz etmek isteyince (Dilersen l efendim.) Diyivermi. Ben de byle birey syliyebilirim. Durun canm.. Hemen telalanmayn. Ruh'un tarifini kendimce de yapacam, Karaday W bildii ve inand gibi de yapacam. Yalnz daha evel anlalmas lazm gelen bir noktada mutabk da kalsak bu hi birey halletmez. Mesela: Ruh hakknda ihtilafat' kesre vardr ruhun hakknda bahsolunmamak dorudur. Veya ruh cismi latiftir. Bedene sirayet etmitir ve hasete mabik ve mabihtir. Desem herhalde Karaday itiraz etmez. Veyahut dnsem de ruh maddenin bir eklidir ki henz vcudmzdeki hangi azann ve hareketin neticesinde meydana geldiini fen kefedememitir. Fakat gnn birinde belki bunu da bulacak ve bize gsterecektir desem Karaday somurtur. Veyahut iki diz stne gelsem de mam mcahit, ibni eba ebih, Hafz ibni kesr, Ibni mende, mam kurtuba bin Malik, mam bezzar, ebuheride derler ki birgn eshab Hazreti Muhammed'e Ruh'dan sordular. Mminlerin ruhlar yeil kular kursaklarmdadr, orada cennet yemilerinden yerler, cennet erbetlerinden ierler, sonra dnya'ya gelip Ezrail marifetiyle Ar altnda bulunan altn kandillere rcu ederler. Buyurdu diyecek olsam Karaday te bu doru... Diyerek glmserMurat birden bire eyh Sleyman efendi'ye dnd: ite byle eyh'im.. Dedi, ben Karaday'ya hibir ey sylemi olmadm. Ruh bahsi da maal'esef bin senelik karanlnda kald. Ar' azimde muallak kandillerde aram ettii rivayet olunmasna ramen karanlkta kald. Evet... Mevzuu bahis kular ve kandiller tabirinden dnyadaki kular ve kandiller gibi birey zannetmemeli. Zira bu baka bir keyfiyettir ki hakikati fan insanlar tarafndan idrak olunamaz. Yani mahede olunmaz, bilinmez... Evet... BuRabbinbir hikmetidir yleyse... Tabi... u halde, O'nu yerinde rahat brakmal. Madem ki bizdeki (Terazu) ekemiyor. Biz imdi ektiklerine bakalm. Mesela: Rueyter diye bir kelime var. Bir de D.N.B. diye bir iaret. Karaday sen bunlar hi duydun mu? Haa.. Duymadm..

 te olmad Karaday... Eer bunlar hi duyma dmsa gazete okumandan, radyo dinlemenden hibir ey hasl olmaz. Gazete oku maktan ve radyo dinlemekten hibir ey hasl olmazsa bu dnyada yaamak hakikaten zordur. yle deil mi eyh'im? Efendim? Malm ya, Rueyter ngiliz Ajans'dr, D.N.B. de Alman Ajans. Bu iki ajans ta, tpk bu iki milletin ordular gibi senelerden beri bouuyorlar. Havalarda, sayfalarda, Hoparlrlerde, Filmlerde, Tiyatrolarda ve iirlerde bouuyorlar. Bilenler Rueyter'i grnce ngiliz menfaatim D.N.B. Yi grnce Alman menfaatm anlarlar. Ossaat... Binaenaleyh hi armazlar. Ufak bir gayretle akl erdirilecek faydal eyler ortada dururken Peygamberin bile hakkndan gelemedii meseleleri kurcalamak aklszlk olur. Ya aklszlk, yahut ta bir maksat gtmek. Milletin zihnini kartracak, onun fikrini hayrl eylerden hayrsz eylere ekmek iin bir oyun... Buraya Karaday geleli on gn oluyor. Bizim Hseyin efendi de iki senedir mahpus, ikisi babaa verip Ruh'u merak etmiler. Halbuki mahpusa nasl gelmemeli? Mahpusta kimleri nasl kurtarmal? Diye dnseydiler. Bize imdi onu sorsaydlar... Bu mukadderat bey. Takdiri tedbr bozamaz. Bizim buraya geliimiz alnmzn yazs. Belki yz defa mnakaa ettikleri bir noktaya gelmilerdi. eyh Sleyman efendi olmasayd, Hac Hseyin efendi bu bahsi tekrar amaa cesaret edemezdi. Murat fkelendi: Yani bizim buraya gelmemizi Allah m takdir etmi? Diye sordu. Elbette. phen mi var? yleyse, sen beraat etmek iin Ar ceza azasna beyz lira rveti neden teklif ettin. Beyz lira ile Allah'n takdirine kar m gelecekdin? Haa... Yani biz... Tabi kendimizi kurtarmak istedik. Rabbim, (Sen sdkile yap ben sana sebep halkederim.) Buyurmuyor mu? uhalde mesele mukadderat deil, sdk'ile yapmak. Makbuzlarda tahrifat yapmamak, iyi ama alan yalnz sen deilsin ki... Eskiden beri bir takm hrszlar var. eyh'efendi, Ziya Paa'y galiba tanyorlar. Milyonla alan mesned'i izzette serefraz. Evet. Birka kuruun mrtekibi ay krektir. Yani Ziya Paa isminde bir air, bundan ukadar sene evel Abdlhamit devrinde, demi ki: Milyonla alan ba stnde gezer, birka kuru irtikap eden mahpusu boylar. Demi. yledir. yleyse... Mukadderat da yalnz fkaralar iin mi? hi bir zengini mukadderat neden arpmyor. Onlar da ekecek... Onlar da bu dnyada ekmezse ahrette ekecek. Ahreti kartrma.. Ben ahrette hepinizin gnahn ekmee razym. Kanun iki trl olmaz. Hele Allah'n kanunu. Ya bu dnyada yaptmzn cezasn ekmek vardr. yleyse fakir, zengin herkes cezasn bu dnyada ekecektir. Yani Allah'n kanunu byle yazmtr. Yahut ta Haktaala'nm kanunu yalnz fkaralar bu dnyada ceza eker, zengin kullarm ahrette hesap vereceklerdir. Demitir ki eer byleyse Allah'n kanunu bizim kanundan daha kt. Hi olmazsa bizimki sklmtr da, sureta bir msavat gstermitir. Uzatmyalmr

Herey takdiri ilah ile mi olur? Hac Hseyin efendi, eyh Sleyman efendi'den imdad istedi. Gzlerinden birey anlamaymca telala tasdik etti: Amenna ve saddakna... yleyse... Nebicim bir i. Mesela ben komunun namuslu karsn ifal ediyorum. Batan karp rzna geiyorum. Bu gnah m? Elbette gnah. Bunun azabn Allah bana ahrette ektirecek mi? ektirecek. iyi ama bunu kendisi takdir etti ya... Ben aciz bir kul, Allah'n takdirine nasl kar gelebilirim.? radeyi cz'iyyen var. u halde, takdiri lah yok... Takdiri ilahi varsa ahrette sorgu sual olamaz. Allah'n hibir fil'im iin beni cehennem'e sokmaa hakk yoktur. u halde cehennem lzumsuzdur. Ve yalandr. Cehennem yalan olunca Din'in tam yars yalana kar. Bir eyin tam yars yalana karsa teki yansndan phe etmek hakl bireydir. Ne dersiniz eyh'im? Haklsnz. Bunlarn akl ermediinden takdiri Ilah'yi yanl tefsir ediyorlar. Eer herey ezelden mukadder ise, Peygamberlere de lzum kalmazd. Haktaala, dnyay ve insanlar yaratm, iradeyi cz'iyemizi elimize vererek bizi yaamaa brakmtr. Gsterdii yollardan gidersek kendimizi kurtaracaz, ktye saparsak mahvolacaz. u halde, insanlarn strab ekmesi, srnmesi, rezil olmas Allah'tan deil.. Haa.. Allah zalim olamaz. Siz iyi bir eyh'siniz.. Sizinle anlaacaz. Zulm Allah'tan deil de insanlardan geliyorsa mcadele edip zafer kazanmak kabildir yle ya... Tabi... Ltfen eyh'efendi.. unlara gnde yz defa bunu anlatnz. Ben iki senedir inandramadm. Bunlar bir de kendilerine mslman derler. arap., iiyorlar. Zina ediyorlar. Komularn vurup ldryorlar Mslman Allah'tan baka kimseden korkmyacak. Bunlar, hemen hepsi adam ldrm olduklar halde, gardiyan kk mer baresinden tleri kopuyor. Korktuklar iin de yalancdrlar. Elleri tutar, dilleri dnerken her ii kendileri yapmaa kalkarlar. Tabi tek balarna yzlerine gzlerine bulatrrlar. Sonra buraya gelip esr oldular m, tevekkl'e saplanrlar. Mukadderat imi. Yok takdire tedbir uymazm. Herey Allah'tan... Glme Hseyin efendi... Biz bunu sizinle ka kere konutuk? ok kr Sleyman efendi hakiki bir alim.. Dinleri hibir ey cahil mminler kadar abuk batramaz. yle deil mi eyh'im? Evet... Hac Hseyin efendi son bir gayretle davrand: eyh'im dnya'nm yuvarlak olmasna ne dersin? eyh Sleyman efendi, birdenbire ciddileti. Gzlerini telala krptrd. Bu bahsi evelce grtkleri anlalyordu. Murat ihtiyatla

hazrland. Ne olmu. Yoksa dnya yuvarlak deil mi? eyh Sleyman efendi ekinerek cevap verdi: Bu da ruh bahsi gibidir. drak'i maal. Hayr eyh'im... Bu ruh bahsma benzemez, idraki maali ile hibir alakas yok. Dn ya portakal gibi yuvarlaktr ve frl frl dn mettedir. tebuyrun.. . Hac Hseyin efendi, byle syliyerek eyh'in yzne bakt, ite o anda Murat, eyh Sleyman efendi'nin deminden beri farkedemedii dier bir cephesini, tezgahtarlk tara fini gryordu. Hazretin gzel yzne bir derin keder, hatta biraz acma kmt. Keder ve acma Murat'n hesabna grnm eyler olacakt. Murat tecavzkar bir hareketle kmldad ve gzlerini krptrd: Lakin Sleyman efendi, ilk mektepteki ocuklar bunu biliyorlar. Evet... imdi ocuklara okuttuklar bu.. Yani yalan m? Efendim, sz uzaa varacak. Malm'u alniz... eyh'efendi byklarna ramen bir mahcup kadn gibi glmsedi: Baka manalar verebilecek bir muhitte bulunuyoruz. Maksat millete faydadr. phesiz millete faydal olmak iin konuuyorsunuz. Fakat yanl anlalrsa... ilim herke'sin harc deil. Ayet'i Kerme ve ehads'i erife tefsir ve rivayeti lema'y kiram vazifesidir. Hemen cahillere skt ve istma lazmdr. Zira kfrden korkulur buyrulmutur. Anladn m Hseyin efendi? Hseyin efendi, akn akn bir Murat'a, bir eyh'efendi'ye bakt. Alev dedesi Hseyin, krl sakallarn svazlyarak kurnaz kurnaz glmsyordu. Murat, ertesi gn, eyh Sleyman efendi'nin kendisi iin Akll bir delikanl ama, mahpusta ok yattndan biraz saptm zavall.. Dediini iitti. Murat, mahpusanede byle ufak tefek laflarn hibir deeri olmadn, umumiyetle lafn bir manada deersizliini renmiti. nsanlar biribirine dost veya dman eden kar ve zarar meselesiydi. tekiler hep vesileden ibaretti. Yzlerce insan kapal yerde bombo oturmaa Mahkm edilirse dedikodu'dan baka bir i kalmaz, iki gn evel birisini lesiye sven arkadalarn iki gn sonra meth senadan usanarak biribirleri aleyhinde sylendiklerine pekala rasland gibi, durup dururken iki ahbab kskanan bir nc ahbabn arada laf gtrp getirmee balyarak bir dargnla sebep olduu da oktur. Byle dargnlklar ekseriya dier arkadalarn bir ay ziyafeti verip ikisini naz etmelerine ramen adeta zorla davet etmesine, eer yakmsalar Bayramlardan birisine kadar srer. Akll ve tecrbeli mahpuslar hatta bunu da beklemezler. Adeti bildiklerinden arkadalarnn kendi aleyhinde kt bir sz sylediklerini duyar duymaz, gidip Yatana otururlar. Aa, sen bana yle, yle demisin. Ayptr. Derler. Trk milleti yzyze iken kt szden ekseriya utanr. Sylediyse tevil eder, sylemediyse sylemedim der. Byle haller kouun yeknesakln giderdiinden tekiler de alakadar olurlar, iki arkada derhal barr ve arada laf tayan mzevvir'e, bir azdan fena fena serler. Daha akll ve daha tecrbeliler ise, dedikodu 'yu hi duymam gibi davranrlar. Murat ta yle

davranmt. Zaten eyh Sleyman efendi'ye mrid'leri ve takdirkarlar huzurunda yle yklenmesi de doru deildi. Burnu kanamadan apkay giyen, Medreselerin, tekkelerin kolayca kapanmasna ses karmyan, kadn kyafetlerine yavaa sylene sylene pekala alan trk milleti, zaten baz mnevverlerin bilhassa Sebilrreat'larm zannettikleri gibi mteassp Mrteci deildi. Bunun kabahati, herhalde, Tanzimat'tan beri srp gelen inklap lardan ziyade, Hocalarn, eyhlerin pek cahil ve korkun derecede menfaat perest olmalarmdand. Velhasl, kouun ortasndaki din mnazarasnda yenmek te yenilmek te pek ehemmiyetsiz bireydi. Zira herkes olabildii kadar mslmand. Bu olabildii kadar ls de gitgide azalyordu. te btn bu sebeplerden ve bilhassa, yeni karlaanlarn duyduu manasz yadrgama hissi getikten sonra Bu his ekseriya trende kompartmanlarda ve bir de mahpusanede pek iddetlidir eyh Sleyman efendi ile Murat pek iyi dost oldular. Hele eyh'efendi'nin biraz air ve pekok iir merakls olduu, meydana knca anlamalar daha kolaylat. Efendi, Fuzul'ye baylyor, hele Dvan edebiyatnn msra' bercistelerinden bir srsn ezber biliyor ve icab ettike laf aras sarfediyordu. Zaten ham sofu deildi. Eer binlerce mridi ve bunlardan gelen hudutsuz menfaat olmasayd pek sevimli bir komu, iyi bir kahve arkada, hatta, herzaman aranr bir meyhane ahbabyd. (Murad'a henz almamt ama, evde baz baz la itii rivayet olunuyordu.) Hele cins mnasebetin hfzsshha meseleleriyle sonderece alakadard. Buna dair yazlm bir Franszca kitab Murat mahsustan iki gn masann zerinde brakm, bu vesileyle laf aarak tam bir saat her erkee lzumlu baz fenni malmat verivermi O zamandan beri aralarnda adeta hususiyet ve dostluk balamt. Okadar ki eyh Sleyman efendi artk hergn Murat' ya bir tek Armut, yahut tane ceviz, yahut ta iki tane glle ziyarete geliyor, kendisi gelmezse bu kk hediyeleri Silo aa ile yolluyordu. eyh'efendi'nin gsterdii yaknlk kyl mrid'ler zerinde de iyi tesir yapmt. Yalnz Karaday, bu ahbaplktan memnun deildi. Murat' her grte esmer suratn asp, siyah ipekten Arap melah'ma birkat daha brnerek savuuyordu. Bu adamn eyh Sleyman efendiye kar adeta bir kpek sadakati vard. Efendisini bir hayvan muhabbeti ile hi konumadan yalnz gzleriyle seviyor, yalnz dudaklarn aralayp bembeyaz dilerini gsteren hayvan bir hareketle koruyordu. Murat onda sadakattan fazla hilekarlk ta sezmiti. Herhalde, eyhin madd menfaatlann bu adam kolluyor, mucizeye yakn keramet propagandasn da gene bu adam idare ediyordu. Taymc topal Sefer'in szne inanmak lazm gelirse eyh Sleyman efendi de, Silo aa da mahpusun fakirlerine yardm edeceklerdi ama O kara herif aman vermiyordu. Geenlerde Arslan'a Bir ksa dondan baka elbisesi ve bir tek eski uvaldan baka yatacak eyi olmyan bir mahpus Silo aa para verecek olmu ta, kara herif bareyi tersleyivermi. Silo aa herhalde bu dervilerin arasnda byle aryor olmalyd. Yoksa elli hanelik bir ky senelerden beri idare etmesine, byk bir servet sahibi olmasna imkan m vard. O gn le zeri Silo aa elinde iki tane armutla Murat'n odasna girdi. Merhaba beyim..

