3

Edukasyon sa
Pagpapakatao
Kagamitan ng Mag-aaral
Yunit 1




Kagawaran ng Edukasyon
Republika ng Pilipinas
Ang kagamitan sa pagtuturong ito ay magkatuwang na
inihanda at sinuri ng mga edukador mula sa mga publiko at
pribadong paaralan, kolehiyo, at / o unibersidad. Hinihikayat
namin ang mga guro at ibang nasa larangan ng edukasyon na
mag-email ng kanilang puna at mungkahi sa Kagawaran ng
Edukasyon sa action@deped.gov.ph.
Mahalaga sa amin ang inyong mga puna at mungkahi.


Edukasyon sa Pagpapakatao Ikatlong Baitang
Kagamitan ng Mag-aaral Yunit 1
Unang Edisyon, 2014

Paunawa hinggil sa karapatang-sipi: Isinasaad ng Seksiyon 176 ng Batas
Pambansa Bilang 8293: Hindi maaaring magkaroon ng karapatang sipi sa ano mang akda
ng Pamahalaan ng Pilipinas. Gayon pa man, kailangan muna ang pahintulot ng pamahalaan
o tanggapan kung saan ginawa ang isang akda upang magamit sa pagkakakitaan ang
nasabing akda. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay ang
patawan ng bayad na royalty bilang kondisyon.

Ang mga akda / materyales (mga kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng
produkto o brand names, tatak o trademarks, atbp.) na ginamit sa aklat na ito ay sa
nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsikapang mahanap at mahingi ang
pahintulot ng mga may karapatang-ari upang magamit ang mga akdang ito. Hindi inaangkin
ni kinakatawan ng mga tagapaglathala (publisher) at may-akda ang karapatang-aring iyon.

Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon

Kalihim: Br. Armin A. Luistro FSC
Pangalawang Kalihim: Dr. Dina S. Ocampo
Kawaksing Kalihim: Dr. Lorna D. Dino



Department of Education-Instructional Materials Council Secretariat
(DepEd-IMCS)

Office Address : 5
th
Floor Mabini Building, DepEd Complex,
Meralco Avenue. Pasig City,
Philippines 1600
Telefax : (02) 634-1054 or 634-1072
E-mail Address : imcsetd@yahoo.com
Mga Bumuo ng Kagamitan ng Mag-aaral

Consultants/Reviewers: Dr. Fe A. Hidalgo, Dr. Erico M. Habijan, Ms. Irene
C. De Robles

Content & Language Reviewers: Prof. Elanor O. Bayten, Dr. Corazon L.
Santos

Writers/Authors: Maria Carla M. Caraan, Rolan B. Catapang,
Rodel A. Castillo, Portia R. Soriano, Rubie D.
Sajise,Victoria V. Ambat, Violeta R. Roson, Rosa Anna A.
Canlas, Leah D. Bongat, Marilou D. Pandio, Irene de
Robles, Dr. Erico M. Habijan,

Illustrator: Randy G. Mendoza
Encoder: Gabriel Paolo C. Ramos
Proofreader: Joselita B. Gulapa
Focal Person: Marilou D. Pandio



Talaan ng Nilalaman
Yunit 1: Tungkulin Ko sa Aking Sarili at Pamilya
Aralin 1 Kaya Ko, Sasali Ako! ............................................. 2
Alamin Natin ............................................................................ 2
Isagawa Natin ......................................................................... 5
Isapuso Natin ........................................................................... 7
Isabuhay Natin ........................................................................ 8
Subukin Natin ........................................................................... 9
Aralin 2 Iniatang na Gawain, Kaya Kong Gawin ........... 10
Alamin Natin .......................................................................... 10
Isagawa Natin ....................................................................... 11
Isapuso Natin ......................................................................... 13
Isabuhay Natin ...................................................................... 14
Subukin Natin ......................................................................... 15
Aralin 3 Hawak Ko: Tatag ng Loob .................................. 16
Alamin Natin .......................................................................... 16
Isagawa Natin ....................................................................... 17
Isapuso Natin ......................................................................... 20
Isabuhay Natin ...................................................................... 22
Subukin Natin ......................................................................... 23
Aralin 4 Matatag Ako, Kaya Kong Gawin! ..................... 24
Alamin Natin .......................................................................... 24
Isagawa Natin ....................................................................... 25
Isapuso Natin ......................................................................... 27
Isabuhay Natin ...................................................................... 29
Subukin Natin ......................................................................... 29
Aralin 5 Malusog na Katawan, Damdamin
at Kaisipan: Pangalagaan ................................. 30
Alamin Natin .......................................................................... 31
Isagawa Natin ....................................................................... 32
Isapuso Natin ......................................................................... 32

Isabuhay Natin ...................................................................... 33
Subukin Natin ......................................................................... 34
Aralin 6 Sama-sama Kaligtasan, Panghawakan!....... 34
Alamin Natin .......................................................................... 34
Isagawa Natin ....................................................................... 36
Isapuso Natin ......................................................................... 38
Isabuhay Natin ...................................................................... 39
Subukin Natin ......................................................................... 40
Aralin 7 Panalo Ako! Sa Isip, Salita, at Gawa ................. 40
Alamin Natin .......................................................................... 41
Isagawa Natin ....................................................................... 42
Isapuso Natin ......................................................................... 43
Isabuhay Natin ...................................................................... 44
Subukin Natin ......................................................................... 44
Aralin 8 Pamilyang Nagkakaisa, Tahanang Masaya .... 45
Alamin Natin .......................................................................... 45
Isagawa Natin ....................................................................... 46
Isapuso Natin ......................................................................... 47
Isabuhay Natin ...................................................................... 48
Subukin Natin ......................................................................... 49
Aralin 9 Ako, Ang Simula! ................................................ 50
Alamin Natin .......................................................................... 50
Isagawa Natin ....................................................................... 51
Isapuso Natin ......................................................................... 53
Isabuhay Natin ...................................................................... 54
Subukin Natin ......................................................................... 55


1
Yunit I
Tungkulin Ko sa Aking Sarili at Pamilya


2
Aralin 1
Kaya Ko, Sasali Ako!

Ang bawat tao ay may natatanging kakayahan. Bilang batang
mag-aaral, unti-unti mong natututuhan at nalalaman ang mga
kakayahang ito. Mahalaga na ito ay iyong mapaunlad. Alamin
kung papaano mo ito gagawin.




Gawain 1
Pagmasdan ang mga batang nakaguhit sa bawat kahon.


Alamin Natin

3


Nais kong tularan ang batang_____________________
_________________________________________________sapagkat______
________________________________________.


Gawain 2
Ngayon naman ay tingnan mo ang mga batang nasa
larawan. Ipinakikita rito ang kanilang mga natatanging
kakayahan.






4




Bigyang-pansin ang kahong walang nakaguhit na bata
kundi ang isang tandang pananong (?). Ito ay para sa
kakayahan mong hindi mo nakita sa mga kahon. Suriin mo ang
iyong sarili. Isipin mo ang iyong natatanging kakayahan. Isulat o
iguhit ito sa iyong kuwaderno. Lagyan ito ng pamagat na Ito
Naman ang Aking Natatanging Kakayahan! o kung anong
pamagat ang gusto mo.




?
Ito Naman ang Aking Natatanging Kakayahan!


5
Sagutin ang sumusunod na tanong batay sa mga
kakayahang iyong inilista o iginuhit:
1. Sa mga itinala mong kakayahan, alin sa mga ito ang palagi
mong ginagawa?
2. Masaya ka ba kapag naipapakita mo ang kakayahang ito
sa ibang tao? Bakit?
3. Ano ang dapat mong gawin kapag medyo kinakabahan ka
pa sa pagpapakita ng iyong kakayahan?



