Kantutegia

AHAIRE zahar huntan – Euskal kanta AHAIRE zahar huntan – Euskal kanta
HITZ BI
Bla, bla, bla, bla, bla, bla, bla,bla, bla, bla, bla, bla, bla
Ahaire zahar huntan bi berset berririk Bla, bla, bla, bla, bla, bla, bla,bla, bla, bla, bla, bla, bla
alagrantziareki khantatü nahi tit; Bla, bla, bla, bla, bla, bla, bla,bla, bla, bla, bla, bla, bla
bihotza libratürik phena orotarik Bla, bla, bla, bla, bla, bla, bla,bla, bla, bla, bla, bla, bla
desir nian maitia beitüt gogatürik. Bla, bla, bla, bla, bla, bla, bla,bla, bla, bla, bla, bla, bla
(Zuberoako kanta tradizionala) Bla, bla, bla, bla, bla, bla, bla,bla, bla, bla, bla, bla, bla
Koldo Mitxelena institutuko euskara taldea
1 2
http://www.atxukale.com http://www.atxukale.com
021. Artillero............................................................................... 27
022. Astoa Balaan...................................................................... 28
023. Atzo, atzo, atzo ................................................................. 29
024. Azken agurraren negarra ................................................... 29
AURKIBIDEA 025. Baga, biga, higa ................................................................. 30
026. Baldorba............................................................................. 31
Hitz bi ......................................................................................... 2 027. Balearen bertsoak.............................................................. 32
Aurkibidea ................................................................................. 3 028. Baserritarrak ...................................................................... 34
029. Basoilarrak kanatzten dizu ................................................ 34
KANTAK NAHAS-MAHAS 030. Bautista Bazterretxe .......................................................... 35
001. Agur, jaunak....................................................................... 10 031. Begiak parrez-parrez ........................................................ 36
002. Agure zaharra .................................................................... 10 032. Bentara noa ...................................................................... 37
003. Ai, hau edari zoragarria...................................................... 11 033. Beti penetan ...................................................................... 37
004. Aita semeak ....................................................................... 11 034. Bizkaia maite...................................................................... 37
005. Aitormena........................................................................... 13 035. Boga, boga......................................................................... 39
006. Aitorren hizkuntz zaharra ................................................... 13 036. Bortian Ahüzki ................................................................... 39
007. Ala kinkiri ........................................................................... 14 037. Donostiako hiru damatxo ................................................... 40
008. Aldapeko ............................................................................ 15 038. Egia da, egia da ................................................................ 43
009. Ama begira zazu ................................................................ 15 039. Egun da Santi Mamiña....................................................... 44
010. Ama eta alaba.................................................................... 17 040. Egunsentia ......................................................................... 44
011. Amaren bularra ................................................................. 18 041. Elurra teilatuan .................................................................. 45
012. Amerikara noa.................................................................... 19 042. Ene maite Kattalin.............................................................. 46
013. Ameriketara joan nintzan ................................................... 20 043. Eperrak badititzü ................................................................ 47
014. Andre Madalen................................................................... 20 044. Eperraren kanta ................................................................. 48
015. Antoni eta Anton ................................................................ 21 045. Erregek gizon ederrik ........................................................ 48
016. Araban bagare .................................................................. 22 046. Euskal Herrian euskaraz.................................................... 49
017. Ardo gorri naparra.............................................................. 23 047. Ez dizut irikiko .................................................................... 50
018. Ardoa edanda .................................................................... 26 048. Ez, ez dut nahi ................................................................... 51
019. Ardoa eta gizona ............................................................... 26 049. Ez nau izutzen .................................................................. 52
020. Arratsalde honetan ............................................................ 26 050. Ezkongaietan ..................................................................... 53
3 4
051. Furra furra .......................................................................... 54 081. Lepoan hartu...................................................................... 82
052. Gaztelugatxe ..................................................................... 55 082. Loa, loa txuntxurrun berde ................................................ 84
053. Gora ta gora beti ................................................................ 56 083. Loretxoa ............................................................................. 85
054. Gu gazteok gaur gabiltza .................................................. 58 084. Mahatsaren orpotik ........................................................... 85
055. Guk euskaraz..................................................................... 59 085. Maite bat maitatzen det...................................................... 86
056. Gure aitak amari ............................................................... 59 086. Maite, maite ....................................................................... 89
057. Gure kuadrillan................................................................... 60 087. Maitiak galdegin zautan ..................................................... 90
058. Gure Violeta ...................................................................... 61 088. Maritxu, nora zoaz? ........................................................... 91
059. Guretzat berdin dira .......................................................... 61 089. Matalaz .............................................................................. 91
060. Habanera ........................................................................... 63 090. Mendian gora ..................................................................... 92
061. Haika mutil ........................................................................ 64 091. Nafarroa, arragoa .............................................................. 93
062. Haurrak ikasazue .............................................................. 65 092. Nere andrea ....................................................................... 95
063. Hautxo polita ..................................................................... 67 093. Nere herriko neskatxa maite .............................................. 95
064. Haurtxo txikia ..................................................................... 67 094. Nere maitea ...................................................................... 96
065. Hegoak ebaki banizkio....................................................... 68 095. Neskazaharrak................................................................... 96
066. Herribehera ........................................................................ 69 096. Nirekin................................................................................ 97
067. Ikusi mendizaleak .............................................................. 70 097. O gu hemen ...................................................................... 98
068. Ilunabarra........................................................................... 71 098. O, Pello Pello! ................................................................... 99
069. Isil-isilik dago...................................................................... 71 099. Oi ama Eskual Herria......................................................... 100
070. Itsasoa laino dago.............................................................. 72 100. Pello Joxepe ...................................................................... 100
071. Itasontzi baten.................................................................... 73 101. Pipa hartuta ....................................................................... 101
072. Ituringo arotza .................................................................... 74 102. Prima eijerra....................................................................... 102
073. Izarren hautsa ................................................................... 74 103. Primaderako liliak............................................................... 102
074. Izotz-ondoko eguzki .......................................................... 76 104. Salamankara...................................................................... 102
075. Joxe Mielen batela ............................................................. 78 105. San Simon eta San Juda ................................................... 103
076. Kalera, kalera..................................................................... 78 106. Sehaska kanta ................................................................... 104
077. Kapitain Pilotu .................................................................... 79 107. Txarmangarria.................................................................... 105
078. Kontrapasa ........................................................................ 80 108. Txantxibiri........................................................................... 106
079. Lastozko zubia .................................................................. 80 109. Urso luma gris gaxua ........................................................ 107
080. Lau teilatu .......................................................................... 81 110. Uso txuria........................................................................... 107
5 6
111. Xalbadorren heriotzean...................................................... 109 139. Nagusiya ta maizterra ........................................................ 146
112. Xoxuxak galdu du... .......................................................... 110 140. Oraingo neskatxen jazkera ................................................ 148
113. Zazpi Euskal Herriek ......................................................... 111 141. Pasaiako herritik ................................................................ 150
114. Zenbat gera........................................................................ 112 142. Solferinoko itsua ................................................................ 151
115. Zilbor hesteak ................................................................... 113 143. Triste bizi naiz eta .............................................................. 154
116. Zorionak ............................................................................ 115 144. Ume eder bat ..................................................................... 154
117. Zu, gazte sentimental ........................................................ 116 145. Urrundik ............................................................................. 156
118. Zure begiek ........................................................................ 117 146. Zibilak esan naute.............................................................. 158
BERTSO ZAHARRAK ERROMANTZEAK

119. Agur, Xiberua! .................................................................... 120 147. Alostorrea .......................................................................... 160
120. Ai, zer plazerra! ................................................................. 121 148. Atharratzeko gaztelua ....................................................... 160
121. Aizazu, Suantxa ................................................................. 122 149. Brodatzen ari nintzen ........................................................ 161
122. Andre txarraren bentajak ................................................... 124 150. Eijerra zira maitia .............................................................. 162
123. Behin batian Loiolan .......................................................... 127 151. Goizian goizik .................................................................... 163
124. Biba Rioxa.......................................................................... 127 152. Haltzak eztü bihotzik ......................................................... 164
125. Bizkaiko txerriari jarriak...................................................... 129 153. Jaun barua ........................................................................ 165
126. Domingo Kanpaina ............................................................ 131 154. Maitia nun zira? ................................................................. 166
127. Gazte-gaztetatikan............................................................. 131 155. Peru gurea Londresen ...................................................... 167
128. Gernikako arbola................................................................ 132 156. Txori erresiñula ................................................................. 168
129. Gitarra zahartxo bat ........................................................... 133
130. Goizian argi hastian ........................................................... 134 GABON ETA ERRONDA KANTAK
131. Hara nun diran ................................................................... 134 157. Ai, hau gauaren zoragarria ................................................ 170
132. Herriko festak..................................................................... 135 158. Atozte kristauak ................................................................. 171
133. Ikusten duzu goizean......................................................... 136 159. Belenen sortu zaigu ........................................................... 171
134. Iparragirre abila dela .......................................................... 139 160. Bihotz sutuakin................................................................... 172
135. Iya guriak egin du............................................................... 140 161. Birjina maite ....................................................................... 172
136. Loriak udan ihintza bezela ................................................. 141 162. Dios te salve! ..................................................................... 173
137. Maria Solt eta Kastero ....................................................... 142 163. Gaueko izar........................................................................ 177
138. Markesaren alaba ............................................................. 142 164. Hator, hator ........................................................................ 177
7 8
165. Haur eder baten bila .......................................................... 178 001. Agur, jaunak
166. Haurtxo maite..................................................................... 180
167. Horra Mari Domingi............................................................ 180 Agur, jaunak; jaunak, agur,
168. Mesias sarritan................................................................... 181 agur t’erdi! (Bis).
169. Oi, Bethleem ...................................................................... 182
Denak Jainkoak, iñak gire,
170. Olentzero ........................................................................... 183
zuek eta bai gu ere.
171. Santa Ageda ...................................................................... 184
172. Toberak.............................................................................. 191 Agur, jaunak, agur,
agur t’erdi, hemen gire.
Agur Jaunak.
002. Agure zaharra

dddd
Agure zahar batek zion bere etxe ondoan
goizean goiz lantokira irteten nintzanean:
Ez al dek, gazte, ikusten gure etxola zein dan?
desegiten ez badugu, bertan galduko gera.
Baina guztiok batera saiatu hura botatzera,

usteltzen hasita dago-ta, laister eroriko da.
Hik bultza gogor hortikan, ta bultza nik hemendikan,
KANTAK
ikusiko dek nola-nola laister eroriko dan.
Baina denbora badoa, nekea zaigu hasi,

NAHAS-MAHAS eskuak zartatu zaizkit, eta indarrak utzi.
Usteltzen badago ere, karga badu oraindik,
berriz arnasa hartzeko esaigun elkarrekin:
9 10
Berriz ikusi beharko dugu
Baina guztiok batera saiatu hura botatzera (...) behi gizena auzoan,
berriro ere ez da faltako
Agure zaharra falta da gure etxe ondotik, trapu zaharrik kakoan.
haize txar batek hartu ta eraman du hemendik.
Haur batzuk ikusten ditut eta inguraturik, Aita-semeak...
aitona zaharraren kanta nahi diet erakutsi.
Eta lapurrek ohostu dute
Baina guztiok batera saiatu hura botatzera (...) guk gendukana etxean,
eta gu gaude erdi biluzik
beti inoren menpean.
003. Ai, hau edari zoragarria
Aita-semeak...
Goizean sartu tabernara eta
ateratzen naiz azkena. Hondamendia gertatu zaigu
Egun guztian zurrutian ta geure etxean horrela,
ez zait betetzen barrena. guztiok bizi nahi dugu baina
Ai, hau edari zoragarria nola biziko bestela?
neri gustatzen zaidana!
Maria Jesus, bihotzekua, Aita-semeak...
bete hamaseigarrena.
Geurea dugu erru guztia,
geurea dugu osoan,
004. Aita semeak ez inori ba errua bota
Euskal Herria hiltzean.
Aita-semeak tabernan daude,
ama-alaba jokoan. (Bis) Aita-semeak...
11 12
Baina gaztea naiz eta daukat 006. Aitorren hizkuntz zaharra
etorkizuna eskuan,
ez zaigu hilko Euskal Herria Aitorren hizkuntz zaharra Usain goxodun hizkuntz
ni bizi naizen artean. nahi degu zabaldu, txukun ta argia,
005. Aitormena munduaren aurrean biraorikan ez duen
gizonki azaldu; hizketa garbia.
Ez dira betiko garai onenak baldin gure zainetan
azken finean gizaki hutsak gara. odolik badegu, Gora euskera maitea
Barearen ostean dator ekaitza. euskaldunak euskeraz zoragarriena,
Udaberri berririk ez guretzat. hitz egin behar degu. euskaldunen artean,
Denborak aurrera etengabian maitagarriena.
ta orain ezin eutsi izan giñana Zein hizkuntza ederra, Munduan sortu zanik
“rutinaren” morroiak bihurtu gara euskera guria! hizkuntzik zaharrena,
laztana lehen baino lehen aska gaitezan. inon ez det aurkitzen gora ta gora euskaldunak
beste bat hobia. eta gure euskera.
Ohartu gabe arrunt bilakatuta.
Ohartu gabe heldu gara mugara.
Mundua jautsi zaigu gainera
maitia lehen baino lehen aska gaitezan.
007. Ala kinkiri
Ez dakigu non dagoen hoberena. Erran dut, erranen eta errango,

Bila dezagun beste lekuetan. ez naiz isilik egongo,
Bai, zin dagizut ez dizudala inoiz gezurrik esan eta zaude plaza hontako dama gazteak
zihur ezin izango zaitudala ahaztu inoiz ez dira moja sartuko.
aitortzen dut izan zarela ene bizitzaren onena
baina orain, maitia lehen baino lehen aska gaitezan. Ala kinkiri, ala kunkuru,
ala kinkiri kunkuru kanta,
ala kinkiri kunkuru kanta
13 14
gu bezalakoak dira, 009. Ama begira zazu
hola!
Ama, begira zazu
Erran dut, erranen eta errango, leihotik plazara;
ez naiz isilik egongo, ni bezelakorikan
plaza hontako gizon gazteak plazan bai ote da?
ez dira fraile sartuko. Lai, lai, lai, tra la ra la ra lai (bis).
Ala kinkiri... Begiak erne ditut,

bi zangoak arin:
Erran dut, erranen eta errango,
ez naiz isilik egongo, hoinbertze doainekin
plaza hontako gazte guztiak ez nauke mutxurdin.
ezkontzan dira sartuko. Lai, lai, lai, tra la ra la ra lai (bis).
Ala kinkiri... Heldu den primaderan

arropa txuritan,
ederra izanen naiz
008. Aldapeko mahain-sainduetan.
Aldapeko sagarraren adarraren puntan, Lai, Iai, Iai, tra la ra la ra Iai (bis).
puntaren puntan,
txoria zegoen kantari. Mutikoen artean
Xiru liru li, xiru liru li. itzul-inguruka,
Nork dantzatuko ote du soinutxo hori? gizon-gaitzat badauzkat
dozenan hamaika.
Lai, lai, lai, tra la ra la ra lai (bis).
15 16
bizitzen munduan,
Aurra ahal badaite, ez det nik agure zaharrikan
hala izan bedi: nahi nere ondoan.
lehen gure aldi zen, Ama: Neska, egin zan amaren
orain zuen aldi. esana berehala.
Lai, lai, lai, tra la ra la ra lai (bis). Izango haiz ederki
markesa bezala,
ez hadinela izan bada
holako ustela.
010. Ama eta alaba
Alaba: Ama, nola nahi du hori
Alaba: Amak ezkondu ninduen gogoz egitea?
hamabost urtetan. Beste gauzatxo bat det
Senarrak gehixeago nik borondatea:
larogei nonbait han, Diru gabea nahiago det
eta ni neskatila gazte senarra gaztea.
nola nindeke izan?
Ama: Neska, etzanala hartu
Ama: Neska isilikan hago dirurik gabea.
aberatsa den hori. Bestela izango den
Pazientzin pasa itzan nahiko lanbidea.
urte bat edo bi. Txorakeri denak utzita
Laster hilko den zaharra eta har zan agurea.
biziko haiz ongi.
Alaba: Ama, alperrikan ari da

hizketa moduan.
011. Amaren bularra
Egun bat pasatzeko
17 18
Amaren bularra munduak ez du-eta baldin topatzen badek haren biderikan,
haurraren janari, malkoen beharrik. esan hakiok aita bizi dala oraindikan.
haurraren negarra
beti hunkigarri; Haunditzen zeranean
baratz honen erdian ikusiko duzu Kafia hartutzen det egunian bi aldiz,
goseak nago ni, isilik egoteak baita pasiatu ere nik nahi adina zaldiz;
zure bular laztanen zenbat balio dun;
jan-edanaren faltik ez, osasuna berriz...
antsiz ta egarriz. jarrai zure bidetik,
hobe da horrela, Aita bizimodu hau Donostian izan balitz!
Zure bular politak gauza denen gainetik,
zerrien jostailu, haizea bezala.
edertasunak kontuz
gorderik behar du; Amaren bularra 013. Ameriketara joan nintzan
zaude isilik, haurra! haurraren janari,
ez egin negarrik, aterpe samur hontan Ameriketara joan nintzan xentimorik gabe,
lo hartu nahi dut nik. handik etorri nintzan maitia bost miloien jabe.
Txin, txin, txin, txin, diruaren hotsa,
harexek ematen dit, maitia, bihotzian poza.
012. Amerikara noa
Amerikara noa nere borondatez,
014. Andre Madalen
hemen baino hobeto izateko ustez;
aspertua bainago hemengo izatez, Egun batean ni ari nintzen
adios aita eta ama, ondo bizi bitez. andrea ezin ikusirik
esan zidaten edana dago
ez egin hari kasurik.
Lehenago ere seme bat badit Amerikan, Andre Madalen, andre Madalen
orain dela sei urte joana hemendikan, laurden erdi bat olio
19 20
andreak zorrak egin ta gero andreak zorrak egin eta gero
jaunak pagatuko dio. jaunak pagatuko dio.
Total egina zegoen baina

heuzurrak zeuzkan osorik 015. Antoni eta Anton
galdetu zidan ea etzegoen
tabernan ardo gozorik. Antoni, Antoni!
Andre Madalen, andre Madalen ate ondoan nago ni.
laurden erdi bat olio
andreak zorrak egin eta gero Ai, Anton, ai, Anton!
jaunak pagatuko dio. ate ondoan hor konpon!
Hormatxoriak negu gorrian

