TURIZMI DHE ADMINISTRIMI FISKAL N SHQIPRI

Sektori i turizmit dhe aktiviteteve q prfshihen, pesha n ekonomi, administrimi fiskal, baza ligjore teknike dhe fiskale dhe dokumentacioni q nevojitet

22/02/2012

AL-TAX
www.al-tax.org altax@consultant.com Tirane, Shqiperi
The AL-Tax orks to increase public and governmental understanding of issues related to the fairness of Albanian's economic-fiscal and social system and the stability and adequacy of state and local public services. The primary purpose is to promote education in taxation, help and assist them ith the proper expertise and protect from abusive actions from public administration. One of our key aims is to achieve a more efficient and less complex tax system for all. Our comments and recommendations on tax issues are made solely in order to achieve this aim; e are an entirely apolitical organisation.

Prkufizime
Njesite akomoduese dhe struktura e tyre. Njsi akomoduese sht struktura n pronsi apo prdorim t personave fizik apo juridik, t cilat vn n dispozicion te klientve vendas dhe t huaj, individ ose te organizuar ne grupe, shrbimet e fjetjes, ushqimit, pijes si dhe lehtsirat e duhura ne objekte komode, kushte te mira pritje nga nj staf i kualifikuar, pr nj koh qndrimi t paprcaktuar.

N njsi akomoduese prfshihen : a. Hotel, i cili sht nj ndrtes ose nj grup i lidhur ndrtesash t pavarura nga ndonj vendodhje ndrtimi tjetr, me jo m pak se 6 dhoma, brenda nj parcele toke t vetme, n t ciln akomodimi, shrbimet shtes dhe komoditeti ofrohen pr publikun nga nj staf i kualifikuar. b. Fshat turistik, i cili sht struktura komplekse akomoduese, n t ciln ndrtesat nuk e kalojn lartsin e tre kateve, me vendndodhje n zona turistike, brenda nj parcele toke t vetme dhe t prcaktuar, q ofron n mnyr t prqendruar gamn m t plot t shrbimeve akomoduese turistike, shrbimet e veprimtarive sportive, argtuese dhe shlodhse, nprmjet nj stafi t kualifikuar. c. Kompleks Turistik, i cili sht nj kompleks ndrtesash q ofron pr klientt akomodim, cilsi, shrbime ndihmse, vetshrbim nprmjet nj stafi t kualifikuar dhe q prfshijn nj numr ndrtesash t cilt jan t grupuara s bashku si apartamente, vila, studio, apartamente t vegjl me dy kate. d. Shtpi pushimi, i cili ka t njjtin kuptim si hoteli n lidhje me vendndodhjen, por n terma m specifik, jan ndrtesa ose nj pjes ndrtese me hyrje t veant, q menaxhohet dhe operohet nga nj staf i kualifikuar dhe q ofron pr klientt standardet baz t akomodimit, shrbimeve ndihmse dhe cilsis. Dhoma mund t ndahet nga klientt. e. Bujtin, e cila ka t njjtin kuptim si hoteli n lidhje me vendndodhjen, por n terma m specifik, jan ndrtesa ose nj pjes ndrtese me hyrje t veant, q menaxhohet dhe operohet nga nj staf i kualifikuar, me dhoma me komoditet pr prdorim nga klientt, me ndryshimin q elementt sanitar jan parashikuar t jen n raporte t tilla: s paku nj tualet dhe dush pr do dhjet persona ose nj tualet dhe dush pr nj kat.

*Burimi i te dhenave eshte nga INSTAT, METE, MTKRS, AKT.

