Aksidentet rrugore Si t shmanget

nj batrdi kombtare
Nga
Revista JAVA


Mitat Tola, ish-drejtori ekzekutiv i Qendrs s Studimeve t Siguris Rrugore, sot
na tregon gjer e gjat pr Kodin Rrugor, policin, lejen e drejtimit, sigurin e
mjeteve dhe masat imediate q duhen marr n mnyr q gjrat t funksionjn
m mir

Pr aksidentet rrugore sht folur gjithmon dhe gjithmon do t flitet. Duam apo nuk duam, do t jen gjithnj pjes
e ngjarjeve t zeza t lajmeve t do dite. Her pr shkak t mangsive t rrugve e her pr shkak t pakujdesis
s drejtuesve t automjeteve, aksidentet ndodhin gjithnj. Rasti m i fundit, ai i aksidentit fatal t deputetit t PD-s,
Sokol Olldashit, sht nj dshmi e patjetrsueshme q ora e fatit nuk pyet knd. Gjithaq tragjik sht fati i cilitdo
q humbet jetn n nj mnyr t till, pas s cils, pr t fajsuar dik sht e leht. Por a sht gjithnj faji i dikujt
pr kto ngjarje t tmerri?! Ai vet, Sokol Olldashi, pak dit prpara se t largohej nga kjo jet, shkruante n faqen e
tij t facebook-ut, pikrisht lidhur me kt tem; aksidentet rrugore. Pash pak lajmet. Makina prplas dy fmij n
Tiran...; makina del nga rruga n Shkodr, etj., etj. Personalisht nuk jam i prirur t fajsoj qeverin pr do aksident,
por duke u rikthyer vetm pak jav prapa n kujtes, mendoj se qeveria e sotme na detyrohet nj ndjes. Nuk kishte
dit t mos dilte Saimir Tahiri t fajsonte qeverin dhe Ministrin e Brendshme pr do aksident q ndodhte. Ku
sht tani?! A e mendon njsoj se fajtore pr do aksident sht qeveria?!, shkruante m 28 tetor Olldashi. Sot, ai
nuk sht m por jan mijra t rinj e t reja q mund t'iu shrbej kshilla e nj eksperti rrugor pr t parandaluar
aksidentet. Ashtu si duhet t'iu shrbej, mbi t gjitha, prgjegjsia e tyre. Mitat Tola, ish-drejtori ekzekutiv i Qendrs
s Studimeve t Siguris Rrugore, sot na tregon gjer e gjat pr Kodin Rrugor, policin, lejen e drejtimit, sigurin e
mjeteve dhe masat imediate q duhen marr n mnyr q gjrat t funksionjn m mir. N mos pr t'i zhdukur
krejt, t paksohen njher e mir aksidentet fatale. Shifrat e deritanishme pr humbjen e jetve n rrug paraqiten
t frikshme.

