2010-2013 Izmir Bolge Plani PDF

Koruyarak gelien, reterek byyen, yeniliki ZMR
ZMR BLGE PLANI 2010-2013

ZMR BLGE PLANI 2010-2013
2010, ZKA
Tm haklar sakldr. Kaynak gsterilmek kaydyla
alnt yaplabilir.
zmir Blge Plan
2010 - 2013
Bask Tarihi
Ekim 2010
Bask Yeri
ZMR
Grafik Tasarm ve Uygulama
Bia Halkla likiler ve Reklamclk San. Tic. Ltd. ti.
Bask
Arkada Matbaas
zmir Kalknma Ajans
ehit Fethi Bey Cad. No:49/1 Birlik Plaza K:3
35210 Gmrk / ZMR
T: (0232) 489 81 81 F: (0232) 489 85 05
www.izka.org.tr info@izka.org.tr
ZMRBLGE PLANI 2010-2013
Devlet Planlama Tekilat Mstearl tarafndan
16 Haziran 2010 tarihinde onaylanmtr.
Byk davamz,
en uygar ve kalknm ulus olarak
varlmz ykseltmektir.
Izmir'den ayrlnda,
Basmane Tren stasyonu'nda
9 Temmuz 1926
www.isteataturk.com arivinden
2010-2013 zmir Blge Plan (ZBP) zmir'in ekonomik, sosyal ve kltrel alanlarda btncl bir
yaklamla gerekletirecei kalknma stratejisinin gelime eksenlerini, hedeflerini ve nceliklerini
ortaya koyan temel politika belgesidir.
Bu kapsamda ZBP, ilgili tm kurum ve kurulularn, sivil toplum rgtlerinin, niversitelerin, zel
sektrn katlm ve ortak aklyla belirlenmi Koruyarak Gelien, reterek Byyen Yeniliki zmir vizyonunu
gerekletirmeye ynelik olarak, Dokuzuncu Kalknma Plan (2007-2013) erevesinde hazrlanmtr.
ZBP'de, zmir'in potansiyel kaynaklar, frsatlar ve gl yanlarn gzler nne seren, sorunlar
nceliklendiren ve nceliklere ynelik hedefleri de iinde barndran katlmc bir stratejik yaklam
izlenmitir.
ZBP, zmir ve Ege Blgesi'nde, ilgili tm kurum ve kurulularca gerekletirilen, farkl ilevlere sahip
stratejik planlama almalarnn, kurumsal ve sektrel strateji belgelerinin ayn ncelikler ve hedeflere
ynelmesini salayarak, zmir'in potansiyelinin etkin ve verimli kullanmna zemin oluturmay
amalamaktadr.
ZBP, kamu, zel sektr ve sivil toplum arasnda iletiimi, koordinasyonu, ibirliini, ortak alma kl-
trn artrmaya hizmet edecek, yerel potansiyeli harekete geirecektir. Genel bir bak as ve hedef
birlii salayacak biimde, tm kesimlerin ortak aklyla oluturulmutur. Bu hedef ve nceliklerin birlikte
gerekletirilmesi, zmir'in ulusal ekonomiye ve ulusal rekabet edebilirlie olan katksn artracaktr.
zmir Kalknma Ajans koordinasyonunda hazrlanm olan 2010-2013 zmir Blge Plan'nn tannmas,
benimsenmesi ve uygulanmas srelerine kamu, zel sektr ve sivil toplum kesimlerinin tm
temsilcilerinin dahil olmalarn beklemekteyiz.
6
sunu
Hazrlanmasnda katlmc planlama tekniklerinin hassasiyetle uyguland ZBP, yerel dinamikleri
harekete geirecek nitelikte, yerellik, yerindenlik ve aadan yukarya planlama ilkelerine uyumlu bir
ekilde, Trkiye iin en doru yerel kalknma modelini oluturma sorumluluuyla hazrlanmtr.
Bu almada emei geen herkese teekkrlerimizi sunarz.
Ylmaz TEMZOCAK
EGEV Ynetim Kurulu Bakan
ZKA Ynetim Kurulu yesi
Zekeriya MUTLU
ESOB Ynetim Kurulu Bakan
Aziz KOCAOLU
zmir Bykehir Belediyesi Bakan
ZKA Ynetim Kurulu Bakan Vekili
M. Cahit KIRA
zmir Valisi
ZKA Ynetim Kurulu Bakan
Ekrem DEMRTA
ZTO Ynetim Kurulu Bakan
Ender YORGANCILAR
EBSO Ynetim Kurulu Bakan
Serdar DERMENC
zmir l Genel Meclisi Bakan
Cemal ELMASOLU
EGAD Ynetim Kurulu Bakan
7
GELME EKSENLER 50
52
82
96
108
4.
4.1 LETMELERDE REKABET EDEBLRLK
4.2 STHDAM ve SOSYAL BTNLEME
4.3 SRDRLEBLR EVRE
4.4 GLENDRLM ALTYAPI ve STYAPI
12
18
10
8
6
PLANLAMA YAKLAIMI ve YNTEM
SUNU
ERK
KISALTMALAR
ZMR BLGESNE (TR31) GENEL BR BAKI
1.
2.
29
38
GELME EKSENLER ve ANAHTAR SEKTRLER
3.1 GELME EKSENLERNN BELRLENMES
3.2 ANAHTAR SEKTRLERN BELRLENMES
8
3.
28
ierik
ZMRN EVRE LLERLE LKS 130
132
133
134
134
7.
7.3 SRDRLEBLR EVRE
124
127
128
129
6. MEKANSAL EMALAR
6.3 SRDRLEBLR EVRE
122
8. PERFORMANS GSTERGELER
EKLER
136
5. GELME EKSENLERNN LKLENDRLMES 120
142
9
ksaltmalar
AAT Atk Su Artma Tesisi
AB Avrupa Birlii
ABD Amerika Birleik Devletleri
ADNKS Adrese Dayal Nfus Kayt Sistemi
Ar-Ge Aratrma Gelitirme
BM Birlemi Milletler
DPT Devlet Planlama Tekilat Mstearl
DTM D Ticaret Mstearl
EBLTEM Ege niversitesi Bilim Teknoloji Uygulama ve Aratrma Merkezi
EBSO Ege Blgesi Sanayi Odas
EGEV Ege Ekonomiyi Gelitirme Vakf
EGAD Ege Gen adamlar Dernei
EB Ege hracat Birlikleri
ESBA Ege Serbest Blge Kurucu ve leticisi A..
EUROSTAT Avrupa Birlii statistik Ofisi
GSMH Gayri Safi Milli Hasla
GSYH Gayri Safi Yurtii Hasla
GZFT Gl, Zayf, Frsat ve Tehditler Analizi
HACCP Tehlike Deerlendirmesi ve Etkin Denetim Noktalar
(Hazard Analysis and Critical Control Points)
IRC-Ege Ege Yenilik Aktarm Merkezi
BB zmir Bykehir Belediyesi
DESBA zmir Menemen Serbest Blge Kurucu ve leticisi A..
ESOB zmir Esnaf ve Sanatkarlar Odalar Birlii
ZBP 2010-2013 zmir Blge Plan
ZKA zmir Kalknma Ajans
ZTO zmir Ticaret Odas
KOB Kk ve Orta Byklkte letme
KOSGEB Kk ve Orta lekli letmeleri Gelitirme ve Destekleme
daresi Bakanl
KSS Kk Sanayi Sitesi
OECD Ekonomik birlii ve Kalknma rgt
(Organisation for Economic Cooperation and Development)
OSB Organize Sanayi Blgesi
KA zel evre Koruma Alan
S Stratejik ncelik
STK Sivil Toplum Kuruluu
TCDD Trkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryollar
TSE Trk Standartlar Enstits
TBTAK Trkiye Bilimsel ve Teknolojik Aratrma Kurumu
TK Trkiye statistik Kurumu
UNDP Birlemi Milletler Kalknma Program
r-Ge rn Gelitirme
11
YAKLAIMI ve
YNTEM
b
m
PLANLAMA
1
12
Blge planlar, blgesel gelimenin salanmas ve blge iindeki planlama faaliyetlerinin
yrtlmesinde esas alnacak temel belge olarak kabul edilmektedir. lkemizde blge planlarnn
hukuki dayanan 3194 Sayl mar Kanunu oluturmaktadr. mar Kanunu'nda, blge planlar, evre
dzeni planlar ve imar planlar olmak zere adet ana plan kademesi getirilmekte ve blge planlar bu
kademelenmenin ilk basamanda gsterilmektedir. Stratejik planlama yaklam temel alnarak
hazrlanan blge plan, bir blgenin kalknmas amacyla;
ulusal dzeyde retilen politika, plan ve stratejiler ile yerel dzeyde yrtlecek
faaliyetler arasndaki ilikiyi belirlemek,
yerel dzeyde yer alan kurum ve kurulular arasnda ibirlii ve koordinasyonu
glendirmek,
blgesel gelimeyi hzlandrmak, srdrlebilir blgesel kalknmay salamak,
kaynaklarn yerinde ve etkin kullanmn salayarak yerel potansiyeli harekete
geirmek ve blgesel program ve projelere temel oluturmak zere hazrlanan
koordinasyon, ynlendirme ve strateji belgesidir.
13
YAKLAIMI ve
YNTEM
PLANLAMA
Planlamann her aamasnda uzlama ve katlmn salanmas,
Niceliksel analiz yntemlerinin kullanlmas,
Eylemlerle tamamlanacak bir plan olarak tasarlanmas.
2010-2013 zmir Blge Plan Sreci
I. Payda Analizi almalar

II. Mevcut Durum Analizi almalar
a.Mevcut Durum Raporu
b.zmir'de Ykselen ve Stratejik Sektrler Raporu
c.zmir Kmelenme Stratejisinin Gelitirilmesine Ynelik
Aratrmalar Sonu Raporu

III. Vizyon ve Temel Amalar almalar,

IV. Katlmc toplantlar ve altaylar,

V. Sonularn derlenmesi, performans kriterlerinin
belirlenmesi ve plann yazm.
2010-2013 zmir Blge Plan (ZBP) hazrlk almalar ereve-
sinde, ilk olarak sre tasarm gerekletirildi. Bu aamada, plan-
lama srecinde yaplmas gerekenler ortaya konularak izlenecek
admlar belirlendi.
Plan, aadaki unsurlar nda, stratejik planlama yaklamyla
hazrland:
ZBP'nin hazrlanmasndaki temel ama, zmir'in isel dinamiklerini
ve gelime potansiyelini deerlendirmek ve harekete geirmektir.
Bu erevede ulusal dzeydeki plan ve sektrel stratejiler incelen-
di, yabanc lkelerin blgesel gelime planlar ve hazrlk aamalar
zerinde aratrmalar yapld.
Tm bu almalar sonucunda blgenin sosyoekonomik kalkn-
masyla ilgili tm aktrleri ieren, katlmclk odakl bir plan hazrlk
sreci tasarland (ekil 1).
Sre aamalar aadaki gibidir.

14
Payda Analizi
Mevcut Durum Analizi
Vizyon ve Temel Amalar
Stratejik planlamada mevcut durum analizinin bir paras olan Payda
Analizi, hem katlmclk hem de plann yerel paydalar tarafndan
tannmas, benimsenmesi ve sahiplenilmesi asndan nemli bir
aratr. Payda Analizi erevesinde, ZKA Kalknma Kurulu yelerinin
de bulunduu yaklak 500 kurum ve kuruluu kapsayan bir analiz
almas gerekletirildi. Bu analiz nda, almalar plann katlm-
clk ilkesine dayal biimde yrtld.
Mevcut Durum Analizinin amac, blge iin doru gelime eksenleri, strateji ve hedeflerin
ortaya konmasdr. Bu amala ZBP hazrlklar yaplrken ilk adm blgenin bir resmini ortaya
koyacak niteliksel, niceliksel verilere dayal raporlar, analizler ortaya konmas oldu. alma
sonucunda blgenin sorunlar ve potansiyelleri ortaya karld. Mevcut Durum Analizi al-
malar kapsamnda;

Mevcut Durum Analizi aamasnda zmir'in stratejik ve ykselen sektrlerini ortaya koyan rapor,
zmir'in kmelenme stratejisini gelitirmeye ynelik aratrma ve raporlar ve belli baz sektr-
lerde gerekletirilen analiz almalar ZBPye girdi salad.
Mevcut Durum Analizi erevesinde yaynlanan zmir Blgesi (TR31) Mevcut Durum Raporu
ve zmir Mevcut Durum Analizi raporlar ile yaklak 600 kurum ve kurulu temsilcisinin katk
1
salad GZFT analizleri erevesinde zmirin sorunlar, potansiyelleri ve taslak stratejik ge-
lime eksenleri belirlendi. Bu aamada ortaya kan gelime eksenleri atlye almalarnn alt-
yapsn oluturdu.
Mevcut Durum Analizi almalarna paralel olarak, ZBPnin vizyon, temel ama ve ilkelerinin
belirlenmesine ynelik almalar srdrld. Vizyonun belirlenmesi konusunda anketler
uyguland. Atlye almalar katlmclarndan yine alternatif vizyon grleri anketlerle alnd.
I. Sektrel analiz raporlar, zmir'de Ykselen ve Stratejik Sektrler Raporu,
zmir Kmelenme Stratejisinin Gelitirilmesine Ynelik Aratrmalar Sonu
Raporu
II. zmir Mevcut Durum Analizi Raporu
III. Gl, Zayf, Frsat ve Tehdit (GZFT) Analizi almalar yapld.
GZFT Analizinin Gerekletirilmesi
Sektrel Aratrma Raporlar
zmirde Ykselen ve Stratejik Sektrler Raporu
zmir Kmelenme Stratejisinin Gelitirilmesine
Ynelik Aratrmalar Sonu Raporu
Gelime Eksenleri ncelik ve
Hedeflerin Belirlenmesi
Blge Plan zerine Tm
Yerel Paydalardan Gr Alnmas
Hedef ve nceliklerin Mevcut
Durum Analizi Esas Alnarak
Gzden Geirilmesi
Plann Temel lke ve
Amalarnn Belirlenmesi
Gelime Eksenlerinin
Belirlenmesi
zmir Blgesi (TR31)
Mevcut Durum Raporu
GZFT ve Vizyon nerileri
Payda Analizi
DEERLENDRME
st lekli Planlarn ncelenmesi
zmir Mevcut Durum Analizinin
Son Haline Getirilmesi
Vizyonun Belirlenmesi
ekil 1
1
Plan hazrlk srecinde oluturulan alma gruplar ve GZFT toplantlar katlmc listeleri Ek-2'dedir.
15
Son olarak anket, toplant ve atlye almalar sonucunda ortaya kan alternatif arasndan,
zmir'in gelime vizyonunun hangisi olmas konusunda ZKA Kalknma Kuruluna anket
uyguland. Anket sonular ZKA Ynetim Kuruluna sunuldu ve 2010-2013 zmir Blge Plan
kapsamnda zmir 'in vizyonu belirlendi.
Katlmc Toplantlar ve altaylar
Analiz ve Sonularn Derlenmesi, ZBPnin Yazm
ZBPnin Vizyonu, Temel lke ve Amalar
Mevcut Durum Analizi almalarnda ortaya kan ilk bulgular nda, vizyon alternatifleriyle
ZBPnin temel ilke ve amalar ortaya konduktan sonra, ZBPnin gelime eksenlerinin
kesinletirilmesi, stratejik ncelik ve hedeflerin belirlenmesi iin katlmc toplantlar
gerekletirildi. Gelime eksenleri erevesinde hem tematik, hem sektrel atlye almalar
dzenlendi. Bu almalar sonucu ZBPnin temel stratejik belgesi yerel paydalarn grleriyle
birlikte oluturulmaya baland. Bu balamda yaplan toplantlar aamada deerlendirilebilir:
ZBP sreci ve yaplan almalarla ilgili zmir'deki yerel paydalarn bilgilendirilmesi amacyla
yaplan toplantlardan ilki ZBP Bilgilendirme Toplants oldu. Toplantda, Blge Plan'nn neden
yapld, gerekletirilen hazrlklar ve almalarn sonular hakknda paydalar bilgilendirildi.
Bu toplantda, yerelde ZBP ile ilgili farkndalk yaratld ve ileride gerekletirilecek olan atlye
almalar hakknda n bilgilendirme yapld. Bilgilendirme toplantsndan sonra, stratejik
ncelik ve hedefler konusunda atlye almalar gerekletirildi. Bu almalara farkl kurum ve
kurululardan konularnda uzman 127 temsilci katld.
Son toplantlar, ZBP kapsamnda ncelikli olarak ortaya kan ve onaylanan sektrler er-
evesinde gerekletirildi. ZBPde yer alan anahtar sektrler iin zmir'deki eitli kurumlarla
ortaklaa katlmc almalar gerekletirildi.

Analiz almalar, raporlar ve ulusal strateji belgelerinin yeniden gzden geirilmesiyle
salanan girdilerle birlikte, ZBP'nin eksen, ncelik ve hedefleri gzden geirildi ve drt adet
gelime ekseniyle anahtar sektrler tespit edildi.
Yerel paydalar dzeyinde yeniden gr alverii yapldktan ve bu grler deerlen-
dirildikten sonra ZBP, Ynetim Kurulu tarafndan onayland. Ardndan Devlet Planlama Tekilat
Mstearl'na (DPT) gnderildi. Blgesel kalknmann en nemli aralarndan blge planlar
arasnda lkemiz iin bir ilk olan 2010-2013 zmir Blge Plan, Mstearlk araclyla ulusal
lekte 35 kurum ve kuruluun gr ve nerilerine sunuldu. Bu kurumlarn gr ve neri-
lerinin deerlendirilmesinin ardndan son hali verilen ZBP, 16 Haziran 2010 tarihinde DPT tara-
fndan onaylanarak kalknma ajanslar tarafndan hazrlanan Trkiyenin ilk blgesel kalknma
plan olarak yrrle girdi.
ZBPnin vizyonu Koruyarak Gelien, reterek Byyen, Yeniliki zmir olarak belirlendi. Bu vizyona
ularken temel alnacak ilkeler aadadr:
Eitlik ve Sosyal erme
Srdrlebilir Kalknma
Katlmclk
I. Bilgilendirme Toplants
II. Gelime Eksenleri Atlye almalar
III. Sektrel altaylar
16
Eitlik ve Sosyal erme
Srdrlebilir Kalknma
Katlmclk
Eitlik, biimsel eitliin tesinde, ayn durumda bulunanlar iin hak ve devlerde, yarar ve
ykmllklerde, yetki ve sorumluluklarda, frsat ve hizmetlerde eit davranmay kapsar. Eitlik
ve Sosyal erme ilkesi, toplumsal yaamn eitim, salk, kltr, istihdam gibi alanlarna
bireylerin eriimini ve frsat eitlii erevesinde bu alanlarda kendilerini etkin biimde var
edebilmelerini ifade eder. Sosyal iermeye ynelik uygulamalar, toplumsal alandaki eitli
dezavantajlarn (engellilik, yoksulluk, vb.) tetikledii ayrmcl ve sosyal dlanmay ortadan
kaldracak politikalar kapsar. ZBP, ngrd ncelik ve hedefler kapsamnda tm srelerde
eitlik ve sosyal iermeyi genel bir ilke olarak benimser.
Srdrlebilir Kalknma, insan yaamnn gereksinimleri ve doal kaynaklarn srdrlebilirlii
arasnda bir denge kurarak, ekonomik, evresel ve toplumsal boyutlaryla bugnden gelecee
uyumlu bir programlama yaplmasn amalayan btnsel bir yaklamdr. ZBP, ngrd
ncelik ve hedefler kapsamnda srdrlebilir kalknmay btncl bir yaklamla ele almtr.
ZKA koordinasyonuyla, zmir'deki kamu kurum ve kurulular, zel sektr ve sivil toplum
kurulularnn katksyla hazrlanan ZBP, bu erevede yz yze grmeler, anketler, altaylar,
yuvarlak masa toplantlar, alma ziyaretleri, arama konferanslar, sektr toplantlaryla
toplamda yaklak 2 bin kiinin gr ve deerlendirmelerine dayanr. Dokuzuncu Kalknma
Plan'nda belirtildii gibi toplumsal diyalog ve katlmcl glendirerek, toplumsal katk ve
sahiplenmenin salanmas ngrd ncelik ve hedefler kapsamnda ZBP'de de esastr.
ZBP, sahip olduu vizyonun gerekletirilmesi iin u temel amac edinmitir:
Yenilik, Verimlilik ve Kapasite Art ile Rekabet Edebilirliin Salanmas
Yaam Kalitesinin Artrlmas
Doal ve Kltrel Varlklarn Korunmas ve Etkin Kullanlmas
17
GENEL BiR BAKI
b
m
ZMiR BLGESNE (TR31)
2
18
2
DPT'nin 2000 yl verilerini kullanarak 2003 ylnda yaymlad llerin Sosyoekonomik Gelimilik
Sralamas adl almas illerin lke ve blge iindeki konumunu sosyoekonomik gelimilik sralamas
bakmndan ayrntl biimde ele alan ilk ve en gncel almadr. Sz konusu almaya gre Ege
Blgesi, tm blgeler arasnda gelimilik sralamasna gre ikinci srada yer alrken, zmir 81 il arasnda
sosyoekonomik adan en gelimi nc il olarak bulgulanmtr. lkemizde illeri ve blgeleri
ekonomik verilerin tesinde baz sosyal gelimilik kriterlerini, temel kalknma ve yaam kalitesi
parametrelerini de gz nne alarak karlatran daha fazla almaya ihtiya vardr.
Yine URAK ve EDAM gibi kurumlarn eitli ekonomik, sosyal ve altyapsal verilerden oluan
alt endeksler erevesinde illerin rekabet gcn len aratrmalarnda da zmir genel
endeks sralamasnda lkenin en rekabeti nc ili olarak bulgulanmtr.
Bu almalarn alt endekslerinde de zmir'in konumu yine n sralardadr. Buna gre, illerin
rekabet edebilirliini len iki farkl aratrmada zmir fiziki altyap, ticaret becerisi ve retim
potansiyeli ve eriilebilirlik alt endekslerinde lke apnda en rekabeti ikinci il konumun-
dadr. Beeri sermaye ve yaam kalitesinde zmir, en rekabeti il konumundayken drdnc
markalama becerisi ve yenilikilik alt endeksinde Manisa ve Denizli'nin arkasnda kalarak lke
apnda srada yer almaktadr. dokuzuncu
19
Demografik Yap
Ekonomik Yap
zmir 32,4 medyan ya ile Ege Blgesi (32,2) ve Trkiye (28,5)
deerlerinin zerindedir. Yal nfus oran ise Trkiye'de % 6,84 ve
Ege Blgesi'nde % 8,70 iken zmir'de % 8,05 dzeyindedir. Bu
veriler zmir'in Trkiye'deki en yal nfusa sahip illerden biri
olduunu gstermesine karn, ehirde yal nfusa ynelik sosyal
hizmet ve bakm kurumlar yeterli deildir. Engellilere ynelik
eitim kurumlarnn says da yetersizdir.
2
Nfus younluunda zmir (316 kii/km ) hem Ege Blgesi (105
2 2
kii/km ), hem Trkiye'nin (93 kii/km ) ok zerindedir ve lke
apnda en youn nfusa sahip nc ildir. Dourganlk hznn
gerek Ege Blgesi (2,04) gerekse Trkiye'den (2,53) ok daha yava
olduu zmir'de (1,75) buna karn nfus art hz olduka yksektir.
Bu durum byk oranda g olgusuyla aklanabilir. Ege Blgesi ve
zmir g alan blge ve illerin bandayken zmir hem blgesel,
hem ulusal lekte bir g ekim merkezidir.
Trkiye'de ehir nfus oran % 75 iken zmir'de bu oran % 90,89
dzeyindedir. lke geneline gre daha hzl younlaan, artan ve
kentleen nfusuyla zmir'in zellikle salkl kentleme, acil durum
ve afet ynetimi, ulam ve evre gibi konularda gl ve etkin
politikalara gereksinimi bulunmaktadr.
Trkiye statistik Kurumu'nun (TK) en son 2001 verilerine gre
rettii cari fiyatlarla iller baznda kii bana gayri safi yurtii hasla
(GSYH) sralamasnda zmir 3.215 ABD dolar ile Trkiye ortalama-
snn (2.146 ABD dolar) stndedir. zmir bu bakmdan tm 81 il
arasnda altnc sradadr. zmir'deki gelir dalm eitsizlii, lke
geneli ile paralellik arz etmektedir.
TK verilerine gre Ege Blgesi'nde retilen GSYH asndan
blgedeki illerin sralamasnda zmir ilk sradadr. Buna gre zmir,
13.383 milyon TL ile Ege Blgesi'nde retilen GSYH'nin yaklak
yarsn (% 46,9) tek bana retirken ardndan Manisa (% 13,7),
Mula (% 10,2), Aydn (% 8,2), Denizli (%7,6), Ktahya (% 5), Afyon
(%4,3) ve Uak (% 1,9) gelmektedir.
zmir Trkiye GSYH'sinin yaklak % 7'sini oluturmakta ve stanbul
ve Ankara'nn ardndan Trkiye GSYH'sine en ok katkda bulunan
nc il konumuna ykselmektedir. EUROSTAT verilerine gre
GSYH bykl asndan Avrupa'daki blgelerle karlatrl-
dnda, 295 blge arasnda 185. srada yer almaktadr.
GENEL BiR BAKI
ZMiR (TR31) BLGESNE
20
ok eski dnemlerden beri lkenin nemli bir d
ticaret merkezi olan zmir, halen evrede yer alan
il ve blgeler iin lkenin ikinci derecede neme
sahip d ticaret merkezi zelliini srdrmek-
tedir. ller baznda ihracatn ithalat karlama
orannda ikinci sradadr. Ancak, zmir'in Trkiye
ihracatndaki pay dme eilimindedir. 2002
ylnda bu oran % 7,70 iken 2008'de % 5,96'ya
gerilemitir. zmir 2003 yl ve ncesinde d
ticaret fazlas veren bir konumda iken, son be
yldr d ticaret a vermektedir. lde retilen
rnlerin ihracat deerini artrmak iin ulus-
lararas pazarlarda zmirli iletmelerin rekabet
gcn ykseltmeye ynelik politikalar geli-
tirilmelidir. Bu politikalarn ekseni retimde tek-
nolojiye ve kaliteye dayal rekabet politikas ol-
maldr.
lde imalat sanayisindeki iletme saylarn ince-
lediimizde tekstil ve tekstil rnleri imalat en
fazla iletmenin yer ald sektr olarak ne k-
maktadr. Bu sektr srasyla baka yerde snf-
landrlmam makine ve tehizat imalat, mobil-
ya imalat, gda rnleri, iecek imalat, ana metal
rnleri imalat sektrleri izlemektedir.
zmir iki serbest blge ve 17 organize sanayi
blgesi (OSB) ile Trkiye'nin en fazla sayda
OSB'ye sahip ilidir. Serbest blge ve OSB'lerin
genel sorunlar altyapdaki yetersizlikler ve mev-
zuattaki eksikliklerdir.
zmir, lkemizde en fazla uluslararas sermayeli
irketin kurulduu beinci ildir. Trkiye'de sana-
yinin en ok younlat ikinci il olan, bilim ve
teknol oj i al tyap s na sahi p zmi r' de
firmalarn Ar-Ge desteklerinden faydalan-
ma orannn dk olmas, firmalarn des-
tekler konusunda bilgilendirilmeye ve reh-
berlie ihtiya duyduunu ortaya koymak-
tadr. zmir'in Trk Patent Enstits'ne yap-
t marka bavurular 2008 ylnda 2002
ylna gre % 86, patent bavurular % 230,
faydal model bavurular % 128 ve endstriyel tasarm bavurular % 35 orannda artmtr.
1995-2008 yllar arasnda toplam patent says bakmndan zmir 90 patent ile 741 patenti
Trkiye statistik Kurumu'nun (TK) en son 2001
verilerine gre rettii cari fiyatlarla iller baznda
kii bana gayri safi yurtii hasla (GSYH)
sralamasnda zmir 3.215 ABD dolar ile Trkiye
ortalamasnn (2.146 ABD dolar) stndedir.
zmir hem blgesel, hem ulusal lekte bir
g ekim merkezidir.
Trkiye'de ehir nfus oran % 75 iken zmir'de
bu oran % 90,89 dzeyindedir.
zmirde yal nfus oran Trkiyeden daha
yksektir.
21
olan stanbul ve 165 patenti olan Ankara'nn ardndan nc sradadr.
zmir'de sanayi sektrndeki firmalarn yaklak % 99'u mikro iletme ve kk ve orta b-
yklkte iletmedir (KOB). Mikro iletme ve KOB'lerin kurumsallamas ve pazarlama kapa-
sitesinin artrlmas blge iin nemlidir. Kentte imalat sanayinde tarma dayal sanayilerin ve
yksek teknolojiye dayal baz sanayi gruplarnn ykselmekte olduu sylenebilir.
Rzgr ve jeotermal kaynaklar gz nne alndnda zmir'in zellikle yenilenebilir enerji sek-
trndeki potansiyeli dikkat ekicidir. Rzgr enerjisi retim potansiyeli konusunda zmir, Tr-
kiye genelinde nc srada gelmektedir. Jeotermal enerji kaynakl elektrik, konut stma ve
sera stmacl asndan blgede nemli kaynaklar bulunmaktadr. Enerji arz gvenlii ve
enerjinin evresel etkileri balklarnn giderek ne kt gnmzde yenilenebilir enerji
sektrnde retim ve tketimin gelitirilmesi nem tamaktadr. zellikle bu sektrde
yatrmlarn artrlmas blgenin kalknmas asndan nemlidir.
Ulusal ve blgesel lekte zmir, sanayi ve hizmetler sektrleri youn bir il olarak ne ksa da
zmir'de tarm sektrnn younlat birok ile olduu grlmektedir. 2007 yl deerleriyle
Trkiye toplam tarmsal retim deerinin yaklak % 4,6's zmir ilinde retilmi olup ildeki
istihdamn % 7,5'i tarm sektrndedir. Trkiye genelinde tarm sektrnde istihdam edilen
igcnn oran ise % 23,7'dir. 1995-2007 yllar arasnda zmir ilinde retilen tarmsal retim
deerinin Trkiye'ye katks yllk ortalama % 4,3 olarak gereklemitir.
Tarmsal retim zmir'de lke geneline gre daha eitli alanlarda ve daha yksek teknolojiyle
yaplmaktadr. zmir zellikle ss bitkileri ve su rnleri retiminde, organik tarmda lkede
nemli bir konumdadr. lkede toplam ss bitkisi yetitirilen alan iinde % 12,5'lik oranla
nc, toplam rt alt ss bitkisi yetitiricilii yaplan alan iinde ise % 29,6'lk pay ile ikinci
sradadr.
zmir'de deniz kltr balkl iletme saysnda son yirmi ylda bir art eilimi olduu grl-
mektedir. zmir'de organik tarm alanlarnn toplam tarm alanlar iindeki oran Trkiye ve Ege
Blgesi'nin zerindedir. Bu oran Trkiye'de % 0,54 ve Ege Blgesi'nde % 1,63 iken zmir'de
% 7,65'tir.
zmir retim deeri, verimlilik ve
markalama potansiyeli bak-
mndan nemli tarmsal rnlere
sahiptir. Ancak tarm arazileri
kk ve ok paral, ortalama
iletme bykl lke orta-
lamasnn altndadr. Bunlara ek
olarak, rgtl hareket etme
kltrnn yeterince gelime-
mi olmas, yeterli sermaye ve
bilginin olmamas gibi tarmsal
yapya dair kroniklemi sorun-
lar, iletmelerin verimlilik dze-
yini drp pazarlama nokta-
snda reticilerin elini zayflat-
maktadr. Giyim eyas, gda ve
iecek imalat gibi tarma dayal
sanayi sektrlerinin zmir'de yo-
unlam olmas tarm-sanayi
entegrasyonunun gelitirilmesi
gerekliliini ortaya karmak-
tadr.
22
Corafi konumu, altyaps, doal, kltrel ve arkeolojik deerleri ile
zmir, bata deniz, salk, kongre, fuar, kent, kltr turizmi ve ekoturizm
olmak zere farkl turizm eitleri iin potansiyel tamaktadr. Buna
karn, zmir'de turistlerin ortalama kal sresi, konaklama tesislerinin
doluluk oran ve ayrca otel ve lokanta hizmetlerinde igc verimlilii
istenen dzeyde deildir. Otel ve lokanta hizmetlerinin zmir GSYH'sine
olan katks % 2,5 civarnda seyrederken, bu sektrdeki istihdam pay % 7,9'dur.
2008 ylnda mavi bayrak dll 21 plaj ile zmir lkede en fazla mavi bayrakl plajn bulunduu
nc ildir. zmir'in en nemli ekim gcnn deniz-gne-kum turizmi olmas, kitle turizmi
kapsamnda geleneksel turizm aylarnda talebin younlamasna ve drt aylk bir turizm
mevsimi yaanmasna neden olmaktadr. zmir'in turizm olanaklarnn tantm yetersizdir.
Yatrm ve planlama asndan da zmir'in turizme yeteri kadar eilmedii sylenebilir.
Turizm politikalarnda destek ve tevikler Antalya ve Gney Ege'de younlamaktadr. 2008
ylnda turizm alannda Antalya'ya yaplan kamu yatrmlar zmir'e yaplann yaklak 25 katdr.
Genel olarak, zmir'in Trkiye turizminden ald pay, turist saylar ve konaklama verilerine gre
% 4 civarndadr.
Tarmn modernize olduu, sanayinin eitlenerek gelitii zmir'de turizm sektr de ne
kmaktadr. Ayrca, zmir'in sahip olduu doal kaynaklar ile bilimsel altyaps yeni ve ileri
sektrlerin potansiyel varlna iaret etmektedir. zmirin bu ok sektrl yaps, ekonomideki
gcn dalmasna ve uzmanlama eksikliine neden olmaktadr.
Lojistik sektrnde zmir Ticaret Odas'na (ZTO) kaytl olarak 294 uluslararas tamaclk
firmas, 44 uluslararas antrepo ve acente, 869 yk tamacl yapan firma, 549 yolcu
tamacl yapan firma, 218 posta ve kurye firmas ile 281 adet tamacl destekleyici faaliyet
gerekletiren firma bulunmaktadr. Lojistik alannda zmir'de gerekletirilen faaliyetler arlkl
olarak tamaclk, depoculuk faaliyetleri ve antrepo iletmecilii olarak gzlenmektedir.
Blgenin lojistik kapasitesi tam olarak kullanlamamakta, yaplan yatrmlar beklentileri
zmirin bu ok sektrl
yaps, ekonomideki
gcn dalmasna ve
uzmanlama eksikliine
neden olmaktadr.
23
zmir'in turizm olanaklarnn tantm yetersizdir.
Yatrm ve planlama asndan da zmir'in turizme
yeteri kadar eilmedii sylenebilir.
24
yeterince karlamamaktadr. Bununla birlikte, lojistiin etkin faktrlerinden olan depolama,
elleleme, datm faaliyetleri giderek yaygnlamaktadr.
zmir, 2008 ylnda lkedeki toplam banka mevduatnn % 6,2'sini, toplam banka kredilerinin
% 6,4'n karlamaktadr ve her ikisinde de nc sradadr. Ayrca, DPT tarafndan 2003
ylnda hazrlanan llerin ve Blgelerin Sosyoekonomik Gelimilik Sralamas Aratrmas'na
gre, kii bana gelir vergisi ve kurumlar vergisi toplamnda 191 milyon TL ile lke ortalamasnn
(165 milyon TL) zerinde ve drdnc srada yer almaktadr. Dier yandan, son 10 yla
bakldnda zmir'in Trkiye'deki kamu yatrmlarndan ald payda azalma grlmektedir.
1999'da zmir'in pay % 4,82 iken 2000 ylnda bu oran yarya derek % 2,44 olmu, 2007'de ise
% 1,99'a kadar gerilemitir.
Sektrel olarak zmir ili GSYH'sine en byk katky srasyla hizmetler (% 54,4), sanayi (% 37,5)
ve tarm (% 8,1) salamaktadr. 2008 yl verilerine gre zmir'de istihdamn sektrel dalm %
7,5 tarm, % 31,5 sanayi ve % 61 hizmetler sektrnde gereklemitir. Toplam igc ise 2008
yl itibaryla zmir'de 1,17 milyona ykselmitir. lke geneliyle karlatrldnda zmir'de tarm
d sektrlerdeki istihdam orannn lke dzeyinden srekli biimde yksek olduu gzlenebilir.
Ege Blgesi'nde hizmetler ve sanayi sektrnde alanlarn % 47,1'i ve tarmda alanlarn %
13,7'si zmir'de istihdam edilmitir. zmir, Ege Blgesi'nde yer alan TR32 ve TR33 Dzey 2
blgelerine gre Ege Blgesi'nin sanayi ve hizmetler merkezidir.
2008 ylnda % 11,8 olan isizlik oran, lke ortalamasnn zerinde seyretmekte ve glerle
birlikte artmaktadr. Nitelikli igc ise baka ehirlere g etmektedir. Krsal kesimde geim
kaynaklarnn yetersizlii ve yksek isizlik oran gze arpmaktadr. gc verimlilii baz
alndnda zmir ilinin ulusal emek verimlilii oran yaklak % 25 iken, stanbul'da bu oran % 50
dzeyindedir. zmir'de cretli kadn alanlarn toplam istihdamdaki pay (% 21,4) Trkiye
ortalamasndan (% 14) yksektir.
zmir'de 2008 ylnda uzman hekim bana den kii says 4.692dir. Ayn oran Ege Blgesi'nde
7.905 ve Trkiye'de 56.292dir. zmir'de hemire bana den kii says ise 6.817dir. Bu oran
Ege Blgesi'nde 14.054, Trkiye'de 100.144tr. zmir, temel salk gstergeleri bakmndan lke
ortalamasnn zerinde olsa da, kentsel nfus younluunun Trkiye ortalamasndan yksek
olmas nedeniyle salkl kentleme, toplum sal gibi konularda verilen hizmetler, ihtiyac
karlayamamaktadr.
zmir'de uluslararas, ulusal ve yerel dzeyde katlma ak birok kltrel ve sanatsal etkinlik
stihdam
Eitim
Salk
Kltr
Okulncesi, ilkretim ve ortaretimde okullama oranlar Trkiye ortalamasndan yksektir.
Okulncesi, ilkretim ve ortaretimde retmen bana den renci says Trkiye ve Ege
Blgesi ortalamalarndan dk olsa da zellikle baz ilelerde derslik bana den renci
says olduka yksektir. lde yedi niversite bulunmaktadr. Son yllarda atlan admlarla zmir'de
niversite-sanayi ibirliini gelitirmek iin almalar da balamtr. Yksekretim ve st
okul mezunlarnn 15 ya st nfusa orannda zmir % 10,77 ile Ankara'nn (% 15,45) ardndan
81 il arasnda ikinci konumdadr.
lde yaygn eitim ve mesleki eitime ilikin hizmet kapasitesi hem nicelik hem nitelik asndan
gelimektedir. Yine de zellikle mesleki eitim programlarnn blgesel igc talebiyle
uyumluluk ve nitelik bakmndan iyiletirilmesi gerekmektedir.

