Mahir Kaynak _ Nokta Atlar simsiz Sava Devam Ediyor

Kitaplar, uyarl!a yol "steren klardr#

$%A&'(
)))#kitapsevenler#*om
Kitap sevenlerin yeni +uluma noktasndan herkese merha+alar###
,ehaletin yenildi!i, sevinin, iyili!in ve +ilinin paylald! yer olarak
"rd-!-m-z sitemizdeki
t-m e.kitaplar, /012 Sayl Kanun3un ilili maddesine
istinaden, enellilerin 4aydalana+ilmeleri ama*yla
ekran okuyu*u, ses sentezleyi*i proram, konuan 56raille Not Speak5, ka+artma
ekran
ve+enzeri yardm* ara7lara, uyumluola*ak ekilde, 58985,5D:,5 ve 5;8M<5 i+i
4ormatlarda, taray* ve :,& =optik
karakter tanma> yazlm kullanlarak, sade*e "rmeenelliler i7in,
hazrlanmaktadr# 8-m-yle -*retsiz olan sitemizdeki
e.kitaplar, 5Enelli.enelsiz elele5d--n*esiyle, hi7+ir ti*ari ama7
"zetilmeksizin, tamamen "n-ll-l-k
esasna dayal olarak, enelli.enelsiz %ardmsever arkadalarmzn yo!un eme!i
sayesinde, "rme enelli kitap sevenlerin
isti4adesine sunulmaktadr# 6u e.kitaplar hi7+irekilde ti*ari ama7la veya
kanuna aykr olarak kullanlamaz, kullandrlamaz# Aksi kullanmdan do!a+ile*ek
t-myasalsorumluluklar kullanana aittir#
Sitemizin ama* asla eser sahiplerine zarar vermek de!ildir#
)))#kitapsevenler#*om
)e+ sitesinin ama* "rme enellilerin kitap okuma hak ve "z-rl-!-n- y-*eltmek
ve kitap okuma alkanl!n pekitirmektir#
Sevinin oldu!u i+i, +ilinin de paylaldk7a pekie*e!ine inanyoruz#
8-m kitap dostlarna, "rme enellilerin kitap okuya+ilmeleri i7in "sterdikleri
7a+alardan ve
yaptklar katklardan "t-r- teekk-r ediyoruz#
6ili paylamakla 7o!alr#
<?< KAN$N(
/012 Sayl Kanun3un 5altn* 6"l-m.@eitli ;-k-mler5 +"l-m-nde yeralan 5EK
MADDE AA5 ( 5ders kitaplar dahil, alenilemi veya yaymlanm yazl ilim ve
ede+iyat eserlerinin enelliler i7in -retilmi +ir n-shas yoksa
hi7+ir ti*arB ama7-d-lmeksizin +ir enellinin kullanm i7in kendisi veya
-7-n*- +ir kii tek n-sha olarak
ya da enellilere y"nelik hizmet veren e!itim kurumu, vak4 veya dernek i+i
kurulular tara4ndan ihtiya7 kadar kaset, ,D, +raill al4a+esi ve +enzeri
4ormatlarda 7o!altlmas veya "d-n7 verilmesi
+u Kanunda "n"r-len izinler alnmadan er7ekletirile+ilir#56u n-shalar hi7+ir
ekilde satlamaz, ti*arete konu edilemez ve ama* dnda kullanlamaz ve
kullandrlamaz#
Ayr*a +u n-shalar -zerinde hak sahipleri ile ilili +ililerin
+ulundurulmas ve 7o!altm ama*nn +elirtilmesi zorunludur#5
+u e.kitap ?"rme enelliler i7in d-zenlenmitir#
Kitap taramak er7ekten in*elik ve +e*eri isteyen, zahmet veri*i +ir itir# Ne
mutlu ki, +ir "rme
enellinin, d-z-n taranm ve hazrlanm +ir e.kita+ okuya+ilmesinden duydu!u
sevin*i paylaa+ilmek
t-m zahmete de!er# Sizler de +u mutlulu!u paylaa+ilmek i7in +ir kita+nz
tarayp,
kitapsevenlerCmail#*om
Adresine "ndermeyi ve +u isimsiz kahramanlara katlmay d--ne+ilirsiniz#
6u Kitaplar size elene kadar verilen eme!e ve kanunlara say "stererek l-t4en
+u a7klamalar silmeyiniz#
Siz de +ir "rme enelliye, okuya+ile*e!i 4ormatlarda, +ir kitap arma!an
ediniz###
8eekk-rler#
Ne Mutlu 6ili i7in, 6ile*e yaayanlara#
8arayan( ?"khan Aydner
Mahir Kaynak _ Nokta Atlar simsiz Sava Devam Ediyor
N:K8A A8'D<A&'
SMSE SAFAD DEFAM ED%:&
MA;& KA%NAK
AGH1 ylnda ?aziantep3te do!du# lk ve orta "!renimini +urada tamamladktan
sonra AG10 ylnda Kuleli Askeri <isesi3ne irdi# AG/H ylnda ;arp :kulu3nu
+itirdi ve AG/I3de askerlikten ayrld# AG2A ylnda mezun oldu!u stan+ul
Jniversitesi ktisat Kak-ltesi3ne asistan oldu# AG2/3te doktor, AGIA3de do7ent
oldu# AGIA3de M83e atand ve AG0L3de +uradan emekliye ayrld# AG0M3de
-niversiteye d"nd-# AG0G ylnda iktisat pro4es"r- oldu!u ?azi $niversitesi3nden
AGGH ylnda emekliye ayrld# Evli ve -7 7o*uk +a+asdr# 6a!lan, A?A,
@anakkale Destan =6elesel Drama>#
Kiuphun
%eni D-nya D-zeni =Nro4il %ayn*lk, MLL2>
%eni :rtado!u ;aritas.Emir ?-rses3le +irlikte =Nro4il %ayn*lk, MLLI>
N:K8A A8'D<A&'
SMSE SAFAD DEFAM ED%:& 3
MA;& KA%NAK
N&:K<
O Mahir Kaynak, MLLI O N&:K< %A%'N,'<'K
%azarP Mahir Kaynak Kita+n Ad P Nokta Atlar simsiz Sava Devam Ediyor
?enel Koordinat"r P M-nir Jst-n
?enel %ayn %"netmeniP ,em K-7-k
Kapak 8asarm P Kenan Qz*an
7 8asarm P Adem Denel
6ask.,iltP Kitap Mat+aas Davutpaa ,ad# Eminta Kazm Din7ol San# Sit#
No#0APMA8opkap .stan+ul 8el( LMAM /2I 10 01
A# 6ASK' E%<J< MLLI 'S6N( GI0.GI/.GG2.AAL.I
N&:K<( 2A S8&A8ER.ANA<E ( L0
N&:K< %A%'N,'<'K
@atal7eme Sk# Meri7li Apt# No( /M K#H ,a!alo!lu . S8AN6$<
)))#pro4ilkitap#*om P +iliCpro4ilkitap#*om 8el# LMAM# /A1 1/ AA Kaks# LMAM# /A1
1/ AM
Nro4il %ayn*lk Mavia!a7 K-lt-r Sanat %ayn*lk 8i*#<td#Dti markasdr#
O 6u kita+n t-m yayn haklar Mahir Kaynak ve Nro4il %ayn*lk3a aittir#
%azarn ve yayn*nn izni olmadan herhani +ir 4ormda yaynlanamaz,
kopyalanamaz ve 7o!altlamaz# An*ak kaynak "sterilerek alnt yapla+ilir#
@NDEK<E&
6irin*i 6"l-m
N:K8A A8'D<A&'PI
ikin*i 6"l-m
SA8&AN@ ;AM<E<E&PIH
J7-n*- 6"l-m
S%ASE8 KM 6E<&<%:&SP ALA
D"rd-n*- 6"l-m
KM ?A<NSPAMG
'
6irin*i 6"l-m N:K8A A8'D<A&'
8J&K%E N&:RES
;epimiz +az eyleri eletiriyoruz, 7ok 4azla olmasa da, +e!endiklerimiz de var#
;er eyi demokratikletirmeye +a!layanlar konu sknts 7ekmiyor# Ekonomide
snrsz s"z s"yleme imkan var# ;ede4iniz ne diye sorarsanz +asit +ir *eva+
oldu!unu ve +unun insan haklarna sayl, demokratik ve m-re44eh +ir 8-rkiye
oldu!unu s"yleye*eklerdir#
:ysa +"yle +ir hede4 olmaz# Daha do!rusu soyut hede4ler hi7+ir anlam tamaz ve
ne#+aarnz ne de yenilinizi "l7emezsiniz# Milli elir rakamlar re4ahnzn
artt!n, +az yasak ve snrlar kaldrmanz demokrasiye yaklat!nz
"stere+ilir ama d-nya "l7e!indeki elimeler sizi *iddi tehditlere maruz
+raka+ilir#
;ede4iniz somut olmaldr# %ani ele*e!e ait +ir d-nya "n"r-n-z ve +unun i7inde
nasl +ir 8-rkiye3nin m-mk-n oldu!unu kestire+ilmek erekir# ;i7+ir -lke ne
demokrasiye ulamak ne de halknn re4ahn artrmak konusunda isteksiz olamaz
ama sizden 7ok 4arkl politikalar izleye+ilir# 6u durumda haninizin do!ru
yapt!n nasl +ile+ilirsinizS Mesela &usya devletin etkisini artr* ve
ekonomisindeki kilit sekt"rleri ya+an*lara kapatan +ir politika izliyor# A6D
ter"rle m-*adele +ahanesiyle eleneksel demokratik uyulamalarndan vaze7iyor#
Kransa d--n*eyi a7klamay yasaklyor# 6u demokrasinin +ir hede4 olmad!,
-venlik erek7esiyle snrlana*a! anlamn tayor#
N:K8A A8'D<A&'
S"zlerimiz demokrasi kartl! olarak allanmamaldr# ?ereksiz dedi!imiz
snrlamalar eemen -*-n savunma mekanizmalardr ve demokrasi d-man
olduklar i7in de!il konumlarn s-rd-rmek i7in aldklar ted+irlerdir#
6u durumda ilk iimiz -lke i7in somut hede4ler koymak ve +u hede4lerin hayatn
idiiyle uyumlu olmasn sa!lamaktr# Somut hede4ler an*ak -lkeyi d-nyann +ir
par7as olarak d--nmek ve dmzdaki elimeleri do!ru anlayp +una uyun +ir
-lke proTesi yapmakla m-mk-nd-r#
6u-nk- artlar ksa*a "yle "zetlene+ilir( So!uk Sava3n sona ermesiyle
d-nyada var olan deneler anlamn yitirmi ve yeni +ir d-zen hen-z
kurulamamtr# 8ek s-per -7 saylan A6D3nin +u konumunu s-rd-rmesinin zor
oldu!u iderek yayn +ir kan haline d"n--yor ama ona rakip ola+ile*ek -7ler,
yani Avrupa, &usya ve @in hen-z yeterli d-zeye elemedi#
%eni dene nasl oluursa olusun -lkemiz "nemli +ir yere sahip ola*aktr# Du
anda ekonomik a7dan -lkemize y"nelik ili, uyulad!mz politikalarn
uyunlu!undan 7ok, "n-m-zdeki d"nem i7in mevziler kazanmak ama*na y"neliktir ve
+unun A6 -yeli!iyle +ir ilisi yoktur# Nitekim A6 ile iderek artan sorunlar
yaamamza ra!men ilide +ir azalma "zlenmiyor#
&usya kendisini denenin +ir tara4 olarak "rd-!- i7in uluslararas sermayenin
eemenli!ine izin vermiyor# A6 hen-z nasl +ir yol izleye*e!ine karar vermi
"r-nm-yor# niltere3nin "n*-l-!-ndeki +ir kanat uluslararas sermayenin
deste!ini sa!lamaya 7alrken muha4azakar diye+ile*e!imiz +ir kanat &usya
+enzeri +ir politikann, yani kendine yeterli olmann peinde "r-n-yor#
8-rkiye3nin tek +ana +ir -7 oda! ola+ilmesi hen-z m-mk-n de!il ama ele*ek
i7in "n"rd-!- A6 ile +-t-nleme proTesinin "n-nde de *iddi eneller var# 6unlar
-lkemizin sahip oldu!u ve
AL
3 MA;& KA%NAK
olumsuz oldu!u s"ylenen artlardan, yani yeterli "l7-de demokratik ya da din
4arkndan kaynaklanmyor# Jlkemizde uluslararas sermeyenin etkisinin artmas
Avrupa i7indeki muha4azakar ve +u sermayeye uzak duran kesimlerin tepkisini
7ekiyor ve yeni +ir -7 oda!nn reka+etinden rahatsz olan &usya ile A6D3deki
ulusal* 6ush y"netiminin kar tavr almasna neden oluyor#
6u nedenle A6 -yeli!ini tek hede4 saymak yerine di!er se7eneklerin de
tartlmas erekiyor# E!er yeni -7 odaklar A6D ve &usya ola*aksa ve +unlar
A63nin yeni dene unsuru olmasn enelleyip, kin*i D-nya Sava3ndan sonra
oldu!u i+i, +u -7ler sa4nda yer almaya zorlaya*aklarsa, yeni +ir strateTi
erekir#
AA
N:K8A A8'D<A&'
S:%$8 DJDJN,E
?en7li!imde +ir soruyu *evaplamakta 7ok zorlandm ve sonra *evap aramaktan
vaze7tim# %aratan en +-y-kt- ve onun -*-n-n snr yoktu# 6unu tartmyordum
ama +ir +al!n pulundan +ir hayvann klna, +ir +itkinin yapra!ndaki in*e
t-ylere kadar her eyi teker teker planlamasnn, :3nun i7in imkansz olmasa
+ile, ereksiz oldu!unu d--n-yordum# Fe -stelik +enzer olanlar +ile ayn
de!ildi ve snrsz olaslklar s"z konusuydu# %aratln, snrl sayda,
+elki de +ir say4aya s!a*ak 4orm-llerle i4ade edile+ile*e!ini d--n-yordum#
6irin*i 4orm-l yaam +alatan 4orm-l olmalyd# S 8ek olan -7 "n*e yaam
+alatmalyd# An*ak +u 4orm-lle tekli +ir yaam s"z konusu ola+ilirdi ve
7oklu!u sa!laya*ak ikin*i +ir 4orm-le ihtiya7 vard# J7-n*- 4orm-l +u 7oklu!u
kendi i7inde tutarl klmal ve +ir+irini destekleye*ek +i7ime sokmalyd#
An*ak evrenin +ireysel olarak de!il kurallarla var edildi!i ve "yle y"netildi!i
d--n*esi eemen "r-e ters d--yordu# Ayr*a +u 4orm-ler, varsa +ile, +unlar
7"zmenin snrlarm at!n "rd-m ve enele uydum#
6u anm olaylara nasl +akt!m anlatmak i7in yazyorum# Somut olaylar
in*eleyip +undan enel kurallara varmak yerine "n*e kuraln ne oldu!unu anlamaya
7alyorum ve olaylar kurdu!um modelin i7inde de!erlendiriyorum# E!er somut
olaylar modelimin yanl oldu!unu d--nd-re*ek "l7-ye varrsa yeni +ir model
kuruyorum#
Aslnda herkesin ka4asnda +"yle +ir model vardr ama "n*e onu tartp
do!rulu!unu kantlamakla u!ramaz, hatta +"yle +ir modelinin oldu!unu d--nmez
+ile# Mesela A6 -yeli!imizin din ve medeniyet 4ark nedeniyle
er7eklemeye*e!ini d--nenler d-nyadaki -7 odaklarnn +ir medeniyet ve k-lt-r
m-*adelesi verdiklerini ve ama7larnn +u konuda -st-nl-k elde etmek oldu!unu
var.
AM
MA;& KA%NAK
sayarlar ama +unun di!er ama7larla, mesela ekonomik ve siyasi 7kar sa!lamak
ama*yla 7elie+ile*e!ini d--nmezler# 6ir modelleri vardr ama tutarl olup
olmad! irdelenmemektedir#
@in3in, "n-m-zdeki d"nemde, ekonomik a7dan A6D3yi e7e*e!ini, askeri a7dan +u
-lke i7in tehdit olutura*a!n s"ylerler ama @in3deki kalknmann A6D
tara4ndan y"nlendirilen uluslararas sermaye tara4ndan desteklendi!ini "z
ard eder ve +unun +ir 7eliki ola*a!n d--nmezler# E!er +u 7elikiyi 7"zseler
d-nyadaki 7atmann tara4larn "re+ilir ve tutarl +ir analiz yapma imkanna
kavua+ilirlerdi#
8-rkiye3de, son zamanlarda, NKK3llara a4 7karlmas -ndeme etirilin*e
s"ylenenlerin savunulmas m-mk-n "r-n-yor ve siyaset savatan daha iyidir
deniyor# Ama ayn kiilerin, "n*eki d"nemlerde, neden siyasetin yolunu
tkadklar ve tek yolun 7atma oldu!unu s"yledikleri aratrlmyor# E!er +u
7eliki 7"z-lse sorun daha iyi anlala+ilir ve her -n +ir "n*ekinin tersi
kriterlerle hareket etmeyiz#
A6D3nin 'rak3taki diktat"rl-!e kar 7kt!n ve oraya demokrasi etirmek i7in
u!rat!n, ran3daki teokratik reTimi +ir tehdit olarak allad!n
s"yl-yoruz# ;er ikisinin +irden mev*ut oldu!u Suudi Ara+istan3dan ikayet7i
olmamas "zden ka7yor# E!er A6D +u ii petrol i7in yapyorsa tedarik zorlu!u
mu 7ekiyordu ya da 7eke*e!ine dair +ir emare mi vardS
%llar*a A6D3nin SS,63nin d-man oldu!unu d--nerek yaadk ama SS,6 da!ln*a
ya da da!ld! s"ylenin*e, en +-y-k deste!i A6D verdi# 6u 7elikiyi 7"zmeden
d-nyada neyin olup +itti!ini anlad!n sanmak sa4dillik olmaz mS
:laylar model kurarak in*elemek +izi 7elikilere d-mekten kurtarr# :laylar
tek +ana in*elemek yerine +ir +-t-n-n i7inde de!erlendire+iliriz# 6urada
karlaa*a!mz en +-y-k sorun +ir takm ta+ularmzn da +u tartmalarda yara
almasdr# 6undan
AH
N:K8A A8'D<A&'
U .
korkmamza erek olmad!n d--n-yorum# Eaten 7o!u eskimi olan +u d--n*elerin
yerine yenilerini koyarz ve +ir s-re de +unlarla idare ederiz# 6elki de -n-n
+irinde her eyi sorulaya+ilen ve +u sorularn de!er yarlarmz yok etmeyip
daha -st +ir d-zeye 7kard!n da anlarz#
A1
MA;& KA%NAK
<E&<EME &AN:&$
A6 -yeli!imizi herkes 7ok 4arkl ama7lar i7in kullanyor ama +unlarn i7inde A6
-yeli!ini hede4leyen oldu!unu d--nm-yorum# 8-rkiye3deki li+eral ve slam*larn
oluturdu!u *ephenin asl +eklentisi eemenli!in el de!itirmesi ve kendilerinin
+-rokratlarn yerine e7mesinin sa!lanmasdr# Demokratiklemenin ve ekonomik
re4ormlarn devletin -*-n- snrlaya*a!, y"netimin halka, daha do!rusu onlarn
oluturdu!u "r-tlerin eline e7e*e!ini d--n-yorlar# A6 raporunda askerlerin
siyasi rollerinin snrlandrlmas iste!i, soyut +ir demokrasi tale+inin
"tesinde, eemenli!in el de!itirmesini ama7lyor#
6"yle +ir talep, ilke temelinde de!erlendirildi!i zaman, hi7 de reddedile*ek
i+i "r-nm-yor# A6 demokratik de!erlerin eemen ola*a! +ir +irliktelik
ola*aksa +una katlan -lkelerin +u5 de!erlere sahip olmasndan daha do!al ne
ola+ilirV Ayr*a +irli!in -yesi olun*a, daha -st +ir kuruma devredile*ek olan
eemenli!in kimde ola*a!nn 4azla +ir "nemi kalmyor ve enel kuraln
uyulanmas, askerlerin sivil otoriteye ta+i olmas +ir ereklili!e d"n--yor#
Qn*e slam* ya da +"yle allanan *ephenin +-y-k +ir yanl i7inde oldu!unu
s"yleme durumundayz# slam3 ter"r-n ve iddetin se+e+i olarak allayan, +u
dini kendi de!erlerine +ir tehdit olarak "ren 6atnn -lkemizdeki laik akmn
temsil*isi saylan askerleri siyasetin dna itip slam* *epheyi destekler +ir
tavr i7inde olmas 7elikidir ve +u deste!in askerlerin siyasi etkinli!inin
sona erin*eye kadar s-re*e!i, daha sonra srann slam* *ephenin tas4iyesine
ele*e!i -phe "t-rmez#
8-rkiye3ye y"nelik strateTinin u +i7imde oluturuldu!unu s"yleye+iliriz( lk
aamada askerin siyasi etkinli!i, demokrasi ve "z-rl-kler adna
snrlandrla*ak ve kar *ephe desteklene*ektir# 6u s-re*e devletin ekonomik
etkinli!inin snrlandrlmas ve li+e.
A/
N:K8A A8'D<A&V
ralizm adna, ekonomiyi kontrol eden kurumlarn, "zellikle 4inans sekt"r-n-n
kontrol edilmesi elik ede*ektir# 6urada devletin ekonomik -*-n-n
snrlandrlmasyla "zelletirme kart +ir tavr savundu!umuz
anlalmamaldr# An*ak devletin kendi +urTuvazisini oluturmas ve nispeten
+a!msz +ir "zel sekt"r yaratlmas kastedilmektedir#
6u s-re7 slam* kesimin ekonomik olarak -7lenmesini sa!lad! i7in onlarn
-7l- +i7imde deste!ini sa!laya*aktr# An*ak +u ekonomik -7 d-nya "l7e!inde
anlamszdr ve uluslar aras -7lerin yannda ihmal edilir d-zeyde kala*aktr#
Askerin siyasal etkinli!i ve devletin ekonomik -*- +ertara4 edilin*e slam*
*ephenin yo!un +ir +ask altna alnmas proTenin ikin*i aamasn
olutura*aktr# 6u de4a laik kesime -7l- +ir destek verilerek siyasal slam
tas4iye edile*ek ve eemenlik yeni oluan uluslar aras +ir yapnn eline
e7e*ektir# 6u noktaya elindi!inde, hala A6 proTesi y-r-rl-kteyse, 8-rkiye -ye
ola*ak de!ilse yeni eemenler tara4ndan y"netile*ektir#
6u nedenlerle -lkemizdeki slam*.laik ayrmasnn yanl oldu!unu ve her
ikisinin de kay+ede*e!i +ir s-re*i yaad!mz s"yl-yorum#
6u i+i 7atmalarda tara4lar y"nlendirenler, kiisel olarak zeninleirler ve
+unun *azi+esine kaplarak +-t-n- "rmez ya da do!ru de!erlendiremezler#
6ir s-re sonra herkesi i7ine ala*ak ve yuta*ak +ir ana4ora do!ru s-r-kleniyoruz#
6"yle durumlarda yapla*ak ey t-m ideoloTik tartmalar, en azndan +ir s-re,
ra4a kaldrmaktr# <aikler her sa+ah kalkp, 58-rkiye3de irti*a yoktur5 diye*ek,
di!erleri de, 5Din elden idiyor5 demeye*ektir# slam* medya, "r-n-te dindar
ama er7ekte +u s-re*in +ir par7as oldu!u a7k7a srtan yaynlarndan, laikler
de *umhuriyetin temel ilkelerinin tehdit altnda oldu!u s"y.
A2
MA;& KA%NAK
leminden vaze7e*ektir# Jlkede sade*e siyaset konuula*ak ve siyasetin ideoloTi
olmad!n, hatta onun +ir numaral d-man oldu!unu ka+ul edile*ektir#
Aydnlarmz de!ien d-nya artlarna uyun yeni +ir ortak ideoloTiyi
oluturmaya 7ala*ak ve yeni 8-rkiye "n*e insanlarn d--n*elerinde, sonra da
er7ek hayatta ina edile*ektir#
AI
N:K8A A8'D<A&'
KM :<A,AKS
Jlke -ndeminin +irin*i srasnda kimin *umhur+akan ola*a! sorusu var#
Aslnda sorunun *eva+nn +asit oldu!u ve me*lisin se7ti!i kiinin +u makama
ele*e!ini s"ylemek m-mk-n# An*ak devletin herhani +ir makamna kimin nasl
eldi!i konusunda +ir model kurulmad!, sorun teorik d-zeyde in*elenmedi!i i7in
hukuk kurallar i7inde kalnyor ve asl +elirleyi*i olan 4akt"rler "z ard
ediliyor#
Siyasi +ir makama elmek i7in +ili, +e*eri, te*r-+e i+i 4akt"rler +elirleyi*i
de!ildir# 6ir7ok kiinin sahip oldu!u vas4lar yeterlidir# 6u-n d-nyann
kaderine h-kmetti!i s"ylenen A6D 6akannn +u makam i7in en uyun kii olmas
+ir yana ortalama +ir vas4a sahip oldu!u +ile s"ylenemez# 6u konuda +irin*i
kural hi7 kimsenin +u i+i makamlara kendi -*-yle elmedi!i, etirildi!idir#
6una kahramanlar ve e4sanevi liderler de dahildir#
6u i+i makamlara kimin ele*e!ini artlar +elirler# <iderler +u artlar
oluturmaz ama artlar liderleri oluturur# Ayr*a liderlerin d-nyay do!ru
allayp +una "re hareket eden kiiler olmas da art de!ildir# @o!u zaman
olaylarn tamamen dnda kalm, +unlar anlamam kiiler +aa e7e+ilir# ;em
d-nyay do!ru allayan hem de lider olan kiiler 7ok az saydadr#
<iderler +ir 7i7ek i+idir# nsanlar onun -zelli!inden etkilenir ama hi7+ir
zaman onu u7 verdi!i +itkiyle u!ramaz# @i7ek +ir sonu7tur ve k"k-nden
+alayarak t-m +ir +itkinin sem+ol-nden i+arettir# 6u nedenle 7i7e!in kim
ola*a!n anlamak i7in +u toprakta hani +itkinin yetie*e!ini, daha do!rusu
yetimesine izin verile*e!ini anlamak erekir#
6u-n *umhur+akannn kim ola*a!na AKN karar vere*ek "r-nt-s- hakim# 6u
iddiann do!ru olmas i7in AKN3nin kurulmas ve iktidara elmesinin iti*i
-*-n-n +u partiyi oluturanlarn ol.
A0
MA;& KA%NAK
mas erekir# 6unu s"yleye+ilirsek ele*e!i de onun ekillendire*e!ini iddia
ede+iliriz#
An*ak +u partinin hem kuruluunda hem de iktidara eliinde siyasi +ir proTe s"z
konusu olmad#. Sade*e demokrasi, halk eemenli!i, hakszl!a u!ramann tepkisi
i+i siyasi +ir proTeyi i7ermeyen s"ylemler "n plandayd# $yulana*ak
politikalarn "n*eden +elirlenip +elirlenmedi!ini de +ilemiyoruz# @-nk- ne
A63nin en "nemli siyasal hede4 ola*a! ne de ekonomik alanda k-resel sermaye ile
+-t-nlee*e!imiz, en azndan halk tara4ndan, +ilinmiyordu#
Qn*e +ir tespit yapmamz erekiyor# Kamuoyunda anlalan siyasetle d-nyaya ekil
veren ve er7ek siyaset diye+ile*e!imiz uyulamalar arasnda hi7+ir +enzerlik
yoktur# 6iz demokrasi, insan haklar, ter"r, zul-m ve mazlumlardan s"z ederiz
ama sel idin*e eride kalanlarla, yani oluan siyasi yapyla u!ramayz#
'rak3ta olanlarla ilileniriz ama nasl +ir siyasi yapnn oluturulmak
istendi!i, +unun yeni d-nya d-zenin i7indeki yerini ve anlamn tartmayz#
8-rkiye3deki siyasi yap, i7 dinamiklerin zay4l! ve d-nyadaki elimelerden
+-y-k "l7-de etkilenmesi nedeniyle, d etkenler in*elenmeden anlalamaz#
6"lemizdeki siyasi yap hani temeller -zerine kurula*aktrS A6D +"lede hani
-7le, yani ran3la m yoksa +izimle mi itti4ak kura*aktrS A6, A6D3nin raki+i
midir yoksa onun tamamlay*s olarak m d--n-lmektedirS A6D d-nya -zerindeki
deneyi A6D.&usya ekseninde mi kurmak istemekte yoksa @in3in yeni +ir d-nya -*-
olmasn m istemektedirS
Asl "nemli soru d-nyadaki yeni ekonomik d-zen, +u-ne kadar oldu!u i+i,
d-nyann di!er +"lelerinden A6D3ye kaynak trans4eriyle mi s-rd-r-le*ek yoksa
nispeten kapal ekonomik alanlar m olua*aktrS Jlkemizin yeni yaplanmada yeri
nedirS
,umhur+akann kim ola*a! +u sorularn *eva+na +a!ldr# 6u sorularn *eva+
slam3n siyasi +ir ideoloTi olup olmaya*a!n da +elirleye*ektir#
AG
N:K8A A8'D<A&'
# S . S S
?ele*e!e y"nelik tahminlerimi "yle "zetleye+ilirim( 6ir petrol istasyonuna
+enzetilen Arap -lkeleri aslnda +ir +anka "revini yapmaktadr ve uluslararas
sermayenin +ir +"l-m-n- y"nlendirmektedir# 8-m +at d-nyasn karsna alan
slam* siyasetin tas4iye edile*e!ini ve +u -lkelerde sistem de!iikleri
ola*a!n, krallklarn yerini askeri diktat"rl-klerin ala*a!n, +unun +ir
devrim sayla*a!n ve olumlu karlana*a!n d--n-yorum# 8-rkiye +u enel
d"n--mden etkilene*ektir#
ML
MA;& KA%NAK
KAEANAN NE&EDES
Erke adl kuruluun s4r maliyetle snrsz enerTi -rete+ile*e!i iddias
-pheyle karland# :ysa insanlar uzun zamandan +eri +enzer +ir7ok iddiaya
inanyorlar ama hi7 kimse +undan ne kuku duyuyor ne de +u inan* nedeniyle
aklsz saylmaktan korkuyor# Mesela +ir s-reden +eri d-nya, El.Kaide denen +ir
"r-t-n herkese meydan okudu!una ve istedi!i yerde eylemler yapt!na inanyor
ama kimse onun izini +ile +ulamyor# 6unun s4r maliyetle snrsz enerTi
-retmekten ne 4ark varS Kakat +ana en e!len*eli elen konu A6D3nin 'rak3ta
yenildi!i ve 7ekilmek zorunda kala*a! iddias# 6azlar olay Fietnam Savana
ya da &usya3nn A4anistan se4erine +enzetiyorlar ama oradaki savalarn +irinde
@in ve SS,63nin di!erinden A6D3nin do!rudan deste!ini ihmal etmekte +ir sakn*a
"rm-yorlar# 'rak3ta A6D3nin yenilen tara4 oldu!unu anladk ama alip tara4n
kim oldu!unu +ilmiyoruz# E!er direni7iler kazand diyorsanz neden Erke3nin
s4r maliyetli snrsz enerTi -retimini -pheyle karlyorsunuzS 8arihin en
+-y-k ve en ileri teknoloTilere sahip oldu!u s"ylenen -*- +ir avu7 direni7i
karsnda 7aresizse verilenle alnan arasnda +ir dene olmas erekti!ini
nasl savunursunuzS
Ayr*a artk insanlarn davranlarnda rasyonellik aramak komplo*uluk olarak
adlandrlmaya +aland# Mesela "yle +ir soru soramazsnz( 'rak :rdusu neden
A6D ialine kar tek kurun atmad ve teslim oldu ama terhis edilen ordunun
elemanlar, daha sonra, +ir direni "r-tleyip savamaya +aladlarS E!er ial
s-re*inde savasalard, yenilseler +ile su7lu konuma d-meye*ekler ve ere4li
+ir asker olarak hayatlarn s-rd-re*eklerdi# %enilmi olmalar, kendileri
a7sndan, 4arkl +ir durum yaratmaya*akt# Ama onlar asker i+i savamay
reddedip neden ter"rist damas yemeyi ter*ih ettilerS nsanlar +ir -n korkak
+ir tavan, +aka +ir -n hayatlarn hi7e sayan +ir kahraman haline etiren
nedirS E!er sava.
MA
N:K8A A8'D<A&'
mamalarn Saddam emrettiyse neden A6D onu yarlayp asmak istiyorS
A6D3de sava +alatan ya da destekleyenlerin karmza e7ip, 56iz yanl hesap
yaptk ve +u sava kay+ediyoruz5 dedikleri zaman +ir7ok kiinin rahatlad!n
ve hi7+ir eyi olmadan, 7almadan, d--nmeden yaamann +-y-k za4erlere imza
atmay enellemedi!ini, aralarndan se7e*ekleri +ir avu7 Kurtlar Fadisi
kahramanyla tarihin en +-y-k -*-n- yene+ile*eklerini hayal ettiklerini
"r-yoruz# ;atta Ahmedine*ad, 56az +-y-k +a hayvanlarn +oynuzlarnn
kesilmesinden5 +ahsede+iliyor# Askerlik tarihinde Erke3nin +uluunu sollayan
elimeler oluyor ve +ildi!imiz her eyin yanl oldu!unu "r-yoruz#
6unlar "rd-k7e asl yenilenin +en oldu!umu d--n-yorum# ;er t-rl- zorluklar
yaarken +ir eyler "!renmek, do!ru d--nmenin yollarn +ulmak i7in u!rat!m
yllarn anlamszl!n, "!rendiklerimin hepsinin yerinin 7"p sepeti oldu!unu,
matematik ve mant!n en e7ersiz metotlar oldu!unu anlyorum# ;ani saynn
hanisinden +-y-k oldu!u sorusuna 56ilinemez5 demek varken +ir s-r- karmak
matematik pro+lemlerini 7"zmek i7in u!rat!m yllara a*yorum#
56"yle sava olmaz, tara4lardan +irine A6D dersem karsna denk +ir -7 koymam
erekir# E!er +u -7 darda de!ilse 7atan tara4larn ayn -lke i7inde olmas
erekir5 dersem, s"zlerimi kimseye anlatamam# 8ara4lar -lkeler olarak
tanmlamaya alm ve +ir -lke i7indeki m-*adeleyi sade*e i7 sava olarak
"renler sa7malad!m d--n-rler# Ama s"ylenenleri ka+ul edersem t-m +ildi!im,
"!rendi!im ve do!ruluklarna inand!m mantk kurallarn hi7e saymam erekir#
Jstelik olanlar, tutarl ve akl* olmalarna +akmadan anlatanlarn s"zlerini
ka+ul edersem kendimi aptal i+i hissederim#
MM
MA;& KA%NAK
6ir karar vermek zorundaym# %a, 5S"ylediklerinizin hi7+ir anlam yok# Ne
oldu!unu +ilmiyorum ama +"yle olmaya*a!n +iliyorum ve ne oldu!una an*ak ne
ola+ilir sorusuna *evap vererek ularm5 derim ve her t-rl- dlanmaya
katlanrm ya da s"ylenenleri aynen ka+ul eder aptal olmay ka+ul ederim#
,eva+m hazr( 5Do!ru s"ylemiyorsunuz#5
MH
N:K8A A8'D<A&'
K:<A% @QEJM<E&
?azetedeki +ir makaleyi iliyle okuyorum# %az &us izli servisinin, Nutin3e
muhali4 eski +ir aTan zehirledi!ini anlatyor# :layn nasl *ereyan etti!i
konusunda hi7+ir -phe yok# %eme!ine konulan n-kleer +ir madde ile eski aTan
zehirleniyor ve +ir s-re sonra hayatn kay+ediyor# ATann 7eitli 4oto!ra4lar,
kullanlan maddenin onu nasl etkiledi!ini ve nasl traTik +ir duruma
s-r-kledi!ini apa7k "steriyor# Eaten +u konularda sa+kal olan &us izli
servisinin ayn metotlar kullanarak muhali4leri +ertara4 etme!e +alad! i4ade
ediliyor# Nitekim +aka +ir muhali4 kadn azete*inin de "ld-r-ld-!-n- hepimiz
+iliyoruz#
:lay annda 7"z-lm- "r-n-yor# Elimizde herhani somut +ir delilin olmas da
erekmiyor# Qld-r-len muhali4se +unu Nutin tezahlamtr deniyor ve kullanlan
maddenin sradl! hemen +ir izli servis +a!lantsn 7a!rtryor#
6enzer +ir durumu AA Eyl-l saldrlarndan sonra da yaamtk# 6inalara 7arpan
u7aklarn El.Kaide tara4ndan y"nlendirildi!ini olaydan hemen sonra "!rendik#
Eanllarn ara+alarnda +ulunan dini kitaplar, u7ak kullanma klavuzlar
herhani +ir -pheye yer +rakmaya*ak ekilde ter"ristlerin kimliklerine
ulamamz sa!lyordu#
Jlkemizde Qzdemir Sa+an* suikastnn 4ailleri dakikalar i7inde tespit edildi ve
ilk tespiti de!itire*ek hi7+ir yeni oluya rastlanmad# 6u olaydan sonra +iraz
daha ayret etselerdi olay er7eklemesinden "n*e aydnlata*aklard dedi!imi
hatrlyorum#
Son dere*e pro4esyonel ve d-nyann en te*r-+eli izli servislerinden +iri oldu!u
s"ylenen +ir "r-t kendisini hemen ele vermi ve su7-st- yakalanmt# :ysa
+unlarn kendilerini 7ok iyi izledikleri, yaptklar eylemleri 7"zmenin 7ok
karmak +ir +ilme*eye *evap +ulmaktan daha zor oldu!u d--n-l-rd-# :ysa, hemen
herkes, her -7 olayda da yaananlar t-m ayrntlaryla "!renmiti#
&us izli servisine at4edilen +u eylemi ve anlatlanlar oldu!u i+i ka+ul
edersem kendimi aldatlm hissede*e!im ama +aka +ir
M1
MA;& KA%NAK
yorum yapsam ya er7ekleri saptrmakla itham edile*e!im ya da komplo teorisi
yapmakla su7lana*a!m# :ysa +u eylemin +ir roman konusu ola*ak kadar ilin7
oldu!u s"yleniyor, hikayenin +aka t-rl- anlatmnn "n- kesiliyor#
:ysa kolay 7"z-mler enelde yanltr# ki kii kava eder ve +iri di!erini
"ld-r-rse +unu karmak +ir yan yoktur ama +ir izli servisin eylemleri her
zaman "n*eden hesaplanr ve sorumlulu!u +akalarna y-klemek i7in inandr*
senaryolar hazrlanr# E!er +ir izli servis do!rudan sorumluluk y-klenmek
yolunu se7mise +u karsndakilere "zda! vermek ama* tar# 6u durumda
+ertara4 edilen kiinin kur+an edilmesi herhani +ir kayp anlam tamaz#
ATann "ld-r-lmesinin +ir izli servis ii oldu!u en +-y-k ihtimaldir ama hani
izli servisin tezah oldu!unu anlamak i7in +iraz daha d--nmek erekir#
Qn*e her muhali4 +ertara4 edilmez hatta muhali4 olmak +ir +akma insanlarn
hayatn aranti altna alr# @-nk- +ir muhali4in +ertara4 edilmesinin
iktidar3zan altnda +raka*a!n herkes +ilir# Qyleyse +"yle +ir itham "ze
almak i7in ortadan kaldra*a!nz kiinin +u riske de!er olmas erekir# Eski
aTann +"yle +ir "neme sahip oldu!unu "steren herhani +ir +iliye sahip
de!iliz# :ysa +"yle +ir kiiyi ortadan kaldrp su7u &us izli servisine
y-klemek +akalarnn iine yaraya+ilir# 6"yle*e &us muhali4lerini korkutur,
onlar koruma altna almak +ahanesiyle istedi!iniz +i7imde kontrol eder ve
kullanrsnz# stedi!iniz kiilere muhali4 damasn vurup +ertara4 eder
4aturay &us izli servisine kese+ilirsiniz#
;er -7l- devlet ya da iktidar kendi muhali4lerini yaratr ve kontrol eder# Aksi
halde +u alan +aka -7ler tara4ndan doldurulur# 6u nedenle muhali4 -7 +ir
ayak +a! de!il destek7i olarak allanmaldr# 6u durum sade*e +-y-k devletler
ve -7ler i7in e7erlidir#
Kolay 7"z-mler peinde komak yerine olayda +aka +ir servisin, mesela
nilizlerin parmak izini aramak daha do!ru ola+ilir#
M/
N:K8A A8'D<A&'
SANA< ?E&@EK<E&
?e7mi y-zyllarda evinde huzur i7inde yaayan insanlar +ir -n, +elki de hi7
ha+erleri yokken, adna d-man dedikleri, askerlerin saldrsna u!rar,
kendilerine ait oldu!unu d--nd-kleri her eyi kay+eder, "ld-r-l-r, kadn ve
kzlarna te*av-z edilirdi# Mallar ya!ma edilir, topraklar ellerinden
alnrd# Kutsal saydklar i+adethaneleri en rezil eylemlerin yapld!,
insanlarn +o!azlandklar yerler olurdu#
;erkesin +"yle davranmad!, +az d-manlarn ial ettikleri yerlerdeki
insanlarn *anlarn ve mallarn +a!lad!, inan7larna say "sterdikleri
s"ylenirdi ama onlar da +ir yandan +u asil davranlar serilerken di!er yandan
rakip ola*a!n d--nd-kleri kardelerini +o!dururdu# ;erkesin er7ek sand!
kurallar +ir anda #anlamszlar ve kuralszlk kural haline elirdi#
?-n-m-zde +unlarn tarih oldu!u, artk +u i+i davranlara eni halk
kitlelerinin tepkisi, kurallar koruyan kurumlarn varl! nedeniyle
+avurulamaya*a! d--n-le+ilir ve e!er 'rakl de!ilseniz hakl
"r-ne+ilirsiniz# Ama orada hem sradan insanlar her eyini kay+etmekte hem de
karde saylmas ereken Saddam idam sehpasnda *an vermektedir#
Ama s"z-m-z +unlar "zler "n-ne sererek enel idiin +enzeti!ine iaret etmek
de!ildir# Asl sorun +izleri +ir zrh i+i korudu!una inand!mz +aka
kurallarn da +ir anda yok ola+ile*e!idir#
Ay+anda maan alan +ir kii, taksitlerini "der, markete idip al veriini
yapar, +ir evde oturur, do!alaz muslu!u onun i7in hazr +eklemektedir# %-z +in
kiiyi +esleyemeye*ek +ir alana doluan on iki milyon insan her eyi "n-nde
+ula+ilmektedir# 6-t-n +unlar var olan ekonomik yap ve onun kurallar
tara4ndan er7ekletirilmektedir# Elinizde para denilen +ir ka!t par7asyla
sizin eko.
