WOEST WATER

Bij TU-buurman Deltares legt bouwer Ballast de laatste hand aan de

Deltagoot. Met een maximale golfhoogte van 4,5 meter en een lengte van
bijna 300 meter, is het de grootste golfgoot ter wereld. Afgelopen maand
mocht een groep wetenschapsjournalisten alvast een kijkje nemen.

Tekst: Jos Wassink

Fotos: Hans Stakelbeek
Illustratie: Stephan Timmers

Delta

19

TU Delft

DE GOOT IN CIJFERS
Afmetingen
Lengte - 290 meter
Breedte - 5 meter
Diepte - 9,5 meter

Golfgenerator
Slag - 7 meter
Snelheid max. - 2 meter per seconde
Vermogen hydrauliek - 1,9 megawatt
Maximale druk - 300 bar
Dooft terugkaatsende golven uit

Golfkarakteristieken
Max. Regelmatige golfhoogte - 3,3 meter
Maximale golfhoogte (top-dal) - 4,5 meter
Golfperiode - 1 tot 20 seconden

Bijzonderheden
r


%SJF
QPNQFO

MJUFSTFD
WPPS

simulatie getij en opzettend
water (max 2,4 meter per uur).
r

4MFFQNFFUXBHFO

NT
FO
NBY

UPO

sleepkracht)
r

5XFF
LSBOFO
PQ
HPPU
NFU
JFEFS
 
UPO

hefkracht

Lees verder op pagina 20

ee, er staat nog geen

water in. Dat is jammer voor degenen die
gehoopt hadden op
een tsunami-achtige
demonstratie. Naderhand blijkt de
lege bak juist een voordeel, omdat je
zo een veel beter beeld krijgt van de
grootte van de faciliteit en de techniek erachter. Bezoekers onderin de
goot maken selfies vanaf een plek
die straks 9,5 meter onder water
staat. Hoe cool is dat?

GOLFMACHINE
"Zoek maar een stel laarzen uit, en
vergeet niet een jasje en een helm
mee te nemen." Inhoudelijk projectleider ir. Rob de Jong neemt tien
bezoekers mee naar de goot en ziet
er op toe dat ze volgens voorschrift
van Ballast zijn uitgerust. Even later
klost de stoet in ruime laarzen met
oranje hesjes en gele helmen door de
gang van een van de Deltares kantoren aan de Rotterdamseweg - de
vestiging van het onafhankelijk kennisinstituut over water, ondergrond
en infrastructuur.
Eenmaal buiten volgt de groep ir. De
Jong naar een witte tent aan het linker uiteinde van de betonnen Deltagoot. Tot voorzichtigheid gemaand
dalen ze behoedzaam de stalen trap
af, tot net boven de naar olie en verf
geurende machine die straks de golven moet gaan opwekken.

Aan de ene kant van de loopbrug

staan drukflessen met dikke slangen aangesloten op vier liggende
cilinders.
Aan de andere kant van de zwarte
cilinders komen glimmende zuigerstangen tevoorschijn die ieder
op een hoek van een hoog blauw
staand schot zijn bevestigd. Vanaf
de brug heb je zicht op een netwerk
van slangen, buizen en ventielen
die de cilinders straks zullen aansturen. De vier cilinders moeten
precies met elkaar in de pas lopen
om het golfschot recht te houden.
En dat is geen sinecure, want aan
de andere kant van het schot staat
straks zo'n zeven meter water. Met
een maximale snelheid van twee
meter per seconde en over een
lengte van maximaal zeven meter
zet het schot die watermassa in beweging.
De statische tegenkracht wordt
daarbij geleverd door stikstof onder
druk; de dynamische druk komt
van een 1,9 megawatt hydraulische
installatie. "We besparen energie
door de druk geleidelijk op te bouwen", vertelt De Jong, "en die dan
met ventielen over te brengen op
de cilinders. Daarbij komt aan deze
kant zoveel lucht in beweging dat
de machinekamer niet afgesloten
wordt, maar afgedekt met een soort
carport zodat de lucht kan ontsnappen. Om de klappen op te vangen is

dit deel van de goot voorzien van

een 1,8 meter dikke betonbodem
waardoor de beweging van de
bak tot minder dan een millimeter beperkt blijft."
Een ander punt van aandacht is
de afdichting: hoe houd je het
hier droog met zoveel woest water aan de andere kant van het
schot? De precieze oplossing is
een bedrijfsgeheim van de Amerikaanse firma MTS, maar het
heeft iets te maken met opgeblazen kussens van teflon die langs
de stalen wanden glijden. De
hoeken onderin zijn daarbij altijd
het moeilijkst - die geven ook in
de huidige goot in de Noordoostpolder de meeste lekkage - zodat
die in de nieuwe Deltagoot meer
zijn afgerond.