Gawain 1

Ano-ano ang mga kaya kong gawin kahit na ako ay nag-
iisa? Isulat ang iyong sagot sa sagutang papel.


Mga kaya kong gawin:
1. ________________________________________________

2. ________________________________________________

3. ________________________________________________

4. ________________________________________________

5. ________________________________________________


Isagawa Natin

6
Gawain 2
Magplano kayo!
Alam na ninyo ang inyong mga kakayahan. Kaya na ninyo
ang magplano ng isang pagtatanghal o palabas para maipakita
ang inyong mga natatanging kakayahan.
Lahat ng mahuhusay sa pagguhit ay magsama-sama
upang mag-isip at gumawa ng mga likhang- sining na
maaaring maipaskil sa isang bahagi ng dingding o pader
ng silid-aralan.
Ang mahuhusay umawit, sumayaw, tumula, at umarte ay
magsama-sama upang magplano naman ng isang
natatanging palabas o pagtatanghal.
Magsama-sama naman sa isang grupo kung ang inyong
mga kakayahan ay hindi nabanggit sa dalawang
naunang pangkat. Umisip ng isang gawaing
makapagpapakita ng natatanging kakayahan para sa
isang palabas o pagtatanghal.

Gawain 3
Ang Araw ng Pagtatanghal
Ipakita ninyo ang inyong napagkasunduang palabas o
pagtatanghal at pagkatapos ay sagutin ang sumusunod na
tanong.
1. Ano ang masasabi ninyo tungkol sa mga iginuhit ng
inyong kamag-aral? Bigyan sila ng kaukulang pagsusuri.
2. Pansinin naman natin ang mga kumanta, tumula,
sumayaw, at nagdula-dulaan. Naipakita ba ng inyong
mga kamag-aral ang kanilang lakas ng loob sa
pagtatanghal? Patunayan.
3. Ano naman ang ipinakita ng ikatlong grupo? Suriin naman
ang kanilang pagpapakitang gilas.
4. Bakit kayo may lakas ng loob na ipakita ang inyong mga
natatanging kakayahan?

7


Punan ang kard sa ibaba. Gawin ito sa isang malinis na
papel.




Ako si ___________________________________.

Ako ay nasa____________________________________
(baitang)

ng _____________________________________________.
(paaralan)

Kaya kong____________________________________
_____________________________________
_____________________________________

Ibabahagi ko ang aking kakayahan sa tuwing
may __________________________________________
_______________________________________________
_______________________________________________


larawan
Isapuso Natin

8

Tandaan Natin
Lahat tayo ay may kani-kaniyang kakayahan. Ilan sa mga
ito ay ang kahusayan sa pag-awit, pag-arte, pagsasayaw,
pagtula, pagsulat, pagguhit, isport, at iba pa.
Ang kakayahan ng bawat tao ay isang biyaya mula sa
Diyos. Ito ay dapat nating gamitin at linangin sapagkat
nakapagbibigay ito sa atin ng sariling pagkakakilanlan.
Maraming sikat na tao ang nakilala dahil sa kanilang
kakayahan. Ilan sa mga halimbawa ay sina Liza Macuja bilang
sikat na mananayaw, Leah Salonga bilang sikat na mang-aawit,
Julian Felipe bilang sikat na kompositor, si Manny Pacquio bilang
sikat na boksingero, at si Presidente Corazon Aquino bilang sikat
sa kaniyang demokratikong pamumuno.
Mahalagang malaman mo ang iyong mga kakayahan
bilang isang bata. Ang mga ito ay dapat na patuloy na
nililinang o pinauunlad para higit na magkaroon ng tiwala sa
sarili. Kailangan natin itong gamitin hindi lamang para sa ating
sariling kapakanan kundi para din sa kapakanan at ikasisiya ng
ibang tao.
Palagi mong tandaan na ang anumang kakayahan na meron
ka ay dapat ipinapakita upang ito ay higit na malinang.




Pag-isipan mo ang tanong na ito.

Paano ko mapauunlad at magagamit ang aking angking
kakayahan?

Sumulat ng isang maikling talata hinggil sa bagay na ito o
gumuhit ng isang katumbas ng talata.
Isabuhay Natin

9


A. Lagyan ng tsek () ang bilang ng mga kakayahang na kaya
mo nang gawin at ekis () kung hindi mo pa ito kayang
gawin o hindi mo pa ito nagagawa. Isulat ang sagot sa
iyong papel.

1. Maglaro ng chess
2. Sumali sa paligsahan ng pagguhit
3. Tumula sa palatuntunan
4. Sumali sa field demonstration
5. Sumali sa panayam/interview
6. Sumali sa paligsahan sa pagtakbo
7. Umawit sa koro ng simbahan
8. Makilahok sa paggawa ng poster
9. Sumayaw nang nag-iisa sa palatuntunan
10. Makilahok sa isang scrabble competition
11. Makilahok sa isang takbuhan
12. Maglaro ng sipa
13. Maglaro ng tumbang preso
14. Paglalahad sa paggawa ng myural
15. Umarte sa isang pang-entabladong pagtatanghal

Kung wala ang iyong kakayahan sa mga nakasulat sa itaas,
isulat mo ito sa iyong kuwaderno.

Naipakita mo ang natatangi mong kakayahan. Binabati kita.
Isiping muli ang mga nagawa mo ukol sa kakayahang itinala at
naipakita. Isaalang-alang ang kayang-kaya mong magawa nang
nag-iisa. Patuloy mo itong paunlarin. Maaari mo itong ibahagi sa
kapuwa nang may tiwala sa sarili.

Sapagkat natapos mo nang may tiwala sa sarili ang araling
ito, maaari ka nang tumuloy sa susunod na leksyon.
Subukin Natin

10
Aralin 2
Iniatang na Gawain, Kaya Kong Gawin

Mayroong mga gawaing iniaatang sa bawat kasapi ng
tahanan maging sa batang tulad mo. Kabilang dito ang mga
aksyong dapat isagawa sa loob ng iyong paaralan.

Ang pagkukusa ay isang napakahalagang pag-uugali na
dapat mong isakatuparan.




1. Isipin mo ang mga gawain na isinasakatuparan sa inyong
tahanan.
2. Gagabayan ka sa pagbuo ng isang Talahanayan tungkol sa
mga gawaing nakaatang sa iyo.
3. Sa ipapaskil ng guro na isang talahanayan, kukuha ka ng
hugis sa kahon at iyong ididikit sa tapat ng tungkuling
iniatang sa iyo sa tahanan.

Mga Gawain Mga Ilalagay na Hugis
Naghuhugas ng pinggan
Nagpapakain ng alagang
hayop

Nagpupunas ng mga
kasangkapan

Nagliligpit ng hinigaan
Nagtatapon ng basura
Nagsasauli ng gamit sa angkop
na lalagyan

Alamin Natin

11
Sagutin ang tanong:
Ano ang nais ipakahulugan ng Talahanayan?




Gawain 1
Basahin ang tula.

Kusa Kong Gagawin

Sa aming tahanan may mga tungkulin
Na dapat gampanan kasaping butihin
Magaat mabigat kusa kong gagawin
Tiwala at husay ay pananatilihin.

Paglilinis ng bahay pati ng bakuran
Paghuhugas ng pinggan, pagdidilig ng halaman,
Pagpupunas ng alikabok, pagliligpit ng hinigaan
Kusang-loob na gagawin na may kasiyahan.

Sagutin ang mga tanong.
1. Ano ang mensahe ng binasa mong tula?
2. Ano ang naramdaman mo matapos mong basahin ang
tula?
3. Bukod sa mga nabanggit na gawain sa tula, ano-ano pang
mga gawain ang maaaring ibigay sa iyo?
4. Paano mo maipakikita na pinahahalagahan ang mga
gawaing ibinigay sa iyo?
5. Ipaliwanag ang iyong nararamdaman kapag ginagawa mo
ang mga gawaing ibinigay sa iyo.
Isagawa Natin

12
Gawain 2
Pangkatang Gawain Paggawa ng Poster

Ngayon ay ipakikita natin ang mga gawain natin sa
paaralan sa pamamagitan ng poster.

