MEHANIKA FLUIDA

Sloeni cevovodi

1.zadatak. Iz dva velika otvorena rezervoara sa istim nivoima H=10 m istie voda kroz
cevi I i II istih prenika i duina: d=100mm, l=15m i magistralni cevovod duine
2L=100m, prenika D=150mm. Zanemariti lokalne gubitke,
tr
=0,03 (za sve cevi).
a) Odrediti protoke kroz cevi I i II i magistralni cevovod.
b) Koliki je jedinini rad i korisna snaga pumpe P koju treba ugraditi u cevovod I da
bi protoci u cevi I i II bili isti.


Reenje:
a) Bernulijeve jednaiena za nivoe vode u rezervoarima i izlazni presek magistralnog
cevovoda su:
2 2 2 2
a a 1
tr tr tr
p p v l L v L v v
gH
d 2 D 2 D 2 2

+ = + + + +

... (1)
2 2 2
a a 2
tr tr
p p v l L v v
gH
d 2 D 2 2
+ = + + +

... (2)
Iz jednaine kontinuiteta imamo:
2 2
1
d D
v v
4 4

=
2 2
1
v d v D = ... (3)
2 2 2
1 2
d d D
v v v
4 4 4

+ = ( )
2 2
1 2
v v d vD + = ... (4)
2 2 2
1 2
2
1 2
l L l
Od (2) oduzmemo (1) i dobijamo: v v v
d D d
d
iz (3) dobijamo: v v
D

+ =

=

)

4
2 2 2
1 1 2
l L d l
v v v
d D D d
| |
+ =
|
\ .


4
2 1 1
d l L d
v v 1, 2v
l d D D
(
| |
= + =
(
|
\ .
(

.
Iz (4) se dobija: ( )
2 2 2
1 1 1
vD v 1, 2v d 2, 2v d = + =
2
1
d
v 2, 2v
D
| |
=
|
\ .
.
Dakle,
2
1
2
2 1
1 D
v v
2, 2 d
1, 2 D
v 1, 2v v
2, 2 d

| |
=

|
\ .
`
| |
= =
|

\ . )
(2)
2 4
2 2
tr tr
v l 1, 2 D L v
gH 1
d 2 2, 2 d D 2
| | | | | |
= + +
| | |
\ . \ . \ .
,
tj.
2 4
tr tr
2gH
v 3, 32 m/s
l 1, 2 D L
1
d 2, 2 d D
= =
| | | | | |
+ +
| | |
\ . \ . \ .
.
Ostale brzine su:
2
1
2
2 1
1 D
v v 3, 4 m/ s
2, 2 d
1, 2 D
v v =1,2v =4,08 m/s
2, 2 d
| |
= =
|
\ .
| |
=
|
\ .

Traeni protoci su:
2
1 1
2
2 2
2
d
Q v 26, 7 l/s
4
d
Q v 32,1 l/s
4
D
Q v 58, 8 l/s
4

= =

= =

= =


b) Sada je prikljuena pumpa P. Uslov zadatka je:
1 2
Q Q =
2 2
1 2
d d
v v
4 4

=
1 2
v v = .
Bernulijeva jednaina za nivoe vode u levom rezervoaru i izlazni presek magistralnog
cevovoda:
2 2 2 2
1
P tr tr tr
v l L v L v v
gH Y
d 2 D 2 D 2 2

+ = + + +
2 2 2 2
1
P tr tr tr
v l L v L v v
Y gH
d 2 D 2 D 2 2
= + + + + ... (1)
Bernulijeva jednaina za nivoe vode u desnom rezervoaru i izlazni presek magistralnog
cevovoda:
2 2 2
2
tr tr
v l L v v
gH
d 2 D 2 2
= + + ... (2)
Jednaine kontinuiteta su:
2 2
1
d D
v v
4 4

=
2 2
1
v d v D = ... (3)
2 2 2
1 1
d d D
v v v
4 4 4

+ =
2 2
1
vD 2v d = ... (4)
Iz (4)
2
1
1 D
v v
2 d
| |
=
|
\ .
(2):
4
2 2
tr tr
v l 1 D L v
gH 1
d 4 d 2 D 2
| | | |
= + +
| |
\ . \ .