 Merhaba Silo aa... Buyur. Murat yatt yerden dorulup kitab yanma koydueyh'efendi nerde? Nasl, iyi mi? iyidir selamlar var. Sana armut yollad. te... Bu armut eyh hazretlerinin hediyesi. Bu da benim... kiniz de saolun. yle otur bakalm.. Yok oturmyacam bey... Namaz vakti. Daha abdest almadm. Silo aa oturdu. Her gelite yapt gibi kitap raflarn biraz hayretle ve ok ok hrmetle bakt: Bunlar hep okudun mu bey? Okudum. Sen hep okuyorsun. Nezaman gelsem elinde bir kitap... Ne yapalm. Vakit gemiyor. Malm ya bo oturan Allah sevmezmi. Oras yle... Sevmez, insan bir vakit bo oturmamal. Bo oturmak haa smme haa eytan'a mahsus. imdi bu kitap ne yazyor bey? Bu okuduun kitap. Bu Franszca bir kitaptr, Silo aa, gavurca bir kitap. Bir byk gavur var. Byle kitaplar yazar. Ad. Pol Valeri... ite onu yazyor. Ne yapm O kafir? Maniler, komalar yazm. Maniler, komalar... Allah, Allah demek gavurda da ak var. Var, olmaz m? Kulak verme beyim. Gavurun ak, hak ak deildir. Avrat akdr. Bizimkiler hep hak ak m? Tbe de beyim... Bizimkiler elbette hak ak,.. iyi ama, Karacaolan bak ne diyor: Ak gerdan ab' zemzem pnar verdi azma da kandrd beni... Diyor. Daha neler sylyor. 12 yanda kz sevmi kpolusu... Onlar hep temsil beyim... Rahmetli mutlak mesel getirmitir. Yani, yle yle yaplmasn, gnahtr diyerek... Haydi yle olsun aa efendi... na haddim olmyarak bir lafm var. Sen neden namaz klmyorsun? eniyorum. Tbe de... Namazdan enmiyeceksin. Ben duydum. Senin baban mslman bir adamm. ok mslmandr. Namazn hi brakmaz. Grdn m? Allah selamet versin. Namaz kldn duyarsa sevinir mi? Elbette. yleyse namaz kl. Baba duas almak gibi yok. Cennet babalarn ayaklar altndadr. Her babann deil. Bak, sizin kouta Adyamanl Mehmet var. Babasiyle karsn bir yatakta yakalam ta ikisini de ldrm. imdi cennet Mehmed'in babasnn aya altnda m demek? Haa... O herif dnyasn da, ahretini de kaybetti. Biz iyi babalardan konuuyoruz. Senin akim ermiyor bey. Bileen Haktaala sana byk bir nimet gnderdi. Nasl nimet? Bizim eyh'efendi'yi sana yollad. eyhlefendi ele mi geer. Seni de pek seviyor. Haydi bey, kalk bir abdest alalm. Beraber

namaza gidelim. Namaza haydi.. Kapya bakarak sesini alakt: Bir kere namaza bala, eyh efendi sana da el verir, tebih verir, ismi azam duas verir. Geceleri, Oooohh.. Kendi bana mrl mrl tebih ekersin. Yrein ferahlar. Fena deil... Bak bu hi aklma gelmemiti. Grdn m? eytan senin yreini mhrlemi. Aman frsat karmyalun. Bu dnya ibadet zerine duruyor. Sen mektepte okutulan gavur laflarna kulak asma... Hani, aalar, dalar, evler hep yerli yerinde duruyor... Bunlar gavur sz beyim... Sana gnahtr. Namaza balarsn. Ben eyh'efendi'ye sylerim, sana tebih verir. Bunu eyh'efendi ile grtnz m? Hayr. Geen gn dnrken aklma geldi. Sen raz ol gerisine karma... Bastne Silo aa, sen hele bir kere eyh'efendi'ye kendiliinden dan. Olur derse, hay hay... Allah raz olsun beyim. eyh'efendi ne diyecek. Sevinir. Sana esma'i erfeyi belletir. Bir de el verir. Hi ummuyorum Silo aa. eyh'efendi biraz hasise... Baksana, O bir aydan beri gardiyan kk mer yalvaryor da, vermiyor. Tbe Yarabb... Mlevves, sana da m at? Bana da at. Yalvaryor. Tbe Yarabb.. Tekrar kapya bakt, sesini bu sefer daha ok kst. Saolsun eyh iyidir, hotur, lakin yz yumuaktr. O rezili mridlie kabul etmiyecekti. Vay bama gelenler. .. Neden raz olmuyor sanki... Sevaptr. Sus beyim... Gnaha girersin. Hi yle i sevap olur mu? Neden? Ben O ite fena birey grmyorum. Elbette fenalk yok. Lakin dnya bir kere bozulmu. Herkes bir laf ediyor. Bizim eyh'in dman ok. Karlara el verdiinden zaten ileri, geri syleniyorlar. Adam sen de aa efendi, elin az torba deil ki bzesin. mer'in ii baka, bu i baka... Nasl baka beyim.. Karda pusta ne ii var? cab etmez. Pekala icabeder. Keyfetmee gelmiyor ki... Murat fena halde armt. Fakat aknln sezdirmeden Silo'nun azn aramaa devam etti: Hem eyh'efendi'ye namahrem olur mu? Birdenbire mer'in yeni ald kzn da eyh'in mrid'lerinden olduunu ve bu hususta dolaan dedikodular hatrlamt: Kza da yazk... Yazk ama ne yaparsn? Silo, biraz eilerek korka korka konutu: mer kpek gibi yalvaryor. Bana da yalvard beyim, herkese yalvard. eyh acd da raz geldiydi. Olur, Pazar gn, tenhada, iyice sarnsn da urasn. Lakin ok oturmyacak ha.. Dediydi. Sen bizim Karaday'y bilirsin. Dnyada O herif kadar gaddar pezevenk yoktur beyim. eyh'efendi'ye nerdeyse kacakt. Olmaz dedi. Bir kere olmaz derse nafile... eyh'efendi Sen karma.. Diye tersledi. Hi utanrn? eyh hazretlerini koutan dar ekti. ki saat aralkta gidip geldiler. Konutular. Neticede eyh'in akln eldi. Haa smme haa, bu bizim Karaday olacak ta eyh'in eytan beyim. Krtlk devri olsa da bunlar birgn bizim kye misafir gelseler ben Vallaha

Karaday'y Frat'a attrr geberttiririm. Yok canm... Belki O'nun da bir dnd vardr. Dnd ne olacak? Alem bize mi bakyor. Kz, eyh efendi'ye pek dkn beyim. Zaten elinde byd gibi birey. Hafakan' varm. eyh efendi nefes etmeyince yatamyor, oturamyor. mer'e eyh efendi nikah ediverdi. Eskiden de, haftada bir eyhe getirir nefes ettirirdi. imdi uraya gelse de okmuverse fena m olur canm? Kabahat hep Karaday'daym. Karaday'da elbet... eyh'efendi iyidir beyim. Yrei temizdir. Bir nefesi var, Peygamber gibi mbarek. Bir nefes etse... Tamam... Omere de yazk. Hafakan' tuttu mu kzn akl bandan gidiyormu. Bir alama, bir baylma... Yataa girmek ne mmkn. Sabaha cadar yle oturuyormu. Sabahleyin biraz baylyor. te uyumas okadar. E bu herif gen herif. Yeni evli. Eski kar leli iki sene oldu. Bunu alal alt ay. Benden birey saklamaz. Karya doyamadm Silo aa.. slam dini aikare. Sen benim tarikat kardeimsin. Aabeyimsin. Halden de anlarsn. Ben alyorum bir tarafta, kar alyor bir tarafta. Bu i yle kolay m bakalm. Alt ay nefes etmezse kar lecek. Bize de gnah yahu diyerek kafasn yumrukluyor. Zaten beyim, akl biraz oynaktr. Grmez misin, dalar dalar gider fkara. Bilirim. Bilmezmiyim. Sen gene bir daha syle... Kzcaz madem ki eyh'in nefesine bir kere alm, duramaz. Alm kudurmutan beterdir derler. Lakin, tabi bu konutuumuzu eyh'efendi duymasn.. Hi duyar m? Sen az sk bir adamsn beyim. Bir kere daha yalvar. mer'e de dediin gibi yazk.. Yalvaracam. Lakin Karaday msade etmez. Ben adamm bilirim. O ne domuzdur.. Bir de bizim eyh bu yreksizi birinci halife yapm. Demin sana namaz kl dememin sebebi ne? Haydi bil bakalm.. Sen bizim tarikata girsen beyim, eyh'efendi, belki seni birinci halife yapar. u Karaday rezilinden kurtulurduk. Evvelki gn gardiyan mer, kanl gibi yalvard. Laf aramzda i Karaday ile bitecek dedim de, sonunda bir de yalan uydurdu. (Marib Yasin'i istiyor.) Dedi. Marib Yasin'ini bare neylesin... Yalana bak, yalana... Marib Yasin'i ne oluyor. Bildiimiz Yasin'den baka m bu? Baka m ne demek beyim? Asl Yasin bu Marib Yasin'i. Bu Marib Yasin'i... Adam korkar... Tbe Yarabb.. Tbe, tbe... Neden? Sus beyim. Ben abdestsizim, sen abdestsizsin. Marib Yasin'i abdestsiz aza alnmaz. Adam arpulur. Pekala, bu Marib Yasin'i Karaday'da var m? Olmasa, eyh'e szn okadar geirir mi A, beyim? Dere* 1: eyh'te O Yasin'den yok mu? eyh'te de var elbet. Lakin eyh efendi yle cin iine, eytan iine girmez. Karaday'ya da yasak etti. (Seni mahfederim.) Dedi. Besbelli gizliden kullanyor. Dedim ya, kurtluk devri olsa ben O herifi gavur niyetine keserdim beyim. Hem de sevaba girerdim. Lakin neylersin. Zamane kt... Demek, bu Marib Yasin'i mthi birey, ha?

 Sen ne diyorsun. Hele bir kere mrit ol. Tesbih'e bala.. eyh'efendi sana her srr syler. yi yleyse... Hani sz verdi ya... eyh'efendi'ye iltimas edeceksin. Oras kolay... Aman namaz gidiyor. Haydi abdest al da cemaata yetielim. Bugn Sal. Farknda deil misin. Uursuz bir gn. inallah yarn balarz. Bastne... Silo aa, kibirli bir ciddiyetle ayaa kalkt. Kapunun nnde durup dnd ve: Merak etme beyim, dedi, seni tarikata kabul ettiririm. Allah senden raz olsun mslman.. Namazdan sonra eyh Sleyman efendi glmsyerek odaya girdi. Selam verdi, hibir mukaddemeye lzum grmeden: Silo'nun kusuruna bakmayn, dedi, hem O'nun kusuruna bakmayn... Hem de... Tabi byle bir teklifi size benim yaptracam zannetmezsiniz elbette... Bahusus bunu Silo vasiasiyle yaptracam... Yok canm... Ben O'nu severim. yi ahbabz. Size meseleyi nasl at enteresandr. Ne dedi Allah akna... eyh Sleyman efendi, mridiye, alay etmek istemiyordu. Sz ustalkla evirdi: Kusuruna bakmayn. Bu zavalllar beni her eye muktedir sanyorlar. Cahilane baz rivayetlerin kulanza kadar geldiine eminim. Baz hallerde, kendimi alakadar ettii halde, maal'esef mdahale edemiyorum. Geen gn bir doru laf sylediniz. Aklnzda m? Nasl? Herkes'in Allah' kendisine gredir, gibi bir sz. Herkes'in eyhi de kendisine gre oluyor. Siz beni baka trl methedersiniz, Silo baka trl metheder. Mesela.. Glmsiyerek gzlerini kard: Sizin nazarnzda benim kymetim, kibar bir adam oluumdan ve iirden biraz anlaym ibarettir. Murat, Hac Hseyin efendi'ye eyh efendi iin byle sylediini hatrlad. Kaba olmak kolaydr da, kibar olmak ve iirden anlamak zordur. te grdnz m? Ben de sizin kanaatmzdaym. Halbuki Silo'ya bunlar hi birey ifade etmez. O'nun nazarnda benim deerim kerametle llr. Halbuki ben keramet sahibi deilim. Byle bir iddiada bulunmadma siz ahitsiniz. Gelin de, ama, bunu Silo'ya anlatn. O'nun nazarnda ben bir eit Allah'm. Haberim var. Erzincan zelzelesini ben yaptrdm, insanlar bir okuyuta trl illetlerden kurtaryorum. u anda istesem bu mahpustan kendimi de, mritlerimi de, sizi de kurtarrm. Fakat nedense bunu istemiyorum. imdi anladm. (eyh'i eyh eden mrittir.) Ne demek? ite bu dernek. imdilik bylece, kr, topal gidiyoruz. Ama, aaya doru. Geenlerde gene bir sz sylediniz: Dini kt ve cahil dindarlar bugnk hale getirmi. Dediniz. Haklsnz... Yoku aa kayyoruz. Artk bizi hibir kuvvet durduramaz. Oullarm bana inanmyorlar ki... eyh Sleyman efendi'nin gzel yz kederlenmiti. Btn bunlar bildii ve bildiklerinden strap duyduu halde, eyhefendi szne nasl tahamml ettiini Murat biran dnd. Aklna birdenbire (Ar

yl deil, kar yl..) Diyen darbmesel geliyordu. yle ya, u adam, eer eyh Sleyman efendi olmasa da yalnzca Sleyman efendi olsa... Belki bakkallk eder... Lakin erkekler zerinde de kadnlar zerinde de hibir deeri kalmaz. Szlerinde, gzlerinde, hareketlerinde hibir sr, hibir kymet vehmetmezler. Tahtndan inmi olur. Sleyman efendi, dikkatli Murat'n yzne bakyor, dncelerini sezmee urayordu. Birdenbire pek ileri gittiini de galiba farketmiti. Herhalde Murat'a kar, Silo aa ile beraber olmann kederiyle bukadar samim konumutu. Aznda garip bir deime oldu. Dudaklar hemen de hi kprdamadklar halde, insanlarn birka kademe zerinde yaamann, buna senelerdir almann kibrini ifade ediverdiler. Deminden beri dimdik bakan ehvetli siyah gzlerini krptrd. Velhasl eyh efendinin iinde, Murat' fkelendiren bir geri ekilme hadisesi vuku buldu. Nitekim fetva verir gibi ar bir ses tane tane konutu: Mamafi, gene de bir byk hizmet yapyoruz, dedi, bu iptida insanlara yol gsteriyoruz. Onlar fenalktan kabil olduu kadar kurtaryoruz. Bir baka zamanda olsayd, Murat, bukadarck bir iddiay ho grrd. Fakat mahvolan samimiyete acdndan insafsz davrand: Hibir eyden kurtulduklarn zannetmiyorum, diye cevap verdi, bu devirde din onlarn mitsizliinden istifade ediyor ve bu istifadenin hatr iin onlar mitsizlikte brakyor. ini tamamiyle dkm gibi ferahlayverince kendisini toplad. Glmsedi. Mamafi siz, olmasanz eyh Yusuf sizin iinizi yapacak. Hi deilse... Ne bileyim.. iiri seviyorsunuz. Akllsnz. Ve btn zaaflariyle bir iyi insansnz. Yerinizde bir bakas olsa af buyrun, kendi kanaatmla, ak ak konuuyorum, bunlara daha ok byk fenalklar edebilirlerdi. Siz sadece onlar, dediim gibi, mitsizlikleri iinde brakyorsunuz. Size geldikleri yerde... Hayr zannetmem... mitsizlii ahretteki hayatla biraz olsun gideriyorum. yi ama bakalm Ahret var m? Tbe diyin Murat bey. Tbe mi? Anlald eyh'im... Tbe... ikimiz de snrlarmza geldik. Ne siz bir adm geriliyebilirsiniz, ne de ben... Gnaha giriyorsunuz. Ya ahret varsa... Varsa ben birey kaybetmiyorum ki... Varsa yok dememden birey kmaz. Yoksa, yok demek malmu ilam olur. Ya ahret varsa?... Oluversin eyhim. Ben kendimden eminim. Ahrete, falan hi inanmadm halde, inanm grnenlerden daha doru yryorum. Ben Kur'an' merak ettim de okudum. inde dnyann yuvarlak olduu, gnein etrafnda dnd de yazl deil. Nzhet efendi'nin ok sevdiiniz bir beyti var : Fena bulmaz, zeval ermez bu arkn var bir stad. Aman Nzet.. Sakn ayrlma bu azm' kararndan. Diyor. stad, kendi yaratt ey hakknda nasl bukadar cahil olabilir? Bu sualin de hazin bir cevab var stadm.. Dnyann yuvarlakl ve dnd Muhammed'in zamannda henz kefedilmemiti. Yani Galile henz domamt. Mesele bukadar basit. Mesele bukadar basit olunca ben