Pronar i njsive akomoduese sht personi q zotron, sht pronar i autorizuar ose qiramarrs i nj njsie akomoduese. Operator turistik sht nj person q zakonisht ose rregullisht, kundrejt nj mimi, n mnyr t drejtprdrejt ose me ndrmjets, organizon udhtime ose paketa udhtimesh pr publikun, t cilat prfshijn dy ose m shum nga shrbimet e mposhtme: a) udhtime me shoqrues; b) akomodim; c) argtim; ) transport. Operator turistik hyrs sht agjent terreni. Operator turistik i jashtm sht nj operator turistik, q ofron shrbimet e prshkruara n prkufizimin operator turistik, por me destinacion jasht territorit t Republiks s Shqipris. Kontrat sht marrveshja q lidhet ndrmjet klientit/konsumatorit t pakets turistike dhe shitsit t pakets apo shrbimit turistik. Organ publik sht do person juridik publik, sipas Kodit Civil, i prcaktuar i till n funksion t ktij ligji. Ofrues transporti pr turistt sht nj person q u ofron transport vizitorve me mjete motorike, lundruese, anije apo varka, avion, helikopter ose me kafsh. Paketa turistike sht nj kombinim i paraprgatitur shrbimesh, q shitet ose ofrohet pr shitje dhe mbulon nj periudh pr m shum se 24 or ose prfshin nj nat akomodim. Ajo prbhet nga jo m pak se dy prej shrbimeve t mposhtme: A)Transport B)Akomodim C) Shrbime t tjera turistike t pavarura nga transporti dhe akomodimi dhe q prbjn nj pjes t konsiderueshme t pakets, q do t prfshihen n kt kombinim t paraprgatitur dhe kur kta komponent jan faturuar si zra t veant.

*Burimi i te dhenave eshte nga INSTAT, METE, MTKRS, AKT.

1. Te dhena mbi vendin tone dhe sistemin tatimor

Monedha zyrtare sht Lek (ALL). Ekonomia e vendit ka patur tregues t rritjes s saj me 14.6 prqind pr tre vitet 2008-2010. Norma e inflacionit ka qen brenda kufijve t lejuar nga Banka e Shqipris dhe mesatarisht gjat vitit 2010 ka qen n nivelin e 3.6 prqind.

Administrata tatimore n Shqipri sht e organizuar n Administratn Tatimore Qendrore dhe Administratn Tatimore Vendore. Administrata Tatimore Qendrore sht institucion qendror dhe sht n varsi t Ministris s Financave. Administrata Tatimore Vendore sht nj bashksi administratash lokale t pavarura nga njera-tjetra. Varsia e secils njsi administrate tatimore vendore sht nga kryetari prkats i njsis s pushtetit vendor (Bashki apo Komun), sipas ndarjes administrative.

N tatimet dhe taksat kombtare, q administrohen nga administrata tatimore qendrore dhe administrata doganore prfshihen:

a. b. c.

tatimet indirekte tatimi mbi vlern e shtuar; akciza; tatimi pr lojrat e fatit, kazinot dhe hipodromet;

a. b. c d.

tatimet direkte tatimi mbi t ardhurat; taksat kombtare; tatime t tjera, t cilat jan prcaktuar t tilla me ligj t veant, si dhe taksat doganore.

kontributet e sigurimeve shoqrore dhe shndetsore, q prcaktohen n ligjin pr sigurimet shoqrore dhe shndetsore.

*Burimi i te dhenave eshte nga INSTAT, METE, MTKRS, AKT.

N taksat dhe tarifat vendore,q administrohen nga Administrata Tatimore Vendore prfshihen: a. b. taksa vendore mbi biznesin e vogl; taksa mbi pasurin e paluajtshme, n t ciln prfshihen taksa mbi ndrtesat dhe taksa mbi tokn bujqsore; c. d. e. f. g. h. i. j. k. l. taksa e fjetjes n hotel; taksa e ndikimit n infrastruktur nga ndrtimet e reja; taksa mbi kalimin e t drejts s pronsis pr pasurit e paluajtshme; taksa e regjistrimit t prvitshm t automjeteve; taksa pr znien e hapsirave publike; taksa e tabels; taksa t prkohshme tarifa e rregjistrimit pr veprimtari t ndryshme; tarifa e pastrimit dhe largimit t mbeturinave; tarifa e parkimit t automjeteve;

m. tarifa pr shrbime

2. Sektori ekonomik i Turizmit dhe sherbimeve plotesuese

Te ardhurat qe vijne nga konsumi i sherbimeve te hotelerise ne vendin tone arrijne 700 milione eruo ne vit. Kjo e ardhur sipas llogaritjeve te shifrave te publikuara nga Instat dhe banka e Shqiperise perben 8% te PBB-s s vendit per 2011.

2.1.

