You are on page 1of 28

Vol. 5. Issue 5.

May 2014
(A monthly newsletter of the Zomi Baptist Church)
Editor : Rev. Gin Lam Thang

Na hoih sep cimtak kei ni
(Gal. 6:9)
LAITAI
Zon-olna
Editorial ............................ 01
Midik kimlai mawhsakin .. 02
- N.Tuangpu
Pasian zia leh tong ............ 07
- G. S Pau
Nu aw kong it hi ................ 10
- Dr. Hau Za Cin
Letter to Editor ................. 12
Rev. Kai Cin Mang tawh ... 13
MBF Khoppi ..................... 19
- Rev. S. Chin Khan Tuang
Thu tuamtuam .................... 22
Dahpihna ......................... cover
Edited ! published by Rev. Gin Lam Thang, on behalf of
Zomi Baptist Church at Champhai, Mizoram;
and printed at C. K Press, Champhai,
Mizoram - 796 321, India
Copies - 1,120
Laitai kum khat tatman :
India & Kawlgam ..... ` 50/-
Gamdangte .......... U.S. $ 10/-
(A monthly Newsletter of the Zomi Baptist Church)
RNI. No. MIZ.MUL/2009/29499. Postal Regd. No. MZR 82/2013 -2015
Vol. 5. Issue 5. May 2014
Editor :
Rev. Gin Lam Thang
M.A., B.D.
! +919856274657
Editorial Board :
Upa J. Thawmte
Upa Z. L Thang
Pa K Lang Kap
Pa B. Cin Ngaih Lian
Upa N. K Dal
Business Manager:
Sia N. Cin Thang
! 09615948861
Type setting :
T. Sawm Lian
Circulation :
Pa Thang Khen Muang
Address :
Laitai,
ZBC Office,
Champhai - 796 321
Mizoram, INDIA
Email : zbcindia@gmail.com
Website : zomibaptist.com
1
st
Issue of Laitai : Sept. 5, 1990
Laitai May 2014 1
Editorial.......!
Zomite lakah Lai tawh Pasian gam nasepna limci zo nai
lo, thahat zo peuhmah lo, bang hang hi ding hiam? A manphatna
i theih loh man maw, ahih kei leh sum leh pai kicin lah man hi
zaw ding? Mission lama nasepna hiang khat upna kamciam a
kibawl ciang, kum khat sungin mimal khatin ` 100/- sanga
tawm zaw lo kamciam bawl thei zel hi. Innkuan khat in ` 1000/
- sang tawm zaw lo mission adingin piakkhiat phamawh kisa
lo hi. Tua mah bangin lai tawh mission nasepna zong lim bawl
thei leng khantohna leh mainawtna tampi kingah ding hi.
Laitai khetman bu (copy) khat ciang ` 5/- hi a, khasim
kikhensak ahih manin, kum khat sungin ` 60 (5x12=60) kibei
hi. Tua lai takin Laitai tatman Rs. 50/- kiciangtan hi. Pawlpi
in kum khat sungin Laitai bu khat ciang ` 10/- ta suplawh in
kikhen khia cihna hi. Laitai bu 1000 val kikhen a, tua ahih
manin ` 10,000/- val kisum cihna hi. A khet man bek hilo,
khasim in a puak man leh a khak khiat man zong bangzah hiam
kizang lai hi. Tuate tawh gawm khawm leng tul sawmnih/thum
bei ding hi.
Laitai a kibawlna hang pen thu leh la lamah mainawtna
ding, Zolai puahna leh zunna ding, thu leh la khatpeuh kizaktuah
ding deihna leh ngimna tawh kibawl hi. Sum met um hileng
suplawh liangin kikhenlo ding hi. I lai leh ipau puahna dingin
kum khat sungin ` 100/- bek nangawn piak ding haksa i sak
pen i ngaihsut taktak loh man bek hi. Itna tak tawh i lai puah
hileng kum khat sungin ` 1000/-piak ding haksa lo ding hi.
En puah in zun kei leng kuan i Zolai hong puahsak in hong
zunsak ding hiam?
Zolai puahna leh zunna bek hi loin, Pasian thu nungta
pulak khiatna, hawm khiatna zong hi lai hi. Mimal khat ciat i
hanciam kei leh lai tawhPasian gam nasepna limci zo lo ding a,
kizawmlawh thei ding hi. Tua lai takin minam dangte khang sem
ding a, mite engin i om kha ding hi. Hanciam thak ni.
2 Laitai May 2014
MI DI K KI MLAI MAWHSAKI N OM
(Luka 23:13-23)
- N. Tuangpu, Aizawl
Gentehna khat gen masa leng : Tui kia khat a honkhia dingin
tui kia lo khat kisam hi. Limlang man sian nadingin vanzat/puan
siangtho kisam hi. Thongkia khat bail dingin mawhna/Case nei lo
khat kisam hi. Tua mah bangin mawhneite suahtak nadingin
mawhnei lo kisam a, tua bang ding leitung mite lakah om lo ahih
manin Pasian mahmah mihing in hong piangin pumpi taksa neiin,
an ne tuidawnin, kiniamkhiatin leitungah hong pai hi. Amah midik
ahih manin nang leh kei mawhna kipuasak hi.
1. Jesu a mawhsak mite -
Farisai , Saddusi leh Herod
pawlte : Farisaite leh Saddusite
pen Mat.3:7 ah Johan in no
mualtan suante a cihte ahi hi.
Judah biakna sungah pawlpi
thupipen nihte Farisaite leh
Saddusite hi.
Farisaite pen Judah
biakna makai pawlkhat hi a,
Thuci am Lui l eh Thukham
mihingte khiattawmnate kiplet
uh hi. Thukham leh amau khiat
tawmnate manna thupisak uh
a, hotkhiatna hi ci uh hi. Biakna
pen a puatham hi a, a sung
lamah Pasian mi hihna lungsim
nei l o uh hi (Mat .23:25).
Amaute pianzia a hoih l oin
kingaihsun zo lo uh hi. Jesu leh
a thuhi l hnaah bi akna pen
lungsim leh kha thu hi a, Lai
Siangtho thupiaknate tungah
thumanna kisam pen hi, cihte
langpan uh hi.
Saddusite pen Pasian thu
upna pan a peengte hi a, amau
hun lai-a a piang na lamdangte
nialin, thukham a kiplet bang
danin om napin, thuhilhnate nial
uh hi . Thawhki kna thu,
vantungmite, na lamdangte, sih
theihlohna leh hong pai ding
thukhennate nial uh hi. Amaute
nuntakzia pen zulhtatin leitung
vai uh hi. Amaute pen Jesu
Khris a bawlsiate hi lai uh hi
(Mat.16:1-12). Nungzuiten
khomun puakding mangngilh uh
a, Jesu in, Farisaite l eh
Saddusite silngo na tangun
(Fari sai te leh Saddusi te
thuhilhna na tangun) a cihna hi.
Herod pawlte pen hazatna
lungsim a nei , midangte
khantoh ding a haza mite ahi uh
hi. Hibang mite in midik Jesu
mawhsak uh hi. I kineihkhemna,
i puatham lungsim leh Jesu
nasep thupite i nialna, i saan
Laitai May 2014 3
theihlohna, i kiphatsakna leh
hazatna lungsimte midik kimlai
Jesu tungah kisuan hi.
2. A kimawhsaknate -
Sabbath tang lo, Dawi vei,
Pasian zahko, Pasian biakinn
zahtak lo, Judah kumpipa hing
ci (Mt.26:61, Jn.2:19).
Thuzuau teci tampi hong pai
uh hangi n, Jesu thah theih
nading teci muzo lo uh hi
(Mat.26:60). Biakinn cih pen
Jesu in ama pumpi biakinn a
cihnopna hi (John 2:21). Hih thu
zong Jesu in, leitung kumpi gam
hi lo a, Kha kumpi gam a gen
ahi hi (John 18:36).
3. Judahte ngeina khenga
Jesu tunga gamtatnate :
Judah ngeinaah zan hunin
sihna khop mawhna kikhen ngei
lo a, thukhen zumah a theihpih
di ng zongtawm ngei l o,
thukhenmang in thusit thuakpa
mawhna zongtawm ngei lo, Jesu
in mawhna a neih kei leh a
mawhsakte thuak ding.
Judahte bek hilo minam
khempeuh tan ding ahih manin
leitung ngeina tawh vai kihawm
thei lo hi. Tua manin nang leh
kei hong huam thei hi.
4. Rom thukhen mang mai-
ah: Rom thukhenmang pen
leitungah a kisaktheihpih khat
uh ahi hi. Pilat i cih pen Rom
mi te Ukpipa hi . A dahhuai
khatah thuman-thutak l eh
diktatna tawh nasem ngam lo,
leitung ki-ukna vai bulphuhin
biakna thukhenpa hong suak hi.
Thu-um mite in Pasian kammal
leh leitung vaite gawmkhop
khak hetloh ding kisam hi. Jesu
tungah mawhna mu lo napi a thu
sisak loin, Pilat in Herod Antipas