Aita-semeak aritzen ginen ez du atsegin elurra;
uda-partean labrantzan zerua goibel, kabia hotza,
andrea berriz, ganbaratikan, ta janari gabe lurra.
tabernarako arrantzan. Ai, maite, nere bihotzak duan
Andre Madalen, andre Madalen zure hotzaren bildurra!
laurden erdi bat olio Biontzat kabi bat berotzeko
andreak zorrak egin eta gero bilduko nuke egurra.
jaunak pagatuko dio.
Antoni, Antoni! (...)
Nire andreak badaki josten
eta lisatzen taula gainean Enarak ez du behin egindako
ardo zuria saldan emanik kabirik inoiz aldatzen;
maite du denen gainetik. urtero beti kabi haretan
Andre Madalen, andre Madalen umeak ditu bazkatzen.
laurden erdi bat olio Baina zu, Anton, enara txarra
21 22
zaitut neretzat bilatzen;
jai bakoitzean neska berria
ikuste zaitut maitatzen. 017. Ardo gorri naparra
Antoni, Antoni! (...) Gizona ardoaren alde
A, a, a.
016. Araban bagare Ardo gorri naparra:
eztarriko lakarra,
Araban bagare kentzen hau den azkarra.
Gipuzkoan bagera A, a, a. Kentzen hau den azkarra.
Ziberun bagire
ta Bizkaian bagara A, a, a.
baita ere Lapurdi ta Nafarran. Hau den ardo bikaina!
Edan zagun nahi aina,
Guztiok gara euskaldun nahiz argitu bekaina.
guztiok anaiak gara
nahiz eta hitz ezberdinez E, e, e.
bat bera dugu hizkera. Ni ardoaren alde,
goiz eta arratsalde,
Herri bat dugu osatzen beti naiz haren galde.
eta gure zabarkeriz
ez daigun utzi hondatzen. I, i, i.
I haut nere edari,
Bagare, bagera, hik jartzen nauk kantari,
bagire, bagara ta sarritan dantzari,
euskera askatzeko
oraintxe dugu aukera. 0, o, o.
23 24
Honek jartzen nau bero, I, i, i.
eta sarritan ero, Matsaren zumu azti,
edanaz egunero. grina txarren ilati,
osasunaren pipi.
U, u, u.
Hau den gure erregu: O, o, o.
ardoa behar degu, Edari demonio,
nahiz uda ta nahiz negu. inpernuko jario,
pardel danen bizio.
Andrea ardoaren kontra
U, u, u.
A, a, a. Ur gorrizko olatu,
Kontuz busti zintzurra, horrek hau hi hondatu,
jo nahi ez badek lurra, ta andreaz hasarratu.
ta hautsi lepa-ezurra.
A, a, a. Ta hautsi lepa-hezurra. Andre ta gizon batera
U, u, u,
A, a, a. Ardo madarikatu!
Mahatsaren ur sorgina: Gau-txorien teilatu,
gizonak edan grina, alper danen ostatu,
ta andreak mitina. U, u, u. Ardo madarikatu!
E, e, e.
Edari etxe-kalte,
nasaikerien ate,
018. Ardoa edanda
tabernetan alkate.
25 26
Ardoa edanda mozkortzen naiz, Hemendik ateratzeko arratsalde honetan
pipa erreta txoratzen naiz, kanta berri baton bat honetan, honetan, honetan.
zuek ez aspertzeko
kortejatzian lotsatzen naiz, arratsalde honetan Taupadetan dut bihotza
nola demontre biziko naiz? honetan, honetan, honetan. dirua galtzetan
dantza egiteko gogoa
Laupabost akorde jota daramat zainetan
kitar zahar honekin
019. Ardoa eta gizona dantzatzeko doinua Kitar bibolin doinuak
ez dugu besterik. jarraituz badaukat
dibertitzeko gaia
Ardoa eta gizona Ardoak erantzuten du Bi laguneko koadrila arratsalde honetan
dijoaz kantatzera pozak zoraturik izerdi patsetan honetan, honetan, honetan.
han dan andere gizena ez da nigana etorri nahiko izango dira
entzule dutela. zu bezelakorik.
Gizonak galdetzen dio: Baituta izan naute 021. Artillero
Ona ote zera? kortxoz estalirik
Bonbilean nago eta zuk askatu nauzu eta Artillero, dale fuego,
ezkontzen zaigula pastelero.
hasi zaiz edatera. ez utzi tantorik.
Eta zeinekin? Eta norekin?
Orpo zikinaren alabakin.
020. Arratsalde honetan Orpo zikin, gona luze,

atzeko aldeko erregidore.
Itxaroten ari gera zerbait aurkeztekotan Jotzen zioten tarrapatatan,
arratsalde honetan jende honen aurrean. zergatik neskatxa zatarra zan.
27 28
Orpo zikin, gona luze, Atzo, atzo, atzo,
kaleko loiaren erregidore. atzo hil ziren hamar atso.
Deitzen zioten zarran zan zan zan, Baldin ardoa merkatze ez bada
zergatik neskatxa zatarra zan. hilko dirade beste asko.
Atzo, atzo, atzo hil ziren hamar atso.
022. Astoa Balaan

024. Azken agurraren negarra
Gure astoa Balaan
Izan zerauku elizan. Nora zoaz, Euskal semea,
arma hori eskutan?
Asto koxkor bat zela debozionetan Armen hartzera deitzen naute
Sartu zen elizako koro barne hetan Frantsen aldera.
Eta ihanka lotu bere otoitzetan,
Aldereko buketak ausikiz artetan. Euskal Herritik urrunduz,
ta atzerrira joanak,
Utzirik lo kuluxka ta kofesionala, a ze negarra entzunen duzun
Jaun ertorak hartu du kurutze makila, Euskal Herrietan!
Eta hartaz zanpatuz debrutarat zoala
Elizatik aizatu oi, gure kabala. Morts pour la patrie,
morts pour la patrie,
Zergatik ez den aizu elizan astorik eskuara baizik etzakiten haiek
Pentsaketan ari da Balaan geroztik, morts pour la patrie.
Orhoit baita asto bat beretter izanik
Lehen eguberria gertatu zelarik !
Gure historian zehar
zenbat malko ta ezbehar;
023. Atzo, atzo, atzo Landetaratu gindutenekilan
dugu orai hil behar .
29 30
Bere ama agurtu du 026. Baldorba

etxolako atarian;
bere amak bisitatuko du Ezkil gabeko elizen
Atzerriko hilobian. eremu emankorra,
giza murzuriko
Morts pour la patrie... zure ardientzat.
Oi Baldorba! Oi Baldorba!
eguzki eta haize idor,
025. Baga, biga, higa mahats-ardo ibai,
galburuarena.
Lur gorri, harri landu,
Baga, biga, higa, mailu eta xixelaren kantu.
laga, boga, sega, Gitarrazko alakiketan,
zai, zoi, bele, Armeniako kanun ahots urratuan.
Oi Baldorba! Oi Baldorba!
arma, tiro, pun! (bis).
esazu nor zen bidetik
baztertu zintuen madarikatua!
Txirristi-mirristi Zure irrio erromanikoa
erdi izoztu eta leloturik
gerrena plat,
utzi zuen madarikatuaren
olio, zopa, izena nahi dut,
kikili salda urrup izena nahi dut.
edan edo klik! Oi Baldorba! Oi Baldorba!
esazu nor zen bidetik
Ikimilikiliklik. baztertu zintuen madarikatua!
Oi Baldorba!
zutaz oroit eta
31 32
zuri nagozu, eta Loidirekin. Buztan palak lau zabal
zuri nagozu. Uranga, Atxaga ta albuetan pala bi.
Kantu bat laburra da eta Manterolarekin.
pentsa zuk,
esaten ez dizudan hartaz. Baliak egindako
Oi Baldorba! Oi Baldorba! salto ta marruak
esazu nor zen bidetik ziran izugarri ta Ezpainetan bizarrak
baztertu zintuen madarikatua! beste ilera bi
ikaratzekuak.
Atzera egin gabe, orraziak bezela
hango arriskuak, hain zeuzkan ederki.
027. Balearen bertsoak
arpoiakin hil zuten
han ziran hanguak. Gorputzez zan mila ta
Mila bederatziehun da Zorriak zeuzkan eta
lehenengo urtian, haiek bota nahian. berrehun arrua.
Maiatzaren hamalau Ikusi zutenian Bost txalupa jiran da Beste berrehun mingain
garren egunian, hala zebilela erdian balia ta tripa barruak.
Orioko herriko berihala juan ziran Gutxi janez etzegon
barraren aurrian, traineruen bila. gizonak egin zuten
bai nahiko pelia. batere galdua.
balia agertu zan Arpoi ta dinamita
beatzik aldian. eta soka bila. Ikusi zutenian Tinako sei pesetan
Aguro ekartzeko hila edo itoa izan zan saldua.
Haundia bazan ere etzan jende hila. legorretikan bazan
azkarra ibilian. Gertatua jarri det
Bueltaka han zebilen Bost traineru juan ziran biba ta txaloa.
egiaren alde.
juan da etorrian, patroi banarekin.
hondarra arrotuaz Mutil bizkor bikainak Hamabi metzo luze Hau horrela ez bada
murgil igarian. guztiz onarekin. gerria hamar lodi. jendiari galde.
Manuel Olaizola Bihotzez pozturikan
33 34
atsegintsu gaude. esan bildur gabe. nik zer dudan gogoan:
Gora oriotarrak gaiak oro igaraiten-tut
maitearen ondoan.
028. Baserritarrak
030. Bautista Bazterretxe
Baserritarrak gera gu,
Bautista Bazterretxe gainera uztarriak
ezin gentzake ukatu. (Bis)
mutiko pijoa, ta kopetakoak
Baina kaletarrak bezin ongi (Bis) niri gurdi ardatza ontza urre onekin
soinua jotzen degu. (Bis) ostuta dihoa. erositakoak.
Beltzak eta txuriak
ibiliko zaitu Zeronek nahiko gauza
Kalian dira bi gauza niri gurdi ardatza duzula diozu
neri gustatzen zaidanak: (Bis) ematen ez badidazu. baina gurdi ardatza
ardotxo txuri goxo eta (Bis) niri ostu didazu.
Gurdi ardatza ezik Pagatu behar duzu
opil koxkor bigunak. (Bis) igitai eta area larrutik ederki
besteren behar gabe ez baduzu ardatza
badaukat neria; entregatzen aurki.
sega, poto, labana,
029. Basoilarrak kantatzen dizu gainera bostortza Buru gogorrak badu
ferian erosia berekin kaltea
daukat nik zorrotza. ez dudan gauza nola
Basoilarrak kantatzen dizu Nire idi pareak nahi duzu ematea?
Iratiko basoan; dauzka zintzarriak Zentzuak galdurikan
ihurk elezakezu pentsa lepotikan zintzilik aurkitzen zerade,
koilarez jarriak; bestela behintzat hola
35 36
ariko ez zinake. ez da probintzian; Palazio eder bat
Zure berri dakite haitzaren gainian, (Bis)
Gezur eta abar zabiltza inguruko denak, ez da euririk sartzen, maitia,
Bautista, tranpean; ibiltzen dituzula
Zu bezain gezurtirik gauza besterenak. ari ez dunian;
ez da haizerik sartzen, maitia,
031. Begiak parrez-parrez ez dabilenian.
Begiak parrez-parrez,
bihotza negarrez, (Bis) 032. Bentara noa
halaxe joaten nintzan, maitia,
Bentara noa, bentatik nator
zugandik, dolorez. (Bis) bentan da nere gogoa.
Bentako arrosa krabelinetan
Ama zuriak neri, hartu dut amorioa.
parian pasata, (Bis)
ez dit agurrik egin, maitia,
burua jirata. (Bis)
003. Beti penetan
Beti penetan, beti penetan
Ama zuriak neri bizi naiz mundu unetan.
ez agur eiteko, (Bis) Egunaz zerbait alegratzen naiz,
zer palazio dauka, maitia, gabaz beti penetan:
Neureganako amorioa
zuri emateko? (Bis)
joan zitzaizun batetan.
37 38
034. Bizkaia maite buruan orlegi,

bihotzean sua.
Bizkaia maite, Olerkari
atzo goizean ikusi zintudan, penatuaren gozo eta mina,
soineko zuriz jantzia, amodio eta kanta,
buruan orlegi, zure berba leun,
bihotzean sua, zure gatzaren bizia,
nere gogoaren zure burdinaren goria dira gaur
ertzatik pasatzen. neretzat aterbe...
Zure usain gozoa, lana,
amodioa, itsasoa, Bizkaia maite,
nere baitan sartzen... atzo goizean ikusi zindudan
soineko zuriz jantzia,
Atzo goizean entzun nuen buruan orlegi,
zure berbaren oihartzuna, bihotzean sua,
zure kantaren fereka, lirain, sendo, eder...
bihotzean kilika
eta oihartzunaren haunditasunean
murgilduz joan nintzen, 035. Boga, boga
jausika, hegaka...
Bart arratsean Boga, boga, mariñela, mariñela!
arbasoen baratzaren ondoan Joan behar degu urrutira, urrutira!
bertsotan eta dantzan Bai, Indietara! Bai, Indietara!
lotu zinen alai, piper eta gatza. Ez det nik ikusiko
zure plai ederra;
Bizkaia maite, Agur, agur Ondarroako itsaso bazterra!
atzo goizean ikusi zindudan
soineko zuriz jantzia,
39 40
Mariñela! Josten ere badakite baina
Boga! ardoa edaten hobeki.
Mariñela! Eta kriskitin, kraskitin,
arrosa krabelin,
ardoa edaten hobeki.
036. Bortian Ahüzki
Donostiako Gaztelupeko
Bortian Ahüzki, ur hunak osoki, sagardoaren gozoa, (Bis)
neskatila eijerrak han dira ageri; hantxen edaten ari nintzala
hirur badirade, oi bena xarmantik! hautsi zitzaidan basoa.
Nafarroa guzian eztie parerik. Eta kriskitin, kraskitin,
arrosa krabelin,
basoa kristalezkoa.
Neskatila eijerra, oi begi ñabarra,
nuntik jin zira bortü gain huntara? Donostiako hiru damatxo
-Garaziko aldetik desir nin bezala, egin omen dute apustu, (Bis)
Ahüzkiko üturrila ur fresken hartzera. zeinek ardo gehiago edanda,
zein gutxiago mozkortu.
Adio Ahüzki eta Nabolegi, Eta kriskitin, kraskitin...
dolü egiten deizüt Lakarsororeki;
erran derozie Ziprian Pinori
Donostiako hiru damatxo
milesker derodala haren karesari.
hirurak gona gorriak, (Bis)
sartutzen dira tabernara ta
037. Donostiako hiru damatxo irtetzen dira hordiak.
Eta kriskitin, kraskitin...
Errenterian dendari. (Bis)
41 42
Errenteriko kalean, (Bis) Donostiako arrantzaleak
egunez oso triste ibili, dira txit gizon bapoak. (Bis)
baina dantzatu gauean. Gaztelupeko sagardoakin
Eta kriskitin, kraskitin... egiten ongi tragoak.
Eta kriskitin, kraskitin,
Donostiako neskatxatxoak arrosa krabelin
kalera nahi dutenean: (Bis) maiz bustirikan ahoak.
-Ama, piperrik ez dago eta
banoa salto batean. Arrosatxoak bost hosto ditu
Eta kriskitin, kraskitin... krabelintxoak hamabi. (Bis)
Mari Joxepa nahi duen horrek
eska bezaio amari.
Donostiako neskatxatxoak
Eta kriskitin, kraskitin,
mandatuen aitzakian, (Bis) arrosa krabelin,
mutilarekin egoten dira eska bezaio amari.
kalean jolaskerian.
Eta kriskitin, kraskitin, 038. Egia da, egia da
arrosa krabelin,
pozez algara haundian. Egia da, egia da,
neuk ikusi dudalako. Arratsateko oskorritik
Donostiarrak ekarri dute Egia da, egia da, goizeko oskorriraino
porque lo he visto yo. gauean ez da entzunen
Getariatik akerra, (Bis)
Egia da, egia da, ez da entzunen gauean
kanpandorrean ipini dute neuk ikusi dudalako. gauean ez da entzunen
aita santutzat dutela. Egia da, egia da, sorgin musika baino.
Eta kriskitin, kraskitin... parce que moi je lai vu.
43 44
Egia da, egia da, solomu luze dultzerik gabe
neuk ikusi dudalako. Gazte odola duenak Kantatu zuen oilarrak, eman zaidazu bihotza.
Egia da, egia da, festa eta algara, argitzen dira belarrak.
porque lo he visto yo. hamabost urtez oraindik Ageda gure martiriari Eman zaidazu bihotza eta
oraindik hamabost urtez moztu zizkaten bularrak. ken, berriz, nahigabeak,
Gezurra dirudi baina hamabost urtez oraindik esan noiz garen izanen gure
sano ta fresko gaude. hasi berriak gara. Bularrak moztu zizkaten eta etorkizunen jabeak.
Musika da denboraren Euskal Herriak diotsa:
denboraren musika da Egia da, egia da,
musika da denboraren neuk ikusi dudalako. 040. Egunsentia
sekretuaren jabe. Egia da, egia da,
parce que moi je lai vu. Eguzkiaren argia besteek diru eginaz,
Egia da, egia da, Egia da, egia da, leihopetik sartzean, egia esan dutenak
neuk ikusi dudalako. neuk ikusi dudalako. poz eta alaitasunez giltzapera eramanaz.
Egia da, egia da, Egia da, egia da, esnatuko gera.
parce que moi je lai vu. porque lo he visto yo. Txorien abestiekin Gauza horiek ikusteko,
alaitutako eguna, nolaz esnatzen gera?
gizonen gorrotoakin Gauza horiek egiteko,
hondatuko da eguna. nolaz jeikitzen gera?
039. Egun da Santi Mamiña Txoriek alaitutako
Ibiliko gera eguna hondatzeko,
Egun da Santi Mamiña Erroi artean izan nintzaden alkarri kalte eginaz, hobe genduke ez esnatu
benetan egun samina. benetan ausartegia. ustez lagunik handienak ta bertan geldi lotan.
Goiko zeruan gorde dezala aurrez ondo hitz eginaz.
luzaro neure arima. Itsas aldean izarra, Batzuen izerdiekin Ibiliko gera (...)
hari begira lizarra.
Esanen dizut egia, Euskara salbo ikusi arte
hau ez da usategia. ez dut kenduko bizarra. 041. Elurra teilatuan
45 2
Elurra teilatuan, domekan okelea

zakua lepoan, auzoan ikusi. Rau! 042. Ene maite Kattalin
ibili beharko degu
aurtengo neguan. Rau! Rau, rau, rau,... Ene maite, ene maite, Ibaiera zinen joaten
ene maite Kattalin, zure ahate beltzekin,
Rau, rau, rau, Gaztea nintzanean, sekulako ta betiko goiz batean, bat-batean,
rakataplau! denbora batean, galdu zaitut Kattalin. ito zinen Kattalin.
Hau duk umorea, ez nintzen sosegatzen
utzi alde batera, ezkondu artean. Rau! Etxe txiki txukun baten Hilerrian bada lore
euskaldun jendea. zure aitetamekin euzki lili, krabelin
Rau, rau, rau,... zinen bizi, zintzo bizi zu zaituzte badut uste
Elurra teilatuan ene maite Kattalin. ongarritzat Kattalin.
abarra basoan, Ezkondu eta gero
taloak erretzeko hilabete gabe Baina eder zinen zinez Ene maite, ene maite,
irina auzoan. Rau! porrusaldea neukan zinez-izar bat bezin, ene maite Kattalin,
oliorik gabe. Rau! ile gorri baita zorri sekulako ta betiko
Rau, rau, rau,... zuk bazenun Kattalin. galdu zaitut Kattalin.
Kortan daukagu txahala

hezurra eta azala Rau, rau, rau,... 043. Eperrak badititzü
Aita San Antoniok
loditu dagiala. Rau! Porrusaldatxo likin, Eperrak badituzu bere bi hegalak
olio gabea, Bai eta bürün gainin kokarda ejer bat
Rau, rau, rau,... ez nintzen ni gaztetan Zük ere balinbazünü gaztetarsün ejer bat
holako zalea. Rau! Neskatilen gogatzeko bilo holli pollit bat.
Astean bariku bi
zapatuan beti Rau, rau, rau,... Amorosak behar lüke izan lotsa gabe
2 1
Gaiaz ebiltia ez üken herabe Haurrak ikas zazute euskaraz mintzatzen
Egünaz ebiltia desohore leike ongi pilotan eta oneski dantzatzen.
Txoriak ere oro haier soz dirade. Euskaltzaleak gera, neska-mutil gazte,
poza ta alaitasuna guk ditugu maite.
Ebili izan nüzü gaiaz eta beti Aire tun txikitun aire tun laire...
Eia! atzamanen nianez lili ejer hori
Azkenian atzaman düt oi! bena tristeki
Lümarik ejerrena beitzaio erori. 045. Erregek gizon ederrik
Mündian ez da nihur penarik gabe bizi Erregek gizon ederrik guardetan badu segurik;
Nik ere badit aski hoitan segurki Lekunberriko brigadan batto ororen gainetik
Nik desiratzen nizün ezkuntzia zurekin neskatxen enganatzen ez baitu parerik.
Bena ene aitak eztü entzün nahi hori.
Ene maitia, zer duzu? Zerk holakatzen zaitu zu?
Zure aitak zer lüke eni erraiteko Ez du denbora luzia zirela penetan sartu...
Ala enitzaio aski aren ofizioko Plazeraren ondotik desplazera duzu...
Ala zü soberaxe zitzaio enetako
Printzerik ez ahal da orai zuenganako. Ogiak dire burutu, artoak ere jorratu,
primaderan egin lana, udazkenerat agertu,
ene maiteñoari... gerria loditu.
044. Eperraren kanta
Lekunberriko neskatxak, Zuberoara banoa;
Eperrak kantatzen du goizian goizetan Zuberoako kolonbak deitzen bainau bere gana;
ez asko fiatzeko mutilen hizketan. hautatu behar dela zuzenez lehena.
Fiatzen bazerade mutilen hizketan,
eroriko zerade harri labanetan.
Aire tun txikitun airte tun laire... 046. Euskal Herrian euskaraz
48 49
Euskal Herrian euskaraz ez al dakizu euskara dela
nahi dugu hitz eta jolas, euskaldun egiten gaituena?
lan eta bizi euskaraz eta
hortara goaz, Zer Euskal Herri litzake bere
bada garaia noizbait dezagun hizkuntza ere galtzen duena?
guda hori gal edo irabaz. Ez al dakizu euskara dela
euskaldun egiten gaituena?
Zabal bideak eta aireak
gure hizkuntzak har dezan arnas,
bada garaia noizbait dezagun
guda hori gal edo irabaz.
047. Ez dizut irikiko
Euskal Herrian euskara Ez dizut irikiko

hitzegiterik ez bada, gau ilunian aterik.
bota dezagun demokrazia Barrengoak ez daki
zerri-askara; kanpokoaren berririk.
geure arima hiltzen uzteko Zatoz eguna argitzen danian,
bezain odolgalduak ez gara. egongo gera elkarrekin.
Hizkuntza gabe esaidazue Ai, ene! Ai, ene! Hogeita laugarrena

nola irtengo naizen plazara, San Bartolome. (Bis)
geure arima hiltzen uzteko
bezain odolgalduak ez gara. Jeronimo, entzun zazu
neskatxarekin ibiltzen zera zu. (Bis)
Euskal Herri euskalduna Aita datorrenian, ama datorrenian
irabazteko eguna, etxetik kanpora bialduko zaitu. (Bis)
pazientzia erre aurretik
behar duguna;
50 51
048. Ez, ez dut nahi