Ito ang mga panuntunan na dapat tandaan sa paggawa.
1. Gumawa nang maayos at tahimik. Iwasan ang pag-iingay.
2. Iwasan ang paglipat-lipat sa ibang pangkat.
3. Iwasan ang pag-aaksaya ng gamit.
4. Panatilihing malinis ang gawain.
5. Kapag tapos na ang gawain, iligpit ang mga kagamitan at
linisin ang lugar.

Aming Gawain sa Paaralan

Mga kailangang kagamitan:

Manila paper/cartolina gunting pambura
lumang magasin pangkulay

Pamamaraan:
1. Pag-usapan ang mga tungkuling isasaad sa
poster at kung paano ito isasagawa.
2. Paghanap ng larawan sa lumang magasin na
nagsasaad ng gawain sa paaralan.
3. Pagdikit ng ginupit o iginuhit na larawan
4. Pagpaskil ng natapos na poster.

Suriin ang mga poster na ipinaskil.
1. Isa-isahin ang mga tungkuling makikita sa poster.
2. Ano ang isinasaad ng mga poster?
3. Ano ang iyong mga nararamdaman habang ginagawa ang
mga ibinigay sa inyong gawain mula sa inyong pamilya? Sa
inyong paaralan? Ipaliwanag.

13
4. Dapat bang magkaroon ng tungkulin ang tulad ninyong
mga bata sa inyong sarili? tahanan? sa paaralan?
Pangatwiranan.




Gumawa ng isang pangako tungkol sa gawaing ibinigay sa
iyo na nagpapakita ng tamang pagganap sa tungkulin.



Tandaan Natin
Ang pagiging kasapi ng pamilya, paaralan,
simbahan, o anumang organisasyon ay hindi gawang
biro sapagkat ito ay nangangailangan ng kaukulang
responsibilidad at pananagutan.
Bilang isang kasapi, may mga gawaing
naiaatang sa iyo na dapat gawin at pahalagahan.
Dapat mong isapuso ang mga gawaing ibinigay sa
iyo tulad ng paglilinis, paghuhugas ng pinggan,
pagdidilig ng halaman, pagwawalis, at iba pa.
Gawin mo ito nang kusang-loob at walang hinihintay
na kapalit.
Ang Aking Pangako
Ako, si _______________ ay nangangakong
______________________________________________
______________________________________________
________________________________________.

____________
Lagda

Isapuso Natin

14
Ang mga naiatang na gawain sa iyo bilang
kasapi ng pamilya, paaralan, o anumang samahan
ay nagpapakita ng malaking tiwala sa iyong
kakayahan kung kaya ay dapat mo itong ipagmalaki
kanino man.




Gawain 1
Magpakita ng dula-dulaan ayon sa hinihingi sa bawat
pangkat.
Pangkat 1 Pagpapakita ng pagpapahalaga sa mgag gawain
sa tahanan: paglilinis, paghuhugas ng pinggan,
pagliligpit ng pinagbihisan, pag-iigib, pagbili ng
kakailanganin sa pagluluto ng Nanay o Tatay, at iba
pa na inyong maiisip.
Pangkat 2 Pagpapakita ng pagpapahalaga ng mga gawain sa
paaralan: pagtatama ng papel, paglilista ng
maingay sa klase, paglilinis sa silid-paaralan,
pagbubura ng sulat sa pisara, pagtitinda sa kantina
sa oras ng rises, at iba pang maiisip ninyong gawin.

Pagkatapos ng palabas sagutin ang mga tanong:
Ano ang ipinahihiwatig ng bawat dula-dulaan?
Aling pangkat ang mas nagustuhan ninyo? Bakit?
Isabuhay Natin

15


Gumawa ng isang talaarawan sa iyong kuwaderno tulad ng
nasa ibaba. Hayaan ang isang kamag-aral na nakakita ng iyong
kilos na may pagkukusa ang siyang magtala ng iyong ginawa.
Punan ang talaarawan para sa isang linggo at ipasa.


Subukin Natin

16
Aralin 3
Hawak Ko: Tatag ng Loob

Sa isang batang katulad mo, katatagan ng loob ay dapat
na tangan mo!

Bilang bata, ano-anong mga damdamin at palatandaan
ang makapagpapakita ng katatagan ng iyong loob? Pag-aralan
ang mga gawain sa araling ito upang mas maging matatag ang
iyong kalooban.




Pag-aralan mo ang sumusunod na larawan. Pumili ng isa na
maaari mong tularan. Ano kayang damdamin ang maaaring
nararamdam ng mga batang tulad mo sa sandaling ito ay iyong
ginagawa sa harapan ng maraming tao?







A

B
Alamin Natin

17



Isulat sa metacard ang iyong sagot. Pagkatapos, ipaskil ito
sa tapat ng pinalaking larawan na idinikit naman sa pisara ng
inyong guro. Ihanda ang sarili para ipaliwanag kung bakit ito ang
mga napili mong kasagutan.




Gawain 1
Suriin at sagutin mo ang sumusunod na sitwasyon gamit ang
mga pananda. Gawin ito sa inyong papel.
P- Palaging ginagawa
M- Madalas ginagawa
B- Bihirang ginagawa
H- Hindi ginagawa

1. Tinatanggap ko ang aking pagkatalo nang nakangiti.
2. Sumasali ako sa mga palatuntunan at paligsahan kahit na
kung minsan ako ay natatalo.
3. Umiiwas ako sa pakikipag-away.
4. Mahinahon ako sa pakikipag-usap sa nakasamaan ko ng
loob.

C

D
Isagawa Natin

18
5. Magsasabi ako ng totoo kahit ako ay mapagagalitan.
6. Humihingi ako ng patawad sa mga nagawa kong
kasalanan.
7. Pinipigilan ko ang aking sarili sa pagsunod sa di-mabuting
udyok ng iba.
8. Tinatanggap ko ang mga puna ng aking mga kaibigan
nang maluwag sa aking puso.
9. Tinatanggap ko kung pinagagalitan ako ng mga
nakatatanda.
10. Masigasig ako sa aking mga ginagawa para mapaunlad
ang aking kakayahan.

Markahan mo ang iyong sarili. Gamitin ang katumbas na
marka at pagsama-samahin ang mga ito.

P-5; M-3; B-2; H-0

Ibigay sa guro ang iyong papel, upang ito ay mabigyan ng
kahulugan.

Ang natapos na gawain ay isa lamang pagtuklas sa iyong
taglay na katatagan ng loob. Maaari ka nang tumuloy sa
susunod na gawain.


Gawain 2

Pangkatang Gawain

Pumili ng lider at tagasulat sa inyong pangkat.

Pag-aralan ninyo ang komik- istrip at talakayin ang mga
pangyayari. Pagkatapos sagutin ninyo ang sumusunod na
katanungan. Pumili ng isang miyembro na maglalahad ng mga
kasagutan ng inyong pangkat.


19
Isang tagpo sa paaralan ang nagaganap hinggil sa pag-
uusap nina Tom at Juan tungkol sa kanilang kamag-aral na si
Allan. Suriin ang kanilang palitan ng mga salita.



Sagutin ang sumusunod na tanong batay sa komik-istrip na
inyong binasa.
1. Ano ang paksa ng pag-uusap nina Tom at Juan?
2. Bakit nila pinag-uusapan si Allan?
3. Tama ba ang ginawa ni Allan sa kanila? Bakit?
4. Ano kaya ang pakiramdam nina Tom at Juan ukol sa
sitwasyon?
5. Sino sa kanila ang may matatag na kalooban? Bakit?
6. Kung kayo ang nasa kalagayan nina Tom at Juan, ano ang
inyong gagawin? Bakit?
7. Masasabi mo bang ang pagtitimpi ay palatandaan ng
katatagan ng loob?


