You are on page 1of 12

If]qM

dGqfnosf]
gfdM
ljefusf] gfdM

;8s tyf cGo oftfoft


ef}lts of]hgf, lgdf{0f tyf
oftfoft Joj:yf dGqfno
;8s laefu
Sectoral Paper

!= k[i7e"ld
1.1

;fdfGo kl/ro (General introduction)

-Ps cg'R5]bdf ga9\g] u/L ;fdfGo kl/ro k|:t't ug]{_

b|"tt/ / ;dfg'kflts j[l4, dfgj ;+;fwg tyf k"jf{wf/ ljsf;, pk]lIft ;d'bfo
tyf If]qx?sf] ;fdflhs tyf cfly{s PsLs/0f / If]qLo c;Gt'ng sd ug]
{ PsLs[t /0fgLltsf] dfWodaf6 g]kfnL hgtfsf] hLjg:t/df clej[l4 ug]{ /
pNn]vgLo ?kdf ul/aL sd ug]{ tLg jifL{o of]hgfsf] cxd\ p2]Zo
xf] . ;8s If]qsf] b]lvg] e"ldsf / d'n'ssf] ;fdflhscfly{s ljsf;, ;fdflhs
PsLs/0f / ;]jf k|jfxsf] ;fy} zf;sLo sfo{x?df o;sf] of]ubfgsf] sf/0f
pQm of]hgfn] o; If]qnfO{ pRr k|fyldstfdf /fv]sf] 5 . o; cg';f/ tn
lbOPsf ;8sx?df plrt hf]8 lbOPsf] 5
l5d]sL b]zx? ef/t / rLgnfO{ qmd};+u hf]8\g] ljleGg pQ/ blIf0f ;
8s sl/8/x?
PlzofnL /fhdfu{sf] :t/df k"j{ klZrd nf]sdfu{sf] ljsf; ug]{
lhNnf ;b/d'sfd, b'u{d If]qx? Hff]8\g] ;8sx?sf] lgdf{0f tyf
:t/f]Gglt
k"j{ klZrd dWokxf8L /
x'nfsL /fhdfu{ tyf pQ/blIf0f t/fO{ ;8sx?
k|:tfljt tLg jifL{o of]hgfsf] cjwf/0ffkqn] plrt ?kdf ;8s If]qdf ePsf
ljutsf k|of;x?nfO{ lg/Gt/tf lbg vf]h]sf] 5 . ;8s tyf oftfoft If]qdf
ck]lIft ?kdf ljsf; / dfkb08 tyf :t/ xfl;n gePsf] tYonfO{ :jLsf/]sf] 5 .
cf=j= @)^*^( ;Dddf hDdf @%,!!% ls=dL=sf] /0fgLlts ;8sx?
lgdf{0f ePsf] pNn]v 5 . o; dWo] &,$&$ ls=dL= sfnf]kq], ^,)&&
ls=dL= v08f:dLt / !!,%^% ls=dL= df6] ;8sx? lgdf{0f e};s]sf] 5 .
To;}u/L !,%$$ j6f k'nx?jf6 lgjf{w /mkdf oftfoft ;+rfng e}/x]sf] 5 /
&@ j6f lhNnf ;b/d'sfdx?

SRN

;+u hf]l8O{ ;lsPsf 5g . ;8ssf] ljsf;nfO{


1

Joj:yfkg / ;+rfng ug{ ;8snfO{

SRN

LRN

df ljefhg ul/Psf] 5 .

SRN

leq /fli6o /fhdfu{x?, ;xfos /fhdfu{x/m -lkm8/ /f]8_ tyf /0fgLlts ?


kdf dxTjk"0f{ ;x/ hf]8\g] ;8sx/m kb{5g / o;sf] lhDd]jf/L ;8s
ljefunfO{ lbOPsf] 5 .

LRN

leq lhNnf, ;x/L tyf u|fdL0f ;8s ;~hfnx?

