SEL & BATERI

Sel dan Bateri

Sel dan Bateri

Sel
Terdiri daripada satu plat elektrod
( negatif ) dan satu plat elektrod
( positif ) yang diletakkan dalam
larutan elektrolit.
Contoh Lampu suluh.

*Elektrolit cecair yang boleh mengalirkan arus elektrik.

2

Sel dan Bateri ( sambungan )

Bateri
Terdiri daripada campuran beberapa sel
elektrokimia tersebut.
(sel-sel yang disambung bersama dalam satu unit)

Contoh Bateri kereta.

Sel dan Bateri

Sel utama dan sel sekunder

Sel Utama ( primer )
Sel yang tidak boleh dicas semula
sekiranya cas yang dimilikinya telah
habis digunakan.
Kegunaan - Radio, mesin kira, alat
permainan dll.
Contoh Sel - Sel Kering.

Sel utama dan sel sekunder ( sambungan )

Sel Sekunder
Sel yang boleh dicas semula apabila
casnya telah lemah atau discas.
Kegunaan - Bateri Kereta & sistem
lampu kecemasan
Contoh
- Bateri asid Plumbum
( bateri kereta)
*Discas Bateri yang telah habis cas

Sel dan Bateri

Jenis-jenis Sel dan Bateri

Terdapat pelbagai jenis Sel dan Bateri. Di
antaranya ialah:
(a).
(b).
(c).
(d).
(e).

Sel Mudah ( Sel Volta asas ).

Sel Kering ( Bateri kering )
Bateri Asid Plumbum
Sel Alkali
Sel Merkuri.

Sel dan Bateri

Jenis-jenis Sel dan Bateri ( sambungan )

1. Sel Mudah (Sel volta
asas)
Sel ini terdiri daripada satu
bekas yang mengandungi 2
plat logam yang berlainan jenis.
Satu plat diperbuat daripada
zink dan satu lagi plat kuprum.
Kedua-dua
plat
diletakkan
dalam
bekas
yang
mengandungi
larutan
asid
sulfurik cair.
Larutan
asid
sulfurik

bertindak sebagai elektrolit

(cecair) yang membenarkan
pengaliran arus.

Sel dan Bateri

Jenis-jenis sel dan Bateri ( sambungan )

Apabila kedua-dua plat disambungkan dengan seutas
dawai dan meter volt, arus
akan mengalir dari plat kuprum
ke plat zink .
Ini berlaku kerana elektron dari
plat kuprum bergerak keluar
dari orbitnya ke plat zink
melalui dawai atau elektrolit.
( jarum meter akan terpesong ).
Tindakan kimia:
Zn + H2SO4
ZnSO4 + H2
(Zink) (Asid sulfurik) (zink sulfat) (Hidrogen)

Sel dan Bateri

Jenis-jenis sel dan Bateri ( sambungan )

2. Sel Kering.
Sel kering mempunyai kutub
positif dan kutub negatif.
Kutub positif terdiri daripada
rod karbon yang dikelilingi
serbuk mangan dioksida, felor
dan ammonium klorida.
Kutub negatif pula diperbuat
daripada zink dan merupakan
bekas
yang
menampung
bahan elektrolit sel ini.

Sel dan Bateri

Jenis-jenis sel dan Bateri ( sambungan )

Elektrolit sel ini adalah di
dalam bentuk bahan lembap.
Setelah digunakan, dge akan
berkurangan
(
elektrolit
menjadi kering ).
Saiz sel bukanlah penentu
bagi
voltan
keluarannya.
Voltan keluaran normal ialah
1.5Volt.
Keupayaan
voltannya
bergantung kepada bahan
elektrolit yang digunakannya.

10

Sel dan Bateri

Jenis-jenis sel dan Bateri ( sambungan )

3. Bateri Asid Plumbum.
Mengandungi dua kepingan
plumbum yang dicelup dalam
bekas yang mengandungi asid
sulfurik.
Sel-sel
kemudiannya
disambungkan secara siri bagi
membentuk satu unit yang tiap
satunya bernilai 2 Volt.
Bateri ini berfungsi melalui
tindakan kimia dan ianya boleh
dicas
semula
dengan
mengalirkan
arus
elektrik
melaluinya.