M2
MA;& KA%NAK
nomiye katknz "l7-lmekte ve +unun +edeli "denmekte, siz de +u ka!tla
istediklerini ala+ilmektesiniz# Size son dere*e do!al ve er7ek elen +u d-zen
aslnda +ir uzlamaya dayanr ve +ir kurudur# ?-n-n +irinde +u kurallara
+irileri uymazsa ya da t-m +u kurallar etkileye*ek +ir -7 +unlar e7ersiz
sayarsa ne olurS
Ama*m +ir 4elaket senaryosu yazmak ve -n-n +irinde insanlarn a7 ve 7plak
kala+ile*eklerini iddia etmek de!ildir# An*ak +u kurallarn dokunulmaz
olmadklarna, +irilerinin +unlar kullana+ile*e!ine iaret etmek istiyorum#
8oplumun yaps ve ekonomik ilikiler karmak hale eldik7e +unlar kontrol
ede+ile*ek konumda olanlar hepimizin yaamn +ir anda de!itire+ilirler#
6u, +ilisayarlarla y"netilen +ir mekanizmann ha*kerler tara4ndan saldrya
u!ramasna +enzer# Kendi i7inde tutarl ve d-z-n ileyen mekanizma +ir anda
siyah +ir ekrana d"n-e+ilir#
6u durumda -lkelerin siyasi snrlar i7inde +ir ekonomik -venlik sa!lamalar
d--n-le+ilir# :ysa +u yolun e7erlili!i yoktur ve +u her -lke i7in +"yledir#
A6D kendi snrlar i7inde -venli olamaya*a!n +ildi!i i7in d-nyann her
yerinde var olmaya 7almaktadr# Siyasi snrlar dnda +ir ekonomik -venlik
alan yaratmak tek 7"z-m olarak "r-nmektedir ve +u-n yaanan karmaa ve
7atmann temelinde +u endie vardr#
8-rkiye3de ekonomik tartmalar +-y-me, en4lasyon, +-t7e, d ti*aret
konularyla snrldr# 6aar ve +aarszlklarn "l7-s- de +u konulardaki
per4ormans olmaktadr# :ysa ekonomi politikanz yanl +ir dene modeline dayal
ise, eski 7a!larda d-man ialine u!rayan insanlar kadar 7aresiz
kala+ilirsiniz#
S"zlerim ser+est reka+et d-zenine kartlk ve, mesela, devlet7ili!i savunmak
olarak allanmamaldr# ?irilen savata ne ordunun miktarn ne de sahip olunan
silahlar tartmyorum# Sorum sade*e do!ru +ir strateTi izlenip izlenmedi!i
konusundadr#
MI
N:K8A A8'D<A&'
8-rkiye k-resel ekonomiyi savunmakta ve +unun +ir par7as olmann yeterli -ven
ve istikrar sa!laya*a!n d--nmektedir# 6u d--n*e yanlsa ve +una kart
olan +ir *ephe iderek -7lenmekteyse +ir -n k"ylerinize kadar onlarn
irdiklerini ve t-m de!erlerinizin 7i!nendi!ini "re+ilirsiniz# Qn*e modelimizi
tartalm#
M0
MA;& KA%NAK
DN FE S%ASE8
Son zamanlarda laiklik. irti*a eksenindeki tartmalar yo!un. 3 larken M0
Du+at s-re*i de yeniden -ndeme tand# 6az yazarlar radikal slam3
demokratik +ir 7iziye 7ekti!i i7in olaya olumlu yaklarken di!erleri +unun
ereksiz oldu!unu ve toplumun i7 dinamiklerinin her t-rl- radikalizmi
enelleye+ile*e!im ileri s-rd-ler#
;er d--n*e ve yar onun olutu!u "n ka+uller ve varsaymlar do!ru oldu!u
s-re*e anlamldr# Jlkemizdeki elimeler hakknda dinin y"netime etkinli!i
a7sndan +akarak s"yledikleriniz +aka "n ka+uller 7er7evesinde tamamen
anlamsz hale ele+ilir ve +en dinin ve dini de!erlerin topluma eemen
klnmasnn +ir ama7 de!il +ir ara7 oldu!unu d--n-yorum ve t-m elimeleri
siyasi sonu7laryla de!erlendirmek erekti!ine inanyorum#
Ne -lkemizde ne de d-nyada dinin "n plana 7kmas toplumun kendi dinamiklerinin
sonu*u de!il# %ani insanlar kendili!inden dine y"nelmediler ve siyaset7iler +unu
+ir veri ka+ul edip strateTilerini +una "re +elirlemediler# Din -7 odaklarnn
planlar ve politikalar 7er7evesinde "nem kazand ve "n"r-len +ir 7izide
eliti# Daha a7k +ir i4adeyle dinin ilahi +oyutu iderek "nemsizleirken
siyasi +oyutu +aat hale eldi# Ayr*a t-m ideoloTiler +ir hede4 de!il toplumu
kontrol ede+ilmek ve akln yerine inan7lar eemen klarak mutlak +ir itaat
sa!lamak ama* tar# nsanlar +-y-k +ir hapishaneye tklm i+idir ve onu
snrlayan duvar maddi olanlardan daha katdr# Etra4 ideoloTik ya da dini
kutsallarla 7evrilen insan +u 7iziyi aamaz, amak isteyenler yok olurlar#
Kald ki dinin radikalini demokrat olandan ayrmak kolay de!ildir# Milli "r--n
radikal, yerine elenlerin demokrat oldu!unu s"yleyenler sade*e kiisel de!er
yarlaryla ya da ait olduklar 7evrenin 7karlaryla +u yarya varmaktadr#
Dini kimli!i "n plana 7kan iki 4arkl hareketi +ir+irinden ayran tek ey dine
+aklar de.
MG
N:K8A A8'D<A&'
!il d-nyaya +aklardr# Milli "r- A6D kart +ir politika izlerken yerine
elenler s-rekli vuruladklar k-resel ekonomik d-nya "r--yle "n plana
7ktlar#
Ayr*a radikal slam3 sa4 d etti!i i7in desteklenen demokrat slam*lar
enel 7izilerini de!itirmediler, hatta laik kesimin +ir7ok s"ylemini
+enimseyerek ideoloTilerinden "d-n verdiler# An*ak +u yumuama yetmemi olmal
ki irti*a tehdidi tekrar -ndeme tand ve +ir dar+e ihtimalinin +ile oldu!u
s"ylenir oldu# Madem +u iktidar irti*aya "d-n veriyordu +unu yeni mi 4ark
ettinizS Daha "n*eleri, onun eliinde ayaklarna krmz hallar serenler de
siz de!il miydinizS
8-rkiye3de ne kendilerini slam3n savunu*usu oldu!unu ne de laikli!i korumak
istedi!ini s"yleyenlere inanyorum ve s"ylediklerinin arka planndaki
politikalarla ilileniyorum# <aiklerin *enaze namazlarnda sa4 tutmalarn,
dindarlarn laik ve demokratik 8-rkiye3nin savunu*usu olduklar s"ylemlerini
te+ess-mle izliyorum# 6ir s-re sonra +ir+irinin ayns olsalar +ile aralarndaki
m-*adelenin +itmeye*e!ini +iliyorum#
An*ak iki tara4n asla vaze7meye*ekleri ortak +ir yanlar var# ;alkn d-nya
sorunlaryla ililenmesini ve 7"z-m aramalarna katlanamazlar# nsanlar +u
konuda o kadar artlanmtr ki, siyasetle ililenmeyi +ir ideoloTiye sahip
olmak sanrlar ve sorunlara 7"z-m aramak i+i +ir dertleri yoktur# Eaten halk
sorunun dindar ya da laik olmak oldu!unu sanmaktadr# :ysa herkesin pro+lemi
ayndr ve onlar +u pro+lemi +elki de hi7 duymamtr#
M0 Du+at s-re*ini se+eplerinin ve sonu7larnn dindarlk ya da laikli!i
korumakla +ir ilisi yoktur ve istenen siyasi sonu7lara ulalmtr# 6u-n
irti*ann yeniden -ndeme tanmas da tamamen siyasi nedenlere dayanmaktadr ve
iktidarn k-resel*i politikalarna kar 7kan uluslararas -7ler +u 7atmay
tahrik etmektedir# E!er
HL
MA;& KA%NAK
+u uluslararas -7ler olmasa laiklerimiz al7ak sesle itirazlarn s-rd-rmeye
devam ede*ekti#
M0 Du+at s-re*inin, +enim i7in, karanlk tek noktas kald( Er+akan3n
elimeleri 4ark etmesi erekirdi ama adeta hz kazanmasn sa!laya*ak
davranlar seriledi# : da +u +-y-k oyunun i7inde miydiS 6ilemiyorum#
HA
N:K8A A8'D<A&'
#3 S
SMSE SAFAD
?e7mite yaad!mz savalarn hem +ir ad vard hem de tara4larn kimler
oldu!unu, ni7in savatklarn +ilirdik# ?-n-m-zde eskilerin sonu7larn
aratmaya*ak de!iikler yarata*ak +ir m-*adelenin i7indeyiz ama +u savan ne
adn ne tara4larn ne de ni7in yapld!n +iliyoruz# ;atta savata myz
yoksa +ir +ar d"neminde miyiz kestirilemiyor#
So!uk Sava d"neminde tara4larn savunduklar ideoloTiler +elliydi# Dimdi
m-*adelenin ideoloTilerinden +iri i+i "r-nen slam 7atmann her iki yannda
da yer alyor# ran, A6D ve kapitalizm kart olarak "r-n-rken, 8-rkiye 6at
ile 7atma +ir yana onun +ir par7as olmak i7in u!ra veriyor# A6 tara4
ola+ile*ek konumda +ile de!il# Kendi i7indeki 7atma ve 4arkllama onu +ir
tara4 ola*ak yerde m-*adelenin alan haline etiriyor ve tara4larn hepsini
+arndryor#
Ayn ey -lkemiz i7in de e7erli# 6iz 7atmann tara4 de!il alan
konumundayz# 6u savan sonunda +iz hem yenilen hem de alip elen tara4ta
ola*a!z# An*ak +unu s"ylemek i7in tara4larn kimler oldu!unu +elirlemek
erekir# 8-rkiye3deki laik. slam* kartl!nn d-nya -zerinde karl! yok#
6u tara4lardan hanisi hani -lkeler tara4ndan destekleniyor ya da, en azndan,
+e!eniliyor +ilinmiyor#
Sorun +u yeni m-*adelenin eskilerinden tamamen 4arkl nitelikte olmasndan
kaynaklanyor# ?e7mite +ir -lke hasm ile 7atrken halk, +ireysel d--n*e ve
ter*ihleri ne olursa olsun, +u d-mana kar savard ve kar elenler
ihanetle su7lanrd# 6u-n her -lkenin vatandalar +ir+iriyle savaan 4arkl
-7lerin yannda yer alyor ve +u do!al karlanyor# Mesela A6D3de 'rak3
yenmenin ne anlama eldi!ini kimse +ilmiyor, yani A6D alip elirse nasl +ir
'rak ola*a!nn tanm yok#
HM
W MA;& KA%NAK
8-rkiye +"yle +ir 7atmadan ha+ersiz i+i "r-n-yor ve alaeldi!i kavramlarla
yaamn s-rd-r-yor# 6ize "re +az Avrupa -lkelerinin haksz, 7i4te standartl
davranlar nedeniyle ama*mza ulaamyoruz ama A6 de -lkemizin "nemini
+ilemedi!i i7in kay+ediyor#
6u +ak a7syla hi7+ir eyi anlayamayz# 6ir erilla savandaki eleneksel
ordu +irliklerine +enziyoruz# Karmzda -ni4ormasndan ayrt ede+ile*e!imiz +ir
d-man aryoruz ama di!erlerinden "r-n-- hi7 4arkl olmayan an*ak vurup
ka7masyla hasmmz oldu!unu anlad!mz erillalar karsnda i+iyiz# ;erkesin
li+eral oldu!u d-nyamzda ideoloTilerine +akarak -lkeleri 4arkllatramyoruz#
Dinlerini kriter olarak alsak ayn din ve mezhe+in mensuplar her kampta varlar#
8ara4lar, +ildi!imiz kavramlarla a7klayamyoruz ama onlar tanmlaya*ak yeni
kriterler +ulamad!mz i7in +ir 7elikiler d-nyasnda +o*alayp duruyoruz#
Karmzda +izimle ihtila4lar olan +ir A6 var ama onun +ir kanad m-tte4ikimiz
i+i davranyor ve her admmzda +izi destekliyor# 8-m d-nyay +ir yana +rakp
sade*e A6 ile ililendi!imizi varsaysak iki kampn oldu!unu "r-yoruz# 6ir yanda
uzlaamad!mz Kransa.Almanya ekseni di!er yanda +izimle ayn 7izide "r-nen
niltere ve yandalar var# 6u durumda +ile +ir soru *evapsz kalyor#
niltere +izi mi destekliyor yoksa +iz mi niltere3nin politikalarnn
savunu*usuyuzS
8ony 6lair3in ani ziyareti, +azlarna "re, 8-rkiye3nin A63den uzaklamasn
enellemek i7in yaplyor# 6u do!ru +ir tehis ama ama*, +izim hede4imize
ulamamz i7in verilen +ir destek mi yoksa niltere, A6 i7inde, kendisiyle
+irlikte hareket ede*e!inden emin oldu!u "nemli +ir -lkeyi yannda +ulundurmak
m istiyorS %ani +iz A6 i7indeki niltere kanadnn +ir manivelas konumunda
myzS
HH
N:K8A A8'D<A&'
Durumu ematik olarak ve ka+a*a "yle "zetleye+iliriz( Artk +ir+irinden 4arkl
devletlerden s"z edilemez# ;er devletin i7inde di!erlerinin i7indeki ruplarla
+irlikte hareket eden odaklar var#
7 siyasi elimeler +u durumun +ir yansmasndan i+aret# Mesela Kransa.Almanya
ekseninin, -lkemizdeki etkisini iktidar lehine kullanmas +eklenemez# 6una
karlk niltere iktidar ayakta tutmak i7in +-t-n -*-n- har*aya*aktr ve en
"nemli etki ara* y"netti!i parasal kaynaklardr# A6D i7in de +enzer +ir analiz
yapla+ilir ve hani kanadn kimi destekleye*e!i "n"r-le+ilir#
H1
MA;& KA%NAK
%EN 6&A6
nsan +ir eyi anlatrken 7o!unlukla "n-ndeki nesneyi de!il kendini anlatr#
S"zlerimiz analiz yetene!imizi, kulland!mz kavramlar derinli!imizi ve +ak
a7mz ililerimizi a7!a vurur# Jlkemizde A6 hakknda s"ylenenler A63den 7ok
+izi anlatyor#6ize "re adaletsiz, 7i4te standartlar olan Kransa.Almanya
ekseni, -lkemizin "nemini kavrayamad! i7in +-y-k -7 olma ansn kay+ediyor,
k-7-*-k +ir devletin, K+rs &um y"netiminin kaprislerini enellemeyerek
kendisini ikin*i sn4 +ir -7 olmaya mahkum ediyor#
6ize "re +az -lkeler k-7-k d--n-r ve in*ir 7ekirde!ini doldurmaya*ak
nedenlerle +-y-k 4rsatlar he+a ede+ilirler# Kuzey K+rs3taki izolasyonlar
kaldrmayarak :rtado!u3ya uzanan, enerTi kaynaklarna ulamalarnda "nemli +ir
k"pr- olutura*ak +ir -lkeyi, yani 8-rkiye3yi dlaya+ilirler#
Dar "r-l-l-kle itham etti!imiz -lkeler yeni kurulmu ya da iddias olmayan
-lkeler de!il# 8arih +oyun*a ayn sahnede yer ald!mz, adeta i7 i7e
yaad!mz , sahneyi terk etseler +ile tarih say4alarnda yer almaya devam
ede*ek -lkeler#
Ama +ir +aka A6 -lkesi +u su7lamalarn hi7+irini hak etmeyen +ir tavr
seriliyor ve "z-m-zde +ir +-y-kl-k a+idesine d"n--yor# niltere t-m olumsuz
"r-lere ra!men -lkemizin yannda yer almaya devam ediyor# :na, ele*e!i "renW
-lkeleri, "nyarlarla de!il, er7ek +oyutlaryla de!erlendiren, -lkemizin
"nemini kavrayarak -yeli!imizle A63yi +-y-k +ir -7 yapmak isteyen +ir devlet
olarak "r-yoruz#
6ize "re +ir d--n*enin do!rulu!unun tek kriteri vardr# 6izimki i+i olan
do!rudur de!ilse, yanltan da "te, tutarsz, "n-n- "remeyen +ir akln
-r-n-d-r#
6u de!erlendirmeler Kransa ve Almanya inisiyati4inin erek7elerini anlatmyor
ama +izim uluslararas ilikilere nasl +akt!mz
H/
N:K8A A8'D<A&'
tanmlyor# 6ize "re strateTinin, -lkelerin ele*ek tasavvurlarnn d
ilikileri +elirlemekte herhani +ir rol- olamaz# 6u ilikiler hakllk ve
hakszlk, -n- +irlik 7karlar do!rultusunda +elirlenir#
:laya +aka +ir a7dan da +akla+ilir ve karmza tamamen 4arkl +ir durum
7ka+ilir#
A6 +"lesel +ir ekonomik ve siyasal +-t-nleme modelidir# :ysa 8-rkiye, 7ok a7k
+ir +i7imde i4ade etti!i i+i, k-resel politikalar izlemektedir# K-resel*ilikle
+"lesel -7 olma +ir+iriyle zt iki kavramdr ve yan yana elemezler# %a
k-resel politikalar izlersiniz ya da +"lesel -7 olmak isteyen +ir +irli!e
irersiniz# 6unlar atele su i+idir ve yan yana +ulunamazlar#
niltere, A63nin +"lesel +ir -7 olmasndan ve di!er +-y-k -7lerle +u y"n-yle
4arkl olmasndan yana de!ildir# 6"yle +ir A6 i7inde inisiyati4in Almanya ve
Kransa3da ola*a!n "rmekte ve kendisini ikin*i plana ata*ak +ir model yerine,
k-resel*i -7lerle +irlikte ve onun merkezi konumunda ola*a! yeni +ir
yaplanmay ter*ih etmektedir# 6u -7 hem A6D3nin hem de &usya3nn dnda,
onlardan 4arkl ola+ilir ama inisiyati4 k-resel ekonomik -7te ola*aktr# 6u
-*-n sahip oldu!u ekonomik -st-nl-k onun di!erleriyle reka+etini sa!laya+ilir#
Aksi halde silah -st-nl-!- olan ve enerTi kaynaklarn kontrol eden A6D ve
&usya3daki ulusal* e!ilimlerle +aa 7klamaz# 6u durum niltere3yi de k-resel
oyun*u konumuna etire*ektir# Aksi halde Avrupa, So!uk Sava d"neminde oldu!u
i+i, A6D ve &usya -st-nl-!-ne dayanan +ir model i7inde yer almak zorunda
kala*aktr#
AKN iktidar +u modeli +enimsemitir, hatta varlk nedeninin +u proTeyi
er7ekletirmek oldu!u s"ylene+ilir# 7erde izledi!i ekonomik ve siyasal
politikalarn +u ama*a y"nelik oldu!unu s"ylemek m-mk-nd-r#
H2
MA;& KA%NAK
8-rkiye3nin A63ye -ye olmasna kar 7kanlar, k-resel ekonomik -*-n kontrol-ne
irmek yerine, kuruluundan +eri var olan, +a!msz +ir A6 d--n*esini
er7ekletirmek istemektedir# 6u -*-n, +u-nk- artlar altnda, A6D ve
&usya3nn "n*-l-!-n- enelleyemeye*eklerinin +ilin*indedirler ama k-resel*ilerin
eemenli!i yerine, +unlarn var oldu!u +ir d-nya i7inde olmay ter*ih
etmektedirler#
6izim A6 -yeli!imiz, -lkedeki iktidarn kaderi, d-nyann ele*e!i +u +-y-k oyunu
kimin kazana*a!na +a!l olarak ekillene*ektir#
HI
N:K8A A8'D<A&'
%ENX 6X& AKN
6ir heykeltra "n-ne ald! ko*aman +ir mermeri yontuyor ama "n*eden ne
yapa*a! konusunda +ir tasavvuru, +ir 7izimi yok# 7inden eldi!i i+i ya da
olsa olsa +"yle olur diyerek mermere ekil vermeye 7alyor# inin her
aamasnda kenara 7ekilip eserine +akyor ve "tekilerin yaptklarndan daha iyi
oldu!unu d--n-yor# Etra4tan +akanlar da +enzer +i7imde 7altklar i7in enel
hakknda +ir ey s"yleyemiyor ama, 5@eki7 "yle vurulmaz, mermerin urasn 4azla
yonttun ya da +urasn daha az yontmalydn5 deyip duruyorlar#
AKN kurulu aamasnda ve se7imlere irerken k-resel +ir ekonomi izleye*e!ini,
hede4inin A6 ile +-t-nlemek oldu!unu s"ylemiyordu# 6u izli +ir -ndemin
kamuoyundan ka7rlmas anlam da tamyordu# : sade*e iktidara elmeyi ve
-lkeyi y"netmeyi istiyordu ve +unu +akalarndan daha iyi yapa*a!n ileri
s-r-yordu# Jlkemizde siyasi partilerin ne yapa*aklar ve nasl +ir yol
izleye*eklerini anlatmak ve +u proramn onaylanmasn istemek adeti yoktu#
;alkn ikayet etti!i konular sralanr ve +unlarn 7"z-me kavuturula*a!
s"ylenirdi ama yaplan iler her zaman +ir s-rpriz olurdu# Qzal anariden
ikayet edilen +ir d"nemin sonunda iktidara elmi ama -lke ekonomisini da
a7k hale etirmiti# :ysa +u konu kamuoyunda hi7 tartlmamt# AKN3nin
k-resel*i +ir ekonomi politikas izleye*e!ini, +elki kendileri de dahil, hi7
kimse +ilmiyordu# : -ne kadar Milli "r-7- tannan +ir ru+un i7inden e7mile
tam tezat oluturan +ir uyulama 7kmt#
Jlkenin sorunlarnn 7"z-ld-!- s"yleniyordu# Mesela en4lasyon d-m-, d"viz
sknts alm, hzl +ir kalknma sa!lanmt# Mermer par7a par7a
yontulmutu, her vuruun do!ru oldu!u savunuluyordu ama kimse +-t-ne +akmyordu#
Jlkemizde yayn olarak kullanlan metot "n*e +-t-n-n planlanmas ve par7alarn
+una uyun olarak yaplmas de!ildi# Do!ru ve iyi oldu!una inanlan par7alar
imal edilir ve +unlarn +irlemesinden iyi +ir +-t-n olua*a! varsaylrd# 6ir
kamyon motorunun, l-ks +ir ara+ann "vdesine
H0
MA;& KA%NAK
monte edildi!i, di!er aksamnn +aka +ir ara*nkine +enzedi!ine sk
rastlanrd#
AKN k-resel*i +ir ekonomi politikas izliyor ama +"lesel +ir +-t-nleme modeli
olan A6 -yesi olmaya 7alyordu ve +u iki tavrn +ir+irinin zdd oldu!unu
d--nm-yordu, A6 -yesi ola*ak ama silahlarn A6D3den ala*ak, d politikada A6D
ile paralel +ir yol izleye*ekti# Ayr*a t-m +"le -lkeleriyle iyi ilikiler
kurmak s-rekli tekrarlanan +ir d politika ilkesiydi#
Qn-m-zdeki d"nemde +u 7elikilerin ortadan kalka*a! s"ylene+ilir# zlenen
ekonomik politikann siyasi sonu7lar do!urdu!u, -lkenin d politikasn ipotek
altna ald! ve +u politikann, yalnz iktidar de!il, ele*ek t-m
y"netimleri#dar +ir sokakta y-r-mek zorunda +raka*a! anlala*ak# Ayr*a i4ade
edilen d politikayla ekonominin ald! eklin +ize empoze etti!i yolun
+ir+iriyle uyumad! "r-le*ektir#
Jlke siyasetini etkileyen i7 ve d -7 odaklarn ele*ek i7in "yle +ir senaryo
d--nd-kleri s"ylene+ilir( Erken +ir se7im istenmemektedir# @-nk- yeni +ir
se7imin sonu*u 6a+akan Erdo!an3 *umhur+akan olmaya zorlaya*aktr ve +u
durumda partinin, +u-ne kadar d politikaya ve ekonomi y"netimine y"n veren
kadronun eline e7mesi enellenemez# :ysa iktidar uzlamayla +ir *umhur+akan
se7meye zorlamak m-mk-n "r-nmektedir# 6unu er7ekletirmek i7in se7im "n*esinde
+ask uyulamak se7im sonrasndan daha kolay "r-nmektedir#
,umhur+akan uzlamayla se7ildikten sonra muhtemelen "ne alnm +ir enel
se7im yapla*aktr# 6u aamada AKN3nin d politikasn ve ekonomisini y"neten
kadrolarn zay4latlmas ve yeni kadrolarn 4arkl +ir ter*ihi yanstmas
+eklenir# %ani AKN3ye +ir alternati4 yaratmak yerine onu yeniden d-zenlemenin
uyun oldu!u d--n-lmektedir#
E!er d-nyay anlayan, uyun politikalar -rete+ile*ek ve halk yanna ala+ile*ek
+ir oluum m-mk-n olsayd o ter*ih edile+ilirdi# :lmayn*a var olan de!itirmek
uyun "r-lm- ola+ilir#
HG
N:K8A A8'D<A&'
6E KMES
Son -nlerde insanlarn kendinden saydklaryla +aka olduklarn d--nd-kleri
kiiler arasnda *inayetle de sonu7lanan erinlikler yaanyor# 6u durumda
insanlar kar karya etiren nedenlerin ne oldu!unun +ilinmesi "nem
kazanyor#
6ir insan tanmlayan ve di!erlerinden ayran "zellikler +ireysel de!ildir, yani
kendi ter*ihleriyle +elirlenmez# %aad!mz toplum nerdeyse t-m de!er
yarlarmz +elirler# $!runa *anmz +ile 4eda etti!imiz her ey 7evre
tara4ndan +elirlenir# Jstelik +u yarlar s-rekli de!ildir# 6ir toplumu
oluturan +ireyler kendi dlarnda oluan artlar sonu*u eski de!erlerini
"nemli "l7-de kay+ede+ilir ve yepyeni +ir de!erler sistemini ka+ul ede+ilir#
D-n-n Sovyet vatanda kom-nizm i7in m-*adele ederken +u-n kapitalist de!erler
sisteminin +ir par7as haline d"n-m-t-r ve +u +ir nesil i7inde
er7eklee+ilmitir
:smanl te+aas olan halkmzn o -nk- de!er yarlar ve d--n*e +i7imi ile
+u-n arasnda hemen hemen hi7+ir +enzerlik kalmamtr# Karkl din ve soydan
elenleri ya+an* saymayan ve onlarla +irlikte yaamay do!al sayan +ir k-lt-r-n
insanlar +u-n ya+an* saydklaryla +ir arada yaamay +ir tehlike sayar hale
elmitir#
nsanlar +u de!iimi kendi i7lerinde de!il dsal etkiler nedeniyle yaamtr#
:smanl halknn ne M-sl-man kesimi di!erlerinin uzaklamasn ne de
ayrim-slimler topraklarn terk etmek istemitir# ?alipler 7ok uluslu +ir
devlet yapsnn :smanl misyonun devam etmesi anlamna ele*e!ini d--nd-kleri
ve +unu tas4iye etmek istedikleri i7in nispeten homoTen +ir -lkeye raz olmular
ve yeni devleti kuranlar +u "d-n- vermek zorunda olduklarn d--nm-lerdir#
S"zlerim e7mii yarlamak ve eletirmek ama* tamamaktadr# Sade*e olanlarn
ne anlama eldi!ini aratrmak ve de!iimin
1L
MA;& KA%NAK
+ireylerin iradesini aan se+eplerden, siyasi artlardan kaynakland!na iaret
etmek istiyorum#
Son zamanlara kadar uyuyan 4arkllklar neden +irden +ire su y-z-ne 7kmaya
+alam ve "zellikle +ir K-rt kimli!i sorunu ortaya 7kmtrS 6u, +ireylerin
kendi i7 d-nyalarndaki +ir de!iimin sonu*u mudur yoksa yeni siyasi artlar m
+u 4arkll!n ortaya 7kmasn erektirmitirS E!er +"yleyse yeni siyasal
artlar nedir ve hani ama*a ulama peindedirS
6u-nk- devletler sistemi 6irin*i D-nya Sava3nda olumu, kin*i Sava k-7-k
de!iikliklerle yapy korumu sade*e n-4uz alanlar yeniden +elirlenmitir#
An*ak yaad!mz yeni m-*adele sonunda devletler sisteminde de "nemli
de!iiklikler ola*a! ve +u de!imenin -lkemizi de etkileye*e!i anlalmaktadr#
6iz her de!iikli!in aleyhimize ola*a! duyusunu yaarz ama neden +"yle
ola*a!n, aksinin m-mk-n olup olmad!n sorulayamayz# Qn*e duyulardan uzak
+ir +i7imde ele*e!i tahmine, yeni d-zende +izim i7in "n"r-len modelin ne
oldu!unu ve +unu ne "l7-de etkileye+ile*e!imizi irdelemek zorundayz# 6u konuda
+izi rasyonellikten uzaklatran e7miteki de!iimin k-7-lmeyi de +era+er
etirmi olmas ve +u nedenle her de!iimi olumsuz allamamzdr# S-re7 iki
4arkl modeli "n"re+ilir# %a daha da k-7-lmemiz istenmektedir ya da +u-nk-
yapmzda de!ime +eklenmektedir# %llar "n*e yazd!m +ir makale 56-y-yerek
K-7-le*e!iz5 +al!n tayordu ve n-4uz alanmzn enileye*e!ini ama +u
etkiyi +aka -7lerle paylaa*a!mz "n"r-yordum# 6elli +ir miktarda +oya daha
4azla suya kartrlrsa +oyaya*a! su miktar artar ama +oyann reni a7lr
+enzetmesini yapmtm# Etki alannn enilemesi 4arkl soy ve dinden
kimselerle iyi ilikiler i7inde olmay erektiriyordu# Kuzey 'rak3taki insanlara
K-rt deyip -lkemizdekilerin kimli!ini reddedemezdik# Alan daha eni tutarsak
7ok 4arkl kimlik.
1A
N:K8A A8'D<A&'
lerle yan yana ele*ektik# %a +oyad!mz yer +ize yeter deyip i7imize
kapana*a!z ya da +oyamzn kalitesini, yani y"netme -*-m-z- artrp renin
a7lmasn enelleye*e!iz# Ama ne yaparsak yapalm 4arkllklar reddetmek
ansna sahip olmad!mz +ilmek zorundayz#
1M
MA;& KA%NAK
?J@ %E8MEE
6irin*i D-nya Sava sonunda :smanl da!ld ve i7inden +ir 7ok devlet 7kt# 6u
arada niliz stih+aratnn +ir eleman +ir e4sane haline eldi ve <a)ren*e
isimli aTann +ir7ok Arap -lkesinin kuruluunda "nemli rol oynad! s"ylendi#
6ir arkeolo kisvesiyle eldi!i +"lede Arap direniini "r-tlemi, 7atmalara
katlm ve +ir "hret olmutu# 6iz tarihi kahramanlarn yazd!n d--nd-!-m-z
i7in, onun kiisel yeteneklerini "n plana 7kardk ve niliz ?izli Servisinin
sava +oyun*a oynad! rol- in*elemedik# 6ir sava sade*e askerlerle
y-r-t-lm-yordu ve onu destekleyen ekonomik, siyasi ve "zellikle istih+arat
4aaliyetleri vard#
in +ir +aka +oyutu da "z-m-zden ka7t# niliz aTann dili, dini, soyu
+"ledeki insanlardan 4arklyd# Ama niliz servisi hi7+ir ortak noktas
olmayan insanlar kendi ama7lar i7in kullana+iliyordu# :ysa +iz, e!er +ir
+"lede i+irli!i yapa*ak kiiler ararsak +ize +enzeyenleri se7iyorduk# En k-7-k
+ir 4arkllk i+irli!ini enellemeye yetiyordu# 'rak3a elen A6D3nin K-rtlerle
hi7+ir ortak noktas yoktu ama onlarn en yakn m-tte4iki ola+iliyordu# 6iz ise
8-rkmenlerin dnda yanda d--nm-yorduk#
Eaten -n-m-zde de insanlarn soylarna +akp sadk olup olmadklarna karar
vermiyor muydukS nsanlarn Sa+etay, d"nme olmalar, soylarnda ya+an*
sayd!mz kiilerin +ulunmas onlara -venmememiz i7in yetiyordu# 6"yle d--nen
insanlarn kendileriyle hi7+ir sosyoloTik ortak yan olmayan insanlarla
i+irli!i yapmas m-mk-n m-yd-S An*ak +enzerlik kendimizi nasl tanmlad!mza
+a!lyd# Ayn soydan elmeyi "nemli sayanlarn ter*ihiyle dinin er7ek +ir
ortak yan oldu!unu d--nenlerin ter*ihi 4arklyd ve +iz 7ok 7eitli sadakat
kriterlerine sahiptik# Ama enel olarak dladklarmzn daha 7ok oldu!u
s"ylene+ilirdi#
6azlar, 58-rk3-n 8-rk3ten +aka dostu yokV5 derken di!erleri, 5'rak3ta
M-sl-manlar "ld-r-l-yorV5 diye 4eryat ediyordu# %ani
1H
N:K8A A8'D<A&'
+akalarnn ak+etlerinin +izi ililendirmedi!ini ilan ediyorduk# 6u +ile +izi
sade*e +akalarndan uzaklatrmakla kalmyor, kendi aramzda +ile
ya+an*lamann se+e+i oluyordu#
M8 M-stear Emre 8aner alt!mz s"ylerim dndaki +eyanatyla +ir7o!umuzu
artt# Ne irti*adan ne de +"l-*- ter"rden s"z ediyordu# 6una karlk k-resel
-7lerin d-nyada "nemli rol oynad!n, "n-m-zdeki d"nemde +ir7ok ulus devletin
varl!n s-rd-remeye*e!ini i4ade ediyordu# Ama asl vurusu olaylar dardan
izleyip, sonu7larn ka+ul ederek ele*e!imizin teminat altna alnamaya*a!yd#
:laylara seyir*i kalmadan nasl rol oynana+ilirS lk akla elen, mesela, Kuzey
'rak3ta yaananlara m-dahale etmek ola+ilirdi ve askerlerimiz +"leye
ire+ilirdi# An*ak 8aner3in s"zleri, do!ru yorumlanrsa, +aka +ir eyin
kastedildi!i anlalr# Askeri operasyonlara at4 yaplmadan, Mi83in +u
konularda yap* rol oynamas isteniyordu#
6u-ne kadar +ir tehdidi ortadan kaldrmaktan i+aret olan m-*adele anlaymzn
de!imesi, siyasi 4aaliyetleri etkileyerek onun y"n-n- istenilen +ir y"ne
7evrilmesi de se7eneklerden +iri olmalyd# Mesela Kuzey 'rak3ta her t-rl-
yaplanmann karsna 7kmak yerine +izimle ortak ama7lar olan yaplanmalar
desteklene+ilirdi#
6u -lkemizde yayn olan anlaylarda k"kl- +ir de!iikli!i erektiriyor#
M-*adelede hasm yok etme anlay yerine onu de!itirme, etkisizletirme , i7
7atmalara s-r-kleme de +ir yol ola+ilir# 6u ise an*ak istih+arat "r-tlerinin
etkili ola*a! +ir alandr#
So!uk Sava d"neminde +"yle +ir ihtiya*n duyulmam olmas -lkemiz a7sndan
+ir eksikliktir ve +ir 7ok anarik 4aaliyetler +u yolla enellene+ilirdi# Dimdi
ise en etkili ve maliyeti d--k metot +udur ve 8ekilatn +u ihtiya*a *evap
vere*ek +i7imde "r-tlemesi, e!itilmesi +ir ereklilik olarak ortaya
7kmaktadr# @evrede +u alanda en etkili ola+ile*ek -lke 8-rkiye iken
+akalarnn istih+arat 7ok etkin olarak kullanmas ama +izim sade*e silahla
7"z-m aramamz yanltr#
11
MA;& KA%NAK
ASKE&X ;A&EKA8
Silahl kuvvetlerin kullanld! operasyonlar tekd-ze de!ildir ve +ir+irlerinden
"nemli 4arkllklar "sterirler# 6ir devlete kar kullanlan askeri -7,
temelde, kar tara4n direnme -*-n- krmak ve teslim olmaya ya da uyun +ir
+ar ka+ule zorlamak ama* tar# D-man topraklarndaki her yer ve herkes
hede4tir# Raponya3ya atlan n-kleer +om+alarn hede4i, sava s-resin*e
Avrupa3nn yerle +ir edilen ehirleri askeri tesisler de!ildir#
;er askeri harekat +aka ted+irlerle desteklenir# ;asmn ekonomik -*- yok
edilmeye 7allr, uyun itti4aklar yapmas enellenir, -lke i7indeki muhali4
ruplar desteklenir# An*ak en +elirleyi*i unsur askeri -7t-r#
Silahl kuvvetler +arn devam, i7 isyanlarn +astrlmasnda da kullanlr
ama +"yle durumlarda +ir savata kullanlan metotlar uyulanmaz# Artk snrsz
+ir -7 kullanm s"z konusu de!ildir ve olayn sosyal ve siyasi +oyutu "n
plandadr#
En riskli askeri harekat +ir i7 7atmann ya da isyann +astrl.masdr#
Kullanlan askeri -7 hem +ir tara4tr hem de karsnda # d-man olarak
tanmlanan +ir devlet, yoktur# 8ahrip edilen her ekonomik de!er, sar4 edilen
kaynaklar, kay+edilen insanlar +akasnn de!il -lkenin zararnadr# 6u, +"yle
+ir harekatn yaplmamas erekir anlamn tamaz an*ak i7 7atmalarn "zel
+ir harekat t-r- oldu!u anlamndadr# 6"yle +ir harekatta iki "r- her zaman
reka+et halindedir# 6azlar harekatn *aydr* ola*ak kadar sert olmasn
isterken di!erleri katlmalar *azip olmaktan 7karmakla yetinip 7atmay
k"r-kleyen nedenlerin ortadan kaldrlmasn savunur# ?enelde +irin*ilere
vatansever, ikin*ilere korkak, i+irlik7i i+i s4atlar yaktrlr#
Du anda -ndemimizdeki sorun Kuzey 'rak3a askeri +ir harekatn yaplp
yaplmaya*a!dr# ?"r-nen se+ep +"ledeki ter"r "r.