Kur'an' baz gzel msralar yazl bir iir kitab sayyorum. Zamannda Arap milletine iyilii dokunmu bir kitap... Fakat eskidike zarar vermee balam. Galiba bugn zarar okadar ylm ki, eski iyiliklerini ileri srmek biraz mkl.. Dinin bir ahlak taraf var ki hi deimez. Kusura bakmayn, siz demin bir an samim oldunuz. Eer samimiyetim hususunda birisinden bir santim aa kalsam kendi kendime hakaret etmi gibi bireyler hissederim. Ahlak deiir... Daha be ay kadar bir aradayz. Ben sizin sohbetinizden lezzet alyorum. Siz de benim grmemden hazzediyorsanz byle bir konuma lazmd. Artk biribirimizi kollamayz. Szlerimizden baka baka manalar karmayz. yle ya, siz beni Nakibend tarikatine celbetmek istemezsiniz artk, artk ben de sizi komnist partisine aza yazmaa tabi almam. iirden, kadnlardan, yani dnyadan konuuruz. Olmaz m? Ho bir adamsnz Murat bey. Teekkr ederim. Ben de sizi yle buluyorum eyh'im.. eyh Sleyman efendi, ogn Murat'n odasndan kalbi krlm ayrlmad. Murat bir saat kadar Froydizm'den bahsetmi, eyh1 efendi de dikkatle dinlemiti. Bilhassa Libido bahsinde birok sualler sordu ve neticede galiba (Froyd)e hak da ver di. Gardiyan kk mer'in son gnlerde boynu p gibi incelmi, bacaklar bir misli daha arplmt. Kl, kyafeti eskisinden daha periand. Btn ufak tefek insanlar gibi, yan gstermiyor, 45 ini oktan getii halde henz 30, 35 inde gibi duruyordu. Bu halinde simsiyah, gr salarnn da pek tesiri olmalyd. Byle kederli ve korkmu olmasa, irin bir adamd. Ama imdi, gzleriyle Murat'a yalvarr ve bireyler sorarken pek acaip, insan kzdran bir mahlktu. eyh'efendi bugn benim omuzuma vurdu, omuzuma, dedi, iyi olacak diye bana gld. Syledin mi beyim? Yahu ben ne syliyeceim? Hem beni eli tayin edersin hem de meseleyi anlatmazsn... Aman yoksa sylemedin mi? Tabi syledim. (u bizim mer'in iini ltfen grver.) Dedim, (Grlecek bir i deil ki...) Dedi. Hep byle sylyorum. O da byle cevap veriyor. in i yzn bilsem, elbet ben de bir karlk bulurum. Senden sakl bir eyim yok beyim.. Haklsn. Lakin tenbihi var. (Birisine birey tlatrsan bak sen dn..) Dedi. Yemin verdirdi. Ulan, benden sr kar m? una bak... Meseleyi Silo aa biliyor, Karaday biliyor... Herkes biliyor. Benden saklyorsun... Zaten bizim millet byledir, fayda grecei yere yardm etmez... imdi gene (Yaplacak bir i deil) mi dedi beyim. yle syledi. (Olmaz) diyor vesselam... Olmaz m? Neden olmaz m. Aman Hey Allah... Aman Yarabb... Ben lrm beyim... Canm, unu anlatsana... Ben gene bilmemi olurum. Hani ben syleyince senin bana hereyi anlattn meydana kacaksa baka trl yaparz. Mesela ben sana akl retirim. Yahut Silo aa'ya yolunu gsteririm. Velhasl bir are buluruz. Hem bu eriat zerine bir mesele... eriatta ayp yoktur

yle ya... Sahi beyim... Derdini sylemiyen derman bulamaz. Yoktur. eriatta, doktorlukta, ayp yok. iyi syledin. Bu da bir hastalk... Biz bir derde dtk bey... Bir fena derde dtk. Yahu biz kardan yana demek ki talihsiz bir herifiz bey... Allah'm gayr canmz al... Al canmz Allah'm... mer nerdeyse alyacakt. Elleri titriyor, galiba demincek biraz hzl konutuundan kanburca gs krk gibi hlyordu. Murat, O'nun yumruklarn bu hastalkl gse vurarak kendisini yerden yere atacandan korktu. Hele otur uraya... Nbette misin? diye sordu. Nbetten ktm beyim... Dinle... Ben sana anlatacam. Artk senin namusuna, vicdanna... eyh efendi'ye rica edersin. Bizim derdimize Allah rizas iin bir are... skemleye oturup ellerini, Ettehiyyat'ta oturur gibi dizlerinin stne koydu. Kederli bir ocua benziyordu: Kardan yana bu bizim derdimiz bey, dedi, yetimlerin anasn aldm zaman ben ka yandaydm bakalm... Onyedi yandaydm. Hasta olduumuzdan biz de fkara olduumuzdan bize dul kan aldlar. Kan ferah ferah otuzunda vard beyim... Allah rahmet eylesin ok iyiliini grdm. Makineyle diki dikerdi. Beni adam gibi adam eden O'dur. Bizim on sene ocuumuz olmad. Hitamnda bu eyh Sleyman efendi'yi sylediler. Gittik. Kar da Ben de el aldk. Bize tebih verdi. Gece sabahlara kadar yalvardk. Olan dodu, ardndan kz dodu. Lakin avratm talii yokmu. Tam rahat edeceimiz sra sizlere mr... Allah rahmet eylesin... Amin beyim... Yetimlerle kaldk. ocuk ksm baklmak ister. Bekarlk rezalet. Gittim bizim eyh'efendi'ye dehalet ettim. Bize bu kary ald. Bu da mritlerdendir. Tarikattan... Namazn klar, orucunu tutar, tebihine salam. Hem de krpe... Onalt yanda beyim... Biz de krpe kan grmemiiz. Bir taraftan nikahta keramet oluyor. Lakin bunun babas ayya bir herifti... Gece gndz ier bir herif... Slalesi deli... Hitamnda az kprd, it gibi kudurdu da ld. Kzda meer illet varm. Arada bir (Ayyy..) diyerek dyor. Sar'ah besbelli. Bu bizim kan, eyh Sleyman efendi'nin nefesiyle yaar beyim... Haftada, onbe gnde bir kere eyh'e gitmezse derde der. Azndan bir san su boanr. Elleri kilitlenir. Dilerini gcrdatt zaman duysan korkarsn beyim... Bir glme tutturur bir eyyam, dner bir alama tutturur. Bir de beyim, O ie mptela deil... Cuma gecesinden Cuma gecesine Allah'n emrini icra edeceiz. Sen yabanc deilsin bana kalsa, her gece canm ekiyor. Lakin Cumadan Cumaya da raz olduk. stemez bir trl... Yalvarmak, szlanmak bende... Elimden naar kalnca yallah, namaza durur. Boynumu bker beklerim. Namaz ka rekeal olur yahu.. On klar, yirmi klar, elli klar, sonunda tebihe oturur. (Suphanallah) demiye bir balad m, horoz ter. Ben bakarm. Kzarm. stne varsan baylacak. eyh'e gittii zaman gn iyidir. eyhin nefesi ifa canm... Yz bile krmz elmaya dner karnn... Trk syler, keyiflenir... Sesi de fena deil... Lakin gn sonra o ie geldi mi gene domuzlam bakarsn... Tata

hararet var, Onda hararet yok beyim... Buz gibi... Sylemesi ayp, sen yabanc deilsin, yzn rter, ban duvara evirir. Kar benden kendisini ektike bizim1 muhabbetimiz artyor, beyim. Deli olacam. Bazan sana by m yaptlar? Diye sorarm. Anas da tarikat'tan... Birey demezler... Hitamnda meseleyi rendik. Bir gece Ana, kz tebih ekerlerken iyi saatta olsunlar tutmu bunu... (Ana beni gtryorlar.) diye bararak gece vakti sokaa dm. Karanlkta kaybolmu. Ertesi sabah, namaz vakti, eyh'in kapusunda bulmular. Her insann bir perisi var ya... Bunu da bizim eyh'efendi'nin perisi tutmu meer. yle ey olmaz. Tbe de beyim... Olmaz ne demek? Baz baz gelir. Halbuysa evlendikten sonra gelmiyecek. art bu. Ya gerdek gecesi boar ldrr, yahut ayan ban zer brakr. Ne ldrd, ne brakt. stne bu hal neden geldi, tesbih'ten geldi. Ondrt yandayken bir Ramazan1 da 99 bin kere esma ekmi. te bunun zerine bizim eyh'in perisi musallat oldu. Uyku arasmda (Sleyman... Sleyman... lyorum eyh'im...) Diye sylenir. Uyandrsam kzar, uyandrmasam da sabahleyin sylesem, (Beni neden uyarmadm, ite sabaha kadar bana bir etmediini brakmad.) Diye gene kzar. Sen byle eylere inanmazsn. Bana gel medi ki nerden bileceksin. Peri ksm, adamdan azma beyim... Kapuya bakarak sesini alakt:Daha trkesi, biz bunu kz diye aldk. Dul kt. Ertesi sabah eyh'e gittim. (Sonra renirsin. Sabret..) Dedi. Meer Sleyman peri'nin kard gece, Abdlvahap gazi tepesinde bunlarn dn olmu, peri dn. Sabahleyin namaz vakti getirmiler de eyh'in kapusuna alvermiler. Pekala sen imdi ne istiyorsun? stediim u: Sleyman efendi mahpus. Bir aydan beri karya nefes edemedi. Bir aydan beri ben neler ekiyorum beyim. On gndr gayr yataa da girmiyor. El srmemee raz olduk, eriatta ayp yoktur. slam sz aikare, yanmda yatsa, razym. Kokusuna almm beyim. Lakin ne mmkn... eyh'e yalvaryorum. (uraya getireyim bir nefes ediver.) Diyorum. Raz olmuyor. Dedikodu yaparlarm, kim ne bilsin halbuysa... Kim ne bilecek? uraya getiriveririm. (Beni gtr yoksa ben lrm..) Diye alyor. gndenberi drt kere bayld. atm kaldm... ocuklar bakmsz... Ben dersen ite byle... Gardiyan kk mer, ellerini dua eder gibi ap mthi bir mitsizlikle tekrar dizle rine brakt. Murat byk bir nefretle byklarn diliyordu. Dejenere belki de frengili bir babann ondrt yandaki kzma bir ramazanda 99 bin defa tebih ektirmek, sonra da tutup rzna gemek... Anlamyorum bu nasl bir i... Dedi... Ben de atm mer efendi. Neye beyim?... mit vermenin bu eidine... Ne eidi... Hi. Yani eyh hazretlerine yalvarmyacak msn? Yal varmaz olur muyum. Tabi bir kere syliyeceim. Eski birey rtnp gelsin. Sen de ainalk etmezsin. O da eyh'efendi'ye geldiini sylemez. Baka bir isim verip yukar ksn. Buraya, benim odama gelir. Sen de gelirsin. eyhi de arrz. Nefes ediverir.

 Benim yanmda nefes edilmez. Ya, anas da m gelmeli. Anas da olmaz. Halvet'te nefes edilecek. Bu halvet iine eyhin kans ne der? Hi ne diyecek? Arada bir fenalk yok ki beyim... Haa... Sen dman lafna bakma... eyh hazretleri ahr zaman Peygamberi saylr. Tbe yarabbi... Ban kaldrp bakmaz. Baksada mrit ne demek? z kzndan ileri... S ahi... B en bunu dnmemi tim. Dn beyim, aman ellerini perim dn. Bu ite pekala... Buraya gelsin. Buraya gelsin ama, bak ben ne diyorum.. imdi benim sylemem icab etmez. Yani tarikat meselesi olduundan, ben de mrit deilim, srr fa edersek, eyhin perisi belki bsbtn fkelenir. Gene sen syle. Benim odam, zarar yok, syle. Hem Silo'ya da bunu aarsn, belki eyhi edersiniz. Raz olmazsa... Raz olmad m, haber vermeden getirmeli. Kary buraya kaparz. Arkadan eyhi bir usulla ieri sokarz. Haa?...mnasip grrsen. Eksik olma beyim... Tamam... ite bu doru... Eniyisi byle yaparz. Bu ziyaret gn getiririm. Yarn deil, br gn... Getir. Hangi saat geleceinizi ben de bileyim de, burada kimse bulunmasn. Anahtar sana veririm. Allah seni sevdiine kavutursun Murat bey. Canm sana kurban... Estafurullah... Yalnz eyh'efendi benim haberim olduunu bilmesin emi? Ayp der. Nerden bilecek? Bildirmeyiz. yi ama kzarsa... Can sklrsa... Kzmaz. Bana kzsa da bizimkine hi kzmaz. Glverir. Elinde bym beyim. O da bir evlat.. Yani... yle aklma geldi. Sen kzmazsan tabi O da kzmaz. Dorusu bu... Nefes etse... Bir kere nefes ediverse... Al gznden peynir helvasiyle kaat kebabm beyim... Bu da oda kiras m? Ne mnasebet... Yeriz anasn sataym.. Sonra... Gzn keyifle krpt: eyhi altrdk m her hafta gelsin. Her hafta... Aferin... iin kolayn bulduk mer efendi... Senin sayende beyim... Hep senin sayende... Allah senden raz olsun. Gardiyan mer, arpuk bacaklarnn zerine srad. Sanki birdenbire genlemi, mesut olmutu. Cebinden drt tane ceviz karp Murat'a uzatt: Buyur beyim. Kr da afiyetle yiyiver. Zahmet ettin. Ne zahmeti. Hele iimiz hayrlsyla yoluna girsin, ben bu iyiliin altnda kalmam. Ne mnasebet... Burada yk mevzuubahis olamaz. Mslman ksm mslman kardeine elinden geldii kadar yardm edecek. Nerde o mslman beyim... Hani O mslman. Gster de ayak turab' olalm... Mslman m kald? Sahi O da doru. Dnya bozuldu. yi bildin beyim... Hem de fena bozuldu, dnya... iten geti.