25
dzenlense de bunlar egdm iinde gerekletirilmemektedir. Ayrca sz konusu sosyo-
kltrel etkinlikler iin gereken altyap yetersizdir. zmir'de 2000 ile 2007 yllar arasnda gerek
sinema salonu says, gerekse seyirci saysndaki art ayn dnemde Trkiye ve Ege
Blgesi'nde gzlenen artn biraz zerindedir. zmir, yeni tiyatro salonu tesis edilmesi
konusunda lkedeki yetersiz artn da gerisindeyken, ehirde tiyatroya olan talep
ykselmektedir. ehirde 16 mze bulunmaktadr. Ancak gerek tematik eitlilik, gerekse
corafi ve demografik eriim bakmndan ildeki mzelerin iyiletirilmesi gerekmektedir.
Enerji kaynaklar, biyolojik eitlilii, toprak verimlilii, su havzalar ve mineral kaynaklar
bakmndan byk neme sahip olan zmir'in ok eitli kentsel, tarmsal ve endstriyel
faaliyetleri iinde barndrmas, evresel srdrlebilirliin nemini artrmaktadr. Kentin en
nemli evresel konular evsel atklar, tarmsal ve endstriyel faaliyetler sonucu oluan havza
kirliliidir. Deniz kirlilii de zmir iin bir sorun olmay srdrmektedir. Krfez'deki kirlilii
nlemek amacyla 2000 ylnda devreye giren artma tesisi olumlu etki yapsa da havzalardaki su
yataklarndan tanan kirlilik Krfez'deki iyileme srecini olumsuz etkilemeye devam
etmektedir.
Gediz havzas Ktahya, Uak, Manisa illerinden gelen kirliliin yan sra zmir'de Kemalpaa'dan
endstriyel kirlilik ve Menemen bata olmak zere atksu artma tesisi olmayan yerleim yerleri
ve yine Menemen'deki bilinsiz tarm uygulamalar nedeniyle evresel tehdit altndadr. Kk
Menderes Havzas da evsel atksular nedeniyle kirlenmektedir. Bakray havzasnda ise yine
evsel atksular ve tarmsal faaliyetlerden oluan kirlilik yaanmaktadr. Havza alanlarnda atksu
artma tesislerinin ve p deponi sahalarna ilikin yatrmlarn yaplmas gerekmektedir.
3
Kii bana den yllk kullanlabilir su potansiyelinin ortalama 614 m olduu zmir su fakiridir.
te yandan, zmir'de su tketiminin % 70'i sulama amaldr. zmir'de yaanan hava kirliliinde
evsel snma ve sanayide kullanlan yaktlarn kalitelerine standart getirilmesi, kullanlan
yaktlarn denetlenmesi ve sanayi ve evsel snmada doalgaza geile beraber olumlu
gelimeler yaanmtr. Ancak ilin temiz enerji kullanma potansiyeli deerlendirildiinde hava
kalitesinin daha da iyileebilecei grlmektedir.
zmir'de sanayide evre ynetim sistemleri kullanm orannn dk olmas evreye ilikin
sorunlar arasndadr. Kentsel kat atk toplama konusunda iyi durumda olan zmir'de bertaraf
konusunda kapasite yetersizlikleri vardr. Ege Blgesi'ndeki tehlikeli atk miktarnn % 88'i
zmir'deki endstriyel faaliyetlerden kaynaklanmaktadr. Atk miktarnn fazla, sanayide atk de-
polarnn ve uygun tehlikeli atk bertaraf tesislerinin az olmas sorun oluturmakta, kaak
dkmlere yol amaktadr.
Ormanlk alan oran yksek olmasna ramen verimli orman alanlar anlamnda zmir, Trkiye
ortalamasnn olduka altndadr. Ayrca zmir, uluslararas neme sahip hassas ekosistemlere
ev sahiplii yapmaktadr.
zmir, Trkiye'nin nc ve Ege Blgesi'nin en byk kenti olmas sebebiyle youn bir yolcu ve
yk trafiine sahiptir. Kuzeydeki yerleim blgeleri ile gneydeki tarm, sanayi ve turizm
blgelerini birbirine balayan bir gei noktasdr.
zmir Liman, yllk 2.757 gemi kabul kapasitesiyle Ege Blgesi'nin en byk limandr. Konteynr
ellelemede devlet tarafndan iletilen limanlar arasnda Trkiye'nin ilk sradaki ihra liman
zmir'dedir. zmir Liman, Anadolu ve Ege blgelerinin ithalat kaps olmas yannda demiryolu
ve karayolu balantlar ile Avrupa, Ortadou ve Asya lkeleri arasnda nemli bir ticaret
limandr.
evre
Ulam Altyaps
26
Dnyadaki liman ehirleri arasnda zmir nemli bir potansiyele sahip olduu halde gelime ve
altyap almalar asndan bu potansiyeli yeterince kullanamamaktadr. zmir'in ticaret
merkezi olma zelliini glendirmek amacyla liman kapasitesi geniletilmeli ve balant yollar
gelitirilmelidir. Akdeniz-Karadeniz hatt zerinde bulunan stratejik konumu ve genileme
alanyla Kuzey Ege (andarl) Liman, hayata geirilmesi halinde Dou Akdeniz'in nemli ana
aktarma limanlarndan biri olacaktr.
Havaalan kapasitesinin arttrlmas, uluslararas feribot seferleri, turizm ve ticarete hizmet eden
limanlar ve ulam eitlilii zmir iin ulam konusunda olumlu zelliklerdir. Dier yandan,
demiryolu yatrmlarnn yetersizlii, zmir'den ve zmir'e direkt uularn azl, yolcu
tamaclnda denizyolunun yeterince kullanlmamas, ehir ii ve ehirleraras yk ve yolcu
tamaclnda karayoluna bamllk, zmir Liman'nn artan talebi karlayacak altyap ve
kapasiteye sahip olmamas, karayolu trafii ve otopark sorunu zmir'de ulamn zayf ynleridir.
lkedeki konumuna bakldnda zmir, zengin doal kaynaklar, yksek sermaye birikimi,
yetimi insan gc, gelimi kurumsal yaps, bilim ve teknoloji altyaps ve gl ulam alar
ile lkenin en gelimi illerinden birisidir. Ancak bu tabloya karn zmir'in ekonomik ve sosyal
adan nemli gl ve zayf yanlara sahip olduu, kalknma asndan nemli frsat ve
tehditlerle kar karya olduu yadsnamaz.
zmir ayn zamanda ekonomik, sosyal ve kltrel alardan Ege Blgesi'nde de bir merkez
konumundadr. Bu bakmdan zmir'in evre iller (Manisa, Aydn, Balkesir, Uak, Afyon, Ktahya,
Denizli, Mula, anakkale) ile ilikisi tarihsel kklere dayanan, ok ynl bir karakterdedir. ou
durumda zmir ekonomik, sosyal ve blgesel bir ekim merkezi olarak bu merkezi konumunun
getirdii belirgin gl ve zayf yanlarla, frsat ve tehditlerle kar karyadr.
27
Zengin doal kaynaklar, yksek sermaye birikimi, yetimi insan gc,
gelimi kurumsal yaps, bilim ve teknoloji altyaps ve gl ulam alar
ile zmir lkenin en gelimi illerinden birisidir.
zmir ayn zamanda ekonomik, sosyal ve kltrel alardan Ege Blgesi'nin
merkezi konumundadr.
EKSENLERi ve
ANAHTAR SEKTRLER
b
m
GELiME
3
28
2010-2013 zmir Blge Plan ilkeleri benimsenerek, bu ilkelerin gerektirdii ekilde zmir'deki tm ilgili
kurum ve kurulularn blgeyle ilgili deneyim ve grleri gz nnde bulunduruldu. Sosyal, ekonomik
ve evresel konular ieren, blgeye ilikin temel balklarda yaplan verilere dayanan aratrma ve analiz
almalaryla zmir'in fotoraf ekildi.
Yaplan aratrma ve analiz almalar sonucu zmir'in sosyoekonomik kalknmas ve bunun srd-
rlebilirlii adna drt temaya odaklanld. ZBP kapsamnda belirlenen vizyon ve temel amalara ula-
mak iin drt gelime ekseni ortaya kt. Tespit edilen gelime eksenleri aadaki gibidir:
29
letmelerde Rekabet Edebilirlik
Srdrlebilir evre
Glendirilmi Altyap ve styap
stihdam ve Sosyal Btnleme
3.1 Gelime Eksenlerinin Belirlenmesi
2.
Stratejik ncelik Hedef
1.
letmelerde
Kurumsallama,
retim ve
Pazarlama
Kapasitesinin
Artrlmas
1. Blgesel Yenilik Stratejisi gelitirilecektir.
2. niversiteler ve aratrma enstitleri ile kamu kurumlar ve iletmeler
arasnda ibirlii glendirilecektir.
3. Anahtar sektrler bata olmak zere Ar-Ge altyaps glendirilecektir.
4. Yenilik, Ar-Ge ve teknoloji bilinci ykseltilecektir.
5. Yenilik odakl giriimler gelitirilecektir.
6. letmelerin teknoloji kapasiteleri artrlacak ve iletmelerde ileri
teknoloji kullanm yaygnlatrlacaktr.
7. zmir Teknoloji Gelitirme Blgesi'nin daha etkin almas ve Blge'deki
firma saysnn artmas salanacaktr.
1. Markalama tevik edilerek corafi iaretli rn says ve marka
tescillerinin Trkiye iindeki pay artrlacaktr.
2. letmelerin ulusal ve uluslararas pazarlarda etkinlii ve Trkiye
iindeki ihracat pay artrlacaktr.
3. Aile irketlerinde kurumsallama salanacaktr.
4. KOB'lerin retim ve kalite sreleri iyiletirilecektir.
5. KOB'lerin finansman olanaklar ve mevcut mali desteklerden
faydalanma kapasitesi artrlacaktr.
6. Tarmsal kooperatif ve birliklerin zellikle kurumsallama, ynetim
ve pazarlama konularnda daha etkin almas salanacaktr.
Blgesel
Ar-Ge ve
Yenilik
Kapasitesinin
Gelitirilmesi
LETMELERDE
REKABET EDEBLRLK
Ama: Bata anahtar sektrlerde olmak zere iletmelerin rekabet gcnn artrlmas iin
retimde verimlilik, yenilik ve kalite ile ulusal ve uluslararas pazar paylarnda art salamak
30
3.Kmelenmelerin
Oluturulmas
ve Dzenli
Sanayilemenin
Salanmas
1. 2012 ylna kadar Kmelenme Stratejisi oluturulacak, kmelen-
meyi destekleyen ibirlii alar gelitirilecek ve kmelenme
bilinci yaygnlatrlacaktr.
2. Kmelenme potansiyeline sahip sektrler bata olmak zere
anahtar sektrlerde rnek tekil edecek iki kmelenme oluumu
desteklenecektir.
3. Gda ve iecek sanayinin potansiyel kme alt sektrlerinde
kmelenme oluumlar desteklenerek tarm sektr ile
entegrasyonu salanacaktr.
4. Giyim eyas sanayinin potansiyel kme alt sektrlerinde
kmelenme oluumlar desteklenecek ve zmir'in moda tasarm
merkezi olmas salanacaktr.
5. Lojistik sektrnde kmelenme oluumlar desteklenecektir.
6. Endstriyel makine imalat sektrnn alt sektrlerinde potansiyel
kme oluumlar desteklenecektir.
7. htisas organize sanayi ve endstri blgeleri kurulacak ve var olan
blgelerin daha etkin kullanm salanacaktr.
4.
5.
retim ve
Hizmet
Altyapsnn
Glendirilmesi
1. OSB, KSS, serbest blge, teknoloji gelitirme merkezlerinin
altyaplar glendirilecektir.
2. Gda rnlerine ynelik kurutma-soutma, depolama ve gda
gvenlii iin gerekli altyaplar oluturulacaktr.
3. Bata alternatif turizm trlerinde olmak zere turizm altyaps
gelitirilecektir.
4. Tarmsal retimde altyap glendirilecektir.
KOB'lerde
Temiz retim
Uygulamalarnn
Artrlmas
1. Blgede temiz retim ile ilgili farkndalk artrlacaktr.
2. letmelerin evre mevzuatna, evre ynetim sistemlerine uyumu
desteklenecektir.
31
6.Sektrel Bazda
Verimliliin
ve Ekonomik
eitliliin
Salanmas
1. Tarm sektr kapsamnda organik tarm ve iyi tarm uygulamalar
yaygnlatrlacaktr.
2. Gda ve iecek sanayinde organik ve katma deeri yksek gda
rnlerinin ilenmesi ve pazarlanmas desteklenecektir.
3. Giyim eyas sanayinde organik ve evre dostu tekstil
retimi desteklenecektir.
4. Yenilenebilir enerji kaynaklarna ynelik ncelikli yatrm alanlar
saptanacak ve deerlendirilecektir.
5. Turizmin eitlendirilmesine ynelik yatrmlar desteklenecektir.
7.Blge
Tantmnn
Salanmas
1. Kentsel Pazarlama Stratejisi oluturulacaktr.
2. Anahtar sektrlerde yatrm tantm yaplacaktr.
3. Kltr ve turizm olanaklar tantlarak turizmden elde edilen gelir
artrlacaktr.
32
1. Blgesel gc Stratejisi oluturulacak ve uygulanacaktr.
2. Anahtar sektrler bata olmak zere ara eleman ihtiyalar
gzetilerek mesleki eitim gelitirilecektir.
3. Anahtar sektrler bata olmak zere nitelikli insan kayna
gelitirilecektir.
4. Dezavantajl gruplarn igcne katlm artrlacaktr.
1. Okulncesi eitim ve yaygn eitim desteklenecektir.
2. Eriim ve kalite desteklenerek eitim hizmetlerinin etkinlii
artrlacaktr.
3. Bata koruyucu salk ve ana-ocuk sal hizmetleri olmak
zere birinci basamak salk hizmetleri glendirilecektir.
Eitim ve
Salk
Hizmetlerinin
yiletirilmesi
2.
1. stihdamn ve
gc
Verimliliinin
Artrlmas
3.Sosyal
ermenin
Glendirilmesi
ve Yoksullukla
Mcadele
1. Sosyal hizmetler iyiletirilecektir.
2. Gle gelenlerin kent yaamna uyumu salanacaktr.
3. Krsal alanlarda yaam koullar ve i imkanlar gelitirilecektir.
Ama: stihdam olanak ve koullarn ve bata eitim, salk olmak zere sosyal iermeye
ynelik hizmetleri gelitirerek sosyal btnlemeyi glendirmek
STHDAM ve SOSYAL BTNLEME
33
Hedef
1. Su havzalarnda kirlilik kontrol ve havza ynetimi salanarak
kirlilik azaltlacak, su kalitesi iyiletirilerek bir st kaliteye (II. ve
III. su kalitesi) tanacaktr.
2. Srdrlebilir ime suyu ve kullanma suyu ynetimi salanacaktr.
3. Sanayide ve kentsel kullanmda srdrlebilir atksu ynetimi
salanacaktr.
4. Tarmsal faaliyetler sonucu oluan toprak ve su kirlilii nlenecektir.
Havza Alanlar,
Turizm Deerine
Sahip Blgeler ve
Krsal Alanlarda
Srdrlebilir
Su ve Atksu
Ynetiminin
Salanmas
Stratejik ncelik
1.
Ama: Ekonomik faaliyetler devam ederken evreyi korumak ve
evresel kaliteyi iyiletirmek
SRDRLEBLR EVRE
34
1. Kentsel ve endstriyel kat ve tehlikeli atklarn geri dnm,
kazanm, yeniden kullanm salanacaktr.
2. Kat atk ve tehlikeli atk depolama ve bertaraf kapasiteleri
artrlacaktr.
3. Sanayici ve kentsel kullanmdaki aktrler bilinlendirilecektir.
Srdrlebilir
Kat ve
Tehlikeli
Atk
Ynetiminin
Salanmas
2.
3.Hava
Kalitesinin
Kontrol ve
yiletirilmesinin
Salanmas
1. Sanayide ve evsel stmada yenilenebilir ve temiz enerji
kullanm desteklenecektir.
2. Sanayi youn alanlarda hava kirlilii kontrol salanacaktr.
5.
4.Hassas
Ekosistemler ve
Biyoeitliliin
Devamllnn
Salanmas
1. Blgede ulusal ve uluslararas neme sahip ekosistemler
koruma kullanma dengesi gzetilerek canlandrlacaktr.
2. Biyoeitlilik korunacaktr.
Enerji
Verimliliinin
Salanmas
1. Enerji verimlilii zendirilecek ve buna ynelik teknoloji
kullanm desteklenecektir.
35
GLENDRLM
ALTYAPI ve STYAPI
Hedef Stratejik ncelik
1.Ulam
Alarnn
Glendirilmesi
1. Karayolu, denizyolu, havayolu alar ve rayl sistemler anahtar
sektrleri destekleyecek ekilde glendirilecektir.
2. zmir Liman'nn ulam balantlar ve altyaps glendirilerek,
limanda ellelenen konteynr miktar artrlacaktr.
3. Deniz ulam ve rayl sistemler ncelikli olmak zere kent ii ulam
olanaklar glendirilecektir.
4. Merkez ve ileler arasndaki ulam balantlar ve krsal ulam
altyaps glendirilecektir.
Ama: Ulam, kentsel, evresel, sosyal, kltrel ve bilgi iletiim altyaplarn
gelitirerek zmir'in ekonomik ve sosyal kalknmasna ivme kazandrmak
36
3.Sosyal, Kltrel
Altyap ve
Kentsel
Dnmle
Yaam
Kalitesinin
Ykseltilmesi
1. Kentsel dnme ynelik almalar hayata geirilecektir.
2. Sosyal donat alanlarnn nitelik ve kapasitesi artrlacaktr.
2.Doal ve Tarihi
Varlklarn
Deerlendiril-
mesine likin
Altyapnn ve
Kent Estetiinin
yiletirilmesi
1. Mevcut doal, tarihi ve kltrel varlklarn deerlendirilmesine
olanak salayacak ekilde altyap gelitirilecektir.
2. Turizm iin nemli alanlar grsel alglama ve evre dzeni
asndan iyiletirilecektir.
4.Kentsel ve
Krsal
Altyapnn
yiletirilmesi
1. evresel altyap gelitirilecektir.
2. Enerji altyaps gelitirilecektir.
3. Afet riski tayan alanlarda altyap ve afet ynetimi kapasitesi
glendirilecektir.
4. Bilgi ve iletiim altyaps glendirilecektir.
Hedef Stratejik ncelik
37
2010-2013 zmir Blge Plan kapsamnda zmir'deki gelime ek-
senleri ve anahtar sektrlerin belirlenmesi amacyla niceliksel ve
niteliksel analizler gerekletirildi. zmir'de Ykselen ve Stratejik
Sektrler Raporu ve zmir Kmelenme Stratejisinin Gelitirilmesine
Ynelik Aratrmalar Sonu Raporu'nda, sektrlerle ilgili yo-
unlama katsays ve 3 Yldz Analizi yntemlerinin uyguland
analizler yapld. Bunlarla birlikte sektrel analiz raporlar ve Mevcut
Durum Analizi, niceliksel ve niteliksel analizleri ieren raporlar ola-
rak ZBP almalarna girdi salad.
zmir'deki sektrel younlamalar erevesinde, katma deer de-
iimleri, ihracat ve ithalat oranlar, teknoloji dzeyleri ve yenilik
kapasiteleri deerlendi ve analiz edildi. Yaplan toplant, altay ve
grmelerde niceliksel analizler sonucunda ortaya kan sektrler
doruland ve paydalarn zmir'in geliim sektrleri olarak grd
sektrler ortaya kondu.
Bu balamda yaplm olan Ykselen Sektrler Aratrmas, Mev-
cut Durum Analizi ve arama karar konferanslar sonucu ortaya -
kan, zmir'in ekonomik geliimini destekleyici, blge iin rekabet
yarataca dnlen ve byk bir potansiyel ile blgede bymeyi
bekleyen anahtar sektrler u ekilde belirlendi:
Be anahtar sektrn banda zmir'de katma deeri yksek
sektrlerin geliiminin nn aacak olan leri Teknolojiye Dayal
Sanayiler sektr gelmektedir. Toplam yedi niversite barndran bir
blge olarak bilim ve teknoloji altyapsna ve beeri sermayeye
sahip olan ve Trkiye'de sanayinin younlat ikinci blge olan
zmir, bu sektrlerin geliebilmesi iin hem kurumsal hem fiziksel
hem de doal altyapya sahiptir.
Dnya leinde, iklim deiimi ve enerji sektrnde yaanan son
gelimelerle nemi giderek artan Yenilenebilir Enerji sektr, z-
mir'de gelime potansiyeli tayan bir dier anahtar sektr olarak
leri Teknolojiye Dayal Sanayiler
Yenilenebilir Enerji
Turizm
Lojistik
Tarm ve Tarma Dayal Sanayiler
(Tarm, Gda Sanayi, Giyim Eyas Sanayi)
38
EKSENLERi ve
ANAHTAR SEKTRLER
GELiME
3.2 Anahtar Sektrlerin Belirlenmesi
ne kmaktadr. zellikle rzgar ve jeotermal kaynaklar dnldnde, zmir'in yenilenebilir
enerji sektrnde byk potansiyel tad grlmektedir. Bu erevede zmir'deki mevcut
kaynaklarn deerlendirilmesine ynelik yatrmlarn artrlmas gereklidir.
ZBP kapsamnda belirlenen bir dier anahtar sektr olan Turizm sektrnde de retim ve
hizmet kapasitesinin artrlmas ngrlmektedir. zmir'in birok ilesinde eitli turizm potan-
siyelleri bulunmaktadr. Bu sektrde elde edilen gelirin arttrlmas iin turizmin eitlendi-
rilmesi ve farkl turizm eitlerinin entegrasyonunun salanmas yannda, turizmde hizmet kali-
tesinin de arttrlmas gerekmektedir. zmir'in sahip olduu turizm deerleri ve turizm olanaklar
etkin bir ekilde tantlmaldr.
Lojistik, zmir'in retim ve ticaret merkezi olma zelliini glendirmek amacyla gelitirilmesi
gereken bir anahtar sektrdr. Bu balamda, zellikle liman kapasitesinin geniletilmesi ve
balant yollarnn gelitirilmesi nem kazanmaktadr.
Beinci anahtar sektr olan Tarm ve Tarma Dayal Sanayiler sektr (Gda ve ecek Sanayi ile
Giyim Eyas Sanayi), zmir'de mevcut ve gelime potansiyeli olan temel sektrlerdendir. Katma
deeri yksek rnlerle birlikte, tarm ve sanayi entegrasyonunun salanmas zmir'de bu
sektrlerin rekabet edebilirlii ve blgenin kalknmas iin nem tamaktadr.
Gnmzde, bilim ve teknoloji retebilen lkeler, uluslararas rekabet stnln ve gelime
ivmesini yakalayabilmektedir. Dolaysyla, bilim ve teknoloji politikalar, ekonomik byme iin
bata gelen nemli unsurlardan birisi olarak karmza kmaktadr. Bilim ve teknoloji
politikalarnn, blgelerin gelime dinamikleri dorultusunda belirlenmesi, bu politikalarn
verimliliini ve uygulanabilirliini artracaktr.
Bilim ve teknolojinin yeni rnler ve hizmetler retmek amacyla kullanld almalar,
aratrma ve gelitirme faaliyetleri (Ar-Ge) olarak tanmlanmaktadr. Konuyla ilgili olarak,
Dokuzuncu Kalknma Plan'nda verimliliin ve rekabet gcnn artrlmas amacyla Ar-Ge
faaliyetlerinin yenilik retecek ekilde tasarmlanmas, Ar-Ge harcamalarnn GSYH iindeki
paynn artrlmas, niversite-sanayi ibirliinin gelitirilmesi, Teknoloji Gelitirme Blgelerinin
altyaplarnn tamamlanmas, bilgi ve iletiim teknolojileri altyapsnn gelitirilmesi gibi
hedefler ortaya konmutur.
Birim zamanda daha iyi kalitede mal veya hizmet retebilen, dnya talebinde hzl bir byme
zellii gsteren, ticari anlamda ortalamann stnde geri dnm salayan teknolojiler ileri
teknoloji olarak tanmlanmaktadr. OECDnin Ar-Ge younluunu esas alan tanmna gre,
toplam brt retim deeri iinde Ar-Ge harcamalarnn pay % 5'ten fazla olan sektrler, ileri
teknoloji grubu iinde snflandrlmaktadr. Kullanlan ileri teknoloji dzeyi, aratrma gelitirme
faaliyetleri ve yaratt yksek katma deerle dikkat eken ve ZBP kapsamnda ileri teknolojiler
olarak deerlendirilen sektrler unlardr:
3.2.1 leri Teknolojiye Dayal Sanayiler
Bilgi ve letiim Teknolojileri
Biyoteknoloji ve Gen Teknolojileri
Malzeme Teknolojileri
Nanoteknoloji
Tasarm Teknolojileri
Mekatronik
Enerji ve evre Teknolojileri
39
zmir in Stratejik ve Ykselen Sektrler almas ve zmir Kmelenme Stratejisinin
Belirlenmesine Ynelik Aratrma almalar kapsamnda blge iin nemi ortaya konulan ileri
teknolojiye dayal sanayiler ise;
zmir, bilim ve teknoloji retimi iin gerekli altyap ve insan kaynana sahiptir. Biri zellikle ileri
teknolojiye odakl yedi niversitenin, kamu aratrma kurumlarnn, Teknoloji Gelitirme
Blgesi'nin, Ege ve Dokuz Eyll niversitelerindeki Teknoloji Gelitirme Merkezleri'nin,
EBLTEM ve IRC-Ege gibi kurumlarn varl, niversite-sanayi ibirliinin salanmasn, zel
sektrdeki Ar-Ge faaliyetlerinin desteklenmesini ve niversitelerdeki aratrmaclarn bu
faaliyetlere katlmn kolaylatrmaktadr.
Dolaysyla belirlenmi olan ileri teknolojilerde geliimin salanmas ve bu teknolojilerin,
yukarda ileri teknolojiye dayal sanayiler kapsamnda belirtilen sektrlerde kullanmnn
yaygnlatrlmas, blgenin ekonomik geliimine ivme kazandracaktr. Bu nedenle
nem tamaktadr.
Aadaki emada, ileri teknolojiye dayal sanayilerle ilgili ncelikler ve bu ncelikleri kapsayan
gelime eksenleri grlmektedir.
Enerji, kalknmann nemli girdilerinden biridir. Teknolojik gelimelere paralel olarak artan enerji
ihtiyacnn karlanmas ve evresel, sosyal, ekonomik adan srdrlebilirliin salanmas ve
bunlara ek olarak Kyoto Protokol gereince CO ve dier sera gaz emisyonlarnn azaltlmas
2
zorunluluu, Trkiye'nin yenilenebilir enerji kaynaklarna olan ihtiyacn artrmaktadr.
Yenilenebilir enerji politikalar gnmzde uluslararas platformda byk nem kazanmtr.
Avrupa Birlii'nde 2020 ylna kadar enerji ihtiyacnn % 20'sinin yenilenebilir enerji kaynakla-
rndan karlanmas, enerji verimliliinin % 20 orannda artrlmas, ayrca 2018 ylna kadar tm
binalarda yenilenebilir enerji kullanlmas hedeflenmitir. AB uyum srecinde, yenilenebilir
enerji politikalarnn Trkiye'de de etkili olmas ve daha nemlisi kresel dzeyde enerji arz
gvenliinin artrlmas amacyla, Dokuzuncu Kalknma Plan'nn enerji altyaps balnda
retim sistemi iinde yerli ve yenilenebilir enerji kaynaklarnn paynn azami lde
ykseltilmesi hedeflenmitir. Bu dorultuda, zmir'deki yenilenebilir enerji potansiyelinin
zmir'in ileri
teknolojiler alannda sahip olduu potansiyelin gelitirilerek, katma deeri yksek sektrlerde ne
kmasnn salanmas
3.2.2 Yenilenebilir Enerji
Endstri Makineleri malat Sanayi
Kimyasal Madde ve rnlerin malat
Tbbi, Hassas ve Optik Aletler
Biliim sektrleridir.
LER TEKNOLOJYE DAYALI SANAYLER
Blge Tantmnn Salanmas
Blgesel Ar-Ge ve Yenilik Kapasitesinin Gelistirilmesi
stihdamn ve gc Verimliliinin Artrlmas
40
deerlendirilmesi ulusal dzeyde de nem tamaktadr.
Yenilenebilir enerji kaynaklar eitlilii bakmndan deerlendirilmeyi bekleyen frsatlara sahip
olan zmir Blgesi, bata rzgar enerjisi ve jeotermal enerji olmak zere, gne enerjisi ve
biyoenerji gibi yenilenebilir ve evre dostu enerji kaynaklar potansiyeline sahiptir.
Rzgar enerjisi asndan zmir, lke genelinde nc sradadr. Trkiye'de 2008 ylnda
hizmete girenlerle birlikte devrede olan kurulu gcn % 36's zmir'de bulunmaktadr. Ancak bu
g, teorik potansiyelin yalnzca % 1'i kullanlarak elde edilmitir. zmir ili 11.815 MW teorik ka-
pasitesiyle rzgar enerjisi asndan olduka zengindir. Bu potansiyelin deerlendirilmesiyle
retilecek toplam enerji miktar, Ege Blgesi'nin toplam elektrik tketiminden daha byktr.
zmirde rzgar enerjisine ilikin altyap yatrm alanlar Bergama, Dikili, Aliaa, eme,
Karaburun, Urla ileleri olarak belirlenmitir.
zmir jeotermal enerji asndan da gl bir potansiyele sahiptir. Blgede bulunan jeotermal
kaynak scaklklarndaki eitlilik, kullanm alannn genilemesine olanak vermektedir. Se-
ferihisar (35 MWe), Dikili (30 MWe) ve Balova'da (5 MWe), elektrik retimine olanak veren
scaklklarda potansiyel bulunmaktadr. Ayrca konut stma iin yaklak olarak 212.000 konut
edeeri potansiyel varken, bu potansiyelin yaklak %11'i kullanlmaktadr. Konut stma iin
kaynaa sahip olan ileler ve yatrm alanlar Balova (Narldere ilesinde de Balova'daki
kaynak kullanlabilmektedir), Seferihisar, Aliaa, Bergama, eme ve Dikili ileleridir. te
yandan yaklak 19.000 dnmlk sera stmas potansiyelinin yalnzca % 3' kullanlmaktadr.
Sera stmas potansiyelinin deerlendirilebilecei ileler Seferihisar, Bayndr ve Dikilidir.
Jeotermal saha olan sekiz ilenin tmnde salk turizmi potansiyeli varken, mevcut kullanm
zellikle Balova, eme ve Dikili ilelerinde younlamtr. Birden ok kullanm alanna olanak
veren scaklklardaki kaynaa sahip ilelerde, zellikle Seferihisar ve Dikili ilelerinde kaynan
entegre kullanmna ynelik projelerin gelitirilmesi nemlidir.
Rzgar enerjisi ve jeotermal enerjinin yan sra, bioktle enerjisi ve gne enerjisi de zmir'de
avantaja sahip olan ve deerlendirilmesi gereken dier enerji kaynaklardr.
zmir'deki enerji kullanm Trkiye geneline gre yaklak % 54 orannda fazladr. Ayrca, zmir'in
enerji tketiminin iki ylda % 15 orannda artt grlmektedir. Yenilenebilir enerji sektr, hem
Trkiye'nin enerji arz gvenliindeki arta, hem de yereldeki potansiyeli deerlendirerek
zmir'in ve Trkiye'nin srdrlebilir kalknmasna katkda bulunmak bakmndan byk nem
tamaktadr. Ayrca, evre iller arasndaki ve Trkiye iindeki konumuna bakldnda, zmir'in
bir yenilenebilir enerji merkezi olma konusundaki potansiyelinin deerlendirilmesi gerek-
mektedir.
Blge dzeyinde bu hedeflere ulaabilmek iin ulusal giriimlere de ihtiya duyulmaktadr.
Yenilenebilir enerji yatrmlarnn ve yenilenebilir enerji kullanmnn nn aacak yasal
dzenlemelerin tamamlanmas, ulusal ve blgesel dzeyde srdrlebilir kalknmann
salanabilmesi asndan nem tamaktadr. Yenilenebilir enerji konusunda alan firmalarn
yetki, lisans ve denetimlerini salayacak yasal mevzuatn glendirilmesi, bu konuda stan-
dartlarn oluturulmas, akreditasyon ve kontrol mekanizmalarnn kurulmas gerekmektedir.
Jeotermal enerji konusunda yaplm olan yasal dzenlemelerle birlikte rzgar ve gne enerjisi
yatrmlarn destekler nitelikteki yasal dzenlemelerin yaplmas da nem tamaktadr.
te yandan, ulusal dzeyde hazrlanacak olan enerji retim ve tketim planlamasnn da
blgesel potansiyeller temel alnarak ve uluslararas politika ve eylemlerle uyumlu uzun vadeli
hedefler konularak yaplmas gerekmektedir. Bu erevede,
blgenin
gelimesinde byk nem tamaktadr.
blgede yenilenebilir enerji
yatrmlarnn artrlmas, yenilenebilir enerji teknolojilerinin retim ve tketiminin yaygnlatrlmas,
sektrdeki igcnn gelitirilmesiyle zmirin bir yenilenebilir enerji blgesi haline getirilmesi
41
Aadaki emada, yenilenebilir enerji sektryle ilgili ncelikler ve bu ncelikleri kapsayan
gelime eksenleri grlmektedir.
Dnyada toplam uluslararas turist girileri 2008 ylnda 1995'e gre yaklak iki katna km
olup 2020 ylnda bu rakamn katna ulaaca tahmin edilmektedir. Trkiye, turizm
sektrnde sz sahibi lkelerdendir. lkemizin uzun vadeli hedefi 2023 ylnda dnyann en ok
turist eken ve en fazla turizm geliri elde eden ilk be lkesi arasnda olmaktr.
zmir corafi konumu, tarihsel ve kltrel kaynaklarnn eitlilii ve deniz-kum-gne temelli
kitle turizmine ynelik altyapsyla geni bir turizm yelpazesine sahiptir. Buna karn, zmir'in
bugne kadar turizm potansiyeli yeterince deerlendirilmemitir. Trkiye'nin nde gelen turizm
merkezleriyle karlatrldnda zmir hem arz, hem talep yanl olarak turizmde geri planda
kalmaktadr. zmir'in lke turizminden ald pay % 4 civarndadr.
zmir, farkl turizm trlerinde deerlendirilebilecek doal, tarihi ve kltrel kaynaklara sahiptir.
byk nem tamaktadr.
Turizm doal, kltrel ve tarihi kaynaklara dayanmakta ve sre iinde bunlarn metalamasna
ve tketilmesine sebep olabilmektedir. Bu dorultuda, kaynaklarn etkin biimde deer-
lendirilmesi iin dikkat edilmesi gereken en nemli nokta turizmden ksa vadede kar etmeye
uygun olan, fakat kaynaklar abuk tketen kitle turizmi anlaynn dizginlenmesidir. Bunun
yerine uzun dnemde yarar salayacak ve byk sermayenin yannda yerli halkn da fay-
dalanaca srdrlebilir turizm anlaynn uygulanmas gerekmektedir.
zmir ilinin zellikle potansiyel tad turizm trleri kongre, fuar, salk, deniz, kent, kltr
turizmi ve ekoturizmdir. Dolaysyla, ZBP'de ncelikle bu turizm trleri ele alnmaktadr.
Sektrn planlanmasnda, ncelikle altyapnn ele alnmas, sonrasnda tantm yaplarak
pazarda bir farkndalk ve talep yaratlmas ve daha sonra da yatrm yaplmas uygun
grlmektedir.
3.2.3 Turizm
Tm bu kaynaklaryla zmir'in turizm sektrnde, eitlendirilmi turizm ile ulusal ve uluslararas alanda
yksek rekabet gcne sahip bir turizm destinasyonu haline gelmesi
Kentsel ve Krsal Altyapnn yiletirilmesi
Blgesel Ar-Ge ve Yenilik Kapasitesinin Gelistirilmesi
Sektrlerde retim ve Hizmet Altyapsnn Glendirilmesi
Sektrel Bazda Verimliliin ve Ekonomik eitliliin Salanmas
Hava Kalitesinin Kontrol ve yiletirilmesinin Salanmas
Srdrlebilir evre
YENLENEBLR ENERJ
42
Aadaki emada, turizm sektryle ilgili ncelikler ve bu ncelikleri kapsayan gelime
eksenleri grlmektedir.
Gnmzde ticaretin tam anlamyla kresellemesi, retim ve datm stratejilerinin dnya
leinde ele alnmas, uluslararas pazarlama yntemleri ve bilgi teknolojilerindeki gelimeler
gibi birok faktr sonucu firmalar sadece evrelerinde ya da lkelerindeki deil tm dnyadaki
irketlerle rekabet eder hale gelmitir. Bunun bir sonucu olarak irketlerin verimliliklerini artrp
rekabet avantaj salayarak varlklarn srdrebilmelerinde tedarik srelerini ve lojistik
hizmetlerini en iyi ekilde ynetmelerinin rol byktr.
Aratrmalar, lojistik sektrnn dnyada ykselie getiini, hzlanan kreselleme ile birlikte
lojistiin yldz sektrlerden biri olacan gstermektedir. Dnyada lojistik sektrnn
potansiyeli 6 trilyon dolar olarak tahmin edilmektedir. Sektrn GSMHdan ald pay, gelimi
lkelerde % 8 ile % 10 arasndadr. Sektrdeki byme ortalama % 10 olarak gerek-
lemektedir. lkemizdeyse sektrn bykl 60 milyar dolara, GSMH iindeki pay ise % 12-
13 seviyelerine ulamtr.
2007 ylnda Dnya Bankas tarafndan hazrlanan rapora gre Trkiye lojistik performans
indeksi bakmndan Dou Avrupa lkeleri arasnda nc sradadr. Sz konusu raporun bir
sonucu olarak, lojistik performans indeksi yksek olan komu lkelerden zellikle Yunanistan
ile rekabet erevesinde bata zmir olmak zere Ege Blgesi'nde lojistik yatrmlarn kapsaml
bir ekilde planlanmas gerei ortaya kmtr.
Lojistik sektr 2007-2013 yllarn kapsayan Dokuzuncu Kalknma Plan'nda da ele alnm ve
Rekabet Gcnn Artrlmas gelime ekseninin altnda yer alan Enerji ve Ulatrma
Altyapsnn Gelitirilmesi nceliinin hedefleri arasnda, nemli limanlarn lojistik merkezler
olarak gelitirilmesini salayan politikalarn izlenecei, bu dorultuda tm ana limanlarn
3.2.4 Lojistik
TURZM
Havza Alanlar, Turizm Deerine Sahip Blgeler ve Krsal
Alanlarda Srdrlebilir Su ve Atksu Ynetiminin Salanmas
Srdrlebilir evre
Doal ve Tarihi Varlklarn Deerlendirilmesine likin Altyapnn
ve Kent Estetiinin yiletirilmesi
Sosyal, Kltrel Altyap ve Kentsel Dnmle Yaam Kalitesinin
Ykseltilmesi
43
Ulasm Alarnn Glendirilmesi
karayolu ve demiryolu balantlarnn tamamlanaca, bata zmir yresi olmak zere liman
kapasitelerinin artrlarak Akdeniz Blgesi'nin Dou Akdeniz'in nemli bir lojistik merkezi
olmasnn desteklenecei ifade edilmitir.
zmir, jeopolitik konumu bakmndan Akdeniz-Karadeniz geii zerinde yer alan, Balkanlara,
Avrupa'ya ve Anadolu zerinden Ortadou'ya alma imkanna sahip, i pazarlara yakn, OSB ve
serbest blgelerin faaliyet gsterdii, binin zerinde uluslararas firmaya ev sahiplii yapan,
lojistik sektrnde ZTO'ya kaytl olarak faaliyet gsteren 2.255 firmann bulunduu, eitimli
insan gcne sahip, 8.500 yllk bir liman ve ticaret kentidir.
Buna karn, zmir'in ulam altyapsnn lojistik faaliyetleri desteklemede yetersiz kalmas, zmir
Liman'nn fiziki ve hukuki durumundan kaynaklanan sorunlar, bir lojistik merkeze sahip
olmamas, lojistik sahalarn dank olmas, tevikler ve denetim konularnda yaanan mevzuat
skntlar nedeniyle lojistik alanndaki potansiyeline tam olarak ulaamad ortaya kmaktadr.
zmir Liman'nn zelletirilme srecinin tamamlanarak limann teknik ekipman ve iletme
anlamnda glendirilmesi, lojistik sektrn destekleyecek ekilde ulam altyapsnn
iyiletirilmesi, zmir'in nemli bir lojistik s olmasna ynelik olarak lojistik merkezin kurulmas,
Dou Akdeniz'in ana aktarma limanlarndan biri olmas beklenen Kuzey Ege (andarl) Liman
projesinin hayata geirilmesi, sektre ynelik nitelikli insan kaynann yetitirilmesi zmir'in
lojistik alanndaki potansiyeline ulamas bakmndan byk nem tamaktadr.
Sektr mekansal olarak Aliaa, Konak, Bornova, Kemalpaa ve Torbal ilelerinde
younlamadr. Sektr tm ilgili alt sektrleriyle birlikte deerlendirildiinde, blgede yaklak
50 bin alana sahip toplam 7 bin civarnda firmann olduu grlmektedir. Ayrca sektrde,
2004-2008 aras dnemde istihdam (% 12 art) ve firma says (% 15 art) deiimlerinin de
olduka fazla olduu grlmektedir.
Tm bu gerekelerle
blgenin ekonomik geliimine katk salayacak
byk bir dinamik olacaktr.
Aadaki emada, lojistik sektryle ilgili ncelikler ve bu ncelikleri kapsayan gelime
blgede lojistik altyapsnn ve sektre ynelik insan kaynann gelitirilmesi
suretiyle zmir'in lojistik bir s haline getirilmesi
LOJSTK
Blgesel Ar-Ge ve Yenilik Kapasitesinin Gelitirilmesi
Kmelenmelerin Oluturulmas ve Dzenli Sanayilemenin
Salanmas
44
3.2.5 Tarm ve Tarma Dayal Sanayiler
Tarm: Katma Deeri Yksek Tarmsal rnler
Tarmn gda ve sanayi sektrne girdi salamas, dviz getirisi, istihdama katks, nfusun
beslenmesi, gda gvenlii ve gvencesindeki rolnn yan sra lke topraklarnn ok byk bir
ksmn oluturan krsal alanlarda iktisadi olarak birincil sektr olmas tarm sektryle ilgili plan,
program ve mdahale zorunluluunu beraberinde getirmektedir. Uzun yllar boyunca dnyada
tarmda kendine yeterli yedi lkeden biri olduumuz halde, genel ekonomik artlarn da etkisiyle
sektrn dardaki rakipleriyle yeterince yzleememesi sonucu gemite rekabet etmemeyi
tercih ettiimiz lkeler, bugn daha byk lekli ve modern iletmelerle karmza kmaktadr.
Ayrca iklim deiiklii ile birlikte son dnemde yaanan tarmsal kuraklk retim iin tehdit
oluturmaktadr.
zmir blgesi tarm asndan son derece elverili toprak ve iklim yapsna sahiptir. Bu
potansiyelin mevcut haliyle etkin kullanldn sylemek mmkn deildir. zmir'in tarmsal
potansiyelinden en yksek dzeyde fayda salanmas hem blgenin gelimesine, hem blge
ii gelimilik farklarnn azaltlmasna katk yapacaktr.
Bu noktada sektrden beklenen il ekonomisi iindeki payn ykseltmesi, yani sanayi veya
hizmetler sektryle rekabet etmesi deil, srdrlebilirlik ilkesine bal kalarak kendi doal ve
beeri potansiyelinden azami katma deeri retmesidir. Zaten tarm, sanayi ve hizmet sektrleri
birbirlerine rakip ve ikame edici nitelikte olamayaca gibi ktlaryla birbirlerini beslemekte ve
ekonominin bymesine katkda bulunmaktadr.
Tarm, lke genelinden farkl olarak zmir'de eitli dernek, oda, borsa ve niversiteler tarafndan
ele alnmakta, konuyla ilgili genel ya da rn baznda altay, sempozyum, zirve ve benzeri
almalar yaplmaktadr. Bu tablo zmir'de tarmn reticiler ve tarmla ilgili devlet kurumlar
arasnda ve ounlukla tarmsal destekleme fiyatlaryla snrl bir konu olarak ele alnmadn
gstermekte, tarm rnlerini ileyen ve ticaretini yapan kesimlerin de konuya nemli katk
salamalarna neden olmaktadr. Bu almalar, sadece kamuoyuna ve ilgili yerel ve st dzey
brokrasiye deil, sektrn ana aktr olan reticilere de nemli birikim salamaktadr.
Dokuzuncu Kalknma Plan'nda lkenin rekabet gcnn artmasna katk koyaca dnlen
nceliklerden biri Tarmsal Yapnn Etkinletirilmesi olarak belirlenmitir. Sz konusu nceliin
temel amac Gda gvencesinin ve gvenliinin salanmas ile doal kaynaklarn srdrlebilir
kullanm gzetilerek, rgtl ve rekabet gc yksek bir tarmsal yap oluturulacaktr.
eklinde belirlenmitir.
Ayrca 2006-2010 Tarm Strateji Belgesi kapsamnda Kaynaklarn etkin kullanm ilkesi
erevesinde ekonomik, sosyal, evresel ve uluslararas gelimeler boyutunu btn olarak ele
alan rgtl, rekabet gc yksek, srdrlebilir bir tarm sektrnn oluturulmas temel
amac esas alnmtr. Yine Ege Tarm Master Plan kapsamnda da gda gvenlii, rgtlenme,
tarmsal pazarlama ve tarm-sanayi entegrasyonu amalanmtr.
Tm bu stratejilere ek olarak Tarm Kanunu kapsamnda belirlenmi tarm politikalarnn
ncelikleri arasnda Tarmsal retimde verimlilik, rn eitlilii, kalite ve rekabet gcnn
ykseltilmesi, tarmsal iletmelerin altyaplarnn gelitirilmesi, tarmsal faaliyetlerde bilgi ve
uygun teknolojilerin kullanmnn yaygnlatrlmas, tarmsal retimin tarm-sanayi
entegrasyonunu salayacak ekilde ynlendirilmesi, toprak ve su kaynaklarnn gelitirilmesi ve
rasyonel kullanm hedefleri yer almaktadr.
Blgenin mevcut durumu ulusal stratejiler ile birlikte ele alndnda
nem tamaktadr.
tarm-sanayi enteg-
rasyonunun salanmas ve katma deeri yksek tarm rnlerinin retilmesiyle sektrn blgede
potansiyel barndran ilelerde rekabet edebilirliinin artrlmas
45
Aadaki emada, tarm sektryle ilgili ncelikler ve bu ncelikleri kapsayan gelime ek-
senleri grlmektedir.
zmir'de nde gelen tarma dayal sanayilerden ilki gda ve iecek sanayidir. ZBP kapsamnda
zmir'de gda ve iecek sanayinin retim, teknoloji, aratrma ve gelitirme, kalite, marka ve
pazarlama konularndaki kapasitesinin artrlmas amalanmaktadr. 2.200 civarnda iletme ve
yaklak 29 bin alann bulunduu sektr zmir'in anahtar ve ykselen sektrlerinden biridir.
zmir'de sektr daha ok merkez ve eperinde, Konak, Karyaka, Bornova, Menemen, Kemal-
paa, Torbal ve demi ilelerinde younlamaktadr.
Blgede sektrdeki istihdam Trkiye'deki sektrel istihdamn % 8,91'i ve blgedeki ihracat Tr-
kiye'nin sektrdeki ihracatnn % 11,31'i gibi nemli bir paya sahiptir.
zmir'de gda ve iecek imalat sektrlerinde meyve ve sebzelerin ilenmesi, kuru meyve-sebze,
st ve st rnleri ve potansiyel asndan su rnleri ne kan alt sektrlerdir. Bu balamda
zellikle meyve ve sebzelerin ilenmesi, et ve st entegre sanayi ve su rnleri ZBP
kapsamnda tevik edilecek ncelikli sektrlerdir.
Tarm ve gda ve iecek imalat sektrleri Dokuzuncu Kalknma Plan'nn ama ve hedeflerinde
de yer almaktadr. Dokuzuncu Kalknma Plan'nn Tarmsal Yapnn Etkinletirilmesi ncelii
altnda, iftlikten sofraya gda gvenlii ve gvencesinin salanmas hedeflenmitir. Benzer
ekilde Sanayi ve Hizmetlerde Yksek Katma Deerli retim Yapsna Geiin Salanmas
ncelii altnda geleneksel sektrlerde katma deeri yksek rn ve faaliyetlere arlk verilerek
uluslararas rekabete uyum salayacak bir yapya dnmn desteklenecei hedeflenmitir.
Orta Vadeli Program kapsamnda da gda iletmelerinin modernizasyonu ele alnan nce-
liklerdendir. Genel olarak sektrde iletmelerin KOB olmalar sonucu hammadde ileme,
retim, kapasite, teknoloji, aratrma ve gelitirme, maliyet, sermaye ve finansman olanaklar,
Gda ve ecek Sanayi: Kaliteli, eitli ve Katma Deeri Yksek rnler
Ulasm Alarnn Glendirilmesi
TARIM
letmelerde Kurumsallama, retim ve Pazarlama Kapasitesinin
Artrlmas
Salanmas
Havza Alanlar, Turizm Deerine Sahip Blgeler ve Krsal Alanlarda
Srdrlebilir Su ve Atksu Ynetiminin Saglanmas
Srdrlebilir evre
46
pazarlama ve sat organizasyonu gibi sorunlar yaygndr.
Bu sorunlarn zm iin tarm ve gda sektrlerindeki entegrasyonu artran, gda gvenlii ve
gvencesini salayan, gda kontrol uygulamalarn etkinletiren, kaliteli hammadde uy-
gulamalarn yaygnlatran, iletmelerde teknolojik yenileme, kalite sistemleri, rn gelitirme
ve pazarlama tekniklerini glendiren stratejik ncelik ve hedeflerin belirlenmesi nemlidir.
blgenin ekonomik kalknmasna ivme kazandracak temel unsurlardandr.
Aadaki emada, gda ve iecek imalatyla ilgili ncelikler ve bu ncelikleri kapsayan gelime
Trkiye'nin lokomotif sektrlerinden olan giyim eyas sanayi zmir'de de younlam
durumdadr. Blgedeki imalat sanayi iletmelerinin % 22'si ve alanlarn % 28'i giyim eyas,
deriden giyim eyas ve deri rnleri imalatndadr. zellikle d giyim eyas, i giyim ve deriden
imal edilen ayakkab ve giyim blgede ne kan tekstil sektrleridir. Bu sektrde en fazla birim
says ve istihdam Konak, ili, Buca, Bayrakl, Gaziemir ilelerinde bulunmaktadr. Buca
ilesinde sektrdeki ylma zellikle 2002 ylnda kurulan Buca Giyim ve Organize Sanayi
Blgesi ile daha da ykselmitir.
Gaziemir'de yer alan Ege Serbest Blgesi ilenin bu sektrdeki younlamasnda etkilidir. Ayn
ekilde Bergama ilesinde yer alan OSB sektrn bu iledeki younlamasn tetiklerken,
Menemen ilesinde yer alan DESBA Menemen Serbest Blgesi de zellikle deriden imal
edilen giyim eyas ve ayakkab alt sektrlerinin younlat alanlardandr. Blge, sektrdeki
Trkiye istihdamnn % 10'u gibi ciddi bir oranda sektrel istihdama sahiptir. Yaklak 41 bin
alann olduu sektrdeki firma says 3 binin zerindedir.
Son dnemde yaanan krizin etkisi, in ve Uzakdou'nun ykc rekabeti, dnya tekstil
konfeksiyon ticaretinde kotalarn kalkmas, i pazarda ithal rnlerin artmas, AB mevzuatndaki
Gda
ve iecek imalatnda tarm-sanayi entegrasyonu salanarak kaliteli, eitli ve katma deeri yksek
rnlerin retilmesi
Giyim Eyas Sanayi: Moda ve Bilgi Youn rnler
Ulam Alarnn Glendirilmesi
GIDA VE ECEK SANAY
Artrlmas
Salanmas
KOB'lerde Temiz retim Uygulamalarnn Artrlmas
stihdamn ve gc Verimliliinn Artrlmas
47
yaptrmlar ve Gmrk Birlii Anlamas'nn neden olduu AB kaynakl sorunlar giyim eyas
sanayinin durumunu her geen gn zorlatrmaktadr. Bu sektrde rekabet gcnn korunup
gelitirilebilmesi iin firma stratejilerinde moda, markalama, sosyal ve evresel standartlar,
yeni rnler ve bilgi youn tekstil rnlerine gei ncelikli olmaldr.
Dokuzuncu Kalknma Plan'nda da Sanayi ve Hizmetlerde Yksek Katma Deerli retim
Yapsna Geiin Salanmas nceliinin altnda bu noktalara vurgu yaplmtr. Bu balamda
Dokuzuncu Kalknma Plan'nda tekstil, hazr giyim, deri gibi emek youn geleneksel
sektrlerde katma deeri yksek rn ve faaliyetlere arlk verilerek uluslararas rekabete
uyum salayacak yapya dnm desteklenecektir. ve Tekstil, hazr giyim ve deri sektrnde
ileri teknolojiler ieren ok fonksiyonlu rnler gelitirilecek ve Ar-Ge almalar
zendirilecektir. Bu sektrlerde hzl deien modann yakn takibi, moday etkileme ve moda
tasarmna bal olarak rn farkllatrmas yoluyla rekabet gc srdrlecektir hedefleri
belirlenmitir. Ayrca sektrde zgn tasarm faaliyetleri zendirilmesi, kaliteli tasarmc
yetitirilmesi salanmas, ulusal ve uluslararas marka oluturulmas desteklenmesi hedefler
arasndadr.
Gnmzde artk retmek deil en kaliteliyi en uygun maliyetlerle ve en hzl ekilde retmek
rekabetin temel art durumundadr. Burada neyin nasl retileceini belirleyen temel etmen ise
tketici tercihleridir. Tekstil ve hazr giyim tketiminde etkili olan tercihlerin doru anlalmas ve
bunlara uygun mal ve hizmet retimi yaplmas bu sektrde rekabet edebilirliin temel
nkouludur.
Tketici tercihlerini etkileyen temel unsurlardan biri de moda ve tasarmdr. Bu balamda zmir
giyim eyas sanayinde tasarm ve moda nclerinin ortaya kmas ve desteklenmesi nem arz
etmektedir. Blgede
ne kan sektrel ihtiyatr.
Aadaki emada, giyim eyas imalatyla ilgili ncelikler ve bu ncelikleri kapsayan gelime
bata giyim eyas, deriden retilen giyim eyas ve ayakkab sanayinde bilgi youn
tekstil rnlerine geii salayarak blgenin tasarm ve modann merkezi olmas ve ulusal ve uluslararas
alanda ne kartlmas
GYM EYASI SANAY
Artrlmas
Salanmas
48
Blgenin koruyarak gelien, reterek byyen, yeniliki zmir vizyonuna ulamas iin, sorun
ve potansiyellerin tek tek ele alnaca bir yaklam yerine temel ama, ncelik ve hedeflerin
btncl bir bak asyla ortaya konulmas byk nem tamaktadr. Bu nedenle, aadaki
tabloda ZBP kapsamnda ortaya konan gelime eksenleri ile anahtar sektrlerilikilendirilmitir.
zmir, bu ilke ve temel yaklamla hazrlanan ZBP'nin ortaya koyduu ncelik ve hedefler
nda sosyoekonomik geliimine hz kazandracak, srdrlebilir kalknma yolunda att
admlarla dier blgelere rnek olacaktr.
VZYON
TEMEL AMALAR
ANAHTAR SEKTRLER
GELME EKSENLER
Yenilik, Verimlilik ve Kapasite
Art ile Rekabet Edebilirliin
Salanmas
Doal ve Kltrel Varlklarn
Korunmas ve Etkin Kullanlmas
Yaam Kalitesinin
Artrlmas
Glendirilmi
Altyap ve
styap
stihdam ve
Sosyal
Btnleme
letmelerde
Rekabet
Edebilirlik
Srdrlebilir
evre
LER TEKNOLOJYE DAYALI SANAYLER
YENLENEBLR ENERJ
LOJSTK
TURZM
TARIM
ve
TARIMA
DAYALI
SANAYLER
TARIM
GIDA ve ECEK
SANAY
GYM EYASI
SANAY
49
KORUYARAK GELEN, RETEREK BYYEN, YENLK ZMR
4
b
m
EKSENLERi
GELiME
50
51
Ulusal kalknma stratejileriyle uyumlu olarak, blgenin sosyoekonomik ihtiyalar dorultusunda
oluturulan gelime eksenleri, zmirin bu gereksinimlerini karlamak dorultusunda 2010-2013 yllar
arasnda odaklanaca stratejik ncelikleri iermektedir. Her bir gelime ekseninin altnda bulunan
hedefler bu nceliklere ynelik mdahale alanlarn kapsamaktadr. Tm bu gelime eksenleri, stratejik
ncelikler ve hedefler ZBPnin stratejik ieriini oluturmaktadr. ZBPde belirlenen gelime eksenleri
aada sralanmtr:
Srdrlebilir evre
KOB'ler, lkelerin ve blgelerin kalknmasnda, ekonomik, sosyal ve
politik nemlerini her zaman korumular ve stratejilerin belir-
lenmesinde nemli bir yere sahip olmulardr. Yeni KOB giriimleri
blge sanayisinin gelimesine ivme kazandrarak, esnek retim
gerektiren ve zel beceri isteyen kimi mallar reterek, blgelerinde
istihdam yaratarak, byk sanayi iletmelerini ara mallarla des-
tekleyerek kalknmada nemli misyonlar stlenmitir. zmir'de de
iletmelerin % 99'u KOB'dir ve toplam istihdamn % 85'i KOB'lerde
almaktadr. Bu balamda, KOB'lerin yaad skntlara zm
reterek rekabet glerini artrmak zmir iin kritik neme sahiptir.
Ulusal dzeyde Dokuzuncu Kalknma Plan, Orta Vadeli Program ve
KOB Stratejisi ve Eylem Plan belgelerinde, eitli politika ve stra-
tejilerle KOB'lerin sorunlarna ynelik tedbirler ngrlmtr. z-
mir'deki KOB'ler de Trkiye'deki KOB'lerle benzer sorunlar yaa-
maktadr. Bu nedenle, letmelerde Rekabet Edebilirlik eksenindeki
ncelik ve hedefler bu ulusal planlar ve strateji belgelerindeki poli-
tikalarla uyumlu bir biimde belirlenmitir.
zmir'de KOB'lere ynelik yaplm olan eitli analiz almalarnda
KOB'lerin temel sorun alanlar;
Ayrca, planlama almalar srecinde yaplm olan zmir'de
Ykselen ve Stratejik Sektrler Aratrmas, zmir Kmelenme
Stratejisinin Gelitirilmesine Ynelik Aratrmalar ve Mevcut
Durum Analizi almalar ile GZFT almalar, altay ve
toplantlar sonucunda zmir'in rekabet edebilirliini ne karacak
olan potansiyel ve stratejik sektrler ve bu sektrlere ilikin
ihtiyalar belirlenmitir. Bu sektrlerde Ar-Ge ve yenilik
kapasitesinin gelitirilmesi, retimde ve hizmette kurumsallama,
kalite artrm, pazarlama ve ihracat kapasitesinin artrmna ynelik
almalarn desteklenmesi blgenin geliimine ivme kazand-
racaktr.
Esnek retimin en nemli itici gc olan KOB'lerin rekabet
edebilirliklerini artrmaya ynelik atlacak her adm, zmir'in
EKSENLERi
GELiME
52
4.1 letmelerde Rekabet Edebilirlik