1/
N:K8A A8'D<A&'
Yt-n-n yuvalarnn ortadan kaldrlmas olsa +ile, hem siyasilerin
+eyanatlarnda hem de medyada 'rak3n ele*e!i ve olua*ak yeni siyasi yap
konusundaki endielerin daha a!rlkl oldu!u anlalyor# Qyleyse "n*e
ele*e!in 'rak3n tasarlayp tavrmz ona "re +elirlememiz erekir#
8-rkiye3nin +u konuda herhani +ir "n"r-s-n-n olmad!, sade*e temennilerini
dile etirdi!i an*ak +u temennilerin er7ekleme ansnn olmad! anlalyor#
6azlar 'rak3n -7e +"l-ne*e!ini s"yl-yor# 6en ikiye +"l-nm- +ir 'rak3n daha
muhtemel oldu!unu d--n-yorum# Dii ve S-nni olarak ayrlan 'rak3ta ?-neydeki
devletin iniltere3nin kontrol-nde kala*a!n ve "n-m-zdeki d"nemde rk
ayrmna dayana*a!n sand!m 7atmada Arap.ran 4arkllamasnn "n plana
7karla*a!n tahmin ediyorum# 8-rkmenler +ir +"lede yo!unlamad!, mezhep
+irli!i olmad! i7in +u iki +"le arasnda da!la*a! "n"r-l-yor, A6D
Kerk-k3-n etnik yapsn de!itirirken +uray K-rtletirme politikas izlemekten
7ok, Kuzeyde kalmasn sa!lamaya 7alyor# Aksi halde +"le Dii kontrol-nde
kala+ilir ve t-m petrole onlar sahip olurlar diye d--n-yor#
Siyasi yap ile ilili de!erlendirmelerim yanl ola+ilir ama +u, analizin
olua*ak siyasi yapdan +a!msz yaplmasnn *iddi yanllklara se+ep ola*a!
er7e!ini de!itirmez# Qn*e siyasi yap +elirlenir sonra izlene*ek politikann
ne ola*a!na karar verilir#
8-rkiye3nin Kuzey 'rak3a y"nelik askeri operasyon 7i4te karakterlidir# Siyasi
a7dan ya+an* +ir -lkeye yaplan +ir harekat iken sosyoloTik a7dan +ir i7
operasyondur# 6unun +ir y"n-n- "n plana 7karp, ya+an* +ir -lkeden -lkemize
yaplan ter"r saldrlarn durdurmak ya da +"lede olua*ak yapda 8-rkmenlerin
"z ard edildi!ini s"ylemek sorunun "teki +oyutunun ortaya 7kara*a! sorunlara
katlanmay erektirir#
12
MA;& KA%NAK
6"yle +ir harekat 7ok +oyutlu etkiler yaratr# 6ir yandan i7 +ar tehdit
ede*ek sonu7lar yaratrken di!er yandan Kuzey 'rak3ta olua+ile*ek tepkiler t-m
A6D modelinin de!itirilmesi sonu*unu do!urur#
6enim a7mdan +"yle +ir operasyon uluslararas +ir harekat de!il -lke i7indeki
+ir operasyon karakteri tamaktadr ve +unun erekleri yerine etirilmelidir#
1I
N:K8A A8'D<A&'
S'Z DEF<E8
Derin devletin tartld! -n-m-zde +unun kart olarak +ir de s! devletin
varolmas erekir# .
Devletin derinli!i nasl "l7-l-rS Derin devlet "r-nenden 4arkl +ir yap mdr
yoksa onun "r-nmeyen y-z- m-d-rS
ki y-ze yakn +a!msz devletin oldu!u varsaylan -n-m-zde +unlar arasndaki
4ark sade*e +-y-kl-k, zeninlik ve -7 i+i "zlene+ilen eyler midir yoksa
+aka +ir kriter onlar +ir+irinden tamamen 4arkllatrp ayr kateorilere mi
sokarS
;er devletin +elirin vas4 +a!mszl!dr# An*ak +u kavram hi7+ir somut
tasavvuru i4ade etmez# : da "z-rl-k i+i "re*elidir# ;er insann +ir "z-rl-k
alan vardr, hapisteki +ir adam +ile +akalar tara4ndan snrlandrlamayan
+ir "z-rl-k alanna sahiptir# stedi!ini d--n-r, hayal kurar, ark
mrldanr, k-7-k ter*ihler yapa+ilir# 6a!mszlk +ir renk i+idir ve a7ktan
koyuya +ir s-r- tonlar vardr#
;er devlet kendisini snrlayan artlar i7inde hareket eder ve +u durum en +-y-k
olan i7in de e7erlidir#
6a!mszl!n en "nemli "steresi artlara "re karar vermekten "te +u artlar
de!itire*ek -*e sahip olmaktr# kin*i aamada artlar de!itiremese +ile +u
artlarn ne oldu!unu de!erlendire+ilmektir# E!er hem artlarn ne oldu!unu
kendiniz +elirleyemiyor ve onlar siz de!erlendiremiyorsanz +a!mszl!nz
sade*e s"zden i+arettir#
?-n-m-zde d-nyadaki en +-y-k tehdidin ter"rizm oldu!u s"yleniyor ve +unlarla
nasl m-*adele edile*e!inin yolu da +akalar tara4ndan "steriliyor# 6iz ise
+u s-re*in i7inde nasl tavr almamz erekti!ini d--n-yoruz# E!er +irisi hem
ter"rizmi yaratyor hem de m-*adele +i7imini +elirliyorsa ve +u onun hede4lerine
ulamak i7in kulland! +ir yol ise di!erlerinin +a!mszl! +ir ekilden
i+arettir#
10
MA;& KA%NAK
D-nyay y"neten ve y"n veren -7lerin kullandklar metot 4azla karmak
de!ildir# Qn*e tartlmasnn -nah ya da ihanet oldu!una inanla*ak +ir d-man
yaratmak erekir# ?e7mite kom-nizm, -n-m-zde ter"rizm +u ama7la
kullanlmaktadr# ;i7 kimse +unu tartamaz, tartanlar d-man sa4na konur#
Mesela NKK 8-rkiye i7in +ir d-mandr ama +irisi 7kp, 56u ne +i7im -7 A6D,
8-rkiye, ran, Suriye, +"ledeki 4eodal yap +unun karsnda# 6u kadar +-y-k
-7lerin kar koymasna ra!men nasl ayakta kalyorS5 sorusunu soramaz# Ayn
ey El.Kaide i7in de e7erlidir# ;i7 kimse A6D ile 'rak3n -7lerini mukayese
edip, 56"yle +ir sava olmaz# ?-7ler arasndaki eitsizlik +"yle +ir 7atmay
anlamsz klar5 diyemez# Aslnda d-nya "l7e!inde +ir m-*adele vardr ama +unun
ne se+e+ini ne de kimler arasnda oldu!unu, dar +ir kadronun dnda kimse
+ilmez#
%"neten -7 d-man +elirledikten sonra herkes onunla savamaya +alar# kin*i
aamada her -lkede, oynaya*a! role uyun olarak artlar yaratlr# ?erekirse
din*ilik ya da milliyet7ilik i+i akmlar desteklenerek ya da yaratlarak o
-lkenin kar koyma re4leksi ekillendirilir# Jlke d-manyla m-*adele ederken
daha +-y-k +ir proTenin +ir par7as olarak kullanld!nn 4arkna varmaz#
:smanl 6irin*i D-nya Savana kendisine ait hi7+ir hesa+ er7ekletirmek
ama*yla irmedi ya da "ne s-r-len erek7eler tamamyla kendi dndayd# kin*i
D-nya Savandan sonra Demokrasi ,ephesine katld!mz s"ylendi ama +u +izim
ter*ihimiz de!il paylam plannn +ir sonu*uydu#
6ir -lkedeki derin devlet, o -lkenin -*- ve +-y-kl-!-ne "re, +azen hem
artlar +elirler hem de izleye*e!i politikalar# %a da artlar +elirleye*ek
-*- yoktur ama onu +a!msz olarak de!erlendirip tavrn +elirler#
1G
N:K8A A8'D<A&'
8-rkiye +ir okyanus kadar +-y-k de!ildir ve onun derinliklerine sahip olamaz ama
en azndan +ir denizdir# 6u denizin kysnda kumdan kaleler yapp oyalanmak da
m-mk-nd-r a7klarnda yelken a7mak da# Derin devlet devlete ra!men politika
+elirleyip onu uyulayanlar de!il o -lkeyi 7evreleyen artlar kendisi
de!erlendiren ve ne yapa*a!na karar veren akldr# Nasl +ir devlet oldu!unuza
iki kritere +akarak karar vere+ilirsiniz# Dartlar +elirleme -*-n-z varsa +-y-k
olursunuz, artlarn ne oldu!unu kendiniz de!erlendiriyorsanz +a!msz#
/L
MA;& KA%NAK
K$&$<$D
6ir *ihazn iyi 7alp 7almad!n sorularken ilk yapla*ak ey onun do!ru
+ir proTeye uyun olarak ve iyi imal edilip edilmedi!ini aratrmak olur# %ani
-retimde +ir hata varsa onun d-z-n ilemesi m-mk-n de!ildir# 6u-n y"netenlerin
politikalar, d-nya "r-leri ve uyulamalardaki isa+et +-y-k tartmalara neden
olurken devletin kurumsal yaps, -lkemizin d-nya -zerindeki yeri ve rol-n-n ne
oldu!u ve +una uyan +ir yaplanmann var olup olmad! sorulanmamaktadr#
8artlmas ereken ilk konu demokrasideki 4arkllamalarn +ir reka+eti mi
yoksa +ir i+"l-m-n- m- temsil etti!idir# Eemen "r-e "re +u kesin +ir
4arkllamadr ve siyasi partiler -lkenin y"netimi, ele*e!i,itti4aklar ve
+enzeri konularda +ir+irinden ayrlmaktadrlar# Jlke y"netimi, 7evre
artlarndan +a!msz olarak, +u reka+etin sonu*u olarak ve halkn ter*ihleriyle
+elirlenir#
;alkn ter*ihlerinin nasl ekillendi!i tartma ddr# :nu +elirleyen
4akt"rlerin, hava durumu i+i, +a!msz olarak olutu!u ve +unlara m-dahale
edilemeye*e!i varsaylr#
6alan7 noktamz +u konuyu a7kl!a kavuturmak, yani devletin ve onu y"neten
-*-n tek mi yoksa rakip -7lerin m-*adelesi sonu*u mu +elirlendi!ini saptamak
olmaldr# E!er devlet tek ise ve onu y"neten -7 tarihsel olarak +elirlenmise,
uyulana*ak politikalar +u -*-n ter*ihlerini yanstr ve siyasi partiler hem
+ir i+"l-m-n- temsil eder hem de uyulamalarn etkinli!ini sa!lar# %ani
d-nyadaki de!ien artlara "re siyasi partiler konumlarn yeniden +elirler ve
en uyun y"ntemi temsil ede*ekler iktidara tanr# Devlet +ir *anl varlk
i+idir, devamldr ve de!iimi +ir elimeden i+arettir#
E!er devlet tek de!ilse ve s-rekli 4arkl -7 odaklarnn kontrol-ne iriyorsa
hen-z kurulu tamamlanmamtr ve siyasi m-*adele devleti kontrol ede*ek -*-n
+elirlenmesi ama*n tar#
Jlkemiz +u aamadadr ve m-*adele, sanld!nn aksine, siyasi iktidar ele
e7irmek ya da de!ien artlara "re 4arkl +ir "r-n.
/A
N:K8A A8'D<A&'
t- serileyen ama tek +ir -*- temsil eden kiilerin y"netime etirilmesi de!il
devletin yeniden tanmlanmas s-re*idir# 6unda anormal +ir durum yoktur# An*ak
iktidar m-*adelesi "r-nt-s- i7inde kendini yeniden tanmlamaya 7almak +ir
da!lma s-re*inin +alamas anlamn da tar ve tehlikeli olan +udur#
D-nya artlarnn de!iti!ini ka+ul etmek zorundayz# ?-n-m-zde, d-nyann her
yerinde, ekonomiyi kontrol edenler siyasi iktidarlar +elirlemektedir# &usya
+-rokratik -*-n +u m-*adeleyi kazanamaya*a!n anlam, +-rokratik -*-n
eemenli!i savunmak yerine kendi kontrol-nde +ir ekonomik -7 yaratmann daha
do!ru oldu!unu "rm-t-r# Kendi yaratt! ekonomik -*-n denetiminin dna
7kmamasn sa!lamak, +aka -7lerle i+irli!ine irmesini enellemek i7in nasl
+ir mekanizma kurdu!unu +ilmiyoruz ama "r-n-e +aklrsa kendi i7inde tutarl
davranan, &usya3nn d-nya "l7e!indeki politikalarn uyulayan +ir ekonomik yap
oluturmutur# %ani &usya3da eemen -7 de!imemi sade*e yeni artlara uyan +ir
"r-n-me +-r-nm-t-r#
8-rkiye3de ise +-rokratik -7 yeni +ir akt"r-n ekillenmesinde rol almak yerine
kendi -*-n- s-rd-rmeye 7almaktadr ama +u +ir imkansz er7ekletirmek
i+idir# Ayr*a altndaki zeminin kayd!n ve +u zeminde ayakta kalmann m-mk-n
olmad!n 4ark etmemektedir# 6u 7ok *iddi +ir risktir ve en k-7-k +ir
sarsntda hem devleti +u-ne kadar, do!ru ya da yanl, uyulamalaryla ayakta
tutan -7 kalmaya*aktr ve yerine kimin ele*e!i ise +elirsizli!ini
korumaktadr# Ayr*a +-rokratik -7 yeni elien ve kayna! ekonomik olan
oluuma kar +ir tavr alarak t-m etkileme imkanlarn kay+etmekte, +una
eklenen dinsel 4akt"rlerle daha da zay4 +ir konuma d-mektedir# in daha da
ilin7 yan +u-n "ne 7karlanlar, s-re*in sonunda, tas4iye edilmeye mahkumdur
ve yepyeni +ir yap -lkemizi kontrol ede*ektir# ki tara4 7ata*ak, -7-n*-
kazana*aktr# kisi yan yana ele+ilse tarihe 4arkl +ir y"n vere+ilirlerdi#
/M
MA;& KA%NAK
8E;D8
D8N Diyar+akr l 6akan. 8-rkiye3nin Kerk-k3e yapa*a! +ir saldry
Diyar+akr3a yaplm saya*aklarn ilan etti# 6u, 8-rkiye a7sndan,
Diyar+akr3la Kerk-k3-n +enzer stat-de oldu!u anlamn da i7eriyordu# 6u
s"zlerin tepkiyle karlanmas yerine nasl +u noktaya eldi!imizi tartmann
daha do!ru ola*a!n d--n-yorum#
8-rkiye, +alan7tan +eri, K-rt sorununun tartlmasna izin vermedi# 6irka7
*-mleye sktrlm, sloan d-zeyindeki s"zlerin dna 7klmasn ter"re
destek olarak allad# $yulanan politikalarn +u sonu*u do!ura*a! +elliydi
ama +ildi!inden, daha do!rusu +ilmedi!inden, amad#
NKK hareketini -lke i7i +ir sorun de!il -lkeye kar +ir hareket olarak
allad# 8-rkiye snrlar i7inde ayr +ir K-rt devleti kurula+ile*e!ini
d--nd-# :ysa ayrlk7 +ir hareket +ir etnik ru+un t-m sn4 ve katmanlarnn
katlmyla ve dardan desteklenmesiyle m-mk-n ola+ilirdi ama +u iki art da
olumamt# 6"lede er7ek -*- temsil eden airetler +u harekete karyd ve
asl 7eliki airetlerle NKK arasndayd# Eaten +"yle olmasayd airetlere, +u
hareketle m-*adele i7in, rol verilmez ve +ir koru*u ordusunun kurulmas
er7ekleemezdi#
D destek tek +ir kaynaktan +eslenmiyordu# A6D ve Avrupa -lkeleri hareketi
kontrol etmeye 7alyorlard ve +ir+iriyle reka+et i7indeydi# Dikkatli +ir "z,
ter"rle m-*adele adna yaplan eylemlerin +ir ksmnn +u reka+etin +ir par7as
oldu!unu "re+ilirdi# Ama +iz her eyin ter"rle m-*adele adna yapld! sandk#
A6D3nin 'rak3 ialinden sonra artlar hzla A6D lehine eliti# Kuzey 'rak3ta
airet temeline dayal +ir y"netim olutu ve +u -7 NKK3y kontrol altna ald#
Artk sn4 7atmas sona ermi ve etnik temelde +ir +irliktelik sa!lanmt#
An*ak K-rt hareketini y"neten akl NKK3y +ir marka olarak s-rd-rmeye devam
etti# 6"yle*e olumsuz her davrann 4aturas +u "r-te 7karlyor ve asl
hareket +u "rt-n-n arkasna izlene+iliyordu# Mesela D8N3nin airet yapsnn m
yoksa NKK3nn m kontrol-nde oldu!u +ilinmiyordu# Meru +ir
/H
N:K8A A8'D<A&'
siyasi partiydi ve +"ledeki etkinli!i tartlmazd ama olumsuz +ir hareketle
karlan*a +unu NKK3ya at4ediyorduk# 6azlar ise onun tamamen NKK kontrol-nde
oldu!unu d--n-yordu# E!er +"leye siyasi a7dan eemen olan +u parti hasm
sayd!mz +ir -*-n kontrol-ne e7tiyse airet yaps i7inde oluturulan
koru*ular da +unlarn silahl +ir "r-t- haline d"n-memi miydiS
Jlkeyi y"netenlerin s"zlerinden +ir ey anlamak m-mk-n de!ildi# 6azlar Kuzey
'rak3taki y"netimin NKK a!zyla konutu!unu s"ylerken +ir +akas NKK
militanlarnn paral askerlere d"n-t-!-nden s"z ediyordu# &esmi a!zlar
NKK3nn elinde Amerikan meneli silahlar +ulundu!unu s"yl-yor, +ir A6D yetkilisi
'rak3a verilen H2L +in silahn kay+oldu!unu i4ade ediyordu# At izi it izine
karmt ve +ir+irine zt s"zler havada u7utu#
:rtada +ir sorun vard ama +unun ne oldu!unu kimse +ilmiyordu# %etkililerin
s"zleri aydnlat* de!il her eyi daha mu!lak hale etire*ek +i7imdeydi# 8ehis
koyamad!mz +ir hastal!a 7are arayan doktor durumuna d-m-t-k# 6ilinmeyenin
verdi!i korkuyu yayorduk# ?enelkurmay 6akan Sn# 6-y-kant -lkemizin
kuruluundan +eri en +-y-k tehditle karlat!n s"yl-yor ama +unun ne
oldu!unu kimse +ilmiyordu#
D-phesiz devletin +ildiklerini +ilmem s"z konusu de!ildir ama d-nya artlarna
+akarak +ir de!erlendirme yapa+ilirim# Jlkemizin +-y-k +ir risk altnda oldu!u
kansnda de!ilim# D-nya yeniden ekillenmekte ve her -lke i7in yeni +ir ele*ek
+elirlenmektedir# 6enzer risk ve +elirsizlikler, +ata A6D olmak -zere, her -lke
i7in e7erlidir ve en k"t- durumda olann +iz olmad!mz d--n-yorum# ;atta
do!ru +ir strateTiyle daha iyi +ir konuma elmemizin m-mk-n oldu!unu
s"yleye+ilirim# 6"ledeki durumun, +izden daha 7ok, +ilmedikleri sulara yelken
a7an K-rtleri kaylandrmas erekir# :nlara kar, sert tavrlar serilemek
yerine, yaknda duya*a!mz imdat 7a!rlarna nasl *evap vere*e!imizi d--nsek
daha iyi olur#
/1
MA;& KA%NAK
%EN 8J&K%E DJEEN
%eni +ir d-nya d-zeninden s"z edilirken +unun -lkemize nasl yansya*a!
konusunda +elirin +ir 4ikre sahip de!iliz# Eskiden +eri +"l-*- +ir hareketin
varl!ndan ha+erdarz ve +ununla m-*adele ediyoruz ama +u daha So!uk Sava
devam ederken +alamt ve +u-nk- de!iim s-re*inin +ir par7as saylp
saylmaya*a! da +ilinmiyor#
%eni +ir yaplanmann t-m- hakknda +ir tasavvurunuz yoksa +"l-mlerinin ne ie
yaraya*a!n, hani aamada olundu!unu kestiremezsiniz# Akl y-r-tme "n*e
pro+lemin ne oldu!unu tespitle +alar daha sonra +unun 7"z-m- konusunda
tara4larn neler yapmak istedi!ini ve hani aamalardan e7erek hede4e
ulala*a!n tahmin etmek erekir# 6izim modelimiz tek tara4l +ir A6D
inisiyati4inin oldu!u ve "n-ndeki k-7-k enelleri aarak ama*na ulaa*a!
+i7imindedir# 'rak3 dize etirir, ran3 heveslerinden vaze7ilirse ortada
sorun kalmaya*ak deriz 6u ta+lo i7inde -lkemizle u!ramak i7in +ir se+ep
"r-nmemektedir an*ak A6D3nin +u k-7-k sorunlar 7"zmek i7in K-rtlere ihtiya*
oldu!unu ve onlarn deste!ini almak i7in +a!mszlk hediye etmek istedi!ini
d--n-yoruz# 6u model +-t-n-yle yanltr ama imdilik +u 7er7eve i7inde kalp
+a!msz +ir K-rt devletinin ne ie yaraya*a!n tartalm#
6u konuda 6arzani3nin a7klamalarn dinlerken ve +a!msz +ir K-rt devleti
4ikrine herkesin almas erekti!ini iitirken -lkemizde "nemli +ir kiinin,
eski *umhur+akan Evren3in, 8-rkiye3nin merkezden y"netiminin imkansz hale
eldi!i, +u y-zden eyalet sistemine e7ilmesi erekti!ini s"yledi!ini duyuyoruz#
6u var olan +ir tartmaya katlmak +i7imde de!il, +u tartmay +alatmak
ama*yla s"yleniyor#
//
N:K8A A8'D<A&'
Eyaletlerin hani yetkilerle donatla*a!n +ilmiyoruz ama iki konunun "nemli
oldu!u "r-l-yor# Qn*e "r-n-te +"yle +ir d-zenlemeye -lkenin +ir ihtiya*
oldu!u s"ylenmesine ra!men konunun ?-neydo!umuzla ilili oldu!u apa7k# 6"yle
+ir d-zenlemenin, 7ok zorunlu olsa +ile, ?-neydo!umuzla ilili +ir s-r-
hesaplarn yapld!, K-rdistan3n snrlarnn tartld! +ir d"nemde
yaplmas zamanlama a7sndan yanl# Aslnda yanllk +izim allamamzda#
@-nk- a7klamann zamanlamas, konu ?-neydo!umuzla ilili oldu!u i7in, isa+etli#
kin*i konu +u a7klamann +ir siyaset7i ya da d--n*e -reten +ir kesimden
elmeyip eski +ir asker ve devlet adamnn a!zndan yaplmas# 6"yle*e ilk
tepkilerin olumsuz olmas, "zellikle 8SK3nin iddetli +ir reaksiyon "stermesi
enellenmek istenmitir# in ha4iyelik ksmyla ililenenler a7klamaya neden
olan "r-menin azete*inin inisiyati4i "yle mi yapld!n yoksa sradan +ir
m-lakat i7inde s"z-n elii mi s"ylendi!ini merak ede+ilirler#
6ir s"yleiden hareket ederek ele*e!e y"nelik tahminlerde +ulunmann anlamsz
ola*a!nn 4arkndaym# Ama ta+lonun +-t-n- +izim i7in nasl +ir ele*ek
"n"r-ld-!-n-n ipu7larn vermektedir# Jniter devlet, eklen korunsa +ile, en
azndan 7ok k-lt-rl- +ir yapya d"n-e*e!iz# Eyaletlerin *o!ra4i kriterlere "re
yaplyor i+i "r-nmesine ra!men k-lt-rel 4arkllklara da iaret ediyor# 6u
4arkllklar +elli siyasi e!ilimleri de yo!un +i7imde aksettiriyor# 6aka +ir
kritere "re +elirlene+ilir miydi sorusuna ekonomi temel alnamaz myd diye
*evap vere+iliriz# Qn-m-zdeki yllarda +u eyaletlerin, ayn zamanda, 4arkl
siyasi e!ilimlerin yo!unlat! +"leler haline ele*e!ini "re*e!iz# 6enzer
siyasi e!ilimler arasnda +ile *iddi ton 4arkllklar olua*ak +ir +"lenin
milliyet7isi di!erindeki.ne +enzemeye*ektir#
/2
MA;& KA%NAK
Eyaletlere tannan yetkiler +u ayrmann +oyutlarn +elirleye*ek, "zellikle
+"lesel se7imlerle oluan yerel y"netimlere tannan imkanlar er7ek ta+loyu "ne
7kara*aktr#
Sorun ?-neydo!umuzla ililidir ve +unu +ir 8-rkiye meselesi yapmann anlam
yoktur# E!er +ir d-zenleme yapla*aksa +unu +aka +ir kl4a sokmak maliyeti
artrmaktan +aka +ir ie yaramaz# Jlkeyi eyaletlere +"l-p, +elli +ir +"le i7in
talep edilen ayr*alklar t-m -lkeye yayarak "zel +ir d-zenleme yaplmad!
"r-nt-s- verme!e 7almak yerine olay *esaretle ele alp +ir 7"z-m aramak
erekir#
/I
N:K8A A8'D<A&'
S:N$@<A&DAN SE6EN<E&E
Jlkemizde siyasi olaylarn ters y"nden analiz edildi!ini d--n-yorum# Qn*e +ir
hareketin ideoloTisi, kadrolarna +aklyor ve +una dayanarak +u hareketin
hede4i, kayna! +ulunmaya 7allyor# 6u yol s-rekli hata yapmamza neden
oluyor# Mesela +-y-k +ir devlet adam oldu!undan -phe edilmeyen ,elal 6ayar
-lkemize y"nelik +ir kom-nist saldrnn oldu!unu d--nm- ve politikalarn +u
temele dayandrmtr# Daha sonra elen siyaset7iler de, +enzer +ir analizle AM
Mart ve AM Eyl-l "n*esinde kom-nist +ir kalkmann oldu!unu d--nm-lerdir#
?-n-m-zdeki tartmalar irti*a.laiklik eksenine yerletirilmi, reTimin
de!itirilmek istendi!i +az 7evrelerin korkusu haline elmitir# En enel
anlamyla siyaset +ir ideoloTi kavasndan i+aret saylmaktadr#
6en +u yaklamn tamamen yanl oldu!unu d--n-yorum ve e!er analizim do!ruysa
yaplan t-m siyasi analizler ve +una dayanarak oluturulan politikalar e7ersiz
hale eliyor#
6ir siyasi hareketin uyulad! politikalarn yarata*a! sonu7lar tahmin eder
ve +uradan hareketle kayna!n +ulmaya 7alrsanz 7ok 4arkl sonu7lara
varrsnz# Mesela milliyet7i hareketler -lkede uluslararas -7 odaklarnn
etkinli!ini artrmakla sonu7lanyorsa, kom-nist eylemler sa! -7lendiriyorsa ve
+u sonu7lar "n*eden kestirile+iliyorsa hareketin ideoloTisine hizmet etti!i
s"ylene+ilir miS 6u konuda 5+iz m-*adele ettik ama artlar uyun olmad, +az
er -7leri "n-m-z- kesti5 mazereti er7e!in +ir i4adesi midir yoksa hareketi
planlayanlar zaten +u sonu7lar "n"r-p proTelerini +una "re mi
hazrlamlardrS
6ir politikann ya da siyasi hareketin ideoloTisinin ve s"ylemlerinin hi7+ir
anlamnn olmad!n d--n-yorum ve uyulanan politikalarn hani sonu7lar
do!ura*a!na +akarak onlar de!erlen.
/0
MA;& KA%NAK
diriyorum# %ani "r-nen se+eplere +akarak sonu7lar tahmin etmek yerine
er7eklee*ek sonu7larn ne oldu!unu kestirerek se+epleri +ulmaya 7alyorum#
6u a7dan +akn*a +ir7ok siyasi hareketin ideoloTisi ve ilan etti!i hede4lerin
tam tersi olan ama7lara hizmet etti!ini, -stelik +unlarn, 7o!u zaman, +ilin7li
+ir politikann eseri oldu!unu d--n-yorum#
Sol muhale4etin sosyal ve k-lt-rel alanlara sktrlmasn, alternati4 +ir
ekonomik ve d politika -retmemesini, s"ylemlerinin tekil davranlar
eletirmekle snrl olmasn ve +ir model "nermemesini solun etkisizletirilmek
istendi!i +i7iminde yorumluyorum#
8-rkiye3deki slam* hareketin kapitalist d--n*enin kitlelere mal edilmesinin
+ir ara* olarak kullanld!n, dinin 4arkl +ir d-nya allamas ve +una
dayanan alternati4 +ir model -retmek ama* tamad!n "zlemliyorum# 6u
politikalar li+eral sa! +ir siyasi akm tara4ndan uyulansayd ne de!iirdi
sorusuna *evap +ulamyorum# %ani soyut d-zeyde slam* siyaseti li+eral sa! +ir
hareket olarak allyorum#
E!er +u politikalar uyulayanlarn +ilin7li +ir ter*ihi ise ve ideoloTilerini
sade*e +ir ara7 olarak kullandklarnn 4arkndaysalar +ir sorundan s"z
edilemez# Jlkenin ele*e!i hakknda +ir proTeksiyonlar vardr ve +una ulamak
i7in ideoloTileri +ir ara7 olarak kullanmaktadrlar deriz# ;ede4lerini halka
a7k7a s"ylemektedirler ve nereye varmak istediklerini kitleler +ilmemektedirler
ama kendilerinin +unlarn +ilin*inde olduklarn ka+ul ederiz# E!er y"netenler
uyuladklar politikalarn sonu7larn hesaplamyor, sade*e izledikleri yolun
kendilerini +aarl yapa*a!n d--nmekle yetiniyorlarsa sonu*un herkes i7in
+ir s-rpriz olmas ka7nlmazdr#
;erkes 5zledi!imiz yol do!ru5 derken +en varla*ak yerin ne oldu!unu kestirmeye
7alyorum# S"zlerini do!ru sayanlara ve +unlar savunanlara ide*ekleri yerin
ne oldu!unu +ilip +ilmedik.
/G
N:K8A A8'D<A&'
lerini soruyorum# ?e7mite solun ve +a!mszl!n kavasn verenlerin
eylemlerinin +izi d--nd-klerinin tam tersi y"ne "t-rd-!-n-, -lkenin
+"l-nmemesi i7in verdi!imiz m-*adelenin ve katland!mz 4edakarlklarn +izi
4ederasyon tartmalarna kadar etirdi!ini, -stelik +unlarn hi7 +eklemedi!imiz
a!zlar*a i4ade edildi!ini "rmezlikten elemeyiz# 6en yaplanlarn do!ru olup
olmad!n an*ak ulala*ak sonu7lara "re de!erlendiriyorum# ;ep istemedi!iniz
sonu7lara ulatysanz izledi!iniz yol yanl demektir#
2L
MA;& KA%NAK
;EDEKNE NES
?-n-m-zde +-y-k +ir de!iim yaand!n ve +u s-re*in hzlanarak devam ede*e!i
anlalyor# 6u +izim irademiz dnda eliiyor ve onu ne y"nlendire+iliyoruz
ne de durdurmak imkanna sahi+iz# Ayr*a +una direnmenin +ir 4aydas olmad!n,
de!iime ayak uydurmayanlarn, dnda kalanlarn sahneyi terk ettiklerini
+iliyoruz# An*ak +"yle +ir de!iimin olmad!n d--nenler oldu!u i+i de!iimin
y"n- ve yo!unlu!u konusunda da 7ok 4arkl yaklamlar var# 6-y-k +ir 7o!unluk
"n-m-zdeki se7imlerin +undan "n*ekilerin +ir +enzeri oldu!unu ve yeni
y"neti*ilerimizi se7mekten i+aret +ir s-re*in +anda oldu!umuzu d--n-yor#
Devletin -st d-zeyinde yer almak isteyenlerin d-nyaya +aklarn, nasl +ir
ele*ek "n"rd-klerini ve +u ama7la nasl +ir yol izleye*eklerini +ilmiyoruz#
Kim hani makama daha yakn sorusu -ndemimizin ilk srasnda yer alyor# 6irisi
+u makama ele+ile*ekse, yapa*aklarnn ne oldu!unu +ilmesek de hatta +u kiinin
aTandasnda +ir proTe olmasa +ile se7im sonu7larn tahmin ediyoruz# :nu
destekleyenler de ulala*ak sonu*un kendilerine neler etire*e!ini d--nmekle
yetiniyor, hi7 # kimse nasl +ir -lke tasavvur etti!ini, +una nasl
ulala*a!n tartmyor# 6"yle +ir yaklamla ulaa*a!mz yer +izim
irademizin dnda +elirlenir# Kiiler "n*e +ir makama elmenin hesaplarn
yapar, daha sonra da orada kalmak i7in u!rar#
Milliyet7iler, savunduklar eyin o+Tekti4 +ir tanm olmamasna ve herkesin
kendine "re +ir millet tari4i yapmasna ra!men, d-nyadan +a!msz +ir yol
izlenmesinden yana olduklar anlalyor# Kendilerinden saydklaryla dayanma
i7inde olmak, +u tanma irmeyenleri, yaptklar ne olursa olsun, dlamak
e!ilimindeler# Qn*e kiinin ya da onlarn "r-tlenmesinin ne oldu!una +akyor ve
+una "re davrann +elirliyor# D-nya +ir+irinden ayrk, uzlamaz iki
kateoriye ayrlyor ve +izden olanlarla olmayanlar olarak sn4landrlyor#
2A
N:K8A A8'D<A&'
K-resel*iler ulus devletlerin tarihe "m-le*eklerini, d-nyann +ir +-t-n olarak
y"netile*e!ini +unun hem ka7nlmaz hem de 4aydal oldu!unu d--n-yor#
:ysa d-nyadaki de!imenin y"n-n- tahmin ede+ilsek, +unu etkilemek ve sade*e
+izim i7in de!il t-m insanlk adna daha iyi +ir y"ne itmesi i7in +ir proTeye
sahip olsak ve y"netim kademelerine +una uyun kiileri etire+ilsek 7a+alarmz
daha anlaml olur, -lkemizin konumuna uyun +ir rol oynam oluruz#
6u kiileri 4arkl +ir +i7imde de!erlendirmeyi erektirir# Artk soru +u kiinin
ne oldu!u de!il, ne yapa*a!dr ve proTemize en uyun kiinin kazanmas de!il
"revlendirilmesi anlamn tar# 6u se7imi +ir yar saymann yanl oldu!u,
yaplmas erekenin en uyun kiinin, +u +iz olmasak +ile, +u makama
etirilmesidir# %ani e!er siyaset7ilerimiz, 5Ne i olsa yaparz a+i 5
diyenlerden de!ilse ve her +iri +elli +ir y"n- ve proTeyi temsil ediyorsa,
-lkemiz i7in +ir ele*ek modelimiz varsa i7imizden en uyunu "revlendiririz#
Qn-m-zdeki *umhur+akanl! ve enel se7imler hem +ir 4rsat hem de +u
4rsatlarn hoyrat7a he+a edildi!i +ir s-re7 ola+ilir# E!er hem kendimizin hem
de se7e*e!imiz kiilerin +irer 4ani oldu!unu, yanl hesaplarn etire*e!i
ik+allerin +irer h-srana d"n-e+ile*e!ini +ilirsek artlarn -lkemizin "n-ne
*"mert7e sundu!u imkanlar sonuna kadar kullanr ve, inand!mz -st-n de!er ne
ise, ona hizmet etmi oluruz# %a da, 5$yunsuzlarn kaderi tas4iye olmaktr5
ilkesinin hayata e7mesinin +ir vesilesi oluruz#
Qn*e +ir ele*e!ime y"nelik +ir proTe -zerinde tartalm ve +ir yol haritas
7izelim# kin*i aamada +u hede4e varmak i7in en uyun 4i-rleri tanmlayalm ve
de!erlendirmelerimiz kime iaret ediyorsa onu "revlendirelim# Siyasete y"n
verenler de ayn yolu izleyerek yeni iktidarn yolunu a7snlar# 8ek hatamz
modelimizin yanl olmas ola+ilir ama de!ilse, hem modelimizin hem de kadronun
uyunsuzlu!u risklerinin +irinden kurtulmu oluruz# E!er do!ru +ir model de
se7e+ilirsek -lkemizin ele*e!i hem +izi hem herkesi mutlu ede*ektir#
2M
MA;& KA%NAK
DSE<K
Jlkemizin ekonomik olarak +-y-mesi +ir yandan yeni istihdam imkanlar yaratrken
di!er yandan teknoloTideki elimeler daha az insanla ayn -retimin yaplmasn
sa!lyor# 8armda 7alr "z-ken ve izli isizler olarak adlandrlanlar
ehirlere "7 ediyor ve +-y-k +ir isiz kitlesi ehirlerin varolarn
dolduruyor# 6unlarn +ilinen yollarla istihdam 7ok uzak +ir ihtimal# An*ak +u
kiilerin yaamlarn +ir +i7imde s-rd-re*ekleri de apa7k# ;rszlk, kap.ka7,
dilen*ilik ya da yasa d iler +u insanlarn yeni meslekleri haline eliyor#
6ir sekt"r haline elen +u 4aaliyet dalnn za+ta ted+irleriyle enellenmesi
m-mk-n de!il# 6unlar yaamak zorunda ve yapa*aklar +aka +ir ey yok# %a da
+irini enelleseniz kuyrukta +ekleyen +inler*esi var#
?e7erli iktisat "!retisi +ir insann -retime katks kadar pay almasn
"n"r-yor# Jretim s-re*inin dnda kalann pay almas m-mk-n de!il# 6u
kiilerin sosyal yardmlarla yaamas kaynaklarn isra4 anlamna eliyor#
Jlkemiz, +u pro+lemin 7"z-m- i7in de!ilse +ile, etkilerinin daha az hissedilmesi
i7in sosyal yardmlara a!rlk veriyor ve -retim s-re*i dnda kalan +ir 7ok
insan +u yardmlarla yayor# Emeklilik 4onlarna yatrdklarndan 7ok 4azlasn
maa ve sa!lk yardmlar olarak alanlar, +unlarn yaknlar, emeklilik
kavramnn "tesinde kaynak t-ketiyor#
6ireyi temel alan e7erli iktisat teorisi +ununla snrl olmayan sorunlara
7"z-m +ulamyor# An*ak +ilinen sosyalist iktisat "r-- de +ir alternati4 olma
iddiasn kay+ederek sahneyi terk etti!i i7in ortaya 7kan sorunlar, teorik +ir
temele dayanmadan, pratik ted+irlerle 7"z-lmeye 7allyor#
Akademik hayata +alad!m yllarda, yani krk yl akn +ir s-re "n*e,
alternati4 +ir iktisat "r-- ina etmek istiyordum ve +u ama7la +ireyi temel
alan +ir analiz metodu yerine ekonomik +ir +-t-n-n davranlarn in*elemek ve
teoriyi, +ir devlet de diye+ile*e.