Nga viti 2005 deri n vitin 2013, mesatarisht kan vdekur 2500 shtetas dhe jan plagosur rnd dhe leht rreth 16
mij t tjer. Shqipria renditet ndr vendet me nj taks aksidentaliteti nga m t lartat n Europ dhe n Ballkan,
10-11 t vdekur pr 10 mij banor. N Shqipri regjistrohen do vit mesatarisht 2800-3000 aksidente me pasoja, ku
vdesin rreth 350 persona dhe plagosen rnd dhe leht 1800 t tjer. Si ta kaprcejm pra kt realitet tragjik pr
sigurin rrugore?! Tola tregon se 400 mij drejtues mjetesh dhe 2 milion prdorues rruge n Shqipri, sot kan
nevoj pr nj qasje t re ndaj konceptit t siguris rrugore dhe t legjislacionit rrugor, duke konsideruar se 75% e
24 orve t jets s njeriut lidhet n mnyr t ngusht me mjetin dhe rrugn. Sidoqoft, masat q duhen marr,
prekin shum fusha
Ju e njihni mir situatn e siguris rrugore n vendin ton si ish ekspert rrugor njkohsisht n krye t Qendrs s
Siguris Rrugoresi mund t ulet numri i aksidenteve, far ndrhyrjesh e masash duhen marr?
Na nevojitet s pari nj Kod Sjellje m shum se sa nj Kod Rruogor pr t gjith drejtuesit e mjeteve. Kodi
Rrugor, nga data e miratimit t tij n vitin 1998, ka psuar mjaft ndryshime. N thelb legjislacioni rrugor tek ne sht
nj xhungl legjislative: Kodi Rrugor, bashk me Rregulloren e Zbatimit t Kodit Rrugor, e cila n vetvete ka rreth 400
nene, jan jo praktike dhe t asimilueshme nga nj drejtues mjeti, me nivelin aktual kulturor. M tej, ka me qindra
akte nnligjore, duke e shtuar konfuzionin ligjor, t cilin e vuajn drejtuesit e mjeteve n Shqipri dhe shpeshher e
injorojn, duke e gjykuar mjaft teknike dhe konfuze. Rezultati i ksaj sht mosnjohja dhe mosmarrja n konsiderat
nga drejtuesit e legjislacionit n zbatim t pjesshm dhe n moszbatim, duke shtuar premisat pr aksidente dhe
konfuzion n trafik. N kto kushte, un do t propozoja nj Kod t Drejtuesit t Mjetit t ri, n form me rreth 50
nene, q t orientojn me qartsi prdoruesit e rrugs, duke rishkruar m pas nj rregullore teknike specifike, s
bashku me dispozitat pr karakteristikat e mjeteve dhe t infrastrukturs rrugore. S dyti, mendoj se skema e
monitorimit dhe administrimit t siguris rrugore n Shqipri duhet ndryshuar menjher. Kjo skem sht
jofunksionale dhe krejt e paprshtatshme nprmjet ndjekjes dhe monitorimit t nivelit t siguris rrugore me an t
Komitetit Ndrministror t Siguris Rrugore, i cili funksion n baz t nj VKM-je. Mosfunksionalitetin e tij e
demonstron fakti q aksidentet jan kthyer n nj fatkeqsi kombtare, ndrkoh q Komiteti ka mundur t mblidhet
vetm dy her pr tet vjet, pavarsisht se sht sanksionuar q mbledhja e tij t jet jo m pak se tre her n vit.

A duhet t ken lejet e drejtimit nivele t ndryshme varsisht makins? Jo vetm duke i ndar n mjete transporti apo
ato me rimorkio etj, por edhe brenda kategoris s autoveturavedo ndihmonte kjo gj?
Patjetr, ndarja ose kategorizimi i lejeve t drejtimit me nivele pr automjetet duhet br n varsi t fuqis s tyre
motorike. do vit, n Shqipri vdesin 300-400 persona nga aksidentet rrugore dhe rreth 20% e tyre jan t moshs
18-24 vje. Kjo kategori moshe drejtuesish mjeti pretendon se bn n timon gjra q t tjert nuk din t'i bjn.
Aksidentaliteti i kushton ekonomis s vendit rreth 2% t Prodhimit t Brendshm Bruto. Sikurse sht implementuar
s fundmi normativa dhe parimi pr drejtuesit e motomjeteve, t cilt duhet t ken nj mosh t caktuar pr t
drejtuar motomjete me fuqi cilindrike mbi 125, do t duhet urgjentisht t filloj t implementohet edhe pr autoveturat
n funksion t fuqis s tyre dhe t cilindrats respektive, pra nj gradualitet pr drejtimin e mjeteve m t fuqishme.
Tek ne, drejtuesit e mjeteve, n momentin e pajisjes me lejedrejtimi, mund t drejtojn do mjet brenda kategoris s
prfituar. Eksperienca e vendeve t BE-s tregon se implementimi dhe zbatimi i nj gradualiteti n drejtimin e
mjeteve mund t oj n nj parandalim efikas t aksidenteve rrugore. Gjithashtu duhet t kemi lejedrejtimi pr t
gjith gjimnazistt. Duke konsideruar edukimin e gjenerats s re nj imperativ dhe duke besuar se vetm nj
edukim rrugor i qndrueshm do t ndryshoj shifrat dhe nivelin e aksidenteve rrugore, me guxim qeveria e re do t
mund t implementonte nj sistem me ndryshime ligjore t till q t mundsoj marrjen e pjess teorike t
lejedrejtimit t grupeve A dhe B pas prfundimit t studimeve n shkolln e mesme. M tej, kandidatt do t mund
t vazhdojn marrjen e lejedrejtimit, duke kryer kursin e praktiks pran autoshkollave ekzistuese. Nga ana tjetr, n
ndryshimet e fundit t Kodit Rrugor sht parashikuar aplikimi i sistemit t humbjes s pikve pr do shkelje. Por, n
Kodin Rrugor nuk sht parashikuar mnyra e rifitimit t pikve t humbura dhe t riaftsimit t drejtuesve t
mjeteve, duke ia ln kt nj rregullimi t thjesht me akte nnligjore. Pra, m shum rndsi ka administrimi me ligj
i pikve t humbura, ndrkoh q fitimi i tyre dhe riformimi i drejtuesve t mjeteve nuk ka t njjtn rndsi. Qeveria e
re duhet t bj ndryshime ligjore pr kryerjen e nj kursi rigoroz pr drejtuesit e mjeteve q kan humbur 20 pikt e
parashikuara, q t risiguroj nj riformim t drejtuesve t mjeteve pr t qen m t kujdesshm nprmjet nj
riprovimi teorik dhe praktik n fund t kursit.