Aile iletmeciliinin yaygn olmas, profesyonel ynetim ve
kurumsal ynetim eksiklii
Finansman kaynaklarndaki yetersizlikler ve devlet yardm
ve politikalarnda yeni dzenlenmelere gidilme ihtiyac
Pazarlamada ve markalamada yaanan skntlar
Teknoloji ve yenilik konusundaki eksiklikler olarak ortaya
kmtr.
53
Rekabet Gcnn Artrlmas Ar-Ge ve Yenilikiliin Gelitirilmesi
Bilgi ve letiim Teknolojilerinin Yaygnlatrlmas
Sanayi ve Hizmetlerde Yksek Katma Deerli retim Yapsna
Geiin Salanmas
Tarmsal Yapnn Etkinletirilmesi
Blgesel Gelimenin Salanmas Yerel Dinamiklere ve sel Potansiyele Dayal Gelimenin
Salanmas
Dokuzuncu
Kalknma Plan
(2007-2013)
kalknmas iin nem tamaktadr. Bu erevede, bata KOB'ler olmak zere zmir'deki
iletmelerin ulusal ve uluslararas lekte rekabet edebilirliini salamak 2010-2013 zmir Blge
Plan'nn temel gelime eksenlerinden birisi olarak belirlenmitir. Bu gelime ekseninin temel
amac,
olarak belirlenmitir.
Bu temel amac gerekletirmek zere letmelerde Rekabet Edebilirlik gelime ekseninde yedi
stratejik ncelik belirlenmitir.
Bilginin retim faktrleri arasnda sayld amzda, bilginin retimine ve deere
dntrlmesine ynelik etkinliklere verilen nem ve bunun kurumsallamas, bir blgenin
geliimini srdrlebilir klacak en nemli aralardan biridir. Bu bakmdan, zmir'in geliimi iin
blgesel Ar-Ge ve yenilik kapasitesinin gelitirilmesi, temel bir ncelik olarak ortaya kmaktadr.
Aadaki tabloda bu ncelikle ilgili st lekli plan, belge ve stratejiler gsterilmektedir.
anahtar sektrler bata olmak zere, iletmelerin rekabet gcnn artrlmas iin retimde
verimlilik, yenilik ve kalite ile ulusal ve uluslararas pazar paylarnda art salamak
S1: Blgesel Ar-Ge ve Yenilik Kapasitesinin Gelitirilmesi
Kobi Stratejisi
ve Eylem Plan
(2007-2009)
letme Gelitirme
Teknoloji ve Yenilik Kapasitesinin
Gelitirilmesi
Yenilik ve Yeni Teknoloji retme Konusunda Bilin Dzeyinin
Ykseltilmesi
retimde Yeni Teknolojilerin, Bilgi Teknolojilerinin, Esnek retim
ve Tedarik Planlamas Sistemlerinin Kullanmnn Yaygnlatrlmas
niversitelerimizde ve Aratrma Merkezlerinde retilen Bilimsel
Bilgilerin Pazarlanabilir Ticari rnlere Dntrlerek Katma
Deer Yaratmas Aamasnda, KOB'lerin Etkinliini Artrmak
Amacyla, Aratrmaclar Sanayi Uygulamalarnn
erisine ekecek Mekanizmalarn yiletirilmesi
Teknoloji Gelitirme Blgelerinin Etkinliinin Artrlmas
rn Odakl Temel Aratrma almalarnn zendirilmesi
Bilgi Toplumu
Stratejisi
(2006-2010)
Ar-Ge ve Yenilikiliin
Gelitirilmesi
Aratrma Kapasitesinin Gelitirilmesi
Reel Sektrn Rekabet Gcnn Artrlmas in Ar-Ge ve Yenilik
Bilincinin ve niversite-Sanayi birliinin Gelitirilmesi
Toplam Ar-Ge Harcamalarnn ve Bu Harcamalar inde zel
Kesimin Paynn Artrlmas
Trkiye Sanayi
Politikas
Teknolojik Kapasitenin
ve Ar-Genin Gelitirilmesi
Sanayinin Teknoloji Kapasitesinin Gelitirilmesi Amacyla,
niversite Sanayi birliinin Gelitirilmesi, Teknoloji Destek ve
Gelitirme Merkezleri, Yeni Teknoparklar ve Teknoloji Enstitlerinin
Kurulmas Tevik Edilecektir. Ayrca Mevcut Ar-Ge Destekleri
Artrlacaktr
Tm Sektrlerde letmelerin Bilgi ve letiim Teknolojileri
Kullanmnn Yaygnlatrlmas
ncelikli Sektrlerde Mal ve Hizmet retim Srelerinde Verimlilik
Art Salayacak zel Bilgi Teknolojileri Uygulamalar ile
letmelerde Rekabet Gcnn Artrlmas
Bilgi ve letiim Teknolojilerinin
Dnyasna Nfuzu
Devam
ncelik lgili st lekli Plan /
Belge / Stratejiler
Gelime Ekseni /
Stratejik Ama
Bu stratejik ncelik altnda yedi hedef bulunmaktadr.
Blgesel gelimilik farklarn azaltp, kalknmay salamann bir yolu da blgelerin zelliklerine
ve ihtiyalarna gre ekillenmi yenilik sistemlerinin gelitirilmesidir.
Plan dneminde, zmir'in yenilik stratejisinin oluturulmasna ynelik aratrma almalar
yaplacaktr. Bu kapsamda lkemizdeki ve AB lkelerindeki blgesel yenilik stratejisi rnekleri,
hazrlk aamalar, uyguladklar yntemler ve ulalan sonular asndan aratrlarak baarl
rnekler incelenecektir. Ulusal kurum ve kurulular, giriimler ve yerel paydalarla ibirlii iinde
blgede yenilik bilincinin oluturulmas ve yaygnlatrlmas desteklenecektir. Sektrel yenilik
kapasiteleri ortaya karlarak, blgesel kalknmay hzlandracak yenilie dayal stratejiler
gelitirilecektir.
Ar-Ge faaliyetlerini gerekletiren, bu faaliyetleri destekleyen ve bu faaliyetler sonucu ortaya
kan bilgi ve teknolojiden faydalanan kurumlar arasndaki ban zayf olmas, ya Ar-Ge
faaliyetlerinin sonularnn uygulamaya geirilmesinde problemlere yol amakta ya da yaplan
almalarn sanayinin ihtiyalarndan uzak olmasna neden olmaktadr.
Hedef 1 (S1H1): Blgesel Yenilik Stratejisi gelitirilecektir
Hedef 2 (S1H2): niversiteler ve aratrma enstitleri ile kamu kurumlar ve iletmeler arasnda
ibirlii glendirilecektir
54
Ulusal Yenilik
Stratejisi
(2008-2010)
Teebbs, Verimlilik ve Yenilik
Rekabetilik
Yenilikle lgili Farkndalk Yaratmak ve Yenilii Gelitirecek Uygun
Bir Ortam Oluturmak
Firmalarn Yeniliini, Aratrma Alannda birliini ve Aratrmann
Ticariletirilmesini Destekleyerek Tevik Etmek
Gelecekte Etkin Olacak Sanayi Dallarnda Yeni Teknolojilerin
Gelitirilmesini Desteklemek
Teknoparklarn Gelitirilmesi ve Eriilebilir Hale Getirilmesi
Fikri Mlkiyet Haklarn Yenilik ve Rekabeti Tevik Edecek ekilde
Ynetmek
Firmalarn ve Kiilerin Bilgi ve Enformasyon Teknolojilerine
Eriimini ve Kullanmn Tevik Edecek ve Elektronik Ticareti
Gelitirecek Bir Altyap Oluturmak
Altyap ve Ortamlar
niversiteler ile Kamu ve zel Sektrn Bilimsel ve Teknolojik
Alt Yapsnn Btnletirilmesi ve Gelitirilmesi, KOBlerin Yeni
ve leri Teknolojilere Uyum Salamalar, Yeni rn ve retim
Srelerinin Gelitirilmesi Amacyla Teknoloji Gelitirme Blgeleri
Kurulacaktr
Biyoteknoloji ve Gen Mhendislii, Yazlm Bata Olmak zere
Bilgi ve letiim Teknolojileri, Yeni Malzemeler, Havaclk ve Uzay
Teknolojileri, Nkleer Teknoloji, Deniz Bilimleri, Denizalt
Zenginliklerinden Yararlanma Teknolojileri ve Temiz Enerji
Teknolojileri Gibi leri Teknoloji Alanlarndaki Ar-Ge Faaliyetleri
Desteklenecektir
niversitelerle Kamu ve zel Sektrn birliiyle Yrtlecek
Ortak Ar-Ge Faaliyetleri zendirilecektir
Trkiye'deki Snai Mlkiyet Haklar Sistemi Gelitirilecek, Bu
Amala Eitim ve Destek Programlar Dzenlenecektir
letmelerin Yenilik Yapabilme Nitelikleri, Eitim ve Uluslararas
birlii Yoluyla Gelitirilecektir
Bu nedenle, bilgi ile retim arasndaki ban glendirilmesi ve Ar-Ge faaliyetlerinin
uygulamaya yanstlmas iin, niversitelerin ve aratrma merkezlerinin zmir'deki dier kamu
kurumlar, sivil toplum kurulular ve sanayi iletmeleri ile olan ibirliinin artrlmas ve Ar-Ge
almalarna ynelik kurumsal kapasitenin gelitirilmesi gerekmektedir.
lkemizde sanayinin younlat ikinci il olan zmir, ev sahiplii yapt yedi niversite,
Teknoloji Gelitirme Blgesi ve aratrma merkezleriyle niversite-sanayi ibirliinin
gerekletirilebilmesi asndan byk potansiyel tamaktadr.
Bu kapsamda, zmir'de niversite-sanayi-kamu ibirliini gelitirmek amacyla son yllarda
yaplan almalar artrlarak devam ettirilecektir. zellikle, anahtar sektrlerden ileri teknolojiye
dayal sanayiler, yenilenebilir enerji, lojistik, gda ve iecek sanayi ve giyim eyas sanayinde
aratrmaclar sanayi uygulamalarnn ierisine ekecek mekanizmalar gelitirilecek, blgenin
ekonomik geliimini hzlandrmaya ve rekabet gcn artrmaya ynelik sektrel ve tematik
aratrmalar yaplacaktr.
niversitelerimizde ve aratrma merkezlerinde retilen bilimsel bilgilerin pazarlanabilir ticari
rnlere dntrlmesi srecinde, aratrmaclarla iletmeleri bir araya getirecek ulusal ve
blgesel a yaplar, fuar, proje pazar vb. etkinlikler dzenlenecektir.
Bu erevede, ileri teknolojiye dayal sanayiler sektrnde yer alan firmalar ile yksekretim
kurumlar ve aratrma merkezlerinin ortak projeler gerekletirmeleri, niversitelerdeki tez
konularnn sanayinin ihtiya duyduu alanlara ynlendirilmesi, retim yelerinin akademik
almalarn sanayiyle paylamalar sektr-niversite ibirliini glendirecektir.
zmir, lojistik eitimi bakmndan olduka avantajldr. Trkiye'de lojistik alannda lisans
dzeyinde akademik eitim ilk kez 2004 ylnda
zmir'de verilmeye balanmtr. Son yllarda,
zmir'deki niversitelerde lojistik sektrne
ynelik nitelikli personel ve ynetici yetitire-
cek n lisans, lisans ve yksek lisans dze-
yindeki akademik programlar hzla artmaktadr.
Sektr-niversite ibirliinin artrlmas ve
sektrn sorunlarna ynelik zmler ortaya
konulmas bakmndan mevcut yksekretim
kurumlar ile sektrde yer alan firmalar ibirlii
ierisinde ortak projeler gerekletirecektir.
Yenilenebilir enerji sektrndeyse blgede,
rzgar, jeotermal, gne, biyoktle enerjileri
kapsamndaki almalarn etkisini bytmek
ve blgenin bu konuda rekabet gcn ortaya
koyarak yerel ve ulusal lekte rekabet
edebilirliini artrmak adna blgede sektrle ilgili kurum ve kurulularn birlikte almalarn
kolaylatracak teknik ve/veya kurumsal aralar oluturulacaktr. zel sektr, niversiteler,
konuyla ilgili kamu kurumlar ve sivil toplum kurulularnn ortak aklla hareket edip, yenilenebilir
enerji sektrnn blgenin kalknmasna kazandraca ivmeyi artrmalar salanacaktr.
Mhendislik, Ar-Ge, proje gelitirme, ortak emsiye giriim firmalarnn kurulmas
desteklenecek; ayrca sanayici, yatrmc, akademisyen ve finans kurulularn buluturan ortak
platformlar yaratlarak ilgili kurumlar arasnda yatrm ve ibirlii alar kurulacaktr.
zellikle niversiteler ile yenilenebilir enerjiler alannda alan firmalar arasnda Ar-Ge
faaliyetlerinin uygulamaya dntrlebilmesi ve sektre nitelikli igcnn yetitirilmesi
konusunda ibirlikleri gelitirilecektir. Rzgar enerjisi ve jeotermal enerji, blgede yetimi
insan kayna ihtiyac en ok olan yenilenebilir enerji trleridir.
Hedefle lgili Anahtar Sektrler
Lojistik
Gda ve ecek Sanayi
Giyim Eyas Sanayi
55
Gda ve iecek sanayinde fonksiyonel gdalarn retimine ynelik yeni teknik ve aratrmalarn
gerekletirilmesiyle gda gvenlii konusunun iletmelerde yaygnlatrlmas ve ihracata
ynelik firmalarn yaptrmas gereken lm, test ve kalibrasyon gibi konularda niversite-
sanayi ibirlii desteklenecektir.
Giyim eyas sanayinde, zmir'in moda ve tasarm merkezi olmas iin gerekli kurumsal yap
blgede mevcuttur. Konuyla ilgili meslek yksekokullar ile reel sektr temsilcileri arasndaki
ibirlii salanacaktr. Ayrca, bilgi youn tekstil ve giyim eyas retimine ynelik teknolojilerin
gelitirilmesi ve sanayide kullanlmasnn salanmas amacyla sektrde niversite sanayi
ibirlii gelitirilecektir.
Ar-Ge altyaps niversiteler, kamu aratrma kurumlar ve zel sektr firmalarnda yer almakta,
aratrma faaliyetleri genellikle bu kurumlar tarafndan gerekletirilmektedir.
zmir, sahip olduu yedi niversite, aratrma kurumlar ve zel sektr firmalaryla bilim ve
teknolojinin gelimesi ve teknolojinin katma deeri yksek rnlere dnmesi iin gerekli
altyapya ve insan kaynana sahiptir. Bu hedef kapsamnda, sz konusu potansiyelin etkin
kullanlmasna ynelik mekanizmalar gelitirilecektir.
leri teknolojilerin geliimi iin Ar-Ge faaliyetleri ve bu faaliyetlerin gerekletirildii fiziki
mekanlar byk nem tamaktadr. Bu erevede ncelikle, sektrel bazda altyap envanteri
karlarak, uluslararas akreditasyona sahip aratrma
laboratuvarlarnn ve test merkezlerinin kurulmas
salanacaktr.
Ayrca, blgede tekstil rnlerinin gelitirilmesini
salayacak Tekstil Aratrma Merkezleri ve
iletmelerde Ar-Ge, r-Ge ve yenilik birimleri
kurulacak ve desteklenecektir. zmir'de tekstil
rnlerinin gelitirilmesi konusunda alabilecek
niversiteler mevcuttur. Dokuz Eyll ve Ege
niversitelerinin Tekstil Mhendislii blmleri,
blgenin tekstil/giyim eyas sektrlerinde
aratrmalar ve zellikle ok ilevli ve fonksiyonel,
bilgi youn tekstil rnleri aratrmalarnn
yaplmas konusunda altyapnn varln gster-
mektedir. Henz pazar yeterince bymemi olan
bilgi youn tekstil rnleri konusunda yaplacak aratrmalar, giderek ykselen bu sektrde
zmir'in rekabet gcn artracaktr. Bu nedenle Plan kapsamnda zellikle ok ilevli,
fonksiyonel tekstil rnlerinin gelitirilmesi ve teknik tekstil konusunda blgedeki Ar-Ge
olanaklarnn artrlmas salanacaktr. Bu balamda, ok ilevli ve fonksiyonel, teknik tekstil
rnleri konularnda aratrmalar yapp bunlarn tekstil/giyim eyas sektrne yaylmasn
salayacak merkezlerin kurulmas ve gelitirilmesi desteklenecektir. Bu merkezler dnda
zmir'deki niversitelerde teknik tekstil ve ok fonksiyonlu hazr giyim rnleri konularnda Ar-Ge
almalarna nem verilmesi ve bu konuda niversite-sanayi ibirliinin gelitirilmesi ynnde
almalar gerekletirilecektir. Bu tr Ar-Ge, r-Ge ve yenilik birimlerinin iletmelerde de
kurulmas ynnde tevikler gelitirilecektir.
Ar-Ge altyaps konusunda ncelikli sektrden biri de yenilenebilir enerji sektrdr. Gne,
jeotermal ve rzgar enerjileri bata olmak zere, tm yenilenebilir enerji trleriyle ilgili niversite
ve aratrma merkezleri bnyesinde mevcut altyap bulunmasyla birlikte, almalarn
uygulamalara tanmasn salayacak Yenilenebilir Enerjiler Mkemmeliyet Merkezi'nin
kurulmas salanacaktr.
Hedef 3 (S1H3): Anahtar sektrler bata olmak zere Ar-Ge altyaps glendirilecektir
Gda ve ecek Sanayi
Giyim Eyas Sanayi
56
Gda ve iecek sanayinde yurtii ve yurtd sata ynelik standardizasyon ilemlerinin
yaplabilmesi, yksek katma deerli rnlerin retilerek sektrde yurt ii ve yurt d rekabet
edebilirliin artrlmasna ynelik ihtiya duyulan laboratuvar altyapsnn oluturulmas
salanacaktr.
Dokuzuncu Kalknma Plan'nda da yer ald zere, yenilik, gnmzde hzla deien rekabeti
ekonomik yapnn en nemli unsurlarndan biridir ve yeniliklerin byk ksm bilgi ve teknoloji
reten Ar-Ge faaliyetlerinden kaynaklanmaktadr. Trkiye, dnyann 17. byk ekonomisi
olmasna ramen yenilik endeksinde 51. srada yer almaktadr. lkemizde yenilik konusunda
yeterli ilerleme kaydedilememesinde konunun nemi hakknda yeterli farkndaln
olumamas da nemli nedenlerden biridir.
zmir, bilim ve teknoloji altyapsna sahip bir il olmasna ramen, Ar-Ge ile ilgili mali desteklerden
faydalanma konusundaki performans yeterince yksek deildir. 1995-2008 yllar arasnda
TBTAK ve DTM tarafndan firmalara verilen Ar-Ge hibe desteklerinden yararlanma oran
bakmndan, stanbul ve Ankara'nn dnda Kocaeli ve Bursa illerinin de gerisinde kalarak % 4,5
oranndaki yararlanma payyla beinci sray almtr. Trkiye'de sanayinin en ok younlat
ikinci il olan zmir'de firmalarn Ar-Ge desteklerinden faydalanma orannn dk olmas,
firmalarn destekler konusunda bilgilendirilmeye ve rehberlie ihtiyalarnn olduunu ortaya
koymaktadr. Bu erevede, zel sektr bata olmak zere toplumun her kesiminde yenilik,
Ar-Ge ve teknoloji bilincinin oluturulmas ve yaygnlatrlmasna ynelik almalar yap-
lacaktr.
Deer retmenin yeni yollarn bulmak biiminde tanmlanan yenilik kavramnn 21. yzylda
endstrinin itici gc olaca kabul edilmektedir. Yenilikiliin ekonomik deere dn-
trlmesi srecinde fikri haklarn tescili ve korunmas byk nem tamaktadr. 1995-2008
yllar arasndaki toplam patent saylarna bakldnda, zmir'in 90 patent ile stanbul (741) ve
Ankara'nn (165) ardndan % 5,7'lik payla nc sray ald grlmektedir. Bu payn artrlmas
iin yenilik odakl giriimcilerin ihtiya duyduu finansmana eriim kolaylatrlacaktr.
Verimliliin ve rekabet gcnn artrlmas amacyla, Ar-Ge faaliyetlerinin yenilik retecek
ekilde ve pazara ynelik olarak tasarlanmasna nem veren, retim srelerini yenilik odakl
yrten giriimlerin mali ve teknik olarak desteklenmesi salanacaktr.
Kresel rekabetin artmakta olduu gnmzde, katma deeri yksek rnler reten,
teknolojiyi youn olarak kullanan blgeler rekabette ne gemektedirler. Dolaysyla, bir yandan
mevcut durumda avantajl olunan sektrlerde verimlilik, rekabet stnl ve katma deer
artnn salanmasna allrken, dier yandan da yeni teknolojilerin kullanld ve katma
deeri ok daha yksek rnlerin gelitirilmesi iin aba gsterilmesi gerekmektedir. Bunun
iin de iletmelerin retim srecinde kullandklar teknolojiler gelitirilecektir.
Anahtar sektrlerden, giyim eyas sanayisiyle ilgili olarak, bu hedef kapsamnda ok ilevli,
akll ve teknik tekstil rnlerinin retimi desteklenecektir. Teknik tekstillerin kullanm alanlar,
ziraattan inaata kadar her trl tat ve tama aracndan savunma sanayisine, salk sektrne
kadar geni bir alana yaylmaktadr. Tekstil pazarnn yaklak % 20'sini teknik tekstillerin
oluturduu sylenebilir. nmzdeki 15-20 yl iinde teknik tekstillerin pazar paynn ve
kullanm alannn artmas beklenmektedir. Katma deeri daha yksek teknik tekstil rnleri
olarak nitelendirilebilecek akll tekstil rnleriyse salk (vcut ssn, tansiyonu len ve
Hedef 4 (S1H4): Yenilik, Ar-Ge ve teknoloji bilinci ykseltilecektir
Hedef 5 (S1H5): Yenilik odakl giriimler gelitirilecektir
Hedef 6 (S1H6): letmelerin teknoloji kapasiteleri artrlacak ve iletmelerde ileri teknoloji kullanm
yaygnlatrlacaktr
57
gerektiinde mdahale edebilen veya baka bir birime haber veren giysiler vb.), gvenlik
(kamuflaj amal, evreye gre renk deitiren, evredeki kimyasal deiimleri alglayarak,
kullancy bilgilendiren askeri giysiler vb.) ve biliim alanlar (mobil telefon entegre edilmi
giysiler vb.) bata olmak zere her trl alanda en az bir ek ilevi yerine getiren tekstil rnleridir.
2003 ylnda akll tekstil rn grubu pazarnn 300 milyon dolarlk pazarnn olduu ve pazar
paynn hzlca artaca dnlmektedir. Uzun vadede nemi artacak olan bu rnlerin
gelitirilmesi, uzun sreli aratrma almalarn gerektirmekte ve Ar-Ge almalarna ihtiya
duyulmaktadr. Bilgi youn tekstil ve giyim eyas rnlerinin retiminin zmir'de yaygnlamas
ve bu konuda zmir'in blgede ve lkede nc olmas Plan'n hedefleri
arasndadr. Sonu olarak, katma deeri yksek rnlere geiin
salanmas ve sektrn uluslararas pazarlarda paynn artrlmas iin
sektrde ok ilevli, akll ve teknik tekstil rnlerinin retimi
desteklenecektir.
Tarm sektrnde Ar-Ge ktlarnn ve bilgi ve iletiim teknolojilerinin
kullanmnn artrlmas da bu hedefe ynelik sektrel ncelikler
arasndadr. Bu amala kamunun, ziraat odalarnn, retici birliklerinin
etkinlikleri artrlacaktr. Faaliyet ve maliyet etkinliini artrmak amacyla
bu kurumlar arasndaki egdm gelitirilecektir. Tarmsal retimin
miktar ve kalitesinin artrlmasna ynelik olarak gelitirilen erken
alglama sistemleri bata olmak zere bilgi ve iletiim teknolojisi
uygulamalarnn kullanm artrlacaktr.
Gda ve iecek sanayi sektrnde zmir'de Trkiye genelinde de olduu
gibi iletmelerin byk ksmnn kk ve orta lekli iletme olmas, teknolojik yapnn
modernizasyonunu olumsuz ynde etkilemektedir. Sektrn daha fazla gelimesi amacyla
gda sanayinde Ar-Ge, yenilik faaliyetlerinin ve ileri teknoloji kullanmnn desteklenmesi ve
iletmelerdeki retim teknolojilerinin modernize edilmesi gereklidir. leri teknoloji ve
nanoteknoloji uygulamalaryla gda rnlerinin gvenirliinin ve besinsel deerlerinin
artrlmasna allacaktr. Ayrca, tarladan balayarak rnlerin izlenebilirliinin salanmasna
ynelik almalar yaplacaktr. Gdalarn ambalajlanmas ileri teknolojilerin kullanld bir baka
alandr. Akll paketleme sistemlerinin
gelitirilmesi ve zmir' deki sektrde
yaygnlatrlmas Plan kapsamnda tevik
edilecektir. Sektrde Ar- Ge, yenilik
faaliyetleri ve ileri teknoloji kullanm
artrlacaktr.
Dier bir sektrel ncelik yenilenebilir
enerji sanayi ve yan sanayinde teknoloji
yatrmlar ve Ar- Ge faaliyetlerinin
desteklenmesidir. Yenilenebilir enerji
konusunda yabanc teknoloji ok hzl
gelimektedir ve hem ulusal hem blgesel
dzeyde yaplan teknoloji retimi ve Ar-Ge
almalar talep edilen teknolojiyi
zamannda karlayamamaktadr; yani
piyasa taleplerini karlamakta gecik-
mektedir. Bu alanda, zellikle rzgar
enerjisi, gne enerjisi, biyoktle enerjisi
dallarnda teknoloji retimi ve bu amala
firmalar tarafndan ve firmalarla ibirlii
halinde yaplan Ar-Ge almalarnn artmas salanacaktr. Bylelikle zmir'de teknoloji retimi
ve tedarik odakl almalar artacak ve Blge'nin yenilenebilir enerji merkezi olma yolunda
58
Deer retmenin
yeni yollarn bulmak
biiminde tanmlanan
yenilik kavramnn
21. yzylda endstrinin
itici gc olaca
kabul edilmektedir.
Tarm
Gda ve ecek Sanayi
Giyim Eyas Sanayi
Lojistik
Endstriyel Makine malat, Biliim ve
Tbbi, Hassas ve Optik Aletler malat
ilerleme kaydedilecektir. Plan kapsamnda ileri teknolojiye dayal sanayiler sektrndeki
gelimeyle de paralellik salanacak ve blgenin yeniliki olma vizyonuna katk koyulacaktr.
Bir baka anahtar sektr olan lojistik sektrnde rekabet gcnn en nemli unsurlardan biri
de, aktrler arasndaki hizmet, mal ve bilgi aknn kesintisiz, zamannda ve doru bir ekilde
gereklemesidir. Bu bakmdan ana lojistik faaliyetlerin tmnde etkin bir ynetim iin bilgi
teknolojileri ve iletiim altyaps nem tamaktadr. Dolaysyla lojistik sektrnde etkinliin
salanabilmesi, zamann ve kaynaklarn verimli kullanlmas, brokratik ilemlerin
kolaylatrlmas bakmndan bilgi teknolojisi ve iletiim altyaplar iyiletirilecek, sektrn
ihtiyalarna ynelik olarak firmalarn operasyonel srelerini gelitirebilecek ve izlenebilirliini
arttracak zmler gelitirilecektir.
Plan kapsamnda yukarda bahsedilen sektrlerin yan sra endstriyel makine imalat, biliim ve
tbbi, hassas ve optik aletlerin imalat sektrleri ncelikli olmak zere tm sektrlerde ileri
teknoloji kullanmnn yaygnlatrlmas hedeflenmektedir.
Katma deeri yksek retim yapan, ileri teknoloji kullanan ya da reten irketlerin oluumunu
ve bymesini desteklemek, teknolojinin gelitirilmesini, transferini ve ticariletirilmesini
tevik etmek, irketlere Ar-Ge almalarn yrtebilecekleri altyap ve teknik destek salamak,
niversite-sanayi ibirliinin st dzeyde gereklemesine katkda bulunmak amalaryla
oluturulan zmir Teknoloji Gelitirme Blgesi'nin daha etkin almas amacyla altyap
eksiklikleri giderilecek, niversitelere ve sanayicilere daha iyi tantlmas salanacaktr.
Gnmzde, fiziksel kaynaklara sahip olmak kadar, bu kaynaklar rakiplerden daha verimli
kullanmak da rekabet gcn etkileyen nemli bir faktrdr. KOB'lerin rekabet edebilirliini
glendirecek unsurlarn banda kurumsallama, retim ve pazarlama kapasitelerinin
artrlmas gelmektedir.
Anahtar sektrlerdeki iletmeler bata olmak zere bu ncelik altnda iletmelerin rekabet
gcn artrmaya ve KOB'lerin bu alanlardaki geliimine ynelik alt hedef belirlenmitir.
Hedef 7 (S1H7): zmir Teknoloji Gelitirme Blgesi'nin daha etkin almas ve Blge'deki firma
saysnn artmas salanacaktr
S2: letmelerde Kurumsallama, retim ve Pazarlama Kapasitesinin Artrlmas
59
Blgesel Ar-Ge ve Yenilik Kapasitesinin Gelitirilmesi ncelii iin
Performans Gstergeleri
Ar-Ge desteklerinden faydalanma oran % 4,5tan % 6ya karlacaktr.
Gda ve iecek sanayinde Ar-Ge yatrm indirimlerinin Trkiye iindeki oran % 9,9dan
% 12ye karlacaktr.
Alnan patent tescil belgesi saysnn Trkiye iindeki oran % 7,4den % 10a karlacaktr.
Endstriyel tasarm tescillerinin Trkiye iindeki oran % 5,7ten % 9a karlacaktr.
Giyim eyas imalat sanayinde Ar-Ge yatrm indirimlerinin Trkiye iindeki oran % 2ye karlacaktr.
zmir Teknoloji Gelitirme Blgesinde bulunan firma says 65ten 80e karlacaktr.
Hedef 1 (S2H1): Markalama tevik edilerek corafi iaretli rn says ve marka tescillerinin Trkiye
iindeki pay artrlacaktr
letmelerin rnleriyle markalaabilmeleri, ulusal tannrlk ve pazarlama kapasitelerinin
artmas kadar, uluslararas pazarlarda rekabet gc elde edebilmeleri asndan da nem
tamaktadr. zmir'de 2008 ylnda 2002 ylna
gre marka bavurular % 86 orannda
artmtr. 2008 ylnda zmir'deki marka
tescillerinin Trkiye iindeki pay % 5,6
olmutur.
Plan kapsamnda zmir' de iletmelerin
markalama kapasitesinin daha da artrlmas
ncelikli hedefler arasndadr. zellikle,
aada belirtilen sektrlerde ulusal ve
uluslararas lekte tannr zmir markalar
yaratmaya ynelik almalar bu hedef altnda
desteklenecektir. Markalamayla birlikte
tasarm ve firmalardaki yenilik kapasitelerinin de paralel olarak desteklenmesi plann bir dier
balantl hedeftir.
Tarm
Gda ve ecek Sanayi
Giyim Eyas Sanayi
.
60
lgili st lekli Plan /
Belge / Stratejiler
Gelime Ekseni / Stratejik Ama ncelik
Dokuzuncu
Kalknma Plan
(2007-2013)
Rekabet Gcnn Artrlmas Tarmsal Yapnn Etkinletirilmesi
Sanayi ve Hizmetlerde Yksek Katma Deerli
retim Yapsna Geiin Salanmas
Yerel Dinamiklere ve sel Potansiyele Dayal
Gelimenin Salanmas
Ortamnn yiletirilmesi
Trkiye Sanayi
Politikas
KOB Stratejisi ve
Eylem Plan
(2007-2009)
hracatn Artrlmas
KOB'lerin Uluslararas Pazarla
Btnlemesi
hracatta Srdrebilir Bymeyi Salamak
Amacyla D Piyasalarda Sanayi rnlerinin Tantm
ve Trk Markalarnn Oluturulmas Desteklenecektir
KOB'lere Pazarlama ve hracat Faaliyetleri in
Gerekli Olan Danmanlk Ve Destek Hizmetleri
Salanacaktr
Dorudan Pazarlama, Pazarda Derinleme ve
Markalama Faaliyetlerinin Desteklenmesi
Bilgi Toplumu Stratejisi
(2006-2010)
evre ve Orman
Bakanl AB Entegre
evre Uyum Stratejisi
(UES)
(2007-2023)
Ulusal Krsal Kalknma
Stratejisi (2007-2013)
Bilgi ve letiim Teknolojilerinin
Dnyasna Nfuzu
Endstriyel Kirlilik Kontrol Sektr
Ekonominin Gelitirilmesi ve
mkanlarnn Artrlmas
Devlet ile Yapma Kolaylklarnn Salanmas
Bilgi Edinme Ortamnn Salanmas
letme ve alanlarn Bilgi ve letiim
Teknolojileri Yetkinliinin Gelitirilmesi
E-Ticaretin Gelitirilmesi
Endstriyel Tesislerde ve Byk Yakma Tesislerinde
Mevcut En yi Tekniklerin Uygulanmasna mkan
Verecek almalarn Yaplmas, lgili Tm Taraflarca
birlii erisinde Yrtlecektir
Tarm ve Gda Sektrlerinin Rekabeti Bir Yapya
Kavuturulmas
zmir'e zg gda rnlerinin markalamas, yurtiinde ve yurtdnda pazarlanmasnn
salanmas nem tamaktadr. Bu kapsamda markalama bilincinin yaygnlatrlmasna
ynelik snai mlkiyet haklar konusunda bilgilendirme ve eitim faaliyetleri gerek-
letirilecektir. Zeytin, zm, kiraz, enginar gibi Ege Blgesi ve zmir'de retimi younlam olan
meyve ve sebzelerin ilenerek markalamas, rn eitliliinin salanmas ve i ve d
pazarlarda tantm, sektrn rekabet edebilirliindeki nemli aralardr. zmir'in gda sanayi d
satm potansiyeli yksek olan sektrlerin banda gelmektedir. Bu potansiyelin gelitirilmesi
iin zellikle gda rnlerinde kalite artrlarak uluslararas dzlemde daha da rekabet edebilir bir
dzeye gelinmesi amalanmaktadr. Bu amala yeni pazarlama ve tantm tekniklerinin
sektrde yaygnlamas tevik edilecek ve blgeye zg rnler tantlacaktr.
Blgede, Bayndr, Kemalpaa ve Torbal'da zeytin, Kemalpaa, Buca, Foa, Menemen'de kiraz
ve zm; Seferihisar, Menderes, Seluk'ta mandalina; demi, Tire, Kiraz, Beyda'da incir;
Bayndr, Torbal, Tire, Seluk, demi, Urla, Beyda, Kiraz'da domates; Karaburun'da enginar;
Beyda'da kestane; Bergama, Menemen, Torbal, Tire'de endstri bitkileri; Bayndr'da ss
bitkileri; demi, Tire, Kiraz, Bayndr ve Bergama'da bykba
hayvanclk; Bergama, Dikili, demi, Menemen ve Kiraz'da
kkba hayvanclk; Kemalpaa, Bergama, Foa, Torbal, Urla ve
Aliaa'da ise kmes hayvancl, ky ilelerde su rnleri gelimitir.
Blge'nin tarmsal rekabet edebilirliine katk salayacak bu rnlere
ilikin yaplacak pazarlama almalar nem tamaktadr. Bata bu
rnler olmak zere, reticilerin elde ettikleri tarmsal rnleri
yksek gelir elde edecek ekilde ve blge, lke ve uluslararas
pazarlarda marka olarak satabilmeleri salanacaktr.
Halihazrda sekiz corafi iarete sahip olan blgede corafi iaret
uygulamalar artrlacaktr. Corafi iaret alarak tescillenen rn
saysnn artrlmasnn yan sra, yerel dzeyde ortaya kan farkl
rnlerin tescilleri yaplarak bu rnlerden elde edilen katma deerin
artrlmas salanacaktr. Birincil tarm rnleri ile gda ve iecek
sanayi rnlerinin yan sra blgede giyim eyas sanayi sektrnde
rnlerin markalamas salanarak ihracat kapasitesi artrlacaktr.zmir'de sektrn
younlat gelinlik ve gece kyafetleri sektrnde ihracat pay Trkiye'deki ihracat miktarnn
% 31'idir. Markalamaya verilecek destek, sektrde yalnzca yurt ii deil, yurt dnda da sat
miktarn ve ihracat kapasitesini % 31'den yukarya tayacaktr.
Trkiye'nin nemli bir d ticaret merkezi olma zelliini srdrmekle birlikte son yllarda,
zmir'in ihracat pay dme eilimindedir. 2002 ylnda zmir'in pay % 7,7 iken 2008 ylnda bu
oran yaklak olarak % 6'ya gerilemitir. Ayrca zmir ili 2003 yl ve ncesinde d ticaret fazlas
veren bir konumdayken, son 5 yldr d ticaret a vermektedir. Bu alanda yaanan skntlar
tespit edilerek, KOB'lerin pazarlama ve ihracat kapasitelerinin artrlmasnn, zmir'in ihracattaki
paynn artmas ve d ticaret ann kapanmasnda nemli bir etkisi olacaktr.
Kresellemeyle birlikte hem uluslararas pazarlarda hem de ulusal pazarlarda pay alabilmek
KOB'ler iin her geen gn zorlamaktadr. Bu nedenle, KOB'lerin uluslararas dzeyde yeni
pazarlarda tutunabilmeleri ve mevcut alanlarda pazar paylarn artrarak bymeleri nem
tamaktadr. KOSGEB tarafndan gerekletirilen saha almasnda d pazarlara almada ve
ihracatta, zmir KOB'lerinin en byk sorunlar kaynak yetersizlii, sermaye, teknoloji ve
malzeme eksiklii, d pazar tanmama, i pazarda tatmin, arac iletme bulamama, uygun
fiyatta sunamama, kaliteli mal sunamama ve yabanc dil eksiklii olarak ortaya kmaktadr.
zellikle anahtar sektrlerde pazarlama ve ihracat kapasitesinin artrlmas iin bu sorunlarn
zmne ynelik faaliyetler gerekletirilecektir.
Hedef 2 (S2H2): letmelerin ulusal ve uluslararas pazarlarda etkinlii ve Trkiye iindeki ihracat
pay artrlacaktr
61
letmelerin
rnleriyle
markalaabilmeleri,
ulusal tannrlk ve
pazarlama kapasitelerinin
artmas kadar,
uluslararas pazarlarda
rekabet gc
elde edebilmeleri
asndan da nem
tamaktadr.
Hedef 3 (S2H3): Aile irketlerinde kurumsallama salanacaktr
Hedef 4 (S2H4): KOB'lerin retim ve kalite sreleri iyiletirilecektir
Hedef 5 (S2H5): KOB'lerin finansman olanaklar ve mevcut mali desteklerden faydalanma
kapasitesi artrlacaktr
Trkiye genelindeki KOB'lerde olduu gibi, zmir'deki KOB'lerde de ksa mrl, yeni kurulmu
profesyonel yneticisi olmayan aile irketleri ounluu oluturmaktadr. Bu zellikler, bir
yanyla avantaj dier yanyla dezavantaj olarak karmza kmaktadr. Kararlar daha hzl
alnabilip, iletmede oluan bilgi birikiminin korunmasyla rekabet gc artarken da almann,
dier iletmelerle entegrasyonun ve kurumsallamann n kesilmektedir. Kurumsallamaya
zen gsterilmemesi hantallama yaratmaktadr. Vizyon sahibi bir yneticilik gelitirileme-
mekte ve profesyonel elemanlar, firmalarn karar mevkilerinde yer alamamaktadrlar.
KOB'lerde kurumsallamann yaygnlatrlmas, kurumsal ynetim ilkeleri dorultusunda
iletmelerin da dnk, dinamik ve rekabeti bir yapya kavuturulmas gerekmektedir.
Kurumsal ynetim ilkelerinin uygulanmas, profesyonel ynetimin yaygnlatrlmas ve aile
iletmecilii anlayn benimseyen KOB'lere etkin aile iletmecilii konusunda destek
verilecektir.
Gnmzde, tketici talebi artk daha kaliteli ve stn tasarml farkllam rnlere
ynelmektedir. Byk irketlerle rekabet etmek, ihracat yapabilme kapasitesini artrmak iin
KOB'lerin kalite ve verimlilie ynelik modern retim, ynetim ve hizmet teknikleri
uygulamalarnn yaygnlamas gerekmektedir.
Kk ve orta lekli sanayi iletmelerinin uluslararas kalite ve standartlarda mal retmelerini
temin etmek zere kalite bilincini gelitirme, kalite gvenilirlii kavramna uygun etkinlik
kazandrma ve buna ynelik malzeme, tasarm, retim metotlar, bakm-onarm ve pazarlama
faaliyetlerine destek salanacaktr. Trkiye'de TSE tarafndan verilen kalite belgesine sahip
firmalarn % 6's zmir'de bulunmaktadr. Bu nedenle Plan dnemi sresince zellikle anahtar
sektrlerde yer alan KOB'lerde kalite ynetim sistemlerinin gelitirilmesine, firmalarn ihracat
yapabilme kapasitesini artracak ynde gerekli kalite standard belgeleri ve sertifikasyonlarn
almna ynelik destekler ve aralar gelitirilecektir.
KOB'ler sermaye ve ciro miktarlarnn yeterli byklkte olmamas ve yeterli kapasitelerinin
bulunmamas nedeniyle bankaclk ve kredi sisteminden yeterince yararlanamamaktadr. Bu
hedef kapsamnda, finans kurulular ve meslek kurulularyla ibirlii iinde bilgilendirme
programlar hazrlanacak, KOB'ler finansman hizmetleri hakknda bilgilendirilecek ve ortak
protokollerle KOB'lerin finansman olanaklarna daha kolay erimeleri salanacaktr.
Hemen her lkede, KOB'lerin gelimesi ve kresel rekabet alannda tutunabilmelerini
salamak amacyla, eitli destek mekanizmalar gelitirmitir. lkemizde de KOSGEB, Hazine
Mstearl, D Ticaret Mstearl (DTM), Sanayi ve Ticaret Bakanl, Maliye Bakanl ve
Trkiye Bilimsel ve Teknolojik Aratrma Kurumu (TBTAK) gibi kurum ve kurulular tarafndan
KOB'lere eitli amalara ynelik devlet destekleri salanmaktadr.
Blgenin kalknmasn hedefleyen bu desteklerin baarsnda, zmir Kalknma Ajans ve kamu
kurum/kurulularnn salayaca mali desteklerden iletmelerin yararlanmas ve bu konuda
kapasitelerinin artrlmas nem tamaktadr. Bu nedenle iletmelerin mevcut mali
desteklerden daha fazla faydalanabilmeleri iin eitimler, bilgilendirme toplantlar ve
konferanslar gerekletirilecektir.
62
Hedef 6 (S2H6): Tarmsal kooperatif ve birliklerin zellikle kurumsallama, ynetim ve pazarlama
konularnda daha etkin almas salanacaktr
S3: Kmelenmelerin Oluturulmas ve Dzenli Sanayilemenin Salanmas
Blgedeki tarmsal iletmelerin ounun kk lekli olmas, iletme sahiplerinin gerekli mes-
leki bilgi eksiklikleri retim ve pazarlama aamalarnda sorunlar yaamalarna neden olmak-
tadr. Kk lekli iletmelerin varlklarn devam ettirmekte zorlanmalarna kar zm olarak
kooperatif ve birlikler eklinde rgtlenme zorunluluu ortaya kmaktadr. zmir'de saysal
anlamda yeterli grlebilecek kooperatifler ve yakn saylabilecek bir zamanda kurulan
birliklerin glendirilmesi, zellikle kk lekli tarm iletmelerinin gelirlerini artrmasnn yan
sra varlklarn srdrebilmeleri iin de nem tamaktadr.
Kk iletmelerin girdilerini dk fiyatla temin edebilmeleri, retimle ilgili mekanizasyon
ihtiyalarn etkin bir ekilde karlayabilmeleri, karllklarn ykseltebilmeleri iin retici
rgtlerinin etkin bir ekilde almalarn salayacak mekanizmalar gelitirilecektir. Tarmsal
rgtlerin daha etkin alabilmesi iin kendi aralarndaki ibirlii tevik edilecek, maliyet
etkinlii salamak amacyla ortak makine park, rn depolama ve ileme tesislerinin kurulmas
ya da kapasitelerinin artrlmas gibi uygulamalar desteklenecektir.
KOB'lerin rekabet gcn artrmaya ynelik kalknma aralarndan biri kmelenmedir.
Kmelenme politikalar verimlilii ykseltecek ve yeni rnlerin olumasn salayacak
yenilikilii besler ve ayn corafyada yer alan iletmelerin rekabet gcn artrr. eitli retim
girdilerine sahip olmada, bilgiye, teknolojiye, lider iletmelere ve deneyimli bir igc havuzuna
eriim kmelenmeye dahil olan firmalar iin daha kolay olmaktadr. Bilgi ak youn olan bir a
iinde olmann getirdii avantajla kmelenme iindeki firmalar, pazar, teknoloji ve rekabet
bilgilerine kolay eriim salayabilmektedir. Ayrca, kmelenmelerde mal salayan tedarikiler
Artrlmas ncelii iin Performans Gstergeleri
Corafi iaretli rn says 8den 10a karlacaktr.
63
letmelerin Trkiye iindeki ihracat oran % 6dan % 8e karlacaktr.
Gda ve iecek sanayi ihracatnn Trkiye iindeki oran 2013 ylna kadar % 11,3den
% 14e karlacaktr.
TSE tarafndan verilen kalite belgesine sahip firma saysnn Trkiyedeki firmalara oran
% 6dan % 8e karlacaktr.
Marka tescillerinin Trkiye iindeki oran % 5,6dan % 9a karlacaktr.
Gda ve iecek sanayi marka tescillerinin Trkiye iindeki oran % 5den % 7ye karlacaktr.
Giyim eyas sanayi marka tescillerinin Trkiye iindeki oran % 3den % 5e karlacaktr.
Giyim eyas sanayi ihracatnn Trkiye iindeki oran % 6,1den % 8e karlacaktr.
Tarmsal amal kooperatif ve birlikler ye ve ortak says toplam % 27 orannda artrlacaktr.
ve hizmet satanlar ile ilgili kurumlar arasnda ibirliklerinin gelimesi de kolaylamaktadr.
Kmelenmenin en nemli avantajlarndan birisi de yerel tedarikilerin kullanlarak ilem
maliyetlerinin drlmesidir. Bu avantajlardan zmir'deki iletmelerin faydalanmas ve rekabet
edebilirliklerinin daha da artmasn salamak iin, kmelenme oluumlar desteklenecektir.
zmir'de u anda yereldeki kurum ve kurulularn balatt ve ulusal destekle yrtlmekte olan
eitli kmelenme giriimleri bulunmaktadr. Ulusal Kmelenme Stratejisi Oluturma
Projesi'nin bir aya olarak zmir Organik Gda Kmelenmesi ve yerelden yrtlen bir proje olan
zmir Havaclk Kmelenmesi almalar hali hazrda yrtlen iki nemli kmelenme
giriimidir. ZKA da 2009 yl ierisinde zmir Kmelenme Stratejisi'nin Gelitirilmesi projesi
kapsamnda blgesel kmelenme stratejisi oluturma almalarna devam etmektedir.
Plan kapsamnda yer alan anahtar sektrlerde ve bunlarn alt sektrleriyle mevcutta
yrtlmekte olan kmelenme almalarnn gelitirilmesi ve kmelenme oluumlarna plan
dneminde hz kazandrlmas plann ncelikleri arasndadr. Aadaki tabloda bu ncelikle ilgili
st lekli plan, belge ve stratejiler gsterilmektedir.
Kmelenmenin oluturulmas ve dzenli sanayilemenin salanmas ncelii altnda yedi
hedef belirlenmitir.
Baarl kmelenme modelleri yaratmak iin zmir Kmelenme Stratejisi ortak aklla
gelitirilecek ve seilecek olan potansiyel kme gruplar iin yol haritalar oluturulacaktr.
Kmelenmeyi oluturacak aktrler arasnda gl ibirliklerini gelitirmek kmelenmelerin
srdrlebilirlii iin nemli etkenlerin banda gelmektedir. Ayrca, kmelenme almalarnn
baarl olabilmesi iin kmelenmenin yararlar konusunda ilgili sektrlerdeki retici, tedariki
ve destekleyici kurum ve kurulular bilinlendirilecektir.
Hedef 1 (S3H1): 2012 ylna kadar Kmelenme Stratejisi oluturulacak, kmelenmeyi destekleyen
ibirlii alar gelitirilecek ve kmelenme bilinci yaygnlatrlacaktr
64
Trkiye Sanayi
Politikas
Yatrmlarn Tevik Edilmesi Endstri Blgelerine ve Teknoparklara Yaplacak Yatrmlar
Tevik Edilecektir
Belge / Stratejiler
Dokuzuncu
Kalknma Plan
(2007-2013)
Rekabet Gcnn Artrlmas Sanayi ve Hizmetlerde Yksek Katma Deerli retim
Yapsna Geiin Salanmas
KOB Stratejisi ve
Eylem Plan
(2007-2009)
Ortamnn yiletirilmesi Kmelenme Oluumlar Desteklenecektir
Sektrel Politikalar
Organize Sanayi Blgeleri, Sanayi
Siteleri ve Endstri Blgeleri
letmelerin Organize Sanayi Blgelerinde, Endstri
Blgelerinde ve Sanayi Sitelerinde Kmelemesinin Tevik
Edilmesi in Yeni Politika ve Stratejiler Gelitirilecektir
Tekstil ve Giyim Eyas Sektrnde Rekabet Edebilirliin
Korunmas, Var Olan Atl Kapasitenin Kullanlmas ve Pazar
eitlendirmesi Yoluyla Dnya Pazarlarndan Daha ok
Pay Alnmas Amacyla, Tasarma, Koleksiyon Tipi retime,
Tantm ve Pazarlama Faaliyetlerine Arlk Verilecektir
Hedef 2 (S3H2): Kmelenme potansiyeline sahip sektrler bata olmak zere anahtar sektrlerde
rnek tekil edecek iki kmelenme oluumu desteklenecektir
Hedef 3 (S3H3):Gda ve iecek sanayinin kme alt sektrlerinde kmelenme oluumlar destek-
lenerek tarm sektr ile entegrasyonu salanacaktr
zmir Kmelenme Stratejisinin Belirlenmesine Ynelik Aratrma almalarnda aadaki ana
sektrlerde kmelenme potansiyelinin bulunduu ortaya kmtr.
Bu sektrler arasnda Plan kapsamnda belirlenmi olan anahtar sektrler ve kmelenme
potansiyelinin yksek olduu ortaya kan kme alt sektrlerinde (Endstriyel Havalandrma,
klimlendirme ve Soutma Cihazlar ve Konserve Gda) kmelenme oluumlarna ynelik
faaliyetler hzlandrlacaktr.
Ayrca, blgede yrtlen ve Plan kapsamndaki anahtar sektrler ve yukarda saylan 11 sektr
ierisinde bulunan sektrler iinde yer alan alt sektrlerde (organik gda, biyomedikal, metal
sanayi) srdrlen kme oluumu almalarna devam edilecektir.
Bu sektrlerde kk ve orta lekli iletmelerin rekabet edebilirliklerini artracak ibirlii
alarnn gelitirilmesi desteklenecektir. Hem retim, hem pazarlama ve ihracat hem de ortak
sorunlar iin zm araylarnda bu ibirlii alarnn etkin ekilde kullanlmas tevik
edilecektir.
leri teknoloji kullanm ve Ar-Ge faaliyetleri Plan kapsamnda temel nceliklerdendir.
Kmelenme almalar kapsamnda, kk iletmelerin tek balarna gelitiremeyecei ya da
entegre edemeyecei teknolojilerin gelitirilmesi ve ortak kullanm tevik edilecektir. Bu
kapsamda bu sektrlerde reticilerin ortak teknoloji kullanabilmesi almalar tevik
edilecektir.
Kmelenmeye ynelik aratrma almalar kapsamnda gda ve iecek sanayinin, zmir'de bir
younlama gsterdii grlmektedir. Ayrca sektr ierisinde potansiyel kme alt sektr
olarak belirlenen Konserve Gda sektr de zellikle Torbal ve Kemalpaa ilelerinde
younlama gstermektedir. Sektr, zmir'de gda ve iecek sanayi iinde yaklak % 52'lik bir
ihracat payna ve % 20'lik bir istihdam payna sahiptir.
65
Gda rnleri ve ecek Sanayi
Giyim Eyas ve Krk malat
Kimyasal Madde ve rnlerin malat