2H
N:K8A A8'D<A&'
!imiz, iktisadi +-t-n -zerine kurmay d--n-yordum# Metodum tekilden +-t-ne
de!il +-t-nden tekile ola*akt# Mesela kullanla*ak teknoloTiyi 4irmalar de!il
ekonomiye y"n veren ve +-t-n- y"netenler karar vere*ek, 4irmalar +unlar
kullanmaya y"nlendire*ekti# Karar veren +ireylere hi7+ir eyi empoze etmeye*ek
ama 4iyat, maliye, para politikalaryla +unlarn kullanmasn sa!laya*akt#
An*ak -lkemde d--nmek hindilere "z- +ir davran sayld! ve hizmetin tek
t-r- vatan kurtarmak oldu!u i7in d--nd-klerimi +rakp +ekleneni yapmak
zorunda kaldm# E!er d--nmeye devam etseydim "yle +ir model elitirirdim(
Karar verenler o -nk- 4iyatlarla +ir de!eri olmayan ama -lkenin ele*e!i i7in
yararl "rd-kleri alanlarda isiz kalmaya mahkum olanlar istihdam ederlerdi#
Mesela a!a7landrma, toprak slah, 7evre d-zenlemesi i+i ileri, asari
sermaye mal kullanarak, +u kiilere yaptrrlard# 6u iletmelere e!itim*iler
katlr ve 7alanlar daha sonraki 7alma hayatlarna hazrlarlard#
Kirmalarn vas4sz ya da az vas4l i7i istihdam +irka7 yl ileriye atlr ve
+u kaynaktan sa!lanrd# 6"yle*e +u-nk- piyasa de!eri s4r olan ama ele*ekte
herkese parasal etiri sa!laya*ak +ir ortam yaratlrd# %ani insanlar de!er
yarata*ak ama +unun parasal i4adesi an*ak ele*ekte olua*akt# 8oplumsal
olarak d--n-ld-!-nde yasa d yollarla toplumun kay+ettiklerinden +elki de
daha az kaynakla +u iin y-r-t-lmesi m-mk-n ola+ilirdi ya da +iraz 4edakarl!a
katlanla+ilirdi# 6unun +-t7eye etire*e!i y-k karlanamaz +oyutta
olmaya*akt ve kaynaklarn 4arkl +ir tahsisi yeterli ola*akt# Mesela emeklilik
daha ileri yaa alna*ak, zaten aileye yaplan yardmlarla karlanan sa!lk
har*amalar sade*e ad de!itirmi ola*akt# nsanlara -niversitelerde
kullanmaya*aklar +ililer vermek yerine +ir meslek sahi+i olmalar
sa!lana*akt#
Nratik 7"z-mleri 4azla "nemsemiyorum ama ekonomiyi tekilden +-t-ne analiz etmek
yerine tersinden +akmann, +-t-nden tekile inmenin hasreti i7imi szlatyor#
21
MA;& KA%NAK
%'K'<'D FE @QKJD
Sonu7lar ayn olsa +ile ykl ve 7"k- 4arkl iki s-re*i i4ade eder# 6ir
yap, herhani +ir d etki olmadan, +ir anda yerle +ir ola+ilir# 6u +ir
7"k-t-r ve onu hazrlayan se+epler uzun zaman i7inde olumutur# D "r-n--
+ile -ven vermeyen, +ir proTeye dayanmadan 7-r-k malzemeyle yaplan +ir +inann
7"k-- yadranmaz# An*ak hey+etli duruuna, k"kl- +ir e7mie sahip olmasna
ra!men 7"ken yaplar da vardr# Kimse +inann 7-r-d-!-n- 4ark etmemitir ya da
+elirtileri *iddiye almamtr#
yi +ir yap, d etkilerle +ir +"l-m- yklsa +ile, 7"kmez# 8-mden yok olu
an*ak hi7+ir +"l-m-n- taya*ak istinat noktalarnn +ulunmamas halinde
m-mk-nd-r# Mesela 'rak3ta "zlenen durum +ir 7"k-t-r ve eride d-z +ir araziden
+aka +ir ey kalmaya*ak ve yeni yap eskisinin izlerini tamaya*aktr# @-nk-
+ir takm insanlarn s!nd! +ir 7adr andran yapnn ne temelleri vard ne
de onu ayakta tuta*ak tay* elemanlara sahipti#
6ir devleti ayakta tutan iskeleti devlet ayt ve halkdr# ;alk +ir malzeme
i+idir ve devletin yaptr* "zelli!i olmadan +ir +-t-n oluturamaz# %ani
devletsiz millet olmaz ama +ir devlet kendi milletini olutura+ilir# Mesela
A6D3nin ya da :smanl3nn halk an*ak devletiyle tanmlana+ilir# Araplar ise,
her devlete "re tanmlanan saysz halk haline elmitir#
6ir devletin iki "nemli dayana! ekonomisi ve +-rokrasisidir# E!er ekonomisi
+aka +ir -*-n kontrol-nde ise onun etkisi her kararnda hissedilir# 6u-n A6D
kendisine rakip olmas muhtemel iki -*-n, yani Avrupa ve @in3in enerTi
kaynaklarn kontrol ederek etkisizletirmek istemektedir ve +u-n yaad!mz
m-*adelenin "z- +udur# %ani ekonomi de +ir yap i+idir ve onu taya*ak
unsurlardan temel unsurlardan +iri olmazsa 7"ke+ilir# EnerTi olmadan ekonomiden
s"z edilemez ve onu kontrol eden eemen konuma elir#
2/
N:K8A A8'D<A&'
;i7+ir -lke kendi i7ine kapal +ir ekonomiye sahip de!ildir# An*ak d ekonomik
ilikilerin sade*e rakamlarla i4ade edilmesi *iddi +ir yanldr# Mesela
8-rkiye3nin ithalatnn, +-y-k "l7-de, ara ve yatrm mallarndan olumas,
t-ketim ve l-ks mallarn az olmas +azlar i7in olumlu saylrken +enim i7in
tersi +ir ta+lo 7ok daha mak+ul saylrd# Keke k"pek, kedi mamas, kozmetik
-r-nleri ve l-ks mallar ithal etseydik ama hi7 de!ilse ara mallarn +iz
-retseydik 7ok daha mutlu olurdum# 6ir kriz annda +izim ekonomimiz 7"ker ama
+izden 4ndk, 4stk, havlu, "mlek alan yaamaya devam eder ve tatilini kriz
sonrasna erteler# Ekonomide alt d-zeyde de olsa, halkn yaamasn sa!laya*ak
+ir d-zeyin -venli hale etirilmesiW krizlerin sathta karlanmasn ve
7ekirde!in zarar "rmemesini sa!laya*ak +ir yapnn oluturulmas erekir#
6ir devleti ayakta tutan y"netimdir# Siyaset7iler ve +-rokrasi +u +inann
karkas i+idir# :nlarn sade*e sa!lam olmas yeterli de!ildir, ayr*a
+ir+irlerine sk*a +a!layan k"e yaplarna ihtiya7 vardr# Kolonlar ve
s-tunlar uyun +i7imde yaplan ama +ir+iriyle +a!lantsz duran +u elemanlar
hi7+ir ie yaramaz ve en k-7-k +ir sarsntda yap yerle +ir olur# Du srada
karlat!mz manzara +udur ve her eleman kendisinin ne kadar sa!lam ve -7l-
oldu!unu s"yleyerek -ven*e vermeye 7almaktadr#
6az insanlar var olan yapdan ikayet ederler ve ellerine kazmay k-re!i alarak
sa!ndan solundan d-zeltmeye kalkarlar# 6ir yap proTeye +a!lanmadan, hesap
yaplmadan de!itirilmeye kalklrsa, yaplan ne olursa olsun 7"k-e hizmet
eder# E!er +irisi vatan kurtarmak istiyorsa devleti ele e7irmeden +u ie
kalkmamaldr# @eteleerek -lkeye hizmet etmek m-mk-n de!ildir, hede4leri ve
ona y"n veren inan7 ve ideoloTi ne olursa olsun +ir ykm eki+inden +aka +ir
ey olamazlar#
,umhur+akanl! makam devleti oluturan elemanlarn +ir+irleriyle +a!lant
i7inde olmasn sa!lar ya da +u +a!n var oldu!unu "sterir# 6uray +ir yar
yeri haline etirmekten ka7nmak ve -7l- +ir simeye d"n-t-rmek erekir#
22
MA;& KA%NAK
DE:<:RNN ,AE6ES
8-rkiye3de siyaset ideoloTi merkezlidir ama +"yle oluunun onu siyaset olmaktan
7kard!nn 4arknda de!iliz# ,umhur+akanl!ndan enel se7imlere kadar siyasi
elimelerin hepsinde tartmann ana ekseni, tara4larn ideoloTik
yaklamlardr# %ani "n*e yolumuz +elirlenir ve onun "t-rd-!- yere ideriz#
:ysa insann "n*e hede4ini +elirlemesi sonra oraya "t-re*ek yolu se7mesi
erekmez miS AG0L dar+esi ideoloTik tartma ve 7atmalarn +ir sonu*uydu ama
+-y-k +ir ekonomik de!iime yol a7t ve -lkemiz d-nya ekonomisiyle +-t-nlemenin
ilk admlarn att# 6u sonu*u ne tarttk ne de "n"rd-k# AKN iktidar +u
+alan*n ileri +ir sa4hasn oluturdu ve k-resel ekonominin +ir par7as
olduk# 6unu da ne +iz ne uyulayanlar +iliyordu#
?elimelerin siyasi sonu7larn hi7+ir zaman tartmadk# Kazanan ve kay+edenin
ideoloTiler oldu!una o kadar emindik ki, siyasi sonu7lar alt sralarda +ile yer
almad# K-rt sorunu da sade*e demokrasi 7er7evesinde konuuldu ve +ir k-lt-r-n
talepleri olarak ileri s-r-ld-# Siyasi de!erlendirmeler ise +"l-*-l-kle snrl
kald ama kimse +"yle +ir +"l-nmenin, e!er ama7 +uysa, hani siyasi ama7lara
hizmet ede*e!ini tartmad# 6"yle +ir analiz yapmay deneyenler ise, -n-n
ereklerinden +a!msz, 56at zaten +izi +"lmek istiyor, e7mite
+aaramadklarn imdi yeniden deniyorlar5 i+i soyut +ir hede4ten s"z ettiler#
6"yle +ir yaklam soruna tepe taklak +akmak anlamna eliyordu# %ani "n*e
siyasi hede4ler +elirlenir ve +u ama*a en uyun olan ideoloTi kullanlr ilkesi
yerine ideoloTiler hede4, sonu7lar yan -r-nd-r dendi#
Siyasete "n*elik tanyarak analiz yaparsak 7ok 4arkl +ir manzarayla
karlarz# ;erkese 4antezi i+i ele*ek +irka7 soru sora+i.
2I
N:K8A A8'D<A&'
liriz( E!er AG0L dar+esi olmasa ve 8-rkiye izledi!i ekonomik politikay
s-rd-rse, 6atnn ekonomik kontrol-ne irmese ve SS,6 ile ilikilerini
s-rd-rseydi SS,63deki de!iime erek kalr mydS SS,63deki de!iim +ir
ideoloTinin i4las sonu*u muydu yoksa denenin SS,6 aleyhine de!imesi mi +"yle
+ir yol izlenmesini erekli klmtS 6u kadar da olmaz diye*e!inizi tahmin
etti!im +ir soru daha sora*a!m# AM Martta sol iriim +aarl olsayd AGIH
Arap.'srail sava olur muyduS 8-rkiye +"yle +ir 7atmada Araplar ve
dolaysyla Avrupa3y destekleye*e!i i7in A6D3nin petrol 4iyatlarn artrmas
ve parasal sorunu kendi lehine 7"zmesi m-mk-n olur muyduS
Jlke sa!.sol, laik.slam* i+i konularla u!rarken +enim 8-rkiye3deki
elimelerin d-nya deneleriyle ilili oldu!unu ve "nemli etkiler yaratt!n
s"ylememin ne kadar a+es oldu!unu +iliyorum# 6"yle d--nd-!-m i7in iti+ar ve
irti4a kay+etti!imin de 4arkndaym# An*ak +aka t-rl-s-n- de +e*eremiyorum ve
+ir tara4 +a "rt-s-n- yasaklarsak di!erinin de inan*mza uyun iyinirsek t-m
sorunlar 7"z-lm- ola*ak iddiasna katlamyorum# ;erkes 7atan tara4lar
ideoloTisine ve +unun simesi saylan iysisine "re tanmlarken +en onlar
7plak "r-yorum# 6"yle +akn*a da tara4lar de!iiyor ve arka plandaki -7
odaklar "r-n-r hale eliyor#
6u a7dan +akn*a 8-rkiye3deki ulusal*. slam* sa4lamasnn yapay oldu!unu,
her iki *ephede de kar sa4lar temsil eden -7lerin +ulundu!unu "r-yorum#
$lusal* *ephede kar *epheyi -7lendirmek i7in savaanlar oldu!u i+i di!er
tara4ta da potansiyel ulusal* diye+ile*e!imiz +ir ru+un varl!ndan s"z
edile+ilir# AG0Lde sol saylan ruplarn daha sonra li+eral kanatta yer almasna
+enzer +ir durumla karlaa+iliriz ve sa4lar arasnda *iddi kaymalarn oldu!unu
"re+iliriz# Analiz metodumuzu de!itirip ide.
20
MA;& KA%NAK
oloTik ayrmlar yerine d-nyadaki 4arkllamann +enzerinin -lkemizde de
yaand!n, ka+ul edip *epheleri +u kritere "re +elirlemek daha sa!lkl
sonu7lar almamza yarar ve *umhur+akan da +una "re +elirlenir#
6iz satran7 talaryla dama oynuyoruz ve ah ile piyonu ayn de!erde "r-yoruz#
Feziri +ir piyonla de!ie+iliyoruz# Ama sonu7 satran7 kurallarna "re
+elirleniyor#
2G
N:K8A A8'D<A&'
NE;&N K %AKAS'
nsanlar nehrin +ir yakasnda durur ve "+-r- i7in de!erlendirmeler yaparlar ama
"+-r yakas olmadan nehrin +ir su +irikintisine d"n-e*e!ini d--nmezler#
Jstelik iki yakas da olmayan +ir nehirden s"z edilemez, suyun varl! +ile 4ark
edilmez# ki yakas da dik ve sert olan nehirler, e!er suyu da +olsa,
7a!ldayarak akar ve "n-ne eleni s-p-r-p "t-r-r# ki yaka +ir+irinin tam
tersinde yer almasna ra!men +ir arada +ulunmazlarsa nehir olumaz#
Sosyal ve siyasi olaylarda +ir nehir i+idir ve an*ak iki zt tara4n
+ulunmasyla "r-n-r hale elir, artlara "re sertleir ya da lml +ir seyir
izler#
6iz +ir olay in*elerken onun sade*e +ir yanna +akar, de!erlendirmeler yapar,
iyi ya da k"t- oldu!una karar veririz# :ysa onlar +ir +-t-n- oluturan
par7alardr ve ikisini +ir arada "rmeden do!ru +ir yarya varamayz# A
milliyet7ili!i olmadan 6 olmaz, +ir dini "r--n # "ne 7kmas ve desteklenmesi
di!erinin y-kseliini tetikler#
E!er +ir sosyal ya da siyasi akm tehlike saylrsa onun +ask altna alnmasna
7allr, hatta kart "r- desteklenerek di!erinin etkisizletirile*e!i
d--n-l-r# :ysa +u +ir 7"z-m olmak +ir yana s-re*i hzlandran +ir rol
oynamaktan daha +aka +ir#ie yaramaz# 6u durumda hi7+ir "r--n olmamas
erekti!i sonu*una m varrzS D-phesiz ki hayr# An*ak olaylarn sakin +ir
nehir i+i akmasn, etra4 ykmasn istemiyorsak, iki yakasnn deneli
olmasn sa!lamak zorundayz# 6ir toplumda halkn de!er yarlar, olumu
siyasi e!ilimleri suyun miktar i+idir ve +unlar ne kadar sert ve kalplamsa
o kadar risk s"z konusudur#
8-rkiye3de K-rt milliyet7ili!inin y-kseliinin 8-rk milliyet7ili!ini tetikledi!i
ya da tam tersinin do!ru oldu!u s"ylenir# 6alan7 nasl olursa olsun +irinin
varl! di!erinin elimesinin se+e+idir# 6u
IL
MA;& KA%NAK
durumda +irine kar di!erini kullanmak +ir 7atmay zorunlu hale etirir ve
s-re7 +irinin tas4iyesiyle sonu7lanr ama eride kalan tortular, "denen
+edeller, herkes i7in, katlanlamaz +oyutta ola+ilir# :ysa +aka +ir yol da
izlene+ilir ve tara4lardan +iri +unu "nemsiz kla*ak +ir politika izleye+ilirdi#
%ani nehrin +ir yakasn ykp onu s! +ir su ta+akasna 7evire+ilirdi# 6ir
tara4 nehrin kendi yakasn dik, y-ksek ve sert hale d"n-t-r-rken di!eri kendi
tara4n +ir d-zl-!e 7evire+ilirdi# 6"yle*e suyun hz kesilir, yk*l!
enellene+ilirdi#
6u s"zleri sade*e +ir "rnek ka+ul ede+ilir, kimsenin vaze7mek niyetinde
olmad! 7izisinde +rakr ve sonu*una katlana+iliriz ama hi7 de!ilse +undan
sonra, olaylarn d-z +ir 7izi izlemedi!ini, diyalektik olarak eliti!ini
d--n-r ve ona "re +ir yol izleriz#
6enzer +ir durum -lkemizdeki dini elimelerde de "zlenmektedir# slam* kanat
sahneye en kat +i7imiyle 7kp, di!erlerini tamamen dlayan +ir tavr
serileyerek laik olarak adlandrlanlar savunmaya zorlamtr# :ysa dini, +ir
yasaklar ve i+adetler +-t-n- olarak de!il +ir d-nya "r--, var oluun anlam,
dinimizin insana +ak olarak sunulsayd itirazlarn yerini eni +ir ka+ul
ala+ilirdi# %ani kendi konumlarn, di!erlerini t-m-yle dlayan de!il,
iyiliklerini y-*elten, yanl "rd-klerine alternati4 sunan, empoze etmeyen ama
anlatan konumunda olsayd erinlik s"z konusu olmazd#
Son -nlerde yaad!mz "r-n-te dini kaynakl olan *inayetler "zde tamamen
siyasi hatta operasyon niteliklidir# %ani ne +ir dinin savunulmas ne de
di!erinin eriletilmesi ama*n tamyor# ?"r-nen ne olursa olsun vara*a!mz
yer 6at kamuoyunda -lkemizin ve insanlarnn kendilerinden saymadklaryla
savamak niyetinde oldu!unun ilandr ve +izi kar tara4n itmek istedi!i
ter"rist, +a!naz, uzlalmas m-mk-n olmayan -lkeler kateorisine sokmaktadr#
Jstelik +u konum +izim de!il onlarn ter*ihidir# 6i.
IA
N:K8A A8'D<A&'
rin*i D-nya Sava3nda +izi yenmek istedikleri i7in savaa soktular ve
proTelerini +-t-n-yle er7ekletirdiler# Du soruya vere*e!iniz *evap konumunuzu
tanmlaya+ilir( Dinin "n plana 7kmas sizin ter*ihiniz miS Dini u!runa +o!az
kesmeyi siz mi i*at ettiniz yoksa onlarn y"nlendirdi!i s"zde slam* ruplardan
m "!rendinizS %aptklarnzn i7inde size ait olan +ir ey var mS
kin*i 6"l-m SA8&AN@ ;AM<E<E&
IM
M<<%E8@<K
8-rkiye3de milliyet7ili!in y-kselen +ir de!ere d"n-t-!- ortak +ir kanya
d"n--yor# 6ir kavram -zerinde tartma yapld! zaman +unun ne anlama
eldi!inin herkes tara4ndan ka+ul "ren +ir tanm olmas erekir# :ysa
milliyet7ili!in tanm konusunda +ir muta+akatn oldu!u s"ylenemez#
Kavram -zerindeki +elirsizlik 8-rk s"z*-!-n-n hem +ir soyu hem de vatandalk
+a!n i4ade etmesinden kaynaklanyor# 6azlar +unu ayn soydan elenlerin
ortak ad sayarken di!erleri 8-rkiye ,umhuriyeti vatandalarn i4ade eden +ir
kavram olarak kullanyor# ;er iki kavram da yanl de!il ama hani anlamda
kullanld! konusunda +ir +elirsizlik var#
Ayr*a +ir tanmn, eskilerin i4adesiyleW e4radn *ami, a!yarn mani olmas
erekir# %ani kendisinden olanlar kapsamal, olmayanlar dlamaldr# 6u iki
tanm +ir+iriyle 7elimekte, +irinin ka+ul- di!erini e7ersiz klmaktadr#
6u tanmlardan herhani +irinin ka+ul- halinde kimleri savuna*a!nz, kimleri
karnza ala*a!nz +elirlenir# An*ak +u halde +ile +unun d-nya "l7e!indeki
m-*adelede +izim nerede konulandra*a!mzn, uyulaya*a!mz politikalarn
nasl ola*a!nn +elirlenmesi erekir#
D-nyada ulus devlet yaplarn savunanlarla +unun karsndakilerin m-*adele
halinde oldu!u +ir er7ektir# An*ak +u konuda da
N:K8A A8'D<A&'
milliyet7ilerin ne d--nd-!- +elirsizdir# 6izim milliyet7ili!imiz ulus devlete
kar olanlarla m m-*adele etmektedir yoksa di!er ulus devletleri de mi
karsna almaktadr sorusunun *eva+ +ilinmemektedir# %ani +iz d-nya
"l7e!indeki 7atmada ulus devlet yaplarnn devamndan yana ola+iliriz ve +u
d--n*ede olanlarla ayn sa4ta yer ala+iliriz ya da dmzda sayd!mz herkese
kar kapal olmay savuna+iliriz#
6u iki tavr +ir+irinden 7ok 4arkldr# Mesela &usya ulus devleti savunanlar
arasndadr ve kendi ulus devletini ina etme 7a+asndadr# 6iz onu ayn sa4ta
m saya*a!z yoksa +izim dmzda oldu!u i7in kar m 7ka*a!zS Daha a7k +ir
i4adeyle +izim milliyet7ili!imiz kendi snrlarmzn i7inde midir yoksa d-nya
"l7e!inde ulus devletlerin devamn m savunuyoruzS
$lus devlet homoTen +ir yap mdr, yani t-m +ireyleri +ir+irinin ayn m
olmaldr, yoksa onlar +ir arada tutan ey sosyal +enzerlik dnda m
aranmaldrS
6en*e +ir ulus siyasi ortaklkla tanmlanmal ve ele*ek tasavvurlar ayn olan,
+irlikte yaama iradesine sahip ve +u +irliktelikte -ven ve re4ah uman insanlar
olarak tanmlanmaldr# 6"yle*e +u-n-n A6D3sini ve eski :smanl3y +ir ulus
olarak tanmlamak imkanna sahip ola+iliriz# 6"yle +ir tanmlama hem er7ek7idir
hem de -lkenin "n-n- tkamayan aksine tarihin elverdi!i "l7-de +-y-k roller
oynamasna imkan veren +ir tanmlamadr# Ayr*a ulusal*l!n k-resel*i
e!ilimlerin kart olarak tanmlayarak d-nyadaki m-*adelenin dna itilmek
durumuna da d-meyiz#
Milliyet7ili!in y-kselmesi ve +unun +ir anlam i4ade etmesi i7in onun ne oldu!unu
anlatmamz erekir#
I2
MA;& KA%NAK
SEE?
Sezi +ir akl y-r-tmenin, +ilinin ya da te*r-+elerimizin -r-n- de!ildir#
Do!rulu!u ispatlanamaz# 6elki de +unlarn hepsinin zihnimizde yaratt! +ir
allamadr# Sezilerimizi +ir iddia olarak ileri s-remeyiz ama +ize y"n
verdi!ini de inkar edemeyiz# Sezilerimiz d--n*e yapmzdan tamamen ayrk da
saylmazlar# Neleri d--n-yorsak sezilerimiz o 7er7evede oluur# 6u-n
d--nd-klerimi +ir yana +rakp sezilerimden s"z etmek istiyorum#
6asna verdi!im ilk r"portaTlarndan +irinde 8-rkiye3nin AMGG3dan +eri +u kadar
uyun +ir konTonkt-rle karlamad!n s"yledi!imi hatrlyorum# ;erkesin var
olan korumak i7in u!rat!, savunma dnda +ir ama*nn olmad! +ir d"nemde
ele*e!e +"yle +akmak son dere*e aykryd ve i7inde +ulundu!umuz artlarla
+a!damyordu# D--n*elerimi destekleye*ek hi7+ir +elirti yoktu# nsanlar
Kurtulu Savandaki ayretlerimizin verdi!i inan7la kimsenin +izi daha 4azla
k-7-ltemeye*e!ini d--n-yordu# ;ede4imiz, var olan korumak ve +akalarnn
d-zeyine ulamak olarak
tanmlana+ilirdi#
6-y-meyi 4ethetmek, k-7-lmeyi 4ethedilmek olarak allad!mz i7in -*-m-z-n
snrlarn +iliyor ve +unun an*ak savunmaya yete*e!ini, hatta +unu +aarmak
i7in eksik olan maddi unsurlar inan7larmzla tamamlaya*a!mza inanyorduk#
8-rkiye3yi tartsanz ha4i4 eliyordu, kol -*-n- "l7seniz zay4 kalyordu#
Sezilerim ise, 5@o*uklar da ha4i4 ve -7s-zd-r# Ama, sa!lkl iseler +-y-rler5
diyordu#
Seziler kontrol edilemez ve insan peinden s-r-kler# D--n*elerimiz mi
sezilerimizi y"nlendirir yoksa sezilerimiz mi d--n*e yapmz +elirler
+ilinemez# Mesle!imi d--nerek se7medim# ;ayata asker olarak +aladm ve onunla
hi7+ir ihtila4n yoktu ama iyi +ir asker olmann yetmeye*e!ini, silahn inan7
kadar erekli ol.
II
N:K8A A8'D<A&'
du!unu seziyordum# Askerli!i +raktm ama yllar*a r-yalarmda kendimi -ni4orma
i7inde "rmeye devam ettim# %eni mesle!imi, iktisat7l!, o yllarda kimsenin
severek ter*ih etti!i +ir alan olmamasna ra!men, tek hede4 olarak "rd-m#
Naraya en 7ok ihtiya*m varken en az kazanan yola saptm ve akademisyen oldum#
6unlar kendimi de!il sezilerin +ir insan nasl y"nete+ildi!i.ni anlatmak i7in
yazyorum#
D-nyay 8-rkiye3den +akarak de!erlendirmedim# D-nyadan +akarak ele*e!in ne
ola*a!n ve +unun i7inde yerimizi tespite 7altm# 6ulundu!umuz *o!ra4yada +ir
merkezin olumas erekti!ini, +unun hem siyasi hem de d--n*e a7sndan etkin
konumda ola*a!n d--nd-m# Sanki d-nyay y"neten +ir akl vard ve +u, uyun
+ir yeri kendine mekan se7iyordu#
8-rkiye yaadklarn "n*eden d--nm-yor, tartmyor hatta +ilmiyordu# 6ir -7
savunma* re4lekslerimizi kryor ve +izi d-nyaya a7yordu# 6unu +ir ial
olarak da allaya+ilirdik, +urada +ir -7 oda!nn oluma s-re*i olarak da
de!erlendire+ilirdik# Skntmz olanlarn hi7+irini "n"rmemi olmamzdan
kaynaklanyordu# 8-rkiye3nin +ir -7 oda! ola*a!n seziyorum ama d-meninde
kimin ola*a!n kestiremiyorum#
I0
MA;& KA%NAK
SE6EN, SJ&E@ FE S:N$@
6ir olay se+eple +alar, s-re7le devam eder ve +ir sonu*a ular# 6iz sade*e
s-re*i de!erlendiririz# kin*i D-nya Sava3ndan sonra alipler d-nyay n-4uz
alanlarna +"ld-ler ve +iz 6at ,ephesi3nin payna d-t-k# @ok partili siyaset
+unun do!al sonu*uydu ama +iz 6at3y se7ti!imizi ve demokrasiyi etirdi!imizi
s"yledik# Kimse +aka +ir se7ene!imiz var myd diye sormad# DN kuruldu ve +ir
se7im za4eri kazand# Muhale4ette kim olursa olsun +"yle +ir sonu7 alrd ama
+iz +unu DN3nin za4eri saydk#
;erkes za4erlerinden s"z ediyordu# 6irileri demokrasi adna, di!erleri -lkeyi
kurtarmak i7in m-*adele etti# 6aar srasn +irileri +elirliyor ve herkes "n*e
za4er kazanyor sonra kay+ediyordu# Siyaset7iler demokrasiyi -7lendirirken
+-rokrasi vatan kurtaryor ve sra, hi7 armadan, devam ediyordu#
8-m +u elimelerin d-nya a7sndan +ir anlam vard ve 7atan tara4lar onlard
ama +iz sade*e i7imizdeki kahramanlar ve kay+edenleri "rd-k# 6u +ak a7s
+ir alkanlk haline elmiti# :smanly tas4iye eden s-re*i de, d 4akt"rleri
ve ordularmza komuta eden ya+an* askerleri "z ard ederek, sava s-re*indeki
kahramanlklarmzla de!erlendirdik#
D dinamiklerin "nemli oldu!unu s"yleyenleri halkmz ve -lkemizi k-7-msemekle
itham ediyorlard# 6-t-n +u elimelerde +izim +ir paymzn olmad!n s"ylemek
nank"rl-!- de aar hyanet olarak vas4landrla+ilir diyorlard# :nlara "yle
+ir "rnekle seslendim( 6ir yerde yol yaparsanz arazinin enellerini hesa+a
katmak zorundasnz# Arazi de +elirleyi*idir ama rol- pasi4tir# Akti4
+elirleyi*i yolu yapan m-hendislerdir# 6en konumumuzu +ir araziye ve onun 7etin
artlarna +enzetiyorum ama +u yolun -zerahn +izim +elirledi!imiz anlamna
elmez# ;alkmzn 7etin +ir da! oldu!unu +iliyorum ama +ir -zerah +elirleyen
y"neti*iye rastlama.
IG
N:K8A A8'D<A&'
dm diyordum# Nasi4 +elirleyi*iydik, +ize y"n vermek isteyenlerin
karlatklar zorluklar yeterli sayyor kimse +izi yolumuzdan saptramaz
diyorduk# Eaten kimse +izden +ir s-rpriz +eklemedi# ;er dar+e davul zurnayla
eldi, her se7im +eklenen zamanda yapld, kazanann kim ola*a! da +elirlendi
demesek +ile +elliydi#
Qn-m-zdeki *umhur+akanl! se7iminde, hi7 kay+etmedi!im iyimserli!imi
s-rd-r-yor ve +u se4er herkesin +ir s-rpriz olarak allaya*a!, 8-rkiye3nin +ir
da! olmaktan 7kp +ir m-hendis i+i davrana*a! +ir se7im yapla*a!n
umuyorum# 8-rkiye "yle +ir se7im yapa*ak ki, se7ilen kiiye ve onu se7enlere
herkes, 5te 8-rkiye +u5 desin# Jlkemiz y-zyllardr s-rd-rd-!- pasi4
+elirleyi*ilikten 7kt!n ve artk m-hendis kateorisinde saylmas
erekti!ini ilan etsin#
S-re7 i7inde kazananlarn, kahraman saylanlarn sradanlat!, er7ek
+elirleyi*ilerin +izden +iri oldu!u -nlerin r-yasnn er7ek olmas m-mk-n m-S
Siz er7ekleri yaayn +en hayalimden memnunun#
0L
MA;& KA%NAK
A6 $%E<Z
Kuruluunun ellin*i yln kutlayan A63yi uzaktan, +iraz da +urukluk duyusu
i7inde seyrediyoruz# ;er admmz manetten duyurdu!umuz -yelik artk ellili
yllarla i4ade edilmeye +alad# Kendimizi katlmak i7in +-y-k ayretler sar4
eden ama ihanete u!ram i+i hissediyoruz#
8-rkiye3nin A6 -yesi olamaya*a!n s-rekli olarak tekrarlad!m i7in A6
kartlar kateorisine dahil edilmitim# :ysa +u tanmlama yanlt# 6iz hi7+ir
zaman +"yle +ir +irli!e dahil ola*ak +ir d-nya "r--n- +enimsemedik ve +u yolda
+ir adm +ile ilerlemedik# 6izden istenenleri yaparken +ile ev "devini
7evresindekilere yaptran ama ders konusuyla hi7 ililenmeyen +ir "!ren*i
i+iydik# A63yi +ir kazan7 kaps olarak "rd-k ve onu ina etmek i+i +ir
"revimiz oldu!unu d--nmedik +ile# Ne yapa*a!mz de!il ne ala*a!mz
hesapladk#
Kurdu!umuz model t-m-yle yanlt# A6 kin*i D-nya Sava3nda, kazanan ve
kay+edeniyle, -*-n- kay+eden, +irin*i sn4 konumundan y"netilenler arasna
erileyen Avrupa -lkelerinin +irleerek yeni -7 odaklaryla, yani A6D ve SS,6
ile ayn kateoriye irme m-*adelesiydi ve +u nedenle onlarn hasm de!ilse +ile
raki+i konumundayd Avrupa siyasi ekonomik ve askeri alanda onlarla yara*ak
+ir duruma elmek istiyordu# lk adm olarak ekonomik yar kazanma
strateTisini izledi ve +unda "nemli +aarlar kazand# Eaten +alan7ta adn
ekonomik topluluk olarak se7mesi iddiasn +ununla snrlad! izlenimini
yaratmak i7indi ama hede4i t-m +oyutlaryla -7 oda! ve akt"r ola*ak +ir +-t-n
yaratmakt#
6iz A6D3nin kendisiyle reka+et ede*ek +u yeni oluumu enellemek isteye*e!ini
ka+ul etmedik ve m-tte4ik olarak kala*aklarn ve A63nin olumasn
destekleye*eklerini d--nd-k# A6D +ir artla, A6 -zerindeki vesayetinin devam
halinde, +u oluuma izin ve.
