ALMNYUM RAPORU

HAZI RLAYAN
SNEM ALAN

MAYI S 2008


ALMNYUM RAPORU


N D E K L E R Sayfa

Ynetici zeti
1. Giri1
1.1. Sektrn Tanm ve Snrlarnn izilmesi........................................1
1.2. Alminyumun Kullanm Alanlar.4
1.3.Alminyum Kullanmnn Endstrilere Gre Gruplandrlmas6

2. Trkiyede Durum.10
2.1.Kurulu Says, Mevcut Kapasite ve retim10
2.2.Alminyum Tketimi.14
2.3.Alminyum D Ticareti...14

3. Boksit.16
3.1.Trkiye Boksit Yataklar ve Rezervleri....16
3.2.Trkiye retim ve Tketim Miktarlar..17
3.3.Dnyada Boksit.18

4.Dnyada Alminyum...19
4.1.Dnya retim, Tketim ve Fiyatlar..19
4.2.Alminyum Piyasasnda in Faktr.....24

5. Sektr Sorunlar.25

6. Sonu.26

K A Y N A K L A R..................................................................................27




Hazrlayan
Sinem ALAN
AR-GE ubesi Raportr





MAYIS 2008

YNETC ZET
Alminyum sektr, cevherden birincil alminyum ve hurdadan ikincil alminyum reten,
bunlar kullanm amalarna gre alamlandrarak retilen ve ithal edilen kle dkm ve
ileme ingotlarn, dkme, haddeleme, ekme ve dvme ilemlerine tabi tutarak piyasaya u
rnlere kadar mal reten kurulular kapsamaktadr.
Alminyumun tercih edilebilirliinin en byk nedenleri arasnda hafiflii, mrnn
uzunluu, d etkenlere ve deiik iklim artlarna kar dayankll, kolay
ekillendirilebilmesi, dk bakm maliyetleri, renklendirilebilmesi ve teknolojik adan rn
eitlilii gibi alternatif zelliklere sahip olmasdr.
lkemizde, alminyum ekstrzyon, yass-rnler, dkm rnleri ve iletkenlerin geni apta
retimi, zel sektr tarafndan gerekletirilmektedir. Trkiyede alminyum sektrnde
faaliyet gsteren firmalarn toplam retim kapasiteleri 400-450 bin ton civarnda
seyretmektedir.

Sektrde genel olarak byk kapasiteli tesislerde teknoloji youn, kk firmalarda ise emek-
youn retim sistemi uygulanmaktadr. Toplam istihdam ise 18.000 civarndadr.

Getiimiz yllarda sektr ortalama %10-15 civarnda byme gstermitir. Alminyumun en
fazla kullanld sektrler olan otomotiv ile beyaz ve kahverengi eya retimindeki art,
bymedeki temel etkenlerdir. Bymedeki dier nemli etkenler rnlerimizin kalitede
Avrupa standardn yakalam olmas, d pazarlarda aranlr hale gelmesi ve bunun da
dorudan ihracat potansiyelimizi artrc ynde olumlu etkisidir. Ayrca i piyasada son
yllarda inaat sektrnn canlanp hz kazanmas da sektrn bymesinde nemli bir etken
olmutur.

Alminyum ihracat ve ithalatmz yllar itibariyle art gstermitir. 2006 ylnda 1.233
milyon $ olan alminyum ihracatmz 2007 yl itibariyle %31 artarak 1.616 milyon $
olmutur. thalat ise 2007 yl itibariyle 2.353 bin $ olarak gereklemi ve bir nceki yla
gre yaklak %31 artmtr.
Almanya, talya ve Bulgaristan 2007 yl itibariye en ok ihracat yaplan pazarlar iken, Rusya
Federasyonu, Almanya ve Tacikistan ithalatta en st srada yer alan lkelerdir.
World Economic Outlook GDP tahminlerine gre, alminyumda yllk ortalama fiyatlar 2006
ylna gre 2010 ylnda %35 civarnda decektir. Dier bir deyile den fiyatlarla gl bir
talep oluacaktr. Son toplu fiyat artlarnn talep drc etki yaratmas, fiyat dnde
etkili olan biri faktrdr.
Avrupa alminyum endstrisi 2007 ylnda sray kaydetmi, dnyann en byk
alminyum reticisi konumuna gelmitir. Bat Avrupa 2006 yl itibariyle balca birincil
alminyum retim blgesi iken; 2007de bu eilim deimi, Merkezi ve Dou Avrupa
balca birincil alminyum reticisi olarak ortaya kmlardr. Bat Avrupa balca tketici
konumuna geerken, bu blgenin gelecein birincil alminyum retim ve ihracatnda etkin bir
rol almas beklenmektedir.


ALMNYUM RAPORU
ORTA ANADOLU HRACATI BRLKLER GENEL SEKRETERL 1
ALMNYUM RAPORU
1820 ylnda kefedilen, yeryznde %8 orannda bulunan alminyum, silisyumdan sonra en
bol olan metaldir. Alminyum kolay souyup sy emen bir metal olmas nedeniyle soutma
sanayinde geni bir yer bulmakta; bakrdan daha ucuz olmas, daha ok bulunmas,
ilenmesinin kolay ve yumuak olmas nedeniyle bir ok sektrde kullanlmaktadr.
Alminyumun tercih edilebilirliinin en byk nedenleri arasnda hafiflii, mrnn
uzunluu, d etkenlere ve deiik iklim artlarna kar dayankll, kolay
ekillendirilebilmesi, dk bakm maliyetleri, renklendirilebilmesi ve teknolojik adan rn
eitlilii gibi alternatif zelliklere sahip olmasdr.
Alminyum genel manada soutucu yapmnda, spot klarda, mutfak gereleri yapmnda,
hafiflik esas olan aralarn yapmnda (uak, bisiklet vs.) kullanlr. Bunun yannda sanayide
nemli bir madde olan alminyum gnlk hayatta her zaman karmza kan bir metaldir.
1.GR

1.1. Sektrn Tanm ve Snrlarnn izilmesi

Alminyum sektr birincil alminyum reten, retilen ve ithal edilen kle dkm ve ileme
ingotunu, dkme, biimlendirme, haddeleme, ekme ve dvme ilemlerine tabi tutarak mal
reten ve hurda alminyum ve/veya kleleri eitli yntemler ile alamlandrarak, u
rnlere kadar ileyen kurulular kapsamaktadr.

Gnmzde, alminyum yar-rn ve rnlerin farkl snflandrlmalarna rastlanlmaktadr.
Alminyumla ilgili kurulularn teknolojileri, kullanm alanlar ile bulunduklar lkelerin
gmrk, uluslararas ticaret ve endstriyel sistemlerine gre deien, farkl yaklamlardan
kaynaklanan snflandrmalar yaplmasna ramen, lkemizde daha ok alminyum retim ve
teknolojisine dayanlarak dzenlenmi snflandrmalar da bulunmaktadr.

Alminyum rnleri, Birlemi Milletler Sektrel Tasnifi ISIC REV.3e (International
Standart Industrial Classification) gre aada ifade edildii ekilde snflandrlmtr.

Kategori Snflamas : D -malat
Blm : 27 -Temel Metallerin malat
Grup : 272 -Temel Demir D ve Dier Deerli Metallerin malat
Snf : 2720-Temel Demir D ve Dier Deerli Metallerin malat

Alminyum dkm rnleri de yine ayn blmde yer alan 273 kodlu metal dkmleri
grubunda snflandrlmtr. naat kapsamnda olan baz alminyum mimari
uygulama rnleri ise imalat kategorisi altnda 45 kodlu naat blmne girmektedir.

Alminyum sektr, GTIPe (Gmrk Tarife statistik ve Pozisyon Numaras) bakld
zaman aadaki gibi tasnif edilmektedir.





ALMNYUM RAPORU
ORTA ANADOLU HRACATI BRLKLER GENEL SEKRETERL 2
76 Alminyum ve Alminyumdan Eya
-7601 lenmemi Alminyum
7601.10.00.00.00 Alamsz Alminyum
7601.20 Alminyum Alamlar
-7602 Alminyum Dknt ve Hurdalar
-7603 Alminyum tozlar ve ince pullar
-7604 Alminyumdan ubuklar ve profiller
-7605 Alminyum teller
-7606 Alminyumdan saclar, levhalar, eritler (kalnl 0,2 mmyi
geenler)
-7607 Alminyumdan yapraklar ve eritler (baskl veya basksz, kat,
karton, plastik maddeler veya benzerlerinden bir mesnet zerine
tespit edilmi olsun olmasn) (mesnedi hari kalnl 0,2 mm yi
gemeyenler)
-7608 Alminyumdan ince ve kaln borular
-7609 Alminyum boru balant paralar (rakorlar, dirsekler,
manonlar ve benzerleri)
-7610 Alminyum inaat ve inaat aksam (kprler, kpr aksam,
kuleler, pilonlar, ayaklar,stunlar, inaat iskeleleri, atlar,
kaplar, pencereler ve bunlarn ereveleri, pervazlar ve kap
eikleri, korkuluklar, parmaklklar gibi) (9406 pozisyonundaki
prefabrik inaatlar hari); inaatta kullanlmak zere hazrlanm
alminyum saclar, ubuklar, profiller, borular vb.)
-7611 Her trl madde iin (sktrlm veya svlatrlm gaz hari)
hacmi 300 litreyi geen ve mekanik veya termik tertibat
bulunmayan alminyum depolar, sarnlar, kvler ve benzeri
kaplar (sy izole edici veya i yzeyleri kaplanm olsun
olmasn)
-7612 Her tr madde iin (sktrlm veya svlatrlm gaz hari)
hacmi 300 litreyi gemeyen ve mekanik veya termik tertibat
bulunmayan alminyum depolar, flar, variller, bidonlar ve
benzeri kaplar (tp eklinde sert veya esnek kaplar dahil) (sy
izole edici veya i yzeyleri kaplanm olsun olmasn)
- 7613 Sktrlm veya svlatrlm gaz iin alminyum
-7614 Alminyum tellerden ince ve kaln halatlar, kablolar, rme
halatlar ve benzerleri(elektrik iin izole edilmemi olanlar)
-7615 Alminyumdan sofra, mutfak ve dier ev ilerinde kullanlan
eya ile sal koruyucu eya ve bunlarn aksam;
alminyumdan sngerler, temizlik veya parlatma ilerinde
kullanlan eya, eldivenler ve benzerleri
-7616 Alminyumdan dier eya