20


Ano ang mga natutuhan natin sa komik-istrip? Sino-sino sa
mga bata ang may matatag na kalooban?

Gawain 1
Pag-usapan sa inyong grupo ang sagot sa mga tanong.
Isipin ninyo ang mga damdaming may kaugnayan sa pagiging
matatag ang loob. Isulat ito sa loob ng bilog. Gawin ito sa inyong
kuwaderno. Pumili ng mag-uulat sa inyong grupo para ibahagi sa
klase.




Gawain 2
Ngayon, gagawa kang mag-isa ng isang graphic organizer
sa iyong sagutang papel. Gamiting gabay ang kalagayan sa
ibaba.

Kalagayan
Magkakaroon ng paligsahan sa pagbigkas
ng tula. Napili kang kinatawan ng iyong paaralan.
Ano-ano ang mga aksyon para maipakita mo na
matatag ang iyong kalooban?
Katatagan
ng
Loob
Isapuso Natin

21
Ilagay ang mga kasagutan sa graphic organizer sa inyong
kuwaderno.



***Maaari mong dagdagan ang kahon.


Tandaan Natin

May mga palatandaang nagpapakita ng pagiging
matatag ang loob. Ilan sa mga ito ang pagkakaroon ng
lakas at tapang ng loob na harapin ang isang mabigat na
problema, tibay ng loob kapag naatasan na ipakita ang
anumang kakayahan, pag-iisip o pagninilay bago
gumawa ng aksyon, at pagkakaroon ng kontrol o
pagtitimpi sa kapwa.

Bilang mag-aaral, makabubuting pagtuunan mo ng
pansin ang mga gawain na magpapatatag sa iyong
kalooban upang patuloy kang makagawa ng mga
makabuluhang aksyon. Palaging isaisip na ang katatagan
ng loob ay isang uri ng pagpapahalaga na
kinakailangang isabuhay ng bawat tao. Isa sa mga tatak
nito ang pagiging positibo sa lahat ng pagkakataon na
kahit na mahirap gawin ay makakaya pa rin. Maaari
namang humingi ng tulong sa iba kung kinakailangan.
Mga Damdamin na Nagpapamalas ng Katatagan ng Loob

22


Sa iyong palagay, taglay mo ba ang katatagan ng
kalooban?

Basahin ang kalagayan at isulat ang sagot sa sagutang
papel.


Kalagayan: Habang naglilinis sa silid-aralan ay
nasagi ni Rio ang paso ng halaman at
ito ay nabasag. Hinintay niya ang
kanilang guro at sinabi niya ang
nangyari.



1. Ano-ano kaya ang kanyang mga naramdaman bago at
pagkatapos niyang magsabi sa guro ng totoong
pangyayari?
2. Paano naipakita ni Rio na matatag ang kaniyang kalooban?
Isabuhay Natin

23


Sagutin ang sumusunod na katanungan.

Ano-ano ang mga damdaming ipinamamalas ng isang
batang may matatag na kalooban? Isulat sa loob ng lobo sa
sagutang papel ang iyong sagot.


Subukin Natin

24
Aralin 4
Matatag Ako, Kaya Kong Gawin!

Ang katatagan ng loob ng isang batang tulad mo ay
maaaring ipakita sa ibat ibang pagkakataon. Ngunit paano mo
naman tinatanggap ang puna ng ibang tao sa mga
pagkakamali mo o hindi magandang kilos, gawa, at gawi?
Sasama ba ang loob mo o itatama mo ang mga ito?




Gawain 1

Basahin ang mga pangungusap. Isipin kung alin sa sumusunod
ang nangangailangan ng iyong katatagan. Isulat sa papel ang
iyong kasagutan.
1. Hinahamon ka ng away ng iyong kamag-aral.
2. Magpapabakuna ka laban sa isang epidemya o sakit.
3. Magwawalis ka ng bakuran.
4. Sasagot ka sa mahirap na tanong ng guro.
5. Mag-aalaga ka ng halaman.
6. Sasawayin mo ang mga maling ginagawa ng iba.
7. Maglalaro ka sa labas ng bahay kahit umuulan.
8. Matutulog ka nang mag-isa kung gabi kahit wala kang
katabi.
9. Makikipag-usap ka sa punong-guro tungkol sa paglahok sa
isang patimpalak sa labas ng paaralan.
10. Makikipaglaro ka sa iyong mga kababata.
Alamin Natin

25


Gawain 1
Basahin ang diyalogo.
Nagbago Dahil sa Tamang Puna
Oras ng rises, pinalabas na ng kanilang guro ang
mga mag-aaral sa ikatlong baitang pangkat Rosas.
Nakapila ang klase subalit si James at Robert ay hindi
pumila. Nag-uunahan silang tumakbo sa labas.
James: Dalian mo Robert! Mauunahan tayo ng iba
sa pilahan sa kantina!
Robert: Sige, sabay tayo! Baka tayo maubusan.
(At nag-uunahan silang tumakbo sa kantina.)
Robert: Ano ba ang bibilhin mo?
James: Ang gusto ko ay pansit at sago. Ikaw?
Robert: Banana cue at juice.
(Hindi nila napansin si Gng. Gonzales kaya nabunggo
nila ito. Agad silang pinigil ni Gng. Gonzales.)
Gng.
Gonzales:
Mga bata, tigil muna kayo. Hindi ba ninyo
nabasa ang nakasulat na paalaala na
nakapaskil sa pader?
Bawal tumakbo sa pasilyo ng mga gusali.
Baka kayo madulas at maaksidente.
Dapat ninyo itong sundin para maiwasan
ang anumang aksidente at makasakit ng
ibang tao.
James at
Robert:
(Hiyang-
hiya)
Sori po, Maam. Nagmamadali lang po
kami. Hinding-hindi na po kami uulit.
Simula noon ay lagi nang pumipila ang dalawa
kapag lumalabas ng silid-aralan kasama ng kanilang
kamag-aral. At lahat ng tuntunin sa paaralan ay kanila
nang sinusunod.
Isagawa Natin

26
Sagutin ang mga tanong.
1. Sino ang pumuna sa maling gawi nina Robert at James?
2. Anong mga katangian ang ipinakita ng dalawang bata na
magpapatunay na matatag ang kanilang kalooban lalo na
nang kausapin sila ng guro?
3. Patunayan na ang puna na ibinigay ng guro sa dalawang
bata ay naging epektibo.
4. Bakit mahalaga ang pagtatama sa mga mali mong asal at
gawi?
5. Kung ikaw ang isa sa mga mag -aaral, ano ang iyong
mararamdaman kapag itinatama ka ng iyong guro?
Ipaliwanag.


Gawain 2
Bumuo ng pangkat na may anim hanggang walong kasapi.
Pumili kayo ng lider. Pag-aralan at talakayin ang kalagayan.

May proyekto tungkol sa paggawa ng accessory gaya ng
kuwintas o pulseras ang mga bata. Gagamitin sa proyekto ang
mga kagamitang makikita sa kanilang pamayanan. Kabilang dito
ang kabibe, mga buto ng prutas, o gulay. Nakasubaybay sa
kanila si Gng. Magbuhat. Nagbibigay siya ng puna at mga
mungkahi. Sinunod ng mga bata ang mga sinabi ng kanilang


27
guro. Kahit na ito ay mahirap gawin, hindi sila nagpakita ng sama
ng loob o pagtatampo sa kanilang guro, dahil alam nila na ito ay
tama. Alam din nila na ito ay para sa ikagaganda ng kanilang
proyekto. Pagkaalis ng guro, patuloy nilang sinunod ang habilin.
Natapos ang proyekto at nakakuha sila ng mataas na marka.