Kfb{5g / o;sf] lhDd]jf/L :yfgLo ljsf; dGqfno dfkm{t ;DalGwt


lh=lj=;=g=kf=uf=lj=;= x?jf6

DOLIDAR

sf] ;dGjo jf6 e}/x]sf] 5 .

o;dWo] w]/}h;f] Ct'ut tyf Pp6f ufpFaf6 dflysf] :t/sf] ;8s;Dd k'Ug]
tyf jf/kf/ ug{ g;lsg] 5f]6f] ;8sx? kb{5g .

1.2

jt{dfg cj:yf (Present Status)

-s_ gLlt tyf sfo{qmdsf] ;+lIfKt k'g/fjnf]sg (Brief review of


policy)

-clxn] ljBdfg /x]sf gLlt tyf sfo{qmdx?sf] ;an tyf b'a{n kIfx?sf] Ps
cg'R5]bdf ga9\g] u/L 5f]6s/Ldf ljZn]if0f ug]{_

k|fyldstf nufgL of]hgfn] klxrfg gu/]sf ;8s cfof]hgfx? ;d]t sfof{Gjog


ug{' k/]sf],/]vfg tyf d'cfJhf ljt/0f ;DaGwdf /x]sf ;d:ofn] dxTjk"0f{ ;
8sx?sf] lgdf{0f tyf :t/f]Gglt sfo{df cj/f]w ePsf], kof{Kt ah]6 Joj:yf
gx'Fbf dd{t ;+ef/ sfo{ Jojl:yt 9+uaf6 x'g g;sL ;8s ;DklQsf] k|efjsf/L
Joj:yfkg x'g g;Sg'sf ;fy} ;8s ;'/Iff;DaGwL cjwf/0ffsf o{fGjog x'g
g;s]sf], aGb tyf x8tfnsf] sf/0f lgdf{0f sfo{ lgoldt x'g g;s]sf], kof{Kt ;|
f]t / ;fwgsf] cefj tyf Joj:yfksLo sf/0faf6 ;8s ljefu dftxtsf If]qLo :t/sf
;f+u7lgs ;+/rgfx?af6 k|efjsf/L cg'udg x'g g;s]sf] / :yfgLo :t/sf ;8sx?
sf] lgdf{0f / dd{t;Def/sf] bfloTj ;DaGwdf ePsf] Joj:yf k|efjsf/L ?kdf
sfof{Gjog x'g g;Sg' o; If]qsf d'Vo ;d:ofsf ?kdf /x]sf 5g\ .
ljz]if ef}uf]lns agfj6sf sf/0f b]zsf ;a} lhNnf ;b/d'sfd nufot b'u{d
If]q;Dd ;8sk'ofpg', afx} dlxgf ;'/lIft / e/kbf]{ oftfoft ;~rfng ug'{,
lghL

nufgLstf{nfO{

;8s

lgdf{0fsfo{df

cfslif{t

u/fpg',

;8s

lgdf{0f;Fu ;DalGwt ljleGg lgsfox? aLr ;dGjo ug'{, lgdf{0f tyf dd{t

sfo{df kf/blz{tf, ljZj;gLotf, k|efjsf/Ltf / u'0f:t/Lotf sfod ug{', k|fs[lts


k|sf]ksf] sf/0faf6 Iflt x'g ;Sg] ;+efjgfx?sf] d"Nofg tyf Go"gLs/0fsf
pkfox? cjnDjg ug'{ o; If]qsf k|d'v r'gf}tLx? x'g eg] pknAw ;Lldt ;|f]t /
;fwgaf6 dxTjk"0f{ ;8s tyf k'nx?sf] dd{t ;+ef/ ug'{ klg plQs}
r'gf}tLk"0f{ /x]sf] 5 .
-v_ lqjifL{o of]hgf cg';f/sf] nIo P+j k|ult (Targets and
achievements of TYP Period)
-lqjlif{o

of]hgfn]

/fv]sf

nIo

xfn;Dd

k|fKt

ePsf

pknAwLx?

nfO{ tflnsf ! df k|:t't ug]{_

tflnsf !
lqjlif{o of]hgfsf] nIo / k|ult
l;=
g+

;"rs

PsfO

=
!