LANGER EN DIEPER
Ook in deze tijden van enorme
rekenkracht en geavanceerde
rekenmodellen blijven praktijktests nodig, al was het maar om
de rekenmodellen te valideren.
Dat is n functie van de goot.
Deltares-ecoloog drs. Minder de
Vries noemt er nog een paar voor
het testen op ware grootte: het

testen van extreme condities, het

gedrag van klei-, veen- en zandmengsels (dat is niet te berekenen), het gedrag van natuurlijke
materialen zoals gras, wilgenbos,
oesterbanken. Dat kun je niet op
kleinere schaal testen.
Dus toen de Deltagoot bij
Marknesse uit 1980 vervangen
moest worden, besloot Deltares
de nieuwe goot dichterbij de andere laboratoria onder te brengen en ook te vergroten. Hoofd
afdeling waterbouwkundige
constructies dr.ir. Marcel van
Gent rekent voor dat de nieuwe
Deltagoot 85 procent van de golven op de Nederlandse kust op
ware grootte kan opwekken (bij
de bestaande goot was dat zestig
procent). Dat gaat dan over een
'significante golfhoogte' (top-dal)
van 2,2 meter en een maximale
golfhoogte van 4,5 meter. Nog
hogere golven zijn toenemend
zeldzaam en lopen tot monsterhoogte van negen meter. Die
vijftien procent buitenbeentjes
moeten dus op schaal 1:2 getest
worden. Dat is gebruikelijk - waterbouwkundigen weten hoe
ze onder meer massa, kracht en

Delta

21

TU Delft

Het testen van extreme

condities kun je niet op
kleinere schaal testen

druk van het experiment moeten

omrekenen naar werkelijke waarden - maar vooral bij natuurlijke
materialen ongewenst.
De grootte en ook de lengte van de
goot zijn opgeschaald met het oog
op testen van zachte zeeweringen.
Het populaire 'bouwen met de natuur' vereist tests van natuurlijke
materialen zoals wilgenbossen en
oesterbanken en gaat ook gepaard
met flauw oplopende hellingen,
wat zich vertaalt in een grotere
lengte van de goot.

GROOT EN DUUR
De keuze om de goot naast de deur
aan te leggen in de slappe Delftse
bodem betekende wel dat er negenhonderd heipalen nodig waren
voor de fundering, waaronder ook
trekpalen, om te voorkomen dat
de bak op zou drijven. Verder is er
22 duizend kubieke meter beton
gestort met 1.850 ton wapening.
Totale bouwkosten: zo'n 25 miljoen euro.
Van Gent benadrukt de samenhang van de onderzoeksfaciliteiten op het Deltares terrein. De goot
is geschikt voor onderzoek aan

tweedimensionale doorsnedes.
De bassins in de naastliggende hal
zijn geschikt voor 3D-onderzoek,
zei het op kleinere schaal. In het
Delta-bassin (50 bij 50 meter, 1
meter diep) klotsen golven heen
en weer door een schaalmodel van
de haven van Costa Rica. Men wil
weten hoe het aangewonnen land
het best beschermd kan worden en
heeft daarvoor behalve de haven
ook de zeebodem gemodelleerd.
In het naastgelegen Pacific bassin bouwt men een model van de
nieuwe zeesluis van IJmuiden.
Metingen hier met zout en zoet
water moeten duidelijk maken
welke krachten er werken op de
sluisdeuren en op de te schutten
zeeschepen. Ook die zijn op schaal
1:30 vervaardigd.

OPDRACHTGEVERS
Deltares zal de resultaten van de
proeven die hier tussen november
en januari plaatsvinden via Rijkswaterstaat aanleveren aan de aannemerscombinaties die op dit project van 850 miljoen tenderen.
De overheid is met veertig procent
nog steeds de grootste opdracht-

gever van het kennisinstituut.

Daarnaast komen opdrachten van
provinciale en gemeentelijke overheden, waterschappen en ingenieursbureaus. Dertig procent van
de omzet verkrijgt Deltares van
buitenlandse opdrachtgevers.
Als voorbeeld van het type experiment dat in de nieuwe goot gaat
lopen noemt ecoloog De Vries het
experiment dat hij eerder heeft
uitgevoerd in de Deltagoot bij
Marknesse. Daarbij werden graspollen uit een dijk gestoken en in
de golfgoot aangebracht om de
golfbestendigheid te beproeven.
Met acht weken de tijd om te bouwen en af te breken en n tot twee
weken metingen zijn dit grote en
dure proeven (kosten tussen 1 en
1,5 miljoen euro). Maar, zegt De
Vries opgewekt, het kan ook een
boel geld schelen als blijkt dat de
dijk niet versterkt hoeft te worden,
of bestand is tegen overslag (water
dat over de dijk stroomt).

OP HET DROGE
De groep loopt met projectleider
ir. De Jong over een betonnen
baan naar de andere kant van de

goot. De baan is sterk genoeg om

vrachtwagens met zand en stenen
te dragen. Want die zijn nodig om
de experimenten in te richten. Onder de baan ligt in een bassin 9,2
duizend kubieke meter drinkwater
opgeslagen dat voor proeven in de
naastgelegen goot gepompt wordt.
Aangekomen bij een steigertrap bij
het proefnemingsgebouw zegt De
Jong: "Een of twee mensen mogen
wel naar de bodem afdalen." Even
later staat iedereen beneden. Dit
ondiepe gedeelte is waar de metingen plaats zullen vinden. Het
gedeelte hierachter dat eindigt op
een wand met gestapelde rotsblokken is bedoeld om golven uit te
laten lopen. De bezoekers maken
foto's van zichzelf en elkaar. Leuk
voor later. Want half november
staat de goot onder water voor
tests, zodat de grootste goot ter
wereld volgend jaar april feestelijk
geopend kan gaan worden.
Bekijk een test bij de oude Deltagoot in Marknesse:
youtu.be/t_p32yrLfcw