Ana Metal Sanayi
Fabrikasyon Metal rnleri malat
Genel Makine ve Tehizat malat
Motorlu Kara Tatlar malat
Mobilya ve Dier rnler malat
Karayolu Tamacl
Destekleyici Ulatrma Hizmetleri
Elence, Dinlenme, Kltr ve Sporla lgili Faaliyetler
Ayrca bu sektrde Trkiye'deki firmalarn % 21'i zmir'de bulunmaktadr. Sektre ilikin
gerekletirilen istatistiki analizlerle birlikte kmelenme dzeyi analizi, kme dinamii analizi
sonular dorultusunda Konserve Gda sektrnde kmelenme yol haritas hazrlanacak ve
sektrde kmelenme oluumu desteklenecektir.
Bu sektrdeki kmelenmeyle ilgili bir baka konu da blgede tarm sektr ve gda ve iecek
imalat sektrleri arasnda entegrasyonun salanmas gerekliliidir. Trkiye'de olduu gibi
zmir'de de gda sektr iin hammadde varl ve eitlilii asndan bir sknt
bulunmamaktadr. Ancak yl boyunca uygun kalitedeki ham maddeye ulamak gda ve iecek
sanayi iin byk bir problemdir. Gerek kurutma ve soutma depolarnn yetersizlii gerek
kaliteli hammaddeye eriimde skntlar, hammaddede zirai kalntlarn kalmas gibi sorunlar
yaanmaktadr. Sanayinin bu sorunlardan etkilenmemesi ve tarmsal rnlerin istenen kalitede
temini iin tarm-sanayi entegrasyonu salamaya ynelik almalar gerekletirilecek ve
sektrn geliimine hz kazandrlacaktr.
Planda belirlenmi anahtar sektrlerden biri olan giyim eyas
sanayinde zmir'i ileri tayacak gece kyafeti, gelinlik gibi ni
sektrlerde kmelenme tevik edilecektir. Sektrn mekansal
olarak younlat merkez ilelerde (ili, Bornova, Konak,
Gaziemir, Buca) kmelenme gelitirilecektir. Merkez ilelerden
Buca'daki tekstil ve giyim zerine ilk ihtisas organize sanayi
blgesi olan Ege Buca Giyim OSB ve Konak'taki Mimar Kemalettin
Caddesi evresinde sektre ilikin mekansal younlamalar
bulunmaktadr. Bunlar, hedeflenen ynde sektre ivme kazan-
dracak nemli etkenlerdir.
Sektrn aktrleri zmir'in gelecekte bir moda tasarm merkezi
olmas konusunda hemfikirdir. Sektrde bir younlama ve
yksek miktarda retim olmasna ramen zmir'in moda merkezi
olabilmesi ynnde almalara ihtiya bulunmaktadr. Moda, tasarm ve bilgi youn tekstil
rnlerinde sektrn pazarlama ve ihracat kapasitesinin, uluslararas rekabet edebilirliini
artrmas iin zellikle pazarlama teknikleri gelitirilmelidir. Bu balamda zmir'in moda ve
tasarm merkezi olmasn salayacak her trl ara, alma ve faaliyet desteklenecektir.
Maliyet avantaj salayarak sektrn rekabet gcnn artrlmas ve kurumlar aras ibirliinin
gelitirilmesi amacyla zmir'de lojistik sektrne ynelik bir kmelenme hayata geirilecektir.
Sektr mekansal olarak Aliaa, Konak, Bornova, Kemalpaa ve Torbal ilelerinde younlama
gstermektedir. Sektrde kme oluumunu salamaya ynelik ihtiya duyulan altyap
glendirilecektir. Kentin giri akslarna konteynr terminalleri ve tr parklar kurularak bekleme
alanlar oluturulacaktr. Ayrca ykleme, boaltma, depolama, sevkiyat, paketleme, fason
retim, gmrkleme vb. gibi faaliyetleri iererek sanayi blgelerine ve byk apl lojistik
firmalara kolaylk salayacak ekilde sektrde kmelenme desteklenecektir.
Kmelenmeye ynelik aratrmalar sonucunda endstriyel makine imalat sektrnn zmir'de
Hedef 4 (S3H4): Giyim eyas sanayinin potansiyel kme alt sektr-
lerinde kmelenme oluumlar desteklenecek ve zmir'in moda tasarm
merkezi olmas salanacaktr
Hedef 5 (S3H5): Lojistik sektrnde kmelenme oluumlar desteklenecektir
Hedef 6 (S3H6): Endstriyel makine imalat sektrnn alt sektrlerinde potansiyel kme oluumlar
desteklenecektir
66
Kmelenmeyi oluturacak
aktrler arasnda gl
ibirliklerini gelitirmek
kmelenmelerin
srdrlebilirlii iin nemli
etkenlerin banda gelmektedir.
Ayrca, kmelenme
almalarnn baarl
olabilmesi iin kmelenmenin
yararlar konusunda ilgili
sektrlerdeki retici, tedariki
ve destekleyici kurum ve
kurulular bilinlendirilecektir.
younlama gsterdii belirlenmitir. zmir'deki istihdamn, sektrn Trkiye'deki istihdamna
oran % 11,18'dir. Aratrma sonucunda sektrn potansiyel kme alt sektr olarak ortaya
kan endstriyel havalandrma, iklimlendirme ve soutma sektrnde ili, Bornova ve Konak
ilelerinde younlama grlmektedir. Sektrde zmir'deki firma saysnn Trkiye'deki firma
saysna oran % 17 olarak bulgulanmtr.
Kmelenme aratrmas almas sonucunda sektrde zmirli firmalar arasnda hem dikey,
hem de yatay dzlemde, olduka youn ve ok tarafl iliki mevcut olduu grlmtr.
likilerin bu denli youn ve iletiim kanallarnn ak olmasnda sektrn rekabeti, dnyaya
ak ve yenilik ynnn yksek olmas etkilidir. Ayrca, firmalarn sahip, ynetici ve alanlar
arasnda dorudan temas kuracak ok sayda ortam yaratlmas (dernek, sanayi odas, mesleki
toplantlar, sosyal toplantlar), tek merkezden iletiimin kontrol edilmeyip birden fazla iletiim
noktasnn bulunmas ve iletiime yn veren anahtar kiilerin eitim seviyesinin ykseklii de
nemli etkenlerdir. Sektrdeki ilikiler ve iletiim a sadece blge iindeki kurumlarla deil,
ayn zamanda ulusal ve uluslararas kurum ve kurulularla da yksek dzeyde seyretmektedir.
statistiki analiz ve saha aratrmalarnn bu sonular dorultusunda endstriyel havalandrma,
iklimlendirme ve soutma sektrnde yol haritas almalar gerekletirilecek ve kme
oluumlar desteklenecektir.
KOSGEB'in yapm olduu saha almasnda zmir'deki iletmelerden ancak % 44'nn d-
zenli bir sanayi blgesinde yer setii grlmektedir. zmir'de 17 OSB, iki serbest blge ve bir
Teknoloji Gelitirme Blgesi bulunmaktadr. Bu blgelerin altyap ve dier eksikliklerinin bir an
nce tamamlanarak sanayi blgeleri dnda yer semi olan iletmelerin buraya tanmas
tevik edilmelidir. zmir'de dzenli sanayilemenin salanmasnda ksmen hizmete alm olan
OSB'lerin bir an nce tamamlanarak tamamen hizmete almas nemlidir. Ayrca blgede
Organize Tarm htisas Blgeleri kurulmas ihtiyac tespit edilmitir. retim faktrlerinin ucuza
temin edilmesi, temiz retimin yaygnlamas, retim ktlarnn daha rahat ve avantajl
koullarda pazarlanabilmesi iin Organize Tarm htisas Blgeleri kurulmas salanacaktr.
demi ve Tire'de Organize Hayvanclk htisas Blgesi ve Bayndr'da Organize iekilik Bl-
gesi kurulmas desteklenecektir.
Hedef 7 (S3H7): htisas organize sanayi ve endstri blgeleri kurulacak ve var olan blgelerin daha
etkin kullanm salanacaktr
Salanmas ncelii iin Performans Gstergeleri
OSBlerdeki firma says % 9 orannda artrlacaktr.
Konserve gda sektrndeki firma saysnn Trkiyedeki firma saysna oran % 21den % 23e
karlacaktr.
zmir Gmrk ve Muhafaza Bamdrl denetiminde faaliyet gsteren antrepo says 116dan 125e
karlacaktr.
Lojistik sektrnde faaliyet gsteren firma says 2.255den 2.400e karlacaktr.
Gelinlik ve abiye sektrndeki firma saysnn Trkiyedeki firma saysna oran % 21den % 23e
karlacaktr.
2 Organize Hayvanclk htisas Blgesi, 1 Organize iekilik Blgesi kurulacaktr.
Endstriyel Havalandrma, klimlendirme ve Soutma Cihazlar Sektrndeki firma saysnn
Trkiyedeki firma says oran % 17den % 19a karlacaktr.
67
S4: retim ve Hizmet Altyapsnn Glendirilmesi
Hedef 1 (S4H1): OSB, KSS, serbest blge, teknoloji gelitirme merkezlerinin altyaplar glen-
dirilecektir
zellikle ulatrma, enerji, liman, haberleme gibi, sanayinin ihtiya duyduu altyaplarn
eksikliini yaayan zmir'e ynelik altyap projeleri ve kamu yatrmlar da yetersiz kalmaktadr.
Plan dneminde, yeni enerji, ulam, haberleme, liman, otoyol yatrmlar ve kentsel altyap
yatrmlarnn hzla tamamlanmas salanacaktr.
retim ve hizmet altyapsn desteklemek amacyla zellikle enerji, iletiim ve ulam eksik-
liklerinin ihtiya duyulan ekilde hzl bir biimde giderilmesi, iletmelerin rekabet edebilirliini
ve yatrmc ilgisini olumlu ynde etkileyecektir. Aadaki tabloda bu ncelikle ilgili st lekli
plan, belge ve stratejiler gsterilmektedir.
Bu plan dneminde belirli sektrlerde retim ve hizmet altyapsnn glendirilerek rekabet
edebilirliin artrlmas amacyla drt hedef belirlenmitir.
zmir Kalknma Ajans tarafndan 2009 yl ubat aynda uygulanan anket sonular
deerlendirildiinde, OSB ve serbest blgelerin en temel sorunlarnn altyap eksikleri etra-
fnda younlat grlmektedir. zellikle OSB'lerde atk ynetimi konusunda ciddi eksikler
68
Trkiye Sanayi
Politikas
Yatrmlarn Tevik Edilmesi
Sektrel Politikalar
Endstri Blgelerine ve Teknoparklara Yaplacak
Yatrmlar Tevik Edilecektir
Gda Gvenilirliinin Salanmas Amacyla
Altyapnn yiletirilmesi Salanacaktr
mkanlarnn Artrlmas
Kavuturulmas
Belge / Stratejiler
Dokuzuncu Kalknma
Plan
(2007-2013)
Rekabet Gcnn Artrlmas Makroekonomik stikrarn Kalc Hale Getirilmesi
ncelikli Gelitirilecek Termal Kltr
Koruma ve Geliim Blgeleri ile Turizm
Merkezleri
Turizmin eitlendirilmesi
Kentsel lekte Markalama
Ulam ve Altyapnn Glendirilmesi
Gney Ege Termal Turizm Blgesi
Salk Turizmi ve Termal Turizm
Kongre ve Fuar Turizmi
Mimari Dzenlemeler
Ulam Sistemi le lgili Dzenlemeler
Turizm Potansiyeli Yksek Alanlarda Altyap
Eksikliinin Giderilmesi
Kltr ve Turizm
Bakanl
Termal Turizm
Master Plan
Eylem Plan
(2007-2023)
Termal Turizm Kentleri,
Blgeleri ve Merkezleri
Teknik Altyap Olanaklarnn
Gelitirilmesi
Termal Turizm Merkezlerinin Nitelikli Altyapya
Kavuturulmas
Termal Yatak Kapasitesi letmeye Alarak
Trkiye'nin Dnyann En nemli Salk ve Termal
Destinasyonu Olmas
olduu belirlenmitir. letmelerin ancak % 30 kadarnn kanalizasyon balantsnn olduu,
yalnzca % 2 kadarnn n artma tesisi bulunduu ve % 35'inin genel atksu artma tesislerine
(AAT) bal olduu grlmektedir. Serbest blgelerde ise iletmelerin tmnn kanalizasyon
balantsnn bulunmasna ramen yalnzca % 4 kadarnn n artma tesisi bulunduu ve % 12'
sinin de genel AAT'ye bal olduu grlmektedir. Bunlarn dnda hem OSB, hem de serbest
blgelerde enerji, ulam ve iletiim konularnda da altyap eksiklerinin olduu belirtilmektedir.
Ulam konusunda zellikle rayl ulam ve karayollar balantlarnn glendirilmesi ihtiyac
olduu vurgulanmaktadr. Plan dneminde sanayi blgelerindeki altyapnn glendirilerek ek-
sikliklerin giderilmesi konusundaki almalar desteklenecektir.
zmir'de zellikle souk hava depolarndaki donanmn gelitirilmesine gereksinim duyulmak-
tadr. Bu balamda souk hava sistemlerinin ve kesintisiz souk hava zincirinin sektrde
gelitirilip yaygnlatrlmas gerekmektedir. zellikle, et, st ve balk rnleri ile ya sebze ve
meyve sektrlerindeki gda iletmelerinin AB hijyen kriterlerine uygun olarak modernize
edilmesi salanacaktr. Uzun dnemli souk depo tesislerinin donanm eksiklerinin
giderilmesiyle rnlerde kalite, hijyen ve gda gvenlii uygulamalar artrlacaktr. Ayrca
tarmsal rnlerin ileme, depolama ve datm aamasnda zellikle hijyen kurallar, etiket ve
barkodlarn eklenmesi, gerekli kaytlarn tutulmas salanacak, personel bu konuda
bilinlendirilecektir. Et ve st rnleri gibi gda rnlerinde depolamada s takibi yaplmas iin
gerekli almalar desteklenecektir.
Gda gvenliinin salanamamas nedeniyle hem ihracat kayplar hem de salk sorunlar
ortaya kmaktadr. Trkiye genelinde olduu gibi zmir'de de var olan tesislerin ou, mevcut
koullaryla AB standartlarna uymamaktadr. Gda gvenlii ile ilgili problemler incelendiinde,
bu problemlerin nemli bir ksmnn retim kaynakl olduu ve bu problemlerin ounun,
gerekli tedbirlerin alnmasyla nlenebilir olduklar grlmektedir. lemede gda gvenliinin
salanabilmesi iin, HACCP sisteminin gda ilemelerinde etkili bir ekilde uygulanmas
gerekmektedir. Plan kapsamnda, gda sanayinde gda gvenlii ynetim sistemlerinin
oluturulmas tevik edilecektir.
yi tarm uygulamalarnn bir paras olan tarladan sofraya izlenebilirlik de gda gvenliinin
salanmas iin gereklidir. Bu balamda izlenebilirlik sisteminin gelitirilmesi ve altyapsnn
oluturulmas iin almalara balanacaktr. Ayrca gda gvenlii kapsamnda AB'de akredite
olmu kalnt analizi yapan gda laboratuvarlarnn saysnn artrlmas ve bu laboratuvarlarn
gelitirilmesi, Plan kapsamndaki hedefler arasndadr.
zmir'de turizmin eitlendirilmesi sektrel amalardan biri olarak belirlenmitir. Bu kapsamda
turizm eitliini salamaya ynelik altyap glendirilecektir. zellikle kongre turizmi, termal
turizm ve kruvaziyer ile yat turizminde altyapnn gelitirilmesine ynelik ihtiya bulunmaktadr.
Trkiye'de altyaps kongre turizmine uygun olan yedi ilden biri zmir'dir. ehir merkezinin ve
merkez ilelerin grece gelimi altyaps ve tantmna bal olarak kongre turizmi, zmir'in
odaklanmas gereken balca turizm trlerindendir. zmir'in kongre turizmi iin potansiyel
tayan Bornova, Balova ve Konak ilelerindeki yatak kapasitesi nispeten yksek olsa da
yeterli deildir. Bu ilelerde kongre merkezi says ve kapasitesi ykseltilecek ve yatak
kapasitesi artrlacaktr. Gaziemir'de de fuar ve kongre altyaps iyiletirilecektir.
Hedef 2 (S4H2): Gda rnlerine ynelik kurutma-soutma, depolama ve gda gvenlii iin gerekli
altyaplar oluturulacaktr
Hedef 3 (S4H3): Bata alternatif turizm trlerinde olmak zere turizm altyaps gelitirilecektir
69
Kltr ve Turizm Bakanl'nn Termal Turizm Ana Plan erevesinde, Trkiye'nin 2023 ylna
kadar termal yatak kapasitesini arttrarak dnyann en nemli salk ve termal destinasyonu
olmas hedeflenmektedir. Sz konusu Plan kapsamnda zmir, 2023 ylna kadar termal turizm
altyap ve styapsnn gelitirilmesine ynelik stratejilerin hayata geirilecei 17 ilden biridir.
zmir'de termal turizmin en fazla geliim gsterdii ile Balova'dr. Ayrca, Dikili'de de termal
enerji kullanmna ilikin altyap tamamlanm durumdadr. eme-Ilca'nn yan sra Urla-
Glbahe, Bergama ve Seferihisar termal kaynaklar da termal turizm iin deerlendirilecektir.
zmir'de yer alan aadaki jeotermal sahalarn termal kltr ve turizm koruma ve geliim
blgesi ile termal turizm merkezi olarak gelitirilmesi planlanmaktadr.
Deniz turizmi bakmndan zengin bir il olan, 629 km ky uzunluu bulunan zmir, yat turizmi iin
nemli bir potansiyele sahiptir. zellikle eme Yarmadas'nn gneyi lkemizin belli bal yat
gzerghlarndan birini oluturmaktadr. zmir'de yat liman altyaps gelitirilecek, zmir'in yat
turizminden ald pay artrlacaktr.
Kruvaziyer turizmi dnyada hzla gelien ve olduka yksek gelir getiren, orta ve st gelir
grubuna hitap eden bir turizm trdr. zmir, kruvaziyer turizminde son be ylda byk ilerleme
kaydetmitir. zmir Alsancak Liman, kruvaziyer turizminde Trkiye'nin nc byk liman
olup, Akdeniz'in tannan limanlarndan biri haline gelmitir. Uzun vadede, zmir'in yksek
potansiyeline ramen mevcut yolcu limannn ihtiyaca cevap veremeyecei grlmektedir. Bu
dorultuda, zmir'e kruvaziyer turizminde giderek artan talebin karlanabilmesi iin kruvaziyer
liman altyaps gelitirilecektir.
Tarmsal retimin daha verimli hale getirilmesi amacyla sulama altyapsnn gelitirilmesi,
alternatif enerji eitlerinin kullanmnn yaygnlatrlmas ve mevcut seralarn modernize
edilmesi bu hedef kapsamnda ele alnacak altyap ncelikleri arasndadr.
Tarmsal sulama altyaps iyiletirilecek ve tarla ii modern sulama sistemlerinin kullanm
yaygnlatrlacaktr. lde ekonomik sulanabilir topraklarn yaklak % 75'i sulanmaktadr. Bu
orann ykseltilmesi yannda mevcut altyapnn modernizasyonu da salanacaktr. Ayrca
sulanan alanlarda hem su israfna neden olan hem de topran yapsna zarar veren salma
sulama yerine basnl sulama sistemlerine gei salanacaktr.
Blgede mevcut olan seralarn modernize edilmesi desteklenecek ve reticilerin
bilinlendirilmesi salanacaktr. zmir'de sahip olunan jeotermal enerjinin nemli miktarda
istihdam yaratan, yksek gelir elde edilebilen ve pazarlama skntsnn yaanmayaca modern
ve byk lekli seralarda kullanm salanacaktr. Jeotermal stmal seraclk yatrmlar
zellikle Dikili, Seferihisar ve Bayndr ilelerinde yaygnlatrlacaktr.
Jeotermal kaynan kullanmnn yan sra zmir'de gne, rzgar, biyoktle enerjisi gibi mevcut
yenilenebilir enerji potansiyeli deerlendirilecek, tarmsal retimlerde yenilenebilir enerji
kullanm zendirilecek,yatrmlarn artmas salanacaktr. zellikle tarm ekonomisine dayanan
ilelerde (Bayndr, Bergama, Dikili, Knk, Kiraz, Beyda, Menderes, Menemen, demi,
Seferihisar, Tire, Torbal) biyoktle enerjisi eldesi ve kullanm yaygnlatrlacaktr. Ayrca Trkiye
Rzgar ve Gne Enerjisi Potansiyel Atlas'na gre uygun rzgar hzna sahip ilelerde (yukarda
saylan ilelerden Bergama, Dikili, Seferihisar'da) ve gne enerjisi potansiyeline sahip
Hedef 4 (S4H4): Tarmsal retimde altyap glendirilecektir
70
1- Dikili Termal Kltr ve Turizm Koruma ve Geliim Blgesi
2- Bergama Allianoi Manisa Soma Mentee Kltr ve Turizm Koruma ve Geliim Blgesi
3- nciralt Turizm Merkezi Balova Kaplcalar Kesimi
4- Seferihisar Doanbey Jeotermal Sahas
ilelerde (yukarda saylan ilelerden zellikle Tire, demi, Kiraz, Beyda'da) tarmsal retim
srelerinde rzgar ve gne enerjisi kullanm tevik edilecektir.
zmir'de youn endstriyel faaliyetler ve retim srelerinin oluturduu kirlilik nemli evresel
tehditlerden biridir. zmir'de, 2004 ylnda sanayide yeniden kullanlan su miktar tketilen
toplam su miktarnn % 10'u kadarken bu oran Trkiye genelinde % 33 olmutur. zmir'de
sanayide suyun yeniden kullanm oran olduka dktr. 2006 verilerine gre zmir'de
sanayide kii ba elektrik tketimi Trkiye deerinin % 133' kadardr. Sanayide enerji
kullanmnn azaltlmasn salayacak teknik ve teknolojilerin kullanm, zmir'in enerji
tasarrufuna katk salayabilecektir. Ayrca Trkiye genelindeki toplam endstriyel atn % 6,8'i
tehlikeli endstriyel atkken, zmir' de bu oran % 10,2'dir. Yksek olan miktarlardaki tehlikeli atk
konusunda zellikle zmir'deki firmalarda bilgi eksiklii nemli rol oynamaktadr.
Temiz retim yaklam iinde yer edinen ve endstriyel geliimin evreye olan olumsuz
etkilerini en aza indirmeyi hedefleyen evre ynetim sistemlerinin kullanm oran blgede
olduka dktr. evre ynetim sistemi belgesi olan firma saysnn toplam firma saysna
oran % 7'dir.
letmelerde temiz retim uygulamalarnn hayata geirilmesi, retimde verimlilii artrarak
hem evresel hem de ekonomik fayda salanmasna olanak verecektir. evresel etkilerin rn
tasarm, proseslere girdi salayan rnlerin seimi, retim srelerinde tekniklerin ve tek-
nolojilerin kullanmlarn kapsayan geni kapsaml, btnsel ynetim sreleri, kresel
eilimler de gz nnde bulundurulduunda iletmelerin rekabet edebilirliini artrmaya katk
salayacaktr. te yandan, bu konuda Avrupa Birlii (AB) mevzuat kapsamnda sanayide kirlilik
S5: KOB'lerde Temiz retim Uygulamalarnn Artrlmas
71
retim ve Hizmet Altyapsnn Glendirilmesi
ncelii iin Performans Gstergeleri
Gda rnlerinin ihracatn artrmaya ynelik 1 adet akreditasyon laboratuvar faaliyete geecektir.
Gda ileme alt sektrlerindeki (et ileme, hayvansal yan rnler, su rnleri ileme, st ileme)
AB hijyen kurallarna uyumlu iletme saysnn alt sektrlerdeki toplam iletme saysna oran
% 14ten % 50ye karlacaktr.
Mavi bayrakl marina says 0dan 2ye karlacaktr.
Mavi bayrakl plaj says 21den 29a karlacaktr.
Yamurlama sulama sistemi says % 26 orannda artrlacaktr.
Yllk rt alt sebze meyve retim miktar % 21 orannda artrlacaktr.
Ekonamik sulanabilir arazilerde sulanma oran % 75ten % 85e karlacaktr.
Damla sulama sistemi says % 95 orannda artrlacaktr.
Sera stmada kullanlan jeotermal kaynak potansiyelinin kullanm oran % 3den % 5e karlacaktr.
nleme ve kimyasal kullanmlar konusunda eitli direktifler bulunmaktadr. u ana kadar
uyarlanan ynetmelikler olsa da henz ulusal mevzuatta yer almayan fakat uyum srecinde
sanayi kurulularnn bir takm hazrlklar yapmasn gerektiren eitli ynetmelikler olacaktr.
letmelerin bu hazrlk srecinde temiz retim uygulamalaryla ilgili giriimlerde bulunmas
nem tamaktadr.
zmir'de zellikle tekstil, deri, gda ileme, kimya sektrleri bata olmak zere endstriyel ve
tarmsal faaliyetlere ynelik temiz retim ve eko-verimlilik uygulamalarnn ele alnmas
nemlidir. Bu stratejik ncelik Plan kapsamnda srdrlebilir kalknmann ve blge vizyo-
nunun salanmas asndan nem tekil etmekte ve anahtar sektrlerden ileri teknolojiler ve
gelime eksenlerinden srdrlebilir evre ile btnlk gstermektedir. Aadaki tabloda bu
ncelikle ilgili st lekli plan, belge ve stratejiler gsterilmektedir.
Bu ncelik kapsamnda iki hedef belirlenmitir.
Blgede tekstil, deri, gda ileme ve kimya sektrleri bata olmak zere sanayi iletmeleri, sivil
toplum ve kamu kurulular ve niversiteler arasnda temiz retimin evresel ve ekonomik
faydalar konusundaki farkndaln artrlmas amacyla ibirlikleri gelitirilecektir. Temiz retim
yntemleri ve evreye duyarl teknolojiler konusunda bilgi dzeyinin artrlmas salanacaktr.
Ayrca temiz retim uygulamalarnn sanayici iin evre mevzuat basklar ve evre korumaya
ynelik yksek maliyetli yatrmlar olarak alglanmas engellenecek, hammadde ve enerji
tketiminin azaltlmas, atk miktarnn azaltlmas ve retim ve atk bertaraf maliyetlerinin
minimize edilmesi gibi konularda avantaj yaratan uygulamalar olduu konusundaki bilin
artrlacaktr.
letmeler ve ilgili kurumlarn temiz retim stratejileri oluturularak uygulanacak, bu yolla
iletmelerde retim verimliliinin artmas ve hammadde kullanmnn azaltlmas salanacaktr.
Bu yolla, ayn kalitede rn retilecek fakat rn maliyetinin drlmesi salanacak ve
iletmeler iin karlln artrlmasna katkda bulunulacaktr. Temiz retimi salamak amacyla
iletmelerde teknoloji modifikasyonlarnn gerekletirilmesi, retim srelerinde iyiletirme-
ler yaplmas, proses verimliliinin artrlmas, kullanlan hammaddelerin evre dostu olan
muadilleriyle deitirilmesi, hammadde/rn envanterinin kontrol edilerek kayplarn azaltl-
mas, atk ve yan rnlerin retim srecinde yeniden kullanlmas yollaryla iletmelerin evre
mevzuatna uyumu ve eko-verimlilii salanacaktr.
Hedef 1 (S5H1): Blgede temiz retim ile ilgili farkndalk artrlacaktr
Hedef 2 (S5H2): letmelerin evre mevzuatna, evre ynetim sistemlerine uyumu desteklenecektir
Belge / Stratejiler
Dokuzuncu Kalknma
Plan
(2007-2013)
Rekabet Gcnn Artrlmas evrenin Korunmas ve Kentsel Altyapnn
Gelitirilmesi
evre ve Orman
Bakanl AB Entegre
evre Uyum
Stratejisi (UES)
(2007-2023)
Trkiye Sanayi
Politikas
Srdrlebilir Gelimenin Salanmas
Sanayi Politikalarnn Belirlenmesinde ve Yeni Sanayi
Yatrmlarnda evre Dostu Teknolojilere ncelik
Salanacak, Yerel malatlar Bu Teknolojiler
Konusunda Bilgilendirilecek ve Tevik Edilecektir
72
Ayrca tarmsal iletmelerde retim verimliliinin artmas iin artk ve atklarn deerlendirilmesi
salanacaktr. zellikle biyoktle enerjisinin retimini salayc geri kazanm uygulamalarnn
artmas salanacaktr.
Blge ekonomik eitlilik asndan sektrel olarak geni bir dalm gstermektedir. Gerek
corafi avantajlar, gerek ok sayda niversite bulunmas sonucu oluan nitelikli igc,
gerekse doal, kltrel varlklarn yaratt potansiyel ekonomik faaliyetlerde eitlilii salayan
unsurlardr. Bu zelliklere sahip bir blgede kalknmann ekonomik, sosyal ve evresel bir
btnlk iinde salanmas nemlidir. Bu ncelik kapsamnda ne kan sektrler tarma dayal
sanayi, yenilenebilir enerji ve turizm sektrleridir. Bu sektrlerde daha fazla katma deer
yaratan retim ve hizmet alternatifleri seilecektir. Aadaki tabloda bu ncelikle ilgili st
lekli plan, belge ve stratejiler gsterilmektedir.
S6: Sektrel Bazda Verimliliin ve Ekonomik eitliliin Salanmas
KOB'lerde Temiz retim Uygulamalarnn Artrlmas
ncelii iin Performans Gstergesi
malat sanayinde evre ynetim sistemi belgesi olan firma saysnn toplam firma saysna oran
% 7'den % 15'e karlacaktr.
Enerji ve Tabii
Kaynaklar Bakanl
Stratejik Plan
(2010-2014)
Enerji Arz Gvenlii Serbest Piyasa Koullarna Tam lerlik
Kazandrmak ve Yatrm Ortamnn yilemesini
Salamak
Belge / Stratejiler
Dokuzuncu Kalknma
Plan
(2007-2013)
Rekabet Gcnn Artrlmas
Blgesel Gelimenin Salanmas
Beeri Gelime ve Sosyal
Dayanmann Glendirilmesi
Enerji ve Ulatrma Altyapsnn Gelitirilmesi
Krsal Kesimde Kalknmann Salanmas
Kltrn Korunmas ve Gelitirilmesi ve Toplumsal
Diyaloun Glendirilmesi
Devam
73
Bu ncelik kapsamnda be hedef belirlenmitir.
zmir'de organik tarm alanlarnn toplam tarm alanlar iindeki oran hem Trkiye, hem Ege
Blgesi'nin zerindedir. Bu oran Trkiye'de % 0,54, Ege Blgesi'nde % 1,63 iken zmir'de %
7,65'tir. TKB tarafndan yetkilendirilen 13 organik tarm ve sertifikasyon kuruluunun 7'si
zmir'dedir. TK verilerine gre zmir'de 2007 ylnda 1.294 retici tarafndan 26.330 hektar
alanda 19.058 ton organik rn elde edilmitir. 2007 ylnda organik tarm faaliyetleri
kapsamnda retimi yaplan rn says 83'tr. lkede organik tarm alanlarnn % 19,5'i ve
organik retim yapan iftilerin % 12,3' zmir'dedir.
Gda gvenliini gelitirmek amacyla daha yksek pazar deerine sahip organik tarm ve iyi
tarm uygulamalar erevesinde yaplan retim gelitirilecektir. Organik tarm ve iyi tarm uygu-
lamalarnn geleneksel retime gre nispeten karmak bir yapda olmas nedeniyle yenilie
daha ak olan gen giriimci reticilere ve retici rgtlerine odaklanlacaktr. Bunun iin ilgili
kamu kurum kurulular ve retici rgtlerinin birlikte alaca bir yap oluturulacaktr.
Gnmzde deien tketici tercihlerinin de etkisiyle organik rn ileme ve pazarlama
alannda talebin artmas sanayinin retici ile organik rn szlemelerine kaymasna neden
olmaktadr. Bu yzden organik rn ynetmeliklerinin bilinmesi, uygulanmas ve konuyla ilgili
ibirlii yaplmas nem kazanmaktadr. Bu balamda organik gda rnlerinin ilenmesi ve
pazarlanmas konularna destek verilecektir. Bu rnlerden hastalklar nleyici ve tedavi edici
etkileri nedeniyle sala yararl olan gda veya gda bileenleri fonksiyonel gdalar/nutrasetikler
zellikle tevik edilecektir.
Hedef 1 (S6H1):Tarm sektr kapsamnda organik tarm ve iyi tarm uygulamalar yaygnla-
trlacaktr
Hedef 2 (S6H2): Gda ve iecek sanayinde organik ve katma deeri yksek gda rnlerinin ilen-
mesi ve pazarlanmas desteklenecektir
74
mkanlarnn Artrlmas
Krsal evrenin Korunmas
ve Gelitirilmesi
Kavuturulmas
evreci Tarm Uygulamalarnn Gelitirilmesi
Korunan Alanlarn Ynetimi ve Gelitirilmesi
Trkiye Sanayi
Politikas
KOB'lerin ve Giriimciliin Gelitirilmesi
Sektrel Politikalar
Yatrmlarn Desteklenmesinde Daha Etkin Destek
Aralarnn Kullanmna, Brokrasinin Azaltlmasna,
effaflk, Genellik ve Tarafszln Salanmasna
nem Verilecektir
KOB'lerin Verimliliklerinin, Katma Deer indeki
Paylarnn ve Uluslararas Rekabet Glerinin
Artrlmas
Tekstil ve Giyim Eyas Sektrnde Rekabet
Edebilirliin Korunmas, Var Olan Atl Kapasitenin
Kullanlmas ve Pazar eitlendirmesi Yoluyla
Dnya Pazarlarndan Daha ok Pay Alnmas
Amacyla, Tasarma, Koleksiyon Tipi retime,
Tantm ve Pazarlama Faaliyetlerine Arlk
Verilecektir
Kltr ve Turizm
Bakanl, Trkiye
Turizm Stratejisi
2023 Eylem Plan
(2007-2013)
Ulam ve Altyapnn Glendirilmesi lkemizin Deniz Turizminde Hak Ettii Pay Almas
Hedef 3 (S6H3): Giyim eyas sanayinde organik ve evre dostu tekstil retimi desteklenecektir
Hedef 4 (S6H4): Yenilenebilir enerji kaynaklarna ynelik ncelikli yatrm alanlar saptanacak ve
deerlendirilecektir
Hedef 5 (S6H5): Turizmin eitlendirilmesine ynelik yatrmlar desteklenecektir
evre bilincinin ve salkl yaamn giderek nem kazand gnmzde hazr giyim bata
olmak zere tekstil sektrnde nemi artan bir baka rn grubu da ekolojik ve organik tekstil
rnleridir. Ekolojik tekstil veya eko tekstil elyaf halinden bitmi rn olana kadar tm retim ve
ileme evrelerinde evre gzetilerek retilen, kullanm aamasnda kullancya zarar vermeyen
ve kullanldktan sonra ortaya kan atklar geri dnml olan tekstil demektir. zellikle insan
salna zarar vermeyen ekolojik tekstil rnleri tketiciler tarafndan son yllarda daha ok
tercih edilmektedir. Ayrca su tketiminin ok fazla olduu tekstil sektrnde su kullanmnn
azaltlmas da nemlidir. Organik tarm potansiyeli de gz nne alndnda blgede ekolojik ve
evre dostu tekstil retimi gelitirilecektir.
Tm dnyada yenilenebilir enerji alannda yaplan yatrmlarn 2007-2030 yllar arasnda 5,5
trilyon dolar olaca ngrlmektedir. Avrupa'da ve lkemizde yenilenebilir enerji teknolojileri
gelecein enerji pazarnda ok nemli bir paya sahip olacaktr. Yenilenebilir
enerjide yatrm frsatlarnn artmas blgenin sahip olduu yenilenebilir
enerji potansiyeli ile birlikte dnldnde byk bir rekabet gc
yaratmaktadr. zmir'de rzgar, jeotermal, gne ve biyoktle enerjisi
yatrmlar son on ylda art gstermitir. Yatrmc ve tedariki firmalar
asndan sektrdeki yatrm alanlar belirlenecek ve bu alanlarda
uygulama aamasna gelinmesi salanacaktr.
zmir rzgar, jeotermal, biyoktle ve gne enerjileri asndan yksek
potansiyeli ve corafi konumunun yaratt avantajlar sonucu
yenilenebilir enerji konusunda bir merkez olma zelliine sahiptir.
Avrupa'da rzgar enerjisi konusunda mekan sknts yaanmaya
balad iin gzler lkemize evrilmektedir. Selanik'ten Bodrum'a
kadar olan anakkale, Balkesir, zmir, Bodrum hattnda merkez
konumundaki zmir tedariki firmalar iin bir merkez niteliindedir.
Yenilenebilir enerji konusunda alan firmalar desteklenecek, yabanc
yatrmclarn yerli firmalar ile ibirlii yapmas salanacaktr. Ayrca
varolan ibirliklerinin devamll ve uygulamaya dnk projeler
retilmesi iin gerekli projeksiyonlarn yaplmas amacyla yenilenebilir
enerji kaynaklar envanteri oluturulacak, veri merkezi kurulacaktr.
zmir eitlendirilmi turizm asndan byk bir potansiyele sahiptir. Bu kapsamda zellikle
butik otellerin yaygnlatrlmas, kongre ve fuar turizmine olanak veren yatrmlarn
desteklenmesi, termal turizm, kltr turizmi, ekoturizm, kent turizmi ve deniz turizminin kitle
turizmi dndaki eitlerinin (deniz sporlar, yat turizmi, mavi tur, kruvaziyer turizmi, vb.) geli-
tirilmesi blge iin nemlidir.
zmir'de butik otel ile ev pansiyonculuu yaygnlatrlacaktr. lde orta snf yerli turistlerin
talebini karlayacak tesislerde younlama grlmekteyken st snf, zellikle yabanc ve daha
ok gelir getirecek turistlere ynelik tesisler yeterli deildir. zmir, kk iletmeler olmasna
ramen, sekin bir turist kitlesine hitap ederek byk iletmelere rakip olan, kiiye zel hizmet
sunan butik otel seeneini mevcut turizm kaynaklaryla birletirecek ve turizm gelirlerini
arttracaktr. zellikle Yarmada blgesinde doal yapya zarar vermeyen butik otelcilik ve ev
pansiyonculuu gelitirilecektir. Ayrca yerel yapyla uyumlu kamp ve karavan alanlar -bata bu
alanda potansiyel tayan Bergama, Seferihisar ve Seluk ilelerinde- deerlendirilecektir.
75
Blge ekonomik eitlilik
asndan sektrel
olarak geni bir dalm
gstermektedir.
Gerek corafi avantajlar,
gerek ok sayda
niversite bulunmas
sonucu oluan
nitelikli igc, gerekse
doal, kltrel varlklarn
yaratt potansiyel
ekonomik faaliyetlerde
eitlilii salayan unsurlardr.
Termal alanlar merkez haline getirilip turizm 12 aya yaylacak ve bu alanlarn salk turizminde
kullanm yaygnlatrlacaktr. Trkiye jeotermal potansiyeli bakmndan dnyada yedinci,
Avrupa'da birinci sradadr. lkemizin termal kaynak ynnden en zengin blgesi Ege olup,
zmir de termal kaynak asndan olduka zengindir. l genelinde termal sular gen tektonik
etkinlikler sonucu oluan Byk Menderes grabenine bal faylar boyunca kmaktadr.
Balova, Seferihisar, eme-ifne, Aliaa, Bayndr-Ergenli, Urla-Glbahe, Bergama-
Mahmudiye-Paaky-Gzellik, Dikili-Madra-Nebiler, Dikili-Karadere-oban-Kaynarca-Bademli-
Kocaoba jeotermal sahalarndan ok farkl scaklk aralklarnda termal kaynak elde
edilmektedir. Daha nce deinildii gibi, zmir'de termal turizmin en fazla gelitii ile
Balova'dr. eme-Ilca'nn yan sra Seferihisar ve Urla-Glbahe termal kaynaklar da termal
turizm iin deerlendirilecektir. Dikili'de termal enerjinin kullanmna ynelik altyap
tamamlanm olup yln 12 ay termal tedavi olana bulunmaktadr. Uluslararas standartlarda
tesis altyaps ve etkin bir tantm ile Dikili salk turizminde nemli bir destinasyon olacaktr.
Ayrca kongre turizmi alannda potansiyel tayan Konak, Balova, Bornova, Gaziemir ve eme
ilelerinde kongre turizmi gelitirilecektir. Ulam elverililii, doal gzellikleri, iklim uy-
gunluu, tarihi ve kltrel zellikleriyle zmir, kongre turizminin gelitirilmesi iin potansiyele
sahiptir. zmir ili, dnya kongre turizm pazarnda % 57'lik pay ile lider olan Avrupa blgesine
olduka yakndr ve bu avantajn kullanacaktr.
Blgenin sahip olduu kltrel varlklar ve deerler kltr turizmine kazandrlacak ve kltr
turizmi gelitirilecektir. Turizm asndan zmir'in en nemli kaynaklarndan biri tarihi ve kltrel
varlklar ile deerlerdir. Zengin tarihi 8.500 yl ncesine uzanan zmir'de Helen, Roma, Bizans,
Beylikler ve Osmanl dneminin izleri grlebilmektedir. zmir yllardr Levanten, Rum, Ermeni
ve Yahudi gibi farkl etnik gruplarn bir arada hogr iinde yaad bir ildir. Bu nedenle tarih
Organik retim yapan retici says % 24 orannda artrlacaktr.
Organik retim yaplan tarmsal alan 26.330 hektardan 30.000 hektara karlacaktr.
yi Tarm Uygulamalar kapsamnda retim yapan retici says % 30 orannda artrlacaktr.
yi Tarm Uygulamalar kapsamnda retim yaplan tarmsal alan 258 hektardan
340 hektara karlacaktr.
Rzgar enerjisi kurulu gcn teorik kapasiteye oran % 1'den % 4'e karlacaktr.
Butik otellere geli says 15.040'tan 16.100'e karlacaktr.
Butik otellerde ortalama kal sresi 1,3 gnden 1,9 gne karlacaktr.
Kruvaziyer seferleriyle gelen yolcu says 321.279'dan 500.000'e karlacaktr.
Limanlara gelen ticari ve zel yat says 1.923'ten 2.200'e karlacaktr.
Mze ve ren yerlerini ziyaret eden kii says 2.799.236'dan 3.000.000'a karlacaktr.
zmir'i ziyaret eden yabanclarn Trkiye'yi ziyaret edenler iindeki oran % 3,93'ten
% 4,93'e karlacaktr.
76
boyunca zmir tapnak, kale, kilise, cami, sinagog, han, hamam, ren yeri, agora, tarihi ar gibi
pek ok kltrel ve tarihi varla sahip olmutur.
zmir ilelerinin ounda ne kan tarihi varlklar bulunmaktadr. Bunlarn kltr turizmine
kazandrlmas salanacaktr. Ayrca zmir mutfa, zmir'de uzun yllardr nemini koruyan arap
ve zeytinya, Homeros ve Dario Moreno gibi zmirli nl kiiler de kltrel deerler kap-
samnda ele alnarak ne karlacaktr.
te yandan deniz turizminin kitle turizmi dndaki eitleri (deniz sporlar, yat turizmi, mavi tur,
kruvaziyer turizmi, vb.) gelitirilecektir. zmir deniz turizmi bakmndan sahip olduu zenginlii
kitle turizminden ok deniz sporlar, yat turizmi, mavi tur gibi alternatif deniz turizmi trlerinde
deerlendirecektir. Yani, mevcut trlere yeni turizm eitleri eklenerek pazar pay arttrlacaktr.
zellikle eme, Foa, Dikili, Karaburun ve Seferihisar ilelerinde, yksek gelir dzeyine sahip
turistlere hitap eden yat turizminin ve deniz sporlar turizminin gelitirilmesi salanacaktr.
zmir'in merkez ve ky eridindeki ileleri dnda, zellikle dou kesiminde kalan ilelerinde
tarmn yaygn olmas ekoturizm asndan kaynak oluturmaktadr. demi ilesi Glck,
Bozda gibi doal kaynaklarnn yan sra, Birgi evleri ve el ileriyle nl pazaryla turizm iin
uygun kltrel kaynaklara da sahiptir. Bu kaynaklar btnsel bir turizm temas altnda
deerlendirilecek, demi ve evresi iin ekoturizm anlayyla desteklenmi bir model
kurgulanacaktr. Yarmada blgesinde zellikle Urla ilesinde de ekoturizm ve turistlerin hem
tatil yapp hem tarmsal retime katld iftlik turizmi gelitirilecektir. Bergama, Seluk, Torbal
ve Kemalpaa'da da ekoturizmin gelitirilmesi salanacak; el sanatlar, yresel mutfak rnleri,
yerel klavuzluk gibi etkinliklerin desteklenmesiyle gelirler artrlacaktr.
Blgede kent turizmi gelitirilecektir. Kent turizmi hem ekonomik, hem sosyal getiriler
salamaktadr. Kent yaamna dair mze, restoran, kafeterya gibi mekanlar, mimari unsurlar,
antlar ve parklar gelitirilecektir.
zmir'in kresel rekabet gcnn artrlmas ve dier ehirlerle arasndaki farkllnn ne
karlabilmesi iin sahip olduu turizm ve yatrm olanaklarnn ulusal ve uluslararas
platformlarda tantlmas gerekmektedir.
S7: Blge Tantmnn Salanmas
77
Bu ncelik kapsamnda hedef belirlenmitir.
Bugn dnyadaki ehirler, turistler, yatrmclar, tketiciler, kresel medya gibi kitleler tarafndan
daha fazla tercih edilmek iin birbiriyle yarrken, kentsel pazarlama bir uzmanlk dal haline
gelmitir. Bu dorultuda, zmir'in yerel, ulusal ve uluslararas rekabette ne kan bir
destinasyon haline gelmesi iin, Kentsel Pazarlama Stratejisi oluturulacak ve uygulanacaktr.
Strateji hazrlanrken ilk adm olarak, zmir'in gerek zmirliler gerekse Trkiye'deki dier illerde ve
baka lkelerde yaayanlar tarafndan nasl alglandn belirlemek ve zmir dnda bilinirliini
ortaya koymaya ynelik kapsaml aratrmalar yaplacaktr.
Projeyle, zmir'in doal, kltrel, ekonomik, tarihsel ve sosyal nitelikleri bir btn olarak ele
alnacak, zmir'i dier kentlerden farkl klan rn-hizmet konular, avantajlar ve yatrm olanaklar
yaratc ve yeniliki bir yaklamla ortaya konacaktr.
Bu sayede, zmir ile ilgili yaplacak tantmlarn btncl, tutarl ve istikrarl bir biimde
uygulanmas salanacaktr. zmir iin oluturulacak kentsel pazarlama stratejisinin zmir'deki
ilgili tm aktrler tarafndan benimsenmesi, stratejinin yaam bulmas ve salkl biimde
uygulanabilmesi iin byk nem tamaktadr. Strateji zmir halknn, zel sektr, kamu sektr
ve sivil toplum kuruluu temsilcilerinin ibirlii ve koordinasyonunda uygulanacaktr.
Kentsel Pazarlama Stratejisi erevesinde zmir Yatrm Stratejisi hazrlanacak, belirlenmi
hedef pazarlara ynelik, ncelikle anahtar sektrlerde olmak zere yatrm tantm yaplacaktr.
Anahtar sektrlerden ncelikle yenilenebilir enerji, ileri teknolojiye dayal sanayiler, turizm, gda
ve iecek imalat ile giyim eyas sanayi sektrlerinde olmak zere ulusal ve uluslararas hedef
Hedef 1 (S7H1): Kentsel Pazarlama Stratejisi oluturulacak ve uygulanacaktr
Hedef 2 (S7H2): Anahtar sektrlerde yatrm tantm yaplacaktr

Belge / Stratejiler
Dokuzuncu Kalknma
Plan
(2007-2013)
Rekabet Gcnn Artrlmas Sanayi ve Hizmetlerde Yksek Katma Deerli
Kltr ve Turizm
Bakanl
Termal Turizm
Master Plan
Eylem Plan
(2007-2023)
Trkiye Sanayi
Politikas
Hedef Pazarlar
Aratrma ve Gelitirme
Yerli ve Yabanc Turizm Yatrmclarnn Termal
Turizm Alannda Yatrm Yapmalarn Ynlendirmek
Amacyla Bilgilendirme, Tantm, Atlye, vb.
almalar Yaplmas
Destinasyon Tantm Blgesi Olarak Belirlenen
lkelerde Termal Odakl Yurtii ve Yurtd Tantm,
Fuar, Atlye, vb. Faaliyetler Yaplmas
Markalama
Yatrmlarn Desteklenmesinde Daha Etkin Destek
Aralarnn Kullanmna, Brokrasinin Azaltlmasna,
effaflk, Genellik ve Tarafszln Salanmasna
nem Verilecektir
Dorudan Yabanc Yatrmlarn, Sanayinin retim
Kapasitesine, Teknolojik Kapasitesine ve Rekabet
Gcne Katk Salamas Hususuna nem
Verilecektir. Bu erevede, Katma Deeri ve Rekabet
Edebilirlii Yksek Projeler Tevik Edilecektir
78
pazarlar aratrlacak, bu pazarlara ynelik yatrm tantm faaliyetleri gerekletirilecektir. Bu
kapsamda tantm turlar, firma grmeleri, uluslararas fuarlara ve sektrel etkinliklere kat-
lm, yatrm tantm malzemeleri hazrlanmas gibi faaliyetler gerekletirilecek, yatrmc a-
laryla irtibata geilecektir.
Dnyada bugn lider konumda olan turizm destinasyonlarnn zmir'den daha fazla rekabet
edebilmelerinin sebebi, daha ok veya daha deerli kaynaklara sahip olmalar deil, bu
kaynaklarn tantmn daha iyi yapmalardr. Kltr ve Turizm Bakanl son yllarda nemli bir
tantm ata yapm olsa da zmir yalnzca Efes ve Bergama ile bu tantm kampanyalarnda yer
almtr. Bu dorultuda zmir, kentsel pazarlama stratejisiyle paralel olarak lke tantm
kampanyalarna daha fazla dahil olacaktr.
zmir ilinin zellikle potansiyel tad turizm trleri olan kongre, fuar, salk, deniz, kent, kltr
turizmi ve ekoturizmde tantm yaplmas, daha fazla turist ekilmesi iin son derece nemlidir.
zellikle kltr turizmi iin zengin kaynaklara sahip olan ilelerin bu alanda tantm yaplacaktr.
zmir'in zengin kaynaklara sahip olduu bir dier turizm tr olan deniz turizminde ne kan,
eme, Dikili, Foa, Karaburun, Menderes, Seferihisar ve Urla ilelerinin tantmna arlk
verilecektir. Ekoturizm alanndaysa ncelikle Bergama, demi, Seluk, Torbal, Urla ve
Kemalpaa ileleri tantlacaktr. Bornova ile Balova salk ve kongre turizmi merkezi olarak,
Konak ise kent ve kongre turizmi merkezi olarak da tantlacaktr.
Yarmada blgesinin turizm potansiyeli, hem turistler, hem yerli halk hem de yatrmclara, yerel,
ulusal ve uluslararas dzeyde ezamanl olarak tantlacaktr. Kaynaklar asndan turizm
potansiyeli tayan Karaburun, Seferihisar, Urla, demi, Dikili ve Foa ilelerinde tantm ve
yatrma arlk verilerek bu ilelerin turizm pazarndan ald pay arttrlacaktr. Tarihi
zenginliiyle uluslararas ne ve neme sahip olan bir baka ile olan Bergama'nn bir turizm
beldesi olarak tanmlanmas ve bu konuda bir farkndalk yaratlmas gerekmektedir. zellikle
yabanc turistler tarafndan tercih edilen Menderes ve Seluk'un, turist ektii lkeler dnda
dier lkelere de tantm yaplarak yeni pazarlardan talep ekilecektir.
Hlihazrda bir turist ak elde edilen pazarlarda tantmlarn etkinlii artrlrken turizm
harcamalar yksek olan Japonya, ABD, talya ve ngiltere gibi lkelerde de zmir'in tantmna
ynelik kampanyalara arlk verilecektir.
Uluslararas zmir Festivali, zmir Avrupa Caz Festivali, zmir Enternasyonal Fuar, Uluslararas
zmir Ksa Film Festivali ve yl boyunca dzenlenen dier etkinliklerin ulusal ve uluslararas
tantm salanacaktr. zmir'in nemli bir niversite kenti olmas, eitli sanayi ve ticaret kollarn
barndrmas kongre, fuar ve iletme turizmi asndan da bir tantm alan amaktadr.
Hedef 3 (S7H3): Kltr ve turizm olanaklar tantlarak turizmden elde edilen gelir artrlacaktr
BlgeTantmnn Salanmas ncelii
iin Performans Gstergeleri
Tesislerin ortalama doluluk oran %45,65'ten %47,65'e karlacaktr.
Tesislerde ortalama kal sresi 2,3 gnden 2,8 gne karlacaktr.
Dzenlenen fuar says 31'den 37'ye karlacaktr.
79
(+)
letmelerde Rekabet Edebilirlik Gelime Ekseni GZFT Analizi
Trkiye genelinde sosyoekonomik gelimilikte ve rekabetilikte nc byk il olunmas
Ege Blgesi GSYH'sinin neredeyse yarsnn oluturulmas, kii bana den GSYH'de Trkiye'nin altnc ili olunmas
Trkiye'de sanayinin younlat ikinci blge olunmas
Yetimi insan kaynann bulunmas
Zengin doal, tarihi ve kltrel kaynaklarn bulunmas
OSB ve KSS'lerin say ve alan bakmndan byk olmas
ESBA ve DESBA'n var olmas
Havaclk, biliim ve organik tarm gibi sektrlerde kmelenme almalar bulunmas
Bilim ve teknoloji altyapsna ve beeri sermayeye sahip olunmas, YTE ve zmir Teknoloji Gelitirme Blgesi'nin
mevcut olmas
leri teknolojiye dayal sektrlerin (zellikle biliim, tbbi aletler ve endstri makinelerinin) younlam ve yldz
sektr olmas
Tarmsal retimin lke geneline gre daha eitli ve yksek teknolojiyle yaplyor olmas
Gda ve iecek imalat, giyim eyas ve deri rnleri imalat gibi tarma dayal sanayilerin younlam ve yldz
sektr olmas
lkedeki toplam ss bitkisi retiminin byk ksmnn karlanmas
Et, st ve su rnlerinde eitliliin bulunmas
Organik tarmda yksek kapasite, deneyim ve rn eitliliine sahip olunmas
Seracln, rt alt ve ss bitkisi yetitiriciliin gelimi olmas
Trkiye'nin ilk ve en gelimi tarm rnleri borsasnn bulunmas
Tarma ynelik eitim ve aratrma alannda kurumsal kapasite olmas
Rzgar enerjisi asndan lke potansiyelinin byk blmne sahip olunmas ve bunun yatrm potansiyeli yaratmas
Jeotermal enerjide dnyada beinci srada olan lkemizin toplam potansiyeli iinde byk paya sahip olunmas
Otel ve lokanta hizmetleri sektrnn gelime hznn yksek olmas
Ulam olanaklarnn eitlilik arz etmesi
Sanayi blgelerine demiryolu ile tama imkan bulunmas
Lojistik sektrnn gelime potansiyeli olmas
Depolama, elleleme ve datm faaliyetlerinin giderek yaygnlamas
Turizme ve ticarete hizmet eden limanlarn bulunmas
zmir Liman'nn Trkiye'nin en nemli ihracat limanlarndan biri olmas
Turizm potansiyelini ve snr tesi ticareti glendirmesi bakmndan eme-Sakz Adas, eme-talya feribot seferlerinin
var olmas
GL YNLER
Avrupa pazarna corafi adan yakn olunmas
Trkiye'de ve dnyada organik rnlere ilginin artmas, bu ilginin organik retime yaplan desteklere ve hukuki metinlere
de yansmas
Yenilenebilir enerji sektrnn ulusal ve uluslararas alanda ncelik kazanmas
Termal turizm blgeleri ve merkezlerinde turizm amal dzenlemelerin yaplm olmas
Tarm, sanayi ve turizm blgelerini birbirine balayan bir gei noktas olunmas
Kruvaziyer turizmin giderek artmas
andarl'da, Akdeniz'in en byk liman olacak yeni bir konteynr liman projesi bulunmas
FIRSATLAR
80
_
( )
hracat paynn dme eiliminde olmas, son 5 yldr d ticaret a verilmesi
Ekonomideki gcn dalmasna ve uzmanlama eksikliine neden olan ok sektrl bir yapya sahip olunmas
Son 10 ylda zmir'e ynelik kamu yatrmlarnda azalma olmas
OSB'lerin birounun henz tam olarak kullanlmyor olmas; OSB ve serbest blgelerde enerji, ulam ve iletiim
konularnda altyap eksikliklerinin bulunmas
Ar-Ge hibe desteklerinden yeterince faydalanlmamas
KOB'lerde kurumsallamann eksik olmas
Tarm arazilerinin kk ve ok paral olmas, tarmda ortalama iletme byklnn lke ortalamasnn altnda olmas,
tarmsal yapda rgtl hareket etme kltrnn yeterince gelimemi olmas, yeterli sermaye ve bilginin olmamas
Modern sulama, ilalama, gbreleme vb. tekniklerin yeterince kullanlmamas
Ya meyve ve sebze pazarlama zincirinde souk depolama ve nakliye yetersizlii
Tarmsal rnlerin ilenmesinde kalite, lm, hijyen ve gda gvenlii uygulamalarnn yetersiz olmas
Su rnlerinde ar avlanma yaplmas, rgtlenme ve denetim yetersizlii
Krsal kesimde geim kaynaklarnn yetersiz ve isizlik orannn yksek olmas
Orman ve mera olarak deerlendirilmesi gereken alanlarn tarm arazisi, yaplama, turizm, maden ve ta ocaklar gibi
ekonomik faaliyetler amal kullanlmas
Tarm-sanayi entegrasyonunun yetersiz olmas
Endstriyel faaliyetlerden dolay baz ilelerde tarm alanlarnn yok olma tehlikesi bulunmas
Deniz-kum-gne temelli kitle turizmi sonucunda talebin 12 aya yaylamamas
Turistlerin ortalama kal sresinin ve konaklama tesislerinin doluluk orannn dk olmas
zmir'in turizm ve yatrm asndan yeterince tantlmamas
Kongre ve fuar turizmi altyapsnn yetersiz olmas
Enerjide da baml olunmas
Sanayi ve tarm istihdam younlamasnda d yaanmas
zmir Liman'nn artan talebi karlayacak altyap ve kapasiteye sahip olmamas, gemilerin bekleme srelerinin artmas
Lojistik sektrnde zmir kkenli firmalarn kk lekli olmas
ZAYIF YNLER
Kresel finansal krizin Trkiye ve zmir'i olumsuz etkilemesi
OSB ve serbest blgelere ilikin mevzuatn ok sk deimesi, bu durumun yatrmclarda gvensizlik yaratmas
Kresel olarak enerji skntsnn yaanmaya balanmas ve enerji fiyatlarnn artma eiliminde olmas
Trkiye'nin AB'ye ye olmas durumunda tarm sektrnde geimlik iletmelerin tamam ile yar geimlik iletmelerin
nemli bir ksmnn retimden ekileceine dair bir ngr bulunmas
ABnin finanse ettii Katlm ncesi Yardm Arac Krsal Kalknma Bileeni (IPARD) kapsamnda zmirin yer almamas
Denizlerin kirlenmesinin su rnleri iin risk oluturmas
Turizm politikalarnda destek ve teviklerin Antalya ve Gney Ege'de younlamas
Yenilenebilir enerji alannda gereken teknolojide da baml olunmas, yatrm maliyetlerinin yksek olmas
Ulusal lekte sunulan tevik ve desteklerden yeterince faydalanlamamas
TEHDTLER
81
stihdam olanaklarnn geniletilmesi ve istihdam koullarnn
iyiletirilmesi, gelir dalmn dzelterek yoksulluu azaltmakta,
sosyal iermeyi glendirmekte ve sosyal btnleme ve
kalknmay desteklemektedir. Ayrca blgesel rekabet edebilirlii,
retimde verimlilik ve kapasite artn ve yenilikilii gelitirerek
ekonomik kalknmay da desteklemektedir. Dokuzuncu Kalknma
Plan istihdamn artrlmasn ulusal lekte be ekonomik ve sosyal
gelime ekseninden biri olarak tanmlamtr.
gc piyasasnda genler, kadnlar, engelliler gibi eitli
toplumsal kesimler istihdam olanak ve koullar bakmndan
dezavantajl konumdadr. Dokuzuncu Kalknma Plan'nda igc
piyasasnda zorluklarla karlaan kadnlar, genler, uzun sreli
isizler, engelliler ve eski hkmller iin frsat eitlii salanaca
ulusal lekte bir hedef olarak tanmlanm, bu kesimlerin istihdam
olanak ve koullarn iyiletirmeye ynelik spesifik ncelik ve
hedefler tanmlanmtr.
stihdam ve sosyal btnlemenin glendirilmesi bakmndan
gnmz kalknma politikalarnn odanda eitim ve salk vardr.
Eyll 2000'de BM Milenyum Zirvesi'nde aralarnda Trkiye'nin de
bulunduu 191 lke tarafndan kabul edilen Milenyum Kalknma
Hedefleri, 2015'te varlmas amalanan sekiz temel hedefi
iermektedir. Bu sekiz hedeften biri dorudan eitimle (herkes iin
evrensel ilkretim salamak), dorudan salkla (ocuk
lmlerini azaltmak; anne saln iyiletirmek; HIV, stma gibi
bulac hastalklarla mcadele) ilgiliyken kalan hedefler de dolayl
olarak eitim ve salkla ilgilidir.
Uluslararas hedeflere uyumlu olarak hazrlanan Dokuzuncu Kal-
knma Plan, Beeri Sermaye ve Sosyal Dayanmann Glen-
dirilmesi adl sosyal gelime ekseni altnda ulusal lekte eitim
sisteminin gelitirilmesi ve salk sisteminin etkinletirilmesi n-
celiklerini tanmlam, eitim ve salk hizmetlerinin eriim ve nite-
lik bakmndan iyiletirilmesine ynelik hedefler ortaya koymutur.
Sosyal btnlemenin salanmas iin istihdam olanak ve koullar
ile eitim ve salk gibi temel hizmetlerin tesinde bata dezavan-
tajl gruplar olmak zere toplumun geneline ynelik sosyal hizmet
politikalarnn da eriim ve nitelik bakmndan iyiletirilerek sosyal
iermenin glendirilmesi gerekmektedir. Dokuzuncu Kalknma
Plan'ndaki be ekonomik ve sosyal gelime ekseninden biri olan
Beeri Sermaye ve Sosyal Dayanmann Glendirilmesi altnda
ulusal lekte sosyal ierme ve btnlemeyi glendirmeye
ynelik ncelik ve hedefler tanmlamtr.