Bu szle hibir mnasebeti olmad halde, gardiyan kk mer, Murat'n omuzuna dosta vurarak yrd. Sakin gecenin iinde betonda srd ayaklar ylan gibi hrdyordu. Murat dnyaya akl erdirdi erdireli ilk defa birisine iyilik mi, fenalk m etmekte olduunu kestiremedi. Bararak ieri girdiler. zollu'nun mik ua kynden mik aa nde, eyh Sleyman efendi, O'nu munis bir glmsemeyle iterek arkada. mik aa, Murat' grnce, yardmc bulmu bir hakl adam gibi tekrar ayak diredi. Ve dnp kapudan dar haykrd: Efendi... Efendi diyoruz.. Ulan eek.. Senin akim erse, eek, eek, akim biraz erse ya, efendi demek senin anana smekle birdir. mik aa, mahpusa, eski bir alvarla gelmiti. Sapan ald iddiasiyle mahkemeye verildiinden ve muhakemesi gayr mevkuf cereyan ettiinden, sulh ceza'ya i kyafetiyle gidip geliyormu ki... Birden, evrak tasdik dediler. Nahiye mdr, Karakol kumandan, Ky bekisi, Ky katibi, mam, Muhtar, kyn yetmi hanesinden atmdokuz hanesi bize dman olduundan... O klkta, mahpusa getirmiler. Bir sene cezasnn tamam alt ayn, yrtk alvar, Geldii zaman k olduu halde alpaka ceketiyle titriyerek kendi tabiriyle ay kuvvetine yayarak geirmiti. Bir haftadan beri evrak Vekaletten gelip Belediye ilerinde almaa hak kazandndan imdiki elbiselerini satn almt. Srtnda, Halep'ten kaak getirildii dayankllndan, biiminden ve renginin solmazlmdan belli, fevkalade k bir kahverengi kostm, ayaklarnda, ayn renkten podset iskarpinler, gs cebinde mavi kenarl bir ipek mendil, yazma, okuma bilmemesine ramen demir enberleri altn suyuna batrlm bir dolma kalem, banda Tavan tynden bir ftr apka, gznde numarasz gzlkler, elinde baston ve bir de krokodil taklidi Portmen vard. Btn bunlar, pek ince, pek uzun boyuna ve pek esmer yzne hi yaramyor, ensesin baklnca, bostan korkuluuna, asr bir mankene faian benziyordu. Sonderece asab ve kibirli bir adamd. Nesli mnkariz olmaa yz tutmu, Krt aalarndan, tankan bir numuneydi. Dier emsalinin yzde doksan, on, onbe senedir olup biten iler karsnda fena arp ipin ucunu kararak, yar divane uak eskilerine dndkleri, bir acaip yaltaklanmaya ve korkuya kapldklar halde, ift atla, Pullukla ve bime makinesiyle ziraat yapt iin asabiyeti ve kibri stnde kalmt. Biz aa'yz ama, Cumhuriyet aasyz.. Diye bir laf vard ki, sylerken kendi kendisiyle mi, karsndakiyle mi alay ettiini anlamak imkanszd. Yemek piirmee, hereyin daima turfandasn Yani ilk kaniyle, son kalann bulundurmaa meraklyd. Kahve fincan denilen kk eylere dekilerden mada, mahpusanede, drt, be eidini daima yannda bulundurmakla iftihar ediyordu. eri geldi geleli, sabah, le ve akam yemeklerinde, yalnz yedii

vaki deildi. Mutlaka, birisini, yahut birka kiiyi, kalabalktan kagz iaretiyle ayrp kenara ekerek davet eder, gelmiyenlere dakikalarca yalvarr, alp yemee gtrrd. Misafirlerini iki kap yemekle tkabasa doyurduktan sonra, eker sandklarnn Bunlar tane idiler nne melir, boy boy tabaklar, kaseler, kese kaatlar, tahta kaplar, mukavva ve teneke kutular, karp nlerine sralard. Bunlarda, tussuz ya, kelek, peynir, zeytin, szme yourt, trl trl turular, bal, petmez bulunurdu. Karn iyice doymu misafir yahut misafirler, bunlardan yemee zorlanr, yemiy enlere bir haftadan on gne kadar kser di. Hepsini kaldrdktan sonra, karyolasnn altndan kavun, karpuz, mm, elma, armut, kzlck, ayva, alu, yenidnya, dut pestili, kpk pestili, kurudut, kuru zm, kuru incir, ceviz, badem, al mm ekirdei, leblebi, kabak ekirdei, ahlat kurusu ile dolu torbalar, sepetler, kaatlar eker, bunlar da and vererek tattrp yerine iade eder, en arkadan sra gazoca'na gelirdi. Bu ocak parl parl tertemizdi. Sanki hi kullanlmam gibi parlard. Ocak harlamaa balaynca stne misafir adedine uygun bir cezve koyulur, kahve piirilir, kahveler ellerdeyken aydanlk atee srlrd. Burada itirazn zerre kadar faydas olmazd. ay demlenip kadehlere koyulur koyulmaz, imik aa ortaya bir kocaman bakr tas, bir tahta kak getirerek, incecik vcudunu rgahya rgahya ayran dmee giriirdi. Kimin haddi ise, artk kahveyle ayn zerine ayran iilemiyeceini ileri srsn... ister istemez ikramn tadna baklacakt. Hepsi gsterilip hepsi tadldktan sonra, mik aa, yznde birdenbire peydahlanan derin bir nefretle ilk gzne ilien mahpusu huzuruna arr, aydanl ve ayran kasesini uzatarak: unlar bizim kapu kpeklerine gtr. Ziftlensinler.. Diye nbeti gardiyanlara yollard. Bu son hareket misafirler iin Kalk git... iaretiydi. Bunu anlryamyanm yay haline... Oturup yeniden yeniye laf amak imik aa'y ileden karmaa elverirdi. Ozaman derhal asabileir, incecik kemik parmaklan titremiye balar, surat aslrd. Byle sralarda, gardiyanlar ekitirmek bile gardiyanlar ekitirmee baka hibir zaman dayanamazd O'nu teskin edemezdi. Sk sk kapuya bakmak bavurduu son kibar areydi. Bu da fayda vermezse, dilerini gsteren bir glmsemeyle yerinden srar, dar kp tekrar dner, birka saniye sonra da koridorda raslayp talimat verdii herhangi bir mahpus, ieriye mik aa... Seni daireden aryorlar... Diye seslenirdi. Misafir de ka kere, aann perian ve acele istirhamlariyle baka misafirleri bylece deflemek iine yardm etmilerdi. Kapudan seslenen de( bu seslenme zerine Bize artk msade imik aa diyenler de, belli etmeden glmserler, su ortaklndan gelme, ksa bir samimiyetle biribirlerine kurnaz kurnaz gz krparlar d. Misafirleri dalr dalmaz, mik aa, baheye koar, yahut baka bir koua seirtir, orada kim olursa olsun birisini karsna alarak var kuvvetiyle barmaa balard: Sen neredesin? Bir saattir seni aradm. Yemee davet etmek iin... Pilav vard. Halis kurt pilav. Benim kk tencereyi bildin mi? te ona tamam yz dirhem ya koydum. Ben pilav yavan sevmem. Pilavdan baka patates

piirmitim. Etli patates... Allah kabul etsin, ismet Paay, Mehmet Emin'i bir de Kayserili Tevfik efendiyi ardm. Yediler. Karnlarn birgzel doyurdular. Sonra tussuz ya gelmi. Kartrdm bal. Ekmeklerine alverdim. Peynir getirmiler. yle yle el kadar kesip yedirdim. Yal davar yourdu da vard. Allah eksik etmiye, ayran yaptm. Kahveleri itik. aylar demledik. Biz babadan byle grmz. Aalk yedirmekle, yiitlik vurmakla... Herkes hrmetle susup dinler, Aalk yedirmekle... diyerek kalabalk bir aksi ada gibi cevap verirdi. lk gnler, bu adet mahpusaneyi artmsa daAjgiderek hepsi de almlard. Artk davetliler, nakadar gizli arlrlarsa arlsnlar, Sen git, biz geliyoruz.. diye aay gnderdikten sonra etraftakilere Hele gidelim de mik aa karnmz doyursun.. Ne yedirdiini birazdan gelip size hikaye eder.. Sayar tek tek.. Derlerdi. Birisi hastalansa da, bir kak yourt istese, arkadalardan biri eker almay unutmu, yahut smarlad henz gelmemi te bor olarak on tane eker talep etse mik aa bunlar ne getirir, ne de birisiyle gnderirdi. lle yatann bana kadar bizzat gitmek, oradan alp gelmek lazmd. Asri renber olmasna ramen, Derebei adetine uyarak, zerinde para gezdirmei, parayla birey satmay, paray bor vermei hi sevmez, mecbur kalsa diini ektirecekmi gibi suratn asp, azn bir kar aard. imdi, Murad'm odasna girdii zaman, kapudan darya, kendisini fkelendiren gardiyana Mutlaka gardiyana kzmt. Efendi ve eek demesinden belli pek iittirmeden, ihtiyatla barrken gene azn iki kere amt. Murat: Bu herifler aylk alal gn olmad. imdi bor istemenin sras m ya.. Dedi. Mesele bu sefer bor istemek deilmi. Aa'y darya salvermemiler. Belediye'de alanlar gideli bir saat olduundan... yle herkes'in keyfine burada hizmet edilemiyeceinden bahsederek O'nu alkoymular. Neden? Diye hayret ediyordu, ben kaar mym? Ben iftliimi, hayvanlarm, olanlar ve dmanlar brakp nereye kaar mm bakalm... Ulan eek... Kalacak bir yer olsa evvela sen kendin kaacaksn. eriye yetmiiki lira borcun var. Dada nakadar ay tutmularsa getirip buraya gardiyan etmiler beyim... Aylar tekmil gardiyan yazmlar. Yahu buras Bizim kye, bizim nahiye'ye, bizim Elazz Vilayetine benzemi. Sen kyleri bilmezsin beyim... eyh efendi de bilmez. Ky yeri, rezil yatadr. Bizim nakadar rezilimiz varsa, mam, Muhtar, Beki, Katip olur. Ulan eyh Sait... Ulan eyh Sait... eyh'ten ne istiyorsun aa, Allah rahmet eylesin... mik aa, byle syliyen eyh Sleyman efendiye, hayretle bakt: Rahmet mi? Ne rahmeti... Brak eyhim sen O mendeburun bize ettiini bilmezsin. Biz, hep O'nun srd lekelerin altndayz.. Buralar isyan mntkas... Krdstan... Bizi sapan hrszlndan bir seneye mahkm ettiren Nahiye mdryle urayoruz. Duydum ki Dahiliye Vekaletinden Mfetti gelmi. Atlatp buraya kotum. Vali makamnda oturuyor. Kapuyu vurup girdim. Bir de baktm ki bizim Fazl bey. Eskiden burada Vali muavini idi. Asl da bural. O'nu grmemle dnya bana verildi sandm. Eteine vardm. Hele buyur mik aa... Hayr m? Diye sordu. Sayende hayr elbet beyim.. Dedim. antaya davrandm. stidalar, celpnameler, ademi takip

kararlar, zabt varakalar, ky mazbatalar, makbuzlar, vekaletnameler. Bizim anta azna kadar evrak dolu. Hepsini tomaryla nne koydum. Bize bir Nahiye mdr yollamsnz... Anasnn adyla anlr bir Nahiye mdr... Diyerek lafa giriecek oldum. Meer, Dahiliye Vekaletine yazHm btn istidalar Fazl beyin eline varm. Yzn ast da bana ne dedi bakalm.. Bana dedi ki: imik aa, dedi, Dahiliye Vekaleti, dedi, zollu aalarn iyi tanyor, dedi, size eyh Sait'ten baka Nahiye mdr, Kaymakam, Mutasarrf, Vali yaramaz. Dedi. Eliyle kaatlar itiverdi, ite orada aklm bamdan gitmi. Benim aklm bamdan bir kere giderse kendir, sehpa gzme grnmez... Kaatlar topladm. antaya koydum. Gzlm bir kere dzelttim: Bana bak bey, dedim, biz, dedim, biliyoruz, dedim, isyandan buyana bizim hakkmz var da alacamz yok... Dedim. Arkamdan Hele gel.. Hele otur... Kzma, ben aka ettim.. Diye bardysa da durur muyum? Meer bize gnderdikleri Nahiye mdr, drdnc mfettiin karsnn yeeni imi. zolluya demiler ki, birka ay sonra kaymakam yapacaklarm. Biz baltay taa almz... Bizi mtegallibe damgasiyle sapan hrszlndan hapse atnca Tamam, mdrl ite hatmetti. Artk kaymakamla layk... Diyerek terfi etmiler. imdi zmir tarafnda kaymakam. aya kadar Siirt vali vekili olur. Srt Vilayet saylal, hi Vali grmemitir. Hep vekillikle idare ederler. Oras sanki, .. .haa huzurunuzdan ingene eei. Acemi nalbant, ekicini, keskisini nasl kullanacak orada renir. Tekrar kapuya dnd: Eek.. Eek.. Diye iini ekti, haydi ikiniz de buyrun. Dn bize et getirmiler. Akam piirdim. Yeriz. Eyvallah... Lakin bugn bana misafir gelecek. Yemee... Kim? efik bey, kars kzlar... ite du olmad. yleyyse eyh erendi buyursun.. Ben de niyetliyim.. Saol aa.. mik aa, ikisine de, hayret ve kederle bakt. Murat glmsedi: Bizi yemee davet edeceine, ben senin yerinde olsam, aa iner de, pencerede beklerim. imdi nerdeyse arkadalar le paydosunda yemee gelirler. Sen de beraber gidersin. Tbe.. Tbe Yarabb.. Hi gider miyim? Artk bizden gitmek geti. Kabul etmem. Benim haberim yokmu sanki... Hanm yengemiz Malatya1 daym. Senin bukadar sslenmen, bukadar fkelenmen... iftiradr. Ne kars.. Kar kyde... Canm benden gizli mi? Hanm yenge dn geldi ya... Kim syledi? Yalana bak... Duydun mu eyhim?... Duydum. Yahu... Bizim karya gideceimiz demek ki mahpusa yayld, iyi vallaha... Kar keyfe gelmedi ki... Hastaneye geldi. Karn aryormu. (Gelsin de doktora ksn..) Dedim. Durup, ban uzatt. Fabrikann canavar dd le paydosunu haykrmaa balamt. Yanyana koan iki askeri kamyon uzaklanca ddn sesi bsbtn artt. mik aa, yerinden srayp antasn yakalamt: Ameleler imdi gelir. Bana msade. Onbay bulalm da...

Meseleyi anlatalm... Nbetilere tenbih etsin... Ben onbadan, jandarmadan bktm. u cezay bitirsem, Malatya'ya yerleeceim... Neden Elaziz'e deil... Tbe... Tbe Yarabb... Haydi Murat bey sorsa bilmez de sorar. Sen bari bilirsin eyhim.. Elaziz neresi? Dersim'in hududu. Abdullah Paa adam asyor. Elaziz'i ben vilayet saymam. Ha bizim mik ua, ha Elaziz... syandan beri EIazizrde adama istida verdirmezler. Ben buraya yerleeceim. Tevkifimden bir ay evel ekin satmaa gelmitim. Ekini Allah'n izniyle sattk. Gne ekilsin de kye gideyim diyerek Han'n nne bir iskemle atp oturdum. lerden bir otomobil geldi. inden iki herifindi. Bastonlu iki efendi. Yryp geldiler. Yanmda durdular. Saa baktlar, sola baktlar, yukarya, aaya baktlar. Sonra savutular. Ben ayam ayamn stne atm oturuyorum. Hanc'ya Kim bunlar.. Diye sordum. (Birisi Vali, birisi emniyet mdr..) demez mi? nsan vilayette oturacak, vilayette. Bir de dndm. Bizim imik ua'na bir jandarma gelse bizim nefesimiz daralr. Glgeye iki yatak sereriz. Tavuu, yumurtay piirir karsnda, Allah divan gibi el balarz. Burada Vali'yi adam hesabna alan yok.. Ky demek mahpusane demek beyim... Mahpusane gardiyan neyse, kyde jandarma odur. (Efendi) diyeceksin. El'in eeklerine tekmil (Efendi) demeli.. Yaknda, korkma, efendiyi de beenmezler de, (Bey) demeni isterler. Hele Almanya kazansn... Bize efendilik belik Almandan m geliyor? Almandan... Aspirin Bayer gibi... yleyse Almanda (efendi) tkenmitir. Ne zarar var. Zaten Almanya bizim iin dyor. Kardeimiz deil mi? Hele harbi kazansn... Balkanlar, Kafkasya'y, Ada'lan, Arabistan hep bize verecek. Nfusumuz ikiyz milyona kacak. Kendisine ne kalyor? Bana cenneti ala ve Peygamber Muhammed'in efaati elverir diyormu. Zaten kitaplar yazyor. Bir byk muharebe olacak. Kafirler biribirlerini kracak. Hitamnda bir taraf kazanacak, kazanan da hak dinini kabul edecek... te grdn m? Hepimiz hak dinini kabul edeceiz. apka gider yleyse... apka gidecek... Eski harfler de gelir. Gelmez mi? Gelmeyip te ne halt edecek? Vzr vzr gelir. Oymyarak... yi... Ne dersin eyhim.. nallah mik aa... mik aa, ortasna parmayla dokunarak, siyah baa ereveli gzln burnunun stne iyice yerletirdi. Bastonunu birisine vuracakm gibi kaldrd: Alman'a Allah kuvvet versin yleyse... Tuttuunu altn eylesin... Amin... mik aa, bu akl almaz zaferi sanki daha imdiden antasnda tayormu gibi azemetle kt. Murat gzlerini ksarak eyh'efendi'ye sordu:

 Neden mrid'iniz deil? Kim mik aa m? Evet. Ky suyun tesindedir. Yani? Yani isyan mntkasnda... Gryorsunuz, gevezenin biri. ki kere mracaat etti, iki keresinde de Karaday el vermedi. Halbuki ben Elaziz'i baka trl hayal ediyordum. Orasn bana buradan daha asr anlattlar. Ne sebepten? isyan sebebiyle. Bir iin ba tarafnda haklyken sonuna doru hakszlk etmek kt bir huy. Bu huy bizde fazlasiyle mevcut. syan, haydi diyelim, fena birey. Tabi eyh Sait isyann konuuyoruz. Bu fan dnyada imdilik galip gelenler hakl grnyor. Pekala... imdi anlatacam siz muhakkak duymadnz. Kimse de duymad. Bilenler de unuttular. (eyh erif Palu'yu bast) haberi geldii zaman ben de Elaziz'deydim. Bir Sal gn akam zeri Frat' geti. Aliam kyne geldi. Ky ikiyz haneliktir. Elaziz'de Dellal arld ki bir kul dar kmyacak. ehir Alay merkezi. 12 Top sahra top'u, 350400 asker var. Ertesi sabah, efakla beraber toplar patlamaa balad. Drt top bey yurdu tepesine tayin edilmi. Drt tanesi askeri depo gerisinde. Mitralyz'ler de bu deponun nnde. Depo ayn zamanda cephaneliktir. ehirden darda ve ovaya hakim bir mevkide. Ova 6 saat eker. Palo'ya kadar yumurta yuvarlasanz gidiini seyredersiniz. Mitralyzler ve avc koluna yaylm askerler durmadan kurun skyorlar. Toplar, aa, yukan 200 mermi yaktlar. Kuluk zaman grlt biraz kesildi. Sonra anladk ki toplarn azn Karakaya mevkiine evirmiler. Glleler muttasl kayalar taryor. le yaklat. Vali, jandarma kumandan otomobille ehirde dolayorlar. Ayrca idareyi rfiye mfrezeleri de kol geziyor. Emre itaatsizlik edip sokaa kt iin Vali Hilmi bey bir kk ocuu tabancasiyle gzmzn nnde ldrd. Ahali damlara km. Biz drbnle harekat seyrediyoruz. Kar tepeden bir karalt bu tarafa atlad. Bir karalt daha atlad. Meer bunlar ekya Yado'nun maiyeti imiler. Yada, Dersim'in mehur ekyas. Maiyetinde sekiz svari var. Zaten Elaziz de isyan edenlerin topu topu 37 kii olduu sonradan anlald. Bunlarn da drt tanesi tfekli. Gerisi omuzlarnda birer sopa, ularna arklarn asmlar. Bellerinde plak kl tayanlar da silahl sayarsanz 1520 kiiyi gemezler. Yado cenuptan kayalar dolat. Piyadeler de tepeyi atlayp bei yakaya, geiyorlar. Herifler eskidenberi soyguncu olduundan, araziyi bildiklerinden, Gney ay mevkiinden top menzilinin altna geivermiler. Dere boyundan, depo nndeki mitralyzlere doru, birtek kurun skld. Neferlerden birisi kolundan yaralannca tekiler de, hereyi brakp kamaa baladlar. Kaanlar, Yado'yu, ricat hatlarnda grnce (Sarldk) diye bardlar. (Cann kurtaran kasn..) diye bir feryad duyuldu. Alay il yavrusu gibi dalverdi. Silah sesleri birdenbire kesilmiti, insan, byle

hengamede skttan daha ok rkyor. Ben, beyim, bozgunu ite orada grdm. Asker, hem kayor, hem ceketini, pantalonunu karp atyordu. Kapu tokmaklarna yapp kelimeyi ahadet getirerek ieri alnmasn istiyen hangisi, oturup ban yumrukluyarak alayan hangisi... Meer Vali ile kumandanlar ailelerini, eyalarn zaten bekardeler mevkiinde hazrlamlar. Otomobile atladklar gibi hey Malatya nerdesin... Halk ne yapt? Halk ne yapsn? Evvela kim geliyor belli deil ki. Bizim Elaziz, eskidenberi Dersim apulcularndan korkar. Herkes Bismillah diye silahlarn hazrlad. Depo yama ediliyormu laf ortala yaylnca evlerden uradlar. Silahlar, cephaneleri bltler. Zaza'larm hibirinde tfek yoktu ya birden baktk, beheri drder tfek omuzlam. Halbuki kulaktan duyduumuza bakarsanz bunlar zerinde Kur'an' kerimlerle geleceklerdi. n saftakilere asla kurun ve glle tesir etmez deniliyordu. Baktk ki bizim Dersim ekyas... Kur'an brakalm, salavat getirmesini bilmezler. (Senin dinin nedir?) diye sorun.. (Ben din bilmem, Ali aann obanym..) diye cevap verirler. Halbuki ad apka isyan... Esas tabi din uruna... Fakat kalabala malumaliniz her eit insan karr. Mesela gelenler, 3035 kii iken bir hamlede drtyz kii oldular. Esasnda, Dersim airetleri, Palu'ya da, emikezek'e de evelden beri dmandrlar. syan havadisi zerine bu iki kasabay evirmiler de (Bizde eyh Said'in mektubu var. isyana biz de itirak ediyoruz. Gelin teslim olun.) Demiler. Lakin Palu ve emikezek raz gelmemi. Palu, mecburen orann depoyunu basm, iki eek yk silah alp halka datm. Palu Kaymakam Hakk bey Dersimli olduundan bize kancklk yapar diyerek onu uzaklatrp yerliden birisini Kaymakam nasbetmiler. Yado, Palu'ya giremeyince, eyh erife haber yollam. Posta ile mzakereden sonra, ekyay, (Elaziz'e hcum et) bahanesiyle bandan defetmi. Ben Yado'yu gzmle grdm. Uzun boylu, yakkl bir adamd. Srtnda zabit elbisesi vard. alacak birey, aznda da altn dileri parlyor. u halde, bsbtn yabani deil. Herhalde cinayet ileyip Surye'de yay anlar dan... Bana Kalpak, Kee klah, fes giymeden yanma gidenleri falakaya yatrd. Eskiden dersim iinde Nahiye mdrl falan yapm. Ne olursa olsun, ekyay grnce Elaziz'in abdesti Hozuldu. Bir taraftan da kuvveyi maneviyeyi krc haberler geliyor. Malatya eyh Said'e iltihak etmi. Sivas ta iltihak etmi. Ordu kamilen eyh Sait efendiler Sancak' erif karmlar. Helfe hazretleri ngiliz zrhllar ile stanbul'a dayanm. Yado, Hkmet konana girdi. Atn diree balad. Bir iskemle vermiler, salonda oturmu. Adamlarna emir verdi. Evela kolordu merkezini, ahz asker ubesini dattlar. Defterleri, kitaplar yakyorlar, hallar topluyorlar. Aynalar, masalar, iskemleler, koltuklar pencereden aa atlyor. Dersim apulculuu tarihlerde mehur. A, baldr plaklar... der'akap katrlar, haa huzurunuzdan eekleri nereden buldunuz? Ykte hafif, pahada ar mallar hayvanlara ykletiyorlar. Yado kahveyi ier imez tekrardan atlad. Hemen mapushaneye gitti. Kapular arkasna kadar dayad. Mahpuslara umum af verdi. Alayan, yere kapanan, yatan brakan,

sandn yklenen savuuyor. Mahpusaneyi yakacakt brakmadlar. Bereket versin, mahpusane katibi esas defteri evine arm. Bir de baktk, Reji dairesinin ambarn yamalamlar. Beylik battaniyelere paketleri doldurup sokaklarn kesine devirdiler. Serkliler, Yeniceler, Baframaden'ler, ahaliler yerlerde. Dersim'li paket fiatm nerden bilecek. Umumuna stste 3 kuru paha bimi. 3 kuru verdi mi bir paket, 30 kurua on paket. Yama, hazin oluyor beyim... Mal rsvay oluyor. Bizim Elaziz eskiden beri arkn ticaret merkezidir. Harput ermenileri Amerikaya kadar nam salm tccar idiler. apulu grnce tccar taifesi akln bana devir di. Bu gidi hayrl alamet deil.. Davrann... diye bir fslt yayld. O zamana kadar evlerinde oturan Elaziz'liler, silahlanp dar uradlar. Herkes ikier er ary tuttu. Dkkanlarn daramalar (Kepenkleri) kapal. Esnaf kol geziyor. Hani eyh Sait? Nerde eriatlar? derken eyhi erif hazretleri geli yor.. jseeuye js.es, nen gcc iicuua, tccarlar, kar ktlar. Tekbir ekenin, salavat getirenin haddi hesab yok. Meydan feslerden sarklardan grnmyor. O'nu da Vilayete misafir ettik. Bir taraftan yerli Milis tekilat kuruluyor. Delikanllar, eli silah tutanlar, Milis'e yazldk. Bu esnada Yado, asker tehizat anbarm bast. apulcular stste birka ceket, birka pantalon giyiyorlar. Kaputlar, battaniyeleri uvallara doldurmular. ehrin ayan, eyh'i erife mracaat etti. Mallarndan korkan tccarlar, msade alp dkkanlarn evlerine tadlar. Bunlardan i kmyaca anlald. Siz eyhi erifi grdnz m? Grdm. Trke bilmez bir ihtiyar. Seksen yandaym ama, kara sakall. Uzun boylu. Akama doru nihayet lisana geldi: Biz burada durucu deiliz. Ankara'ya kadar yolumuz var. Elaziz'e Vali tayin edeceim. Kimi mnasip gryorsunuz? diye sordu. ehirli beyzade Mehmet efendi'yi setiler. Mehmet efendi Vali makamna geti, kuruldu. Bir dua okudular. Amin dediler. eyhi erif krte bireyler syledi. Tercman trkeye evirdi. Diyormu ki: Biz kitapta yerini grdk. Seksen bin Mason olup Padiahmzn tahtna hcum edecekler. Padiah indirip balarndaki znd ah yapacaklar.. sene srecek. Sonra kurt aslndan bir mehd gelecek. te sene tamam oldu. Bunlar Firavun tohumudur. Eer frsat bulsalar, Allah diyeni kesecekler. Dini bir uruna cihad farzoldu.. Demi. Sz doru ama, i doru deil. eyhi erif apul istemiyor. Gnah, haram.. diye fetva kard. Lakin Dersim'li kulak asar m? Akl erenler, Marifet bu geceyi geirmek.. Grelim sizi delikanllar.. diyerek bizim srtmz svazlyorlar. Akam zeri Milis tekilat tamamland. Balar, avular, Blk balar seildi. Herkes kendi mahallesinde bekliyecek. Tccar: Aman ar.. ary koruyun. creti bizden. diyorlar. Biz bu tarafta urarken birdenbire bir patlama Elaziz'zi temelinden sarst. Cephanelik atelendi sandk. Cephanelik azna kadar top mermisi dolu. Meer Baruthane atelenmi. Yirmi metre mesafedeki adamlar kamilen berhava olmu. kiyz kii zayiat var.. Dediler. Gece iki saatte bir deierek devriye gezdik. Her mahalleye Yado'nun apulcularndan da iki silahl geldi. Herif fslty sezmi, herhalde

ehirliye emniyet etmiyor. Gece yars, Hkmet arkasndan silah ald. Sese kotuk. Yado'nun adamlar, ermeni doktoru Piyer'in evini basmlar. Mevcudunu cebren almlar. Daha da istemiler. Feryadna bizim Milisler yetimi. (k..) (kmam..), (Brak..) (Brakmam). zora binmi.. Milisler, apulcular nlerine katmlar. Aklllar araya girdi. (Ayptr, gnahtr..) dedi. Sabahleyin birka eve daha girmek istediler. Halk meydan vermedi. eyhi erife davac gitti. eyh hazretleri emir veriyor ama, Dersim'li kulak asar m? Dersim'li evelden beri (Elaziz'zi bir talan etsem..) diye Allaha yalvaryor. Ogn akama kadar Bankalarla megul oldular. Kasalara tfek ile ate ediyorlar. stlerine gaz serpip yakyorlar. Lakin kasalar amak mmkn olmad. Akam zeri Vilayette aklllar topland. Karar: Bunlar telefatsz Elaziz'den karmann kolay... Ortada eriat yok, rezalet var.. Trkoca'nda misafir edilen eyh'i erife bavurdular. eyh hazretleri de raz. Milis'e davran emri verildi. Biz mahallede onbe delikanlyz. Cadde zerinde dururken baktk ki Yado'nun adamlarndan" kii byk bir rt iinde birey getiriyor. Arkadalardan biri nledi. Durun bakalm aalar... Nedir bu tadnz? Herifler hala ttn paketi ekiyorlarm, arkada: Paketleri de, silahlan da brakn.. Dedi. ncleri ml'ya davranacak oldu. Kurunu tam grtlandan yedi. Hrlyarak dt. tekilerin silahlarn aldk. Siz de attnz m eyhim? Biz o zaman henz tarikata intisap etmemitik. Rabbim gnah yazmasn ben de ate ettim ama, kimseyi ldrmedim. Sonra? Sonras... Elaziz'li apulculara giriti beyim. Her tarafta silah sesleri. ehir yanyor. Bizim arkadalar teslim olan iki Dersim'liyi de hemen temizlediler. Yado, halkn galeyanm grnce taban tutturamad. Asl adamlarm toplad. (Biz Malatya'y teslim almaa gidiyoruz..) dedi. Malatya caddesini tuttu. Aman evirin. Karmayn.. dediler. Bizim mahalle yol stnde olduundan nn kestik. Yado, maiyetini ble ayrd. Avcya yayldlar, ki blk nl arkal dyor, nc blk, ortalarnda, talan eyasyla beraber ar ar yryor. ki taraftan yedi, sekiz kii dt. Bekardeler'de yaktklar mektep binasnn yanndan dereye saptlar. Orada Yado'yu ayandan vurdular. Adamlar ata bindirip kardlar. lk silah seslerini duyunca eyhi erifte savumaa yeltenmi. Fakat ehirli yakalad. Bir odaya hapsetti. Bereket btn apulcular asker kyafetinde olduundan Milislerden ayrd ediliyor. ehrin merkezinde toplananlar, de de harice ktlar. Fakat daa doru yolu aamadlar. Elaziz'in arkn da krmz konak denilen bir ta bina vardr. Oraya iltica ettiler. Milis kona evirdi. 30 odal bir mevkii mstahkem. yle bir yerde bulunuyor ki Hem Diyarbekir yoluna, hem de Harput caddesine hakim. Elaziz'deki adamlarn birou Harput'ta oturduundan, bina zaptedilmezse o akam evlerine gidemiyecekler. Milis etelerinin Reisleri muhasaray tamamladlar. Hepimiz siperlere girdik. Lakin Dersim'liler pek silahor heriflerdir beyim. Hem de kurnazdrlar. Kee klahlarn bir sopaya takp pencereden gsteriyorlar. Bizim

