Dr.

Musli Vrbani TRASHGIMIA E FEMRS N SHERIATIN ISLAM Prpos shpifjeve t shumta q i bhen islamit sidomos ndaj shkeljes te s drejts s femrs shpifet edhe n at se islami nuk i jep t drejt t barabart femrs n trashgimi me mashkullin,por nj hise femrs, dy mashkullit. Duhet pasur parasysh se n prcaktimin e trashgimis ndikojn tri peshoja. E para; shkalla e a rsis -Sa m i afrt t jet trashgimtari, pjesa e trashgimis sht m e madhe,pa marr parasysh a sht mashkull apo femr. - sa m i largt t jet trashgimtari pjesa e trashgimis sht me e vogl pa marr parasysh a sht mashkull apo femr. E !"#a; G$enera#a e paraar!hs%e !he pasar!hs%e. ur i vdekuri e ka gjeneratn para jets s tij!paraardhsit" dhe gjeneratn pas jets s tij!pasardhsit", ather gjenerata pas jets s tij merr pjes m t madhe!se ai ka nevoje m shum pr mjete materiale" se sa gjenerata para jets s tij !sepse paraardhsit kan nevoj m pak pr mjete materiale se sa pasardhsit" pa marr parasysh a jan meshkuj apo jan femra. -#aj$a si pasardhse trashgon m shum se nna paraardhse ndrsa q t dyja jan femra dhe q t dyja jan t lidhura drejtprsdrejti me trashgimlnsin, bile vaj$a trashgon edhe m shum se baba !i cili sht mashkull" edhe pse lidhja e t dyve sht e drejtprdrejt. -Djali si pasardhs trashgon m shum se baba i cili sht paraardhs edhe pse q t dy jan meshkuj. Sipas %.&. pasardhsit i prjashtojn nga trashgimia paraardhsit n trsi E #re#a; &rku$!esin # 'ilin e parasheh sheria#i isla( si )bli*i( Sheriati islam e obligon mashkullin!burrin" q t prkujdeset pr ushqimin,veshmbathjen dhe vendstrehimin e femrs!gruas". Pr kt arsye pr t mos e dmtuar, sht parapa q mashkulli t merr pjesn e dy femrave. 'e prgjithsi femra trashgon n katr mnyra( +. Mn"ra e par; e(ra #rash*)n sa *$"s(a e (ashkulli#. ,. Mn"ra e !"#; e(ra #rash*)n bara-i (e (ashkullin. .. Mn"ra e #re#; e(ra #rash*)n (e shu( se (ashkulli. /. Mn"ra e ka#r#; e(ra #rash*)n0 (ashkulli nuk #rash*)n0 +. TRASHGIMIA E FEMRS SA G12SMA E MASH34LLIT Fe(ra #rash*)n sa *$"s(a e (ashkulli# n k#) ras#e( E para; %a$-a (e !$alin.