Trk alminyum sektrnde kabul grm baz snflandrmalar da aadaki gibidir:

A) Dkm rnleri(Hammadde=Birincil ve kincil alminyum):
a) Dkm ngotu : Alaml Kle, Alamsz Kle, Elektrik iletken (ECG)
b) leme ngotu:
-Yuvarlak ve Keli ngot: Ekstrzyon rnlerinin retiminde kullanlr.
-Yass ngot : Hadde mamulleri retiminde kullanlr.
c) Srekli Dkm Levha (Filmain) ve ubuk.

ALMNYUM RAPORU
ORTA ANADOLU HRACATI BRLKLER GENEL SEKRETERL 3
d) Granle Alminyum.
d) Toz Alminyum.

B) Yar Mamul rnleri
1. Ekstrzyon rnleri:
a) eitli Profiller.
b) Alminyum Teller.

2. Hadde rnleri:
a) Scak Hadde (Levha Rulo): 6 mm. ve daha st kalnlkta.
b) Souk Hadde (Levha, Rulo, erit, Disk): 0,2 mm-6 mm.
c) Folyo: 7-200 mikron.

3. letkenler Kablolar, teller, havai hatlar

C) Para Dkm rnleri:
a) Kum Dkm rnleri.
b) Kokil Dkm rnleri.
c) Basnl Dkm rnleri.

D) Son (u) rn
a) Mimari uygulama (Kap pencere doramalar, Cephe kaplama v.s.)
b) Ambalaj

Sektrde kullanlan terimlerin anlamlar

BOKST : Alminann elde edildii cevherdir.

ALMNA (Al2 03) : Alminyum oksit; alminyumun elde edildii hammadde.

BRNCL ALMNYUM : Alminann elektroliz yntemiyle indirgenmesi ile elde edilen
alminyum, ilenmemi alminyum

KNCL ALMNYUM : Yeni ve/veya eski hurdadan elde edilen alminyum.

DKM RN : Sv metalin kalp iine eitli yntemlerle dklmesi ve
katlaarak kalbn eklini almas ile elde edilen rn.

EKSTRZYON RN : Alminyumun bir kalp ierisinden, preslerde geirilmesiyle
elde edilen, boyu kesitine gre olduka uzun rn (boru,
ubuk, profil).

LETKEN : Elektrik enerjisinin iletimi iin srekli dkm ve ekstrzyon
yntemleri ile elde edilen filmainin souk ekilmesiyle
retilen rgl tel halat.

YASSI RN : Hadde tezgahlarnda elde edilen rn (levha, folyo, erit, disk).

YARI RN : Alminyum hammaddesinin ilenmesi sonucunda elde edilen,

ALMNYUM RAPORU
ORTA ANADOLU HRACATI BRLKLER GENEL SEKRETERL 4
fakat kendisi de baka bir ilemde girdi olabilen rn
(profil,levha, folyo, erit, disk).

YEN HURDA : retim ve metal ileme kademelerinde kan alminyum
artklar.

ESK HURDA :eitli kullanm alanlarnda mrn doldurmu alminyum
paralar.

1.2. Alminyumun Kullanm Alanlar

Alminyum aada aklanan birok zellii ve rn eidi okluu nedeniyle yaygn bir
kullanm alanna sahiptir. Bu adan genel ekonomi iinde nemli bir yeri vardr.

A) naat Sektrnde:
- Konut yapmnda
- Konut d yaplarda
- Karayollarnda
- Dier yapsal kullanmlarda.

B) Kimya ve Gda Sanayiinde:
- Organik bileikler retiminde
- Plastik ve sentetik fiber sanayiinde
- Kat sanayiinde
- Gbre sanayiinde
- Patlayc maddeler retiminde
- Mineral asit retiminde
- Karbonat ve kkrt retiminde
- Saf su ve buhar retiminde
- Elektro kimyasal sanayiinde
- Petrol rafinerilerinde
- Gda, ila ve merubat sanayiinde
- Atom enerjisi sanayiinde
- Boya maddesi ve boya retiminde
- Ambalaj sanayiinde.

C) Ulatrma Sektrnde:
- Karayolu tatlarnda
- Demiryolu tatlarnda
- Denizyolu tatlarnda
- Havayolu tatlarnda

D) Elektrik ve Elektronik Sektrnde:
- Tel ve kablo retiminde
- Enerji datm cihazlarnda
- G retim ve dzeltme aralarnda
- Haberleme ve elektronik cihazlarda
- datm ve aydnlatma gerelerinde



ALMNYUM RAPORU
ORTA ANADOLU HRACATI BRLKLER GENEL SEKRETERL 5
E) Makine ve Ekipman malat Sektrnde:
- Makine yataklar imalinde
- Pompa, kompresr, far vs. imalinde
- Endstri makineleri imalinde
- Tarm alet ve makineleri imalinde
- makineleri imalinde
- eitli enstrmanlarn imalinde
- Istma, havalandrma ve soutma sistemlerinde
- Malzeme tama ekipmanlar imalinde
- Maden ve petrol rnleri aralar imalinde
- Tekstil ve matbaa makineleri imalinde
- Elektrik sistemlerinde
- Askeri ara-gere ve silahlarn yapmnda

F) Metal Sanayiinde:
- Alam metali
- elik deoksidasyonu
- Alminyum kaplamal elik
- Alminyumlama
- Alminotermik reaksiyonlar

G) Dier Yerlerde Kullanm Alanlar:
- Dayankl tketim mallarnda
- Muhtelif ev eyalarnda
- Mutfak eyas yapmnda
- Mobilya yapmnda
- Dekorasyon rnlerinde
- Takm ve el aletleri yapmnda
- Dier uygulamalarda

Grafik 1. Ekstrzyon rnleri Kullanm Alanlarna Gre Dalm

54%
19%
14%
13%
naat
Ulam
Mhendislik
Uygulamalar
Dier



Grafik 2. Yass rnler Kullanm Alanlarna Gre Dalm

15%
11%
15%
7%
52%
Ambalaj
naat
Ulam
Mhendislik
Uygulamalar
Dier


ALMNYUM RAPORU
ORTA ANADOLU HRACATI BRLKLER GENEL SEKRETERL 6

Grafik 3. Dkm rnleri Kullanm Alanlarna Gre Dalm
4%
75%
14%
7%
Ulam
Mhendislik
Uygulamalar
naat
Dier


1.3. Alminyum Kullanmnn Endstrilere Gre Gruplandrlmas
Alminyum ve naat
naat sektr, ylda ortalama Avrupa'da 1,2 milyon ton, ABD'de 1,05 milyon ton, J aponya'da
915 bin ton alminyum kullanmaktadr. Alminyum, binalarn at ve cephe kaplamalarnda,
kap ve pencerelerde, merdivenlerde, at iskeletinde, inaat iskelelerinde ve sera yapmnda
byk miktarda kullanlr.
Alminyumun salaml yannda sahip olduu dekoratif grnm, eloksal (anodik
oksidasyon) kaplama ile bir bakma lmszleir. Gerek doal veya renkli eloksal kaplama,
gerekse lake kaplama (elektrostatik toz veya sv boyama) ile alminyum; mimar ve
mhendislere inaat sektrnde zengin seenekler sunar. naat sektrnde; alminyum
ekstrzyon, yass rnler ve dkm rnleri kap/pencere doramalar, at-cephe kaplamalar
ve aksesuarlarn yapmnda kullanlr.
Alminyum ve Ambalaj
Alminyum, en kullanl ambalaj malzemelerinden birisidir. Alminyum, konteyner
imalatndan ila kutularna kadar ok eitli ambalaj uygulamalarna mkemmel cevap verir.
Banyoda di macunundan, marketlerdeki saysz rnleri (ikolata vb.), mutfakta folyoya
sarl frn yemekleri ve buzdolabndaki souk merubatlara kadar, alminyum pek ok rn
sarar ve korur. Alminyumun homojen yaps, ince folyo (alminyum kat) eklinde
retilebilmesi, hava geirmezlii ve kolay ekillenebilmesi onu ideal bir ambalaj malzemesi
yapar.
Alminyum folyo, hava ve mor-tesi nlar geirmediinden, gdalar doal renk ve tadlar
ile birlikte korur. Alminyum, folyo olarak vakumlu ambalajlarda, metalize film (alminyum
kapl plastik) olarak da s ile kapanan ambalajlarda (yourt, ilalar vb) en ok tercih edilen
malzemedir.
Alminyumun en yaygn kullanld alanlardan birisi de, merubat ve bira kutulardr.
Dnyada kullanlan tm iecek kutularnn %80'i alminyum kutulardr. Bunun nedeni hafif,
almas kolay, darbeye dayankl, salam, abuk soutma zellii ve geri kazanlabilir
olmalardr.