Shrbimet turistike dhe hoteliere n vend

Sipas burimeve te Shoqates Shqiptare te Turizmit ne vend ka rreth 600 hotele ose 900 njsi akomoduese (hotele, apartamente pushimi, motele etj) me rreth 30,000 shtretr. Nse 2/3 nga kto do i kalojm bregdetit do t thot q jan rreth 20,000 shtretr. Pra, kapaciteti maksimal i bregdetit ton mund t mbaj n nj dit deri n 20,000 turist. Sezoni turistik i plazhit ka nj shtrirje afrsisht 2 mujore, koh kur vijn edhe numri m i madh i pushuesve. Po t konsiderojm nj qndrim mesatar gjat ksaj kohe rreth 5 net, do t thot q gjat nj muaji akomodohen maksimumi 120,000 turist. N 2-3 muaj kjo shifr bhet rreth 300,000 turist. *Burimi i te dhenave eshte nga INSTAT, METE, MTKRS, AKT.

Vecanti ne kete pjese te bregdetit perben fakti i te punesuarve sezonale, qe nuk jane te regjistruar ne sigurimet shoqerore, pasi punojne ketu vetem per rreth 60-80 dite pune. Mbi kete baze masat shternguese po perdoren per llogaritjen dhe arjketimin e kontributeve, per kohen qe punojne, pavaresisht se mund te mos jene pjese permanente e skemes se Sigurimeve Shoqerore. Shrbimet turistike pr jasht vendit

Me nj numr rreth 30,000 pushuesish n 2-3 muajt e vers, shqiptaret mund t jen n vend t par n prqindje pr numr t popullsis nga vendet e Mesdheut, q kalojn pushimet n Turqi, pra n nj vend tjetr po Mesdhetar. Dhe t mos harrojm s ky treg prej 30,000 vetash q krkon plazhe t huaja pr t kaluar pushimet e tyre dhe shpenzon rreth 700 - 1,000 Euro pr person gjat 1 jave apo 10 ditsh. Cmimet e ambjenteve te pushimit ne bregdetin shqiptar dhe zonat e tjera turistike variojne nga 20 euro deri 80 euro ne dite.

2.2.

Agjensite e udhetimit, turistike dhe spedicionere

N tregun shqiptar operojne mbi 500 Agjensi turistike dhe shitje biletash, te cilat jane pjese e verifikimit per licensen profesionale nga MPPT. Edhe ne keto agjensi nga ana jone duhen ushtruar verifikime dhe kontrolle per paketat turistike pr udhetimet carter jashte vendit si nje biznes i rritur nga njeri vit ne tjetrin. Nje problem mjaft i mprehte eshte dokumentimi i punes qe kryejne per dergesat e turistave shqiptare ne shtetet e huaja. Ne kete rast ato lluajne rolin e agjentit shites ne emer te kompanive te huaja dhe sistemi i dokumentimit qe ato zabtojne nuk perputhet me ate qe duhet te bejne sipas ligjit te procedurave tatimore. E njejta dukuri eshte edhe per agjensite e biletave te udhetareve dhe spedicionere.

Nse midis kompanive ajrore dhe agjencive t udhtimit n vend sht vendosur nj pozit monopol, prsa i prket mimit t shtrenjt t biletave t udhtimit. Tregu i fluturimeve ajrore n Shqipri shnon m shum se 2.5 milion klient gjat vitit t kaluar. Xhiroja totale vlersohet me mbi 350 milion euro n vit. Tregu i fluturimeve ajrore ka qen i prekur nga monopoli, pr shkak se fluturimet ndrkombtare rregullohen prmes marrveshjeve dypalshe t komplikuara dhe t kushtueshme. Kshtu, nse nj kompani italiane vendos t udhtoj drejt Tirans, nj kompani shqiptare duhet t kryej t njjtin numr fluturimesh. Por gjat viteve t fundit, BE-ja dhe SHBA-t kan punuar pr liberalizimin e ktij tregu, duke hequr kufizimet ligjore t reciprocitetit dhe duke ulur mimet.

*Burimi i te dhenave eshte nga INSTAT, METE, MTKRS, AKT.

3. Segmentimi i aktiviteteve turistike

Struktura e tatimpaguesve ne aktivitetin hotelier dhe vende pushimi perben 13% te numrit gjithsej te aktiviteteve ne vend. Ne kete nivel shoqerite qe kane nje rrjet hotelesh e restorantesh jane me pak se 0. 5% e numrit gjithsej te aktiviteteve hoteliere dhe bar-restorante. Peshen kryesore e mbajne aktivitetet qe jane te regjistruar ne biznesin e vogel dhe administrohen nga ATV. Ky segment mban nje peshe prej 65% te aktiviteteve ne vend. Pjesa tjeter prej 34.5% mbahet nga aktivitetet qe tatohen me tatimin e vleres se shtuar.