nianclar vurmak iin davranmca alnndan, omuzundan kurunu yiyiyor. Orada, bizim taraftan 100150 adam telef oldu. Ackanlar ehire dnp karnn doyuruyor, sonra tekrar harbe dnyor. Karlar dua ediyorlar. Bir kyamet ki sorma, gitsin. Hitamnda aklllar Top getirmeli.. Yoksa Dersimli akiler bizi hep kracak... dediler. Toplan srdk lakin kamalanm hep yok etmiler. Kamasz top kullanlmaz. Mecburen Bayram toplarn getirdik. Belediyenin Ramazanda kumsk att fitilli bir top. Tekerlek zerinde duruyor. Yuvarlak ta glle endaht eder bir cins.. Sesi dehetli ama, bareler hibir ie yaramaz. Fatih Sultan Mehmet efendimizin dktrd balyemezlerden... Gllesi yok. Ta dolduruyoruz sama gibi etrafa dalyor. Nihayet yal paavralarla skladlar. Evi yakacaklar. Lakin bmsi pencereden ieri girse onu girmiyor. midimiz kesildi. Baladk yalvarmaa: Haydi defolun gidin. Size bir zararmz dokunmaz. Gitmezler. Yahu.. Savuun.. Ne mmkn. Akam oldu. Gece bastrd. Arada srada top ateleniyor, ortal yanm paavra kokusu alyor. Gece yansna doru Milis'i uyku bastrd. Zaten ka gecedir millet uykusuz. Tfei kucanda serilen serilene... Horlayanlar, ete Reisleri bacandan ekiyor. Bereket versin, sabaha kar, eve iltica eden ekya huru hareketi yapt. Dersim'li mavzer'i makineli tfek gibi atar beyim.. Bir yaylm ate dnyay sarst. Bre koman... Bre... birka tanesini tesadfen drdler. Geri taraf daa sard. Ankara'y buldu. yle bir telgraf ekti: Palu'dan kopup gelen eyh Sait avenesinden eyh erif nam apulcu Elaziz'i igal etti ise de, Allah'n inayeti ve halkmzn gayretiyle hayyen istihsal edildi. Vilayet merkezi sakindir. Hkmet iade olunmutur. Emri alilerine muntazmz.. Mustafa Kemal, bizzat Elaziz'lilere teekkr ederim.. diye cevap verdi. Tam krkiki gn vilayeti, Valisiz, memursuz, Elaziz'li idare etti. Krkiki gn sonra asker geldi. abuk gelmiler. Evet. Hem abuk geldiler. Hem de hizmete mukabil Milis eteleri Reislerini, vak'ada yaralananlarla beraber topyekn istiklal mahkemesine verdiler. Hepsi isyanla alakadar gsterildi. ou mahkm oldu. Cumhuriyetin bansi saylmak lazm gelirken Elaziz'de, Elaziz'liler de hala as farzedilir. imik aann dedii gibi hakk vardr, alaca yok. Yado'ya ne yaptlar? Tuhaf bir i beyim.. Dersim eyh Said'e iltihak etmedi. Asker Elazize gelince, Hkmet'ten yana grnp, Dersim'liler Palu'yu bastlar. Palu'nun Dersim'li kaymakam Hakk bey her taraf kendi airetine yamalattrd. Fena olmam. O zaman fena olmad ama, sonunda elbette sra onlara geldi. Geen tedip hareketinde de Dersim'i temizlediler. Bu hkmet pek kurnaz beyim. Milleti biribirine krdrd. Evet kurnaz. Sade Hkmet'in kurnazlndan deil.. Dersim tekmil Alev'dir, eyh Sait isyannda alev'lik, Snnlik davas aarak din uruna harekete gemedi. eyh Said'in yenilmesine yardm etti. Bana (Alev

dman) derler beyim.. Evet, ben alev dmanym.. Lakin sebebi ite bu... Lzumsuz bir dmanlk gibi geliyor bana. Neden? nki Dersim de iltihak etseydi, gene sonu malubiyetti. Zannetmem. Ediniz. Muntazam orduya kar ete skmez. Derebeyli'i ihya etmek ise, dana beter budalalk. Bir nokta daha var: apka istemiyenlere, gavurlua kar ayaklananlara Allah neden yardm etmedi dersiniz? Bu ciheti hi dndnz m? Dndm. Akl er diremedim. Elbette bizim ihata edemediimiz bir hikmeti mevcuttur. Bizim ihata edemediimiz hikmet: ingiliz liras eyh'im... isyan Entelicens servis kard. eyh Sait, falan hep yaldz. Emperyalizm diye bir ifrit var. Hi duydunuz mu? Biz bu ifriti Lozan'da memleketimiz iin muvakkaten zararsz hale getirmitik. arkta biraz kmldad. Krt aalarnn mallarn kamilen kurt fkarasma datp iin kkn kazyacamza aalar istanbul'a srgn edip fkaray temizledik. 1926 daki isyann 1941 e kadar devam etmesi bundan. Anlyamadm. Mallan fkaraya m datacaklard? Buna boleviklik derler. ite O sebepten datmadlar ya... Tuhaf insan inanamyor. Fabrikann dd tmee balamt. Susup sonuna kadar dinlediler. Sazl Mustafa'nn kars Emey, kocasnn demirlerin arasndan uzatt elini hrmetle pp bana koydu. Sonra, rkek rkek duran olunu arkasndan hafife babasna doru itti. ocuk yzn buruturdu. Gel sene olum.. Gelmem. Niye? Bak sana para vereceim. Olmaz. Olmaz m? Olmaz. Ben para istemem. eker alrsn. Kuru zm alrsn. Anam der... Ne haddine kpolusu... Gel uraya... Para almam... Anam dedi ki... (Para alrsan, sen dn..) Dedi. Haltetmi. Gel... Emey, olunu koltuklarndan tutup pencerenin iine bastrd. Kenara ekildi. Kocasna yle kuvvetli bir saygyla bakyordu ki gzlerinin bu manasiyle olduundan birka misli daha gzel grnyordu. Ufak tefek bir kadnd. Bu sebeple insan sekiz yandaki oluna ramen O'nu kk bir kz ocuu zannederdi. zerindeki ciddiyet, herhalde, uruna kan dklm ve hapse girilmi bir kadn olmasndan, bir de sekiz yldanberi erkeksiz yaamann verdii ar can skntsndan ve mahzunluundan ileri geliyordu.

Sazl Mustafa 24 seneye mahkm edilmek iin gidip karakola teslim olduu zaman Emey ondrt yandayd ve bir senelik gelindi. Sazl Mustafa bacanan ldrmt. Bunu kendisi hemen daima ayn kelimelerle, ayn telasz ifadeyle yle anlatr: Meer bizim karya gz koymu. Baldz demek, bac demek ama dnyada yreksiz mi ararsn. Bu kary alal bir sene oldu olmad, benim olana da ykl... Bacanan babas muhtar olduundan odasnda misafir oktur. Bizimkini ikidebir, hizmete arrlar. Birgn iftten geliyorum. Muhtar nm kesti. (Ulan sen mi tenbih eyledin kopuk..) Dedi. Benim bireyden haberim yok. (Hayr m Emmi?) Dedim. (Karma haber yolladm. Ekmek yaplacak. Gelmedi.) Diye ban u tarafa evirdi. fkelendim bilir misin? (una bir gzel ktek ataym) dedim. Yani gelip kary deceiz. Ky yerinde, bilmez misin, byle eyler ayptr. Adama ne derler? (Bir karya szn geiremiyor..) Derler. Eve girdim. Seirtti arklarm karmaa nme meldi. Ykl karnn gsne bir tekme vurdum. uraya kadar yuvarland. Benim karnn anas edepsizdir, byk ablalan edepsizdir. Sanki birader, bir slalenin edepsizlii tekmil onlara gitmi te buna hi bir ey kalmam. Alamay da bilmez fkara... Adamn yzne hasta kpek gibi bakar, durur. Bir taraftan da, islam dini aikare, seviyorum kary... Kzdm zaman da seslenmediine bsbtn fkeleniyorum. (Niye gitmedin eniten gile?) Dedim. (Ben oraya bir daha gitmem..) Dedi. (Sebep?) Ban yere edi. (Sebep?) Ses yok. ite gebert, okadar. Lakin bereket versin daha cahil.. Cahil de sz m daha ocuk. Gece yatakta, surdan burdan laf getirdim. Azndan meseleyi aldm. Bacanam olacak namert, tenhada etini skm. Kolunu gsterdi. Nah mecidiye kadar simsiyah... O gece sabah olmaz... Cigara ierim. Bir cigara daha ierim. Bir cigara daha... Kar ii sezdi. Balad iini ekerek alamaa... Sabah oldu. Gn dounca gsmn zerinden sanki bir deirmen ta kaldrdlar. Hani gidip ldrecektik ya... iim bir ferahlasn, bir ferahalsm... Bayram gn gibi keyifliyim. Kar bsbtn korktu. Bizi delirmi sand besbelli. Vurma,seni hapse gtrrler. Diyerek balad yalvarmaa... Vurmam... Ne demek. Senin yrein temiz olduktan sonra... Dedim. Yemin ettim. art ettim. Sordum. Ablan boayacam da seni alacam. Kurtulu yok... Mustafa vururum ha... Demi. Ben fkaraymm. Onlar zenginmi... Onlara gelin giderse bir kyn bir kars olurmu. Boyuna be tane de altn takacakm. (Sen ne dedin bakalm kan?) Dedim. (Mustafaya sylerim..) Dedim dedi. Ogn odada bacanakla kaat oynadk akama kadar. nce gzmn iine korkak korkak bakyordu ya, bizden birey anlyamaymca rahatlad. Bir taraftan da, farkndaym, (Kar kocasna birey sylememi. Gnl var..) Gibi seviniyor. Gnlerden songz. Balar bozuldu, bozulacak. Onlarn bir de ba var, kye yarm saat eker. ose'nin zerinde olduundan bizim bacanak bekliyor, nsan odadan dalnca, eve gittim, ifteyi aldm, iki gzn de domuz samasyla doldurdum. Kar ii anlad. Ayama sarld. Bir tekme daha. Kapudan ktm. Bacanak beni ifteyle grnce biraz bozuldu ama bakt ki srtyorum durmadan, rahatlat. Avc olduumu herkes bilir. Onlarn ban

zerinde bir keklik var. Ben baa uramm ki biraz zm yiyeceim, sabaha yakn da keklie gideceim... zm kesti. Getirdi. Yedik. uradan, buradan konuurken laf birdenbire kar iine getirdim. (Hseyin, bizim karnn etini skmsn bacanak..) Dedim. Ay tam yzne vuruyordu. Az alverdi. (Yalan, iftira) Bile diyemedi. (Beni vurup, kary kendine alacakmsm bacanak.) Dedim. Boaz kesilmi gibi bir hrlt koyuverdi. Ben o sralarda greiyorum efendi, tuttuumu koparyorum. Birden elini beline att. Tabancaya davranyor. Bileinden kavradm. Tutar tutmaz kolunu dirseinden krmm. Yuvarlanmaa balad. Dnyor. Araba tekeri gibi. Kuandan tutup srtst yatrdm. Dizimi gsne dayadm. Ay tam gzlerine vuruyor. Gzleri yumruum gibi frlam dar. Belli birey.. Korkmu. Ba ektim. (Sen benim karya altn takacakmsm bacanak ben de sana bir altn takaym..) Dedim. Grtlan hafife kestim. Hala bakyor. Bir damla kan kmad ne dersin. Deri ya gibi alverdi okadar... Gzleri hala o biim... ld de kurtuldu diye korktum. Ayaa kalktm. Ne yapsam Hey Allah, ne yapsam.. Aklma su geldi. (uralarda bunun destiyle suyu vardr elbette) Dedim. Gideceim ama, (Kaarsa) diyorum. Arka arka yrdm. Gzlerim zerinde... Arka arka... Beni grmeyince mitlenmi besbelli... Kafasn kaldracan sezdim. Aklma geldi. Ktn birine siper alarak meldim. Ban kaldrd. Beni gremeyince oturdu. Lailahe illallah... Lailahe illallah... Diyor. Ben hi grnmyorum. Vay kurnaz vay... Ayaa kalkmad da, dizlerinin zerine dnd. Bana farkettirmeden kaacak... Kolunu krdk ya, iki diziyle sol eline dayanarak topal Kudret gibi srnerek gidiyor. Krlan kolu, yanbamda sallanyor, iime bir glme geldi. Dilerimi sktm. Lakin ne mmkn... Sktm dilerimi.. Sktm. Karnm atlyacak. Glversem yok mu, duman olup havaya kacak sanyorum. armm. Biraz srnd. Artk bilmem, ya kuvvetten kesildi, yahut durup bana kulak verdi. Ban dndrmeden biraz dikildi. Bereket suya girerken tfei yanma almm. Vallaha farknda deilim. yle dikilince, elimden kurtuluyor gibi, yreime bir korku dt. Glmem geiverdi. ifteyi gzme alp sktm. Kurunu tam bel kemiinden yemi...Murdar ilikten... Bir kere yz stne gavur gibi kapand. Sonra beli yukar doru kanburlat. ki kere kalkp indi. (Hhhh...) Dedi bir... Arkasnn stne geldi. Barut kokusunu duyuyorum. Suratma da rzgar arpyor. Suratma arpyor ama, sanki rzgar deil, pisin kann getirip slak slak, scak scak vuruyor etime... Kalktm, kana doru kotum. Tepesine dikildim. Gzleri hala ak. Bireyler sylyor, mrl mrl... Eilip kulak verdim. (Mustafa.. Mustafa..) dedi. (He..) Dedim. (Mustafa) Dedi. (Buyur bacanak..) Dedim. (Ben bu yaradan lmem.. Beni ldrme..) Dedi. te ozaman beni bir glmedir ald. Glyorum ama dalar m m tyor. Artk nakadar glmm... yle, yzm, yzne iki parmak mesafede glyorum. Derken hzl nefes alm olacak, kan yzme srad. Geri ekildim. Azmn ii birho... i et inemiim gibi... Tuzsuz i et... Etrafta iki kere dndm.

(Allahuekber... Allahuekber...) Diye tekbir getirerek... Hani kurban keser hesab... Gene birden aklma geldi. (Ulan lmesin ha..) Dedim. Destiye kotum. Destiyi bulamadm... Ulan desti. Hey Allahm bir avu su... Yok da yok... Meer ayamn dibindeymi te biz sevinten grmemiiz. Tekrar bana dikildim. Hala syleniyor. (lmedin mi?) Diye sordum. (lmedim.) Dedi. (iyi yleyse) Dedim. Tfei Bismillah diye kaldrdm. O da salam elini, can korkusuyla yzne tuttu. Bir kere aldm. Ate almad. (Bo gzn tetiine bastm. Hele bekle bacanak...) Dedim. teki horozu kaldrdm. Bir daha aktm. Gene ate almad. Eyvah... kapsl dm. Cebimden bir kapsl daha kardm. Memeye geirdim. Bir daha aldm. Gene patlamad. Grdn m, memedeki barut dklm mutlaka... Cebimde barut var bir kaadm iinde. Ay , mbarek gndz gibi... Memeye barut koydum... Ellerim titriyor. Ne mmkn... Uramm bir saat. Yorulmu ta elini yznden indirmi. Bana dikildim tekrardan... Tfei gzme aldm. Tam alnna hizaladm. Elini gene kaldrd. Siper ediyor. Sanki domuz kurunu, el ayas dinler gibi... Aklma geliverdi. Mahsustan bo gzn tetiini ektim. Horoz ak diye dtke gzlerini krptmyor. Horoz dtke gzlerini krptryorum du. Bir zaman da byle elendik. Uzaktan bir kpek uludu. Aklm bama geldi. (Aman, elimden biri alr. lmeyiverir..) Dedim. Domuz kurununu alnnn ayasna sktm. Mbarek kurun, kafay tuz kaba gibi drt paraya bld. Meer dizlerini bkm imi. Kafa drde ayrlnca ayaklan da boand... urama Sazl Mustafa sa dizinden parmak aasn gsterir bir tekme indirdi. (Zarar yok bacanak.. Cann saolsun..) Dedim. ki adm teye oturup bir cigara yaktm. Bu zehir bana bir tatl geldi efendi, bir tatl geldi. Bal da yle deil... Yreim sevinten atlyacak. Trky nerdeyse tutturacam... Ylan akar kayadan Ben lmem bu yaradan Diye bir trk... lmez misin? Haydi yiitsen lme bakalm bacanak.. Birden aklma geldi. Krt isyan zamannda... Dersim'de bir kurt beyi varm. Bizim zabitleri vurunca bilmem nesini keser de azna sokarm. Bizim bacanak da, bu ie bilmem nesinden uramad m? Ba kardm. alvarn ukurunu kestim. Donu syrdm. Meret haa huzurundan ufaaalm gitmi. Nah yle... Dme gibi ba grnyor. Tutup ektim. Lastik gibi uzad. Dibinden kesiverdim. Bu sefer, az almaz. Az... Zaten gzler falan kalmam ya... Bakla dilerini araladm. (Buyur Allasen bacanak... Buyur afiyet olsun..) Dedim de dilinin stne koyuverdim. Yayl gibi kendiliinden kapand, ite ozaman dizlerime bir kesiklik geldi. ki adm attm atmadm, dizlerim bkld. Yere ktm. Tfee dayanrm, kalkmak nerede? (Bizi kan tuttu mutlaka..) Dedim. kulhuvallah okudum. Bir de Elham. Etrafna fledim. Ay elimdeki plak ba parlatyor. Boazm kurumu. Nefesim daralm. Ben de bacanan yanma arkast yatverdim. Ay tepsi gibi mbarek... Ay tepsi gibi incecik bulutlarn arasndan yuvarlanyor. Kyden bir horoz tt. Demek ki sabah yaklam... imdi beni ald m bir dnce... Bir, diyorum, gidip kar ile son defa yatsam nasl olur ki... Bize cezay ok verirler... Bir, diyorum, kar ile yatmak olmaz... Bizden sonra bakasna elverir de ocua kalr.

