Orhan Veli Kanik-Orhan Veli Bütün Siirleri - Yapi Kredi Kültür Sanat Yayincilik (YKY) (2010)

Generated by ABC Amber LIT Converter, http://www.processtext.com/abclit.
html
KITAPLARINA GIRMEYEN SIIRLER
ILK SIIRLER Eski Biimli Olanlar
GN DOGUYOR
Dili zlyor gecelerin. Glgeler kaisiyor derine. Alip sihrini bilmecelerin: Gn doguyor sehrin zerine.
Korkarak sekl'aliyor bacalar, Gn doguyor sehrin zerine. Bakiyorlar gnn gzlerine Gzleri uykulu atmacalar.
Sallayarak dallarini kavak Ykseliyor her gnk yerine, Gn doguyor sehrin zerine, Mavi bir isikla agararak.
Generated by ABC Amber LIT Converter, http://www.processtext.com/abclit.html
Gn doguyor sehrin zerine, Renk renk hacimle doluyor her yer. Daliyor daginik yzl evler Hl yanan sokak fenerine.
Toprak kimildiyor yavas yavas, Gn doguyor sehrin zerine; Bembeyaz gece ieklerine Sabahla dsyor bir damla yas.
Ve bir deniz hcumu halinde Gn doguyor sehrin zerinde.
(Nisan1938/Varlik, 15.3.1937)
OARISTYS
In Memoriam
Ey htirasi iimde yemin kadar byk, Ey bahesinin hos gnlere aik kapisi Hl ryalarima giren ilk gzagnsi, ocuk alinlarda duyulan sicak pck.
Ey sevgi dalimda ilk iek aan tomurcuk,
Kanimin akisini yenilestiren damar, Gl rengi isiklari sevda dolu aksamlar Iime yeni bir fecir gibi dolan ocuk.
Ey tahta perdenin zerinden asan hatmi Ve havalari seslerimizle dolu bahar, Kosustugumuz yollar, oynadigimiz sular, Kgittan teknesinde sevin tasiyan gemi.
Duyup karsi minarede okunan yatsiyi Yatagima sicakligini getiren rya. Denizlerde onunla yasadigim dnya Ve ey ufku beyaz cennetlere giden kiyi.
Ah! Birok seyler hatirlatan erik agaci Ve o ilk yolculukla baslayan hasret, zindan; Atlari ingirakli arabanin ardindan, Beyaz, keten mendilinde sallanan ilk aci.
(Haziran 1936/Varlik, 1.12.1936)
EBABIL
Alip iinde sesler uusan bu aksamdan
Hafizami bir deniz kiyisina eken yol, Aydinlik ryalarin pesine dsen gondol, Mavi bir denizde yzer gibi yanan samdan.
Tuslarin stnde karanligin heyulasi Ve birden kalbe irpinislar veren htira, ekmede beni saadet dolu dnyalara Mine parmaklarinda sadalasan hlyasi.
Siyrilmada gzlerimden yillarca geceler, Ve yalniz kalmada bir yaza rm olan sahil, Uusmada gkyznde bir sr ebabil: Sevgimi ve hasretimi ebed kilan yer.
Aik pancurlarindan seslerin dkls. Bir gl m rpermede ruhun uzaklarinda? En yakin sevgiyi duymayan dudaklarinda, Her yasayistan daha gzel olan gls.
Ilik glgelerde uyutup dsnceleri Beyaz etekleriyle bana grndgn an Ve kapilari yesil sabahlara ailan Sicak tahayyllerle dolu yaz geceleri.
Renkli fanuslarin altina dogan dnyasi, Omuzlarinda ayisigindan rglerle
Eklenmede iime hasret kaldigim yerle Mine parmaklarinda sadalasan hlyasi.
(Temmuz 1936/Varlik, 1.12.1936)
DSNCELERIMIN BASUCUNDA
Hasretimin yillardanberi bel bagladigi., Iste odur dsncelerimin basucunda. O, ggsnn taskin hareketi avucunda Gzlerinde ryalarin glp agladigi.
Kendi bahesidir onu iinde grdgm. Yollar yine her gnk gibi yaz uykusunda Ve yaban ieklerinin buruk kokusunda Her ikindi gnlk ryasini gren mrdm.
Onun da dudaklarinda bir eskiye dns O da yzmede bir ses yigini zerinde, Bin htirayi bir anda duyan gzlerinde Insana ruhlar dolusu haz veren dsns.
Sonra kizlik kadar temiz, aydin bir ailma, Evine giden toprak yolda o yine ocuk,
Yine uykuyla baslayan lemde yolculuk Ve taptaze sabahlar kayisi dallarinda.
Hasretimin yillardanberi bel bagladigi., Iste odur dsncelerimin basucunda. O, ggsnn taskin hareketi avucunda Gzlerinde ryalarin glp agladigi.
(Eyll 1936/Varhk, 1.12.1936)
ELDORADO
(On drdnc yasin ilk gzel gecesine ithaf)
Ufkunda mavi bulutlarin uustugu dag. Byl gklerinde sesler duydugum Aden. Avucumda drt kollu nehrin verdigi maden, stmde yemisleri alnima degen Tuba.
Mthis dnyasiyla uykuma ilk girdigi yer.. Glmsyor mavi bir ay isiginda kamis. Gllerin sekil dolu derinligine dalmis Vuslatin havasini evreleyen igdeler.
Sularin aydinliginda saadetten bir iz:
Dallardan szlen kayigindan bu hos insan, Omzuna degen arzu dolu dudaklari kan... Artik bir cennete bagli btn gnlerimiz.
Artik isikla dolu billur bir kadeh gibi En gzel seytanin elinde tuttugu gurup, Aksamlar, agzimda harikulade bir surup Ve basimda geceler yesil bir deniz gibi.
Ufkunda mavi bulutlarin uustugu dag Ve nebat bir lemde duydugum ilk hece, Bir sesin aydinlattigi yalan dolu gece Ve dumanli bir sabah serinligi ormanda.
Ne onda itidal, ne bende gnahkr hali Ruhlari bir kus gibi vere kilan uyku. Dagilan iimde her zaman o baygin koku, Lezzeti dudagimda bugulasan seftali.
(Eyll 1936/Varlik, 1.12.1936)
BUGDAY
Dzld usuz bucaksiz alay,
ingiraklar alar kapilarda. Dzld usuz bucaksiz alay, Bak, son hasad basladi rzgrda.
Okundan ayrilmak zere yay, Kuyularin agzi genisledi. Okundan ayrilmak zere yay, Korku t kemigime isledi.
Savruluyor gkyznde bugday, Glgeler uzaklasiyor yerde, Savruluyor gkyznde bugday, Tanrim! Tanrim! Bir deva bu derde..
Dzld usuz bucaksiz alay, ingiraklar alar kapilarda. Dzld usuz bucaksiz alay, Bak, son hasad basladi rzgrda.
Undan bize de pay, bize de pay. Kosun. Bugday dagitiyor Yusuf. Undan bize de pay, bize de pay, kmeden sonu gelmeyen ksuf.
Eriyecek tencerede kalay, ocuklar anlasmasinlar dagda,
Eriyecek tencerede kalay, Yetismeyecek mer imdada.
Altinda ayni eyer, ayni tay Arayicisi herkes bir sesin; Altinda ayni eger, ayni tay Seferi ayni kye herkesin.
Artik kuruldu bu kervansaray, Bosuna dsnr ihtiyarlik. Artik kuruldu bu kervansaray, Simdi seslerle dolu mezarlik.
(Eyll 1936/Varhk, 15.1.1937)
AVE MARIA
Rzgr tersine esiyor.. Niin? Eski gnler geri mi gelecek? Kimildiyor kozasinda bcek Bildigi hayata dogmak iin.
Neden iimize doldu vehim? Ah mit., mit, yollar boyunca.
Dsnmez miydi aksam olunca Hacer'in kollarinda Ibrahim?
Ve gemisinde Kleopatra? Neden yine kaynasti havalar? Saadet mi getiriyor rzgr Dolarak erguvan atlaslara?
Elimize degen kimin eli? Kimdir bu muammalarla gelen? O mu, helezonlara ykselen, Saba ellerinin en gzeli?
Sesler mi zlyor derinde, Nedir durup dinlediklerimiz, Sarki mi sylyor Semiramis Babil'in asma bahelerinde?
Omzundan rtler kaydi yere. Kim bu, kim alnimizdaki yazi? Gzlerinde gnahinin hazzi Glyor saz benizli bakire.
(Eyll 1936/Varhk, 1.2.1937)
KURT
Ah! artik benim de benzim sari, Damar kanimi dolastirmiyor. Hibir kiyiya ulastirmiyor, Beni Sehrazad'in masallari.
Anlamiyorum dilinden artik Geceyi saran gzelligin, Iim, kr bir kuyu gibi derin, Ve sonsuz ryasinda yalnizlik.
Susmak istiyorum, susmak bugn. Susmak, hibir znt duymadan, Byk bir kus iniyor semadan. Skt, bu indigini grdgn.
Artik tirtillari beslemiyor Bahemin orta yerindeki dut. Basima kondu ebedi skt. Gn, yeniden dogmak istemiyor.
Kusla oldumsa da senli benli, Beynimi kurcalayan bir kurt var: Anlamak istiyorum, ne yapar
Rzgri bosalinca yelkenli?
(Ekim 1936/Varhk, 1.1.1937)
ZEVAL
rtld hafizanin rts Tasalarimin bittigi yerde. Ykseliyor simdi perde perde Geri gelen saadet trks.
Devri tamam oldu pervanenin Gkten bir bekledigim kalmadi. Tkendi artik iimde tadi Yildizli kreler dsnmenin.
Ne ikar karsima iksa ecel, Bu bosluk ondan daha mi iyi? Baska bir lemden bekledigi Olmayan kula zeval ne gzel!
Beklememek, beter beklemeden; Geldi yolunu gzledigim yr. Al bu basi sen artik ey rzgr Ve sus artik sus artik ey beden!
(Ekim 1936/Varlik, 15.5.1937)
ODAMDA
Ben miyim bu seylerin sahibi? Kafamda bir ocuk var meraksiz, I lemim oyuncaktan farksiz. Odam, iime bir ayna gibi.
Bir isik oyunu var tavanda Glgeler seslerle birlesiyor Ve bir karga beynimi desiyor Azaplar kemirdigim bu anda.
Kardesini ldryor Kaabil, Iimde bir yanlizlik duygusu, lm kadar uzun yaz uykusu, Sikinti ile geilen sahil.
Baglaniyor bir iple, bir sr Dsnce kyleri birbirine, kyor her seyin zerine Hlyam boyunca kurdugum kpr.
Ve doluyor sessiz, ordularim, Durmadan, dinlenmeden odama. Urbam iinde yatan adama Hayretle bakiyor drt duvarim.
Kardesini ldryor Kaabil, Iimde bir yalnizlik duygusu, lm kadar uzun yaz uykusu, Sikinti ile geilen sahil.
Ve delirmenin tatli vehmini Sessizlik odama dolduruyor. Kargam hl basimda duruyor Bulmak'n beyin cehennemini.
Dsp yatagin dalgalarina Gnlerce sryor bu yolculuk. Durmadan akitiyor bir oluk Korkuyu sktun mezarina.
Dnyaya tek gelen insan gibi Atiliyorum bir Hint dagina. Giriyor kafamin darligina Kimsesiz dnyalarin sahibi
Gidip gidip gelmede ayni his, Ulasmiyor iskeleye ima. Ansizin dikiliyor karsima Boynum kalinligindaki ceviz.
(Ekim 1938/Varlik, 18,12.1936)
SON TRK
Kaybolmak zre suya dsen bilezik Bak btn kirisiklar silindi sudan. Son saatimde mi uyandim uykudan, Neden bos geen yillardan iim ezik?
Durdu beni lme gtren kervan. Eski bir sarki syleniyor rzgrda. Duydum ki sevmeyi bilen dudaklarda Benim ilhilerim hl okunan.
Sevgilim... ellerime dokunaraktan... Beni agiran bir eda var sesinde. Bu muydu insanlara son nefesinde Grneceginden bahsedilen seytan?
Sular ekilmeye basladi kklerde Isinmaz mi acaba ellerimde kan? Ah! Ne olur btn gnesler batmadan Bir trk daha syleyeyim bu yerde.
(Ekim 1936/Varlik,15.6.1937)
EHRAM
Ey asilmaz daglarin ardinda, Ulasilmaz beldelerden uzak, Hasretin dallarim tutan sak, Mavi, sonsuz bir takin atinda!
Ey gls sabahlardan gzel,
Dnyasi dsncelerden genis! Ey ggsnde ilh gerinis, Ryalarima hkmeden gzel!
Nerde egilen dalindan yere Portakallarin dstg ardak, Kadehe doyarak degen dudak, Sevgiyle bakan gz, gecelere.
Yanmis ruhu titreten ilhi, Yapraklarda billrlasan seher, Nerde am kokan tahta testiler. Geyik sesiyle inlayan vadi?
Yaldiz dallarda iek yerine Yildiz amaz mi artik agalar? Yanmaz mi bin rya ile salar Kapanip gnn eteklerine.
Ey gls sabahlardan gzel, Dnyasi dsncelerden genis! Ey ggsnde ilhi gerinis Ryalarima hkmeden gzel!
Hakikate olmaz mi acep ram
Yillardir besledigim dsnce? ikilmaz daglardan da mi yce Hasretlerin tirmandigi ehram?
(Aralik 1936/Varlik, 1.1.1937)
DAR KAPI
Nedir bu geceyle gelen birsam? Duyuyorum serzenislerini. Karanlikta agzinin yerini Ariyor deli gibi hafizam.
Yaniyor unutulmus buhurdan Yine gecenin iinde sessiz Htiralarla kabaran deniz, Doluyor ruhun oluklarindan.
Isik yagiyor dogan geceden. Nasil dirilis bu, neden sonra? Bu rya gibi geceden sonra Gidecek mi o maziden gelen?
Seziyorum senelerce susan Ruhumda taptaze bir gerinis,
Sonuna vardigim lden genis Ayaklanma ailan umman.
Btn mevsimlerimin stne Geriliyor bembeyaz bir kanat. Gelip durdu artik iste hayat Bana hep onu vadeden gne.
Artik ebed huzur deminin Iebilirim sirli tasindan, Girmek zereyim dar kapisindan O eski ryalar leminin.
(Aralik1938/Varlik, 15.1.1937)
ASAM RZGRA
Ne hos, ey gzel Tanrim, ne hos Maviliklerde sefer etmek, Bir sahilden zlp gitmek. Dsnceler gibi basibos.
Asam rzgra yelkenimi; Dolassam ben de deniz, deniz.
Ve bir sabah vakti, kimsesiz Bir limanda bulsam kendimi.
Bir limanda, byk ve beyaz. Mercan adalarda bir liman. Beyaz bulutlarin ardindan Gelse altin isikli bir yaz.
Doldursa iimi orada Baygin kokusu igdelerin. Bilmese tadini kederin Bu her lemden uzak ada.
Konsa rya dolu kskmn iekli damina sereler. Renklerle zlse geceler, Nar bahelerinde gese gn.
Her gn aheste mavnalarin Grsem aiktan geisini Ve her aksam dizilisini Ufukta mermer adalarin.
Ne hos, ey gzel Tanrim, ne hos! Iller, gller, kitalar asmak. Ne hos deniz, deniz dolasmak
Dsnceler gibi basibos.
Versem kendimi btn btn Bir yelkenli olup engine. Kansam bir an gzelligine Kuslar gibi serseri mrn.
(Aralik 1936/Varlik, 1.2.1937)
MASAL
ocuk gnlm kaygilardan azade Yzlerde nur, ekinlerde bereket; At stnde mor kkll sehzade; Unutmaya basladigim memleket,
Sakagimda annemin sicak dizi, Kulagimda falci kadinin sz, Gl basinda padisahin kizi, Alaylarla Kafdagina hareket.
(1936/Varlik. 1.8.1937)
UYKU
zerinde beni uyutan minder Yavas yavas girer ilik bir suya, Hind'e dogru yelken aar gemiler, Bir uyku lemine dogar dnya.
Sira tastan sihirli su iilir, Keskin Sirat ko stnde geilir, Ailmayan susam artik ailir Baslar yolu cennete giden rya...
(1936/Varlik. 1.6.1937)
TUBA
Gnesli mavi ellere yelken aar Beyaz kanatli, altin ykl gemiler, Ve uup giden hlyamizda agalar, esmelerinden abihayat akan yer.
Beyaz kuslarla ve gnlerce yolculuk; Sihirli Hind'e dogru ailan diba, En sonunda bereket akitan oluk, Olgun yemisleri yere degen Tuba.
(1936/Varhk,15.7.1937)
EKMEK
Dilimin ucunda bir eski arkadas adi, Unutulmus sekilleri tasiyan bulutlar; Bir gkyz genisligiyle ruhuma dolar Otlarin iine sirtst yatmanin tadi.
Avucumda sicakligini duydugum ekmek; stmde htirasi kadar gzel sonbahar; O bembeyaz, o tertemiz bulutlara dalar Dsnrm bir ocuk trks syleyerek.
(1936/Varhk.1.3.1952)
UZUN BIR ISTIRABIN SONUNDA VE BIR SAADET NINDA GELECEK LMN TRKS
Bir sahile varacak gnlerimiz.. Gnler ki namtenahi istirap.
Kalmayacak bugnk hasta, harap Yzlerde bahtin karanligindan bir iz.
Sekillenecek ruhu eken kutup: Sevmek kadar tatli, yasamak kadar Kisa bir nin tesinde bahar. Iste o dem ki bir mr unutup
Aacagiznurdan kapilarini Bugn vadedilen cennetimizin. En gzel, en son memleketimizin Bulacagiz isiktan pinarini.
Gn vuracak baktigimiz her yze Ve kizlar, kucaklarinda iekler, Ebedi bahari getirecekler Bu yeniden baslayan mrmze.
(Mart 1937/Varhk, 15.3.1937)
GNES
Ah aydinliklardan uzaktayim Kafamda o dagilmayan skn, lmedim lkin, yasamaktayim
Dinle bak, vurmada nabzi ruhun.
Yarasalar duyurmada bana Kanatlarinin ihtizazini. Simdi hep korkular benden yana Bekliyor sular, amis agzini.
Ah aydinliklardan uzaktayim Kafamda o dagilmayan skn. lmedim lkin, yasamaktayim Dinle bak, vurmada nabzi ruhun.
Siyah ufuklarin arkasinda Seslerle ieklenmede bahar Ve muhayyilemin havasinda En gzel zamanin renkleri var.
lmedim hl... yasamaktayim. Dinle bak: vurmada nabzi ruhun! Ah aydinliklardan uzaktayim Kafamda o dagilmayan skn.
Ruhum lm rzgrlarina es, Isik yok gecemde, gndzmde. Gzlerim grmyor... lkin gnes
O her zaman, her zaman yzmde.