Ez, ez dut nahi, ez, ez, ez. 049. Ez nau izutzen
Ez, holako zibilizaziorik!
Ez nau izutzen negu hurbilak
Kaiolaren adarrak ditugu alboan, uda betezko beroan
eskuindarrek eskua zabaldu juxtuan. dakidalako irauten duela
Zigor indarren menpe, tiroak gogoan, orainak ere geroan
horrela bizitzerik ez dago munduan. nolabaitezko kate geldian
unez uneko lerroan
Ez, ez dut nahi, ez, ez, ez. guztia present bihurtu arte
Ez, holako zibilizaziorik! nor izanaren erroan.
Poliziak nun-nahitik zerbait egitean, Ez nau beldurtzen egunsentian

pentsatu arazi nahi makil indarpean. arnas zuridun izotzak
Iduri du garela kaiola batean nun dirudien bizirik gabe
jarritako txoriak fusilen menpean. natura zabal hilotzak
eguzki eder joan guztian
Ez, ez dut nahi, ez, ez, ez. argia baitu bihotzak
Ez, holako zibilizaziorik! eta begien milla ernegai
iraganaren oroitzak.
Horregatik ez dut nahi gizonen kutsurik,
zibilizazioaren sasi Jaungoikorik. Ez nau larritzen azken orduan
Libre nahi dut bihotzez, libre loturetik arnasa galdu beharrak
basurdearen gisa, hortzak estuturik. bide xumea hesituarren
amildegiaren larrak,
Ez, ez dut nahi, ez, ez, ez. ardo berriak onduko ditu
Ez, holako zibilizaziorik! mahastietan aihen zarrak
52 53
gure oraina arrazoiturik
beste batzuren biarrak. Zokoak zikin, tximak jario,
haurra zintzilik besoan; (Bis)
Ez nau iluntzen baratzatikan adabakia desegokia
azken loreak biltzeak gona zaharraren zuloan;
muga guztien arrazoi billa hiru txikiko botila haundia
arnas gabe ibiltzeak dauka berekin alboan.
arratsaldeko argi betera
zentzu denak umiltzeak Nere andrea goiz jeikitzen da
amets betezko loa baitakar festara behar danean;
behin betirako hiltzeak. buruko mina egiten zaio
hasi baino lehen lanean.
Zurekin zer gertatuko zan
050. Ezkongaietan nik bildurrikan ez nuan!
Ezkongaietan zerbait banintzan,

ezkondu eta, ezer ez; (Bis) 051. Furra furra
ederzalia banintzan ere,
aspertu nintzen ederrez: Furra furra fandangua baina nik, badaezpada,
nere gustua egin nuen ta hortxe duzu fandangua egin dut puzkerra.
orain bizi naiz dolorez. geure gustukua.
Furra, furra (...)
Nere andrea andre ederra zan Gaur goizean jaiki naiz
ezkondu nintzan orduan. (Bis) suerte onean, Zerbait egitekotan,
Mudatuko zan esperantzarik tanke bat topatu dut zuzen eta artez,
ere batere ez nuan; neure kafesnean. zorri bat garbitu dut
surik batere baldin badago, Ez dakit zer daukagun ur-pistola batez;
maiz dago haren onduan. bakea ala gerra, orain galdurik nago,
54 55
beldurrez beteta, eguzkiaren lehen printzez
muniziorik gabe Furra, furra (...) jo nuen itsas barrena
gelditu naiz eta. bihotza dardara eginez,
Eta orain banoa murgildu nintzen ur gardenetan,
Furra, furra (...) berriro ohera, arakatu ongi hare-haitzetan,
bila ez badatozkit han zegoen tinkaturik
Neure arma bakarra lo-lo egitera; goroldioak estalirik.
dut akordeoia; bihar ikusiko da
auspoari eraginez zer dagoen berri, Indar guztioz bultzatzen
dirudi lehoia. jakintsuenak ere altxor kutxa zabaldu nuen,
Eskua jaten badit, ezin du igerri. atzera egin ninduen
on egin dezaion; uhin haundia altxatu zen,
Cervantesi holakorik Furra, furra (...) inor ez zapaltzeko gogoa,
gertatu zitzaion. zapalduak ez izatekoa,
hau da gure urguilua
altxor guztien iturria.
052. Gaztelugatxe
Eta hau hola ez bazan
Seirehun urte inguru sar nazatela kalabazan,
kosta aldean zen gertatu, ipui txit barregarriak
itsasgizon zahar batek kontatu nizkizuen plazan.
behintzat hala zidan kontatu,
enbat itzelak Gaztelugatxen 053. Gora ta gora beti
untzi eder bat zuen hondatzen,
euskaldunontzat barruan
Gora ta gora beti
altxor haundiak ei zekartzan.
bai gora Lapurdi!
Igaz udako goiz batez
56 57
Euskarak bizi gaitu
eta bizi bedi. (Bis) Gora ta gora (...) (Bis)
Gorantza doa agudo kapitala

eta Lapurdi beti dago apala, 054. Gu gazteok gaur gabiltza
aldrebesturik dago mundu zitala.
Konformatzen ez bagara Gu gazteok gaur gabiltza
ze pekatu mortala! mundu galdu honetan
gerra bat barruan degula
zer egin jakin gabe,
Gora ta gora (...) (Bis) gurasoen mundu aldrebes hau
ez degu onartzen,
Gurea ez da bizimodu normala, diruaren morroi izaten
erakutsi digute.
lurra lantzeko haitzurra eta pala,
lanaren truke kobratzen erreala. Illunpe horrek bakardade
Benetan da miserable galduan utzi gaitu,
euskaldunon jornala. argirik gabeko bideak
etorkizunik ez du,
bizimodu lasai batengatik
Gora ta gora (...) (Bis) idealak galdu,
bizitzaren gauz ederrenak
dizkigute zapaldu.
Munduan ezin bizi diteke hala,
merkatuetan dena gora doala, Gizonak kartzelan daude
etxera eta zopa guztiz argala, beren herriagatik.
kriseiluen olioa Jainkoak lagundu bearko
guk aztu bai ditugu;
ez da postre formala.
maitasun hitzak nahi
58 59
nituzte esan
baina gaur ezin dut Gure aitak amari Gure amak aitari
gure bide galduak gona gorria ekarri; (Bis) fraka berriak ekarri; (Bis)
kalte hau ekarri dit. berriz ere maiteko dio berriz ere maiteko dio
gure amak aitari. gure aitak amari.
Gure aitak amari Gure amak aitari
055. Guk euskaraz gona gorria ekarri. fraka berriak ekarri.
Guk euskaraz, zuk zergatik ez? (Bis) Gona gorri gorria Fraka berri berriak
zazpi jostunek josia; (Bis) zazpi jostunek josiak; (Bis)
Euskara putzu sakon berriz ere maiteko dio berriz ere maiteko dio
eta ilun bat zen (bis). gure amak aitari. gure aitak amari.
Eta zuek denok ur gazi bat Gure aitak amari Gure amak aitari
atera zenuten gona gorria ekarri. fraka berriak ekarri.
handik nekez (bis).
Guk euskaraz, zuk zergatik ez? (Bis)

057. Gure kuadrillan
Orain zuen bitartez
zuen indarrez (bis). Gure kuadrillan,
Euskara itsaso urdin
gure kuadrillan,
eta zabal bat izanen da
eta guria da (bis). gure kuadrillan mozkorra franko
eta, gainera, soltero.
Guk euskaraz, zuk zergatik ez? (Bis) Eta, gainera,
eta, gainera,
eta, gainera, ezkontzerikan
056. Gure aitak amari
60 61
ez duena espero, Guretzat berdin dira
ez orain ta ez gero. astea eta jaia,
Hau dek zorioneko, lana bihurtzen dugu
ezkondu beharra, kantatzeko gaia.
ezkondu baino lehenago Har ditzagun eskuan
biziko naiz mutil [neska] zaharra. giltza eta laia,
gariz eta burdinaz
lantzeko Bizkaia.
058. Gure Violeta
Gitarrarekin aire berri bat
Gure Violeta maitea Munduan ez da besterik daramagu kantuz egun,
dantzan egizu martxea, hau baino ederragorik, abesti libre eta leiala,
len eskuineko ankea nola egon jakin barik prestu eta noblezadun;
bai eta gero bestea. hil eta gero bizirik. haren medioa zer garen, ongi
Begira euskal jendea, izan gaitezen ezagun,
bihotza pozez betea, Hauxe da martxa alarguna herri langile nekazaria
apurtzen berdin katea oso gutxitan entzuna
hala defendi dezagun.
eta zapata parea. nahiz ta Txilen famaduna
zuk zihur ez dakizuna,
Sekulan ez nun uste nik Violeta Parra laguna Gure gogoa ez bedi arren
hain aldakorra zinenik, kantari oso ezaguna, kantu honekin akaba,
Ameriketan sorturik gaurtik erdi euskalduna, gure ekintza izan dadila
gure aldera sarturik. da soinu hau egin duna. gure hitzaren alaba.
Egun batean esan dezagun
ez "hala biz" bai "hala da",
059. Guretzat berdin dira nekea eta lana dirade
zorionaren alaba.
61 62
Antillak zintzilik daude argazkien paretetan
Bide honetan baldin bagoaz, karta bat idatziko dut norbaitek erantzun dezan.
jakin dezagun zergatik,
zin egin behar dugu zintzoki, Tabako, ron eta kanelaz sukartutako ametsetan
bakoitzak duenagatik; algarak entzuten ziren Habanako putetxetan,
abanikodun mulatak gauari haize egiten
sinestedunek dudarik gabe
musiken aide nagiek odola erretzen zuten.
bere Jaungoikoagatik Jaio giñen, bizi gera, ez dugu ezer eskatzen,
eta sineste gabeek berriz itsasontzia astiro kaiatik ari da urruntzen,
bere ohoreagatik. Antillak zintzilik daude argazkien paretetan
karta bat idatziko dut norbaitek erantzun dezan.
060. Habanera
061. Haika mutil
Berriro itzuliko balitz iragan denbora arrotza
berdin kontsumi nezake vainilla gozo artean, "Haika mutil, jeiki hadi surik baden mira hadi."
itsaso urrun batetan irudimena galdurik argia den mira hadi." - Bai, nausia, sua bada,
udaberriko euritan larrosak bizten ikusiz...
Osaba komertzianterik ez nuen izan Habanan, - Bai, nausia, argia da, gur gatoa beroa da.
pianorik ez zegoen bizi nintzen etxe hartan, gur’oilarra kanpoan da.
neskatxen puntilla fiñak udako arratsaldetan, "Haika mutil, jeiki hadi
errosario santua neguko gela hotzetan.
"Haika mutil, jeiki hadi hortxe zer den mira hadi."
Ezpainek gordetzen dute ezpain bustien gustoa uria den mira hadi." - Bai, nausia, haizea da,
desiozko hotzikaran etsipenaren tamalez, - Bai, nausia, uria da, gur lehioa ideki da.
gauak zelatan dakusa kontzientzia bilutsik gure orra bustia da. "Haika mutil, jeiki hadi
badoaz ordu geldiak gogorapenen hegalez.
Jaio giñen, bizi gera, ez dugu ezer eskatzen, kanpoan zer den mira hadi."
itsasontzia astiro kaiatik ari da urruntzen, "Haika mutil, jeiki hadi - Bai, nausia, edurra da,
63 64
lurra xuriz estali da. "Haika mutil, jeiki hadi
zer oinon den mira hadi." Gure kantu xaharrak
kontserba ditzagun;
"Haika mutil, jeiki hadi - Bai, nausia, egia da, aire pollitagorik
urean zer den mira hadi." mutiltto hau unatu da. ez da sortu inun.
Gure kantu xaharrak
- Bai, nausia, ardia da,
kontserba ditzagun;
aspaldian itoa da. aire pollitagorik
ez da sortu inun.
Aire tun txikitun, aire tun laire,

062. Haurrak ikasazue Ole!
Haurrak ikasazue Ez ahantz berriz ere
euskaraz mintzatzen, sorterri ederra,
ongi pilotan eta haren mendiak eta
oneski dantzatzen. itsaso bazterra.
Haurrak ikasazue Ez ahantz berriz ere
euskaraz mintzatzen, sorterri ederra,
ongi pilotan eta haren mendiak eta
oneski dantzatzen. itsaso bazterra.
Aire tun txikitun, aire tun laire, Aire tun txikitun, aire tun laire,
Ole! Ole!
65 66
Bihotz leiala ere

atxik aitameri 064. Haurtxo txikia
eta nonbait goait dagoen
gazte maiteari.
Haurtxo txikia negarrez dago,
Bihotz leiala ere
ama, emaiozu titia;
atxik aitameri
eta nonbait goait dagoen aita gaiztoa tabernan dago,
gazte maiteari. pikaro jokalaria.
Aita jokuan, ama lanian;
Aire tun txikitun, aire tun laire, hauxe bai, negargarria!
Aire tun txikitun, aire tun laire, Eskerrak zuri, lore polita,
Aire tun txikitun, aire tun laire, alaitzen dezu etxia.
Ole! Ardoa edan, txanponak galdu,
holaxe dabil aitatxo;
063. Haurtxo polita Jainko maitia, gutzaz erruki,
erruki zazu amatxo.
Haurtxo polita sehaskan dago, Inoiz aitatxo txintxotzen bada,
zapi xuritan txit bero. oi, zeinen esker haundia!
Amonak dio: ene potxolo, Orduantxe nik bai ekarriko
arren egin ba lo. zapata berri txuriak.
Txakur haundia etorriko da

zuk ezpadezu egiten lo; 065. Hegoak ebaki banizkio
horregatik, ba, ene potxolo,
egin agudo lo.
Hegoak ebaki banizkio
Lo, lo, lo!! nerea izango zen,
67 68
ez zuen aldegingo; Zure gaztelu zaharrek
baina, horrela, gorderik duten, aintzina
hats tristetan mintzo da
ez zen gehiago txoria izango; haren mina.
baina, horrela,
ez zen gehiago txoria izango. Horma zahar arrailduetan
xoriak dira kantatzen,
Eta nik...
mendetako lo geldia
txoria nuen maite. salatzen.
Eta nik...
txoria nuen maite. Nafarroa anai zaharra,
kondairaren lehen sustarra,
bego higan arbasoen
amets hura.
066. Herribehera
067. Ikusi mendizaleak
Herribehera, Herribehera!
Zure landen zabalera Ikusi mendizaleak
ortzi-muga den hartan
baso eta zelaiak,
mugatzen da.
mendi tontor gainera
Zure lur emankorretan igo behar dugu.
isurtzen diren asmoak Ez nekeak
gogotsu hartuko ahal ditu ezta bide txarrak.
lur gozoak!
Gora, gora, Euskal Herria!
A, a, a!
69 70
Gu euskaldunak gera, eta geldi-geldi
Euskal Herrikoak! da itsaspera sartzen.
Hemen mendi tontorrean

069. Isil-isilik dago
euskal lurren artean,
begiak zabaldurik, Isil-isilik dago ez naiz ondo ibili.
bihotza erreta. kaia barrenian, Hiru, hiru, hiru, kolkua bete
Hain ederra, ontzi txuri polit bat diru,
hain polita da-ta. uraren gainean. (Bis) kolkua bete diru.
Goizeko ordubietan Lau, lau, lau, sardina
Gora, gora, Euskal Herria! esnatutzen gera, bakalau.
A, a, a! arrantzaliak beti Anteron txaparrotia,
Gu euskaldunak gera, joateko urrutira. (Bis) Francoren bibotiak,
Euskal Herrikoak! Pasatzen naizenian haretxek eraman, eraman
zure leihopetik, preso Euskal Herria. (Bis)
negarra irtetzen zait Hau dek, hau dek,
begi bietatik. (Bis) hau dek umoria!
068. Ilunabarra Zergaitik, zergaitik, Kontsolatzeko,
zergaitik? kontsolatzeko,
Eguzkia hasten da Zergaitik? euskaldun jendia!
jetsitzen, jetsitzen. Zergaitik negar egin? Kalian gora,
Dizdizera ederra Zeruan izarra dago kalian behera,
zaiola gutxitzen. Itsaso aldetik. (bis). kalian gora xexenak!
Diamantezko printzak Bat, bat, bat, bart parrandan ai, ai, ai, ai!
zaizkonian galtzen, ibili Kalian gora,
urrezko bola baten bart parrandan ibili. kalian behera,
itxuran da jartzen Bi, bi, bi, ez naiz ondo ibili, kalian gora xexenak!
71 72
Kalian gora, kalian gora, 071. Itasontzi baten
kalian behera, kalian behera,
kalian gora, kalian gora xexenak! (Bis) Itsasontzi baten
kalian behera, Euskal Herritik kanpora
naramate eta ez dakit nora (Bis).
070. Itsasoa laino dago Agur nere ama laztan goxoari,

agur nere maite politari.
Itsasoa laino dago Izar xuriz mila dago
Baionako barraraino. iparretik hegoraino. Ez egin negar,
Nik zu zaitut maiteago Nik zu zaitut maiteago etorriko naiz egunen baten
txoriak bere umeak baino! ilargiak gaua baino! pozez kantari.
Aita gutaz oroit dago Lo egizu, egizu lo, Agur senideak, agur lagunari,
lainopean gaueraino. deskantsuan bihar artio. agur Euskal Herri osoari.
Nik zu zaitut maiteago Nik zu zaitut maiteago
arraintxoek ura baino! gau beltzean loa baino! Ez egin negar ... (Bis)
Afaria suan dago, Orain haurra hor lo dago; Gora Euskal Herri,
bero bero sarridino. lo egizu aingeruño. gora Euskal Herri,
Nik zu zaitut maiteago Nik zu zaitut maiteago gora Euskal Herriari.
egur onak sua baino! zure aitak nihaur baino!
072. Ituringo arotza