4. Shtrirja gjeografike
Numri i aktiviteteve te regjistruar per ushtrim aktiviteti ne kete sektor nga viti e ne vazhdim ka ardhur ne rritje. Aktiviteti hotelier shtrihet ne te gjithe zonat prane metropolit shqiptar Tiran-Durres, me nje peshe prej 60% te aktiviteteve ne kete sektor ekonomik. Prefekturat kryesore qe kane objekt turistik, ku perfshihen zonat me dendesine me te madhe te aktivitetit hoteleri jane ne Shkoder, Lezhe, Durres, Fier, Vlore, Sarande, Berat, Korce, Gjirokaster, Kukes. Ne kete shperndarje gjeografike perfshihen edhe aktivitetet e transportit, bar-restorante dhe argetimi.

5. Segmentimi i aktiviteteve turistike

Aktivitetet turistike kane nje segmentim, sipas natyres se turizmit. Ato kategorizohen ne aktivitetet e:

Turizmi bregdetar
Prkatsisht turizmi pran detit i prqendruar n perndim t vendit dhe veanrisht n Shkoder (Velipoj, Shiroke), Lezhe (Shngjin,Kune) Durrs (Kavaje), Vlor (Rivier) dhe Sarand (Ksamili) sht mese i frekuentuar. Kto qytete ofrojn dhe nj numr t madh shrbimesh, hotele dhe restorante, duke trhequr vitet e fundit vmendjen e turistve t huaja.

Turizmi i parqeve turistike

Vendet historike si : Apolonia (Fier) dhe Butrinti (Sarand), kan rritur ndjeshm grupet e huaja turistike, dhe ato vendase t organizuara nga shkollat dhe universitetet shqiptare dhe ato n Kosov e Maqedoni. Rritja e interesit ka ardhur si rrjedhoj e nj reklamimi m t dendur n mediat shqiptare dhe ato

*Burimi i te dhenave eshte nga INSTAT, METE, MTKRS, AKT.

ndrkombtare t kulturs, traditave dhe historis s vendit ton, veanrisht nga ana e Ministris s Turizmit t Shqipris.

Turizmi kulturor
Perfshin qytete te tilla me kryesore, si: Berati, Gjirokastra, Fieri (Apolonia, Bylys), Saranda (Butrinti), Korca (voskopoja).

Turizmi malor
N veri sht hapur projekti i haneve. N jug t vendit ndjehet nevoja e nj mbshtetje por, gjithsesi, banor t jugut kan hapur shtpit e tyre dhe po i shfrytzojn pr qllime turistike, pavarsisht se ju mungon asistenca e donatoreve si ajo q sht dhn n veri t vendit. N momente t vshtira klimaterike psh. Reshjet e dbors ndikojn pozitivisht n zhvillimin e turizmit t bardh ose malor pasi bhen aktivitete si : ski, patinazh etj.

Turizmi shndetsor
Ky lloj turizmi perfshin zona te tilla si: Dibra, Elbasani, bjeshket, dhe gjithe zonat e tjera malore si Lura , Belshi, etj.

Turizmi i gjuetis
Kjo kategori turizmi perfshin zonat pyjore te vendit qe perfshijne gjithe zonat pyjore dhe kodrionore te vendit.

6. Baza ligjore teknike

Ushtrimi i veprimtarive ne fushen e hotelerise, behet vetem nga tatimpagues (te rregjistruara per tvsh) te cilet paraprakisht jane pajisur me lejet dhe autorizimet perkatese. Tregu i Hotelerive eshte i

liberalizuar ne Shqiperi dhe rregullohet me ligjin Nr.9734 , date14.05.2007 Per Turizmin,VKM-ve dhe Rregulloreve ne te cilat behet nje dallim i qarte mdermjet shoqerive per shrbimet qe ofrohen duke prcaktuar numrin e yjeve qe do te kene hotelerite.