82
EKSENLERi
GELiME
4.2 stihdam ve Sosyal Btnleme
Gnmzde sosyal iermeye ynelik hizmetlerde yeniliki, alternatif yntemlerle ekonomik,
sosyal ve kltrel frsatlara eriimde dezavantajl konumda olan kadnlar, gen isizler, g
edenler, engelliler, yallar ve yoksullar gibi kesimlerin edilgen bir hizmet alc konumdan kma-
lar hedeflenmektedir. Bylelikle, bu kesimleri oluturan bireylerin kendi yaam alanlarnda
retken potansiyellerini kullanarak toplumun etkin yeleri olmalar amalanmaktadr.
stihdam ve Sosyal Btnleme ekseninin temel amac;
Bu balamda, stratejik gelime ekseni kapsamnda ncelik belirlenmitir.
Sosyal kalknma asndan istihdamn ve igc verimliliinin artrlmas, gelir dalmn
iyiletirip yoksulluu azaltarak sosyal btnlemeyi glendirirken, ekonomik kalknma
asndan da blgesel rekabet edebilirlii ve retimde verimlilik artn salamak iin nemlidir.
istihdam olanak ve koullarn ve bata
eitim, salk olmak zere sosyal iermeye ynelik hizmetleri gelitirerek sosyal btnlemeyi
glendirmektir.
S8: stihdamn ve gc Verimliliinin Artrlmas
Belge / Stratejiler
Dokuzuncu
Kalknma Plan
(2007-2013)
stihdamn Artrlmas
Eitimin gc Talebine Duyarllnn Artrlmas
gc Piyasasnn Gelitirilmesi
Aktif gc Politikalarnn Gelitirilmesi
Kltr ve Turizm
Bakanl,
Trkiye Turizm
Stratejisi
2023 Eylem Plan
(2007-2013)
Eitim
Turizmin eitlendirilmesi
Akademik Eitim ve Turizm Sektrne Nitelikli
Eleman Yetitirecek Mesleki Eitimin Bir Arada
Gelitirilmesi
Tantm ve Pazarlama Faaliyetlerinde Alternatif
Stratejilerin Belirlenmesi
Turizmin stedii Nitelikte gc Yetitirilmesinde
zel Sektrn Katlm
Yaygn ve rgn Eitimde eriin Gncellenmesi
Deniz Turizmi
Trkiye Sanayi
Politikas
Ulatrma Ana Plan
Stratejisi
Stratejisi
(2007-2013)
KOB Stratejisi ve
Eylem Plan
(2007-2009)
gcnn Gelitirilmesi
Lojistik
nsan Kaynaklarnn, rgtlenme ,
Dzeyinin ve Yerel Kalknma
Kapasitesinin Gelitirilmesi
Giriimciliin Gelitirilmesi
Uluslararas Rekabet Gcn Artrmak iin
gcnn Nitelii Artrlacak ve Eitim Faaliyetleri
Teknolojideki Gelimeler Dorultusunda
Gelitirilecektir
Mesleki ve Teknik rgn ve Yaygn Eitim ile
Ekonominin nsan Gc htiyac Arasndaki Uyumun
Gelitirilmesine nem Verilecektir
Sektrdeki nsan Kaynaklarnn Bilgi, Beceri
ve Yetkinliklerinin Artrlmas
Yoksullukla Mcadele ve Dezavantajl Gruplarn
stihdam Edilebilirliinin Artrlmas
Giriimci Adaylarna Ynelik Kurma Eitim ve
Danmanlk Hizmetlerinin Yaygnlatrlmas
ve zel Hedef Gruplar ile Dezavantajl Gruplar
iin Kurmaya Ynelik Eitim ve Danmanlk
Programlarnn Gelitirilmesi
ini Yeni Kurmu Giriimcilerin Gelitirmeye
Ynelik Bilgi ve Beceri Dzeylerinin Artrlmas
83
Bu dorultuda, Plan kapsamnda istihdamn ve igc verimliliinin artrlmas ncelii altnda
drt hedef tanmlamtr.
gc stratejisi, igcnn beceri ve yetkinliini gelitirerek istihdam edilebilirliin artrlmas,
mesleki eitim, mesleki danmanlk ve rehberlik hizmetlerinin sunulmas, bata genler,
kadnlar, engelliler olmak zere, zellikle dezavantajl gruplarn igc piyasasna entegrasyonu
gibi eitli balklar iermektedir. Tm bu balklarda srdrlecek almalarn blgesel
kalknmaya destek olabilmesi iin, bata kamu kurumlar olmak zere, istihdam konusunda
hizmet sunan kurumlarn almalarnn blgesel bir stratejiyle uyumlatrlmas, blgesel
dzeyde odaklanmann ve egdmn salanmas gerekmektedir.
Bu kapsamda, Blgesel gc Stratejisi oluturulacaktr. Bu strateji mesleki eitimi blgesel
ekonominin ihtiya duyduu igc talebiyle uyumlu hale getirecek Blgesel gc htiya
Analizi bata olmak zere, mesleki eitim, rehberlik ve danmanlk, dezavantajl gruplarn igc
piyasasna entegrasyonu, ykselen ve mevcut sektrlerin istihdam potansiyeli gibi balklar
ierecek, bu konularda hizmet sunan tm kurumlarn almalarna yn verip blgesel egdm
salayacak blgesel stratejiyi belirleyen bir yapda olacaktr.
letmelerin rekabet edebilmesinin en nemli unsurlardan biri blgesel igc ihtiyacna ynelik
ara eleman yetitirilmesidir. Bunun iin mesleki ve teknik eitim veren kurum/kurulular ile
sanayi arasndaki ibirlii ve koordinasyonunun gelitirilmesi, kurum ii yetenek/beceri geli-
tirme faaliyetleri konusunda zel sektrn zendirilmesi nem tamaktadr. Bu kapsamda ilet-
melerde kurum ii eitimlerle mevcut ara elemanlarn
mesleki bilgi ve beceri dzeyini gelitirmesi destekle-
necektir. Bu hedef erevesinde ele alnmas gereken
ncelikli sektrler, turizm, tarm, giyim eyas ve lojistik
sektrleridir.
Turizm eitiminde mesleki belgelendirme sistemine
geilecek ve eitlendirilmi turizm alanlarnda beliren
alt dallarda uzmanlamaya ynelik eitimler verilecektir.
Konaklama tesislerinin yan sra mzeler ve ren yerle-
rinde ara elemanlarn istihdam edilmesi desteklene-
cektir.
Tarm sektrnde igcnn retimle ilgili bilgi ve be-
cerilerinin artrlmas salanacaktr. Bu kapsamda, iletme
sahipleri ve tarmsal igcnn bakm, budama, ilalama, hastalk ve zararllarla mcadele gibi
konularda bilgi ve becerileri artrlacaktr. Bu dorultuda kamu ve retici rgtlerinin birlikte
almas salanacaktr.
Trkiye'de olduu gibi zmir'de de tekstil ve hazr giyim sektrlerinde gerek retim gerekse de
tasarm konularnda eitim veren ok sayda meslek lisesi, meslek yksekokulu, tekstil
mhendislii blm bulunmaktadr. zmir'deki meslek liselerinde 84 ayr alanda giyim ve tekstil
retimi teknolojileri konusunda eitim verilmektedir. Meslek liselerine ek olarak mesleki eitim
merkezlerinde de 15 ayr alanda eitim verilmektedir. Ancak eitim kurumlar ve sanayi arasnda
ibirliinin yeterince gelimemi olmas nedeniyle pek ok eitim, sanayiciler tarafndan
yetersiz bulunmaktadr. Bu kapsamda moda tasarm konusunda yetenekli, yeniliki tasarm-
laryla blgenin moda ve tasarm merkezi olmasna katk sunacak moda tasarmclar, modist,
stilist, kalp vb. ara elemanlarn yetitirilmesi desteklenecektir.
Hedef 1 (S8H1): Blgesel gc Stratejisi oluturulacak ve uygulanacaktr
Hedef 2 (S8H2): Anahtar sektrler bata olmak zere igc piyasasnn ara eleman ihtiyalar
gzetilerek mesleki eitim gelitirilecektir
Turizm
Tarm
Giyim Eyas Sanayi
Lojistik
84
Lojistik sektrndeyse, ara eleman ihtiyacn karlamak zere, sektrle ibirlii halinde bir
Lojistik Meslek Lisesi almas gereklidir. Bunun yan sra sektrde bulunan kurumsal firmalarn,
lojistik eitimi alm renci ve kursiyerlere staj ve i imkan salamalar nem tamaktadr.
Ksa vadede ara eleman ihtiyacnn karlanabilmesi amacyla sertifika verebilecek lojistik
kurslarnn almas salanacak ve mevcut personele detayl hizmet ii eitimler verilecektir.
Nitelikli insan kayna, iletmelerde etkin ynetim, retkenlik ve verimlilik art zerinden
rekabet avantaj yaratmada kilit faktrdr. zellikle bilgi ve teknoloji kullanmnn youn olduu
uygulamal bilimlerde yeni yeteneklerin yetimesi, hem Trkiye hem de zmir iin nceliklidir.
Bu kapsamda yurtdndan zmir'e tersine beyin g desteklenecek, yurtdnda yaayan Trk
beyin gcyle ortak projeler gelitirilecektir.
Bu hedef kapsamnda ele alnmas
gereken ncelikli sektrler ileri tekno-
lojiye dayal sanayiler, yenilenebilir enerji
ve giyim eyas imalat sektrleridir.
leri teknolojiye dayal sanayiler sekt-
rnde nitelikli eleman ihtiyacnn kar-
lanmas iin niversitelerde ilgili
blmlerin etkinletirilmesi salanacaktr.
Sektrn nitelikli eleman ihtiyacn
karlamak zere, niversitelerin ileri
teknolojiye ynelik blmleri, Ar-Ge altyaps
ve insan kayna bakmndan glendirilecektir. zellikle bu sektr altnda yer alan biliim,
endstriyel makine imalat, tbbi, hassas ve optik aletler sektrlerinde ihtiya duyulan nitelikli
elemanlar yetitirilecek ve zmir'deki dier sektrlerin ihtiyac olan ileri teknoloji alanlarnda
(bilgi ve iletiim teknolojileri, biyoteknoloji ve gen teknolojileri, malzeme teknolojileri,
nanoteknoloji, tasarm teknolojileri, mekatronik, enerji ve evre teknolojileri) nitelikli igc
gelitirilecektir.
Nitelikli igc ihtiyac gelimekte olan yenilenebilir enerji sektrnde de artmaktadr.
zmir'deki yedi niversiteden drdnde elektrik elektronik mhendislii ve makine mhendislii
blmleri bulunurken Dokuz Eyll niversitesi, Ege niversitesi ve zmir Yksek Teknoloji
Enstits'nde yenilenebilir enerjiyle ilgili aratrma merkezi ve enstit birimleri bulunmaktadr.
te yandan, ilgili blm ve birimlerde sektrn ihtiyacn karlayacak nitelikte igcnn
yaratlmas ve bu konudaki eitim programlarnn blgenin ihtiyacna gre aktif olarak
ekillendirilmesi nem tamaktadr. Bu dorultuda niversitelerde sektrn ihtiyac
olanuzmanlam insan kayna oluturulmasna ynelik eitim programlar hazrlanacaktr.
niversitelerde lisans, lisansst ve doktora programlar erevesinde yenilenebilir enerji
teknolojileri konusunda Ar-Ge almalar ve bunlara ilikin programlar (enerji sistemleri
mhendislii gibi) artrlacaktr. Yenilenebilir enerji konusundaki mhendislik uygulamalar,
projeler, teknik servis ve eitim konularnda nitelikli igc artrlacaktr.
Giyim eyas imalat sektrnde rn eitlilii, mteri ihtiya ve beklentilerinin artmas
sonucu, yeni pazarlama teknik ve stratejileri gn getike daha fazla nem kazanmaktadr.
Uluslararas rekabetin giderek zorlat bu sektrde rekabet gc elde etmek iin doru
pazarlama stratejileri gelitirmek, moda, teknoloji ve tketici tercihlerindeki gelimelere paralel
olarak pazarlama stratejilerini gncelleyip yenilemek nemlidir. Bu kapsamda sektrdeki
firmalarn tketici ihtiya ve beklentilerini doru ekilde anlayarak buna uygun hareket etmesini
ve rekabet gc elde etmesini salayacak, dnya modas ve pazarlarn ok iyi bilip yakndan
takip eden elemanlar yetitirilecektir.
Hedef 3 (S8H3): Anahtar sektrler bata olmak zere nitelikli insan kayna gelitirilecektir
Giyim Eyas Sanayi
85
Hedef 4 (S8H4): Dezavantajl gruplarn igcne katlm artrlacaktr
Gen isizliin genel isizlikten farkl olarak kendine zg yanlar vardr. ou durumda igc
piyasasna ilk kez girecek olan genler daha iyi ve gncel bir eitim dzeyine sahip olsalar bile
daha az i deneyimine sahiptirler. Bu nedenle, gen isizliin uzun sreli isizlie dnme riski
yksektir. stelik toplumun en dinamik grubu olan genlerin isiz olmas sosyal btnlemeyi
de zedelemektedir. Uluslararas alma rgt'nn (ILO) kresel istihdam eilimlerini analiz
ettii 2005 tarihli bir almasnda gen isizlik, nmzdeki srete kresel apta istihdam
asndan yaanacak alt temel sorun alanndan biri olarak tanmlanm, hkmetler,
uluslararas kurulular ve sivil toplum kurulular (STK'lar) konuyla ilgili almaya davet
edilmitir.
Gen isizlik, lkemizde de giderek derinleen bir sorundur. zmir gibi kentsel nfusun ok
youn olduu blgelerde gen isizliin sosyal btnlemeyi zedeleme riski daha da
artmaktadr. Bu tabloya 2008 ADNKS verilerine gre zmir nfusunun yaklak % 46'snn 30 ya
altnda olduu eklendiinde, zmir'de gen isizlik sorunu bir kat daha nem kazanmaktadr. Bu
yzden, gen isizlerin mesleki bilgi ve beceri dzeyini artrarak istihdam edilebilirliini artracak
ve zmir'de gen isizlii azaltacak mesleki eitim programlar desteklenecektir. Yine gen
isizlii azaltmak iin gen giriimcilere ynelik eitim ve danmanlk hizmetleri
desteklenecektir.
Kadnlarn istihdam piyasasndaki konumuna baktmzda ulusal dzeyde nemli
iyiletirmelere ihtiya duyulduu grlmektedir. Bu anlamda zmir'deki tablo da lke geneliyle
benzerlik gstermektedir. Her ne kadar cretli alan kadnlarn toplam istihdamdaki pay
zmir'de Trkiye ortalamasndan yksek olsa da (2008 verilerine gre srasyla % 21,4 ve % 14)
ilde ana sektrdeki toplam istihdamn % 73,19'u erkek, % 26,81'i kadn istihdamdr.
Bu durumun nedenlerine bakldnda, ncelikle kadnlarn genel olarak eitime ve mesleki
eitime eriiminin dk olmas, istihdam piyasasnda kadnlara ynelik olanaklarn yeterince
gelikin olmamas, zellikle krsal kesimde ve kente g eden kesimde kadnlarn igcne
katlm konusundaki sosyokltrel engeller, vb. saylabilir. Bu kapsamda, kadnlarn mesleki bilgi
ve beceri dzeyini artrmaya ynelik mesleki eitim programlar desteklenecektir. Yine kadn
giriimcilere ynelik eitim ve danmanlk hizmetleri desteklenecektir.
stihdamn ve gc Verimliliinin Artrlmas ncelii
Mesleki ve teknik ortaretimde derslik bana den renci says 35'ten 30'a indirilecektir.
Yaygn eitim kapsamnda l MEM tarafndan verilen mesleki, teknik kurslara katlan kursiyer
says 65.770'ten 75.000'e karlacaktr.
Yaygn eitim kapsamnda l MEM tarafndan engellilere ynelik kurslara katlan engelli kursiyer
sizlik oran % 11,8'den % 11'e indirilecektir.
Tarm d isizlik oran % 12,4'ten % 12'ye indirilecektir.
Kadn nfusun igcne katlm oran % 24,5'ten % 28'e karlacaktr.
cretli kadn alanlarn toplam istihdama oran % 21,4'ten % 25'e karlacaktr.
86
stihdam asndan engellilerde olduka dezavantajl bir konumdadr. rgn ve mesleki eitime
eriimi lke apnda olduka snrl olan engellilerin yarsndan fazlas, ilkretimden ileri eitim
dzeylerine devam etmezken, igcne katlmlar da dktr. Oysa engelliler de tpk dier
dezavantajl gruplar gibi igc ve verimlilik bakmndan nemli bir potansiyele sahiptir. stelik
engellilerin ve dier dezavantajl gruplarn igc piyasalarndan dlanmas sosyal
btnlemeyi de zedelemektedir. Bu balamda, engellilerin mesleki bilgi ve beceri dzeyleri
gelitirilerek, istihdam piyasasnda nitelikleri ykseltilecektir. Yine engelli giriimcilere ynelik
eitim ve danmanlk hizmetleri desteklenecektir.
Gen isizler, kadnlar, engelliler, eski hkmller gibi istihdam piyasasnda dezavantajl olan
gruplar mesleki bilgi ve becerileri dzeyiyle giriimcilik konularnda desteklenirken, te yandan
bu gruplara ynelik istihdam olanaklar da artrlacaktr. Bu kapsamda sz konusu kesimlere
ynelik uygun meslek trlerinin ortaya karlmas salanacaktr. Yine tm bu kesimlere ynelik
i arama ve bulma hizmetleri gelitirilecek ve dezavantajl gruplara ynelik yeni oluturulan
yasal avantajlar konusunda bilgi ve farkndalk dzeyi artrlacaktr. Ayn ekilde, blgede
istihdam yaratacak fonlara ynelik proje gelitirme ve ynetim kapasitesi artrlacaktr.
zmir'in dinamik sosyal yaps ierisinde sosyal btnlemeyi glendirmek amacyla Plan kap-
samnda eitim ve salk hizmetlerinin iyiletirilmesi ncelik olarak tanmlanmtr.Aadaki
tabloda bu ncelikle ilgili st lekli plan, belge ve stratejiler gsterilmektedir.
S9: Eitim ve Salk Hizmetlerinin yiletirilmesi
Belge / Stratejiler
Dokuzuncu Kalknma
Plan
(2007-2013)
Eitim Sisteminin Gelitirilmesi
Salk Sisteminin Etkinletirilmesi
Trkiye'de
Yallarn Durumu ve
Yalanma
Ulusal Eylem Plan
Stratejisi
(2007-2013)
ve Yalanan gc
Krsal Kesimde Kalknma,
G ve Kentleme
Bilgiye Eriim, Eitim ve retim
nsan Kaynaklarnn, rgtlenme
Dzeyinin ve Yerel Kalknma
Kapasitesinin Gelitirilmesi
almak steyen Btn Yallar iin stihdam
Olanaklar
Krsal Kesimde Yaam Koullarnn ve Altyapnn
yiletirilmesi
Yallarn Krsal Kesimde Toplum Tarafndan
Dlanmasnn Engellenmesi
renim, Eitim ve Eitimin Yenilenmesi
Olanaklarndan Olduu Kadar Mesleki Rehberlik ve
Yerletirme Hizmetleri ile lgili Yaam Boyu Frsat
Eitlii
Eitim ve Salk Hizmetlerinin Glendirilmesi
BM DPT Binyl
Kalknma Hedefleri
(2000-2015)
BM DPT Binyl
Kalknma Hedefleri
(2000-2015)
Anne Salnn Gelitirilmesi
Cinsiyetler Aras Eitliin Tevik
Edilmesi ve Kadnn Glendirilmesi
ocuk lmlerinin Azaltlmas
Dnyada Herkesin lkokulu
Tamamlamas
1990 ve 2015 Arasnda Gebelik, Doum ve
Doum Sonrasnda Anne lmlerinin te ki
Orannda Azaltlmas
Tercihen 2005'e Dek lkretim ve Ortaretimde,
2015'e Dek Eitimin Tm Dzeylerinde Cinsiyetler
Aras Eitsizliklerin Giderilmesi
1990 ve 2015 Arasnda Be Ya Altndaki ocuk
lmlerinin te ki Orannda Azaltlmas
2015 Ylna Kadar (lkretim an Bitirmi)
Tm Kz ve Erkek ocuklarn lkretim Mezunu
Olmalarnn Salanmas
87
Sz konusu ncelik altnda hedef tanmlanmtr:
Okulncesi eitim, ocuklarn ilkretime baladklarndaki bilisel, duyusal ve psikomotor
becerilerini, aile ve iinde bulunduklar sosyoekonomik durumdan bamsz olarak mmkn
olduunca gelitirmelerine olanak tanmaktadr. Bu yzden gnmzde okulncesi eitimin
nemi giderek daha ok vurgulanmaktadr. zmir'in okulncesi eitimdeki mevcut durumu
gerek retmen ve derslik bana den renci says, gerekse okullama oran bakmndan
lke ortalamasna yakn dzeydedir.
Ancak konuya uluslararas lekte yaklaldnda Trkiye'de ve zmir'de konuyla ilgili ciddi
ilerlemeye gereksinim olduu grlmektedir. Trkiye, okulncesi eitimde yakalanan
okullama orannda, Peru, Bulgaristan, Arnavutluk, Romanya gibi lkelerin olduka gerisinde ve
Avrupa lkeleri sralamasnda son srada yer almaktadr.
Bu erevede, zmir'de okulncesi eitimin yaygnlamasn desteklemek amacyla Plan
kapsamnda mevcut hizmet kapasitesi artrlacak ve toplumda okulncesi eitimin nemi
hakknda farkndalk oluturulacaktr.
zmir'de yaygn eitim kapsamnda sunulan eitim hizmetlerinden, mesleki teknik kurslarn
eitlilii ve kurs ve kursiyer says asndan kapsam giderek artmaktadr. Ayn ykseli,
dzenlenen sosyal ve kltrel kurslarda da gzlenmektedir. Yaygn eitim, zellikle gen
isizler, kadnlar, engelliler, yoksullar, tutuklu ve eski hkmller, yal nfus gibi dezavantajl
gruplarn sosyal btnlemesini desteklemek asndan olduka yararldr.
zmir'de yaygn eitime ynelik hizmet kapasitesinin nitelik ve nicelik bakmndan
desteklenmesi gereklidir. Bu dorultuda STK'lar ve kurumsal sosyal sorumluluk kapsamnda
destek salayacak kamu kurumlar ve zel kurumlar gibi yeni aktrlerle ibirlii olanaklar
gelitirilip, bu kurumlarn kapasitesi de devreye sokularak, yaygn eitim olanaklarna eriim
glendirilecektir.
Bu kapsamda, zellikle rgn ve mesleki eitimle yksekretim sisteminin dnda kalan
kesimlerin mesleki ve teknik bilgi ve becerilerini artrmaya ynelik almalar desteklenecektir.
Yine ocuklar, genler, kadnlar, engelliler, yallar, g edenler, eski hkml ve
tutuklular gibi kesimlerin sosyal btnlemelerini destekleyecek yaygn eitim
almalar desteklenecektir.
zmir, eitim sektrnn gelimilik sralamasnda 81 il ierisinde srasyla
Ankara, stanbul, Eskiehir ve Yalova'nn ardndan beinci sradadr. Dzey 2
blgelerine gre ise Ankara ve stanbul blgelerinden sonra nc srada zmir
blgesi yer almaktadr. Ancak lke apndaki bu grece ileri konumuna karn
zmir'de eitimle ilgili olarak gerek eriim, gerekse nitelik bakmndan nemli
iyiletirmelere gereksinim bulunmaktadr.
lk olarak yerel, blgesel ve ulusal lekte bir g ekim merkezi olmas ve
nfusun artma eiliminin azalarak da olsa devam etmesi sonucunda zmir'de
eitim hizmetlerine ynelik talep srekli artmakta, eitim hizmetlerini reten
kurumlarn mevcut kapasitesi yetersiz kalmaktadr. Bu durum, zellikle youn g
alan metropol ilelerde eitim konusunda ilikin sorunlara yol amaktadr. Sz konusu ileler
arasnda saylabilecek Buca, Karabalar, Bayrakl, Balova, Konak, Gaziemir gibi ilelerde
ilkretim ve/veya ortaretimde derslik bana den renci says lke ortalamasndan ve
Hedef 1 (S9H1): Okulncesi eitim ve yaygn eitim desteklenecektir
Hedef 2 (S9H2): Eriim ve kalite desteklenerek eitim hizmetlerinin etkinlii
artrlacaktr
88
Eitime eriim kadar
eitimin kalitesi
bakmndan da ulusal
lekte iyiletirme
gereksinimi vardr.
ZBP kapsamnda,
eitime eriim kadar
eitim kalitesinin
iyiletirilmesi de
desteklenecektir.
zellikle derslik bana den renci saysnn yksek olduu, tamal ya da birletirilmi snf
uygulamalar olan ilelerde eitime eriim desteklenecektir.
Eitimin kalitesi bakmndan da ulusal lekte iyiletirme gereksinimi bulunmaktadr. ZBP
kapsamnda, zmir'de eitime eriim kadar eitim kalitesinin iyiletirilmesi de desteklenecektir.
Bu dorultuda eitimde yeniliki yntem, teknoloji ve donanmlar yaygnlatrlacak, bilgi-
teknoloji snflarnn ve fen-dil-bilgisayar laboratuvarlarnn etkin kullanm salanacaktr. Eriim
ve kalite desteklenerek eitim hizmetlerinin etkinliini artrmak iin yalnzca kamu kurumlarnn
deil, yerel ynetimler, STK'lar, niversiteler ve kurumsal sosyal sorumluluk kapsamnda destek
salayacak aktrlerin de egdm iinde almalar desteklenecektir.
Birinci basamak salk hizmetlerinin lke apnda nitelik ve nicelik bakmndan yeterince
glendirilememesi, hastalarn maliyeti daha yksek ikinci ve nc basamak salk
hizmetlerine ynelmesine neden olmakta ve salk sisteminin maliyetlerini ciddi dzeyde
artrmaktadr. Bu durum ayn zamanda mevcut hizmet kapasitesini olduka kstlamaktadr.
Ayn ekilde gnmz kalknma politikalarnda koruyucu salk hizmetleri en yaygn ifadeyle
toplum saln glendirmekte, nlenebilir ve bulac hastalklarn oluturduu riskleri en aza
indirerek salk sisteminin etkinliini artrmaktadr.
Temel salk gstergeleri bakmndan, zmir genel olarak lke ortalamasnn stndedir.
Alama ve koruyucu salk hizmetleri, 112 acil servis hizmetleri gibi alanlarda son yllarda
yaanan niceliksel ve niteliksel iyilemeler zmir'deki temel salk gstergelerini

Hedef 3 (S9H3): Bata koruyucu salk ve ana-ocuk sal hizmetleri olmak zere birinci basamak
salk hizmetleri glendirilecektir
Eitim ve Salk Hizmetlerinin yiletirilmesi ncelii
Okulncesi net okullama oran (4-5 ya) % 33,24'ten % 50'ye karlacaktr.
lkretimde derslik bana den renci says tm ilelerde 33'ten 30'a indirilecektir.
Ortaretimde net okullama oran % 68,16'dan % 75'e karlacaktr.
Ortaretimde derslik bana den renci says 31'den 30'a indirilecektir.
Yaygn eitim kapsamnda l MEM tarafndan verilen mesleki, teknik kurslara katlan kursiyer says
65.770'ten 75.000'e karlacaktr.
Hastanelerde yatak bana den nfus 331'den 300'e indirilecektir.
Bebek lm oran binde 9,1'den binde 7'ye indirilecektir.
Anne lm oran yzbinde 12,9'dan yzbinde 8'e indirilecektir.
89
ykseltmektedir. Buna karn, zmir'deki salk kurumlar yalnzca il snrlar iine deil, evre iller
ve blgeye de nemli oranda hizmet sunmaktadr. Bu durum zellikle birinci basamak salk
hizmetlerinde ildeki mevcut kapasiteyi zorlamaktadr.
Ayrca, ilde tpk lke genelinde olduu gibi bata koruyucu salk hizmetleri olmak zere, birinci
basamak salk hizmetlerinde nitelik bakmndan nemli iyiletirmelere ve toplumun bu
konudaki bilincinin ykseltilmesi gibi nleyici tedbirlere gereksinim bulunmaktadr. ZBP
kapsamnda bata koruyucu salk, ana-ocuk sal ve gezici salk tarama hizmetleri olmak
zere birinci basamak salk hizmetleri glendirilerek yaygnlatrlacaktr. Bu dorultuda, sz
konusu hizmetleri sunan kurumlarn kapasitesini artrmak amacyla kurumsal sosyal
sorumluluk kapsamnda destek salayacak kamu kurumlar ve zel sektr kurulularnn
egdm salanacaktr. Yine toplumun koruyucu salk hizmetleri, toplum sal gibi
konularda bilin ve farkndaln artrlacaktr.
UNDP'nin 1990'dan beri her yl yaymlad nsani Geliim Raporlar iin dayanak olan
yaklamnda bireylerin nndeki frsatlarn zenginletirilmesi ve kapasitelerinin artrlmas
yoluyla hayatlarn deer verdikleri ekilde yaayabilmeleri amalanmaktadr.
zmir'in giderek younlaan ve kentleen nfusu, artan ya ortalamas, deien aile yaps ve
ortalama hanehalk byklndeki d gibi etkenler ilin blgesel ve ulusal lekte bir g
ekim merkezi olmasyla birletiinde, blgede olduka dinamik bir nfus yaps olumaktadr.
Yine isizliin ve zellikle gen isizliin ykselme eilimi gstermesi, yaanan finansal krizler
gibi etkenler, blgede yoksulluu derinletirmektedir.
Bu dinamik yap ierisinde, zellikle kadnlar, gen isizler, engelliler, g edenler, yallar ve
yoksullar gibi kesimlerin ekonomik, sosyal ve kltrel frsatlara eriimde yaadklar
S10: Sosyal ermenin Glendirilmesi ve Yoksullukla Mcadele
Belge / Stratejiler
Dokuzuncu Kalknma
Plan
(2007-2013)
stihdamn Artrlmas
Gelir Dalmnn yiletirilmesi, Sosyal erme
ve Yoksullukla Mcadele
Kltrn Korunmas, Gelitirilmesi ve Toplumsal
Diyaloun Glendirilmesi
gc Piyasasnn Gelitirilmesi
Trkiye'de Yallarn
Durumu ve Yalanma
Ulusal Eylem Plan
Stratejisi
(2007-2013)
Topluma ve Kalknma Srecine
Aktif Katlm
ve Yalanan gc
Krsal Kesimde Kalknma, G
ve Kentleme
mkanlarnn Artrlmas
Yallarn Sosyal, Kltrel, Ekonomik ve
Politik Katlmnn Salanmas
Yallarn Karar Verme Srecinin Btn
Aamalarna Katlmnn Salanmas
almak steyen Btn Yallar iin stihdam
Olanaklar
Krsal Kesimde Yaam Koullarnn ve Altyapnn
yiletirilmesi
Yallarn Krsal Kesimde Toplum Tarafndan
Dlanmasnn Engellenmesi
Krsal Ekonominin eitlendirilmesi
90
dezavantajlar artmakta, bu kesimlere ynelik sosyal hizmetlerin etkinlii azalmaktadr. Sz
konusu hizmetlerin gerek kapsam ve eriim, gerekse nitelik bakmndan glendirilmesi,
zmir'in bu dinamik nfus yaps iinde sosyal btnlemeyi ve sosyal iermeyi
glendirecektir. Soldaki sayfada yer alan tabloda bu ncelikle ilgili st lekli plan, belge ve
stratejiler gsterilmektedir.
Sz konusu ncelik altnda hedef tanmlanmtr.
Yallara ynelik sosyal hizmet kurumlarnn byk oranda il merkezinde younlam olmas
sonucu, zmir'de zellikle ortalama hanehalk bykl, lke ve blge ortalamasndan daha
dk, ya ortalamas daha yksek olan ilelerde yal nfusun sosyal hizmetlere eriimi
kstlanmaktadr. lde sz konusu hizmetlerin eitlilik ve nitelik bakmndan da iyiletirilmesi
gerekmektedir. Bu erevede, ZBP kapsamnda bata yalnz yaayan yal nfusun giderek
artt ileler olmak zere yallara ynelik sosyal hizmetler yaygnlatrlacak, bu hizmetlerin
eitlilik ve nitelii ykseltilecektir.
Blgede, lke genelinde de olduu gibi nemli lde, ocuk ve gen nfus yaamaktadr.
Nfusun yaklak % 46's 30 yan altndadr. UNDP'nin Trkiye'de Genlik balyla yaymlad
2008 Trkiye nsani Geliim Raporu'nda belirtildii gibi, Trkiye'nin daha belirgin bir genlik
politikasna ve genlie destek olacak kurumlara gereksinimi vardr. ZBP kapsamnda, zmir'de
gen nfusa ynelik bata yaygn ve mesleki eitim olmak zere spor, kltr, sivil toplum gibi
temel balklar zerinden bu kesimin toplumsal yaama katlm desteklenecek, bu kesime
ynelik sosyal hizmetler iyiletirilecektir.
Blgede, ocuklar, kadnlar, engelliler, g edenler ve yoksullar gibi belirgin kesimlere ynelik
sosyal hizmetlerin de eriim ve nitelik bakmndan glendirilmesi gerekmektedir. Dolaysyla,
ZBP kapsamnda kadnlar, ocuklar, engelliler, g edenler gibi dezavantajl kesimler bata
olmak zere toplumun btnne ynelik sosyal ierme almalar yaygnlatrlacaktr. Sz
konusu kesimlere gtrlen sosyal hizmetler eitlilik ve nitelik bakmndan iyiletirilecek,
yeniliki yntemler desteklenecektir.
zmir, Trkiye'de g olgusunun en dinamik yaand illerden birisidir. 2007-2008 dneminde
Trkiye'de g edenlerin % 5,1'i zmir'e g etmi, net g bakmndan
zmir lke sralamasnda en ok g alan drdnc il olmutur. Bu
youn gn akm ynne baktmzda da zmir'in yerel, blgesel ve
ulusal dzeylerde bir g ekim merkezi olduu grlmektedir. zmir,
hem kendi iinde krsal sosyoekonomik yapnn egemen olduu
ilelerden, hem de evre illerden ve Trkiye'nin dier blgelerinden
g almaktadr.
Bu youn gn nedenlerine baktmzda, hane halkndan birine
baml g % 26,13'le ilk sradayken, i bulma beklentisi % 23,02'le
ikinci sradadr. Yine 2007-2008 dneminde lke genelinde olduu gibi
en fazla 20-24 ya grubundaki genler zmir'e g etmektedir. Bu
durum, zmir'e ynelen g ile istihdam ve gelir aray arasndaki sk
ba gzler nne sermektedir.
Hedef 1 (S10H1): Sosyal hizmetler iyiletirilecektir
Hedef 2 (S10H2): Gle gelenlerin kent yaamna uyumu salanacaktr
91
Sosyal hizmetlerin
gerek kapsam ve
eriim, gerekse nitelik
bakmndan
glendirilmesi,
zmir'in dinamik
nfus yaps iinde
sosyal btnlemeyi
ve sosyal iermeyi
glendirecektir.
Gle gelenlerin kent yaamna uyumunu salamak zere yaygn ve mesleki eitim, istihdam,
yoksullukla mcadele gibi eitli balklar altnda srdrlecek almalar blgesel lekte ve
kamu, yerel ynetimler, akademik kurumlar, STK'lar ve kurumsal sosyal sorumluluk kapsamnda
destek verebilecek kurumlarn katlm ve egdmnde srdrlmelidir. Birok kurum ve
kuruluun birbirinden bamsz olarak gle gelenlerin kent yaamna uyumunu desteklemesi
hem kaynak ve kapasite israfna, hem de mevcut uygulamalarn etkinliinin azalmasna neden
olmaktadr. Bu kapsamda sz konusu almalarn ynn belirleyecek ve egdmn
salayacak G Stratejisi oluturulmasna ynelik almalar desteklenecektir.
Gle gelen genlerin ve kadnlarn genellikle yeterli eitim ve mesleki bilgi becerilerden yoksun
oluu sz konusu kesimlerin zmir'de igc piyasasna eriimde yaadklar dezavantajlar
derinletirmektedir. Bu durum sz konusu kesimlerin kronik yoksulluk kapanna girmelerine yol
amakta, sosyal btnleme sorunlarn beraberinde getirerek mevcut tabloyu
arlatrmaktadr.
te yandan, gle gelen kesimin kent yaamna uyumunu desteklemek iin sosyokltrel uyum
sorunlarn azaltmaya odakl nlemler de gelitirilmelidir. G ettikleri blgelere aidiyet duygusu
gelitiremeyen kesimler hem kent yaamna uyum salayamamakta, hem kendi kapal
toplumsal alanlarnda kalarak toplumla btnleememektedir. Bu nedenle, herkesi buluturan
ortak bir payda olarak zmirlilik ve kentlilik bilincinin gelitirilmesine ynelik almalar ve yerel
ynetimlerin ve STK'larn toplumsal dayanma, yardmlama ve bir arada yaama kltrn
gelitirecek almalar desteklenecektir.
ZBP kapsamnda gle gelen kesimin sosyokltrel uyum sorunlarn azaltmak ve sosyal
btnlemelerini desteklemek amacyla yaygn eitim, kltr, sivil toplum gibi balklar
zerinden bu kesimlere gtrlecek hizmetlerin kapsam, nitelii ve eitlilii artrlacaktr.
zellikle youn g alan kentsel alanlarda, semt, mahalle ve ile dzeyinde yaygn ve mesleki
eitim, rehabilitasyon gibi hizmetleri yerinde ve katlmc biimde sunacak ve sosyal yardmlarn
etkin ve yerinde kullanmn salayacak sosyal destek merkezleri kurulacaktr.
Tarmdaki paral mlkiyet yaps, cretsiz aile iiliinin yaygnl, dk verimlilik, tarm
sektrnde istihdamn azal, krsal ekonomide alternatif i imkanlarnn kstll, eitim ve
salk gibi hizmetlere eriimde yaanan glkler gibi nedenler, krdan kente g
tetiklemektedir. Bunun sonucu olarak, zmir'in kar karya olduu dinamik g olgusu yalnzca
evre il ve blgelerden deil, zmir ierisinde krsal sosyoekonomik yapnn egemen olduu
ilelerden merkeze doru da gereklemektedir.
Srekli g alan bir il olmasna karn, zmir'de zellikle krsal sosyoekonomik yapnn egemen
olduu kimi ilelerde nfus hzla azalmakta, gen nfus eitim ve istihdam frsatlarn yakalamak
amacyla merkeze ve dier metropollere g etmekte, bunun sonucu bu ilelerde ya
ortalamas hzla artmaktadr. Bu durum kimi ilelerde ya ortalamasnn zmir ve lke dzeyinden
Hedef 3 (S10H3): Krsal alanlarda yaam koullar ve i imkanlar gelitirilecektir
Sosyal ermenin Glendirilmesi ve Yoksullukla Mcadele ncelii iin
Performans Gstergeleri
Yaygn eitim kapsamnda l MEM tarafndan verilen mesleki, teknik kurslara katlan kursiyer
92
yksek, ortalama hanehalk byklnn de yine zmir ve lke dzeyinden dk kt bir
tabloyu dourmutur. Nfusu giderek azalan, yalanan ve yalnz yaayan bu ilelerde ekonomi
atllamakta, sosyal btnleme ve iermeye ynelik hizmet a bymekte ve yoksulluk
derinlemektedir.
Bu yzden, ZBP kapsamnda zmir'de bata sz konusu ileler olmak zere krsal ekonomideki
igc talebi ve katma deer retme potansiyelinin glendirilmesi iin krsal ekonominin
eitlendirilmesi desteklenecek, yeni istihdam olanaklarnn yaratlmas ve blgedeki gen
igcnn niteliinin ykseltilmesine ynelik almalar etkinletirilecektir. Yine krsal alanda
yaam koullarnn iyiletirilerek eitim ve salk gibi temel hizmetlerin ve sosyal hizmetlerin
kapsam ve nitelii ykseltilecektir.
93
(+)
94
FIRSATLAR
Kltrel-sanatsal faaliyetlere olan ilginin artmas, yeni tiyatro salonlarna olan talebin Trkiye'den fazla olmas
Kayt d istihdam orannn lke ortalamasndan dk olmas
stihdam ve Sosyal Btnleme Gelime Ekseni GZFT Analizi
GL YNLER
Trkiye genelinde sosyoekonomik gelimilikte ve rekabetilikte nc byk il olunmas
Sosyoekonomik ve sosyokltrel alardan Ege Blgesi'nin merkezi olunmas
Eitim sektrnde Trkiye'deki gelimilik sralamasnda beinci olunmas
Beeri sermaye ve yaam kalitesi bakmndan lkedeki en rekabeti drdnc il olunmas
rgn eitimin tm dzeylerinde (okulncesi, ilkretim ve ortaretim) okullama oranlarnn Trkiye
ortalamasndan yksek olmas
rgn eitimin tm dzeylerinde (okulncesi, ilkretim ve ortaretim) retmen bana den renci saysnn
Trkiye ve Ege Blgesi ortalamalarndan dk olmas
Yedi adet niversitenin bulunmas
niversitelerin kurumsal ibirliinde, aratrma-gelitirme ve programlama etkinliklerinde birikim ve deneyim sahibi
olmalar
Yaygn eitim kapsamnda dzenlenen sosyal ve kltrel kurslarda gerek bran, gerekse kurs ve kursiyer saysnda
art gzlenmesi
ok sayda kltr ve sanat etkinliinin gerekletirilmesi
ok sayda yerel medya kuruluu bulunmas
Temel salk gstergeleri bakmndan lke ortalamasnn zerinde olunmas
Kurumsal yap bakmndan en gelimi illerden biri olunmas (kamu kurumlar, meslek odalar ve sivil toplum
kurulularnn dier illere gre gl olmas)
Tarm d sektrlerdeki istihdamn Trkiye ortalamasnn zerinde olmas
cretli alanlarn toplam istihdama orannn Trkiye ortalamasnn olduka stnde olmas
cretli alan kadnlarn toplam istihdamdaki paynn Trkiye ortalamasnn iki kat olmas
Sosyal ve kltrel yapnn eitlilik gstermesi
_
( )
95
TEHDTLER
Kentsel nfus younluunun Trkiye ortalamasndan yksek olmas nedeniyle salkl kentleme, toplum sal,
ulatrma gibi konularda hizmetlerin yetersiz olmas
G sonucu artan nfusun plansz yaplamay tetiklenmesi, eitim ve salk gibi hizmetlerin arz zerinde basknn
srmesi
ldeki salk kurumlarnn evre illere youn hizmet vermesi sonucu kapasitelerinin yetersiz kalmas
sizlik nedeniyle il ierisinde ilelerden merkeze g sonucu ilelerdeki nfusun yalanmas ve isizliin artmas
ZAYIF YNLER
Medyan ya deerinin Trkiye ve Ege Blgesi ortalamalarndan yksek ve yal nfus orannn fazla olmas
Yal nfusa ynelik sosyal hizmet ve bakm kurumlarnn yetersiz olmas, var olanlarn Bykehir snrlar
ierisinde younlamas
lkretim ve ortaretimde derslik bana den renci saysnn Trkiye'den yksek olmas
zellikle baz ilelerde ilkretimde ve ortaretimde derslik bana den renci saysnn olduka yksek olmas
Engellilerin toplumsal btnlemesi iin gerekli eitim, sosyal hizmet ve beceri gelitirici kurumlarn yetersiz olmas
G nedeniyle okuma-yazma bilmeyen nfusta srekli bir art olmas
Salk kurulularnn merkezde younlamasnn dier ileler bakmndan salk hizmetlerine erimede skntlara yol
amas, salk kurulularnn evre illere de youn hizmet vermesi sonucu mevcut kapasitenin zorlanmas
sizlik orannn lke ortalamasnn zerinde seyretmesi ve glerle birlikte artmas
Krsal kesimdeki kadnlarn ounlukla aile iletmelerinde cretsiz aile iisi olarak almalar, kentsel alanlarda ise
dk cretli, emek youn ilerde almalar
Mesleki eitimin yerel ekonominin ihtiyacna gre yeterince biimlendirilmemesi
Kltrel etkinlikler iin altyapnn nitelik ve nicelik bakmndan yetersiz olmas
zmir'de mzelerin nitelik ve nicelik bakmndan yetersiz olmas
Nitelikli igcnn farkl ehirlere g etmesi
Kltr sanat etkinliklerinin egdm iinde gerekletirilmemesi
niversite ile i dnyas arasndaki ban zayf olmas
Ortalama hane halk saysnn dk olmasnn zellikle engelliler ve bakma muhta yoksul vb. yallar bakmndan
skntlara yol amas
zmir ile ilgili yerel, blgesel ve uluslararas dzeyde veri retiminin ve aratrmalarn yetersiz olmas
zmir nfus art hz bakmndan yksek bir dzeydedir. te
yandan, blgede ekonomik faaliyetlerde eitlilik gze arpmak-
tadr. Tm bunlarn sonucu olarak doal kaynaklarn hzla tkenmesi
ile retim ve tketimden kaynaklanan atklarn yaratt kirlilik,
nemli evresel sorunlar beraberinde getirmekte ve blgede
evresel srdrlebilirlii nemli klmaktadr.
Birlemi Milletler Dnya Srdrlebilir Kalknma Zirvesi'nde su-
nulan Ulusal Srdrlebilir Kalknma Raporu'nda evre ekseninde
altyap ve atk giderme tesisi eksikliklerinin giderilmesi, temiz
retim teknolojilerinin, evre dostu ve kaynaklar tahrip etmeyen
retim ve tketim kalplarnn, evre ynetimi ile kalite gvence
sistemlerinin gelitirilmesi, ulusal enerji tasarrufunun ve talep
istikrarnn salanmas konular vurgulanmaktadr. Dokuzuncu
Kalknma Plan'nn doal ve kltrel varlklar ile evrenin gelecek
nesilleri de dikkate alan bir anlay iinde korunmas esastr. ilkesi
ulusal anlamda evrenin nemini vurgulamakta, Dokuzuncu
Kalknma Plan dnemi ile srdrlebilir kalknma ilkeleri esasnda