Sagutin ang mga tanong.
1. Anong proyekto ang pinagagawa ni Gng. Magbuhat?
2. Bakit pinahahalagahan ng mga bata ang mga puna at
mungkahi ng kanilang guro?
3. Sa iyong palagay, ang pagtanggap ba sa mga puna at
pagsunod sa mga mungkahi ng mga nakatatanda tulad ng
guro ay nagpapamalas ng katatagan ng loob? Ipaliwanag.




Basahin ninyo ang kalagayan. Magkaroon ng masusing
talakayan tungkol dito at pag-usapan ang nararapat gawin.

Kalagayan: Dumating ang mga kamag-aral ni Ana sa
bahay. Inilabas niya ang kahon ng laruan at naglaro sila.
Matapos maglaro ay umuwi na sila.







Isapuso Natin

28
Naiwang nakakalat ang mga laruan, at si Ana naman ay
nanood ng palabas sa telebisyon. Dumating ang kaniyang kuya
at pinagsabihan si Ana. Ipinaliwanag ng kaniyang kuya ang
kaniyang dapat gawin kung sakaling tapos na ang kanilang
paglalaro.
Sagutin ang sumusunod na tanong:
1. Bakit pinagsabihan ni Kuya si Ana?
2. Tama bang iwanan ni Ana at ng mga kalaro niya na
nakakalat ang mga laruan? Bakit?
3. Ano ang dapat ginawa ni Ana bago nanood ng telebisyon?

Tandaan Natin
Nasusubok ang katatagan ng ating loob sa
pamamagitan ng:
pagtanggap sa puna ng ibang tao at
pagtatama sa mga hindi magandang kilos,
gawa, at gawi bilang tao
pagtatama sa mga maling nagawa at
pagsasakatuparan ng mga pagbabago mula sa
mga mungkahi upang lalo pa itong mapaganda
at mapabuti.

Isa sa kasabihan ng mga nakatatanda ay ito: ang
pinakamagandang silid sa mundong ito ay ang silid ng
pagbabago at pag-unlad. Ang katatagan ng ating
loob ay maipakikita ng isang tao sa pamamagitan ng
payapang pagtanggap ng mga puna at puri sa ating
buhay. Ang taong marunong tumanggap ng papuri ay
dapat na marunong ding tumanggap ng puna para
makamtan ang tunay na pagbabago.

29


Kaya mo na bang tanggapin ang puna ng ibang tao sa
maling kilos, gawa, o gawi na iyong ipinapakita? Kumuha ka ng
iyong kapareha at pag-usapan ang sumusunod na kalagayan.
Maaaring iguhit o isulat ang inyong gagawin kung paano
tatanggapin ang ibat ibang puna. Gawin ito sa inyong
kuwaderno.
1. Pinagsabihan ka ng iyong kaibigan dahil palagi mong
kinukuha ang kanyang lapis nang hindi ka nagpapaalam.
2. Sinabihan ka ng guro mo na magbasa ka palagi
pagkatapos ng klase.
3. Pinagsabihan ka ng ate mo na dapat magpakita ng
paggalang habang nakikipag-usap sa mga nakatatanda.
4. Kinausap ka ng iyong guro at sinabihan na dapat palaging
maligo bago pumasok sa paaralan.
5. Pinaalalahanan ka ng iyong Nanay dahil palagi mong
inaaksaya ang tubig na iniigib ng iyong Kuya.




Sipiin sa inyong papel. Lagyan ng tsek () ang hanay ng
iyong sagot. Gawin ito sa sagutang papel.
Ginagawa mo ba ang mga
ito?
Palagi Bihira Hindi
1. Tinatanggap nang
maluwag sa loob ang puna
ng ibang tao sa iyong mga
natapos na Gawain.

Isabuhay Natin
Subukin Natin

30
Ginagawa mo ba ang mga
ito?
Palagi Bihira Hindi
2. Tinatanggap nang
maluwag sa loob ang puna
sa iyong naging gawi.

3. Nagkakaroon nang
pagbabago sa gawa at
gawi dahil sa puna.

4. Binabago ang isang gawain
kapag napagsabihang
hindi ito nakasusunod sa
pamantayan.

5. Naghahangad na higit na
mapabuti ang anumang
gawa o gawi


Magaling mong naisagawa ang katatapos na aralin.
Tingnan mo naman ang susunod na aralin upang lalo pang
mapatibay ang iyong kaalaman at pagpapahalaga.

Sapagkat mahusay mong naisakatuparan ang araling ito,
subukin mo nang alamin at sagutin ang susunod na aralin.


Aralin 5
Malusog Na Katawan, Damdamin, at Kaisipan:
Pangalagaan

Mahalaga ang kalusugan sa bawat isa sa atin. Matatamo
ito kung maisasagawa ang ibat ibang wastong kilos at gawi
upang mapanatili ang malusog at ligtas na pangangatawan
mula sa anumang karamdaman.

31


May kasabihan tayo na Ang Kalusugan ay Kayamanan.
Naniniwala ka ba rito? Naalala mo pa ba ang ibat ibang
paraan na iyong ginawa para mapanatili ang iyong kalusugan?

Awitin ang likhang-awit sa himig ng Sitsiritsit Alibangbang.
Pagkatapos ay basahin naman ito ng pa-rap.

Mga batang katulad ko
Kalusugay ingatan nyo
Kaligtasan ng isip ko
Wastong gawi ang alay ko.
Masustansiyang pagkain
Ehersisyoy dapat gawin
Mapagpasensiyang damdamin
Ang hinahon ay kakamtin

Sagutin ang tanong sa inyong kuwaderno.
1. Tungkol saan ang awit?
2. Ayon sa awit, ano-anong mga wastong kilos at gawi ang
nabanggit tungkol sa pangangalaga ng kalusugan at
kaligtasan ng katawan sa anumang karamdaman?
3. Ipaliwanag kung bakit ang pagiging mapagpasensiya at
pagiging mahinahon ay may kinalaman din sa
pagpapanatili ng ating kalusugan.
4. May mga gawi ka ba na hindi nabanggit sa awit/rap?
Talakayin ang mga ito sa klase.
Alamin Natin

32


Gawain 1
Bumuo ng limang pangkat sa klase. Pumili ng inyong lider na
magkukunwaring isang sikat na host. (Halimbawa si Mike
Enriquez at Karen Davila o iba pa). Ang mga natitirang kasapi ng
pangkat ay uupo sa harapan at iinterbyuhin ng inyong napiling
host tungkol sa inyong mga gawi sa pangangalaga ng kalusugan
at kaligtasan ng katawan mula sa karamdaman. Pagkatapos ng
panayam, ang bawat host ay mag-uulat sa klase tungkol sa buod
ng napag-usapan.




Gumawa ka ng isang pangako sa loob ng isang malaking
puso tungkol sa pangangalaga ng iyong kalusugan at kaligtasan
ng katawan. Pagkatapos mo itong gawin, makipagpalitan ka sa
iyong mga kaklase at papirmahin mo sila sa loob ng puso tanda
ng pagiging saksi nila sa komitment na iyong isinulat.










Isagawa Natin
Isapuso Natin


Ako si ______ ay nangangakong
________________________________
_________________________.



33


May kilala ka bang tao o grupo na palagiang tumutulong sa
mga may sakit? Sa iyong palagay, bakit nila ito ginagawa?

Sumulat ka sa tao o grupong ito ng Liham Pasasalamat
hinggil sa kanilang mga ginagawang pagtulong.