Alemin piini bize yamar vesselam. Baladm hesaplamaa... (Bu gecenin tarihini aklmda tutarm. Dokuz ay on gn hesaplarm. Onbir gn olsa kabul etmem.) Diyorum. Lakin bu gecenin hesabn bulmak ne mmkn.. (Yahu.. Bugn gnlerden neydi?) Aklma gelmez. (Dn neydi?) O da aklma gelmez. Velhasl, gn de, tarihi de bulamadk. Bulamaynca... (Baka are yok Mustafa, dedim, haydi karakola...) Halbuysa... Kar yedi aylk gebe... Gebe kar hi yeniden ocua kalr m? Bizde cahillie bak... Adam ldrmsn, tavuk ls deil. Elbet tarihini bir yere yazarlar. Sen gnleri ardmsa Onba, Mustantik armaz ya... Bunlar imdi dnyorum, efendi, ozaman iin iinden kamadk ta karakola gidip teslim olduk. Bizim mesele bal gibi idamlk. Bereket versin yamz msait kmad. Onsekizi bitirmiiz de, yirmibiri bitirmemiiz. Yatan indirdiler de yirmidrt sene verdiler... Sazl Mustafa, macerasn hikaye etmedike ruhunun byk bir parasn insanlardan inatla saklyan bir adamdr. Aylarca yanyana yatanlar, O'nun byle bir tam delilik batandan tepeden trnaa kana bulanarak srne srne kp geldiine ihtimal vermezler. Okadar uysal, terbiyeli, sakin bir ocuktur. Okumay mahpusta renmitir. Cezas temyizden tasdik edilip gelmeden evel gece gndz durmadan namaz klarm. Sonra nne kat kat ekilen mahpusluk senelerini unutmak iin bir mddet esrar imi. Sonra saza balam. Kurtulmak midi kalmaynca karsn mahpusaneye arp meseleyi anlatm. eriatas imdi artk biz birbirimize namahrem olduk. Demi. Lakin Emey eriata ile namahremden anlyacak kadn deildi. Olunu smsk tutup yere bakarak kocasn dinledi. Hi birey sylemedi. Giderken gene eskisi gibi amarlarn ykamaa gtrd. Yedi senedir hala eskisi gibi, heray mutlaka mahpusa gelir, heray amarlar gtrr. Uzaktan bir bakta durgun bir kadn gibidir. Lakin biraz dikkat edilirse, bu durgunluun yalanc birey olduu meydana kar. Emey, asla bulanmyan bir akar suya benzer. Onun kadar hareketli ve temizdir. Gzel ocuk yz hibir zaman sknetini kaybetmedii halde, her szde ruhu gizlice rperir ve bu rperti seyredenler iin belli belirsiz bir ehvet titremesini andrr. imdi de kocasn ylece dinliyordu. Kyden kt havadis getirmek adeti deildi. Herzaman hayrl eyler anlatmak istediinden byle susuyordu. Muhtar dmanlk edip ofis hissesini fazla yazm, salmay fazla yazm, elleri Hkmet hissesini gtrmee bir kere yolladysa O'nu kere yollamt. kzn tekini de kurt paralad. Halbuki, Mustata ar bir ciddiyetle neler sylyor. Geldi geleli bir eyh tutmuBir Sleyman efendi... Bir Karaday... Hele bir magrib Yasin'i Hele magrib Yasin'i... Mustafa: Bu Yasini erif, diyordu, bir mbarek kitap... Bizi kurtarsa bu kurtaracak sen ne anlarsn. Beni dinle... Bu kitap... Bu kitab alacaz kar. Bu kitaba tam bir ay hizmet edeceim. Sonunda tashihi karar yapacam. Evrak bozulacak. Bir gardiyan mer var. Bilirsin, kk mer... Tam ikiyz lira veriyor. Karaday raz deil. Koca gardiyan kpekler gibi yalvarmakta... Halbuysa, hkmet adam olduundan ona satmak icab etmez. Biz alacaz. Msrdan bir Arab gelmi. Yasini erif onun mal. Yedi senede bir gelir, bir kitap getirir satarm.

Karaday kime alalm derse ona satyor. imdi arab'm gelmesi yakm. Ben diyorum ki... kzn tekini satarz... ikiyz lira eder. tekine bir ortak buluruz. Tarlalar birlikte ekersiniz. Kyde kznn teki len oktur ha.. ook... yi yleyse... Ben knca... Ben bir kere buradan ksam kz kolay. Kolay elbet.. Ben de Allah'n izniyle karm. Karaday... Karaday da mahpus mu? Mahpus... O kitaba baksa da ksa ya... Sus tbe de... Onun burada bulunmas bize bir devlet... Biz onbe gndr seni bekliyoruz. Sen raz olursan ben el alacam. Yani paray bulursan. El aldm m, marib Yasin'i hazr... kzn tekini sat gitsin... kzn teki ld. Kurt paralad... Mustafa'nn az ak kalverdi. Emey onun dehetli zldn zannederek telasz ve emniyetli konutu: Ali Emmi bize ortak oluyor. Meraklanma. Bu yl zahire fiyatl. Mahsul iyi. Allah bir afet vermezse, kz paras kar. Ben rr Yusuf glere iplik eiri veriyorum, iplik isteyen kyamet gibi. Yiyeceimizi oradan alacam... kz ld ha... O kz m? Tamam... Kar.. Sen bilir misin. Hey Yarabbi Karaday'ya malum olduydu... Tbe estafurullah... Eer Haktaala, sana hidayet eritirirse bir taraftan bir iaret zuhur eder. Dediydi. Bak kar gider gitmez kz satarsn. Sat gitsin.. Kolunu demire dayam, fsl fsl konuurken birden durdu: Hele bekle... Dedi, uradan Karaday'ya seslenmeden olmyacak. Karaday, siyah melah'ma sarlm, ar admlarla Mustafa'nn bir adm nnde pencereye yaklat. Olann yanan okad. Senin adn ne yeen? Hseyin. Ka yandasn. Dokuz. Aferin. Gzlerini ltfeder gibi Emey'e evirdi: Kzm safa geldin. Mustafa bize bir haber verdi. kz kurtlar paralam. Biz zaten ryasn grmtk. Cann sklmasn. Her ite Allah'n bir hikmeti vardr. Bu da bir hikmet, inallah, efendini kurtaracaz. inallah... imdi kz tek kald. Kyde barnacak msn. Barnrm. Barnlmaz m? Crclarn ipliini bkyorum. Komulara ekmek yapsam, bir olumu Allah sayesinde geindiririm. Biz geiniriz. Karaday, alt dudan srarak dnd: yleyse... Pekala.. Kocan sana, ne yapacan syler. Sen de kimseye bir sz amazsn. Byle eyler gizli olacak. Hi kimseye anladn m? Anladm. Aferin... Biz Mustafa ile gayr ahret kardei olduk saylr. Sakn bir eye cann sklmasn. Tarikat yoldal bildiin gibi deildir. Sen

artk bizim kzmz yerindesin. z kzmzdan da ilerisin. Birey iktiza ederse gel, Mustafa'ya syle, O da bana syler, ben de eyh'efendi'ye sylerim, icabna bakarz. Paradan yana, ekinden yana, basmadan, kunduradan yana sakn cann skma... Anladn m? Anladm... Lakin... Lakini neymi? Ben bortan korkarm. Zarar yok. Yaln ayak gezeyim de kapuma borlu gelmesin... Bor nasl sz... Biz sana kzmzsm dedik. Baba ile evlat arasnda bor olur mu? Her ne iktiza ise, bugnden sonra, bizden istiyeceksin. kz satsak, kurtulur mu? Mutlaka kar. Kul cezas, Allah'n emrine kar m gelirmi.. Kul cezas Allah'n emrine kar gelmez... Paray mahkemeye mi vereceksiniz? Sen oralarna karma. Mustafa'ya dnd: Nakadar getireceini syledin mi? Syledim. Ikiyz lira dedim. iyi demisin. Tamam... ite okadar bulunursa Mustafa'nn ii olur. Ben size acdm. eyh hazretleri de acd. Bu paray sokaa atmyacaksmz ki... Bir veren, Allah indinde, hayrl bir ie... Yz kazanr. Eksik olma amca.. Daha ne var ki... Asl sonuna baklacak... Sonunda eyh'efendi sana da el versin. Hem dnyan, hem ahretini kurtar. Ne dersin Mustafa? Olur Day... Versin ya... Ben eyh1 efendiyle konuurum. Pekala.. Bakalm eyh'efendi ne diyecek. Bugnden sonra sen olu, bu da kz saylrsnz. Bakalm, kzmz ky yerinde bir bana brakr m? Sen kncaya kadar buraya gelsin. eyh hazretlerinin evinde misafir olur. Duydun mu? Sen bilirsin. ocuklu bir kan. Rahatszlk vermesin de... Rahatszlk ne demek... Babas deil mi? Bugn senin bana bir hal gelmi olum.. Sen daha tarikata girmediinden bilmezsin. Baksana eyhin mritlerine... Onbe kii. lerinde bir Silo aa zengin, yleyken ellerini ceplerine attryor muyuz.. Tarikat ehli byledir... Benim malm senin, seninki benim. Mslman dardaki kardeine yardm edecek. Tabi bunlar sonra grrsn, renirsin. Birey mi diyeceksin, kzm? Ben ky brakamam. Evimizde kimsemiz yok bizim. Eviniz... Ben senin yerinde olsam onu da satarm, merkebi de satarm. Yalnz tarlalar durur. Toprak satmak Allah'n gnlne g vardndan toprak dursun.. tekileri hep sat. Paray cebine sok. eyh hazretlerinin hanesi, Saray gibidir. Senin gibi ka kii barnr. Hanm da tarikatten... Sana usul, erkan retir. Sen de onlara elinden geldii kadar alrsn. alrm. Ben ilemekten birvakit ylmam. Grdn m ya... Olan maallah bym. Onu mektebe yazdrrz. Mektebe gider misin yavrum? Giderim.

 Aferin sana... Bak kzm... Bir de bu burada... Kocan tabi... Baklmak ister. Sonra... eriatta ayp yoktur. Mahpusluk bir taraftan, sizin hasretiniz bir taraftan. Akamlan ellerin yemei gelir. Bunun burada boynu bklr. ocuk babasnn ekmeini ne gzel, akamlar getiri getiriversin. Sevaptr... Evlad babaya, babay evlada kavuturmak. Hem senin ky yerinde bir bana durman da ben beenmedim. Muhtar dmannz olmasa ne ala... imdi zamane bozuldu. Bozulmaz m? iyi bildin... Ky yerinde... Emey sustu. Karaday'nm anlattklarndan okadar sevinmiti ki az kalsn, kyde ektiklerini, hele yeni yetien delikanllardan nakadar korktuunu bir solukta anlat verecekti.. Mustafa, szn hi ummad bir tarafa doru nasl olup ta dndne aakalmt. Yrei hzl hzl vuruyor, yedi senedenberi ilk defa, iine dt karanlk ve havasz kuyudan kurtulmak zere olduuna inanyordu. Dnya zerinde artk yalnz deillerdi. eyh'efendi raz gelse... eyhefendi raz gelse... Elini per yalvarrm... Diye yutkundu. Karsn ok dnyor, ok kskanyordu. Her ayn onbe gn, ayrlk hasretiyle, onbe gn, Ya gelmezse... Ya bizi brakr bakasna giderse... azabiyle gemekteydi. imdi bana eyhefendi gibi bir baba... Hey Allah'm Hey Allah'm... Karaday, kaim sesiyle kzyla konuan ok daha yal bir dedeye benziyordu. Hseyin'in be, alt senede kocaman jandarma a vuu olacam, karakol kumandanlna geeceini mjdeledikten sonra karkoca'y ba baa brakt. eyh1 efendi ogn di doktoruna gittiinden akam grp meseleyi halledecekti. Emey yedi senedenberi ilk defa, ehirde iki gn kalyordu. Gece eyh Sleyman efendi'nin evinde misafir olacakt. Mustafa'ya bir ey sylemedi ama, buna memnundu. Erkek lerden ziyade karlarla geineceini biliyor, eyhin karsn grdkten sonra karar vereceine seviniyordu. Emey, ertesi sabah mahpusaneye bir sr iyi havadisle geldi. Birkere eyh'efendi'nin evi camiye benziyordu. Malatya'nn, ulu camii gibi byk bir ev. Bykl bir tarafa, her odann duvarnda Kur'an yazlar asl. eyhin kars da iyi yrekli bir kadnd, ihtiyard. Biraz da illetliydi. Bir kere bacaklar, nah, Emey'in beli kadar imiti. Tuzlu suya koymazlarsa, outurmazlarsa yatamyordu. Evde hizmetkar m ararsn. Bir kere Hsniye hanm vard ki, Vay yavrum, sen ne de gzelsin.. diyerek yanan on defa pmt. Hseyin'i de pek sevmilerdi. eyhin kars dourmadndan kk ocuklardan pek hazzediyordu. Ky brakp oraya yerleeceini haber vermiler besbelli, Hsniye hanm Grdn m ne ala.. Burada oturur keyfine bakarsn.. demiti. Hsniye hanmla bir odada yattndan karnn sabaha kadar azn aradn sylerken Emey kurnaz kurnaz gz krpyor, Erkekler byle eyden anlamaz, diyordu, illetli kar bir laf edermiki ola.. Hsniye hanm Tbe.. Gnaha girdin.. diyerek azn akadan amarlamt. eyh'efendi Peygamber gibi bir adamd. Hem de kendisine el vereceinden... Bu el vermek her neyse, arada ka, g te kalmazm. Emey orada gardiyan kk mer'in karsn da grmt. Bu da pek

krpe bir kzd. Biraz somurtkand. Kendisine ters ters bakm, bir laf etmeden ban teye evirmiti ama, Hsniye hanm Kusuruna bakma... Cinlidir. Arada srada baylr demiti. Mustafa iki gnde hayatnn bukadar deiebileceine bir trl inanamyor, derin derin iini ekerek, ban sallayp duruyordu. Dn gece sabaha kadar uyuyamamt. Artk, Emey'in, mallar ucuz pahal satmas iin bile kye gitmesine raz deildi. Sanki oraya giderse bir umulmadk felaket vuku bulacak, kz asla geri dnmiyecekti. Bir are olsa da, artk buradan hi ayrlmasa... Maln ne deeri var... U aa, be yukar... eyh Sleyman efendinin, eer isterse, kendisini tasdik edilmi 24 sene cezadan kurtaracana emindi. Btn mritleri, buna yemin ediyorlard. Tabi, Mustafa da biraz gayret sarfedecekti. Gayret te, eyhefendi iin deil ya... Hep kendisi iin... Verdii dersleri gc yettii kadar yapmak. Hem dnyasn, hem ahretini kurtarmaa elverir.Okadar sabrsz diki, karsyla ocuunu eyh'efendi'nin evine almaa raz olduu mjdesini Karaday kulana fsldar fsldamaz, bir takm vazifeler yklenmek, bu minneti daha imdiden demee balamak arzular duydu. Gzleri ya iinde, Karaday'nm ellerine kapand. Yol gstermesini, derslerin en zorunu, en arn vermesini rica etti. Ozaman Karaday, insann iini rperten esrarl bir glmsemeyle Yook... Byle acele deil... Sana tarikatn yolunu ben anlatacam. Hepsinin sras var. Lalan madem ki ders istedin. Pekala., ilk ders: Srrmz saklamaktr. Ehli tarikat sr tutacak. Cennet'in kapusu, dille alr, dille rtlr. Dnya mnafk oldu. Her kafadan bir ses kyor. Yabanclar sana bizim iin birey sylerse, O laf nasl bir laf olursa olsun bana haber vereceksin. Biz sana birey sylersek, O laf nasl bir laf olursa olsun carna bile sylemiyeceksin.. Demiti. Mustafa zaten 350 kiilik mahpusanede bir bana yaayan adamlardand. Kara day, ona, huyuna gre ders vermi oluyordu. Mustafa gizlice sevindi. O dehetli arapa yasini iin ikiyz lira istenmesi, dorusu neden saklamah, bir az karnn bulandrmt. imdi artk duyduu bu eylerden utanyor, Kara daynn yzne bakamyordu. ocuuyle karsn bedavadan besleyecek insanlar kendisini elbette dolandracak deillerdi. ok kr, yrei dzelmi, ayrlrken Mustafa kimbilir kanc defa ayn sz tekrarlad. Bak ben bekliyorum kar! Be gn dedi mi burada olmalsn. Alt gne kalrsan gerisini artk sen dn. Olan mektebe verecekler... Paraya bakma... kz, merkebi... kab, kaa sat... Sana bir kat yatak elverir. Bir kat yatak... kiyz liray da bekliyorum, Yasini erifi gardiyan mer alrsa... Muazzep yasinini... Senin akim m erer... Dur hele nereye kz?.. Dn bir... Yzne bakmayalm m eolusu... Glersin... Sevinirsin de... abuk gelmeli... be gnde... Ulan kan!... Yiitsen drt gnde gelirsin... Seni greyim... Babann kz isen... Baban, Allah rahmet eylesin... Emeyin babas, yaman bir herifti, drt muharebeye girmi, Ingilizde esir kalm, orada, arap iindeyken, hikmeti hda, vcudunu bir ban kaplamt. Acmaz cinsden bir ban. Etraf cerahatli de bann ortas bann ortas siyah kabuklu. Batan, kan soyu... Batnca

