Professional Documents
Culture Documents
G) KFN /fhosf) LJQMD DJT LDLT @) @ FNDF N) LVPSF) /fli6 O Nlug DFR (JFB LJWFG /FHTGQDF X'G) Ljifo "RLM
G) KFN /fhosf) LJQMD DJT LDLT @) @ FNDF N) LVPSF) /fli6 O Nlug DFR (JFB LJWFG /FHTGQDF X'G) Ljifo "RLM
@=
#
$=
>L % /fhf lw/fh g/ jxfb"/ jL/ljqmd zfxb]j /fHoclezf]if cleef/f nLOjS;]/ b]z
hgtfx?k|lt ef}lts /Iff / ;fj{ef}d;Qf ;f;gnfO{ ;Djf]wg ul/jS;L 3f]if0ff /
k|ltj4tf lbOjS;g' x'g cfpg]5 .
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)^( ;fndf n]lbPsf] /fli6o lnug dfr{jfb
ljwfg /fhtGq ;+o"Qm ;+u7gx?sf] e"dLsf zf;g Joj:yfnfO{ ;Daf]wg u/]sf] xf] .
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)^( ;fnb]vL lg/Gt/ n]lvPsf] /fli6o nLug
dfr{jfb ljwfg /fhtGq / /fhlgtL Oltxf; l;4fGtnfO{ kl/roM
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt @)^( ;fn n]lvPsf] /fli6o nLug dfr{jfb ljBfg
/fhtGq /fhlgtL ;+u7gx?sf] k|:tfjfg x'g] ul/ jg]sf] 5 .
%=
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)^( ;fnb]vL ePsf] /fli6o nLug dfr{jfb
ljBfg /fhtGq /fhlgtL e"dLsf ;+u7gx?k|lt gful/s ljsf; tyf ;+;bLo
zf;gk|0ffnL ljz]iftfx? x'g]u/L :jtGqtf ;dfgtf / eft[Tjsf] efjfgfnfO{ k|ltgLlwTj
ul/ k|ltj4tf k|:t't ub{5 .
^=
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)^( ;fn tTsfn} ;d;f]wgLo >L % /fhf lw/fh
g/jxfb'/ jL/ljqmd zfxb]jaf6 sbd rfnL n]lvPsf] sfuhL k":ts /fli6o nLug
dfr{jfb ljBfg /fhtGq /fhlgtL Oltxf; l;4fGtnfO{ k|ltkfbg u/L jS;]sf] xf] .
&=
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)^( ;fn tTsfn} >L % /fhf lw/fh g/ jxfb'/
jL/ljqmd zfxb]jaf6 n]lvjS;Lg'ePsf] /fli6o nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGq,
/fhlgtL Oltxf; l;4fGtdf cfwfl/t k|ltkfbg ul/jS;LPsf] xf], h'g /fli6o nLug
dfr{Jfbg ljBfg /fhtGq / /fhlgtLs k":ts k|:t't ul/aS;LPsf] 5 .
*=
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)^( ;fndf /fli6o nLug dfr{jfb ljBfg
/fhtGq /fhlgtLs zlQmsf] sfg"gL lnlvt tof/L >L % /fhf lw/fh g/ jxfb'/ jL/
ljqmd zfxb]jaf6 ul/jS;]sf] ;fj{ef}d;Qf ;j{dfGo o; /fli6o nLug dfr{jfb ljBfg
/fhtGq /fhlgtL ;+u7gx?sf] /fli6o nLug dfr{jfb kf6L{M Joj:yfnfO{ ;Demg'kb{5 .
(=
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)^( ;fndf ;Djf]wg /fli6o nLug dfr{jfb
ljBfg /fhtGq /fhlgtLs e"ldsf gful/s efiffnLkLx? lzIff ljsf; tyf ;+;bLo
zf;gk|0ffnL g]kfnL dfgj clwsf/ z'lglZrt sfod ul/Psf] 5 .
!)=
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)^( ;fnsf] /fli6o nLug dfr{jfb ljBfg
1
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt @)^( ;fn tTsfnLg >L % /fhf lw/fh g/ jxfb'/ jL/
ljqmd zfxb]jaf6 n]lvaS;g' ePsf] /fli6o nlug dfr{jfb ljBfg /fhtGq /fhlgtL
Oltxf; l;4fGt k|ltkfbg ul/jS;]sf] xf] .
!@=
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)^( ;fn tTsfn ;+zf]wlgo /fli6o nLug
dfr{jfb ljBfg /fhtGq Jofj:yfkLsfsfo{kflnsfGofokfnLsf ePsf] ljifo ;DjlGw
k|:t't ul/Psf] 5 .
!#=
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)^( ;fn tTsfn ;+zf]wlgo /fli6o nLug
dfr{jfb ljBfg /fhtGq Jofj:yflksf ePsf] k|ltlgwLTjsf] ljifo ;DjGwL k|:t't
ul/Psf] 5 .
!$=
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldlt @)^@ ;fn tTsfn ;+zf]wlgo /fli6o nLug
dfr{jfb ljBfg /fhtGqsfo{kflnsf ePsf] ljifo ;DjGwL k|:t't ul/Psf] 5 .
!%=
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)^( ;fn tTsfn ;+zf]wlgo /fli6o nLug
dfr{jfb ljBfg /fhtGq Gofokflns ljifo ;DjGwL k|:t't ul/Psf] 5 .
!^=
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)^( ;fn tTsfn ;+zf]wlgo /fli6o nLun
dfr{jfb ljBfg /fhtGq Gofokflns ljifo ;DjGwL k|:t't ul/Psf] 5 .
!&=
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)^( ;fndf /fli6o lnug dfr{jfb ljBfg
/fhtGq /fhlgtLs ;+u7gx?sf] e"dLsf gful/s j0f{, ju{ hft hftLx? Efflifs
nLkLa4 wd{ k]zf e]iff e";f k/Dk/f, ;flxTo, lzIff ljsf; tyf zf;g ;~rfng
k|:t't x'g] ljz]iftfx? lgDg x'g .
!*=
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)^@ ;fnb]vL lg/Gt/ /fli6o nLug dfr{jfb
ljBfg /fhtGq /fhlgtL gful/s ofSy"Djf zfxb]jgfu/L efiffnLkL /fli6o ;fxLTo
Oltxf; /Iff >L % /fhf lw/fh g/ jxfb"/ jL/ljqmd zfxb]jjf6 dfgkbjL
s]Gb|Lo;|f]t tyf ;fj{ef}d;Qf 3f]if0ff kq tof/ ul/Psf] ;dojf6 b]zJofkL /fhlgtLs
e"dLsfsf] cleofg nfu' x'g]5, egL gful/s k|ltgLwLx?nfO{ :yfgLo If]qx?
7fpx?dfyL lgjf{x eO{ cfj4 x'g tyf cfXjfg ul/jS;]sf] 5 .
!(=
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)^@ ;fndf /fli6o nLug dfr{jfb ljBfg
/fhtGq /fhlgtLs zf;g k|0ffnLnfO{ ;Djf]wg u/]sf] xf] .
!=
@=
#=
$=
%=
^=
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)^( ;fnsf] /fli6o nLug dfr{jfb ljBfg
/fhtGq zf;g k|0ffnL ;Djf]wg ul/Psf] xf] .
/fli6o nLug dfr{jfb kf6L{ -cWoIf_ M
;b:otf kl/ro k|df0f kq -kmd{_ M
gfd M
j0f{ M ux' uf]/f]/ftf] j0f{ -rf/ j0f{_
wd{ M j'4 wd{lxGb' wd{hftLo wd{
ju{ M kfb/Ls"nLg dWodlgDg
ln M k'?if, dlxnf
pd]/ M
7]ufgf
M
dxf
gul/kflnsfpk
dxfgu/kflnsfgu/kflnsfx?
Pk
gu/kflnsf u|fld0f ljsf; ;ldltx? j8f
g+= ===========, lh=c=
c:yfoL:yfoL M
cljjfxLtljjfxLt M
/fli6o nLug dfr{jfb kf6L{ gful/s z}lIfs efiffnLkL b]jgfu/L -g]kfnL_
/fli6o nLug dfr{jfb kf6L{ gful/s j0f{ hfthftLx? jx'efiff jx'nLkL cWoogM ;fIf/
z}lIfs of]UotfM
/fli6o nLug dfr{jfb kf6L{ gful/s c+u|]hL efiffnLkL of]Uotf
g]kfn /fHosf] /fli6o nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGq ljljwtfdf cfj4 x'g]
;Djf]wgLo 5 .
/fli6o nLug dfr{jfb kf6L{M ;b:otf kl/rokq Joj;yf ;Djt\ ljqmd @)^@)^#
-;+;f]wg )^*)^(_ ;fn ePsf] xf] .
/fli6o nLug dfr{jfb kf6L{Mdf cfj4 eO{ ljz]if sfo{qmd 5nkmn ul/g]5 .
/fli6o nLug dfr{jfb kf6L{ gful/s j0f{ ofSy"Djf zfxb]j b]jgful/ efiffnLkL wd{
e]ife'iff, k/Dk/f, hfthftLx? u'?, du/, /fO{, tfdf, ;]kf{, nfdf, r]kf, g]jf/, cfo{
blnt, dNn, 7s'/L, /f0ff, d]r]sf]r] /+ue]b hfthftLx?sf] lzIff, ;flxTo, Oltxf;
jx'efiff, jx'nLkL n]lvPsf] k|dfl0ft ;Demg] 5 .
/fli6o nLug dfr{jfb kf6L{ gful/snfO{ dfq /fli6o nLug dfr{jfb kf6L{M cWoIf,
;efktL,pkfWoIf,;lrj, ;b:o sfo{stf{ k|fj{wg x:tfIf/ ul/g] :jLsfo{ ;Dem]sf] xf] .
g]kfn /fli6o /fHosf] /fli6o nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGq zf;g k|f/De ;Daf]wgLo
5 . /fli6o nLug dfr{jfb kf6L{ /fhlgtLs ;+u7g xf] .
g]kfn /fHosf] /fli6o nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGq /fli6o nLug dfr{jfb kf6L{M
kl/ro k|df0fkq / /fxt cfly{s hLjgofkg :j?k k|bfg k|:tfjLt ;Daf]wg u/]sf] xf]
.
&=
/fli6o nLug dfr{Jfb kf6L{ ;Dj4 kfngf ;DemLg' dfGo x'g]5 .
*=
/fli6o nLug dfr{jfb gful/s g]kfnL cfo{ gful/s ;Ddfg xb ;Dd
;+;f]wgLo /fhtGq ;+/rgfTds ePsf] x'g]5 .
/fli6o nLug dfr{jfb kf6L{M
s]Gb|Lo ;lrjM
3
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)^# ;fndf n]lvPsf] /fli6o nLug
dfr{jfb ljBfg /fhtGq k":ts tyf /fhlgtLs k|ltgLwLTj e"dLsf
;f;g Joj:yfnfO{ ;Dj]fwg k|:t't u/]sf] xf] .
ljqmd ;Djt ldtL @)^# ;fndf klxnf @)^* ;fndf bf]>f] ;dzf]wg
/fli6o nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGq xf] .
National ligun MarchBaad Bidhan rajtantra of Book, Nepal
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)^# ;fndf n]lvPsf] /fli6o nLug dfr{jfb
ljBfg /fhtGq, /fhlgtLs k|ltgLwLTj e"dLsf zf;g Joj:yfnfO{ ;Djf]wg u/]sf] xf] .
;Djt @)^# ;fn / @)^* ;fn k"gM ;+d;f]wg k|:t't u/]sf] xf] . gful/s hgtfx?sf]
cfjZostf ;DjGwL sfo{ ug{ nufpg] / ;Nnfxf ;'emfj cfZj:t k|sf;g, ;dfrf/,
kqsf/ltf If]qaf6 ;xof]u lzIffd"ns JoJ;yfksLo /fli6o nLug dfr{jfb kf6L{M
/fhlgtLs cfly{sj4, wd{j4, :jtGqtf 6]jf tyf ef}tLs ljsf; klxnf] ;dfj]zL k|:6
u/fpg] /fli6o nLug dfr{jfb kf6L{M gful/s hg;+Vof Pj+ :yfgLo cfjfh,
ljifoj:t";fdfu|Lx? ;Dkfbg ;Dj4 ljz]iftfx?nfO{ cfj4df x'g] ;dzf]wgk|lt ug'{kg]{
;+j}wfgLs sfg"gL l;4fGtdf ;Dk"0f{ ;b:ox? ;s|Lotfk"j{s nfulkg'{ cfgf] hLDdfbf/L
egL cu|;/ x'g cfXjfg ub{5f} .