(Mart 1937/Varhk, 1.4.1937)
HELENE IIN
(Nezihe Adil Arda'ya)
tesi yok sehre ulasinca kaderin yolu Pisman bir el kapayacak kapisini mrnn; Hatirlayacaksin beni gzlerin yasla dolu, Gzelligin yalniz misralarimda kaldigi gn.
Odani, dolduracak son mevsimin, son baharin... Ismini dinleyeceksin serin esen rzgrda, Duyacaksin ates feryadini htiralarin Aksam vakti sylenen sikane sarkilarda.
Ve bilhassa parmakligina dayandigin zaman Ufku uzak sehirlere ailan balkonunun, Gnahlarin geecek hafizanin arkasindan. Gnahlarin... Sonu gelmez kafilelerden uzun...
terken agalarda kuslar tahayyl iinde, Bakislarinda sknun zehri, dinleyeceksin,
Trl acilar sekillenecek yine iinde Ah! Sairim bu aksam da gemedi diyeceksin.
Ve ulasacak bu son sehre kaderin yolu, Kapayacak pisman bir el kapisini mrnn; Hatirlayacaksin beni gzlerin yasla dolu, Gzelligin yalniz sarkilarimda kaldigi gn.
(Nisan 1937/Varlik. 1.8.1937)
LMDEN SONRA NESELENMEK IIN LIED
Ben sonsuz bir deniz dsnrm. Bulutlar basimin zerinden Bir Olymp ilhi skniyle
Geip giderken Ve kir melekleri sarkilarini syleyip Raksederken ekin tarlalarinda,
Gze grnmeden. Fakat neden mavi gkyzlerine Genislerken agustos bceklerinin sesi,
Kuslar yine onun trksn syler?
(Mayis 1937/Varlik,15.8.1937)
IHTIYARLIK
(Franz Hellens'den mlhem)
Benim, bardagin, srahinin nmzdesin rengin umus. Bu eski, sevdigim bir durus; Elin iinde benimkinin.
Ielim! Madem mrmz hos Gemis, tatmamisiz ayrilik. Madem ne bardagimiz kirik Madem ne de srahimiz bos.
Bir gn ikimizden birimiz Imek.veya doldurmak iin Burada olmayabiliriz.
(1937/Varhk, 15.2.1937)
HABER
Sardi o her aksamki sessizlik, yokuslari, Bin bir hlyaya aik penceremin caminda, Sktu rp bu sonbahar aksaminda Bir lem dogdu yine gideri gnn ardindan.
Sardi o her aksamki sessizlik, yokuslari, Bir lem dogdu yine giden gnle beraber, Geldi medar ellerinden bekledigim haber, Basladi civiltiya canevimin kuslari.
Grdm giden gnn ardindan sulara dalan Gzlerin yeni bir dnyaya aildigini. Bir stva lemine yaklasildigini, Bu aksam kuslarin ufuktan koptugu an.
Kuruldu bir lem her gnk dnyamizdan uzak, Kayboldugum dsnceye ve kendime yakin. Kuslar, dizi dizi kuslar...Kuslar, akin akin... Ryam benden bu aksam ve ben ryamdan uzak.
(1937/Varlik, 1.9.1937)
MAHALLEMDEKI AKSAMLAR IIN
Kimildanir mahallemin daralan ruhu Basma perdelerimde gn batarken. Atip saatler sren uykusunu Odama uzanir akasyam pencereden.
Kirmizi, uzak damlarda bir serinleme, Uyanir gndz uykusundan evler, Kapilarda isleri ellerinde Kadinlar giyinip kocalarini bekler.
Iyi insanlarin ruhudur yakinlasir, Takunya sesleri gelir evlerden, Yalniz bu dem rahat bir dnya tasir, Bin mihnet dolu kafasinda yorgun beden.
Her seyin gelis saatidir aksam Mahallede mrler aksamst baslar. Hepsi burda bulusmaya gelir, aksam; Baska dnyalardan, ayaklar, baslar...
(1937/Varlik, 1.121951)
SEYAHAT
(Ren Bizet'den mlhem) Her yani yolculuk dolu gkyznde Altindan kuslarimin irpinisi var. Dnyorlar bir manzaranin stnde; Soluk, gl rengi bir gnle dnyorlar.
Hangi liman veya adaya bu gidis En canli irpinislar kanatlarinda? Denizde ne bir yelken, ne bir rperis; Btn zenci kurallar l bu anda.
Gidecekler beyaz kpkten izinde Uzak, agir ve ok uzak bir vapurun, Birden belirecek hepsinin gznde Manzarasi, Yafa'nin ve Singapur'un.
Sonra, sabahlann en muhayyelini Geri getirecekler bu uuslarinda Ve anlatacaklar hikyelerini Hzzin en bygn duyan ruhuma.
(1937/Papirs, Haziran1967)
EFSNE
Bir zamanlardi bu gamhnede bir dem vardi Gece sahilde sular fecre kadar aglardi
O agiltiyla beraber dgnrken def cenk Bir gnes dalgalar stnde dogar rengrenk
Mavi bir gkyz titrerdi gzel bir histe Rindler mugbeeler mest btn mecliste
Ve o haletle btn kahkahalar nagmelesir Dilde Yahya Kemal'in sarkisi sehnmelesir
O grltyle sular alkalanir aglardi Bir zamanlardi bu gamhnede bir dem vardi
Lkin artik o hayal lemi bir efsne Ses sada yok bu degil sanki o devlethane
(Nokta.15.2.1951)
CANAN1
Canan ki Degtasyon'a gelmez
Balikpazarina hi gelmez.
(Yeni Dergi, 1.2.1951)
1.
Bu siirin, Orhan Veli'nin arkadasi Nahit Hanim'a gre, su biimde olani da vardir:
Canan ki gndzleri gelmez Gece yansindan sonra hi gelmez
RUBAI
mrn o byk sirrini gr bir bak da Bir tek kk kalmis agacin toprakta Dnya ne kadar tatli ki binlerce kisi Kolsuz ve bacaksiz yasayip durmakta.
(Aile. 1951, Sayi 17)
SARKI1
Felah bulmadi bir trl derd mihnetten Ne trl atese yanmis gnl muhabbetten Mreccah olmadi divanelik bu haletten Ne trl atese yanmis gnl muhabbetten
SARKI2
Dem bezm-i visalinde heba olmak iindir Canim senin ugrunda feda olmak iindir Nabzim helecanimda seda olmak iindir Canim senin ugrunda feda olmak iindir
Bardak bosanir bencileyin dolmayi bilmez Benzim gibi yaprak sararip solmayi bilmez Hibir sey canimca feda olmayi bilmez. Canim senin ugrunda feda olmak iindir.
(Papirs,Ocak 1067)
1. Bu sarkiyi Refik Fersan bestelemistir. 2. Bu sarkiyi Suphi Ziya bestelemistir. ILK SIIRLER Yeni Biimli Olanlar
PAZAR AKSAMLARI
Simdi kiliksizim; fakat Borlarimi dedikten sonra
Ihtimal bir kat da yeni esvabimolacak Ve ihtimal sen Yine beni sevmeyeceksin.
Bununla beraber pazar aksamlari Sizin mahalleden geerken, Sslenmis olarak, Zannediyor musun ki ben de sana Simdiki kadar kiymet verecegim?
(Agustos 1937/Varlik, 15.9.1937)
HOY LU-LU
Isterim benim de acaip isimleri Hi duyulmamis zenci arkadaslarim olsun. Onlarla Madagaskar limanlarindan in'e kadar yolculuk yapmak isterim. Isterim ilerinden bir tanesi Vapurun gvertesinde, yildizlara karsi Hoy Lu-Lu sarkisini sylesin her gece.
Ve bir gn ansizin bir tanesine Rastgelmek isterim
Paris'te..,
(Agustos 1937/Varlik,15.0.1937)
YOKUS
teki dnyada, aksam vakitleri, Fabrikamizin paydos saatinde Bizi evlerimize gtrecek olan yol Byle yokus degilse eger lm hi de fena bir sey degil.
(Agustos 1937/Varlik,15.9.1937)
YOLCULUK
Yolculuk niyetinde degilim Fakat byle bir is yapmaya kalksam Dogru Istanbul'a gelirim. Beni Bebek tramvayinda grnce Ne yaparsin acep?
Maamafih syledigim gibi Yolculuk niyetinde degilim!..
YASIYOR MUSUN?
Takmaya alisirken kuyrugunu Birlikte yaptigimiz seytan uurtmasinin Grrdm irpinirdi ufacik kalbin. Hatirimdan bile gemezdi Sana duyduklarimi sylemek. Acaba hl yasiyor musun?
(Agustos1037/Varllk, 1.5.1952)
SICILYALI BALIKI
Yz sene sonra bugnk dnyadan Bir tek insan kalmadigi gn, Sicilya sahillerinde yasayan baliki Bir yaz sabahi aglarini atarken denize O zamankinden daha genis gkyzne bakip Benden bir misra mirildanacak Sarki halinde;
Bu dnyadan, Mehmet Ali isminde bir sairin Gelip getigini bilmeksizin. Bu gzel dsncenin Olmayacagindan eminim Fakat nedense bu is Benim pek tuhafima gidiyor.
(Agustos 1937/Genlik, 15.5.1938)
AGA
Agaca bir tas attim Dsmedi tasim Dsmedi tasim Tasimi aga yedi Tasimi isterim Tasimi isterim
DENIZ
Ben deniz kenarindaki odamda,
Pencereye hi bakmadan, Disarda geen kayiklarin Karpuz ykl oldugunu bilirim.
Deniz, benim eskiden yaptigim gibi, Aynasini odamin tavaninda Dolastirip beni kizdirmaktan Hoslanir.
Yosun kokusu Ve sahile ekilmis dalyan direkleri Sahilde yasayan ocuklara Hibir sey hatirlatmaz.
(Eyll 1937/Varlik,15.9.1937)
SAKA KUSU
Gzel kiz sen, kklgmde, Bahemizdeki erik agacinin En yksek dalina kurdugum ksenin stnde dolasan Saka kusu kadar Sevimli degilsin.
(Eyll 1937/Varhk, 15.12.1937)
ASFALT ZERiNE SIIRLER
I Ne kadar gzel sey: Yolun stndeki bina Yikildigi zaman Bilinmeyen bir ufuk grmek.
II Kaldirimin kenarina dizilip Bacasi olan silindirin Yrysn seyreden ocuklara imreniyorum.
III Onun sesi Bir arkadasima Denizden geen Motorlari hatirlatiyor.
IV Kirik taslara bakip Isikli bir asfalt dsnmek
Acaba yalniz Sairlere mi mahsus?
(Eyll 1937/Varlik. 15.10.1037)
EDITH ALMERA
Ihtimal ki su anda o, Brksel'e yakin Bir gln kenarinda Edith Almera'yi dsnmektedir.
Edith Almera Kafesantanlarda muhabbet toplayan Bir igan orkestrasinin Birinci kemancisidir.
O, Kendisini alkislayanlara Selm verirken Glmser.
Kafesantanlar gzeldir; Insan,
Orada alisan kemanci kizlara sik olabilir.
(Eyll 1937/Varlik. 15.10.1937)
AGACIM
Mahallemizde Senden baska aga olsaydi Seni bu kadar sevmezdim. Fakat eger sen Bizimle beraber Kaydirak oynamasini bilseydin Seni daha ok severdim. Gzel agacim! Sen kurudugun zaman Biz de insallah Baska mahalleye tasinmis oluruz.
(Eyll 1937/Varlik, 1.11.1937)
MAHZUN DURMAK
Sevdigim Insanlara,
Kizabilirdim, Eger sevmek bana Mahzun durmayi gretmeseydi.
(Eyll 1937/Varlik, 1.11.1937)
MEYHANE
Madem ki sevmiyorum artik, O halde, her aksam Onu dsnerek itigim Meyhanenin nnden Ne diye geeyim?..
(Eyll 1937/Varlik, 1.11.1937)
INSANLAR II Her zaman, fakat, bilhassa Beni sevmedigini Anladigim zamanlarda Grmek isterim seni de
Annemin kucagindan Seyrettigim insanlar gibi, Kklgmde...
(Eyll 1937/Varlik, 1.11.1937)
SAHESERIM
Asik oldugum zamanlarda Siir yazmak detim degildir Halbuki asil saheserimi Onu en ok sevdigimi Anladigim zaman yazdim. Onun iin bu siiri Ilk nce ona okuyacagim.
(Eyll 1937/Papirs, 1.6.1937)
SEYAHAT Sgt agaci gzeldir. Fakat trenimiz Son istasyona vardigi zaman Ben dere olmayi Sgt olmaya
Tercih, ederim.
(Ekim 1937/Varlik, 1. 11 1937)
SEYAHAT STNE SIIRLER
I Seyahat edildigi zamanlarda Yildizlar konusur Syledikleri seyler Ekseriya hznldr.
II Sarhos olundugu aksamlar Islikla alinan sarki Neselidir. Halbuki ayni sarki Bir trenin penceresinde Neseli degil.
(Ekim 1937/Varhk, 15.12.1937)
SABAH
Elimi ok dalli bir aga gibi Tutarim gln yzne Ve seyrederim bulutlan Bir deve grltler iinde kosar, kosar, kosarken Gnes dogmadan evvel varmak iin Ufka...
(Ekim 1937/Varhk, 15.12.1937)
BEBEK SUITE'I
(Sekiz paradan mtesekkildir.) Yol Dzdr. zerinden tramvay geer. Adamlar geer Kadinlar geer. Kadinlar Kadinlar... Aksam, sabah Tramvayi beklerler Rejinin nnde... Yesil Sevdikleri renk
Yesildir. Ellerinde Yemek ikinlari. Vatman Hep karsiya bakar, Cigara imez Vatman mr adamdir.
Peyzaj Evler, dkknlar, duvarlar, Kmr depolari, Deniz, atanalar, mavnalar, kayiklar. Deniz Denizi kim sevmez stnde ve kenarlarinda Balik Tutulduktan sonra. Balikilar Bizim balikilar Kitaplardaki balikilar gibi Sarkiyi Bir agizdan sylemezler. Senin Evin
Btn bu yollardan Tramvayla geilir. Halbuki senin evin Daha tededir.
(Ekim 1937/Papirs, Haziran 1967)
MONTR SABRI
Montr Sabri ile Daima geceleyin Ve daima sokakta Ve daima sarhos konusuyoruz. O her seferinde, Eve ge kaldim diyor. Ve her seferinde Kolunda iki okka ekmek.
(Kasim 1937/Varlik, 1.1.1938)
IS OLSUN DIYE
Btn gzel kadinlar zannettiler ki Ask stne yazdigim her siir
Kendileri iin yazilmistir. Bense daima zntsn ektim Onlari is olsun diye yazdigimi Bilmenin. (Kasim 1937/Insan, Ekim 1938)
BIR SEHRI BIRAKMAK
Bu sehirde yagmur altinda dolasilir Limandaki mavnalara bakip Sarkilar mirildanilir geceleri. Bu sehrin sokaklari oktur, Binlerce insan gelir gider sokaklarinda...
Her aksam ayimi getiren Ve bir beyaz Rus olmasina ragmen Hosuma giden garson kadin bu sehirdedir.
Bu sehirdedir Valsler, fokstrotlar arasinda Suman'dan, .Brams'dan Paralar aldigi zaman dnp Bana bakan ihtiyar piyanist.
Dogdugum kye msteri tasiyan Sirket vapurlari bu sehirdedir. Htiralarim bu sehirdedir. Sevdiklerim, lmslerimin mezarlari.
Bu sehirdedir isim, gcm, Ekmek param...
Fakat btn bunlara mukabil Yine budur baska bir sehirdeki Bir kadin yznden Biraktigim sehir.
(18 Kasim 1937/Papirs, 1.6.1967)
OKTAY'A MEKTUPLAR
I Ankara, 8. 12. 37 Saat 21
Kis, kiyamet Macar Lokantasi'nda yaziyorum Ilk mektubumu.Oktay'cigim Bu gece sana btn sarhoslarinSelmi var
II Ankara. 10. 12. 37 Saat 14.30
Su anda disarda yagmur yagiyor Ve bulutlar geiyor aynadan Ve bugnlerde Melih'le ben Ayni kizi seviyoruz.
III Ankara. 1.1.38 Saat 10
Bir aydanberi is ariyorum, meteliksiz. Ne stte var ne basta. Onu sevmeseydim Belki de beklemezdim Insanlar iin lecegim gn.
(Varlik, 15.1,1938)
INTIHAR Kimse duymadan lmeliyim Agzimin kenannda bir para kan bulunmali. Beni tanimayanlar
Mutlak birini seviyordu demeliler. Taniyanlarsa, Zavalli, demeli, ok sefalet ekti... Fakat hakiki sebep bunlardan hibirisiolmamali.
(Aralik 1937/Varlik, 15.12.1937)
SOKAKTA GIDERKEN
Sokakta giderken, kendi kendime Glmsedigimin farkina vardigim zaman Beni deli zannedeceklerini dsnp Glmsyorum.
(1937/Varhk. 15.3.1940)
YATAGIM
Ben ki her aksam, yatagimda Onu dsnyorum, Onu sevdigim mddete Yatagimi da sevecegim.
(Ocak 1938/Insan, 1.10.1938)
QUANTITATIF
Gzel kadinlari severim, Isi kadinlari da severim, Gzel isi kadinlari Daha ok severim.
(Ocak 1938/Varlik, 15.3.1940)
ALI RIZA ILE AHMED'IN HIKYESI
Ne tuhaftir Ali Riza ile Ahmedin hikyesi!.. Birisi kyde oturur, Birisi sehirde Ve her sabah Sehirdeki kye gider, Kydeki sehire.
(1938/ Insan. 1.10.1938)
IKIYE BENZER BIR SEY
Ikiye benzer bir sey var bu havalarda Kt ediyor insani, kt... Hele bir de hasretlik oldu mu serde; Sevdigin baska yerde, Sen baska yerde; Dertli ediyor insani, dertli.
Ikiye benzer bir sey var bu havalarda, Sarhos ediyor insani, sarhos.
(Varlik, 1.9.1951)
KK BIR KALP
(Jules Supervielle'den mlhem)
Asfaltin zerinden Bisikletle geen kizin Bacaklarinin arasinda Bir gvercin irpinmada Ve kk bir kalp, Kk bir kalp arpmadadir.
(1938/Papirs, 1.6.1967)
MANGAL Aksam karanliginda bir sey grnmezmis Atesten ve dumandan baska. Kitlik senelerinde kmrn bollugu Huzur ve saadet verirmis ocuk ruhuna Sair arkadasim Oktay Rifat'in... Ve Mnevver Hanim, validesi, Balik pisirirmis mangalda ve dumanini Mukavvadan yelpazesiyle Genzine doldururmus arkadasim. (1938/Insan, 1.10.1938)
STNE
Kuslar geer bulutun stnden, Yagmur yagar bulutun stne.
Kuslar geer trenin stnden, Yagmur yagar trenin stne.
Kuslar geer gecenin stnden, Yagmur yagar gecenin stne.
Ve ay gelir, kuslar nereye giderse.. Gnes dogar yagmurun stne.
(Mart 1939/Vatan, 16.11.1952)
SEHIR HARICINDE