ALMNYUM RAPORU
ORTA ANADOLU HRACATI BRLKLER GENEL SEKRETERL 7
1970li yllarda 0,450 kg arlndaki alminyum levhadan 22 kola veya soda kutusu
retilirken, bugn 30un zerinde kola veya soda kutusu retilebilmektedir
Kullanlm alminyum iecek kutularnn yksek hurda deeri, geri kazanm iin kutular
toplanmasn kolaylatrr.
Kullanlm alminyum kutularn tketiciden satn alnmas ile balayan geri kazanm ilemi
sonucunda yeni kutular retilmektedir.
Kullanlm alminyumdan alminyum retildiinde %95 daha az enerji tketilir, iilik ve
yatrm maliyeti en aza der. Bir ton kullanlm alminyumdan alminyum retilirse;
-1300 kg boksit bakiyesi
-15000 litre soutma suyu
-860 litre proses suyu
-2000 kg CO2 ve 11 kg SO2 emisyonu daha az oluur.
Tablo 1. Avrupada Alminyum Kutu Kullanm ve Geri Dnm
ecek Kutusu Kullanm
LKE Toplam Kutu
(milyon adet)
Alminyum Kutu
(Tahmini) (milyon adet)
Alminyumun
Pay %
Geri Dn Oran
(%)
ngiltere 7.120 5.300 74 42
spanya 5.880 2.350 40 20
talya 1.500 1.850 97 46
Yunanistan 1.050 1.050 100 36
Almanya 7.300 950 13 80 (tahmini)
sve 916 916 100 88
Trkiye 1.030 835 81 50
Fransa 2.500 820 28 29 (tahmini)
Avusturya 800 750 94 50 (tahmini)
BENELKS 2.060 490 24 80*
Portekiz 480 340 71 21
rlanda 340 265 78 26
Norve/zlanda 225 224 100 89
svire 185 185 100 91
Finlandiya 110 110 100 84
Top. B. Avrupa 22.296 16.435 61 45
Polonya 1.650 1.600 97 39
Dier B / M Avrupa 3.454 3.405 99 -
GENEL TOPLAM 37.400 21.440 57 -
Kaynak: Alminyum Raporu, TMMOB Metalrji Mh. Odas, Alminyum Komisyonu

*Belika ve Hollandada Metallerle birlikte
Alminyum hurda arznn nemli bir ksm iecek kutularndan kaynaklanmakta olup, dnya
ikincil alminyum retiminde iecek kutularnn pay %27-55 arasnda deimektedir. Bu pay
lkelerin yaam standartlarna ve nfuslarna paralel bir art eilimi gstermektedir. ecek

ALMNYUM RAPORU
ORTA ANADOLU HRACATI BRLKLER GENEL SEKRETERL 8
kutular ABDnde ikincil alminyum retiminin ana kaynadr ve yeni alminyum
malzemelerin %55i kullanlm alminyumdan retilmektedir.
kincil alminyuma olan talep art alminyum hurda arzndan fazla olduu iin tm dnyada
hurda skntsndan sz edilebilir.
Alminyum ve Tat Aralar
Alminyum, ulam sektrnde tat aralarnn retiminde kullanlan en nemli
malzemelerden birisidir. Alminyum kullanmnn yaklak % 25'i tat aralarnn retimine
aittir. Tat aralar ne kadar haff olursa, hareket etmeleri iin daha az enerjiye gerek duyulur.
Gnmzde bir otomobilde 50 kg alminyum kullanlmaktadr. Bu sayede, yaklak 100 kg
demir, elik ve bakr malzeme tasarrufu yaplmaktadr. Yaplan hesaplar ve deneyimler
sonucunda, alminyum kullanlan bir otomobilin, yeterince alminyum kullanlmam bir
otomobile kyasla, ekonomik mr boyunca 1.500 litre daha az yakt harcad anlalmtr.
Bu durumun gerek srclerin akaryakt masraflarna salayaca ekonomi ve evre sal
asndan atmosfere yaylan atk egzoz gaznn drlmesi ynnden ok byk faydas
bulunmaktadr.
Otobs ve tren gibi sk sk hareket eden ve duran aralarda, aracn hafif olmas daha da fazla
nem kazanmaktadr. Gnmzde otobs, tren, kamyon gibi byk kara aralarnda
alminyum kullanm ile nemli yakt tasarrufu salanmaktadr.
Ayrca karayollar trafik iaretleme sistemlerinde, otoyol parafet ve kprlerinde alminyum
kullanm artmaktadr. Deniz aralarnda, zellikle teknelerde alminyum sper-yap
sistemleri ile arlk merkezi daha aaya ekilmekte ve bylece teknenin dengesi
artrlmakta ve daha ok kullanm hacmi salanmaktadr. Kk teknelerin ve yatlarn yelken
direkleri alminyumdan yaplmaktadr. Bir uan arlka %70'i alminyumdan
olumaktadr. Alminyum alamlarnn hafiflii yan sra salaml, uaklarn ve dolays ile
havaclk sektrnn gelimesine en byk katky yapmtr. Duralminyum (alminyum-
bakr) alamlarndan sonra gelecekte en nemli uak malzemesi alminyum-lityum alamlar
olacaktr. Alminyum-lityum alamlar ile, uaklarn %15 hafiflemesi mmkndr.
Grafik 4. Otomobilde Alminyum Kullanm
Kaynak: Alminyum Raporu, TMMOB Metalrji Mh. Odas, Alminyum Komisyonu

ALMNYUM RAPORU
ORTA ANADOLU HRACATI BRLKLER GENEL SEKRETERL 9
Alminyum ve letkenler
Alminyum son derece iletken bir metaldir. Bu nedenle, tm alminyum kullanmnn
Avrupa'da %10'u, ABD'de %9'u, J aponya'da %7'si elektrik ve elektronik sektrnde
kullanlmaktadr. Alminyumun bu alanda en ok kullanld yer elektrik nakil hatlardr.
elik zl alminyum iletkenler, yksek voltajl elektrik nakil hatlarnda tercih edilen tek
malzeme olmutur. Alminyum, yeralt kablolarnda, elektrik borularnda ve motor bobin
sarmnda yaygn ekilde kullanlmaktadr. Elektronikte, alminyum kullanm yerleri arasnda
aseler, yongalar, transistor soutucular, veri kayt diskleri ve elektronik cihazlarn kasalar
bulunmaktadr.
Alminyum ve Dier Mhendislik Uygulamalar
Makine elemanlar uygulamalarnda, yksek dayanm/arlk oran, korozyona dayanm ve
ileme kolayl, alminyumun stn zellikleridir. Hafiflii nedeniyle, byk ve tek
paralarn maniplasyonu mmkn olur. Hassas toleranslarda ileme kolayl sayesinde,
standart birimlerden byk paralarn yaplmas mmkn olur. Karmak kesitli paralarn
retiminde, alminyum ekstrzyonu byk avantajlar salar.
Vites kutular, motor bloklar ve silindir kafalar kolaylkla alminyum dkm ile yaplr. Son
uygulamalarda krank mili yataklarnda alminyum kullanlmas, bu paralarn uzun mrl
olmasn salamtr.
Son yllarda otomotiv piyasasnda yanllkla "elik jant" denilen gsterili, parlak, boya ve
bakm gerektirmeyen "hafif alaml" jantlar "alminyum"dur.













ALMNYUM RAPORU
ORTA ANADOLU HRACATI BRLKLER GENEL SEKRETERL 10
2. TRKYEDE DURUM
2.1. KURULU SAYISI, MEVCUT KAPASTE ve RETM
lkemizde, alminyum ekstrzyon, yass rnler, dkm rnleri ve iletkenlerin geni apta
retimi, zel sektr tarafndan gerekletirilmektedir. Trkiyede alminyum sektrnde
faaliyet gsteren firmalarn bugn toplam retim kapasiteleri 400-450 bin ton civarndadr.

Yllk retim kapasitesi yaklak olarak; ekstrzyon rnlerinde 200-220 bin ton (kayt d
retim nedeniyle kesin retim rakamna ulalamamaktadr), yass rnlerde yaklak 150 bin
ton (113 bin ton kapasite ile balca firma ASSAN Alminyumdur), dkm rnlerinde 180
bin ton (arlkl olarak otomotiv sanayine ynelik jant ve para retimi yapan yan sanayi
iletmeleridir), iletkenlerde ise 60 bin ton olarak tahmin edilmektedir. Sektrde yaklak 140
bin ton atl kapasite olduu tahmin edilmekte ve bu atl kapasite ihracatla almaya
allmaktadr. Kurulu kapasitenin tamamnn devreye alnabilmesi iin alminyum
sektrne gereken nemin verilmesi beklenmektedir. Sorunun zmnn, yatrmlarn
yaplmas ve mevcut sorunlara zm bulunmasyla salanaca ngrlmektedir. lkemizde
hurda ve cruftan alminyum retebilen, zel sektre ait orta lekli az sayda ikincil retim
tesisi bulunmaktadr.