kiangah Jesu sawl kik leuleu hi.
Herod i cih pen lungsim gitlohna
tawh kidim tuiphumpa Johan a
thatpa hi. Herod in a galkapte
tawh Jesu simmawhin zahkoin,
bawlsia uh a, puansan a silhsak
khit ciangin Pilat kiangah paisak
kik hi. Tua ni-in nidang a kiho
thei lo, Pilat leh Herodte kilem
uh hi (Luk.23:12)
5. Tu hun a Ukil ten zong Jesu
tunga thukhenna man lo hi, ci
uh hi. Leitung pi lna tawh
thukhente theih bat hi lo hi.
6. Midik kimlai mawhsakin
om hi : Pasian geelsa ahih man
hi. Eite khialhna hangin Amah
ki liamsak a, eite mawhna
hangin amah kisatnim hi; eite
hong kithuhilhna ama tungah
kisuan a, ama liamma hangin
ei te in damna i ngah hi
(Isai.53:5).
Mawhnei nang leh kei midik
i suah nadingin Midik kimlai
mawhsakin om hi cih telcian a,
midik i suah theih nadingin i
mawhna i khialhna khempeuh
4 Laitai May 2014
Jesu tawh i vui/ i phumkhop kul
cihna ahi hi.
Jesu tawh kivui/kiphum
khawm (Mt.27:57-61;
Mk.15:42-47)
I Topa Jesu kivuina thu a
thupina Lungdamna thu gelh
lite in na pulak ciat uh hi. Tua
bek tham loin Judah mite banah
Khristiante leh Mosolmante in
zong misi a sivui uh ciang a
kiphum ngeite lakah a kilang
deuhte i hi hi. Zomite bang zong
Khristian i hihma peka kiphumte
i hi hi. Nidang lai in Judah mite
suanghawm sung peuhah kivui/
kiphum uh a, Jesu hun ciang
bel innkuan han a tuam neih
zong om ta hi, cih kithei hi. Lai
Siangtho sunga i muh bangin
Jesu luang a lakhiapa Arimathai
khua Joseph in Judah ngeina
tawh misi a uihloh nadingin
limtak bawlin amau innkuan han
dinga suang a khuakah phum
hi, ci hi.
Judahte kivui ngeina pen
misi luanghawm limtak silsiangin
tua khitteh a namtui sathaute
limtak zutin a kam a katloh
nadingi n a mukci p sakin
saihadial tawh hoih tak tuamin,
tua saihadi al kawmah a
namtuite buak zel uh hi. Johan
in Jesu kivuinaah Nikodemas
zong kihel hi, ci hi. Nokodemas
in Jesu luang a uihloh nadingin
mirrah leh aloes paknamtui
kigawm tawi 20 bang a gik hong
pua hi (John.19:38-40) ci hi.
Amau geel in hoih takin Jesu
luang a bawl khit uh ciangin
kuama kiphum nailohna Joseph
hanthakah vui uh hi . Hih
paknamtui hong puakte pen
Jesu hong suah laiin mipil thum-
ten (Kham, Seledi paknamtui leh
Mirrah paknamtui) letsongin na
pia khin uh hi (Mat.2:11). Kham
pen Kumpi cihna hi a, Seledi
pen Siampi cihna, Mirrah pen
uihtheihlohna cihna hi. Jesu in
Kumpi leh Siampi ahihna pen a
nuntakzia in hong hilhcian khit
ciangin (miten uih a sakloh
nadingin) kivui/kiphum hi. Tua
pen mipilten Jesu suah laiin
hong lakkhol khin hi. Jesu a
kivuina hangin thu-ummiten i
sin ding tampi om a, tuate a tom
thei pen in gen leng;
1. Misi a kiphum lote uih hi :
Rom kumpi in a khailup uh
Judah mi ahi lote kuamah
singlamteh tungpan lakhia ngei
lo uh a, musanete leh gamsate
ann dingin koih uh hi, ci hi.
Si ngl amteh tunga a khai
peuhmah phum ngei lo uh ahih
manin, luguh tam mahmah hi.
Tua mun pen Johan in Lutang
guh mun ci hi. Hih a mun thu-
ah ngaihsutdan nih om hi -
Adam Luguh kiphumna mun
ahih man hi, cih leh pawlkhat in
Laitai May 2014 5
a mual om danin Luguh tawh
kibang ahih man hi, a cipawl om
hihtuak hi.
A mun mi ntapna hang
bangbang hi ta leh, Rom mite
in hih munah mi tampi khailum
uh a, phum ngei lo uh hi Tua
manin a mualkuami n uih
mahmah hi, ci hi. Tua ahih
manin a uihloh nadingin Jesu
kivui/kiphum zaw hi, ci uh hi. Hih
kiphumna thu pan tulai thu-
ummi tampite nuntakna-ah
midangte adinga a namtui lo leh
mi pahtaakloh kitamzaw hiam
cih huai hi! Piangthak, kha-mi
banga kineite, pawlpi makaite,
a lam thei pawlkhatte,
thungetna, pi akkhiatna l eh
nasepna a kipia mahmah Jesu
tawh ka sikhawm hi a cite ki-
enpha dih ni; Midangten namtui
hongsak khol kei leh Jesu sihna
bekah sikhawmin a kiphumna
ah kiphum khawm lo i hi kha
diam? Sikhawm kici napi, a
kiphumna-ah kiphumkhawm kha
lo i hi diam! ? Jesu tawh
sikhawm i hih leh i kiphum khop
kul hi. Jesu tawh kiphumkhawm
lopi a, a tho kik i hih khak leh
mi dangten uih hong sai n,
kihhuai hong sak ding dahhuai
mahmah hi. I mawhnate nin-in
uih ahih manin phum kul hi.
Tunii n, Kei Jesu tawh ka
kiphum khin hiam? Sikhawm
napi ka kiphumkhop kei leh
miten uih hong sa ding hi cih
thupingaihsut leng deihhuai hi.
2. Mawhna phum nading han
koiah : Johan in en un leitung
mawhna puakhia Pasian Tuuno
(John.1:29) ci hi. Pasian Tuuno
leitung mawhna puapa in i
mawhnate koi-ah paipih ding
hi am? Jerusal em ah maw?
Bethlehemah maw? Hi lo e,
han-ah paipih ding a, tua hanah
phumcip ding hi. Ahih leh han
koi-ah om? Joseph han va zong
kik ding i hiam!? Mawhna nusia
in a thokik hing a kicite kien pha
dih ni. Koi lai-ah kiphum a, koi
lai pan thokik ka hiam cih zong
kithei mel loin, thokik kici napin
a mumangpi i hih khak ding
dahhuai mahmah hi. Joseph in
Jesu koi-ah phum a hiam? Ama
hanah phum hi. Eiten Jesu
koiah phum ding i hiam?
Hanthak eimau han ngiat-ah
Jesu Khris tawh i leitung
mawhnate i phum khit ding hi lo
diam? Aihkeh midangte han
di ng peuh buaipi hi n, va
phumphumin, ei han ding phawk
kha lo, ei kiphum kha lo ding
maw!? Hi lo e, tuabang i hih
khak leh lungkhamhuai
mahmah ding hi.
3. Phum dingin hansan kul
hi: Jesu luang Pilat kiang pan
ngena a vui/phum Joseph pen
mi hau khat ahih banah
6 Laitai May 2014
Sanhedrin member khat ahi hi.
Sanhedrin member khat hi napi
tua banga mipite mudah Jesu
luang a nget ngam pen thu-
ummite etteh dingin hangsanin
pahtakhuai mahmah hi. Bang
hang hiam cih leh zingsang
lamin Judah mipiten,
Singlamteh tungah khai un ciin
awng ziahziah uh hi. Tua Judah
mipiten hong bangci muh ding
ci h ngai hsut ding leh,
mitmeiven ding tampi lakah
hangsan taka Jesu luang ngen
a, hoih tak bawl a ama han
ngiata a phum ngam pen thupi
in pahtakhuai mahmah hi.
Hi bangmah in Jesu nung i
zuihnaah na hoih sem dingin a
kulna munah hansan kisam hi.
Khat veivei ciang mi thuman leh
mi muanhuaite mi ginalo peuhin
kingaihsunzaw thei mawk hi.
Upna tawh hangsan taka a
kalsuan miten mihai hih zong
kithuak kha zaw thei mawk hi.
Zomite sungah zong thumanna,
cihtakna, sianthona, muan-
huaina leh hansannate kisam
mahmah hi hang. Joseph
banga thumanah hangsan taka
huh kulte huh a, zumpih kulte
zumpi h a, a l ungdamte
lungdampih, a pahtawihuaite
pahtawi ngam mi kisam
mahmah hi hang. Hansungah i
mawhna l eh i khiahnate
phumcip a, a thokik a thak
nuntakna pan Jesu hoihnate
midangte muh a i lahkhiat/i
nuntakpih ding thupi hi.
Kalvary mual khang deuh
ci ang khawngbek a zui
Khristiante hi loin, i mawhna
phumcip dingin han dong a zui
ngam i hih ding deihhuai hi.
Banghang hiam cih leh mawhna
phumcip cihpen mawhna tawh
ki zom/ kithuah nawnn l o,
mawhna nusia cihna hi. Jesu a