3f]if0ff k|ltj4tf
>L % /fhf lw/fh g/ jxfb'/ jL/ljqmd zfxb]jjf6
-!_
-@_
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldlt @)^# ;fn ! ut] b]lv lg/Gt/ >L % /fhf lw/fh
g/ jxfb'/ jL/ljqmd zfxb]jjf6 ef}uf]nLs cv08tf / ;fj{ef}d;Qf Pstf
cleofgk|lt /fli6o nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGqk|lt /fhlgtLs ;+u7g klxnf]
/fli6o nLug dfr{jfb kf6L{Mdf k|ltgLwLTj eP/} cGo k|hftGq bnx?df b]z 6'qmfpg],
ef}uf]nLs cv08tf / ;fj{ef}d zfxL;Qf Pstf cleofgk|lt ljv08gjfb c/fhstf
tTjwfg, ljBfg / ;j} kf6L{x?sf] ;dnUgtf g]tfx?nfO{ Pp6} dfv];f\nf]df sfg"gL
bfo/eLq /fv]/ ;+j}wflgs ljlwnfO{ sfod u/fpg] 5 . @)^# ;fnsf] lgdL{t
cf}krf/Lstf sfg"gL ljifodf lg0f{o / lgb]{zg :jod >L % /fhf lw/fh g/ jxfb'/
jL/ljqmd zfxb]jaf6 3f]if0ff ul/jS;LPsf] k|ltj4tfk|lt cfb]z adf]lhd k|xl/;]gf
kl/rfng u/fPsf] tTsfn} Joj:yf u/fpg] ljifodfyL sfo{;"rf? ePsf] dfk{mt tdfd
;fxL;]gfk|xl/ kl/rfnLt ePsf]df >L % /fhf lw/fh g/ jxfb'/ jL/ljqmd
zfxb]jjf6 ;Djf]wg ul/jS;]sf] xf] .
>L % /fhf lw/fh g/ jxfb'/ jL/ljqmd zfxb]j hLGbfjfb
/fli6o nLug dfr{jfb kf6L{ hLGbfjfb
xfd|f] /fhf xfd|f] b]z k|f0f eGbf Kof/f] 5
xfd|f] efiff xfd|f] e]if k|f0f eGbf Kof/L 5
:juL{o /fi6 cWoIf, kLtf >L % j8fdxf/fhf lw/fh qLe"jg jL/ ljqmd zfxb]j cDd/
/xf];
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldlt @)^#!#! ut] kl5Nnf] ;do /fhlgtLs
kl/jt{gsf] sf/0fj; >L % /fhf lw/fh g/ jxfb'/ jL/ljqmd zfxb]jjf6 ef}uf]nLs
cv08tf / ;fj{ef}d;Qf Pstf cleofgk|lt @)^*)^( ;fndf /fli6o nLug
dfr{jfb ljBfg /fhtGqk|lt /fhlgtLs ;+u7g klxnf] /fli6o nLug dfr{jfb kf6L{df
;Dj4 gfu/Ls k|hfx?nfO{ ;Djf]wg u/fP/ cljnDa eO{ ldlt @)^(!#! ut]sf]
kl/jt{g /fhlgtLs bnx?sf] ;Qf ;fe]mbf/L cGt/Ld ;+ljwfgn] k"0f{tof lbnfpg rf/
jif{ nfUbf ;d]t g;s]sf]df, g]kfn /fHosf] l;\uf] b]z t'nfpg], hgtfx?jLrsf]
d]ndLnfkdfyL /fhstf k}bf u/fpg] / /fli6o ?kLofF vjf}{ jh]6 :jfy{tfdfyL k|of]u
u/]sf], g]kfn /fHosf] k|fs[lts ef}uf]nLs cv08tf dfyL aftfj/0fLo vnn k"ofP/
g]kfnL gful/s hgtfx?sf] ;|f]tx? k|lt lg?T;fxL 36gfqmdn] c:tJo:t kf/]sf] d"Vo
/x:odo /fhlgtLs bnx?sf] tTjwfgx?sf] ljwfgx?sf] kf6L{x?nfO{ ljz]if z'qkftjf6
Joj:yf u/]/ sfg"gL Jofjwfg ePsf]n] tTsfn} ;fxL ;]gf k|xl/ kl/rfnLt ;~rfng
u/]/ ;Djf]wg dfk{mt 3f]if0ff u/L k|ltj4tf hfx]/ ul/Psf] 5 .
5
ljqmd ;Djt ldtL @)^( ;fnb]vL /fhlglts bnx?sf] :jfy{tf df}sf g} ;De]m/
c/fhstf / vj{ah]6df df]hd:tL n'6] . /fhlgtLs bnx?sf] ;Qf ;fe]mbf/L cGtl/d
;/sf/ / ;+ljwfgsf] kmfO{bf p7fP/ juL{ohftLo ;dfhk|lt b'Mv lbO{ cGof]n kf/]sf]
5g\ . zfnLGb} # vj{ &% jif{ j/fj/sf] /fi6jh]6 u[xo'4 /fHo ljv08 k|fb]zLs 6'qmfpg]
36gf /fhlgtLs c/fhstf / ;fdfhLs, wfdL{s, cfyL{s ljsf; sfo{of]hgfk|lt s'g}
sfo{Gjogtf lbOPg / bnx?sf] ;Qfdf]xk|lt k'Ug g]tfx?n] hgtfx?nfO{ slxn] gf/f
h'n'; cfGbf]ng / tf]8kmf]8 ;fj{hlgs ljgf;sf/L 36gf u/fP/ pN6} hgtfx?nfO{
oftfgf, kL8f, / ;8sdf k"ofof] eg] lj:yfkLt / j]ktf ;j{Zjx/0f ;d]t u/]/
hLjg:t/nfO{ d?e"dLsf] bogLo :yfLtLdf ef]Ug afWo u/fPsf] 5 .
-@_
ljqmd ;Djt ldtL @)^# ;fnb]vL lg/Gt/ /fhlgtLs bnx?sf] r'gfjL 36gf sl/j
^)! ;ef;bx? lgjf{rg Jofj:yfkLsf sf] ;/sf/ / cGt/Ld ;+ljwfgsf] s'g} :ki6tf
/fxt hgtfx?nfO{ lbg ;s]g . ;+ljwfg;ef ejgdf sxLn] ;Qf ;femLbf/Lsf] nfuL
j}7s j:g], slxn] l;+xb/jf/ k|wfgdGqL sfo{no dGqfnox?sf] efuj08fdf vLrftfgL
6
ldtL @)^# ;fnb]vL /fhlgtLs bnx?sf] kf6L{x? lgdf{0f / dw]z, kfxf8, lxdfn e"
efux?dfyL ef}uf]nLs ;|ft] x?b]vL kmfO{bf p7fP/ If0fLs :jfy{ k'ofPsf]df To;
:jfy{;+u} kmfO{bf b]vL bnx?sf] g]tfx? ;/sf/n] hUuf lsg], ejg jf 3/ lgdf{0f u/],
sf/ lsg], j}+sL cj{ ?kLof j/fj/sf] ;Dklt n'6]/ /fv]/ df]h u/] t/ hgtfx?nfO{
s'jfFsf] Eofu'tf] ;/x 7fg]/ g t hgtfx?n] ;/sf/;+u lj/f]w uof] g t PstkmL{
;f]if0f ;/sf/b]vL ePsf] ;DaGwdfyL s'g} sfjf{xL g} uof] .
-$_ ldtL @)^# ;fnb]vL /fhlgtLs bnx?sf] P]ltxf;Ls b'/36gfsf] sf/0fj; lglZrt
cjlweLq /fhlgtLs bnx?sf] k|s[ofsfnv08 3]/fjGbLn] b]zsf] 7"nf] hf]lvd p7fpg]5
. Gofof]lrt lg0f{odfyL jf]Ng, Gofokflnsf / ;jf]{Rr cbfnt ;d]t jfWo x'g'kg]{5 .
@) jif{sf] nfdf] cjwLdf /fhlglts bnx?n] g]kfn /fHonfO{ ljleGg 36gfqmdjf6
ljjfb:t ;xdltsf] sf/0fj; u'dfpg vf]Hg] k|oTg uof] . hxf lgjf{rg cfof]u,
;+ljwfg ;ef ejg, ;L+xb/jf/ dGqfnox? tyf /fi6klt sfo{no lgjf;, ejg /
pk/fi6klt sfo{no ejg Pp6f ;/sf/ / ;+ljwfg lgdf{0f vf/]h sfo{kfnLsf ;DaGwL
;dodf b]z / hgtfx?dfyL lj:kmf]6g ;[hgf ul/of] .
-%_
ldtL @)^# ;fnb]vL /fhlgtLs bnx?sf] rf/ jif{sf] nfdf] cjlweLq k'/f 5+bf;Dd
g]kfnL gful/s hgtfx?n] cfgf] clwsf/ /Iff ;DaGwL hLljt ;+ljwfg lgdf{0f u/]g
;/sf/n], h'g b]z / hgtfx? rfxfGy] g]kfn /fHo Pp6f :jtGq b]z :jfeLdfg
Pstfj4 cleofg / 5q5fofd"gL j;f]jf; u/]sf] hgtfx? juL{o hftLo ;fDk|fbfo
/fhlgtLs ;fdfhLs cfyL{s / wfld{s ;fj{ef}d;Qf ;"zf;gk|lt sb/ ug{ To;sf/0fM
;j} eGbf 7"nf] b]z3ftL 36gfdf kl/0ft eP/ phfu/ / pkxf; ePsf] 5 .
-^_
ldtL @)^# ;fn !$ ut] h]i7, b]z / hgtfx?n] rfx]sf] ;+ljwfg ag]g, b]zsf]
hgtfx?nfO{ cGof]n ;[hgf uof] bnx?sf] ;j}eGbf 7"nf] uNtL /fhlgtLs 36gf,
ljleGg :yfgx? e"efux?dfyL ;fgf /fHo ljv08g lj:tf/ s} c/fhstfn] Jofks
cj/f]w u/]/ b]z ljb]zdf g/fd|f] c;/ kfof] .
cWoIfM
>L % /fhf lw/fh g/jxfb'/ jL/ljqmd zfxb]j
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)^@ ;fndf n]vLPsf] /fli6o nLug dfr{jfb
ljwfg /fhtGqsf] /fhlgtLs ;+o'Qm ;+u7gx?sf] e'dLsf /fli6o nLug dfr{jfb ljwfg
/fhtGq / gful/s j0f{ju{hfthftL ofSy"Djf zfxb]j gfu/L efiffnLkL ;fxLTo Oltxf;
lzIff ljsf; ?kj4 g]kfnL gful/s ofSy"Djf zfx, lnDj", /fO{, u'?, du/, tfdf, g]jf/,
z]kf{, nfdf, yf?, lwdfn, bg'jf/, ;'g'jf/, ysfnL, d]r] sf]r], dNn 7s"/L, /f0ff bnLt, cfo{ /
/uhftL wd{ ;fDk|fbox?nfO{ Pstfj4 cleofg ;'qdf cljnDjg /fli6o nLug dfr{jfb kf6L{
@)^*)^( ;fn ;D;f]wg of] ljwfg /fhtGq jg]sf] xf] .