Ituringo arotza haserre omen zaude
Erramun Joakin zeren dugu jakin.
72 74
Santurik ez daiteke "- Begira zaion ongi jakintza eta argia; bide ilunak nekez aurkitu
fiatu zurekin: joare multzuari, lege berriak noizpait erditu, hortan jokatuz bizia.
San Kristobal urtuta, soinuan bilatu ta
joariak egin. deunak zeuden ongi. Gizonen lana jakintza dugu: ezagutuz aldatzea,
Salatu ezpagindu naturarekin bat izan eta harremanentan sartzea.
Arotzak erran dio koinatak, Joana Mari ..." Eta indarrak ongi errotuz, gure sustraiak lurrari lotuz,
bere andreari. bertatikan irautea: ezaren gudaz baietza sortuz,
"- Urtu behar dinagu; Kobrezko Santurikan ukazioa legetzat hartuz beti aurrera joatea.
ekarran Santu hori". inun bazarete,
Ez dadukanak ongi ohi daki eukitzea zein den ona,
"-Gizona hago ixilik! egoten al zarete
bere premiak bete nahirik beti bizi da gizona.
Bekatu duk hori". hemendik aparte; Gu ere zerbait ba gera eta gauden tokitik hemendik bertan
"-Etzionagu erranen bertzenaz arotz hoiek saia gaitezen ikusten: amets eroak bazterturikan,
sekulan iñori". jakiten badute, sasi zikiñak behingoz erreta bide on bat aukeratzen.
joariak eiteko
Arotzak erran dio urtuko zaituzte. Gu sortu ginen enbor beretik sortuko dira besteak,
bere andreari. burruka hortan iraungo duten zuhaitz-ardaska gazteak.
Beren aukeren jabe eraikiz ta erortzean berriro jaikiz
ibiltzen joanen direnak: gertakizunen indar ta argiz
073. Izarren hautsa gure ametsa arrazoi garbiz egiztatuko dutenak.
Izarren hautsa egun batean bilakatu zen bizigai, Eta ametsa bilakaturik egiaren antziduri
hauts hartatikan uste gabean noizpait giñaden gu ernai. herri zahar batek bide berritik ekingo dio urduri;
Eta horrela bizitzen gera sortuz ta sortuz gure aukera guztian lana guztien esku jasoko dute sendo ta prestu,
atsedenik hartu gabe: lana egiñaz goaz aurrera beren bizitzen edargai; diru zakarrak bihotzik eztu,
kate horretan denok batera gogorki loturik gaude. lotuko dute gogor ta hestu haz ez dadin gizonen gain.
Gizonak ba du inguru latz bat menperatzeko premia, 074. Izotz-ondoko eguzki

burruka hortan bizi da eta hori du bere egia.
Ekin ta ekin bilatzen ditu, saiatze hortan ezin gelditu,
75 75
Izotz-ondoko eguzki, negu-gau ozkarbien
neguaren parre: izotz-ondorena Joxe Mielen batela
olerkariak noizpait berriz, bakarra duzu: txitxarrua eta berdela. (Bis)
Joxe Miel, Miel Joxe
iri goratzarre. denetan emeena! Joxe Miel, Miel Joxeren batela!
Emeki duk itxaroz
piztu garai-Iarre: Bai-baitatza eria
udaberri-Iamiak ogean: erio 076. Kalera, kalera
larreon batzarre. atzapar itsusia
luzatzen ario: Altza begiak zapaldu orok,
deiadarra lagunari,
Beetik nator, ibarrak berbizkunde-berria berriro izango gaituk kide
izoztuta utziaz. maiteak yario: indar emanaz iraultzari.
Mendia yaiez dago itzik ezin ta irria
urrezko yantziaz. ain ezti dagio! Kalera, kalera, borrokalari, kalera.
Aren parrea dadat Hire indarraren beharra diagu
gure indarrarekin batera.
irrika biziaz, Izotzak estali zuen Zai dago ama, zai aita,
gozatua baitu gaur gure Euskalerria; zai andre ta lagunak.
ezti bereziaz. mintzo ozenak zabaldu Hator, hator Euskadira;
berbizkun-berria. hator, hator etxera.
Udalenak irria Itzal-zokondoetan
Ezin gure oihuak isildu
oi-du zoro ozena; lore, izotz-bitxia; ezin gaituzte zapaldu,
udak, aragikoia; baña gañetaz ari lagunak non diren badakigu,
udazkenak, bena; yauntzen eguzkia. oihuka herria daukagu.
075. Joxe Mielen batela Kalera, kalera...

76 77
Bultza ta bultza euskal langile, 078. Kontrapasa

euskal populu sufritua,
burni kateak erre labetan, Garaziko herria Bertzeak oro izan dira
danba-danba lurrera kartzelak. benedika dadila bere goien gradora
euskarari eman dio orain hura iganen da
Kalera, kalera... behar zuen tornuia. bertze ororen gainera.
Luza eskuak indarrik baduk, Euskara, euskara, Euskara, euskara,
jaikitzeko garaia da; jalgi hadi plazara! jalgi hadi plazara!
herri guztia zuen zai dago
denok eskuz esku helduta. Bertze jendek uste zuen Oraindaino egon bahaiz
ezin eskriba zaiteien inprimatu gaberik,
Kalera, kalera... orain dute porogatu hi engoiti ebiliren
engainatu zirela. mundu guztietatik.
077. Kapitain Pilotu Euskara, euskara, Euskara, euskara,

jalgi hadi plazara! jalgi hadi plazara!
Ni naiz Kapitain Pilotu.
Ni naiz Kapitain Pilotu.
Neri behar zait obeditu, obeditu. 079. Lastozko zubia
Bestela zenbaiten kasketa
bonbilun, bonbilun behera Jontxuk egin ei eban
egin ezkero zenbaiti, lastozko zubia,
bonbilun bat eta bonbilun bi handixek pasateko
eragiok Santi arraun horri. Loretxu txikia.
Hasi zan pasaten da

78 79
jausi zan zubia, Txuri zaude ta malkoak
Jontxuk hartu ei eban zure kolorea kentzen dute.
sentimentu handia. Lau teilatu gainian (...)
Lorek egin ei eban....... Felix-felix bihar
Adolfo txikia. berriz egongo gara,
txanpain apur batekin.
Diru gabe, baina
080. Lau teilatu izarrak gurekin daude,
piano baten soinuaz.
Hemen gaude Lau teilatu gainian (...)
ta poztutzen naiz,
ta ziur zure aita ere bai;
ta zer ondo, zelan dihoa 081. Lepoan hartu
zure bufanda txuria?
Lau teilatu gainian, La-la-ra
ilargia erdian la-la-ra la-la la-la-ra!
eta zu Lepoan hartu ta segi aurrera!
goruntz begira. Lepoan hartu ta segi aurrera!
Zure keia eskuetan,
putzara batekin... putz! Gazte bat lurrean aurkitu dugu,
Neregana etorriko da, lore gorriz beterik kolkoa,
ta berriz izango gara burdinen artetik ihesi dator
zoriontsu euskal gaztediaren oihua!
edozein herriko jaixetan. Mutilak, eskuak elkar gurutza!
Goxo-goxo Ekin ta bultza, denak batera!
kanta egin nazu Bidean anaia erortzen bazaik,
Benitoren Maria Solt. lepoan hartu ta segi aurrera!
Negarrik ez.
80 81
La-la-ra Euskal Herriko zeru gainean...
Euskal Herriko zeru gainean...
Ez dugu beldurrik,
ez dugu lotsarik,
nor geran, zer geran
aitortzeko! 082. Loa, loa txuntxurrun berde
Ez gaituk lapurrak,
ez eta zakurrak Loa, loa txuntxurrun berde
kataiaz loturik ibiltzeko. loa, loa masusta.
Gizonak bagera, Aita guria Gasteizen da
jo zagun aurrera, ama mandoan hartuta.
gure herriaren jabe egin arte! Aita guria Gasteizen da
Askatasunaren hegal azpian ama mandoan hartuta.
kabia egiten ohituak gare! Loa, loa txuntxurrun berde
Ibiltzen aspaldi ikasia dugu loa, loa masusta.
otsoak eskutik hartu gabe.
Loa, loa txuntxurrun berde
La-la-ra loa, loa masusta.
Aita guria abiatu da
Arrotzek ezpataz hil nahi banaute Vitoriako ferira.
izituko gaituztelakoan, Aita guria abiatu da
zutitu ta euskaraz mintzatuko naiz Vitoriako ferira.
nere hiltzailearen aurrean! Loa, loa txuntxurrun berde
Mutilak, ez gero nigarrik egin loa, loa masusta.
erortzen banaiz gau ilunean;
izar berri bat piztutzera noa Loa, loa txuntxurrun berde
Euskal Herriko zeru gainean... loa, loa masusta.
Aita guriak diru asko du
82 83
ama bidean salduta.
Aita guriak diru asko du Mahatsaren orpotik dator
ama bidean salduta. mama gozoa, mama gozoa.
Loa, loa txuntxurrun berde Edango nukeela beterik basoa,
loa, loa masusta. klink, beterik basoa.
Nik zuri, zuk neri,
083. Loretxoa agur eginaz alkarri,
basoa txit garbi
Mendian larrartean beharko da ipini.
aurkitzen da loretxo bat,
aurrean umetxo bat
loretxoari begira. 085. Maite bat maitatzen det
Loreak esan nahi dio:
”Umetxo, aska nazazu! Maite bat maitatzen det, maitagarria.
Jaio naiz libre izateko Begi ederra du ta guztiz argia.
eta ez loturik egoteko” Daukat urruti,
Umetxoak ikusirik bainan ezin kendu det burutik
lorea ezin bizirik haren itxura,
arantzak kendu nahi dizkio, saldu ahal baliteke pisura,
bizi berri bat eman. urriaren truke,
Orduan izango baitu nork erosi faltako ez luke.
indarra eta kemena.
Orduan emango baitu Hogeita lau leguaz nago aparte
ugari bere fruitua. bitartean badauzkat miloi bat ate,
guztiak itxirik.
Nahi arren, ezin egon isilik.
084. Mahatsaren orpotik Beti negarrez,
nere maite-maitearen galdez,
84 85
ote dan bizi, ez nuke izango batere min.
bihotz-bihotz nereko Kontxesi!
Lehengo gau batean egin det amets,
Egunaz argi gutxi, gauean ilun, bainan pentsamentuak beti aldrebes
kontsuelorik ez da neretzat inon. irtetzen dira.
Maitea gabe, Ustez nengoen zuri begira,
egin ote nadin haren jabe maite polita,
oroitutzean, kofrearen gainean jarrita,
zenbat pena nere bihotzean kontu kontari
ditut igaro! ni nauen, bainan ez nintzan ari.
Maite det, ez da milagro!
Maite nerea daukat beti gogoan:
Ai! Hau bakardadea eta tristura! ai, orain banengo ni haren alboan
Nere bihotz gaisoa ezin piztu da, inoiz bezela!
hain dago hila! Jaunak amets hau kunpli dezala,
Beti dabil kontsuelo bila, balitz komeni,
bere artean. kontsueloz hilko nintzake ni,
Banengo maitearen aldean, nere ustean,
ordutxo biko... maitetxoren bihotza ikustean.
Pena guztiak lirake hilko!
Nere maite polita, ez da zer etsi,
Nere maitea zutaz ni oroitzen naiz, bihar ez bada ere, hor nauzu etzi,
egunaz, baita ere gauetan txit maiz. lehengo lekuan,
Lotan ere bai, ailegatutzen naizen orduan.
zu ikusitzera ni joan naiz. Ai! Hura poza
Libre banengo, Nere maite-maitetxo, bihotza,
hor nintzake egun bigarrengo. zuri begira
Nahiz orduan hil, pena guztiak ahaztuko dira.
86 87
Maitetxo itsasora joan da
Zure gauza polit bat ohi det nerekin, itsasontzi batean.
izkribaturik dago letra birekin: Maitetxo itsasoan dago,
K ta B dira. urrutirako bidean.
Askotan nago hoiei begira,
hain dira finak! Maite, maite (...)
Maitetxo polita, zuk eginak
sedaz ederki, Maitetxo noiz etorriko da,
kolkoan gorderik dauzkat beti. nere bihotza zain dago.
Maitetxo noiz etorriko da,
Esperantzetan bizi, maite gozoa, biok alkar bizitzeko.
noizbait kunplituko da gure plazoa
eta orduan... Maite, maite (...)
gauza txarrik ez hartu buruan,
lehengoari utzi.
Ez degu pasatzen pena gutxi, 087. Maitiak galdegin zautan
preso sei urtez,
onduko gaituzte nere ustez. Maitiak galdegin zautan
pollit nintzenez. (Bis)
Pollit, pollit nintzela, baina
086. Maite, maite larrua beltz, larrua beltz.
Maite, maite, Maitiak galdegin zautan

ez ni utzi hemen kaiean. premu nintzenez. (Bis)
Maite, maite, Premu, premu nintzela, baina
zu nere bihotzean. etxerik ez, etxerik ez.
88 89
Maitiak galdegin zautan Maritxu nere aurrez Par-irri gogozkoa
boltsa banuenez. (Bis) ez jarri serio, egiten badezu,
Boltsa, boltsa banuela, baina zuri dizudalako bihotza atseginez
dirurik ez, dirurik ez. zenbait amodio. betetzen didazu!
Maitiak galdegin zautan

lana banuenez. (Bis) 089. Matalaz
Lana, lana banuela, baina
gogorik ez, gogorik ez. Dolü gabe, dolü gabe, egiazko xiberutarrak
hiltzen niz, egiazko eskualdünak
Gaixoa hil behar dugu bizia Xiberuarendako tirano arrotzen hiltzeko,
guk biok gosez. (Bis) emaiten baitüt. egiazko eskualdünak
Gosez, gosez hil behar, baina Agian, agian, tirano arrotzen hiltzeko.
elkar maitez, elkar maitez. egün batez Agian, agian (...)
jeikiko dira
088. Maritxu, nora zoaz?

090. Mendian gora
Maritxu, nora zoaz Maritxu zuregana
eder galant hori? biltzen naizenian, Mendian gora haritza,
Iturrira Bartolo, poza sentitutzen det ahuntzak haitzean dabiltza,
nahi badezu etorri. nere barrenian. itsasoaren arimak dakar
Iturrian zer dago? Bartolo, nik ere det ur gainean bitsa.
Ardotxo txuria. atsegin hartutzen Kantatu nahi dut bizitza
Biok edango degu ur bila noanian usteltzen ez bazait hitza,
nahi degun guztia. banauzu laguntzen. mundua dantzan jarriko nuke
Jainkoa banitza.
Kantatu nahi dut (...)
90 90
eizue lo lasai.
Euskal Herriko tristura, Bestela datozen penai (...)
soineko beltzen joskura,
txori negartiz bete da eta
umorez hustu da. 091. Nafarroa, arragoa
Emaidazue freskura,
ura eskutik eskura, Nafarroa, arragoa
izarren salda urdina edanda argiaren pausaleku
bizi naiz gustura.
Emaidazue freskura (...) haizearen ibil-toki zabal,
hesirik gabea.
Euskal Herriko poeta,
kanpo santuko tronpeta, Nafarroa, arragoa
hil-kanpaiari tiraka eta sua eta ura,
hutsari kolpeka.
Argitu ezak kopeta, kondaira urratu baten oihartzun oihukatua.
penak heuretzat gordeta, Amets bat baino gehiago,
goizero sortuz bizitza ere ez oparotasun osoa:
hortxe zegok eta. nahiaren eta ezinaren burrukatoki ekaitzez betea.
Argitu ezak kopeta (...)
Mundua ez da beti jai, Nafarroa, arragoa

inoiz tristea ere bai; mahats eta gari
baina badira mila motibo maitasun eta gorroto
kantatzeko alai. gezur eta egia gurea.
Bestela datozen penai Nafarroa, arragoa,
ez diet surik bota nahi;
ni hiltzen naizen gauean, behintzat, lur beroen sabel emankorra
92 93
eta goiko mendi hotzen mendetako loa.
093. Nere herriko neskatxa maite
Nafarroa, Nafarroa zuhur eta eroa,
lurrik maitatuena, Nere herriko neskatxa maite,
ahozko lorez zaitut gaur laztantzen,
hormarik gabe utzitako etxea: itsaso garden, lur gozoko landare,
erreka gardenen negarrez kresalaren usain, zeru kolore;
ibai lodietara isurtzen ari den nere bihotzaren taupaden hotsez
odol bustikorraren iturri bizia. zure grazia dut kantatzen.
nere bihotzaren (...)
Nafarroa, arragoa Bihotz minberen egunsentia,
izen bat herri sufrituaren lamia,
eta oinarri ipuin zaharren piper eta eztia,
eta oinaze erreka garbien kantu bitxia;
eta bidean zure billa ibiltzea... udazken lizunez zaude jantzia,
izar zerutarren irria.
Pinudiek usantzen dituzten udazken lizunez (...)
harri txigorrezko bidetan gora
o, Nafarroa, Nafarroa betikoa. Lanbro artetik itsas geldira
lehunki zoazen txori airosa,
092. Nere andrea amodiozko sentipenaren hatsa
zure ezpainetan loratuz doa.
Nere andrea polita dela Goizeko ihintzetan belardi zera,
kalean esan didate eguzkitan zilar dizdira.
erositako prezioetan (hirutan) Goizeko ihintzetan (...)
pozikan salduko nuke.
94 95
094. Nere maitea marama eder polita izango dezu,

izango dezu, erosten badezu.
Nere maitea ez egon sustoz Bat eta bi, hiru lau eta bost,
biziko gera munduan gustoz, hamar gehiago dira hamabost
palazio eder bat eginen dugu
zekalez edo lastoz.
096. Nirekin
Balkona ere basa-lizarrez,
teilatua belar igarrez, Emoixtaxux muxutxuek,
ala goizean enkargatu da maitie,
Baionako Pierres. hartuixu guruxun
guztixe,
eroaixu bixotz
095. Neskazaharrak tristie
zure bixotzarekin.
Neskazaharrak joaten dira Emostazu porrutxue,
Madalenara, Madalenara, Madalenara, sorgiñe,
santuari eskatzera senar on bana, ahatetxu baten
senar on bana komeni bada. berdiñe,
Santuak esaten die begitxu gorrixen
buruakin ez, buruakin ez, buruakin ez, samiñe
zergatikan lehenago akordatu ez, sendatuixu nirekin.
akordatu ez, orain batere ez. Oinak hotz gabien, berbak irratixen,
Bat eta bi, hiru lau eta bost, bero pixka bat gure neuke;
hamar gehiago dira hamabost. berbaixu bajutxu, eskue helduixu,
ez utzi laztanik eiteke.
Nik baino biko gehiago Gero esnatzien lagaixu etxien
iten baituzu, iten baituzu, iten baituzu, zure marrubi usaintsue,
96 97
ta ez eizu pentsa ez dela erreza gero, gero. gero... jinen niza oherat?
gauza polittek pentsatzie. Irun ezan eta - Izazki zan eta
gero, gero, ba. gero, gero, gero...
Izazki zan eta
097. O gu hemen O, Pello Pello! gero, gero, ba.
Irun diat eta
O gu hemen esperantzarik jinen niza oherat? O, Pello Pello!
bidean galduak gabe - Astalka zan eta izazki diat eta
(hiruz) Doinua gero, gero, gero... jinen niza oherat?
heriotz minez. basoko tristuran Astalka zan eta - Pika ezan eta
gero, gero, ba. gero, gero, gero...
(biz) ilunabarrez. O, Pello Pello! pika ezan eta
astalkatu diat eta gero, gero, ba.
Gizonen itzala O gu hemen... jinen niza oherat?
luzea - Arilka zan eta O, Pello Pello!
Negarrez Nundikan gero, gero, gero... pikatu diat eta
haizea gauean ezinaren mina arilka zan eta jinen niza oherat?
Arbolak Zergatik gero, gero, ba. - Jos ezan eta
erroak aidean errekan iluna gero, gero, gero...
Heriotza da. Egurra, O, Pello Pello! jos ezan eta
arilkatu diat eta gero, gero, ba.
kolpeka landua jinen niza oherat?
O gu hemen... Bide hustuak. - Xuri ezan eta O, Pello Pello!
gero, gero, gero... josi diat eta
Pobreak O gu hemen... xuri ezan eta jinen niza oherat?
kalean bilutsik gero, gero, ba. - Argia dun eta
barnea gero, gero, gero...
098. O, Pello Pello! O, Pello Pello! argia dun eta
xuritu diat eta ez din balio!
O, Pello Pello! jinen niza oherat?
logale nauk eta - Irun ezan eta 099. Oi ama Eskual Herria
98 100
Hau pena eta pesadunbria!
Anaia etxen da ezküntü, Senarrak haurra ukatu. (Bis)
bükatü niz oain joaitera; Pello Joxepe, bihotz neria,
ene opilaren egitera haur horrek aita zu zaitu;
Pariserat banüazü. haur horrentzako beste jaberik
ezin nezake topatu.
Oi ama Eskual Herri goxua!
zutandik urrun triste banüa.
Adios gaixo etxen dena, 101. Pipa hartuta
adios Xiberua. (Bis)
Pipa hartuta zoratzen naiz,
Pariseko bizitzia ardo edanda mozkortzen naiz,
lan kostüzüriaz bagiazü, mozkortu eta erortzen naiz...
bena berantzen zütadazü Nola demontre biziko naiz?
zure berriz ikustia. Tra le ra...
Oi ama Eskual Herri goxua! (...) Hamar botila xankraturik,