khailumte zong Kalvari mual
ciang bel nawh tun mahmah
ding uh hi. Mi gilote tun ngamna
ci ang bek a tung ngam
Khristiante hi loin, mawhna
phumcipna mun dong a tung,
mawhna a phumcip ngam leh a
lipkhaphuai han a nawk ngam,
tua han pan nuntakna thak tawh
a thokik Khristian i hih ding thupi
mahmah hi. A kiphum lo misi
pen uih mahmah hi. Ei thu-
ummiten hankhuk nawk suak a,
tua hanah i mawhna i khialhna
teng nusia a, namtui taka Jesu
nung a zuite i hih ding deihhuai
mahmah hi. Tua dingin nang leh
kei i tna laigi l tawh hong it
mawhna nei lo Jesu mi dik kim
lai mawksak in om cihna hi.
Mimal kim Topan thupha hong
pia hen. A men!.
(Hih thu pen Upa Hang Thawn
Tuang @ N. Tuangpu, Aizawl ZBC
in April 19, 2014 (Thawhkikma
zan) a a thugen ahi hi)
Laitai May 2014 7
1. A manlahte sam
Pasian zia khat in a manlah
tata sam dihdih hi. Elijah a laih
dingin bawngtal kap 12 tawh lo
kho-in a manlah mahmah Elisha
na sam dihdih hi (I Kum 19:19).
Israel makaipi dingin Midian mite
muhloh dingin leenggah sukna-
ah mangbuh satin a manlah
mahmah Gideon na sam dihdih
hi (Tkte 6:11). Topa Jesu in zong
a nungzui dingin Galilee tuili-ah
nga bengin a manlah mahmah
Simon leh Andrute unau va sam
dihdih hi (Mk.1:16). Gunkuang
sungah ngeen khui-in a manlah
mahmah Jakob leh a nau
Johante zong va sam dihdih hi
(Mk 1:19).
Mi pawlkhat in pilna sangpi
nei uh a, maban dang zong nei
tuan lo napi, Pasian in na sam
tuan lo veve thei hi.
2. A pil lote teel
Pasian in lungpilte a
zumsak nadingin leitung mihaite
PASIAN ZIA LEH TONG
- G. S Pau, Tedim
David in, Topa aw, na zia na tong thei in hong bawl inla, na
lampite hong hilh in ciin thu na ngen ngiat hi (Late 25:4). Mikim
in zia leh tong khat tek kinei a, ahi zongin khat leh khat i zia i tong
kibang khin khol lo hi.
Mihing bek hi loin Pasian in zong zia leh tong mah na nei a,
tuate pawlkhat a tomin en dih ni :
a teelkhia hi (I Kor. 1:27a). Topa
Jesu suahna thu a za masapen
leh a thei masapen in pilna a nei
lo tuucingte hi a, vantung mi in
a va koh ngiat ahi hi (Lk. 2:8-12).
Peter pen pilna nei lo, ngabeng
khat hi lel napi, Pentekost ni-in
ama thugenna tungtawnin mi
3000 tak piangthak venvan
mawk hi (Sawl. 2:41). Nungzuipi
12te zong pilna a nei lua na om
khol lo uh hi.
US gam khanlawh nading
a Pasian mizat ahi DL Moody,
tuhun laitak liana Pasian mizat
minthang Benny Hinn cihte a
kipan khanlawhna lianpiteah
Pasian mizatte i et ciangin
laitan nei tum lo, a kipumpiak
gawp teng peuh ahi uh hi. US
gamah university minthang pipi
a phuankhia Bob Jones, Oral
Roberts, leh Kenneth E. Hagin
i cihte in zong laitan nei lo uh
hi. Pasian in a kulna tawh
kizuiin a pil lote piltawmsak lel
8 Laitai May 2014
a, a si am l ote zong siam
tawmsak lel hi.
3. A thanemte zang
Pasian in a thahatte a
zumsak nadingin a thanemte
a teelkhia hi (I Kor. 1:27b).
Samaria khuaah kialpi a tun
laiin khulhpi pua lamah ann
tampi a omna thu kumpipa
kiangah a ko dingin Pasian in
miphak 4te zang hi (2 Kum.
7:9-10). Pasian in leitung mit
tawh i etteh a gina lo, mite
neumuh, kha thu-ah a
hawmthawhhuai, a thanemte
zang thei ahih manin mite in
saan hak sa thei hi.Tua tham
loin a cidam lote leh pumpi
cing lo tata a tum dang deuhin
zang thei lai hi.
Pasian mizatte sungah
Moses danin paumawlte,
Gideon danin namneute, jefthah
danin mite simmawhte, Peter
danin pilna nei lote, Paul danin
pumpi dam lote leh David danin
naupangnote khawng na kihel
kha uh ahih manin mihingte in
telhak kisa-in, kibuaipih thei hi.
4. Lamet bei teh nasep
kipan pan
Pasian zia khat pen mihing
lam pan cih nading thei nawn
loin lamet a bei kiuhkeuh hun
teh nasep hong kipan sese hi.
Kana khua mopawiah mihingte
bawl leenggahzu teng a
beisiang kiuhkeuh teh Jesu in
tui pen lenggahtui suaksak pan
se hi (Jn. 2:7-9).
I pilna i muan lai teng, i
hauhna i suanlai teng, ulian
khatpeuh i muan lai teng Pasian
in ei tungah bangmah hong
sem nai lo hi. Mihing lam pan i
muan i suan ding a om nawnloh
hun ciang, siavuante in hong
bawlzawh nawnloh hun ciang,
beem (zero) dinmun tungin
lamet a bei kiuhkeuh hun ciang
Topa nasep hong kipan pan hi.
5. Lawhcinna en loin, cih-
tak na en zaw
Mikangte paunak khatah,
Mihingte in a lawhcingte
pahtawi uh a, Pasian in ahih leh
a citakte pahtawi hi (Man
crowns sucess, God crowns
faithfullness) cih khat om hi.
Pasian in i nasepna (doing)
hong en lo a, i hihna (being)
hong enzaw gige hi.
Khatvei Billy Graham,
Reinhard, Benny Hinn, David
Yonggi Cho cihte tawh i kitehkak
khak teh i lung hong kia diaidiau
thei a, Pasian nasep bang
kitawp nuam zaw liang thei hi.
Ahi zongin Pasian in i lawhcinna
hong en loin, i cihtakna hong
Laitai May 2014 9
enzaw a, i cihtakna zuii n
thaman hong pia cih i tel ciangin
tua in tha tampi hong guan hi.
6. A zekai tawh kibang napi
a hun lap veve
Pasian zia pen a zekai
tawh a kibat hangin a hun lap
veve den se hi.Tua pen mihingte
in kingak zo lo thei hi (2 Pet. 2:3)
Pasian in Abraham thupha
ngah dingin samkhia napi,
Abraham pen tawlpi khat sung
puanbuk sungah na teeng veve
hi.Joseph in kumpi suak dingin
mang man napi, tawlpi khat
sung thong na kia veve hi.David
zong kumpi dingin sathau a
kinilh khit teh kumpi tokhom
tungah na tu pah nai lo a, tawlpi
khat sung gal na tai niloh
hi.Hihte pen a hun cing nai lo hi
bek a, a hun a cin teh Topa gen
bangin tangtung veve hi.
7. Suakta takin deih hong
teelsak den
Pasian in a thuneihna tawh
mihingte hong ukcip gawp ngei
lo a, suakta takin eima deihna
hong teelsak den hi. Pasian in i
maiah nuntakna lampi leh sihna
lampi koih a, ei deih zawkzawk
i teel ding ahi hi (Jer. 21:8). Tua
mah bangin i maiah nuntakna
leh hauhna, sihna leh siatna koih
a, tua zong ei deih zawkzawk
mah i teel ding ahi hi (Thkna
30:15). I teelsiam leh eimah a
kihampha, i teelkhialh leh eimah
a kihamsia hi ziau lel a, Pasian
ngawh theih hi lo hi.
Lungdampihna
Evan. Thang Lian Go in Timothy Bbible School &
Seminary, Tedim, Myanmar panin Bachelor of Religious
Education (BRE) hoih takin zo thak ahih manin
kilungdampih mahmah hi.
CMBC in ZBC Aizawl Pha
May 2 - 4, 2014 hun sungin Tedim a Cope Memo-
rial Baptist Church (CMBC) Youth Director Siamah Nian
Ngaih Niang leh Mission Director Sia Kai Mung
makaihna tawh khangno mi 51 in Aizawl ZBC pha a,
hun nuam takin zang khawm thei uh cih thu kiza hi.
10 Laitai May 2014
South Korea ah tembawpi
tuahsia sungah Danwon High
School sangnaupang 330 tuang
uh hi. Amau pen Incheon khuapi
pan tuikulh Jeju hawh ding,
khuadak dinga pai ahi uh hi. A
tembaw uh a tum ding laitak in
naupang khat in a nu kiangah
thu khak a, sms text message:
"Nu aw, hih pen kong it hi cih