;8s lgdf{0f ;a} k|


sf/sf
;8s :t/f]Gglt,

@ k'gMlgdf{0f / ;'b[9L

cf=j=@)^

s}lkmo

lqjlif{o

*)^(

nIo

;Ddsf] k|

-k|ult k|

ult

ltztdf_

ls=ld=

1493

2148

100.0

ls=ld=

3752

1359

36.2

s/0f

cfjlws dd{t ;Def/

ls=ld=

3600

1248

34.7

lgoldt dd{t ;'wf/

ls=ld=

9400

6574

69.9

;+Vof

200

94

47.0

% k'n lgdf{0f

4*]-x'Dnf,
^

lhNnf ;b/d'sfd
hf]8\g] ;8s

;+Vof

8f]Nkf,

dgf /

-dgf_

25.0

d'u'_
* x'Dnf lhNnfsf] ;b/d'sfd l;ldsf]6df ltJjt tkm{af6 ;8s oftfot ;'ljwf k'ofpg]
.
1.3

k|d'v ;d:of tyf r'gf}}tLx?

(MDAC / NDAC

df p7]sf dxTjk"0f{ ;d:of / r"gf}tLx?nfO{ ;dfj]z ug]{_

;d:ofx? M
o /]vfg ljjfb, hUuf clwu|x0f / d'cfAhf .
3

o
o
o
o

dfu cg';f/ ljikmf]6s kbfy{ cfk'lt{ x'g g;s]sf] .


hgzQmLsf] sdL /x]sf] .
;jf/L ;fwgsf] sdL /x]sf] .
t}No kbfy{sf] dfu cg';f/ cfk"lt{ -aGb tyf x8tfnsf] sf/0f

ckof{Kt cfk'lt{_ x'g g;s]sf] .


o jg tyf ;+/If0f If]q leq sfd ubf{ dxTjfsf+IfL dfu
/fvLg] / ;/f]sf/jfnf lgsfo;+u oyf]lrt ;dGjo x'g g;s]sf] .
o dd{t ;+ef/ cGt{ut laz]if dd{t, cfalws tyf k'g{M:yfkgf
sfo{df kof{Kt ah]6 Joa:yf x'g g;s]sf] .
o k|fyldstf nufgL of]hgfn] klxrfg u/] jfx]ssf of]hgfx?
sfof{Gjog ug'{ k/]sf] .
o of]hgfsf] cfsf/ adf]lhd cfaZos ah]6 Joa:yf x'g g;s]sf] .
r'gf}tLx? M
o
o
o
o
o
o
o

;+/rgfut ;'wf/ x'g g;s]sf] cj:yf .


hgzlQmsf] cefj .
aGb, x8tfn h:tf sfo{ aGb gePsf] .
b]zsf] sl7g ef}uf]lns cj:yf .
:yflgo:t/df b]lvg] ljjfbx? .
t}No kbf{ysf] cfk"lt{ .
lgdf{0f Joj;foL tyf k/fdz{bftfx?sf] ;do ;fk]If Joj;flos ljsf;
x'g g;Sg' .

@= If]qut cjwf/0f (Sectoral perspective)


4

@=!= bL3{sfnLg ;f]r (Long-term vision)


;8s If]qsf] ;du| p2]Zo ;dfg'kflts, ;'/lIft / axg ug{ ;Sg] ;fj{hlgs ;8s
k"jf{wf/ k|bfg u/]/ ;fdflhs, cfly{s ljsf;sf] dfWodaf6 u/LaL
Go"gLs/0f ug'{ xf] . o;nfO{ Go"gtd nfut / bIf tyf k|efjsf/L ?kn]
d'n'sleqsf] ;8s ;+hfnsf] lgdf{0f / Joj:yfkgaf6 xfl;n ug'{kg]
{ x'G5 .
;8s If]qsf] ;f]r /x]sf] 5 M g]kfnL hgtfsf] nflu /fli6o PsLs/0f tyf
;fdflhs, cfly{s ljsf;sf] nflu ;8saf6 Joj:yfkg ub}{ hfg]

SRN

sf] ljsf;sf] ;f]rM ;8s ;~hfnsf] d'Vo d'Vo ;8ssf] Joj:yfkg u/]/

lbuf] Pjd\ bIf ;8s ;]jf k|bfg ug'{, u|fdL0f ;8snfO{ hf]8\g] /
ko{6sLo ;+efjgf ePsf] / hn, ljB't / cGo k|fs[lts >f]t ljsf;sf]
If]qx? / cGt/f{li6o Jofkfl/s ;8sx?;+usf]

Connectivity

nfO{ clej[l4

ug'{ .