bir byme ne kmaktadr. Ayrca Kyoto Protokol gereince CO
2
ve dier sera gaz emisyonlarnn azaltlmas zorunlu klnm ve
Dokuzuncu Kalknma Plan'nda sera gaz azaltm konusunda
nlemler alnacana ilikin hedefler konulmutur. Hava Kalitesi
Deerlendirme ve Ynetimi Ynetmelii erevesinde belirlenen
2014 yl snr deerlerinin salanmas iin ve ayrca AB Entegre
evre Uyum Stratejisi ile Kyoto Protokol'nn gerektirdikleri l-
snde blgede nlemlerin alnmas gerekmektedir
evre yatrmlarnn yan sra srdrlebilir kalknma stratejisi
erevesinde rekabetiliin glendirilmesi iin eski teknolojilerin
yeni teknolojilerle deitirilmesi ve evre teknolojileri alanndaki
yatrmlarn artrlmas konusunda gr birlii bulunmakta, bylece
doal kaynaklar zerindeki basklarn azalp bymenin hzlanaca
vurgulanmaktadr. AB Entegre evre Uyum Stratejisi erevesinde
ve AB'nin kalknma stratejileri arasnda yer alan iklim deiiklii ve
temiz enerji, srdrlebilir ulam, srdrlebilir retim ve
tketim, doal kaynaklarn daha iyi ynetilmesi de ulusal poli-
tikalara yansmakta ve Dokuzuncu Kalknma Plan'nda rekabet g-
cnn artrlmas gelime ekseninde evrenin korunmas ve kent-
sel altyapnn gelitirilmesi bir ncelik olarak yer almaktadr.
Ulusal yaklama paralel olarak blgede su havzalar ve hassas
ekosistemler gibi doal kaynaklarn ynetimi, iklim deiiklii ve
enerji, retim tketim ve evre ilikisi, srdrlebilir atk ynetimi
konular zerinde odaklanlmaktadr. Srdrlebilir evre gelime
96
EKSENLERi
GELiME
4.3 Srdrlebilir evre
ekseninin temel amac;
olarak belirlenmitir. Bu gelime ekseninde be stratejik ncelik belirlenmitir.
zmir kii bana den yllk kullanlabilir su potansiyeli ile dnya su yeterlilik leine gre su
fakirlii snrlarndadr. Bu noktada zmir'de zellikle krsal alanlarda suya eriim olanaklar
artrlacak, su ile ilgili niteliksel problemlerin zmne ynelik nlemler alnarak, ime
suyunun shhi bir ekilde ve daha fazla kullancya ulamas salanacaktr. te yandan
nemli su havzasnn blgede yer alp blge iin nemli ekonomik faaliyetleri destekliyor
olmas, su havzalarnn iyi ynetilmesini daha da nemli klmaktadr. Varolan su kaynaklarnn
yksek verimde kullanlmas ve mevcut su kaynaklarnn korunmas blgenin evresel
nceliklerinden biridir. Ayrca, zmir Krfezi'nin kirlenmeye kar korunmas ve su kalitesinin
iyiletirilmesine ynelik nlemler alnmas da bu ncelik altnda ele alnmaktadr. Bu noktada
farkl ekonomik faaliyetlerden kaynaklanan evresel zararn nlenmesi ve kontrolnn
salanmas adna blgede su kirliliinin nlenmesi ve kontrolnn salanmas esastr. Plan
kapsamnda yeralt, yzey ve ky sularnn kirlilii izlenecek, asgari dzeye indirilecek ve
kirlenmesi nlenecektir. Aadaki tabloda bu ncelikle ilgili st lekli plan, belge ve stratejiler
gsterilmektedir.
ekonomik faaliyetler devam ederken evreyi korumak ve evresel kaliteyi iyi-
letirmek
S11: Havza Alanlar, Turizm Deerine Sahip Blgeler ve Krsal Alanlarda Srdrlebilir Su ve
Atksu Ynetiminin Salanmas
97
Belge / Stratejiler
Dokuzuncu
Kalknma Plan
(2007-2013)
Gelitirilmesi
BM ve DPT Binyl
Kalknma
Hedefleri (2005-2015)
evre ve Orman
Bakanl Atksu
Artm Eylem Plan
(2008- 2012)
evre ve Orman
Bakanl AB Entegre
evre Uyum
Stratejisi (UES)
(2007 - 2023)
evresel Srdrlebilirliin Salanmas
llere Gre Eylem Planlar
Gediz Havzas Eylem Plan
Su Sektr Gelime Ekseni
Gvenli ve Temiz me ve Kullanm Suyuna
Srdrlebilir Eriimi Olmayan Nfusu 2015
Ylna Dek Yarya ndirmek
Atksu Artmnn Salanmas
Ulusal evre
Eylem Plan
Su Kaynaklarnn Ynetimi Su Kaynaklarnn Korunmas
Yer Alt, Yzey ve Ky Sularnn Kirlilii zlenecek,
Asgari Dzeye ndirilecek ve Kirlenmesi nlenecektir
Kentsel Atksu Artma Ynetmeliine Uygun
Olarak Kanalizasyon Sistemleri ve Artma Tesisleri
Kurulacaktr
Doal Su Kaynaklarnn ve Su Ekosistemlerinin
Srdrlebilir Olarak Kullanm Salanacaktr
me Suyunun Shhi Bir ekilde ve Daha Fazla
Kullancya Ulamas Salanacaktr
Tehlikeli Maddelerin Suya Dearjndan Kaynaklanan
Kirlilik Tespit Edilecek, nlenecek ve Kademeli
Olarak Azaltlacaktr
Bu noktada sz konusu nceliin anahtar sektrler ile dorudan ilgili olduu da grlmelidir.
zmir'de suyun yaklak % 70'inin anahtar sektrlerden biri olan tarmda,%15'inin sanayide
(youn olarak gda ve tekstilde) kullanlmas ve buna ilikin tedbirlerde evre teknolojileri
kullanmnn gerekmesi sonucu sz konusu stratejik nceliin ileri teknolojiye dayal sanayilerin
ve geri dnm sektrnn geliimi ile dorudan ilgisi bulunmaktadr. Dolaysyla sz konusu
ncelik, Plan kapsamnda tm bu alanlar ile birlikte ele alnacaktr. Bu stratejik ncelik altnda
drt hedef belirlenmitir.
Gediz, Kk Menderes ve Bakray havzalar zmir snrlar ierisinde yer almaktadr. Havzalar ile
ilgili en ciddi sorun havza snrlar ierisine giren dier illerle birlikte kirlilik kontrolnn
salanamaydr. zellikle endstriyel ve tarmsal faaliyetlerden dolay yaanan youn kirliliin
bir dier sebebi de evsel atksulardr. Bu noktada havzalar iin evre iller ile egdml
almalar nemli olacaktr. Gediz havzas iin Ktahya, Manisa ve Uak;
Bakray havzas iin ise Manisa illeri ile birlikte almak gerekmektedir. Gediz
nehrinin tm havza boyunca III. ve IV. snf su kalitesine sahip olduu
belirtilmektedir. Kk Menderes ve Bakray havzalar ise IV. snf su
kalitesiyle kirlilik tehdidiyle kar karyadr.
Bakray nehri de Bergama ve Knk'taki ksmi atksu sorunlar nedeniyle
kirlenmektedir. Bu alanlarda artma tesisleri yatrmlar desteklenecektir.
Ayrca Manisa Soma'daki sanayi iletmeleri ve termik santralin proses sular
da Bakray'da kirlilik oluturmaktadr. Bayndr, Beyda, Kiraz, demi,
Seluk, Tire ve Torbal ilelerindeki artlmam atksu ve kat atk sorunu Kk
Menderes havzasnn kirlenmesine sebep olmaktadr. Gediz havzas ise
kirlilii byk lde Manisa'dan alrken Foa'daki kentsel atklar, Kemalpaa
ve Menemen'deki kentsel atklar ile tarmsal ve endstriyel faaliyetler sonucu
youn kirlilie maruz kalmaktadr. zellikle Kemalpaa'daki endstri ve Menemen'deki bilinsiz
tarmsal faaliyetler Gediz iin en byk kirlilik kaynaklardr. Kk Menderes ve Gediz'de evsel
atksularn artlmas yannda, sanayi ve tarmsal faaliyetlere ynelik evre ynetim sistemlerinin
uygulanmas anlamnda teknik ve mali destek salanacaktr. Ayrca bu havzalarda bilinli ve mo-
dern tarm uygulamalar konusundaki ifti eitimleri ve pilot uygulamalar gerekletirilecektir.
zmir'de ime suyu ihtiyacnn % 40' barajlardan, % 60' ise yeralt suyundan karlanmaktadr.
Bunun sonucu olsa da alt izilmesi gereken bir dier nokta artma tesisiyle hizmet verilen nfu-
sun belediye nfusu iindeki paynn 2006 ylnda % 29 ile % 49 olan Trkiye ortalamasnn altn-
da oluudur. me ve kullanma suyu ulatrlan nfusun belediye nfusu iindeki pay % 97 ora-
nyla Trkiye deerinin (% 98) altndadr. Yeralt suyunda kalite asndan bulgulanan olumsuzluk-
lar blgede artma tesislerinin kurulmas ile nlenmeye balamtr. te yandan evre ilelerde
su ile ilgili niceliksel problemlerden te, niteliksel problemler sz konusudur. Bu blgeler ve
evre ilelerde yer alan kylerde klorlama, depolama hizmetleri gerekmektedir. me ve
kullanma suyu ebekesi ile hizmet verilen belediye nfusu verilerine bakldnda gze arpan
ilelerden olan Menderes (zdere, Tekeli), demi (Bademli, Glck), Bayndr (Zeytinova),
Bergama, Beyda, eme, Dikili, Foa (Gerenky) alanlarnda yatrmlar gerekleecektir.
Ayrca blgenin tmnde su kaynaklar kalitesinin srdrlebilirliini salamak zere idari ve
teknik dzenlemeler yaplarak etkin bir denetim ve kontrol sisteminin devamll salanacaktr.
me suyu dndaki dier su kullanmlarna ynelik tarm bata olmak zere endstriyel ve evsel
su kullanmlarnda su tasarrufu salamaya ve suyun geri devrine ynelik teknik ve teknolojilerin
kullanlmas ve gelitirilmesi salanacaktr. zellikle yeralt sularnn %50'sinden fazlasnn
kullanld tarmsal ve endstriyel faaliyetler iin ar su ekimleri engellenecektir.
Hedef 1 (S11H1): Su havzalarnda kirlilik kontrol ve havza ynetimi salanarak kirlilik azaltlacak, su
kalitesi iyiletirilerek bir st kaliteye (II. ve III. su kalitesi) tanacaktr
Hedef 2 (S11H2): Srdrlebilir ime suyu ve kullanma suyu ynetimi salanacaktr
98
Blgenin tmnde su
kaynaklar kalitesinin
srdrlebilirliini
salamak zere idari ve
teknik dzenlemeler
yaplarak etkin bir denetim
ve kontrol sisteminin
devamll salanacaktr.
99
Havza Alanlar, Turizm Deerine Sahip Blgeler ve Krsal Alanlarda Srdrlebilir
Su ve Atksu Ynetiminin Salanmas ncelii iin Performans Gstergeleri
3 3
Kii bana den yllk kullanlabilir su potansiyeli miktar 614 m /kii'den 1000 m /kii'ye karlacaktr.
Artma tesisi ile ime suyu hizmeti verilen nfusun belediye nfusu iindeki pay % 29'dan % 35'e karlacaktr.
Srasyla Gediz, Bakray, Kk Menderes Nehirleri Su Kalitesi snf III./IV./IV. kaliteden II./II.III. kaliteye karlacaktr.
Gediz Havzasnda belediye nfusunun artma uygulanan nfusa oran 2012 ylna kadar % 15'den % 85'e karlacaktr.
me ve kullanma suyu ulatrlan nfusun belediye nfusu iindeki pay % 97' den % 99'a karlacaktr.
Atksu Artma Tesisi (AAT) ile hizmet verilen nfusun belediye nfusu iindeki pay % 76'dan % 82'ye karlacaktr.
Kanalizasyon ebekesine bal nfusun belediye nfusu iindeki pay % 96'dan % 98'e karlacaktr.
letmelerin OSB'lerde AAT'ye ballk oranlar % 37'den % 50'ye karlacaktr.
Sanayide suyun yeniden kullanm oran % 10'dan % 25'e karlacaktr.
Hedef 3 (S11H3): Sanayide ve kentsel kullanmda srdrlebilir atk su ynetimi salanacaktr
Hedef 4 (S11H4): Tarmsal faaliyetler sonucu oluan toprak ve su kirlilii nlenecektir
zmir'in gerek nemli havza alanlar, gerekse Ege Denizi'ne bakan kylar dikkate alndnda blgede
atksu ynetimi nem kazanmaktadr. zmir'de AAT ile hizmet verilen nfusun belediye nfusu iin-
deki pay % 76'dr ve bu deer gelimi lkelerde, zellikle turizm deerine sahip blgelerde % 85 ile
% 100 arasnda deien deerlerin olduka altndadr. Aliaa, Bayndr, Foa, Kemalpaa, Menderes,
Menemen, Seferihisar, Torbal, Urla ilelerinde atksu artm ile ilgili almalar devam ederken
Beyda, Tire, Knk, demi ileleri atksu ile ilgili yatrm ihtiyac olan ileler arasndadr. te yandan,
yine Aliaa, Bayndr, Bergama, Beyda, eme, Dikili, Kiraz, Menemen, demi, Seluk, Torbal
ilelerinde kanalizasyona ynelik yatrmlar hedeflenmektedir. Karaburun'da kanalizasyon ebekesi
ile hizmet verilen nfus oran % 40'tr ve ilenin mavi bayrakl plaj potansiyeli dnldnde, bu
konu ilede nemli yatrm ihtiyac olan balklar arasnda ne kmaktadr. Bu kapsamda zmir'de
yzme ve rekreasyon amacyla kullanlan sularn bata mikrobiyolojik kirleticiler olmak zere her
trl kirletici ile kirlenmesi engellenecek, su kalitesi izlenecek ve denetlenecektir.
OSB'lerde atk ynetimi konusunda ciddi eksikler olduu grlmektedir. letmelerin ancak % 30'
unun kanalizasyon balants olduu, sadece % 2'sinin n artma tesisi bulunduu ve % 35'inin
genel AAT'ye bal olduu grlmektedir. Serbest blgelerde ise iletmelerin tmnn kanalizasyon
balants bulunmasna ramen ancak % 4'nn n artma tesisi bulunduu ve % 12'sinin genel
AAT'ye bal olduu grlmektedir. Bu balamda sanayi blgelerinde atksuya ynelik olarak altyap
almalar desteklenecektir. Ayrca tekil iletmelerde de atksuyun en uygun teknolojilerle artm
salanacak, geri kazanmna ynelik uygulamalar desteklenecek bu konuda evre ynetim sis-
temlerinin oluturulmas salanacaktr.
zmir'de tarmsal istihdamn toplam istihdama orannn % 18, toplam yzlm iinde tarm alanlar
orannn % 30 olduu gz nne alndnda, tarm ildeki nemli ekonomik sektrlerden biri olarak
karmza kmaktadr. Bu noktada blgede tarmsal faaliyetlerin evresel etkilerinin de nemi aktr.
Blgede sulamadan kaynaklanan drenaj sularnn sebep olduu kirlilik nlenecektir. zellikle
Menemen bata olmak zere tm havzalarda tarmsal kaynakl nitratn su ve toprakta meydana
getirdii kirlilik izlenecek, asgari dzeye indirilecek ve kirlenme nlenecektir.
S12: Srdrlebilir Kat Atk ve Tehlikeli Atk Ynetiminin Salanmas
Hedef 1 (S12H1): Kentsel ve endstriyel kat ve tehlikeli atklarn geri dnm, kazanm, yeniden kullanm
salanacaktr
Kat atk ve tehlikeli atk alannda ulusal evre uyum stratejisine gre 2023 ylna kadar toplam
9.560 milyon avroluk bir yatrm ihtiyac ngrlmektedir. Blgesel bir alma olmamakla
beraber zmir'de anahtar sektrlerdeki eitlilik gz nnde bulundurulursa evresel srd-
rlebilirliin nemi itibari ile kat ve tehlikeli atk ynetimi blge iin vazgeilmezdir. Gnlk
evsel atk miktar yaklak 4.320 ton olan zmir'de bertaraf tesislerindeki doluluk oranlar retilen
atk miktarnn ylda %10 ile %16 arasnda bir ivme ile arttn gstermektedir. Dolaysyla,
gerek altyap gerek atk azaltmaya ilikin nlemlerin alnmas gerekmektedir.
te yandan, zmir'de retilen tehlikeli atk miktar Ege Blgesi'nin % 88'i oranndadr. Atk
miktarnn fazla ve uygun tehlikeli atk bertaraf tesislerinin az olmas problem yaratmakta, kaak
dkmlere neden olmaktadr. Bu tablo, sanayide bu konuda zm retmenin gerekliliini
ortaya karmaktadr. zmir'de kat ve tehlikeli atn srdrlebilir bir ekilde ynetilmesi iin
yeni ve yeniliki evre teknolojilerinin kullanlmas gerekmektedir.
zmir iin anahtar sektrlerden biri olan ileri teknolojilere dayal sanayinin bu ynde
desteklenecek olmas da btncl stratejiyi tamamlamaktadr. Aadaki tabloda bu ncelikle
ilgili st lekli plan, belge ve stratejiler gsterilmektedir.

Bu stratejik ncelik kapsamnda hedef belirlenmitir.
Blgede ili atksu artma tesisi gnde 600 ton atk amur retmektedir. Bu amurun bertaraf
ya da geri dnmne ynelik niversitelerde projeler retilmektedir. Bu konuda uygulama
projeleri oluturulacak ve atk amurun uygun teknik ve teknolojiler ile yeniden kullanm ya da
Belge / Stratejiler
Dokuzuncu
Kalknma Plan
(2007-2013)
Gelitirilmesi
evre ve Orman
Bakanl AB Entegre
evre Uyum
Stratejisi (UES)
(2007 - 2023)
Trkiye Sanayi
Politikas
Ulusal evre
Eylem Plan
Atk Sektr Gelime Ekseni
Organize Sanayi Blgeleri, Sanayi
Siteleri ve Endstri Blgeleri
Tehlikeli Atklarn Ynetimi
Kat Atk retimi Azaltlacaktr
Uygun Yntemlerin Kullanarak Kat Atklarn Geri
Kazanmn ve Dzenli Depolanmasn Salayacak
nlemler Alnacaktr
Ambalaj ve Ambalaj Atnn Ynetimi Konusunda
Topluluk indeki Rekabet artlar ve Piyasann
Gerekleri Dikkate Alnarak Tedbirler Alnacaktr
Tehlikeli Atklarn Ynetimi Salanacaktr
Tbbi ve zel Atklarn Ynetimi Salanacaktr
Organize Sanayi Blgelerinde Atk Geri Dnm
Tesislerinin Kurulmas Desteklenecektir
Tehlikeli Atklarn Azaltm
100
uygun bertaraf salanacaktr. te yandan kentsel kat atn yaklak % 25'i geri kazanlabilir
zellikteki plastik, kat, cam, karton ve metal atklardan olumaktadr. Blgede ivme kazanan
geri dnm almalar sonucu geri kazanlan kat atk miktar artrlacaktr. Ege Blgesi'ndeki
endstriyel atk miktarnn byk ksm zmir'de bulunmaktadr. Srdrlebilir kalknma ilkeleri
erevesinde zmir'de evsel kat atklara ek olarak zellikle Kemalpaa, Menemen, Gaziemir ve
Aliaa'da endstriyel kat atk ve tehlikeli atklarn geri dnm, kazanm ve yeniden kullanm
artrlacaktr.
Blgede kentsel ve endstriyel atk depolama kapasiteleri artrlacaktr. Kentsel kat atk
depolama kapasitesinin yetersizliinden doan ihtiyac karlamakzere Torbal'da kurulacak
yeni dzenli depolama tesisinin yapm hzlandrlacaktr. Kat atk transfer istasyonlarnn says
artrlarak Urla, Helvac, Kemalpaa ve Seluk'ta yaplmas dnlen transfer istasyonu
yatrmlar tamamlanacak ve dzensiz depolama alanlar kapatlacaktr. zmir'in tehlikeli atk
bertaraf konusundaki ihtiyacnn karlanmasna ynelik projeler retilecek ve tehlikeli atklar
iin dzenli depolama tesisleri kurulmas salanacaktr. Ayrca bertaraf konusunda en ok
sorun yaanan atk trleri olan kentsel atksu amuru, deri endstrisinden kaynaklanan artma
amurlar ve demir elik sektrnden kaynaklanan ve tehlikesiz atk niteliinde olan cruf
atklarnn azaltlmas salanacak, bu atklar iin uygun bertaraf yntemleri gelitirilecektir.
Blgede yaplan aratrmalar, retim yapan firmalarn yenilenmekte olan ulusal evre
mevzuatnn getirdikleri konusunda bilgi sahibi olmadklarn ortaya koymaktadr. Bertaraf
yollarna, hangi atklarn tehlikeli atk olduuna, ilgili sektrlerde hangi en uygun tekniklerle
kirlilik nleme ve temiz retime ilikin uygulamalarn artrlacana ynelik olarak sanayicinin
bilinlendirilmesi salanacak, atk borsas zendirilecektir.
Hedef 2 (S12H2): Kat atk ve tehlikeli atk depolama ve bertaraf kapasiteleri artrlacaktr
Hedef 3 (S12H3): Sanayici ve kentsel kullanmdaki aktrler bilinlendirilecektir
S13: Hava Kalitesinin Kontrol ve yiletirilmesinin Salanmas
Evsel stma, ulam ve arlkl olarak endstri kaynakl hava kirlilii sonucuzmir'de hava
kalitesinin srdrlebilir kontrol ve iyiletirilmesi nem kazanmaktadr. Blgenin yenilenebilir
enerji kaynaklar potansiyeli deerlendirildiinde gl bir yerde durduu grlmektedir.
Dolaysyla bu ncelik, sektrel olarak evre teknolojilerini kapsayan ileri teknolojilere dayal
sanayi ve yenilenebilir enerjiler sektrleri ile birlikte ele alnacaktr. Arka sayfadaki tabloda bu
ncelikle ilgili st lekli plan, belge ve stratejiler gsterilmektedir.
Kat atk transfer istasyonu kapasitesi 1304 ton/gn'den 1800 ton/gn'e karlacaktr.
Kat atk bertaraf kapasitesi 2300 ton/gn'den 4500 ton/gn'e karlacaktr.
Tehlikeli endstriyel atk oran % 10,2'den % 8,5'a indirilecektir.
Sanayide kat atn geri kazanm ve yeniden kullanm oran % 4'ten % 15'e karlacaktr.
Kentsel atn geri kazanm oran % 1'den % 5'e karlacaktr.
Srdrlebilir Kat Atk ve Tehlikeli Atk Ynetiminin
Salanmas ncelii iin Performans Gstergeleri
101
Bu stratejik ncelik kapsamnda hedef belirlenmitir.
zmir'de tketilen toplam enerjinin yaklak % 60' endstriyel kaynakldr. Bu deer yaklak
% 45 olan Trkiye ortalamasnn olduka zerindedir. Dolaysyla, zmir'de hava kirliliinin nem-
li kaynaklarndan biri sanayidir. zellikle Aliaa'da etkinlik gsteren ve ynetmeliklerde kirletici
vasf yksek tesisler olarak snflandrlan elektrik ark ocakl demir elik tesisleri (hurdadan elik
reten tesis), gemi skm tesisleri, rafineri, petrokimya, gaz dolum tesisleri, haddehaneler vb.
zmir'de en nemli hava kirletici kaynaklar konumundadr. Aliaa ile birlikte Kemalpaa ve
Torbal'da endstriyel faaliyet gerekletiren tesisler ve imento fabrikalarnda da temiz enerji
kullanm artrlacak, mevcut emisyonlar yeni teknolojiler kullanlarak azaltlacaktr.
Blgede k aylarnda youn bir hava kirlilii yaanmaktadr. Blgede zellikle jeotermal ile
konut stma gerekletiril olmasna karn, mevcut konut stma potansiyelinin yalnzca % 11'i
kullanlmaktadr. Dolaysyla Dikili, Bergama, Aliaa, Seferihisar, eme, Bayndr, Balova ve
Narldere ilelerinde jeotermal konut stma yatrmlar hzlandrlacaktr. te yandan jeotermal
enerjili konut stmann uygulanabilir olmad blgelerde doalgaz kullanm artrlacaktr.
zmir'de Alsancak, Bornova, Karyaka, Gzelyal, ili ve Buca'da toplam alt lm istasyonu
vardr. evre ve Orman Bakanl da Gaziemir lm stasyonu'ndan lm deerleri toplamak-
tadr. Fakat Aliaa, Torbal, Kemalpaa gibi sanayi alanlarnda hava lm istasyonu yoktur. Do-
laysyla kent merkezi dndaki bu ve bunun gibi sanayi youn blgelerde de hava kirliliinin d-
zenli olarak izlenmesi ve bu ekilde kontrol salanacaktr.
Hedef 1 (S13H1): Sanayide ve evsel stmada yenilenebilir ve temiz enerji kullanm desteklenecektir
Hedef 2 (S13H2): Sanayi youn alanlarda hava kirlilii kontrol salanacaktr.
102
BM ve DPT Binyl
Kalknma Hedefleri
(2005-2015)
evre ve Orman
Bakanl AB Entegre
evre Uyum
Stratejisi (UES)
(2007-2023)
Ulusal evre
Eylem Plan
Ulusal klim
Deiiklii Strateji
Belgesi
(2010-2020)
Hava Sektr Gelime Ekseni
Endstriyel Kirlilik ve Kontrol Sektr
Enerji Sektrnden Kaynaklanan Hava
Kirlilii
klim Deiiklii Ulusal Hedefleri
Srdrlebilir Kalknma lkeleri ile lke Politika ve
Programlarnn Entegrasyonunun Salanmas,
evresel Kaynaklarn Kaybn Tersine evirmek
Hava Kalitesi Hedefleri Tanmlanacak ve
Oluturulacaktr.
Tanmlanm Metotlar ve Kriterler Baz Alnarak Hava
Kalitesi Tayin Edilecektir
Hava Kalitesinin yiletirilmesine Ynelik Eylem
Planlarnn Uygulanmas ve evre Dostu Temiz
Teknolojilerin Kullanm Salanacaktr
Tesislerin Yatrm htiyalar ve Bu Yatrmlarn
Gerekleme Sresi de Gz nne Alnarak lgili
Direktifler Mevzuata Kazandrlacak ve Etkin
Olarak Uygulanacaktr
Yenilenebilir Enerji Kaynaklar Kullanmnn
Desteklenmesi
Mevcut Teknoloji ve Kalknma Dzeyimiz Gz
nne Alnarak Temiz retime Ynelik Ar-Ge ve
Yenilik Kapasitesini Gelitirmek, Bu Alanda Rekabet
ve retimin Artrlmasn Salayacak Ulusal ve
Uluslararas Finansman Kaynaklarn ve Tevik
Mekanizmalarn Oluturmak
Belge / Stratejiler
Dokuzuncu
Kalknma Plan
(2007-2013)
Gelitirilmesi
S14: Hassas Ekosistemler ve Biyoeitliliin Devamllnn Salanmas
zmir, nemli hassas ekosistemlere ev sahiplii yapmaktadr. Foa, Trkiye'de zel evre
Koruma Alan (KA) olarak saylan 14 blgeden biridir ve Akdeniz foklarna ev sahiplii
yapmaktadr. Trkiye'de bulunan 426 ku trnden 217'si Gediz Deltas'nda gzlenmitir. Bu
217 ku tr ierisinde, nesli dnya leinde tehlike altnda bulunan 28 ku tr yer
almaktadr. Ayrca deltada yaklak 700 tr bitki vardr ve bunlardan 11'i endemik trdr. te
yandan, Kemalpaa (Nif Da), eme (Alaat, Zeytineli), Karaburun, demi (Bozda) ve
Seluk'ta da zel trler bulunmaktadr. Ayrca blgede ormanlk alan oran yksek olmasna
ramen verimli orman alanlarnn oran dktr. Uluslararas Biyolojik eitlilik Szlemesi ve
sonrasnda Ulusal Biyolojik eitlilik Stratejisi ve Eylem Plan erevesince biyoeitliliin
korunmas, biyolojik kaynaklarn srdrlebilir kullanm konular nem kazanmtr.
Biyoeitliliin nemli olduu blgede bu hedefler, anahtar sektrlerden olan turizm sektrn
destekleyen hedefler iermektedir. Aadaki tabloda bu ncelikle ilgili st lekli plan, belge
ve stratejiler gsterilmektedir.
Bu ncelik iin iki hedef belirlenmitir.
3 3
Pm konsantrasyonu 52 g/m ' ten 35 g/m 'e drlecektir.
10
3
SO konsantrasyonu iin 18 g/m olan deer korunacaktr.
2
Konut stmada kullanlan jeotermal kaynak potansiyelinin teorik jeotermal kaynak potansiyeline
oran % 11'den % 15'e karlacaktr.
Hava Kalitesinin Kontrol ve yiletirilmesinin Salanmas
Belge / Stratejiler
Dokuzuncu
Kalknma Plan
(2007-2013)
Gelitirilmesi
BM ve DPT Bin yl
Kalknma Hedefleri
Raporu (2000-2015)
evre ve Orman
Bakanl AB Entegre
evre Uyum
Stratejisi (UES)
(2007-2023)
evre ve Orman
Bakanl Foa zel
evre Koruma
Blgesi Eylem Plan
(2008-2013)
Ulusal evre
Eylem Plan
Doa Koruma Sektr
Biyoeitliliin Aratrlmas,
zlenmesi ve Korunmas
Doal, Tarihi ve Kltrel
Deerlerin Korunmas
Srdrlebilir Kalknma lkeleri ile lke Politika ve
Programlarnn Entegrasyonunun Salanmas,
Biyolojik eitliliin Azalmasna Yol Aan
Etmenlerin Belirlenmesi ve Azaltlmasna Ynelik
nlemlerin Alnmas
Su Kalitesinin zlenmesi, Biyoeitliliin
Korunmas
Koruma in Parasal Kaynaklarn oaltlmas
103
Hedef 1 (S14H1): Blgede ulusal ve uluslararas neme sahip ekosistemler koruma kullanma
dengesi gzetilerek canlandrlacaktr
Hedef 2 (S14H2): Biyoeitlilik korunacaktr
S15: Enerji Verimliliinin Salanmas
Blgede ulusal ve uluslararas neme sahip ekosistemlerin korunmas, tantlmas salanacak
ve bilinlendirme almalar gerekletirilecektir. Tehdit altndaki endemik trler korunacaktr.
zellikle KA alan olan Foa, Ramsar Alan olan Gediz Deltas ile eme, Karaburun, demi
ve Seluk'taki doal varlklar korunacak, bu alanlar ekoturizme kazandrlacaktr. Bu turizm eit-
lerinde ulusal ve uluslararas ykmllklere uygun faaliyetler tevik edilecek, koruma kullanma
dengesini gzeten projeler gelitirilecektir. Ayrca sulak alanlarn korunmasna ynelik koruma
blgelerinin ilgili tm fiziki planlarda ilenmesi ve sulak alanlarn korunmas ve ynetimine ilikin
yol haritalarnn oluturulmas salanacaktr. Gediz Deltas, Alaat ky ekosistemleri, Glck
Gl, Kk Menderes Deltas gibi sulak alanlarda projeler gelitirilecek, hazrlanm olan yne-
tim planlarna uyum salanacaktr.
Blgede biyoeitliliin tespiti ve korunmas zerine almalar balatlmtr. zellikle endstri-
yel alanlarda biyoeitliliin tespit edilmesi, korunmas ve tantlmas alannda projeler ger-
ekletirilecektir. Denizlerde ve sulak alanlarda biyoeitliliinin izlenmesi, korunmas sa-
lanacaktr. Foa'da Akdeniz fokunun reme ve yavrulama alan olarak hayati neme sahip olan
Orak ve Siren kayalklarnn yerleim kaynakl deniz kirliliinden korunmas salanacak, alana
ilikin ynetim plan almalar tamamlanacaktr. Bu blgelerde vahi depolama alanlarnn
durum tespiti, rehabilitasyonu ve atksu artma tesisi verimliliinin salanmas da nem
tamaktadr. Ayrca orman biyolojik eitliliinin daha iyi deerlendirilebilmesi iin izleme
programlar gelitirilmesi ve uygulanmas salanacak, orman biyolojik eitliliinin daha etkin
korunmas ve srdrlebilir kullanm iin uygun mekanizmalar oluturulacaktr.
Sanayileme ve ekonomik bymeye bal olarak enerji tketimi hzla artmaktadr. Uluslararas
dzeyde enerji verimlilii konusu 2000'li yllarn banda gndeme gelmi, hem yasal dzen-
lemeler hem de eylem planlar dzeyinde bir takm uygulamalar balamtr. lkemizde de 2007
ylnda enerji verimlilii kanunu yaynlanm ve bata konut ve sanayi olmak zere birok alanda
enerji verimliliinin salanmas ngrlmtr. Kii bana elektrik tketimi 2007'de zmir'de
4.139 kwh iken, bu deer Ege Blgesi'nde 2.879 kwh, Trkiye genelinde ise 2.198 kwh'dir. Bu
durum blgede enerji kullanmnn olduka yksek seviyelerde olduunu gstermektedir. zel-
likle elektrik tketiminin byk ksmn gerekletirilen sanayi kurulular bata olmak zere,
konutlarda ve alma alanlarnda enerji verimliliinin salanmas nemlidir. Aadaki tabloda
bu ncelikle ilgili st lekli plan, belge ve stratejiler gsterilmektedir.
Bozuk orman alan oran % 83'ten % 70'e drlecektir.
Belge / Stratejiler
Dokuzuncu
Kalknma Plan
(2007-2013)
Rekabet Gcnn Artrlmas Enerji ve Ulatrma Altyapsnn Gelitirilmesi
BM ve DPT Bin yl
Kalknma Hedefleri
Raporu (2000-2015)
evresel Srdrlebilirliin Salanmas Srdrlebilir Kalknma lkeleri ile lke Politika
ve Programlarnn Entegrasyonunun Salanmas,
Hassas Ekosistemler ve Biyoeitliliin Devamllnn
Salanmas ncelii iin Performans Gstergesi
104
Devam
Bu ncelik iin bir hedef belirlenmitir. Sz konusu hedefe ulamak amacyla zellikle yeniliki
ve ileri teknolojilerin blgede desteklenmesi nemlidir.
2020'de enerji tketiminin sanayileme ve teknolojik gelimeler paralelinde 2007'nin iki
katndan fazla artaca ngrlmektedir. Enerji verimlilii da bamll azaltrken retici
sanayi kurulularnn i ve d pazarlardaki rekabet gcn artrmakta, aile veya iletme
btesinde stma ve aydnlanma giderlerinden tasarruf edilmesini salamaktadr. Bylece
evre ve insan salna olumlu bir katk salanmaktadr. Bu kapsamda, blgede zellikle enerji
youn sanayi tesislerinde ayn enerji ile daha fazla retime imkn salayacak projelerin
gelitirilmesi salanacaktr. Ayrca kamu ve zel mlkiyete ait binalarda elektrik tasarrufunun,
toplumda enerji kltr ve verimlilii hakknda bilincin gelitirilmesi salanacaktr.
Yeil binalar, yeil olmayanlara kyasla % 30 gibi ok ciddi oranlarda enerji tasarrufu sa-
lamaktadr. Yeil bina mevzuatn oluturmu lkelerde yeni yaplacak olan tm binalar bu
mevzuata uymak zorundadr. zmir'de yerel ynetimlerin 'yeil bina' konusunda farkndalk
dzeyleri artrlacak, yeil bina sektrnn potansiyeli ortaya karlacaktr. Ev ve iyerlerinin
sadece enerji tketen yerler olarak deil,ayn zamanda enerji reticileri olarak da ebeke iinde
yer almasn salayan 'akll ebeke' uygulamalar izlenecektir.
Hedef 1 (S15H1): Enerji verimlilii zendirilecek ve buna ynelik teknoloji kullanm desteklenecektir
Enerji ve Tabii
Kaynaklar Bakanl
Stratejik Plan
(2010-2014)
Trkiye iin Enerji
Verimlilii Stratejisi
Ulusal evre
Eylem Plan
Enerji Arz Gvenlii
Enerji tketim sektrlerinde (sanayi,
bina, ulam) enerji verimlilii
stratejisinin gelitirilmesi ve
uygulanmas iin teknik/finansal
destek salanmas
Doal, Tarihi ve Kltrel
Deerlerin Korunmas
Enerji Verimliliini Arttrmak
Trk Enerji Verimlilii Politikasnn Gelitirilmesine
Yardmc Olmak
Stratejinin Hayata Geirilmesi iin Kurumsal
Dzenlemelerin Oluturulmasna Yardmc Olmak
Binalarda Enerji Verimlilii
Sanayide Enerji Verimlilii
Belediyelerde Enerji Verimlilii
UlatrmadaEnerji Verimlilii
Koruma in Parasal Kaynaklarn oaltlmas
Konutlarda kii bana elektrik tketimi 790 kWh'den 700 kWh'a drlecektir.
Enerji Verimliliinin Salanmas ncelii iin Performans Gstergesi
105
106
(+)
Srdrlebilir evre Gelime Ekseninin GZFT Analizi
Evsel snma ve sanayide kullanlan yaktlarn kalitesine snrlama getirilmesi ve kullanlan yaktlarn denetlenmesi
Sanayi ve evsel snmada doalgaza geilmesi
Krfez'deki kirlilii nlemek amacyla Byk Kanal Projesi kapsamnda 2000 ylnda devreye giren Artma Tesisi'nin
varl
zmir kylarnn, Akdeniz fokuna yaama, beslenme ve reme alan oluturmas
Birok ku trne ev sahiplii yaplmas
Yaban hayat koruma alanlarnn bulunmas
Geri dnm ve atk ynetimi konusunda teknik kapasitenin bulunmas
evre konusunda alan niversitelerin ve aratrma merkezlerinin bulunmas
ldeki kamu ve yerel ynetim kurulular ile niversitelerin proje deneyimleri bulunmas
Orman varlnn Trkiye'ye gre fazla olmas
GL YNLER
evre il ve ilelerde altyap ve artma tesislerine ynelik yatrmlarn artrlmas
Organik tarmn gelimesiyle toprak kirliliinin azalacak olmas
Avrupa Birlii ve ulusal yenilenebilir enerji politikalarnn yerli, ucuz ve temiz enerjiyi destekliyor olmas
FIRSATLAR
107
_
( )
OSB'lerde atk ynetimi konusunda ciddi eksiklikler olmas
Su kaynaklarnn yetersiz olmas
Artma tesisi ile hizmet verilen nfusun paynn dk olmas ve baz ilelerde klorlama, depolama hizmetlerinin eksik
olmas
Kanalizasyon altyapsnda eksiklikler olmas
Deniz kirlilii sorunu olmas
Kat atk bertaraf konusunda kapasitenin ve atk depolama altyapsnn yetersiz olmas
Atk amur bertarafnn yetersiz olmas
Sanayi tesislerinin kent ii hava kalitesini olumsuz etkilemesi, atklar asndan sorunlu olmas
Gediz Havzas'nn ounlukla endstriyel, tarmsal; Bakray Havzas'nn tarmsal; Kk Menderes Havzas'nn evsel
ve tarmsal faaliyetlerden dolay kirleniyor olmas
Sanayide suyun yeniden kullanm orannn dk olmas
evre ynetim sistemlerinin kullanm orannn dk olmas
Tehlikeli atk konusunda firmalarn bilgi yetersizlii, bilgisi olan firmalarda ise depolama sorunu, tehlikeli atk geri
kazanm iin kullanlan lisansl geri kazanm tesislerinin yeterli kapasiteyi salayamamas
Tm havzalarda kirlilik kontrolnn yetersiz olmas
Bilinsiz ve kontrolsz gbre ve tarm ilalar kullanlmas
Ar sayda alan yer alt kuyu sular nedeniyle Kk Menderes su seviyesinin gittike dmesi
Verimli orman alanlar bakmndan Trkiye ortalamasnn altnda olunmas
zmir ormanlarnn birinci derece yangna hassas ormanlardan olumas
Hava kirlilii lm istasyonlarnn yetersiz kalmas
Yeterli sayda atk su artma tesisi bulunmamas
Endemik trleri ieren nitelikli alanlarn herhangi bir koruma statsne sahip olmamas
ZAYIF YNLER
Kresel snma ve iklim deiiklii yaanyor olmas
Krfez'deki iyileme srecini olumsuz etkileyen baz kirlilik girdilerinin devam etmesi
Gediz havzasna dier illerden evsel atklar ve sanayi atklar gelmesi
Sanayi tesislerinin yerleim merkezlerine yaknlnn evresel tehditler oluturmas
TEHDTLER
Bir blgenin ekonomik ve sosyal kalknmasnda en nemli
admlardan biri ekonomik ve sosyal yaam destekleyecek biimde
altyap ve styapnn gelitirilmesidir. Bata anahtar sektrler olmak
zere altyap ve styapnn glendirilmesi ZBP'nin temel gelime
eksenlerinden biridir.
Dokuzuncu Kalknma Plan'nda eitli politika ve stratejilerle
altyapnn ve styapnn gelitirilmesi hedeflenmitir. Ayrca, enerji
ve ulatrma altyapsnn gelitirilerek ekonomik kalknmann ve
sosyal gelimenin ihtiya duyduu enerjinin srekli, gvenli ve
asgari maliyetle temini ulusal lekte tanmlanm hedefler
arasndadr. Yine benzer ekilde Dokuzuncu Kalknma Plan'nda,
evrenin korunmas ve kentsel altyapnn gelitirilmesi
ngrlmektedir. Tarihi ve doal mirasn korunup gelitirilerek
ekonomik deere dntrlmesi, plandaki stratejik ncelik ve
hedeflerden biri olarak belirlenmitir.
Yaam kalitesinin artrlmas, retimin desteklenmesi ve blgesel
ekonominin rekabet gcnn artrlmas iin gl bir altyap ve
styap temel unsurlardan biridir. Bu balamda plandaki bu gelime
ekseninin temel amac
olarak belirlenmitir. Bu gelime ekseni kapsamn-
da drt stratejik ncelik tanmlanmtr.
Ulam alar, bir blgenin dier blgeler ile fiziksel, sosyokltrel
ve ekonomik balantlarnn salanmas bakmndan byk nem
tamaktadr. zmir'i evre illere, lkenin dier blgelerine ve
yurtdna balayan ulam alarnn gelitirilmesi, blgesel
ekonominin canlandrlmas bakmndan temel bir ncelik olarak
ortaya kmaktadr.
ulam, kentsel, evresel, sosyal, kltrel ve bilgi
iletiim altyaplarn gelitirerek zmir'in ekonomik ve sosyal kalknmasna
ivme kazandrmak
S16: Ulam Alarnn Glendirilmesi
EKSENLERi
GELiME
4.4 Glendirilmi Altyap ve styap
108
Bu stratejik ncelik altnda drt hedef bulunmaktadr.
Ege Blgesi'nin merkezi zmir; konumu nedeniyle yerleim yerleri ile tarm, sanayi ve turizm
blgelerini birbirine balayan bir gei noktas zelliini tamaktadr. Bunun yan sra limanlar ve
Adnan Menderes Havaliman sayesinde uluslararas balantlara sahiptir.
zmir ekonomisinin canlandrlmas, zmir'in blgesel, ulusal ve uluslararas dzeyde rekabet
edebilirliinin arttrlmas iin, ncelikle zmir'in anahtar sektrleri olarak belirlenen Tarm ve
Tarma Dayal Sanayi, leri Teknolojiye Dayal Sanayiler, Turizm, Yenilenebilir Enerji ve Lojistik
sektrlerinin geliimini destekleyecek ve hzlandracak ekilde ulam balantlar glendirile-
cektir.
Bu dorultuda, zmir'in evre illerle, stanbul ve Ankara'yla olan balantlarnn iyiletirilmesi;
zmir-stanbul Otoyol Projesi ve zmir-Ankara Hzl Tren Projesi'nin hayata geirilmesi; zmir'den
yurtdna direkt uularn eitlendirilmesi ve saysnn artrlmas; bata zmir Liman olmak
zere mevcut limanlarn ve kurulacak andarl Liman'nn ana arter balantlarnn intermodal
(oklu) tamacla ynelik olarak glendirilmesi; bu anlamda zellikle limanlarla demiryol-
larnn entegrasyonu; zmir'in nemli bir lojistik s olmasn salayacak lojistik merkezin
kurulmas ve yeni bir kruvaziyer limannn inas nem kazanmaktadr.
Hedef 1 (S16H1): Karayolu, denizyolu, havayolu alar ve rayl sistemler anahtar sektrleri
destekleyecek ekilde glendirilecektir
Belge / Stratejiler
Dokuzuncu Kalknma
Plan
(2007-2013)
Rekabet Gcnn Artrlmas Enerji ve Ulatrma Altyapsnn Gelitirilmesi
Ulatrma Ana Plan
Stratejisi
Ulatrma Ana Plan
Stratejisi
Demiryolu
Denizyolu
Kentsel Ulatrma
Kombine Tamaclk
Lojistik
Kombine Tamacla ncelik Tannmas
Mevcut Limanlarmzn Deniz Ulatrma
Faaliyetlerinde Gemiye, Yk ve Yolcuya ve evreye
Ynelik Uluslararas Asgari Standartlarda yi Hizmet
Sunacak Altyap Yatrmlarnn Tamamlanarak
Limanlarmzn Teknolojiye, Uluslararas Kural ve
Standartlara Uyumunun Salanmas
Demiryolu, Karayolu Balantl Kombine
Tamacln Gelitirilmesi
Kamu Limanlarnda Balatlan zelletirme
almalarnn Etkin Bir Biimde Gerekletirilmesi
Ege ve Akdeniz'de Aktarma Merkezi Olacak
Limanlarn Belirlenmesi ve Gelitirilmesi
Toplu Tamaya ncelik Verilmesi
Altyapnn Kullanm ve Yatrmlar
Rayl Sistemler
Otopark Politikas
Yayalatrma
Kombine Tamacln Yaygnlamasna zen
Gsterilmesi
Kombine Tamaclkla lgili Destek almalarnn
Sonulandrlmas
Gerekli Yatrmlarn Gerekletirilmesi
lke Genelinde Lojistik Entegrasyonlar Salanmas,
Sektrel Verimlilik ve Etkinlii Arttracak Altyap
Yatrmlarnn Yaplmas veya Tamamlanmas
Kent i Lojistie zel nem Verilmesi
109
Hedef 2 (S16H2): zmir Liman'nn ulam balantlar ve altyaps glendirilerek, limanda ellelenen
konteynr miktar artrlacaktr
Hedef 3 (S16H3): Deniz ulam ve rayl sistemler ncelikli olmak zere kent ii ulam olanaklar
glendirilecektir
Hedef 4 (S16H4): Merkez ve ileler arasndaki ulam balantlar ve krsal ulam altyaps
glendirilecektir
Trkiye'nin konteynr ellelemede devlet tarafndan iletilen limanlar arasnda ilk sradaki ihra
liman olan zmir Liman, gemiten bugne sadece zmir'in deil Trkiye'nin ticaretinde de
nemli bir yere sahip olmutur. Kentin gelimesiyle birlikte kent merkezinde kalan liman iin
geniletme almalar, kanal taramas, teknik ekipman alm gibi faaliyetler gndemdedir.
Limann u anki fiziki yaps, byk gemilerin kanal derinlii nedeniyle limana yanaamamasna,
dolaysyla dier limanlar tercih etmesine sebep olmaktadr. zmir Liman'nn ana liman zel-
liine kavuturulmas iin zelletirme sreci tamamlanmal ve liman, iletme kapasitesi
bakmndan glendirilmelidir.
zmir Liman'nn kent merkezinde kalmas, limana giri-klar nedeniyle trafik skkln
artrmaktadr. Bu durumun yan sra, liman iinde demiryolu hatt olmasna karn evre
balantlarnn yetersiz olmas ve balant olan noktalarda yk tamaclna uygun raylarn
bulunmamas, demiryolu ile yaplacak kombine tamacln artrlmasna engel tekil
etmektedir. Bu olumsuzluklarn giderilmesi, kapasite artnn salanabilmesi bakmndan bata
mevcut evre yoluna balant olmak zere zmir Liman'nn karayolu ve demiryolu balantlar
iyiletirilecektir.
Derinliinin yeterli olmamas nedeniyle byk gemilerin yanaamad ya da % 25-30 eksik
kapasite ile yanaabildii zmir Liman'nda, yaklam kanal tarama almalar yaplarak derinlik
artrlmaldr. Limanda ykleme-boaltma ilemlerinde kullanlan teknik ekipmanlarn yetersiz
kalmas ve operatr azl nedeniyle verimsiz almas sonucu ortaya kan skklk ve
gemilerin uzun sreler beklemesi probleminin giderilmesi iin, liman teknik ekipman ynnden
yenilenerek glendirilecek, operatr eksii tamamlanacaktr.
Konumu itibariyle kent ii ulam imkanlar bakmndan eitlilie sahip zmir'de, gemiten
bugne en byk paya sahip olan karayolu ulamnn paynn azaltlarak deniz ulam ve rayl
sistemlerin glendirilmesi ynnde son yllarda hz kazanan almalar devam etmeli ve kent ii
ulam sistemlerinin Ulam Ana Plan dahilinde entegrasyonu salanmaldr. Bu anlamda,
devam etmekte olan ve planlanan rayl sistem almalarnn tamamlanmas, deniz ulamnda
iskele ve sefer saysnn artrlarak hizmet kalitesinin ykseltilmesi nem kazanmaktadr.
zmir'de bulunan motorlu ara saysnn on yl ncesine gre neredeyse iki katna ulamasnn yol
at trafik ve evre sorunlarnn yan sra zellikle kentin i ve elence merkezlerinde
younlaan otopark sorununun zmne ynelik almalar gerekletirilecektir. Kent ii
ulam sisteminin tamamlaycs olarak yaya ve bisiklet ulamna nem verilecek ve bu trlerin
kullanmnn zendirilmesi amacyla yaya yollar ve bisiklet yollar yaygnlatrlacaktr. Kent ii
ulamn dzenlenmesinde engelli kiiler gz nnde bulundurulacaktr.
Krsal ulam altyapsn oluturan, ile ve kyleri birbirine balayan yollarda yaplacak
iyiletirmeler, ilelere olan ulam imkanlarnn arttrlmas ve eitlendirilmesi, bunun iin gerekli
otogar, iskele vb. fiziksel altyapnn inas yoluyla zmir kent merkezi ile zellikle turizm
faaliyetlerinin younlat ileler arasndaki ulam balantlar glendirilecektir.
Ayrca tarmsal rnlerin sat ve pazarlama olanaklarnn gelitirilmesi, tarm girdisi
hammaddelerin tarm alanlarna eriiminin glendirilmesi zmir iin nem tamaktadr.
110
Blgede bu konuya ilikin ihtiyacn giderilmesi iin tarm alanlarndaki retim yollarnn
glendirilmesi salanacak, buna ilikin altyap gelitirilecektir.
zmir gerek kent merkezinde, gerekse ilelerdeki kentsel alanlarda pek ok doal ve tarihi
varla sahiptir. Bu varlklar, zellikle turizm sektr iin potansiyel tamakta olup bu
potansiyelin deerlendirilebilmesi iin mevcut altyapnn iyiletirilmesi gerekmektedir. Bunun
yan sra kentsel evrelerde yap ve yap gruplar ile yeil alanlar, baheler, avlular, yollar,
meydanlar gibi eler bir btnlk oluturacak ekilde dzenlenmelidir.
Kent mobilyas, aydnlatma elemanlar, durak, yn levhas, pano, telefon kulbesi, kaldrm
kaplamalar gibi unsurlarn kentsel estetik bakmndan btnlk arz etmesi salanarak,kentin
ekicilii artrlmaldr. Blgede hem yaplarn, hem de bunlarn bir araya gelmesiyle oluan
evre yalnzca ilevsellie dair deil, kent estetiine ilikin de nitelikler tar hale getirilmelidir.
S17: Doal ve Tarihi Varlklarn Deerlendirilmesine likin Altyapnn ve Kent Estetiinin
yiletirilmesi
111
Direkt uu yaplan yabanc ehir says 103'ten 120'ye karlacaktr.
zmir Bykehir Belediyesi tarafndan iletilen otopark says 54'ten 60'a karlacaktr.
Kent merkezinde sahil kesiminde bulunan yaya yollarnn toplam uzunluu 37,4 km'den
45 km'ye karlacaktr.
Kent merkezinde sahil kesiminde bulunan bisiklet yollarnn toplam uzunluu 25,8 km'den
30 km'ye karlacaktr.
Asfalt ky yollarnn toplam ky yollar iindeki oran % 74'ten % 85'e karlacaktr.
zmir Liman'nda ellelenen konteynr miktar 884.966 TEU'dan 1.200.000 TEU'ya karlacaktr.
Ulam Alarnn Glendirilmesi ncelii iin Performans Gstergeleri
Belge / Stratejiler
Dokuzuncu Kalknma
Plan
(2007-2013)
Gelitirilmesi
Kltr ve Turizm
Bakanl, Trkiye
Turizm Stratejisi
2023 Eylem Plan
(2007-2013)
Stratejisi
Krsal Altyapnn Gelitirilmesi
Krsal Alan Fiziki Altyap Hizmetlerinin
Gelitirilmesi ve Yaam Kalitesinin
Artrlmas
Mimari Dzenlemeler
Sosyal ve Kltrel Dzenlemeler
Gelitirilmesi ve Yaam Kalitesinin Artrlmas
Krsal Yerleimlerin Gelitirilmesi ve Korunmas
Bu stratejik ncelik altnda iki hedef belirlenmitir.
zmir'in mevcut zengin kaynaklarnn turizme daha iyi hizmet edebilmesi iin mze, kltr
merkezi, tarihi yap ve ant gibi elerde restorasyon, yenileme ve iyiletirme gibi almalar
yaplacaktr. Mevcut mzelerin sunum ve hizmet kalitesi artrlacak, yeni mzelerin yaplmas
salanacaktr. Mzeler, zel gereksinimlerinin karlanaca, mze olarak planlanm alanlarda
faaliyet gsterecektir. Ayrca, turizm alanlarna (turistik blgeler, tarihi yaplar, krsal turizm
alanlar, rhtmlar/ iskeleler/ limanlar, mzeler, havaalan, vb.) ve turizm alanlar arasnda ulama
ynelik altyap glendirilecektir.
Grsel alglama ve evre dzeni, turizm iin nemli alanlarn daha etkin, etkili ve elverili olmas;
ziyaretilerin deneyimlerinden memnun kalmalar ve daha fazla kiinin buralara ekilebilmesi
bakmndan nem tamaktadr. Bu kapsamda; ren yeri, tarihi yap ve kalntlar gibi alanlarda
ziyaretilere yn gsterecek ve bilgi verecek pano ve yn levhas gibi eler, alann zgn
niteliini bozmadan, ziyaretilerin alan tanmasna ve anlamasna yeterli olacak ekilde
dzenlenecektir. Turizm iin nemli alanlar, gece aydnlatma gibi almalarla, gnn her saati
yaanr klnacaktr. Ziyaretilerin kentlere ilikin ilk ve son izlenimi asndan byk nem
tayan kent girileri grsel adan iyiletirilecektir. Turizm iin nemli alanlarda, zellikle
dezavantajl gruplara ynelik olmak zere, ziyaretleri kolaylatrc fiziksel olanaklar yaratlacak
ve gelitirilecektir.
Trkiye ortalamasnn stnde bir nfus artna, yine blge ve lke ortalamasndan yksek bir
kent nfusuna sahip olan zmir evredeki il ve blgelerden ve kendi iinde de krsaldan kentsel
alanlara doru srekli g almaktadr. Bu eilim, il merkezinde ve dier kentsel alanlarda plansz
yaplamay beraberinde getirmekte ve blgede sosyal ve kltrel altyapnn gelitirilmesine
olan ihtiyac artrmaktadr. Yaam kalitesinin artrlmas iin kentteki sosyal donat alanlarnn
iyiletirilmesi, yenilenmesine gereksinim duyulan kentsel mekanlarn sosyal ve evresel
koullar gzard edilmeden kentsel dnmlerinin gerekletirilmesi zmir'in ncelikl
ihtiyalarndandr. Ayrca, kentsel dnmle birlikte kentin ekiciliinin artrlmas ekonomiki
Hedef 1 (S17H1): Mevcut doal, tarihi ve kltrel varlklarn deerlendirilmesine olanak salayacak
ekilde altyap gelitirilecektir
Hedef 2 (S17H2): Turizm iin nemli alanlar grsel alglama ve evre dzeni asndan
iyiletirilecektir
S18: Sosyal, Kltrel Altyap ve Kentsel Dnmle Yaam Kalitesinin Ykseltilmesi
Belge / Stratejiler
Dokuzuncu Kalknma
Plan
(2007-2013)
Gelitirilmesi
Kltr ve Turizm
Bakanl, Trkiye
Turizm Stratejisi
2023 Eylem Plan
(2007-2013)
Stratejisi
Gelitirilmesi ve Yaam Kalitesinin
Artrlmas
Mimari Dzenlemeler
Sosyal ve Kltrel Dzenlemeler
Krsal Altyapnn Gelitirilmesi
Krsal Yerleimlerin Gelitirilmesi ve Korunmas
112
alanda da yatrmclar ve turistleri kente ekmekte etkili olacaktr. Soldaki sayfada yer alan
tabloda bu ncelikle ilgili st lekli plan, belge ve stratejiler gsterilmektedir.
Bu ncelik altnda iki hedef belirlenmitir.
Trkiye'deki byk kentlerin 1950'li yllardan beri youn olarak yaad g ve plansz
kentleme sorununu zmir de yaamtr. 1950-2000 yllar arasnda ge dayal hzl nfus art,
denetimsizlik ve planszlkla sonucunda kentin yerleime uygun alanlarnn yaklak yars kaak
yaplamtr. Bunun sonucu olarak, afet riski bata olmak zere her trl gvenlikten, sosyal,
kltrel ve kentsel teknik altyapdan yoksun yerleim alanlar kentin byk blmn
kapsamaktadr. Ayrca, bata zmir kent merkezi olmak zere, ekonomik ve toplumsal olarak
olumsuz bir biimde dnmekte olan kentsel mekanlar zmir'de yenileme, salklatrma ve
dnm ihtiyac olan alanlar arasndadr.
Bu balamda kentsel dnm, salklatrma ve yenileme projeleri kapsamnda ele alnan
gecekondu, mevcut yap stoklar ve kent iindeki tarihi ve kltrel mekanlara ynelik
gerekletirilen almalar desteklenecektir. Bu kapsamda kentsel dnme ynelik
almalar yrten karar verici ve uygulayc kurumlarn kentsel dnme dair kriterlerini,
srecin etkiledii sosyal kesimler ve alanlar iin sosyal, ekonomik, kltrel ve mekansal temel
referans ve ilkelerini ortaya koyan Kentsel Dnm Rehberi oluturulmasna destek
verilecektir. Ayrca kent merkezinde ticari cazibe merkezleri gelitirilecek ve bunlarn daha etkin
kullanmlar salanacaktr. Bata kentin tarihi ticari merkezi olan Kemeralt olmak zere,
Alsancak, Liman Arkas, Salhane ve Bayrakl blgesinin i alan ve ticaret merkezlerinin
dnm ve yenilemeleri gerekletirilecektir.
Sosyal donat ve rekreasyon alanlar bireylerin salkl yaam srmelerini desteklemekte, kendi
ya gruplar ve toplumun btnyle salkl biimde btnlemelerini salamakta, kentsel
dokuyu iyiletirmektedir. zmir'in byk hzla kentleen, g eken bir blgesel merkez olmas
sonucu ildeki sosyal ve kltrel altyap bileenlerinin mevcut kapasitesi yetersiz kalmaktadr. Bu
durum salkl kentlemeyi engellemekte, sosyal ierme ve btnlemeyi zayflatmaktadr. Sz
konusu altyap parklar, spor alanlar, rekreasyon alanlar, mzeler, ktphaneler, tiyatro, sinema,
sanat merkezleri ve kltr merkezlerini iermektedir.
Hzla kentleen zmir'de nemli oranda ocuk, gen, yal ve engelli nfus yaamaktadr. Farkl
toplumsal gruplar iin kimi zaman spesifik, kimi zaman ortak sosyal donat ve rekreasyon alan-
larnn nitelik ve kapasitesi artrlmaldr. Yaam kalitesinin artrlmas ve salkl kentlemenin
salanabilmesi iin bata yallar, ocuklar, genler ve engelliler olmak zere toplumun
geneline ynelik parklar, kltrel tesisler, spor alanlar gibi sosyal donat ve rekreasyon alanlar
yaygnlatrlmal, mevcut olanlar iyiletirilmelidir. Bu nedenle, ZBP kapsamnda ulusal lekli
hedeflere paralel olarak zmir'de sosyal donat alanlarnn nitelik ve kapasitesi artrlacaktr.
zmir'de kltrel altyap eriim ve nitelik bakmndan iyiletirilmelidir. Blgenin arkeolojik, tarihi,
kltrel ve sosyal potansiyeline karn ildeki mzeler byk oranda il merkezindedir. Ayn
ekilde arkeolojik ve tarihi potansiyele karn ren yerlerinde de dnyaca nl Efes ve Bergama
dnda etkin bir mzecilik uygulamas gelitirilememitir. Gnmzde zellikle tematik kltrel
mzelerin kltrel, sanatsal bir potansiyel yaratarak blgenin sosyokltrel bir ekim merkezi
olmasna katk sunduu bilinmektedir. Ancak zmir'de bu alanda da etkili bir mzecilik
altyapsnn gelitirilemedii gzlenmektedir. lde sinema ve tiyatro salonlarna ynelik talebin
lkeye oranla daha gl biimde artt gzlenmektedir. Genlik ve toplum merkezleri gibi
kltrel altyapya ynelik gereksinim de giderek artmaktadr. Blgede kltrel altyap
bileenlerinin nitelik ve kapasitesinin artrlmasna ynelik almalar desteklenecektir.
Hedef 1 (S18H1): Kentsel dnme ynelik almalar hayata geirilecektir
Hedef 2 (S18H2): Sosyal donat alanlarnn nitelik ve kapasitesi artrlacaktr
113
S19: Kentsel ve Krsal Altyapnn yiletirilmesi
Kentsel ve krsal yaam alanlarnda altyap tesislerinin durumu, gelimiliin ve kalknmann en
belirleyici faktr olup, lkelerin gelimilik dzeylerinin nemli bir ltdr. Kentsel ve krsal
altyapnn ulam, evre, enerji ve bilgi iletiim altyaplar asndan tamamlanmas nemlidir.
Mze says 16'dan 20'ye karlacaktr.
Halk ktphanesi says 43'ten 50'ye karlacaktr.
Tiyatro says 26'dan 30'a karlacaktr.
Sosyal, Kltrel Altyap ve Kentsel Dnmle Yaam Kalitesinin
Ykseltilmesi ncelii iin Performans Gstergeleri
Belge / Stratejiler
Dokuzuncu Kalknma
Plan
(2007-2013)
Bilgi Toplumu Stratejisi
(2006-2010)
evre ve Orman
Bakanl
AB Entegre evre
Uyum Stratejisi (UES)
(2007 - 2023)
evre ve Orman
Bakanl Atksu
Artm Eylem Plan
(2008 - 2012)
Enerji ve Tabii
Kaynaklar Bakanl
Stratejik Plan
(2010-2014)
Ulusal Yenilik Stratejisi
(2008-2010)
Kamu Hizmetlerinde Kalite ve Etkinliin
Artrlmas
Rekabeti, Yaygn ve Ucuz letiim
Altyap ve Hizmetleri
Su Sektr Gelime Ekseni
Atk Sektr Gelime Ekseni
llere Gre Eylem Planlar
Gediz Havzas Eylem Plan
Enerji Arz Gvenlii
Rekabetilik
evrenin Korunmas ve Kentsel Altyapnn
Gelitirilmesi
Kurumlar Aras Yetki ve Sorumluluklarn
Rasyonelletirilmesi
letiim Altyaplarnn Yaygnlatrlmas ve
Gelitirilmesi
Kentsel Atksu Artma Ynetmeliine Uygun
Olarak Kanalizasyon Sistemleri ve Artma
Tesisleri Kurulacaktr
me Suyunun Shhi Bir ekilde ve Daha Fazla
Kullancya Ulamas Salanacaktr
Uygun Yntemler Kullanlarak Kat Atklarn
Geri Kazanmn ve Dzenli Depolanmasn
Salayacak nlemler Alnacaktr
Atksu Artmnn Salanmas
Yerli Kaynaklara ncelik Verilmek Sureti ile
Kaynak eitlendirmesini Salamak
Yenilenebilir Enerji Kaynaklarnn Enerji Arz
indeki Payn Arttrmak
Enerji Verimliliini Arttrmak
Firmalarn ve Kiilerin Bilgi ve Enformasyon
Teknolojilerine Eriimini ve Kullanmn Tevik
Edecek ve Elektronik Ticareti Gelitirecek Bir
Altyap Oluturmak
114
zmir'de kentsel ve krsal alanlarda bu altyaplarn tamamlanmas ve zellikle yksek afet riski
gzetilerek yaplarn, planlarn ve i ile yaam alanlarnn iyiletirilmesi ve yeniden yaplmas
blgenin kalknmas iin gereklidir.
Stratejik ncelik altnda drt hedef tanmlanmtr.
Srdrlebilir evre gelime ekseninde ele alnd gibi blgede hzla artan nfus, evresel
altyap ihtiyalarn da beraberinde getirmektedir. Blgede su havzalarnda kirlilik kontrol,
havza ynetimi; srdrlebilir ime ve kullanma suyu ynetimi; kentsel kullanmda
srdrlebilir atk su ynetimi; kentsel kat ve tehlikeli atklarn geri dnm, kazanm, yeniden
kullanm; kat atk ve tehlikeli atk depolama ve bertaraf kapasitelerinin artrlmasna ynelik
altyap eksikliklerinin giderilmesi salanacaktr.
zellikle havzalar etkileyen Bergama, Knk, Beyda, Kiraz, demi, Seluk, Tire ve Torbal
ilelerindeki atksu artm ile ilgili altyap almalar hzlandrlacaktr. Yine ayn yaklamla Foa,
Kemalpaa ve Menemen'deki atksu artm altyaps glendirilecektir. Konu ile ilgili olarak
ayrca Aliaa, Bayndr, Bergama, Beyda, eme, Dikili, Kiraz, Menemen, demi, Seluk,
Torbal ve Karaburun ilelerinde kanalizasyon altyaps gelitirilecektir.
Blgede, kat atk ve atk amur depolama ve bertaraf ile ilgili altyapnn gelitirilmesi
salanacaktr. Kentsel kat atk depolama kapasitesinin yetersizliinden doan ihtiyac
karlamak zere kurulacak yeni dzenli depolama tesisinin yapm hzlandrlacaktr. Kat atk
transfer istasyonlarnn says artrlacak ve dzensiz depolama alanlar kapatlacaktr.
me suyu altyaps asndan; ime ve kullanma suyu ebekesi ile hizmet verilen belediye
nfusu verilerine bakldnda gze arpan ilelerden olan Menderes (zdere, Tekeli), demi
(Bademli, Glck), Bayndr (Zeytinova), Bergama, Beyda, eme, Dikili, Foa (Gerenky)
alanlarnda da yatrmlar gerekleecektir. Ayrca evre ilelerde su ile ilgili niceliksel
problemlerden te, niteliksel problemler sz konusudur. Bu blgeler ve evre ilelerde yer alan
kylerde klorlama, depolama hizmetleri gelitirilecektir.
Blgede zellikle yenilenebilir enerji sektrne ynelik altyap ihtiyacnn karlanmas
salanacaktr. zellikle iletim hatlar ile yenilenebilir enerji yatrm ve kullanmn olanakl klacak
ekilde altyap glendirilecektir. Mevcut ve yeni kurulacak yenilenebilir enerji santralleri
dikkate alnarak mevcut iletim hatlarndaki eksiklikler giderilecek ve hatlar iyiletirilecek, ihtiya
halinde iletim hatlarnn oluturulmas salanacaktr.
Elektrik ebeke balants iin verimli yntemler incelenecek ve bu yntemlerin uygulanmasn
salamak iin ulusal yetkiye sahip kurum ve kurululara nerilerde bulunulacaktr. zellikle
yenilenebilir enerji santrallerinin yksek younlukta kullanld AB lkelerinin iletim sistemleri
yaplarnn incelenmesi ve bu aratrmalar sonucu blgede uygun iyiletirilmelerin yaplmas
salanacaktr. te yandan yenilenebilir enerji yatrmlarnn scak enerji yedek yatrmlar ile
birlikte yaplmas desteklenecektir. Bylelikle yenilenebilir enerjiler ile retim yaplmad
ve/veya retim kapasitesinin dt dnemlerde aradaki enerji ihtiyacn tamamlamak iin
rezerv enerji kaynaklarnn (doalgaz, aktif enerji depolama gibi) blgesel yedeklerinin
oluturulmas salanacaktr.
zmir'de bulunan jeotermal kaynak potansiyelinin tam kapasite deerlendirilmesi amacyla
jeotermal sahas olarak belirlenmi sekiz sahada rezervuar ve sondaj almalar
hzlandrlacaktr. Jeotermal kaynaklarn uygun sahalarda, haritada gsterilmi olan uygun
kullanm alanlar seilerek verimli bir ekilde kullanm salanacaktr.
Hedef 1 (S19H1): evresel altyap gelitirilecektir
Hedef 2 (S19H2): Enerji altyaps gelitirilecektir
115
Ayrca konut stmada yenilenebilir enerji kullanmn destekleyecek ekilde, temiz enerji olan
doalgaz altyaps gelitirilecektir.
zmir gerek kentsel, gerek krsal blgelerinde ciddi afet riskleriyle kar karyadr. stelik bu
riskler depremden sele, kuraklktan orman yangnlarna geni bir eitlilik gstermektedir.
Blgenin tamam birinci derece deprem blgesi olup hzl, plansz ve arpk kentleme zellikle
kent ve ile merkezlerinde byk risk oluturmaktadr. Ayn biimde kresel iklim deiiklii ve
ya disiplininin dzensizlemesi blgede ani sel ve su basknlar, kuraklk ve orman yangnlar
gibi riskleri de beraberinde getirmektedir.
Plansz ve arpk kentlemeye ek olarak olas bir acil durumda yaamsal neme sahip olan
hastaneler, itfaiye ve gvenlik tekilat gibi salk ve acil durum hizmetlerini sunacak altyapnn
byk oranda il merkezinde younlam olmas, bu altyapnn birbirine ve dier blgelere kritik
ulam alarndan balanmas da mevcut afet risklerini derinletirmektedir. Tm bunlara ek
olarak ulusal lekte olduu gibi zmir'de de afet ynetiminin styapsn oluturan eitim,
kurumsal kapasite ve bilin kapasitesi de yetersizdir.
Kamuoyunun olas bir afet ve acil duruma ilikin risklerin farknda olmasn ve bu risklerin en aza
indirilmesini salayacak, afet sras ve sonrasnda acil durumu egdm ierisinde ynetecek
kurumlarn kapasitesi artrlmaldr. Bu bakmdan ilde btncl bir afet ynetimi sisteminin
gelitirilmesi gerekmektedir. Plan kapsamnda zmir'de afet riski tayan alanlarda altyapnn
glendirilmesi ve afet ynetimi kapasitesinin artrlmasna ynelik almalar desteklenecektir.
Ekonomik ve sosyal yaamda bilgi toplumuna geiin salanmas, bireyler ve kurumlar
arasndaki bilgi aknn kesintisiz, zamannda ve doru bir ekilde gereklemesi bakmndan
bilgi ve iletiim altyaplarnn glendirilmesi nemlidir.
Dolaysyla ekonomik faaliyetlerde rekabet gcnn salanabilmesi, zamann ve kaynaklarn
verimli kullanlmas, yaam kalitesinin ykseltilmesi bakmndan bilgi ve iletiim altyaplar
iyiletirilecektir. Bu bakmdan, bilgiye kolay eriimi, daha hzl ve gvenli iletiim olanaklarn
salayacak fiber optik kablolama, 3G teknolojisi uygulamalar ile kamu hizmetlerinin entegre
edilmesi gibi altyap yatrmlar nem kazanmaktadr.
Hedef 3 (S19H3): Afet riski tayan alanlarda altyap ve afet ynetimi kapasitesi glendirilecektir
Hedef 4 (S19H4): Bilgi ve iletiim altyaps glendirilecektir
Artma tesisi ile ime suyu hizmeti verilen nfusun belediye nfusu iindeki oran % 29'dan
% 35'e karlacaktr.
me ve kullanma suyu ulatrlan nfusun belediye nfusu iindeki oran % 97'den
% 99'a karlacaktr.
Atksu Artma Tesisi (AAT) ile hizmet verilen nfusun belediye nfusu iindeki oran
% 76'dan % 82'ye karlacaktr.
Kanalizasyon ebekesine bal nfusun belediye nfusu iindeki oran % 96'dan
% 98'e karlacaktr.
800 kV'lik 74 km uzunluunda rzgar enerjisi santralienerji iletim hatt oluturulacaktr.
Kentsel ve Krsal Altyapnn yiletirilmesi
116
117
(+)
118
Glendirilmi Altyap ve styap Gelime Ekseninin GZFT Analizi
GL YNLER
Adnan Menderes Havaalan'nn kapasitesinin artrlm olmas
Kentin bir krfez evresinde konumlanm olmasnn ulam eitliliini artrmas
Yaya ve bisiklet ulamna nem verilmesi, belirli alanlarn buna uygun dzenlenmi olmas
Hinterlandyla, zellikle zmir Liman ile demiryolu ve karayolu balantlarnn bulunmas
zmir Liman'nn turizm blgelerine, Adnan Menderes Havaalan'na yakn olmas
Ky eridi sayesinde deniz ulam asndan nemli olanaklara sahip olunmas
Yapm aamasnda metro ve hafif rayl sistem hatlar bulunmas
zmir'in haberleme ann gelimi olmas
FIRSATLAR
Ankara-zmir Hzl Tren Projesi'nin zmir-Ankara hattn ksaltacak olmas
zmir Liman'nn zelletirilmesi
Salkl Kentler Birlii'ne adayln altyap projelerine ivme kazandracak olmas
_
( )
119
ZAYIF YNLER
Demiryolu ve rayl sistem yatrmlarnn yetersiz olmas
zmir'den direkt uularn az olmas
Denizyolunun yolcu tamaclnda yeterince kullanlmamas
ehir ii ve ehirleraras yk ve yolcu tamaclnn karayoluna baml olmas, ehir ii ulamda 1990'l yllara kadar
karayolu arlkl yatrmlara yer verilmesi
Trafik sorunu bulunmas ve otoparklarn yetersiz olmas
Yenilenebilir enerjilerin kullanmna ynelik iletim ve datm altyapsnn yetersiz olmas
Plansz yaplama sonucu ortaya kan ar betonlama ve yeil alanlarn kaybedilmi olmas
TEHDTLER
Motorlu ara saysndaki artn trafik, evre ve otopark sorunlarna neden olmas
Doal afetlere kar yksek risk altnda olunmas
G nedeniyle hzla artan nfusun yaratt altyap ihtiyac
b
m
5
EKSENLERiNiN
iLiKiLENDiRiLMESi
GELiME
120
121
Plan kapsamnda belirlenen gelime eksenleri birbirleri ile iliki ierisindedir. Sosyoekonomik
kalknmann srdrlebilirlii, plann kendi ierisindeki btnleik yapsna baldr. Buradan yola
karak letmelerde Rekabet Edebilirlik, stihdam ve Sosyal Btnleme, Srdrlebilir evre ve
Glendirilmi Altyap ve styap gelime eksenlerinin nceliklerinin birbirini tamamlad
grlmektedir. Aadaki tabloda gelime eksenleri ilikilendirilmekte ve hangi eksenin hangi
nceliinin bir dierinin tamamlaycs olduu grlmektedir.
GELME
EKSENLER
S1
S2
S3
S4
S5
S6
S7
S1
S2
S3
S1
S2
S3
S4
S5
S1
S2
S3
S4
S
1
S
2
S
3
S
4
S
5
S
6
S
7
S
1
S
2
S
3
S
1
S
2
S
3
S
4
S
5
S
1
S
2
S
3
S
4
l
e
t
m
e
l
e
r
d
e