0A
N:K8A A8'D<A&'
rirdi# %ani hede4inizden vaze7in, rakip olmayn, sizi enellemem diyordu#
6enim A6 modelim -7 -lkeye dayanyordu# Almanya, Kransa ve 8-rkiye +u oluumun
7ekirde!inde ola*aklar, +irlik +unlarla kurula*ak di!erleri 7evre -lke
sayla*aklard# niltere +u +irli!in dnda kalmalyd# @-nk- onun +u +irli!in
dnda siyasi hede4leri vard ve A6D3nin -*-n-n ve etkinli!inin azalmasyla
+oala*ak yerleri doldurmay planlyordu# %ani A63nin i7inde +ir par7a olmaya
raz olamazd# Jzerinde -ne +atmayan +ir imparatorlu!un varisinin kta
Avrupa3snn kontrol-ne raz ola*a!n d--nmek Almanya ve Kransa3nn *iddi +ir
hatas oldu#
6iz ise kuru*usu ola*a!mz +ir siyasi proTeye katlm* olmaya razydk# 6"yle
olun*a +u siyasi hede4i er7ekletire*ek hi7+ir d--n*e oluturmadk ve
kendimizi sorumlu saymadk# Avrupa ise kuru*u olmas erekene katlm* s4atn
vererek +irli!in kaderini +elirledi# 6u proTenin er7ekleme ans kalmad#
Sa+ahtan akama kadar tek konusu A6 olanlara, 5:lmaya*ak +ir yere irilmez ki5
diyordum# Dimdi, 58-rkiye etra4nda A63ye alternati4 ola*ak +ir yap olua*ak#
A63ye e7mi olsun5 diyorum#
0M
MA;& KA%NAK
SA8&AN@
Satran7ta ya oyun*u olur talarla oynarsnz ya da ta olur oynanrsnz# En
olumsuz konum oyun*u mu ta m oldu!unuzun +ir+irine karmasdr# E!er oyun
sizin -zerinize kurulmusa ve 4eda edilmeniz oyunun sonu*unu +elirliyorsa oyun*u
olmaktan 7kp ta konumuna eldi!iniz anlamna elir# Ayr*a ah hamle yapmaya
+alamsa ve di!er talar +ir+irini krp ahn konumu +elirleyi*i hale
elmise +u, ayn zamanda, oyunun sonuna elindi!i anlamn da tar# yi +ir
oyun*u kendisini ta yerine koymaz ve en k"t- ihtimalle yenilir ama yeni +ir
oyuna +alamak her zaman m-mk-nd-r# :yunun sonunda krlm +ir ta konumuna
elen oyun*u yerini +aka +irine +rakr#
8-rkiye3de siyaset7ilerin en +-y-k hatas oyun*u olmay yeterli "rmeyip +ir ta
i+i davranmasdr ve oyunun sonunda sade*e yenilmekle kalmazlar ayr*a krk
+ir ta konumuna d-erler# Krlma +azen yitip +itmek +azen traTik +ir sonla
karlamak +i7imine
d"n--r#
6iz kahramanlara ve +-y-k adamlara "nem veririz# 6ir sava y"netenin,
strateTiler +elirleyenin ad pek 4azla duyulmaz ama kahraman +ir askerin ad
dillerde dolar# Mesela Arap d-nyasnn kopuunu sa!layan ne nilizlerin
uyuladklar siyaset ne de niliz istih+aratnn 7almalardr# <a)ren*e ad
hepsinin "n-ne 7kar#
Saddam +ir zamanlar +a olmu ve +ir oyun*u oldu!u zannedilmitir ama sonunda
+ir ta olup 4eda edilmitir# Jlkemizdeki siyaset7ilerin ta m +a m oldu!unu
sizin de!erlendirmelerinize +rakyorum# ster se7imle, ister dar+eyle elsinler
arkada +raktklarmzn oyun*u oldu!unu rahatlkla s"yleye+iliyor musunuzS
Siyasette rol alanlarn 7o!unlu!u tara4tr ama +elli +ir d-zeyin -st-ndekiler
tara4 olmaya devam ediyorsa ve oyunun t-m-yle ililenmiyor ve kar tara4
-lkenin dnda de!il i7inde aryorsa o artk
0H
N:K8A A8'D<A&'
3
oyun*u de!il +ir tatr# Jst d-zey siyaset7i -lke i7indeki di!er siyasi
yaplanmalar raki+i olarak "rmek yerine aralarnda +ir i+"l-m- oldu!unu
d--n-yorsa, onlarn varl!n oyunun vaze7ilmez +ir par7as sayyorsa ve oyunu
di!erleriyle ahenk i7inde davranarak kazana*a!n d--n-yorsa artk oyun*u
konumuna elmi demektir# 6u her siyasi oluum i7in e7erlidir#
%ani siyaset +ir -lkedeki t-m -7lerin satran7 tahtasnn ayn tara4na dizilen
talar i+i oldu!u, +irinin 4eda edilmesinin di!erinin kazan* olmad! ve +u
4eda ediin +ir husumetten de!il zaruretten kaynakland!n herkesin +ildi!i +ir
oyun olmaldr# 6izim tara4 temsil eden ise soyut +ir varlktr ve adna devlet
de diye+ilirsiniz -lke de# ;i7+ir makam ve mevkiye di!erlerini yenerek elinmez
ve za4er i7erde kazanlmaz# 6ir yere elenin ya da idenin kazand! ya da
kay+etti!i d--n-lmez# ;erkes +izim tara4 7ok -zel +ir hamle yapt der#
Qn-m-zdeki *umhur+akanl! se7iminin +ir+irimize kar de!il d-nyaya kar 7ok
k +ir hamle olmasn diliyorum#
01
MA;& KA%NAK
NE 6EK<%:&D$N$ES
Kuran3n Neml suresi, H1# ayeti 5Do!rusu5 dedi, Krali7e, 5;-k-mdarlar +ir -lkeye
irin*e orann d-zenini alt -st eder, halknn era4n da se4il ve zelil
ederler, evet istila*lar hep +"yle yaparlar5 diyor# 'rak3ta istila*larn
demokrasiyi etire*e!ini, halkn yaamn daha kolay hale etire*e!ini
+ekleyenlerin hayal krkl!na u!ramasna amamak erekir# @-nk- istila*lar
hep +"yle yaparlar#
An*ak 6irin*i D-nya savann +ir -r-n- olan yapnn devam etmesi i7in +ir neden
de yoktu# ,etvelle 7izilerek oluturulan devletlerin yeni +ir deneyle tarihe
karmas ve yeni +ir d-zenin kurulmas ka7nlmazd# Eaten +"ledeki
yaplanmay ve devam etmesi erekti!ini savunan +izden +aka kimse kalmamt#
6"lenin mimar olan niltere3nin +ile yeni +ir d-zen peinde oldu!u
"r-l-yordu# rak3n ialine tara4 olmas, ran3n, se+e+i ne olursa olsun, +u
-lkeyi +ir tara4 olarak almas onun da yeni +ir model istedi!ini "steriyordu#
6izim +"ledeki stat-koyu savunmamzn nedeni "n"r-len de!iim konusunda +ir
tahminimizin +ulunmamas ve elimelerin aleyhimize ola*a!ndan endie
etmemizdi# %ani ne ola*a!n kestiremeyin*e oldu!u i+i kalmasnn daha iyi
ola*a!n d--n-yorduk#
ran ise stat-konun de!ie*e!ini anlayn*a onu kendi lehine 7evirmek i7in
inisiyati4 kullanmay ter*ih etti# 6asit +ir snr ihlalini pro+lem yapmaya+ilir
ve niltere3yi karsna almaya+ilirdi# :ysa son esir krizi sade*e A6D3ni
+"ledeki 7atmann tek tara4 olmaktan 7karm, niltere3yi de sahnenin
ortasna s-r-klemitir#
6u iki ekilde yorumlana+ilir( 6irin*isi A6D3nin +"leden 7ekilmesinden sonra
niltere3nin de uzaklamasn sa!lamak, ikin*isi tek hasmn A6D oldu!u imaTn
silerek yeni +ir +"lesel d-man yaratmaktr# 6ana "re ran3n ama* A6D3nin
+raka*a!n d--nd-!- +olu!a niltere3nin yerlemesini enellemek
istemektedir#
0/
N:K8A A8'D<A&'
8-rkiye +"lede do!a*ak +ir +olu!un K-rtler tara4ndan doldurula+ile*e!ini
d--nerek *iddi +ir yanllk yapmaktadr# S"z konusu +olu!a 'ran taliptir ve
K-rtlerin onu durdura+ilmesi 7ok zordur# Kuzey 'rak3taki K-rt oluumu hayati +ir
karar karsndadr# 6"lede A6D etkinli!inin azalmasyla +irlikte iniltere3nin
de uzaklamas s"z konusudur ve ele*e!i +-y-klerin destekledi!i +"lesel -7ler
tayin ede*ektir#
8-rkiye3nin niltere ile ran arasndaki krize, niltere adna hareket eder
+i7imde karmasnn olumlu +ir sonu7 yarata*a!n d--nm-yorum# Krizin +izi
neden ililendirdi!ini de anlamyorum# En aykr ihtimalleri d--nsek ve +u
krizin +ir savaa yol a7a*a!n 4arz etsek +unun +ize ne i+i +ir etkisi
ola+ilirS
6"lede +ar istemek siyasi hesaplar "rten +ir maskedir ve her -lke +u "rt-n-n
arkasna kendi politikalarn saklar# 6en sloan anlyorum ama politikamzn ne
oldu!unu 7"zemedim#
8-rkiye, stat-konun devam y"n-ndeki politikasn de!itirip yeni d-zende nasl
+ir rol oynaya*a!n +elirlemek i7in e7 kalmak -zeredir#
MA;& KA%NAK
02
K&E %QNE8M
ran3la niltere arasnda oluan esir askerler krizi 7"z-ld- ama olayn
+ilan7osu konusunda 7elikili yorumlar yaplyor# 6azlarna "re ran,
niltere3yi karsna almaktan 7ekinmedi!i ve esirlerin mukavemetini krp
onlar -lkeleri aleyhine +eyanda +ulunmaya ikna etti!i i7in +aarl saylyor#
6azlar niltere i+i +ir -*- karsna ald! i7in ran3n hata yapt!n
d--n-yor#
ran, +"lede A6D aleyhine elien durum ve A6D i7inde de destek +ulan 7ekilme
+asklarnn sonu7 vere*e!ini d--nerek oluan +olu!u niltere3nin
doldurmasn istememi ve onun da istila* oldu!unu ilan ede*ek +ir eylemde
+ulunmutur# 6asra3da niltere3nin kontrol- sa!lar "r-nmesi ve *iddi +ir
mukavemetle karlamamasnn yaratt! ortam +u eylemle +ozulmu ve "n-m-zdeki
d"nemde +u +"lede +ir direni ihtimali ortaya 7kmtr#
Durumun A6D i7in ne anlama eldi!ini s"ylemek zor# 6u zorluk d-nyadaki
7atmann kimler arasnda oldu!unu s"ylemekte de "zleniyor ve +ir tara4ta A6D
varsa karsndaki -7 kim sorusu +olukta kalyor# ?enel kan A6D ile
niltere3yi neredeyse "zde sayyor ama +urada +aka +ir soruyla
karlayoruz# 8ek +ir A6D3den s"z edile+ilir miS D-nya -zerindeki 7atma A6D
ile +aka -7 veya -7ler arasnda m yoksa asl 7atma A6D3nin i7inde mi ve
yaad!mz olaylar +u 7atmann yansmalar mS
AA Eyl-lden +eri 7atmann A6D i7inde +alad!n ve artk tara4larn
devletler olarak ka+ul ederek analiz yaplamaya*a!n, A6D3nin +ir yars
niltere ile tam +ir +era+erlik i7indeyken di!er yarsnn 4arkl +ir 7izide
oldu!unu d--n-yorum# A6D i7indeki k-resel*i d-nya "r-- niltere3yi, ortaktan
da "te, +ir harekat -ss- olarak "r-yor ama 6ush y"netiminin ayn e!ilimi
paylat! s"ylenemez# E!er olaya +"yle +aklrsa ran +u 4arkllamay "rm-
ve niltere3yi 7atma ortamna 7ekerek :rtado!u3da A6D3nin
0I
N:K8A A8'D<A&'
+raka*a! +olu!u doldurmasna izin vermemitir# 6u davran A6D y"netimi ile
arasndaki mesa4eyi artrmak yerine daraltla+ilir ve ran3la +elirli konularda
i+irli!i yaplmasn savunanlar -7lendirir#
ran, A6D3ne +"lede i+irli!i yapa+ile*e!i tek -*-n kendisi oldu!u mesaTn
vermektedir ve aralarndaki 7atmay, +u konuda anlarlarsa, sona erdire*e!ini
ima etmektedir# 6unun tersinin A6D3nin +"ledeki eemenli!inin sona ermesi
ola*a!n "stermek istemekte ve +una A6D3nin katlanamaya*a!n +ilmektedir# 6u
strateTiyi 8-rkiye.A6D ilikilerinin zay4lamas destekler#
6"ledeki elimeler +-y-k oyunun "nemli +ir par7as haline elmitir ve ran
oyunu kurallarna uyun olarak oynamaktadr# Ayn eyi -lkemiz i7in
s"yleyemeyiz# 6iz oyunun tamamen dnda i7 politik 7ekimelerin irda+nda
d"n-p duruyoruz# lk iimiz +ir strateTi +elirlemek ve devlet kademelerine +u
strateTiye uyun 4i-rler etirmektir# 6asit +ir kazan7.kayp ikilemi i7inde
de!iliz# ?elimeler kimli!imizi ve d-nyadaki yerimiz de +elirleye*ektir#
MA;& KA%NAK
8E;DDN AN<AM'
6arzani, e!er 8-rkiye Kuzey 'rak3a m-dahale ederse, Diyar+akr3
kartra*aklarn ve K-rt devletinin kurulmasnn +ir zaman meselesi oldu!unu
s"yledi# nsanlar enelde +ir sorunu sade*e kendi a7larndan de!erlendirir ve
kar tara4n imkanlarn, proTelerini er7ekletirme anslarnn ne oldu!unu
hesaplamazlar# Ayr*a analizlerinin o+Tekti4 olmas, kendi e7milerini ya da
di!er +az "rnekleri do!ru de!erlendirmedikleri i7in, m-mk-n olmaz#
6ir devletin kurulmas sade*e kendi halknn iradesine +a!l de!ildir ve her
yeni devlet +-y-k -7lerin +akentlerinde kurulur# 6u devletin daha sonra -7
kazanmas, kendilerini kuranlar i7in de sorun tekil etmesi ya da onlara -st-n
elmesi +u durumu de!itirmez# 6u nedenle soru K-rtler ne istiyor +i7iminde
de!il, +"yle +ir devletin varl!na ihtiya7 duyuluyor mu, hani -*-n siyasi
ama7larna destek ola*ak +i7iminde sorulmaldr#
NKK hareketinin +alad! d"nemde +ir devlete d"n-mesi m-mk-n de!ildi# Ne
7evredeki -lkeler ne de K-rtler i7indeki kartlar +una m-saade etmezdi ve onun
en +-y-k muhali4lerin +iri de +u-n devlet kurma iddiasnda +ulunan 6arzani idi#
6u hareket kendisinin -7lenmesine de!il diyalektik kart olan airet
yapsnn "r-tlenmesine se+ep oldu ama 8-rkiye3yi y"netenler +u elimeyi
anlamamakta srar ettiler# Du soruya *evap verirsek er7e!i daha iyi anlarz#
Son -nlerde yeniden u7 veren eylemler ve ehit olan askerlerimiz dikkatleri
tekrar NKK3ya yo!unlatrarak airet yaplanmasnn -st-n- "rtmek i7in mi
kullanlyorS ?e7mite 7atan airetlerle NKK arasnda +ir uzlama sa!land mS
:laya +ir +-t-n olarak de!il par7alar de!erlendirerek +akarsak sa!lkl +ir
sonu*a varamayz# D-nyadaki hi7+ir -*-n ne K-rt ak vardr ne de herhani +ir
somut proTeye dayanmayan 8-rkiye d-manl!# :nlar a7sndan sorun d-nyann
y"netiminde kendi
0G
N:K8A A8'D<A&'
-lkelerinin yerini ve rol-n- +elirlemek ve d-zenin, en iyi kendi tara4larndan
koruna*a!na inandklar i7in, -7lerini muha4aza etmek hatta artrmaktr#
Ayr*a t-m elimeler +ir+irlerini destekleye*ek +i7imde oluturulur ve +ir
+-t-n-n par7alardr# 8-rkiye3nin ekonomik a7dan da a7lmas, dinin siyasette
rol almas, etnik 4arkllklarn ka+ul edilmesi +ir +-t-n olarak
de!erlendirilmelidir# 6en 8-rkiye3deki hi7+ir elime ve de!imenin i7
dinamiklerin sonu*u oldu!u kansnda de!ilim# 6u, +ir "nyarnn de!il olaylarn
analiziyle vard!m +ir sonu7tur# Jlkemizin yeni d-nya d-zeninde etkili hatta
+elirleyi*i +ir role sahip oldu!unu ve +u y-zden +ir m-*adele alan haline
eldi!ini d--n-yorum# Eskiden +eri -lkemizde yaananlarn d-nyadaki -7
odaklarnn m-*adelesi oldu!u kansndaym#
6u-n zirvesine ulaan K-rt7- hareket ayn zamanda +ir d"n-m noktasndadr#
6"lede yeni +ir akt"r i7in en k-7-k +ir +oluk +ulunmamaktadr# Qn-m-zdeki
-nlerde, +iz olmasak +ile, onu destekledi!ini d--nd-klerimiz, 3Kusura +akma
yeni +ir devlete yerimiz yok3 diye*eklerdir#
GL
MA;& KA%NAK
S'N'& Q8ES
Jlkemizde 7ok sk -ndeme elen ve ter"r- sona erdirmek i7in erekli oldu!u
d--n-len snr "tesi harekat, son olarak, ?enelkurmay 6akan Sn# 6-y-kant
tara4ndan dile etirildi ve +unun hem erekli oldu!u hem de +aarl ola*a!
i4ade edildi#
Kuzey 'rak3a y"nelik +ir askeri harekat, uluslararas hukuk a7sndan
snrlarmzn dnda olsa +ileW tarihi, sosyoloTik, hatta ekonomik a7dan
tamamen +ir i7 operasyondur# 6u +akmdan iki 4arkl -lke arasndaki 7atmayla
kyaslanamaz ve hem uyulama hem de yarata*a! sonu7lar a7sndan +enzerlik
"stermez#
leri s-r-len erek7e +"ledeki ter"r, odaklarnn etkisiz hale etirilmesidir
ve +u erek7e harekatn snrl ola*a! ve +irliklerimizin "revin sona
ermesiyle 7ekile*e!i anlamna elir# 6u durum 8-rkiye3nin +"leyle ilisinin
ter"rle snrl olmas ve +aka*a +ir sorumluluk ve kaysnn olmad!
demektir#
:laylarn +alan*ndan +eri ter"r konusunun ere!inden 4azla "nemsendi!ini,
analizlerin y-zeysel oldu!unu ve alnan "nlemlerin olaylara sade*e za+ta
a7sndan +akld!n "sterdi!ini d--n-yorum# ;erkesin aksine sorunun en
"nemli +oyutunun ter"r olmad!n, +"lede yapay olarak oluturulan d-zenin,
yani 6irin*i D-nya Sava3ndan sonra kurulan devletlerin yeni modelle uyumad!
i7in de!itirilmek istendi!ini d--n-yorum# %ani sorun daha eni +ak a7sn
erektiriyor ve ter"r ortadan kalksa +ile ililenmek ve 7"z-lmesine katkda
+ulunmak zorunda oldu!umuz sorunlarn azalmaya*a! kansn tayorum#
6"ledeki devletler, kurulularndan +eri, "r-n-te +a!msz olsalar +ile,
+-y-k -7lerin +ir uzants oldular ve onlarn 7izdikleri rotann dna pek
4azla 7kamadlar# Dimdi +"le A6D tara4ndan yeniden ekillendirilmeye
7allyor ve stat-konun de!ie*e!i anlalyor#
GA
N:K8A A8'D<A&'
. 8-rkiye3nin t-m srarlarna ra!men A6D3nin NKK3ya kar tavr almamasnn
se+e+ini kimsenin er7ek7i +i7imde de!erlendirdi!ini sanmyorum# A6D +u "r-tten
korkuyor mu ya da +a!msz +ir K-rt devleti oluturarak onu :rta Do!u3daki yeni
m-tte4iki yapmak m istiyorS
6u sorular olaylara y-zeysel +akln*a ortaya 7kan +irer ayrnt# Asl 7"zmemiz
ereken +ilme*e A6D3nin nasl +ir yap oluturmak istedi!i ve +una kar 7kan
-7lerin kimler oldu!u ve onlarn alternati4 proTelerinin niteli!idir#
A6D ile 8-rkiye arasndaki asl 4arkllk +ak a7larnn ayn olmamasndan
kaynaklanyor# Son tahlilde A6D +"leyi yeniden tanmlamak isterken 8-rkiye
stat-konun devamndan yana +ir tavr seriliyor ve iki tara4 ayn dili
konumuyor# Mesela reddedilen teskereyi +iz 'rak3la ilili olarak
de!erlendirdik, oysa A6D3nin taleplerinin 'rak3la hi7+ir ilisi yoktu ve t-m
+"leyi kapsayan +ir proTenin par7as olarak -lkemizde konulanmak istiyordu#
E!er A6D ile +-t-n -zerinde konuulur ve +ir muta+akata ya da ayrl!a varlrsa
tartt!mz konularn hi7+ir anlam kalmaz# Sade*e ka!t -zerinde var olan
devletleri akt"r sayp onlarla u!ramann zaman kay+ oldu!unu anlarsak +iz de
ka!t -zerindekilere +enzemekten kurtuluruz#
GM
W .
MA;& KA%NAK
?Q&MEDK<E&ME
Jlkemizin iki "nemli se7im er7ekletire*ek olmasnn siyasi tansiyonu
y-kseltmesi, erinliklere se+ep olmas son dere*e do!al ama +u tartmalarn
do!ru alanlarda yapld!n s"ylemek de o kadar zor# ;erkes, siyasette
yaranlarn, ideoloTilerini, yaam tarzlarn mer*ek altna alyor ve +una "re
de!erlendirmeler yaparak destek ve itirazlarn dile etiriyor# Kimse uyulanan
politikalarn isa+etini ya da yanll!n tartmyor# En do!ru politikalar
"nerseniz +ile, e!er yaam tarznz aykr +ulunuyorsa, tas4iye
edile+iliyorsunuz ya da en yanl yollar "neren +irisi, d "r-n-- nedeniyle,
ter*ih edile+iliyor#
deoloTi ve duruun hi7+ir anlam olmad!n s"ylemiyorum ama en az +unun kadar
izlene*ek politikalarn da "nemli oldu!una iaret etmek istiyorum# Daha do!ru
+ir i4adeyle tartmann ana 7izisinin +u olmas erekti!ini d--n-yorum#
D-nyada +-y-k +ir de!iim yaanyor ve +u -lkemizde *iddi etkiler yaratyor#
An*ak kimsenin +u de!iimin nasl sonu7lana*a!, -lkemizi nasl etkileye*e!i
konusunda +ir "n"r-s- ya da "nerisi yok#
6az sorular sora+ilir ve +unlar *evaplandrmaya 7ala+ilirdik( Mesela d-nyada
var olan ekonomik yap ve ilikiler a! s-rd-r-le+ilir olmaktan 7kyor muS
Narann +u d-zenin en +-y-k +elirleyi*isi olmas devam ede*ek miS E!er +-y-k +ir
krlma yaanrsa +u nasl ola+ilir ve kimleri nasl etkilerS ?enel e!ilimin
dnda kalmak m-mk-n m-S 6unun i7in +ir plan yaplmal m yoksa tek +amza
+ir eylem imkansz m, diye sora+ilirdik#
GH
N:K8A A8'D<A&'
Siyasi planda yeni denelerin nasl olua*a!n tahmine 7alr ve -lkemizin +u
yeni model i7in nasl +ir politika uyulamas erekti!ini tarta+ilirdik# D
politika sorunlarmz NKK ya da 6arzani3nin 7izdi!i snrlarn i7ine
hapsetmeyip enel +ir d-nya modeli ve +unun i7inde +"lenin ele*e!i,
8-rkiye3nin +u yaplanma i7indeki yeri konusunda aratrmalar yapa+ilirdik#
8-rkiye3nin *umhuriyetin kurulu 4else4e ve ideoloTisinin dna tanmak
istendi!ini s"yleyenlerin nasl +ir ekonomik ve siyasi model "nerdikleri
+ilinmiyor# ;epimiz onlarn istedi!i i+i olsak yine de +u sorunlarn
tartlmaya*a! ve -n-m-z- iman tazeleyi*i t"renlerle e7ire*e!imizi
d--nmemizi enelleye*ek +ir ize rastlamyoruz#
Di!er tara4 da daha 4arkl davranmyor# ?-ndem neredeyse tamamen, halk
iradesinin -st-nl-!-, demokrasinin erekleri, insanlarn ter*ih ettikleri
+i7imde yaama haklar oldu!u s"ylemleriyle dolu# 6ir dala -zerinde s"r4 yapan
ama hava durumuyla ililenmeyen insanlar andryorlar ve hava +oza+ilir
diyenleri k"t-mserlikle itham ediyorlar# Ama +iraz dikkatli davransalar dalalar
-zerinde s"r44 yapanlar dnda insanlarn da oldu!unu, +unlarn ele*ekle
ilili *iddi hesaplar i7inde olduklarn "re*ekler# 6ir -n hava +ozar ve
dalalara kaplrsanz, 56iz s"ylemitik5 diye*ekler# :ysa imdilerde sade*e
kya4etinizin uyun olmad!ndan s"z ediyorlar ve enel hava durumuyla hi7
ililenmiyorlar#
G1
MA;& KA%NAK
SE< ?DE& K$M KA<'&
6u-n tartmalar reTim, laiklik, dindarlk etra4nda yaplyor ama +undan
yllar*a sonra eriye d"n-p +akn*a +unlarn hi7+ir "neminin olmad!n, -lkenin
vara*a! yerin herkesin hayatn ekillendirdi!ini "re*e!iz# 6irin*i D-nya
Sava "n*esinde de +enzer +ir durum yaanmt ve tartmalar ideoloTik
alandayd ama sonu7 +ir imparatorlu!un sona ermesi oldu# ?e7mie +akarak
varsaymlar yapmann herhani +ir 4aydas yoktur ama o -nlerde +irisi 7kp,
5Sava +izim topraklarmzn paylalmas i7in yaplyor, +irazndan vaze7ip
kalanyla -7l- +ir devlet olmay +aara+iliriz5 deseydi hain ilan edilirdi#
Du anda vere*e!imiz +ir ey yok# 8-m hesaplarmz yeni yaplanma i7inde
yerimizin ne ola+ile*e!ini kestirmek ve en uyun tavr serilemek -zerine
ola+ilir# 6u nedenle *umhur+akanl!, yeni me*lisin yaps konusunda karar
verirken d-nyay anlamak ve muhtemel elimelere kar en yararl ola+ile*ek +ir
tavr almak erekir#
6en siyasi iktidarn yerinde olsaydm A6D3de se7ilmesi muhtemel +akann,
kiili!i de dahil nasl +ir 4i-r ola*a!n, Avrupa ve &usya3daki siyasal
iktidarlarn niteliklerini ve de!ime s"z konusuysa hani y"nde ola*a!n
hesaplar ve +una "re tavr alrdm# %ani +u makam unun hakk +unun hakk ya da
dindar olmas, laik olmas i+i artlar aramaz, d-nyay y"netenler kul-+-ne
uyun ve +izi en iyi anlata*ak +irini etirirdim# Sa4 d +raklmay +ir kayp
ya da hakszlk olarak allamaz aksine yaplmas ereken +ir 4edakarlk
sayardm#
G/
N:K8A A8'D<A&'
6ir +oks ma7na iyi +ir atleti sokmak ne kadar yanlsa d-nya konTonkt-r-ne
uymayan +irini "n plana 7karmak da o kadar yanltr# 6u durum atletin iyi +ir
spor*u olmad! anlamna elmez ya da atletin keke +oks"r olsaydm demesi
erekmez# En k"t- tavr da +en +u ii de yaparm demek olur#
kin*i en "nemli konu -lkeyi y"netenlerin dardan destek ve i*azet aldklar
konusunda iderek artan teredd-tleri ortadan kaldrmaktr# Dar+elerin ve onu
izleyen sivil y"netimlerin arka plannda +aka -7lerin oldu!u y"n-ndeki
izlenimin krlmas erekir# %ani verile*ek kararlarn +ize ait oldu!unu herkes
"nl-nde hissetmelidir# 8-rkiye, +unu +aarrsa, 7ok 4arkl +ir yere eldi!ini,
halkn kendine -veninin artt!n, eskisinden daha evk ve -venle ele*e!e
+akt!n hep +irlikte "re*e!iz# An*ak iki art +ir arada olmaldr# ;em
d-nyaya d"n-k hem de onlardan +a!msz ola+ilmelidir# 6unu +aaran +ir siyasi
-7 8-rkiye3yi yeni +ir aamaya ve +-y-k devletler kateorisine dahil etmi
ola*aktr#
[[[
Du andaki siyasi iktidarn +u 4edakarl! yapmaya hazr oldu!unu, mevki ve
makamlar "nemsemedi!ini duyuyorum# E!er dayandklar -7 sade*e kendi
partilerinden i+aret de!il de t-m 8-rkiye ise ve onu tarihi ve ele*e!iyle
ku*aklamak istiyorlarsa, daha iyi +ir 4rsat +ulmaya*aklardr#
G2
MA;& KA%NAK
N:8A
8-rkiye yllardr i7inde eriye*e!i ve +ir kal+a d"k-le*e!i pota arad# :lmak
istedi!i +ir ey olmad ama +enzemeye 7alt! modeller vard# ?e7miten kalan
ne varsa hepsinden kurtulmak ve yepyeni +ir kimlik +ulmak peindeydi# yi ve
do!ru olan her ey +akalarnda vard ve +unlar i7selletirirse k"t- sayd!
kendinden kurtulmu ola*akt#
,umhur+akanl! se7imi +"yle +ir e!ilimin keskin +ir d"neme*ine rastlad#
6ireysel*i d--n*e her se7imi, ulala*ak her makam siyaset7inin +aar
merdivenlerindeki +ir +asamak olarak "rd-# 6ir yere elen kiinin yapa*aklar
"nemli de!ildi ve sade*e +u kiinin +aarl oldu!u s"yleniyordu# 6ir kii
de!erleri nedeniyle +ir yere elmiyor, e!er elmise de!erli saylyordu# D-nya
"l7e!inde de de!erlendirmelerimiz +enzer +i7imde ekillendi# Netrol zenini
k-7-k +ir -lkenin y"neti*isi, ekonomiye hi7+ir katks , +irey olarak hi7+ir
"zelli!i olmamasna ra!men, sr4 zenin oldu!u i7in, "nemli saylyordu#
\[[
8-rkiye +ir pota olup i7inde eritti!i maddeye ekil veren konumunda olmay hi7
denemiyor, d--nm-yor ama i7inde eriye*e!i +ir pota +ulup +akalarnn vere*e!i
ekle irmeye raz "r-n-yordu# Nar7alanmaya raz de!ildik ama +-t-n-yle +ir
yere yamanmaya itirazmz yoktu#
E!er sahip olunan de!erler eskimi, anlamsz hale elmise ve insanl!a hi7+ir
katks olmaya*aksa +unlar sr4 +ize ait oldu!u i7in koruma!a 7almak tarihin
idiine meydan okumak olurdu ve ereksizdi ama k"klerinizden 4kran 4ilizler
herkesin +e!ene*e!i meyveler vere*ekse onu kesmenin de 4aydas yoktu#
GI
N:K8A A8'D<A&'
E!er, 56iz ne +ilim ne de d--nme -retme peinde de!iliz, zaten +izim
-rete*eklerimiz +ir de!er i4ade etmez# 6iz +akalarnn -retti!i ve de!erli
eyleri almaya tali+iz# 6izim k"t- saydklarmz hem +ir ey -retmeyen hem de
-retileni almayanlardr# Jstelik +akalarnn de!er verdiklerini +enimsersek
onlarn takdirin kazanr ve -ven*e i7inde oluruz5 diyorsanz yolunuz do!rudur#
,umhur+akanl! se7iminde izlenen yol 4arkl ola*akmz ve +ir pota i7inde
eriyen madde olmak yerine +ir potaya d"n-e*e!iz izlenimini yaratt#
Siyaset7iler makama ulamak yerine uyun olan etirmek yolunu se7tiler#
Qnerile*ek adayn isa+etli olmas ve t-m d-nyaya +ir mesaT vermesi sa!lanrsa +u
7a+alar ta7landrlm ola*aktr# #
Qn-m-zdeki -nlerde hem 8-rkiye3de hem de Kransa3da *umhur+akan +elirlene*ek#
Kendini herhani +ir -lkeyle ve 7karla "zdeletirmeyen, sade*e d-nyadaki
elimelerle ililenen +ir insan i7in hanisinin sonu7lar daha "nemli olur
sorusuna +enim vere*e!im *evap 8-rkiye3ninki ola*aktr# :ysa ilk +akta,
Kransa3nn daha "nemli saylmas i7in +ir 7ok neden vardr ama uzun d"nemli +ir
de!erlendirme 4arkl +ir sonu7 verir# %aad!m +ir7ok se7im s-re*i i7inde +eni
en 7ok heye*anlandran, sonu7lar en 7ok hissedilenin +u ola*a!n d--n-yorum
ve +-y-k +ir iyimserlik i7inde sonu*u +ekliyorum#
G0
MA;& KA%NAK
KA&K<' 6X& %AK<AD'M
Kitleleri y"nlendirmek i7in kullanlan ter"r eylemlerini a7klamakta kullanlan
enel yaklam "yle "zetlene+ilir( Kailin kimli!i, +a!l oldu!u ya da olmas
muhtemel "r-t, kulland! malzemelerin *insi ve +unlarn daha "n*e kimler
tara4ndan kullanld! "z "n-nde tutularak eylemin kayna! +elirlenir #ve +una
"re +ir m-*adele y-r-t-l-r# 6u yol er7ek eylem*inin +izi "t-rmek istedi!i
sonu7tur# 6iz onun ama7larna uyun +ir analiz yapm oluruz ve eylemin
+aarsn sa!larz#
6en analizlerimde +u metodu kesinlikle kullanmam ve +u y-zden enel e!ilimden
7ok 4arkl sonu7lara varrm# 6u metodu "yle "zetleye+ilirim( Qn*e yaplan
eylemin nasl +ir sonu7 yarata*a!n tahmine 7alrm ve +unu yaparken ne
4ailin kimli!i, ne olas "r-t, ne de kullanlan malzemeyle hi7 ililenmem#
Eylemin sonu7larn "r-tler d-zeyinde de!il -lkedeki hatta d-nyadaki siyasi
elimeler +oyutunda de!erlendiririm# @-nk- +ir "r-t-n ilan etti!i hede4lerin
d-nyadaki -7 odaklarndan +a!msz olamaya*a!n, onlara ra!men k-7-k +ir
"r-t-n kendi hede4lerine ulamasnn m-mk-n olmad!n d--n-r-m# Esasen +u
"r-tlerin enel siyasi elimeler i7indeki yeri hakknda de!erlendirmelere de
sahip oldu!um i7in eylemin +u analizle tutarl olup olmad!na karar veririm#
Mesela +ir eylemin NKK tara4ndan yapld!n d--nmem i7in onun misyonuna uyun
olmas ve onu kullanan siyasi -*-n hede4lerine hizmet etmesi erekir#
kin*i aamada analizimi 7elikilerden arndrrm# Mesela hem NKK3nn A6D
tara4ndan desteklendi!ini s"yleyip hem de onu tas4iye etmek i7in A6D ile
+irlikte hareket edildi!ini ka+ul etmem# %a da sol*u oldu!unu iddia eden +ir
"r-t-n halka y"nelik eylem yapt!n s"ylemem# :nun sol*ulu!unun +ir maskeden
i+aret oldu!unu d--n-r-m#
GG
N:K8A A8'D<A&'
deoloTilerin +ir ara7 oldu!una inand!m i7in "r-tlerin ideoloTik ya da inan7
temeline dayal iddialarna kulaklarm kaparm ve sade*e siyasi hede4lerin ne
ola*a!n ararm# 6ana "re slam* +ir "r-t-n Fatikan3a, sol*u +ir "r-t-n
kapitalizme hizmet etmesi m-mk-nd-r ve er7ek ama*n an*ak ulalan sonu7larla
+elirlene*e!ine ve +u sonu7lara "re eylemin er7ek 4ailinin yani
azmettiri*isinin +uluna+ile*e!ine inanrm#
Ankara3da er7ekletirilen eylemin 8-rkiye3yi Kuzey 'rak3a m-dahaleye me*+ur
+raka*a!n ve +u ama* er7ekletirmek isteyen +ir ya+an* izli servis
tara4ndan planland!n d--n-yorum# stenen sonu*un sade*e 'rak3la ilili
olmad!n, +"ledeki yeni yaplanmada +izden +eklenen rol- de +elirledi!i
kansndaym#
6ir -lke politikalarn +u i+i eylemlere "re +elirlerse ya da +unlardan
etkilenirse +enzer provokasyonlarla her zaman karlar# E!er d-nyay yksanz
+en hazrlad!m plann dna 7kmaya*a!m derseniz +u eylemlerin +ir anlam
kalmaz ve muhtemelen sona erer#
J7-n*- 6"l-m S%ASE8 KM 6E<&<%:&S
ALL
DQNEME@
?enelkurmay +ildirisi ve @a!layan mitini siyasette +ir d"n-m noktas oldu#
6undan sonra eriye d"nmek ve +u iki olay yok saymak m-mk-n de!ildir# Jstelik
+undan sonra kimin hakl kimin haksz oldu!unu tartmann da 4aydas
olmaya*aktr# %aplmas ereken kar tara4 su7lamak de!il, s-re*in kontrol
altnda tutulmasna katk sa!lamak olmaldr#
@ok ksa +ir s-re "n*esine kadar toplumda 4arkllk olarak "zlenen ayrma 7ok
hzl +ir +i7imde kartl!a ve kutuplamaya d"n-m-t-r# 8ara4lardan +irinin
7"z-m olarak "rd-!-n- di!eri ka+ul edilemez saymaktadr# 6u +ir 7atma
demektir ve tara4lardan +irinin yeniliyi ka+ul etmesiyle sonu7lanr#
[[S
%apla*ak +ir se7imin erinli!i ortadan kaldra*a! d--n*esi sorulanmaya
de!er# @-nk- ?enelkurmay +ildirisinin 7izdi!i snrlar arta +a!l de!ildir her
halde er7eklemesi +eklenmektedir# Kald ki kutuplamann oldu!u +ir ortamda,
se7im s-re*inde, 7eitli provokasyonlarn olmas da s-rpriz saylmaz# Se7imi
erinli!i ortadan kaldra*ak +ir 7are olarak "rmek yerine "n*e erinli!i
7"zmek, daha sonra se7ime itmek daha do!ru +ir strateTi ola*aktr# E!er
toplumun eneli ya da hi7 de!ilse +-y-k 7o!unlu!u tara.
N:K8A A8'D<A&'
4mdan ka+ul edile*ek +ir *umhur+akan se7ilseydi siyasal iktidar kendi
a7sndan 7ok daha avantaTl +ir konumda ola*akt# Ama iktidar kendi hanesine
+ir kazan7 yazla*ak +u yolu denemedi, onu kar tara4a verile*ek +ir taviz
olarak allad# 6u-nk- durumla +"yle +ir tavrn yarata*a! ortam kyaslamak
neyin daha isa+etli ola*a!n "stermeye yeter# # \
.