4 4
tr tr
2gH 2 9, 81 10
v
1 l D L 1 15 150 50
1 0, 03 0, 03 1
4 d d D 4 0,1 100 0,15

= =
| | | |
+ + + +
| |
\ . \ .
v 3, 43 m/s = .
2
1
1 D
v v 3, 86 m/s
2 d
| |
= =
|
\ .
; iz (3)
2
1
d
v v
D
| |
=
|
\ .
v 1, 715 m/s =
Dakle,
1 2
v v 3, 86 m/s = =
Protok kroz pumpu je:
2
1 1
d
Q v 30, 3 l/s
4

= =
Jedinini rad pumpe je (v, v
1
, v u (1)):
P
Y 14, 8 J/kg =
Korisna snaga pumpe je:
P 1 P
P Q Y 448 W = =


2. zadatak. Voda tee iz gornjeg rezervoara u donji, kao to je prikazano na slici. Poznati
su sledei podaci: l
1
=l
2
=l
3
=l
4
=80m, d
1
=d
2
=d
4
=80mm, d
3
=160mm, H=20m,

tr1
=
tr2
=
tr4
=0,025,
tr3
=0,02. Koeficijent otpora ventila je =20, a drugi koeficijenti otpora
se zanemaruju. Odrediti protok ako je ventil a) otvoren i b) zatvoren.

Reenje:
a) Kada je ventil otvoren imamo iz Bernulijeve jednaine napisane za preseke 1 i 2 a za
jednu i drugu cev:
2 2
3 3 2 2
tr 2 tr3
2 3
v l l v
d 2g 2g d
| |
= +
|
\ .
... (1)
Jednaina kontinuiteta je:
1 2 3
Q Q Q = + ... (2)
Bernulijeva jednaina za nivoe vode u rezervoarima a kroz gornju cev je:
2 2 2
1 1 2 2 4 4
tr1 tr 2 tr 4
1 2 4
l v l v l v
H
d 2g d 2g d 2g
= + + ... (3)
Kako je d
1
= d
2
= d
4
v
1
= v
4
, pa jednaina (3) postaje:
2 2
1 1 2 2
tr1 tr 2
1 2
l v l v
H 2
d 2g d 2g
= + ... (3*)
( ) ( )
2
2 2
2 2 2 2
2
2
3 3
3 3 3 2
3
d 4Q
Q v v
4 d
1 i 3
d 4Q
Q v v
4 d

= =

= =

)

2 2
3 3 2 2
tr 2 tr3 2 2
2 2 3 3
l 4Q l 4Q
d d d d
| || | | |
= +
| | |

\ . \ .\ .

3 2
Q 3, 65Q =

2 2
1 1 2 2
tr1 tr 2 2 2
1 1 2 2
l 4Q l 4Q 1 1
H 2
d 2g d d 2g d
| | | |
= +
| |

\ . \ .

2 2 4
1 2
2Q Q 4 10

+ =

1 2 3
Q Q Q = +
Iz poslednjih jednaina dobija se da je:
1
Q 13, 95 l/s = .
b) Kada se ventil potpuno zatvori, bie:
2 2 2
1 1 2 2 4 4
tr1 tr 2 tr 4
1 2 4
l v l v l v
H
d 2g d 2g d 2g
= + +
I, s obzirom na specifinost podataka, bie:
2
2
1 1 1 1
tr1 tr1 2
1 1 1
l v l 4Q 1
H 3 3
d 2g d 2g d
| |
= =
|

\ .

2
tr1 1 1
5 2
1
24 l Q
H
gd

1
Q 11, 5 l/s =

Napomena: mogle su da se sraunaju brzine pa onda protoci.



3. zadatak Pumpa P transportuje jednake koliine nafte ( =900 kg/m
3
) u rezervoare 2 i 3
iz rezervoara 1. Odrediti snagu pumpe i protoke kroz sve grqne cevovoda ako su poznati
sledei podaci: H=8m, p
m
=0,2 bar, p
v
=0,1 bar, L
1
=50 m, L
2
=100 m, D=150mm, d=100mm,

v
=5,
tr
=0,03 (za sve cevi),
v3
=30,
k
=0,5,
p
=0,8.