Tablo 2. Alminyum Sektrnde nemli Kurulular
Kurulu Ad-zel Sektr
(Sektrde kamu kuruluu yoktur)

Yeri retim Konusu Varsa
Yabanc
Sermaye
Pay
(%)
i
Says
(2005)
Kapasite
(ton/yl)
(2005)
1 Assan Demir ve Sac San. A.. stanbul Yass retim -

568 113.800
2 Eti Alminyum A.. Konya Birincil -
3 CMS J ant ve Makine Sanayi A.. zmir Dkm - 925 25.000
4 Asa Alminyum San. ve Tic. A.. stanbul Ekstrzyon - 606 24.000
5 Crown Bevcan Ambalaj San. ve Tic. A.. Kocaeli ecek Kutusu 100 112 14.700
6 Has elik ve Halat San. A.. Kayseri letken - 301 21.600
7 Kale Oto Radyatr San. ve Tic. A.. stanbul Dkm - 650 1.551
8 Saray Dkm ve Madeni Aksam San. A.. stanbul Ekstrzyon - 310 18.000
9 ahinler Metal San. ve Tic. A.. Ankara Biyet ve kle dkm - 150 36.000
10 Cevher Dkm San. A.. zmir Dkm 18 650 34.000
11 Teknik Alminyum San. A.. stanbul Yass retim - 63 12.000
12 Feni Alminyum San. ve Tic. A. Kocaeli Ekstrzyon - 424 15.000
13 Erdoanlar Alminyum San. ve Tic. A.. stanbul Ekstrzyon - 390 19.850
14 spak zmit Sv Paketleme San. A.. stanbul Ambalaj - 140 9.000
15 Altn Kablo San. A.. stanbul letken - 26 2.500
16 P.M.S Metal Profil Alminyum San.ve Tic. A.. Bursa Ekstrzyon - 149 13.248
17 uhadarolu Metal San ve Paz. A.. stanbul Ekstrzyon - 250 10.000
18 Aksan Metal San. ve Tic. A.. stanbul Ekstrzyon - 180 10.000
Kaynak: Dokuzuncu Kalknma Plan, Ana Metal Sanayi zel htisas Komisyonu Raporu

Alminyum dkm sektrnde faaliyet gsteren yaklak 200 firma bulunmaktadr. Bunlarn
arasnda Tablo 2de yer alan firmalar kapasiteleri ve retim teknolojileri ile ne kmlardr.
80 kadar firma orta boyutta iletmeler olup 30100 kii arasnda ii altrmaktadrlar.
Bununla beraber 110 civarnda da kk atlyeler eklinde aile iletmeleri mevcuttur.
Alminyum sektrnde kapasite kullanm oran %80 civarndadr. Ancak kapasite kullanm
oranlar rn cinsine gre byk deiiklikler gstermektedir.


ALMNYUM RAPORU
ORTA ANADOLU HRACATI BRLKLER GENEL SEKRETERL 11

Tablo 3.Alminyum Sektrnde Kurulu Kapasite Durumu

Ana Mallar Kapasite
KKO
Birimi 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005
Tah.
1 Birincil
Alminyum
Kapasite ton 60.000 60.000 60.000 60.000 60.000 60.000 60.000
KKO % 103 103 103 104 105 107 100
2 kincil
Alminyum

Alaml Kle Kapasite ton 45.000 45.000 70.000 70.000 100.000 100.000 100.000
KKO % 80 70 30 30 60 75 80
Deoksidant kle Kapasite ton 15.000 15.000 15.000 15.000 15.000 20.000 16.000
KKO % 80 80 60 60 80 85 90
3 Ekstrzyon Kapasite ton 100.000 120.000 160.000 170.000 200.000 210.000 220.000
KKO % 65 71 59 59 70 81 86
4 Yass
Alminyum
Kapasite ton 72.000 94.000 96.000 110.000 124.000 136.500 140.000
KKO % 77 81 75 76 82 84 94
5 letken Kapasite ton 45.000 45.000 50.000 50.000 55.000 60.000 60.000
KKO % 60 63 56 60 62 65 68
6 Dkm Kapasite ton 51.000 59.000 72.000 105.000 136.000 154.000 180.000
KKO % 78 78 76 70 66 73 71
7 Mimari
Uygulama

Alminyum
Dorama
Kapasite ton 50.000 50.000 35.000 35.000 35.000 45.000 50.000
KKO % 50 60 25 20 25 50 60
Alminyum
Cephe
Kapasite ton 25.000 25.000 15.000 15.000 23.000 25.000 35.000
KKO % 50 60 20 15 20 50 65
Kaynak: Dokuzuncu Kalknma Plan, Ana Metal Sanayi zel htisas Komisyonu Raporu

Kapasite olarak bakldnda yass alminyum sektrndeki en byk kurulu Assan Demir
ve Sac San. A..dir. Standart Alminyum A..nin bnyesine katlmasyla dier lkelerde
kurulu bulunan ayn sektrdeki Alcoa, Hydro, Alcan ve Novelis gibi byk lekli
kurulularn ardndan orta lekli bir pozisyona yerleecektir. Sektrdeki dier yurt ii
kurulularn kapasite itibariyle yurt d kurulularla karlatrldklarnda kk lekli
olduklar grlmektedir.

Sektrdeki yatrmlar iki tr retim teknolojisinden biri olan srekli dkm teknolojisi
zerine younlamtr. Bu tr teknolojide dier teknoloji olan direkt dkm teknolojisine
oranla yaplan yatrm meblann dk olmas bu teknoloji zerinde younlamann
nedenidir. Ayrca srekli dkm teknolojisi direkt dkm teknolojisine gre daha dk
miktarlarda kapasite artrmna olanak salamaktadr.

Sektrde genel olarak byk kapasiteli tesislerde teknoloji youn, kk firmalarda ise emek
youn retim sistemi uygulanmaktadr. Toplam istihdam ise 18 bin civarndadr.






ALMNYUM RAPORU
ORTA ANADOLU HRACATI BRLKLER GENEL SEKRETERL 12

Tablo 4.Alminyum retim Miktar (Bin Ton)
Ana Mallar 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005
Tah.
%
Deiim
1. Birincil
Alminyum

Almina 159 155 146 153 161 170 155 -8,8
Sv Alminyum 62 62 62 63 63 64 60 -6,3
Kle 40 42 44 42 43 43 34 -20,9
2. kincil
Alminyum
43 40 52 55 60 63 65 3,2
3. Ekstrzyon 65 85 95 100 140 170 190 11,8
4. Yass
Alminyum
54 73 69 83 97 114 128 12,3
5. letken 9 16 17 21 30 33 30 -9,1
6. Dkm 40 46 55 73 90 112 128 14,3
7. Mimari
Uygulama

Dorama 25 30 9 7 9 23 30 30,4
Cephe 13 15 3 3 5 13 23 76,9
Kaynak: Dokuzuncu Kalknma Plan, Ana Metal Sanayi zel htisas Komisyonu Raporu

Ekstrzyon retimi her yl art gstermekte olup, son drt yl iinde retim miktar yaklak
iki katna kmtr. Bunun balca sebebi yeni yaplan yatrmlar olmakla beraber artn
temelinde alminyum ekstrzyon rnlerinde artan talep yatmaktadr. Alminyum olduka
gen bir metal olmas nedeniyle birok sektrde uygulama sahas bulmaktadr. Avrupa da kii
bana den alminyum miktar yaklak 25 kg/kii iken bu rakam Trkiyede yaklak 5
kg/kii civarndadr. Avrupa lkeleri ile karlatrldnda Trkiyedeki alminyum
tketiminin be kat daha az olmas bu sektrde talebin dolaysyla retimin artacann
potansiyel bir gstergesidir. 2001 ylndaki kriz alminyum ekstrzyon reticilerini olduka
etkilemi olup, reticiler yurtii talep dnden doan retim eksikliini ihracata ynelerek
kapatmaya almlardr.

Yass alminyum retiminde 2001 yl hari btn yllarda bir nceki yla gre art
mevcuttur. Bunun sebepleri arasnda; yurt ii talepteki artn yan sra yaplan kapasite
artrmlar sonucu ihracata da arlk verilmesi ve yurt d satlarda art salanmasdr. 2001
ylndaki ekonomik kriz doal olarak yurt ii tketime bal arz-talep dengesinin deimesine
ve sonu olarak yurt ii satlarn ve dolasyla retimin dmesine neden olmutur. 2001 yl
sonrasnda ekonominin dzelmesiyle ihracatta yaanan art ve yurt ii satlarn artmas
retim artna destek olmutur.

letken retimi asndan bakldnda Trkiyenin elektrifikasyon altyapsnn byk lde
tamamlanm olmas talep azl yaratm, ayn zamanda son yllardaki ekonomik tasarruf
tedbirleri sonucu yatrmlarn azalmas ile de kapasite kullanm orannda herhangi bir art
olmamtr. Bununla birlikte son yllarda mevcut havai hatlarn yeraltna alnmas ile ilgili
yaplan almalar da iletken retimini olumsuz ynde etkilemektedir. Bundan dolay firmalar
ihracat almalarna arlk vererek faaliyetlerini devam ettirmeye gayret gstermektedirler.