-!_
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)^@ ;fn tTsfn} n]lvPsf] /fli6o nLug dfr{jfb
ljwfg /fhtGq ;+o"Qm ;+u7gx?sf] e"dLsf /fli6o nLug dfr{jfb gfu/Ls zfx ;Gtfg
b]jgful/ efiffnLkL sfuhL nLvLt ;Dj4 @))& ;fnb]vL /fhltgLs Oltxf;nfO{
hLjLt lbnfO jS;g ;kmn sbd rfnLjS;Lg' ePsf] x'g] >L % j8f dxf/fh wL/fh
qLe"jg jL/ ljqmd zfxb]jjf6 /fHo clez]if clef/f /fHo/f]x0f ul2l;g ;fj{ef}d;Qf
;f;g s]Gb|Lo gf/fo0flx6L /fhb/jf/ / j;Gtk"/ /fh b/jf/af6 zflGt ;'/Iff Pjd
ljsf; k|f/De ul/jS;LGg' eof] .
-@_
/fli6o nLug dfr{jfb ljwfg /fhtGq ;+o"Qm ;+u7gx?sf] e"dLsf /fli6o nLug
dfr{jfb gful/s ofSy"Djf zfx nLDj' /fi6 efiffnLkL Pjd c+u|]hL ;fxLTo Oltxf;
lzIff ljsf; k|f/De ePsf] 5 .
g]kfn /fHosf] ljqd ;Djt ldtL @)^@ ;fndf /fli6o nLug dfr{jfb ljwfg /fhtGq
/fhlgtLs Oltxf; l;4fGtnfO{ k|ltkfbg ul/jS;LPsf] ;D;f]wgLo klxnf] k":ts xf] .
/fli6o nLug dfr{jfb kf6L{ ;+o"Qm ;+u7gx?sf] e"dLsf g]kfnL gfu/Ls j0f{, ju{ hft
hftLx?sf] jx'efiff, jx'nLkLj4, jx'wd{ ;flxTo Oltxf; lzIff ljsf; xf;Ln k|:t't
;+;f]wlgo ;Djf]wg u/]sf] /fhltgL ;+u7g ;Demg'k5{ . ;Djt ldtL @)^@)^# /
;+;f]wg @)^*)^( ;fnsf] of] klxnf] ljwfg /fhtGq /fhlgtL ag]sf] /fli6o nLug
dfr{jfbL kf6L{ xf] . g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)^@ ;fnsf] /fli6o nLug
8
!=
;Djf]wg k|:t't xf] . /fli6o nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGq /fhlgtL ;+u7gx?sf]
;/sf/ / ;+ljwfg lgdf{0f k|lte"dLsf ljz]if nLvLt sfuh ;Ifd ;+;bLo zf;g
k|0ffnL ePsf] g]kfn /fi6 xf] .
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)^@ ;fnb]vL /fli6o nLug dfr{jfb ljBfg
/fhtGq /fhlgtL Oltxf; l;4fGtdfyL k|ltkfbg ePsf] ;+u7gx?sf] ;do k/Dk/f
b]vLg} ;+rfng eP/ @^M@@ pQ/L cfIff; #)M@& ;Dd b]zfGt/ *)M$ k"jL{o b]zfGt/
**M!@ k"jL{o b]zfGt/;Dd If]qkmn ePsf] !$&!*! ju{ ls=dL= lxdfn, kxf8, ;dtn
e"efux? e"uf]nv08x? dWo] lxdfn **$* ls=dL= k|zf;lgs ljefhgnfO{ #
k|b]zx?sf] ljsf;If]qx?sf] gd"df !$ c~rn &% hLNnf /x]sf] dxf gu/kfnLsf
sf7df08f} !, pkdxfgu/kfnLsf nnLtk"/, lj/f6gu/, lj/u~h, kf]v/f, $ gu/kfnLsf
%$ uf=lj=;= #(!# k"j{kZrLd cf};t nDjfO **% ls=dL pQ/ blIf0f cf};t rf}8fO
!(# ls=ld= hg;+Vof kf}g] $ s/f]8 dWo] k'?if / dlxnf 5g\ . ;Djt @0^@ ;fnb]vL
@)^* / @)^( ;fnsf] hg3gTjfdf ;d;f]wg ePsf] 5 . /fli6o nLug dfr{jfb
ljBfg /fhtGq /fhlgtL Oltxf; l;4fGtnfO{ hLljt lbnfO ;+u7gx?sf] rfxfgfk|lt
:jtGq /fhlgtL tyf j}1flgs ljsf; k/Dk/fjf6 ;dfhjfb, k"hLjfb, ;fDojfb
cfyL{s lgtLx?nfO{ /rgf qmd cfsf+Iff k"/f ug]{5 .
"Miltre Government Laborites on the year of Nepal"
;fxL ;}lgs ;/sf/ k":tsfno jif{ ePsf] g]kfn
"Multy Government Laborites on the year of Nepal "
;+o"Qm ;+ljwfg k":tsfno ePsf] ;/sf/ sfo{ jif{ g]kfn
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)^# ;fnsf] /fli6o nLug dfr{jfb ljBfg
/fhtGq /fhlgtL ;+u7gx?sf] k":ts /fhb08f, em08f, zL/df, >Ld]r, c:qx?,
zf:qx? nufpg] /Ifs, >L % j8f dxf/fhflw/fh qLe"jg jL/ ljqmd zfxb]jjf6
;Gtfgx?n] gf/fo0flx6L /fhb/jf/eLq /fHo clez]if cleef/f tyf /fHo/f]x0f
;Qf;Lg ;f;g / ;fj{ef}d;Qk|lt dfgkbjL zfx/fh;+:yf / zfx/fh kl/ifb ePsf]
k|ltljDj k|:t't 5g\ . /fli6o nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGq /fhlgtL ;+u7x?sf]
e"dLsf gftL >L % /fhf lw/fh g/ jxfb'/ jL/ljqmd zfxb]jjf6 gfu/L efiffnLkL wd{
10
e]ife'iff k/Dk/fut ;flxTo Oltxf; lzIff ljsf; tyf ;f;g Joj:yf k|f/De x'g]5 .
@_
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt @)^@ ;fndf n]lvPsf] /fli6o nLug dfr{jfb
ljBfg /fhtGq /fhlgtL ;+u7gx?sf] k|:tfjgf x'g]ul/ jg]sf] 5 .
g]kfnL dfgj ;dfhsf] nfuL Hofb} dxf]Tjfk"j{s :jtGqtf ;dfgtf / eft[Tjsf] efjfgf
/fli6o lnug dfr{jfb ljBfg /fhtGq /fhlgtL ;+u7gx?sf] e"dLsf gful/s
k|ltlglwTj lzIff ljsf; tyf ;f;g Joj:yfnfO{ ;Djf]wg ub{5 . /fli6o lnug
dfr{jfb ljBfg /fhtGq /fhlgtL ;+u7gx?sf] cg"?kdf x'g] ;dtfsf :jtGqtf /
;fj{ef}d;Qf ;DkGg /fli6o nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGq /fhlgtL ;+u7gx?sf]
e"ldsf ;|f]tx? Gfful/s hgtfx? g} xf] eGg] tYonfO{ x[boud ul/ g]kfnL
k|ltgLlw;Dd cg"s"n zf;g ldnfP/ ;~rfng ug]{ /fli6o nLug dfr{jfb ljBfg
/fhtGq /fhlgtL ;+u7gx?df x'g] gful/s hgtfx?n] s]lx ;docl3 ePsf]
hgcGbf]ngsf] dfWodaf6 ;+j}wflgs rfxfgf d"n?kdf cleJoQm u/]sf]n] /fli6o nLug
dfr{jfb ljBfg /fhtGq /fhlgtL ;+u7gx?sf] gful/s hgtfx? cg';f/ lr/sfn
k|fKt /fhlgtL :jtGqtf jfs :jtGqtf, k|]; :jtGqtf, cfly{s :jtGqtf, ;fDk|bfo
:jtGqtf, wfld{s :jtGqtf / lx88'n :jtGqtf qmd x'g] ef}tLs k"hLjfb, ;dfhjfb
cfWofdLs o"u ljsf; k'ofpg] s'6lgtL k|f]T;fxg ;befj /fli6o nLug dfr{jfb
ljBfg /fhtGq /fhlgtL ;+u7gx?sf] ;+/rgf k|fKt x'g ;sf]; .
/fli6o nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGq /fhlgtL ;+u7gx?sf] c;n p2]Zoaf6
clek|]l/t eO{ cfj4 k|To]s gul/ssf] cfwf/o"Qm g]kfnL dfgj clwsf/ ;'/lIft Pjd
Pstf sfod /fli6o nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGq /fhlgtL ;+u7gx?sf] cg"?k
x'g]5 . afnLs dQfclwsf/, ;+;bLo zf;g k|0ffnL, Joj:yfkg, ;'b[l9s/0f ljsf;,
:jtGqtf / ;Ifd /fli6o nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGq /fhlgtL ;+u7gx?sf]
cg'?kdf x'g] gful/ssf] Gofo k|0ffnL Joj:yf ul/ sfg"gL cjwf/0ffnfO{ ;/sf/df
cfj4 x'g Jofks hgtfx?sf] ;xefuLtfaf6 3f]lift ul/ ;~rfng ug{ jfR5lgo
ePsf]n] ;+u7gx? cg'?kdf x'g] gful/s rfxfgf cg';f/sf] k|f/De ePkl5 g]kfn
/fHosf] /fli6o nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGq /fhlgtL ;+u7gx?sf] ;do
k/Dk/fb]lvg} ;fj{ef}d;Qf clwsf/ jdf]hLddf /fli6o nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGq
/fhlgtL ;+u7gx?nfO{ k|ltlglwTj cg"?kdf x'g] gful/s ;Nnfx / ;xdlt cg';f/
s'g} lglZrt ;dodf /fli6o nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGq /fhlgtL ;+u7gx?sf]
Joj:yfnfO{ l;\uf] zlQmdf k"g /rgf / ;~rfng x'g]5 .
#_
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)^@ ;fnb]vL ePsf] /fli6o nLug
dfr{jfb ljBfg /fhtGq /fhlgtL e"dLsf ;+u7gx?k|lt gful/s ljsf; tyf
;+;bLo zf;gk|0ffnL ljz]iftfx? x'g]u/L :jtGqtf ;dfgtf / eft[Tjsf]
efjfgfnfO{ k|ltgLlwTj ul/ k|ltj4tf k|:t't ub{5 .
11
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)^# ;fnb]vL lg/Gt/ /fli6o nLug dfr{jfb
ljBfg /fhtGq /fhlgtLs ;+u7gx?df d"n sfg"g xf] . /fli6o nLug dfr{jfb ljBfg
/fhtGq /fhlgtL ;+u7gx?sf] ;+o'Qm ;/sf/ / ;+ljwfg;+u} x'g] Gofosfg"g jg]sf]
x'g]5 . /fli6o nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGq /fhlgtLs ;+u7gx? / ;+o"Qm ;/sf/
tyf ;+ljwfg ;fy} ;+u7gx?;+u afemLPsf] xb;Dd cdfGo x'g]5 . /fli6o nLug
dfr{jfb ljwfg /fhtGq /fhlgtLs ;+u7gx?sf] kfngf ug'{ gful/s hgtfx?sf]
st{Jo xf] .
%_
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)^# ;fnb]vL ;+;f]wglo /fli6o nLug dfr{jfb
ljBfg /fhtGq /fhlgtLs ;+u7gx?sf] cg'?kdf x'g] ;dtfsf] rf/ j0f{, ju{ hft
hftLx? efiffnLkLx? wd{ e]ife'iffx? k/Dk/f ;flxTo Oltxf; lzIff ljsf; zlQmsf]
cy{tGq c;dfgtf ?kdf k|fKt u/]sf] x'g]5 .
/fli6o nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGq /fhlgtLs ;+u7gx?sf] Joj:yfkg /rgf
cljefHo e"ldsf] :jtGqtf / ;fj{ef}d;Qf ;Ifd Gofo k|0ffnL cfwf/e"t clwsf/ x'g]
;+;bLo zf;g k|0ffnL sfg"gL l;4fGtdf /fli6o nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGq
12
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)^@ ;fn tTsfn} ;d;f]wgLo >L %
/fhf lw/fh g/jxfb'/ jL/ljqmd zfxb]jaf6 sbd rfnL n]lvPsf] sfuhL
k":ts /fli6o nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGq /fhlgtL Oltxf; l;4fGtnfO{
k|ltkfbg u/LjS;]sf] xf] .