Tandaan Natin
Ayon sa Kagawaran ng Kalusugan, ang
kasabihang Ang kalusugan ay Kayamanan ay isang
makatotohanang kaisipan na dapat paniwalaan.
Ang isang batang malusog ay madaling
makagawa ng mga proyekto o gawain na may
kahusayan. Ang paraan ng kaniyang pag-iisip ay
kahanga-hanga sapagkat nasasalamin sa kaniya ang
katalinuhan. Masasabi ring malusog ang isang bata kung
naipakikita niya nang wasto ang kaniyang emosyon o
damdamin.
Ang katawan ay maaaring maging ligtas mula sa
karamdaman kung nakagagawa ng mga wastong kilos
at gawi tulad ng pagpapanatiling malinis ng katawan,
tamang bilang at oras ng pagtulog, tamang pag-
eehersisyo, pagkakaroon ng positibong pagkilala sa sarili,
pagiging masayahin, at pagkain ng tama at
masusustansiyang pagkain sa tamang oras.
Isabuhay Natin

34


Isulat mo sa loob ng bawat lobo
ang natutuhang mga gawi sa
pangangalaga ng iyong kalusugang
pisikal, mental, emosyonal. Gawin mo
ito sa isang malinis na papel.

Binabati kita! Maaari ka nang
magpatuloy sa susunod na aralin.





Aralin 6
Sama-sama Kaligtasan, Panghawakan!

Natutuhan mo sa nakaraang aralin ang mga wastong kilos
at gawi upang mapangalagaan ang iyong kalusugan at
kaligtasan ng katawan sa anumang karamdaman. Sino-sino ang
ibig mong bahaginan at hikayatin upang hawak-kamay kayong
magtulungan tungo sa maayos na kalusugan at
pangangatawan?




Gawain 1
Awitin ang liriko sa ibaba sa himig ng Hawak-Kamay.
Subukin Natin

Alamin Natin

35
Hawak-Kamay
Para sa ating kalusugan
At olrayt na kaligtasan,
Hawak-kamay,
Halinat sumama
Sa paglalakbay.

Sagutin sa isang papel.
1. Ano ang pagkaunawa mo sa awit?
2. Sino-sino ang ibig mong hikayatin upang matamo ang
mabuting kalusugan at kaligtasan ng katawan?

Gawain 2
Masdan mo ang larawan sa loob ng kahon. Ipagpalagay
mo na ikaw ay nasa gitna. Isulat mo sa ibabaw ng larawan ang
pangalan ng mga taong nais mong hikayatin para matamo ang
maayos na kalusugan at kaligtasan ng katawan.



36
Sagutin ang mga tanong:
1. Sino-sino ang mga taong nais mong isama tungo sa
pagtamo ng maayos na kalusugan?
2. Bakit mo sila hinihikayat? Ano-ano ang iyong mga dahilan?
3. Paano ka manghihikayat? Itala ang mga paraang naiisip
mo.




Narito ang isang tseklis. Ibigay mo ito at pasagutan sa
mga napili mong hikayatin upang malaman mo kung gaano
nila kadalas ginagawa ang mga gawain. Lagyan ito ng
kaukulang tsek ().

Mga Gawain Madalas Bihira Hindi
1. Kumakain nang sapat
sa tamang oras

2. Nakikilahok sa mga laro

3. Nakikilahok sa mga
sayaw

4. Kumakain ng mga
gulay at prutas

5. Umiinom ng tubig na
hindi kukulangin sa
walong baso sa bawat
araw

6. Nag-iingat sa
paglalakad at
pagtawid sa daan

7. Inililigpit ang mga
kagamitang maaring
makadisgrasya

Isagawa Natin

37
Mga Gawain Madalas Bihira Hindi
8. Nakikisalamuha sa mga
kaibigang may
mabubuting gawi at
katangian

9. Iniiwasang magpuyat

10. Nagdarasal bilang
pasasalamat sa mga
biyayang tinatanggap



Gawin ang sumusunod:
1. Itala mo at kunin ang bahagi ng bawat sagot sa tseklis.
2. Ano ang iyong gagawin sa mga sumagot nang bihira at
hindi? Isulat ang inyong mga mungkahi sa inyong
kuwaderno.


1. ______________________________________________
2. ______________________________________________
3. ______________________________________________


3. Pag-usapan ang mga iminungkahi at papirmahin sila sa
kuwaderno bilang patunay ng pagsang-ayon.
4. Magkaroon ng pag-uulat hinggil sa napagkasunduang
mungkahi. Iulat ito sa harapan ng klase.

38


May ideya ka ba kung ano ang networking?

Halika! Magnetworking tayo!

1. Bumuo ng limang pangkat. Mula sa mga sagot na bihira at
hindi, gumawa ng isang programa sa pamamagitan ng
networking.
2. Pumili ng lider sa bawat pangkat. Kausapin ang mga kasapi
upang makahikayat ng ibang miyembro hanggang sa
lumawak ang adhikain upang mapangalagaan ang
kalusugan at kaligtasan ng bawat tao laban sa sakit o
anumang karamdaman.
(Halimbawa: Oplan Walong Basong Tubig Bawat Araw)
3. Pag-usapan ninyo kung kailan kayo magkikita- kita upang
maiulat ang listahan ng mga taong kanilang nahikayat at
kung anong estratehiya ang ginawa nila para makahikayat
ng iba.



Tandaan Natin
Ang kaalaman sa mga wastong gawi sa
pagkakamit ng wastong kalusugan at kaligtasan mula
sa anumang karamdaman ay dapat ibahagi sa iba.
Isa sa mga magagawa ng mga batang katulad
mo ay ang sumali sa mga gawaing pambarangay o
Mungkahi:
Sa pagpupulong, maari kayong mag-
anyaya ng mga resource speaker na
magsasalita tungkol sa kahalagahan ng
adhikaing inyong pinagkasunduan.

Isapuso Natin

39
pampamayanan. Gawin mong advocacy ang
pagpapanatili ng kalinisan sa inyong kapaligiran
upang maging ligtas ang tao sa anumang sakit na
dala ng hayop, maruming tubig at hangin. Maaari na
sa inyong kapitbahayan ay magsama-sama kayong
magkakalaro upang maglinis ng inyong kanal o estero
sa araw na walang pasok. Ang simpleng gawaing ito
ay makatutulong para mapanatili ang kalinisan sa
inyong lugar at maligtas sa anumang sakit na dulot ng
maruming pamayanan.
Nilalayon ng Kagawaran ng Edukasyon at ng
Kagawaran ng Kalusugan na ang bawat mag-aaral ay
maging bahagi ng pagpapalawak ng kaalaman
tungkol sa kalinisan at kalusugan.
Sa Brigada Eskwela na ginagawa taon-taon,
makikita na ang dalawang ahensiya ay nagtutulungan
upang maging malinis at kaaya-aya ang bawat silid sa
paaralan para sa madali at epektibong pagkatuto ng
mga mag-aaral.




Magpaskil ng isang manila paper sa wall ng paaralan na
may islogan na Kampanya Kalusugan at Kaligtasan, Halina
Sali Na! Kung nais ninyong sumama, isulat ang inyong pangalan
at pirma.

Ang lahat ng susuporta sa kampanya ay pipirma at
maglalagay ng maikling pahayag, pangungusap o komitment.
Tatawagin mo silang mga tagapagtaguyod ng mabuting
kalusugan at kaligtasan.
Isabuhay Natin

40
Sa tulong ng inyong punong-guro, mga guro, at mag-aaral
sa inyong paaralan, magkakaroon kayo ng isang pagpupulong
kung saan ay pag-uusapan ninyo ang gagawing proyekto para
sa kalusugan at kaligtasan sa inyong paaralan o pamayanan.




Umisip o tumukoy ng mga taong ang advocacy ay tungkol
sa kalusugan at kaligtasan ng katawan.

Sino siya? Isulat ang pangalan sa
frame. Maaari mo ring idikit ang larawan
niya sa frame kung mayroon ka. Lagyan
mo ng isang maikling paliwanag kung
paano mo siya naging inspirasyon.
Ipakita/iulat mo ito sa inyong klase.