ALMNYUM RAPORU
ORTA ANADOLU HRACATI BRLKLER GENEL SEKRETERL 13


Yurt ii ve yurt d talebin nemli ekilde gelimesi nedeni ile alminyum dkm retimi
zellikle son 3 ylda nemli art gstermitir. Dkm retiminin emek youn bir retim
teknolojisi olmas nedeniyle sektrn ihracat zellikle AB ve dier bat lkelerinde olmak
zere nemli miktarda bymektedir. Hammadde fiyatlarndaki dalgalanmalar, enerji
fiyatlarnn ykseklii ve in/Hindistan ve Dou Avrupa lkelerinden gelecek rekabet
sektrdeki bymeyi etkileyebilecek faktrlerdir.

Tablo 5 ve Grafik 5. lkelerde Alminyum Maliyetleri

lke Enerji
Fiyat
(Cent/
Kwh)
retim
maliyeti
($/ton)
Enerjinin
Pay
(%)
Hollanda 1.60 1300 16
BDT 0.63 1050-1550 10-15
ABD 2.10 1100-1380 24-30
Gney
Afrika
2.00 1050-1150 25-27
Venezella 0.71 1100-1250 10-12
Brezilya 2.17 1150 31
Avustralya 1.45 950-1050 18-20
Kanada 0.70 860 11
Fransa 1.92 900 28
Trkiye 4.40 1521 47
Kaynak: Alminyum Raporu, TMMOB Metalrji
Mh. Odas
0,0
1,0
2,0
3,0
4,0
5,0
H
o
l
l
a
n
d
a
B
D
T
A
B
D
G

n
e
y

A
f
r
i
k
a
V
e
n
e
z

e
l
l
a
B
r
e
z
i
l
y
a
A
v
u
s
t
r
a
l
y
a
K
a
n
a
d
a
F
r
a
n
s
a
T

r
k
i
y
e
C
e
n
t
/
K
w
h


retim maliyetleri iinde enerjinin pay enerji fiyat ve enerji verimini belirleyen kullanlan
retim teknolojilerine gre farkllk gstermektedir. Modern teknolojiye sahip lkelerde bile
farkl enerji fiyat uygulamalar neticesinde enerjinin retim maliyeti ierisindeki pay farkl
olabilmektedir.

Alminyum retiminde kullanlan enerji maliyetinin en yksek olduu lke Trkiye, en dk
olduu lke ise BDT lkeleridir.

Dnyada ve lkemizde birincil alminyum tesisi gndeme geldiinde, arlkl olarak
tkettii enerji tartlmakta, zellikle lkemizde alminyum retiminin uzun vadede
ekonomiye yapt katklarn boyutu gz ard edilmektedir. te yandan, zellikle kullanm
mr dolan u rnlerin defalarca ekonomiye yeniden kazandrlabilmeleri dikkate
alndnda sadece evre ynyle deil enerji dengesi ynyle de alminyumun retim ve
kullanm avantajlar aka ortaya kmaktadr.











ALMNYUM RAPORU
ORTA ANADOLU HRACATI BRLKLER GENEL SEKRETERL 14


2.2. ALMNYUM TKETM
lkemizde alminyum kullanm kii bana ylda (2005 yl verilerine gre) 5,7 kg olup, bu
miktar gelimi lkelerin ortalamasna gre 5-6 kat daha dktr ve ileri lkelerdeki 30
kg/yl seviyesindeki tketimin ok altndadr. Ancak kii bana 30 kg/yl gibi seviyelere
kabilen kullanm, sektrn nnde byk bir gelime alan olduunu gstermektedir. Ayrca
yurt dndaki pazarlarda alminyum rnlerine talebin olduka fazla olduu da
grlmektedir. Mevcut retim tesislerimiz, dnya llerine gre orta ve kk lekli
olmakla beraber, ekonomimizin gelimesine paralel olarak sektrde de gelime grlmektedir.
Mevcut sorunlarn almas halinde, hzl byme salayacak sektrlerimizden biri,
alminyum sektrdr. Dnyada son yllarda alminyum kullanmnda en fazla byme
potansiyeli in ve dier gelimekte olan lkelerde gzlenmektedir.
Tablo 6.Trkiyede Kii Bana Den Alminyum Tketimi (Kg)

1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005
2,8 3,1 3,5 3,8 2,8 3,8 4,5 5,0 5,7
Kaynak: TALSAD
Trkiyedeki toplam alminyum tketim hacmi 2000 ylnda 259,6 bin ton, 2001 ylnda
192,6 bin ton, 2002 ylnda 266,9 bin ton, 2003 ylnda 326,4 bin ton, 2004 ylnda ise 365,1
bin ton olmutur.
2.3. ALMNYUM DI TCARET
Tablo 7. Trkiyenin Alminyum hracat (Bin $)
GTP 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
7601 9.484 5.145 6.812 12.552 49.968 116.594 154.045
7602 11.696 10.451 8.685 12.438 17.242 25.490 28.069
7603 29 65 62 122 95 75 128
7604 98.040 103.622 154.094 215.689 311.891 461.507 585.057
7605 3.611 859 957 2.123 1.647 3.082 4.290
7606 72.855 83.063 102.345 128.721 169.362 223.987 307.297
7607 40.239 33.640 45.576 59.077 69.115 87.825 102.063
7608 1.040 1.667 2.774 5.524 6.969 14.725 20.121
7609 465 649 932 2.420 2.880 3.872 5.082
7610 29.519 42.425 72.717 75.565 91.082 114.173 150.236
7611 297 165 121 422 669 319 855
7612 15.860 23.627 30.317 38.484 46.324 41.426 59.751
7613 1 25 50 17 80 415 6.947
7614 13.506 10.096 24.112 27.936 23.782 23.185 33.055
7615 12.116 13.073 22.345 29.219 32.009 41.817 58.881
7616 12.284 18.147 25.437 39.179 52.493 75.311 100.832
TOPLAM 321.041 346.720 497.338 649.488 875.609 1.233.803 1.616.708
Kaynak: TK Verileri


ALMNYUM RAPORU
ORTA ANADOLU HRACATI BRLKLER GENEL SEKRETERL 15
Tablo 8. Trkiyenin Alminyum thalat (Bin $)
GTP 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
7601 212.092 292.066 433.354 599.142 785.431 1.239.573 1.619.895
7602 9.482 7.954 15.281 14.368 24.916 22.207 43.087
7603 2.004 2.643 3.776 5.369 6.222 7.939 9.879
7604 9.570 11.144 13.261 21.281 25.612 38.655 54.746
7605 6.492 7.553 9.574 15.513 20.571 17.118 21.842
7606 74.628 96.969 108.540 143.404 186.049 257.131 334.573
7607 54.039 59.567 67.290 85.265 97.396 111.591 126.818
7608 5.864 9.718 13.393 12.262 9.691 8.070 17.448
7609 643 718 744 1.983 2.384 2.657 7.874
7610 10.622 9.636 18.181 16.316 19.219 24.063 35.113
7611 473 273 333 996 875 1.071 929
7612 2.359 4.465 5.125 7.743 8.824 11.586 13.844
7613 671 671 1.083 1.459 1.495 1.036 2.186
7614 14.384 3.128 590 347 387 330 1.873
7615 5.173 6.402 9.171 12.485 13.934 13.813 13.468
7616 9.414 12.974 15.480 22.651 29.029 40.293 49.452
TOPLAM 417.912 525.880 715.174 960.582 1.232.036 1.797.133 2.353.027
Kaynak: TK Verileri
Grafik 6. Yllar tibariyle Alminyum D Ticareti
0
500.000
1.000.000
1.500.000
2.000.000
2.500.000
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
B
i
n

$
hr acat
t halat

Trkiyenin alminyum d ticareti yllar itibariyle art gstermitir. 2006 ylnda 1.233
milyon $ olan alminyum ihracat 2007 yl itibariyle %31 orannda artarak 1.616 milyon $
olarak gereklemitir. thalat ise 2007 yl itibariyle 2.353 bin $ olarak gereklemi ve bir
nceki yla gre yaklak %31 orannda artmtr. Trkiye alminyum sektrnde net d alc
durumundadr. Bunun sebebi lkenin girdi temininde da baml olmas ve ithal girdi ile
retilen ekstrzyon rnleri ve yass rnler d satmnn toplam dalm karlayacak
dzeyde olmamasdr. 2007 ylndaki alminyum d ticaret a %30 artarak 736 milyon $
seviyesine ykselmitir.