A keni ju ndonj propozim konkret pr evitimin e aksidenteve?
Pr t prballuar luftn me aksidentet, kryeministri duhet t konstituoj nj agjenci ekzekutive pran zyrs s tij, e cila
do t koordinoj n mnyr permanente dhe operative aktivitetin e Ministris s Punve Publike dhe Transportit, asaj
t Brendshme, Financave dhe t Arsimit dhe Shkencs. Ajo agjenci krkon llogari n emr t kryeministrit dhe
financon prmirsimet n fushn e siguris rrugore.

Megjithat, nuk mund t mjaftohet vetm me kaq. Policia duhet t ket rol ky n gjith kt katrahur
N Kod Rrugor sht prcaktuar q 60% e t ardhurave nga gjobat e policis shkojn pr modernizimin e policis
rrugore. Riformulimi m i detajuar n Kodin Rrugor dhe evidentimi si z m vete n prgatitjen e buxhetit vjetor t
ksaj shume t destinuar pr sigurin rrugore dhe investimet n rregullimin e infrastrukturs s dmtuar, do t ishte
nj nism, e cila do t ndikonte ndjeshm n mirmbajtjen e rrjetit rrugor dhe n modernizimin e shrbimit policor me
mjete dhe teknologji t reja pr t rritur cilsin e shrbimit dhe t kontrolleve profesionale n rrug. sht e provuar
q n BE dhe n SHBA do 1 euro e investuar pr sigurin rrugore sjell 4 euro prftim. Gjithashtu, shqiptarve u
duhet dhn mundsia pr t minimizuar prdorimin e mjeteve t tyre private nprmjet modernizimit t shrbimit t
transportit publik. N raport me vendet e tjera t Bashkimit Europian, shqiptart shpenzojn rreth 1500 euro n vit m
shum pr shkak t mungess s transportit publik dhe t mospasjes s nj sistemi metroje. Prdorimi n mas i
autoveturave dhe mjeteve private shkakton edhe rndime dhe bllokime t trafikut, ndotje t mjedisit dhe nj numr
m t lart t aksidenteve rrugore. Nj e treta e kohs n trafik humbet n mnyr t panevojshme brenda qyteteve.