ka gen theih hun nunung pen
hikha ding hi. Nu aw, kong it
hi," ci hi. A nu in a tapa gennop
tello ahih manin, "Banghang in
maw bawi?" ciin thukkik pah hi.
A dawnkikna ngahpah lo ahih
manin a nu in, "Ken zong kong
it den hi," ciin khak kik saisai
hi. A sawt loin a tapa pen Sewol
Tembaw tuahsia sungah a tuang
ahih lam thei a, tuni-in ni thum
phazo a, a tapa tembaw tawh tui
sungah a tumsuk pen hing maw,
si maw kithei lo, kimu nai lo hi.
Nu leh pa itna thu gengen
leng a manpha semsem ahi hi.
Na nu na pa itna thu na gengen
hiam? Na hilhhilh man hiam? A
kithuk theih nawnloh ciang na
gen tamzaw kha diai. Mihing 900
NU AW KONG I T HI
- Dr. Hau Za Cin, Singapore
Nu aw, hih pen kong it hi cih ka gen theih hun nunung pen
hikha ding hi. Nu aw, kong it hi...
Banghang in maw bawi?.... Ken zong kong it den hi.
tuan theihna ding tembaw
sungah mihing 470 bek tuang
ahih hangin a paina ding mun
uh tung man loin a tembaw uh
tuahsia kha hi. Sangnaupang
330te khuadak dingin tuipi
tungah nuamsain a zin hialhial
uh ahi hi. Khuahun vot hiuhiauin
nuam mahmah a, khuadakna
dingin hun nuam ahi hi. Ahi
zongin a lametloh uh leh a a
mumang sung nangawn vuah a
tuah noploh ding uh thu a tuak
kha uh hi.
I nuntakna pen eima
hihtheihzahin kikemin kidawmin
kikhoi-in, zatui zaha tawh kienzo
himah lehang i nuntakna tung
taktakah thunei pen ei i hihloh
lam kimu thei hi. I mailam i
genkholh theihloh, i muhkholh
theihloh dan hong langsak hi.
Sangnaupangte leh a sungah
tuang midangte zong a tup a
sawmna tuikulh tung ding,
khuadak ding, nuamsa taka inn
tungkik dingin kingaihsun kha
ding uh hi. A nu in a tapa laikhak,
thukhak pen a deihna nangawn
tel man loin a tapa a patau ahih
Laitai May 2014 11
lam thei lo hi. A nu in a nungtheih
ciangin bangzah in a lungsim a
na tam maw?. A tapa tui in a
kawng ciang, a awm ciang, a dip
ciang, a ngawng ciang, a nak
ciang, a mit ciang, a sip ciang
tup suk hiaihiai in bangteng a
ngaihsun zen tam maw... khasiat
huai in lungzuanhuai a, nakpi
takin mulkimhuai hi.
Tua naupang in patauhna
lianpi si ding maw hing ding cih
a theihloh laitakin a nu phawk
velval hiding hi. A nu simloh a
pa zong om kha ding hi. A
sanggamte zong om ding hi. A
lawm a gual zong tampi om kha
ding hi. Ahi zongin a nu phawk
velval sese hi. A ngaihsutna
masa penpen leh a nunung
penpen a nu tungah om himawk
hi. Mihingte i lungkham luat
ciang, i dah luat ciang, i gim luat,
i heh luat, i haksat luat ciang i
phawk masak penpen i pianna i
nu na himawk hi. A nawitui tawh
hong vak a, hong tawi a, hong
pom a, hong kawi a hong pattah
a hong huaipen i nute na
himawk hi. Hih tembaw
tuahsiatna tungtawnin i phawk
velval ding thu khat hong om hi
ciin ka ngaihsun hi. I hopih theih
lai, i ki-it theih lai-in i pianna nu
leh pa i it ding, i zahtak ding, i
khual ding, i et ding, i kep ding
ahi hi. I omkhop hun ding pen
leitungah tomcik hi a, i kikhen
khit vanglak ciang hih leitungah
a kimu nawn lo ding i hi hi.
Youtube ah tunai in "The
Toughest Job in the World" cih
khat hong kikhah hi (http://
w w w . y o u t u b e . c o m /
watch?v=HB3xM93rXbY). Tua
san ah "Nasem ding mi kideih
hi" ciin kitangko a, a sem utte in
ngetna khiat theih hi, ci uh hi.
Tua leh mi tampi in ngenin
kuateng in semthei ding cih a
teelna uh interview video takpi
kibawl hi. Nasem ding mi pen in
sun tawh zan tawh nasep khawl
ngeilo ding a, sun tawh zan tawh
a tamzaw dingsa in nasem ding
a, tut hun ngah mello ding hi.
Annek hun ding zong a seppihte
tawh a kitonin nekhawm ahih kei
buang leh a tuam a annek hun
kipia lo ding hi. A khasum ding
zong omlo a, a mawkna in a sep
kul ding, kum nih sung bang a
mawkna in a sep phot kul ding
hi, kici hi. Tua pen a sem mi
tampi omkhin a, tuate pen kua
dang hilo in - NU te hi ciin a
tawpna ah pulak uh hi. Interview
ah kuante in a zak uh ciangin a
dipngek uh na liangin NU te in
hong itna a liatzia leh ei adingin
a nak sep dan uh, a gimzia uh
tel uh ahih manin khasia liang
uh hi.
Nute Ni hong tung pah ding
hita a, nute itna thu a gen manlo
a hun bei zangzang tampite
12 Laitai May 2014
pammaih mahmah hi. Tuni in na
nu kiangah itna thu na gen khin
hiam? Na gen ngei hiam? Na
gengen ut hiam? Na gen theih
nawnloh hun, na nuntakna, ama
nuntakna nitum bangin a tum
hun, na tuanna tembaw - na
leitung nuntakna a bei hun hong
tung leh na samkik thei nawn kei
kha ding hi. "Nu aw, hong it ing"
ciin na gen theih lai-in am in,
hanciamin na itna pulakin
genkhia mengmeng lo ding na
hi hiam. I tuanna tembaw ciat ni
khat ni ciang a tum ding vive i hi
hi. Nute hong itna mangngilh ngei
kei ni. Topa in nute thupha pia
kim ciatta hen.
Letter to Edi tor
To
Editor, Laitai
Laitai, ei lai, ei pau teekteek tawh a kigelh sim ding ka mit
mahmah tawh hong musak Pasian min ka phat masa hi.
Pasian min tawh neih man hi lo a, Khris itna hanga kiphal
taka Laitai, keima sim dinga hong sponsored sanggampa
tungah zong lungdamna lian lua hi.
Laitai sim nuam ka sa a, pulpit dongah Pasian thu
tangkona-ah keima adingin tha hong guan mahmahin nuam
mahmah hi.
Koi mun peuhah om leng zong eima pau tawh zak leh
theih pen nuam mahmah hi. Pasian in minam khat ding a
hong siam hi; zum kei ni. I minam, pau leh ham zumpih
leng hong Bawlpa a zumpih hi kha ding hi hang. A tam sem
pekhia thei ding leh a sem khia zo dingin Topa in ZBC thupha
hong pia zelzel ta hen.
Upa P. Thangngaihmang
Khawkawn, Mizoram.
Laitai May 2014 13
BOM Founder & President
REV. KAI CIN MANG TAWH KIHOLIMNA
Zosuan Tuailai Khawmpi zanga Tedim khua-ah ka om sung, June 7,
2013 zingsangin Tedim a tagah leh mi gentheite a khual, itna tak tawh a kem
Rev. Kai Cin Mang B.A.B.S., B.C Min, M. Min, Founder & President,
Bethesda Orphanage Ministry (BOM) tawh kiholimna hun nuam tak, Upa
T. Thang leh Upa Nang Sian Mung kithuahpihna tawh nei thei ka hih
manin lungdam ing (Sawm= T. Sawm Lian, Rev. Mang= Rev. Kai Cin Mang).
Sawm : Hih banga kiholim nading hun hoih nong bawlsak manin
lungdam. Amasa in na nu leh pa min, zi le ta leh hih mun na
tun dan uh nong gen thei diam?
Rev. Mang : Kei zong lungdam ing. Ka pa pen Kai Khan Dal hi
a, ka nu pen Man Ngaih Niang hi. Kum 1956 September 25 in
suakin, kum 1958 in Tedim khua ka tung uh hi. Ka zi pen Pa
Gin Khup leh Nu Niang Za Vungte tanu, Dim Sian Ngai hi a,
kum 1987 in kiteng ung.
Sawm : Na sangkahna tawh kisai nong hilh thei diam?
Rev. Mang : Tedim sangpi-ah tan lang pan tan sawm ciang ka
kah hi. Kum 1975 in galkap ah lutin kum 1977 in ka khawlkik
hi. Kum 1985 in piangthakin, 1986 in Faith Baptist Bible
College (FFBC) ah Lai Siangtho sang ka kah hi. A first batch