azken basoa klikaturik,
azken xirrista irentsirik,
100. Pello Joxepe moltsa deraukat turrindurik,
Tra le ra...
Pello Joxepe tabernan dala
haurra jaio da Larraunen. (Bis) Urrundu zaizkit adiskideak
Etxera joan da esan omen du: eta hurbildu ostalerak,
ez da neria izanen, etxean aldiz emazteak
beraren amak topa dezala prest-presta ditu erasiak.
haur horrek aita zein duen. Tra le ra...
101 102
Bazter guztiak inguruka,
bideak ere ihaurrauska 103. Primaderako liliak
munduak zer du? Hau da kinka!
Goazen etxera andarkoka. Primaderako liliak Ez izanen bataioko.
Tra le ra... Goizik ziren loratuak,
Mutiko gazte eta leiala, Urthe hartan gertatu zen Gaituzte ezkontarazi...
kontseilu onak har zaitzala; Pazko erramu baino lehen.
otoi bizian ez zaitezela Nonbait balinbada zeru
sekula mozkor ni bezala. Gaituzte ezkontarazi Gure haurra da aingeru
Tra le ra... Maite ninduzun hain gutti Aingeru zeruan bainan
Eskontarazi gaituzte umerik ez ohantzean.
Ez zintudalarik maite.
102. Prima eijerra
Gaituzte ezkontarazi...
Ginuelarik elgarri
Prima eijerra, Desertiala Eman biziko uztarri. Bihotza hotzez kaskaran
Oi, zütan fidatürik, juan nahi bazira, Ezkilak zeuden ixilik nago beroaren menturan.
anitx bagira, arren, zuaza! Nik ez baitakit zergatik. Etor bedi primadera
oro tronpatürik. oi, bena, berhala! kanpoak diten berriz lora.
Enia zirenez, Etzitiala jin, Gaituzte ezkontarazi...
erraizu bai ala ez, hartzara, nigana, Gaituzte ezkontarazi
bestela, banua bestela, gogua Ez zuten egin boleran elgarregin behar bizi;
menturaz ziren Erroman; ezkontarazi gaituzten
desertiala, dolütüren zaizü,
Ez ziren gure lekuko behar dugu elgar maite
nigarrez ürtzera. amoros gaixua!
103 103
arlote mixerablia.
104. Salamankara
105. San Simon eta San Juda
Aita Jainkoak egin banindu
zeruetako giltzari San Simon eta San Juda
azken orduan jakingo nuke joan zen uda eta negua heldu da. (Bis)
atea nori ireki.
Lehenengo aitari, Ez baletor, hobe,
gero amari, bizi gera pobre
gero anai-arrebari, eremu latz honetan
ta azken orduan ixil-ixilik,
neure maite politari. ez gera hain onak benetan.
Gazte-gazterik aitak eta amak Ez dugu zaldirik, ez gera zaldunak.

praile ninduen nonbratu, Ez dugu abererik, ez gera aberatsak.
estudioak ikasitzera Euskara guk dugu, gu gera euskaldunak.
Salamankara bialdu. Euskara guk dugu, gu gera euskaldunak.
Salamankara
nindoalarik
bidean nuen pentsatu
estudiante tunante baino 106. Sehaska kanta
hobe nuela ezkondu
Ezkondu nintzan Amaren bularra zure bular laztanen
bai ni ezkondu, haurraren janari, antsiz ta egarriz.
baita ere sarri damutu, haurraren negarra
praka beltzetan hari zuria beti hunkigarri; Zure bular politak
sekula ez zait faltatu. baratz honen erdian zerrien jostailu,
Praka beltzian hari txuria goseak nago ni, edertasunak kontuz
txamarra besorik gabea
horregatikan deiten didate gorderik behar du;
104 105
zaude isilik, haurra! jarrai zure bidetik, -Plazer eginen duzu, isiltzen bazira,
ez egin negarrik, hobe da horrela, haur inorantak hola tronpatzen baitira.
munduak ez du-eta gauza denen gainetik, Ez da neretzat ina holako segida...
malkoen beharrik. haizea bezala. Bertzalde zure baitan ez naiteke fida.
Haunditzen zeranean Amaren bularra -Adio, beraz, orai, ene arraroa,

ikusiko duzu haurraren janari, hori dela medio, herritik banoa,
isilik egoteak aterpe samur hontan bihotza triste eta kexuan gogoa,
zenbat balio dun; lo hartu nahi dut nik. beti jarraikiren zait zur’amodioa.
107. Txarmangarria 108. Txantxibiri

-Txarmangarria zira, eder eta gazte, Txantxibiri, txantxibiri,
ene bihotzak ez du zu baizikan maite. gabiltzanian Elorrioko kalian
Bertze zonbait bezala, ote zira libre? hamalau atso tronpeta jotzen
Zurekin ezkontzeaz dudarik ez nuke. zazpi astoren gainian.
Astoak ziran txiki-txikiak
-Zuri-gorria zira, arrosa bezala, atsoak, berriz, kristonak!
profetak ere dira mintzo hola-hola. Nola demontre konpontzen ziran
Araberan bazinu gorputza horrela zazpi astoren gainian.
iduriko zinuen... zeruko izarra.
Saltzen, saltzen,
-Oi, maitea, zatozkit plazer duzunean, txakur-txiki baten karamelua
nehork ikusi gabe, ilunabarrean. ”esta muy bien”
Lagun bat badukezu joaiteko bidean, esaten du konfiteruak.
hark ezarriren zaitu trankil bihotzean. Cuando vamos a Otxandiano,
106 107
Andra Mari egunian, norat joaiten zira zu?
Mekaguenlamar! Espainiako portuak oro
Tomaremos txokolate, elurrez beteak dituzu.
oriñal zahar batian. Gaurko zure ostatu
gure etxean baduzu.
109. Urso luma gris gaxua Uso zuri bat agertu

zaigu Frantziako mugatik.
Urzo luma gris gaxua, orai bidajin bahua; Lumatxoren bat falta omen du
baratzen bazaik musde Sarri, jaun apetitu hun hura, hegotxo biren erditik.
begiz ikusten balin bahai, Phetiriñalat bahua. Luma huraxe falta ez balu,
ez da munduan parerik.
Artoz asia hun duzu libertatia baginu;
Orhiko badago ezkurtto hurak guri hobetxe zizkutzu, Ez nau izutzen elurrak,
anglesa Frantzian sartzen bada, Españalat bagiatzu. ez eta gauaren ilunak.
Maiteagatik pasa nitzake
Urzoa, ago ixilik, Frantzian eztuk anglesik; gauak eta egunak,
Baiunara jiten badira Agaramuntek hilen tik; gauak eta egunak,
Phetiriñalat eztuk jinen zaragolla luze hetarik. desertu eta oihanak.
Fida niz zure erraner, fidago ene hegaler; Uso zuria airean,
goraintzi erran behar deiezu jiten badira angleser, ederragoa mahaiean.
nik ere ber gisan erranen diet español papo gorrier. Zure parerik ez dut aurkitzen
Espainia guzian,
ez eta ere Frantzian,
110. Uso txuria eguzkiaren azpian.
Uso txuria, errazu,

108 109
111. Xalbadorren heriotzean estalitako egien

oihurik bortitzena... bortitzena.
Adiskide bat bazen
orotan bihozbera, Nun hago, zer larretan,
poesiaren hegoek Urepeleko artzaina,
sentimentuzko bertsoek mendi hegaletan gora
antzaldatzen zutena. oroitzapen den gerora
Plazetako kantari, ihesetan joan hintzana? (Bis)
bakardadez josia,
hitzen lihoa iruten,
bere barnean irauten,
oinazez ikasia... ikasia. 112. Xoxuak galdu du...
Nun hago, zer larretan, Xoxuak galdu du
Urepeleko artzaina, burua, burua begiak, gaixoa!
mendi hegaletan gora Nola kanta
oroitzapen den gerora nola xirula,
ihesetan joan hintzana? (Bis) nola kanta xoxuak?
Hesia urraturik Xoxuak galdu du

libratu huen kanta burua, burua begiak, lepoa, gaixoa!
lotura guztietatik, Nola kanta
gorputzaren mugetatik, nola xirula,
aske sentitu nahirik. nola kanta xoxuak?
Azken hatsa huela
bertsorik sakonena, Xoxuak galdu du
inoiz esan ezin diren burua, burua begiak, lepoa, bularra, gaixoa!
Nola kanta
110 111
nola xirula, Zazpi Euskal Herriek Frantzian, Espainian,
nola kanta xoxuak? bat egin dezagun, bi alderdietan:
guztiok beti-beti hemen hiru eta han lau,
Xoxuak galdu du gauden gu euskaldun. bat da zazpiretan.
burua, burua begiak, lepoa, bularra,
buztana, gaixoa! Agur eta ohore Zazpi Euskal Herriek
Nola kanta Euskal Herriari bat egin dezagun,
nola xirula, Lapurdi, Baxenabar, guztiok beti-beti
nola kanta xoxuak? Zubero gainari; gauden gu euskaldun.
Bizkai, Nafar, Gipuzko
Xoxuak galdu du eta Arabari. Hi haiz, Euskal Herria
burua, burua begiak, lepoa, bularra, Zazpiak bat besarka haritz hori bera,
buztana, hegoak, gaixoa! lot beitez elgarri. arrotza nausiturik
Nola kanta moztua sobera.
nola xirula, Zazpi Euskal Herriek Oi gure arbasoak
nola kanta xoxuak? bat egin dezagun, ez, otoi ez beira,
guztiok beti-beti zein goratik garen gu
Xoxuak galdu du gauden gu euskaldun. jautsiak behera!
burua, burua begiak, lepoa, bularra,
buztana, hegoak, ta amodioa, gaixoa! Haritz eder bat da Zazpi Euskal Herriek
Nola kanta gure mendietan, bat egin dezagun,
nola xirula, zazpi adarrez dena guztiok beti-beti
nola kanta xoxuak? zabaltzen airetan. gauden gu euskaldun.
113. Zazpi Euskal Herriek 114. Zenbat gera
112 112
Zenbat gera? lau, bat, badakizu
hiru, bost, zazpi (Bis) Zenbat gera? lau, bat, sortze berean
Zer egin degu? hiru, bost, zazpi (Bis) zuri gorputzez lotzen ninduen
Ezer ez. Zer egin degu?
zilbor-hestea
Zer egiten degu? Ezer ez.
Alkar jo. Zer egiten degu? sendagileak nola eten zuen.
Zer egingo degu? Alkar jo. Lehenengo eten beharra izan zen:
Alkar hil? (Bis) Zer egingo degu? bizitzaren
Alkar hil? (Bis) bizitzeko lehen legea.
Gure asmoak, esperantzak, Haurtzaroan
herria, askatasuna, Hori ez! Hori ez! titia eman zenidan,
justizia, pakea, Hori ez! Hori ez!
mutil-zaroan
egia, maitasuna, Hori ez! Hori ez!
mitoak, hitz hutsak. eskoletara bidali
bizitzarako armak hartzearren.
Dena eskertzen dizut
115. Zilbor hesteak duen balore guztian,
nik ahal dutan neurrian
Gogo eta gorputzaren nainan, gaztaroan
zilbor hesteak: amatxo maite!
bi kate. Ohar zaitezte
benetan maite nauzun ama
Bi kate, izan nahi baduzu
biak ebaki beharrezkoak: eta nik zu maitatzea,
bat gorputzaren bizitzeko, ni naizena
bestea gogoaren askatzeko. nik izatea nahi dutana izatera
Adizu, ama utzi behar nauzula,
113 114
hau baita bide bakarra pozaz zoratzen gatoz gu ere
biok alkar sanoki maitatzeko, gaur zure etxera
biok alkar osoki eta betikoz maitasun loreak zuretzako ekartzera.
maitatzeko,
Pozaz zoratzen gatoz gu ere
zuk zure nortasunaz, gaur zure etxera
nik nereaz, maitasun loreak zuretzako ekartzera.
zuk zure nortasunaz,
nik nereaz. Zorionak zure urtebetetzean
Ama! Zorionak, ta urte askotarako
Eten dezagun Zorionak belarritik tiratzean
Zorionak ta musu bat zuretzako.
lehen gorputzarena bezela
orain, Gaur bexalaxe opa dizugu
gogoaren zilbor-hestea. urtetik urtera
Ama! osasun onarekin beteaz
Gogoaren zilbor-hestea. jarraitzeko aurrera.
Berriro ere pozak zoratzen
etorriko gara
116. Zorionak maitasun loreak zuretzako ekartzera.
Zorionak zure urtebetetzean Berriro ere pozak zoratzen
Zorionak, ta urte askotarako etorriko gara
Zorionak belarritik tiratzean maitasun loreak zuretzako ekartzera.
Zorionak ta musu bat zuretzako.
Berriro ere iritsi zara zure urtebetetzera

aita-ama ta senideekin
117. Zu, gazte sentimental
zoriontsu zara
115 116
Zu, gazte sentimental irripar batek
zuk hamazazpi urte, iraun dezala
zu kaleetan zehar oraindik ere
maitasun bila zure bihotzean.
ametsetan zoaz.
Badira itzalak 118. Zure begiek

zure bizitzan
egun, illunak tristura latzak Zure begiek eta guztiek
baina maitasun baten ametsak ene maitia nahi luzkete.
betetzen ditu zure esperantzak. badute biek
dir-dir eztia. Gaua delarik
Zu, gazte sentimental mundurat jausten
zu, urteak joatean Zeruko lore Jauna zerutik
zu ametsak autzita miresgarriak da urrikaltzen.
aurkituko zera izarren pare,
etsipen bidean. zoragarriak. Zure begien
gozoño hori
Ez, gauzak ez dirade Gazte-gaztia egon dadien
ez hain urdin hain garbi zira oraino eder ta garbi.
ez, baina zuk etzazu egun guztia
gaurko esperantzik nago zuri so. Ene nahia,
bihotzetik galdu. zinez handia,
Zure begiek zu izaitia
Urteak joan dira zoratzen naute nere maitia.
zure ametsak
mundu gaiztoak
auts bihurtzean
117 118
BERTSO
ZAHARRAK
120 121
Palazio ederretan gira alojatzen,
eta segur goratik aide freska hartzen;
119. Agur, Xiberua! Gain behera so eginik beitzait iduritzen
Orhi gainean nizala agitzen...
Agur, Xiberua, Baina ez dira hemen
bazter guzietako txokorik ederrena! bazterrak berdatzen,
Agur sorlekua, txoriak kantatzen!
zuri ditit ene ametsik gozoenak.
Bihotzaren erditik Agur, Xiberua (...)
bostetan elki deitadazut hasperena;
zu utzi geroztik Ametsa, lagun nezak ni Atharratzerat,
bizi naiz trixterik, ene azken egunen han iragaitera,
abandonaturik, Orhiko txoriaren khantuz behatzera,
ez baita herririk, barka ditzan nik egin nigarrak.
Paris ez besterik, Hots, xiberutarrak,
zu bezalakorik. aintzinian gora
euskualdun bandera.
Sor lekua utzirik gazte nintzalarik,
Parisen sartu nintzan korajez beterik. Agur, Xiberua (...)
Plazerez gose eta buruan harturik
behar niala alegera bizi... (Pierre Bordazarre, Etxahun—Iruri)
Bostetan geroztik,
nigar egiten dit,
120. Ai, zer plazerra!
Xiberua zuri.
Ai, zer plazerra, bost urten buruan sor lekurat itzultzea,
Agur, Xiberua (...)
ene herria etsitu nian, zure berriz ikustea.
Aski sufrituz nik anitzetan, desir nukian hiltzea,
ez bazintudan hain maite uken, oi, ama Euskal Herria.
122 123
-Pobre baiñan alegre;
Anitzen gisa partitu nintzan, etsaien gudukatzera, zer esain degu?
gogoa hero, bihotza laxo, eta kasik alagera. -Soka bat ekatzu:
Ez bainakian, oraino ordean, zer zen amaren beharra, lotu behar zaitugu,
hari pentsa eta biga bostetan, aiher zirazun nigarra. baiñan ez izutu...
Agintzen digutena
Erresinola kantari eder libertadean denean, ein beharko degu.
baina tristuran higatzez doa kaloia baten barnean.
Gu ere ama hala gintuzun, tirano haien artean. Jaunak, esazute
Zure ametsa kontsolagarri, tristura handirenean. zer dan motibua,
ni preso eramateko
Orhiko txoria da den bezala, fidel Orhi bortuari, sokaz lotua.
euskaldun guziak gituzu, ama, zure zerbitzari. -Guk degu kargua
Alageraki lehen bezala, egin izaguzu irri, zu eramatekua
ikusten gituzu otoitzetan zure arbola saintuari. behar dan lekua.
Han aginduko dute
Sortu berriak, bere kunatik, lehen elea du ama, gainerakua.
bere ilusione ederrean, ez dezazula abandona.
Zure amodioaz elgar itzozu bizitze huntako penak Joan behar degu, goazen,
begira dezan azken hatsetan, azken hitz zure ama. geren biajian,
bainan luzatu gabe
(Pierre Bordazarre, Etxahun—Iruri) gaituk etxian.
-Norbaitek tranpian
galdu nau mendian;
121. Aizazu, Suantxa bainan bitartian,
ez da libertaderik
Aizazu, Suantxa, gure artian.
zer modu daukazu?
124 125
Hau da komeria, ekarri nuen aldera...
nere Jaungoikua! bide berriya egiña dauka
Arratoi bat da hemen ganbaratikan kalera.
ni hainekua.
Horren alkantzua Aitak egiña nuen ezkontza,
ahuntza ainekua, amak nai zuen artzia,
ez du indar gaixtua. neronek ere pentsatu nuen
Ogi osuarekin noiznahi dijua. aien eskura jartzia;
andre ederra ezin geiago,
Hamabi urtetan umilla eta dultzia.
-ai zenbat gauetan! surtan jartzian probatutzen da
-negarrez egondu naiz nolakua dan eltzia.
kartzela honetan:
grilluak hanketan, Amarretako jeikitzen bada
zorriak mantetan, armariyua iriki,
jan ona bestetan. arropak artu, amaiketako
Ezer gutxi ziok gaur apainduko da ederki;
zortzi sosetan. katillu-salda arduarekin,
gorputza sano eduki,
(Herrikoia) bere burua gobernatzen du
gizona baiño obeki.
122. Andre txarraren bentajak Lengo batian, esango det noiz,
igande illunabarra,
Milla zortzireun irurogeita nere andria dantzan zebillen,
laugarren urtian gera, begira zeudenak farra;
publikatutzen astera nua lanian ez du gogorik baña
familiyaren galera; pandangolari azkarra,
andre ederra gustatu eta
126 127
baldin neonek ikusi banu jakiya berriz kalian.
autsiko nion bizkarra.
Arduarekin adiskide ta
Eskail-burutik amildu eta gizonarekin zapuztu,
goitikan beraño zuzen, gaur ere nere andriarekin
lendabiziko pentsatu nuen egingo nuke apustu
eltze zarren bat ote zen; botilla aundi bat basorik gabe
anka bat zeukan Bitoriyan ta baietz agudo ark ustu;
bestia berriz Londresen, orretan dago sufiziente,
gaur ere ala egongo ziñan beste bertajarik ez du.
iñor etorri ez bazen. (Xenpelar)
Eldu nion ta an ari nintzan