Far olan artlarda yapla*ak +ir se7im kutuplamay ve erinli!i azaltmak +ir
yana onu daha da keskinletire*ektir# Demokrasiye m-dahale edildi!i, e!er
Anayasa Mahkemesi oylamann iptali y"n-nde karar alrsa +una y"nelik eletiriler
ka7nlmaz olarak se7im malzemesi haline ele*ek ve yarata*a! olumsuz iklimi
se7im sonrasna taya*aktr# 6una kay+eden tara4n kznl! da eklenirse
s-kunet +eklerken 4rtnayla karlamak m-mk-nd-r# 6u nedenlerle se7im "n*esi
+ir +ar ve s-kunet ortam yaratmak ve se7imleri daha sonra yapmak erekir#
Konu tara4lar arasnda iyi niyet ve samimiyetle tartlmal ve +ir uzlama
sa!lanmaldr# Sorunu sade*e *umhuriyetin temel ilkeleriyle snrl saymak
yeterli olmaz# Karkllklarn "nemli +ir +oyutu da uyulanan d politika ve
ekonomik yaklamdan kaynaklanmaktadr# 'rak3taki durumla ilili olarak
h-k-metle 8SK arasnda tam +ir uzlama sa!lanmal, A63nin Silahl Kuvvetlerin
etkinli!ini snrlamak i7in +ir +ahane olarak kullanlmasndan vaze7ilmelidir#
Asker.sivil denesinin zaman i7inde ve kendili!inden olumasna izin verilmeli
ve +u konudaki zorlamalarn sorun yarata*a! anlalmaldr# Ekonomide,
uyulanan k-reselleme politikasnn evrensel +ir do!ru oldu!u iddiasndan
vaze7ilmeli ve +unun sade*e 7eitli alternati4ler arasndaki +ir ter*ih oldu!u
"z "n-nde tutularak modelde erekli d-zeltmelerin yaplmasna imkan
sa!lanmaldr, 6undan sonra se7imler +ir d-!-n havasnda yapla+ilir#
AL1
MA;& KA%NAK
SE@M SJ&E,
Se7im kararndan sonra -lkemizdeki elimelerin ne y"nde ola*a!n tahmin etmek
kolay de!il# 6iz d-nyadaki enel ekonomik e!ilimlerle pek 4azla ililenmiyoruz#
MLLA ylnda yaad!mz krizi "n*eden hazrlanm +ir operasyon olarak "rmek
yerine M?K3da.ki +ir tartmann sonu*u olarak "r-yoruz ama +ir anayasa
kitap7!n elle itilmesinin +-y-k +ir krize neden olmasna ra!men ?enelkurmay
+ildirisinin piyasalar etkilememesine armyoruz# Kimlerden olutu!unu
+ilmedi!imiz +ir -*-n petrol 4iyatlarn piyasa artlarndan +a!msz olarak -7
katna 7kard!n ve +urada oluan +-y-k 4onlar istedi!i i+i
kullana+ildi!ini, +u 4onlardan +ir ksmnn ayn -7 tara4ndan -lkemize tahsis
edildi!ini "z ard edip uyulad!mz ekonomik politikaya "v-ler diziyoruz#
%ani +iz dmzda oluan artlar oldu!u i+i ka+ul edip onun 7izdi!i snrlar
i7inde yaamaya raz oluyoruz# 6ir s-re sonra ayn -7 yepyeni artlar
yarata+ilir ve +-y-k +edeller "dete+ilir# ;er sarholu!un +ir de aylma zaman
vardr#
Se7imde oyu veren halktr ama onu y"nlendiren odaklar da vardr# Sansasyonel +ir
olay oylar +ir me*raya do!ru y"nelte+ilir# Mesela Q*alan3n yakalanmas +ir
iktidar ekillendirmi, ayn iktidar +ir ekonomik krizle siyaset sahnesinden
silinmitir# M0 Du+at "r-n-te irti*aya kar +ir tavr olmakla +era+er yeni
siyasi yapnn yolunu a7mtr# Sonu7 "n"r-lmemi midir yoksa proTe +-t-n-yle
uyulanm mdr sorusunun *eva+ +ilinemez#
[[[
Qn-m-zdeki se7imi +-y-k "l7-de etkileye*ek sansasyonel +ir olay +eklene+ilir mi
yoksa artlarda "nemli +ir de!ime olmadan se7im er7ekletirile+ile*ek mi
sorusu irdelememiz ereken ilk ko.
AL/
N:K8A A8'D<A&'
nudur# E!er se7im sonu7larn etkilemek isteyen -7 iktidar de!itirmek
istiyorsa sorumlulu!unu iktidara y-kleye+ile*e!i *iddi +ir # olay er7eklemeli
ve "r-nen alternati4in +u sorunu 7"ze*ek tara4 oldu!u inti+a yaratlmaldr#
D-nya -zerinde ekonomiye y"n veren 7evreler +unun ekonomik alanda olmasna izin
vermeye*ek i+i "r-n-yorlar ve +"yle +ir +eklenti an*ak siyaset ve -venlik
alannda ola+ilir#
ktidar de!iimi an*ak +ir alternati4in yaratlmasyla m-mk-n olur# 6u
alternati4 sade*e eletiren de!il 7"z-m -reten +ir odak olmaldr# 6u-ne kadar
+"yle +ir oluum er7ekletirilmemitir ve s-re 7ok snrl oldu!u i7in mev*ut
yaplarla se7imin yapla*a! anlalmaktadr#
An*ak hi7+ir eyin de!imeye*e!ini d--nmek de yanltr# 6ir de!iim
"n"r-l-yorsa mev*ut siyasi iktidarn kadrolar ve +una +a!l olarak izlenen
politikalar de!itirile+ilir#
MA;& KA%NAK
[[[
Siyasi kutuplamalarn "r-nt-s- ideoloTik 4arkllk olmasna ra!men "zde
siyasidir ve +u-nk- erinli!in nedeni de 8-rkiye3nin d-nya -zerindeki
konumundaki +elirsizlikten kaynaklanmaktadr#
6u nedenle se7imin iktidar de!itirmek ama* tamad!n ama AKN3yi yeniden
tanmlaya*a!n d--n-yorum# 6u er7ekleirse ideoloTik tartmalar unutula*ak
ve +ir takm r"tularla laik.slam* 4arkll!nn -st- "rt-le*ektir# :lmazsa
kava artarak devam ede+ilir#
AL2
SANA< S%ASE8
8-rkiye3de siyasi m-*adelenin devletle millet arasnda oldu!u ve halkn -zerine
+ir ka+us i+i 7"ken devlet vesayetinden kurtulma 7a+as i7inde oldu!u s"ylenir#
6u m-*adelenin halkn lehine sonu7lanmas halinde t-m sorunlarmzn 7"z-le*e!i,
7-nk- halka dayanan y"netimlerin mutlaka en do!ru kararlar ala*a!na inanlr#
6u nedenle siyasi partiler ne -lkenin sorunlaryla ne de d-nyadaki elimelerle
ilili tek s"z s"ylemezler ve siyasetin halk dalkavuklu!undan i+aret oldu!una
inanrlar#
6u model t-m-yle yanltr ve t-m 7a+alara ra!men -lkemizde +ir halk.devlet
7atmas yaratlamamtr# 6u 4arkll! derinletirmek i7in kullanlan
devletin dine kar oldu!u s"yleminin de etkileri snrl kalmtr# ;alk
devletsiz +ir milletin var olamaya*a!nn +ilin*indedir ve kar 7kt!
devletin varl! ve etkinli!i de!il yanl uyulamalardr#
Millet.devlet 7atmasnn simeleri ordu ve siyaset kurumudur ve +unlarn
4arkl iki -*- temsil etti!i inan*nn yaylmas istenmektedir# 6unlarn
+ir+irinden 4arkl olamaya*a! s"ylemi +ir propaanda saylmakta ve ayrmann
4iilen var oldu!u s"ylenmektedir#
E!er ordu kendisine y"nelik eletirileri asker d-manl!, orduyu ypratma
ayreti olarak allamayp +unlardan ders 7karsayd sorun +u-ne kadar 7"z-lm-
olurdu# An*ak hi7+ir do!ru erek7esi olmayan dar+eleri savunmak zorunda oldu!unu
zannetmesi ve yaplan her m-dahalenin erekli oldu!unu savunmas ve halkn +una
inanmamas araya +ir mesa4e koymu, halkn +aka "r-tl- -7lere y"nelmesine
se+ep olmutur#
ALI
N:K8A A8'D<A&'
:rdu "n*e u sorunun *eva+n vermelidir ve +u *evap er7e!e teka+-l
etmelidir(35Siyasi eylemlerimiz ordu -zerinden siyaset yapanlarn ama7larnn
er7eklemesine mi hizmet etmitir yoksa -lke sorunlarnn o+Tekti4 olarak
de!erlendirilmesi sonu*unda alnan kararlar m uyulanmtrS5 Mesela M0 Du+at
irti*aa kar yaplan +ir eylem midir, yoksa Siyasal slam3n uluslararas
rol-nde yaplan +ir de!iiklik midirS 6u kimin ter*ihidirS
Sorunu orduyla snrl tutmayp devletin t-m kademelerindeki siyasi analiz ve
de!erlendirmelerin +elli -7 odaklarnn etkisinden kurtarlmas erekir# 6ir
-lkede 7kan olan herA devletin "r-lerini yanstan, onlarn y"nlendirmelerine
hizmet eden medya kurulular ve kanaat "nderlerinin +ulunmas ka7nlmazdr#
6unlar halkn ter*ihleri -zerinde etkili olurlar ve +unu enellemek m-mk-n
de!ildir# An*ak her -lke +una kar ereken ted+irleri alr# Mesela A6D3de lo+i
irketi kurmak ve +unlarn siyaseti etkilemeye 7almas ser+esttir ama
+-rokrasiye m-dahaleye asla izin verilmez# Devletin analiz ve karar
mekanizmalar ya+an*lara kapal olmaldr#
8-rkiye3de 7atma devletle millet arasnda de!ildir ve olmaya*aktr# 6u nedenle
siyasi partilerin milleti temsil etti!i ve devletin -*-n- zay4latmakla "revli
oldu!u iddiasna katlmyorum ve halk dalkavuklu!u yapp iktidara ele*e!ini
sananlarn hayal krkl! yaaya*aklarna inanyorum# 8-rkiye yumruklarn
kendi +edenine sallayan +ir -lke olmaya*aktr#
AL0
MA;& KA%NAK
ES& A<MA S8&A8ERS
?enel e!ilim +ir kiinin ya da siyasi hareketin hasmn yok etmesi +i7imindedir
ama +u yol d-nya siyasetinde kullanlmaz# :nun yerine hasm esir almak, onun
+irikimlerini kendi ama7larnz i7in kullanmak ter*ih edilir# Mesela Stalinle
<enin3in yolda oldu!u ve ayn yolu izledikleri iddias yanltr# Stalin
<enin3in er7ek hasmdr ve onun adn kendi ama7lar i7in kullanmtr# Ayn
analiz 7er7evesinde n"n-3n-n Atat-rk3-n silah arkada oldu!u ve +ir+irini
tamamladklar, +ana "re +ir e4sanedir ve onlar 7ok 4arkl iki 7iziyi temsil
ederler# n"n-, kendi d--n*elerine Atat-rk7-l-k kya4eti iydirerek, siyasi
hasmn ama7larnn er7eklemesi i7in kullanmtr# 8arih7i de!ilim ve +unu
kantlaya*ak +eleler sunamam# Sade*e enel izlenimlerimi aktaryorum#
%anl 4arkllklarn ve +enzerliklerin ideoloTik kriterlere "re
+elirlenmesinden kaynaklanmaktadr# 6enzer ideoloTileri paylaanlarn
+ir+irlerine yakn, kartlarn uzak oldu!u ka+ul edilir ve her zaman yanl
sonu7lara varlr# D-nya "l7e!inde li+erallerin +ir+iriyle dost ama
kom-nistlerle hasm oldu!u varsaylm ve +-y-k +ir zaman dilimi +u modele "re
a7klanmtr# Da!lan Sovyet mparatorlu!unu tamamen tas4iye etmek yerine
A6D3nin deste!iyle ayakta kalmasnn sa!lanmas izah edilememitir#
Dinleri, ekonomik "r-leri, medeniyetleri +enzeyen Avrupa ve A6D3nin +ir+irinin
dostu olmas +ir zaruret saylm ve onlarn ilikisine hi7+ir olumsuz s4at
yaktrlamamtr# 6una karlk slam d-nyasyla 6atnn +ir+irine kart
olmas do!al saylm ve +unun din 4arkll!ndan kaynakland!na inanlmtr#
Qzetle d-nyada strateTik, ekonomik ve siyasi hesap yaplmamakta sosyal ve
k-lt-rel +enzerlikler -lkelerin hani sa4ta yer ala*a!n kesinlikle
+elirlemektedir#
ALG
N:K8A A8'D<A&'
E!er +u konuda aykr "rnekler "r-l-rse +unlar liderlerin +ireysel
kaprisleriyle izah edilmi ve normal d saylmtr# Mesela &e4ah 7izisiyle
AKN arasndaki ideoloTik +enzerlik, hatta ayniyete ra!men ayrmalarnn sade*e
uyulamadan ve kiilerin davranlarndan kaynakland! d--n-lm-t-r# Son
-nlerde meydanlara kadar taan +irleme talepleri +u d--n*enin +ir -r-n-d-r ve
mademki +enziyorlar, "yleyse +irlemeleri erekir denmektedir#
6ilme*eyi 7"zmek i7in 4arkl +ir yol "nere*e!im# ;er oluum zddyla varl!n
s-rd-r-r# Kart "rd-!-n-z iki hareketin +ir+irinin varlk erek7esi mi yoksa
er7ek kart m oldu!unu anlamak erekir# 6azen hasm "rd-!-n-z iki oluum
+ir+irinin vaze7ilmez deste!i ola+ilir# 6ir siyasi hareketin karakteri
ideoloTisine de!il siyasi hede4lerine +aklarak +elirlenmelidir# Et "rd-!-n-z
m-tte4ik, hasm "rd-!-n-z dost ola+ilir#
Qn-m-zdeki -nlerde +irlemelerini +ekledikleriniz ayr d-e+ilir ama yan yana
koyamaya*a!nz hareketler i+irli!ine ire+ilirler# 6unlar kiisel se+eplerle
a7klamaktan +aka +ir yolunuz olmaya*ak# :ysa +enzerlik ve 4arkllklar +aka
alanlarda, siyasette ararsak ve ideoloTiyi +ir "rt- sayarsak olanlar daha kolay
a7klaya+iliriz#
AAL
MA;& KA%NAK
?Q&EF 68MD
8er"rle M-*adele Koordinat"r- E# :r# Edip 6aer +u-ne kadar "nemli iler
yapld!n ama artk yapla*ak +ir ey olmad! i7in "revi haziran aynda
+raka+ile*e!ini s"yledi# Neler yapld!n kamuoyu +ilmiyor ve izli oldu!u
erek7esiyle a7klanmyor# An*ak +ir konuda yaplan +ir eyler varsa, en
azndan, +az sonu7lar "r-le+ilirdi ama de!ien +ir ey oldu!una dair herhani
+ir iaret yok# @atmalar ve karlkl kayplar ayn d-zeyde s-r-yor#
?e7mite NKK3nn lideri, "r-tlenmesi, hede4leri hakknda, do!ru ya da yanl
+ir eyler +ilinirdi# Dimdi +unlarn hi7+irisi +ilmiyoruz, sade*e +u "r-te
at4edilen +ir takm eylemlerden s"z ediyoruz# Qr-t +ir +ilme*eye d"n-t- ve
kimse ne 7"ze+iliyor ne de 7"z-me "t-re*ek +ir ipu*u vere+iliyor#
Asl *evaplandrlmas ereken soru A6D3nin 7ekilmesinden sonra +"lede olua*ak
siyasi yapnn niteli!inin ne ola*a!# 'rak3n +-t-nl-!-n-n sa!lanmas ve tek
devlet olarak kalmas m-mk-n "r-nm-yor# Deklen +"yle +ir yap oluturulsa +ile
7ok ksa s-rede +u yapnn 7"kmesi ve -lkenin par7alanmas ka7nlmaz# 6izi
do!rudan ililendiren K-rt y"netiminin ele*e!i ve niteli!i# 6arzani3nin temsil
etti!i airet yaps s-rd-r-le+ile*ek miS Kar -7 olarak ortaya 7kmas
muhtemel olan slam* siyasi hareket kiminle +irlikte hareket ede*ekS NKK "r-t
olarak da!tlsa +ile onu desteklemi olan kitleler hani ru+a katla*aklar ya
da yeniden ayr +ir siyasi hareket haline d"n-e*ekler miS
6u-n +"leye hakim "r-nmesine ra!men en az ansl olan siyasi -7 6arzani3nin
temsil etti!i siyasi hareket olarak "r-n-yor# 6a!msz +ir K-rt devleti
kurmaktan +aka siyasi ama* olmayan +u hareket +"le -lkelerinin tamamn
karsna alm ve sade*e A6D deste!iyle hede4ine vara*a!n d--nm- ama +u
destek 4iilen ortadan kalkn*a ne yapa*a!n hesaplamamtr# Dimdi "n"rmedi!i
AAA
N:K8A A8'D<A&'
+u durumla karlamann zaman elmi ve Avrupa -lkelerinden destek aramaya
+alamtr# 6u ters reaksiyonlara se+ep ola*ak +ir tavrdr ve muhtemelen A6D
deste!ini de yitirmesine yol a7a*aktr# Qn-m-zdeki -nlerde 7atmalarn Kuzey
'rak3a s7ramasyla +"le -venli olma "zelli!ini de kay+ede+ilir ve t-m s-re7
yeniden +alaya+ilir#
ranla A6D3arasndaki 7atmann s-re*e!i varsaym yanl ola+ilir# ki -lkede
de +u erinli!in ortadan kalkmasna yardm ede*ek -7l- tarihi ve -n*el
dinamikler vardr# An*ak ran ekonomisinin da +a!l olmamas, zenin enerTi
kaynaklarnn varl!, kontrol-n- riskli hale etire*e!i i7in A6D onu
deneleye+ile*ek +ir -7 araya*ak ve "nemli ekonomik ipoteklere sahip oldu!u
8-rkiye3yi uyun +ir akt"r olarak "re*ektir#
Kuzey 'rak3taki siyasal yapnn +u ama*a hizmet ede*ek +i7imde olumas ve
+irka7 -*-n reka+et i7inde +"leyi y"netmesi +eklenir# 6arzani tara4tarlaryla
NKK unsurlarnn +-t-nlemesi, onun karsnda ran3n ve 8-rkiye3deki slam*
hareketlerin destekledi!i siyasi -7lerin +uluna*a! +ir yap en muhtemel
elime ola+ilir#
AAM
MA;& KA%NAK
@A8'DMA A<AN' :<MAK
8-rkiye d-nya -zerindeki 7atmalarda kendisinin +ir tara4 oldu!unu zanneder ama
her zaman tara4 olmak yerine 7atmann alan olmak konumuna d-er# 6unun en
"nemli kriteri -lkedeki -7lerin ayn y"nde mi hareket etti!i yoksa
+ir+irlerinin karsnda m oldu!una +akmaktr# E!er +u -7ler 4arkl ama7lara
sahipse o -lke 7atmann alan haline d"nm- demektir#
6unu s"ylerken, +azlarnn d--nd-!- i+i, herkesin tornadan 7km i+i
+ir+irine +enzemesini ve ayn eyleri s"ylemesini kastetmiyorum# 6ir -lkedeki
t-m -7ler ve halk, +ir orkestrann enstr-manlar i+i, 4arkl sesler 7karrlar
ama +u seslerin +-t-n- tek +ir +esteyi 7alar# 6u orkestrann e4i kim ola*ak
sorusu meselenin en *an al* noktasdr# 6azlar mademki eemenlik kaytsz
artsz milletindir, "yleyse e4 onun temsil*ilerinin olmas erekir derler#
%ani "n*e millet vardr ve o kendi devletini yaratr, +ir millet nasl +ir
devlet y"netimi istiyorsa "yle +ir devlet erekir derler# 6u her zaman do!ru
de!ildir ve mesela Amerikan milleti yoktur ve devlet hi7+ir kritere uymamasna
ra!men +ir millet yaratmtr# 6u devlet yok olursa +ir Amerikan milletinden s"z
edilemeye*ektir#
Devlet soyut +ir kavramdr ve +az kiilerin onu temsil etti!inden s"z edilemez#
%ani devlet ne askerdir ne *umhur+akandr ne de siyasi iktidardan i+arettir#
6ir arada yaama iradesine sahip, ele*ek tasavvurlar ayn olan ve d-nya
-zerinde +ir misyonlar oldu!unu d--nen insanlarn oluturdu!u 4iili +ir
yaplanmadr# Devleti sade*e iktisadi 7karlar peinde koanlarn ya da soy,
din, ideoloTi i+i ortak yanlar nedeniyle +ir araya elenlerin oluturdu!u +ir
yap olarak d--nmek yanltr# %ani devlet +ir 4ikirdir ve onu +enimseyen
herkes onun +ir par7asdr#
8-rkiye imkanlar "z "n-nde tutulursa +ir devlet olmann, d-nya -zerinde "nemli
roller oynaya*ak +ir -7 oluturmann t-m
AAH
N:K8A A8'D<A&'
ereklerine sahiptir ama herkesin izleye*e!i +ir 4ikir oluturamamtr#
8artt!mz konular, yani demokrasi, dindarlk ya da laiklik, soy ve inan7
4arkllklar meselenin "z- de!il ayrntlardr ve +unlar tartanlarn ortak
+ir ele*ek tasavvuru +ulunmamaktadr# %ani nasl var ola*a!mzn hesa+n
yapmadan nasl yaaya*a!mz, nelere sahip olmak istedi!imizi tartyoruz#
6ir+irine +enzer hi7+ir yan olmayan insanlar temsil eden +ir devlet, yani A6D,
t-m d-nyaya ekil vermek iddiasndadr ve onu +ir 4ikir etra4nda +irleen
-7ler olarak tanmlaya+iliriz# niltere, sahip oldu!u eylerin 7ok "tesindeki
etkisini, y"netme +e*erisinden almaktadr#
6ir -lkedeki -7 odaklar e!er, 5Jlkeyi +enim de!il dmdaki u kii ya da
ru+un y"netmesi daha do!ru olur5 diye+iliyor ve ter*ihini +u y"nde kullanyorsa
+ir devlet 4ikri olumu demektir# Ama +aarl +ir i adam -lkeyi +ir
ti*arethane, asker +ir sava alan, akademisyen +ir tartma ortam olarak
"r-yor ve y"netime kendi damasn vurmak istiyorsa +aar m-mk-n de!ildir#
Devlet adaml! +unlardan 4arkl +ir kateoridir ve insanlar ameliyat olmak i7in
nasl doktora idiyorsa -lkeyi y"netmek i7in devlet adam +ulmak zorundadr#
6unun yolu +enden +aka kimiyi y"netir sorusunu sorup +unun *eva+ olan kiiye
rol vermektir# Jlkeyi an*ak +en y"netirim diyorsanz yanl yoldasnz#
AA1
i
MA;& KA%NAK
DEF<E8 FE M<<E8
Qn-m-zdeki se7im -lkemizde iyiye idiin simesi olmaya*ak i+i "r-n-yor# 6u
kanya se7im sonu7larm tahmin ederek ve olua*ak iktidarn niteli!ine +akarak
varmyorum# An*ak se7im propaandasnn ana temasnn halkn eemenli!i ve +una
karlk devletin etkisinin azaltlmas -zerine yo!unlaa*a!n "rerek
-rperiyorum# Devlet iyiye idiin, demokrasinin ve halkn +eklentilerinin
"n-nde, +ir enel olarak sunula*ak ve devletle halk +ir+irinden 4arkl hatta
rakip olarak "sterile*ektir# 6ir se7im i7in +undan daha k"t- +ir strateTi
+elirlenemezdi ve +iz +unu +e*erdik#
;erkes unu +ilmelidir ki, hi7+ir toplumda devlet yok edilemez# :nu yok
etti!inizi sand!nz zaman +ir +aka -*-n onun yerini ald!n "n*e 4ark
etmeye+ilirsiniz ama +ir s-re sonra +ir -*-n, -stelik size tamamen ya+an* olan
+irinin iliklerinize kadar eemen oldu!unu "r-r-s-n-z# 6u nedenle devletin
etkisinin azaltlmas y"n-ndeki s"ylemlerin er7ekte var olann yerine +ir
+akasnn konulmas ama*n tad! a7ktr#
6u durum "n-m-zdeki se7imin y"netimin de!imesinden "te +ir anlam tad! ve
eemenli!in el de!itirmesini hede4ledi!i anlamn tar# 6u-n yaad!mz
erinli!in ve demokrasi d saylan ihtimallerden s"z edilmesinin nedeni
+udur# @-nk- se7imlerle y"netim de!itirile+ilir ama eemenlik her zaman -7le
elde edilir# Se7imlerle de!iti!i zannedildi!i zaman +ile arka planda +ir -7
vardr#
Eemenli!in el de!itirmesi ya da niteli!inin 4arkllamas do!aldr# An*ak +ir
-*- +ertara4 ederken yerine neyin konuldu!unun +ilinmesi ve +u s-re*in d-nya
artlaryla uyumlu olmas erekir# Devlet eemenli!i yerine halkn ter*ihlerinin
ikame edildi!i +i7imindeki iddia e7ersizdir# @-nk- yeni eemen -7 de devlet
tara4ndan temsil edile*ektir# %ani devletin etkisi +ertara4 edilmi olmaya*ak
sade*e +ir -*-n yerine +akas konulmu ola*aktr# E!er
AA/
N:K8A A8'D<A&'
-lke i7inde devletin etkisi azalmsa +u -*- dardan +irilerinin kulland!
sonu*u do!ar#
8-rkiye3de devlet.millet kartl! yaratmann ere!i yoktur# 6"yle +ir ikilem
an*ak eemenli!in ya+an* +ir -7 tara4ndan kullanlmas halinde e7erli olur#
Jlkemizde devletin yapsnn de!imesinin ve yeni d-nya artlarna uyun +ir
yapnn oluturulmasnn erekti!i do!rudur an*ak +unun kadar do!ru olan +aka
+ir ey de uluslararas -7lerin -lkemizdeki eemenli!e talip oldu!udur#
%apa*a!mz ey de!iim s-re*inde eemenli!in +aka ellere e7mesine imkan
vermemektir# 6unun yolu devlet.millet ayrm yapmak yerine +irlikte yeni +ir
yap oluturmaktr# 6u, kadrolarn de!imesiyle de!il d--n*enin de!imesiyle
er7ekletirilir# 6u konuda kendi d--n*elerimi "zetlemek istiyorum#
lk iimiz halk, milleti yeniden tanmlamaktr# 6ana "re +irlikte yaama
iradesine sahip, ele*ek tasavvurlar ayn olan insanlar milleti oluturur# %ani
milletin tanmnda din, dil, soy i+i sosyoloTik 4akt"rler de!il insanlarn
zihninde oluan +irliktelikler +elirleyi*idir#
Devlet +u ama7lar er7ekletirmek ama*yla oluturulan "r-tt-r ve imkanlarn
elverdi!i "l7-de -7l- klnmaldr# Eay4 +ir devletin -7l- halk olamaz#
Devlet hi7+ir ekonomik, siyasal doktrine "re yaplanmak zorunda de!ildir# Kendi
yolunu artlara ve hede4lerine "re +elirler# 6enzeyerek de!il yaratarak var
olunur#
AA2
MA;& KA%NAK
KA&K<'%'E
A6D eski Dileri 6akan ;enry Kissener3in 6ilder+er toplants nedeniyle
-lkemize elii ve s"zleri +ir maazin ha+eri kadar +ile ili "rmedi# Siyaset
se7im hazrlklar, partilerin +irlemesi ya da i+irlikleri d-zeyinde
konuuldu# D politika ter"r eylemleri, askerlerimize y"nelik ta*izlerin
"lesinde ekillendi#
:ysa Kissener d-nya denelerinden ve -lkemizin +urada oynaya+ile*e!i rolden s"z
ediyordu# 6u konuda ne 4arkl +ir model ne de ka+ule iaret eden +ir tavr
serilenmedi# Mesela e!er A6 -yeli!i er7eklemezse +olu!un A6D itti4ak ile
doldurula+ile*e!ini s"yl-yordu# 6u s"z +ile -zerinde *iddi tartmalara yol
a7mas ereken +ir yaklamd# Kissener A6 ve A6D3nin iki 4arkl adres oldu!unu
s"yl-yordu ve +izim yllardr A6 -yeli!imizi A6D3nin destekledi!i +i7imindeki
ikisini +ir+irinden ayr "rmedi!imiz anlaymzla 7elikiliydi# @in i7in, 5%a
anlarz ya da savarz5 s"zlerinin ne anlama eldi!i, hani konuda +ir
uzlama istendi!i, savan se+e+inin ne ola*a! +ilinmiyordu# A*a+a uzlama ya
da ihtila4 $zak Do!u3daki n-4uz +"leleri i7in mi yoksa uyulana*ak ekonomik
politikalarla m ililiydiS Karlalan pro+lem, e7mite oldu!u i+i, *o!ra4ya
-zerinde miydi yoksa d-nyadaki m-*adelenin se+epleri ayn olmakla +irlikte,
kullanlan ara7lar m de!imitiS %ani ekonomi artk arka plandaki +ir se+ep
olmaktan 7kp +ir sava ara* haline mi elmitiS @in ile A6D arasnda +ir
7atma 7karsa *ephede askerler mi "re*ektik yoksa ekonomik ara7lar +ir silah
olarak m kullanla*akt# E!er +"yleyse @in ne yapa+ilir, A6D nasl
karlk verirdiS
&usya ile +ir yaknlamann tarihi tersine 7evirmek ola*a!n s"yl-yordu# 6u
&usya3ya kar +ir tavr olarak m allanmalyd yoksa iki tara4n -zerinde
uzlat! +ir dene modelinin sonu*u muyduS kin*i D-nya Sava3nda m-tte4ik
olan +u iki -lkenin d-nyay paylatktan sonra iki hasm haline elmesine +enzer
+ir durum mu vard yoksa hen-z +u paylam er7eklememi miydiS
AAI
N:K8A A8'D<A&'
8-rkiye siyaseti d-nya "l7e!inde ve strateTik +oyutta d--nmemeye kesin kararl
"z-k-yordu# Davranmz etkilere tepki "stermek eklinde "zetlene+ilirdi#
Sarkozy3den 6arzani3ye kadar de!ien 7izide kim ne +eyanat verirse onu kendi
s-ze*imizden e7iriyor, olumlu +uldu!umuzu alklyor, +e!enmedi!imize tepki
"steriyor.duk# :lumluluk ya da olumsuzlu!un kriteri de +elli de!ildi#
An*ak +izim i7in asl "nemli olan ekonomiyi siyasetten +a!msz "rmek, sermaye
hareketlerinin sade*e ekonomik hesaplar sonu*unda y"nlendi!ini d--nmektir# %ani
e!er tehisim do!ruysa ve ekonomi +ir m-*adele ara* olarak kullanlyorsa,
izledi!imiz ekonomik politika hem itti4aklarmz hem de +u m-*adelede sahip
oldu!umuz -*- "sterir# 6izim politikamz tara4szdr, sade*e ekonomik
erek7elerle hareket ediyoruz +i7imindeki s"zlerimiz ka+ul edilmez# Ayr*a i7
politikadaki yaknlama ve ayrmalar +u a7dan de!erlendirilirse "r-nenden
4arkl +ir ta+loyla karlalr# Sa!la solun +ir+irine kart! +ir ortamda,
insanlar 4arkna varmasa +ile, +aka +ir kritere "re sa4larn yeniden
+elirliyorlar#
8-rkiye etnik ve inan7 4arkllklarnn ortaya 7kmasnn tehlikeli ola*a!n ve
+unlar +astrmann -venli!imiz a7sndan erekli oldu!unu d--nd- Far olan
yok edemedi!i i7in yok saymay denedi# 6ir tara4n kaylar "+-r tara4ta +ir
umut olarak yeerdi ve +asklar ortadan kalkarsa yeni +ir u4kun a7la*a!
duyusu yaratt# K-rtlerin +ir +"l-m- +ir devlet kurmay d-lerken kendilerini
+ask altnda hisseden dindarlar ya da 4arkl mezhepten olanlar eemen olmalar
halinde daha mutlu ola*aklarn d--nd-ler# 6ir kap i7inde +iriken +uharn +ir
delik +uldu!u zaman rasele da!lmas i+i herhani +ir proTeye dayanmayan ve
sade*e +ireysel umutlar aksettiren hede4ler peinde kotular# Eemen -7ler
+unlar kontrol etmek, yeni +ir me*raya do!ru aktmak yerine +astrmaya 7alt#
6ir yandan K-rtler3in kimlik taleplerini ayrlk7lk olarak de!erlendirdi,
di!er yandan slam* hareketi reTime kar +ir tehdit olarak "rd-# Alevilik ise
milli +irli!i +ozan +ir akm sayld#
AA0
MA;& KA%NAK
KA%?'<A&'M'E %E&SE M%DS
6irin*i D-nya Sava3ndan sonra oluturulan ve +ir ter*ihten 7ok +ir me*+uriyeti
i4ade eden ideoloTiyi de!itirmeyi, elitirmeyi, -n-n artlarna "re yeniden
+elirlemeyi "ze alamad ve +unu +ir kurulu ve varolu art sayd# 6"yle +ir
de!iimi kutsal varolua +ir ihanet olarak "rd-#
kin*i D-nya Sava3ndan sonra kurulan dene SS,63deki ykl ya da +ana "re
de!iim, yeni +ir d-nya d-zeninin kurulmasn erektiriyordu ve +unun
8-rkiye3nin kylarn yalayp e7mesi s"z konusu +ile de!ildi# 8-rkiye3nin 7ok
k-lt-rl- +ir yapya d"n-mesi i7 dinamiklerin de!il d-nya artlarnn +ir ere!i
olarak ortaya
7kt#
8-rkiye kuruluundan +eri d"rt akm tehdit olarak allad( Kom-nizm,
?eri*ilik, K-rt7-l-k ve 8-rk7-l-k s-rekli takip edilen ve +astrlan ideoloTiler
oldular#
Mesela AM Eyl-l d"neminde 8-rk7-l-k +"l-*- +ir hareket saylyordu#
8-m ayretlerimize ra!men Kom-nizm dndaki tehdit saydklarmz yenemedik, o
da zaten yery-z-n- terk etmiti# 6u sonu*u do!uran strateTik d-zeyde yapt!mz
hatayd, yani ideoloTileri hasm sayp siyaseti,+ir kenara +rakmakt#
K-rt kimli!i siyasi +ir sonu7 yarata+ilir mi, e!er yaratrsa +u 8-rkiye3den
kopmak +i7iminde mi olur, yoksa 8-rkiye -lke dndaki K-rtler i7in +ir 7ekim
merkezi mi olurS slam*lk din "rt-s- altnda k-resel ekonomiyle +ir +-t-nleme
ve demokrasi sloanyla var olan ideoloTinin de!iim ara* mydS 6-t-n +u
akmlar d-nya -zerindeki de!iimin ve yeniden ekillenmenin +ir yansmalar
mydS 6u sorulara *evap arayp yeni +ir strateTi +elirlemek yerine de!imemeyi
varl!mzn -ven*esi saydk, daha do!rusu +"yle d--nenlerden oluan -7l- +ir
*ephe olutu#
AAG
N:K8A A8'D<A&'
zledi!imiz yol +aar ans en az olanyd# E!er +ir saldrya u!ruyorsanz ona
kar koymakla yetinemezsiniz# 6ir proTeyi enellemenin en iyi hatta tek yolu
alternati4 +ir proTe oluturmak ve +unu er7ekletirmektir# %ani sizin de +ir
K-rt ve slam proTeniz olmaldr#
Du srada aday listeleri olutururken ve "n sralardaki yerleri kapma m-*adelesi
verirken, sizi +"yle ereksiz konularla rahatsz etti!im i7in "z-r dilerim#
6aar se7im kazanmaktr erisi hikayedir#
AML
MA;& KA%NAK
S%ASX D&EK8K
8-rkiye3nin Kuzey 'rak3a m-dahalesinin +eklendi!i u -nlerde 8SK siyasi +ir
direkti4 verilmesinin art oldu!unu i4ade ediyor# An*ak sorunun enel
allamann dnda +oyudan var ve m-dahalemizin ter"r-n etkisizletirilmesinden
i+aret saylmas do!ru anlalmasn enelliyor#
A6D3nin d-nya "l7e!inde uyulad! politikann tek erek7esi ter"r- "nlemek# 6u
erek7eyle A4anistan3dan +alad ve ara durak olarak 'rak3 se7ti, imdi nereye
ide*e!i +elli de!il# :ysa +en, AA Eyl-l3den +eri ter"r-n sistem d akt"rlerin
eylemi olmad!n, d-nyada +ozulan denelerin yeniden kurulmas i7in devletler
tara4ndan yaratlan "rt-l- operasyonlar oldu!unu savundum ve ayn kanaati
s-rd-r-yorum# Ayn ey 8-rkiye i7in de e7erli ve +alan7ta +"lesel +ir "r-t
olan NKK iderek uluslararas modelin +ir par7as haline d"n-t-r-ld- ve 8-rkiye
ile ilili operasyonlarda El.Kaide3nin d-nya -zerinde oynad! rol- oynuyor# 6u
a7dan analizimi ter"rle snrl tutamam ve varlmak istenen siyasi hede4lerin
ne oldu!unu saptamam erekir#
8-rkiye "r-nen erek7eler -zerinden siyaset y-r-tt-!- i7in A6D ile herhani +ir
diyalo kurmas s"z konusu de!il# Mesela reddedilen A Mart tezkeresinin ayn
ak+ete u!rad! ve tara4larn 4arkl modeller kurdu!u anlalyor# 6en
tezkereye kar 7ktm ve A6D3nin 'rak3la snrl olmayan hatta ondan tamamen
ilisiz talepler ileri s-rd-!-n-, 'rak3ta *iddi +ir 7atmann olmaya*a!n ve
+unun i7in Kuzey3de +ir *epheye erek olmad!n s"yledim ve harekatn adn
5@atapat ;arekat5 koydum# 6ana "re m-zakereler A6D3nin +"lesel proTeleri
-zerinde yaplmal ve +u konuda muta+akat sa!lanmalyd#
Du anda da +enzer +ir durum karsndayz ve ter"r eylemleri, onun yaratt!
toplumsal travmalar "n plana 7kt! i7in siyasi hede4ler "z ard ediliyor#
AMA
N:K8A A8'D<A&'
A6D, 'rak3n +"l-nmesini sa!laya*ak +ir politika izliyor ve +u harekatn
+andan +eri de!imeyen +ir 7izi# 6iz ise s-rekli 'rak3n toprak +-t-nl-!-nden
s"z ediyoruz ve A6D3nin hede4leriyle 7atyoruz# A6D, K-rtleri +ir ara aama
olarak "r-yor ve +u +"l-nmede "nemli +ir rol oynaya*a!n d--n-yor ama onlarn
kura*a! +ir devletle :rtado!u3da -*-n- s-rd-rmesi m-mk-n de!il# 6iz 'rak3
+"len A6D3nin +u s-re*i -lkemize de yaya*a!ndan endie ediyoruz#
6"yle +ir proTe an*ak A6D3nin :rtado!u3daki varl!n +ir A6D.ran itti4akna
+a!lamasyla m-mk-nd-r ve +u konu, "r-nen A6D.ran ztlamasna ra!men,
-ndemdedir ama A6D i7in -venli +ir se7enek olarak "r-nmemektedir#
8er"re endeksli +ir politika +"ledeki ve onunla yakndan ilikili d-nya
denelerini "rmemizi enelliyor ve +izi sa!rlar diyalounun +ir tara4 haline
etiriyor# %apa*a!mz ey ter"r-n +ir "rt- oldu!unu ka+ul etmek ve onun
izlenen hede4lerini anlayp tavrmz +una "re +elirlemektir# %ani A6D ile
ter"r- de!il 'rak3n ele*e!ini, Kuzey 'rak3n stat-s-n-, -lkemizin yerini ve
rol-n- konumak erekir# Ayr*a +"ledeki tek akt"r-n A6D olmad!n,
di!erlerinin +u politikaya alternati4ler peinde oldu!unu ve onlarn da ter"r-
kendi hede4leri istikametinde kulland!n +ilmemiz erekir#
8er"r- +ir yana +rakalm# AM Eyl-l AG0L "n*esindeki i+i, siyasi hede4e
varlrsa, o +ir e*ede +iter#
AMM
MA;& KA%NAK
&JE?A&'N EKENDS
$yun r-zarlarda yelken a7mak, keyi4li +ir yol*uluk anlamna elir# Dartlar
de!iir ve aykr hava koullar oluursa, usta +ir yelken*i olsanz +ile, +ir
4elaketle karlamanz m-mk-nd-r# 6unu +ilenler +ir yandan yelken kullanma
yeteneklerini elitirirken di!er yandan r-zara h-kmetmeyi "!renirler ve
r-zarn e4endisi olurlar# &-zarn e4endileri sade*e kendi hava koullarn
yaratmakla kalmaz rakiplerinin hatta yandalarnn r-zarlarna da y"n verirler#
:nlar sade*e r-zarn de!il kaderimizin de e4endisi olmulardr#
?-n-n +irinde ter"r artar, ehit *enazeleri insanlarn y-re!ini yakmaya +alarsa
milliyet7ilik artar, ekonomik kriz oluursa iktidarlar destekleyenler hasm
haline d"n--r# E!er +-t-n +unlar kontrol eden +ir -7 yoksa kader deyip
e7ersiniz, ama +irileri ortam +elirleyen +ir -7 haline elmise ve
istedikleri zaman uyun ya da dayanlmaz "l7-de k"t- hava artlar
yarata+iliyorsa, yelkenlinin d-meninde olmanzn herhani +ir anlam kalmaz#
Sk kulland!m +ir s"z- tekrar etmek istiyorum# E!er -n-n +irinde +ah7enizde
+a ezilmi +ir ylan "r-rseniz Allah raz olsun deyip e7meyin# 6u-n ylann
+an ezen yarn sizinkini de ezer# 6unu yapan mutlak +ulun ya da +ilin#
8-rkiye3de esen r-zarlarn e4endileri vardr ama her yelken*i +aarsn
yetenekleriyle, +aarszlklarn di!erlerinin k"t-l-kleriyle a7klar# Kimse,
56eni r-zarn e4endileri +uraya etirdi# ?etiren isterse "t-r-r de# 6u nedenle
ilk iim +u e4endilerin etkisini yok etmek5 demez# ;erkesin arzusu d-mendekinin
emisini devirmesi ve e4endilerin kendisine uyun r-zarlar estirmesidir#
;em iktidardakiler hem de talip olanlar ekonominin iplerinin darda oldu!unu
+ilirler ve ters +ir r-zarn estirilmemesi i7in "d-nler verirler ama her "d-n
r-zarn e4endisinin daha da +elirleyi*i hale elmesine neden olur# \
AMH
N:K8A A8'D<A&'
&-zarn e4endisinin en "nemli destekleyi*isi ters y"nde estirdi!i
4rtnalardr# Ar vatanseverler her zaman d-mendeki kiinin rotasnda erekli
d-zeltmeleri yapmasn ve "n*eden planlanan y"nde ilerlemesini sa!lar# 6ir
rahi+in, Ermeni +ir azete*inin "ld-r-lmesiyle -lkeyi kurtara*a!n sananlar
kar tara4 de!il e4endilerin d-zeltme ve d-zenleme operasyonlarnda
kullandklar sa4dillerdir# 6aarl i adamlarmz artlara uyun hareket
edenlerden, iyi azete*ilerimiz parann y"n-ne uyanlardan, iyi +-rokratlarmz
-n-n modas d--n*elerin dna 7kamayanlardan oluuyorsa, +ilim adamlarmz
+ol*a dip notuyla yazdklar kitaplarla ve yazlarla aykr olmadklarn ispata
7alyorsa, en aykrlar resmi ideoloTinin sk +ir savunu*usu oluyorsa ve
4arkllk evrensel denen taklit7ilikle de!imeye direnmek arasndaysa r-zarn
e4endileri +aka yerlerdedir#.