SRN

sf] k|d'v Wo]o k|efjsf/L, bIf, ;'/lIft / e/kbf]{ ;8s dfkm{t

Connectivity

k|bfg u/L

hgtfsf] hLjg:t/ clej[l4 ug{df of]ubfg

k'/\ofpg' xf] .
@=@= p2]Zo (Objectives)
;8s If]q

(DoR)

sf d'Vo d'Vo p2]Zox? M

;8s ;DklQsf] bIf tyf k|efjsf/L ?kdf ;+ef/ ug]{ .


;fdflhs, cfly{s tyf k|zf;lgs ;Dks{x? ;'b[9 ug{ ;a} lhNnf ;b/d'sfd ;

+u kx'Fr pknAw u/fpg] .


;'/lIft, e/kbf]{ / lskmfotL e|d0fsf] nflu lhNnf ;b/d'sfd ;+usf]

df}h'bf kx'Frdf ;'wf/ ug]{ .


ul/jL

lgjf/0f sfo{qmdnfO{ ;xof]u ug{ ;8ssf] ljsf; ug]{ / dWo

kxf8 t/fO{;+usf] kx'Frdf clej[l4 ug]{ .


j:t' tyf ;]jsf] k|efjsf/L tyf bIf 9'jfgLnfO{ ;xhLs/0f ug{ / cfly{s

j[l4nfO{ 6]jf lbg df}h'bf

SRN

sf] ljsf; tyf lj:tf/ ug]{ .

;8s tyf k'n l8hfOgdf gjLgtd kxn u/]/ lskmfotL pkfox?sf] ljsf; u/L

cjnDag ug]{ .

cGo k"jf{wf/x?nfO{ 6]jf lbg ;8s ljsf; ug]{ / dxTjk"0f{ ;fdflhs tyf

cfly{s dxTjsf If]qx?nfO{ hf]8\g], /


;8ssf] ljsf;, ;Def/ tyf Joj:yfkgdf gLlh If]qsf] ;xeflutfnfO{ cfslif{t

ug]{ .

@=#= /0fgLltx? (Strategies)


!_ If]lqo tyf lhNnf ;b/d'sfd hf]8\g] u/L oftfoft kx'Fr / ;'ljwf lj:tf/ ug]
{.
@_

s[lif, pBf]u, hnljB't, ko{6g, lzIff tyf :jf:Yo ;]jfdf kxF'r

a9fO{ /f]huf/L clej[l4 x'g] u/L oftfoft lj:tf/ ug]{ .


#_

;jf/L ;fwgsf] rfk cg'?k ;8ssf] ljsf; tyf lj:tf/ ug]{ .

$_ ;8s oftfoftsf cltl/Qm /]ndfu{ nufot cGo dfWodx?sf] ;DefJotf


cWoogsf cfwf/df lj:tf/ ug]{ .
%_

oftfoft k"j{wf/ ljsf;df lghL;fj{hlgs ;fem]bf/L

(PPP)

k|j4{g

ug]{ .
^_

;8s ;DklQ ;+/If0f Pj++ Joj:yfkgnfO{ yk k|efjsf/L agfpg] .

&_

lbuf], ;'/lIft / e/kbf]{ oftfoft ;~hfnsf] ljsf; ug]{ .

@=$= dWodsfnLg vr{ ;+/rgf (Medium Term Expenditure


Framework-MTEF)

tflnsf @
dWodsfnLg vr{ ;+/rgf cg';f/sf] cg'dflgt pknlAw -cfufdL
# cfly{s jif{sf]_

;"rsx?

;8s lgdf{0f -;a} k|


sf/sf_
;8s :t/f]Gglt,
k'gMlgdf{0f / ;'b[9Ls/
0f
cfjlws dd{t ;Def/
lgoldt dd{t ;'wf/
k'n lgdf{0f

lhNnf ;b/d'sfd hf]8\g]

PsfO

ls=ld
=
ls=ld
=
ls=ld
=
ls=ld
=
;+Vof
;+Vof

)&!