andria ezin jasorik; 123. Behin batian Loiolan
esan zidaten: “Edana dago,
ta ez egin orri kasorik”; Behin batian Loiolan erantzun zidan ezik
total egiña zegoen baiña erromeria zan, atsegin har nezan,
alare ezurrak osorik... hantxe ikusi nuen adituko zidala
galdetzen zuen: “Plakiyak nago, neskatxa bat plazan; zer nahi nion esan. (Bis)
ez al-da ardo goxorik?” txoria baino ere
arinago dantzan; Aurkitu ginanian
Egun guziya kanpuan pasa, huraxe bai polita inor gabe jiran,
etorriko da gabian, han politik bazan! (Bis) koloriak gorritu
kopeta illun, begiyak zorrotz arazi zizkidan;
sartutzen da sukaldian; Esan nion desio kontatuko dizuet
ume gaxuak negarrez daude senti nuen gisan, guztia segidan,
afariyaren galdian, harekin hizketa bat zer esan nion eta
artua errotan, ogiya palta, nahi nuela izan; nola erantzun zidan. (Bis)
128 129
Ezkon gaitezen biok! jan era edan gaur gogorik,
Dama polita zera esan zaidazu bai! hustutzen bada ekarko degu
polita guztiz, bai! Ni zurekin ezkondu? berriro lehengoko tokitik.
Baina, hala ere, zaude Ni zurekin... Ja-jai. (Bis) Glu, glu, glu...
oraindik ezkongai.
Umorea da gauzik onena,
nahigabeak ditu ahaztutzen.
124. Biba Rioxa Uju ta aja hasi gaitean
euskal doinuak kantatutzen.
Biba Rioxa, biba Naparra, Glu, glu, glu...
arkume onaren iztarra,
hemen guztiok anaiak gera (Jose Maria Iparragirre)
hustu dezagun pitxarra.
Glu, glu, glu...
125. Bizkaiko txerriari jarriak
Ardo fina ta jateko ona
jartzen badute gaur ugari, Motibo bat nigana erdibana jateko
gure barrenak berdindurikan dago etorria kendu nai bizia.
esplikatuko banu Abillak egundaño
jarriko dira guri-guri. txit parregarria. beti malezia
Glu, glu, glu... Bizkaian egin dute lau egunen artean
prueba berria zer agurezia
Gure sabela bete behar da kutxillorikan gabe beintzat eskapatzeko
ahal bada gauza onarekin, iltzeko txerria, izan du grazia.
dagon lekutik eragin bapo! erakutsi diote
Aupa, mutilak, gogoz ekin! istillu gorria. Famili ori nor den
Glu, glu, glu... nai dezute jakin?
Bi familiek zuten Bi gizon eta bi andre
nolabait azia beren izenekin.
Ez ikararu dagon artean,
2 130
Gizona bat Pepetxo gorde-Ieku polit bat Artorik apenas du iñolaz ezin autsi
bestia Antolin, beretzat arturik; etxian ikusi, bijiliarikan,
emakumiak berriz billatu zutenian, egunian bi aldiz aurten ez dute oiek
Ana eta Kattalin; kontentuz beterik, asunak egosi; bula bearrikan.
laurak ere bazuten len bezela ez dauka beste aziorikan
naikoa zeregin. igesi juaterik, ez zuten merezi, Orra amasei bertso
ustez ipini zuten argala dan medioz bizkaitar oieri,
Mazuarekin jo du aseguraturik. juan da igesi, motibo orrentzako
Pepetxok buruan, urrenguan obeto ez dira geiegi;
txerria gelditu da Zuek emakumiak gizendu ta azi. iñork jakin nai badu
illaren moduan; emen egin kargu, kausa orren berri,
erretzen para zuten abiatzen danian Garizuma santua zein lekutan pasa dan
lastuaren suan, gogotikan eldu; izanagatikan komeria ori,
polañak jaso ditu guk beste aldetikan ez daukate pekatu galdetu Azpeitiko
sutu dan orduan, zaituko degu, egin bildurrikan; uztargilleari.
diabruak arturik len bezela lastua auzotik ez badator
igesi da juan. sutuko diogu, erregalorikan
azeriaren gisan
Bizkarra erreta ta aterako degu. (Uztarri)
kolpia buruan,
Jaungoikuak badaki Azeria bezala 126. Domingo Kanpaina
zer ikusi duan; sutu dutenian
eriua-igesi atsuak bota ditu
bere enpeñuan kañu-baztarrian; Mando baten gainian
kamiñuan azpian mokadurik etzeukan Domingo Kanpaina,
sartu zan kañuan, artzeko lurrian, ez zihoak hutsikan
gero billatu dute asko korritua da, mando horren gaina.
kurrinka-soñuan. ez dago urrian, Azpian dihoana
pakea eman digu mandoa dek, baina
Txerri ori zegoen Bizkaiko lurrian. gainekoa ere badek,
barrunen sarturik,
132 133
azpikoa adina. Gernikako arbola da bedeinkatua,
Mando baten gainian euskaldunen artean guztiz maitatua.
bestia, alajaina! Eman ta zabal zazu munduan frutua;
adoratzen zaitugu, arbola santua.
(Bilintx)
Mila urte inguru da esaten dutela,

1277. Gazte-gaztetatikan Jainkoak jarri zuela Gernikako arbola.
Zaude, bada, zutikan orain ta denbora,
Gazte-gaztetatikan ni urez joatea, eroritzen bazera, erraz galdu gera.
herritik kanpora, ama, zertarako da
estranjeri aldean negar egitea? (Bis) Erregutu deiogun Jaungoiko Jaunari
pasa det denbora.
pakea emateko orain eta beti;
Herrialde guztietan Lur maitea uztea
toki onak badira, da negargarria, bai eta indarra ere zerorren lurrari,
baina bihotzak dio: hemen gelditzen dira eta bendizioa Euskal Herriari.
zoaz Euskal Herrira! (Bis) ama ta herria.
Urez noa ikustera, (Jose Maria Iparragirre)
Agur ene bihotzeko bai, mundu berria;
amatxo maitia. oraintxe bai naizela
Laster etorriko naiz, errukigarria. (Bis)
kontsola zaitia.
Jaungoikoak nahi badu (Jose Maria Iparragirre) 129. Gitarra zahartxo bat
Gitarra zahartxo bat det nik nere laguna!
128. Gernikako arbola horrela ibiltzen da artista euskalduna.
Egun batean pobre, besteetan jauna,
133 135
kantatzen pasatzen det nik beti eguna. Txori eijerra, hain alegera, entzuten haidanian
ene bihotzeko tristura laister duak aidian.
Nahiz dela Italia, orobat Frantzia,
Ene xoririk maitena, zertaz jin hiz nigana,
bietan bilatu det mila malizia. iratzarrazi nialarik ametsik eijerrena.
Korritzen badet ere nik mundu guztia Jinik hain goizik, uste hiena baniala hanitz pena?
maitatuko det beti Euskaldun Herria. Ez, ez, habil kontsolatzera malerusago dena.
Jaunak ematen badit neri osasuna, (Pierre Bordazarre, Etxahun-Iruri)

oraindik izango det andregai bat ona.
Hemen badet frantsesa, interesaduna, 131. Hara nun diran
bainan nik nahiago det hutsik euskalduna.
Hara nun diran mendi maiteak!
Adios, Euskal Herria, ez baina betiko, Hara nun diran zelaiak!
bost-sei urte honetan ez det ikusiko. Baserri eder zuri-zuriak,
iturri eta ibaiak.
Jaunari eskatzen diot grazia emateko Hendaian nago zoraturikan,
nere lur maite hontan bizia uzteko. zabal-zabalik begiak,
hara, Euskal Herri! lur hoberikan
(Jose Maria Iparragirre) ez da Europa guztian.
Oi, Euskal Herri, eder maitea!

hara hemen zure semea,
130. Goizian argi hastian bere lurrari mun egitera,
beste gabe etorria.
Goizian argi hastian, ene leiho-hegian Zuregatikan emango nuke
txori bat pausatzen da eta goratik hasten kantan. pozik, bai, nere bizia;
136 137
beti zuretzat hil arteraino ederki gazteen gisan panpinatuak, ez patxada ttikian,
gorputz ta arima guztia. bihotz onez partidaren erdian,
irriz daude, irriz daude lorian.
(Jose Maria Iparragirre)
Handik ximiko, hemendik irri,
haurrak bezala jostetan ari,
132. Herriko festak tartetan amodiozko begi kolpe bat hegalpean denari,
hitz bat erran gogo diote sarri
Iragan festa biharamunean belarrirat, belarrirat kuiari.
berek dakiten txoko batean,
lau andre, hiru mutxurdin, bat alarguna, jarririk itzalean, -Gezurrik gabe goazen, Maria,
harri zabal bat belaunen gainean, eman jokoan ezti-eztia,
ari ziren, ari ziren trukean. hurbil zan untzi beltz hori, dezagun edan trago bat edo bia.
Bihotza dinat epeltzen hasia,
Zer ote duten nik jakin nahi harek zuen, harek zuen grazia.
pitxarrarekin bertze jaun hori.
Zorroa du biribila, moko meharra, tente zutik egoki, Zahagiaren seme joria,
zahato bat ote den nago ni, non duk aristiko zorro lodia?
hanpatua, hanpatua ederki. Gaisoa! Lehen birundan xurgatu dautek odolaren erdia!
Orai hor hago, zimur arpegia,
Jesus, oraino zer dut ikusten? kokoriko, kokoriko jarria.
Zer hegalpean dute gordetzen?
Egoitza gozo honarik, burua alto, zahatoaz trufatzen, Seira truk dira zazpietarik,
bihotzez azkarrago zeren den, tantoz orobat bi aldeetarik.
kuiattoa, kuiattoa ari zen. Erori da zahatoa, mokoz-ipurdi, naski odol husturik,
kuiattoa hantxe dago etzanik,
Festa delakotz egun herrian azken hatsa, azken hatsa emanik.
apaindu dira handi-handian,
138 139
Nahiz zeraukan azken eskua, hartu ditu, hartu ditu paloak.
Mariak zuen hasi gudua:
-Truk. -Jo zan. Mariak zango, Katixak zaldun, Marixumek irua Herriko festa arrats apalean,
-Marimartin, zoratu zain burua, lau katu zahar angelusean,
lauarekin hiruaren keinua! bat maingu, hiru saltoka, sorginak puies, zoatzila bidean,
nik ikusi ditut amets batean,
-Hago, Maria, otoi, isilik, akelarre, akelarre gainean.
ez dun ikusi nere keinurik. (J. B. Elizanburu)
Xorta bat edanez gero, begiak ñir-ñir, zer? Ez al dun ahalkeririk?
Edan hezakeen azkar hortarik,
katilua, katilua beterik. 133. Ikusten duzu goizean
-Bazakinagu, tresna makurra, Ikusten duzu goizean
ez dunala hik hatsa laburra. argia hasten denean,
Ez dun, ez, dionan bezala, horma xurgatuz, biribildu muturra menditxo baten gainean,
ez eta naski gorritu sudurra etxe ttipitto, aintzin zuri bat,
milikatuz, milikatuz elurra. lau haitz ondoren erdian,
zakur zuri bat atean,
-Apo mutxurdin, moko bipila, iturritxo bat aldean?
zeren ondoan ote habila? Han bizi naiz ni pakean.
Hatz badun atze aldean, ikusiko dun zenbat naizen abila,
zuhur badun, hago, neska zirtzila, Nahiz ez den gaztelua,
isil, isil, isil, isil, isila. maite dut nik sorlekua
aiten aitek hautatua.
Kartak utzirik eta tantoak, Etxetik kanpo zait iruditzen
hantxe zituzten gero saltoak. nonbait naizela galdua.
Bakarrik hiruren kontra, zer eginen du Marimartin gaisoak? Nola han bainaiz sortua,
Nahiz izan azkar zango-besoak, han dut utziko mundua,
140 141
galtzen ez badut zentzua.
Ez dugu behar lurrean,
Ez da lurrean gizonik, aise bizirik etxean,
printzerik ez erregerik, utzi laguna gabean...
ni baino hobeki denik. Jende beharrek ez dute jotzen
Badut andrea, badut semea, gure etxeko atean
badut alaba ere nik. non ez duten mahainean,
Osasun ona batetik, otoruntz ordua denean,
ontasun aski bertzetik... lekua gure aldean.
Zer gehiago behar dut nik?
Piarres nere semea,
Goizean hasiz lanean nahiz oraino gaztea,
arratsa heldu denean, da mutiko bat ernea.
nagusi naiz mahainean. Goizean goizik bazken erdirat
Giristino bat ona dut hartu badarama artaldea.
nik emaztea hartzean. Baitu bere egitea,
Ez du mehe-egunean segituz nere bidea,
sartuko, uste gabean, ez du galduko etxea.
txingar hezurrik eltzean.
Landako hirur behiak
Etxean ditut nereak -esnez hanpatu ditiak-
akilo, aitzur, goldeak, aratze eta ergiak,
uztarri eta hedeak. bi idi handi kopeta-zuri,
Iazko bihiez ditut oraino bizkar-beltz, adar-handiak,
zoko guziak beteak. zikiro, bildots guriak,
Nola iragan urteak ahuntzak eta ardiak...
emaiten badu bertzeak, Nereak dira guziak!
ez gaitu hilen goseak.
142 143
Nere alaba Kattalin kantuz dirua biltzen,
bere hameka urtekin komediante moduan;
ongi doa amarekin. debalde festa preparatzen det
Begiak ditu, amak bezala, gogua dedan orduan.
zeru-zola bezain urdin.
Oraiko itxurarekin Eskola ona eta musika,
uste dut, denborarekin, bertsolaria, gainera;
andre on bat dion egin, gu ere zerbait izango gera
horla hornitzen bagera.
Nere emazte Maria Hatoz gure kalera,
ez da andre bat handia, baserritar legera,
bainan emazte garbia. musika hoiek utzita;
Musu batentzat etxean badut Errenterian bizi naiz eta
nik nahi dudan guzia. egin zaidazu bisita.
Galdegiten dut grazia,
dudan bezala hasia, (Xenpelar)
akabatzeko bizia.
(J. B. Elizanburu) 135. Iya guriak egin du

Iya guriak egin du,
134. Iparragirre abila dela badegu zeinek agindu. (Bis)
Ez oraindik umildu,
Iparragirre abila dela alkarrengana bildu.
askori diot aditzen, Gerra nahi duen guzia
eskola ona eta musika, berari kendu bizia.
hori hoiekin zerbitzen.
Ni ez nauzu ibiltzen
144 145
Ez naiz ni gerraren zale Neskatxa gazte, paregabea,
baizik pakearen alde. (Bis) apirileko arrosa,
Zeinek nahi duen galde, izarra bezin dizdizaria,
berari tira, dale. txoria bezin airosa;
Bala bat sartu buruan, oraintxen baino gusto gehiago
aspertuko da orduan. nik ezin nezakeen goza;
zorionian ikusten zaitut,
Gu gera hiru probintzi nere bihotzak hau poza!
lehengo legerik ez hautsi. (Bis)
Hoieri firme eutsi, (Bilintx)
nahiz hanka bana hautsi;
jaioko dira berriak, 137. Maria Solt eta Kastero
gu gera Euskal Herriak.
Maria Solt ta Kastero
(Xenpelar)
bi amoros zahar bero.
Hirurogei hamarna urtetan hartu die amorio.
136. Loriak udan ihintza bezela Kastero jelostu gero, Maria Solt ezarri kanpo.
Loriak udan ihintza bezela Maria Solt doa nigarrez,

maite det dama gazte bat, izorra dela beldurrez.
hari hainbeste nahi diotanik
ez da munduan beste bat; Barnets bordako andereak kontsolatu du elez:
inoiz edo behin pasatzen badet emazte zaharrik okupu agitzen ez dela, ez.
ikusi gabe aste bat,
bihotz guztira banatutzen zait Maria Soltek arrapostu:
halako gauza triste bat. -Santa Elisabet baduzu,
146 147
saintu zahar batenganik, okupu agitu duzu. amodioa zeukan barrena sartua.
Kastero ere bada saintu, hala nizan beldur nuzu.
Egun seinalea zen gogoan hartzeko
esan ziola haren etxera joateko.
-Kastero ez duzu saintu. -Deseo dudan hitz hau manifestatzeko
Sobera biraoti duzu. zurekin, Antonio, nago izateko.
Elizarat joan eta tabernan egoten duzu.
Kastero denagatik saintu, Maria Solt antzu zira zu. -Zer esaten didazu? Juanita, hitz hori,
tentatzen ari zarela trazak badirudi.
Ez zait gure gradurik tokatutzen niri
(Piarres Topet, Etxahun) ez burlarikan egin marineruari.
-Eduki dezakezu ongi sinistua