8-m servetini ileri teknoloTi u!runa kay+etmeyi ve 6o!az3daki yalsndan
e*ekonduya tanmay "ze alan ve +unu zeninlik sayan i adamlar, yaam
maddi artlarn ve "hretini artrmaktan i+aret saymayan d--nenleri, ter"r
karsnda +-y-k +ir m-*adele yapt!n s"ylemeyip +unlar +ana vz elir,
-zerime atlan her ter"r okunu +ir +umerana d"n-t-r-p atana iade ederim
diye+ilen askeri, +aar artlara uymak de!il onu yaratmaktr diye+ilen
siyaset7isi olmayan +ir -lke r-zarn e4endisi olamaz#
AM1
MA;& KA%NAK
Q&8J<J :NE&AS%:N<A&
D-nyada yeni +ir m-*adele t-r-n-n uyuland! "zleniyor# %eni +ir dene
kurulurken milyonlar*a askerin, onu destekleyen ileri teknoloTi -r-n- silahlarn
olmad! ama +enzer sonu7lar yarata*ak +ir 7atmada +ir avu7 ter"ristin rol
ald! yeni +ir m-*adele +i7imi deneniyor# 'rak3n iali s-re*in*e herhani +ir
7atma olmazken ial sonrasnda adna ter"rist denilen +az ruplarn
eylemleri sonu*u +elirliyor# 6urada iki soruya *evap +ulmamz erekiyor(
8er"rist olarak adlandrlan +u ruplar devletlerin kontrol- dnda mdr yoksa
onlar tara4ndan m kullanlmaktadrS E!er +-y-k -7lerin kontrol- dnda
iseler kay duymamza erek yoktur# 6unlar +az a*lara neden olsalar +ile
eylemleri siyasi +ir sonu7 do!urmaz ve do!al +ir a4ete +enzetile+ilir# Mesela
El.Kaide ne A6D3nin ne de +aka +ir -lkenin y"netimini ele e7iremez ya da
e7irdi!i anda, +ildi!imiz sava y"ntemleriyle +irka7 saat i7inde yok edilirler#
kin*i soru e!er +unlar devletlerin kontrol-nde iseler .ki +en olaylarn
+alan*ndan +eri +"yle oldu!unu d--n-yorum. +u savan hede4i olan -lkeler
nasl +ir savunma modeli elitirdilerS
6u savan +irin*i "zelli!i +askn tarznda yaplm olmasdr# %ani saldrya
maruz kalan tara4 +ilmedi!i, "n"rmedi!i +ir anda ya+an*s oldu!u +ir sava
t-r-yle karlam ve onu anlamaya +ile vakit +ulamamtr# 8-m
de!erlendirmeler ter"ristin eylemleri ve ilan etti!i hede4lerin analiziyle
snrldr# 6unlarn ya inan7lar ya da snrl siyasi ama7lar i7in m-*adele
etti!i d--n-lmektedir# 6u yaklam +al +ana m-*adeleyi kay+etmek i7in
yeterlidir ve eylemlerin sonu*unda ortaya 7ka*ak ta+lo kendisini savundu!unu
zannedenler a7sndan +-y-k +ir s-rpriz ola*aktr# El.Kaide A6D3yi ykmaya*ak,
din*i ter"ristler Nakistan3da y"netimi ele e7irmeye*ek, NKK 8-rkiye3yi
+"lmeye*ek ama hi7 "n"r-lmeyen +aka eyler ola*aktr#
AM/
N:K8A A8'D<A&'
Qn*e +u sava t-r-n-n teorik +ir modeli kurulmaldr# 6ir devlet +u yeni sava
t-r-n- kullanarak siyasi hede4lerine varmak istemektedir ve *ephedeki
ter"ristler +-y-k m-*adelenin tek ara* # de!ildir ve onun 7ok k-7-k +ir
par7asn oluturur# Mesela A6D i7in +"yle +ir model "yle oluturula+ilir( A6D
kendisine rakip ola+ile*ek iki odak oldu!unu d--nmektedir# 6unlar siyasi
+-t-nl-!-n- sa!lam, ekonomik olarak -7l- ve +a!msz +ir askeri -*- olan A6
ya da elimi +ir @in3dir# 6unlar kontrol etmek onun asl hede4idir ve +u
ama7la onlarn enerTi kaynaklar -zerinde denetim kurmay hede4lemitir#
:rtado!u3da +u yeni -7 odaklaryla +a!msz ilikiler kura*ak ve onlarn enerTi
ihtiya*n karlaya*ak -lkeleri etkisizletirmek istemektedir# E!er ter"r
eylemleri ve k-7-k 7apl savalar +u sonu*a hizmet ediyorsa olay ter"r +oyutunu
aar ve strateTik +ir hamleye d"n--r#
8-rkiye +"yle +ir m-*adeleye hazr de!ildir# @-nk- modelini ter"ristlerle
snrl tutmaktadr ve enel +ir siyasi de!erlendirme ve +unun i7inde kendisine
y"nelik politikann ne ola*a!n +ilmemektedir# 8er"r-n eyleminden ve
s"yleminden hareketle de!erlendirme yapmak yetersiz kalmaktan "te +ilememek
demektir# lk iimiz u soruya *evap +ulmaktr( Nasl +ir 8-rkiye "n"r-l-yorS
Eylemler +izi nereye s-r-kl-yor ya da nasl d--nmemiz isteniyorS
Ayr*a +"yle +ir m-*adele sade*e silahl kuvvetlerle y-r-t-lmez# 6u ama7la yeni
+ir yap oluturmak erekir#
AM2
MA;& KA%NAK
$%A&' <EF;AS'
?enel idi olumlu "r-nse +ile *iddi +ir uyarnn "z ard edilmesi +eklenmeyen
olumsuzluklara neden ola+ilir# ,umhur+akanl! se7im s-re*inde yaananlar
halkn ter*ihlerini +elirleyen en "nemli neden saymak di!er t-m etkenlerin ve
yaplanlarn de!erini s4ra indirmekle kalmaz, yeni d"neme damasn vurur ve
t-m tartmalar +u konu etra4nda ekillenir#
;erhani +ir makama elmeyi +ir hak olarak d--nmek yapla+ile*ek ilk yanltr#
6ir makama hak eden de!il en uyun olan kii etirilir# ?e7mite, +u-ne
+enzemese +ile, *umhur+akanl! makamn +ir hak olarak "ren Qzal ve Demirel
hak ettiklerini d--nd-kleri yere eldiler ama her ikisi de arkalarnda siyasi
misyonlarnn enkazn +raktlar# Qzal +rakt! yere d"nmeye u!rarken hayata
veda etti, Demirel ise hala arayn s-rd-r-yor# Siyasette +aar +ir yere
elmek ya da +ir se7im kazanmak de!ildir# E!er +u konuda +aarl olur ama
siyasi misyonunuz yok olursa karnzdakiler kazanm olur#
M;N3nin ?-l3-n *umhur+akanl! yoluna krmz hallar sermesi ve +unun
demokrasinin +ir ere!i oldu!unu s"ylemesi, +ir art niyet tamasalar +ile, +ir
tuzak olarak allana+ilir# Sonu7ta AKN s-re*in intikamn alm ve karsndaki
-7leri yenmi sayla*aktr# @atmamas erekenler m-*adeleye +alamsa kimin
kazand!nn "nemi kalmaz ve sonu7ta mutlaka -lke kay+eder# Kimsenin -lkemiz
kay+etti ama demokrasi kazand diye sevine*e!ini d--nm-yorum# Kald ki M;N3nin
kararnn kurumsal olmamas, yani yetkili kurullarnda tartldktan sonra
e!ilimin +elirlenmemesi MLLM3deki erken se7im kararn hatrlatyor# Sonu7 en
4azla M;N3yi yaralamt ve +u-n alnan kararn da +enzee*e!ini d--n-yorum#
6ir yanl d-zeltmenin yolu onun intikamn almak de!ildir# %anl do!uran
artlar ne ise onun kaldrlmas erekir# 6ir 7at.
AMI
N:K8A A8'D<A&'
mada kardakini yenmeye u!ramak i7-d-sel +ir davrantr ama hi7+ir zaman +ir
sorunun 7"z-m- olamaz# Eaten +u-ne kadar +enzer davranlar seriledi!imiz i7in
?-neydo!u sorununu 7"zmedik ve +alan7 noktasndan 7ok daha k"t- duruma
etirdik# 6azen r"van almann enel +ir huy haline eldi!ini d--n-yor ve a*a+a
+unu Anayasaya koya*a!mz +ir maddeyle yasaklasak m diyorum=V>#
,umhur+akanl! se7iminde kriter ad e7en kiilerin liyakati, +u makam hak
edip etmemesi, onu destekleyen siyasi -*-n yeterli olup olmamas de!ildir#
Qn-m-zdeki s-re7te sorun yaratmayan, aksine var olanlar etkisiz hale etire*ek
+ir kiinin se7ilmesi erekir# E!er hem i7erde erilimi artra*ak hem de d-nyada
+izim i7in hazrlanan ya4tay kolaylkla "!s-m-ze asa*aklar +ir kiiyi
se7ersek +aarl olmu saylmayz# 6u kiinin adn +elirlemeden "n*e pro4ilini
7izmemiz erekir# Kii -lkemiz i7in ileri s-r-len askeri vesayet altndaki +ir
demokrasi imaTn desteklememelidir# Ayr*a din a!rlkl +ir y"netim inti+an
da vermemelidir# Jlkemizdeki 4arkl inan7, ideoloTi ve soylardan hi7+irine
yanda di!erine kar "r-nmemelidir# Jlkemizde +"yle +ir +ile kii
+ulunamyorsa, dizimizi d"vmekten +aka 7aremiz kalmam demektir#,
D"rd-n*- 6"l-m KM ?A<NS
AM0
i
K<EM
Son se7imleri yorumlayanlar halkn devlete kar +ir tavr seriledi!ini
d--nd-ler hatta +unun halkn devlete verdi!i +ir muhtra oldu!unu s"ylediler#
:nlara "re halk -7l- +ir devlet istemiyordu# Kendisini halkn -st-nde "ren,
her eyin en do!rusunu +ildi!ini ileri s-ren, yalnz tarihi de!il -n-m-z- de
kendi de!er yarlarna "re yorumlayan +-rokratik yapya kar tavr alyordu#
;alk a ve ekmek istiyor ve +unu kim verirse onun arkasndan idiyordu# Ne
kayna!n soruluyor ne de +unun karld!nda 4eda ettiklerinin hesa+n
yapyordu# Eemenlik ve +a!mszlk onun -ndeminde yer tutmuyordu#
6u "zlemin ve +una dayanarak yaplan analizlerin do!ru +ir tara4 yoktu# ;alk
devleti savundu!unu s"yleyerek siyaset yapanlardan 7ok daha 4azla -7l- +ir
devletten yanayd# An*ak +unu s"zle savunmakla ereklerini yerine etirmek
arasnda +ir 4ark oldu!unu ve sade*e s"zlerin +u ama* er7ekletirmedi!ini
seziyordu# %ani devlet.millet ikilemi ne er7ekleri yanstyor ne de +unlardan
+irinin ikin*i plana atlmas -lkenin yararna oluyordu# Do!ru 7"z-m zay4 +ir
devletten e7miyordu# Aksine halk an*ak -7l- +ir devletin varl!yla daha mutlu
ola+ilirdi# Ama devletin "revlerinin yeniden tanmlanmas ve +una uyun +ir
yapnn er7ekletirilmesi erekiyordu# En +-y-k heye*an askerinin -7l- ve
+aarl olmasyla duyan +ir halk asker kart hale etirmek ne m-mk-n
ola+ilirdi ne de +"yle +ir -lke ele*e!inden emin ola+ilirdi#
A
N:K8A A8'D<A&'
?e7mite yaanan m-dahaleler yanl de!erlendirmelerin sonu*uydu ama +u
de!erlendirmenin tek sorumlusunun dar+eyi yapanlar oldu!u da s"ylenemezdi# ;alk
y"nlendirenler, aydnlar, medya "yle ta+lolar 7iziyor, "yle analizler yapyordu
ki, +ir askerin +una kaytsz kalmas m-mk-n de!ildi#
Sorun ne halkta ne de +-rokrasideydi# ;er ikisine de d-nyay anlatan, onlarn
d--n*elerine y"n veren -7ler aslnda d--n*e -retmiyor, elien olaylarn
senaryosunu yazyordu#
6u konuda devletin m-dahalesi demokrasi d saylyordu ve +u iddia haksz
saylmazd# Devlet kamuoyunu y"nlendirmek istedi!inde yapt! ey resmi
ideoloTinin y-zeysel sloanlarn tekrarlamaktan i+aretti# ;i7+ir m-dahale
d"neminde d-nyadaki artlar, -lkemize y"nelik uluslararas proTeler
tartlmad# Sade*e i7 d-manlardan s"z edildi ve d-mana kar ne yapla*aksa
onlar yapld#
Eksi!imiz d--n*eydi ama +iz insanlarn iyi ya da k"t- m- oldu!unu soruladk ve
7o!u zaman +ize y"nelik proTelerin iyi sayd!mz d--n*elerin i7inde
sakland!n 4ark edemedik# Ne oldu!unu merak etmedik, hasm saydklarmzn
strateTileri hakknda hi7+ir +ilimiz yoktu# 6ir zamanlar d-man saydklarmzn
sa! kalanlar, -lkenin d--n*e hayatnda ve y"netiminde etkili oldular ama +unu
+ir yenili saymadk, sade*e +u kiilerin de!iti!ini d--nd-k#
Kimsenin d--n*elerini yasaklamaktan yana de!ilim# 6akalar adna hareket
edenlerin "n- de kesilmemelidir ama +a!msz d--nenleri korumak, halk
y"nlendiren odaklarn +a!mszl!n sa!lamaya 7almak erekir# An*ak +u 7ok
zordur, 7-nk- her iktidar kendisini savunan ve "venler +a!msz, di!erleri
satlm sayar# Devlet +urada ereklidir ve kendi do!rularn de!il d--nenleri
korur# D--n*e d-zeyinde yenemedi!iniz hi7+ir -*- zor kullanarak alt
edemezsiniz#
AHM
MA;& KA%NAK
E<ED8&
6ir arkadam olaylara +akmn yanl oldu!unu s"yledi# :na "re sonu7lara
+akarak +ir eylemi er7ekletirenlerin niyetlerini, proTelerini anlamaya
7almak do!ru de!ildi# 6u kii 7ok 4arkl nedenlerle +ir karar ala+ilir ve
uyular ama er7ekleen sonu7 onun hi7 hesap etmedi!i +i7imde olua+ilirdi#
Mesela 6ah7eli3nin *umhur+akanl! konusundaki tavr +enim "n"rd-klerinden 7ok
4arkl nedenlere dayana+ilir ama sonu7 +enim d--nd-!-m i+i ola+ilirdi# Se+eple
sonu7 arasnda kurdu!um +a! insanlarn rasyonel davrand! varsaymna
dayanyordu# nsanlar rasyonel davranmaya+ilir ya da onun rasyoneli ile +enimki
+ir+irinden 4arkl ola+ilirdi# Ayr*a t-m d-nyada da +ir kaos eemendi ve kimse
er7ekleenleri planlamyordu# Sade*e olaylara tepki "steriyor ve hi7
"n"rmedi!i sonu7lar ortaya 7kyordu# 6en ise +unlar sanki "n*eden planlanm
i+i allyordum
D-nyann tek s-per -*- saylan A6D i7in de ayn ey e7erliydi# Sistem eemen
d--n*eyi tekrarlayanlar "d-llendiriyor, onlar "n plana 7karyor ve sade*e
onlarn "r-leri kamuoyuna yansyordu# Statik +ir d-nyada +unun zarar yoktu
ama de!ien artlarda olaylarn do!ru allanmas imkansz hale eliyordu# 6u-n
t-m d-nya +u +elirsizli!i yayordu# D-nya yeniden insanlarn "n"r-leri
istikametinde ekillenmiyor, +ireysel davranlarn ortak 7izisinde ve hi7
kimsenin "n"rmedi!i +i7imde oluuyordu# 6elki insanlar aan soyut +ir iradeden
s"z edile+ilirdi#
6u srada ;erald 8ri+une3den ,harlie &ose3un -7 dev dedi!i Eski A6D Dileri
6akan ;enry Kissiner, eski ?-venlik Konseyi Danman 6rent S*o)*ro4t ve
E+inie) 6rezinski3nin katld! tartmay yeni okumutum# 6unlar d-nyann
ele*e!ini ve A6D3nin oynaya*a! rol- tartyorlard# Sorun +ozulan denelerin
yeniden nasl ekillene*e!i ve A6D3nin karlaa*a! sorunlarn nasl
7"z-le*e!iydi#
AHH
N:K8A A8'D<A&'
Arkadam hakl da ola+ilirdi, haksz da# 6unlar sistemin adamlar olarak
d-nyadaki yeni dinamiklerin dnda +ir analiz yapyor ola+ilirlerdi ya da
d-nyay yeniden ekillendirmekte rol oynaya+ilirlerdi# 6aka +irileri de +u ie
soyunmu ola+ilirdi#
S*o)*ro4t3un +ir s"z- dikkatimi 7ekiyor# 5@-nk- devlet d akt"rlerin +-y-mesi
sonu*u ulusal snrlar anyor# Karkl +ir d-nyada yayoruz5 diyor# D-nyada
etkin olan +u yeni -7 a*a+a +enim A#A Eyl-lden +eri s"z-n- etti!im k-resel
sermaye ola+ilir mi yoksa +aka +ir eyden mi +ahsediyor sorusuna taklyorum#
8artmann konusu siyaset ve ekonomi olmasna ra!men ekonomiden pek 4azla s"z
edilmiyor# :ysa D-nyadaki e7erli ekonomik ilikilerin de!iti!ini ve +unun
sonu*u olarak ekonomik teorinin de yeniden yazlmas ereke*e!ini d--n-yordum
ama +eni y-reklendire*ek +ir ipu*una rastlamadm#
8artmadan -lkemizin 7atma +"lesinde sayld!n da anladm# 6irileri +unu
+ir tehlike saya+ilir ama e!er dnda kalmak m-mk-n de!ilse ve +u +izim i7in
+ir kaderse onu iyi y"neterek +u-nk-nden 7ok daha iyi konumda ola*a!mz
d--nd-m# Ayr*a +unu +ir hayalperestlik sayanlara da katlmyorum#
AH1
MA;& KA%NAK
S:&$<A&
Son -nlerde etra4a sa7lan ha+erler +ili vermekten 7ok soruya neden oluyor#
'rak3ta kay+olan AGL +in A6D silahnn NKK3ya ulat! ha+eri, silah alanlarla
silahlarn says arasndaki +-y-k 4ark ve A6D3nin +u kadar 7ok silahn
ak+etinden ha+ersiz olmasnn ara+eti nedeniyle +ir yanl i7inde olmamz
ihtimalini -7lendiriyor# Jstelik +az yorum*ularn +u silahlarn A6D3ne kar
direnenler tara4ndan kullanla+ile*e!ini s"ylemeleriyle A6D3nin ne kadar
perian halde oldu!unun kant sayla+iliyor# Ayr*a direnilerde +om+alar
kullanlmas, silahla yaplan saldrlarn hemen hi7 "r-lmemesi olay daha
karmak hale etiriyor# Kay+olan silahlarn ak+eti 7"z-ms-z +ir +ilme*eye
d"n--yor#
An*ak +u silahlarn +ir ksmnn "ld-r-len NKK militanlarnda +ulunmas iddia
sahiplerinin elini -7lendiriyor# 6una ra!men sorularn hepsi *evaplandrlm
de!il# NKK eylemlerinin 8un*eli ve kuzeyinde yo!unlamas, Karadeniz3e kadar
uzanmas eylemleri +aka +ir "r-t-n yapm olmas ihtimalini -7lendiriyor#
A*a+a +irileri +u kiilerin ellerine A6D silah vererek kamuoyunun NKK3y
A6D3nin destekledi!i +i7imindeki yarsn -7lendirmek mi istiyorS 6"yleyse
+unu kim yapyorS 6u operasyonu yapan A6D i7indeki muhali4 +ir kanat m yoksa
+aka +ir -lke miS A6D neden +ir ter"r "r-t-n-n eline kendi silahlarn vererek
-lkemizdeki A6D kartl!n k"r-kl-yor# Kalaniko4lar pazarlarda 7erez 4iyatna
satlrken +u yola neden +avuruyorS 6unlara +akarak A6D3nin 8-rkiye kart
e!ilimleri +ilerek ve isteyerek tahrik etti!i s"ylene+ilir miS
Ayr*a A6D olmayan ordular en elimi silahlarla te7hiz ediyor# Suudi
Ara+istan ve 7evresindeki k-7-k n-4uslu -lkelere +-y-k miktarda silah sat
planlyor# 6u silahlar hem asker says hem de e!itim d-zeyleri nedeniyle +u
-lkelerin kullana+ilmesi s"z konusu de!il# lk akla elen +"lede artan petrol
4iyatlar nedeniyle oluan
AH/
N:K8A A8'D<A&'
4onlar, silah sat yoluyla -lkesine 7ekmek ve +"yle*e silah end-strisini
desteklemek# An*ak s"z konusu para A6D3nin yllk ya+an* sermaye kullanmyla
kyasland!nda pro+lemi 7"ze*ek +oyutta "r-nm-yor# A*a+a +u silahlarn, +ir
7atma annda, A6D ya da +ir m-tte4ik -*-n askerleri tara4ndan kullanlmas
d--n-l-yor ola+ilir miS 6iz de +u hesa+n i7inde miyiz, diye sorsak aa!daki
ha+erler +u ihtimali tamamen 7-r-t-yor#
6ir+iriyle zt iki ha+er ayn anda -ndemi ial ediyor# 6ir yandan 8-rkiye ile
A6D3nin NKK3ya kar ortak +ir harekat d-zenleye*e!i s"ylenirken di!er yandan
8-rkiye3nin Kuzey 'rak3a m-dahalesinin +ir 8-rk.Amerikan 7atmasna neden
ola+ile*e!i, 8-rkiye3nin NA8:3dan ayrla+ile*e!i ve +aka +ir itti4ak sistemi
i7inde yer ala+ile*e!i s"yleniyor#
6arzani 8-rkiye3nin Kuzey 'rak3a m-dahalesine kar ve tehditler savuruyor#
8-rkiye3nin m-dahalesinin tek nedeni NKK# Siz 6arzani3nin yerinde olsaydnz +u
se+e+i ortadan kaldrmaz mydnzS %ani e!er NKK3y kontrol ediyorsanz onun
eylem yapmasn eneller, hasmysanz deste!inizi 7ekmez miydinizS
;er soruya kendi i7inde *evap vermeye 7alarak +ir sonu*a varamayz# 6en
+unlara kapsay* +ir model i7inde *evap araya*a!m ama komplo teorisi -retiyor
ithamn "ze almam erekiyor#
AH2
MA;& KA%NAK
6J%JK :%$N
6enzerine 7ok rastlanan +ir Amerikan 4ilminde kumar+azlar poker oynamaktadr#
:yun*ulardan kov+oy olan s-rekli kay+ederken di!erlerinin "n-ndeki dolarlar +ir
kuleye d"n--r# :yunun sonuna do!ru kov+oy silahn "n-ne koyar ve +en kazandm
diyerek t-m paralar toplar# Silah 7ekmek oyunun kurallarna aykrdr ama +-y-k
oyunun kurallar pokerden 4arkldr ve -7l- olan kazanr#
So!uk Savan sona ermesiyle d-nyadaki -7 m-*adelesi +ir poker oyununa d"n-t-
ve ekonominin kurallar tek +elirleyi*i olarak alland# ?enel kan herkesin +u
kurallara uya*a!, kimsenin silahna davranmaya*a! +i7imindeydi# Naraya
h-kmedenler s-rekli kazanyor di!erleri "nemsizleiyordu# Eaten silah
kullananlar da +ir avu7 ter"ristten i+aretti ve onlarn kazanmlar olumakta
olan deneleri etkilemiyordu# 6enim "z-m kov+oylarn ellerindeydi ve ne zaman
silahlarna davrana*ak diye +ekliyordum#
Mesela A6 ve Raponya3y hep sa4 oyun*ular olarak "rd-m# A6D ve &usya, masann
+ir yannda, pokere dalm "r-n-yor ve silahlardan hi7 s"z etmiyordu# An*ak
e!er +unlar silahna davranrsa A6, Raponya ve +enzerleri ellerini havaya
kaldrp teslim olmaktan +aka +ir ey yapamazlard# 6azlar ekonomisiz +ir
silahn anlam olmaya*a!n , ekonomideki +aarszl!n silahszlk sonu*unu
do!ura*a!n d--n-yordu# :ysa para ve ekonomik kurallar +ir kuruydu ama
silahlar er7ekti#
8-rkiye ekonomi oyununu 7ok sevdi ve ekonomiyi paradan i+aret sayd# Naran varsa
ya da +ir ekilde elde ediyorsan sorun yoktu# Neye ihtiya*n varsa ala+ilirdin#
6en eski kuak +ir iktisat7 olarak mal ve madde temelinde analizler yapyordum#
Mesela A63ne hep a*yarak +aktm# ?-7l- +ir ekonomileri olmasna ra!men temel
irdi olan enerTi kaynaklarn ve pazarlarn siyasi a7dan kontrol
AHI
N:K8A A8'D<A&'
edemiyordu# &us do!al azyla snyor, A6D3nin kontrol-ndeki +"lelerden petrol
sa!lyordu# 6unlarla +ir ihtila4a d-erse donmu ve durmu +ir A6 ile
karlaa+ilirdik# ;erkes pokerin kurallarna "re oynana*a!n ve kimsenin
silahna davranmaya*a!n d--n-yordu# Kimse t-m d-nyadaki savunma
har*amalarnn yarsn yapan A6D3nin +unu neden yapt!n sorulamad#
;erkes3kaynaklarn re4ah i7in kullanrken A6D ve &usya3nn neden silah
elitirmek i7in +u kadar 4edakarl!a katland!nn se+e+ini merak etmedi# 6"yle
+ir sorunun karl! haydut devletlerin olas saldrlarna kar hazrlkl
olmak erekti!i +i7imindeydi# ntihar +om+a*larna, eri teknoloTi -r-n-
silahlara kar en modern teknoloTinin -r-n- silahlar -retiliyordu ve +unu kimse
anlamsz +ulmuyordu#
8-rkiye demokrasi, "z-rl-kler i+i "nemli konularla u!rat! i7in +unlara
zaman ayrmad# $!raanlar NKK3nn 7izdi!i snrlarn dna 7kamad# 6u
konular "nemsiz sayd!m zannetmeyin# Sade*e +unlarn yannda +aka sorunlar
oldu!unu ve +unun +elirleyi*i oldu!unu s"ylemek istiyorum# Ayr*a analizlerimi
tek +ir -lke "l7e!inde de!il +loklar ve *epheler d-zeyinde yapyorum#
Dunlar soruyorum( 6irilerinin masaya silah s-rmeye hazrland!n seziyorum#
Siz de ayn d--n*ede misinizS D-nya "l7e!inde yerinizi +elirlediniz miS ?irmek
istedi!iniz A63nin ele*e!ini nasl tasavvur ediyorsunuzS
AH0
MA;& KA%NAK
M<<E8 FE DEF<E8
8-rkiye3de devlet.millet ilikisi 7"z-lmemi +ir sorun olarak "r-l-yor# Siyasi
iktidarlar devlet kurumlarnn kendi "r-leri y"n-nde ekillenmemesini +ir
eksiklik ya da yanllk olarak "r-yorlar# Jstelik +azlar, daha ileri
iderek, +u kurumlarn demokratik kurallara "re yaplandrlmasn
savunuyorlar# %ani mesela askerler, -lkedeki siyasi "r-lere "re tavr
ala+ilmeli, +elki de kendi aralarnda "r-tlene+ilmelidir#
6u tela4isi imkansz olumsuz sonu7lar do!urur# 8artmann "+e!indeki ordunun
t-m davranlar, yemek yiyiinden ykanna kadar, +elli kurallara +a!lanr#
%aplan t"renler, hatta dost ve d-man +elirleyen renkler +ile +elli +ir ama*a
y"neliktir# 6unlar de!imez kurallar de!ildir ama +u de!iim siyasi iktidarlarn
7izisine "re olumaz# Ama7 devletin uzun vadeli proTeleriyle uyumlu +ir yap
oluturmaktr# 6ir -lkede +ir -n %eiller olarak adlandrlan +ir siyasi akm
iktidara ele+ilir ama onlarn insan davranlar konusundaki rahatl! devlet
kurumlarnda +enimsenemez# %a da dini hassasiyetleri y-ksek +ir iktidarn asker
davranlarn kendisininkine +enzetmesi +eklenemez# %ani siyasi iktidarlar
dalal +ir seyir izlerken devlet +ir 7iziyi temsil eder#
8-rkiye3deki sorun devletin 7izisinin de!ien artlara ra!men ayn kalmasdr##
,umhuriyetin kuruluuyla oluan +u 7izinin +u-n de s-rd-r-lmesi +izi d-nyadan
kopuk hale etirmektedir# ?e7mite +"lesinin sorunlarna kaytsz, i7e kapank
ve savunma anlaynn hakim oldu!u ve +u nedenle homoTen +ir toplum yaratmaya
y"nelen ideoloTi artk yetersiz kalmaktadr# Jlkemizin 7evresinden de sorumlu
olmasn erektiren artlarn ortaya 7k, d-nyada kurulu d-zenin +ozulup
yenisinin ekillenmekte oluu, uluslararas ilikilerde ekonominin "ne 7kmas
yeni +ir devlet anlayn erekli klmaktadr#
AHG
N:K8A A8'D<A&'
6u durumda devletin zay4lamas ve etkisizlemesi erekti!i +i7imindeki "r-ler
kesinlikle yanltr# Aksine daha -7l- +ir devlet yaplanmasna ihtiya7 vardr
ama +u devletin rol- ve "revlerinde "nemli 4arkllama olmaldr# %eni devlet
teknik ve entelekt-el d-zeyi y-ksek kiilerden olumal ve yeni roller
-stlenmelidir# ?e7mite ya+an*y d-man ya da en azndan -pheli sayan anlay
de!imeli, +elirledi!i hede4 ya da politikalarla uyuan ya da ona kar
7kanlar ayra+ilen +ir kadro oluturulmal, yeni m-*adele ara* olan ekonomik
konular sade*e ekonomik kriterlerle de!il -venlik ve politik hede4ler
a7sndan da de!erlendiren +-rokratik yaplar oluturulmaldr#
8-rkiye uzun vadeli planlar yapmad!, ele*ek tasavvurunu ekillendirmedi!i
i7in +una uyun +ir devlet yaps kuramamakta, e7miin mirasn kullanmak
zorunda kalmaktadr# Mesela A63-yeli!ini de!imez +ir hede4 sayarak devleti +una
"re ekillendirseydik, ordumuzu +una "re maddi ve manevi y"nden te7hiz
etseydik imdi tam +ir kaos yaaya*aktk# %ani devletin hede4leriyle siyasi
iktidarlarn hede4leri her zaman ayn olmaya+ilir#
Jlkeye y"n veren 7ekirdek +ir kadro ele*e!in 8-rkiye3sini tanmlamal ve +u
hede4e uyun olarak devlet d-z-n +ir rota izlenerek yeniden
ekillendirilmelidir# :ndan sonra da siyasiler devletin yakasn +rakmal ve
rota de!imeleri devlet i7inde, ya+an* etkilerden arnm, 7kar hesaplaryla
kirlenmemi, +ilisizlik ve "n yarlarla zedelenmemi olarak yaplmaldr#
A1L
MA;& KA%NAK
S:&$N NES
Jlkemizde Silahl Kuvvetlerle siyaset arasnda +ir 4arkll!n oldu!u ve +unun
+az d"nemlerde erinli!e d"n-t-!- +iliniyor ama nedenleri +ilinmiyor# ?enel
kan askerlerin +elli +ir e!itimden e7ti!i ve +u e!itimin demokrasi d
yollar a7k tuttu!u +i7iminde ama +u kanaatin do!ru yan yok# 6aka +ir -lkeden
"rnek vererek e!itimin yaratt! artlanml!n ne kadar anlamsz oldu!unu
"re+iliriz# &usya3da reTim de!iene kadar kom-nist e!itimden e7memi tek +ir
4ert +ile yoktu ve insanlar do!umdan "l-me kadar +elli +ir d-nya "r--ne "re
artlandrlr ve aksinin 4sldanmas +ile +-y-k +ir *-r-m saylrd# ;er
-lkenin ordusu -lkenin adyla anlrken &us :rdusunun ad Kzl :rdu idi ve +u
ismi reTiminden almt# Ama +u durum 7ok ksa +ir s-rede de!iti ve kom-nizmin
izi +ile kalmad# ?elir adaletsizli!inin en yk*s +u -lkede yaanrken +ir
rup insan kapitalizmin +ei!i saylan -lkelerdekileri kskandra*ak +ir l-ks-
yaadlar# Jlkedeki t-m insanlarn +eynindekiler silinmi ve eskisiyle
+a!damayan +ir d--n*e yaps oluturulmutu# Kimse de!imeyen +ir eyin olup
olmad!n sorulamad#
Jlkemizde din kaynakl d--n*enin +alan* ile +u-nk- uyulamalarnn ne
kadar +enzeti!i in*elenmeye de!er# ?e7mite 6at*l! temsil eden +-rokrasiyle
tutu*ulu!u temsil eden halkn davranlarnn yer de!itirmesi ve +-rokrasinin
6at kart +ir yerde durmasnn se+epleri ne ola+ilirS
6unlardan u sonu*a vara+iliriz( @ok "nemsedi!imiz ideoloTilerin siyasette
hi7+ir anlam yok# 6u-n kimli!imizin ve kiili!imizin +ir par7as sayd!mz
d--n*eler +ir -n i7inde de!ersiz s"zlere d"n-e+ilir# %ani siyaset ideoloTi ve
inan*a dayal de!ildir, onu +elirleyen +aka 4akt"rler vardr#
;er orduW d--n*e, e!itim, tekilat ve te7hizat a7sndan, -lkesinin hede4lerini
er7ekletire*ek +i7imde yaplandrlr# Qyleyse ilk
A1A
N:K8A A8'D<A&'
+elirlene*ek ey -lkenin siyasi hede4idir# 6u-n :rdunun hede4i -lkenin siyasi
snrlarn korumak, i7erde ve darda -venli!i sa!lamak olarak
+elirlenmitir# An*ak +u siyasi hede4 hem +elirsiz hem de yetersizdir# D-nyada
ve +"lede yeni deneler kurulurken, -lkemizin d-nya -zerindeki rol- ve konumu
yeniden tanmlanrken +u hede4 7ok 4azla +ir anlam i4ade etmemektedir#
Dimdi herhani +ir iddiay i7ermeyen, sade*e +ir "rnek olarak ileri s-re*e!im
+ir model -zerinde :rdunun nasl yaplandrla*a!n tartalm# Diyelim ki
-lkemiz +"lesinde sade*e snrlarn korumakla yetinmeye*ek 7evredeki
oluumlarda ve de!imelerde etkin rol oynaya*ak# 6u durumda 7eitli etnik ve
dini ruplarla ya 7atmak ya da onlarla +irlikte olmak zorunda kala*ak# 6"yle
+ir durumda sade*e -lkesine +a!l ve onun 7karlarn koruyan +ir tavr
s-rd-remez ve t-m +"leye y"nelik +ir politikas olmas ve +una uyun s"ylemler
elitirmesi erekir# Ayr*a te7hizat ve yaplanmasnn +una uyunlu!u
sa!lanmaldr#
Siyaset7i ile :rdu arasndaki 4arkllk her iki tara4n da de!ien artlara
uyun +ir hede4 +elirlememesinden kaynaklanyor# @o*ukluk 7a!nda askeri okula
iren +ir insann, hi7+irimizden 4arkl de!ilken, sonradan +u "l7-de 4arkl hale
elmesini e!itim ve artlanmlkla a7klamak yanltr# 6urada de!ie*ek olan
sade*e askerler de!il, +elki de daha +-y-k "l7-de, aydnlar ve siyaset7ilerdir#
A1M
MA;& KA%NAK
X<;AM
Medyadaki *umhur+akanl! tartmalarn izlerken +unun siyasi +ir yannn
olmad! d--n*esine kaplyorum# S"zlerimin yanl anlalmasn istemedi!im
i7in siyasetten ne kastetti!imi ve +unun enel allamadan hani a7dan 4arkl
oldu!unu a7klamam erekir# 8artmalar enelde +a "rt-s-nden +alayp +u
makamn kimin hakk oldu!una uzanan +ir 7izide s-rd-r-l-yor# ;alkn iradesinin
nasl yorumlanmas erekti!ine kadar uzanyor# Se7ile*ek kii kim olursa olsun
d politikamza, ekonomideki uyulamalarmza ne 4iili ne de sem+olik olarak
+ir katks olmaya*ak i+i +ir hava yaratlyor# Eaten se7im s-re*inde de +u
konular -ndemde de!ildi ve +ir yanda *umhuriyetin temel ilkeleri di!er yanda
"z-rl-k ve demokrasi, ser+est piyasa ekonomisi, d-nyayla +-t-nleme s"ylemleri
arasnda +ir yar s"z konusuydu# 6azlarna "re halkn demokrasiyi sahiplenmek
adna +-rokratik m-dahalelere kar 7kmas sonu*un tek +elirleyi*isi oldu#
A6D ile &usya arasndaki silahlanma yar +izi ililendirmezdi# Naras olan
isterse silah alr isterse +aka eylere har*ard# Eaten +unlarn +ir+irleriyle
hasm m olduklar yoksa ortak +ir proTeyi mi er7ekletirdikleri +ilinmiyordu#
8-rkiye -zerinden e7erek Avrupa -lkelerine do!alaz sa!laya*ak proTelere her
ikisi de kar 7kyor ama u7aklar Atlantik -zerinde it dalana iriyordu#
Netrol 4iyatlarnn y-ksek tutulmas ve +unun &us ekonomisini -7lendirmesi
tamamen piyasa artlarnn +ir sonu*uydu# A6D3nin +unu +ilerek yapt!n
d--nmek komplo*uluk saylyordu#
D-nya para sistemi -zerinde dolaan ve +ir 4rtna ha+er*isi saylan elimeler
piyasa ekonomisinin do!al +ir sonu*uydu# 6unun # -lkemizi etkileri, sa!lam
ekonomik yapmz nedeniyle, snrl kala*akt# Kald ki +u i+i elimeler do!al
a4etlerden 4arkszd ve yaad!mz kuraklk i+i +ir eydi#
A1H
N:K8A A8'D<A&'
6izim ili alanmz demokrasi, "z-rl-kler, halkn iradesine say "sterilmesi
ya da kar tara4n, kendi yorumuna "re, *umhuriyetin temel ilkelerinin
korunmas tale+i oldu# En *iddi tartmalar +a"rt-s-, Atat-rk ilkelerinin
Anayasada kalp kalmamas, se7imlerde halkn verdi!i mesaTn anlamnn ne oldu!u
-zerinde s-rd-r-ld-#
Se7e*e!imiz *umhur+akan +izim ili alanmz a7sndan +ir anlam i4ade
etmeliydi# %a 7att!mz konularda +ir tara4n za4eri anlamn tamal ya da
+era+erlik demek olan uzlamann simesi olmalyd# Jstelik +u +ir +ar de!il,
nihai hesaplamann ileri +ir tarihe ertelenmesiydi#
6azen 7ok 4azla hesap yapmann +ir anlam da olmuyordu# ;erkes M;N ile D8N3nin
7ata*a!n hesaplarken iki tara4a +irden ilham eliyor, samimi +i7imde el
skyorlar ama tara4lardan +iri 6a+akana +u Testi +ile 4azla +uluyordu# 6unu
yapan M;N Me*liste 7o!unlu!un sa!lanmasnn yolunu ardna kadar a7yordu#
Nasl olsa +ir *umhur+akan se7e*e!iz# $lalan sonu7 tartt!mz konular
7er7evesinde de!erlendirile*ek ve kimin hakl kimin haksz oldu!unu, hani
tara4n demokrasinin kurallarn ihlal etti!ini s"yleye*e!iz# 6ir de 8-rkiye3nin
d-nya -zerindeki rol- ve konumu a7sndan se7ilen kiinin ne anlama eldi!ini
d--nsek nasl olurS
A11
MA;& KA%NAK
ANA<E
,umhur+akanl! se7im s-re*i konusunda s"yleye*eklerim +irinin lehine +ir
+akasnn aleyhine yorumlana+ilir# :ysa *umhur+akanl!na se7ile*ek kii, kim
olursa olsun, +eni kiisel olarak ililendirmiyor# Ne kimseden +ir +eklentim var
ne de u!raya*a!m kayplar -z-nt- yarata*ak d-zeyde ola+ilir# Analizlerimin
do!rulu!u sade*e kiisel +ir tatmin sa!lar#
6u tartmalarda +ir +oyutun ihmal edildi!ini d--n-yorum# Se7ile*ek kii
-lkemizin izleye*e!i politikalar a7sndan ya da d-nya "l7e!inde etkin olan
-7lerin 8-rkiye -zerindeki proTelerine etkisi +a!lamnda +ir anlam i4ade eder
miS
Ne kastetti!imi somut +ir "rnekle a7klamak istiyorum# MLLM se7imleri Sayn
?-l3-n +a+akanl! ile sonu7lanm ama Sayn Erdo!an me*lis dnda kalmt
Far olan hukuk i7inde +u durumun de!imesi m-mk-n "r-nm-yordu# An*ak ,;N3nin de
+a rol- oynad! +ir s-re7 ?-l3- yerinden etti ve Erdo!an3 +a+akan yapt# 6u
sade*e, ,;N3nin iddia etti!i i+i, demokrasinin ere!ini yerine etirmek i7in mi
yaplmtS :ysa ayn ,;N, ?-l3-n *umhur+akanl!n enellemek i7in tartmal
+ir s-re*i +alatt ve +aarl oldu# 6u de4a demokrasi kays tad! da
s"ylenemiyordu#
?elimeler demokrasi i7in sar4 edilen ayretlerden kiisel pazarlklara kadar
uzanan +ir 7izide de!erlendirildi ama kimse +unun siyasi +oyutuyla ililenmedi#
%ani ?-l3-n izleye*e!i politikalarn "n-n-n kesilmesi i+i +ir niyetin olup
olmad! sorulanmad# 6u-n +ile A6D Dileri 6akan %ardm*s 6ryza3nn
?-l3-n adayl!na kar 7k -lkemizde +ir erinli!e neden ola*a!