hi ung. Ka sangkah lai, a kum nihna (1987) ciang zi ka nei a,
1991 kumin B.A. B.S ka ngah hi. Tua banah kum 2011 in M.
Min zong ka ngah hi.
Sawm : Na lai sim sungin haksa na sak pen bang hiam?
Rev. Mang : Kei pen pu le pa ngeina tawh a khangkhia ka hi a,
dawi kithoihna innkuan pana khangkhia ka hi hi. Ka pianthak
ma-in Tedim kualah lawki makai sem den ka hih manin leh
unau lakah upen ka hih manin ka pianthak ciangin haksatna
tampi om a, ka nu leh ka pa lungkim thei vet lo uh hi. Hong
gen sau pak leng, ka nu leh pate pen Mizogamah a om lai-un
Tapidaw ngeina zong a theisa ahi uh hi. Ahi zongin limsang
(hlimsang) kici pawl a muh uh ciangin tapidaw hih pen ut ngiat
lo uh a, lipkhap uh hi.
Tua bang innkuan sung pana khangkhia ka hih manin,
ka pianthak ciangin Pasian nasep ding bek utin ka nei hi.
Siamna nei lopi-in Pasian na ka sep suak ding ka lungkim zo
14 Laitai May 2014
lo ahih manin Lai Siangtho ka sin a, tua munah zong haksatna
tampi om hi. Siate in Lai Siangtho hong piak khawng uh pen
inn sungah ka lutpih ciangin ka pa in thei lianlian a, inn sungah
zong tawi ngam loin, dai peuhah ka selsim hi.
Ka gensa bangin, ka pianthak ciangin FFBC ah sang ka
kah ciangin, zingsang pai baih kul a, nitak cih hak kul hi. Zing
ann pen ka pai hun ding ciangin min man lo den a, ka cih
ciangin zong annkhing om nawn lo den phial hi. Tua banga
ka hatsatna thu Sia Do Suan Mung in thei ahih manin
hehpihna tawh piada zatin hong zangin, hong huhna hang
tawh kum 4 ciangin degree ka ngah hi. Tua banah ka laisim
sungin Tedim EBC numei hanciam pawlin laikung laidal hong
sikh uh ahih manin lungdam ing.
Ka gennop lianpi-ah, Pasian lamah nakpi takin pan la-in, na
i sep ciangin i lang lamah pang dingin satan in i nu leh pa,
innkuanpihte peuh hong zang hi. Tua pen haksa sa mahmah ing.
Sawm : Aw, thupi ei. Ahih leh na nu leh na pate in tuazah ta in
tapidaw na suah ding hong do uh ci leng, amau a nuntak
sungun a piangthak man uh hiam?
Rev. Mang : Ka nu leh pate in tua banga tapidaw ka suah ding
hong nak dal mahmah uh hangi n, amau dam sungi n
piangthak in tapidaw suak uh ahih manin ka lungdam hi.
Sawm : Ahih leh, hih BOM hong kipatkhiatzia leh hih tawh kisai
tom kim cingin nong gen thei diam?
Rev. Mang : BOM pen kum 1996 Jan 14 in a thu-in kipan photin,
signboard suangin apna nei ung. Ko nupa pen Myomah ah
sai bawlin, tua munah ka teeng pah uh hi. Ka inn sap uh pen
neu lua mahmah ahih manin ka lupna uh leh sai kizom pah
hi. Kha khat khit ciangin naupang khat hong kipia a, tua ka
omna uh inn pen neu lua mahmah ahih manin inn sap ding
dang zongin, inn khat ka mu uh a, a sap hong la loin a
khawnkhongin hong omsak lai uh ahih manin lungdam
mahmah ung.
Pasian in hong it ding mi hong pia a, sawt loin Nu Buah in
Sakollam vengah inn hong leisakin, tua inn pen Siapi Vul Cin
Thang in NGO huhna tawh hong puahsak hi. Kum 2000 panin
tu-a i omna mun pen lei kipan a, innmun 50 bang kilei (mi
hong pia zong om) a, 15 Hectare a zai hi. Mai lamah Pasian in
pha a sak leh lei beh lai dingin ngaihsun ing.
Laitai May 2014 15
Genthei tagah, a kem a don ding om lo, huh leh panpih a
kisam, Jesu in zong a it mahmah naupangte in Pasian itna a
theih nading leh, Pasian deihna banga guihtheih-khamtheih
a zat khakloh nading uh leh, nuntak-khuasuak nading siamna
khatpeuh a neihzawh nading uha pattah pen hih BOM ngimna
bulpi ahi hi.
Sawm : Naupang tawh kisai-in, deihsak tuam (priority) om maw,
ahih kei leh hong kipia peuhpeuh sang lel? Nangpang
bangzah om thei ding cih ciangtan a om hiam?
Rev. Mang : Hih muna om dingin naupang pen a kideih tuam
om mah. 1) Nu leh pa nei lo, a kem a vaak om lote 2) Nu nei
lote 3) Pa nei lote 4) Nu leh pa nei napi, a nu leh pate in kem
zo lo a, hong apte uh cih bang hi. A kipat cilin Pasian nasem
tate zong kikoih hi.
Naupang pen kum 5 12 kikal kila a, amau a ut sung uh,
amau le amau kivak thei dinga a picin ciang uh kikem nuam
hi. College a kah uh leh zong sum le pai bei teng sikhsak
ding; tu banah siamna tuamtuam a ngah theih nading un
hanciam pih ding a sawm hi ung.
Naupang om ding zah tawh kizui-in ciangtan om kei. Ei
kep dinga kilawm hong pai leh, tua pen Pasian in ama kivak
nading leh a kisam tuamtuam tawh hong sulzuih ding hi, cih
upna tawh kal a kisuan hi.
Sawm : BOM in haksatna a tuakte nong gen thei diam?
Rev. Mang : Haksatna bel tam mahmah cih ding hi. Tuate lak
panin Naupang, kep ding a hong kipiate pen, sangkhak
khawng ciangin leh, nasem silbawl thei ahih uh ciangin a tha
uh iplahin hong la om thei a, lo kho ding, singpua ding, leiseek
bawl a Tonsim kiim a sum thalawh ding peuh in deih uh ahih
manin, tua pen hoih ka sa het kei uh hi. Bam cih leh, hih
munah picing lian nai lo uh ahih manin, a paikhiat uh ciangin sum
le pai zeekin, suakta lua uh ahih manin zangkhial thei uh hi.
Nu leh pa pawlkhat in na sem sak lo, ann huan, lo khoh
zong siam lo ciin hong gensia pawl om, na semsak leng, na
limsepsak lua a ci pawl zong om. Tua manin a tawlhuai lua lo
nasep tuamtuam sep kisinsakin, a picingzaw deuh leh a neu
khat ka kithuahsak zel uh hi. Ahih hangin ka huan khawh ding
uh pen naupangte semsak loin midang ka cial zel uh hi.
Tua banah, sum le pai leh a mi mahmah-ah haksatna
16 Laitai May 2014
tampi om hi. Huhna ngah ding baih lo a, sai pana kimu tawmte
khawng tawh kal kisuan ahih manin nek ding neihloh dekdek
hun bang om hi. Ahi zongin a lungdamhuaiah, mite in hong
hehpihin, a vante uh a ba in hong pia zel uh ahih manin
lungdam ung.
Sawm :Tulaitaka BOM kisap lianpen a na ngaihsut bang hiam?
Rev. Mang : Kisap tampi lakah, naupangte limtaka lai a hilh thei
ding om leh tua kisam sa pen ing. Kumpite khasum hong
khan ciangin, mi hoih ngah ding baih lo a, a khasum lah
kumpite aa zah kipia zo lo ahih manin mi hoihte in hih muna
sep ding iplah lo uh hi. A kipia zo mi bang omin, naupangte
itna tak tawh, sum le pai lametna sangin itna a bulphuh om
leh, tua banah khut siamna leh siamna tuamtuam tawh
naupangte a sinsak ngiat ding om leh tua kisam sa pen ing.
Sawm : BOM ii mailam kalsuanzia ding bang geelna om hiam?
Rev. Mang : Ko lam panin tuaci bangin pai ni, ciin geelkholh
luatna zong om kei. Pasian hong makaihna bangbang a pai
ding hi mai hi. Pasian tungah kinga in, pilna lam leh khutsiam
lam sina mai lamah kinei thei leh lunggulhna bel om hi.
Bangbang ahi zongin Pasian bek mah muan leh kingakna
bel in nei ung.
Sawm : Huhna tawh kisai-in, gamdang panin huhna ngah maw,
bangci bangin mi hizah nek le dawn, silh le ten ding vaihawm?
Rev. Mang : UK gama Kids Alive kicite in kum 13 sung hong huh
uh hi. Ahih zongin amau geelna leh kei veina kituak lo ahih