Reenje:
Iz uslova jednakosti protoka u rezervoarima 2 i 3 imamo (cevi su istog prenika):
2 3
Q Q =
2 3
v v =
Bernulijeva jednaina za nivoe tenosti 1 i nivoe 2 i 3:
2 2
a a m 1 1 2 2
P tr v u tr v k
p p p L v L v
Y 2 1
D 2 d 2
+ | | | |
+ = + + + + + + +
| |

\ . \ .

2 2
a a v 3 3 1 1
P tr v u tr v3
p p p L v L v
gH Y 2 1
d 2 D 2
| | | |
+ + = + + + + + +
| |

\ . \ .

Iz ove dve jednacine se dobija:
2 2
v 3 3 m 2 2
tr v k tr v3
p L v p L v
gH 1 1
d 2 d 2
| | | |
+ + + + + = + + +
| |

\ . \ .
... (1)
Kako je
2 3
v v = , iz (1) se dobija:
2
m v 3 2 2
tr v3 tr v k
p p L L v
gH 1 1
d d 2
+ | |
+ = + +
|

\ .

m v
2 3
3 2
tr v3 tr v k
p p
2 gH
v v 2, 7 m/s
L L
d d
| + |
+
|

\ .
= = =
+

Brzina v
1
odreuje se iz jednaine kontinuiteta:
1 2 3
Q Q Q = +

2 2 2 2
1 2 3 2
D d d d
v = v + v 2v
4 4 4 4

=
2 2
1 2
v D = 2v d
2
1 2
d
v = 2v 2, 4 m/s
D
| |
=
|
\ .
.
Onda su protoci kroz pojedine grane:
2 2
3 3
1 1 2 3 2
D d
Q v 0, 0424 m /s; Q Q v 0, 0212 m /s;
4 4

= = = = =
Jedinini rad pumpe moe se dobiti iz polaznih jednaina:
P
Y 191, 7 J/kg = .
Potrebna snaga pumpe iznosi:
1 P
P
P
Q Y
P 9,14 kW

= =

.


4. Zadatak. Za pumpno postrojenje prikazano na slici treba odrediti jedinini rad i snagu
pumpe P, kao i protoke vode u svim deonicama. Lokalne otpore zanemariti. Poznate su
sledee veliine: d
1
=50mm, d
2
=60mm, d
3
=80mm, d
4
=40mm, d=100mm, Q
3
=5 l/s, H=30m,
l=20m, p
m
=0,6 bar, p
v
=0,3 bar, =1000 kg/m
3
.
Lokalni otpori se zanemaruju.

Reenje:
Zadatkom je dat protok Q
3
, pa je:
2
3
3 3
d
Q v
4

=
3
3 2
3
4Q
v 1 m/s
d
= =

.
Sada napiemo Bernulijevu jednainu za nivoe 1-3, 1-4 i 2-3 u rezervoarima:
( )
2 2 2
a v a 3 3 1 1
P tr tr tr
1 3
p p p l v l v v 2l
Y g H h
d 2 d 2 d 2

+ = + + + + +

(1)
2 2 2
a v a m 1 1 4 4
P tr tr tr
1 4
p p p p l v v l v 2l
Y gH
d 2 d 2 d 2
+
+ = + + + +

(2)
( )
2 2 2
a v a 3 3 2 2
P tr tr tr
2 3
p p p l v l v v 2l
Y g H h
d 2 d 2 d 2

+ = + + + + +

(3)
Pored ovih Bernulijevih jednaina napiimo i jednaine kontinuiteta (za mesta ravanja):
1 2
Q Q Q + =
2 2 2
1 2
1 2
d d d
v + v = v
4 4 4


2 2 2
1 1 2 2
v d + v d = vd (4)
3 4
Q Q Q + =
2 2 2
3 4
3 4
d d d
v + v = v
4 4 4


2 2 2
3 3 4 4
v d + v d = vd (5)
Iz (1) i (2)
2 2
3 3 m 4 4
tr tr
4 3
l v p l v
gh
d 2 d 2
+ = +

(6)
to ustvari pretstavlja jednakost ukupnih energija na mestu ravanja deonica (l
3
,d
3
) i (l
4
,d
4
).
Iz jednaine (6) je:
2
3 3 4 m
4 tr
tr 4 3
l v 2d p
v gh 1, 9 m/s
l d 2
| |
= + =
|