138. Markesaren alaba aspaldian nengoela zutaz gustatua.
Ez zaitut nik utziko desanparatua
Zeruak eta lurrak egin zituena hala egiten dizut gaur juramentua.
memoria argitzera zatoz neregana;
esperantza badaukat zerorrek emana Konformatu ziraden elkarren artean
kunplituko dudala desio dudana. ezkonduko zirela hurrengo urtean.
Eskola ikasteko bien bitartean
Amodiozko penak oraingo honetan beraren herritikan guztiz apartean.
publika ahal banintza bertso berrietan;
enteratu naiz ongi enkargu horietan Hala disponiturik jarri ziren biak
San Jose arratsaldeko hiru t’erdietan. kartaz entenditzeko elkarren berriak.
Formalidadea(re)kin jartzeko egiak
Markes baten alaba interesatua baina ez ziren lo egon amaren begiak.
marineruarekin enamoratua
deskubritu gaberik bere sekretua -Alferrik izango dira haserre gurean
148 149
ez naute mudatuko eternidadean.
Esposatu nahi nuke kariño onean Denbora kunpliturik galaia abian
Antonio Maria etortzen denean. zer pasatu ote zen haren memorian
kartarik hartu gabe joan den aspaldian
Ezin egon zen ama hitz hori sufritzen, inozente sartu zen jaio zen herrian.
berehala hasi zen kartak detenitzen,
intentzio haundiagoz ezkontza galdutzen; Hau da lehendabiziko hark esan zuena:
Juanitak holakorik ez zuen pentsatzen. -Zer da musikarekin onratzen dutena?
Markesaren alaba kalean barrena
Amaren malezia!: korreora joan da esposario zela hark behar zuena.
Antonio hil zela egin zuen karta;
Juanitaren tristura berri hura jakinda Desmaiaturik egin zuen ordubete
engainatua bestek gezur bat esanda. gero nobia eske hitz bi egin arte
inguratu zitzaion makina bat jende
Amak esaten dio: Juanita nerea bigarren ordurako hil zen derrepente.
galdu da, diotenez Antonio Maria.
nik bilatuko dizut beste bat hobea Gaua pasatu eta hurrengo goizean
maiorazko, interes askoren jabea. entierroa zuen bigarren klasean.
Markesaren alaba guztien atzean;
-Ama ez niri esan horrelakorikan Zer pena izango zen haren bihotzean?
ez dut nik besteengana amodiorikan.
Ezin alegre leike nere barrenikan Penarekin leherturik Antonio hil zen
komenientzia ona izanagatikan. akonpainatu zuen Juanitak elizan.
Maitasuna bazion esan dudan gisan
-Utzi alde batera horrelako lanak geroztikan ez zuen osasunik izan.
ez ditut nik ikusten zu bezala damak.
Nahi badituzu hartu onra eta famak Erremedia baledi sentimendu hori
giatuko zaituzte aitak eta amak. bitarteko bat jarri Jesus maiteari
150 151
orazio eginaz Birjina Amari bost milla duro balio ditu
zeruan gerta dadin Antonio Mari. ia konpondu gaitian.
Elkarren konpainian guk ere nahi dugu Zer familia izandu degun
Birjina egiozu Jaunari erregu nai al du jauna aditu?
kristau guztiogatik baldin ahal bazenu Amabi aurren aita naiz ni ta
Iturrinok horrela desiatutzen du. semiak amar baditu;
lan egiteko iñor gutxi ta
(Iturrino) mayian ezin kabitu,
baneukake nun enpleatua
bost milla duro banitu.
139. Nagusiya ta maizterra
Au aditu ta beste aldera
Orain artian ni izandu naiz bueltatu zan nagusiya
aitona, zure nagusi, esanaz: “Nik zer kulpa dadukat
errenta txintxo pagatu dezu zuk ume asko aziya.
zere kapoi eta guzi; Ez dezu asko ixtimatzen nik
zu baño gizon umillaguak egin dizutan graziya;
ez ditut asko ikusi; zuek artu nai ez badezute
orain etxia saltzera goaz bada zeiñek erosiya”.
nai bazenduke erosi.
Aziendaz ta lan-erremintaz
Larogei duro zuen errenta bagenedukan indarra,
etxiak orain artian, aiekin ere ez degu orain
zerorrek ala pagatu dezu oso itxura ederra;
berrogei ta amar urtian; zazpi baliyo luteken gauzak
lenguan bertan gelditutzia bostian eman bearra…
izan liteke kaltian; Au pentsatzian etortzen zaigu
152 153
begietara negarra. bakoitzak mutil bana gaxuak, otzak ilko
badute urrian; zaituzte neguan!”
Prezisamente alde egin bear fallorik ote daukan
baserri edo kalera, atzian t’aurrian Ustez ez nien egin
norbaiti egin bearko zaio alkar neurtuko dute abertitu baizik,
bizi-Iekuen galdera, luze-Iaburrian; bat oso zapuztu zan
esplikatuaz nola izan dan erretiratzen dira egin gabe itzik,
fameliyaren galera, garai ederrian. bestiak errespuesta
gure Jainkuak nai duen arte eman zian pozik:
nunbait mantenduko al gera! Lenguan neskazar bi, “Ez dauka jantzi onek
orien jazkera, iñorako lotsik,
(Txirrita) gona motxak jantzita sasoi daukanak ez du
pasiatutzera; sentitutzen otzik”.
otsuak soildutako
140. Oraingo neskatxen jazkera ardien antzera, Beraz, erare ontan
besuak agirian, olako sasoia,
Ara, neskatx gaztiak, illiak moztuta, kolkuan petxera, ogei ta bi urtetan
zuentzat bertsuak, nor azalduko zaien amarrak alde arte etzeunden lasaia,
bistan daukazkitenai dabiltza poztuta; ez datoz etxera. adituko zenuen
petxu ta besuak; amaren arrazoiak mutillen usaia;
etziran ola bizi balio ez du ta, Ni askotan bezela polita zera, baiño
zuen gurasuak, berenak aundiago tabernan nenguan, ajatzen asiya,
esperantza ederra kopeta beztuta, neskazar oiei esan gona motz oin azpian
daukate gaxuak gorputza adornatzen nieten lenguan: daukazu etsaia.
zartzera pasatzeko animaz aztuta. “Jantzi ori ona da
egun erosuak! denbora beruan, Garai batez majuak
Dantzatik geldituta baiño ez ilbeltzian bazituan sobran,
Gona laburrak jantzi, illunabarrian, eta abenduan; orain zeiñek nai duen
154 153
emen dabil proban; neskatx ori nor dan, zezena pasa zaie zenbait dama galai,
afanosa bat dala Ote-Motx’en jaiua kolera batean. zezenaren mendean
ezagun du obran; Ximelaren bordan. Plazatikan kanpora ez zuten jarri nahi.
iñork jakin nai badu zeudenak pakean,
(Txirrita) erdiak burrukatu Plazatik itsasora
ditu hankapean. salto da igeri
adarrak besterikan
141. Pasaiako herritik Hiru komerziante ez zuen ageri.
plazatik kanpoan, Bakeroa begira
Pasaiako herritik sonatua dago, pospolo ta barkilo bere zezenari,
dator notizia errapin gabe ez da labana tratuan. eseri ta jan ditu
zezen bat izan dala urte bat igaro. Pareta egon arren hiru libra ogi.
jenioz bizia. Hurrengoan jarriko hamar oin altuan
Kontatutzera noa dituztela nago panparroi pasatu zen Torilotik hasita
bistan ikusia, barrera estuago putzura saltoan. gaztelura arte,
alegratzeko triste zezen haundiago. bide kaskarra dago
dagoen guzia. Horiek horrela eta bastante aparte.
Torilotik atera gehiago ere bai Begiak erne zeuzkan
Santiago eguna zuten lehendabizi, lurrean ziraldoka belarriak tente.
Pasaian seinale, behi zahar bat gidaria egin zuten lasai. Esan nuen ote zan
ailegatu ez danak bandera ta guzi. Ezkonberriak eta lehengo Almirante.
egin beza galde. Harrapatzen zuena
Hasieran jendea burrukatzen hasi, (Xenpelar)
zezenaren alde, azkenean kanpora
azkenean ez ziran plazatik ihesi.
arrimatu zale. 142. Solferinoko itsua
Toilotik baztarreko
Gure Pasaia beti barrera tartean, Armen hartzera deitu ninduen
154 155
gazterik zorte etsaiak.
Urrundu nintzen herri alderat Larrainetako haritz, gaztaina,
itzuliz usu begiak, mendietako iturri.
itzuliz usu begiak. Horiek oro enetzat dira
amets histu bat irudi,
Zorigaitzean baitut ikusi amets histu bat irudi.
Solferinoko hegia!
Alferretan dut geroztik deitzen Betiko gaua, gau lazgarria,
eguzkiaren argia, begietara zait jautsi.
eguzkiaren argia. Ene herria, ene lagunak
nihoiz ez behar ikusi,
Nihoiz enetzat ez da jaikiren nihoiz ez behar ikusi!
goizeko argi ederra.
Zeru, gainetik nihoiz enetzat Herriko festan, gazte lagunak
dizdiraturen izarra, kantuz plazara doazi.
dizdiraturen izarra. Eta ni beltzik etxe zokoan,
irri egiten ahantzi,
Ene amaren begi samurrak irri egiten ahantzi.
betiko zaizkit estali,
maiteñoaren begitartea Oraino gazte, gogoz ez hoztu,
behin betiko itzali, eta biziak lotsatzen...
behin betiko itzali. Dohakabea! Zer eginen dut,
jaunak ez banau laguntzen,
Ez aipa niri landa hegitan jaunak ez banau laguntzen.
sortzen den lili ederra.
Otoi, ez aipa ur azalean Ai, aski hola! Jainkoa, barka,
arinik doan ainara, begira zure haurrari!
arinik doan ainara. Kontsolamendu zerbait emozu.
156 157
Noizbait duzun urrikari,
noizbait duzun urrikari. 144. Ume eder bat
(J. B. Elizanburu) Ume eder bat ikusi nuen
Donostiako kalean,
hitz erditxo bat hari esan gabe
nola pasatu parean?
143. Triste bizi naiz eta Gorputza zuen liraina eta
oinak zebiltzan airean.
Triste bizi naiz eta har zazu, ba, maitia Politagorik ez det ikusi
hilko banintz hobe, bat hau mila bider. nere begien aurrean.
badaukat bihotzian Baina milan lekuan (...)
hainbat atsekabe. Aingeru zuri, paregabea,
Euskal Herriko alaba,
Maite bat maitatzen det Nere maite polita usterik gabe zugana beti
baina haren jabe nola zera bizi? nere bihotzak narama;
sekula izateko Zortzi egun honetan ikusi nahian beti hor nabil,
esperantzik gabe. etzaitut ikusi. nere maitia, hau lana!
Maite bat maitatzen det (...) Badakit zabiltzala Zoraturikan hemen naukazu
nigandik ihesi, beti pentsatzen zugana.
Bihotz baten lekuan ez didazu ematen
Galai gazteak galdetzen dute:
mila banituzke, atsekabe gutxi. Aingeru hori non dago?
zuretzako maitia Badakit zabiltzala (...) Nere maitea nola deitzen dan
izango lirake. ez du inortxok jakingo.
Baina milan lekuan Ez berak ere, ez luke nahiko,
bat besterik ez det; konfiantza horretan nago.
Amoriodun bihotz hoberik
Euskal Herrian ez dago.
(Bilintx)
158 159
Agur, agur, herria! Agur, sorlekua!
(Jose Maria Iparragirre) Agur, nere haurreko leku maitatua!
145. Urrundik Jainkoak aditurik haur baten oihua,
hiregana duk haur bat egun hurbildua.
Urrundik ikusten dut, ikusten mendia,
zeinaren gibelean baitut nik herria. Mendiaren hegitik hartuz bazterrera
Jadanik dut aditzen, zorion handia, irudi xingola bat aldapa-behera.
ezkila maitearen hasperen eztia. Bideska, zuzen haiz jausten zelaiera.
Zuzen eraman nazak ahaiden artera.
Ezkila, zer ote duk hik egun erraten,
urrunera zer berri ote duk igortzen? Bide hegiko haritza, bortz aldiz haurrean
Mendiek hedoipetik dautek ihardesten igandeko mezatik etxerat sartzean,
heik errana zerura ditek helarazten. zenbatez ez nauk jarri amaren aldean
hire adar lodiek egin itzalean!
Landako langilea, artzain mendikoa,
iturriko bidean doan neskatoa, Baratze gibeleko elorri zuria,
aditurik, ezkila, hire boz lañoa, beti duk begiratzen aurreko tokia.
otoizten hasi dituk ama zerukoa. Hik bezala zertako, aldaska garbia,
ez diat sorlekuan higatzen bizia?
Nik ere dut otoizten Birjina Maria,
baserrietan galdu haurren gidaria.
Bainan ene begitik nigar bat da jausten,
Neretzat, otoi, dezan erdiets grazia,
bakean kausitzeko nik egun herria. bozkarioak darot bihotza gainditzen,
etxekoen boza jadanik aditzen...
Mendiak utzi ditut urrun gibelean, Jainkoa, darozkizut eskerrak bihurtzen.
herria dut ikusten jadanik aldean...
Zer duk, nere bihotza, saltoka barnean? Ezkila, berriz diat bihotzean pena,
Ote duk huts eginen herrira heltzean? herritik urruntzean bakoitzak duena.
Neretzat hik bahuen jo lehen orena,
agian hik orobat joko duk azkena.
160 161
(J. B. Elizanburu)
146. Zibilak esan naute

Zibilak esan naute, nigan ere arkitu ez arren,
biziro, egoki, ez naute barkatu;
Tolosan behar dala zergatik ez dituzte
gauza erabaki; eskuak garbitu?
giltzapian sartu naute,
poliki-poliki: Kartzelatik atera
negar egingo luke
nere amak baleki.
fiskalen etxera,
abisatu zidaten
ERROMANTZEAK
joateko berehala.
Jesus tribunalian Ez etortzeko gehiago
zutenian sartu, probintzi honetara;
etzion Pilatosek orduan hartu nuen
kulparik bilatu; Santander aldera.
(Jose Maria Iparragirre ) 147. Alostorrea

Alostorrea bai, Alostorrea
Alostorreko zurubi luzea
Alostorrean nenguanean goruetan
bela beltzak kua, kua, kua, kua leihoetan.
162 163
148. Atharratzeko gaztelua 149. Brodatzen ari nintzen

Ozaze Jaurganian bi zitroin doratü, Brodatzen ari nintzen, ene salan jarririk;
Atharratzeko Jaunak bata dü galdatü; Aire bat entzun nuen itsasoko aldetik;
üken dü arrapostü ez direla huntü, itsasoko aldetik, untzian kantaturik.
hunttürik direnian, batto ükenen dü.
-Jaun kapitaina, amak igortzen nau zugana
Portaliala joan zite, ahizpa maitia, Jin zaiten afaitera eta deskantsatzera,
ingoiti horra düzü Atharratzeko Jauna, hortxet deskantsatzera, salaren ikustera.
otoi, erran izozü ni eri nizala,
zazpi egün hoietan ohian nizala. Andre gazte xarmanta igaiten da untzira,
han emaiten diote lo belharra papora
Klara, zuaza orai salako leihora, eta untzi haundian lo dago gaixo haurra.
iparra ala hegua denez jakitera,
iparra balinbada, goraintzi Salari, -Jaun kapitaina, nora ekarri nauzu huna?
ene korpützaren xerka, jin dadila sarri. Zalu itzul nezazu hartu nauzun lekura.
hartu nauzun lekura, aita-amen gortera.
Ama, juanen gira oro elkarreki
etxerat jinen zira xangri handireki -Andre gazle xarmanta, hori ezin egina,
bihotza kargatürik, begiak bustirik, hiru ehun lekutan juanak gira aintzina...
eta züre alaba tunban ehortzirik. Ene meneko zira, orai duzu orena...
Ama, saldu nauzü biga bat bezala, Andre gazte xarmantak hor hartzen du ezpata
bai eta desterratü, oi Espainiala. bihotzetik sartzen ta hila doa lurrera!...
Aita bizi üken banü, ama zü bezala Aldiz haren arima hegaldaka zerura!
enindüzün ezkündüren Atharratzeko Salala.
164 165
Hiru ehun lekutan dago itsas leihorra: Goizian goizik jeiki ninduzun
Oi Ama Anderea, so egizu leihora... esposa nintzen goizian,
Zur’alaba gaixoa, uhinak darabila. bai eta ere setaz beztitu
ekia jelki zenian.
Etxekoandere zabal ninduzun
eguerdi erditan,
150. Eijerra zira maitia bai eta ere alarguntsa gazte
ekia sartu zenian.
Eijerra zira maitia trai la la la lai
erraitzen deizut egia desir nuke bi seme. -Musde Irigarai, ene jauna:
nurk eraman ote deizu altxa izadazu burua,
trai la la la lai Horren maite banauzu ala dolutzen ote zaizu
zure lehen floria? obrak erakats itzatzu: enekila ezkontzia?
elizalat eraman eta -Ez, ez zitadazu dolutzen
zure esposatzia,
Ez dizu egin izotzik trai la la la lai
ez eta ere doluturen
ez eta ere karruñik han espusa nezazu. bizi nizaino lurrean.
ene lehen floriari
trai la la la lai Apezak dira Espaiñian Nik banizun maitetto bat
kalte egin dienik. beretterrak Erruman, mundu ororen isilik,
hurak anti jin artino mundu ororen isilik eta
Landan eder iratze trai la la la lai Jinko Jaunari ageririk.
Buket bat igorri ditadazut
behia ederrak aretxe, gitian txosta kanberan.
lili arraroz eginik,
zu bezalako pollitetarik lili arraroz eginik eta
erdia pozoaturik.
151. Goizian goizik
Zazpi urtez etxeki dizut
166 168
gizon hila kanberan, traidore batek bezala: Marisantzen lasterra
egunaz lur hotzian, -Bereterretx, aigü borthala: Jaun Kuntiaren borthala!
eta gauaz bi besoen artian. ützüliren hiz berhala. -Ai!, ei! eta, jauna nun düzü
Zitroin urez ukuzten nizun
astean egun batian, ene seme galanta?”
astean egun batean eta Ama, indazüt athorra,
ostirale goizian. mentüraz sekülakua! -Hik ba-hiena semerik
bizi denak orhit ükenen dü Bereterretxez besterik?
bazko-gaiherdi-ondua! Ezpeldoi altian dün hilik,
152. Haltzak eztü bihotzik abil, eraikan bizirik.
Marisantzen lasterra!
Haltzak eztü bihotzik gizonik denez ageri. bost mendietan behera! Ezpeldoiko jentiak
ez gaztanberak hezurrik Bi belhanez herresta sartü da ala sentimentü gabiak!
enian uste erraiten ziela Neskatuak berhala Lakharri-Buztanobira. Hila hañ hüllan ukhan eta
aitunen semek gezurrik. ikhusi zian bezala: deüsere etzakienak!
hirur dozena bazabiltzala -Buztanobi gaztia,
Andozeko ibarra, bortha batetik bestera. ene anaie maitia, Ezpeldoiko alhaba
ala zer ibar lüzia! hitzaz hunik ezpalinba-da Margarita deitzen dena
Hiruretan ebaki zaitan Bereterretxek leihotik ene semia juan da. Bereterretxen odoletik
armarik gabe bihotza. Jaun Kuntiari goraintzi: ahürkaz biltzen ari da.
ehün behi bazeritzola, -rreba, ago ixilik!
Bereterretxek oheti beren zezena ondotik. Ez, othoi, egin nigarrik! Ezpeldoiko bükhata,
neskatuari eztiki Hire semia bizi ba-da, ala bükhata ederra!
Mauliala dün juanik. Beretarretxen athorretarik
-Abil eta so egin ezan Jaun Kuntiak berhala, hirur dozena ümen da.
169 169
Hainbat kanbiatu da...

153. Jaun barua
155. Peru gurea Londresen
Jaun baruak aspaldin xederak hedatü zütin,
txori eijer bat hatzaman düzü Paubeko seroren komentin Peru gurea Londresen
orai harekin biziren düzü aspaldian gogun beitzün. zingulun-larrak ekarten,
hura handikan etorri arte
Xedera balitz halako merkatietan saltzeko,
Ziberuako aitunen semek eros litzazkie oro, gu biok dantza gitezen.
halako txori eijertto zunbaiten hatzamaiteko. Ai hori egia!
Zingulun zangulun Maria.
Igaran apirilaren bürian, armadaren erdian,
züntüdan bihotzian, armak oro eskian; Kaponak daude erretzen,
present espiritian, manka besuen artian.
oilaskoak mutiltzen,
Jauna maite banauzü, erraiten düzün bezala, eztin hark asko orai pentsatzen
kita ezazü, kita ezazü Erregeren zerbütxüa, honela geala dantzatzen.
eta maita herria, üken dezadan plazera. Ai hori egia!
154. Maitia nun zira? Nagusia Bitorian

plazako ostatu berrian.
Maitia, nun zira? Osorik larrugorritan
Nik ez zaitut ikusten,
ez berririk jakiten, sartu zait saski erdian.
nurat galdu zira? Ai hori egia!
Hainbat kanbiatu da
zure deseinua. Nere mutiltxo ttikia,
Hitz eman zinerautan hik esan huen egia:
ez behin, bai berritan,
enia zinela! medikuarekin dantzatzen zela
170 171
neure emazte Maria.
Ai hori egia!
156. Txori erresiñula

Txori erresiñula udan da kantari,
zeren ordian beitu kanpuan janari;
negian ezta ageri; balinban ezta eri.
udan jin baledi, konsola nainte ni.
Txori erresiñula ororen gehien,

bestek beno hobeki hark beitu kantatzen
harek du inganatzen mundia bai tronpatzen;
bera eztut ikusten, bai botza entzuten.
Amak utzi nundizun bedats azkenian;

geroztik nabilazu hegalez airian.
Gaiak urtuki nundizun sasiño batetara,
han zuzun xedera, oi! ene malurra!
Txoria zaude ixilik, ez egin kanturik;

txoria zaude ixilik, ez egin kanturik;
eztuzu profeiturik ni hola penaturik,
ez eta plazerik ni tunban sarturik.
172 173
157. Ai, hau gauaren zoragarria
Ai, hau gauaren zoragarria!