manin kum 2010 panin kizopna ka nei nawn kei uh hi. Tua hi
a, tu dinmunah, Myomah ah sai neu khat ka neih uh pan leh,
mi kiphalte in Pasian a itna uh hanga hong piakkhopte tawh
a kikalsuan hi. Pongman (regular) a huhna a om lo hi mai hi.
Sawm : Na genna panin, Kids Alivete tawh na sepkhop nawn
lohna, amau deihna leh ka veina kituak lo na cih pen nong
gencian thei diam?
Rev. Mang : Amau (Kids Alive)te deihna pen, naupang kepte
pen siangtho ding, cidam ding, pil ding cih ahi hi. Naupang
cidam lo, lungsim hat lo cihte pen sang lo uh hi. Tua banah,
kei pen Tedim khua leh a kiim a amau tawh a kizom khempeuh
a vil (supervise) dingin hong koih ding, khua sungah zum khat
hongin tua muhah hong sepsak sawm uh a, hih munah nasem
midang koih ding uh hi. Amau deihna-ah, naupang cidam lote
Laitai May 2014 17
pen tuam koih ding, ann tuam neksak ding cih bang ahi hi.
Tua bang geelna om ahih manin kei veina, naupang nu
leh pa nei lo, a cidam lo ahi zongin, a lungsim uh a hat kei
zongin tuate khualna tawh a kipan ka hi a, tua ka veina tawh
kituak lo ahih manin, amau sanga lianzaw Pasian muanna
bek tawh, hong huhna uh leh panpihna pen sang nawn loin,
kizopnawnloh ding ka khentat hi.
Sawm : Huhna tawh kisai-in mi pawlkhat pen kuama huh ding a
deih ngiat lo om hi. Nang ngaihsutna nong gen thei diam?
Rev. Mang : I gensa bangin, regular takin huhna kingah lo hi.
Ahi zongin Pasian in a mite zangin tu ciang ann ngawl loin
hong koih hi. Ni simin nek le dawnah Ks. 15,000 20,000 (sa
ne loin) bang kibei den a, Nipi ni simin sa mehsak den ding
ka hanciam uh hi. Sangnaupangte uniform, boot, pencil,
exercise book cih bang kisam den hi. Ei kianga omte pen
mite lakah a hoih lo pen a silh a ten uh a, mite in a simawh
ding kilau ahih manin a hoih theithei kiguan nuam lai hi.
Huhna tawh kisai-in, Pasian in a mite zangin hong huh
nop leh tua pen san dingin ngaihsun ing. Ko adingin ci leng,
ko nupa bek adingin sum le pai zong kisam lua lo ci mai ni.
Ka gil uh pana piang ta zong ka nei kei uh hi. Tua hi a, ko
ading hi peuhmah lo, hih naupangte a huh nuam a om leh
lungdam takin san dingin ngaihsun ing.
Haksat luat ciangin maingap pawkhat tungah huhna ka
nget hun zong om hi. Ahi zongin tuate pen naupangte ading
vive ahi hi. Ken mi tungah huhna ka nget ciangin, keima pumpi
ading peuhmahin ka ngen ngei kei hi. Tua hangin zong mite
in hong theisiamin, hong hehpih uh hi-in thei ing.
Sawm : Naupang tawh kisai, tu laitak bangzah om a, bang kumin
tampen hiam? Tua ciang a sponsor nuam om leh tua lam
bangci ngaihsut ding?
Rev. Mang : Tu laitakin naupang 32 om a, a tampen kum, 2005
in naupang 87 om hi. Nidangin naupang pawlkhat a sponsor
om hi. Ahi zongin tua bang tata khawng a gina loin hong pang
thei uh hi. Tua bang hun ciangin a sponsorte tungah gen
ding tam lo a, nuam het lo hi. Tua ahih manin a neu laiin
kiminvawh kei hen la, tan 10 a zawh uh ciang sivuan, siamah
sin ding khawng ahih uh ciangin min vawh nuam tentan a om
leh kivawh pan leh hoih dingin ngaihsun ing.
18 Laitai May 2014
Sawm : Nangma nungah BOM a vaisai ding mi pattah na nei hiam?
Rev. Mang : Ko sung pana piang ta pen om lo ahih manin hih
dotna pen mi tampi in zong hong dong hi. Ken ka ngaihsutna-
ah, hih pen meltheih u le nau, lawm le gual, pawlpite tawh a
kivaihawm hi lo a, ko nupa veina tawh a kisemkhia ahih manin,
bul hong patpih Pasian in hong nusia lo ding hi, cih upna nei
ing. Mi pattah cih pen, i pattah tata khawng sia nuam un
zawmah lai uh. Tua ahih manin, a kisap hun ciangin Pasian
in hong vaihawmsak ding hi, cih upna ka nei uh hi.
Sawm : Lutolte kianga naupang omte tawh kisai na ngaihsutna
tom cikin nong gen thei diam?
Rev. Mang :Ei Tapidawte lak sangin, lutolte lakah naupang a
tamzawk pen na sa ing. Lutolte kiangah a koih uh ciangin, a
innkuanpihte in satpiang peuh, anntang peuh ngah lawh uh
a, tuate lametna hang bekbek tawh lutolte kiangah a koih om
mawk hi. Mai lamah tua munah a koihna uh hangin, a tate un
bang lungsim hong nei ding cih pen ngaihsuthuai ka sa a, na
ka sa mahmah hi.
Sawm : A tawpna pen dingin, BOM hangin lungdamna tampi na
ngah ding lamen ing; tua laka tawmkhat nong gen thei diam?
Rev. Mang : Veina tawh kisem ahih manin, mi adingin a haksa
zongin lungdamna lianpipi pen ngah ung. Naupangte lakah
Lai Siangtho sangah B. Th. a zosa 10 val omta a, Siamah
(GNM) a zosa khat omin, a sin laitak khat mah om hi. Tomcik
ka behlapnopin, hih pilna siamna sinte a sinkhit uh ciangin
lamet kikna bangmah om lo hi. Amau kisam a sak uh a, hong
etkik uh leh lungdam takin kisang hi.
Tua banah, hih BOM a kipatcil kum 1996 a kipan, hih
mun panin misi khat zong kivui nai lo ahih manin, Pasian in
hong kepna pen thupi ka sa a, lamdang zong ka sa hi. A
tawpna pen dingin, hih ciang hong makaih Pasian tungah
leh, itna leh lainatna tawh sum le pai leh thungetna tawh hong
panpih tawntung mite tungah lungdam ka ko hi.
Address :
Bethesda Orphanage Ministry (BOM)
5/285, Tedim, 03041
Chin State, Myanmar
Ph. No. 09400476720 Email : bommang@gmail.com
Laitai May 2014 19
MIZORAM BAPTIST FEDERATION KHOPPI
Thumasa
Mizoram Baptist Federation (MBF) pen Mizoram sung a Bap-
tist pawlpite leh baptist upna laigil leh ngeina a zui pawlpi teng
kipawlna hi. April 13, 2012 in Baptist Church of Mizoram(BCM)
zumpi Serkawn ah pawlpi nga paikhawmte : Baptist Church of
Mizoram, Lairam Isua Khrista Baptist Kohhran, Congregational
Church of India Maraland, Zomi Baptist Church leh Fundamental
Baptist Church te in MBF phuan uh hi. Pawlpi nga lakpan FBC
khawl a, member thak nih, Evangelical Baptist Convention leh Isua
Khrista Kohhran hong lut thak hi. Pawlpi guk sungpan tuiphum
member 2,50,000 kiim (tul zanih leh tul sawmnga) pha hi.
Khoppi khatveina : MBF General Conference pen kumnih a
khatvei ta (biniel) zat ding hi a, a khatveina BCM pawlpi in inntekna
lain, Dt 25-27 April 2014 sungin Chanmari BCM pawlpi Lunglei in
hong zin do hi. Lapawl teng Biakinnah giakkhawm in, deligate-
teng innah hong khen kawikawi uh hi. Member pawlpi tuamtuam
pan zan giak a pai mi 150 kipha a, kikhawm mi 1500 kiim kipha
den hi. ZBC pawlpi panin President Upa Z K Dong leh Executive
Secretary makaihna tawh Pawlpi taangmi leh ZBC Choir member
teng tawh mi 24 kipai hi. ZBC Choir in la dawng nih hong sa a, a
khat zaw Topa leh zogam a ding cih la bang pen khoppi tawp ni
zan biakpiakna ah hong kingenkik hi. Khoppi sung a lapawl
kingenkik omsun hi a, angtanhuai ka sa peuhmah hi.
Hunzatzia : Khoppi kipat a kipanin sun hun leh zan hun biakpiak
kikhop hunin kizang a, zingsang thunget kikhopna in kizang a,