R
e
k
a
b
e
t

E
d
e
b
i
l
i
r
l
i
k
stihdam ve
Sosyal
Btnleme
s
t
i
h
d
a
m

v
e

S
o
s
y
a
l

B
n
l
e
m
e
Srdrlebilir evre
S
r
d
l
e
b
i
l
i
r

e
v
r
e
Glendirilmi
Altyap ve styap
G
l
e
n
d
i
r
i
l
m
i

A
l
t
y
a
p

v
e

s
t
y
a
p
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X X
X
X
X
X X X
X
X X
X
X X X
X
X
X X X
X
X
X
X
X
X
X X X
X X X
X
X
X
X
X
X
X
X X
X
X X X X X
X
X
X X X
X
X
X
X
X
X
X
X X X
X
X X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X X
X
X X X
X X X
X X
122
6
MEKANSAL
EMALAR
b
m
2010-2013 zmir Blge Plan'nda belirlenen gelime eksenleri erevesinde tasarlanan stratejik
ncelikler ve hedeflerin mekansal nitelikli nerileri ve mekansal karlkl etkileimlerine bu blmde yer
verilmitir. Bu erevede, her bir gelime ekseni iin ile ve alt blge ayrntsn ierecek biimde, iki
tanesi letmelerde Rekabet Edebilirlik Ekseni kapsamnda olmak zere blge dzeyinde be farkl
ema hazrlanmtr.

Mekansal emalarn hazrlanmasnda, belli ilelerin ya da alt blgelerin stratejik olarak
nceliklendirildii bir ya da birka hedefin nerileri zetlenmitir. Ancak emalarn
yorumlanmasnda, bu hedeflerin yalnzca sz konusu ilelere ynelecei
dnlmemelidir. Tespit edilen hedeflerin birou farkl boyutlaryla tm blgeyi
ilgilendirmekle birlikte, Mevcut Durum Analizi ve dier ilgili belgelerdeki sorun tespitlerine
dayanarak, hedeflerde baz ileler iin nceliklendirme yaplarak somut neriler
getirilmitir. te yandan, Plan'da tespit edilmi, mekansal bir ngrs olmayan ya da
mekansal olarak blgenin tamamn kapsayan hedeflere emalarda yer verilmemitir.

123
letmelerde Rekabet Edebilirlik Gelime Ekseni erevesinde
belirlenen stratejik ncelikler ve hedeflerin mekansal neri ve
ngrleri iin, Ekonomik eitlilik ve Verimlilik ve retim
Altyaps olmak zere iki farkl ematik gsterim oluturulmutur.
lerleyen sayfalarda yer alan emalarda, eksenle getirilen mekansal
ncelikler her ile iin ayr olarak zetlenmitir.
retime ilikin altyapda iyiletirme ihtiyacnn mekansal
nerileriyle oluturulan retim Altyaps emas turizm altyaps,
tarmsal altyap, organize sanayi blgeleri, serbest blgeler,
teknoloji gelitirme blgesi ve yeni kurulmas nerilen ihtisas
organize sanayi blgelerine ait altyapya ilikin hedeflere iaret
etmektedir. Bu kapsamda, OSB' lerde iletmelerin ortak
kullanmyla ilikili, zellikle atk ynetimi konusunda iyiletirmeler
gerekletirilecektir. Serbest blgelerde yine atk su ynetimiyle
ilgili altyap iyiletirilecektir. Ayrca OSB'ler ve serbest blgelerde
enerji ve iletiim konularndaki altyap eksiklikleri ve blgelere
ulam konusunda zellikle rayl ulam ve karayollar balantlarnn
glendirilmesi ihtiyac giderilecektir. te yandan, Urla'da yer alan
zmir Teknoloji Gelitirme Blgesi'nin daha etkin alarak blgenin
yenilik kapasitesine katksn artrmak asndan mevcut altyaps
iyiletirilecektir. lelerdeki ekonomik potansiyeli deerlen-
direbilmek ve kmelenmenin yarataca rekabet gcn de ortaya
koyabilmek amacyla demi ve Tire'de Organize Hayvanclk
htisas Blgesi ve Bayndr'da Organize iekilik Blgesi kurulmas
salanacaktr.
Turizme ilikin altyap ihtiyac, zellikle kongre turizmi, termal turizm
ve yat turizmi eitlerinde ile dzeyinde ele alnmtr. zmir'in
kongre turizmi iin potansiyel tayan Bornova, Balova ve Konak
ilelerinde yatak kapasitesi ve bununla birlikte Gaziemir'de kongre
merkezi kapasitesi ykseltilecektir. Termal turizm asndan
Seferihisar, Dikili, Bergama ve Balova'da altyap almalar
yaplacak ve eme Yarmadas'nn gneyinin lkemizin belli bal
yat gzerghlarndan birini oluturmasndan yola klarak, zmir'de
yat liman altyaps zellikle eme ve Seferihisar ilelerinde
gelitirilecektir.
Tarmsal altyapda jeotermal stmal seraclk yatrmlar, zellikle
Dikili, Seferihisar ve Bayndr ilelerinde yaygnlatrlacaktr.
Ekonomisi tarma dayal ilelerde ise damla sulama ve biyoktle
kullanmnn yaygnlatrlmas ngrlmektedir.
124
125
Ekonomik eitlilik ve Verimlilik emas'yla, organik retim, alternatif enerji retimi ve kullanm
erevesinde ncelik verilen ileler ve eitlendirilmi turizmin gelitirilecei ileler
belirlenmitir. Sektrel Bazda Verimliliin ve Ekonomik eitliliin Salanmas stratejik nceli-
iyle belirlenen hedeflerde organik tarm, organik gda ve organik giyim eyas sektrlerine
vurgu yaplmaktadr. Bu kapsamda ncelikle, organik tarm ve iyi tarm uygula-malarnn yay-
gnlatrlmas amacyla kamu kurum ve kurulularnn ve retici rgtlerinin birlik-te alaca
bir yap oluturulmas ngrlmektedir. Ayrca, zmir kent merkezinin yan sra Menemen,
Kemalpaa, Torbal ve demi ileleri, organik gda rnlerinin ilenmesi ve pazarlanmasnn
gelitirilmesine ilikin almalarn yaygnlatrlaca ileler olarak n plana karlmtr. Orga-
nik retim konusunda son olarak, retimi merkez ilelerde n plana kan, hazr giyim bata ol-
mak zere tekstil sektrnde, ekolojik ve organik retimin yaygnlatrlmas hedeflenmektedir.
Yenilenebilir enerji sektr de zmir'de ekonomik eitlilik ve verimliliin gelitirilmesi asndan
ne kan sektrlerdendir. Bu kapsamda gne enerjisinde teknoloji retimi desteklenirken,
L
KARIYAKA
BORNOVA
GZELBAHE
NARLIDERE
GAZEMR
BUCA
KARABALAR
BAYRAKLI
BALOVA KONAK
Teknoloji Gelitirme Blgesi
retim Altyaps Glendirilecek
Organize Sanayi Blgeleri
Organize Sanayi Blgesi
Serbest Blge
neri htisas Organize Sanayi Blgeleri
Organize Hayvanclk htisas Blgesi
Organize iekilik Blgesi
Turizm Altyaps ncelikli Olarak
Gelitirilecek leler Gelitirilecek leler
Kongre Turizmi
Termal Turizm
Yat Turizmi
Jeotermal Istmal Seraclk
Tarmda Biyoktle Kullanm
Sulama Altyaps
Tarmsal Altyaps ncelikli Olarak
Sosyoekonomik Gelimilik Durumu
Soldaki izelge "lelerin Sosyoekonomik Gelimilik Sralamas
Aratrmas" (DPT, 2004) kapsamnda belirlenen endeks deerleri
kullanlarak oluturulmutur. Trkiye genelindeki 850 ile iinde, zmir'in
ilelerinin endeks deerlerine gre sralamasn gsterir. Aratrmada
tespit edilen endeks deerleri sadaki listede verilmitir.
zmir'in En Gelimi lesi zmir'in En Az Gelimi lesi
Aliaa: 5
eme: 19
Urla: 43
Torbal: 54
Seferihisar: 61
Kemalpaa: 62
Seluk: 75
Foa: 79
Karaburun: 84
Menderes: 124
Dikili: 130
Menemen: 142
Tire: 174
Bergama: 180
demi: 199
Bayndr: 392
Beyda: 450
Knk: 418
Kiraz: 644
BERGAMA
KINIK
ALAA
FOA
MENEMEN
L
KARIYAKA
KONAK
BALOVA
KEMALPAA
BAYINDIR
TORBALI
SEFERHSAR
NARLIDERE
GAZEMR
URLA
KARABURUN
EME
MENDERES
SELUK
TRE
DEM
KRAZ
BEYDA
DKL
BUCA
GZELBAHE
BORNOVA
RETM ALTYAPISI
elektrik retimi asndan rzgar ve jeotermal enerji trleri ne kmaktadr. Bu erevede, Dikili
ve Seferihisar'da jeotermal elektrik retimi; Balova, Seferihisar, Aliaa, Dikili, Bergama ve
eme'de ise konut stma amal jeotermal kaynak kullanm nerilmektedir. Ayrca, rzgar
enerjisinden elektrik retimi konusunda Bergama, Dikili, Aliaa, Foa, Karaburun, eme ve
Seferihisar ilelerinde yatrmlar gerekletirilecektir.
zmir, eitlendirilmi turizm asndan da byk bir potansiyele sahiptir. Bu kapsamda zellikle
butik otellerin yaygnlatrlmas, kongre ve fuar turizmine olanak verecek yatrmlarn destek-
lenmesi, termal turizm, kltr turizmi, ekoturizm, kent turizmi, ve deniz turizminin kitle turizmi
dndaki eitlerinin (deniz sporlar, yat turizmi, mavi tur, kruvaziyer turizmi vb.) gelitirilmesi
blge iin nem tamaktadr.
126
EKONOMK ETLLK ve VERMLLK
Turizmde Ekonomik eitliliin Salanaca ncelikli leler
Butik Otel ve Ev Pansiyonculuu
Kamp ve Karavan Alanlar
Salk Turizmi
Yat ve Deniz Sporlar Turizmi
Kongre Turizmi
Ekoturizm
Kltr Turizmi
Kent Turizmi
Organik retimin Yaygnlatrlaca
Organik Tarm
Organik Gda
Organik Giyim Eyas
Jeotermal Elektrik retimi
Jeotermal Konut Istma Alanlar
Rzgar Enerjisi
Alternatif Enerji retimi ve Kullanm
ncelikli leler in ncelikli leler
Soldaki izelge "lelerin Sosyoekonomik Gelimilik Sralamas
Aratrmas" (DPT, 2004) kapsamnda belirlenen endeks deerleri
kullanlarak oluturulmutur. Trkiye genelindeki 850 ile iinde, zmir'in
ilelerinin endeks deerlerine gre sralamasn gsterir. Aratrmada
tespit edilen endeks deerleri sadaki listede verilmitir.
Aliaa: 5
eme: 19
Urla: 43
Torbal: 54
Seferihisar: 61
Kemalpaa: 62
Seluk: 75
Foa: 79
Karaburun: 84
Menderes: 124
Dikili: 130
Menemen: 142
Tire: 174
Bergama: 180
demi: 199
Bayndr: 392
Beyda: 450
Knk: 418
Kiraz: 644
BERGAMA
KINIK
ALAA
FOA
MENEMEN
BALOVA KEMALPAA
BAYINDIR
TORBALI
SEFERHSAR
URLA
KARABURUN
EME
MENDERES
SELUK
TRE
DEM
KRAZ
BEYDA
DKL
L
KARIYAKA
GZELBAHE
NARLIDERE
GAZEMR
BUCA
KARABALAR
BAYRAKLI
BALOVA
KONAK
BORNOVA
BORNOVA
GZELBAHE
GAZEMR
BUCA
KONAK
KARIYAKA
L
NARLIDERE
127
stihdam ve Sosyal Btnleme Gelime Ekseni erevesinde belirlenen stratejik ncelik ve
hedeflerin mekansal neri ve ngrleri iin hazrlanan emada mekansal nitelii olan stratejik
ncelikler her ile iin ayr olarak zetlenmitir. Bu erevede, emada istihdam ve sosyal
btnlemeye ilikin farkl neri getirilmektedir.
emayla ilk olarak, dezavantajl gruplarn igcne katlmnn artrlmas ve gle gelenlerin
kent yaamna uyumunun salanmas hedeflerine hizmet etmek amacyla, sosyal destek
merkezlerinin kurulmas nerilen ncelikli ileler belirlenmitir. kinci olarak, krsal alanlarda
yaam koullar ve i imkanlarnn gelitirilmesi ve yine dezavantajl gruplarn igcne
katlmnn artrlmas hedefleri kapsamnda, tarm d ekonomik eitliliin gelitirilerek
istihdam olanaklarnn artrlmas nerilen ncelikli ileler tespit edilmitir. stihdam ve Sosyal
BERGAMA
KINIK
ALAA
FOA
MENEMEN
BALOVA
KEMALPAA
BAYINDIR
TORBALI
SEFERHSAR
GAZEMR
URLA
KARABURUN
EME
MENDERES
SELUK
TRE
DEM
KRAZ
BEYDA
DKL
BUCA
L
KARIYAKA
BORNOVA
GZELBAHE
NARLIDERE
BUCA
KARABALAR
BAYRAKLI
BALOVA
KONAK
GAZEMR
GZELBAHE
NARLIDERE
BORNOVA
KARIYAKA
L
KONAK
stihdam ve Sosyal Btnleme Ekseni Hedefleri
Sosyal destek merkezlerinin kurulmas nerilen
ileler
Krsal alanda ekonomik eitliliin gelitirilmesi
nerilen ncelikli ileler
Eitimin kalitesi ve etkinliini artrmaya ynelik
almalarn gelitirilecei ncelikli ileler
Yukardaki izelge "lelerin Sosyoekonomik Gelimilik
Sralamas Aratrmas" (DPT, 2004) kapsamnda
belirlenen endeks deerleri kullanlarak oluturulmutur.
850 ile iinde, zmir'in ilelerinin endeks deerlerine gre
sralamasn gsterir. Aratrmada tespit edilen endeks
deerleri yandaki listede verilmitir.
Aliaa: 5
eme: 19
Urla: 43
Torbal: 54
Seferihisar: 61
Kemalpaa: 62
Seluk: 75
Foa: 79
Karaburun: 84
Menderes: 124
Dikili: 130
Menemen: 142
Tire: 174
Bergama: 180
demi: 199
Bayndr: 392
Beyda: 450
Knk: 418
Kiraz: 644
128
Btnleme Gelime Ekseni emasnda nc olarak eitimin kalitesi ve etkinliinin
artrlmasna ynelik ncelik verilen ileler gsterilmitir.
Srdrlebilir evre Gelime Ekseni erevesinde belirlenen stratejik ncelikler ve hedeflerin
mekansal neri ve ngrleri iin oluturulan emada mekansal nitelii olan ncelikler ile
dzeyinde zetlenmitir. Bu erevede emada, atk su, kat atk ve deniz ve ky alanlar yneti-
minde ncelikli ileler, hava kirlilii ve endstriyel kirlilik kontrolnde ncelikli ileler ve
biyoeitlilik ve hassas ekosistemlerin younlat ileler gsterilmektedir.
Srdrlebilir evre Ekseni: ncelikli Alanlar Havza Snrlar
Atksu Ynetiminde ncelikli Alanlar: Artma
Atksu Ynetiminde ncelikli Alanlar: Kanalizasyon
Kat Atk Ynetiminde ncelikli Alanlar: Dzensiz Depolama
Kat Atk Ynetiminde ncelikli Alanlar: Hizmet
Hava Kirlilii Kontrolnde ncelikli Alanlar
Endstriyel Kirlilik ve Kontrolnde ncelikli Alanlar
Deniz ve Ky Alanlar Ynetiminde ncelikli Alanlar
Biyolojik eitlilik / Hassas Ekosistemlerin Younlat Alanlar
Gediz Havzas
Kk Menderes Havzas
Kuzey Ege Havzas
KUZEY EGE HAVZASI
BERGAMA
DKL
KINIK
FOA
MENEMEN
GEDZ HAVZASI
Gediz Nehri
KONAK
BUCA
GZELBAHE
URLA
KARABURUN
MENDERES
TORBALI
BAYINDIR
TRE
DEM
KRAZ
KEMALPAA
SELUK
GAZEMR
KK MENDERES
HAVZASI
Kk Menderes Nehri
L
Bakray Nehri
BORNOVA
ALAA
BEYDA
SEFERHSAR
EME
SRDRLEBLR EVRE
129
Glendirilmi Altyap ve styap Gelime Ekseni erevesinde belirlenen stratejik ncelikler
ve hedeflerin mekansal neri ve ngrleri iin oluturulan emada kent ii, kent merkezi ile
ileler arasnda ve ehirleraras ulam altyapsnda ngrlen ve nerilen hedeflerin yan sra,
yapm planlanan ve altyaps glendirilecek limanlar ile tamamlanacak yat limanlarna ilikin
neri ve ncelikler de bulunmaktadr.
ULAIM ALTYAPISI
Planlanan Limanlar
Yapm Tamamlanacak Yat Limanlar
Altyaps Glendirilecek Limanlar
zmir - stanbul Otoyol Projesi
zmir - Ankara Hzl Tren Projesi
Nemrut skeleleri Demiryolu Hatt
Glendirilecek Merkez-evre Ulam
Balantlar ve Krsal Ulam Altyaps
zmir Kent Merkezi ve ehirleraras Ulam Balantlarna likin Hedefler
Yapm Devam Eden Metro Hatlar
Mevcut Metro Hatlar
Planlanan Metro Hatlar
Glendirilecek Banliyo Hatt
Deniz Ulamnda yiletirme
Planlanan Tramvay Hatlar
Yukardaki izelge "lelerin Sosyoekonomik Gelimilik
Sralamas Aratrmas" (DPT, 2004) kapsamnda
belirlenen endeks deerleri kullanlarak oluturulmutur.
850 ile iinde, zmir'in ilelerinin endeks deerlerine gre
sralamasn gsterir. Aratrmada tespit edilen endeks
deerleri aadaki listede verilmitir.
Aliaa: 5
eme: 19
Urla: 43
Torbal: 54
Seferihisar: 61
Kemalpaa: 62
Seluk: 75
Foa: 79
Karaburun: 84
Menderes: 124
Dikili: 130
Menemen: 142
Tire: 174
Bergama: 180
demi: 199
Bayndr: 392
Beyda: 450
Knk: 418
Kiraz: 644
L
KARIYAKA
BORNOVA
GZELBAHE
NARLIDERE
BUCA
BAYRAKLI
KONAK
BALOVA
KARABALAR
GAZEMR
BERGAMA
KINIK
FOA
L
KARIYAKA
BAYINDIR
TORBALI
SEFERHSAR
URLA
KARABURUN
SELUK
TRE
DEM
KRAZ
DKL
z
m
ir
-

s
t
a
n
b
u
l
zmir - Ankara
ALAA
MENEMEN
BORNOVA
KONAK
NARLIDERE
BALOVA
GAZEMR
BUCA
GZELBAHE
EME
MENDERES
BEYDA
KEMALPAA
130
b
m
7
EVRE iLLERLE
iLiKiSi
ZMiRiN
zmir'in Ege Blgesi'nde ekonomik, sosyal, kltrel ve kurumsal alardan merkezi bir konumda olmas
sonucu ilin evre illerle (Manisa, Aydn, Balkesir, Uak, Afyon, Ktahya, Denizli, Mula, anakkale)
ilikisi de tarihsel kklere dayanan, ok ynl bir boyut kazanmaktadr. te yandan gerek ekonomik
sektrlerde, gerek dier alanlarda evre iller mevcut ekonomik, sosyal, kurumsal kaynaklara eriimde
zmir'le rekabet etmekte, bunlara ilikin potansiyel frsatlar kendilerine ekmeye abalamaktadr. Bu
rekabet sonucunda zmir'in evre illerle olan ilikisi daha da dinamik bir nitelik kazanmaktadr.

7
Bunlara ek olarak, blgesel kalknmaya dair birok sorun ekonomik, sosyal, kurumsal
veya corafi adan birden fazla ili kapsad iin bunlara ilikin zmler de yalnzca il
baznda deil, blgedeki evre iller ve ilgili kurumlarla ortak egdm ve ibirlii
zeminlerinde gelitirilmelidir. Bu nedenle Plan sresince, zmir'in evre illerle ilikisine
dair gelime senaryolarn belirlemek nemlidir.
Buna karn, zmir'in evre illerle ekonomik, sosyal, kltrel ve kurumsal ilikilerinin
mevcut durumunu analize ynelik daha fazla aratrmalar yaplmaldr. Bu erevede,
zmir'in evre illerle ilikisi Plan'da belirlenen gelime eksenleri, stratejik ncelikler ve
hedefler kapsamnda ele alnmtr.
Blge Plan'nda belirlenen gelime eksenleri, stratejik ncelikler ve hedefler baznda zmir
ve evre illerdeki kurumlar arasnda baarl uygulama ve deneyimlerin aktarlp payla-
lmasna ve egdme ynelik ortak alma zeminlerinin yaratlmasna ncelik veri-
lecektir.
131
Blgesel Ar-Ge ve Yenilik Kapasitesi
Kmelenme Oluumlar ve Dzenli Sanayileme
Corafi aretli rnler ve Blgesel Marka Tescilleri
Gda Gvenlii: Kurutma-Soutma-Depolama Altyaps
zmir'in ok sektrl blgesel ekonomisi salt il snrlarnda deil,
evre illerde de youn ekonomik ilikiler ekseninde gelimektedir.
evre illerle retim-tedarik zincirinin bulutuu sektrlerde zmir ve
sz konusu iller arasnda blgesel Ar-Ge ve yenilik kapasitesinin
gelitirilmesi nemlidir. Bu kapsamda sz konusu illerdeki
niversiteler, kamu kurumlar ve sektr temsilcisi kurumlar ile
zmir'deki niversiteler, kamu kurumlar ve sektr temsilcisi
kurumlar arasnda blgesel Ar-Ge ve yenilik kapasitesinin
gelitirilmesine ynelik ortak almalar yrtlebilir.
Kmelenmelerin oluturulmas ve dzenli sanayilemenin
salanmas ncelii kapsamnda retim-tedarik zincirinin birden
fazla ili kapsad sektrlerde kmelenme oluumlar zmir ve evre
illerdeki ilgili kurumlarn egdm ve ortak almalaryla
gelitirilebilir. Bu bakmdan, zmir'de zellikle ilenmi meyve ve
sebze sektrndeki kmelenme oluumlar, bata Manisa ve Aydn
olmak zere retim-tedarik zincirinin bulutuu illerdeki ilgili
kurumlarn egdm ve ortak almalaryla gelitirilmelidir.
zmir'in gerek iklim, gerek toprak yaps ve rn eitlilii bakmn-
dan evre illerle byk benzerlik gsterdii gz nne alndnda,
zellikle tarmsal retimde sklkla bir corafi iaret birden fazla ili
kapsayabilmektedir (rn. Ege Sultani zm, Ege pamuu, Ege
inciri). Bu kapsamda iletmelerin rekabet gcn artrarak blgesel
ekonominin rekabet gcn artrmak amacyla blgesel lekte
markalama tevik edilmektedir. Corafi iaretin birden fazla ili
kapsad durumlarda corafi iaretli rn says ve marka
tescillerini desteklemek iin zmir ve evre illerdeki ilgili kurumlar,
egdm ve ortak almalar srdrebilir.
zmir corafi konumu ve liman altyaps sonucu Ege Blgesi ve
evre illerde retilen gda rnleri iin d piyasalara alan bir
kapdr. Blge ekonomisinin rekabet gcn artrmak iin zmir
zerinden d piyasalara pazarlanan rnlerin gda gvenliini
salamak ve bunun iin gerekli kurutma-soutma-depolama
altyaps nem kazanmaktadr. Bu bakmdan evre illeri de
kapsayan retim havzalarnda retilip zmir zerinden d piyasalara
pazarlanan gda rnlerine ynelik kurutma-soutma-depolama
132
133
altyapsnda maliyetleri drp blgesel ekonominin rekabet gcn artrmak ve kaynaklarn
etkin kullanmn salamak amacyla zmir ve evre illerdeki kurumlar arasnda egdm
ierisinde ortak almalar srdrlebilir.
Turizmin eitlendirilmesinde hizmet altyapsnn gelitirilmesi kadar blge tantmnn etkin
biimde salanmas da nemlidir. Bu bakmdan gerek corafi kapsamda (Manisa ve zmir'i
kapsayan Nif Da, Spil Da gibi) gerekse tarihi adan (anakkale Truva'dan balayp zmir
Efes'e dek devam eden Byk skender Sefer Yolu, zmir Efes'ten balayp Manisa ve Uak'tan
geen Pers Kral Yolu gibi) birden fazla ili kapsayan gzergahlarda alternatif turizme ynelik
potansiyelin blge ekonomisine kazandrlmas iin sz konusu kltr ve turizm olanaklarnn
tantlmas amacyla ilgili kurumlar arasnda egdm ierisinde ortak almalar srdrlebilir.
zmir'in en nemli su havzalarndan birini oluturan Gediz nehri Ktahya, Uak ve
Manisa'dan geerek zmir'den Ege Denizi'ne dklmektedir. Yine blgenin
nemli yzeysel su kaynaklarndan biri olan Bakray, Manisa snrlarndan
doarak zmir'den Ege Denizi'ne ulamaktadr. Her iki havza da olduka nemli
tarmsal retim havzalar olduu kadar nemli sanayi blgeleridir.
Bu bakmdan Gediz ve Bakray havzalarnda sanayi retimi yapan iletmelerde
temiz retimle ilgili farkndaln artrlmas ayn zamanda nemli doal koruma
alanlarn da ieren bu blgelerin korunmas iin yaamsaldr. Bu kapsamda sz
konusu illerde ilgili kurumlar zerinden iletmelerde temiz retim ile ilgili
farkndaln artrlmasna ynelik ortak almalar srdrlebilir. Sz konusu
havzalarda yenilenebilir enerji kaynaklarna ynelik ncelikli yatrm alanlarnn
saptanmas ve deerlendirilmesi iin de sz konusu illerde ilgili kurumlar
arasnda egdm ierisinde ortak almalar srdrlebilir.
Ayn zamanda nemli tarmsal retim havzalar olan sz konusu blgelerde tarmsal retimde
organik tarm ve iyi tarm uygulamalarnn yaygnlatrlmas ve gda ve iecek sanayinde
organik ve katma deeri yksek gda rnlerinin ilenmesi ve pazarlanmasna ynelik ortak
almalar srdrlebilir.
zmir, sunduu salk hizmetleri asndan sadece il leinde deil evre illeri de kapsayacak
ekilde blgesel lekte nemli bir merkezdir. Bu durum zmir'deki mevcut hizmet kapasitesini
zorlamakta ve salk hizmetlerine eriimi kstlamaktadr. Bu bakmdan, evre illerde zellikle
bata koruyucu salk ve ana-ocuk sal hizmetleri olmak zere birinci basamak salk
hizmetlerini glendirerek zmir'deki salk kurumlarna evre illerden ynelen hizmet talebinin
azaltlmas ve evre illerde salk hizmetlerine eriimin glendirilmesi amacyla ilgili
kurumlarla egdm ierisinde ortak almalar srdrlebilir.
zmir'e ynelen gn nemli bir blm de evre illerden kaynaklanmaktadr. Byk oranda i
bulma ve yaam koullarn iyiletirme beklentisiyle zmir'e ynelen bu gn yaratt sorunlar
azaltmak iin evre illerdeki krsal alanlarda zellikle gen isizlere, kadnlara ynelik i ve
istihdam olanaklarnn artrlmas ve yaam kalitesinin artrlmas iin ilgili kurumlarla egdm
Blge Tantm: Alternatif Turizm
Havza Ynetimi: Temiz retim, Organik retim
Salk Hizmetlerine Eriim
Krsalda Ekonomik eitlilik ve Yaam Kalitesi
zmir'in
ok sektrl
blgesel ekonomisi
salt il snrlarnda
deil, evre illerde de
youn ekonomik
ilikiler ekseninde
gelimektedir.
Havza Ynetimi: Su ve Atk Su
Havza Ynetimi: Kat Atk ve Tehlikeli Atk
Havza Ynetimi: Hava Kalitesi
Havza Ynetimi: Ekosistem ve Biyoeitlilik
Ulam Alar
nemli tarmsal retim havzalar olan ve ayn zamanda nemli bir nfusa ve geni doal koruma
alanlarna ev sahiplii yapan Gediz ve Bakray havzalarnda kirlilik kontrol ve havza ynetimi
salanarak kirliliin azaltlmas, su kalitesinin iyiletirilerek bir st kaliteye tanmas nemlidir.
Ayn ekilde sz konusu havzalarda srdrlebilir ime suyu ve kullanma suyu ynetiminin
salanmas gereklidir.
te yandan, nemli bir sanayi retim blgesi olan sz konusu havzalarda sanayide ve kentsel
kullanmda srdrlebilir atk su ynetiminin salanmas ve tarmsal faaliyetler sonucu oluan
toprak ve su kirliliinin nlenmesi de gereklidir. Tm bu konularda havza baznda bir su ve atk
su ynetimi salamak iin Gediz Havzas lleri evre Koruma Hizmet Birlii gibi egdm
salayabilecek kurum/kurulu ve organizasyonlarn oluturularak etkinletirilmesi konusunda
ortak almalar srdrebilir.
Gediz ve Bakray havzalarnda gerek evsel kullanmdan, gerek youn sanayiden kaynaklanan
kat atk ve tehlikeli atk ile ilgili olarak havza baznda nlemler alnmas nemlidir. Sanayici ve
kentsel kullanmdaki aktrlerin bilinlendirilmesi, kentsel ve endstriyel kat ve tehlikeli atklarn
geri dnm, kazanm, yeniden kullanmnn salanmas ve sz konusu blgelerde maliyet
etkinlii gzetilerek birden fazla ile hizmet verebilen kat atk ve tehlikeli atk depolama ve
bertaraf tesislerinin kurulmas iin ilgili kurumlar arasnda ortak almalar gelitirilebilir.
Gediz ve Bakray havzalarnda hava kirliliinin en byk nedenlerinden biri sanayide ve evsel
stmada yenilenebilir ve temiz enerji kullanmnn desteklenememesidir. Oysa sz konusu
blgeler ayn zamanda jeotermal ve rzgar gibi nemli yenilenebilir enerji kaynaklarna ev
sahiplii yapmaktadr. Bu dorultuda, maliyet etkinlii gzetilerek sz
konusu temiz enerji potansiyelini birden fazla ilde kullanma alan
ortak almalar ve sanayi youn alanlarda hava kirlilii kontrolnn
salanmasna ynelik ortak almalar egdm ierisinde
srdrlebilir.
Gediz ve Bakray havzalarnda ulusal ve uluslararas neme sahip
birok ekosistem bulunmaktadr. Bu blgelerin koruma kullanma
dengesi gzetilerek canlandrlmas ve sz konusu havzalarda
biyoeitliliin korunmas iin ilgili kurumlar arasnda egdm
zmir'in evre illerde retilen mallarn d piyasalara almasnda
nemli bir kap olduu ve blgesel lekte bir ekonomik, sosyal,
kltrel merkez olduu dnldnde ilin evre illerle ulam
balantlarnn glendirilmesi nem kazanmaktadr. Bu kapsamda
zellikle evre illerdeki retim blgelerinden zmir'deki lojistik ve
liman merkezlerine ynelen karayolu, denizyolu ve rayl sistemlerin
desteklenmesi ve evre illerden komu ileler arasndaki ulam balantlarnn glendirilmesi
iin egdm ierisinde ortak almalar srdrlebilir.