Pra, n nj far mnyre mbetemi srish te policia rrugore
Po, sht edhe pasoj e nj menaxhimi t keq dhe joprofesional por edhe mungess s parkimeve dhe orientimit
kaotik t rrymave t trafikut. Sipas studimeve analitike n vendet e BE-s, ngadalsimi i trafikut u kushton ekonomive
t ktyre vendeve rreth 5 miliard euro n vit. Infotrafiku sht metoda dhe zgjidhja m efikase pr qytetet tona n
mnyr q t racionalizohen sistemet e transporteve n qytet, duke reduktuar me rreth 30% aksidentet rrugore dhe
duke zvogluar me rreth 15% trafikun e mjeteve.
Njkohsisht duhet t ket koordinim t pushtetit lokal me qeverisjen qendrore. sht imediate q administratat
bashkiake n qytetet kryesore t investojn n sisteme semaforike dhe n monitorimin elektronik t trafikut me
sisteme bashkkohore t automatizuara, pr t br t mundur nj menaxhim efikas t trafikut dhe rritjen e
parametrave t siguris rrugore. Kshillit t Ministrave do t'i duhet t realizoj n qeverisjen e vet, q n qytetet
kryesore dhe me interes turistik me flukse t rritura t trafikut rrugor, implementimin e nj skeme monitorimi
nprmjet sistemeve t integruara t trafikut, duke vendosur sisteme monitorimi me kamera n kryqzime dhe
semafor, vendosje panelesh informuese dhe ndrlidhjen e tyre me nj qendr kontrolli kombtare me seli n Tiran,
pr t pasur n do koh t dhna pr trafikun dhe pr flukset e transporteve rrugore. Besoj se jeta e shtetasve sht
gjja m e shtrenjt pr qeverin e re. Aplikimi i prioriteteve t msiprme, i alternuar edhe me masa t tjera
parandaluese, s bashku me nj reformim total t shrbimit t policis rrugore, do t bj q do vit t ulet me 15%
numri i aksidenteve dhe me 10% numri i t vrarve n aksidente.

Ndonjher duket sikur sigurimi i mjetit nuk sjell asnj dobi. ndikim ka n t vrtet?
Sigurimi i mjeteve sht i detyrueshm dhe sht zri i dyt i shpenzimeve pas shpenzimeve t karburantit. N 10
vitet e fundit, ky mim ka njohur ulje dhe ngritje krejtsisht t pastudiuara dhe jo n funksion t raportit dhe t
nivelit t dmeve. Rreth 20% e mjeteve n Shqipri qarkullojn t pasiguruara dhe dmet ndaj kompanive t
sigurimeve n vit shkojn deri n 20 milion euro, duke rnduar n mnyr t padrejt drejtuesit e mjeteve t
ndershm dhe t rregullt. Qeveria e re duhet t'i propozoj Autoritetit t Mbikqyrjes s Sigurimeve (AMF-s) t
pastrohet fillimisht nga disa antar dhe t filloj t luaj rolin e prcaktuar n ligjin prkats, duke iu krkuar
kompanive t dmeve dhe Byros Shqiptare t Sigurimeve q t krijojn nj rrjet kontrolli pr mjetet. N kuadr t
ksaj, qeveria, duhet q nprmjet AMF-s t filloj menjher aplikimi i mimeve t diferencuara t policave t
sigurimit (TPL), n baz t konceptit bonusmalus. Kjo do t thot se kush prfshihet n aksidente dhe
ndshkohet me gjob n nj nivel t caktuar piksh, n vitin pasardhs do t duhet t paguaj m shum pr
pajisjen me polic sigurimi. Kjo metod, e prdorur me mjaft sukses n vendet e BE-s, do t ket efekte mjaft
pozitive n parandalimin e aksidenteve rrugore.




Keshilla per Drejtuesit e Automjeteve


Disa keshilla per drejtuesit e mjeteve



Gjate stines se ftohte mjegulla, shiu, debora dhe akulli e bejne me te veshtire drejtimin e mjetit. Policia Rrugore i fton
te gjithe qytetaret te respektojne kufijte e shpejtesise duke sjelle ne vemendje te tyre rreziqet me te mundshme dhe u
kujton disa tregues te rendesishem per drejtimin e mjetit

Mjegulla
E ben rrugen me te padukshme
Ul shkueshmerine
Zvogelon kapjen e gomave ne asfalt
Kufi shpejtesise 50 Km/h nese la dukshmeria eshte me e vogel se 100 m
Ne tunele

Ne hyrje
Zvogeloni shpejtesine.
Aktivizoni ajrin riqarkullues
Nese konstatohet rrezik ndaloni para hyrjes