sunnung Fel l owshi p huni n ki zang hi . Khoppi thubul phuh
Kipumkhatna Johan17:11 siksanin mi tuamtuam in hanthotna
gen uh hi. Thugente leh thulu
Rev Sangchema, BCM Kipumkhatna-Thulu khuh honna
Rev Gin Lam Thang, ZBC Kipumkhatna - Pawlpi pianken
P/p Danis Vanlalthlengliana, IKK Ki pumkhatna - Pasi an
nasepna ding
Rev Dr LH Lalpekhlua, LIKBK Kipumkhatna - Pasian thupha
Rev H Lianngaia, BCM Kipumkhatna - Pasian mission
Thunget kikhopte ah Rev. TC Lalsanghmuna leh Rev. F
Ramdinmawia in hong makaih uh hi. Sunnung Fellowship hunah
20 Laitai May 2014
BCM Central Choir leh Bazar Bial BCM Choir-te in hong makaih
uh a, Rev. C Ngurhnema leh Rev. C Hrangzuala-te in hanthotna
thu tom hong gen uh hi. Consultative Discussion ah thu hoih tampi
kigenkhawm a, maban kalsuanzia ding tampi kitheih lawh hi.
La siam minthang Pasian mizatte: Pensy B. Lalthangliani,
Bethsy Lal ri nsangi , Cr Lal di ngl i ani , Lancy Lal hl umawi i ,
Lalmuanpuii leh HC Lalrinliana-te in phatna la hong sa uh hi. Kikhop
simin BCM Central Choir Lunglei, Chanmari Bial BCM Lunglei,
Chanmari Bial LIKBK Lawngtlai, Lunglawn East BCM, LIKBK As-
sembly Choir Lawngtlai, Rahsi Veng BCM , ZBC Choir, Lawngtlai
Area BCM Choir, Aizawl Area BCM Choir, BCM Serkawn, BCM
Chanmari Lunglei-te in la dawng 30 val tawh Pasian pahtawiin
phatna la hong sa uh hi.
Vaihawmna : Nino ni 26 sunnungin, pawlpi tuamtuam pana
deligate pai mi 33 in vaihawmna kinei a, thukimnate maban zop
dingin Executive Committee khutah kikoih hi. Kum 2016 ciang
Aizawl ah khoppi kinei kik ding hi. Kum 2014-2016 sung makai
dingin hihte kiteel a, Member pawlpite pan Executive Committee
ding mi 2 ta kiseh hi. ZBC Pawlpi panin Upa H. Thawng Pau leh
Upa Gin Za Go te kiseh pah hi.
Chairman : Rev Dr Raltawnga BCM
Chairman Elect : Rev H Lianngsaia BCM
Secretary : Rev Dr L H Lalpekhlua LIKBK
Secretary Jr. : Rev A Z Beirako CCIM
Treasurer : Rev T C Lalsanghmun LIKBK
Fin. Secretary : Upa L Laizika EBC
Hamphatna kingahte : ZBC Choir te lamsap leh annekna Aizawl
leh Lunglei kikal ciah leh kuan a bei khempeuh Upa H Thawngpau
Bawngkawn Aizawlte innkuan in hong sik sak hi. Art & Culture a
Senior Research Officer; Sia Gen Khan Do te inkuan leh Govt.
Lungl ei Col l ege l eh HATIM Lungl ei a l ectural a sem Pa
Sangthuamluaia h/o Nu Man Lian Niangte innkuan in ZBC palaite
an hong nek pih uh hi. Zindo pawlpi in zong khatvei an hong vak
hi. Dt 28-4 2014 Pizing nitak in khoppi simte Aizawl pawlpi in vaitun
kikhop hong neih pih hi.
Ka lungsim hong phawngte
1. Khoppi sungin eima identity ciat tawh Pasian phatna kinei
khawm ziahziaha, Luseite la Aw hnam zawng zawng leh chitin
tawngtin hi, Van Lal nau ang a tahna Kalvari ah an dang chuang
Laitai May 2014 21
lo vecih la hong phawksak peuh mah hi. Mi pau tawh Pasian
biak ding hi loin ei pau ngiat tawh biak ding hi cih hong phawk-
sak lai hi. Biakpiak kikhop sung khempeuh Biakna tau (nekkhop
sabuai) pen zang loin pulpit leh podium(lecturn) bek kizang hi.
2. Nipi sun nung Upa Gen Khan Do in ama Car tawh hong
vakkhiatpih a, Makedonia Khristian thukizakna sung a colum-
nist Dr Lip kici Dr. Hranghrima inn ah Rev. Gin Lam Thang, Upa
Gin Za Go leh Upa Z.K. Dong tawh ka va hawh uh a, amah kum
78 pha khin hinapi, khangno bangin kizemin a hek tangzang
mahmah lai hi. Ka kum a tam hangin thu leh la lamah teek
sawm het keng, Makedonia ah khasum sang loin kum 16 ka
sem khin a, biakna nasepna pen sumbawlnain zat ka sawm
ngei kei hi, sumbawlna a a zang mite zong ka awi het kei ci hi.
3. Zindo pawlpi Lunglei Chanmari BCM Pawlpi kiphuh July 1956,
Tulaitak Inn phazah 413, Milip phazah 2980, Khasim 1/10 ngah
14 lakhs (approx), 2013 pawlpi bup sum ngah 414 lakhs, 2014
Sung 1/10 Zumah sun ding 117 lakhs, Pawlpi thum (3) intuan
sak khin, Biakinn thak project estimate 500 lakhs.
Thukhupna: MBF kipawlna pen minam,pau leh ham khentuam
omlo kipawlna ahih mah bangin, thu hi taleh la hi taleh suakta
takin eima hihna bangbangin Pasian pahtawina kizang ziahziah
thei hi. Hih kipawlna hong khantoh semsem a Pasian zattheih
kipawlna manpha a suah theih nangin kuamapeuh in Pasian
tungah ap ciat ni. A khatveina khoppi hi pan a a kipan ciauciau hi
pan hi. Mailamah Chakmate, Brute (tuikuk), i mipihte leh minam
dangdangte tawh a kipawlkhawm thei semsem dingin i lungsim
puanbukte kek ni.
Nidangin mite ukna nuaiah, a hoihsak ding bekbek uh
sepsawmin, a lungdam nading bek uh kingaihsun hi. Kalsuanna
khat peuhpeuhah lau kawmin kiom a, suakta takin zong hong
bawlpa Pasian nangawn kiphat ngam lo hi.
Tutung MBF khawmpi panin ZBC pawlpi manphatna a thakin
ka phawk hi. Pasian in ZBC pawlpi tungtawnin pau dang a zangte
tawh liangko kikimin hong koih a, pau leh hamah kinuaisiahna leh
kimuhdahna om loin, amau tawh za kimin hong kisang hi. ZBC
pawlpi tungtawna Pasian in pau leh ham, zia leh tong suakta taka
zat theih nading MBF hong bawlsak pen mainawt-a a khantoh zel
theih nadingin thungetna-ah phawk zelzel ni.
~ Rev S Chin Khan Tuang, Aizawl Area Pastor
22 Laitai May 2014
1. Solar ImPulse-2 kici thautui
thun kuul lo Ni tha zanga a leeng
thei Vanleeng kibawlkhia ta ciin
Switzerland gamte in tangko uh
a, 2015 ciang leitung kiimvelin
leeng kawikawi tading ci uh hi.
2. Syria tualgal hanga Leba-
non gam a zuan Syria mipi then
1 (1 million) val om ciin UNHCR
in gen hi. Galtai tam lua ahih
manin UN refugee agency in
Lebanon kumpi adi ngi n
gamdangte kiangah panpihna
ngetsak hi. Galtai tamzawte
naupang ahi uh hi.
3. United States a Texas khawpi
sung Fort Hood munah
galvantawi khat in US Army base
ah galkap 3 kaplumin midang
16 kapliam a, amah zong
kikaplum pah hin US military
thupuangtu in gen hi.
4. Supreme Court a judgete laka
senior pen Justice Rajendra
Mal Lodha in April 27, 2014 in
Supreme Court a Chief Jus-
tice dingin kamciamna la hi.
Kum 65 a pha Lodha in kha 5
sung CJI hihna len ding a, Sept.
27, 2014 ciangin khawl ding hi.
5. Zenhang, Lamka a mi pi
lungkim lote in April 4, 2014 in
Zenhang, Lamka huamsung a
om Apollo Vengah khamtheih
zuakna inn 5te a kizom in
hihsia uh a, i nnsung a
mi 1,000 vaal inn le lo nusiain China gamlamah gaaltaai uh hi.
T H U T U AM T U AM
khamtheih Spasmo Proxyvon
(SP) capsule 37, leh laidal a
kitun Heroin (No.4) pieces 60
haltum pah uh hi. Tua banah
Pul sar Bi ke sungah zong
khamtheih kiselsim mu uh ahih
manin a bike zong hihsia uh hi.
6. Israel PM Netanyahu in
Pal esti ni ante n statehood
ngetna a tawpsan kei uh leh
khauhtakin action lak hiding ci
a, statehood ngetna in Israel-
Palestinian kitanauna siasak
semsem ding ci hi. Palestinian
mite adinga kivaihawm nading
state tuam ngetna pen United