'se i vdekuri l pas vete vetm nj vaj$ dhe nj djal )*+ i takon vaj$s ,*+ i takojn djalit shtu femra ka marr nj hise mashkulli dy hise. E !"#a; baba (e nnn %e#( (e n$ ras#. 'se i vdekuri l pas vetm nnn dhe babn )*+ i takon nns, ,*+ i takojn babs jo ndarje, pra nna t merr nj hise m pak se baba vetm n rast se i vdekuri nuk l pas vete fmij, e nse l fmij ather nna merr hise t barabart me babn. ' nj hadith -uhamedi a.s thot./Farzmarrsve jepuni pjesn farz (t prcaktuar e ka t mbet jepjani mashkullit burr). E #re#a5 ()#ra# (e %lle-ri# !he ()#ra# pre$ babe (e %lle-ri# pre$ babe. 'se i vdekuri nuk l pas vete prindr gjyshr dhe as fmij,nip e mbesa por vetm motr e vlla ather ndarja bhet kshtu. nj hise motra dy hise vllau. 0oti i %artmadhruar n ur1an ka thn. &) nse a#a $an %lle-r6burra !he *ra0 a#her (ashkulli# i #ak)n a7 sa !" e(ra%e s bashku 82n 'isa )34". Shembull 5 vdekuri l pas vete nj vlla dhe nj motr )*+ i takon motrs ,*+ i takon vllait Po n qoft se i vdekuri nuk len pas vete prindr gjyshr, ,as fmij nipa e mbesa as vlle$r e motra por vetm nj motr prej babe dhe nj vlla prej babe ather ndarja bhet kshtu )*+ e merr motra prej babe ,*+ i merr vllai prej babe 'j hise i merr motra prej babe dhe dy hise i merr vllai prej babe. jo sht argumentuar me ajet kur1anor; Po nse ata jan vllezr - burra dhe gra (motra) ather mashkullit i takon aq sa dy femrave isa!"# E ka#r#a; burri !he *rua$a Duhet ditur se kurr nuk ndodh q burri me gruan te trashgojn t njjtn kohe si burr e grua .Por gjithmon me vdekjen e njrit trashgon tjetri dhe anasjelltas. Sipas rregullit t sheriatit islam. Pas vdekjes s gruas, burri trashgon dyfishin q do ta kishte trashguar gruaja po t vdiste ai pra burri trashgon nj hise m shum. t e argumentojm me ajetin kuranor( 61u%e8burra%e90 $u #ak)n *$"s(a e asa$ 7 kan ln *ra# #ua$a0 nse nuk kan (i$0 e nse kan (i$0 a#her pr $u sh# n$ e ka#r#a n*a a$) 7 kan ln0pasi # -ba#)he# #es#a(en#i 7 kan ln )se #i pa*uhe# b)r*$i0 :Dhe *ra%e $u #ak)n n$ e ka#r#a n*a a$) 7 lini $u0 nse nuk keni (i$0 e n 7) # se keni (i$ a#"re $u #ak)n n$ e #e#a...;. 8'isa ),"

,. TRASHGIMIA E FEMRS <ARA=I ME MASH34LLIN 6emra trashgon bara$i me mashkullin n kto raste E para5 <aba !he nna #rash*)$n hise # barabar#a kur i vdekuri l pas vete fmij qoft mashkull, qoft femr. 0oti i %artmadhruar n ur1an thot. :3urse prin!r%e0 >!)n$ri# pre$ #"re i #ak)n n$ e *$ash#a 7 ka ln0 nse ka (i$; 8Nisa +,9 Shembull 'se i vdekuri len pas vete vetm nnn babn dhe nj djal ather ndarja bhet kshtu( )*4 i takon babs )*4 i takon nns 7*4 i merr djali pjesn shtes !teasib". Pra gjinia femrore trashgon bara$i me gjinin mashkullore kur jan t nj kategorie. E !"#a5Vlle-ri# pre$ nne (e ()#ra# pre$ nne 'se e vdekura len pas vete burrin nnn , nje vlla prej babe dhe nj motr prej nne ather ndarja bhet kshtu 8 i takon burrit )*4 i takon nns -otra prej babe dhe vllai prej babe marrin pjes t barabarta prej sasis s )*+, pra secili nga )*4 q do t thot pjes t barabarta mashkulli me femrn /. FEMRA TRASHG?N M SH4M SE MASH34LLI ' sheriatin islam sistemi i trashgimis ba$ohet ne dy 9shtje thelbsore e ato jan. E para5 trashgimia obligative e prcaktuar me ur1an dhe hadithe, q do t thot trashgimtarit i takon pjesa aq sa sht prcaktuar tekstualisht dhe n mnyr decidive duke filluar prej ,*+,)*+,)*4,)*,,)*7 deri n )*:. E !"#a. trashgimia obligative e paprcaktuar dhe e pa definuar, e cila trashgohet pas trashgimis obligative. tu bjn pjes trashgimtaret t cilt n sheriatin islam quhen trashgimtar ;asaba/ e q pastaj kemi + lloje t ktyre trashgimtarve. +. ASA<A <I NEFSIHI 8<ashk#rash*i(#ari (e *$inin e #i$9. ku bjn pjes djali me djalin e djalit( baba me gjyshin, vllai me vllan e babs dhe fmijt e tyre, a<ha me djemt e tij. ,. ASA<A <IL GA1RI8<ashk#rash*i(#ari (e *$inin #$e#r9.ku bjn pjes vllau me motrn, djali me vaj$n, djali i djalit me vaj$n e djalit e kshtu me radh.