Ne brendesi
Mbani krahun e djathte
Aktivizoni sinjalin bllokues

Ne raste aksidentesh
Ndaloni ne te djathte
Aktivizoni sinjalin bllokues
Perdorni trekendeshin e rrezikut
Perdorni mjetet e ndihmes se pare

Ne dalje
Beni kujdes nga rrahja e eres
Beni kujdes nga ndryshimi i kushteve atmosferike dhe i siperfaqes se rruges
Beni kujdes nga ndryshimi ndricimit




Kshilla pr drejtuesit e automjeteve pr nj udhtim
sa m t sigurt

T jetosh rrugn nn shenjn e siguris.
Siguria n rradh t par sht n trurin ton, ajo sht tipar i kulturs s njeriut.
Policia e Shtetit duke i rekomanduar drejtuesve t automjeteve t tregojn kujdesin
maksimal gjat udhtimit t tyre, i fton ato q t respektojn me rigorozitet disa rregulla
thelbsore pr qarkullimin rrugor, me qllim parandalimin e aksidenteve dhe rritjen e
siguris n rrug.
Evitoni prdorimin e pijeve alkolike para dhe gjat udhtimit. Alkoli dhe droga prbjn arratisje nga realiteti
dhe jeta.
Neni 184 Drejtim i mjetit nn ndikimin e alkolit
Sanksioni me gjob: 2.500-10.000 lek
Sanksioni plotsues: Pezullim leje drejtimi deri n 1 vit
Neni 185 Drejtim i mjetit nn ndikimin e lndve narkotike
Sanksioni me gjob: 2.500-10.000 lek
Sanksioni plotsues: Pezullim leje drejimi deri n 1 vit
dhe 2 vjet per rastet perseritese.
Shpejtsia nuk sht mit. Respektoni kufinjt e lejuar t shpejtsis dhe modifikoni shpejtsin n funksion t
rrugs, trafikut, kushteve atmosferike dhe shikueshmris n rrug.

Neni 139 Shpejtsia
Sanksioni me gjob: 500-2.000 lek, 10.000-40.000 lek
Neni 140 Kufizimet e shpejtsis
Sanksioni me gjob: 500-2.000 lek, 2.500-10.000 lek
Sanksioni plotsues: Pezullim leje drejtimi 1-3 muaj
Aksidentet nuk bien vetm mbi t tjert, por edhe mbi ju! Sigurohu: Mos filloni lvizjen pa vendosur rripin e
sigurimit. Prdorimi i tij shmang pasojat n rast aksidenti.
Neni 170 Prdorimi i rripit t sigurimit
Sanksioni me gjob: 250-1.000 lek

Prdorni gjithmon kaskn mbrojtse gjat drejtimit t mjeteve me dy rrota.
Neni 169 Prdorimi i kaskos mbrojtese... mjetet me dy rrota
Sanksioni me gjob: 250-1.000 lek

Zbatoni rregullat pr sinjalizimin pamor, mos e verboni kurr me drita at q parakalon apo q vjen prball
jush.

Neni 150, 151 Sinjalizimi pamor dhe ndriimi i mjeteve
Sanksioni me gjob: 500-2.000 lek
Tregoni kujdes maksimal gjat kryerjes s parakalimeve t mjeteve.

Neni 146 Parakalimi
Sanksioni me gjob: 500-2.000 lek
Neni 148 Kmbimi i mjeteve n kalimet e zna me pengesa ose n rrugt malore
Sanksioni me gjob: 2.500-10.000 lek
Respektoni distancn e siguris mes mjeteve, pr t shmangur goditjen.

Neni 147 Largesia e siguris ndrmjet mjeteve
Sanksioni me gjob: 500-2.000 lek, 5.000-20.000 lek
Sanksioni plotsues: Pezullim leje drejtimi nga 1-2 vjet
Kufizoni prdorimin e telefonit celular dhe gjithmon prdorni kufjet.

Neni 171 Prdorimi i aparateve gjat drejtimit t automjeteve
Sanksioni me gjob: 250-1.000 lek
Mos shfrytzo lvizjen e mjeteve gjat ekskortimeve nga policia.
Respekto mjetet e policis gjat shrbimeve t eskortimit, duke hapur krahun, ulur shpejtsin deri n
ndalim t plot.