Nati ons tan ci ang dongah
puaklut dinga a om manin Israel
patau hin kigen hi.
7. Meghalaya High Court in
Apri l 12, 2014 a thusuah a
bawldanin, state capital Shillong
khawpiah Meghalaya Urban De-
velopment Authority in ngeina a
neih bang leh mipite bit zawk
sem nading deihna tawh inn that
4 sanga tamzaw lam theihloh
ciin gen hi.
8. The Lancet Oncology kici
report panin India gamah kum
simin cancer vei thak 10,00,000
leh cancer hanga si mi 6,00,000
- 7,00,000 pha hin gen hi. Tu
dinmun bangzel-a a paitoh leh
kum 2035 ciangin India gamah
cancer hangin kum 1 sungin
mihing 12,00,000 kiim si ding hi,
Laitai May 2014 23
ciin gen uh a, cancer a tamna
hang pen tep le muan lim zat
luatna hang ci uh hi.
9. Congo River dung a Africa
gam, Democratic Republic of
Congo (DRC) ah kumkhat
sungin numei Tul zali (4 lakhs)
val kibuan (rape) hi, ciin Ameri-
can Journal of Public Health in
gen a, namkal buaina in numei
tunga tatsiatna kibehlapsak hin
gen beh uh hi.
10. Central African Republic
(CAR) a Khristian-Muslim
biakna zuite kala buaina
hangin France panlakna tawh
United Nations in galkap 11,800
kiim CAR-ah koih ding UN Se-
curity Council in thukim a, gam
15 pan galkapte pai ding hi.
11. Apri l 19, 2014 zan i n
Kangpokpi a Manipur Theo-
logical College kang a, a kang
khempeuh manphatna pen
Then sawm (1 crore) sangin
tamzaw dingin kituat hi. Hih
meikang ah Chapel Hall, Princi-
pal leh Vice Principal room,
Study hall, General & Teaching
Faculty Lounge leh Chapel Hall
sung a om PA System, arm
bench 60 hi a, study hallah ref-
erence/important books, ency-
clopedia Rs. 30-40 lakhs kiim
man di ng kangt um hi . Tua
banah Principal leh Vice-Prin-
cipal room a file poimawh tampi
ki hel i n computer l eh l aser
mi 1,000 vaal inn le lo nusiain China gamlamah gaaltaai uh hi.
printer zong kangtum hi.
Vice Principal in a gendanin
tulaitak summer vocation hangin
col l ege ah kuamah om l o
a,chowkidar zong om lo hiin gen
hi. KSO, Sadar Hills in poisak thu
pulak a, Manipur Baptist Con-
vention (MBC) kiangah summer
vocation sunga building lamkik
dingin gen uh a, Sanapati dis-
trict leh Sadar Hills a makai
tuamtuamte zong a kisam banga
pan la dingin cial uh hi.
12. May 3, 2014 in Afghanistan
gama Badakhshan province
ah mencim hangin mi 2,500
kiim si ding hi, ciin Governor
Shah Waliullah Adeeb in gen hi.
Adeeb in mualtung panin suang
leh buannawi cim a, a nuaia inn
300 kiim vukcip a, guah theu thei
lo ahih manin a khang lama inn
700 khawng adi ngi n zong
lauhuai lai ahihna thu gen hi.
Hi h mun pen Chi na tawh a
kigamgina, Afghanistan ah zong
a khangto lo pen mun ahi hi.
13. April 29, 2014 in Kolkata a
Park Hotel ah Football Players
Association of India (FPAI)
Awards 2014 hawmkhiat hi a,
hi h hunah Shi l l ong Laj ong
player Boithang Haokip (22) of
Kangpokpi, Sadar Hills in Fans
Player of the Year, 2014 Award
sang hi . Balwant Singh
(Churchill Brothers SC) in In-
dian Player of the Year sang a,
24 Laitai May 2014
Ashley Westwood (Bengaluru
FC) i n Coach of the Year
award sang hi. Darryl Duffy
(Sal gaocar FC) i n Forei gn
Pl ayer of the Year , Alwyn
George (Dempo SC) in Young
Player of the Year sang hi.
FPAI Award ngah thei
dingin Shillong Lajong a Chief
Coach Thangboi Singto in Best
Coach Of The Year leh Player
of The Year adingin Bengaluru
FC a player Siam Hanghal in
nomination ngah uh hi.
14. Palestinian mite gam leitang
Israel in a opkhumna West Bank
huamsungah inn thak 14,000
lam dingin Israel kumpi in thukim
hi. Israel PM Netanyahu vaihawm
sungi n West Bank l eh East
Jerusalem ah Jewish mite luah
dingin inn thak 1,389 kilam hi.
15. South-central United States
ah April 27, 2014 in huihpi leh
guahpi kithuah pingpei Tornado
hattak om a, mi 18 in sihna tuak
uh a, inn, singkung leh mawtaw
tamtak mutsia hin emergency
official ten gen uh hi.
16. May 2, 2014 in Panglian,
Manipur ah Pu Hangshyanthang
in Zomi Youth Association
(ZYA) Block office masapen
Tunkhopum Block office
building kibawlthak hongkhia a,
Rev. Chinzathang in apna hun
zang hi. Hih building pen MDCte
panlakna tawh a kibawl hi a, mai
lamah zong ZYA Block dangte
adi ng zong kibawl toto ding
ahihna thu kigen hi.
17. Mikang gamkekte in Zogam
hong lut ding uh Pu Lian Kam
makaihna tawh nakpi taka a
ki dal na kum 125 ci nna hun
Siallum Kulh 125 Phawkna
pen May 4, 2014 in Tedim gam
huam Voklak khua gam Siallum
munah nasia takin kizang hi. Hih
Siallum Kulh ah kum 1889 May
4 a Mikangte tawh kidona ah
Sihzang salpha 28 in gam leh
lei adingin a nuntakna pia uh a,
a kivuina hanmualte zong tuni
dongin kipuah sitset lai hi.
18. April 26 29, 2014 sungin
Tonzang khua-ah Zogam leilu
l amah Roman Catholic a
tunzawh kum 75 cinna pawipi
thupi takin kibawl a, Pope i
sawltakpi ahi Archbishop Paul
Tchang Im-nam (Apostolic Del-
egate) l eh Archbi shop khat
banah Hakha Diocese Arch-
bishop Nicholas Mangthang,
Kalay Diocese Bishop Felix Lian
Khen Thangte kihelthei cih kiza
hi. Tua banah Rome, Germany,
Belgium, USA, Singapore, Ma-
laysia leh Kawlgam sung khua
101 pan Priest 70, Sisters 90,
Brothers 30, Fai thful 6000
(sazi an ki pi a) pawi si m
paikhawm cih kiza a, hih pawipi
sungah zindona Sial 17, Bawng
7, Vok 101, Ak luang 200 kigo
cih kiza hi.
DAHPI HNA
!
Pa Pau Suan Lian (32) h/o Nu Cing Don Man,
Ngaizawl khua in gilsung natna hangin April 21, 2014
in Champhai Civil Hospital panin hong nusia a, April
22, 2014 in Ngaizawl khua hanmualah kivui hi.
Upa Suang Za Dong (82) f/o Upa Ngul Sian Thang,
New Champhai in May 1, 2014 in ashma hangin leitung
nusia a, May 2, 2014 in New Champhai hanmualah kivui
hi. Amah pen New Champhai ZBC phutte laka khat ahi
hi.
Upa Ngul Cin (67) h/o Nu Cing Ngaih Zen, Zokhawthar
in gilsung natna hangin May 6, 2014 in leitung nusia a,
May 7, 2014 in Rev. Gin Lam Thang, ZBC Exe. Secy.
in Zokhawthar hanmualah vui hi.
Upa Ngul Cin pen Mizogam ZBC phutte laka khat
hi a, ZBC President tavuan a len masapen leh term 3
sung a semsa hi a, Zokhawthar ZBC Chairman a sep
laitak ahih banah, khuasunga tavuan tuamtuam a let laitak
ahi hi. Amah pen Hnahlan Area Pastor Rev. Thang D. L
Pau Mung pa ahi hi.
Sihna in a sukkhak mi khempeuh Topan
khamuanin hehnem ciat hen. Amen.
Lai t ai sunga t hut e a t hupuakt e saandan hi a,
amau mawhpuakna zong hi pah hi .
F
r
o
m

:
L
A
I
T
A
I
Z
B
C

O
f
f
i
c
e
,
C
h
a
m
p
h
a
i

-

7
9
6

3
2
1
M
i
z
o
r
a
m
,


I
n
d
i
a
B
O
O
K

P
O
S
T
R
N
I
.

N
o
.

M
I
Z
.
M
U
L
/
2
0
0
9
/
2
9
4
9
9
P
o
s
t
a
l


N
o
.

M
Z
R

8
2
/
2
0
1
3

-
2
0
1
5
T
o
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-

You might also like