.. ASA<A MEAL GA1RI8<ashk#rash*i(#ari (e ran*un #$e#r9.ku bjn pjes. -otra me vaj$n ose me vaj$n e djalit -otra e nns me vaj$n ose me vaj$n e djalit -otra e babs me vaj$n ose vaj$n e djalit. =regull sht q n rend t par pjesn e trashgimis e marrin personat obligativ 9ka u takon n form t prer,e pastaj e trashgojn trashgimtart e quajtur ;asaba/ t cilt e marrin pjesn tjetr t mbetur pas far$it. >sht e vrtet se femrat m shum trashgojn pjes obligative, q do t thot se n t shumtn e rasteve trashgimia obligative sht m fatlume pr ta se sa trashgimia ;asaba/. t do ta dshmojm n vijim. Trash*i(#ar# )bli*a#i% 8As@habul uru!" ,A. Trash*)$n ). dy vaj$a e m shum ,. dy vaj$a t djalit e m shum +. dy motra e m shum 7. dy motra t babs e m shum. +A,Trash*)$n ). nj vaj$ , ,. nj vaj$ djali, +. nj motr,. 7. baba, ?. burri +A.Trash*)$n ). nna, ,. motra prej nne, +. vllai prej nne. +;B Trash*)$n ). nna, ,gjyshi, ,. vaj$at e djalit, +. motrat, babs, motrat, nns, vllai prej nne, 7. baba, ?. @jyshi 4. @jyshja. +A/ Trash*)$n ). burri, ,. @ruaja. +AC Trash*)n @ruaja Shum qart shihet se trashgimtar obligativ !far$" n kur an jan m shum femra se meshkuj. )*+ e trashgimis vetm n nj rast meshkuj ndrsa n tri raste tjerat raste femra. )*, e trashgon vetm nj rast mashkulli n tri raste t tjera femrat. )*+ e trashgon vetm nj rast mashkulli ndrsa n dy raste femra. )*4n tre raste trashgon mashkulli pes raste femra. )*7n nj rast femra n nj rast mashkulli. )*: trashgon femra. Proporcioni i trashgimis far$ meshkuj me femra sht )3 me 4 n favor t femrs.

/. FEMRA TRASHG?N NDRSA MASH34LLI &ARALEL N43 TRASHG?N a raste ku femra trashgon, ndrsa ne rast tjetr t ngjashm mashkulli nuk trashgon. Shembull, 5 vdekuri len l pas vete Aurrin,babn,nnn,vaj$n dhe vaj$n e djalit, . Aaba Aurri )*7 B pjesn shtes 5 vdekuri len pas vete Aurrin,babn,nnn,vaj$n dhe djalin e djalit Aaba 'na #aj$a Djali i djalit Aurri )*7 B Pjesn shtes 'e rastin identik vaj$a e djalit ka trashgua ndrsa po i njjti rast kur sht djali i djalit ai nuk ka trashgua. Pra n rast identik ku vaj$a e djalit ka trashgua nj t gjashtn pjes far$, ndrsa mashkulli, pra djali i djalit nuk ka trashgua sepse sht trashgimtar asaba e n kt rast nuk ka mbetur asgj. 'se thuhet po n kt rast mashkulli ka t drejt n testamentin obligativ !vasijetin va<hib". Prgjigja sht se pr testamentin obligativ nuk jan pajtuar t gjith dijetart. !'uk sht aprovua i<hmai". )*4 )*4 )*, C )*4 )*4 )*, )*4 'na #aj$a #aj$a e djalit