\ .
.
Poto sada znamo v
3
i v
4
iz jednaine (5) je:
2 2
3 4
3 4
d d
v =v +v 0, 94 m/s
d d
| | | |
=
| |
\ . \ .
.
Iz jednaine (1) i (3) imamo:
2 2
1 1 2 2
tr tr
1 2
l v l v
d 2 d 2
= (7)
to ustvari pretstavlja jednakost gubitaka energije u deonicama (l
1
,d
1
) i (l
2
,d
2
).
Iz (7)
2
1 2
2 1
2 1
l d
v =v
l d
| |
|
\ .
(4)
2 2 2 1 2
1 1 1 2
2 1
l d
v d + v d = vd
l d

1
2 2
2
1 2 1 2
1 2 2
1 2 2 1
d d d l d
v = v v 1, 56 m/s
d d d d l d

(
| | | |
= + = (
| |
+
\ . \ .
(


Onda je:
1 2
2 1
2 1
l d
v v = 1,53 m/s
l d
= .
Protoci su:
2
2 2
1 2
1 1 2 2
2 2
3 4
3 3 4 4
d
Q v 7, 37 l/s;
4
d d
Q v 3, 06 l/s; Q v 4, 31 l/s;
4 4
d d
Q v 5 l/s; Q v 2, 37 l/s;
4 4

= =

= = = =

= = = =

Jedinini rad pumpe moe da se odredi iz bilo koje od jednaina (1), (2), (3) i iznosi:
P
Y 557, 2 J/kg = .
Snaga pumpe je:
P
P
P
QY
P 5,13 kW

= =

5. zadatak. Pumpa snage 3,5 kW i stepena korisnosti =0,7 crpe vodu iz rezervoara A i B i
potiskuje u rezervoar C. Odrediti:
a) bisinu H
1
, ako je protok kroz pumpu 25 l/s vode;
b) protok vode kroz pumpu ako je ventil V
2
zatvoren a pumpa ostvaruje isti jedinini
rad kao i u sluaju pod a).
Ostali podaci su: H=3m, l=45m, l
1
=35m, l
2
=20m, D=150mm, d=100mm,
v
=5,
v2
=7,

k
=0,2,
tr
=0,025.

Reenje:
Jedinini rad pumpe je:
P
P
Y 98,1 J/kg
Q

= =

.
Iz izraza za protok imamo:
2
d
Q v
4

=
2
4Q
v 1, 41 m/s
d
= =

.

Napiimo sada Bernulijeve jednaina za nivoe 1-3 i 2-3 u rezervoarima:
( )
2 2
1 1
P 1 tr k v tr v k
l v l v
Y g H H 2 2 1
d 2g d 2g
| | | |
= + + + + + + + +
| |
\ . \ .
... (1)
2 2
2 2
P tr k v2 tr v k
l v l v
Y 2gH 2 1
d 2g d 2g
| | | |
= + + + + + + +
| |
\ . \ .
... (2)
te treba zapaziti da su gubici zbog naglog suenja struje fluida zanemareni.
Iz jednaine (2) je:
2
v = 1, 83 m/s .
Sada napiemo jednainu kontinuiteta:
1 2
Q Q Q + =
2 2 2
1 2
d d D
v + v = v
4 4 4

( )
2 2
1 2
vD v + v d = ... (4)
Iz jednaine (3) je:
1
v = 1, 35 m/s .
Iz jednaine (1) geodezijska visina H
1
je:
1
H = 3, 78 m.

b) Kada je ventil V
2
zatvoren, onda je Bernlijeva jednaina za nivoe 1 i 3 u
rezervoarima sledea:
( )
2 2
1 1
P 1 tr k v tr v k
l v l v
Y g H H 2 2 1
d 2g d 2g

| | | |
= + + + + + + + +
| |
\ . \ .
... (1
*
)
Visina H
1
je odreena u prethodnoj taki,
P
Y je isti kao u prethodnoj taki (dato
zadatkom).
Sada jednaina kontinuiteta ima oblik:
1
Q Q

=
2 2
1
d D
v = v
4 4



2
1
D
v = v
d

| |
|
\ .
(1
*
)
v = 0, 837 m/s

Protok kroz pumpu u ovom sluaju je:
2
D
Q = v 14, 8 l/s
4


= .