atlamak zre olan tomurcuklar Gzel gnler vadetmededir. Ve bir kadin, sehir haricinde; Otlarin stnde, Gnesin altinda, Yzkoyun uzanmis; Ggsnde ve karninda Bahari hissetmededir.
(Mayis 1939/Vatan, 16.11.1052)
HAYAT BYLE ZATEN
Bu evin bir kpegi vardi;
Kivir kivirdi, adi inon'du, ld. Bir de kedisi vardi: Mavis, Kayboldu. Evin kizi gelin oldu, Kk Bey sinifi geti. Daha byle aci, tatli Neler oldu bir yil iinde! Oldu ya, olanlarin hepsi byle... Hayat byle zaten!..
(Haziran 1939/Vatan. 16.11.1952)
RNESANS
Yarin rihtima gitmeli, Rnesans ikacak vapurdan Bakalim, nasil sey Rnesans? Kiligi, kiyafeti nasil? Sik mi, snepe mi? Siyas mi, bastonu var mi elinde? Yoksa kkll, biyikli; Hokkabaza mi benziyor? Ambardan mi ikacak, kamaradan mi? Yoksa atesi filn mi?
alisarak mi geliyor gemide?
(Temmuz 1939/Vatan. 16.11.1952)
KARANFIL
Hakkiniz var, gzel degildir ihtimal Mbalga sanati kadar Varsova'da lmesi on bin kisinin Ve benzememesi Bir motorlu kitanin bir karanfile, Yrin dudagindan getirilmis.
(Eyll 1939/Varlik. 15.10.1939)
LAKIRDILARIM
1914'de dogdum 15'de konustum Hl konusuyorum.
Lakirdilarim ne oldu, Gkyzne mi gitti? Belki de hepsi geri gelecek
Tayyare biimine girip 1939'da.
Allah varsa eger Baska bir sey istemem ondan. Bununla beraber istemem Ne Allahin olmasini, Ne de isimin Allaha kalmasini.
(Eyll 1939/Varlik. 15.10.1939)
BIZIM GIBI
Arzulu mudur acaba Bir tank, ryasinda? Ve ne dsnrtayyare Yalniz kaldigi zaman?
Hep bir agizdan sarki sylemesini, Sevmez mi acaba gaz maskeleri, Ay isiginda? Ve tfeklerin merhameti yok mudur Biz insanlar kadar olsun?
(Eyll 1939/Varlik, 15.10.1039)
TEREYAGI
Hitler amca! Bir-gn de bize buyur. Kklnlebiyiklarini Anneme gstereyim. Karsilik olarak ben de sana Mutfaktaki dolaptan asirip Tereyagi veririm. Askerlerine yedirirsin.
(Eyll 1939/Vatan, 16.11.1952)
VEDA
Yolum asfalt, Yolum toprak, Yolum meydan, Yolum gkyz Ve ben neler dsnyorum!.. Aski, yagmuru,
Tramvay sesini, Otelciyi... Ve bir misra mirildaniyorum Sicak bir yemek lezzetinde..
Postaci, jandarma ve issiz Hl gidip geliyorlar. Yalniz Niyazi oturuyor, Rahmetli Sleyman Efendinin oglu, Kahvede. Ajans dinliyor, dsnyor.Harp olur mu, Kitlik olur mu? diye. Yahut o da biliyor, Yakinda muharebeye gidecegini.
(Ekim 1939/Vatan, 16.11.1952)
GANGSTER
(Hitler, kendini edebiyata verecek)
Siir yazdim bunca senedir, Ne buldum? Eskiyalik edecegim bundan sonra.
Haberi olsun yol kesenlerin: Is yok artik kendilerine Dag baslannda.
Mademki ekmeklerini aliyorum Ellerinden, Buyursunlar onlar da benim yerime. Mnhal var edebiyat leminde.
(Eyll 1939/Vatan. 10.11.1952)
TENEZZH
Byle gece yansindan sonra, Ne diye isik yanar bu dag evinde? Ne yaparlar acaba ierdekiler? Konusurlar mi, tombala mi oynarlar? Belki o, belki bu.. Konusurlarsa ne konusurlar? Muharebeden mi, vergilerden mi? Belki de hibir sey yapmazlar;
ocuklar uyumustur, Efendi gazete okur; Iyli dikis dikmektedir. Onu da yapmazlar belki de. Kimbilir, Belki de yazilmaz Ne yaptiklari.
(Subat 1940/Vatan. 16.11.1952)
BEN ORHAN VELI
Ben Orhan Veli, Yazik oldu Sleyman Efendiye Misra-i meshurunun mbdii.. Duydum ki merak ediyormussunuz, Hususi hayatimi, Anlatayim: Evvel adamim, yani Sirk hayvani filn degilim. Burnum var, kulagim var, Pek biimli olmamakla beraber. Bir evde otururum, Bir iste alisirim.
Ne basimda bulut gezdiririm, Ne sirtimda mhr- nbvvet. Ne Ingiliz kirali kadar Mtevaziyim, Ne de Cell Bayar'in Sabik ahir usagi gibi aristokrat. Ispanagi ok severim. Puf bregine hele Biterim. Malda mlkte gzm yoktur. Vallahi yoktur. Oktay Rifat'la Melih Cevdet'tir En yakin arkadaslarim. Bir de sevgilim vardir pek muteber; Ismini syleyemem, Edebiyat tarihisi bulsun. Ehemmiyetsiz seylerle de ugrasirim, Mesgul olmadigim ehemmiyetsiz Sadece deba arasindadir. Ne bileyim, Belki daha bin bir huyum vardir. Amma ne lzum var hepsini siralamaya? Onlar da bunlara benzer.
(Nisan 1940/Inkilpi Genlik, 15.8.1942)
HARDALNAME
Ne budala seymisim meger, Senelerdenberi anlamamisim Hardalin cemiyet hayatindaki mevkiini. Hardalsiz yasanmaz. Bunu Abidin de sylyordu geende. Daha byk hakikatlere Ermis olanlara.
Biliyorum, lzim degil ama hardal Allah kimseyi hardaldan etmesin.
(Mart 1940/Vatan. 16.11.1952)
MANZARA
Karsi evin arkasindan ay dogdu. Aksam serinligiikti. Tramvay sesleri geliyor, Deniz kokusu geliyor uzaktan. Manzaradan pek fazla mtehassisim.
(Nisan 1940/Papirs. 1.6.1967)
RESIMLER
Hibiri ona ait degil, Fakat ne hazin isimleri var Su resimlerin: Nisan sabahi, Yagmurdan sonra Ve Dansz. Baktika aglamak geliyor iimden.
(Nisan 1940/Papirs, 1.6.1967)
KUS VE BULUT
Kusu amca! Bizim kusumuz da var, Agacimiz da. Sen bize bulut ver sade Yz paralik.
(Varlik, 15.3.1940)
BEYAZ MASLAHLI HANIM
Kalender'den sandala bindi Beyaz maslahli hanim. Birelinde semsiye, Bir eliyle ati yelpazesini; Cuma gn Gksu'ya gitti Beyaz maslahli hanim...
(Eyll 1940/Vatan,. 16.11.1952)
OK SKR
Bir insan daha var, ok skr, evde; Nefes var, Ayak sesi var; ok skr, ok skr.
(Yeni Ufuklar. Mayis 1958)
FENA OCUK
Mektepten kaiyorsun, Kus tutuyorsun. Deniz kenarina gidip Fena ocuklarla konusuyorsun, Duvarlara fena resimler yapiyorsun; Bir sey degil, Beni de bastan ikaracaksin. Sen de fena ocuksun!
(Nisan 194l/Vatan, 16.11.1952)
BAYRAK
Ey bir muharebe meydaninda Avulari kanimla dolu, Kafasi gvdemin altinda, Bacagi kolumun stnde, Cansiz uyuyan insan kardesim! Ne adini biliyorum, Ne gnahini. ihtimal ayni ordunun neferleriyiz, ihtimal dsman. Belki de tanirsin beni. Ben Istanbul'da sarki syleyen Tayyareyle Hamburg'a dsen,
Majino'da yaralanan, Atina'da aliktan len, Singapur'da esir edilenim. Alinyazimi kendim yazmadim. Bununla beraber biliyorum, O yaziyi yazanlar kadar olsun, ilekli dondurmanin tadini, Cazbant sesindeki sevinci, Meshur olmanin azametini. Sen de nimetler tanirsin biliyorum; aydan, simitten, Kalinca bir paltodan gayri. Zeytinyagli enginar, kremali keklik Bir kadeh Black And White viski, Kil pranga kizil engi bir esvap. Yirmi yillik alismanin Bir kursunluk hkm varmis, Hayata Harkof blgesinde atilmakmis nasip; Aldirma. Biz bir bayrak getirdik buraya kadar; Onu daha ileriye gtrrler; Su dnyada topu topu iki milyar kisiyiz,
Birbirimizi biliriz.
(Papirs, Ocak 1087)
HAY-KAY1
Yosun kokusu Ve bir tabak karides Sandikburnu'nda.
1. Sairin siir el defterinde bu hay-kay'in altinda ve yine hay-kay basligiyla su siiri bulunmaktadir: Gemlige dogru Denizi greceksin Sakin sasirma!
NETICE
ROBENSON
Haminnemdir en sevgilisi ocukluk arkadaslarimin Zavalli Robenson'u issiz adadan Kurtarmak iin areler dsndgmz
Ve.birlikte agladigimiz gnden beri Biare Gliver'in Devler memleketinde ektiklerine.
(Kasim 1937/Varhk, 15.12.1937)
RYA Annemi lms grdm ryamda. Aglayarak uyanmisim Hatirlatti bana, bir bayram sabahi Gkyzne kairdigim balonuma bakip Aglayisimi.
(1938/Insan, 1.10.1938)
INSANLAR Ne kadar severim o insanlari ! O insanlar ki, renkli, silik Dnyasinda ikartmalarin Tavuklar, tavsanlar ve kpeklerle beraber Yasayan insanlara benzer (Agustos 1937/Varlik.15.0.1937)
BAYRAM
Kargalar, sakin anneme sylemeyin! Bugn toplar atilirken evden kaip Harbiye Nezareti'ne gidecegim. Sylemezseniz size macun alirim, Simit alirim, horoz sekeri alirim; Sizi kayik salincagina bindiririm kargalar, Btn zipziplarimi size veririm. Kargalar, ne olur anneme sylemeyin! (Kasim 1938/Varlik, 15.3.1940)
HICRET I Damlara bakan penceresinden Liman grnrd Ve kilise anlari Durmadan alardi, btn gn. Tren sesi duyulurdu yatagindan Arada bir Ve geceleri. Bir de kiz sevmeye baslamisti. Karsi apartimanda. Byle oldugu halde Bu sehri birakip
Baska sehre gitti. (Kasim 1937/Varlik, 15.12.1937) HCRET II Simdi kavak agalan grnyorPenceresinden, Kanal boyunca. Gndzleri yagmur yagiyor; Ay doguyor geceleri Ve pazar kuruluyor, karsi meydanda. Onunsa daima; Yol mu, para mi, mektup mu; Bir dsndg var. (Kasim1938/Genlik,19.5.1938)
SOL ELIM
Sarhos oldum da Seni hatirladim yine; Sol elim, Acemi elim, Zavalli elim! GLGEM
Biktim usandim srklemekten onu, Senelerdir, ayaklarimin ucunda; Bu dnyada biraz da yasayalim, O tek basina, Ben tek basima. (Eyll 1937/Varlik, 15.12.1937) GZLERIM
Gzlerim, Gzlerim nerde? Seytan aldi gtrd; Satamadan getirdi. Gzlerim, Gzlerim nerde?
(Ekim 1937)
DAG BASI Dag basindasin; Derdin gnn hasretlik; Aksam olmus, Gnes batmis, Imeyip de ne haltedeceksin? SOFRN KARISI Sofrn karisi, kiyma bana, El etme yle pencereden,
Soyunup dokunup; Senin, enistende gzn var; Benimse genligim var; Mapuslarda ryemem; Basimi belya sokma benim; Kiyma bana. (Iste, 15.6.1944)
DEDIKODU Kim sylemis beni Sheyl'ya vurulmusum diye? Kim grms, ama kim, Eleni'yi ptgm, Yksekkaldirim'da, gpegndz? Melhat'i almisim da sonra Alemdar'a gitmisim, yle mi? Onu sonra anlatirim, fakat Kimin bacagini sikmisim tramvayda? Gya bir de Galata'ya dadanmisiz; Kafalari ekip ekip Orada aliyormusuz solugu; Ge bunlari, 'anam babam, ge, Ge bunlari bir kalem; Bilirim ben yaptigimi.
Ya o, Muall'yi sandala atip, Ruhumda hicranin'i syletme hikyesi?
KITABE-I SENG-I MEZAR I Hibir seyden ekmedi dnyada Nasirdan ektigi kadar; Hatt irkin yaratildigindan bile O kadar mteessir degildi; Kundurasi vurmadigi zamanlarda Anmazdi ama Allahin adini, Gnahkr da .sayilmazdi. Yazik oldu Sleyman Efendi'ye. (Nisan1938/Insan. 1.10.1938) KlTABE-I SENG-I MEZAR II Mesele falan degildi yle, To be or not to be kendisi iin; Bir aksam uyudu; Uyanmayiverdi. Aldilar, gtrdler. Yikandi, namazi kilindi, gmld. Duyarlarsa ldgn alacaklilar Haklarini hell ederler elbet.
Alacagina gelince... Alacagi yoktu zaten rahmetlinin. (Ocak 1940/Varhk, 15,3.1940)
KlTABE-I SENG-I MEZAR III Tfegini deppoya koydular, Esvabini baskasina verdiler. Artik ne torbasinda ekmek kirintisi, Ne matrasinda dudaklarinin izi; yle bir rzigr ki, Kendi gitti, Ismi bile kalmadi yadigar. Yalniz su beyit kaldi, Kahve ocaginda, el yazisiyla: lm Allahin emri, Ayrilik olmasaydi. (Eyll1941/Insan, 1.8.1943)
DERDIM BASKA Sanma ki derdim gnesten tr; Ne ikar bahar geldiyse? Bademler iek atiysa? Ucunda lm yok ya.
Hos, olsa da korkacak miyim zaten Gnesle gelecek lmden? Ben ki her Nisan bir yas daha gen, Her bahar biraz daha sigim; Korkar miyim? Ah, dostum, derdim baska...
Neden liman deyince Hatirima direkler gelir Ve aik deniz deyince yelken? Mart deyince kedi, Hak deyince isi Ve neden ihtiyar degirmenci Allaha inanir dsnmeden?
Ve rzgrli havalarda Yagmur igri yagar? (Mart 1938/Insan, 1.10.1938)
HARBE GIDEN
Harbe giden sari sali ocuk!
Gene byle gzel dn; Dudaklarinda deniz kokusu, Kirpiklerinde tuz; Harbegiden sari sali ocuk!
(Mayis 1940)
BASAGRISI
I Yollar ne kadar gzel olsa, Gece ne kadar serin olsa, Beden yorulur, Basagrisi yorulmaz.
II Simdi evime girsem bile Biraz sonra ikabilirim Madem ki bu esvaplarla ayakkaplar benim Ve madem ki sokaklar kimsenin degil. (Nisan 1938/Insan, 1.10.1938)
SABAHA KADAR
Su sairler sevgililerden beter; Nedir bu adamlardan ektigim? Olur mu byle, btn bir geceyi Bir misrain mahremiyetinde geirmek?
Dinle bakalim, isitebilir misin Trksn damlarin, bacalarin Yahut da karincalarin bugday tasidiklarini Yuvalarina?
Beklemesem olmaz mi gnesin dogmasini Kullanilmis kafiyeleri yollamak iin, Kapima gelecek plerle, Deniz kenarina?
Seytan diyor ki: A pencereyi; Bagir, bagir, bagir; sabaha kadar.
(Varlik 1939/Varlik, 15.3.1940)
ISTANBUL IIN
Nisan Imknsiz sey
Siir yazmak, Asiksan eger, Ve yazmamak, Aylardan Nisansa.
Arzular ve Htiralar Arzular baska sey, Htiralar baska. Gnesi grmeyen sehirde, Syle, nasil yasanir?
Bcekler Dsnme, Arzu et sade! Bak, bcekler de yle yapiyor.
Davet Bekliyorum yle bir havada gel ki, Vazgemek mmkn olmasin.
(Nisan 1940)
NE KADAR GZEL
ayin rengi ne kadar Sabah sabah, Aik havada! Hava ne kadar gzel! Oglan ocuk ne kadar gzel! ay ne kadar gzel! SEVDAYA MI TUTULDUM?
Benim de mi dsncelerim olacakti, Ben de mi byleuykusuz kalacaktim, Sessiz, sedasiz mi olacaktim byle ok sevdigim salatayi bile Aramaz mi olacaktim? Ben byle mi olacaktim? (Nisan 1939/Varlik, 15.3.1940)
GEMILERIM
Elifbamin yapraklarinda Gemilerim, yelkenli gemilerim. Giderler yamyamlarin memleketlerine Gemilerim, yan yata yata; Gemilerim, kursunkalemiyle izilmis; Gemilerim, kirmizi bayrakli. Elifbamin yapraklannda
Kiz Kulesi, Gemilerim, (Kasim 1938/Varlik, 15.3.1940) GZEL HAVALAR
Beni bu gzel havalar mahvetti, Byle havada istifaettim Evkaftaki memuriyetimden tne byle havada alistim, Byle havada sik oldum; Eve ekmekle tuz gtrmeyi Byle havalarda unuttum; Siir yazma hastaligim Hep byle havalarda nksetti; Beni bu gzel havalar mahvetti. (Nisan 1940)
KARMAKARISIK
Bir okla yarali kalbim, Boyacinin sandiginda; Gvercinim kgit helvasinda; Sevgilim kayigin burnunda; Yarisi balik,
Yarisi insan; In miyim? Cin miyim? Ben neyim? ILLUSION Eski bir sevdadan kurtulmusum; Artik btn kadinlar gzel; Gmlegim yeni, Yikanmisim, Tiras olmusum; Sulh olmus. Bahar gelmis. Gnes amis. Sokaga ikmisim, insanlar m hat; Ben de rahatim. (Mart 1940/Ses, 1.4.1940)
ANLATAMIYORUM
Aglasam sesimi duyar misiniz, Misralanmda; Dokunabilir misiniz Gzyaslanma, ellerinizle?
Bilmezdim sarkilarin bu kadar gzel,
Kelimelerinse kifayetsiz oldugunu Bu derde dsmeden nce. Bir yer var, biliyorum; Her seyi sylemek mmkn; Epeyce yaklasmisim, duyuyorum; Anlatamiyorum. (Nisan 1940/Anadolu. 9.2.1947) KIZILCIK Ilk yemisini bu sene verdi, Kizilcik, tane; Bir daha seneye bes tane verir;. mr ok, Bekleriz; Ne ikar? Ilhi kizilcik! (Nisan 1940)
ESKI KARIM
Nedendir, biliyor musun; Her gece ryama girisin, Her gece seytana uyusum, Bembeyaz arsaflarin stnde;
Nedendir, biliyor musun? Seni hl seviyorum, eski kanm.
Ama ne kadinsin, biliyor musun!
KUSLAR YALAN SYLER
Inanma ceketim, inanma Kuslarin sylediklerine; Benim mahrem-i esrarim sensin.
Inanma kuslar bu yalani Her bahar syler. Inanma ceketim, inanma! (Nisan 1940)
FESTIVAL