ALMNYUM RAPORU
ORTA ANADOLU HRACATI BRLKLER GENEL SEKRETERL 16
Tablo 9. Alminyum Ticareti Yaptmz lkeler
hracat Yaplan lkeler (Bin Dolar)

2006 2007
ALMANYA 202.184 275.827
TALYA 146.238 120.976
BULGARSTAN 54.961 89.447
IRAK 56.881 77.385
YUNANSTAN 6.658 68.569
NGLTERE 53.186 67.356
FRANSA 47.443 64.600
SPANYA 43.683 60.900
RUSYA FEDERASYONU 40.109 59.250
ROMANYA 39.990 54.555
AVUSTURYA 29.609 40.956
HOLLANDA 26.144 40.172
ST.TRAKYA SB 26.451 39.790
KAZAKSTAN 24.081 33.886
A.B.D. 32.839 30.133
POLONYA 18.922 24.614
AZERBAYCAN 14.723 23.920
SVRE 17.204 23.409
KAYSER SB 15.075 22.944
GRCSTAN 17.696 20.935
DER 319.728 377.083
TOPLAM 1.233.803 1.616.708
thalat Yaplan lkeler (Bin Dolar)
2006 2007
RUSYA FEDERASYONU
743.543 1.071.005
ALMANYA
153.708 161.153
TACKSTAN
108.737 133.108
BAE
99.142 116.210
BAHREYN
36.447 107.086
HC
48.654 89.982
FRANSA
62.667 85.416
TALYA
67.879 85.195
AVUSTRALYA
18.543 65.850
UKRAYNA
71.910 56.802
YUNANSTAN
28.234 34.033
A.B.D.
35.154 30.892
NORVE
37.768 29.413
HOLLANDA
21.251 28.728
GRCSTAN
41.709 26.794
J APONYA
16.207 17.857
NGLTERE
12.264 15.218
ST.TRAKYA SB
5.469 14.615
SPANYA
12.124 13.478
MISIR
9.829 12.537
DER 165.895 157.655
TOPLAM 1.797.133 2.353.027
Kaynak: TK Verileri
Almanya, talya ve Bulgaristan 2007 yl itibariye en ok ihracat yaptmz pazarlar iken,
Rusya Federasyonu, Almanya ve Tacikistan ithalatta en st sradaki pazarlar olarak yer
almtr.
3. BOKST
Boksit (Alminyum)-Alminyum yapmnda kullanlr. Uak sanayinde, otomobil, ev aletleri,
elektrik aletleri, imento yapmnda kullanlr. Konya-Seydiehir, Antalya-Akseki ve
Gaziantepde kartlmakta, Seydiehir Alminyum Fabrikas'nda ilenmektedir.
3.1. TRKYE BOKST YATAKLARI ve REZERVLER

Trkiyede yaklak 200 civarnda boksit yata bulunmutur. Bunlar 10 ayr blgede
toplanmaktadr:

-Seydiehir-Akseki, Silifke-Taucu ve Zonguldak blgelerinde bhmitik,
-Mula-Milas, Alanya, Bolkarda ve Tufanbeyli-Saimbeyli blgeleri diasporitik,
-slahiye-Payas ve Yalva-arkikaraaa blgelerinde demirli boksit trndedir.

Toplam bhmitik boksit rezervi 53 milyon ton, diasporitik boksit rezervi 104 milyon ton,
demirli boksit rezervi 100 milyon tondur. Alminyum elde edilmesine uygun boksit
rezervlerimiz 87 milyon tondur.


ALMNYUM RAPORU
ORTA ANADOLU HRACATI BRLKLER GENEL SEKRETERL 17
Alminyum hammaddesi olarak en nemli kaynaklarmz Seydiehir, Akseki blgesindeki
yataklardr. Bunlar balca; Morta, Doankuzu, Deirmenlik, Morukur, atmankaya,
Yarpuz, Kzlalan ve Gmene olmak zere 8 sahada bulunur. Toplam rezervleri 36 milyon ton
civarndadr. Seydiehirdeki tesislerden alminyum metali retilmektedir. Mula-Milas
evresindeki %50 Al
2
O
3
'ten fazla diasporitler, ferrokrom fabrikalarnda cruf zc olarak
kullanlmakta bir blmde ihra edilmektedir.

Ayrca, bu yataklarn dnda Bitlis Blgesinde ve Zonguldak-Kokaksu ve Erikli yrelerinde
bhmitik boksit yataklar bulunmaktadr. Bu blgelerden zaman zaman retim yaplmtr.
slahiye-Payas ve Yalva blgelerinde bulunan demirli boksitlerin rezervleri yksek olmakla
birlikte, teknolojik sorunlar nedeniyle, bu yataklardan ne demir ne de alminyum
retilebilmektedir.

3.2. TRKYE RETM ve TKETM MKTARLARI

Arlkl olarak Seydiehir/Akseki blgesinde bulunan Trkiyenin iletilebilir boksit
rezervleri 87 milyon ton seviyesindedir ve zengin boksit rezervlerine sahip lkelerle
kyaslanabilecek miktarda deildir. lkemizin tek birincil alminyum reticisi olan Etibank
Seydiehir Alminyum Tesisleri 1974 ylnda retime balamtr. Dnyada artk terk edilen
Sderberg tekniini kullanan iletme 461 bin ton civarnda boksit ileme, 200 bin ton
almina ve 60 bin ton sv alminyum retme kapasitesine sahiptir. Alminann 120 bin
tonundan 65 bin ton sv alminyum retilmekte, kalannn byk ksm ihra edilmekte, ok
az bir ksm da refrakter sanayinde kullanlmaktadr. Tesis Trkiyenin birincil alminyum
gereksiniminin ancak %16sn karlayabilecek kapasitededir. Oymapnar Baraj zelletirme
kararnn ardndan 08.09.2003 tarihinde ilgili firmaya devredilmitir. 29.07.2005 tarihinde Eti
Alminyumun Cengiz Grubuna blok sat devir ilemi tamamlanmtr.

Genelde, yaklak 4 ton kuru boksit cevherinden 2 ton dolaynda almina (Al
2
O
3
) veya 1 ton
alminyum metali elde edilmektedir. 1999-2003 yllar arasndaki boksit cevherinin fiyat 20-
25 $ arasnda deimektedir.

Tablo 10.Trkiye Boksit Cevheri retim Miktarlar (Ton/Yl)

1998 1999 2000 2001 2002 2003
458.028 207.743 458.537 242.040 287.403 364.306
















ALMNYUM RAPORU
ORTA ANADOLU HRACATI BRLKLER GENEL SEKRETERL 18
3.3. DNYADA BOKST

Dnya Balca Boksit Kaynaklar

Kaynak:www.uneptie.org

Tablo 11. Dnya Boksit retim ve Rezervleri (Bin ton)

Cevher retimi Rezervler*
2005 2006*
ABD - - 20.000
Avustralya 60.000 61.400 5.800.000
Brezilya 19.800 21.000 1.900.000
in 18.000 20.000 700.000
Yunanistan 2.450 2.000 600.000
Gine 15.000 15.200 7.400.000
Guyana 1.500 1.500 700.000
Hindistan 12.000 13.000 770.000
J amaika 14.100 14.900 2.000.000
Kazakistan 4.800 4.900 350.000
Rusya 6.400 7.200 200.000
Surinam 4.580 4.800 580.000
Venezella 5.900 6.000 320.000
Dier lkeler 4.620 4.820 3.400.000
Dnya Toplam 169.000 177.000 25.000.000
Kaynak: Metals, Industrial Aluminium, ubat 2007
*www.alcoa.com

Zengin boksit rezervleri yerkrenin scak ve bol ya alan blgelerinde younlam olsa da
boksitin litosferde yaygnlk dzeyinin yksek oluu madencilii ok sayda lkede yaplabilir
klmaktadr. Dnyann en byk madenleri Alcoaya ait olan Avustralyadaki Huntly, CVRD-
Alcoa ortakl olan MRNe ait Brezilyadaki Trombetas, Gine devleti-Alcoa-Alcan ortakl
olan Ginedeki Sangaredi ve Comalcoya (Rio Tinto) ait olan Avustralyadaki Weipa

ALMNYUM RAPORU
ORTA ANADOLU HRACATI BRLKLER GENEL SEKRETERL 19
madenleridir. Dnya boksit madencilii toplam retiminin yaklak %40 bu madenlerde
gerekletirilmektedir.
Alminyum retimindeki en nemli hammadde boksittir. Tablo 11den de grld zere;
ABD i retime ynelik olarak boksit cevheri karmamakta, bu ihtiyacn ithalat yoluyla
karlamaktadr. ABD ithalatnn %23n J amaikadan, %19unu Gineden, %19unu
Avustralyadan, %12sini Brezilyadan ve %27sini de dier lkelerden karlamaktadr.
Kuzey Amerikadaki balca alminyum irketlerinin eitli lkelerde kendilerine ait byk
rezervleri bulunmaktadr. Alminyum retiminde ton bana 5 ton boksit ihtiyac gz nne
alndnda, yakn gelecekte istikrarl bir boksit arznn olumas muhtemeldir.
4. DNYADA ALMNYUM
4.1. DNYA RETM, TKETM ve FYATLARI
Avrupa alminyum endstrisi 2007 ylnda nemli bir sray kaydetmi, dnyann en byk
alminyum reticisi konumuna gelmitir. Bat Avrupa 2006 yl itibariyle balca birincil
alminyum retim blgesi iken; 2007de bu eilim deimi, Merkezi ve Dou Avrupa
balca birincil alminyum reticisi olarak ortaya kmlardr. Bat Avrupa balca tketici
konumuna geerken, bu blgenin gelecein birincil alminyum retim ve ihracatnda etkin bir
rol almas beklenmektedir.
Alminyumun dnyada retim ve tketimdeki art devam ederken, tketimdeki liderlik
ABD ve innin elinde bulunuyor. Ancak, son yllarda iyi bir geliim yakalayan inin yakn
bir gelecekte en byk tketici konumuna gelecei tahmin edilmektedir. Bu iki lkenin
ardndan ise J aponya ve Almanya gelmektedir.
Alminyum dkm paralarna olan talep, dnya genelinde art gstermektedir. nmzdeki
5 yl ierisinde, her yl ortalama %9,5 orannda art beklenmektedir. Otomotiv sektrnn
Trkiyede kapasite artrmas, ayrca yurt d siparilerin srekli artmas nedeniyle
nmzdeki 5 yl iinde Trkiyede ylda ortalama %15 seviyesinde talep art
beklenmektedir. retilen dkm paralarnn yaklak %85i ihra edilecektir.
2005 ylnda dnya birincil alminyum retiminin %55ini gerekletiren ilk on irketin
retim verileri yledir:








ALMNYUM RAPORU
ORTA ANADOLU HRACATI BRLKLER GENEL SEKRETERL 20
Tablo 12. Balca Birincil Alminyum reticileri (2005)

Kaynak: TSKB, Kasm 2006
Tablo 13. Dnya Rafine Alminyum Tketim ve retimi (Bin Ton)
Dnya Rafine Alminyum Tketimi (Bin Ton)

Dnya Rafine Alminyum retimi (Bin Ton)

Kaynak: Metals, Industrial Aluminium,, ubat 2007

ALMNYUM RAPORU
ORTA ANADOLU HRACATI BRLKLER GENEL SEKRETERL 21
2005 ylnda ortalama pein LMB alminyum fiyatlar 1.898,5 $dr. Dnya Metal
statistikleri Brosunun (WBMS) son raporunda geen yl birincil alminyum piyasasnn
olduka dengeli olduu ifade edilmitir. Toplam retim 2004 ylnda 29,9 milyon tondan 2005
ylnda 31,8 milyon tona ulamtr. inin tketimi 2005 ylnda 7,1 milyon tona, retimi de
7,8 milyon tona ykselmitir. International Aluminium Institute Raporuna gre inin
retimi 2006 yl itibariyle 9,3 milyon ton, 2007 yl itibariyle de %34,8 artla 12,6 milyon
ton olarak gereklemitir.
Alminyum endstrisindeki ortalama elektrik fiyatlar 2001 ylndaki 18 $/MWhden 2006
itibariyle 27 $/MWhe ykselmiken, AB elektrik fiyatlar endstride 2001 ylndan beri iki
katna, hatta kimi lkelerde katna kmtr. LMB alminyum fiyatlar dmeye
baladnda enerji ve hammadde fiyatlar yksek dzeylerde kalacaktr. Bu da, iinde
bulunduumuz periyod iin nispeten dk alminyum fiyatlar dneminin bitip, fiyatlarn
uzun sre tarihsel ortalamalarnn zerinde seyredeceini gstermektedir.
Grafik 7. Dnya Alminyum Kullanm (1950-2000), (Milyon Ton)

- Birincil Alminyum - Hurda - Toplam Kullanm
Kaynak:www.uneptie.org


Tablo 14. Alminyum Kullanm mrleri ve Geri Kazanm Oranlar
Kaynak: Kaynak: Alminyum Raporu, TMMOB Metalrji Mh. Odas, Alminyum Komisyonu
Alminyumun yeniden deerlendirilmesi, hurda toplanmas, tasnifi ve hazrlanmas, ergitme,
rafinasyon, alamlama gibi sreleri iermektedir. Kirlenmi hurdalarn yeniden
kullanlabilmesini salamak ve ou alminyum hurdalarnn yksek dzey alan/hacim oran
nedeniyle artan ergitme kaybn en aza indirmek zel nem tamaktadr.


ALMNYUM RAPORU
ORTA ANADOLU HRACATI BRLKLER GENEL SEKRETERL 22
Alminyum yass haddelenmi rnlerin ana hammaddesi alminyum kledir. Alminyum
dnya metal borsalarnda ilem gren bir mal olmas nedeniyle hammadde fiyat da arz-talep
dengesine bal olarak srekli olarak deimekte ve bu deiim dorudan alminyum yass
haddelenmi rn fiyatlarna yansmaktadr. Grafik 8de New York Metal Borsasndaki
alminyum fiyatlarnn seyri grlmektedir. Bu seyir eiliminin art ynnde olduu, 2005
yl sonrasnda bir d eiliminin ardndan dalgalanmalar yaand grafikte de
grlmektedir.

Grafik 8. Aylk Ortalama New York Metal Borsas Fiyatlar (2001-2005)


Kaynak: www.metalprices.com


Tablo 15. LMB 14 Nisan 2008 Tarihi tibariyle Resmi Fiyatlar ($/ton)

Cash Buyer 3.000,00
Cash Seller&Settlement 3.000,50
3- Months Buyer 3.050,00
3-Months Seller 3.050,50
15- Months Buyer 3.118,00
15-Months Seller 3.123,00
27- Months Buyer 3.120,00
27-Months Seller 3.125,00
Kaynak: www.lme.co.uk








ALMNYUM RAPORU
ORTA ANADOLU HRACATI BRLKLER GENEL SEKRETERL 23

Grafik 9. Ortalama LMB Alminyum Cash Fiyatlar $/ton (2002-2008)


Kaynak: www.lme.co.uk


2005 ylndan itibaren art eilimine giren fiyatlar, 2007 sonlarnda dm, ancak 2008 ilk
aylarnda tekrar art eilimi gstermitir.

Hammadde fiyatndan bamsz olan firmalarn rn fiyatn hammadde fiyatnn zerine
ekleyerek oluturmakta kullandklar evrim cretlerinde mevsimsel dalgalanmalar ve
alminyum yass haddelenmi rn arz-talep dengesine dayal deimeler yaanmakla birlikte
bu deiimler hammadde fiyat dalgalanmalar yannda dk kalmaktadr.

Grafik 10.Vadeli Piyasalarda Alminyum Fiyatlar (2002=100, aylk deerler)

Kaynak:IMF

World Economic Outlook GDP tahminlerine gre, alminyumda yllk ortalama fiyatlar 2010
ylnda 2006 dnemine gre %35 civarnda decektir. Dier bir deyile, den fiyatlarla
gl bir talep oluacaktr. Son toplu fiyat artlarnn talep drc etki yaratmas, fiyat
dnde etkili olan bir faktrdr.




ALMNYUM RAPORU
ORTA ANADOLU HRACATI BRLKLER GENEL SEKRETERL 24
2008 ylnda demir-elik fiyatlarnda byk artlarn olmas beklenmektedir. Demir
cevherinin fiyat her yl byk madenciler ile demir-elikiler arasnda pazarlkla tespit
edilmektedir. Belirlenen fiyat bir yl boyunca her iki taraf iin de sabit ve balaycdr. 2008
ylnn benchmark, yani rehber fiyat dnyann en byk demir cevheri reticisi olan
Brezilyal Vale ile Thysses-Krupp ve Nippon Steel gibi devler arasnda tespit edilmitir. Art
genelde %65, kaliteli cevherde %71'dir. Byk firmalarn fiyatlar hangi dzeyde
etkileyebileceine ilikin bir rnek vermek gerekirse, tahminlere gre zam Nippon Steel'in
maliyetlerini %23 orannda artrmtr. Son artla birlikte be ylda cevher fiyatlar drt misli
ykselmitir.

Piyasa beklentisinden ok daha fazla olan zam, dnya ekonomisindeki yavalama sinyallerine
ramen, in gibi kalknmakta olan lkelerdeki demir-elik talebinin gl olmaya devam
ettiini gstermektedir. Yksek fiyatlar en ok demir cevheri rezervlerinin byk bir
blmn ileten Vale, Rio Tinto ve BHP Billiton (son ikisi ngiliz-Avustralya irketidir) gibi
irketlerin iine yaramakta bu durum da irketlerin pazarlk gcnn ne kadar artm
olduunu gstermektedir. BHP Billiton, Rio Tinto'yu satn alma giriimde bulunmu, bu da,
bata in demir-elik reticilerini endielendirmitir. Yeni fiyat endielerin doruluunu
kantlamtr. Birlemeye kar muhalefetin younlamas beklenebilir. Artn bir blmnn
demir-elik rnlerine ve tketicilere yansmas beklenmektedir.
4.2. ALMNYUM PYASASINDA N FAKTR
Dnya rafine alminyum retimi genelde tketimden daha fazladr. Rusya balca alminyum
reticilerinden biridir. Sovyetler Birliinin dalmasndan nce Rusya tarafndan retilen
alminyumun byk ksm isel olarak tketilirdi. Sovyetlerin dalmasndan sonra Rusya
Federasyonunun ekonomisi zayflam, lke parasnn deerini artrmaya ihtiya duymutur.
Bu da Rusyada alminyum tketimindeki byk dle sonulanm ve lke, retiminin
ounu ihra etmeye balamtr. Bu piyasada fazlalk yaratm ve fiyatlarn dmesine neden
olmutur. Rusya 1996da toplam retimin %84,5 ini ihra etmitir. Bu rakam 2005 ylnda
%72ye dmtr. (S&P Raporu 1/18/07)
2000 ylna kadar inin alminyum retimi lke iine ynelikti. 2000 ylnda alminyum
tketiminde ani bir dalgalanma yaanmtr. inin retimi 2000 yl itibariyle 2,8 milyon ton
iken tketim 3,5 milyon ton olarak gereklemitir. in bu dnemde ithalata balamtr. in,
artan talebi karlamak iin 2001 ylnda retimini artrm, ABD ve Rusyann nne gemi,
rafine alminyumda dnyann nde gelen reticisi olmutur. 2001den sonra inin retimi
tketim hzndan daha fazla art kaydetmi ve fazla retimini ihra eder duruma gelmitir.
inin net ithalatlktan ihracat konumuna gemesi alminyum fiyatlarna bask yapmtr.
2000 ylnda inin retimi dnya toplam alminyum retiminin %11,4n oluturmaktayd.
2005 ylndaki oran %24,5 olarak gereklemitir. Dier taraftan, 2000 ylnda inin tketimi
dnya toplam alminyum tketiminin %13,96sn oluturmaktayd. 2005 ylndaki oran ise
%22,5 olarak gereklemitir. Sonuta in alminyum fazlasndan dolay tketimini
retimine uyduramamtr. 2006 yl S&P Endstri Raporuna gre, inin 2006 yl Eyll
dnemindeki ihracat 2005 yl e dnemindeki 590 bin tondan, 550 bin tona dmtr. Sz
konusu dnemde %16,8lik arta gre bu d %18,8lik tketim artndan kaynaklanmtr.
inin alminyum endstrisi, Mart 2007deki %37,6lk retim artna paralel olmayan bir
grnt gstermitir. Gl i talep, arz arttrm ve nispeten dk fiyatl almina, bu artta
ana katky salayan bir kalem olmutur.