/fli6o nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGq /fhlgtL Oltxf; lz4fGtdf zfx/fhf ofSy'Djf
zfx /fh;+:yf zfx/fhf kl/jf/ kl/ifb ;b:ox? gf/fo0flx6L /fhb/jf/df cfgf]
/fHoclez]if cleef/f Joj:yfdf /fhul2;Lg /fHo/f]x0f tyf ;jf]{;Qf zf;g Joj:yf
;~rfng ul/jS;LPsf] x'g] Joj:yf ePsf] 5 . /fli6o nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGq
/fhlgtL e"dLsf /fhg]tfx?, /fhsfo{stf{x? / k|hfx? ;+u7gx?sf] ;dy{gdf h'6\g]5g\
. /fli6o nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGq /fhlgtL k|ltgLlwTj rogsf] nfuL /fli6o
nLug dfr{jfb kf6L{Mdf g]t[TjzLn k|efjsf/L zlQm lng / /fli6o lnug dfr{jfb
ljBfg /fhtGq /fhlgtL ;+u7gx?sf] n]vLPsf] s'/fx? k|:t't x'g . /fli6o nLug
dfr{jfb ljBfg /fhtGqsf] ;+u7gx?sf] cfTd;dk{0fjfbL k|ltsx? 5g\ .
13
!_
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)^@ ;fn tTsfn} >L % /fhf lw/fh g/
jxfb'/ jL/ljqmd zfxb]jaf6 n]lvjS;Lg'ePsf] /fli6o nLug dfr{jfb
ljBfg /fhtGq, /fhlgtL Oltxf; l;4fGtdf cfwfl/t k|ltkfbg ul/jS;LPsf]
xf], h'g /fli6o nLug dfr{Jfbg kf6L{ / /fhlgtLs k':ts k|:t't
ul/aS;LPsf] 5 .
-!_
-@_
-#_
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)^@ ;fn ;+;f]wlgo >L % /fhf lw/fh g/ jxfb'/
jL/ljqmd zfxb]jaf6 n]lvaS;Lg'ePsf] /fli6o lnug dfr{jfb ljBfg /fhtGqsf]
/fhlgtLs Oltxf; l;4fGtnfO{ lhljt lbnfO{ aS;g' x/k|of; sbd rflnPsf] k":ts
eGg] zAbn] ;dfg dfgkb\jL >L % /fhf lw/fh g/ jxfb'/ jL/ljqmd zfxb]jjf6
ofsy'Djf zfxb]j nLDj' gful/ efiffnLkL j0f{ ju{ hfthftLx? wd{ e]ife"iff k/Dk/f
;flxTo Oltxf; lzIff ljsf; tyf zflGt ;'/Iff ;+u} pGglt k|ult ul/aS;g]5 . >L %
/fhf lw/fh g/ jxfb'/ jL/ljqmd zfxb]j gf/fo0flx6L /fhb/jf/df /fHoclez]if
cleef/ /fHo/f]x0f /fhul2;Lg ;fj{ef}d;Qf zf;g Joj:yf ;~rfng ul/jS;Lg]5 .
>L % /fhf lw/fh g/ jxfb'/ jL/ljqmd zfxb]jaf6 6fkL /fhb08f, em08f >Lk]r,
k":ts, c:qz:qx?j:qx? ljz]iftfx?sf] k|lts rLGxx? x'g\ . >L % /fhf lw/fh g/
14
-v_
-u_
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)^@ ;fnb]vL ;Djf]lwt /fli6o nLug dfr{jfb
ljBfg /fhtGq /fhlgtLs e"ldsf /fhg]tfx? /fhsfo{stf{x? k|d"v /xG5 . /fli6o
nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGq /fhlgtL ;+u7gx?sf] gfu/Ls k|ltgLlwTjsf] ;jf]{Qd
lxt / ;dpGgltsf] nfuL kfngf / ;+/If0f ;j}af6 ug'{kg]{5 .
@_
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)^@ ;fndf /fli6o nLug dfr{jfb
ljBfg /fhtGq /fhlgtLs zlQmsf] sfg"gL lnlvt tof/L >L % /fhf lw/fh
g/ jxfb'/ jL/ljqmd zfxb]jaf6 ul/jS;]sf] ;fj{ef}d;Qf ;j{dfGo o;
/fli6o nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGq /fhlgtL ;+u7gx?sf] /fli6o nLug
dfr{jfb kf6L{M Joj:yfnfO{ ;Demg'kb{5 .
-s_
/fli6o nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGq /fhlgtLs ;+u7gx?sf] cg';f/ x'g] n]lvPsf]
gful/s hgtfx?sf] ;j} s'/fx?n] :jtGq Gofok|0ffnL /fhtGq Joj;yfdf x'g] e'ldsf
qmdl/t / k/Dk/fut ?kdf ;Ddflgt of] /fli6o nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGq
/fhlgtLdf x'g cfpg] ;+u7gx?sf] ;fdfGo?kdf cj;/ ldnfOPsf] ;Demg'kg]{ 5 .
-v_
/fli6o nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGq /fhlgtLs e"ldsf :jtGq zlQmsf] ?kdf
gful/s k|ltgLwLTjsf] nfuL sfg"g agfpg clwsf/ ;DjGwL z+;f]wlgo ug]{ / vf/]h
ug]{ clwsf/ of] /fli6o nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGqdf dfq /xg]5g\ . s'g} vf;
lglZrt ;doaf6 ;+ljwgdf nfu" ul/ Joj:yf ul/jS;g]5 .
#_
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)^@ ;fndf ;Djf]wg /fli6o nLug
dfr{jfb ljBfg /fhtGq /fhlgtLs e"ldsf gful/s efiffnLkLx? lzIff
ljsf; tyf ;+;bLo zf;g k|0ffnL g]kfnL dfgjclwsf/ z'lglZrt sfod
ul/Psf] 5 .
/fli6o nLug dfr{jfb kf6L{M k"g/u7g gful/s ;+u7gx?sf] nLvLt k":ts kqklqsf
15
sfo{no Joj:yf cfjZos cfly{s ?kfGt/ n]lvP . ljj/0f sfg"g ag]sf] ;do;dodf
;DjGwaf6 k'/:sf/ k|bfg :jLof vr{ / ;"ljwf k|jGw ul/g] d'n cfwf/ ag]sf] 5 .
/fli6o nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGq /fhlgtLs gful/s ;+u7gx?sf] e"dLsf ljz]if
If]q clwsf/Ltf k|ltlglwTj g]t[TjzLn zlQ4f/f lgwf{/Lt ePsf] gful/s ef}lts ljsf;
;do x'g] ;+;f]wgLo agfOg] nIodf ljifoj:t'x?nfO{ ;Dj4 u/fpg] 5 .
$_
-%_
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)^@ ;fnsf] /fli6o nLug dfr{jfb
ljBfg /fhtGq /fhlgtL Oltxf; l;4fGtk|lt k|ltgLwLTj sfod u/fpb}
gful/s hgtfx?jLrsf] ;+j}wfgLs ;|f]tx? ;fwg ljifo j:t'x?df cfly{s
:jfdLTj lbnfO{/fVg]5 .
-s_
/fli6o nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGq /fhlgtLs gful/s ;+u7gx?sf] e'ldsf dfyL
:jtGq /fhlgtL k|0ffnL ePsf] / nLlvt k|0ffnL cfwfl/t s'g} s'/fn] clw/fHo qmd
/Ltn] k/Dk/fnfO{ dfGo u/fpg] k|ltj4tf nLPsf] 5 .
-v_
^_
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)^@ ;fnb]vL tTsfn} /fli6o nLug dfr{jfb
ljBfg /fhtGq /fhlgtLs ;+u7gx?sf] e"dLsf k|ltlgwLTjsf] nfuL ;Ifd lnlvt gfd
gofF /fli6o nLug dfr{jfb kf6L{Msf] cWoIftfdf sfo{d x'g] ul/g] ;DjGwL sfo{no
;~rfng tyf Joj:yf vr{ / k|fjLlws ;"ljbfhgs sfg"gf/f lgwf{l/t ePadf]lhd
x'g]ul/g] /fli6o nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGq e"dLsfsf] nfuL ;Ifd /fli6o nLug
dfr{jfb kf6L{Msf] cfd / lghL sfo{no, ;+:yfut, ;|f]tx?af6 ;fwgx?b]vL cfly{s
ef}lts lj1fg lzIff ljsf; ul/Psf] s'g} sfdsf] ;DjGwdf cbfntdf k|Zg p7fpbf
16
/fli6o nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGq /fhlgtLs ;+u7gx?sf] e"ldsf /fh elQmx?n]
/fhg]tfx? eP/ k|ltgLwLTj lgjf{x ug]{ / gful/s hgtfx?sf] lxtdf pGglt qmd nIo
;dfj]z ul/g]5 .
*_
/fli6o nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGq /fhlgtLs ;+u7gx?sf] gful/s lxtdf s'g}
sfdsf] ;DjGwdf e"ldsf s'g} c2fntdf k|Zg p7fpg] 5}g t/ o; wf/fsf] s'g} sfdn]
/fli6o nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGqsf] cg'?kdf x'g] ePsf] l;uf] p7fP
/fHoe"ldsf] nfuL ;/sf/sf] s'g} sd{rf/Lsf] lj?4 sf/jfxL rnfpg kfpg] sfg"gL
clwsf/nfO{ ;Demg] 5 .
(_
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt @)^@ ;fn tTsfnLg >L % /fhf lw/fh g/
jxfb'/ jL/ljqmd zfxb]jaf6 n]lvaS;g' ePsf] /fli6o nlug dfr{jfb
ljBfg /fhtGq /fhlgtL Oltxf; l;4fGt k|ltkfbg ul/jS;]sf] xf] .
/fli6o nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGq/fhgLlt k|0ffnL ?kdf algg] /fli6o nLug
df{jfb kf6L{M k"g/u7g k|ltlglwkl/ifbsf] lgdf{0f ul/Psf]5 . ;+j}wflgs c+ux?sf]
?kdf ;~rfnLt x'g]5 . Joj:yflksf, sfo{kfnLsf, GofokfnLsf ;Ifd ePsf] tyf >L
% j8f dxf/fh lw/fh cf; jxfb'/ u'?zfxb]jHo"M zfx/fhfkl/jf/xsf] kl/ifb
;b:ox?sf] zfx/fhf /fh;+:yf /xg]ul/ ePsf] /fHoclez]if cleef/f tyf /fHo/f]x0f
/fhul4l;g ;fj{ef}d;Qf zf;g Joj:yf gf/fo0flx6L /fhb/jf/:yLtaf6 / k|wfg
;]gfklt, k|wfg Gofolwz, k|wfgdGqL k|ltlgwL ;efsf] ;efd"v, & hgfaf6 algPsf]
/fli6o lnug dfr{jfb ljBfg /fhtGq /fhlgtLs e"ldsf k|ltlglw ;+u7gx?n]
/fhg]tfx? /fhsfo{stf{x?sf] Pstfj4 cleofg ;Djgwdf ;+;bLo Jofj:yfkLsf
ePsf] @$% ;b:o ;f+;bx?sf] lgjf{rg Joj:yf cGtu{t NofO{g] sfo{kfnLsf
GofokfnLsf ;Ifd ePsf] /fli6o nLug dfr{jfb kf6L{df x'g] k7fOg] ePsf] /fli6o
hLjgsf] VoftLk|fKt JolStTjx?af6 lgo'St k|ltlgwL kl/ifb ;xfos / :yfgLo ;dLtL
x'g]5 .
/fli6o nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGq /fhlgtLs k|ltlgwLTj gful/s ;+u7gx?sf]
e"dLsf cg'?kdf x'g] ePsf] :yfoL ;dLltx?n] ;+j}wflgs k|zf;lgs sfg"gL lxtdf /
cj:yfdf rflxPsf] ;do ;dodf x'g] ePsf] o; /fli6o nLug dfr{jfb ljBfg
/fhtGq /fhlgtLs ;+u7gx?sf] ;j};DaGwL dfGo x'g]5 .