Ekmek karnesi tamam ya, Kmr beyannamesi de verilmis; Dsnme artik parasizligi; Dsnme yapacagin yapiyi; El tutar, mr yeter; Yanna Allah kerim; Dayan hovarda gnlm!
KASIDE
Elinde Bursa akisi, Boynunda kirmizi yazma; Degnek soyarsin aksamlara kadar, Fulya tarlasinda.
Ben sana 'hayran, Sen cama tirman. (Eyll 1940)
EFKRLANIRIM Mektup alir, efkrlanirim; Raki ier, efkrlanirim; Yola ikar, efkrlanirim. Ne olacak bunun sonu, bilmem. Kzim'im trksn sylerler, skdar'da; Efkrlanirim. (Eyll 1940)
SZ
Aynada baska gzelsin,
Yatakta baska; Aldirma sz olur diye; Tak takistir, Sr srstr; Inadina gel, Piyasa vakti, Mahallebiciye.
Sz olurmus, Olsun; Dostum degil misin?
(Subat 1941)
VAZGEEMEDIGIM DELI EDER INSANI BU DNYA; BU GECE, BUYILDIZLAR, BU KOKU, BU TEPEDEN TIRNAGA IEK AMIS AGA
BIR ROMAN KAHRAMANI
adirimin stne yagmur yagiyor, Saros krfezinden rzgr esiyordu, Ve ben, bir roman kahramani, Ot yatagin iinde, Ikinci dnya harbinde,
Basucumda zeytinyagi yakarak Mevzuumu yasamaya alisiyordum Bir sehirde baslayip Kimbilir nerde, Kimbilir ne gn bitecek mevzuumu. (lk. 1.1.1945) SAKAL
Hanginiz bilir, benim kadar, Karpuzdan fener yapmasini; Sedefli hanerle, stne, Glcemal resmi izmesini; Beyit dzmesini; Mektup yazmasini; Yatmasini, Kalkmasini; Bunca yilin Halimesi'ni Hanginiz bilir, benim kadar, Memnun etmesini?
Degirmende agartmadik biz bu sakali! (Temmuz 1941)
YOLCULUK Rifki Mell Meri'e
Ne var ki yolculukta, Her sefer aglatir beni, Ben ki yalnizim bu dnyada? Bir sabah kizilliginda Yola ikarim Uzunkpr'den; Yaylinin atlari singir mingir; Arabacim on drt yasinda, Dizi dizime deger bir tazenin, arsafli, ama hafifmesrep; Gnlm sen olmali degil mi? Nerdee!. Syleyin, ne var bu yolculukta? TREN SESI
Garibim; Ne bir gzel var avutacak gnlm, Bu sehirde, Ne de bir tanidik ehre; Bir tren sesi duymaya greyim, Gzm, iki esme.
ISTANBUL TRKS
Istanbul'da Bogazii'nde, Bir fakir Orhan Veli'yim;
Veli'nin ogluyum, Tarifsiz kederler .iinde.
Urumelihisari'na oturmusum; Oturmus da, bir trk tutturmusum: Istanbul'un mermer taslari; Basima da konuyor, konuyor aman,marti kuslari;
Gzlerimden bosanir hicran yaslari; Edali'm, Senin yznden bu hlim. Istanbul'un orta yeri sinema; Garipligim, mahzunlugum duyurmayin anama; El konusur, sevisirmis, bana ne? Sevdali'm, Boynuna vebalim!
Istanbul'da, Bogazii'ndeyim; Bir fakir Orhan Veli; Velinin oglu; Tarifsiz kederler iindeyim. (lk, 1.2.1045)
DEGiL
Bilmem ki nasil anlatsam; Nasil, nasil, size derdimi! Bir dert ki yrekler acisi, Bir dert ki dsman basina. Gnl yarasi desem... Degil! Ekmek parasi desem... Degil! Bir dert ki... Dayanilir sey degil. GIDERAYAK Handan, hamamdan getik, Gn isigindaki hissemize raziydik; Saadetinden getik, midine raziydik; Hibirini bulamadik; Kendimize hznler icadettik, Avunamadik; Yoksa biz... Biz bu dnyadan degil miydik?
(lk. 1.1.1945)
KESAN 21.8.1942,
Cumhuriyet Hani'nda; Ne gzel bir geceydi! Sabaha karsi yagmur yagdi.
Gnes dogdu, ufuk kana boyandi; orbam geldi, sicak sicak; Kamyon geldi kapimiza dayandi.
Karnim tok, Sirtim pek; Ver elini Edirne sehri.
MISAFIR
Dn fena sikildim, aksama kadar; Iki paket cigara bana misin demedi; Yazi yazacak oldum, sarmadi; Keman aldim mrmde ilk defa; Dolastim, Tavla oynayanlari seyrettim, Bir sarkiyi baska makamla syledim; Sinek tuttum, bir kibrit kutusu; Allah kahretsin, en sonunda, Kalktim, buraya geldim.
ESKiLER ALIYORUM
Eskiler aliyorum Alip yildiz yapiyorum Musiki ruhun gidasidir Musikiye bayiliyorum
Siir yaziyorum Siir yazip eskiler aliyorum Eskiler verip musikiler aliyorum
Bir de raki sisesinde balik olsam DESTAN GIBI
YOL TRKLERI
Hereke'den iktim yola, Selm verdim saga sola, Haydi, benim bu dnyaya garip gelmis sairim, Yolun aik ola!
Izmit sokaklari yaprak iindeydi; Basimizda, unutamadigim sehrin havasi; Dilimde hep oralarin sarkilari;
Ellerim ceplerimde, Bir asagi bir yukari. Sonbahar; Izmit sokaklari yaprak iindeydi.
Izmit'in kprs betondur beton, Nasil kadrin bilmez yaninda yatan, Sensin gece gndz gzmde tten. Yregim yaniktir, cigerim delik, Of, of, kemirir bagrimi of, ince hastalik.
Arifiye! Sofr durdu, Enistt Mektebi, dedi. Sleyman Edip bey mdrn adi. Bir yol da burada duralim; Ellerinde nasir, yzlerinde nur, Yarina mitle yryenlere Bir selm uuralim.
Ada yolu kestane Aman dklr tane tane.
Ada demek, Adapazari demek; Kadehler sise olur ark'in basinda; Zaten efkrlisin, Ayagini denk al, sekerim.
Hkmat nnden getim, Oturdum bir kahve itim, Hendek'te bir gzel grdm, Yavuklumdan vazgetim;
Hendegin yollari tastan, Sen ikardin beni bastan.
Sabahlari erken kalkiliyor yolculukta; Dogan gnese karsi, Dertler biraz daha unutulmus, Gurbete biraz daha alisilmis, Yapilacak isler dsnlyor.
Dzce yolu dz gider, Aman bir edali kiz gider.
Dzce'deyim Yesil Yurt Oteli'nde. Otelin n arsi, Salepiler salep satar otele karsi. Yine dertli geirdim geceyi, Sarkilar, trklerle:
Evlerinin yz asi boyasi, Insaf bilmez yregine aci degesi,
Duydugumdan beterini duyasi.
Alisamiyacak miyim, Unutamiyacak miyim? Gnesten sonra yattim, Gnesten nce kalktim; Pencereden disariya syle bir baktim: Ufuk, yesil yesil, agariyordu. Sevgilim, dedim, Drdnc uykudadir simdi; Galata Kprs ailmak zeredir; Kl rengi sulara Kirli bir gn isigi dklecektir. atanalar, mavnalar, kayiklar, Limanda sira bekleyen gemilerin arasinda Insanlar hayat mcadelesinde; Adamlar, kadinlar, ocuklar; Ellerinde yemek ikinlari, Rejiye giden isi kizlar.
Benden selm olsun Bolu Beyi'ne, ikip su daglara yaslanmalidir; Ok gicirtisindan, kalkan sesinden, Daglar seda verip seslenmelidir.
Hey, hey! Hey daglar, hey daglar, Bolu'nun daglari, hey! Savulun geliyorum, hey Bolu beyleri! Byle olur yksek yerin rzgri; Bylesine syletir insani, Yokus ikar, dne dne; Yokustan bir Dne ikar;Isa Bali'nin ardindan Hanoglu Kocabey ikar; Ayvaz ikar, Hoylu ikar; Bir yardan Kroglu ikar:
Hemen Mevl ile sana dayandim, Arkam sensin, kalem sensin, daglar hey!
Kir At'a nal mi dayanir? Daglar uykudan uyanir, Yer gk kizila boyanir. Bu daglardan gemedinse, Bu sulardan imedinse, Yasadim deme be, ahbap. El dayanmaz, dis dayanmaz pinar baslarinda Kavaklar yatar, boylu boyunca. Ovaya kereste indiren arabalardan Ses gelir, inceden ince:
Arabalar yk indirir ovaya, Arabaci degnek vurur dveye,
Basin dner, bakamazsin havaya.
Arabaci nasil kiyar dvesine? Vari yogu bir ift kz, Gelinlik bir kizi, tane kuzu; Her sey ates pahasina. Korozman yaptik yolda posta ile, Canim posta, glm posta, Selm gtr ese dosta.
Sehirliden vilyete ilm verilmis, Belediye meydanina radyo kurulmus; Verdigimiz haberlerin zeti... Falan filn; Bir teneke benzin aldik karaborsadan, Dayan! dedik.
Gerede'nin yolu, Resadiye gl. Bir gl ki... Insanin sair olup siir syleyecegi geliyor
Aksam oldu yine basti kareler.
Oturdum sirtin stne.
Gemis gnleri dsndm. Askerdim, Adilhan kyndeydim; Byle bir aksamdi yine; Iimde yine Istanbul hasreti, Dalmis dsnmstm;
Bu daglar Koru daglari degil, Bu ky Adilhan ky degil; Ne su degirmen Ferhat aganin, Ne de bu trk hazin; Ne aim, ne susuz, Ne de gurbet elde yalniz. Hele gnes bir ekilsin, Gidecegim bir ahi dkknina Bu aksam da orada iecegim; Hele su Hali vapuru Iskeleye yanassin, Yolcular iksin hele; En gzel saati simdi Eyp'n.
Haydi yavrum, yolcu yolunda gerek. Nihayet grnd Ibricik ky. - Selmn aleykm kahveci dayi! - Aleykm selm, evlt, Bir hastamiz var, makine bekliyor. Bir hastalari varmis, makine bekliyor .
Gbre kokuyor kahvenin peykeleri. Herkesin derdi baska; - Memleket, hemseri? - Sinop.
Uy neyimis neyimis, aman aman, Kaderim byle imis, Yr stne yr sevmek, aman aman, Atesten gmlegimis.
Gerede'ye vardik, gnlerden Pazar Kaldirimlarinda yosmalar gezer; Bilmem, bu gurbetlik ne kadar uzar.
Yregim yaniktir, cigerim delik, Of of, kemirir bagrimi of, ince hastalik.
Zonguldak yolundayiz. Daglarin tepesinden, Birdenbire denizi grecegiz. Denizi gkle bir grecegiz, Simal rzgrlari gelecek uzaktan. O yolcu, biz yolcu, Simal rzgrlariyla psecegiz. Gnesli bir gnde,
Masmavi grecegiz Karadeniz'i. Balkaya'dan Kapuz'a kadar, Karis karis biliriz biz bu sehri; E.K.I.'nin iekli baheleri Rihtima kmr tasiyan vagonlariyla; Paydos saatlerinde yollara dklen Soluk benizli insanlariyla.
Siyah akar Zonguldagin deresi; Yzkarasi degil, kmr karasi; Byle kazanilir ekmek parasi.
Gemiler vardi limanda gemiler Herbiri yeni bir ufka gider. 1945 YENISI
TAHATTUR Alnimdaki biak yarasi Senin yznden; Tabakam senin yadigrin; Iki elin kanda olsa gel diyor Telgrafin; Nasil unuturum seni ben, Vesikali yrim? (Temmuz 1940/Kllk, 1.9.1940)
ALTIN DISLIM
Gel benim canimin ii, gel yanima; Ipek oraplar alayim sana; Taksilere bindireyim, algilara gtreyim seni. Gel, . Gel benim altin dislim; Srmelim, ondle salim, yosmam; Mantar topuklum, bobsitilim, gel.
BIR IS VAR
Her gn bu kadar gzel mi bu deniz? Byle mi grnr gkyz her zaman? Her zaman gzel mi bu kadar, Bu esya, bu pencere? Degil, Vallahi degil; Bir is var bu isin iinde. SANOLU SIIR Kadehlerin biri gelir, biri gider,
Mezeler esit esit; Bir sevdigim sanoda sarki syler; Biri yanibasimda,
Ier ier, tekini kiskanir. Kiskanma, gzelim, kiskanma; Senin yerin baska, Onun yeri baska.
IINDE
Denizlerimiz var, gnes iinde; Agalarimiz var, yaprak iinde; Sabah aksam gider gider geliriz, Denizlerimizle agalarimiz arasinda, Yokluk iinde. CIMBIZLI SIIR
Ne atom bombasi, Ne Londra Konferansi; Bir elinde cimbiz, Bir elinde ayna; Umurunda mi dnya! KUMRULU SIIR Duydugum yoktu ne vakittir
Gvercin sesi, kumru sesi, pencerede; Iime gene Yolculuk mu dst, nedir? Nedir bu yosun kokusu, Martilarin grlts havalarda; Nedir? Yolculuk olmali, yolculuk. (Varlik, 1.1.1947)
SERESERPE Uzanip yativermis, sereserpe; Entarisi siyrilmis hafiften ; Kolunu kaldirmis, koltugu grnyor; Bir eliyle de ggsn tutmus. iinde ktlg yok, biliyorum; Yok, benim de yok ama Olmaz ki! Byle de yatilmaz ki!
(Varlik, 1.9.1946)
AH NEYDI BENIM GENLIGIM! Nerde byle hznlenmek o zaman; Iip iip aglamak, Uzaklara dalip sarki sylemek;
Hafta sekiz ben eglentide; Bugn saz, yarin sinema, Begenmedin Aile Bahesi; Onu da begenmedin, parka; Sevdigim dillere destan; Sevdigim, Meyil verdigim; Ben dizinin dibinde elpene divan, Samanlik seyran. Nerde, Nerde, Nerde byle hznlenmek o zaman! (Varlik, 1.2.1947)
DENIZI ZLEYENLER IIN
Gemiler geer ryalarimda, Alli pullu gemiler, damlarin zerinden; Ben zavalli, Ben yillardir denize hasret, Bakar bakar aglarim.
Hatirlarim ilk grsm dnyayi, Bir midye kabugunun araligindan: Sularin yesili, gklerin mavisi,
Lpinalarin en harelisi... Hl tuzlu akar kanim Istiridyelerin kestigi yerden.
Neydi o deli gibi gidisimiz, Kpkler ki fena kalpli degil, Kpkler ki dudaklara benzer; Kpkler ki insanlarla Zinalari ayip degil. Gemiler geer ryalarimda, Alli pullu gemiler, damlarin zerinden; Ben zavalli, Ben yillardir denize hasret. (Aile, 1947, sayi l)
KAPALI ARSI Giyilmemis amasirlar nasil kokar bilirsin, Sandik odalarinda; Senin de dkknin yle kokar iste. Ablami tanimazsin, Hrriyette gelin olacakti, yasasaydi; Bu teller onun telleri. Bu duvak onun duvagi iste. Ya bu camlardaki kadinlar?
Bu mavi mavi, Bu yesil yesil fistanli... Geceleri de ayakta mi dururlar byle? Ya su pembezar gmlek? Onun da bir hikyesi yok mu? Kapali arsi deyip de geme: Kapali arsi, Kapali kutu. (Varlik, 1.3.1947)
LME YAKIN
Aksam stne dogru, kis vakti; Bir hasta odasinin penceresinde; Yalniz bende degil yalnizlik hli; Deniz de karanlik, gkyz de; Bir acaip, kuslarin hli.
Bakma fakirmisim, kimsesizmisim, Aksam stne dogru, kis vakti Benim de sevdalar geti basimdan. Shretmis, kadmmis, para hirsiymis; Zamanla anliyor insan dnyayi.
lrz diye mi zlyoruz?
Ne ettik, ne grdk su fni dnyada Ktlkten gayri?
lnce kirlerimizden temizlenir, lnce biz de iyi adam oluruz; Shretmis, kadinmis, para hirsiymis, Hepsini unuturuz.
ZILLI SIIR Bir memurlar, Saat dokuzda, saat on ikide, saat beste, Biz bizeyizdir caddelerde. Byle yazmis yazimizi Ulu Tanri; Ya paydos zilini bekleriz, Ya aybasini. (Varlik, 1.12.1946)
FIRFIRLI SIIR Uyandim baktim ki bir sabah, Gnes vurmus iime; Kuslara, yapraklara dnmsm, Pir pir eder durur, bahar rzgrinda. Kuslara, yapraklara dnmsm; Cmle zam isyanda;
Kuslara, yapraklara dnmsm; Kuslara, Yapraklara.
ALTINDAG Altindag, Ankara'nin arka tarafinda kurulmus byk bir fakir fukara mahallesidir. Asagida okuyacaginiz paralar bu mahalleden bahseden uzun bir siirden alinmistir.Sabaha karsi btn Altindag rya grr. Burada, sadece,bir gen kizla bir lagimcinin ryasini okuyacaksiniz. Biri bir koca grr ryasinda: Yz lira maasli kibar bir adam. Evlenir, sehire tasinirlar. Mektuplar gelir adreslerine: Sen Yuva Apartimani, bodrum kati. Kutu gibi bir dairede otururlar. Ne amasira gidilir artik, ne cam silmeye; Bulasiksa kendi bulasiklari. ocuklari olur, nurtopu gibi; Elden dsme bir araba satin alinir. Kizilay Bahesi'ne gidilir sabahlari; Kumda oynasin diye kk Yilmaz, Kibar ocuklari gibi. Lgimcinin hamam ryasidir, Ryalarin en gzeli. Uzanir yatar gbek tasina; Tellaklar gelip dizilir yanibasina. Biri su dker,
Biri sabunlar; Elinde kese sira bekler biri. Yeni msteriler girerken ieri, Lgimci, Pamuklar gibi ikar disari.
SUCUNUN TRKS
Su tasirim, esegim nmde; Deh, esegim, deh! Bin kisinin canina can katar gnde; Deh, esegim, deh! Iki teneke bir yanina, Iki teneke br yanina; Salina salina; Can katar gnde bin kisinin canina; Deh, esegim, deh! Su dnyada varim yogum: Karim, esegim, oglum. Deh, esegim deh! Hepinize uzun mrler versin Tanrim. Siz lrseniz, ben ne yaparim? Deh, esegim, deh!
O su tasir, bana yag bal, Karima st olur amurlu su, iene afiyet olur. Gnde yz hane, bin nfus Deh, esegim, deh! Hayat bulur, Sihhat bulur, Bereket bulur. (Yaprak, 1.11.1949) KARSI GN OLUR
Gn olur, alir basimi giderim, Denizden yeni ikmis aglann kokusunda Su ada senin, bu ada benim, Yelkovan kuslarinin pesi sira
Dnyalar vardir, dsnemezsiniz; iekler grltyle aar; Grltyle ikar duman topraktan.