11

Sel dan Bateri

Jenis-jenis sel dan Bateri ( sambungan )

Keupayaan
sel
ini
membekalkan arus bergantung
kepada
kemuatan
sel,
kemuatannya pula bergantung
kepada
jumlah
bahan
kimianya.

Tindak Balas Kimia:

2PbSO4 + 2H2O
PbO2 +
Pb + 2H2SO4
( Plat Positif ) ( plat Negatif ) ( elektrolit )
Tindakan Mengecas
Tindakan Nyahcas

12

Sel dan Bateri

Cara-cara mengecas Bateri Asid plumbum

(a). Cara Voltan Malar.
Nilai voltan yang digunakan
untuk mengecas dilaraskan
melebihi nilai voltan penuh sel
sehingga
tamat
proses
mengecas.

13

Sel dan Bateri

Cara-cara mengecas Bateri Asid plumbum

( sambungan )
(b). Cara Arus Malar.
Mengawal arus mengecas
dengan mengekalkannya pada
satu nilai yang sesuai dengan
sel yang terdapat dalam bateri
tersebut (sambung reostart
sesiri
dengan
pengecas
bateri).

14

Sel dan Bateri

Faktor-faktor yang mempengaruhi pengeluaran

tenaga sebuah sel
1.

Tindakan Setempat

2.

Pengutuban

3.

Rintangan Dalam

15

Sel dan Bateri

Faktor-faktor yang mempengaruhi pengeluaran

tenaga sebuah sel ( sambungan )
1. Tindakan Setempat.
Tindakan Setempat akan berlaku sekiranya plat logam
(zink) yang digunakan bukannya dari logam yang tulin.
Kesannya Logam akan larut terus menerus dalam
elektrolit (asid sulfurik cair) sama ada sel digunakan
ataupun tidak.
Cara mencegah Menyatukan atau mengosokan
kepingan logam ( zink) dengan merkuri ( raksa ).

16

Sel dan Bateri

Faktor-faktor yang mempengaruhi pengeluaran

tenaga sebuah sel ( sambungan )
2. Pengutupan.

Pengutupan ialah di mana voltan / arus elektrik yang

mengalir menerusi dawai luar di dalam sel mudah
menjadi berkurangan disebabkan oleh himpunan /
mendakan buih-buih hidrogen di sekeliling kutub positif
( kuprum ).
Cara mencegah Hentikan penggunaannya buat
sementara waktu dan Buih hidrogen yang terhasil perlu
dioksidakan
dengan
menggunakan
bahan
pengoksidaan (mangan dioksida dan serbuk karbon )
bagi menukar hidrogen tersebut kepada air.

17

Sel dan Bateri

Faktor-faktor yang mempengaruhi pengeluaran

tenaga sebuah sel ( sambungan )
3. Rintangan dalam.

Rintangan laluan yang berlaku apabila arus melalui

satu sel yang mengakibatkan berlakunya susutan
voltan.
Susutan voltan ini akan menjadikan voltan punca
sel berkurangan dari nilai d.g.e sel dan bergantung
kepada faktor-faktor berikut:
(a).
(b).
(c).
(d).

Cara penggunaan terbiar terlalu lama

Binaan dan saiz plat
Nyahcas berlebihan
Jenis sel ( elektrolit ).
18

Sel dan Bateri

Rintangan Dalam ( sambungan )

Cara mengurangkan Rintangan Dalam:
(a). Membesarkan luas / saiz plat.
(b). Guna elektrolit yang betul kekuatannya.

(c). Letakkan plat positif berhampiran dengan plat

negatif.