Kahanga-hanga ang iyong ginawa! Binabati kita sa araling
iyong natapos. Ngayon, maaari ka nang tumungo sa susunod na
aralin.


Aralin 7
Panalo Ako! Sa Isip, Salita, at Gawa

Kumusta na ang iyong kalusugan kaibigan?

Alam ko, ito ay ayos na ayos! Sa iyong mga natutuhan
tungkol sa wastong kalusugan, maglakbay ka at tuklasin ang
magagandang ibubunga sa pagkakaroon at pagpapatuloy ng
magandang gawi tungo sa pangangalaga ng iyong sariling
kalusugan.
Subukin Natin

41


Suriin at pag-aralan ang mga larawan. May paligsahan ng
A-1 Child sa paaralan.



Sagutin ang mga tanong sa iyong kuwaderno.
1. Kung ikaw ang hurado, sino sa kanila ang pipiliin mong
sumali sa paligsahan?
2. Bakit siya ang pinili mo?
3. Kung ikaw naman ang mapipiling kandidato sa A-1 Child,
ano ang iyong mararamdaman? Bakit?
4. Ano-ano ang magagandang ibinubunga ng may
palagiang pangangalaga sa sariling kalusugan at
kaligtasan? Isa-isahin.

A

B
Alamin Natin

42


Gawain 1
Isagawa ang gawaing ibinigay sa inyong pangkat.
1. Kung kayo ay may angkop na gawi sa pangangalaga ng
inyong kalusugan at kaligtasan. Isagawa ito sa
pamamagitan ng:

Jingle para sa Unang Pangkat
Rap para sa Ikalawang Pangkat
Pantomime para sa Ikatlong Pangkat
Komiks-Iskrip para sa Ika-apat na Pangkat

2. Pagkatapos ng pagtatanghal, magbigay kayo ng mga
reaksiyon sa mga palabas na nakita.


Gawain 2
Word Search
Bilugan ang mga salitang nagpapahayag ng mabuting
resulta sa pagkakaroon ng maayos na kalusugan. Isulat ang sagot
sa inyong kuwaderno.

L M A L U S O G M
I C D F G L I S A
S M A L I K S I S
T L L I G T A S A
O S B O L A M L Y
G M A S I G L A A
Isagawa Natin

43
Sagutin ang sumusunod na tanong:
1. Ano-anong salita ang nabuo mo? Isulat sa kuwaderno.
2. Makikita ba sa iyong katauhan ang mga salitang nabuo
mo?
3. Magbigay ng mga kayang gawin kapag ang isang bata ay
malusog.




Ang inyong paaralan ay nagplano ng Fun Run.
Ang lahat ay inaanyayahang lumahok sa nasabing gawain.
Papaano mo ipakikita ang iyong pakikiisa sa nasabing gawain?
Magtala ng isa hanggang limang paraan paraan.

Tandaan Natin
Ang patuloy na pangangalaga sa sariling
kalusugan at kaligtasan ay makabubuti sa ating
katawan. Makabubuti rin ito sa ating aspektong
pandamdamin o emosyon.
Isa sa mga pangyayaring nagaganap sa
kasalukuyan para sa gawaing pangkalusugan ay ang
pagkakaroon ng Fun Run. Marami na sa ating bansa ang
gumagawa nito: sa Pamahalaang Lokal, sa Barangay, sa
Sangguniang Lokal, sa mga Samahang Pangkabataan at
kung ano-ano pa. Ang paglahok sa mga ganitong
gawain ay pagpapakita ng pakikiisa sa pamayanan at
higit sa lahat ang pagbibigay pansin sa pagpapanatili ng
sariling kalusugan at mabuting pangangatawan.
Isapuso Natin

44


Time Out! Bumuo ng apat na pangkat sa klase at umisip ng
isang commercial o patalastas na may kaugnayan sa kalusugan.
Ipakita ito sa klase. Pagkatapos ng bawat palabas, talakayin ang
mga natututuhan sa palabas. Tukuyin kung ito ay nagustuhan o
hindi at ipaliwanag ang mga kadahilanan.




Fish Bowl Game
Pumili ka ng isang isda sa bowl. Basahin mo ang nakasulat sa
isdang ito. Sagutin at ipaliwanag kung bakit nakatutulong sa
kalusugan ng isang tao ang mga katagang nakasulat sa isdang
nakuha mo.

Isabuhay Natin
Subukin Natin

45
Mahusay mong nagawa ang araling ito. Kudos! Ngayon ay
maaari ka nang tumuloy sa susunod na aralin.


Aralin 8
Pamilyang Nagkakaisa, Tahanang Masaya

Napakaganda ng tahanang masaya lalo na kung
nagkakaisa at nagkakasundo ang bawat kasapi ng pamilya.




Basahin mo ang tula.

Tuloy Po Kayo

Halina, tuloy po kayo
Sa aming tahanan
Kahit na simple lang
Ay maayos naman!

Si Nanay, si Tatay
Kanilang mga utos
Sinusunod namin
May kusang-loob at lubos

Si Ate, si Kuya
Ako at si bunso
Ay nagmamahalan
Nang taos sa puso.
Alamin Natin

46
Sagutin ang sumusunod na tanong.
1. Tungkol saan ang tula?
2. Maglista ng mga madalas na tagubilin ng inyong mga
magulang.
3. Sinusunod mo ba ang mga utos at tagubilin ng iyong mga
magulang? Bakit?
4. Ano-anong sitwasyon ang nagpapakita ng pagmamahal at
pagkakasundo sa inyong pamilya?
5. Ano ang iyong nararamdaman kung ang iyong pamilya ay
nagkakasundo at nagmamahalan?




Gawain 1
Isulat mo sa metacard ang isang alituntunin o patakaran sa
inyong tahanan na iyong sinusunod. Idikit ito sa paskilan.



Bakit ito ang iyong napiling patakaran sa lahat ng mga
alituntuning mayroon sa iyong tahanan?

Gawain 2
Pagkatapos magawa ang unang gawain. Magpangkat-
pangkat. Pumili ng lider. Sa pangunguna ng inyong lider,
pagsama-samahin ang mga nakapaskil na metacards ayon sa
nakasulat. Talakayin kung papaano at bakit kailangan itong
sundin.

IIulat ito sa klase.
PATAKARAN TANDAAN
Isagawa Natin

47


Kulayan ng berde ang arrow kung araw-araw mong ginagawa
ang nakasulat, dilaw kung bihira at pula kung hindi. Gawin ito sa
isang papel.



Sagutin ang sumusunod na tanong.
1. Bakit mahalaga ang pagsunod sa mga alituntunin?
2. Magiging masaya ba ang tahanan kung ang bawat kasapi
ng pamilya ay nagkakaisang sumunod sa mga alituntuning
itinakda? Ipaliwanag ang iyong kasagutan.
Mga Tagubilin sa Akin
Nagdadabog ako kapag inuutusan
Nagsasabi ako ng totoo.
Naisasagawa ko ang nakatakda kong
gawain sa bahay
Bumibili ako kung kailangan lamang
Malinis ako sa aking katawan
Isapuso Natin

48

Tandaan Natin
Ang pamilya ay ang pangunahing yunit ng lipunan.
Ito ang nagpapasigla ng pamayanan lalo na kung ang
bawat kasapi nito ay nakatutupad sa tungkuling iniaatas
sa kaniya.
Dapat nating sundin ang mga tuntuning itinakda ng
tahanan tungo sa masaya at maayos na samahan.
Ang mga tuntunin ay itinakda upang sundin ng
bawat kasapi ng pamilya tungo sa maayos at masayang
pamumuhay.
Bilang mag-aaral at kasapi ng pamilya, makabubuti
ang iyong mga ginagawa ay dapat na ikinasisiya ng
iyong mga magulang. Magsisilbi itong inspirasyon upang
lalo pa nilang mapaganda ang kinabukasan ng kanilang
mga anak na tulad mo. Dahil dito, mahalagang sinusunod
mo ang mga alituntunin at patakarang pinagkasunduan
sa tahanan lalo na sa disiplina at sa iyong pag-aaral.