Hele martilar, hele martilar, Her bir tylerinde ayri tels!..
Gn olur, basima kadar mavi; Gn olur, basima kadar gnes:
Gn olur, deli gibi... (Aile, 1947, sayi 2)
SIZIN IIN Sizin iin, insan kardeslerim, Her sey sizin iin; Gece de sizin iin, gndz de; Gndz gn isigi, gece ay isigi; Ay isiginda yapraklar Yapraklarda merak; Yapraklarda akil; Gn isiginda binbir yesil; Sarilar da sizin iin, pembeler de; Tenin avuca degisi, Sicakligi, Yumusakligi; Yatistaki rahatlik; Merhabalar sizin iin; Sizin iin limanda sallanan direkler; Gnlerin isimleri, Aylarin isimleri, Kayiklarin boyalari sizin iin; Sizin iin postacinin ayagi, Testicinin eli;
Alinlardan akan ter, Cephelerde harcanan kursun; Sizin iin mezarlar, mezar taslari. Hapishaneler, kelepeler, idam cezalari; Sizin iin; Her sey sizin iin. (Yaprak, 1.5.1949)
ISTANBUL'U DINLIYORUM
Istanbul'u dinliyorum, gzlerim kapali; nce hafiften bir rzgr esiyor; Yavas yavav sallaniyor Yapraklar, agalarda; Uzaklarda, ok uzaklarda, Sucularin hi durmayan ingiraklari; Istanbul'u dinliyorum, gzlerim kapali.
Istanbul'u dinliyorum, gzlerim kapali; Kuslar geiyor, derken; Ykseklerden, sr sr, iglik iglik Aglar ekiliyor dalyanlarda; Bir kadinin suya degiyor ayaklari; Istanbul'u dinliyorum, gzlerim kapali;
Istanbul'u dinliyorum, gzlerim kapali; Serin serin Kapali arsi; Civil civil Mahmutpasa; Gvercin dolu avlular. eki sesleri geliyor doklardan, Gzelim bahar rzgrinda, ter kokulari; Istanbul'u dinliyorum, gzlerim kapali;
Istanbul'u dinliyorum, gzlerim kapali; Basinda eski lemlerin sarhoslugu, Los kayikhaneleriyle bir yali; Dinmis lodoslarin ugultusu iinde Istanbul'u dinliyorum, gzlerim kapali;
Istanbul'u dinliyorum, gzlerim kapali; Bir yosma geiyor kaldirimdan; Kfrler, sarkilar, trkler, lf atmalar. Bir sey dsyor elinden yere; Bir gl olmali; Istanbul'u dinliyorum, gzlerim kapali;
Istanbul'u dinliyorum, gzlerim kapali; Bir kus irpiniyor eteklerinde; Alnin sicak mi, degil mi, biliyorum; Dudaklarin islak mi, degil mi, biliyorum;
Beyaz bir ay doguyor, fistiklarin arkasindan Kalbinin vurusundan anliyorum; Istanbul'u dinliyorum. (Varlik, 1.6.1947)
HRRIYETE DOGRU Gn dogmadan, Deniz daha bembeyazken ikacaksin yola. Krekleri tutmanin sehveti avularinda, Iinde bir is grmenin saadeti, Gideceksin; Gideceksin iriplarin alkantasinda. Baliklar ikacak yoluna, karsici; Sevineceksin. risilkeledike Deniz gelecek eline pul pul; Ruhlari sustugu vakit martilarin, Kayaliklardaki mezarlarinda, Birden, Bir kiyamettir kopacak ufuklarda. Denizkizlari mi dersin, kuslar mi dersin; Bayramlar seyranlar mi dersin, senlikler [cmbsler mi?Gelin alaylari, teller, duvaklar, donanmalar mi? Heeey! Ne duruyorsun be, at kendini denize; Geride bekleyenin varmis, aldirma;
Grmyor musun, her yanda hrriyet; Yelken ol, krek ol, dmen ol, balik ol, su ol; Git gidebildigin yere. (Aile, 1947, sayi 3)
GALATA KPRS Dikilir Kpr zerine, Keyifle seyrederim hepinizi. Kiminiz krek eker, siya siya; Kiminiz midye ikarir dubalardan; Kiminiz dmen tutar mavnalarda; Kiminiz imacidir halat basinda; Kiminiz kustur, uar, sairane; Kiminiz baliktir, piril piril; Kiminiz vapur, kiminiz samandira; Kiminiz bulut, havalarda; Kiminiz atanadir, kirdigi gibi bacayi, Sip diye geer Kpr'nn altindan; Kiminiz ddktr, ter; Kiminiz dumandir, tter; Ama hepiniz, hepiniz... Hepiniz geim derdinde. Bir ben miyim keyif ehli, iinizde? Bakmayin, gn olur> ben de
Bir siir sylerim belki sizlere dair; Elime bes kurus geer; Karnim doyar benim de:. (Varlik, 1.5.1947)
KARSI
Gerin, bedenim, gerin; Dogan gne karsi. Duyur, duyurabilirsen, Elinin, kolunun gcn, Ele gne karsi.
Bak! dnya renkler iinde! Bu gzel dnya iinde. Sevin sevinebilirsen, Insanligin haline karsi. Durmadan isleyen saatlerde Disli disliye karsi; Dislilerin arasinda, Gsz glye karsi, Herkes bir seye karsi; Kk hanim, yataginda, uykuda, Ryalarina karsi.
Gerin, bedenim, gerin, Dogan gne karsi. (Aile, 1949, sayi 11)
DALGACI MAHMUT
Isim gcm budur benim, Gkyzn boyanm, her sabah, Hepiniz uykudayken. Uyanir bakarsiniz ki mavi.
Deniz yirtilir kimi zaman, Bilmezsiniz kim diker; Ben dikerim.
Dalga geerim kimi zaman da, O da benim vazifem; Bir bas dsnrm basimda, Bir mide dsnrm midemde, Bir ayak dsnrm ayagimda, Ne halledecegimi bilemem. (Yaprak, 1.3.1049)
BAHARIN ILK SABAHLARI
Tyden hafif olurum byle sabahlar; Karsi damda bir gnes parasi, Iimde kus civiltilari, sarkilar; Bagira agira dserim yollara; Dner dner durur basim havalarda.
Sanirim ki gnler hep gzel gidecek; Her sabah byle bahar; Ne is g gelir aklima, ne yoksullugum. Derim ki: Sikintilar duradursun! Sairligimle yetinir, Avunurum. (Yaprak, 15.5.1949) YALNIZLIK SIIRI
Bilmezler yalniz yasamayanlar, Nasil korku verir sessizlik insana; Insan nasil konusur kendisiyle; Nasil kosar aynalara, Bir cana hasret, Bilmezler. (Meydan, 15.5.1948)
AYRILIS
Bakakalirim giden geminin ardindan; Atamam kendimi denize, dnya gzel; Serde erkeklik var, aglayamam. (Aile, 1949, sayi 11) IERDE Pencere, en iyisi pencere; Geen kuslari grrsn hi olmazsa; Drt duvari grecegine. (Yaprak, 1.6.1940) BIR DUYMA DA GR Bir duyma da grltsn Dallarda itirdayarak ailan fistiklarin, Gr bak ne oluyorsun. Bir duyma da gr su yagan yagmuru; alan ani, konusan insani. Bir duyma da kokusunu yosunlarin, Istakozun, karidesin, Denizden esen rzgrin... (Yaprak, 15.8.1949)
BEDAVA
Bedava yasiyoruz, bedava; Hava bedava, bulut bedava; Dere tepe bedava; Yagmur amur bedava; Otomobillerin disi, Sinamalarin kapisi, Cameknlar bedava; Peynir ekmek degil ama Aci su bedava; Kelle fiyatina hrriyet, Esirlik bedava; Bedava yasiyoruz, bedava. (Yaprak, 15.4.1949) VATAN IIN
Neler yapmadik su vatan iin! Kimimiz ldk; Kimimiz nutuk syledik. (Varlik. 1.8.1948) AHMETLER Kimimiz Ahmet Bey, Kimimiz Ahmet Efendi; Ya Ahmet Agayla Ahmet Beyfendi? (Yaprak, 15.3.1949)
Erol Gney'in kedisinin bahar mevsiminde ve toplum meseleleri karsisinda takindigi tavri anlatirsiirdir.
Bir erkek kediyle bir para ciger; Dnyadan btn bekledigi. Ne iyi! Erol Gney'in kedisinin hamileligini anlatirsiirdir.
ikar misin bahar gn sokaga, Iste byle olursun. Byle yattigin yerde Dsnr dsnr, Durursun.
Bozuk Dzen: PIRELI SIIR
Bu ne acaip bilmece! Ne gndz biter, ne gece. Kime syleriz derdimizi; Ne hekim anlar, ne hoca.
Kimi isinde gcnde, Kiminin donu yok kiinda. Agiz var, burun var, kulak var;
Ama hepsi baska biimde.
Kimi peygambere inanir; Kimi saat kstek donanir; Kimi ktip olur, yazi yazar; Kimi sokaklarda dilenir.
Kimi kili takar bgrne; Kimi uyar dnya seyrine: Kan hesabina geceleri, Gndzleri baba hayrina.
Bu dzen byle mi gidecek? Pireler filleri yutacak; Yedi nfuslu haneye buuk tayin yetecek?
Karisik bir is vesselm. Deli dolu yazar kalem. Yazdigi da ne? Bir sr ipe sapa gelmez kelm. (Varlik, 1.7.1946) SON SIIRLER DALGA I
Mesut sanmak iin kendimi Ne kgit isterim, ne kalem; Parmaklarimda cigaram, Dalar giderim mavisinden ieri Karsimda duran resmin.
Giderim, deniz eker; Deniz eker, dnya tutar Ikiye benzer bir sey mi var Bir sey mi var ki havada Deli eder insani, sarhos eder?
Bilirim, yalan, hepsi yalan; Taka oldugum, tekne oldugum yalan; Sularin kaburgalarimdaki serinligi, Iskotada uguldayan rzgr, Haftalarca dinmeyen motor sesi, Yalan.
Ama gene de, Gene de gzel gnler geirebilirim; Geirebilirim bu mavilikte, Suda yzen karpuz kabugundan farksiz. Agacin gkyzne vuran aksinden, Her sabah erikleri saran bugudan,
Bugudan, sisten, asktan, kokudan...
II
Ne kgit yeter ne kalem, Mesut sanmam iin kendimi. Bunlarin hepsi... hepsi fasafiso. Ne takayim, ne tekneyim, yle bir yerde olmaliyim yle bir yerde olmaliyim ki, Ne karpuz kabugu gibi, Ne isik, ne sis, ne bugu gibi... Insan gibi. (Yaprak, 1.12.1949)
KUYRUKLU SIIR
Uyusamayiz, yollarimiz ayri; Sen cigercinin kedisi, ben sokak kedisi; Senin yiyecegin, kalayli kapta; Benimki aslan agzinda; Sen ask ryasi grrsn, ben kemik. Ama seninki de kolay degil, kardesim; Kolay degil hani,
Byle kuyruk sallamak Tannnin gn.
(Yaprak, 15.12.1949) CEVAP
Cigercinin kedisinden sokak kedisine Aliktan bahsediyorsun; Demek ki sen komnistsin. Demek btn binalari yakan sensin, Istanbul'dakileri sen, Ankara'dakileri sen...
Sen ne domuzsun, seni (Yaprak, 15.1.1950)
RAHAT
Su kavga bir bitse dersin, Acikmasam dersin, Yorulmasam dersin; isim gelmese dersin, Uykum gelmese dersin; lsem desene! (Yaprak. 1.2.1950)
BIRDENBIRE Her sey birdenbire oldu. Birdenbire vurdu gn isigiyere, Gkyz birdenbire oldu; Mavi birdenbire. Her sey birdenbire oldu; Birdenbire ttmeye basladi duman topraktan; Filiz birdenbire oldu. tomurcuk birdenbire. Yemis birdenbire oldu. Birdenbire, Birdenbire; Her sey birdenbire oldu. Kiz birdenbire, oglan birdenbire; Yollar, kirlar, kediler, insanlar... Ask birdenbire oldu. Sevin birdenbire. (Yaprak, 1.4.1950)
MACERA
Kktm, kcktm, Oltayi attim denize; Bir ssverdi baliklar, Denizi grdm.
Bir uurtma yaptim, telli duvakli; Kuyrugu ebemkusagi renginde; Bir saliverdim gkyzne; Gkyzn grdm.
Bydm, issiz kaldim, a kaldim; Para kazanmak gerekti; Girdim insanlarin iine, Insanlari grdm.
Ne yrdan geerim, ne serden; Ne denizlerden, ne gkyznden ama Birakmiyor son grdgm, Birakmiyor geim derdi. Oymus, diyorum, zavalli sairin Grp grecegi; (Yaprak, 15.3.1950)
DENIZ KIZI
Denizden yeni mi ikmisti, neydi; Salari, dudaklari, Deniz koktu sabaha kadar; Ykselip alalan ggs deniz gibiydi.
Yoksuldu, biliyorum Ama boyuna da yoksulluk sz edilmez ya Kulagimin dibinde, yavas yavas, Ask trkleri syledi.
Neler grms, neler grenmisti kimbilir, Denizle bogaz bogaza geen hayatinda! Ag yamamak, ag atmak, ag toplamak, Olta yapmak, yem ikarmak, kayik temizlemek... Dikenli baliklan hatirlatmak iin Elleri ellerime degdi.
O gece grdm, onun gzlerinde grdm; Gn ne gzel dogmus meger aik denizde! Onun salari gretti bana dalgayi; alkandim durdum ryalar iinde. (1943/Yaprak, 15.6.1950)
GELIRLI SIIR Istanbul'dan ayva da gelir, nar gelir, Dndm baktim, bir edali yr gelir, Gelir desen dar gelir; Gn asiri alacaklilar gelir. Anam anam,
Dayanamam, Bu is bana zor gelir. (Varlik, 1.1.1951) DELIKLI SIIR
Cep delik cepken delik Yen delik kaftan delik Don delik mintan delik Kevgir misin be kardeslik, (Yeni Dergi, l Mart 1951)
KEVGIR
Cep delik, cepken delik. Kol delik, mintan delik. Yen delik, kaftan delik. Kevgir misin be kardeslik. (Yeditepe, 1 .12.1950)
YASAMAK I
Biliyorum, kolay degil yasamak, Gnl verip trk sylemek yr stne;
Yildiz isiginda dolasip geceleri Gndzleri gnisiginda isinmak; Syle bir firsat bulup yarim gn, Yan gelebilmek amlica tepesine -Bin trl mavi akar Bogazdan_ Herseyi unutabilmek maviler iinde.
II
Biliyorum, kolay degil yasamak; Ama iste Bir lnn hl yatagi sicak, Birinin saati isliyor kolunda., Yasamak kolay degil ya kardesler, lmek de degil;
Kolay degil bu dnyadan ayrilmak. (Aile, 1951, Sayi 17)
ASK RESMIGEIDI*
Birincisi o incecik, o dal gibi kiz. Simdi galiba bir tccar karisi. Ne kadar sismanlamistir kimbilir. Ama yine de grmeyi ok isterim,
Kolay mi? ilk gzagrisi.
ikar . dururduk mahallede . halde ..adlarimiz yan yana yazilirdi duvarlara yangin yerlerinde.
ncs Mnevver Abla, benden byk Yazip yazip bahesine attigim mektuplari Glmekten katilirdi, okuduka. Bense bugnms gibi utanirim O mektuplari hatirladika.
Drdncs azgin bir kadin, Aik saik seyler anlatirdi bana. Bir gn de nmde soyunuverdi Yillar geti aradan, unutamadim, Ka defa ryama girdi.
Besinciyi geip altinciya geldim Onun adi da Nurnnisa. Ah gzelim Ah esmerim Ah Canimin ii Nurnnisa.
Yedincisi Aliye, kibar bir kadin Ama ben pek varamadim tadina, Btn kibar kadinlar gibi, Kpe fiyatina, krk fiyatina.
Sekizinci de o bokun soyu: Sen elin karisinda namus ara, Kendinde arandi mi, kplere bin. stelik kendinde de Yalanin dzenin bini bir para.
Ayten'di dokuzuncunun adi, Barlarda gbek atar Is basinda sunun bunun esiri, Ama bardan ikti mi, Kiminle isterse onunla yatar.
Onuncusu akilli ikti Birakti gitti beni1 Ama haksiz da degildi hani, Sevismek zenginlerin harciymis Issizlerin harciymis. Iki gnl bir olunca Samanlik seyranmis ama,
Iki iplak da olsa olsa Bir hamama yakisirmis.
Isine bagli bir kadindi on birinci Hos, olmasin da ne yapsin? Bir zalimin yaninda gndeliki; Adi Luksandra. Geceleri odama gelir, Sabahlara kadar kalir Konyak ier, sarhos olur, Sabahi da, isbasi yapardi safakla..
Gelelim sonuncuya. Ona baglandigim kadar Hibirine baglanmadim. Sade kadin degil, insan. Ne kibarlik budalasi, Ne malda, mlkte gz var. Esit olsak, der, Hr olsak, der. Insanlari sevmesini de bilir, Yasamayi sevdigi kadar. (Son Yaprak, 1.2.1951) * Sairin lmnden sonra, bu siirin elyazmasi, dis firasina sanli bir kgitta bulunmustur. Fakat bazi para lari okunamamistir
GARIP
GARIP IIN
