NDEKLER

NSZ ............................................................................................................................................ iii

NDEKLER ................................................................................................................................... v

BLM 1. ...................................................................................................................................... 1
1.1. GR VE TEMEL KAVRAMLAR ................................................................................... 1
1.2. LNEER ELASTSTE TEORSNDE YAPILAN KABULLER ....................................... 3
1.3. GERLME VE GENLEME ................................................................................................ 4
1.3.1. Kartezyen Koordinatlarda Gerilme ve Gerilme Bileenleri .................................... 4
1.3.2. Polar Koordinatlarda Gerilme ve Gerilme Bileenleri ...........................................15
1.4. BR NOKTADAK BOYUTLU GERLME HAL .....................................................18
1.5. GENLEME VE GENLEME BLEENLER ....................................................................23
1.6. GERLME VE GENLEME DNMLER ..................................................................26
1.7. UYGUNLUK DENKLEMLER .......................................................................... 27
1.8. GERLME GENLEME DENKLEMLER ......................................................................32
1.9. ELASTSTE TEORS PROBLEMLERNN ZM PRENSPLER .......................35
1.9.1. Direkt Yntem .....................................................................................................40
1.9.1.1. Yer Deitirme Esasl Yaklam .............................................................40
1.9.1.2. Gerilme Esasl Yaklam ........................................................................40
1.9.2. Ters Yntem ........................................................................................................41
1.9.3. Yar-ters Yntem .................................................................................................41
1.10. TERMOELASTK DENKLEMLER ...............................................................................42
1.11. SAINT-VENANT PRENSB .........................................................................................44

BLM 2. K BOYUTLU ELASTSTE ...........................................................................49

2.1.
2.2.
2.3.
2.4.

GR ................................................................................................................................49
DZLEM GENLEME ......................................................................................................50
DZLEM GERLME .......................................................................................................53
UYGULAMALAR ...........................................................................................................57

BLM 3. GENELLETRLM HOOKE KANUNU ..................................................69

3.1. GR ................................................................................................................................69
3.2. ELASTK SABTELER ARALARINDAK LK ........................................................81

BLM 4. AIRY GERLME FONKSYONU .............................................................. 85

4.1. GR ................................................................................................................................85
4.2. K BOYUTLU PROBLEMLERDE GERLME FONKSYONU ZM ...................... 87
4.2.1 Temel zm Yntemleri.....................................................................................88
4.2.2 Matematiksel Teknikler ........................................................................................90
4.3. POLNOM EKLNDE AIRY GERLME FONKSYONU KULLANMAK ..................91
4.3.1. kinci Dereceden Polinomlar ...............................................................................91
4.3.2. nc Dereceden Polinomlar.............................................................................92
4.3.3. Drdnc Dereceden Polinomlar ..........................................................................93
4.3.4. Beinci Dereceden Polinomlar ..............................................................................93
4.4. GERLME FONKSYONUNDA SPERPOZSYON ...................................................94
4.5. UYGULAMALAR ..........................................................................................................95

BLM 5. KRLERN ELMES ............................................................................. 115

5.1. BAST KR TEORS .................................................................................................115
5.2. BAST ELME ..............................................................................................................116
5.3. TEKL KUVVET YKL ANKASTRE KR ..............................................................123
5.4. YAYILI YKL BAST MESNETL KR .................................................................129
5.5. UYGULAMALAR ..........................................................................................................133
v

BLM 6. DARESEL VE DARESEL OLMAYAN UBUKLARIN BURULMASI .. 147

6.1. GR ..............................................................................................................................147
6.2. SAINT-VENANT BURULMA TEORS ......................................................................148
6.2.1. arplma Fonksiyonu Yaklam .......................................................................... 148
6.2.2. Gerilme Fonksiyonu Yaklam .........................................................................150
6.3. MENBRAN ANALOJS ...............................................................................................164
6.4. DKDRTGEN KESTLERN BURULMASI ...............................................................169

BLM 7. EKSENEL SMETRK ELEMANLARDA GERLME ANALZ ........175

7.1. GR ..............................................................................................................................175
7.2. SLNDRK KOORDNATLAR...................................................................................177
7.2.1 Silindirik Koordinatlarda Genel fadeler ................................................................ 177
7.2.2 Silindirik Koordinatlarda Dzlemsel Problemler................................................... 181
7.3. EKSENEL SMETRK PROBLEMLER ........................................................................193
7.4. SMETRK DAILIMDA YER DETRMELER ....................................................200
7.5. KALIN CDARLI BASINLI KAPLAR .......................................................................202
7.6. EKSENEL GERLME VE GENLEMELER ...................................................................206
7.7. BRLEK (KOMPAUND) SLNDRLER ...................................................................208
7.8. DNEN SLNDR VE DSKLER .................................................................................211
7.9. DNEN BASINLI SLNDRLER ..............................................................................218