Jesus jaio da Belenen.
Herririk herri bila gabiltza,
bila gabiltza beraren
Aingeruak kanta,
artzai onak dantza,
GABON ETA guztiok alabantza

zuri zor dizugu.
ERRONDA KANTAK Astoak a! Idiak mu!

Atseginik badegu.
Hartu makilak eta

jantzi abarkak,
artzainak joan ziraden
Jesusen bila.
Ai! Zer atsegina dan

dantzan jende guztia,
salto brinko eginik
174 175
danak joan ziran. Baina haurtxo hau maiteago dut,
nigatik jaio delako,
158. Atozte kristauak ta gurutzean gero odola
isuriko duelako.
Atozte kristauak, Ardiak utzita
bihotza pozturik, datoz artzai onak
atozte guztiok zerutik deituak 160. Bihotz sutuakin
Belenera, estalpera.
jaio dan gure Goazen gu ere Bihotz sutuakin
Jesus ikustera. berekin batera. Belena goazen,
aingerua dago
Jauna gurtu dezagun, Jauna gurtu dezagun, hara gu deitzen. (Bis)
Jauna gurtu dezagun, Jauna gurtu dezagun,
Jauna gurtu dezagun, Jauna gurtu dezagun, Gabaren erdian, zeru garbian,
auspezturik. auspezturik. eguzki berri bat agertu da bart.
Ama Birjina zan zeru garbia,
eguzkia Jesus jaio berria.
159. Belenen sortu zaigu
Ardiak utzita datoz artzaiak,
Belenen sortu zaigu Jainkoa zerutik deituak Jesusengana.
arratseko gauerdian. Goazen, bai, gu ere berarengana,
Hotzez dardarez dago gaixoa, adora dezagun Haur txit laztana.
lasto pixkaren gainean.
Bero arnasez bero dezagun,
apa emanez musu bat. 161. Birjina maite
Asko maite dut nik nere ama, Birjina maite, lotan dago
ni sortu ninduelako.
176 176
zure seme laztana. irugarrena Oiartzun;
Sehaskatxoan ipini zazu nere lagunak, Dios te salve
gure bihotzen kuttuna. garbuarekin erantzun.
Ongi bai ongi igaro ditzan

gauak eta egunak. Urteberriren bezpera da ta
Poliki-poliki eragiozu eskian gatoz atera,
egin dezan lo ona. (Bis) Ama Birjinan Seme garbiya
dijualako pontera.
Horroko hor goyan ermita,

162. Dios te salve! San Gregorio deritza;
hango prailiak agindu eta
Dios te salve! Ongi etorri! limosna biltzen gabiltza.
Gabon Jainkuak diyela!
Legiarekin kunpli dezagun Esku txuritan papera;
Urteberriaren bezpera. mayian urrez platera;
lotsa gogorrez heldu gerade
Hau haiziaren epela! Jauna, berorren atera.
Airian dabil orbela;
etxe hontako jende leyalak, Horroko hor goyan izarra;
gabon Jainkuak diyela. errekaldian lizarra;
etxe ontako Nagusi Jaunak
Zapata txuri paperez; urre gorriz du bizarra.
euri denian baterez;
Nagusi Jauna, esan bizaigu Urre gorrizko bizarra eta
hasiko geran edo ez. zilar zurizko espalda;
errial bikoz egiña dauka,
Lezo ta Errenteriya;
177 178
elizarako galtzara. Etxeko seme non zara?
Gu zuregana etorri eta
Horroko hor goyan elorri, inon ageri ez zara.
onduan jo-ta erori;
etxe hontako Nagusi Jaunak Etxeko seme zalduna
errejidore dirudi. Jesukristo’ren laguna;
hola bakarrik gaizki zaude ta
Nagusi Jauna, barkatu behar zenduke laguna.
ezbanaz ongi mintzatu;
zure lizentziyarekin nai dut Etxeko Alaba non zara?
Etxeko Andria koplatu. Iñon ageri ez zara...
Lau galai gazte ba’ditut eta
Etxeko Andre zabala, jarriko dizut aukera;
toki oneko alaba;
birian nator informaturik Horroko hor goyan otia,
emaile ona zerala. guziya lorez betia;
Etxe hontako alabatxuak
Horroko hor goyan errota, kutxan daduka dotia.
iriña dago iyo-ta;
etxe hontako etxeko Andria Horroko hor goyan antzara;
Ama Birjiñan debota. Joxepantoni, non zara?
Mundu guziya ezkondu eta
Horroko hor goyan oilo bi, zu zertako in ez zara?
batek bestia iduri;
etxe hontako etxeko Andriak Ari nazela, ari nazela
Ama Birjiña diruri. nekatu zaikit ezpañak;
etxe hontatik espero ditut
Horroko hor goyan antzara; errial bi ta gaztañak.
179 180
Haurtxo honen etorrera,
Emango bauzu emazu, gure iluna alaitutzeko
bestela ezetz esazu;
ate-onduan hotzak hiltzera jaio den argi ederra.
amak ez gaitu bialdu. Gaurtik aurrera atzerri hontan
zoriontsuak gera,
Eskupekua hartu degu ta
Haurra dalako zerutik honuntz
orain abia gaitian;
adiosikan ez degu eta datorren Jainko berbera.
agur ikusi artian.
163. Gaueko izar
164. Hator, hator

Gaueko izar argitsuenak
piztutzeakin batera Hator, hator mutil etxera
Haurtxo eder bat etorri zaigu gaztaina ximelak jatera.
Gabon Gaua ospatutzeko
gaur arratsean etxera.
aitaren ta amaren onduan.
Ordu ezkero etxeko denak Ikusiko dek aita parrezka
poztu ta zoratzen gera, amaren poz-atseginez.
Haurra dalako zerutik honuntz
Eragiok, mutil, aurreko danbolin horri.
datorren Jainko berbera. Gaztainak erre artian,
gaztainak erre artian,
Alai ta pozik kanta dezagun txipli txapla, pun!
181 182
Gabon Gaua pozik igaro zaigun. Haurtxo maite,
nola zaude
sehaskan negarrez?
165. Haur eder baten bila Atoz, bai, nire bihotzera.
Atoz, bai, lo-lo egitera.
Haur eder baten bila Herririk herri Abesti maitalez.
gabiltza zoratzen bila gabiltza, Abesti maitalez.
ta izarrak esan digu bila gabiltza
galdetzeko hemen. beraren. Eguberri
Jaungoikoaren herri egun argi,
maite, Jerusalen, Artzai buru txuri bi, zeruan kantari.
esan zaiguzu laister Anton eta Peru, Aintza zeru goian Aitari,
Jesus non jaio den. Belengo estalpera pakea lurrean gizonari,
Jaungoikoaren herri etorri zaizkigu. eskerrak amari,
maite, Jerusalen, Sartu dira barrena, eskerrak amari.
esan zaiguzu laister Manueltxorengana,
Jesus non jaio den. Eskeintzera bihotzez
arkumetxo bana. 167. Horra Mari Domingi
Ai, hau gauaren Batek arkumea ta
zoragarria besteak bildotsa, Horra Mari Domingi, begira horri,
Jesus jaio da ondo konpontzen dira gurekin nahi duela Belena etorri,
Belenen! Jose ta Maria. gurekin nahi badezu Belena etorri,
atera beharko dezu gona zahar hori.
Atoz, atoz, zure bila nenbilen ni,

atoz, atoz, zure bila nenbilen ni,
166. Haurtxo maite atoz, goazen, adora dezagun
Belenen jaio dan
183 184
Haurtxo eder hori, Oi, Betleem.
Haurtxo eder hori. Ongi baitu distiratzen,
zugandik heldu den argiak
bete ditu bazter guztiak.
168. Mesias sarritan Oi, Bethleem. Oi,Bethleem.
Mesias sarritan agindu zana Zer ohore!

aingeru artian dator gugana. (bis) Hala baitzara goratua!
Gloria zeruan, pakia hemen, Zer ohore!
kantari aingeruak daude Belenen. (bis) Zer grazia! Zer fabore!
Zeruaz zare hautatua,
Belengo portalian, negu gogorrian, Jesusen zare sorlekua.
jaio da gure Jesus askatxo batian; Zer ohore! Zer ohore!
estalki gabe dago abere artian
guztiz ahaltsua dana zeru ta lurrian. Artzaiekin
heldu naiz zugana lehiaz,
Hantxen dago gure Jesus. artzaiekin.
Hantxen dago, bai. Berak bezela naiz egin,
Haurtxo txikia askan dago, adoratzen zaitut, Mesias,
amak esan dio lo egiteko, eta maite bihotz guztiaz.
baina Haurtxoak, begiekin, Artzaiekin. Artzaiekin.
esaten dio: ‘Ama, ezin’. (bis)
Ez dut deusik,
o, Jesus, zuri eskeintzeko,
169. Oi, Bethleem ez dut deusik,
bihotz hobendun bat baizik,
Oi, Bethleem, eskerren zuri bihurtzeko,
etorri da zure garaia, hainbat emaitzen pagatzeko.
185 186
Ez dut deusik, ez dut deusik. makina bat heste,
Jesus jaio da eta
alaitu zaitezte.
170. Olentzero Horra! Horra! ...
Olentzero joan zaigu
mendira lanera
intentzioarekin
171. Santa Ageda
ikatz egitera.
Aditu duenian Zorion, etxe hontako denoi!
Jesus jaio dela Oles egitera gatoz,
lasterka etorri da aterik ate ohitura zaharra
berri ematera. aurten berritzeko asmoz.
Ez gaude oso aberats diruz,
Horra! Horra! ezta ere oinetakoz,
Gure Olentzero! baina eztarriz sano gabiltza,
Pipa hortzetan duela ta kanta nahi degu gogoz.
eserita dago
kapoiak ere baitu Santa Ageda bezpera degu
arrautzatxuakin Euskal Herriko eguna,
bihar meriendatzeko etxe guztiak kantuz pozteko
botila ardoakin. aukeratua deguna.
Santa maitea gaur hartu degu
Olentzero guria gure bideko laguna.
ezin degu ase Haren laguntzaz bete gentzake
bakarrik jan dizkigu egun hontako jarduna.
hamar txerri gazte.
Saiheski ta solomo Siziliako ugarte ederrak
187 188
emana digu lorea. Agedaren bihotz garbi hura
Han jaio baitzan gure Ageda, zikin ote zezakean.
zorioneko gaztea. Alperrik baina ahalegindu zan
Txikitatikan gogoz hartu zun andra lizuna lanean.
Jesukristoren legea. Honek esanak ez ziran sartu
Maitasun honek ekarri zion Agedaren bihotzean.
bihotzeko poz betea.
Amorru biziz oinutsik jarri
Edertasunez jaunak apaindu dute Ageda zintzoa,
zuan Ageda gaztetan. txingar gorien gainean gero
Haren begiak izar bi ziran, ibilarazi gaisoa.
arpegi gozo haretan. Ondoren, bular bat ebakita,
Gizon gaiztoen grina zitalak uzten dute urratua.
esna zitzakeen benetan. Baina Jainkoak bihurtu zion
Laister izutu zan Kintziano gau hartan bular mindua.
Agedaren ederretan.
Alperrik gizon gaiztoak zuten
Agedak bere maite bakarra oinazez erdi hilik utzi.
Jesus aukeratu zuan. Jesukristoren maitasun hartan
Horregatikan beste maiterik ez zuan inola etsi.
ez zan harentzat munduan. Otoi gozotan gogoa isuriz
Kintzianoren eske guztiak mundu hontatik ihesi,
errez baztertu zituan. zeruetako zori ederra
Baina agintari gaizto harek betiko zun irabazi.
kristautzat salatu zuan.
Alkate jaunari
Emakume gaizto baten mende,
sartu zuten giltzapean, Alkate jauna, legean gatoz
189 190
baimen eskean atera, guztiok gure azkena.
kanta zaharrak galdu ez ditezen
lehengo ohitura piztera. Etxeko andreari
Guraso zaharren legean pozik
goaz danok kantatzera. Zelai erdian loreak argi,
Santa Agedak ekarri gaitu larros, krabelin ta lili.
berorren etxe aurrera. Etxe hontako etxekoandreak
Ama Birjina dirudi.
Etxeko jaunari Etxe hontako urdaiazpiko
asko, kakotik zintzilik,
Mendi tontorrak elurrez zuri, ta lukainka gorriak ugari
atari aldean laiotza. poltsa betetzeko guri.
Etxe hontako nagusi jaunak,
urrezkoa du bihotza. Senar-emazte gazteei
Santa Agedak kendu digu gaur Itzal berria zabaldu digu
eskean hasteko lotsa, atai aurreko intxaurrak,
dirurik ezpada, berdin zaigu habe berriak sendotu ditu
gizendutako bildotsa. etxeko sakape zaharrak.
Senar-emazte gazteak neurtu
Bikario jaunari dituzte beren indarrak:
Arto ta gariz beteko dira
Apaizburu jaunaren atean aurten mandio baztarrak.
jo nahi degu gaur aurrena,
Jaungoikoaren ordezkoari Etxeko alabari
gure agurrik onena.
Zeruko Jaunak argitu beza Mutil gazteak atean gera
berorren jardun zuzena, non dago etxeko larrosa?
zeru goietan izan dezagun Atera bedi azkar leihora
191 192
begiak ditzagun goza. Gau ederrean ilargi inguru,
Eguzki berak ikusi nahi du izarrak zeru urdinean,
horren arpegi panpoxa. sukalde hortan amaren albo
Nere emazte izan nahi balu haur ederrak jolasean.
betea nuke nik poza. Zerua hustu zaigu aingeruz,
horiek hemen jaiotzean
Mutil taldea hementxe gaude, zeruko jaunak gordeko ditu
danok gazteak eta gai, gizon egin bitartean.
mundu guztia igaro degu,
itsas, lehor, mendi, zelai. Dendetan
Neskatx ederrak utzi ditugu
negar malkotan gure zai. Eskean gatoz, baina ez gera
Baina guk neska danen artean, ez ijito ta ez praile,
hemengotxe alaba nahi. Santa Agedak atera gaitu
kaletara kantatzaile.
Etxeko semeari Denda honetan kajoitxo asko,
danak giltza ta zerraile,
Tantai luzeak gerria zuzen estraperloko kajoitik bota
darama zeru aldera, pezeta pare bat mile.
etxe hontako seme jatorrak
badu maitale aukera. Tabernetan
Alaba gazte asko dabiltza
zugatik bihotz minbera, Aspaldi hontan ura garesti
mutilzahartuta bizi izateko dabil esne ta ardotan,
Jaunak egina ez zera. mahats gutxi izan arren, ardorik
ez da falta tabernetan.
Etxeko haurrei Jesusek ura ardotu bazun
Kanaango ezteietan,
193 194
orain ikasle azkarrak sortu
zaizkio ardangeletan.
Ura gustatzen zaigu eskuak

t’arpegia garbitzeko,
baina napar beltza behar degu,
eztarria bustitzeko.
Txanpaina ere edango genuke, 172. Toberak
norbait balitz emateko.
Pattarra ez da gaizki etortzen Ave, María Purísima! gustatzen zait neri.
bizkarreko hotza kentzeko. Jaungoikoak gabon!
Deklaratzera noa Andre nobiak errespuesta
zer desio dugun. jakinak bezela:
Toberak jotzera gatoz -Etorri diren kastuan
bost edo sei lagun. kanta dezatela,
lotsa haundia emango
Toberak jotzera eta diegu bestela.
dibertitutzera,
ez uzteagatikan Dibersio polit bat
usarioa galtzera. elkarren artean
Borondaterik ez bada pasatzea hobe da
joain gera atzera. bitatik batean,
ez dut uste izain den
Nobio jaunak esan dio inoren kaltean.
andre nobiari:
-Zer egingo ote diegu Konformatu dirade
gizon horieri? biek elkarrekin,
umore ona paratzea nere lagunak, zuek ere,
195 196
AHAIRE zahar huntan – Euskal kanta
umore onarekin, San Martin de la moja
palanka pikatzeko Moja de San Martin!
kantatu San Martin. Toberak jo ditzagun
ordu onarekin,
Korua ordu onarekin ta
Birjin Amarekin.
195
http://www.atxukale.com

Kantutegia

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Kantutegia

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

AHAIRE zahar huntan – Euskal kanta AHAIRE zahar huntan – Euskal kanta

Koldo Mitxelena institutuko euskara taldea

BERTSO ZAHARRAK ERROMANTZEAK

002. Agure zaharra

Baina guztiok batera saiatu hura botatzera,

Baina denbora badoa, nekea zaigu hasi,

Ez dakigu non dagoen hoberena. Erran dut, erranen eta errango,

Ala kinkiri... Begiak erne ditut,

Ala kinkiri... Heldu den primaderan

Alaba: Ama, alperrikan ari da

Total egina zegoen baina

Hormatxoriak negu gorrian

020. Arratsalde honetan Orpo zikin, gona luze,

022. Astoa Balaan

Bere ama agurtu du 026. Baldorba

034. Bizkaia maite buruan orlegi,

Elurra teilatuan, domekan okelea

Kortan daukagu txahala

Euskal Herrian euskara Ez dizut irikiko

Hizkuntza gabe esaidazue Ai, ene! Ai, ene! Hogeita laugarrena

048. Ez, ez dut nahi

Poliziak nun-nahitik zerbait egitean, Ez nau beldurtzen egunsentian

Ezkongaietan zerbait banintzan,

Gorantza doa agudo kapitala

Guk euskaraz, zuk zergatik ez? (Bis)

Aire tun txikitun, aire tun laire,

Bihotz leiala ere

Txakur haundia etorriko da

Hemen mendi tontorrean

070. Itsasoa laino dago Agur nere ama laztan goxoari,

072. Ituringo arotza

Gizonak ba du inguru latz bat menperatzeko premia, 074. Izotz-ondoko eguzki

075. Joxe Mielen batela Kalera, kalera...

Bultza ta bultza euskal langile, 078. Kontrapasa

077. Kapitain Pilotu Euskara, euskara, Euskara, euskara,

Hasi zan pasaten da

Maite, maite, Maitiak galdegin zautan

Maitiak galdegin zautan

088. Maritxu, nora zoaz?

Mundua ez da beti jai, Nafarroa, arragoa

094. Nere maitea marama eder polita izango dezu,

Oi ama Eskual Herri goxua! (...) Hamar botila xankraturik,

Gazte-gazterik aitak eta amak Ez dugu zaldirik, ez gera zaldunak.

Haunditzen zeranean Amaren bularra -Adio, beraz, orai, ene arraroa,

107. Txarmangarria 108. Txantxibiri

109. Urso luma gris gaxua Uso zuri bat agertu

Uso txuria, errazu,

111. Xalbadorren heriotzean estalitako egien

Hesia urraturik Xoxuak galdu du

113. Zazpi Euskal Herriek 114. Zenbat gera

Berriro ere iritsi zara zure urtebetetzera

Badira itzalak 118. Zure begiek

Eldu nion ta an ari nintzan

Mila urte inguru da esaten dutela,

Jaunak ematen badit neri osasuna, (Pierre Bordazarre, Etxahun-Iruri)

Oi, Euskal Herri, eder maitea!

(J. B. Elizanburu) 135. Iya guriak egin du

Loriak udan ihintza bezela Maria Solt doa nigarrez,

-Eduki dezakezu ongi sinistua

146. Zibilak esan naute

(Jose Maria Iparragirre ) 147. Alostorrea

148. Atharratzeko gaztelua 149. Brodatzen ari nintzen

Hainbat kanbiatu da...

154. Maitia nun zira? Nagusia Bitorian