Glklere, bir basina da olsa, karsi koyan insangl insan olmali. Ben bunu yalniz kalip da umutsuzluk iinde oldugumu hissettigim anlarda daha iyi anladim. Bununla birlikte, yillardanberi, o kadar ok zamanlar yalniz kaldim ki, bu duruma neredeyse alisir,stelik gl olmanin gururunu duyabilmek iinzaman zaman yalnizligi arar oldum. Su anda gurur diye adlandirdigim bu duygu, baslangita bir avunmayoluydu. Yasamlarinin, benim gibi, acilarla dolu oldugunu sananlar, buna benzer bir sr avunma arele ri bulmuslardir. Bu areler, yalniz kalmis insanlarinyalnizlik anlarindaki arkadaslaridir. Yasamin karsisinda sirasinda lmn bile karsisinda, ancak bu arkadaslarin yardimiyla tutunabiliriz. Benim, yukaridaszn ettigim gurura benzer birka 'arkadasim daha var. Vakit olsa da sizinle, onlar hakkinda konusabil-sem. Ne iyi olur! ama,Garip iin yazacagim bir yazida isi dertlesmege dkersem belki de bana kizarsiniz.Onun iin, size simdilik, bunlarin yalniz bir tanesinden szedeyim. Hibir yaptigimdan pisman olmayacagim, diyebir karar vermisliginiz var midir? Benim vardir. okda yararini grdm. Yillar ncesinde byle bir karar vermemis olsaydim, zntl gnlerimin sayisi kuskusuz daha fazla olurdu. Bu arada 1951 yilindaGaripadli bir kitap yayinlamistim, diye dgnr durur, hele onun yeniden basilmasina dnyada yanasmazdim.Garipyeniden basilirken, iimde bylece, yigitlikbende kalsin dermisim gibi bir duygu var. Siirdeki'garip' kavrami zerinde bugn bir yazi yazmagakalksam herhalde ayni seyleri yazmam. Ama, bundandolayi kim beni haksiz bulabilir? Onlari bes yil nceyazmistim. Bes yil sonra da ayni seyleri syleyecekolduktan sonra ne diye yasadim? O gnden lseydim olmaz miydi? 1941 yilinda sylediklerim, 1616 yilinda52 yasinda iken lenShakespeare'in, 377 yasinda sy lemesi gereken szlerdi. Ayni biimde, bundan yz yilsonra yasayacak bir ozanin szleri de benim yz otuz bir yasinda dsnecegim seyleri anlatmalidir. Bir olus, bir kendimize gelis dnemindeyiz. Dilimizin, gnden gne bile, ne kadar degistigini fark et miyorsaniz, benim bir bu yazima, bir de o zamanlaryayimladigim Gartp'e bakin. Greceksiniz ki fark ok byk. Bu farkin btn gnahini sakin benim omuzlarima yklemeyin; ayni deneyimi, baska yazarlarin yazilari zerinde de yineleyin; isin, degisen, daha ileriye, daha gzele giden bir toplumun isi oldugunu an larsiniz. Bu gidise ayak uyduramamis insanlarla dakarsilasmaniz olasidir. Ama her ileriye gidiste bir sr dknt birakmiyor, bir sr fire vermiyor muyuz?stelik, ogu kez, o dkntler ayaklarimiza takilip bizim de yolumuzda yrmemize engel olmuyorlar mi? Yazdika fark ediyorum; Garip'in savunusuna kalkismis gibi bir grnsm var. Garip'i kimseye karsi degil, kendime karsi savunmak isterim. Bunun, evremi hie sayisimdan geldigini de sanmayin. Garip'i baskalarindan nce kendime karsi savunmak isteyisim, ondaki kusurlari, baskalarindan ok, kendim bildigim iindir. Benden baska bilen yoktur, demis gibi de olmayayim; baskalarindan kastim, kitabim hakkinda sz sylemis olanlardir. Bunlarin iinde, zerinde durulmaya deger, bir tek elestri yazisi hatirliyorum. O elestiriyi yazan kisi, dsncelerine gerekten inandigim bir dostumdu. Topluma bagli bir sanatin, bireyin ruhsal yasamiyla ilgilenemeyecegini sylyordu. Ben bireyin ruhsal yasaminin, toplumdan bsbtn ayri bir sey oldugunu ileri srmemistim ki. Yoksa o dostum mu isi byle yorumluyor? Yapmamasi gerek. nk karsit kuramlarin benim kadar uzlastirici olmayan yandaslari bile, sirasinda,
kendi dsncelerini karsi tarafin savlariyla tamamliyorlar. Szgelimi hibir Freud'c yoktur ki bilinalti'na itilen egilimlerin oraya toplumlar tarafindan itildigini, dolayisiyla bilinalti dedigimiz dnyanin olusmasinda toplumun pek byk bir payi oldugunu kabul etmesin. O zaman sylememissem simdi syleyeyim; bilinalti'm bir varlik degil, bir dsncenin aiklanmasi iin ileri srlms bir kavram diye kabul ediyorum. Hani birtakim insanlarin Tanriyi kabul etmeleri gibi. Bu konuyu derinlestirmek isterdim. Ama syleyecegim szlerin bilgince olmasindan korkuyorum. Siir hakkinda bilgince olmadan da sylenebilecek szlervar. Fakat Garip'i yazdigim zaman, daha ok,garip liginnereden geldigini dsnms, siirin degerleri zerinde o kadar durmamistim. Geri o degerleri, o vakit ler, pek de bilmiyordum ya. Ama bugn yle degil.Siir zerinde hem deneyimim ok, hem bilgim. Bununla birlikte o deneyimleri, o bilgileri anlatmak bana,su anda, o gnknden daha g grnyor. Daha dogrusu, anlatilmasindan ok, anlasilmasinin g olacaginisaniyorum. Hos, byle olmasa da, syleyecegim szlerneye yarayacak bilmem. Dsnce tarihi, bir dsnce madrabazligi tarihinden baska bir sey degil. Bugnegelinceye kadar bir sr seyler sylenmis. Ama, gerek olarak ne sylenmis? Bir aralik, bir arkadasim,Sanat konularinda, karsitini kanitlayamayacagimhibir sorun yoktur, demisti. Karsiti kanitlanamayacak sorun yoktur demek, kanitlanacak sorun yokturdemektir. Madem ki kanitlanacak sorun yok; ne diye dsnyor, ne diye konusuyor, ne diye yaziyoruz? Sanattan szetmek de, sanatla ugrasmak gibi, kainilmaz, onulmaz bir hastalik mi yoksa?
* Trk siirinde yakin bir dneme damgasini vurmus bu byk ozanin, zellikle bir tr manifesto niteligi tasiyan bu nszlerini, kitabi basima hzirlarken, daha da anlasilir kilabilmek amaciyla, bugnkullanilan dile aktarmayidsndm. Ailesinden izin alarak, Orhan Veli bugn yasasaydi bu nsz'leri bu szcklerle yazardi, dsncesiyle,eskimis szckleri bugnk karsiliklariyla yenileyerek bu sorumlulugu yklendim. Kitap basima girerken, son dakikada yaptigim bu degisikliklerle, birtakim yanlisliklar yapmayi da gze alarak, bu nszleri daha kolay okunabilir,daha iyi anlasilabilir duruma getirdigime inaniyorum. Tarihsel bir belge niteligi tasiyan bu her iki nsz'n asillarini da kitabin sonuna eklemeyi kainilmaz buldum. Her iki metni karsilastiranlar, gzel Trkemizin kisa srede nereden 'nereye geldigini de grms olacaklardir. Erdal z
ORHAN VELIIstanbul,Nisan 1945
GARIP*
Siir, yani sz syleme sanati, gemis yzyillar iinde birok degisikliklere ugramis; en sonunda da, bu gnk noktaya gelmis. Bu noktadaki siirin dogru drst konusmadan olduka ayri oldugunu kabul etmek gerek. Yani siir bugnk durumuyla, dogal ve gnlkkonusmaya gre bir ayrilik gstermekte, bir lde garip karsilanmaktadir. Fakat isin hos yani, bu siirin birok atilimlar sonucunda kendini kabul ettirmis, bir gelenek kurarak da, sz geen garipligi ortadan kaldirmis olmasi. Yeni dogup bugnn aydminca egitilen
ocuk kendini dogrudan dogruya bu noktada kavriyor. Siiri, kendine gretilen kosullar iinde aradigin dan, bir dogallasma isteginin rn olan yapitlari saskinlikla karsiliyor. Garip anlayisi, grendiklerini dogal kabul edisinden gelmekte. Ona buradaki greceligigstermeliki grendiklerinden .kusku duyabilsin. Gelenek, siiri nazim dedigimiz bir ereve iinde korumus.Nazmin bellibasli geleri vezinle kafiyedir. Kafiyeyi ilk insanlar, ikinci satirin kolay hatirlanmasini saglamak iin, yani yalnizca bellege yardimci olmak amaciyla kullanmislardi. Fakat onda sonradan bir gzellik buldular. Onu, varlik nedeni asagi yukari ayni olan vezinle birlikte kullanmayi bir beceri saydilar.Siirin de kkeninde, br sanatlarda oldugu gibi, byle bir oyun zlemi vardir. Bu istek ilkelinsan iin gznnde tutulabilecek nemdeydi. Oysa insan o zamandan beri ok gelisti. Bugnk insan, yle saniyorum ve diliyorum ki, vezinle kafiyenin kullanilisinda, kendini saskinliga dsren bir glk, ya da byk heyecanlar saglayan bir gzellik bulmayacaktir. Nitekim bu rahatsiz edici geregi grms olanlar, vezinle kafiyeye ahenk denilen yeni bir siir gesinin atasi gzyle bakmislar, bu yeni nimete drt elle sarilmislar. Bir siirde, eger vlmeye deger bir ahenk varsa, onu saglayan sey, ne vezindir, ne de kafiye. O ahenk, vezinle kafiyenin disinda da, vezinle kafiyeye karsin da vardir. Fakat onu siirde bilinli hle getirip anlayislari en kit insanlara bile bir ahengin var oldugunu haber veren sey, vezinle kafiyedir. Bylelikle farkina varilan, yani vezinle, kafiyeyle saglanan bir ahenkten zevk duyabilmek ya da sz bu basit ller iinde sylemeyi beceri sayabilmek; safliklarin herhalde en grkemlisi olmalidirnun disinda bir ahenge inanmaksa, onun siir iin ne kadar gereksiz, hem de ne kadar zararli oldugunu, biraz sonraanlatacagim. Vezinle kafiyenin her seye karsin birer sinirlama oldugunuda kabul edelim. Bunlar sairin dsncesine, duyarligina egemen olduklari gibi, dilin biiminde de degisiklikler yapiyorlar. Nazim dilindeki szdizimi gariplikleri, vezinle kafiye zorunlugundan dogmus. Bugariplikler belki de anlatimi genisletmesi bakimindan, siir iin yararli olmustur. stelik onlarin, nazim kaygilarinin disinda bile bastaci edilmeleri olasiligi vardir. Fakat bu kurulus, bazilarinin kafalarina siir dilinin kendine zg yapisi diye dar bir anlayis getirmis. Bu tr insanlar birtakim siirleri reddederlerkenKonusma diline benzemis, diyorlar. Kklerini vezinle kafiyeden alan bu anlayis, gerek akis yolunu arayansiirde hep ayni grece garipligi bulacak,onu kabul etmek istemeyecektir. Sz ve anlam sanatlari ogu kez zeknin doga zerindekidegistirici, yikici zelliklerinden yararlanir. Bilgisini, grgsn, gemis yzyillara borlu olan insan iin bundan daha dogal bir sey yoktur. Benzetme (tesbih), esyayi, oldugundan baska trl grmek zorudur. Bunu yapan insan, garip karsilanmaz, hibir olagandisilikla sulanmaz. Oysa benzetiden (tesbihten) ve igretilemeden (istiareden) kaan, grdgn herkesin kullandigi szcklerle anlatan adami, bugnn aydin kisisi,garip saymaktadir. Yanilgisi, trl sa pitmalarla varilmis bir siir anlayisini kendine ikisnoktasi yapmasidir. Yazinin ortaya iktigi gnden beri yz binlerce ozan gelmis, her biri binlerce benzeti (tesbih) yapmis. Hayran oldugumuz insanlar bunlara birka tane daha eklemekle acaba edebiyata ne kazandiracaklar? Benzeti, igretileme, abartma ve bunlarinbir araya gelmesinden olusacak bir dssel zenginlik,umarim tarihin a gznartik doyurmustur. Edebiyat tarihinde pek ok biim degisiklikleri olmus,yeni biim, her defasinda, kk garipsemelerden sonra kolayca kabul edilmistir. G kabul edilecek degisiklik, begeniye iliskin olanidir. Byle degismelerin pek seyrek oldugunu; stelik, bylece ortaya ikan edebiyatlarda da her seye karsin degismeyen, yine srp giden, hepsinde ortaklasa olan bir yanbulundugunu gryoruz. Bugne kadar burjuvazininmali olmaktan, yksek sanayi dneminin baslamasindan nce de dinin ve feodal sinifin kleligini yapmaktan baska hibir ise yaramamis olan siirde, bu degismeyen yan,varlikli siniflarin begenisine seslenmis ol makbiiminde beliriyor. Varlikli siniflari, yasamakiin alismaya gereksinmesi olmayan insanlar olusturur.O insanlar gemis dnemlerin egemenleridirler. O sinifitemsil etmis olan siir, lyik oldugundan daha bykbir kusursuzluga erismistir. Ama yeni siirin dayanacagi begeni, artik azinligi olusturan o sinifin begenisi degildir. Bugnk dnyayi dolduran insanlar, yasamakhakkini srekli bir didismenin sonunda buluyorlar. Her sey gibi, siir de onlarin hakkidir, onlarin begenisine seslenecektir. Bu, szkonusu kitlenin istediklerini eski edebiyatlarin gereleriyle anlatmaya alismakdemek de degildir. Sorun, bir sinifin gereksinmelerinin
savunusunu yapmak olmayip yalnizca begenisiniaramak, bulmak, sanata onu egemen kilmaktir. Yeni bir begeniye, ancak yeni yollarla, yeni aralarla varilir. Birtakim kuramlarin sylediklerini, bilinen kaliplar iine sikistirmakta hibir yeni, hibir sanatsal atilim yoktur. Yapiyi temelinden degistirmelidir. Biz yillardan beri begenimize, irademize egemenolmus, onlari belirlemis, onlara biim vermis edebiyatlarin, o sikici, o bunaltici etkisinden kurtulabilmek iin, o edebiyatlarin bize gretmis oldugu her seyi atmak zorundayiz. Olabilse de, siir yazarken bu szcklerle dsnmek gerekir, diyerek yaratici alismalarimizi engelleyen dili bile atabilsek,. Ancak bylelikle kendimizi, aliskanliklarin srkledigi dogal olmayan sapmalardan kurtarmis; kendi zbenligimize, kendigerekligimize kavusmus oluruz. Tarihin begenerek andigi insanlar her zaman dnmnoktalarinda bulunanlardir. Onlar bir gelenegiyikip yeni bir gelenek kurarlar. Daha dogrusu kurduklari sey, ilerinden gelen yeni bir sinirlama sistemidir. Ancak ileriki kusaklara ulastiktan sonra gelenek olur. Byk sanati, sonsuz sinirlamalarin iindedir. Fakat bu sinirlamalar, hibir zaman, ncekilercebelirlenmis degildir. O, kitaplarin grettiginden daha ogunu arayan, sanata yeni sinirlamalar sokmayaalisan adamdir. 17'nci yzyil Fransiz klasisizmi, kuralci olmus, fakat geleneki olmamistir. nk kurallarini kendi getirmistir. 18'inci yzyil yazicilari dahaok geleneki olduklari halde sanati yanlari bakimindan gelenegi kuranlarin dzeyine ykselememislerdir. nk sinirlamalari duymamislar, grenmislerdir. Birseyin ya gerekliligim ya da gereksizligini duymali, fakat herhalde duymalidir. Gerekliligi duyanlar kurucular, gereksizligi duyanlar yikicilardir. Her ikisi de toplumlarin dsnsel yasami iin, dzeni srdren insanlardan daha yararlidirlar. Bu tr insanlar belki her zaman basarili olamazlar. Yaptiklari isintutunabilmesi, isin toplumsal yapidaki deginmelerleolan iliskisine ve bu degisimlerin aglidir. Basarisizligin nedenlerinden biri de yapmanin yapilmasi gerekeni bilmekten farkli olusudur. Bir insankurdugunu kusursuzlastiramayabilir. Fakat kendisinihemen izleyecek olana degerli bir temel birakir. Yabir yol gsterir, ya da bir yolun yanlis oldugunu syler. Bu insan bir davanin bayraktari, sira neferi ya dafedaisi demektir. Bir dsnce ugrunda fedai olmayigze almis insan vnle, kivanla karsilanmalidir. Yine de feda olmayi gzle almis insanin ne vgye ihtiyaci vardir, ne de alkisa. nk bunlar,, ondaki gven duygusuna hibir sey kalmayacaktir. En koyugericilik hareketlerinin,yrekliliginden hibir sey eksiltmeyecegi gibi. Ben, sanat dallarinin birbiri iine girmesinden yanadegilim. Siiri siir, resmi resim, mzigi mzik olarak kabul etmeli. Her sanatin kendine zg nitelikleri,kendine zg anlatim aralari var. Anlatilmak isteneni bu aralarla anlatip bu zelliklerin iinde kapalikalmak, hem sanatin gerek degerlerine saygili olmak,hem de bir abaya, bir emege yer vermek demek degil mi? Gzel olani saglayacak glk, herhalde bu olmali. Siirde mzik, mzikte resim, resimde edebiyat,bu glg yenemeyen insanlarin basvurduklari birerhileden baska bir sey degil. Ayrica bu sanatlar, tekisanatlarin iine girince gerek degerlerinden de birok seyler kaybediyorlar. Szgelimi bir siirde uyumlubirka szcgn yan yana gelmesinden ortaya ikmisbir mzigi, ezgilerindeki esitlilik ve akorlarindakizenginlikle alabildigine byk bir sanat olan gerekmzik yaninda kmsememeye olanak var mi? Kaynaklari ayni olan harflerin bir toplanmasiyla olusan 'yknmeli uyum' (ahengi taklidi) da bu kadar basit, bu kadar adi bir hile. Ben bu gibi hilelerden tat almanin, o uyumu siirde duymaktan gelen bir hosnutluk oldugu inancindayim, nsan, anlasilmaz sandigibir seyi anladigi zaman hosnut olur. Bu hosnut olusu,anlasilmaz sanilan yapitin basarisi saymak, insaninkendini yazarla bir tutmak, yani kendi kendini begenmek isteginden baska bir sey degil. Bu yzden, halkinsevdigi yapitlar, en kolay anlasilanlar oluyor. Szgelimi mzik begenileri yeni olusmaya baslamis insanlaraykovski'nin;konusu, Napolyon'un Moskova seferinden alinmis, olaylari, resim gibi, hikye gibi betimlenmis olan 1812 Uvertr'n hayranlikla dinlerler. Yineonlar iinSaint - Saens'in, llerin gece saat on ikiden sonra mezarlarindan kalkip raksedislerini, sabahin olusunu, horozlarin tsn, iskeletlerin yenidenmezarlarina girisini anlatanDanse Macabre'i ile Borodin'in, bir kervanin su ve ingirak sesleri arasindailerleyisini anlatanOrta Asya Bozkirlarinda adli yapitlari ne byk mzik yapitlaridir. Bence, mzik gibi anlatim olanaklari olaganst genis bir sanat dalinda betimleme yoluyla avlanmak gibi basit bir hileye basvurmak, besteci iin gz yumulamayacak derecede byk bir kusur. Halkin, yukarida anlattigim trden birasagilik kompleksine bagli olan bu duygusunu, hibirbyk sanati smrmemelidir. Sanati kendini verdigi