17
!)_-s_ g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)^@ ;fndf /fli6o nLun dfr{jfb ljBfg
/fhtGq /fhlgtls k|ltlgwL e"ldsf gful/szlQm dfgj clwsf/sf] jfs :jtGqtf,
lx88"n :jtGqtf, k|f]; :jtGqtf, /fhlgtLs ;fy} s'6lglts k|f]T;fxg :jtGqtf, tyf
cy{tGq?kdf Aojl:yt ;dfgtfdf xf;Ln ofsy'Djf zfx nLDj", /fO{, du/, u'? g]jf/,
tdf, z]kf{, nfdf, lwdfn, yf?, r]kf, d]r]sf]r], cfo{ d":nLd, blnt, sfnfhftL
/+ue]bsf ofbj, /fhj+zL, bg'jf/, d08n, p?/fd, d8jf/L, cGo cfbL . rf/j0f{ 5lt;
hfthftLx?sf] /fli6o efiffnLkL zfxb]j gfu/L wd{ ;lxi0f"tf e]ife'iff k/Dk/fut
;fDk|fbonfO{ ;d]6\g] p2]Zo nLP/ ag]sf] /fli6o nLg dfr{jfb ljBfg /fhtGq
/fhlgtLs ;+u7gx?sf] k|:t't ePsf] cg"ofoL /fhtGqjfbnfO{ ;do ;dodf ;j{dfGo
;d;f]wlgof agfOPsf]5 .
-v_
!!_
!@_
/fli6o nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGq /fhlgtLs l;uf] /fHoe"dLdf x'g] ;j{dfGo
;dfgtfsf] ;+j}wflgs a'4fx? dfyL cWoog ;Djfb sIf ;ldIff ljifodf k|df0fLs
n]vg c+ux? a'4fx?sf] ?kdf ;+;f]wlgo ;Djf]wLt x'g' kg]{5 .
!#_
!$_
!%_
/fli6o nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGq /fhlgtL e"dLsf Pp6} ;dtfsf] ;+j}wflgs
;+;f]wlgo kl/jt{g If]qljefhg :jtGq cleefHo k|ltgLwLTj jftfj/0fLo cg"s'n
gful/s hg;+Vof k|Tofl;Qm lx;fjsf] ;j} juL{o tTjwfgx?;+u} /fhtGq :yfoLTjnfO{
pNn]lvt sbd rfnLPsf] p2]Zoaf6 k|fefjsf/L x'g]5 .
!^_
!&_
!*_
/fli6o nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGq Pp6f l;uf] /fHosf] /fhlgtL ;+u7gx?sf]
e"dLsf] nfuL gful/s hgtfx?sf] ;dy{gdf k"g{/u7g /fli6o nLug dfr{jfb kf6L{n]
3f]if0ff ;DaGwL Joj:yf tof/ ul/ k|:t't u/]sf]df of] laBfg /fhtGq / /fhlgtLs
k":ts ;do ;dodf dfGo ePsf] a'emLg]5 .
!(_
@)_
/fli6o nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGq /fhlgtLs e"dLdf gful/s ;dfg ?kdf hgwg
lzIff st{Jo k|lzIf0f jfs :jtGqtf k|Tofe"lt k|d'v e"ldsf lgjf{x x'g] p2]ZodfyL
:jod k|rf/k|;f/ k|j]z :jtGqtf dfWod kqLsf, lx88"n :jtGqtf, /fhlgtLs tyf
s"6lglts :jtGqtfnfO{ k|f]T;fxgaf6 lj:t[t lj:tf/ lgtLnfO{ cufj} k|ltlgwTj ul/g]
k|ltj4tf k|i6 ePsf] /fli6o nLug dfr{jfb cj:yfdfyL x'g] d"n cfwf/ xb;Dd
Gofof]lrt ul/g]5 .
@!_
/fli6o nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGq, /fhlgtLs ;fdflhs, cfly{s, wfld{s e"dLsf
gful/s hgtfx?df lglxt hg;+Vofsf] s]Gb|df /xg] ljleGg If]qx? / 7fpx?;+u
k|ltlgwLx?n] Pstfj4zlQmdf pQ/bfloTjk|lt lg0f{o tyf lgb]{zg Jofjxfl/s ef}tLs
cy{tGq /rgf zf;g :jtGq / ;fj{ef}d;tf sfod u/fpg o; ljBfgdf x'g cfpg]
;+;f]wlgo s'/fnfO{ ;dfj]z u/fpg]5 .
@@_
/fli6o nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGq, e"dLsf gful/s hgtfx? lxt ;Ifd
Gofok|0ffnL cfwf/e"t sfg"gL dfGotf /fhtGq :ki6 k|:t"t ePsf] dfgLg]5 . g]kfn
/fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)^@ ;fndf /fli6o nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGq,
19
;+u7gx?sf] ljleGg :yfg / zlQm dfgLg] cfyL{s ;fdflhs qmd k"/f u/fpg] rfxfg
nLP/ of] ljBfg /fhtGq a4 cleofg tof/L ePsf] xf] .
@#_
/fli6o nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGq, e"dLsf gful/s hgtfsf] :jtGq dfgjclwsf/
;DjGwL ;ldIff ;+jfb tyf sIf k|aGwg Joj:yfsf] ;'/Iff lglZrt sfg"gL Joj:yf
k|bfg ul/ ;+/If0f ePsf] p2]Zo;+u ;d]6\g]5 .
@$_
/fli6o nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGq, /fhlgtLs Oltxf; l;4fGt e"dLsf hLjLt
;dtfsf cwf/df k/Dk/faf6 cnu} k|ltgLwLx?sf] Joj:yf ePsf] ;+;bLo zf;gk|0ffnL
Joj:yf rfxfgfnfO{ ;bg s]lGb|t zlQm tyf ;+;bLo k|ltlgwL kl/ifb ;bg ;lxtsf]
;+;bsfo{ k|:tfj ul/Psf] 5 .
@%_
@^_
@&_
/fli6o nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGq /fhlgtLs k|ltgLwLx? / :yfgLo e"dLsf] If]q
7fpx?df x'g] tdfd gful/s hgtfx?sf] pQ/bfoL juL{o c;dfgtfx?jLrsf]
efjfgfx?nfO{ ljleGg :t/x?jf6 cfpg] efifLs nLkLj4 s'nLg kfb/L, dWod lgDg
ju{ hftLox?sf] ;fdfGo cfjZostf ;+u ;j{xf/f zf]zLt pTkL8Lt bjLP/ /x]sf] To;
ju{hftLx? ;d]t /fhtGq ljBfgsf] /fhlgtLs k/Dk/fjf6 k|efjsf/L p2]Zo lgjf{xsf]
nfuL agLg] ;/sf/ s]Gb|Lt / ;+ljwgsf] ljBfosx?dfyL Pp6f /fhtGq ljBfgsf]
;j{dfGo ;Demg'k5{ .
@*_
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)^@ ;fndf /fli6o nLug dfr{jfb ljBfg
/fhtGq, /fhlgtLs e"dLsf gful/s juL{o hftLo efiffnLkLdfyL p7]sf] pQ/bfoL
sfo{qmdk|lt jg]sf] cy{tGq gof o"u :jtGq b]z g]kfn x'g]5 .
@(_
/fli6o nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGq, of] /fhlgtLs Joj:yf ePsf] gful/s hftLo
ljsf; ef}tLs lzIff k|of]ufTds cy{tGq hf]8Lg] ;fy} ;+j}wfgLs k|ltgLlw kl/ifbsf]
Joj:yfn] jf]s]sf] l;f] /fHosf] cljefHo ;Dj4 ;f;g;+u} ef}tLs pGgltk|lt k'ofpg]
u/L of] /fhtGq ljBfg /fhlgtLs k|0ffnL c;n gof o"u;+u} k|f/Desfn;Dd x'g]5 .
#)_
/fli6o nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGq, /fhlgtLs p2]Zo / e"dLsf gful/s juL{o
hftLo ;Ifd Jofjxf/Ls tyf ef}tLs cy{tGq ljsf; / ;+j}wfgLs ljBfg /fhtGq
ePsf] efjL ;/sf/ / ;+ljwfg ;d]tsf] d"n"s sfg"gL ;\sf/ tLg k|ltlgwLTj /
Jofj:yfkLsf k|ltgLwL kl/ifb s]Gb|Lo ;bg ;lxt ePsf] ;+;bnfO{ agLg], ;/sf/
20
#@_
/fli6o nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGq, l;f] /fHosf] gful/s ju{ ofsy'Daf zfx nLDj"
b]jgful/ efiffnLkL s]Gb|Lo sfuhL n]vLt ;flxTo Oltxf; lzIff ljsf; ;fy} c? ju{
hftLo ax'efiff jx'nLkL ax'wd{ e]if e'iff k/Dk/f gful/s :jtGq GofokfnLsf cg';f/
;fDk|fbo ePsf] gful/s dfgj clwsf/ ;DjGwL Joj:yfsf] ;'/Iff ul/ of] /fli6o
nLug dfr{jfb ljBfg /fhtgqdf n]lvPsf] xf] .
##_
/fli6o nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGq, /fhlgtLs e"dLsf gful/s hgtfsf] afnLs
dtflwsf/ ;DjGwL k|aGwsf] Joj:yf ul/ ;'/lIft lbnfO{ ;dfg p2]ZonfO{ dfGg' kg]{5 .
#$_
/fli6o nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGq, /fhlgtLs ;+u7gx?sf] ;j} gfu/Ls j0f{ ;+u
ePsf] jx'efiff jx'nLkL hftLo ;dtfsf] :jtGq ;dfgtf sfo{qmd clego
k|ltgLwLx?sf] zlQmdf ef}tLs cy{tGq / ;fj{ef}d;Qf ;/sf/ jg]sf] ;dokl5 ;DkGg
ePsf] ljwLsf] zf;g Ps ;+j}wfgLs :jtGq b]z / /fHo g]kfn
elgG5 .
#%_
/fli6o nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGq, /fhlgtLs clwsf/af6 k|fKt ug]{ ;j} Gofo
sfg"g Joj:yfnfO{ gful/s hgtfx?sf] lxt;fyL ;do ;dodf b:tfj]h cg"s"n
;DdfgLt cfwf/df e"dLsf x'g] ;+/rgfx? cfly{s tyf ef}tLsjfbsf] l;4fGt
k'/fu/fpg] gofF ;+j}wfgLs Jofjwfgx? ;lxt o"usf] ;'/Iffk|lt d'n ljsf;d'vL k|df0f
l;4 x'g]5g\ .
#^_
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)^@ ;fndf /fli6o nLug dfr{jfb ljBfg
/fhtGq, /fhlgtLs l;4fGtk|lt gful/s k|ltgLwLTj ePsf] ;bg ;+;b k|ltglw
kl/ifbaf6 x'g] sfo{sf/L0fL sfo{kfnLsf cGtu{tsf] ;/sf/ ag]/ ;+ljwfgsf] Joj:yf
dfkm{t zf;g ;fj{}ef}d;Qf ;dfgtf cy{tGq ePsf] ofsy"Daf zfxb]j gful/s /fli6o
efifnLkL lzIff cfwfl/tdf ;DkGg uf/pg] p2]Zo nLP/ ofsy"Djf zfxnLDj" s]Gb|Lo
/fHoe"dL ;Ldf/]vf lsNnf gSzfnfO{ k|ltj4 ul/ qmdl/tjf6 ;'/Iff jgfpg]
dxf]TjfsfR5f k|ltgLwLTj lnPsf] 3f]if0ff kq ljBfg /fhtGq tof/ ul/ k|ltj4tf k|:6
k|:t't ePsf] xf] .
#&_
/fli6o nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGq, e"dLsf gful/s hgtfdfyL ljZj :jtGqtf
;+u|fd ;dy{g p2]Zo lnP/ /fhlgtL Oltxf; l;4fGtnfO{ k|ltkfbg tof/ u/LPsf] xf] .