7. Kriteret ligjore te licensimit ne fushen e hotelerise

Ushtrimi i veprimtarise ne sektorin e hotelerise regullohet sipas ligjit Nr.9734 , date14.05.2007 Per Turizmin i ndryshuar, akteve nenligjore respektive, Strategjia Sektoriale e Turizmit 2007 2013 (Miratuar me VKM nr. 884 date 11.06.2008 Per miratimin e strategjise sektoriale te Turizmit), Rregullore Pr krkesat pr projektimin dhe ndrtimin e njsive akomoduese dhe restoranteve turistik, dhe VKM-se nr.1227, dat 3.9.2008 Pr miratimin e rregullores "Pr kriteret dhe procedurat pr zhvillimin e veprimtarive n fushn e turizmit ujor".

*Burimi i te dhenave eshte nga INSTAT, METE, MTKRS, AKT.

8. Baza ligjore fiskale

Ne trajtimin e aktiviteteve hoteliere, ku perfshihen edhe sherbimet turistike nuk ka asnje trajtim te vecante ne legjislacionin fiskal. Biznesi hotelier administrohet nga pushtete fiskale te ndare. Pushteti qendror per tatimet qendrore (tatimet indirekte dhe direkte) dhe pushteti lokal (taksat lokale, si Taksa e fjetjes ne hotel, taksa e pasurise, taksa e tabeles, taksa e pastrimit, tatim mbi te ardhuren personale per biznesin qe eshte ne dy segmentimet e para, deri ne 8 milion leke qarkullim)

Ligjet tatimore: per proedurat tatimore per TVSH, Tatimin mbi te ardhurat, Per akcizat Per kontributet e sigurimeve

Vendimet e Keshillit te Ministrave nr. 170 date 25.04.2002, nr.563 date 27.08.2004, nr. 1047 date 16.07.2008, nr.781 per pajisjen dhe perdorimin e kasave etj me ndryshimet perkatese.

9.

Dokumente ne zbatim te legjislacionit fiskal

Fusha e te ardhurave te biznesit hotelier jan: Akomodimi (vetem fjetja) Akomodimi (fjetja dhe mengjesi) Akomodimi (ushqim dhe fjetje) Mini Bar pijet dhe mezet qe gjenden ne dhome Restorant ose bare te veanta Lehtesirat e transportit, perfshire parkimin dhe sherbimet me taksi Sherbime Biznesi internet/e-mail/fax/telefon Ambjente te dhena me qera Komisionin mbi aktivitetet reklamuese Shkembime valutore

*Burimi i te dhenave eshte nga INSTAT, METE, MTKRS, AKT.

9.1.

Dokumentacioni i aktiviteteve hoteliere

Dokumentacioni qe mbahet nga bizneset hoteliere zbaton legjislacionin mbi kontabilitetin dhe pasqyrat financiare, i cili i referohet Standarteve Nderkombetare te Kontabilitetit dhe Standarteve Nderkombetare te Raportimit Financiar. Kontabiliteti i aktiviteteve regjistrohet nepermjet zyrave te sherbimit kontabel, apo nje financieri qe eshte i punesuar nga biznesi. Njeri nga te dy pregatit dhe depoziton formularet ne adrese te administrates tatimoe. Deklarimi i shitjes dhe blerjes behet ne menyre elektronike. Keto transaksione deklarohen me Formularet e Deklarimit dhe Pageses per cdo muaj elektronikisht. Aktiviteti hotelier paguan paradhenie tatim fitimi bazuar mbi formule ligjore llogaritje sipas te dhenave te 1-2 viteve paraardhes. Me dorezimin e deklarates vjetore te tatim fitimit behet edhe rakordimi i shumave te paguara paradhenie me detyrimin qe rezulton nga llogaritjet vjetore. Pervec tatimeve dhe taksave, nje tatimpagues hotelier paguan kontribute per sigurime shoqerore per punemarresit, te cileve u mban ne burim 80% te shumes dhe 20% paguhet nga punedhenesi. Cdo biznes qe ploteson kriteret e nje tejkalimi te pragut te qarkullimit vjetor, te numrit te punonjesve dhe aktiveve afatgjata materiale duhet te certifikoje llogarite dhe pasqyrat financiare nga nje ekspert kontabel. Administratat tatimore (qendrore dhe vendore) kane te drejten e kontrollit dhe verifikimit ne ambjentet e tatimpaguesit librat e tij kontabel dhe fiskale, per cdo rast qe rezulton me nje rrisk. Tatimpaguesi eshte pergjegjes per vetedeklarimet dhe llogarite qe mban.

*Burimi i te dhenave eshte nga INSTAT, METE, MTKRS, AKT.