BLM 8. LEVHALAR VE KABUKLAR ................................................................. 219

8.1. GR ..............................................................................................................................219
8.2. LEVHALARDA TEMEL KABULLER .........................................................................219
8.3. LEVHALARDA GENLEME - ERLK YARIAPI BAINTILARI ........................220
8.4. LEVHANIN ELMES .................................................................................................222
8.5. LEVHADA BAST ELME ..........................................................................................224
8.6. LEVHANIN ELMESNDE SINIR KOULLARI .......................................................225
8.7. KABUKLAR ...................................................................................................................229
8.8. NCE CDARLI BASINLI KAPLAR ...........................................................................231

EK: TEMEL MATEMATKSEL BLGLER ............................................................ 235

A.1. GR ......................................................................................................................................235
A.2. SKALER, VEKTR, MATRS VE TENSREL TANIMLAMALAR .................................235
A.3. NDS NOTASYONU............................................................................................................236

KAYNAKA ................................................................................................................... 239

DZN ............................................................................................................................... 243

vi

NSZ
Bu kitabn amac rencilere elastisite teorisi ile ilgili teori ve formlasyonu vermek ve
baz problemlerin zmlerini aktarmaktr. Bu sayede renciler ou temel elastisite
zmlerinin temel mukavemet zmnn yerini aldn takip edebilecektir. Bu ders
sayesinde kat cisimler mekanii alannda ou renciler iin temel bilgiler verimli
olunacaktr. rencilerin bu kitab almadan nce mekanik (statik ve dinamik) ile
mukavemet derslerini alm olmalarnda byk yarar vardr.
Bu ders kapsamnda, kuvvet etkisi altnda lineer elastik cisimlerde oluan gerilme ve ekil
deiimi olaylarnn mekanii incelenecektir. Bunu yaparken problemin uygun snr
artlarnn belirlenmesi nemlidir. Bu ders kapsamnda elde edilecek bak as, sadece
mhendislerin gelecekte tasarmlarnda kullanacaklar bantlar elde etmesi ile snrl
olmayp ayn zamanda yk etkisi altnda elastik sistemlerin nasl davranacann
anlalmas konusunda da nemli bir altyap tekil edecektir.
Bu kitapta ele alnan Elastisite konusu Teori ve zml Problemler formatndadr.
Teori ksmnda konunun temel prensipleri ve bantlar karlm, pratik ve nemli
problemlerin zmlerinin elde edilmesinde kullanlabilir ekilde sunulmtur. zml
Problemler ksmnda ise ilk ksmda verilen bantlarn, baz nemli mhendislik
problemlerin analitik zmlerinde nasl kullanld rnek problemler zerinde
aklanmtr. Her bir blmn sonunda, konu ile ilgili yeterli sayda zml rnek
problemlere yer verilmitir.
Bu balamda Elastisite Teorisi aadaki ana balklar altnda incelenecektir.
Kat cisimler mekaniinin ilgili bantlarnn elde edilmesi ve anlalmas,
Problemin uygun ekilde idealize edilip snr koullarn doru bir ekilde

belirlenmesi,
Uygun gerilme, genleme ve ekil deitirme bantlar kullanlarak problemin

zlmesi,
Elde edilen sonularn doru olarak yorumlanmas.

Farkl ykleme durumuna ait temel bantlar hem iki veya boyutlu problemlerin
analitik olarak zlmesini salayacak hem de gerek deneysel gerilme analizi gerekse
saysal gerilme analizi yntemlerinin uygulanmasna ve sonularn analizine ve
yorumlanmasna da nclk edecektir.

iii

Elastisite Teorisi, problemin formlasyonunu gerekletirirken saysal yntemlerle de bu

formllerin zmleri elde edilir. Problem doru bir ekilde formle edilmedii srece
saysal yntemlerle doru sonularn elde edilmesi mmkn deildir.
Pek ok problemin elastisitenin temel denklemleri kullanlarak analitik olarak zm
mevcut olmakla birlikte, mhendislikte sonlu elemanlar gibi nmerik yntemler sayesinde
problemin saysal olarak zmne kyasla, belli bir matematiksel altyapy ve olduka
karmak ve uzun ilemleri gerektirdiinden bu ekilde bir zm eskiden olduu kadar
rabet grmemektedir. Gnmzde mhendisler bu tr saysal analiz programlarn
doru ve efektif kullanarak nlerine konan problemlerin zmlerini elde edip bu
sonular yorumlamaya almaktadrlar. Bu ise ancak problemin nasl formle
edildiinin doru bir ekilde anlalmas durumunda mmkn olmaktadr. Bu da ancak
Elastisite Teorisi sayesinde gerekleebilmektedir.
Bu kitap elastisite teorisi problemlerine analitik zmler gelitirmeyi esas almakla
birlikte kitapta ele alna konular lisasnst seviyesinde makina, inaat, havaclk, yer
bilimleri mhendisleri ile Kat Cisimler Mekaniini kendisine bir uzmanlk alan seen
mhendisler, lisansst eitime devem eden renciler ve aratrmaclar iin
amalanmtr. Ayrca kitap kapsamnda ilenen konular eitim programlarnda leri
Mukavemet derslerinde ele alnan konular da ierecek ekilde oluturulmutur.
Kitabn tm rencilere, aratrmaclara ve uygulamaclara yararl olmas dileiyle.
Prof.Dr. Paa YAYLA
Altunizade - stanbul

iv