134
Blgede gerek corafi
kapsamda (Manisa ve
zmir'i kapsayan Nif Da,
Spil Da gibi) gerekse
tarihi adan (anakkale
Truva'dan balayp zmir
Efes'e dek devam eden
Byk skender Sefer Yolu,
zmir Efes'ten balayp
Manisa ve Uak'tan geen
Pers Kral Yolu gibi) birden
fazla ili kapsayan
gzergahlarda alternatif
turizme ynelik byk bir
potansiyel bulunmaktadr.
135
Alternatif Turizm Altyaps
Afet Ynetimi
Blgede gerek corafi kapsamda (Manisa ve zmir'i kapsayan Nif Da, Spil Da gibi) gerekse
tarihi adan (anakkale Truva'dan balayp zmir Efes'e dek devam eden Byk skender Sefer
Yolu, zmir Efes'ten balayp Manisa ve Uak'tan geen Pers Kral Yolu gibi) birden fazla ili
kapsayan gzergahlarda alternatif turizme ynelik byk bir potansiyel bulunmaktadr. Ortak
tarihi, kltrel ve corafi zellikleriyle zmir ve evresindeki iller, turizmin eitlendirilmesi ve
alternatif turizmin gelitirilmesi asndan ortak bir potansiyelle ve ortak altyap sorunlaryla
kar karyadr.
Bu dorultuda, blgede sz konusu alternatif turizm potansiyelinin harekete geirilmesine
ynelik mevcut hizmet altyapsnn iyiletirilmesi ve yeni yatrmlarn desteklenmesi nemlidir.
Yine sz konusu blgelerde mevcut doal, tarihi ve kltrel varlklarn deerlendirilmesine
olanak salayacak ekilde altyapnn gelitirilmesi, turizm iin nemli alanlarn grsel alglama
ve evre dzeni asndan iyiletirilmesi amacyla ilgili kurumlar arasnda egdm ierisinde
ortak almalar srdrlebilir.
Ortak corafi zellikleriyle zmir ve evre iller benzer afet riskleriyle kar karyadr. Bu riskler
depremden orman yangnna, kuraklktan sele eitlilik gstermektedir. Sz konusu afet
risklerine kar alnacak ksa, orta ve uzun vadeli tm nlemler de bu adan benzerlik
gstermektedir. Bu kapsamda maliyet etkinlii gzetilerek zmir ve evre iller arasnda ortak
afet risklerine kar ortak afet ynetimi srelerinin oluturulmas ve buna ilikin ortak
altyapnn gelitirilmesi amacyla ilgili kurumlar arasnda egdm ierisinde ortak almalar
srdrlebilir.
136
PERFORMANS
GSTERGELERi
b
m
8
8
137
GSTERGE MEVCUT DURUM KAYNAK HEDEF (2013)
LETMELERDE REKABET EDEBLRLK
Kii bana Gayri Safi Katma Deer
(GSKD) ($)
Trkiye iindeki GSKD oran (%)
Trkiye iindeki ihracat oran (%)
OSB'lerdeki firma says
Marka tescillerinin Trkiye iindeki
oran (%)
Endstriyel tasarm tescillerinin
Trkiye iindeki oran (%)
Alnan Patent Tescil Belgesi saysnn
Trkiye genelinde zmir'in Ar-Ge
desteklerinden faydalanma oran (%)
zmir'de TSE tarafndan verilen kalite
belgesine sahip firma saysnn
Trkiye'dekine oran (%)
Corafi iaretli rn says
Teknoloji Gelitirme Blgesi'nde
bulunan firma says
Rzgar enerjisi kurulu gcn teorik
kapasiteye oran (%)
Konut stmada kullanlan jeotermal
kaynak potansiyelinin teorik jeotermal
kaynak potansiyeline oran (%)
Jeotermal kaynaktan retilen elektrik
miktar (MWe)
zmir'i ziyaret eden yabanclarn
Trkiye'yi ziyaret edenler iindeki
oran (%)
Tesislerin ortalama doluluk oran (%)
Ortalama kal sresi (gn)
Butik otellerde ortalama kal sresi (gn)
Butik otellere geli says
Mze ve ren yerlerini ziyaret eden kii
says
8.398
(2006)
6,6
(2006)
5,9
(2008)
735
(2008)
5,6
(2008)
5,7
(2008)
7,4
(2008)
4,5
(2009)
6
(2009)
8
(2009)
65
(2009)
1
(2007)
11
(2007)
0
(2007)
3,93
(2007)
45,65
(2007)
2,3
(2008)
1,3
(2008)
15.040
(2008)
2.799.236
(2009)
TK GSKD Hesab
Tahmin almalar, 2010
TK GSKD Hesab
Tahmin almalar, 2010
TK, 2008a
ZKA OSB Anketi, 2008
Trk Patent Enstits
(TPE), Marka Verileri, 2009
TPE, Endstriyel Tasarm
Verileri,2009
TPE, Patent Verileri, 2009
TBTAK, 2009
TSE, 2009
TPE, 2009
ZTEKGEB internet
sitesindeki verilere
dayanlarak hesaplanmtr,
2009
Boztepe, 2008
(EMO, 2008)
Trkiye Jeotermal Dernei,
2007; DPT, 2006c; Aksoy,
2009 kaynaklarndan
salanan bilgi ve veriler
derlenerek hesaplanmtr
2007
Kltr ve Turizm Bakanl,
2009 verilerine
dayanarak hesaplanmtr
2009
2009
2009
2009
l Kltr ve Turizm Mdrl,
2010
9.000
8
8
800
9
9
10
6
8
10
80
4
15
3
4,93
47,65
2,8
1,9
16.100
3.000.000
138
Limanlara gelen (ticari ve zel) yat says
Dzenlenen fuar says
Kruvaziyer seferleriyle gelen yolcu says
Mavi bayrakl marina says
Mavi bayrakl plaj says
zmir Liman'nda ellelenen
konteynr miktar (TEU)
Lojistik sektrnde faaliyet gsteren
firma says
zmir Gmrk ve Muhafaza Bamdrl
denetiminde faaliyet gsteren antrepo
says
Ekonomik sulanabilir arazilerde sulanma
oran (%)
Organize Tarm htisas Blgeleri says
Sera stmada kullanlan jeotermal kaynak
potansiyelinin kullanm oran (%)
Organik retim yapan retici says
Organik retim yaplan tarmsal alan (ha)
yi tarm uygulamalar kapsamnda retim
yapan retici says
yi tarm uygulamalar kapsamnda retim
yaplan tarmsal alan (ha)
Damla sulama sistemi says
Yamurlama sulama sistemi says
rtalt sebze meyve retim miktar
(ton/yl)
Tarmsal retici Birlikleri ye says
Islah Birlikleri ye says
Tarmsal amal kooperatiflerin ortak says
Tarmsal amal kooperatifler ve birlikler
ye ve ortak says toplam
1.923
(2008)
31
(2008)
321.279
(2008)
0
(2008)
21
(2008)
884.966
(2008)
2.255
(2009)
116
(2009)
75
(2005)
0
(2009)
3
(2006)
1.294
(2007)
26.330
(2007)
131
(2007)
258
(2007)
10.476
(2009)
1.432
(2009)
165.485
(2008)
2.457
(2008)
863
(2008)
39.465
(2009)
42.785
(2008)
2009
TOBB, 2009
ZTO, 2009
TREV, 2008
TREV, 2008
TCDD, 2009
ZTO internet sitesinden
hesaplanmtr, 2009
E, 2009
TKB, 2006
Sanayi Ticaret l Mdrl,
2009
2007
TK,2008
TK, 2008
l Tarm Mdrl, 2009
l Tarm Mdrl, 2009
l Tarm Mdrl, 2009
l Tarm Mdrl, 2009
TK, 2008
l Tarm Mdrl, 2009
l Tarm Mdrl, 2009
l Tarm Mdrl, 2009
l Tarm Mdrl, 2009
2.200
37
500.000
2
29
1.200.000
2.400
125
85
3
5
1.600
30.000
170
340
20.000
1.800
200.000
8.000
1.200
45.000
54.200
139
14,00
7
12
50
8
5
2
ZKA Kmelenme Sonu
Raporu, Maliye Bakanl,
Verileri, 2010
TPE, Marka Verileri, 2009
ZKA Kmelenme Sonu
Raporu, Maliye Bakanl
Verileri, 2010
Avrupa Birlii
Genel Sekreterlii, 2009
ZKA Kmelenme Sonu
Verileri, 2010
TPE, Marka Verileri, 2009
ZKA Kmelenme Sonu
Verileri, 2010
Gda ve iecek sanayi ihracatnn Trkiye
iindeki oran (%)
Gda ve iecek sanayi marka tescillerinin
Gda ve iecek sanayinin Ar-Ge yatrm
indirimlerinde Trkiye iindeki
oran (%)
Gda ileme alt sektrlerindeki (Et ileme,
hayvansal yan rnler, su rnleri ileme,
st ileme) AB hijyen kurallarna uyumlu
iletme saysnn alt sektrlerdeki toplam
iletme saysna oran (%)
Giyim eyas sanayi ihracatnn
Giyim eyas sanayindeki marka
tescillerinin Trkiye iindeki oran (%)
Giyim eyas sanayinin Ar-Ge
yatrm indirimlerinde Trkiye iindeki
oran (%)
11,3
(2008)
5
(2008)
9,9
(2008)
14
(2008)
6,1
(2008)
3
(2008)
0
(2008)
Okulncesi net okullama oran (4-5 ya)
lkretimde derslik bana den
renci says (tm ilelerde)
Ortaretimde net okullama oran (%)
Ortaretimde derslik bana den
renci says
Mesleki ve teknik ortaretimde derslik
bana den renci says
Yaygn eitim kapsamnda l MEM
tarafndan verilen mesleki, teknik kurslara
katlan kursiyer says
Yaygn eitim kapsamnda l MEM
tarafndan engellilere ynelik kurslara
katlan engelli kursiyer says
sizlik oran (%)
Tarm d isizlik oran (%)
33,24
(2008-2009 dnemi)
33
(2008-2009 dnemi)
68,16
(2008-2009 dnemi)
31
(2008-2009 dnemi)
35
(2008-2009 dnemi)
65.770
(2007-2008 dnemi)
1.685
(2008-2009 dnemi)
11,8
(2008)
12,4
(2008)
l MEM 2008-2009
rgn Eitim Verileri
l MEM 2008-2009
rgn Eitim Verileri
l MEM 2008-2009
rgn Eitim Verileri
l MEM 2008-2009
rgn Eitim Verileri
TK 2008 Karlatrmal
Blgesel Verileri, 2009
l MEM 2008-2009
Yaygn Eitim Verileri
l MEM 2008-2009
Yaygn Eitim Verileri
TK 2008 Hanehalk
gc Verileri, 2009
TK 2008 Hanehalk
gc Verileri, 2009
50
(2013-2014 dnemi)
30
(2013-2014 dnemi)
75
(2013-2014 dnemi)
30
(2013-2014 dnemi)
30
(2013-2014 dnemi)
75.000
(2013-2014 dnemi)
5.000
(2013-2014 dnemi)
11
12
140
SRDRLEBLR EVRE
Kii bana den yllk kullanlabilir
3
su potansiyeli (m /kii)
Artma tesisi ile ime suyu hizmeti
verilen nfusun belediye nfusuna
oran (%)
Atksu Artma Tesisi (AAT) ile hizmet
verilen nfusun belediye nfusuna
oran (%)
Srasyla Gediz, Bakray, Kk Menderes
nehirleri su kalitesi snf
Gediz havzasnda belediye nfusunun
artma uygulanan nfusa oran (%)
me ve kullanma suyu ulatrlan nfusun
belediye nfusuna oran (%)
Kanalizasyon ebekesine bal nfusun
belediye nfusuna oran (%)
Kat atk transfer istasyonu kapasitesi
(ton/gn)
Kat atk bertaraf kapasitesi (ton/gn)
OSB'lerdeki iletmelerin AAT'ye ballk
oran (%)
Tehlikeli endstriyel atk oran (%)
614
(2007)
29
(2006)
76
(2006)
III/IV/IV
(2008)
15
(2007)
97
(2006)
96
(2006)
1304
(2007)
2300
(2007)
37
(2009)
10,2
(2006)
DS, 2008
TK, 2008
TK, 2008
l evre Orman Mdrl,
2009
evre ve Orman Bakanl
Atksu Artm Eylem Plan,
2008
TK, 2008
TK, 2008
BB, 2008
BB, 2008
Sanayi Ticaret l Mdrl,
2008; evre Orman l
Mdrl, 2008 Verileri
ve OSB ynetimlerine 2009'da
ZKA tarafndan uygulanan
anket sonular derlenerek
hesaplanmtr, 2009
TK, 2008
1000
35
82
II/III/III
85
99
98
1800
4500
50
8,5
Kadn nfusun igcne katlm oran (%)
cretli kadn alanlarn
toplam istihdama oran (%)
Hastanelerde yatak bana den nfus
Bebek lm oran (binde)
Anne lm oran (yzbinde)
24,5
(2008)
21,4
(2008)
331
(2007)
9,1
(2008)
12,9
(2008)
TK 2008 Hanehalk
gc Verileri, 2009
TK 2008 Hanehalk
gc Verileri, 2009
l Salk Mdrl
Verileri, 2008
l Salk Mdrl
Verileri, 2008
l Salk Mdrl
Verileri, 2008
28
25
300
7
8
141
Sanayide suyun yeniden kullanm oran (%)
Sanayide kat atn geri kazanm ve
yeniden kullanm oran (%)
Kentsel atn geri kazanm oran (%)
3
PM Konsantrasyonu ( g/m )
10
3
SO Konsantrasyonu ( g/m )
2
malat sanayinde evre ynetim sistemi
belgesi olan firma saysnn toplam firma
saysna oran (%)
Bozuk orman alan oran (%)
Konutlarda kii bana elektrik
tketimi (kWh)
10
(2004)
4
(2004)
1
(2007)
52
(2008)
18
(2008)
7
(2004)
83
(2005)
790
(2007)
TK, 2008
TK, 2008
BB, 2008
Bayram, 2008 (BB,2008)
Bayram, 2008 (BB,2008)
TK 2004 malat Sanayi
evre Gstergeleri
kullanlarak hesaplanmtr
evre ve Orman Bakanl,
2006a
TK, 2008 verileri
kullanlarak hesaplanmtr
25
15
5
35
18
15
70
700
GLENDRLM ALTYAPI ve STYAPI
D hat direkt uuu olan ehir says
BB tarafndan iletilen otopark says
Kent merkezinde sahil kesiminde yaya
yollarnn toplam uzunluu
Kent merkezinde sahil kesiminde bisiklet
yollarnn toplam uzunluu
Asfalt ky yollarnn toplam
ky yollarna oran (%)
Mze says
Halk ktphanesi says
Tiyatro says
103
(2009)
54
(2007)
37,4 km
(2007)
25,8 km
(2007)
74
(2009)
16
(2008)
43
(2008)
26
(2008)
DHM verilerinden
hesaplanmtr, 2009
BB, 2008
BB, 2008
BB, 2008
zmir Valilii, 2009
TK 2009
ADNKS Verileri, 2010
TK 2009
TK 2009
120
60
45 km
30 km
85
20
50
30
ekler
143
144
EK 1: Blge Plan'nn Dayand st lekli Stratejik Belgeler
Dokuzuncu Ulusal Kalknma Plan (2007-2013)
AB Entegre evre Uyum Stratejisi (2007-2023)
Atksu Artm Eylem Plan (2008-2012)
Bilgi Toplumu Stratejisi (2006-2010)
BM DPT Binyl Kalknma Hedefleri (2000-2015)
Ege Tarm Master Plan (2006)
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanl Stratejik Plan (2010-2014)
Foa zel evre Koruma Blgesi Eylem Plan (2008-2013)
KOB Stratejisi ve Eylem Plan (2007-2009)
Tarm Strateji Belgesi (2006-2010)
Termal Turizm Master Plan Eylem Plan (2007-2023)
Trkiye in Enerji Verimlilii Stratejisi
Trkiye Turizm Stratejisi 2023 Eylem Plan (2007-2013)
Trkiye Sanayi Politikas
Trkiye'de Yallarn Durumu ve Yalanma Ulusal Eylem Plan
Ulusal evre Eylem Plan
Ulusal klim Deiiklii Stratejisi (2010-2020)
Ulusal Krsal Kalknma Stratejisi (2007-2013)
Ulusal Yenilik Stratejisi (2008-2010)
Ulatrma Ana Plan Stratejisi
145
EK-2: Plan Hazrlk Sreci alma Gruplar
2010-2013 zmir Blge Plan ZKA alma Grubu
1. GZFT Anketi ve le GZFT Ziyaretleri Katlmclar
Begm TATAR
Didem KSEOLU
Emin etin HAAR
Filiz MOROVA NELER
Gven KKTOK
Murat YILMAZOBAN
Nilfer KAYA
Sena GRSOY
Sibel ERSN
Suna YAAR ZDEMR
A.Turna Gda Turizm
ABGEM zmir
AKG Grubu
Akzo Nobel Endstri
Aliaa Belediyesi
Aliaa Esnaf ve Sanatkarlar Odas
Armutlu Belediyesi
Ayaskent Belediyesi
Balova Kaymakaml
BASFED
Bayndr Belediyesi
Bayndr Esnaf ve Sanatkarlar Odas
Bayndr Kaymakaml
Bayndr Ticaret Odas
Bergama Belediyesi
Bergama Kaymakaml
Bergama Ticaret Odas
Birgi Belediye Bakanl
BMC Sanayi ve Ticaret
Bornova Kaymakaml
Bozda Belediyesi
Buca Belediyesi
Cevher Dkm Sanayi
ada Yaam Destekleme Dernei
alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl zmir Blge Mdrl
andarl Belediyesi
ili Belediyesi
ili Devlet Hastanesi
ili Esnaf ve Sanatkarlar Odas
ili le Emniyet Mdrl
ili le Milli Eitim Mdrl
ili le Mftl
ili le zel dare Mdrl
ili Kaymakaml
ili Mal Mdrl
ili Salk Grup Bakanl
ili Sivil Savunma Mdrl
Deirmendere Belediye Bakanl
146
DE ATMER
DE Buca Eitim Fakltesi Gzel Sanatlar Eitimi Blm
DE evre Mhendislii Blm
DE Deniz letmecilii ve Ynetimi Yksekokulu
DE Fen Edebiyat Fakltesi
DE Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Yksekokulu
DE Gzel Sanatlar Enstits
DE Hemirelik Yksekokulu
DE Hukuk Fakltesi Adalet Meslek Yksekokulu
DE letme Fakltesi Turizm letmecilii Blm
DE zmir Meslek Yksekokulu
DE Mimarlk Fakltesi ehir ve Blge Planlama Blm
DE Salk Bilimleri Enstits Mdrl
DE Torbal Meslek Yksekokulu
Dikili Belediyesi
Dikili le Tarm Mdrl
Dikili Kaymakaml
Dikili Orman letme eflii
Dikili Salk Grup Bakanl
DTM Ege Serbest Blge Mdrl
EBSO
Ege hracat Birlikleri
Ege Seramik Sanayi ve Ticaret
Ege Serbest Blge Gmrk Mdrl
Ege Soutmaclk
Ege niversitesi letiim Fakltesi
Ege niversitesi Tarmsal Uygulama ve Aratrma Merkezi
Egeplast
Ekiz Ya ve Sabun Sanayi
Foa Turizm Danma Brosu
Gaziemir Kaymakaml
Gerenky Belediye Bakanl
Gbeyli Belediyesi
Glck Belediyesi
Gmldr Belediyesi
Gzelbahe Kaymakaml
BB Erefpaa Hastanesi
BB zbeton
zmir Bykehir Belediyesi
GEME hracat Gelitirme Etd Merkezi Ege Blge Mdrl
GD zmir Gen adamlar Dernei
l Dernekler Mdrl
l Genlik ve Spor Mdrl
l Gmrk Mdrl
l Mill Eitim Mdrl
l zel daresi
l Salk Mdrl
l Sanayi ve Ticaret Mdrl
l Sosyal Hizmetler Mdrl
l Sosyal Yardmlama ve Dayanma Vakf
zmir Eczaclar Odas 3. Blge
zmir Ekonomi niversitesi
zmir Ticaret Borsas
zmir Ticaret Odas
zmir Yerel Gndem 21
zmir Yksek Teknoloji Enstits
ZSU Genel Mdrl
Karaburun Belediyesi
147
Karaburun Kaymakaml
Karyaka Kaymakaml
Kaynaklar Belediyesi
Kazete
Kemalpaa Belediyesi
Kemalpaa Kaymakaml
Kemalpaa Organize Sanayi Blgesi
Kiraz Belediyesi
Kiraz Kaymakaml
Klimasan
Konak Belediyesi
Menderes Belediyesi
Menderes Kaymakaml
Menemen Belediyesi
Menemen Kaymakaml
Menemen Ticaret Odas
Mordoan Belediyesi
Norm Civata
demi le zel dare Mdrl
ren Belediyesi
PETKM Petrokimya Holding
Sarn Belediyesi
Seferihisar Kaymakaml
Seluk Esnaf Sanatkarlar Odas
Seluk Kaymakaml
Seluk Ticaret Odas
Socotab Yaprak Ttn
Sualt Aratrmalar Dernei- Akdeniz Foku Aratrma Grubu
TAR Genel Mdrl Pamuk Birlii
TAR Zeytin ve Zeytinya Tarm Sat Kooperatifleri Birlii
Tesco Kipa
Tire Kaymakaml
Torbal Kaymakaml
TK zmir Blge Mdrl
Trk- 3. Blge Temsilcilii
Urla Belediyesi
Yaar niversitesi
Yaar niversitesi Avrupa Birlii Merkezi
Yazba Belediyesi
Yeni Gazetem Ege - zmirport Dergisi
Zeytinda Belediyesi
4 Yldz Demir elik
Aliaa Belediyesi
Aliaa Belediyesi evre Koruma ve Kontrol Mdrl
Aliaa Ekspres Gazetesi
Aliaa Esnaf ve Sanatkarlar Odas
Aliaa le Milli Eitim Mdrl
Aliaa le Tarm Mdrl
Aliaa Kaymakaml
Aliaa Kocaer Demir elik
Aliaa Kk Sanayi Sitesi Yap Kooperatifi
Aliaa Ticaret Odas
ebita Demir elik Endstrisi
Ege elik Endstrisi Sanayi ve Ticaret
2. Aliaa le GZFT Toplants Katlmclar
148
PETKM Petrokimya Holding
Trkiye Petrol Rafinerileri
Baheleraras Mahallesi Muhtarl
Balova Belediyesi
Balova le Milli Eitim Mdrl
Balova le zel dare Mdrl
Balova le Salk Grup Bakanl
Balova Kaymakaml
etin Eme Mahallesi Muhtarl
Fevzi akmak Mahallesi Muhtarl
Korutrk Mahallesi Muhtarl
Onur Mahallesi Muhtarl
S.S.Balova Esnaf ve Sanatkarlar Kredi ve Kefalet Kooperatifi
Teleferik Mahallesi Muhtarl
Trkiye Emekli Astsubaylar Dernei
Bayndr Belediyesi
Bayndr Esnaf ve Sanatkarlar Odas
Bayndr le Emniyet Mdrl
Bayndr le Milli Eitim Mdrl
Bayndr le Tarm Mdrl
Bayndr Kaymakaml
Bayndr Kazm Dirik lkretim Okulu
Bayndr Salk Grup Bakanl
Bayndr Sanayicileri Dernei
Bayndr Sosyal Yardmlama ve Dayanma Vakf
Bayndr Ticaret Odas
Bayndr Ziraat Odas
S.S. Bayndr Kk Sanayi Yap Kooperatifi
Ziraat Bankas Bayndr ubesi
Bergama Bakkallar ve Benzerleri Odas
Bergama Belediyesi
Bergama le Tarm Mdrl
Bergama Kaymakaml
Bergama Kltr ve Sanat Vakf
Bergama Kltr ve Turizm Dernei
Bergama Ticaret Odas
Serbest Muhasebeci Mali Mavirler Odas Bergama Temsilcilii
Beyda Belediyesi
Beyda Deirmenci St rnleri
Beyda Esnaf ve Sanatkarlar Odas
Beyda le Milli Eitim Mdrl
Beyda le Tarm Mdrl
Beyda Kaymakaml
Beyda Tarm Kredi Kooperatifi
akr Zeytinya Fabrikas
Ege Saraciye Sanayi
3. Balova le GZFT Toplants Katlmclar
4. Bayndr le GZFT Toplants Katlmclar
5. Bergama le GZFT Toplants Katlmclar
6. Beyda le GZFT Toplants Katlmclar
149
Ege Zincir Tarm rnleri
Kk Menderes Gazetesi
Yaclar Mahallesi Muhtarl
Zinsan Zincir
Ziraat Bankas Beyda ubesi
Altnda Esnaf ve Sanatkarlar Odas
Bornova Esnaf ve Sanatkarlar Odas
Bornova le Emniyet Mdrl
Bornova le Milli Eitim Mdrl
Bornova Kaymakaml
Bornova Mal Mdrl
Bornova Salk Grup Bakanl
Bornova Sosyal Yardmlama ve Dayanma Vakf
Bornova ofrler ve Otomobilciler Esnaf Odas
amdibi Esnaf ve Sanatkarlar Odas
zmir l Salk Mdrl Bornova Az ve Di Sal Merkezi
SHEK Genel Mdrl Bornova Nevvar Salih gren Huzurevi Mdrl
Buca 1. Blge Tapu Sicil Mdrl
Buca Belediyesi
Buca Belediyesi Buca Kent Konseyi
Buca Belediyesi Kltr ve Sosyal ler Mdrl
Buca Eitimi Sevenler Dernei
Buca le Halk Eitim Merkezi
Buca le Kadastro Mdrl
Buca le Milli Eitim Mdrl
Buca le Nfus ve Vatandalk Mdrl
Buca le zel dare Mdrl
Buca le Salk Grup Bakanl
Buca le Sivil Savunma Mdrl
Buca le Sosyal Yardmlama ve Dayanma Vakf
Buca Kaymakaml
Kaynaklar Belediyesi
Selanik Trkleri ve Buca Yaylackllar Eitim Kltr ve Dayanma Dernei
eme le Kltr Turizm Mdrl
eme le Milli Eitim Mdrl
eme le Tarm Mdrl
eme adamlar Dernei
eme Kaymakaml
eme ofrler ve Otomobilciler Odas
eme Turistik Otelciler Birlii
eme Turizm Dernei
Destination zmir Grubu
Dolphinland Yunus Gsteri -Yunus Terapi Merkezi
Ege niversitesi eme Turizm ve Otelcilik Yksekokulu
S.S. eme Dalyanky Su rnleri Kooperatifi
Turistik eme Gazetesi
Trkiye Ziraat Odalar Birlii eme Ziraat Odas Bakanl
Ulusoy eme Liman letmesi Anonim irketi
7. Bornova le GZFT Toplants Katlmclar
8. Buca le GZFT Toplants Katlmclar
9. eme le GZFT Toplants Katlmclar
150
10. ili le GZFT Toplants Katlmclar
11. Dikili le GZFT Toplants Katlmclar
12. Foa le GZFT Toplants Katlmclar
13. Gaziemir le GZFT Toplants Katlmclar
amalt Tuz letmesi Mdrl
ili Defterdarl
ili Esnaf ve Sanatkarlar Odas
ili Gental
ili le Halk Eitim Merkezi Mdrl
ili le Milli Eitim Mdrl
ili le Salk Grup Bakanl
ili Kaymakaml
ili ofrler ve Otomobilciler Esnaf Odas
ili Trk Telekom Mdrl
zmir Atatrk Organize Sanayi Blgesi
Sasal Belediyesi
Sigara Sanayi letmeleri
Baheli Ky Muhtarl
amlca Kltr ve Yardm Vakf
Delikta Ky Muhtarl
Dikili Doa ve Bisiklet Gnllleri
Dikili Esnaf ve Otomobilciler Odas
Dikili Esnaf ve Sanatkarlar Odas
Dikili le Milli Eitim Mdrl
Dikili le Tarm Mdrl
Dikili Kaymakaml
Dikili Mal Mdrl
Dikili Orman letme Mdrl
Dikili Tarmsal Kalknma Kooperatifi
Gkeal Ky Muhtarl
l Kltr ve Turizm Mdrl
Nebilen Ky Muhtarl
Yahibey Ky Muhtarl
Zeytindal Termal Otel
Foa Belediyesi
Foa Esnaf ve Sanatkarlar Odas
Foa le Milli Eitim Mdrl
Foa le zel daresi
Foa le Tarm Mdrl
Foa Kaymakaml
Foa Kylere Hizmet Gtrme Birlii
Foa Kltr Eitim ve Dayanma Dernei
Kltr ve Turizm Bakanl Foa Turizm Danma Mdrl
Gaziemir Belediyesi
Gaziemir Esnaf ve Sanatkarlar Odas
Gaziemir le Halk Eitim Merkezi
Gaziemir le Milli Eitim Mdrl
Gaziemir Kaymakaml
Gaziemir Salk Grup Bakanl
Gaziemir Sanayici ve adamlar Dernei
Serbest Blgeler Genel Mdrl Ege Serbest Blge Mdrl
151
14. Gzelbahe le GZFT Toplants Katlmclar
15. Karaburun le GZFT Toplants Katlmclar
16. Karyaka le GZFT Toplants Katlmclar
17. Kemalpaa le GZFT Toplants Katlmclar
18. Kiraz le GZFT Toplants Katlmclar
Gzelbahe Belediyesi
Gzelbahe Kaymakaml
Gzelbahe Salk Grup Bakanl
S.S.Gzelbahe Su rnleri Kooperatifi
Yelki Belediyesi
Ziraat Bankas Gzelbahe ubesi
Karaburun Belediyesi
Karaburun Esnaf ve Sanatkarlar Odas
Karaburun Kaymakaml
Karaburun Sosyal Yardmlama ve Dayanma Vakf
Karaburun Yerel Gndem 21
Sualt Aratrmalar Dernei - Akdeniz Foku Aratrma Grubu Karaburun Proje Ofisi
Dnden Yarna Karyaka Gazetesi
Karyaka le Emniyet Mdrl
Karyaka le Genlik ve Spor Mdrl
Karyaka Kaymakaml
Karyaka Sanayici ve Adamlar Dernei
Karyaka Vergi Dairesi
S.S.Karyaka Esnaf ve Sanatkarlar Kredi ve Kefalet Kooperatifi
Trkiye Genlik Federasyonu zmir Genlik Birlii Dernei
Trkiye Kzlay Dernei Karyaka ubesi
Akfi Ajans
Kemalpaa Belediyesi
Kemalpaa Kaymakaml
Kemalpaa Kk Sanayi Sitesi Yap Kooperatifi
Kemalpaa Organize Sanayi Blgesi Mdrl
Kemalpaa Sanayici ve Adamlar Dernei
Yukar Kzlca Belediyesi
Kiraz Belediyesi
Kiraz Esnaf ve Sanatkarlar Odas
Kiraz le Emniyet Mdrl
Kiraz le Halk Ktphanesi Mdrl
Kiraz le Mal Mdrl
Kiraz le Milli Eitim Mdrl
Kiraz le Nfus Mdrl
Kiraz le zel dare Mdrl
Kiraz le Tarm Mdrl
Kiraz Kaymakaml
Kiraz Vergi Dairesi Mdrl
Kiraz Ziraat Odas
S.S deli ve evre Kyleri Tarmsal Kalknma Kooperatifi
152
19. Knk le GZFT Toplants Katlmclar
20. Konak le GZFT Toplants Katlmclar
21. Menderes le GZFT Toplants Katlmclar
22. Menemen le GZFT Toplants Katlmclar
23. Narldere le GZFT Toplants Katlmclar
Bahvanolu Tarm rnleri
Knk le Halk Eitim Merkezi
Knk le zel daresi
Knk le Tarm Mdrl
Knk Kaymakaml
Knk Kk Sanayi Sitesi
Poyrack Belediyesi
Savran Zeytinya
zmir l Salk Mdrl Alsancak Az ve Di Sal Hastanesi
zmir Nevvar Salih gren Alsancak Devlet Hastanesi
Konak Belediyesi
Konak le Halk Eitim Merkezi
Konak le Milli Eitim Mdrl
Konak le zel dare Mdrl
Konak le Salk Grup Bakanl
Konak le Sivil Savunma Mdrl
Konak Kaymakaml
Kordon Adamlar Dernei
S.S. zmir Esnaf ve Sanaatkarlar Kredi ve Kefalet Kooperatifi Birlii
Salk Bakanl Dr.Suat Seren Gs Hastalklar ve Cerrahisi Eitim-Aratrma Hastanesi
Salk Bakanl Tepecik Eitim ve Aratrma Hastanesi
Trk Kadnlar Birlii zmir ubesi
TOB Organize Sanayi Blgesi
Menderes Aa leri Sanayi Sitesi
Menderes Esnaf ve Sanatkarlar Odas
Menderes Estim Sanayi Sitesi
Menderes le Tarm Mdrl
Menderes Kaymakaml
Menderes Ziraat Birlikleri
Ege Tarmsal Aratrma Enstits Mdrl
Menemen Belediyesi
Menemen Devlet Hastanesi
Menemen Esnaf ve Sanatkarlar Odas
Menemen le Mal Mdrl
Menemen le Milli Eitim Mdrl
Menemen le Mftl
Menemen le Nfus Mdrl
Menemen le zel dare Mdrl
Menemen le Salk Grup Bakanl
Menemen Kaymakaml
Menemen Organize Sanayi Blgesi
Menemen Tapu Sicil Mdrl
Menemen Ticaret Odas
Menemen Uluslararas Tarmsal Hidroloji Aratrma ve Eitim Merkez Mdrl
NG Bank Narldere ubesi
153
Narldere Esnaf ve Sanatkarlar Kredi Kefalet
Kooperatifi Bakanl
Narldere le Milli Eitim Mdrl
Narldere le Salk Grup Bakanl
Narldere Kaymakaml
Trkiye Bankas Narldere ubesi
Ziraat Bankas Narldere ubesi
Birgi Belediyesi
demi Belediyesi
demi le Tarm Mdrl
demi Kaymakaml
demi Metal leri Odas
demi Park ve Bahe Bitkileri Dernei
demi Ziraat Odas
S.S.demi Bademli Tarmsal Kalknma Kooperatifi
Trk Ticaret Bankas demi ubesi
Doanbey Belediyesi
S.S.zmir Seferihisar rkmez Su rnleri Kooperatifi
Seferihisar Belediyesi
Seferihisar Esnaf ve Sanatkarlar Odas
Seferihisar le Milli Eitim Mdrl
Seferihisar Kaymakaml
Seferihisar Ziraat Odas
rkmez Belediyesi
Seluk Belediyesi
Seluk Esnaf ve Sanatkarlar Odas
Seluk Kaymakaml
Seluk Ticaret Odas
Seluk Ziraat Odas
Denizbank Tire ubesi
Krkkaya Gda
S.S.St Mstahsilleri Tarmsal Kalknma Kooperatifi
Tamtad Konservecilik
Tire Belediyesi
Tire Esnaf ve Sanatkarlar Odas
Tire le zel daresi
Tire le Tarm Mdrl
Tire Kaymakaml
Tire Organize Sanayi Blgesi
Tire Ticaret Odas
Vakfbank Tire ubesi
Ziraat Bankas Tire ubesi
Pancar Organize Sanayi Blgesi
24. demi le GZFT Toplants Katlmclar
25. Seferihisar le GZFT Toplants Katlmclar
26. Seluk le GZFT Toplants Katlmclar
27. Tire le GZFT Toplants Katlmclar
28. Torbal le GZFT Toplants Katlmclar
154
Torbal Belediyesi
Torbal Esnaf ve Sanatkarlar Odas
Torbal le Emniyet Mdrl
Torbal le Jandarma Komutanl
Torbal le Mal Mdrl
Torbal le zel dare Mdrl
Torbal le Salk Grup Bakanl
Torbal le Tarm Mdrl
Torbal le Vergi Dairesi Mdrl
Torbal Kaymakaml
Torbal Organize Sanayi Blgesi
Torbal Ticaret Odas
Urla Belediyesi
Urla Esnaf ve Sanatkarlar Odas
Urla Kaymakaml
Urla Ticaret Odas
Urla Ziraat Odas
Dokuz Eyll niversitesi
DS 2. Blge Mdrl
EBLTEM
Ege Tarmsal Aratrma Enstits
Ege niversitesi Toprak Blm
Ege niversitesi Ziraat Fakltesi
ETO Ekolojik Tarm Organizasyonu
zmir Tarm l Mdrl Proje ve statistik ubesi
zmir Ticaret Borsas
Menderes Tarm le Mdrl
demi Tarm le Mdrl
demi Ticaret Odas
Rapunzel Organik rnler
Tarm Ekonomisi Dernei
TAR Ar-Ge Mdrl
TAR rn Koordinasyon Mdrl
Torbal le Tarm Mdrl
BASFED
Dokuz Eyll niversitesi Mimarlk Fakltesi
EBLTEM
EBSO
Ege niversitesi BF ktisat Blm
Ema Klima
Ges Elektrik
Gkolu Otomotiv
YTE Makine Mhendislii Blm
zmir Ekonomi niversitesi Bilgisayar Bilimleri Fakltesi
zmir Teknoloji Gelitirme Blgesi
NETSS
ODT
29. Urla le GZFT Toplants Katlmclar
18-19 KASIM 2008 ALITAYLARI ALIMA GRUPLARI
1. Tarmsal retimde Verimlilik ve eitlilik alma Grubu
2. Teknoloji ve Yenilikilik alma Grubu
155
PETKM
Biyodizel Sanayicileri ve adamlar Dernei
evre Orman l Mdrl
DE evre Mhendislii Blm
DE Jeotermal Enerji Aratrma ve Uygulama Merkezi
DE SMER
DS 1. Blge Mdrl
EBLTEM
EBSO
Ege Tarmsal Aratrma Enstits Bitki Genetik Kaynaklar Blm
ESBA
E EVMER
E Gne Enerjisi Enstits
BB Salkl Kentler Proje Ofisi
l zel dare Mdrl
YTE Jeotermal Enerji Aratrma ve Uygulama Merkezi
zmir Jeotermal
ZSU
ZTO Geri Kazanm Komitesi
Kemalpaa OSB
Denizcilik letmeleri zmir letme Mdrl
DE ehir ve Blge Planlama Blm
BB
l Milli Eitim Mdrl
l zel dare Mdrl
YTE ehir ve Blge Planlama Blm
ZTO
Karayollar 2. Blge Mdrl
TCDD 3. Blge Mdrl
Trkiye Trafik Gvenlii Vakf
ABGEM
DE ktisadi ve dari Bilimler Fakltesi
EBLTEM
EBSO
Ege hracat Birlikleri
Ege Serbest Blgesi
Ege niversitesi ktisadi dari Bilimler Fakltesi
ESOB
zmir Atatrk OSB
zmir Ticaret Odas
Kobi-der
KOSGEB
Milli Prodktivite Merkezi
Sanayi ve Ticaret l Mdrl
Tire OSB
Bergama Kltr ve Turizm Dernei
3. Yenilenebilir Enerji ve Srdrlebilir evre alma Grubu
4. Salkl Kentleme ve Altyap alma Grubu
5. KOB'lerde Rekabet Edebilirlik
6. Turizmde Rekabet Edebilirlik ve Yenilik alma Grubu
156
Bergama-Dikili Zeytindal Termal Tesisleri
Club Yal Hotels&Resort
eme Turistik Otelciler Birlii
Destination zmir
DE Mimarlk Fakltesi
Ege Turistik letmeler ve Konaklamalar Birlii
Foa Turizm Danma ube Mdrl
BB Tarihsel evre ve Kltr Varlklar Mdrl
l Kltr Turizm Mdrl
YTE Mimari Restorasyon Blm
ZFA
zmir Inner Wheel Dernei
Jestur
TAV zmir Terminal letmecilii
TRSAB zmir ubesi
Yaar niversitesi Mimarlk Blm
Bayrakl le Milli Eitim Mdrl
Bornova Nedret hsan Keten lkretim Okulu
DE Ekonometri Blm
DE Kamu Ynetimi Blm
DE Maliye Blm
DE Mimarlk Fakltesi
Ege niversitesi Sosyoloji Blm
E EKAM
l Milli Eitim Mdrl Mesleki Eitim ube Mdrl
l Milli Eitim Mdrl Ortaretim ube Mdrl
l Sosyal Hizmetler Mdrl
-Kur zmir l Mdrl
zmir Ekonomi niversitesi letme Blm
zmir Kadnlar Dernei
Kas Hastalklar Dernei
Nevvar Salih gren Eitim Kamps Meslek Lisesi
TK zmir Blge Mdrl
Tlay Akta zmir Gnll Kurulular Gbirlii
Yerel Gndem 21
Balsar Ya Sanayi
Bayteks Tarm rnleri
Ege Chelab Gda Analiz Laboratuvar
Ege Nkm Gda
Ekiz Ya ve Sabun
Ertu Balk
Etem zsoy Tarm
zmir Ziraat Odas
Kristal Ya
Seyrekli Fidanclk
enta Tarm
Tamtad Konservecilik
Te-Ta Teknik Tarm
Tunta Gda
Yaar D Ticaret
7. Sosyal Kalknma alma Grubu
SEKTR ALITAYLARI ALIMA GRUPLARI
1. EGAD birliiyle Gerekletirilen 29 Mays 2009 Gda Sanayi altay Katlmclar
157
Yeni Asr Gazetesi
AeroRzgar Endstrisi
DATA Tsp
Dinamik Is
Ege Teknoloji ve Baar Vakf
Elkima Trafo
Ema
Ena Mhendislik
Enda Enerji
E Gne Enerjisi Enstits
Geo
Ges Elektrik
Gbirlii Holding
mer Otelcilik
zmir Jeotermal
Salim Arslanalp Mhendislik
Teknogen
Tekpan Teknik
Barsan Global
Can-Mar Uluslararas Nakliyat
Elmas Grup
Gnaydn Lojistik
Gneydou Nakliyat
Hamburg Sd zmir
Horoz Lojistik
nci Lojistik
ZTA Uluslararas Tamaclk
Karmer Uluslararas Tamaclk
MAERSK Mersinler Uluslararas Tamaclk
Sakaolu Gmrkleme
Solo Deniz Yatlk
TAV
Trans-Nak Uluslararas Kargo
Turksped
UND Uluslararas Nakliyeciler Dernei
Deniz Ticaret Odas zmir ubesi
UTKAD
Yeni Nakliyat Kargo
Yurtii Kargo Ege Blge Mdrl

Aytenler Giyim
elik Nak
Demoteks
Ege Ayakkab Sanayicileri Dernei
Ege Giyim Sanayicileri Dernei
zmir Ykama Boyama
Kulim Kulolu Nak
Kulolu Tekstil
Kulsan
2. EBSO birliiyle Gerekletirilen 13 Haziran 2009 Yenilenebilir Enerji Sektr altay Katlmclar
3. ZTO birliiyle Gerekletirilen 17 Haziran 2009 Lojistik Sektr Toplants Katlmclar
4. EGAD-BASFED-EGSD birliiyle Gerekletirilen 30 Haziran 2009 Tekstil / Giyim Eyas Sanayi
altay Katlmclar
158
Makara
Menemenliolu Tekstil
rnler Tekstil
Pamuklar Tekstil
Sepiciler Ksele Deri Sanayi
imek Makina
Yalaz Tekstil
Akdeniz Kimya
Aklens Optik
Arkas Holding
Bilset Bilgisayar
Deflab Robotik Teknolojiler Laboratuvar
Diasel Medikal Sistemler
EBLTEM
Ege Biyoteknoloji
Egebimtes
Elektral Elektromekanik
Genmar Tehis rnleri
zma zmir Makina
ZTEK Kaltek Mhendislik
Netsis Yazlm
Olgu Bilgisayar
PETKM
Teknodem Tbbi Cihazlar
Teknosel Teknik Servis Hizmetleri
Trkiye Biliim Dernei
Trklab
5. YTE birliiyle Gerekletirilen 10 Temmuz 2009 leri Teknolojiye Dayal Sanayiler Sektr
Toplants Katlmclar
159
EK-3: Tanm ve Kavramlar
Akll paketleme: Akll paketleme teknolojisi ambalajlanm gdalarn tanmas ve depolanmas
srasndaki kalitesi izlenmesini salayan bir sitemdir. Akll paketleme teknolojisi gdalardaki me-
kanik, kimyasal, elektrokimyasal, enzimatik veya mikrobiyal deiimleri gsteren bir sistemdir.
Akll tekstil: Tekstil rn etkiyi ya da etki deiikliini alglayp buna tepki veriyorsa buna Akll
Tekstil rn denilmektedir.Akll tekstiller teknik tekstiller ierisinde katma deeri en yksek ve
yksek teknoloji kullanlan alanlarndan birisidir.
Antrepo: Gmrk gzetimi altnda bulunan eyann veya izin verildii durumlarda ihra eyasnn
konulduu depolardr.
Biyolojik eitlilik: Biyolojik eitlilik; canllarn genetik yaplarna bal olarak meydana getirdii
tr topluluklar aras ve trler ii farklln btn olarak tanmlanabilmektedir. Kara, deniz ve
dier su ekosistemleri ile bu kaynaklardaki canl organizmalardaki farkllama ve eitliliktir.
Butik otel: Yapsal zellii, mimari tasarm, tefri, dekorasyon ve kullanlan malzemesi ynnden
zgnlk arz eden, iletme ve servis ynnden stn standart ve yksek kalitede, deneyimli
veya konusunda eitimli personel ile kiiye zel hizmet verilen, en az on odal oteldir.
ok ilevli tekstil: ok ilevli tekstil rnleri doal d etkenlerden korumann yannda, bata sa-
lk, gvenlik ve biliim alanlarnda olmak zere her trl alanda en az bir ek ilevi yerine getiren
tekstil rnleridir.
Ekolojik turizm / ekoturizm: Yeryznn doal kaynaklarnn srdrlebilirliini gvence altna alan,
bunun yan sra yerel halklarn ekonomik kalknmasna destek olurken, sosyal ve kltrel
btnlklerini koruyup gzeten bir yaklam ya da tavrdr.
Elleleme: Gmrk gzetimi altndaki eyann asli niteliklerini deitirmeden istiflenmesi, yerinin
deitirilmesi, byk kaplardan kk kaplara aktarlmas, kaplarn yenilenmesi veya tamiri,
havalandrlmas, kalburlanmas, kartrlmas ve benzeri ilemleri ifade eder.
Fonksiyonel gdalar / nutrasetikler: Vcudun temel besin eleri gereksinimini karlamann tesin-
de insan fizyolojisi ve metabolik fonksiyonlar zerinde ilave faydalar salayan, bylelikle
hastalklardan korunmann ve daha salkl bir yaama ulamada etkinlik gsteren gdalar veya
gda bileenleridir.
Gedik pazar: Piyasada henz karlanmam bir talebi olan mal veya hizmetlerin pazardr. zellikle
seri retim ya da kitle retimi yapan byk iletmeler tarafndan karlanmayan zgn bir takm
hizmet ya da mallar kapsar; bu anlamda kiiye zel, smarlama hizmet hedefler.
Gen isiz: 15-24 ya grubunda olup isiz olan kiilerdir.
Gen isizlik oran: 15-24 ya grubundaki isiz saysnn ayn ya grubundaki igc iindeki oran-
dr.
Hanehalk: Aralarnda akrabalk ba olsun olmasn ayn konutta ya da ayn konutun bir blmnde
yaayan, ayn kazandan yiyen, kazan ve masraflarn ayrmayan, hanehalknn hizmet ve yne-
timine katlan bir ya da daha ok kiiden oluan topluluktur.
Hassas ekosistem: Belirli bir alanda nadir trlerin bulunduu ve bunlar saran cansz evrelerinin
karlkl ilikileri ile meydana gelen ve sreklilik arz eden ekolojik sistemlere hassas ekosistem
denir.
160
gc: stihdam edilenler ile isizlerin oluturduu toplam nfustur.
sizlik oran: siz nfusun igc iindeki orandr.
Kent turizmi: Kent merkezli, daha ok kent yaam, kltrel nitelikleri (mzeler, restoranlar ve gs-
teriler gibi) ve kentte grlecek unsurlar (mimari, antlar ve parklar gibi) erevesinde younlaan,
zellikle Avrupa'da youn olan turizm trdr.
KOB: Trkiye'de 250 kiiden az yllk alan istihdam eden ve yllk net sat haslat ya da mali bi-
lanosu 25 milyon YTL'yi amayan ve mikro iletme, kk iletme ve orta byklkteki iletme
olarak snflandrlan iletmeler KOB olarak adlandrlmaktadr.
Kronik yoksulluk: Bireylerin yaamlarnn daha uzun kesitlerinde devam eden ve byk oranda o-
cuklarna da geen, nesilden nesile aktarlan yoksulluk durumudur. Kronik yoksulluk yalnzca dk
gelir sahibi olmak ile aklanan statik bir tanm deil, yoksulluu beslenme, eitim, salk gibi
bireyin temel yeteneklerini engelleyen uzun sreli bir sre olarak kabul eden dinamik bir tanmdr.
Kmelenme: Ayn sektrde faaliyet gsteren, aralarnda ilikiler olan ama ayn zamanda rekabet
iinde olan ok saydaki firmann, onlara mal salayan tedarikilerin ve hizmet satanlarn, ilgili
kurumlarn (niversiteler, meslek kurulular, i koluyla ilgili standartlar belirleyen ve kontrol eden
kurumlar, vb.) ayn corafi blgede younlamalarna kmelenme denilmektedir.
Medyan ya: Bir nfusu oluturan kiilerin yalar kkten bye sralandnda ortada kalan kii-
nin yadr. Buna gre nfusun yars bu yatan kk, dier yars da bu yatan byktr.
Net g: Belirli bir alann ald g ile verdii g arasndaki farktr. Belirli bir alann ald g ver-
diinden fazla ise net g pozitif, ald g verdiinden az ise net g negatiftir.
Ni rnler: Benzer karakteristik ve ihtiyalar olan, fakat bu ihtiyalar tatmin edilmemi kk bir
gruba farkllatrlm ve ok sayda alternatifi bulunmayan zel tketici gruplar iin retilen
rnlerdir.
Nfus younluu: Bir kilometrekareye den nfustur.
Okullama oran: Okullama oran, bir retim dzeyindeki (okulncesi, ilkretim, vb.) eitim hiz-
metinin ilgili ya grubunu oluturan nfustaki ve toplumdaki eriilirliini gsterir. Brt okullama
oran, sz konusu retim dzeyindeki toplam renci saysnn ilgili ya grubunu oluturan nfusa
(teorik nfus) blnmesi ile elde edilir. Net okullama oran ise szkonusu retim dzeyindeki
toplam renciler arasnda yalnzca ilgili ya grubunda olanlarn teorik nfusa blnmesi ile
hesaplanr.
Ortalama hanehalk bykl: Bir hanehalkn oluturan kiilerin ortalama saysdr.
rgn eitim: rgn eitim, belirli ya grubundaki ve ayn seviyedeki bireylere, amaca gre hazrlan-
m programlarla, okul ats altnda dzenli olarak yaplan eitimdir. rgn eitim okulncesinden
balayp yksekrenimi de kapsayan eitim srecidir.
Proses: Bir iletmede retim srecini gsteren iler btn olarak tanmlanmaktadr.
Psikomotor beceri: Duyu organlar, zihin ve kaslarn birlikte almas sonucu ortaya kan davranlar,
psikomotor olarak adlandrlr. Psikomotor beceri ise bir iin yaplmas srasnda kullanlan, bilinli
zihinsel etkinliin ynlendirdii koordineli kas etkinlikleridir (el yazs, klavye veya enstrman
kullanma gibi). Psikomotor beceriler gnlk hayatta nemli yer tutar, gelitirilmesi erken ocukluk
dneminde balar ve yaam boyu srer.
Sit alan: Tarih ncesinden gnmze kadar gelen eitli medeniyetlerin rn olan, yaadklar
de-virlerin sosyal, ekonomik, mimari ve benzeri zelliklerini yanstan kent ve kent kalntlar,
nemli tarihi hadiselerin gerekletii yerler ve tespiti yaplm tabiat zellikleri ile korunmas
gerekli alanlardr.
ehir nfusu: l ve ile merkezlerinin belediye snrlar iindeki nfusudur.
Teknik tekstil: Teknik tekstiller, endstride, uzay sanayinde, askeri alanda, denizcilikte, tpta, in-
aatta, jeotekstillerde, ulatrmada ve yksek teknoloji uygulamalarnda kullanlan fonksiyonellik
gerektiren tekstil rnleridir.
Turizm destinasyonu: Turizmin greceli olarak nemli bir eylem alan olduu ve turizmin ekonomik,
sosyal ve fiziksel etkilerinin ortaya kt alandr. Turizmin temel ekonomik faaliyetler arasnda
yer ald lkeler, blgeler, ehirlerdir.
Yarmada blgesi: zmir'in eme, Karaburun, Seferihisar ve Urlailelerini kapsayan blgedir.
Yaam boyu renim: Son dnemde zellikle Avrupa Birlii eitim ve istihdam politikalarnda sk-
lkla bahsedilen yaam boyu renim, okulncesi dnemden emeklilik sonrasna dek tm ya
gruplarnda kiisel yetenek, ilgi, bilgi ve nitelikleri artrma ve yenilemeyi, kiisel ve sosyal amal
renimin yannda mesleki bilgi ve beceri dzeyini artrmay, okuma yazma da dahil olmak zere
temel bilgi ve becerilerin kazanlmasn kapsar.
Yal nfus: 65 ya ve stn kapsayan nfustur.
Yaygn eitim: Yaygn eitim, rgn eitim sistemine hi girmemi ya da herhangi bir dzeyinde
bulunan ya da bu dzeylerden km bireylerin, rgn eitimin yannda ya da dnda dzen-
lenen eitim, retim, rehberlik ve uygulama etkinliklerini kapsar. Okuma-yazma retmek,
temel bilgiler vermek, kiisel ve mesleki bilgi ve becerileri gelitirmek rgn eitimin
amalarndandr.
161

2010-2013 Izmir Bolge Plani PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

2010-2013 Izmir Bolge Plani PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Koruyarak gelien, reterek byyen, yeniliki ZMR

ZMR BLGE PLANI 2010-2013

You might also like