Umisip ka ng isang pangyayari sa iyong buhay na may
kinalaman sa hindi mo pagsunod sa tagubilin ng iyong mga
magulang. Ano ang epektong naidulot nito sa iyo? Ano ang aral
na iyong natutuhan? Gawin ito sa iyong kuwaderno.

Pangyayari: ______________________________________________
Epekto:___________________________________________________
Aral na natutuhan: ________________________________________
Isabuhay Natin

49


Pagmasdan ang nakaguhit na puno. Ipagpalagay mo na ito
ay ang iyong pamilya. Ang iyong mga magulang o sinumang
kasama sa bahay ay ang malalaking ugat. Ano-anong mga
tagubilin ang pinasusunod sa iyo ng iyong mga magulang
hanggang sa ikaw ay maging isang mabuting bunga? Isulat ang
mga tagubilin o iniuutos sa iyo ng iyong mga magulang sa
katawan ng puno at ang iyong pangalan naman bilang bunga.


















Pamilyang Nagkakaisa
Sa iyong ipinakitang kagalingan sa araling ito, binabati kita!
Maaari ka nang tumuloy sa susunod na aralin. Panatilihin mo ang
pagsunod mo sa mga gawain.

Subukin Natin

Ako
bilang
bunga
Mga tagubilin ng
aking mga magulang
o sinumang kasama
sa pamilya.
Hal. Mag-aral ng
leksyon bago
manood ng TV
Ang aking
Ina/Ama o
sinumang
kasama sa
pamilya
Emily

50
Aralin 9
Ako, Ang Simula!

Ako ang Simula! Ano ang ibig sabihin ng mga katagang ito?
Bilang isang batang mag-aaral sa ikatlong baitang, ano-ano ang
mga kaya mong pamunuang gawin tungo sa kapayapaan,
pagkakaisa, maayos, at masayang pagsasama ng iyong
pamilya? Kung ito ay kaya mo, Isigaw mo, Ako ang Simula!




Ano-ano ang mga tungkuling isinasagawa mo sa araw-araw
sa inyong bahay na nakatutulong sa iyong pamilya? Isulat mo ito
sa mga bilog at ibahagi sa iyong mga kaklase. Gawin mo ito sa
iyong kuwaderno.

Ang Aking Kalendaryo ng Gawain


Alamin Natin

51
Sagutin ang mga tanong at isulat ang sagot sa iyong
kuwaderno.
1. Ano-ano ang mga maaari mong tuparing gawain? Isa-
isahin.
2. Matapat mo bang isinasagawa ang iyong mga tungkulin?
Patunayan.
3. Patunayan kung gaano kahalaga ang naidudulot mong
kagalingan sa iyong pamilya.
4. Bakit may pagkakataong hindi mo naisasagawa ang iyong
mga tungkulin?
5. Makatutulong ba ang pagpaplano ng mga gawain? Bakit?




Gawain 1
Ang pagpapaalaala ay gamot sa mga batang nakalilimot.
Mapatutunayan ito sa pangkatang gawain na isasagawa.
Magkaroon ng apat na pangkat sa klase. Pagtulungang
buuin ang clock time organizer ng inyong takdang oras para sa
mga dapat at kayang gawin sa inyong klase. Siguraduhing
makatutulong ito sa inyong pag-aaral at sa mga gawaing
makapagpapagaan sa inyong guro. Gawin ito sa inyong papel.
Iulat ito sa klase.

9
1
2
5
4
3
6
7
1
2 1
1
8
1
0

Isagawa Natin

52
Sa bawat takdang oras, ano-ano ang inyong mga
napagkasunduang gawin?


Gawain 2
Narito ang malaking Tandang Pananong na may
kaukulang tanong. Sagutin mo ito nang buong katapatan.
Patunayan.


Ako ba ay
sumusunod sa
mga utos nang
may ngiti?

Patunay:

Ako ba ay hindi nag-aaksaya ng mga
gamit, tubig, at kuryente?
___________________________________
Patunay:
Maasahan ba ako
sa lahat ng oras?

Patunay:
Ako ba ay bumibili
ng mga kailangan
lamang?

Patunay:

Ipinapasa ko ba sa
iba ang mga
inuutos sa akin?

Patunay:



53


Sumulat ng Pick Up Line na galing sa iyong puso. Ito ay
dapat na nagbibigay kasiyahan sa iyong damdamin hinggil sa
mga naitutulong mo sa iyong pamilya at paaralan sa loob ng 24
oras. Makipagpalitan ka ng iyong sagot sa iyong kamag-aral.

Halimbawa:

Walis ka ba?
Bakit?

Kasi, winawalis mo ang pagod ng iyong Nanay
kapag tinutulungan mo siya sa mga gawaing
bahay.

Tandaan Natin

Tunay na ang isang masayang pamilya ay
nakikita sa pamamagitan ng maayos at mabuting
pagsasama. Ang mga magulang na may mga anak
na katulad mo ay natutuwa kung ikaw ay sumusunod
sa kanilang mga utos at patakaran. Halimbawa ay ang
sumusunod:

- Maglaan ng sapat na oras para sa pag-aaral
at paggawa ng mga takdang-aralin
- Maging magalang sa lahat ng oras at
pagkakataon
- Tumulong sa mga gawaing-bahay sa mga
araw na walang pasok
- Magtipid sa paggamit ng tubig, kuryente, at
iba pang bagay
Isapuso Natin

54
Kung may pagsusunuran sa tahanan, makikita mo
ang tunay na pagmamahalan. Ang pagsunod nang
buong katapatan sa mga itinakdang tuntunin at
gawain ay magbubunga ng kapayapaan at kaayusan
sa samahan sa bawat kasapi ng isang pamilya.

Palagian mong hangarin na maging masaya ang
iyong mga magulang. Utos ng Diyos sa mga anak na
mahalin nila ang kanilang mga magulang.
Kinalulugdan ng Diyos ang mga anak na nagmamahal
sa kanilang mga magulang.




Gumawa ka ng isang pangako sa anyong patula o pa-rap o
pakanta. Itanghal ito sa klase.

Halimbawa:



1. Hingin ang tulong ng iyong mga magulang at pasagutan sa
kanila ang sipi ng Ang Aking Anak na iyong isinulat sa
kuwaderno.
Ang Aking Pangako

Kapag inutusan
O tinatawag ako
Agad, akong sasagot
At sa utos ay susunod.

Isabuhay Natin

55
Ang Aking Anak!

Paano ginagampanan ng inyong anak ang
kanyang mga tungkulin sa tahanan?

Ang aking anak na si ______________________
ay tinutupad nang buong husay at tapat ang kanyang
mga tungkulin tulad ng __________________
__________________________________________________
__________________________________________________

Lagda:______________________





Lagyan ng kaukulang tsek ang iyong pinaniniwalaan
Mga Gawain Totoo Hindi totoo
1. Hindi ako nagdadabog
kapag inuutusan ako ng
aking mga magulang.

2. Tumatakas ako sa paglilinis
ng aming silid-aralan kapag
uwian na.

3. Naghuhugas ako ng aming
pinagkainan sa aming
bahay.

4. Ginagawa ko kaagad ang
aking takdang-aralin bago
pumasok sa paaralan.

Magaling! Natapos mo ang mga gawain nang tama.
Maaari ka nang tumuloy sa susunod na aralin. Pagbutihin mo.
Subukin Natin