Neni 175 Qarkullimi i mjeteve te policis, zjarrfiks, urgjencs mjeksore etj.
Sanksioni me gjob: 10.000-40.000 lek.
Sanksioni plotsues: Pezullim leje drejtimi 1-2 vjet.
Para do udhtimi sigurohuni q keni gjith dokumentacionin e duhur ligjor pr qarkullim.

Neni 178 Dokumentacioni i nevojshm pr qarkullim
Sanksioni me gjob: 250-1.000 lek, 2.500-10.000 lek
Sanksioni plotsues: Ndalim administrativ mjeti

Kujtohuni gjithmon q:
Pr t drejtuar mjetin duhet t jesh n nj form t plot. Nse je i lodhur gabon pa e
kuptuar. Ji tolerant ndaj gabimeve t dikojet dhe respekto kmbsort, biiklistt dhe
motoriklistt.
Kontrolloni nga ana teknike automjetin (presionin dhe gjendjen e pneumatikve, nivelin e
vajit n motorr, alkolin e frenave, ujin n radiator).
Bni ndalime t shpeshta n rast distancash t largta deri n 15 minuta.
Duhet t pushoni mjaftueshm para udhtimit dhe t evitoni ushqimet e rnda.
Mos e trhiqni vmendjen gjat udhtimit nga radioja, cigaret apo pasagjert.

Zbatoni me rigorozitet krkesat e shrbimeve t policis gjat kontrollit t mjetit:
Nxirre mjetin plotsisht jasht karrexhats.
N asnj rast mos lvizni nga mjeti, fikeni at, qndroni me duart mbi timon dhe
zbatoni urdhrat ose krkesat e patrulls.
Kundrshtimi ndaj punonjsit t policis, ndshkohet administrativisht.
Neni 190 parashikon sanksionin me gjob 1.000-4.000 lek dhe pezullim leje drejtimi
deri ne 6 muaj.
N rast aksidenti rrugor me pasoja:
Jep ndihmn e par, pasi prve se sht e detyrueshme ligjrisht sht edhe nj detyr qytetare. Telefono
n numrin 129 dhe prit mbrritjen e mjeteve ndihmse.
N qoft se largohesh nga vendi i ngjarjes, rrezikon ndalimin e menjhershm, prve heqjes s lejes s
drejtimit.
Neni 187 Mnyra e veprimit n rast aksidenti
Sanksioni me gjob: 1.000-4.000 lek, 5.000-20.000 lek
Sanksioni plotsues: Pezullim leje drejtimi 6 muaj, Pezullim leje drejtimi deri n 1 vit
Pr ta jetuar rrugn deri n fund mbaj parasysh faktin se: T aksidentosh n rrug sht tragjedi. Mbetet nj
boshllk i palotsuar, nj dhimbje e pafund dhe keqardhje se mjaftonte vetm pak pr ta mnjanuar aksidentin.

Qytetar!
Mos jini indiferent ndaj shkeljes s rregullave t qarkullimit, jepni kontributin Tuaj n
rritjen e siguris rrugore dhe mbrojtjen e jets.
Informoni pr t gjitha mjetet dhe targat q kryejn kundravajtje

N rast nevoje apo pr t dhn informacion mund t kontaktoni me Policin prmes
numrit 129.
Telefonata n kt numr sht falas dhe mund t kryhet nga do lloj aparati telefonik.
N rast prfshirje n aksident ju lutemi jepni informacion pr :
Emrin dhe numrin tuaj t telefonit.
Vendin ku ka ndodhur ngjarja dhe nevoitet ndrhyrja.
Motivin e krkess s br, duke prcaktuar pse sht e nevojshme ndrhyrja.

Kujdes!
Zhvendosni automjetin n vendin e ndalimit t lejuar dhe telefononi.
Neni 155 Ndalimi, qendrimi dhe pushimi i mjeteve
Sanksioni me gjob: 500-2.000 lek
Neni 156 Ndalimi i qendimit dhe pushimit t mjeteve
Sanksioni me gjob: 500-2.000 lek