^(

&)

&

s}lk

&)

&!

mot

nIo

nIo

nIo

700

800

900

900

600

700

848

900

850

7690

8200

8700

90

95
1

125

-d'u'_

8f]Nkf
_

1
x'Dnf_

cfufdL # jif{sf] nIo ls6fg ubf{ lgDg s'/fx?nfO{ cfwf/ dfGg ;lsg] .
s= ;xz|fAbL ljsf; nIon] to u/]sf @)!% ;Dd xfl;n ug'{kg]{ nIox? .
v= rfn' lqjifL{o of]hgfn] lgwf{/0f u/]sf t/ xfl;n eO{ g;s]sf nIox? .
u= ;DalGwt If]qsf] bL3{sfnLg of]hgfn] lgwf{/0f u/]sf nIox? .
3= g]kfn ;/sf/n] cGt/f{li6o hutdf u/]sf] k|lta4tf cg';f/ to ePsf nIox? .

tflnsf # dWodsfnLg vr{ ;+/rgf cg';f/sf] cg'dflgt vr{sf] ;f/f+z


-tflnsf @ sf] nIo xfl;n ug{sf] lgldQ /fli6o of]hgf cfof]uaf6 cfufdL # cf=j=x?sf] lgldQ lgwf{l/t ah]6 ;Ldfleq /xg] u/L k|:tfj
ul/Psf sfo{qmdnfO{ tflnsf # df ;dfj]z ug]{_

Attached excel sheet

tflnsf $ dWodsfnLg vr{ ;+/rgf cg';f/sf] c+s tflnsf


Attached

(Scoring Sheet)

#= sfof{Gjog tyf cg'udg ( Implementation and Monitoring)

sfof{Gjogtkm{ M
-sfo{qmd sfof{Gjogsf] ;Gbe{df lhDd]jf/ lgsfo, ;xof]uL lgsfo, ;|f]t k|bfg
ug]{ lgsfo cflb :ki6 ?kn] ls6fg u/L sfof{Gjogsf] vfsf tof/ ug]{_
-k|To]s cfof]hgfx? ;+rfng ubf{ 7]Ssf kfaf6, cdfgtaf6, pkef]Qmf
;ldltaf6, ;/sf/ / lghL If]qsf] ;fem]bf/Laf6 jf cGo s'g dfWodaf6 ul/g] xf]
pNn]v ug]{ .

cg'udgtkm{ M
/fli6o of]hgf cfof]uaf6 rf}dfl;s ljefhg ;lxtsf] jflif{s sfo{qmd
:jLs[t ubf{ jflif{s nIonfO{ rf}dfl;s ?kdf ljefhg u/L ;f]xL
cg';f/sf] ;"rs ;lxtsf] cg'udg vfsf lgdf{0f u/L cg'udg ul/g]5 .
cfof]hgfsf] txdf cg'udg ubf{ k|To]s cfof]hgfsf] nflu tof/
ul/Psf] ;f]r tflnsf (Log Frame) cg';f/ cg'udg ul/g]5 . ;du| If]qsf]
cg'udg ubf{ b]xfo adf]lhdsf] cg'udg vfsfdf pNn]lvt ;"rsx?sf]
cfwf/df lgoldt?kdf cg'udg ul/g]5 .
tflnsf % cg'udg of]hgf (Monitoring Plan)
cf=j=

;"rs

@)^*

)&!