endiesiyle izah edildi# 6"yle +ir se7imin kendilerini ililendiren tek yan
m-tte4iki 8-rkiye3nin istikrarnn +ozula*a! endiesinden i+aret sayld#
@evremiz i7in kyamet senaryolar yazlrken, A6D3nin 'rak3tan 7ekilmesiyle
kanl +ir i7 savan +alaya*a! ve +unun, +iz de dahil,
A1/
N:K8A A8'D<A&'
t-m 7evre -lkeleri i7ine 7eke*e!i s"ylenirken sade*e +a"rt-s- ile a7klanan +ir
sorunla u!ramamz anlaml ola+ilir miS Ayr*a +a+akanl! ap
*umhur+akanl! kapsna dayanan +a"rt-s- 7tasnn y-kseltile*e!ine, +a
a7k +ir *umhur+akan ei olsa +ile, @ankaya kapsnn herkese a7la*a!n
d--n-yorum#
6u durumda se7imden sonra +ir erinli!in .olup olmamas, sanld!nn aksine,
y"neti*i kadronun izleye*e!i politikann nasl alland!na +a!l ola*aktr ve
+unu sade*e *umhur+akanl! de!il h-k-metin yaps da +elirleye*ektir#
6u nedenle uzlamay 4arkl tanmlyorum ve +unun siyasi partiler arasnda
olmasnn erekmedi!ini, d-nya deneleriyle uyumlu +ir kiinin se7ilmesi halinde
herhani +ir erinli!in s"z konusu olmaya*a!n s"yl-yorum#
6u konuda iki 4arkl strateTi uyulana+ilir( %a *umhur+akanl!na uluslararas
siyaset a7sndan n"tr +ir kii se7ilir# %]ni +u makam siyaset d +raklr#
%a da izleye*e!imiz siyaseti temsil ede*ek ve d-nyaya +unu ilan ede*ek +ir kii
+u makama etirilir#
Sorun hi7+ir +i7imde ne demokrasi ne de +a"rt-s-d-r# 8-rkiye3nin +u sorunlarn
-st-nde oldu!unu kantlaya*a!n umuyorum#
A12
MA;& KA%NAK
DA<?A<ANMA
Ekonomide "zlenen dalalanma a*a+a siyaseti etkiler miS Dalalanma d-nya
"l7e!inde oldu!una "re +unun siyasi sonu7lar da ayn +oyutta olur muS Kimsenin
ililenmedi!i +u konuyu irdelemeye 7ala*a!m#
Qn*e +ir soruyla +alayalm# ?e7mite askeri dar+eler sk "zlenirken son
zamanlarda halk hareketleri ve +unun sonu*u olarak renkli devrimler moda oldu#
A*a+a siyasi iktidarn el de!itirmesinde mevsimsel d"n-ler mi s"z konusuS %ani
imdi halk hareketlerinin mevsimi mi eldiS 6u +aharn ve yazn +ir de k var
mS
Dar+elerin arka plannda devlet "r-tlenmeleri ve +unlar temsil eden izli
servisler varken renkli devrimlerin arkasnda k-resel sermaye ve onlarn
y"nlendirdi!i "r-tler +ulunuyordu# Sermaye +azen devrimler yapyor, 7o!unlukla
iktidarlar +elirleyen -7 olarak allanyordu# Mesela e7mite ,'A3nn
destekledi!i +asn kurulular ve medyadaki etkinli!i kitaplara konu olurken son
zamanlarda +unlardan s"z edilmez oldu ama medyaya eemen olan sermaye ruplar
tartlmaya +aland#
Ekonomideki dalalanma k-resel sermayenin -*-n- ve etkinli!ini snrlyor muS
?e7mite oldu!u i+i devletin +elirleyi*ili!inin +askn oldu!u +ir d"neme mi
iriyoruz yoksa "zlenen durum e7i*i miS Sermaye toparlanp eski -*-ne
kavua+ilir miS Son zamanlarda A6D ve &usya3da "zlenen askeri hazrlklar,
So!uk Sava d"nemini hatrlatan elimelerle ekonomik dalalanmann ve sermaye
kesiminin +-y-k "l7ekli ve nerede dura*a! +elli olmayan -7 kay+nn yan yana
elii +ir tesad-4 m- yoksa +elli +ir proTenin par7alar mS
Qn*e +u dalalanmadan kimlerin kay+ede*e!ini d--nelim# 6or7lu i4las edin*e
ala*akl kay+eder# Kay+edenler tasarru4 sahipleridir ve +unlar @in, Raponya,
:rtado!u3daki petrol devletleri ve +i.
A1I
N:K8A A8'D<A&'
raz da Avrupa3dr# 6u tasarru4larn sahi+i olmayan, an*ak +unlar kullanan ve
y"n veren 4inans kurulular +iraz varlk ama daha 7ok etkinliklerini
kay+ederler# A6D ekonomisinin reel kay+ olmaz# &usya etkilenmez, 7-nk- d
ti*areti vaze7ilemez olan enerTiye dayanyor#
K-resel sermayenin kulland! enstr-manlar de!er kay+eder, ama asl "nemlisi,
i7ine ire*e!i derin +unalm nedeniyle siyasi etkinli!i +-y-k "l7-de azalr#
8a+loyu tamamlamak i7in +"lesel +ir 7atmaya ihtiya7 vardr# Mesela A6D ile
ran3 kar karya etire*ek +ir 7atma olursa A6D halk u!raya*a! re4ah
kay+n +ununla izah eder#
Sonu7 olarak sermayenin siyasal etkinli!ini kay+ede*e!i ve devlet "r-tlerinin,
e7mite oldu!u, +elirleyi*i rol oynaya*a! +ir d"neme ire*e!imizi d--n-yorum#
6"yle +ir model kurarken nerede hata yapa+ile*e!imi de hesaplyorum# Analizim
+ir "n yarya dayanyor ve yllardr tek tara4l +ir kaynak trans4erine, yani
@in, Raponya, :rtado!u ve Avrupa3nn tasarru4larnn kullanmna dayanan
ekonomik yapnn s-rmeye*e!ine inanyorum# Qn-m-zdeki S d"nemin sade*e siyasi
denenin yeniden kurulmasyla sonu7lanmaya*a!n, d-nya "l7e!inde yeni +ir
ekonomik yapnn da +irlikte kurula*a!n d--n-yorum# E!er +irileri s-rekli
tasarru4 edip di!erleri +unu kullanmaya devam ede+ilirse +enim modelim 7"ker#
E!er model de!iirse -lkemiz +undan 7ok etkilenir#
A10
\ MA;& KA%NAK
KM<K
Kimlik -zerinden yaplan siyaset siyasetin kendisi de!il "rt-s-d-r# %ani
insanlarn inan7larn, soylarn y-*eltip onlar korumak ya da -st-n klmak
ama*n tayan siyasi eylemler sade*e +ir ara7tr# 6ir -lkenin kendine "z- +ir
hede4inin ve +una ulamak i7in +ir eylem plannn olup olmad!n anlamann en
kolay yolu o -lke i7inde 4arkllamann ve siyasal m-*adelenin kimlik -zerinden
yaplp yaplmad!na +akmaktr#
D-nya -zerinde rol oynayan, etkili saylan -lkelerde siyasi 4arkllama
kimliklere "re +elirlenmez# :nlar analiz ederken ekonomik politikalarndan,
d-nyaya +aklarndan, siyasal hede4lerinden s"z edilir# Mesela Sarkozy3nin
Kransa i7in ne i4ade etti!i onun Ma*aristan3dan "7 etmi +ir %ahudi oluu
de!il, uyulaya*a! politikalarla de!erlendirilir#
8-rkiye kimlik siyaseti +atakl!ndan kurtulamamtr# Ne siyasal partiler ne de
siyasi "nderler -lkemizin ele*e!i konusunda 4azla +ir ey s"ylemezW inan*na,
k"kenine "re sn4landrlr# ;em enel hem de *umhur+akan se7imlerinde
politikalar de!il kimlikler "n plandayd ve +u-n *umhur+akan adaynn ne
kadar laik oldu!unu anlamaya 7alyoruz#
6u konuda iki yaklam vardr( 6azlar ne yapt!nn ya da ne yapa*a!nn "nemi
yok# 6ana kim oldu!unu s"yle yeter der# Di!erleri, kim oldu!unu "nemi yok, ne
yapa*a!n s"yle der# 6iz +irin*i kateoriye dahiliz ve insanlar soyuna,
inan*na "re sn4landrr, +izden sayd!mzn peinden ider, onun her
yapt!nn do!ru oldu!unu d--n-r-z# 6u tavrmz +ilenler hemen uyun +ir
kimli!e +-r-n-r ve proTelerini rahatlkla uyularlar# Mesela dar+e yapa*aklar
i7in en uyun kimlik Atat-rk7-l-kt-r#
6u kimlik kullanlarak -lke li+eral +ir 7iziye etirilmi, din*i elimenin "n-
a7lmtr#Kullanlan metodu "yle "zetleye+iliriz(
A1G
N:K8A A8'D<A&'
MA;& KA%NAK
Kullanmak istedi!in -*-n postuna +-r-n, onlarn sloanlarn tekrarla ve
istedi!in politikay uyula# Kimse senin politikalarnla ililenmez ve sen
istedi!ini rahatlkla er7ekletirirsin# Eaten -lkemizde politikalar tartma
konusu olmaz# En 7ok okunan yazarlarmz +ile sade*e kimlik -zerine yazanlar ya
da siyasi maazin peinde koanlardr#
Jlkemizdeki en "nemli sorun saylan K-rt sorununun tartlan +oyutu kimlik
-zerinedir# D8N +u sorunun "n*elikli oldu!unu ve siyasi tavrlarn +una "re
+elirleye*e!ini s"yl-yor# Ne +"lenin ekonomik yaps, ne de :rtado!u3daki yeni
yaplanma ve 8-rkiye3nin oynaya*a! rol tartma konusu olmuyor# :nlar da yapmak
4iilini unutmu, sade*e almak 4iilini +iliyor "r-n-m-ndeler#
'rak3ta siyaset kimlik -zerine yaplyor ve insanlar kitleler halinde "l-yor#
Jstelik +u "l-mler daha iyi +ir ele*ek vaat etmiyor# Devletsiz kalm +ir
halkn ne ola*a!nn somut +ir simesi halindeler#
;erkes kimlik -zerine siyaset yapadursun, +en herkesi ku*aklayan, onlar her
t-rl- k"t-l-kten koruyan, halknn duyularna sayl ama 7ok -7l- +ir
devletin hasretini yayorum# ?-7l- zalim olmaz, zul-m zay4n silahdr ve
sade*e akll olan -7l-d-r#
A/L
i
S8&A8ER
6ir olay, se+epleri ve sonu7laryla, akla uyun *ereyan etmelidir# ?enelde +"yle
+ir uyum aranmaz ve olay nasl anlatlyorsa "yle ka+ul edilir# 6ir olay d-nya
"l7e!inde sonu7lar yaratyorsa +unu planlayanlarn da d-nyaya y"n veren -7ler
oldu!unu d--n-r-m# Eyl-l saldrlar A6D3nin +-y-k "l7ekli operasyonlarna
neden oldu ama arkasndaki -*-n +ir hayalet oldu!una inanld# :ysa yeni +ir
7atma strateTisiyle kar karya kalmtk ve tara4larn tayin edemiyorduk#
6u olay iki t-rl- a7klana+ilirdi( %a eleneksel silahl -7lere, yani ordulara,
+ir alternati4 olarak, onlar anlamsz hale etire*ek, +a edemeye*ekleri +ir
-7 yaratlmt# %ani ter"rizmi kullananlar eleneksel silahl kuvvetleri
kontrol edemeyen ama +unlar etkisizletirerek yeni +ir -7le sava s-rd-rmek
isteyenler ola+ilirdi# 6u yeni odak i7in en -7l- aday k-resel sermayeydi ve
ter"r- kullanarak m-*adelenin 7atma +oyutunu +u -7le y-r-t-yor ola+ilirdi#
kin*i ihtimal tam ters sonu7lara "t-r-yordu# :rdular kontrol eden -7ler
paray kullanarak d-nyaya eemen olmak isteyen -7lere kar silahl
kuvvetleriyle m-*adele edemiyordu# @-nk- ne saldrla*ak +ir kar -7, ne de
yok edile*ek hede4ler vard# %eni +ir strateTi +elirlendi ve ter"r eleneksel
ordularn yanna ek +ir -7 olarak dahil edildi# %ani kara, hava ve deniz
kuvvetlerinin yanna
+ir de ter"r eklenmiti#
Somut +ir "rnek durumu daha iyi a7klaya+ilir( @in ekonomisi k-resel sermaye
tara4ndan destekleniyor ve +-y-me rekorlar kryordu# Di!er yandan @in3in
"n-m-zdeki yirmi yl i7inde A6D i7in hem askeri hem de ekonomik a7dan +-y-k +ir
tehdit ola*a! "n"r-l-yordu# Ayn -*-n kendi hasmn yaratmas, hatta +-y-k
"l7-de desteklemesi m-mk-n m-yd-S 6iz +unu yadramadk ve insann kendi
katilini yarata+ile*e!ini ka+ul ettik#
A/A
N:K8A A8'D<A&'
Sermayeyi kontrol edenler +"yle +ir tehdidin varl!na inanmadlar# :nlarn
kura*aklar d-zende sava olmaya*akt# 6u nedenle askeri +ir tehditten s"z etmek
ereksizdi# Ekonomik tehdit +ir 4anteziye d"n-m-t-# 8ek +ir ekonomik -*-n
kontrol etti!i d-nyada +"yle +ir ey s"z konusu olamazd# 8ehdit iki 4arkl -7
arasnda e7erliydi# ?-7 tek olun*a tehdit 4iilen m-mk-n de!ildi# ?eleneksel
-7lerin strateTisi, ekonomiyi kontrol edenlerin eemen olduklar ya da
ola*aklar alanlar 4ethetmek, +unun i7in ter"rizmi +ir +ahane olarak kullanmak,
sermayenin demokrasi, "z-rl-k, insan haklar i+i sloanlarn, ter"r
tehdidiyle anlamsz hale etirmek olarak +elirlendi# nsanlarn -ven i7inde
olma arzusunun her eyin "n-nde oldu!unu +iliyor ve sermayenin vaatlerini,
yarattklar -vensizlik ortamyla anlamsz hale etiriyorlard# Sermayenin
lml slam modeli radikal slam3la ve M-sl-manlar arasndaki mezhep
7atmalaryla ykld#
Dimdi u soruyu *evaplandrmaya 7alyorum( Son zamanlarda u7 veren ekonomik
sorunlar ekonominin kontrol edilemeyen dinamiklerinin do!al +ir sonu*u mu yoksa
+-y-k 7atmann yeni +ir aamas mS %ani sermaye siyasal planda +aarszl!a
u!ratldktan sonra imdi de sahip oldu!u ekonomik -*-, en azndan etkin olma
imkann kay+ediyor muS
Kusura +akmayn# Aklar sensiz yaayamam derler +en de modelsiz d--nemem#
A/M
MA;& KA%NAK
6XE AS<'NDA KMES
6u -nlerde kim oldu!umuz konusunda tartmalar yaplyor# Kimin K-rt, kimin
aslen 8-rk oldu!u sorulanyor# Soy ve inan7lara sayl oldu!unu sand!mz
:smanlnn er7ekte 8-rk kart, Alevi d-man oldu!u yazlyor#
?er7ekte kimli!imiz ter*ihimiz de!il kaderimizdir# Soyumuzu do!a kanunlar,
inan7larmz, sanlann aksine, siyaset +elirler# Kimse +ir inan*n neden ayn
siyasi yap i7inde tek +ana eemen oldu!unu sorulamaz ama onu kendisinin
ayrlmaz +ir par7as sayar#:nun i7in m-*adele eder, *ann verir# Dindeki yorum
4arkllklarnn, mezheplerin siyasi 4arkllklar sonu*u olutu!unu, itikatla
ilili olmad!n d--nmez#
Ayn inan* ya da ideoloTiyi paylaanlar, siyaset yollarn ayrn*a, mezhepler
ya da ayn ideoloTinin 4arkl yorumlar maskesi altnda +"l-n-rler# 6u +"l-nme
"yle iddetli ola+ilir ki 4arkl k"klerden elenlerle itti4ak yapla+ilirken
ayn d--n*enin de!iik yorumlar amansz d-manlara d"n-e+ilirler#
Siyaset "yle -7l-d-r ki kardeleri d-man, en aykrlar +irer seviliye
d"n-t-re+ilir# :smanlnn millet.i sadka sayd! ve halkn i7 i7e yaad!
Ermeniler -n-n +irinde amansz +ir d-man sayla+ilir# So!uk Sava dolarken
imdi ku*ak ku*a!a yaarz# Kimse u soruyu sormaz( d-manlklarn halklar
arasnda m yoksa +akalarna kar hani duyular +eslemememiz erekti!ine
y"netenler mi karar verirS
Devletimin d-man sayd!n dost ilan etmek i+i +ir niyetim yok# Ama enel
tanmlamalarla +akalarn mahkum etmem# Mesela Ermeniler, &umlar ya da
;ristiyanlar Museviler i+i i4adelerle d-manm tanmlamam# @atma y"netimler
arasndadr ve kendi y"netimimizi desteklemeyi, erekirse onun i7in savamay
"rev sayarm ama vurutuklarm +enim kiisel d-manm de!ildir#
N:K8A A8'D<A&'
6unu y"netenler 7ok iyi +ilir ama halka +aka eyler telkin ederler# A6D ile
Raponya a*masz*a savam, her iki tara4tan y-z +inler*e insan "lm- ama
savan hemen arkasndan A6D Raponya3ya hem teknoloTi hem de sermaye vererek
Rapon mu*izesini yaratmtr# %ani eski d-man en iyi dost olmutur# 6una
karlk Nazilere kar omuz omuza savat! Sovyetler +ir -nde d-man haline
elmitir#
nsanlarn kimlikleri -zerinden de!erlendirme yapan, siyaset oluturan kiilere
-pheyle +akarm# 6unlar er7ekte "n*eden planlanm +ir siyasi proTeye "re
halk y"nlendirmek i7in, +ilim ya da d--n*e kisvesi altnda, +u siyasetlere
zemin hazrlarlar# 8-m yorumlar +u proTeyi destekleye*ek +i7imdedir#
6u-nlerde +irileri K-rtleri ve Alevileri kimlik siyasetinin i7ine 7ekmeye
7alyor ve siyasetin kimlikten i+aret oldu!u izlenimini yaratyor# %ani ne
d-nyadaki de!imelerin ne de +unun i7inde -lkemizin yerinin "neminden s"z
ediliyor#
Sonu7ta kimlik siyasetinin i7inde +o*alayan -lkemiz ele*e!ini +elirleme
imkann "nemli "l7-de kay+ede*ek ve +akalarnn proTelerini ka+ule me*+ur
kala*aktr# Kimlik m-*adelesi yapanlar da Dimyat3a pirin*e iderken evdeki
+ulurdan da ola+ilir ama +ir eyi "!renirler( Karlarndaki -7 8-rkiye de!il
proTenin asl sahipleridir ve hepimiz kay+ederken onlar kazanrlar#
A/1
MA;& KA%NAK
%AN'<MAK
,umhur+akanl! se7im s-re*inde adayn AKN tara4ndan +elirlenmesini an*ak
adayn kar tara4n itiraz edemeye*e!i +ir kii olmas ve 8-rkiye3nin ele*e!e
y"nelik tavrnn +ir simesi olmas erekti!ini savundum# 8emennimi tahmine
d"n-t-rd-!-m i7in
de yanldm#
8artmalar laiklik.dindarlk ekseninde s-rd-r-l-yordu ama +unun "nemsiz
oldu!unu, asl sorunun d-nyada kurulmakta olan yeni denedeki rol-m-z ola*a!n,
daha do!rusu ideoloTi "rt-s- altndaki siyasal y"n-n +elirleyi*i oldu!unu
d--n-yordum# &e4ah 7izisi ile AKN arasndaki 4arkn ideoloTik olmaktan 7ok
siyasal olmasn tipik +ir "rnek olarak "r-yordum#
D-nyann 6atsnda, yani yaad!mz +"ledeki sorun Avrupa3nn ele*e!iydi#
Avrupa +a!msz +ir -7 oda! m ola*akt yoksa, eskiden oldu!u i+i, A6D3nin
eemenlik alanndaki +ir +"le olmaya devam m ede*ektiS A6D ve A63nin 4arkl
+irer -7 oda! olmas A6D3yi nasl etkileye*ektiS ?enel e!ilim +u iki -7
arsnda +ir reka+et olmad!, demokrasi, insan haklar, li+eral ekonomi i+i
ortak de!erlerin onlarn reka+etine enel ola*a! +i7imindeydi ve onlar karde
sayyordu#
Bkin*i D-nya Sava sonrasndan +eri -lkemizdeki t-m siyasal elimeleri A6D ile
Avrupa arasndaki 4arkllk ve reka+etle a7klam +irisi olarak, analizlerimi
yine ayn 7er7eveye oturtmam yanl +ir "nyarnn uzants mydS 6en de,
herkes i+i, +a"rt-s-, dindarlk, laiklik i+i kavramlarla m u!ramalydmS
Sorunumuz ,umhuriyetin temel ilkelerinin tehdit altnda olmas ya da halkn
ter*ihlerinin +-rokrasinin eneliyle karlamas mydS %eni ka+ineyi
de!erlendirirken +akanlarn "ze7milerine +akmal ve ne kadar +aarl
ola*aklarn kiisel yetenekleriyle mi a7klamalydm yoksa +u kiilerin hani
siyasetin simesi sayla*a!n m sorulamalydmS
N:K8A A8'D<A&'
v
Siyasal uzlamann -lkemizin manevra alann enilete*e!ini, olua*ak artlara
"re tavr almamza imkan vere*e!ini d--n-yordum ?er7i ele*ek i7in tahminim
A63nin er7ekleemeye*e!iPA6D ve &usya ekseninde olua*ak +ir denenin, d-nyann
yeni y-z-n- +elirleye*e!i y"n-ndeydi# Ama kar "r-te olanlara da a7k +ir
kap +raklm ola*akt#
@atma da 7"z-me iden +ir yoldur# Sonu7ta tara4lardan +iri tas4iyeye u!rar ve
di!er tara4 kesin +ir eemenlik sa!lar# @atmann ter*ih edilmesi kay+eden
tara4n tamamen etkisizletirilmesinin istendi!i anlamna elir# 6u-n
"zledi!imiz yumuama e!ilimleri 7atmann taktik evrelerinden +iri ola+ilir ya
da yeni +ir uzlama arayna iaret ede+ilir#
?ele*ek i7in "n"r-m- "yle "zetleye+ilirim( <aiklik.dindarlk eksenindeki
7atma alt d-zeyde s-rd-r-le*ek, ekonomi ve +"lesel 7atmalar "n plana
7ka*aktr# A6D3nin, parasal sorunlar karsnda, i7 -retimi ve +-y-meyi tevik
ede*ek politikalar izleye*e!ini ve +eklenen ekonomik daralmay -lkesi dna
taya*a!n sanyorum# 6u parasal ekonomiden reel ekonomiye d"n- anlamn da
taya*aktr# A6D ile &usya arasnda +alayan silahlanma yar +u politikay
destekleye*ek, ayn zamanda uyun +ir moral ortam hazrlaya*aktr#
8-rkiye3nin, d-nyay yeniden ekillendirmeye 7alan kararahlarda en "nemli
konulardan +irisi oldu!unu zannediyorum#
MA;& KA%NAK
KAN8EE
6u-nlerde -lkemizde li+eralizm ve demokrasi r-zarlar eserken +u kavramlar
sorulamak aykr sayla*a! i7in yazmn +al!n 4antezi olarak se7tim# 6u,
yeniliyi pein ka+ul etmek anlamna da elir#
Eemen anlay, iyi +ir m-zi!in +estesinin olmamas, +ir e4in y"netti!i
orkestra tara4ndan 7alnmamas ve her enstr-mann 7ald! taksimlerin +-t-n-n-n
en -zel m-zik ola*a! d--n*esine +enzetiyorum# El+ette +ir orkestra e4i
ola*aktr ama o de!ne!iyle sade*e herkesin istedi!ini 7almasn sa!laya*aktr#
Krak iymese de olur, koyu renk +ir el+ise de idare eder# Enstr-man 7alanlarn
"n-ne notalar koymak, +ir +este*inin eserini 7almaya zorlamak "z-rl-klere
m-dahaledir ve an*ak diktat"rl-klerde +"yle +ir yola saplr#
6-y-k -7 olmann nasl m-mk-n oldu!unu d--nmeye +aladm ve +ir 4antezi
elitirdim# Devlet i7inde oluan +ir rup ya da +ir akl +-y-k -7 olmann
nasl m-mk-n ola*a!n tartr ve +ir yol haritas 7izer# 7lerinden +iri suyun
+ir yerde duramaya*a!n ve akmas erekti!ini s"yler di!eri, 56raknz
aksnlar# Ama +iz onlarn aka*a! kanallar hazrlayalm5 der ve "yle yaparlar#
Artk +ir, kural ortaya 7kmtr# Sularn akna karlmaya*ak an*ak aka*a!
kanallar y"netenler tara4ndan kazla*ak tr#
6ir +akas insanlarn davrannn nasl kontrol edile*e!ini ve uyulana*ak
plana uyun davranmalarnn sa!lana*a!n sorar# Di!eri, 5?ele*e!ini +ir t-r+eye
+ez +a!layarak ya da kutsal +ir mahalde mum yakarak -ven*e altna ala*a!na
inananlar y"netmekten daha kolay ne ola+ilirS nsanlar tek +ana +ir ey
yapamaz# :nlar +ir "r-t-n i7inde toplarz ve +ir ideoloTi veririz# Qnemli olan
"r-t- ve ideoloTisini +izim kontrol etmemizdir5 der#
%"neti*i akln i7inde +ir Kutsal :luturma 6irimi kurulur ve din, soy ve
de!erler kullanlarak proTeye uyun ideoloTiler hazrla.
A/2
A/I
N:K8A A8'D<A&'
nr# 6u konuda in*e eleyip sk dokumaya erek yoktur# Kut+ol ma7larna "lmeye
idenler kutsal zrhna +-r-nm- #d--n*eler i7in "zlerini +ile krpmazlar#
Ele e7irile*ek -lkelerde +ir yandan yeni "r-tler kurulurken di!er yandan var
olanlar kontrol altna alnr# Qr-tlenme ve d--n*e "z-rl-!-n-n insanlarn en
do!al hakk oldu!u ve +una kar koymann toplumu eri +raka*a! zaten +ilinir
hale elmitir#
:smanl3nn son -nlerinde niltere3de "yle +ir konuma er7eklemi ola+ilir#
6irisi, 5Almanlar da +u -lkede 7ok iyi "r-tlendiler# NroTemiz tehlikeye
iriyor5 derken di!eri, 56izim istedi!imiz de +uydu zaten# Artk :smanl +itti,
sade*e Almanlar ve +iz varz# E!er tek +amza olsaydk :smanl +izimle
u!rard ve +elki de kay+ederdik# :ysa onlar +ir tara4tan +iz di!er tara4tan
ykyoruz# Eaten "r-tlerimize talimat verdik# Almanlarla u!ramayn, :smanly
+itirin yeter5 diyor#
6ir kitapta nilizlerin kulland! A4ani isimli +ir aTann aslnda Mason
oldu!unu ama %aratana inanmad! i7in lo*adan kovuldu!unu okuyun*a +u konuda ne
kadar pervasz ve +e*erikli olduklarn anladm# @-nk- +u zat slam m-te4ekkiri
olarak tannyordu#
6ir +estekarmzn olmasn ve orkestramzn +u +esteyi 7almasn diliyorum#
A/0
Mahir Kaynak _ Nokta Atlar simsiz Sava Devam Ediyor
Kitaplar, uyarl!a yol "steren klardr#
$%A&'(
)))#kitapsevenler#*om
Kitap sevenlerin yeni +uluma noktasndan herkese merha+alar###
,ehaletin yenildi!i, sevinin, iyili!in ve +ilinin paylald! yer olarak
"rd-!-m-z sitemizdeki
t-m e.kitaplar, /012 Sayl Kanun3un ilili maddesine
istinaden, enellilerin 4aydalana+ilmeleri ama*yla
ekran okuyu*u, ses sentezleyi*i proram, konuan 56raille Not Speak5, ka+artma
ekran
ve+enzeri yardm* ara7lara, uyumluola*ak ekilde, 58985,5D:,5 ve 5;8M<5 i+i
4ormatlarda, taray* ve :,& =optik
karakter tanma> yazlm kullanlarak, sade*e "rmeenelliler i7in,
hazrlanmaktadr# 8-m-yle -*retsiz olan sitemizdeki
e.kitaplar, 5Enelli.enelsiz elele5d--n*esiyle, hi7+ir ti*ari ama7
"zetilmeksizin, tamamen "n-ll-l-k
esasna dayal olarak, enelli.enelsiz %ardmsever arkadalarmzn yo!un eme!i
sayesinde, "rme enelli kitap sevenlerin
isti4adesine sunulmaktadr# 6u e.kitaplar hi7+irekilde ti*ari ama7la veya
kanuna aykr olarak kullanlamaz, kullandrlamaz# Aksi kullanmdan do!a+ile*ek
t-myasalsorumluluklar kullanana aittir#
Sitemizin ama* asla eser sahiplerine zarar vermek de!ildir#
)))#kitapsevenler#*om
)e+ sitesinin ama* "rme enellilerin kitap okuma hak ve "z-rl-!-n- y-*eltmek
ve kitap okuma alkanl!n pekitirmektir#
Sevinin oldu!u i+i, +ilinin de paylaldk7a pekie*e!ine inanyoruz#
8-m kitap dostlarna, "rme enellilerin kitap okuya+ilmeleri i7in "sterdikleri
7a+alardan ve
yaptklar katklardan "t-r- teekk-r ediyoruz#
6ili paylamakla 7o!alr#
<?< KAN$N(
/012 Sayl Kanun3un 5altn* 6"l-m.@eitli ;-k-mler5 +"l-m-nde yeralan 5EK
MADDE AA5 ( 5ders kitaplar dahil, alenilemi veya yaymlanm yazl ilim ve
ede+iyat eserlerinin enelliler i7in -retilmi +ir n-shas yoksa
hi7+ir ti*arB ama7-d-lmeksizin +ir enellinin kullanm i7in kendisi veya
-7-n*- +ir kii tek n-sha olarak
ya da enellilere y"nelik hizmet veren e!itim kurumu, vak4 veya dernek i+i
kurulular tara4ndan ihtiya7 kadar kaset, ,D, +raill al4a+esi ve +enzeri
4ormatlarda 7o!altlmas veya "d-n7 verilmesi
+u Kanunda "n"r-len izinler alnmadan er7ekletirile+ilir#56u n-shalar hi7+ir
ekilde satlamaz, ti*arete konu edilemez ve ama* dnda kullanlamaz ve
kullandrlamaz#
Ayr*a +u n-shalar -zerinde hak sahipleri ile ilili +ililerin
+ulundurulmas ve 7o!altm ama*nn +elirtilmesi zorunludur#5
+u e.kitap ?"rme enelliler i7in d-zenlenmitir#
Kitap taramak er7ekten in*elik ve +e*eri isteyen, zahmet veri*i +ir itir# Ne
mutlu ki, +ir "rme
enellinin, d-z-n taranm ve hazrlanm +ir e.kita+ okuya+ilmesinden duydu!u
sevin*i paylaa+ilmek
t-m zahmete de!er# Sizler de +u mutlulu!u paylaa+ilmek i7in +ir kita+nz
tarayp,
kitapsevenlerCmail#*om
Adresine "ndermeyi ve +u isimsiz kahramanlara katlmay d--ne+ilirsiniz#
6u Kitaplar size elene kadar verilen eme!e ve kanunlara say "stererek l-t4en
+u a7klamalar silmeyiniz#
Siz de +ir "rme enelliye, okuya+ile*e!i 4ormatlarda, +ir kitap arma!an
ediniz###
8eekk-rler#
Ne Mutlu 6ili i7in, 6ile*e yaayanlara#
8arayan( ?"khan Aydner
Mahir Kaynak _ Nokta Atlar simsiz Sava Devam Ediyor