19

Sel dan Bateri

Rintangan dalam ( sambungan )

Formula Rintangan Dalam

Rs

- V
I

Persamaan Sel :

E -

IRs

Dimana:
Rs - Rintangan dalam sel
E
- Dge Sel
V
- Voltan punca
I
- Arus keluaran sel

- V
Rs

20

Rintangan dalam ( sambungan )

Contoh Pengiraan:
Sebuah sel yang mempunyai dge sebanyak 2.1
volt dan voltan puncanya ialah 1.9 volt. Kirakan
nilai rintangan dalam sel jika arus yang mengalir
ialah 5A.

21

Rintangan dalam ( sambungan )

(a). Rintangan Dalam:

Rs

=
=

V
I
2.1 1.9
5
0.04 Ohm

22

Rintangan dalam ( sambungan )

(b). Voltan Punca ( jika Voltan Punca tidak diberi):

IRs

2.1

5 ( 0.04)

2.1

0.2

1.9 volt

23

Rintangan dalam ( sambungan )

(c ). Mencari Arus ( Jika arus tidak diberi ):

Rs

2.1

1.9
0.04

5 Amp.

24

Kebaikan dan kelemahan Sel

Jenis Sel

Sel Utama
( Primer)

Kebaikan

Kelemahan

1. Senang dibawa 1. Tidak tahan lama

2. Tahan lasak
2. Kuasa terhad
3. Kos murah
3. Khusus untuk alat
4. Sedia digunakan
-alat kecil sahaja.

25

Kebaikan dan kelemahan Sel ( sambungan)

Jenis Sel

Sel Skunder

Kebaikan

Kelemahan

1.Boleh dicas semula 1. Perlukan

2. Tahan lama
penyelengaraan
3. Kuasa tidak terhad 2. Harga mahal

26

Sambungan Sel
Terdapat 4 cara sambungan bagi sel sekiranya
lebih dari satu sel diperlukan, iaitu:
(i). Secara Siri.

(ii). Secara Selari.

(iii). Secara siri dari Selari dan
(iv). Secara selari dari siri

27

Sambungan Sel (sambungan)

(i). Sambungan sel Siri.
Sel yang disambung sesiri dapat menambah
jumlah voltan keseluruhan dan nilai arus yang
tinggi.
Sel / bateri dari voltan yang sama atau sebarang
nilai keluaran voltan boleh disambung secara siri
untuk menambah nilai voltannya.
Contoh penggunaan sambungan siri bateri
kereta.
28

MENYAMBUNG SEL & BATERI

Sambungan Siri

= 1.2 volt, 1600mAh

7.2 volt, 1600mAh

1.2V+1.2V+1.2V+1.2V+1.2V+1.2V
29

Sambungan Sel (sambungan)

(ii). Sambungan Sel Selari.
Sel yang disambung selari akan menghasilkan
jumlah voltan yang sama hanya muatan arusnya
yang akan bertambah.
Hanya sel-sel yang nilai voltan keluarannya yang
sama sahaja boleh dibuat sambungan selari.
Sambungan selari dapat mengurangkan jumlah
rintangan dalam sel kerana arus yang dibekalkan
daripada sel-sel yang berasingan.
30

Sambungan Selari

= 1.2 volt, 1600mAh

1600+1600+1600+1600+1600+1600

1.2 volt
9600mAh
31

Sambungan Sel (sambungan)

(iii). Sambungan sel Siri-selari dan Selari-siri.
Ciri-ciri sambungan siri dan sambungan
digabungkan di dalam sambungan ini.

selari

Sambungan ini dapat memberikan nilai voltan keluaran

dan muatan arus yang tinggi.
Sambungan ini hanya digunakan ditempat tertentu
sahaja iaitu seperti di litar Elektronik.

Kebaikannya sama dengan cara sambungan siri dan

selari.
32

Imbas Kembali
1. Pengutupan.
Kesan yang menghalang proses elektrolisis kerana
mendakan buih-buih hidrogen dikutup positif (plat
kuprum).
2. Tindakan setempat.
Kesan tindakan setempat berlaku apabila plat zink yang
digunakan bukannya dari logam yang tulen.
3. Rintangan Dalam.
Rintangan / halangan yang berlaku terhadap pengaliran
arus di dalam sel akibat cara penggunaan, saiz plat dll.
33