21
g]kfnL gful/s hgtfsf] hLjg ef}tLs ;+/rgfnfO{ Jofks kl/jt{g cfpg] cleofgdf
cfj4 u/]sf] ;Demg'k5{ .
#*_
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)^@ ;fndf /fli6o nLug dfr{jfb ljBfg
/fhtGq, /fhlgtLs kl/jt{g ePsf] sf/0fn] ;+j}wfgLs ?kdf b]zeStL b]vfpg]x?
:j]OR5fn] :jb]; kmsL{ To;e"dLsf] gful/s hgtfsf] :jtGqtf ;dfgtf / eft[Tjsfo{
cljnDj ;~rfng x'g;Sg] jftfj/0fLo ;do sfg"g lgtLx?sf] dxf]Tjf ePsf] cy{af6
eljio x'g;Sg] kl/jt{gk|lt cGo /fhlgtLs ultljwLjf6 ;/sf/ x'g] / /fhlgtLs
kl/jt{g b]vL 5f]8]/ ;b}jsf] lgDtL hfg]x?sf] hUuf e"ldlxgx?nfO{ ljt/0f ug]{
k|ltj4tf nLPsf] 5 .
#(_
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)^@ ;fnkl5 ePsf] slyt /fhlgtLs kl/jt{gsf]
;+3f/df k"gM /fli6o nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGq, /fhlgtLs e"dLsfdf efu nLPsf]
gful/s j0f{ ax'efifLs jx'nLkLj4 hfthftLx?sf] ;+/Iffy{ cfwf/e"t bfoLTjnfO{ k"/f
u/fpg] g]kfnL ;fxL;]gfx?sf] cfgf] b]zdf kms]{/ kl5 df6f] / e"dLdf cbe"t ef}tLs
/fhlgtLs ljsf;;+u} k"g{/u7g /fli6o nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGq, Oltxf;k|lt
hLjLt lbnfpg rfxfgf x'g]k|lt dxf]TjfnfO{ x[boud\ eP/ juL{o bnx?sf] c/fhstf
cS;/jfb cj;/sf] zf;gnfO{ Tofu ug]{5 .
$)_ g]kfn /fHosf] ljqmd :Djt ldtL @)^@ ;fndf tTsfnLg /fli6o nLug dfr{jfb
ljBfg /fhTGq, /fhlgtLs Oltxf; lzIff ljsf; l;4fGtnfO{ g]kfnL gfu/Ls juL{o
hftLo cfwf/dfyL cjl:yt ePsf] ofSy"Djfzfx b]jgful/ efiffnLkL cGo j0f{ hftLo
jx'efifLs jx'nLkL jx'wdf{nDjL e]ife'iffx?sf] k/Dk/fut oyfl:ytLjfbnfO{ :yfoLTj
lbnfpg] p2]Zok|lt uDeL/ eP/ nLDj", /fO{, du/, u'?, g]jf/, tfdf, z]kf{, nfdf, y?,
lBdfn, ljz]if hftLx?sf] e"dLdf /x]sf] cGo hftLx? cfo{hftLx? bnLt dL;|Lt /+ue]b
hfthftLx? ;dfj]zL clwsf/ k|bfg u/fpg] sfg"gL Joj:yf lgdf{0f ug]{5 . /fli6o
nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGq /fhlgtLs ;fdfhLs cfly{s wfdL{s /rgfTds
k|ultnfO{ ;Djf]wg u/fpg] k|f/De clwsf/ 3f]if0ff kqnfO{ n]vLPsf] k|:t't ePsf]
7fgLG5 . /fli6o nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGq /fhlgtLs /0flgtLs"6gLtL e"dLsf
gfu/Ls hgtfx?jLrsf] oyfl:ytLjfb k|ltgLwLTj k|0ffnLnfO{ sfod u/fpb}
;j{;Qfjfb zf;g Joj:yfk|lt cfpg] ;/sf/ / ;+ljwfgsf] :jLsf/ ug]{5 .
-s_
g]kfn /fHosf] /fli6o nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGq /fhlgtLs ;"?sfnb]vL c;n
e"dLsf lgjf{x ePsf] k|ltgLwLx/sf] Pp6f ynf] xf] . /fli6o nLug dfr{jfb ljBfg
/fhtGq /fhlgtLs e"dLdf gful/s ofSy"Djf zfxb]j gfu/L efiffnLkL / cGo gfu/Ls
jx'eflifs jx'nLkLj4 lzIff ljsf; dfgjclwsf/sf] :jtGqtf ;dfgtf tyf eft[Tj
;+/If0fdfyL 3f]if0ff tof/ k|:t't /fli6o Pstf cleofgk|lt P]ltxf;Ls /fhtGq ljBfg
ag]sf] xf] .
22
-v_
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)^@ cufj} kZrfot eP/ cfPsf] /fhlgtLs
kl/jt{gqmdnfO{ cWoog u/]/ x]bf{, lg:sif{df ;+j}wflgs /fhlgtLs cGo /
k|f/Desfnk|lt /fli6o nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGq /fhlgtLs e"dLsf gful/s
hgtfx?sf] k|ltgLwLTj If]qclwsf/ :t/nfO{ :yfoLsf] lbnfpg] x]t'n] Jofos kl/jt{g
nx/df c? cfj4 u/fpg] p2]ZonfO{ gofF o"ufGt/;+u} ;d]6\g]ul/ NofPsf] ;+j}wflgs
/fhlgtL ljwLx?sf] k|ltj4tf k|:6 ufl/Psf] xf] .
-u_
/fli6o nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGq, /fhlgtLs e"dLsf gfu/Ls j0f{ juL{o
hftLx?sf] ;j} cfjZostf dfyL gofF o"u k|f/De ;+u} agLg] ;/sf/ / ;+ljwfg
k|of]hgn] ;do ;dodf ;+;f]wlgo ul/dofnfO{ ;Djf]wg u/]sf] x'g]5 .
-3_
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)^@ ;fn cGTolt/ ePsf] /fhlgtLs kl/jt{Gsf]
;/sf/ / ;+ljwfgk|lt ePsf] ;j}vfnsf] c\s';x?nfO{ kf/u/fpb} Nofpg] /fli6o Pstf
cleofg gfu/Ls k|ltgLwLTj e"dLsf /fli6o nLug dfr{jfb kf6L{M sf] ljz]if /fhgLtLs
cleofg ePsf] xf] . /fli6o nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGq /fhlgtLs gful/s k|ltsf]
/fli6otf ljsf; lxtdf cfgf] /ut k;Lgfn] NofPsf] :jtGqtf ;fy} k|f/DeLs
gfu/Ls juL{o jftfj/0fLo cy{tGq kl/jt{gsf] o"usf] ;'/Iff ug'{ gful/s st{Jo
;lDemg]5 .
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)^@ ;fnkl5 ;+;f]wg ul/Psf] /fli6o nLug
dfr{jfb ljBfg /fhtGq /fhlgtLs e"dLsf ljleGg If]qx?, 7fpx?sf] e"dLdfyL
gful/s ;dGjo cfly{s sfo{kfnLsf lxtdf, ;fdf|fHojfb, k"hLjfb, ;fDojfb /
;dfhjfbnfO{ /fli6o cfly{s qmflGt ?kLof jh]6jf6 ;+qmd0f, ePsf] /fhlgtLs
cfly{s hg;+VofjLrsf] ;DjGwdf ;d]6\g], tyf ljifoj:t'l:ytL juL{o ;dfgtf ul/df
cy{tGq ?kfGt/ lg0f{onfO{ lgb]{zgfno g]t[Tj x'g'kg]{ ;Djf]wg k|:t't of] ljBfg
/fhtGq /fhlgtLs Oltxf; k|0ffnL xf] .
k|ltgLwL ;b:oaf6 ;+;b egLg]5 . /fli6o nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGq /fhlgtLs
k|ltgLwLx?sf] ;+u7gx?n] ljz]if ljw]os kf/Lt ug]{5 . of] cf}krf/ls ?kdf ;'ljwf
sfg"gLsf] p2]Zo ;/x dfgLg]5 .
$!_
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)^@ ;fn tTsfn ;+zf]wlgo /fli6o nLug
dfr{jfb ljBfg /fhtGq, /fhlgtLs efu ! sf] wf/f $) ;Ddsf] ;+j}wf/fn] ;do ldtL
@)^@ ;fndf klxnf] ;+zf]wg / @)^* ;fndf bf]>f] ul/ @)^( ;fndf cGtLd
;+zf]wg ePsf] /fli6o nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGq, /fhlgtLs e"dLsf tyf >L %
/fhf lw/fh g/ jxfb'/ jL/ljqmd zfxb]jaf6 ofSy"Djf zfxb]j gful/ efiffnLkL
k|ltgLwLx?;+u} c? gful/s ju{ hfthftLx? ax'efifLs jx'nLkLj4 ax'wdf{jnDjL
e]ife";fx? k/Dk/fut ;flxTo Oltxf; lzIff ljsf; tyf zfGtL;'/Iff ;+u} ;dpGglt
k|ultsf] k|f/De u/]sf] x'g]5 . k|zf;lgs / ;+j}wflgs ljBfg /fhtGq ul/df
k|0ffnLnfO{ hLjLt /fVg]5 .
$@_
$#_
$$_ /fli6o nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGq /fhlgtLs e"dLsf ;+u7gx?sf] s'g} j'4fut
d;f}4f k7fpbf tkfO{sf] lzIff ;DjGwdf k|Zg pQ/df ;f/ ldnfO{ /fli6o nLug
dfr{jfb ljBfg /fhtGq /fhlgtLs k|ltgLwLTj gful/s juL{o hfthftLx?sf]
jx'efifLs jx'nLkLj4 jx'wdf{nDjL e]ife'iff k/Dk/fut ljz]iftfx? emNs]g cl:tTj
clwsf/nfO{ ;Djf]wg u/]/ ;dfrf/ agfO{ s'g} b}lgs klqsfdf tyf ;a} :t/b]vL
k7fpg'ePsf] If]q 7fpx?sf] lxt x'g] dfWod ;dfj]z ePsf] ;Demg'k5{ . /fli6o nLug
dfr{jfb ljBfg /fhtGq / /fhlgtLs k|ltgLwLTj ePsf] ;+u7gx?sf] /fli6o nLug
dfr{jfb kf6L{df cfj4 x'g] cfpg] cfXjfg k|ltj4 nLvLt k|:t't ePsf] xf] .
$%_
/fli6o nLug dfr{jfb ljwfg /fhtGq, /fhgLlts /0fgLlt xf] tyf s'6gLlt k|ltgLlwTj
24
;+u7gx?n] e'ldsf lgjf{x ofSy'Djf zfxb]j gful/ efiffnLkL hfthfltx?sf] j0f{, ju{,
wd{, e]ife'iff / k/Dk/fut ;flxTo Oltxf; lzIff ljsf; ToxL bfloTj k|ltgLlw;ef /
/fli6o ;efsf] gfddf /fli6o nLug dfr{jfb ljwfg /fhtGq :yfoLTj @ -b'O{_
;bg;lxtsf] Ps Joj:yflksf ! x'g]5 . ;+;b elg jf]nfOg] 5 . ;+;be"dL lxtdf x'g]
/fi6sf] nfuL ljw]os kf/Lt ub{5 .