sanatin zelliklerini kesfetmek, becerisini de bu zellikler zerinde gstermek zorundadir. Siir, btn zelligi, sylenisinde olan bir sz sanatidir. Yani tmyle anlamdan olusur. Anlam, insanin bes duyusuna degil, kafasina seslenir. yleyse, dogrudan dogruya insan ruhuna seslenen ve btn degeri, anlamindaolan gerek siir gesinin, mzik gibi, bilmem ne gibiikinci derecede hokkabazliklar yznden dikkatimiz den kaacagini da unutmamak gerek. Tiyatro iin ok daha gerekli olan dekora karsi ikiyorlarda, siirdeki mzige karsi ikmiyorlar. Apollinaire, 'Calligrammes' adli kitabinda, siire bir baska sanat daha sokuyor: resim. Diyelim ki, bir yagmur siirinin dizelerini sayfanin yukari ksesinden asagi ksesine dogru dizmis. Yine ayni kitapta bir yolculuk siiri var : harfleriyle szcklerinin siralanisi gzmzn nne vagonlardan, telgraf direklerinden, aydan, yildizlardan olusmus bir tablo iziyor. Aik konusmak gerekirse, btn bunlarin bize bir yagmur havasi, bir yolculuk havasi verdigini, yani Apollinaire'-in baska bir sanatla ilgili birtakim dalaverelerle bizi siirin havasina soktugunu sylemek gerekir. Apollinaire, byle bir hileye basvuran tek adam degildir.Resmi, biim yoluyla siire sokanlar ok. Szgelimi Japon ozanlari, ogu kez konularini, kamislar, gller, ayli geceler, hasir yelkenli kayiklar ve i eklenmis erik agalarina benzeyen biimlerle anlatirlarmis.Hsim, alev szcgnn eski harflerle yazilisinda gerek alevi animsatan bir by bulurdu. Burnekleri teker teker anisim, siirin mzikten oldugu gibi, resimden de yararlanabilecegini anlatmakiindir. Mzikten yararlanmayi kabul eden ozan, neden resimden,stelik daha ileri gidilirse, heykelden ya da mimariden de yararlanmayi dsnmesin? Oysa heykelden yararlanmak, . resmin bile hakki degil. Resmibir aralik oylumlastirmaya kalkismis olanPicasso,bugn herhalde bu yanilgisini anlamistir. Yalniz dikkat edilirse grlr ki, verdigim rnekler, bizi, siiresokulan resmin yalnizca biimle ilgili yani zerinde durdurmakta. Byle bir siir, simdilik sorun yapilacakkadar nem ve yandas kazanmamis. Oysa bir de res mi siire anlam olarak sokan ozanlar, bu ozanlari tutan byk de kalabaliklar var. Onlar, btn stnl gn betimlemeye dayamis yazilari siir saymakta glk ekmiyorlar. Oysa o yazilarin siirligini kabul et memek gerek. Bu grs savunanlar, pek ijeriye gitmedikleri zaman, dsnceleri akla yakinmis gibi gr nr. Kendilerine hak vermek isteriz. Saniriz ki, betimleme, siirin kosullarindandir, her siir de az ok be timlemedir. Bu yanlis dsnce siirin anlatim aracinindil olusundan ileri geliyor. Dili olusturan szckler ya dogrudan dogruya esyanin, ya da dsncelerimizinanlatim nesneleridir. Soyut dsnceler, gelismis kafalara dis dnya ile ilgisizmis gibi grnr. Oysa, insandenilen yaratigin, en soyut dsnceleri bile bir somutla birlikte dsnmek, yani onu srekli olarak maddeye,srekli olarak esyaya dnstrmek egilimi vardir. Byle olunca szcklerin yan yana gelmesiyle olusacak sanatin, gzmzn nne dogadan birok seyler getirecegini de olagan karsilaman. Ama bu olagan karsilama, hibir zaman siirin btn servetinin bu sz cklerle animsanan bir dnyadan, btn degerinin debu dnyanin gzelliginden baska bir sey olmayacagi sonucuna varmamali. Siirde betimleme bulunabilir.Ama betimleme -stelik sanatinin tmyle kendinezg grs merceginden bile gemis olsa- siirde te mel ge olmamali. Siiri siir yapan, yalnizca sylenisindeki zelliktir; o da anlama iliskin bir seydir. Fransiz ozaniPaul Eluard'in dedigi gibi, bir gngelecek, siir yalnizca kafayla okunacak, edebiyat da bylece yeni bir yasama kavusacak. Edebiyat tarihinde her yeni akim, siire yeni bir sinirgetirdi. Bu sinin elden geldigince genisletmek,daha dogrusu, siiri sinirdan kurtarmak bize dst. Oktay Rifat, bir mektubunda, bu grs, 'okul'kavrami zerinde aiklamaya alisiyor. Diyor ki: Okul (ecole) dsncesi, zaman iinde bir araverisi, birdurusu simgeliyor. Hiz ve devinime aykiri. Yasamin akisina uyan,dialetique anlayisa aykiri dsmeyenakim, yalnizcaokulsuzluk akimidir.
Ancak, sinirsizlik ya da okulsuzluk niteligi, siirde tekbasina, ayri bir biimde bulunabilir mi? Kuskusuzki hayir. Bu niteligin insana birok yeni alanlar kesfettirecegini, siiri birok ganimetlerle zenginlestirecegini dogal saymali. Bizim, kendi hesabimiza, bu sinir genisletme isinde ele geirdigimiz ganimetlerin bas-licalari arasinda saflikla basitlik var. Siirsel gzelibunlardan ikarma istegi, bizi siirin en byk hazinesi olan, insani yasaminin btn dnemlerinde kurcalayan bir evrenle yakindan iliski kurmaya yneltiyor.Bu evren de bilinaltidir. Doga, zeknin ise karismasiyla degistirilmemis halde, ancak burada bulunabiliyor. Yine insan ruhu, burada btn karmasikligi, btn kompleksleriyle, fakat ham ve ilkel halde yasiyor,ilkellikle basitligin bir zelligi de bu karmasiklik olsagerek. Duygularin ya da heyecanlarin soyutlanmislarina ancak ruhbilim kitaplarinda rastlariz. Bununiin diyelim ki, bir sehvet siiri yazmaya alisan ozan,bir pintilik duygusunu anlatmak iin sayfalar dolduran yazar, bizi, yasamin olsun, bayagiliklarin olsun,disina srklyorlar. Saflikla basitligi, ocukluk ani-, larimizda ayni zenginlik, ayni iielik ve ayirip soyutlamaya karsi duyulan ayni dsmanlikla buluyoruz.Tanrinin sakalli bir ihtiyar, cinlerin kirmizi cceler,perilerin beyaz entarili kizlar biiminde tasarlanmasi,bozulmamis ocuk kafasinin soyut dsnceye direnciolmadigini gsteriyor. Siiri en saf, en basit halde bulmak iin yapilan,insanin bilinaltini karistirma islemininsymboliste'lerin kabul ettigi gibi iimizdeki birtakim gizli tellere dokunma, ya daValery'nin yaratici eylemi aiklayanbilin disinda olma kuramlariyla karistirilmamasiniisterim. Bu konuda bizim istegimize en ok yaklasan-sanat akimisurrealisme akimidir. Ruhsal otomatizmi dsnce sistemlerinin ve sanat anlayislarinin ikis noktasi yapan bu insanlar, vezni ve kafiyeyi atmak zorunda kaldilar. Ruhsal otomatizmle zek hokkabazliginin uyusmaz seyler oldugunu gren insan iin, bu zorunluluk da apaiktir, ikisinden birini semek geregini aika ortaya koyan ve btndegeri anlaminda olansiiriin bu kk hokkabazliklari gzden ikarmaktan ekinmeyensurrealiste'ler elbette vgye deger grlmeli. * Bir yere kadar hakli buldugumuz otomatizm dsncesi, bizim lkemizde, bu akimin tam bir aiklamasi diye kabul edilmis. Oysa bu, yalnizca bir ikis noktasi. Burada, bizlerce oldugu gibi, onlarca da siirinana isiligi diye kabul edilen bilinaltini bosaltmaisleminin, her zaman bir kendinden geme durumuyla birlikte bulunmadigini eklemeliyim. Eger byle olsaydi, herkes sanati olurdu. Oysa sanati, elde edilmis bir beceriyi ds ve benzeri trden durumlar disinda da kullanabilen adamdir. Degeri olsun, bykl g olsun, bu beceriyi kazanis ve kullanisindaki ustalikla llr. Aliskanliklarla elde edilmis bir bilincin, insana, bilinalti dedigimiz kuyuyu kazabilecek gc getirdigim,Freud' ok iyi bilen bir doktor ve sanati d snceleriyle basabas bir sair olanBreton, bundan yillarca nce sylemis. Bu g acaba nedir? Ruhsal yasamin yazilasjmsalismalarinda bilincin denetimi az olsun, ok olsun her zaman vardir. Yani dogal kosullar iinde bilinaltini yaziya dnstrmemiz olanaksizdir. yleyse, ola naksiz olan bu durumu bir yeti'S gibi gstermeyekalkismak, bsbtn gereksiz bir aba sayilmaz mi? Kesindir ki, bu yeti, bilinaltini bosaltma yetisi degildir. Olsa olsa bilinaltini taklit etme yetisidir. Bi linaltinda bulunan seyler nasil seyler? Onu bir sanati bir bilginden ok daha iyi, ok daha derinden du yar. Yapiti da bu duyusun taklidinden baska bir seydegildir. Sanati kusursuz bir taklitidir. Usta sanati, takliti degilmis gibi grnr. nk taklit ettigi sey zgndr. 19'uncu yzyilda yasamis gereki yazarin anlattigi doga, zgn degildir; zeknin araciligiyla taklit edilmistir. Onun iin de yapit, kopyanin kopyasidir. Basitlikle ilkellik, ikisi de, sanat yapitina gerek gzelligi getirirler. Iyi bir sanati onlari ok gzel taklit eder. Bu isi yapan adamabasit adam, ilkel adam dememek gerekir. Sanatin yillarca ilesini ekmis, sonsuz asamalardan gemismis grrseniz, onun iin hemen olumsuz yargilar ver meyiniz. Byle bir sair acemiligi taklitte gzellikbulmus olabilir. O zaman da o, acemiligin ustasi olmus demektir. Btn bunlar gsteriyor ki sanat pek de yle otomatizm isi falan degil, bir aba, bir beceri isiymis.Oysa biraz ncesrrealiste ozanlardan szederkenruhsal otomatizmi, dsnce sistemlerinin ikis noktasi yapan bu adamlar vezinle kafiyeyi atmak zorunda kaldilar, demistim. Madem ki insan byle bir otoma
tizme inanmiyor ve madem ki btn abanin bir taklitten baska bir sey olmadigini ortaya ikartabiliyor, o halde vezinle kafiyeyi de kabul etsin. Vezinle kafiyeninortadan kalkmasina neden olan sey, yalnizca otoma tizm dsncesine baglanis olsaydi, bu dsnce, belkidogru olabilirdi. Oysa, vezinle kafiyeyi nemsemeyiste baska nedenler de var. O nedenleri simdilik konumuzun disinda sayiyorum. Vezinle kafiyenin ortadan kalkmasina neden olansey, yalnizca otomatizm dsncesine baglanis olsaydi; bu baglanisin yersiz oldugu anlasilinca vezinle kafiyenin de siirdeki yerini almasi gerekirdi, dedim. Oysa gerekmezdi. nksrrealiste ozanlar, siire taklit yolu ile sokacaklari bilinaltini gerekmis gibi gstermekistiyeceklerdi. ste bu yzden vezinle kafiyeyi kullanmak zorundaydilar. nk onlar taklit edilecek seyibilmenin yeterli olmadigini, taklitte de usta olmak gerektigini kavramis insanlardi. Eger byle olmasaydi,biz Anlarin itenliklerine inanmayacaktik. Sanati bizi,. sylediklerinin itenlikli olduguna da inandirmali. Siirde saldirilmasi gerektigine inandigim anlayislardanbiri de dizeci anlayistir. Bir siirde bir tek en iyi dize'nin yeterliligine inan biiminde beliren ve ilk bakista insana basit grnen bu anlayisi, siirin kt bir zelligine baglanisin gizli bir anlatimi oldugu iin nemli buluyorum. Siirde bir btnn gerekliligine inananlar bile dizeler arasinda birtakim araliklar kabul eder,bu araliklari biribirine baglayan anlam yakinliklarinisiirdeki rlsn kusursuzlugu iin yeterli sayarlar. Bu anlayis, belki de saldirilmaya degecek kadar sakat bir anlayis degildir. Ama insani simdi szedecegimzellige ve o zellikten tat alma tehlikesine gtrdgiin buna da meydan vermemek gerek. Siir yle birbtndr ki, btnlgnn farkinda bile olunmaz. Sivanmis, boyanmis bir yapinin tuglalari arasindaki harci gremeyiz. Yapi, btnlgn, ancak buharla sagladigi zamandir ki, onu olusturan tuglalariteker teker grmek, onlarin nitelikleri zerinde dsnmek firsatini elde ederiz. Dize'ci anlayis, ,bize, dizelerin oldugu gibi, onunparalan olan szcklerin de incelenmesi, zmlenmesi olanagini verir. Szck zerinde dsnmek onun gzelligini ya da irkinligini saptamaya alismak;siire, szck halinde, soyut bir siir gesi anlayisi getirmistir. Yz szckten olusmus bir siirde, yz tane gzellik arayan insan vardir. Oysa bin szckten olusmus bir siir bile bir tek gzellik iin yazilir. Tugla, g zel degildir. Siva, gzel degildir. Ama bunlardan olusan bir mimar yapit gzeldir. Buna karsilik agat, helyotrop, gms gibi maddelerden bir yapi kurulabilecegini varsayalim. Eger bu yapi, maddelerinin tasidigi gzellik disinda bir gzellik tasimiyorsa, sanat yapitisayilmaz. Grlyor ki, aslinda gzel olan szcgn, sii re gerelik etmesi, siir iin bir kazan degil. Eger sylenis biimlerini, kullanilis biimlerini de birlikte getir mis olmasalardi, bu szcklerin siire bir zarari da olmazdi. Ama ne yazik ki o szckler ancak belli biim lerde sylenebiliyor. Yani, kendi sylenis biimlerinikendileri belirliyorlar. Iste eski siirin yukarida szn ettigim zelligi, bu syleyis biimidir, adi da sai-rnedir. Bu syleyis biimine bizi szckler getirmis. Fakat siir begenisini, siir anlayisini bugnk toplumdan alan insan ogu kez karsi ynden yola ikmakta, yani o szcklerden nce sairaneyi tanimaktadir. Bu syleyis biimim getirebilecek szcklerden olusmus szlk; yazarken sairane olmak isteyen, okurken de sairaneyi arayan insanin kafasinda zorunlu olarak ortaya ikar.O szlgn erevesinden kurtulmadika sirneden kurtulmaya da olanak yok. Siire yeni bir dil getirmeabasi, iste byle bir kurtulma isteginden doguyor. Nasir ve Sleyman Efendi szcklerinin siire sokulmasini sindiremiyenlerse sirneye katlanabilenler, hatta onu arayanlar, hem de zellikle arayanlardir. Oysa eskiye ait olan her seyin, her seyden ncede girnenin karsisina ikmak gerek. * 1941 yilinda ikan yazi.
* Surrealisme'den birka kez byle sevgiyle szetmemizdenolsa gerek ya surrealisme'i ya da bizim siirlerimizi okumamis kimi insanlar, hakkimizda yazilar yazarken bizibu adla adlandirdilar. Oysa szn ettigim katilmalar dt-inda hibir ilgimiz olmadigi gibi, herhangi bir edebiyatakimina da bagli degiliz.
ORHAN VELI ----{ kutupyildizi }----