yerinde ylan zehri gibi mosmor lekeler lekeler brakm ve sa baldrnda bu lekelerden bir yaz hasl olmu. Hocas okuduydu. Eski harflerle (Allah) yazs. Zaten rahmetli son zamanlarda dnyadan elini ekti, iyi saattelere, ecinnilere kart idi ya... Kendi kendine sylenir, iaretler eder, dalar bayrlar gezerdi. Duymularda, derin hocalardan ikisi taa Erzincandan baldrmdaki yazy okumaya gelmilerdi. Allahm bir hikmeti canm... Bir hikmeti!. Emeyin babasna ltfettii allahm bu hikmeti, her halde, frengi olmalyd. O cumartesi, eyh Sleyman efendi, dilerini yaptrmaktan erken dnmt. Koua gitmeden Muradn odasna kt. O sra Murat yemek yiyordu. Beraber yediler. eyh efendi, temiz elbisesi, kunduralar ve ftr apkasiyle orta yal bir mektep muallimine benzemiti. Yorgun deildi. Yemekten sonra, adeta bir bor dyormu gibi, cebinden Muradn defterini kard. Sahifalar ayrp uzatt: Buyurun bu da bizden bir hatra olsun. Murat defteri ald. Fevkalade gzel bir yazyla sabk mebuslardan Nzhet efendinin u gazeli yazlmt: Siyah bahtn nedir fark cihann bahtiyarndan Feragat etmedik var m hayatmstearmdan Felaket babanm ektii tohmu felakettir Anmm kurtulan yoktur felaket intehamndan Ne srdr hayret efza byle yokluk ire bu varlk Ne duyduk bu hayatn devreden leyi niharmdan Mutalsam bu vcudun asimi idrak eyleyen kimdir Sual ettim bilen yk nevcivan u ihtiyarndan Dn bu kasvetabad felekten kam alan varm Btn ekva ederler hasta hali intizarndan Nebilerden ada gelmez delilerden eser yoktur Haber kmaz safvet garibanndan Gelenler bize ban eyvah gidenler ebkem olmular Barsan kimse kaldrmaz ban mermer mezarndan Gel ey dil gezme sahray beyaban! teallukda Acep kimdir haber vermi bu deryann kenarndan Kurulmu haymeinuru mesaffa ire aklar Temaay cemalengiz geip dar diyarndan Fena bulmaz zeval ermez bu arhm var bir stad Aman Nuzhet sakn ayrlma bu azm kararndan. Murat bunu yksek sesle vezne uyarak okudu. Bitirince eyh efendi sordu : Nasl beendiniz mi efendim? Teekkr ederim. Ne gzel yaznz var. Bana bir de levha yazacaktnz. Vadinizde duruyor musunuz? Siz bu iiri beendiniz mi? Hayr! Pek mitsiz bir havas var! Nzhet baba iin farknda. Hatta kendisi, bizzat kendisi de pek beenmiyor ki (Bu herifin stadn aman inkar etme!) diyerek yreine kuvvet vermee alyor. Deftere bakarak sustu. Garip bir tesadfle bu iirin yazld sahifanm karsnda cumhuriyetten evvel ve cumhuriyetin ilk senelerinde krdistandaki dere beylik adetlerine ait notlar vard,

candarmalara (zn unu teresler!) diye bardm. O zamanlar kurtluk devri bey!.. Candarma bize karmazd. Oturdum tan stne mahkeme ettim. Haksz taraf be altun verdi... Murat glmsedi: Bu iir, eyhim... mitsizlikle dolu. Halbuki ben mitli bir adamm. Dokuzuncu beyiti neden iaretlediniz? ite onu levha yapp size hediye edecektim. Siz de bir eyler hazrlayacaktnz. Aklma gelen baz beyitleri, msralar bir yere kaydetmitim. Yalnz bu iir karsnda midim krld. Neden? Sizin hislerinize uymayacak. Malm ya bizim hattatlmzda bir gzel san1 atlar ubesidir. Beenmediiniz bir ey zerinde ruhunuzla alamazsnz... Zarar yok. Bir bakalm. Murat, kitap rafnn zerinde duran bir kad ald. Buna bir haftadanberi aklna gelen baz iirleri kaydediyordu. Buyurun. Pek acele kaydettim. Ben okuyacam. Hangisini mnasip grrseniz. Temize ekiveririm. Bunun airini unutmuum: Bu gzel. Bir ka tane daha var. Onlar da okuA yaym da gene siz bilirsiniz. Akif beyi u msran ben pek severim : Olsa haa dam oktan ederdim ak ak Byle mi birlik yarab sadhezaran yarabbi Avni beyden : Kimse idarak etmedi manasn davamzn Biz dahi hayranyz davayi bimanamzm Pek ala o kad bana verin. Birisini seerim. yleyse... Ben onlar temize ekeyim. Mamafih siz de ham sofulardan deilsiniz eyhim. nsanlarn zaaflarna, ben anlyorum merhametiniz var onun iin sevimli bir adamsnz. Hem de ben nerdense bir kanaat peydahlamm: Bana, sanki mistik insanlar, yani ruhaniyete fazla balanm olanlar, ehevi hislere pek fazla dkn gibi geliyor, yle ki allah muhabbetinde bile bir eit ak, ama btn ihtiraslariyle maddi bir ak ihtiyac seziyorum. Bilmem nasl anlatayim: Mesela. sanm kadn dmanl ile Muhammedin kadm dknl bile bence hemen hemen ayni ey: Ayni behimi his cokunluunun iki zt tezahr. Malum ya, oklukla yokluk nihayet bir yerde buluuyorlar. Ne dersiniz? Sleyman efendi, parlak, kara gzlerini krptrarak dncelerini saklamaa alt. Zannetmem, diye tane tane cevap verdi. Allah sevgisi maddiyatla izah edilir bir duygu deildir. Ben bilakis zannediyorum. nk bizzat allah fikri yani allah tarifi bile pek ok beeri. Allah, adeta iyi ve kuvvetli taraflariyle, hatta ktlkleri ve zalimlikleri ile pek ala bytlm bir insandan, tpk, tpk muhayyel bir insandan ibaret. Ona izafe edilen sfatlar ben hep byle dndm. Zaten insanlar tarafndan hikaye edilen ve dier insanlarn idrakine arzolunan hi bir hayal yok ki esasn maddeden alm olmasn. Cennet, cehennem, mira, agraf, kyamet, terazi, maher, sur, hepsi akl almaz derecede bytlm. Baz kitaplar, ruhu bile (siz ruhu pek merak ediyorsunuz) lm esnasnda

bir insan gibi tehayyl etmiler. Melekler onu vcudmzden nazikane karp izzet ve ikramla gk yzndeki yerine gtrrler: Bu bana her zaman koltuk merasimindeki bir taze gelini hatrlatt. Bunlarn asln pek bilemiyoruz ki... Basit insanlarn aklna sokmak iin... Deil mi ya... Baka are yok. insan nihayet insanda kalmaa, grd, elledii, tatt, lezzet ald, yahut ztrap ektii eylerle konuabiliyor. Mutasavvuflar, ne gzel bir are bulmular. Cemal ak olmakla Allaha ak olmak arasndaki fark kaldrvermiler. bir oklar gulamperestlii dahi, manevi bir aka kartrm. Haa! Evet... Sevgilide Allah, Allahda sevgiliyi grmek biricik aredir: Bu, ikisi hatta iin de yani allah, sevgili ve ak iin de bir byk kolaylk. te byle dndmde, kendisini, dine, ahrete, fazla ibadete verenlerde ben daima maddi bir ak ihtiyac gryorum. Ahlak kaytlariyle kendisini teki insanlardan daha fazla balamaa mecbur sayan hemcinsimiz, yreiyle daha hayasz oluyor. Buna bir baka misal verirler. Franszlar, cinsi mnasebette son derece ak bir millettir. Edebiyatlarnda hristiyanlm kadn dmanl yoktur, ingilizler, harici grnleriyle bilhassa edebiyat katolik ahlakna sim sk bal gibidirler. Halbuki ruhiyatlar bu iki milletten ingilizlerin ruh alimlerinde yani cemiyetten ayr tek balarna kaldklar zaman Franszlarla kyaslanamayacak kadar ahlaksz ve behim hislere malp olduklarn tesbit etmiler. Kfretmek nasl baz insanlarda tkenin azalmas, hatta tkenmesi neticesini veriyorsa, demek ki, ehev hislerin lafn etmek de, bu duyguyu bir miktar tatmin ediyor. Siz, mesleiniz icab, benim gibi konumamaa, baz mnasebetlerden kendinizi uzak tutmaa mahkm olduunuzdan phesiz, benden daha fazla bunlara dknsnzdr. Yok yok... iddia edecek deilim. Ben belki yanlyorum amma, yanldmz halde, deitirmee lzum grmediimiz ne kadar dncelerimiz vardr. Byle de dnseniz... Kendi iimde cereyan eden hislerin ancak bana zarar olur. Binaenaleyh gene allaha gnl vermek, vermemekten iyi. Lakin her zaman kendinizi ayn kudretle kontrol edebilirsiniz... Bakn eyhim, sizin gznzde acaiplir parlt var ki... Nasl diyeyim, en cahil bir kadn bile bunun manasn kolayca anlar. Umumiyetle memnu eylere kar duyulan acaip arzu ile, ne bileyim, kocaman bir eyhi batan karmann verecei edepsiz zafer hissiyle... Canm mesela eytan beni ifal etse mi daha ok zevk duyar, sizi ifal edebilse mi? Kadna da bir ok kitaplar eytan diyorlar. eyh Sleyman efendi, saklamaa alt bir gururla glmsedi: Hi olmazsa ben bu dindarlardan deilim, dedi, byle bir ceht yapmaa imdiye kadar lzum grmedim. Tabii, dnya pek ziyade bozuldu. nsanlar hi bir ey sylemezlerse iftira ediyorlar... Siz... Yok eyhim... samimiyetimi baka manalara ekmenize raz olamam. Ben hakknzdaki dedikodular byle dolambal bir yoldan anlatacak

adam mym? Sizi hi krmadan, kendime kstrmeden de pek ala duyduklarm anlatabilirim. Karn ner eye raz... Tek beni boamasn da, stme ne halt ederse etsin diyor. eyh birdenbire ayaa kalkt. Yz mthi bir hal alvermiti. Elini vuracak gibi kaldrd: Defol... k... Hemen k... kmayacam. Btn Malatya duysun!.. Dnyann en alak adamsn. Namussuz! eytan! Bana by yaptn. Beni batan kardn. Beni yaktn... Vur haydi vur... Vursana.. Hergele... Ah, eytan eytan Yeni kary buldun beni... kouyor... Haydi vursana... Beni bu hale sen getirdin... Bak... entarisinin yakasn bir ekide at: Etimi yedin... Her tarafmda dilerinin yeri var... Ahlaksz... Hayvan!... Ses gittike kslyor, son szleri nefes darlna uram bir adam gibi gsnden hrlt ile kyordu. eyh.Sleyman efendinin eli yle havada kalakalmt. Gardiyan merin gen kars birden bire sustu. Bir kere etrafna baknd. Sanki demindenberi akln kaybetmiti de imdi kendine geliyordu. Yz mthi ve mitsiz bir kederle sarkt. Mtecaviz dudaklarn bir titreme kaplad ve birden bire pek alk bir hareketle kendisini eyh Sleyman efendinin ayaklarna att. yzn betona srerek, Affet! affet! Sen benim allahmsm... Affet! diye yalvard. Murat byle bir kepazelii asla beklemediinden yle ard ki mdahaleyi bile akl edemedi. eyh Sleyman efendi, alk bir hareketle kadn yerden kaldrmaa urayordu. Nasl biteceini bilemedii artc bir vaziyetten pek kolay kurtulmu gibi yzne bir rahatlk gelmiti. Ne yaparsn birader! manasna Murada bakarak ban sallad. Kadn, yz toz iinde kalkmamakta inad ediyor, kk vcudunu, eyh efendi mit edilmez bir kuvvetle yukar ekerken dizlerine sarlyor, ban, oyluklarnn arasna saklamaa alyordu. Murat arkasn dnmekten baka are bulamad. Fakat sanki sade kulak kesilmiti her fslty, her hrty, sonuna kadar duyuyor, ve bir daha unutmamak zere iine yerletiriyordu. Pek ziyade bekledii halde ikisi de bir tek kelime olsun sylemediler. Demek ki gzleriyle anlamlard. Kadn ayaklarn srkleyerek kp gitti. Murat, bu acaip adamla nasl yz yze geleceini, ba baa kalmann deminki vaziyetten daha beter olduunu dnyordu ki eyh Sleyman efendi sakin bir sesle. ite bunun iin, bu biarenin buraya gelmesini istememitim efendim dedi. Yz eskisi gibi sakindi ve belli belirsiz glmsyordu. Siz elbette her eyi anladnz diye devam etti, ilk nce belki alelade bir kadm kskanl zannetmitiniz. Halbuki sonunda biarenin yar deli olduunu grdnz. Evet, yar delidir: Zaten pederi de ayyat: Rakdan atlayp ld. Bunu bana smarlamt. Gardiyan mere ben verdim. Galiba bu izdivala yanl bir i yaptk. Kendimi sulu grdmden her szne katlanrm. Rahat gzlerle Muradn gzlerine dikkatli dikkatli bakt: Hata ettik. Malumu aliniz eriatta ayp olmaz. Kz verdiimiz zaman henz onbe yanda idi. Gardiyan mer ise... Ufak tefek olduuna aldanmayn. Tenasl aleti son derece byk imi. ilk gece, birden bire zorlayinca... Anlyorsunuz deil mi? bir anlaamamazlk balam. Bu kendisini ektike teki srar arttryor, insanlar mahrum kaldklarna haris olurlar. Uzun mddet

bizden sakladlar. Nihayet sinir nbetleri bu hale gelince duydum. imdi ikisi de benden imdat istiyor... Halbuki ben ne yapabilirim!... deil mi efendim?.. Bir an glmseyerek durdu: Msadenizle... elini uzatt. Eli ter iindeydi: Size Erzurumlu Hakk efendiden bir msra yazacam: Katreyiz alemde lakin dilde derya olmuuz. Bu kitabeyi okudunuz mu? tabii... Ben de aptal gibi sordum. Size bu msra hatt talik ile yazacam. Murat akn akn teekkr etti.

Bandrol uygulamasna ilikin usul ve esaslar hakknda ynetmeliin 5 maddesinin ikinci fkras erevesinde bandrol taimasi zorunlu deildir. Son . Bu Kitap bizzat benim tarafmdan [ [ By Igleoo ]] tarafndan www.CepSitesi.Net - www.MobilMp3.Net - www.ChatCep.Com Siteleri iin hazrlanmtr .E-Book ta kimseyi kendime rakip olarak grmem bizzat kendim orjinalinden tarayp E-book haline getirdim ltfen emee sayg gsterin. Gsterinki ben ve benim gibi insanlar sizlerden ald elektrikle daha iyi iler yapabilsin. Herkese sayglarm sunarm . Sizlerde almalarmn devamn istiyorsanz emee sayg duyunuz ve paylam gerek adreslerinden takip ediniz. Not Okurken gznze arpan yanllar olursa bize neriniz varsa ya da elinizdeki kitaplar paylamak iin bizimle iletiime gein. Teekkrler. Ne Mutlu Bilgi iin Bilgece yaayanlara.

By-Igleoo - www.CepSitesi.Net