25
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)^# ;fndf /fli6o nLug dfr{jfb ljBfg
/fhtGq, /fhlgtLs e"dLsf lgjf{x ofSy"Djf zxb]j gful/s efiffnLkL hfthftLx?
j0f{ju{, wd{, e]ife'iff, k/Dk/f, ;fxLTo Oltxf;, lzIff ljsf; c? gful/s j0f{ ju{
hfthftLx? jx'efiff, jx'nLkL, jx'wd{, e]ife'iff, k/Dk/f ;fxLTo / lzIff ljsf; u/fpg]
/fhlgtLs ;+u7gx?sf] k|ltgLwL ;ef ;bg ;+;b kl/ifb ;b:o /fli6o nLug dfr{jfb
ljBfg /fhtGq /fhlgtLs ;+u7gx?sf] k|ltgLwL ;/f]sf/jf6 ul/g] k|To]s hLNnfdf
hg;+Vofsf] cfwf/df hLNnfjf6 sDtLdf klg Ps k|ltgLwL tLg;Dd ePsf] @$%
lgjf{lrt x'g]ul/ sDtLdf klg !* jif{ k'u]sf] k|To]sn] k|ltgLwL;ef e"dLaf6 @% jif{
k'u]sf] x'g]5 . of] Pp6f ;+j}wflgs Jofj:yfkLsf xf] . /fli6o nLug dfr{jfb kf6L{sf]
k|ltgLwL;efn] cfgf] sfo{ ;~rfngsf] lgDtL ;efd"v pk;efd"vsf] lgjf{rg
ug'{kg]{5 . /fli6o nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGq /fhlgtLs e"dLsf gful/s
;+u7gx?sf] k|ltgLwLx? If]q 7fpx?dfyL /fli6o;efsf] s]Gb|Lo ;/sf/ hDdf ^)
;b:ox? lgjf{rLt x'g] Joj:yf ul/Psf] 5 .
-s_
g]kfn /fli6o nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGq /fhlgtL e"dLsf ;+u7gx? nufot
k|ltgLwLx? / /fli6o gful/s hLjgsf] ljlzi6 ef]ubfg k'ofpg] VoftL k|fKt dWo] !)
hgf ;b:ox?sf] nfuL Joj:yf u/]sf] 5 .
-v_
/fli6o nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGq /fhlgtLs k|ltgLwLTj e"dLsf gful/s k|ltgLwL
kl/ifb c? juL{o hftLo n}\uLs lje]b ;fDk|fboaf6 ;Ddfgk"0f{ k|ltgLwLTj l;4fGt
cg':ff/ x'g] lgjf{rLt qmd sDtLdf dlxnf % hgfsf] ;fy #% hgf ;b:ox? ul/g]
Joj:yf /x]sf] 5 .
-u_
/fli6o nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGq /fhlgtLs l;f] /fHosf] e"lddf ofSy'Djf
zfxb]j gful/ efiffnLkL lzIffaf6 /fli6o hLjgsf ;DdfgLtj4 c? gful/s j0f{ ju{
hfthftLx? efifLs nLkLj4 lzIff e"dLsfdfyL ;j} ljsf; If]qsf] gu/x? ufpx?
:yfgLo lgsfosf] k|d"vpkk|d"v tyf ;b:o dtbftf ePsf] lgjfr{gf/f ljsf;
If]qjf6 # hgfsf] b/n] ljhodtsf] k|ltgLwL ;b:osf] cfwf/df sfg"gdf Joj:yf
ePsf] lgjf{rLt dgf]gLt -dgf]gog_ !% hgf ;b:o ul/ Joj:yf /x]sf] 5 .
-3_
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldlt @)^# ;fn tTsfn ;+zf]wlgo /fli6o
nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGqsfo{kflnsf ePsf] ljifo ;DjGwL k|:t't
ul/Psf] 5 .
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @))& ;fndf >L % j8f dxf/fh lw/fh qLe'jg
jL/ ljqmd zfxb]jjf6 5f]/fx?5f]/Lx? Pjd d"df >L % j8fdxf/fgL /fHonIdL
zfxb]jLx? xf]OjS;]sf] tyf >L % j8f dxf/fhf lw/fh cfz jxfb'/ zfxb]j sf]
5f]/f >L % /fhf lw/fh g/ jxfb/ jL/ljqmd zfxb]jf6 /fli6o nLug dfr{jfb ljwfg
/fhtGq /fhlgtLs sbd rfnL Pstfj4 cleofgk|lt z4f{ >L % dxf/fgL ;f/bf
/fHonIdL tyf z4f{ zf]ef /fHonIdL zfx]bjL ;fy} >L % dxf/fhf lw/fh k"0f{
jxfb'/ jL/ljqmd zfxb]j :jodjf6 ljjfxLt >LdltHo"x? ofSy"Djf zfxb]j gful/
efiffnLkL wd{ ;fxLi0f'tf e]ife'iff k/Dk/f ;fxLTo Oltxf; lzIff ljsf; k|ltsf]
;fj{ef}d;Qf zf;gsf] em08f kmof{Psf] ;DemLg'k5{ .
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)$& ;fnsf] /fhtGqnfO{ cGTo @)^# ;fndf
ePkl5 /fli6o nLug dfr{fb ljBfg /fhtGqn] /fhlgtL >]onLg] rfxfgfk|lt
/fli6otfsf] k':ts, em08f, >Lk]r, /fhb08f, c:qz:q / j:qx? dfgkbfjL ;DdfgLt
cf]bfx?k|lt ;'/IfLt Joj:yf lbnfP/ /fHoclez]if cleef/f tyf /fHo/f]x0f /fhul2l;g
;fj{ef}d;Qf ;f;g gf/fo0flx6L /fhb/jf/df k"gMsfod ul/g] ;Daf]wg k|:t't ePsf]
27
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)^# ;fn tTsfn ;+zf]wlgo /fli6o
nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGq Gofokflns ljifo ;DjGwL k|:t't ul/Psf] 5
.
$&=
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)^# ;fndf /fli6o nLug dfr{jfb ljBfg
/fhtGqdf >L % /fhf lw/fh g/ jxfb'/ jL/ljqmd zfxb]jjf6 ofSy"Djf zfxb]jgful/
efiffnLkL j0f{ nL wd{ s]Gb|;|f]t ofSy"Djf zfx/fh;+:yf kl/ifb kl/jf/ ;b:ox? x'g\,
gful/s ofSy"Djfzfx, /fO{, du/, u'?, g]jf/, tfdf, z]kf{, nfdf, yf? ysfnL
d]r]sf]r], wLdfn, r]kf, cfo{ bnLt, /+ue]b hfthftLx? ;fDk|fbfo ;d]tsf] ;+;lbo
Joj:yf tyf GofokfnLsf, sfo{kfnLsf Jofj:yfkLsf ;Ifd ePsf] ;+j}wfgLs k|0fnL,
eljiodf ;/sf/ / ;+ljwfg lgdf{0f sfg"gL lgtLaf6 cljnDj x'g]ul/ g]kfnLnfO{
;Djf]wg k|:t't ePsf] ljBfg /fhtGq, n]lvPsf] xf] .
-s_
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)^# ;fndf /fli6o nLug dfr{jfb ljBfg
28
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)^# ;fnb]vL /fli6o nLug dfr{jfb ljBfg
/fhtGq, k|ltgLwLTj gfu/Ls j0f{ ju{ nL\u wd{ efiffnLkL ;flxTo lzIff k/Dk/f
ljsf; sfo{ tyf cy{tGq d'n's ;j{wflgs ljefu /fhtGq ePsf] s'/f k|i6 xf] .
-u_
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)^# ;fndf eP/ cfPsf] ;/sf/ bnx?sf]
k|ltlglwTjdfyL /fh:jz'Ns cfly{s ;+sng jh]6 gful/sn] lt/]sf] cfly{s jif{x?df
ljsf; kl/of]hgf ;DaGwL 5fgaLg Joj:yf ug]{5 . gful/s tyf kl/of]hgf cfly{s
jif{x? jh]6sf] cy{Joo ;DaGwL /fli6o nLug dfr{jfb kf6L{Mn] ljrf/ ug]{5 .
-3_
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)^# ;fndf /fli6o lnug dfr{jfb ljBfg
/fhtGqn] gful/s lxt x'g] cfPsf] s'g}klg :jb]zL tyf ljb]zL cy{ jh]6 ;DaGwL cGo
jh]6x?df ljsf; k|f/De x'g]5 .
-_
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)^# ;fndf /fli6o lnug dfr{jfb ljBfg
/fhtGq /flhtgLts ;+u7gsf] gful/s k|ltlgwLx?n] Gofokflnsf, Joj:yfkLsf
sfo{kfnLsf ;+j}wflgs c+ux?;/x ;d]tsf] cfly{s jh]6x?df ;dodf k6s k6s
cg's'n kl/of]hgf ;+sNk ljsf; sfo{ k|f/De ul/Psf] 5 .
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)^# ;fndf /fli6o lnug dfr{jfb
ljBfg /fhtGq /fhlgtLs ;+u7gx?sf] e"dLsf gful/s j0f{, ju{ hft
hftLx? EfflifsnLkLj4 jx'wd{ k]zf e]iffe'iff k/Dk/f, ;flxTo, lzIff
ljsf; tyf zf;g ;~rfng k|:t't x'g] ljz]iftfx? lgDg x'g .
$*_!_ g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)^# ;fn cuf8L xfd|f] ;+j}wflgs /fhlgtLs
kl/jt{gaf6 ePsf] s'/fk|lt c:ki6 bnx? x'Fbf, /fli6o lnug dfr{jfb ljBfg /fhtGq
/fhlgtLs ;+u7gx?sf] gful/se"dL If]qx? 7fpFx?df ljleGg :t/df lglxt
;fj{ef}d;Qf :jtGq Pjd\ ;Ifd Gofok|0ffnL cfwf/e"t dfgjclwsf/sf] ;'/Iff, ;+;lbo
zf;g lgdf{0f sfg"g l;4fGt ;Ifd Joj:yfkLsf sfo{kfnLsf GofokfnLsf hg
pQ/bfoL sfo{sfl/0fL ;+j}wfgLs kl/ifbsf] lgdf{0f ;+sf/ tLg clwsf/ /fli6o lnug
dfr{jfb ljBfg /fhtGq /fhlgtLdf ;+;f]wgLo rl/q tyf d"Vo ljz]iftfx? x'g\ .
@_
/fli6o lnug dfr{jfb ljBfg /fhtGq /fhlgtLs ;+u7gx?sf] e"dLsf gful/s lxtdf
ljsf; pGd'vt tyf /fhtGq ;+;bLo zf;gk|0ffnL :jtGq GofokfnLsf cfwf/e"t
dfgjclwsf/ aflns dtfclwsf/ ljwLsf] zf;g gful/s lgxLt ;fj{ef}d;Qf s'/fx?
eljio ;+ljwfgsf] ?kdf ;+j}wflgs c+ux?sf] ljz]iftfx? cfwf/e"t /rgfTds x'g\ .
29
#_
/fli6o lnug dfr{jfb ljBfg /fhtGq /fhlgtLs lgtLdf gfu/Ls j0f{, ju{ hft
hftLx?sf] jx'eflifs, jx'nLkLj4, ;flxTo lzIff ljsf; tyf ef}tLs cy{tGq o'usf]
;'ljwfghgs k|f/De x'g] ;DjGw k|:t't ul/Psf] 5 .
$_
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)^# ;fnsf] /fhgLtLs kl/jt{g / /fli6o nLug
dfr{jfb ljBfg /fhtGq /fhlgtLs k|ltgLwLTj gful/s j0f{, ju{ hfthftLx?sf]
jx'eflifs jx'nLkLj4 wd{ e]ife"iff k/Dk/f ;flxTo Oltxf; lzIffljsf; tyf
ef}ltsljsf; k|To]s gful/ssf] sDKo"6/ pks/0f k|ljlws oGqdfWod 1fg k|of]ufTds
ljsf; ul/ b]lvg] l6eL b'/bz{g oGqx? lgz'Ns lzIff 5fqj[l4 ;DjGwdf lgdf{0f ePsf]
x'g]5 .
-%_
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)^# ;fndf /fli6o nLug dfr{jfb ljBfg
/fhtGq /fhgLlts e"dLdfyL k|ltgwLTjsf] kl/jt{g eP/ j}sNkLs l;4fGtk|lt
gful/s hgtfx?dfyL jfR5lgo x'g'kg]{ u[x ;'ljwfhgs cfly{s jh]6 ef}lts k|bfg
;DjGwL k|To]s gful/s g/gf/L k|fljlws sDKo"6/ pks/0f oGq 6L=eL= /]8Lof]
Pkm=Pd= df]jfOn b"/bz{g tyf cfyL{s vf4kbf{y j:t'x?sf] b}lgs k|bfg lgdf{0f x'g]
ljsf; k|f/De ul/g]5 .