Orhan Veli Kanik-Orhan Veli Bütün Siirleri - Yapi Kredi Kültür Sanat Yayincilik (YKY) (2010)

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Orhan Veli Kanik-Orhan Veli Bütün Siirleri - Yapi Kredi Kültür Sanat Yayincilik (YKY) (2010)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Generated by ABC Amber LIT Converter, http://www.processtext.com/abclit.

KITAPLARINA GIRMEYEN SIIRLER

ILK SIIRLER Eski Biimli Olanlar

Generated by ABC Amber LIT Converter, http://www.processtext.com/abclit.html

Ve bir deniz hcumu halinde Gn doguyor sehrin zerinde.

Ey sevgi dalimda ilk iek aan tomurcuk,

Generated by ABC Amber LIT Converter, http://www.processtext.com/abclit.html

(Haziran 1936/Varlik, 1.12.1936)

Alip iinde sesler uusan bu aksamdan

Generated by ABC Amber LIT Converter, http://www.processtext.com/abclit.html

Renkli fanuslarin altina dogan dnyasi, Omuzlarinda ayisigindan rglerle

Generated by ABC Amber LIT Converter, http://www.processtext.com/abclit.html

Eklenmede iime hasret kaldigim yerle Mine parmaklarinda sadalasan hlyasi.

(Temmuz 1936/Varlik, 1.12.1936)

Generated by ABC Amber LIT Converter, http://www.processtext.com/abclit.html

Yine uykuyla baslayan lemde yolculuk Ve taptaze sabahlar kayisi dallarinda.

(Eyll 1936/Varhk, 1.12.1936)

(On drdnc yasin ilk gzel gecesine ithaf)

Sularin aydinliginda saadetten bir iz:

Generated by ABC Amber LIT Converter, http://www.processtext.com/abclit.html

(Eyll 1936/Varlik, 1.12.1936)

Dzld usuz bucaksiz alay,

Generated by ABC Amber LIT Converter, http://www.processtext.com/abclit.html

Eriyecek tencerede kalay, ocuklar anlasmasinlar dagda,

Generated by ABC Amber LIT Converter, http://www.processtext.com/abclit.html

Eriyecek tencerede kalay, Yetismeyecek mer imdada.

(Eyll 1936/Varhk, 15.1.1937)

Neden iimize doldu vehim? Ah mit., mit, yollar boyunca.

Generated by ABC Amber LIT Converter, http://www.processtext.com/abclit.html

Dsnmez miydi aksam olunca Hacer'in kollarinda Ibrahim?

(Eyll 1936/Varhk, 1.2.1937)

Generated by ABC Amber LIT Converter, http://www.processtext.com/abclit.html

Generated by ABC Amber LIT Converter, http://www.processtext.com/abclit.html

Rzgri bosalinca yelkenli?

(Ekim 1936/Varhk, 1.1.1937)

Generated by ABC Amber LIT Converter, http://www.processtext.com/abclit.html

(Ekim 1936/Varlik, 15.5.1937)

Generated by ABC Amber LIT Converter, http://www.processtext.com/abclit.html

Generated by ABC Amber LIT Converter, http://www.processtext.com/abclit.html

(Ekim 1938/Varlik, 18,12.1936)

Generated by ABC Amber LIT Converter, http://www.processtext.com/abclit.html

Ey gls sabahlardan gzel,

Generated by ABC Amber LIT Converter, http://www.processtext.com/abclit.html

Dnyasi dsncelerden genis! Ey ggsnde ilh gerinis, Ryalarima hkmeden gzel!

Hakikate olmaz mi acep ram

Generated by ABC Amber LIT Converter, http://www.processtext.com/abclit.html

Yillardir besledigim dsnce? ikilmaz daglardan da mi yce Hasretlerin tirmandigi ehram?

(Aralik 1936/Varlik, 1.1.1937)

Seziyorum senelerce susan Ruhumda taptaze bir gerinis,

Generated by ABC Amber LIT Converter, http://www.processtext.com/abclit.html

Sonuna vardigim lden genis Ayaklanma ailan umman.

Asam rzgra yelkenimi; Dolassam ben de deniz, deniz.

Generated by ABC Amber LIT Converter, http://www.processtext.com/abclit.html

Ve bir sabah vakti, kimsesiz Bir limanda bulsam kendimi.

Generated by ABC Amber LIT Converter, http://www.processtext.com/abclit.html

Dsnceler gibi basibos.

(Aralik 1936/Varlik, 1.2.1937)

Generated by ABC Amber LIT Converter, http://www.processtext.com/abclit.html

Generated by ABC Amber LIT Converter, http://www.processtext.com/abclit.html

Bir sahile varacak gnlerimiz.. Gnler ki namtenahi istirap.

Generated by ABC Amber LIT Converter, http://www.processtext.com/abclit.html

Kalmayacak bugnk hasta, harap Yzlerde bahtin karanligindan bir iz.

(Mart 1937/Varhk, 15.3.1937)