ALMNYUM RAPORU
ORTA ANADOLU HRACATI BRLKLER GENEL SEKRETERL 25
International Aluminium Institute rakamlarna gre inin almina retimi 2006 ylnda 13,7
milyon ton iken, 2007 ylnda %42 orannda artarak 19,5 milyon tona ulamtr.
Alminyum retimi 2007 yl Mart ay itibariyle %37,6lk artla 963 bin tona ulamtr.
2007 ylnn ilk 2 aynda alminyum rnleri ihracat %100den daha fazla artmtr. Ancak
yine de bu, toplam retimin kk bir parasn temsil etmekte, artan yerli tketimi
gstermektedir. in u anda dnyann 2. byk alminyum kullancsdr. inin hzl
ekonomik bymesi, inaat, ev gereleri ve otomotive ynelik metal talebini krklemektedir.
China Non-Ferrous Industry Analysis Raporuna gre alminyum endstrisi inde ciddi
bir bolluk ierisinde olup, bu endstrideki ekonomik lekten yoksun ve dk etkinlikle
alan pek ok firmadan olumaktadr.
inin retimi dnyaya ayak uydurarak art eilimine girmektedir. inin alminyum
retimindeki yllk art oran, dnya toplam alminyum retimindeki %4,83lk orana
kyasla, 1996 ylndan 2005 ylna kadar %17,9dur. Dnya alminyum tketimi %4,8e
kyasla inin alminyum tketimi 1996-2005 dneminde %14,3 olarak art kaydetmitir.
Gelecekteki alminyum fiyatlar, inin rettii alminyumu tketip tketmemesine baldr.
in hkmetinin ihracat azaltmak iin ihracattaki %15lik vergi iadesini kaldrm ve
alminyum ihracatna %5 vergi koymu olmas denizar satlar, 2006 ylnda i pazara
yneltmeye yneliktir. Ancak indeki artan retim ve den kullanm miktarnn daha dk
alminyum fiyatlarna yol amas muhtemeldir.
5. SEKTR SORUNLARI
Enerji maliyetleri

Sektrde zellikle ihracata ynelik alan firmalar, yksek enerji maliyetleri nedeniyle
rekabette zorlanmaktadr. hracatlarn artrmak isteyen firmalar, enerji maliyetlerinin
drlmesi iin aba harcamaktadrlar. Hammadde asndan %75 yurt dna baml olan
sektrn, ihracatta yakalad baarl k srdrebilmesi ve i pazarda daha etkin hale
gelebilmesi iin sorunlarna zm bulunmas gerekmektedir. Enerji maliyetlerinin
drlmesi sektr iin nem tamaktadr. Sektrde, enerjinin daha dk fiyatlarla temin
edilmesi gerekmektedir.

Hammadde

En az enerji maliyetleri kadar nem tayan bir dier sorun ise hammaddede yaanmaktadr.
Yurt iinde birincil hammadde kayna olan Seydiehir Alminyum Tesisleri'ne yaklak 18
yl nce karar alnan kapasite artrm ve modernizasyon yatrmnn yaplmamas nedeniyle
sektr hammadde temininde byk lde da baml bir yap sergilemektedir. Hammadde
ihtiyacnn %70-75'lik blmn ithal eden sektr, Seydiehir Alminyum Tesisleri iin
yatrm beklemektedir.

Finansman Sknts ilik Maliyetleri

Alminyum sektrnn yaad bir dier sorun ise, finansman sknts ve iilik
maliyetleridir. Sektrde dier maliyetler gibi iilik maliyetlerinin de aaya ekilmesi, en
azndan asgari cretten vergi alnmamas zm olarak gsterilmektedir.

ALMNYUM RAPORU
ORTA ANADOLU HRACATI BRLKLER GENEL SEKRETERL 26

Kayt D retim

Sektrdeki ekstrzyon firmalarnn bazlarnn teknolojisi eski olup bu firmalar, kalitesi dk
ekipman ve kalifiye olmayan personel ile kayt d yollara ynelerek retim yapmaktadr. Bu
durum, zaten yurt iinde yeterli olmayan tketim miktarnn, oluturulan olumsuz imaj
nedeniyle art eilimine girememesi anlamna gelirken, bir yandan da ucuz rn talebinin
artmas ve dolaysyla kalite ve standartlardan taviz vermeyen firmalar aleyhine haksz
rekabet olarak alglanmaktadr.

Haksz Rekabet

Sektrde ar-ge ve yeni teknolojilere yatrm yapp yksek kalitede zgn tasarmlar ile kendi
markalarn oluturmu firmalarn rnlerinin kopyalanp rn standardndan ve kalitesinden
dn vererek daha dk fiyatla rn satlabilmesi sektrde haksz rekabete yol amaktadr.

6. SONU

Alminyum bata ulatrma, inaat ve ambalaj sektrlerinde olmak zere yeni teknolojilerin
de etkisiyle kullanm giderek artan bir rn olarak 21. yzyl metali olarak grlmektedir.

Trkiye'de de ulam vastalarnn yapm, alminyum kap, pencere, mutfak eyas, elektrik
enerjisi nakli olmak zere pek ok alanda gemie sahip olan sektrn, kullanm alanlarnn
ve dolaysyla kullanclarnn artmas kanlmazdr.

Mevcut retim tesislerimiz, dnya llerine gre orta ve kk lekli olmakla beraber,
ekonomimizin gelimesine paralel olarak sektrde de gelime grlmektedir. Mevcut
sorunlarn almas halinde, hzl byme salayacak sektrlerimizden biri, alminyum
sektrdr.

Dnyada ve lkemizde birincil alminyum tesisi gndeme geldiinde, arlkl olarak
tkettii enerji tartlmakta, zellikle lkemizde alminyum retiminin uzun vadede
ekonomiye yapt katklarn boyutu gz ard edilmektedir. te yandan, zellikle kullanm
mr dolan u rnlerin defalarca ekonomiye yeniden kazandrlabilmeleri dikkate
alndnda sadece evre ynyle deil enerji dengesi ynyle de alminyumun retim ve
kullanm avantajlar aka ortaya kmaktadr
Enerji maliyetlerinin drlmesi, finansman sknts ve iilik maliyetlerinin aaya
ekilmesi sektr iin nem tamaktadr.
Gnmzde Trk alminyum sektr, byyen ve gelien bir sektr olup ykselen bir
eilimle alminyum yar rnlerini (ara mal) ve eitli dier rnleri Avrupa, Asya ve
Afrika lkelerine ihra ederek nemini ve gelimesini gn getike artrmaktadr.

Kii bana alminyum kullanm gelimi lkelerde 25-30 kg civarndayken lkemizde 5 kg
civarnda olmas ynnden bakldnda, 21. yzyl metali olarak grlen alminyumun yurt
ii tketiminin nmzdeki yllarda art eiliminde olmas olumlu olacaktr.



ALMNYUM RAPORU
ORTA ANADOLU HRACATI BRLKLER GENEL SEKRETERL 27
KAYNAKLAR

Aluminium price in 2006 & 2007, www.alunet.net

Alminyum Sektr Hakknda Bir Deerlendirme, Trkiye Kalknma Bankas A..,
Eyll 2006

Ambalaj ve Geri Dnm, Dr. Sema ZGR

Basnda kan haberler

Industry as a partner for sustainable development, International Aluminium Institute (IAI)

International Aluminium Institute (IAI) rakamlar

Metals : Industrial, Aluminium, ubat 2007, Henry Fund Research, The University of
IOWA

Metal Dnyas Dergisi, Trkiye Alminyum Sektr

Metal Dnyas Dergisi, Trkiye Alminyum Sektr, alminyum kasim 2007.htm

Metal Sektrnde Gelimeler ve Beklentiler: Alminyum, Kasm 2006, TSKB

Metalrji Dergisi 137. Say, Alminyum Raporu, TMMOB Metalrji Mh. Odas,
Alminyum Komisyonu

TALSAD Raporlar

TK Verileri

http://www.aluminyumsanayi.com/aluwebsayfam1.html

http://www.newswiretoday.com/news/17892/

http://www.yapi.com.tr/turkce/Arastirmalar_SektorelArastirmalar_

http://www.yerbilimleri.com

http://www.talsad.org.tr/basinda
(17.06.2006|HrriyetGazetesi,AlminyumEki)