-^_
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt @)^# ;fndf /fli6o nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGq
/fhgLtLs e"dLsf gful/s g/gf/L ;Ddfg tyf c;dfg:t/sf] If]qb]vL v]ns'b
ljsf; If]q ;Ifd k|:t't x'g]ul/ j[l4 ul/g]5, gful/s cfwf/e"t s'/fx?k|lt g/gf/Lsf]
:jf:Yo l;4 x'g]5 .
-&_
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)^# ;fnsf] /fli6o nLug dfr{jfb ljBfg
/fhtGq /fhlgtLs ;+u7gx?sf] g/gf/Lx?sf] ;jf/L;fwg dfu{ tyf xjfO{dfu{
;'ljwfdfu{ p8fg ;]jf x'g] Joj:yf ;DaGwL 1fg / ljsf; k|wfg k|:t't ul/g]5 .
-*_
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)^# ;fndf /fli6o nLug dfr{jfb ljBfg
/fhtGq /fhlgtLs gful/s efiffnLkLsf] g/gf/Lsf] ;fxL;]gf ;]jfj[l4 cfly{s k|jGw
;'ljwf sDKo"6/ pks/0f oGq k|fljlws1fg, /]8Lof] Pkm=Pd, 6LeL df]jfO{n cfsfzjf0fL
eljiojf0fL, ;kgfbzL{ ;DjGwL ltg} b}jLsdfu{bz{gk|lt :yfkgf ul/ jf :yn hnjfo"
:yfoLTj ljsf; / ;z:q ljdfg jfxs hfxfhx? kmfO6/ h]6 x]nLsf]K6/ xfjfOhfxfh
kfgLhfxfh kfG8"nLkL /s]6 :ynlgdf{0f If]Kof:q lgdf{0f c8\8f cGtl/Ifofg lgdf{0f
ljsf; k|of]ufTds c8\8fx? agfOg]5 . o;} ;DjGwdf lgdf{0f ul/g] / k|fof]u sIf
c8\8fx?df v8f ul/g] k|:t't of]hgfx? x'g]5g\ .
-(_
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)^# ;fndf /fl6io nLug dfr{jfb ljBfg
/fhtGq /fhlgtLs e"dLsf hLjLtk|0ffnL gful/s hgtfx?df lzIffljsf; tyf g/
gfl/sf] cfly{s ljwLjf6 u[x ;'ljwf k|To]s gful/snfO{ b}lgs /fxt k|bfg ul/g] cnu
k|sf/sf] lgtLx?df ;'wf/ cfpg] eljiosf] of]hgf jlgg] /fli6o nLug dfr{jfb ljBfg
/fhtGq ljsf; pGd'vt k|f/De x'g]5 .
-!)_ g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)^# ;fnb]vL lg/Gt/ /fli6o nLug
30
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)^# ;fndf /fli6o nLug dfr{jfb
ljBfg /fhtGq /fhlgtLs zf;g
k|0ffnLnfO{ ;Djf]wg u/]sf] xf] .
ldtL @)^# ;fndf klxnf] ;+;f]wg@)^* ;fndf bf]>f] ;+;f]wg @)^*)^( ;fnsf]
31
of] ljBfg of] /fhtGq xf] . National Ligun marchbaad Bidhan Rajtantra of
Nepal.
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)^# ;fndf b'O{ k6s ;+;f]wg @)^*!! ut]
;+;f]wg :juL{o /fi6o cWoIf kLtf >L % j8f dxf/fhf lw/fh lqe"jg jL/ ljqmd
zfxb]jjf6 ljwfg /fhtGq /fhlgtLs Oltxf; k|ltjfbg ul/jS;g' eP jdf]lhdsf] x'g]
gftL >L % /fhf lw/fh g/ jxfb'/ jL/ljqmd zfxb]jaf6 sbd rfnL /fli6o nLug
dfr{jfb ljBfg /fhtGq /fhlgtLs klxnf] k|:t'tL xf] .
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)^# ;fnb]vL @)^*!! ;+;f]wg ;dof]hstfdf
j'jf >L % j8f dxf/fh lw/fh cfz jxfb'/ zfxb]jjf6 pkl:ytL ofsy"Djf zfx/fhf
kl/jf/sf] kl/ifb ;b:ox?M
==================================================================================================================
=====
==================================================================================================================
=====
==================================================================================================================
==================================================================================================================
==========
/fli6o nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGq /fhlgtls Oltxxf; l;4fGt sfg"gL
GofokfnLsf c;n ;fj{ef}d;Qf zf;gk|0ffnL ul/jS;g' x'g] cleef/df k|ltlgwLTj
/fhg]tfx?, /fhsfo{stf{x? /fhlgtLs ;+u7gx?sf] gful/s hgtfx?sf] :t/;Dd
k'ofO{ e"dLsf lgjf{x lbnfpg] dxf]Tjfk"0f{ p2]Zok|lt ;+j}wflgs sbd rnLPsf] 5 .
;+;f/sf] /fi6x?sf] zlQmzfnL /fhlgtLs Oltxf; l;4fGt ;'/Iffk|0ffnL ckgfpb}
ljsf; pGd'v ePsf] 5 . g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)^# zfndf /fli6o
nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGq /fhlgtLs Oltxf; l;4fGtnfO{ /Iff ul/Psf] xf] .
/fli6o nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGq /fhlgtLs Oltxf; k|0ffnL tyf Jofj:yfkLsf,
sfo{kfnLsf, GofokfnLsf, cfWoflTds o"u ef}tLsjfbo"u ef}tLsjfb, k"hLjfb,
;dfhjfb, ;fDojfb, /fhtGq ;DkGgtf eft[Tj, ;befj ;fdgtf ;}4fGtLs j}rf/Ls
Jofjxf/Ls l;4fGtdf jf dxf]Tjk"0f{ g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)^# ;fndf
/fli6o nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGq /fhlgtLs ;+u7gx?sf] gful/s hgtfx?sf]
oyf:yLtLjfb ;|f]tx?nfO{ ;Djf]wg ul/Psf] 5 .
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)^# ;fnb]vL /fli6o nLug dfr{jfb ljBfg
/fhtGqdf /Iff k|fs[lts ef}uf]nLs cv08 e"k]/Lj]l:6t e"efux?sf] ;|f]tx?
;fwgx?k|lt oyf:yLtL l;df/]vf lsNnf gS;f ef}tLs /rgfTds ;+/If0f Pjd k|jGwsf]
nfuL ;Nnfxf cfZjfzg k|sf;g / ;drf/kq kqLsf If]qjf6 ;xof]u lzIffd'n's
Jofj:yfkLsf /fli6o nLug dfr{jfb kf6L{M /fhlgtLs Oltxf;sf] ljsf; klxnf]
;dfj]zL g]kfn k[i7e"ldsf] l;+uf] /fHosf] /fli6o nLug dfr{jfb kf6L{sf] gful/s
hg;+Vof Pjd :yfgLo cfjfho"4 /0flgtL ljifoj:t' ;fdfu|Lx? ;Djfb sfo{df cfj4
32
eO{ ;do ;dodf ;+;f]wg ug'{kg]{5, egL ;Dk"0f{ k|ltgLwLx? cu|;/ x'g cfjZos 5 .
/fli6o nLug dfr{jfb kf6L{M ;+j}wflgs ljBfg /fhtGq /fhlgtLs Oltxf; l;4fGt
k|0ffnL dxf]Tjk"0f{ /fli6o nLug dfr{jfb ljBfg /fhtGqdf eljiodfg jlgg] ;/sf/ /
;+ljwfg lgdf{0f vf/]h ;+;f]wg k|lt;Djf]wg ePsf] sfg"gL l;4fGt k|fjwfg /x]sf] 5,
/fhlgtL k|ltgLwLTjsf] gful/sn] ;fdflhs cfly{s wfld{s g]tT[ jsf] nflu Joj:yfkLsf
sfo{kfnLsf, GofokfnLsf, k|ltlgwLTj, ;+;bLo k|0ffnLdf jf]Ng] n]Vg] ;Dk|I] f0f kqkqLsf
;"rgf ;j} ;fj{ef}d;Qf JolQmTj cleJolQmTj cfTd;dk{0fjfb lgltx? j'bfut
cfwf/e"t k|lt:yfkgf ?kdf sfg"gL ;/x ;dfj]z x'g] g]kfnL gful/s j0f{ juL{o
hftLo jx'eflifs, jx'nLkLj4, jx'wd{nDjL, e]ife'iff k/Dk/f, ;flxTo Oltxf;, lzIff
ljsf; tyf zflGt ;'/Iff ;fy} pGgtL k|ultnfO{ ;Djf]wg ul/Psf]
5.
33
34
v=
>L % /fhf lw/fh g/ jxfb'/ jL/ljqmd zfxb]j /fli6o nLug
dfr{jfb kf6L{M
u=
>L % /fhf lw/fh g/ jxfb"/ jL/ljqmd zfxb]j lhGbfjfb /fli6o
nLug dfr{jfbf kf6L{M lhGbfjfb hLGbfjfb hLGbfjfb
3=
/fli6o nLug dfr{jfb kf6L{M n] hgcfGbf]ng ;xefULtf cfXjfg
tyf cfj4 u/fpg] 3f]if0ff kq tyf gfdfjnL ul/Psf] xf] s
=
>L % /fhflw/fh g/ jxfb"/ jL/ljqmd zfxb]j
r=
5=
h=
em=
`=
6=
!=
@=
*=
(=
!@=
!^=
48
56
$=
%=
^=
&=
*=
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)^@ ;fnb]lv tTsfn} /fli6o nLug
dfr{jfb kf6L{sf] lj:tf/jfb lgtLx?dfyL e"dLsfM
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)^@ ;fn tTsfn /fli6o nLug
dfr{jfb kf6L{Msf] lj:tf/jfb ldtLx?M dfyL e"dLsfM
>L % /fhf lw/fh g/jxfb'/ jL/ljqmd zfxb]jaf6 ljqmd ;Djt ldtL
@)^@ ;fn jf @) jif{ nfdf] ;docjlwsf] /fhlgtLs 36gfqmdnfO{
kl/jt{g u/fpg cjZos dxf]Tj 5 .
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)^# ;fnb]vL /fli6o nLug dfr{jfb
ljBfg /fhtGq, /fhlgtLs e"dLsf / k|ltgLwLTjsf] nfuL k|rf/k|;f/
jfhLsf] k":ts k|:t't u/]sf] 5 .
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @))& ;fnsf] /fhlgtL Oltxf;sf]
kl/sNkgfdf ePsf] @)^@ ;fn 36]sf] ;f+IfLKt @)^* ;fn n]lvPsf]
5.
g]kfn/fHosf] lqmd ;Djt ldtL @)$% ;fn lbnfPsf] k|hftGq b]vL ag]sf]
@)$& ;fn cGt/Ld ;+ljwfgb]vL gL/Gt/ @)%* ;fn / @)^@ ;fnkl5
@)^( Pp6f ;"rgf / ;hstf lbnfPsf] 5 .
g]kfn /fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)$& I;fnsf] /fhlgtL / Oltxf;
l;4fGt dfly ljrf/k|lt c:ki6tf ePsf] kfO{G5 .
j}rf/Ls wfdL{s l;4fGt c;n x'g" cfjZos dfq eP/ dfgj, j0f{, k"?if
nL, dxLnf nL hfthftL /ut gftf / ;Gtfgk|lt dfof df]x clgjfo{
k|fs[lts k|0ffnL xf] . >L % /fhflw/fh g/ jxfb"/ jL/ljqmd zfxb]j
o; s'/fnfO{ k|i6 kfbf{=====================================
2
-!_
15
16
-v_
sf+u;
|] sDO"lgi6 cGo bnx? kmGbf k/]sf] sf/0f c;kmnM g]kfn
/fHosf] ljqmd ;Djt ldtL @)^@ ;fndf km]/L /fhlgtLs gfddf
24
-!_
!=
38