Means of

Osf

^(

&@ ;

Verification

lhDd]jf/

O{

;Ddsf]

Ddsf]

-;"rgfsf]

lgsfo

pknlA

nIo

;|f]t_

27515

jflif{s k|

;8s ljefu /
cGt{utsf

9267

ult
jflif{s k|
ult

w
;8s lgdf{0f -;a} k|sf/sf_
;8s :t/f]Gglt, k'gMlgdf{0f
/ ;'b[9Ls/0f
cfjlws dd{t ;Def/
k'n lgdf{0f
lhNnf ;b/d'sfd hf]8\g]

ls=l
d=
ls=l
d=
ls=l

25115
7467
1248

3636

jflif{s k|
ult

d=
;

1544

1854

+Vof
;

jflif{s k|
ult

72

75

jflif{s k|
ult

+Vof
$= ;'emfj P+j lgisif{ ( Suggestions and conclusion)

sfof{nox/
m tyf
g]kfnL ;]g
f

-Ps cg'R5]bdf ga9\g] u/L ;fdfGo kl/ro k|:t't ug]{_

;a} ;/f]sf/jfnfx?sf] o; If]qdf ;/sf/L gLlt tyf /0fgLltx? kl/jt{g af/] k|


i6 tyf ;femf a'emfO{ x'g]df ;'lglZrt ug{ cfjZos 5 . o;n] cgfjZos
jfbljjfbnfO{ kG5fpF5\ / Tof] eGbf klg dxTjk"0f{ s'/f xf] sfg"gL
b:tfj]h . ;Demf}tfx?sf] k|lqmofnfO{ ;xh tyf l56f 5l/tf] agfpF5 .
10

kmn:j?k o;af6 gLlt tyf /0fgLltx?sf] sfof{Gjogdf ;xof]u x'G5 .


o;/L ;'wf/x? s] s] x'g\ < tL lsg cfjZos eP cflb af/] ;a}
;/f]sf/jfnfx?nfO{ gLltsfo{gLltdf ePsf] km/s af/] / ltgsf]
sfof{Gjogsf] cfjZostf jf/] ;r]t ug{ rnfpg' kg]{ x'G5 .
TYP nIox? xfl;n ug{, ;]jf k|jfxsf] :t/nfO{ clej[l4 ug{ cfjZos 5 .
cem}, xfn pknAw /sdx?nfO{ k|jfx ug]{ ljleGg tl/sfx?nfO{
:jLsfg'{ kb{5 . TYP sf] cjlwe/ k|efjsf/L If]qut cg'udg dfkm{t
;/sf/nfO{ SWAp (Sector Wide Approach) cjnDag ug{ o; If]qsf] pko'Qmtf /
tof/L ;DaGwL lg0f{o lng alnof] cfwf/ x'G5 eGg]
s'/fnfO{ a'em\g' kb{5 .
xfnsf] ;+qmd0fsfndf sfo{qmdx? / lqmofsnfkx?sf] k|efjsf/L
sfof{Gjog csf]{ r'gf}tL xf] . G kLl8t If]qx?sf] ;fy} cGo
7fpFx?df b]lvg] k|ult ug{ b"|tt/ sfof{Gjog / emg\ /fd|f]
kl/0ffdx? ;'lglZrt ug'{ kg]{df s'g} z+sf 5}g .
cGtdf k|efjsf/L If]qut cg'udg tyf d"Nof+sg Joj:yfnfO{ ;+:yfut
u/L ;+rfngdf Nofpg' csf]{ r'gf}tL /x]sf] 5 . xfn;Ddsf k|of;x?
/fd|f] lbzfdf uO/x] klg ;/sf/n] o;nfO{ k"0f{tM ckgfpg' kg]
{ x'G5 / o;df sfo{d'vL k|lta4tf agfpg'kg]{ x'G5 . k|efjsf/L tyf
ljZj;gLo M&E n] dfq wg/fzLsf] pTs[i6 d"No ;'lglZrt ub{5 . ;fy}
bft[ ;d'bfo;+u ;d]t plrt ;+of]hg x'g] x'gfn] ;+of]hg To;}n]
k"0f{ sl6a4tfsf] ;fy M&E nfO{ o'4:t/df sfof{Gjog ug{ cToGt h?/L
5.

11

cg';"rL !
k|fyldstf cg';f/ cg'dflgt vr{sf] ;f/f+z

cg';"rL @
ul/jLpGd'v ;+s]t cg';f/ cg'dflgt vr{sf] ;f/f+z
cg';"rL #
n}ls ;+s]t cg';f/ cg'dflgt vr{sf] ;f/f+z
cg';"rL $
hnjfo' ;+s]t cg';f/ cg'dflgt vr{sf] ;f/fz+

12

You might also like